Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT IX.

CAPVT IX.

Circa Religiosorum iudices Conseruatores qualiter Auditores Indicos sit peccare contingens.

§. I.

§. I.

Assertiones quatuor decisiuæ.

56

*DIco primò. Grauiter peccant

Assertio 1. Auditores grauiter peccare nolentes iudices Conseruatores admittere quos Iura concedunt.

Auditores Indici, ex generali quadam persuasione de non conuenientiâ talium iudicum, aut alio non legitimo respectu, eorum iurisdictionem impediunt. Id constat: quia iuri Pontificio, & Regio se cum eorum iniuriâ opponunt: Pontificium quidem cùm in Decretalibus Cap. 1. & vltimo de officio iudicis delegati, & in diuersis constitutionibus, quibus generaliter modus procedendi eorum disponitur, & aliis pluribus, quæ Religionibus singulis hunc modum assignant efficacis defensionis. Pro quo & sunt Lex 1. & 2. Tit. 15. libr. 2. Recopilat. de quibus P. Fragosus Tom. 2. pag. 470. num. 72. Reges etiam nostri Audientiis Indiarum moderationem in talium Iudicum permissione præscribunt, de quibus Dom. Solorzanus lib. 3. Cap. 26. num. 113. & in Politicâ lib. 4. Cap. 26. pag. 736. §. Y para que & seqq. supponunt ergo magnam esse in eorum nominatione conuenientiam, & ita illāillam generaliter reprobare, nec velle oculis claussis admittere, non sine ingenti temeritate, & manifestâ iniustitiâ stare potest; cùm Religiosi iure suo in re adeò graui spolientur. Pro quo videri potest Dom. Solorzanus suprà numer. 115. Inde est impedientes excommunicari posse, quod graue eorum crimen indicat. Vide P. Fragosum pag. 465. num. 8.

57

*Dico secundò. Auditores Indici non

Assertio 2. Non peccare se legibus progressum prohibentibus conformantes.

peccant, dum Conseruatores procedere in caussa prohibent, donec coram ipsis nominationis reddatur ratio, vt perspiciant, an iniuria notoria sit, quæ sola potest iurisdictioni Conseruatorum materiam exhibere. Id probo: nam circa hoc leges extant; & licet videantur Ecclesiasticæ contrariæ libertati; cùm tamen à Regibus Catholicis latæ sint, & communiter receptæ; non ad eos spectat earumdem examen, sed iuxta ipsas procedere, iustificationem earum supponentes, cùm ab iis sint conditæ, qui id meliùs antequàm statuerent, peruiderunt. Quæ est doctrina Aristotelis

ObediendũObediendum legibus, sine earum examine.

lib. 2. Rhetor. illis verbis. Vel si ita illi iudicarunt, contra quos statuere nihil licet, vt qui domini |

sunt, aut quibus non honestum est contradicere. Sic ille. Hinc Doctores communiter censent subditos teneri seruare leges, de quibus an sint iustæ

Etiam cùm de iustificatione earum dubitatur.

dubitatur, ex quibus plures adducit Bonacina. Tom. 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 7. numer. 11. quos & sequitur, & vt non teneantur, posse tamen dubium practicè deponendo, communissima sententia est, pro qua vide præter citatos, Dianam Part. 4. Tract. 3. Resolut. 9. & Mag. Gallegos Tractatu de Conscientia dub. 93. qui plures congerunt, & quidem, qui obligationem esse aiunt, id potiùs asserunt, cùm magis sit teneri, quàm posse: qui autem contrarium censent, probabilem suæ oppositam reputant opinionem, vnde & esse probabiliter obligatos & consequenter posse talibus se legibus confirmare. Quæ doctrina aliis applicanda.

58

*Dico tertiò. Auditores Indici nullo modo

Assertio 3. Non peccare, si non sint in approbatione faciles.

peccant, si non sint faciles in talibus iudicibus approbandis. Hoc constat: quia & illis ita per leges indicatur, & prætereà Iudices huiusmodi multoties tumultuariè nominantur, ex quo sequitur, neque legitimam esse nominationem, & ex eâ grauia inconuenientia proserpere, & turbas implacabiles excitari. Aliqua huius generis experimento perdidici, vnde & aliis prudenter obuiandum. Et de excessibus huiusmodi admonet Emmanuel Rodericus Tom. 1. Quæst. 65. Art. 11. §. ex dictis, & sequente. Et iam pridem Bonifacius Octauus in Cap. Hac Constitutione,

Cap. Hac constitutione.

de officio iudicis delegati in Sexto; vbi illa ipsius verbis: Vt autem Conseruatores limites sibi traditæ potestatis, quos frequenter excedunt. &c.

59

*Dico quartò. Auditores Regij non

Assertio 4. Non pro quibuslibet iniuriis etiam notoriis approbandos.

tenentur approbare Conseruatores pro quibusuis iniuriis nominatos, etiamsi illæ notoriæ sint. Probatur. Quia potuit esse iniuria notoria, non tamen notabilis, quæ debeat adeò extraordinario iudicio vindicari. Pro quo ita scribit Fr. Emmanuel suprà: si aliquis furore choleræ accensus dicat Fratribus, quod velint nolint, debet ingredi monasterium,

Emmanuel Rodericus.

& ingrediatur de facto, nullâ læsione secutâ: si statim à tali furore desistat, & relinquat eos in sua pacifica posseßione, non est dictus reus coram conseruatore Iudice conueniendus, cùm in hoc parum læsum fuerit monasterium, & de minimis non est curandum, & eorum Fratrum posseßio non fuit perturbata; cùm statim in ea pacifici fuerint relicti sine aliquâ, vt dictum est, læsione & notabili violentiâ. Sic ille. Iuxta quam doctrinam alij sunt casus similes iudicandi, in quibus licèt facta sit iniuria, aut damnum non relinquitur, aut satisfactio offertur; & tales esse solent personales, nisi quando personæ iniuria in damnum commune redundat; vt si alicui proptereà fiat, quia in eius religione non recognoscitur priuilegium, quod illi possit fauere, vt exemptionis generalis, vel in ordine ad aliqua: vnde in conseruatoriis à Pontificibus concedi solitis defensio iurium & priuilegiorum exprimitur.

§. II.

§. II.

Assertio quinta magis specialis.

60

*DIco quintò. Peccant grauiter Auditores

Assertio 5. Peccare grauiter iuxta generalem Canonum doctrinam procedentes.

Indici, si ad approbandam nominationem Conseruatorum requirant notorias iniurias iuxta generalem doctrinam Canonum, & præsertim Cap. Statuimus de officio Iudicis delegati, in Sexto, in quo sic statuit Innocentius Quartus: statuimus vt Conseruatores, quos plerumque concedimus, à manifestis iniuriis & violentiis defendere poßint, quos eis committimus defendendos. Nec ad alia, quæ iudicialem indaginem exigunt, suam possint extendere potestatem. Sic Pontifex: dicuntur autem indaginem requirere, quæ cùm notoria non sint, debent per probationes varias explorari: iuxta Glossam & Doctores communiter. Peccant inquam, quia possunt esse priuilegia, in quibus iudicialis indago concedatur, quod Glossa

Priuilegia ReligionũReligionum pro iis etiāetiam, quæ iudicialem indaginem requirunt.

obseruat, sic dicens: & ista vera sunt, nisi per priuilegia (al. priuilegijs) istorum Religiosorum, vel aliorum, quibus dati sunt Conseruatores, aliud diceretur, videlicet, vt possent cognoscere de iniurijs, & alijs caussis, etiam si requirerent iudicialem indaginem, & communiter in priuilegijs apponitur illa clausula. Sic Glossa. Quòd autem in priuilegiis, vt testatur, apponi soleat dicta clausula, manifestum est in iis, quæ Mendicantes præsertim habent,

Et speciale Societatis.

ex quibus Societas nostra amplissimo gaudet Pij V. & Gregorij XIII. tum generali, tum pro Indiis speciali, quo aliæ fruuntur, communicationem habentes. Verba Gregorij inter alia hæc sunt: in Bulla quæ incipit: Æquum reputamus. Et concessionem Pij habet insertam ad litteram: Hoc non de quibuslibet molestijs, iniurijs, damnis, tum præsentibus, & futuris; in illis videlicet, quæ iudicialem requirerent indaginem, summariè, simpliciter, & de plano, sine strepitu, & figurâ judicij, in alijs verò, prout eorum qualitas exegisset, justitiæ complementum: occupatores, seu detentores, præsumptores, & injuriatores hujusmodi, nec non contradictores quoslibet, & rebelles, etiamsi aliàs, quàm vt præfertur, qualificati existerent, quandocumque, & quotiescumque expedisset, auctoritate Apostolicâ per sententias, censuras, & pœnas Ecclesiasticas, aliaque opportuna iuris

Vide Cardinalem Lugo in Responsis moral. Lib. 4. Dub. 38. n. 8. DecretalẽDecretalem hodie esse inutilem.

& facti remedia, appellatione pospositâ compescendos &c. Hinc est, vt adducta Decretalis decisio hodiè ferè inutilis sit, vt cum Ioanne Andrea Archidiacono, Dominico, & Refusso affirmat Emmanuel suprà §. Nec his. Cùm conformior forma recepta sit & quidem meritissimè; nam ad eludendam, & elidendam notorietatem iniuriæ possunt euasiones multiplices inueniri; vt videri apud citatos potest, & etiam apud Siluestrum. V. Conseruator. Qui Glossam Ioannis Andreæ ad verbum transcripsit, & apud P. Fragosum. Tomo 2. lib. 4. Disp. 12. qui n. 6. §. Porro, ait vix reperiri posse tam notorium, quod non possit aliquâ excusatione obtenebricari.

61

*Neque his obstat quorumdam scriptorum

Quorumdam Scriptorum doctrinam non obstare, quando expressum habetur priuilegiũpriuilegium.

doctrina, dicentium Conseruatorum munus tantùm esse defendere à manifestis iniuriis, & ita licèt litteræ habeant hæc verba. In quibuscumque causis, juxta prædictum sensum esse interpretanda: sic P. Fragosus suprà num. 4. qui plures Auctores adducit; cùm tamen illi tantùm generaliter loquantur, & non in casu præsenti, quando scilicet additur. In quibuscumque causis: vt videri præsertim potest apud P. Suarium Tom. 5. in 3. partem, disput. 31. sect. 3. num. 17. P. Molinam Disput. 29. de jurisdictione, num. 2. & 6. P. Azor Tomo 2. Lib. 5. Cap. 35. Quæst. 7. & 13. Ludoui|

cum Mirandam Parte 2. Quæst. 47. Artic. 8. Conclus. 2. Sed vt demus ita esse, quod citatus scriptor ait, eo ductus fundamento, ne scilicet recedatur à iure communi; quod non est magnum inconueniens, quando recessus talis Apostolicâ auctoritate

Pontificiæ potestatis amplitudo.

conceditur, quæ circa hoc amplissimam habet potestatem, auocando etiam causas Ecclesiasticorum ad sæcularia tribunalia spectantes, vt benè ex iure ostendit Emmanuel Rodricus suprà §. Quantùm cum Couarruuia & aliis; vt demus inquam ita esse; non tamen habet locum vbi priuilegium est manifestum, & concedit conseruatores etiam ad causas, quæ requirunt indaginem, quæ cùm necessaria est, jus prohibet circa illas Conseruatores procedere, juxta dicta n. præcedenti.

62

*Non item obstat lex Regia citata num.

Neque legẽlegem RegiāRegiam esse contrariācontrariam, quia non tollit priuilegia.

56. 1. scilicet & 2. Titul. 15. lib. 2. Verba illius, 1. scilicet, sunt: Los conseruadores dados, y deputados por nuestro muy sancto Sadre, no sean osados de perturbar nuestra juridiccionjurisdiccion seglar, ni se entremetan à conocer, saluo de iniurias, y ofensas manifiestas, y notorias, que suelen ser hechas à las Yglesias, ô Monasterios, y personas Ecclesiasticas, segun que los derechos communes disponen, y los sanctos Padres, que los ordenaron, y no mas, ni allende no embargante qualesquier comißiones, ô poderes, que les sean, ô son dados, &c. Non ergo licebit virtute priuilegiorum, ad ea quæ, eò quòd notoria non sint, indaginem requirunt, jurisdictionem prorogare. Non inquam obstat: nam consequentia est illegitima, & potiùs opposita est deducenda. Si enim quia sancti Patres, summi inquam Pontifices, qui ius canonicum condiderunt, Conseruatores pro manifestis iniuriis, etiam contra laicos, concedunt, illorum est dispositionibus obediendum: ergo etiam eorumdem priuilegiis, quæ similem habent auctoritatem, & ab eâdem originem habent potestate. Præterquàm

Quæ Societas habet, in Regio Consilio registrata.

quòd hoc non est jurisdictionem sæcularem perturbare; non enim perturbat, qui suo, aut sibi legitimè delegato iure vtitur, & quod omnem dubitationem submouet, priuilegia Societatis, quorum communicationem Religiones plures habent, & præsertim Mendicantes, in Regio Indiarum Consilio registrata sunt, & juxta ea sæpiùs conseruatores electi, qui non tantùm in notoriis iniuriis, sed etiam in iis, quæ judicialem requirebant indaginem, processerunt.

Dubia quæstio circa Conseruatores pro debitis.

63

*Quod autem ex legibus citatis infert P. Fragosus suprà pag. 470. n. 27. scilicet Regulares non posse conuenire debitores coram suis conseruatoribus, quod, & ipse antecedenter probauerat, dubiæ quæstionis est, an scilicet priuilegia eorum se ad id extendant, an non? & quidem, quòd non se extendant, ex citatâ lege deduci nequit: quia aliud est commissio, & facultas etiam ampla in formâ communi: aliud iuxta specialia priuilegia. Si ergo illa dentur, non sunt à lege vllatenus improbata. Quia quemadmodùm non improbantur, quæ vltra notorias iniurias se extendunt, ita neque illa, quæ ad debitores extendi possunt, ex amplitudine Apostolicæ potestatis. Aliunde ergo est positio illa comprobanda. Contra quam sentit Fr. Emmanuel suprà Artic. 12. satis id luculenter ostendens cum aliis bonæ notæ scriptoribus, vt non possit non illa satis probabilis iudicari. Quia tamen res, vt dixi, dubiæ quæstionis est, in casu contingenti poterunt Auditores Regii, quod maluerint pronuntiare. Et hoc non obstante Constitutione Gregorii XV. quia illa non tollit quò minùs Religiosi actores esse possint pro manifestis iniuriis, pro quo videri potest Cardinal. Lugo suprà num. 5. quia & notoriam iniuriam possunt inferre debitores. Et Lauretus de Francis in Controuersiis pag. 116. adducens Cardinalium Declarationem.

§. III.

§. III.

Assertio sexta de verbalibus nocumentis.

64

*DIco sextò. Probabilissimum est pro

Assertio 6. pro iniuriis verbalibus vt queant eligi & approbari Conseruatores.

iniuriis verbalibus posse conseruatores nominari. Pro quo videndus Dom. Solorzanus citato Cap. 26. num. 116. & seqq. & in Politicâ pag. 737. §. Pero estos, & seqq. Vnde & consequenter probabilissimum est Auditores Regios ad eos approbandos teneri, nisi circumstantiæ occurrant, quæ inconuenientia grauia in tali nominatione conuincant. Pro iniuriis quidem & damnis, Religiosis Conseruatores ius, & priuilegia concedunt. Et quod ad iniurias spectat tam est clarum, quàm quod clarissimum. Quoad damna etiam id benè ostendit Fr. Emmanuel citato Artic. 12. & habetur expressè in Bullâ citatâ Gregorii XIII. pro Societate verbis illis:

PriuilegiũPriuilegium Societatis.

Quoquomodo indebitè molestari, vel eisdem grauamina, damna, aut iniurias irrogari. Vbi & illa. Per quæ ipsi, eorumque res, & bona à noxijs justitiæ ministerio præseruarentur. Atqui in verbis & nocumentum, & damnum, & iniuria copulantur, ergo pro illis possunt conseruatores judices deputari. Minor est manifesta, circa quam nedum paginæ, sed libri possent impleri.

65

*Scriptura quidem variis in locis linguæ

Linguæ damna.

damna commemorat, vt non immeritò Diuus Isidorus Pelusiota sic admoneat Lib. 2. Epistol. 158. Id agite vt linguam sexcentis frænis comprimatis. Pro

D. Isidorus Pelusiota.

quo & Diuus Valerianus Homiliâ 5. Ita scribit: Hoc habet lingua malitiosa commercium, vt lites ferat, odia moueat, mortes acquirat; ita in hoc loco Salomone

D. Valerianus.

dicente: Lingua multos conturbauit pacem habentes, ciuitates destruxit, & domos effodit. Falluntur profectò, qui putant nihil esse ferro fortius, nihil veneno violentius; quamuis autem ista in perficiendis mortibus habeant peculiare naturæ beneficium; cedunt tamen in contentione verborum. Nihil enim est tam noxium, aut malitiosum, quod non viribus suis minus sit, si se incitata semel lingua commouerit. Hæc ille: & alia; citans tamquam Salomonis locum Ecclesiastici 28. Cùm tamen liber ille Iesum Siracidem habeat auctorem, eâ fortassè de causâ, quia ex Salomonis sententiis coagmentatus, vt aduertit P. Cornelius in Prolegomenis ad illum. Cap. 2. §. secunda, quia. Vnde & alii Patres eum vti Salomonis citare soliti, vt videri apud eumdem potest. Locus autem integrè proponendus sic habet: Susurro &

Eccli. 28. v. 15. 16. 17 21. & 22.

bilinguis maledictus; multos enim turbauit pacem habentes. Lingua tertia multos commouit, & dispersit illos de gente in gentem, ciuitates muratas diuitum destruxit & domos magnatorum effodit. v. 15. 16. & 17. Vbi & addendum quod sequitur, Vers. 21. & 22. Flagelli plaga liuorem facit; plaga autem linguæ commi|

nuet ossa. Multi ceciderunt in ore gladij, sed non sic, quasi qui interierunt per linguam suam. Hinc illa Diui Nili sententia in Capitibus Paræneticis Cap. 2.

D. Nilus.

Satiùs est temerè mittere lapidem, quàm verbum. Quis ergo neget à lingua ingentia & nocumenta & damna prouenire.

66

*Quod autem ad iniuriam spectat certo

Aqua & iniuriæ notabiles.

est certius eam in verbis frequentiùs, quàm in rebus deprehendi. Vnde Theologi omnes restitutionis obligationem agnoscunt, quando alicuius fama verbis est alterius denigrata. Immò iniuria specialiter de verbali dicitur, teste Vlpiano L. 1. D. de iniurijs & famos. libell. Et ita communi vsu acceptum: vt pro contumeliâ sumatur, quod & dictum ab Vlpiano. Pro illis ergo meritò Conseruatores adhibentur, & ab Auditoribus rem justè expendentibus approbandi: est

Vnde euidens discursus pro casu præsenti.

enim euidens huiusmodi demonstratio. Pro notoriis iniuriis possunt Conseruatores deputari: in verbis possunt esse magnæ, & notabiles iniuriæ: ergo pro illis possunt Conseruatores judices deputari. Et hæc in Indiis præsertim attendenda; in quibus maximè oportet, vt Religiosi curam habeant de bono nomine; cùm de conuersione infidelium, & promotione fidei agere debeant; cui etsi positiuè non incumbant, debent tamen impedimento non esse, quo minùs regnum Christi merito & numero, juxta Ecclesiæ preces, augeatur. Nec plura hoc loco de Conseruatoribus, cùm plura dici possent, sed quæ conscientiæ negotium non ita concernere videantur, de quibus consuli etiam potest Dom. Villaroel Parte 1. pacificæ gubernationis, Quæst. 6. Artic. 13. vbi Dom. Solorzano conformia proponit. Et Domin. Reyna de Perfecto Prælato, Tomo 1. Libr. 2. Tractat. 2. Cap. 8.

Loading...

back | | continue