Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT VI.

CAPVT VI.

De Officialibus ad iura Regia curanda in portubus deputatis.

22

*PRæter obligationes Officialibus omnibus

Portuensis Officialis munus, & qualis in eo soleat à mercatoribus indulgentia collaudari.

communes aliquæ sunt quibusdam peculiares, eò quòd speciale |

ministerium consequantur. Solet namque ex iis vnus in portu residere inspecturus quæ aduehuntur & extrahuntur, & iura Regia collecturus. Et in talibus grauissima esse mercatoribus indulgentia solet, dum plura dissimulant simplici eorum testimonio contenti, qui & plura supprimunt, & merces pro mercibus referunt; quia inæqualia pro diuersis earum generibus sunt vectigalia decreta. Cùm enim publicè exponi nequeant, sed arcis, aut rudioribus pannis vel linteis inclusæ accuratè consutis, dispici primo nequit aspectu quod fertur occultum; sed dicto mercatoris adhibetur fides, cum adminiculo formæ; quæ infarcimentis mercium solet pro earum diuersitate etiam applicari. Sed certè mediocri diligentiâ explorari omnia possent, sicut & numerus infarcimentorum & arcarum, quo & minor affirmari solitus quàm re ipsa sit. Et in his Officialis Regij benignitas collaudatur, qui bonum; vt dicitur, pasagium facit, exactissimis aliis communi odio prægrauatis. Verùm iis videtur dicturus Rex, quod quidam aliàs: Non mihi placet ista charitas. Neque ego inuenio vnde iustificari illa possit, nisi ex voluntatis Regiæ

Vnde iustificari possit, quod tamen non probatur.

benignâ interpretatione: de quâ ipsis constet, quia sic vbique seruatur, sciente illo, nec volente vasallos suos in vectigalium exactionibus scrupulosâ inquisitione grauari. Sed mediocris quidem scrupulosa non est; nec video quomodo possit prædictis de huiusmodi Regis voluntate constare, à Rege ipso adeò remotis, & negligentiam circa hoc non leuiter punituro. Si prætereà accedant munera, ex quibus euidens fit in hoc nullum boni publici respectum haberi, sed auaritiæ imperio potiùs quàm Regiæ voluntati ministrari.

23

*Et Auctores quidem de hoc agentes, negligentiam istam, aut dissimulationem vno ore

Negligentia & dissimulatio ab Auctoribus condemnatur, cum restitutionis obligatione, vnde vrgentur prædicta.

condemnant, & cum restitutionis obligatione. Pro quo videri possunt Bonacina Tomo 2. Disput. 1. de Restitutione Quæst. 2. Puncto 11. num. 11. apud quem Sayrus P. Azor, P. Vasquez, Salon, Aragon, P. Rebellus, P. Molina, P. Lessius, P. Reginaldus. Quibus addendi P. Gaspar Hurtadus Disput. 5. de Restitutione Difficult. 10. ex communi, vt ipse ait, Doctorum consensu locutus. Cardinalis Lugo Disput. 37. de Iustitia num. 101. P. Dicastillus Lib. 2. de eadem Tract. 2. Disput. 4. num. 188. P. Fagundez Tomo 2. in Decalogum Lib. 8. Cap. 5. num. 6. & 7. P. Fragosus Tomo 1. pag. 522. num. 95. Cardinalis Toletus Lib. 5. Cap. 21. num. 2. Syluius 2. 2. quæst. 62. art. 7. de muto, Bassæus V. Restitutio 3. num. 17. Pharaonius Tract. 2. Seßione 2. Casu 16. Diana Parte 3. Tract. 5. Resolut. 54. & Parte 11. Tract. 6. Resolut. 18. cum citatis ab eo, qui aut obligationem etiam ad restitutionem pœnæ incumbere affirmant, non quia pœna est, sed quia damnum: vel si id de pœnâ non admittunt, de damno fatentur: quia custodes vectigalium non constituuntur, vt Principes mulctis ditentur, sed ad damna euitanda: ad damna ergo, & non ad pœnas tenentur. Non videntur ergo Officiales dicti tutum conscientiæ habere perfugium.

24

*Nihilominùs quia viri aliàs Christiani,

Praxis tamen prædictorum probabiliter defenditur.

& Regij seruitij zelatores non frigidi, eam non rarò praxim amplectuntur, non penitus damnandi, si vsum talium se dicant amplecti, quem mercatores bonâ præditi conscientiâ laudant, non laudaturi, si in eo manifestam iniustitiam deprehenderent: vt non laudant eos, qui, vt commodè negotia expediant, muneribus volunt permoueri: potest tamen talis praxis in eo fundari, quòd eo modo meliùs Regio patrimonio consulunt: si enim rigidi inquisitores existerent, mercatores varias tentarent vias ad Regia vectigalia defraudanda, easque inuenirent: quia ad huiusmodi occultationes plures suppetunt administri. Iuxta quod P. Lessius verb. Restitutio Casu 15. Regium Thesaurarium excusat à delatione. Cùm aliàs propter varias Doctorum sententias circa obligationem ad vectigalium solutionem, se ad ea soluenda obligatos non esse communiter arbitrentur. Pro quo singulariter pugnat

Discursus Ludouici Beiæ pro de obligatione soluendi vectigalia in foro conscientiæ.

Ludouicus de Beia Parte 1. Casu 13. cuius doctrina hîc applicari potest; quòd scilicet consuetudo interpretatur animum legislatoris: ipsi autem Principes sciunt homines consueuisse gabellas defraudare, nec sibi à Confessoribus fieri scrupulum de restitutione: cùm omnes ferè gabellæ quoad quantitatem & qualitatem sint dubiæ dari iustè: in pari autem turpitudinis caussà potior est conditio possidentis Syluester V. Gabella 3. §. 14. Ad hunc modum cùm sciant Principes Officiales

Casui præsenti applicatur.

suos hæc non ignorare, & eos vtiles suâ electione testentur, si iuxta id agant, quod diximus, non est credendum eos velle ad maiorem diligentiam obligare. Quando autem munera interueniunt, iam Ministri tales non sunt, quales suâ electione Princeps æstimauit: vnde incredibile est eorum voluntatem esse eamdem, quæ circa alios. Et ita licèt obligare ampliùs mercatores nolit, quàm generaliter obligati sint; Officiales tamen vult totum grauaminis pondus iniuncti subire: & ita ad compensationem damni ex integro constringere, ne ex turpitudine suâ lucrum se gaudeant reportasse. Quæ quidem verosimiliter dicta velim; aliorum meliùs sentientium iudicio corrigenda. Quæ & dicta sint de Officialibus alijs in portubus constitutis: quorum aliqui nullo Regij patrimonij cōmodocommodo, aut publici statûs vtilitate; sed maiori sorte, si tamen fortè dispendio, proximis sunt annis multiplicati super numerum, vt rerum istarum experientissimi passim proloquuntur. Vide infrà num. 55. & 123.

25

*Circa Prouisorem, eum scilicet, qui pro

Prouisori pro alimentis Regiorum ministrorum, quæ obseruanda. Et Primò de emente viliori pretio.

Ministris Regiæ classis, & aliis maritimis Officialibus alimenta comparat, seruat & opportunè distribuenda curat, obseruanda ista. Primò, illum grauiter peccare si vili emat pretio, non sine violentiâ aliqua, & quasi id, quòd minus habetur pretij, sit fructus industriæ, eam sibi partem retinet, quæ emenda essent, si quiuis alius emptor accessisset: venditor enim, etsi infimo vendere pretio posset, non nisi medio vendere destinarat. Et certè si pretium minus infimo fuit, de obligatione restitutionis nequit dubitari. Si autem infimum; neque etiam tunc sibi, quod medietatem facit, potest acquirere, quia violentia interfuit, quæ inuoluntariam fecit venditionem: vt est Doctorum omnium consensione certissimum. Quòd si vis abfuit, & bono modo res acta est, ea certè industria debita est ratione officij: debet enim ita illud in vtilitatem Regis ex|

ercere, vt non minùs Regium patrimonium curet, ac curaret suum: omnes autem minori, quo possunt, pretio res sibi student obtinere. Quâ ratione teneri ad restitutionem, qui iussus aut rogatus rem aliquam emere, quam cùm posset ab vno pro triginta, quæsiuit alium, à quo eam

Sic emens mandato alicuius nihil potest retinere.

pro viginti accepit, affirmant P. Molina, P. Azor, & P. Reginaldus, quos adducit & sequitur Bonacina Tomo 2. Disput. 2. de Restitutione Quæst. 2. Puncto 6. num. 14. Quia scilicet debuit rem sibi commissam gerere vtilitate mandantis inspectâ.

26

*Secundò, Onus lethale conscientiæ supra

Secundò de obtrudente res proprias pretio maiori.

se tollit, si ipse aut ex fundo proprio collectas fruges, aut per negotiationem obtentas, pretio sibi commodo vendat Regi, sub alieno Capite, cùm illæ minori pretio æquè bonæ haberi possent. Quod quidem ratio dudum adducta confirmat: debuit enim vtiliter Regium tractare negotium, & non suæ vtilitati seruire. Et idem est si amico emat maiori pretio in eius gratiam: omnis enim huiusmodi gratia ingrata est Regi, cuius & gratia & vtilitas omnibus est aliis, dum illius negotium agitur, præferenda. Similiterque dicendum ratio eadem conuincit, si in amici gratiam fruges vitiatæ aut peioris conditionis ementur non minori pretio, quàm aliæ meliores, quæ possent facilè comportari. Vbi dubium esse

Singularis circa restitutionem difficultas.

potest cui sit restitutio facienda: an scilicet Regi, an verò Officialibus, quibus talia sunt alimenta distributa. Et videtur dicendum quod si in vsu erat meliora alimenta præbere, restitutio est Officialibus facienda: illi enim suo sunt commodo, pretio æstimabili, defraudati. Si autem in vsu non erat, sed viliora dari solita, restituendum Regi, cuius est patrimonio damnum illatum.

27

*Tertiò. Prædicta procedunt quando in

Tertiò, ob difficultatem solutionis pretium augendum.

solutione nulla est futura difficultas: quia verò communiter illa est, & quidem non parua; res, quæ emuntur, maiori debent pretio emi, iuxta receptam doctrinam in materiâ emptionis & venditionis. Licet enim vsura sit vendere maiori pretio ob dilatam solutionem: id tamen fallit quando in soluendo futura est difficultas: & multò magis quando faciendæ sunt expensæ à venditore. Pro quo P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. n. 54. alios adducens. Et Bonacina suprà Disputat. 3. Quæst. 2. Puncto 4. n. 17. §. Ex quo fit, apud quem & alij. Et hinc est Regios Officiales grauiter

Propter illam quomodo Officiales grauiter peccant cum onere restitutionis.

peccare solutionem difficilem reddentes, quia videlicet in caussa sunt, vt res cariùs emuntur propter huiusmodi difficultatem: vnde & ad restitutionem tenentur. Quod benè adnotat Pater Fragosus Tomo 1. pag. 922. num. 8.

Loading...

back | | continue