Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

11

CAPVT XI. De Argento viuo, & quæ in illius emolumentis conscientiæ nocumenta possint admisceri.

78

*DE illo dictum à nobis Titulo 1. Cap. 12.

Indorum in effosione argenti viui labor quantùm fidei receptioni officiat, recenti narratione monstratum.

quatenus in ipsius extractione Indi plus videntur grauari, quàm iustitia, & Christiana charitas patiantur. Et n. quidẽquidem 116. narrationem adiecimus, ex quâ compertum habetur quàm hoc grauamen fidei eorumdem officiat, cui & aliam recentissimārecentissimam hîc iuuat adnectere, vt appareat quantùm oporteat oneris huius lethale impedimentum quantocyus, iuxta Regis nostri pollicitationem piissimam, amouere. Ante paucos menses in oppido Totorhuailas Cuscensis diœcesis, cuius incolæ Huancabelicensi torturæ per vices addicuntur; cùm viderent profectionis tempus iam propinquum, sic agentibus quibusdam, in hunc modum discurrerunt. Deus Christianorum parùm nobis propitius est, qui ab hoc nos grauamine non curat liberare. Ad Huacas ergo nostros, & propitiora Numina recurramus. Dictum factum. Conuocantur omnes, & vt vnusquisque aliquid ex iis, quæ offerre in sacrificiis soliti, afferat, commonentur. Cùm ergo sic fuisset animitus destinatum, ex indigenis quidāquidam rem detestatus, quia fides Christiana in illo firmiores egerat radices, duobus ex Societate nostra Patribus, qui eò deuenerant, Prouinciam totam per Missiones vtilissimas obeuntibus, quidquid erat destinatum aperuit, vt remedium opportuuum adhiberent. Quod &, Deo fauente, præstitum, sed non sine ingenti difficultate: adeò illorúm corda pro horrore intolerandæ molestiæ longè à fidei castris exularant. Et hoc quidem quod in oppido isto deprehensum, in alijs accidere grauamini isti designatis satis est verosimile, vbi & ratio est eadem, & Indorum indoles non diuersa. Videant ergo ij, ad quos maximè spectat prouidisse, vt de remedio efficaciter adhibendo prouideatur: ni velimus Deum rebus nostris infensissimum experiri. Dicat, dicat tandem Piissimus, & Religiosissimus Princeps, quod aliàs Deus Regis Vatis voce Psalm. 11. vers. 6.

Psalm. 11. v. 6.

Propter miseriam inopum & gemitum pauperum, nunc exurgam. Nunc equidem, nunc quoties auditum hoc Nunc: sed protensum adeò, vt Nunc

Parum ille nouo opere tenuatus.

æternitatis esse videatur. Nec moueat quod de nouo opere, quo labor sublatus operariis, nimium quantum D. Gaspar Escalona commemorat in Gazo phylacio Peruuiano Lib. 1. Parte 1. Cap. 14. 44. & 45. Totum enim opus illud suo est fine frustratum, metalli venâ præcipuâ disparente. Quod tamen nuper repertum est, licet minùs molestiæ habeat; habet tamen non leues, & est illud de duratione suspectum; vt Scripturæ verbis vti liceat. Erat ergo videre miseriam. 2. Matth. 6. 29.

79

*Licet autem Mineræ aliæ inferioris notæ

Mineræ prædictæ in Regia conseruatæ.

Regiæ Coronæ adiudicatæ non sint; quæ tamen argenti viui sunt adeò iudicantur pretiosæ, vtpotè sine quibus auri & argenti copia non suppetat, vt cum auriferis & argentariis veniant numerandæ. Immò præ illis æstimatio increuit, nam cùm aliæ priuatis dentur, cum onere quintariæ præstationis, & qui eas possident, dicantur Minarum domini; hydrargyriæ in Regiâ potestate retinentur. Et priuatis administratio sola committitur, quibus duo onera imponuntur quasi vsufructuariis,

Sed dantur cum duplici onere in administractionem.

qui quod colligunt, faciunt suum. Primum, vt quintum Regi soluant. Secundum, vt quidquid extraxerint, eidem vendant, taxato pretio grauissimis pœnis impositis vendentibus, & ementibus contra Regiam prohibitionem. Vnde ad solum Regium spectat arbitrium, Supremis Gubernatoribus commissum, illud pro diuersis Minerarum elaborationibus dispartiri. Nullum autem ex hoc commercio Fisco speciale emolumentum accrescit, quia sicut emitur, ita & venditur, additis comportationis expensis; quia vnicuique vbi illi est opus tribuitur Regiis sumptibus exportatum. Emolumentum tamen magnum ducitur Minerarios hoc singulari & mirabili naturæ adminiculo iuuare, vt sic vberiores thesauri in Regium Fiscum inducantur.

80

*Vbi circa Primum esse difficultas

Quinti obligatio vnde fundari. queat.

potest, quia vt testatur Dom. Solorzanus suprà §. Y tambien pag. 942. non extat rescriptum aliquod Regium, quo Minerariis dictis onus quinti soluendi impositum reperiatur, quando Mineræ in Regio dominio conseruantur, licet extet quando in priuatos dominos transferuntur, aut nouis inuentoribus pro tempore aliquo per modum vsusfructus cedunt vt præmium industriæ, de quo D. Escalona in Gazophylacio Parte 2. pag. 101. num. 2. Sed ad hoc fieri satis potest, Primò quia Rex ipse auctor legis de quinto soluendo generaliter ex Mineris istis, sic suam legem interpre|

tatus est, vt etiam ex illis in administrationem datis hoc debeat intelligi; & interpretationem istam vsus ipse confirmat. Deinde. Quia cùm Mineræ istæ Regis sint, aliquod speciale emolumentum habere debet ex illis: cumque ex commercio emptionis & venditionis nullum habeat, vt diximus; satis est conueniens vt illud ex quinto accepto consequatur. Prætereà. Ad

Clarius eiusdem fundamentum, ex contracta.

omnem difficultatem tollendam præcedit contractus sub eâ conditione; cumque de pretij inæqualitate non sit ratio dubitandi, & illud tum quinto, tum ceteris partibus debitâ proportione respondeat in venditione, nulla videtur in eo iniustitia committi. Quod à Dom. Solorzano superiùs obseruatum, sed debuit ampliùs explicari. Nam aut quintum absolutè debetur, aut non, si primum: ergo non erat necessarium id in contractum deduci. Si autem secundum, & alioqui centilibris (vulgo Quintal) iusto non accipitur pretio, cùm pro eâ nihil detur, videtur in eo iniustitiæ labes admisceri. Vt ergo hæc penitus propulsetur, dici potest quintum quidem solui vt Regium dominium agnoscatur: nec tamen gratis accipi, sed pretio dato; quia scilicet pretium taxatum tale est, vt ad illud possit extendi. Si aliunde consideretur Indos Minerariis ad huiusmodi opificium tribui sub moderatæ satis mercedis onere, qui si voluntarij accederent, maius laboris sui pretium reportarent.

81

*Ex quo sequitur Minerarios teneri in

Minerarios in foro animæ teneri ad illius impletionem.

foro animæ ad contractûs impletionem; quia hic non occurrunt rationes illæ, quæ in Mineris aliis, vt possit obligatio soluendi cessare: quandoquidem Mineræ in administrationem dantur, quarum inuentores non sunt administratores ipsi; si enim sint, nullum est discrimen. Hac autem ratione non extante, obligatio eadem resultat ad standum contractui, quæ in priuatorum contractu resultaret: si videlicet Minera alicuius esset priuati, & alteri in administrationem traderetur. Est autem contractus innominatus, Do vt des; vel, Do vt facias: aut potius,

Quod genus contractus sit.

Do & facio, vt des & facias. Nam & Rex Mineram tradit, & Indos distribuit, suisque designatis temporibus etiam pecunias confert, vt Minerarij possint magno illo in labore progredi; qui ad laborandum, soluendum quintum, & vendendum Regi quidquid extraxerint, obligantur. Sed certè si ex parte Regis pacta non exactè seruentur, obligatio ista minuitur: si videlicet

Si ex parte Regis illi non statur, cessat obligatio Minerariorum. Ex quo illatio.

aut Indi desint aut pecuniæ suis non tribuantur temporibus, vt sæpè accidit: vnde cùm hæc scribo magna illis summa pecuniæ debetur. Quomodo enim possint illi singulis hebdomadis mercedem Indiis operariis reddere, si Rex in eâ negandâ perseueret? An sua omnia, & se ipsos vendent, ne mercenarij suo labore frustentur? Si ergo occultè metallum vendant, erit qui condemnet nemo, ex communi Doctorum sensu: quoniam pactum tacitam illam semper habet conditionem. Modò tu illi stes. Pro quo P. Molina Disput. 111. §. Quod verò. Vnde rarò in contractibus, qui cum Rege ineuntur, Officialium aut impotentiâ aut culpâ, fides integrè seruari potest. Vt enim est apud P. Lessium Lib. 2. Cap. 23. num. 58. §. Secundò, hunc, in contractibus cum Regibus magna sunt pericula, soluunt enim illi quando volunt, & facilè antiquos contractus reuocant, si per eos læsi videantur. Et in hoc quidem graue non est Regij patrimonij dispendium: cùm enim id, quod ex venditione metalli colligunt in Mineræ administratione consumant, plus equidem est quod lucratur Rex, quàm id, quod amittit, nimium quantum administratione cessante perditurus: laturusque molestissimè si Indis laboris pretium retardetur.

82

*Circa secundum autem; obligationem

Venditio Regi facienda quomodo iusta, si non libera quod vrgetur.

scilicet vendendi Regi quidquid extractũextractum fuerit, esse etiam dubitatio potest. Nam contractus emptionis & venditionis debet esse liber, & nemo contrahentium inuitus. L. Inuitus & L. Nec emere. C. de contrahenda empt. Et ita communiter tradunt Scriptores. Non ergo obligatio vendendi Minerariis imponi potest. Præterquam quòd pretium metalli iustum videtur illud, quod est à Rege taxatum, vnde propter illud traditur Minerariis argentariis. Tunc vltra. Grauamen illud vendendi necessariò Regi est pretio æstimabile: vnde vendens cum pacto retrò vendendi, minori debet pretio vendere propter grauamen: vt est receptissima doctrina, pro quâ videri potest P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. Dub. 14. præsertim num. 117. Bonacina Tomo 2. Disputat. 3. de Contractibus Quæst. 2. Puncto 3. num. 2. & 6. & alij citati ab ipso. Ex quo sequitur plus aliquid vltra pretium taxatum esse reddendum, quo scilicet grauamen huiusmodi compensatur.

83

*Ad hæc dici potest grauamen venditionis

Non fieri satis ex Regum prærogatiua circa venditionem.

non esse contra leges, quia & lex extat, quæ Regum prærogatiuam in rebus istis edicat. Scilicet L. 1. C. de Metallariis: possunt enim venditores cogere vt sibi vendant iusto pretio quæ necessaria habent, & ita Doctores tradunt, quos adducit Dom. Solorzanus Lib. 5. num. 33. & in Politicâ pag. 942. ad marginem §. La qual condicion. Quod si omnia, quæ venditor potest vendere, necessaria habeat, ad omnium potest compellere venditionem: ratio enim quæ pro quibusdam militat, pro omnibus constat militare: & quando publica vtilitas vertitur, compelli posse, ex iure habetur. L. Si locus. §. vltimo. D. Quemadmodum seruitutes. Pro quo Doctores congerit Bonacina suprà Puncto 3. numer. 28. Vide etiam P. Fagundez Lib. 5. de Iustitia Cap. 28. & Pater Palaum Disp. 5. Puncto 19. vbi & exempla adducit, ex quibus nullum ita publicam vtilitatem concernit, ac illud, de quo agimus; cùm illa ad totum Christianum orbem extendatur. Vnde Philippus Tertius venerandæ memoriæ Princeps in epistolâ Ann. 1618. ad Principem Squilacensem Peruuianum Proregem sic post alia: Os agradezco el cuydado, que aueis puesto en ello. (in Minera inquam Huancauelicensi) encaminando y accúdiendoacudiendo elal reparo de estas Minas, y os encargo lo prosigais, pues faltando ellas, cessarian loslas labores de los metales de donde resulta la prosperidad y riqueza decessosdestos Reynos, y estos. Sic ille apud Dom. Solorzanum suprà pag. 941. Hinc cùm Doctores de inualiditate contractûs agunt ob illatam vim, addunt, Si iniustè inferatur, vt videri potest apud P. Dicastillum Lib. 2. de Contractib. Tract. 3. Disp. 1. Dub. 17. & P. Escobar de MundizaMendoza Tomo 1. Lib. 10. Cap. 20. Pretium ergo à Rege taxatum haberi debet iustum etiam pro |

grauamine venditionis: ad iustitiam enim in rebus huiusmodi obseruandam maximè illi attenti sunt. Vnde cùm ante annos aliquot pretium Quintalis metalli huius esset quadraginta Octiregalium, vt de suæ gubernationis tempore testatur Dom. Solorzanus citatâ pag. 941. §. Otras muchas; modò ad sexaginta accreuit, quia & expensæ metallariorum excreuerunt. De quibus multa congerit D. Gaspar de Escalona in Gazophylacio Latino Lib. 1. Cap. 14. Sed quia illa ad conscientiæ negotium non spectant, vel si quidquam in illis tale, alterius est considerationis, de quâ inferiùs juuante Deo, nihil de illis disserendum.

84

*Illud tamen non grauabor adiicere, quod

Monitio vtilis ne leges circa commercium in hoc genere in contemptum veniant, Regijs etiāetiam Ministris annuentibus.

vtinam momenti sit alicuius, si ad hoc sit qui velit animum remedij cupidum, & pro eodem validum, applicare. Leges seuerissimæ metalli huius commercium inter priuatos prohibentes vim suam omnem, Regiis Officialibus, & Gubernatoribus ipsis annuentibus, amiserunt. Cùm enim pecuniæ ex contractu suis temporibus tribuendæ à Rege desint, vt diximus; ipsi Regij Ministri, ne opificium cum ingenti boni publici dispendio deficiat, commercio tali conniuent, non solâ dissimulatione, sed notitiâ auctoritatem ministrante. Afferuntur à Minerariis Centilibræ metalli

Praxis circa istud.

viginti. E.Exempli g.gratia, Regiis promptuariis inferendæ. Rogat tunc Gubernator, Officialibus adstantibus, quot ex illis suo sint nomine recipiendæ? Et respondet Minerarius, quatuor: aliæ enim ad alios pertinent, quibus ab ipso venditæ: & quia eorum nomine inferri nequeunt, quia ex Minerariorum gremio non sunt, offeruntur aliquorum ex gremio nomina, & sic receptio consummatur. Cùm etiam contingat vt Minerarij pecunias non habeant ad vrgendum opus, & subsidium hebdomadarium Indis tribuendum, Ministri prædicti intercessores accedunt, vt mercatores pecunias tribuant, metallum minori pro tertiâ parte pretio certis temporibus accepturi. Quæ quidem jure se facere existimant, & obsequium in eo præstare Regi, quia aliàs opus momenti tanti minimè progredietur. Ad hunc

Gubernatorum grauatæ conscientiæ.

ergo Regiarum legum contemptum violatio Fidei debitæ contractui compellit. Vbi quidem Gubernatorum conscientia non potest non nimoperè grauari, si possint, diligentia adhibita, pecuniarum exhibitione succurrere: nam ex eo fit & Regium Fiscum metalli huius Quinto, dum distrahitur occultè, fraudari, & Minerarios magnam facere bonorum jacturam, dum metallum vendere pretio minori coguntur, & aliquando summo emere, vt creditoribus tradant tempore præstituto; quia proprio carent; aut in pecuniâ soluere. De cuius contractûs justificatione agendum alibi. Vide Titulo 9. cap. 5.

Loading...

back | | continue