Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT XXVIII.

CAPVT XXVIII.

De Concessione Bullæ Cruciatæ & emolumentis Indicis, secundùm specialia pro Indiis.

SVnt sanè in Indiis emolumenta Bullæ

Bullæ cruciatæ prouentus qualis.

Cruciatæ permagna, cùm eorum quantitas ad octingentorum millium ducatorum collectionem ascendat, vt testatur Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 25. num. 20. & in Politica pag. 717. Col. 1. qui multa de illa, sicut & D. Escalona in Gazophylacio Lib. 2. Parte 2. Cap. 34. Nos hic peculiaria quædam diluemus, ex quibus sit

Primum, an transacto biennio, pro quo Bulla conceditur, si noua publicatio non fiat, praecedens valeat, aut possint quae superfuerunt Bullae ex publicatione praecedenti concedi.

Primum, an transacto biennio, pro quo Bulla conceditur, si noua publicatio non fiat, præcedens valeat, aut possint quæ superfuerunt Bullæ ex publicatione præcedenti concedi.

212

*CAsus accidit annis proximioribus:

Casus specialis de elapso biennio, nec Bullis adductis.

elapsum est enim biẽniumbiennium, & nouæ Bullæ desideratæ, de quarum certa transuectione notitia nulla succurrens, magnam peperit negotio in tanto confusionem. Pro deliberatione ergo consultatio habita, & Archiepiscopi Limani sententia requisita; & nonnulli quidem Bullam præcedentem valere censuerunt, sicut & in casu simili ante annos plures tenuerunt multi, vt testatur Dom. Solorzanus suprà Cap. 25. num. 24.

Valere acceptas qui censeant.

P. Henriquij, Emmanuelis Roderici, & Antonij Gomecij sententiam secuti. Sed quia hoc aliis visum difficile, nouam Bullarum distributionem

Quæ superfuerunt posse distribui aliorũaliorum iudicium.

necessariam censuerunt; dixeruntque posse eas, quæ ex præcedenti publicatione superfuerant, impartiri; licet illæ ad biennium tantùm fuerant destinatæ: sic enim de piâ potest mente præsumi Pontificis, ne fideles in regionibus adeò distantibus thesauro gratiarum adeò singulari priuentur. Quod & de Commissarij intentione pariter coniectandum, quæ Pontificiæ debet esse conformis, sicut & Regiæ. Cùm enim negotium hoc tanti momenti sit, & adeò abundans Regium interesse, illiusque tanta necessitas duris hisce temporibus; non est credendum vacationem istam sine fructu transire vllatenus volituros. Pro quo sunt vulgares doctrinæ de epicheiâ, coniecturis, præsumptionibus, ratiahibitioneratihabitione, de quibus

NegantiāNegantium maior pars.

pleni tractatus Doctorum habentur. Præualuit tamen negantium absolutè consilium, qui |

numero & auctoritate præcellebant, in quibus & Illustrissimus fuit Archiepiscopus, testatus planè, si de procuratione ante nouarum Bullarum aduentum ageretur, illam se in Metropolitanâ suâ Ecclesiâ minimè permissurum. Quod & Archiepiscopum Mexicanum pariter censuisse relatione accepimus, & pro eo acriter decertatum. Nihilominùs in designato distributionis loco eam continuatam sine publicatione à testibus oculatis accepi. Et ego quidem cum postremis hisce persensi, ratus contrarium solido fundamento destitutum.

213

*Et quod ad sententiam eorum attinet,

Priorum de valore Bullæ ante Biennium acceptæ sententia refellitur.

qui valere elapsi biennij Bullam asserebant, minimè eorum est probanda doctrina, quæ auctoritate Doctorum innititur, ex quibus contrarium potiùs deducendum. Licet enim dicant illi posse quem gratiis Bullæ frui elapso tempore, ad fruitionem talem disignato; tempus tamen huiusmodi modicum esse debere affirmant, vt videri potest apud P. Henriquez Lib. 7. de

Tempus modicum esse debere, iuxta Auctores, qui id admittant. P. Henriq

Indulgentiis Cap. 20. num. 2. verbis illis: Si elapso anno & paucis diebus, non promulgetur secunda Bulla, quam constat paullò post promulgandam. Pro quo in Glossa L. N. alios adducit. Emmanuel Rodericus à D. Solorzano etiam adductus oppositum omnino sentit, aitque se non audere P. Henriquez sententiam amplecti. Vnde mirum est à præfato Scriptore pro contrariâ sententiâ citari. Neque Antonius Gomez aliter accipiendus, citatus etiam ab Scriptore præfato, si quidquam indulgeret: sed certè nihil apud ipsum tale, sed oppositum non obscurè, dum ait, gratias Bullæ anno elapso cessare, nec sufficere intentionem illam sumendi. Videatur Cap. 5. circa 5. quæstionem n. 2. & circa quintam & sextam clausulam num. 1. & 2. Cùm Emmanuele autem sentit P. Mendus in Bullam Cruciatæ Disput. 2. num. 7. & cum Patre Henriquez Ioannes Sancius in Selectis Disput. 55. num. 2. Villalobos Tract. 27. Clausula 4. num. 8. Trullench Lib. 1. Expositionis §. 1. Dub. 11. Ludouicus à Cruce in eadem Disput. 1. P. Escobar in Theologia morali Examine 17. Cap. 1. in fine. Qui tamen Tomo 1. Problematicarum Disquisitionum Lib. 7. num. 40. absolutè asserit anno elapso expirare. Diana Parte 1. Tract. 11. Resolut. 91. & alij, qui generaliter paruam distantiam tantùm admittunt, ita vt parùm pro nihilo reputetur. Atqui in nostro casu distantia erat magna, vt non possit illi doctrina de anno Ecclesiastico pro obligatione Confessionis adaptari. Et P. Bardi in

Ex anno Ecclesiastico nihil præsidij.

explicatione Bullæ Parte 1. Tract. 2. Cap. 6. Sect. 2. num. 32. rem exquisitiùs discutiens affirmat annum publicationis non posse prorogari supra annum solarem vltra dies triginta quinque: major enim annus Ecclesiasticus eum habet excessum, cùm minor ille sit, in quo Pascha incidat die vigesimâ secundâ Martij: maior, in quo die 25. Aprilis. Quem dicendi modum impugnat P. Mendus in Tractatu Miscellan. Appendice Cap. 14. Sed vt id demus, etiam protensio illa in casu, de quo loquimur, suffragari nequit: quia maior fuit, & multò maior crederetur futura fuissetq;fuissetque re ipsa, nisi nauigium vnum aleæ periculosæ expositum, fortunatum cursum habuisset.

214

*Nullum ergo in Auctoribus de Bullâ

Sicut generaliter ex quibusuis sentiendi modis apud Auctores.

tractantibus pro illâ est sententiâ præsidium. Nam vel annum Solarem esse existimant, aut Ecclesiasticum, vel saltem duos tresúe dies extendi posse dicunt post nouam publicationem, vt videri potest apud P. Escobar suprà loco priori: ex quibus nihil potest casui, de quo disserimus, adæquari. Vnde ergo ita sentientes sentientiam probant? Recurrendum sanè iis est ad communes illas doctrinas de coniecturis, & ratihabitione, & ita idem est illorum, atque aliorum fundamentum, & sic pariter refellendi. Quod ergo ad coniecturas attinet, epicheiam aut præsumptionem, satis infirmum est: nam stante formâ dispositâ ad gratiæ alicuius

Epicheiam locum non habere, aut præsumptionem, contra formam præscriptam.

consecutionem, illi standum est, & contra eam nulla valet coniectura, aut interpretatio, nisi de concedentis constet voluntate. Voluntas enim per formæ appositionem ostenditur, vnde non potest nisi omnino verosimili contrariæ voluntatis significatione contra illam iudicari. Quod in grauibus negotiis præsertim obseruandum: per ea quæ adducit Marius Antoninus Lib. 1. Variarum Resolut. 11. numer. 4. & seqq. vbi quòd in dubio forma censetur substantialis. In casu autem nostro Bulla conceditur expressâ formâ concessionis, quòd per annum durare debeat, & in Indiis per biennium: ergo eâ non seruatâ actus corruit. Iuxta quam regulam in aliis ad Bullam spectantibus proceditur, vt in eleëmosynæ quantitate, in qualitate accipientium, in approbatione Confessarij, in visitatione altarium, ac similium: verbis enim concessionis insistitur, & aliter factum iudicatur nullum ex prædicto fundamento, quod benè in casu speciali, de quo agimus, exornat & roborat Antonius Gomez suprà.

215

*Deinde. Forma concessionis quòd per

Vrgetur ex eo quòd biennij duratio nullo modo verificetur.

biennium duret, aliquomodo verificanda est, ita vt duratio ad biennium tantùm extendatur. Rogo ergo quomodo in casu nostro verificari possit? Non quidem anni solaris computatione, neque Ecclesiastici, vt iam ostensum: ergo nullo modo. Quod autem verificatio requiratur, extra dubium est, quia vbi non conueniunt verba, nec conuenit dispositio l. 4. §. Toties. D. de damno infecto. Pro quo Nauarrus Lib. 3. Consilio

Ad Pontificis mentem vanũvanum esse perfugium.

34. & Matthæus de Afflictis Decisione 355. n. 8. Si dicatur menti potiùs quàm verbis standum: sic dicentes ostendere debent vnde illis sit mens explorata Pontificis, qui nusquàm eam dispositioni suæ contrariam indicauit, vt sæpè accidit, & in Iure est obuium, in quo statuuntur multa, & statim adiiciuntur exceptiones per particulam Nisi. Vt videri potest in Cap. omnis vtriusque sexus, de pœnitentiis & remissionibus, vbi verba illa post generalem dispositionem: Nisi fortè de proprij Sacerdotis &c. similiter Cap. Si verò de sententia excommunicat. ibi: Nisi fortè eumdem Clericum &c. & alibi passim. Licet ergo pietas

Sicut ad illius pietatem.

Pontificia magna sit, quia tamen certis est adstricta limitibus, non est ad ampliora pertrahenda. Et quidem licet pietas magna præsumi debeat; Bullam tamen Cruciatæ nisi ad Regum nostrorum instantiam minimè concessissent: quo euentu fideles in Indiis thesauro gratiarum istarum essent penitus destituti. Quando ergo illum concedit Pontifex, non iuxta generalem pietatem facienda est interpretatio, sed iuxta eam, quæ |

certis est limitationibus coarctata. Cùm aliàs constet Pontifices in concessione Bullæ difficiles se exhibere, & eam negasse nonnullos, existimantes id, quod ex eadem colligitur, in iis rebus, pro quibus conceditur, non expendi. Neque

Contrà cuius voluntate arbitrari Commissarius nequit, neque etiam Par.

Commissarij voluntas alia debet præsumi, qui eo ipso quòd Commissarius sic ei, qui commisit, conformem se debet exhibere. Neque aliter de Catholico Rege iudicandũiudicandum, cuius voluntas nihil potest voluntati Pontificis contrarium operari, qui est primum mobile in hoc genere, ab omnibus aliis inspiciendum.

216

*Iam quod ad ratihabitionem attinet,

Neque ex ratihabitione argui posse.

ex prædictis videtur sufficienter improbatum: sed est prætereà contra illud instantia validissima. Nam ratihabitio hæc non est de præsenti, cùm in Pontifice nullum appareat de præsenti talis dispositionis indicium; de futuro autem nihil iuuat, quia illa est in quo per Bullam conceditur facultas eligendi Confessarium, qui ab omnibus possit peccatis absoluere (exceptâ hæresi.) Ad

Quæ de futuro ad cōfessionesconfessiones nōnon sufficit.

jurisdictionem autem in foro pœnitentiæ non sufficit ratihabitio de futuro, vt communiter tradunt Doctores, qui videri possunt apud Bonacinam Tomo 1. Disput. 5. Quæst. 7. Puncto 4. §. 1. num. 13. & 14. Dianam Parte 3. Tract. 4. Resolut. 68. & P. Gasparem Hurtadum Disput. 10. de Pœnitentiâ, Difficult. 5. Licèt autem sint qui existiment ratihabitionem de futuro sufficere, qui videri possunt apud P. Filliucium Tractat. 7. cap. 9. num. 240. qui num. 242. affirmat eorum sententiam non carere probabilitate; licet ipse contrariam teneat num. eodem. Licèt inquam sint, & sententia eorum aliquomodo probabilis; contraria

Illius certitudo.

tamen est probabilissima, & certissimam eam asserit P. Thomas Sancius Lib. 3. de Matrimonio, Disput. 35. num. 17. multos pro eadem adducens. Contra quam irrefragabili ratione, & grauissimorum scriptorum auctoritate munitam, vt vix iam sit contrarium tenens, non debet in grauissimo S. Cruciatæ Tribunali iudicari.

217

*Restat ergo vt illorum iudicium, qui

Bullas quæ superfuerunt, non posse distribui.

distributionem bullarum ex iis, quæ superfuerunt fieri posse & debere existimarunt, efficaciter improbemus: estq́ue id facilè. Nam bullæ dictæ biennio tantum valituræ destinantur, vt in ipsis exprimitur. Quâ ergo veritate distribui possunt, vt illæ quæ pro sequenti biennio transmittuntur? Falsitas certè in re valdè sacrâ, & momenti summi committitur. Item, quâ auctoritate id præstat Commissarius? Illi quidem commissa non est; recurrendum est ergo ad coniecturas & ratihabitionem, & ita in fundamentum deuoluitur iam à nobis infirmatum. Demus autem id esse probabile,

Rei dubiæ pretium nōnon debet esse idem: & quæ tunc obligatio.

sicut & priùs: res certè dubia relinquitur. Quâ ergo ratione sustineri potest, vt populo tamquàm res certa & indubitata tradatur cum onere contributionis id, quod valdè dubium est, & minimè ab eo admittendum, si dubium illi esse constitisset? In rebus sanè quæ vendi & emi solent, nequit pro vero tradi id, quod an sit tale dubitatur: vnde & obligatio restitutionis est, aut dissoluendi contractum. Est enim vitium rei secundum hominum æstimationem, & illud debere detegi omnium sententia est: pro quâ videri potest Bonacina Tomo 2. Disputat. 1. de Contractibus, quæst. 2. Puncto 6. vbi de hoc specialiter agentes adducit: & pro eodem extant alij complures. Præterquàm quòd contractus est nullus, quia inuoluntarius ob ignorantiam emptoris. Quod vt

Euidens instantia.

manifestiùs appareat, rogo sic distribuentes Bullas, an pecuniam, de quâ dubitaretur an esset legitima, ab accipientibus Bullas admitterent? Quis de hoc valeat vel leuiter suspicari? Ergo & quod tradunt exploratæ fidei sit oportet, aliàs contractus claudicabit: neque enim rationi congruit aut conuenit æquitati, alium Deum velle sibi, alium alteri, vt vulgaris habet loquendi vsus.

218

*Et hæc cùm mihi certa sint, audio à

Aliter in Tribunali supremo videtur iudicatum.

Tribunali supremo S. Cruciatæ rescriptum, posse in casibus talibus Bullas distribui, quæ ex dudum elapso biennio superfuerunt: eâ redditâ ratione, quòd valde materialiter se habeat ad gratiæ consecutionem distributio Bullarum, quandoquidem sine illâ stare posset, vt in Iubileis, & Indulgentiis contingit, quæ sine traditione aliquâ instrumenti cuiusquam obtinentur. Quod quidem, si ita est, reuerenter accipiendum: & ex eo saltem constat sententiam eorum, qui volebant Bullam posse vltra biennium protendi, nequaquam admittendam. Pro quo vlteriùs

Ex quo saltem habetur publicationis tẽpustempus nōnon posse extendi, pro quo & Bullæ iteratus tenor.

addo expressam clausulam Bullæ, in quâ Pontifex ita loquitur: Expirante anno omnes prædictæ facultates, & gratiæ & indulta expirent: tantumque poterunt caussæ pendentes ad finem perduci. Sic Paulus V. Vrbanus VIII. & Innocentius X. quibus nihil dici clarius potuit. Quod autem de distributione, quæ fieri ex Bullis residuis possit, declaratum dicitur, valde videtur difficile: neque enim materiale quid censeri potest, quod à Pontifice non est arbitrio Commissarij remissum, sed expressè decretum inuenitur: sic enim in citatâ

Difficultas magna circa declarationem, eò quòd acceptio non se habeat materialiter.

Bullâ habetur: Item mandatur vt summarium hoc per omnes Christi fideles, ad prædictum bellum contribuentes, qui huiusmodi gratiarum participes esse voluerint, recipiatur, & retineatur: ne circa sibi concessas gratias errare, neúe alij illas sibi vsurpare poßint, & vnusquisque qua facultate eisdem gratijs & facultatibus vtatur, docere valeat. Sic ibi. Vbi si dicatur ad notitiam gratiarum & reddendam rationem, sufficere Bullam, quæ traditur etiamsi ad annum præteritum spectet. Contrà est: nam eâ ratione non erit necessarium illam dari habenti eam, quam pro biennio elapso recepit: quod tamen non admittitur, neque admitti potest: nam ex eo fieret pro omnibus concessionibus, saltem eiusdem Pontificis, non esse necessarium nisi vnicam Bullam accipere, & eam seruare ad effectum per Pontificem designatum, quandoquidem in omnibus idem tenor gratiarum continetur. Quod cùm admitti nequeat, ex eo clarè apparet sumptionem distincti Summarij non se habere materialiter: vnde in eadem Bullâ sic etiam subditur: Ac vti idem omnes Christi fideles, non tantùm semel, sed bis singulo quoque anno, quo idem summarium sumpserint, tam perse, quàm per modum suffragij, &c. Vbi summarij acceptionem, tamquam rem ad substantiam concessionis omnino necessariam, Pontifex præsupponit.

Quæ augetur ex publicatione facienda Bullis adueniẽtibusaduenientibus.

219

*His accedit, distributione factâ modo dicto, & aduenientibus posteà Bullis, publicationem faciendam. Ex quo sequitur eos, qui acceperant, non futuros in suâ conscientiâ quie|

tos, cùm videant nouas Bullas publicari, & quas ipsi acceperant, ad elapsum biennium pertinere. Nec facilè eos tranquillare poterunt distributionis ministri, aut alij, qui caussam Tribunalis conentur defensare. Meritò ergo postulabunt vt sibi nouæ traduntur Bullæ, ad quod & qui distribuunt tenebuntur, nullâ nouâ acceptâ pecuniâ. Quod quidem à sinceritate & ingenuitate, quâ tractari res istæ debent, valde videtur alienum. Si autem dicatur non faciendam publicationem post Bullarum aduentum, sed post elapsum biennium ad distributionem earum, quæ superfuerunt, & consequenter aliarum, quæ posteà aduenient; id certè non videtur posse sustineri. Nam à die publicationis currit biennium, sicut

Non posse illam omitti.

annus alibi: & vnusquisque jus habet vt possit integro biennio frui. Atqui multi non sument Bullam elapsi biennij ob illius incertitudinem: neque enim tenentur cuilibet declarationi stare, cùm sint viri docti oppositum sentientes. Si autem sumant nouam post aliquos menses adductarum, biennium illis à publicatione integrum non relinquitur. Præterquàm quòd publicari non possunt Bullæ, de quibus non constat an sint peruenturæ, vt est valde contingens, submersâ, in quâ exportantur, naui, siue ab hostibus occupatâ. Publicatio ergo certam materiam requirit, vt ipsum nomen ostendit; id enim publicatur, quod occultum priùs erat, non quod possibile est vt sit; cùm possit etiam non esse, etiam moraliter loquendo. Quæ quidem docti & attenti negotij huius administri solerter aduertent, & viam hanc ita exhibebunt planam, vt nullum in eâ offendiculum fidelibus relinquatur. De quo cùm satis hæc sint, sit iam

Secundum, an Prorex inhibere possit Commissarium, quando ille commissionis limites videtur transilire.

Secundum, an Prorex inhibere possit Commissarium, quando ille commißionis limites videtur transilire.

220

*REspectu iudicum aliorum expressa est

Prohibitione Audientiæ de causis Cruciatæ cognoscant.

prohibitio apud Dom. Solorzanum, qui tenorem erectionis Tribunalis in Indiis refert, pro caussis ad Bullam spectantibus cum plenitudine potestatis expediendis: sic enim in eâ dicitur: Sin que por via de fuerza, ni por otro algun modo, se puedan llebar, ni lleben las dichas causas à las dichas Audiencias Reales, ni introducirse, ni se introduzganintroduzcan en ellas por manera alguna. Sic ibi. Sed durum satis apparet, vt si Commissarius velit aliquem iniustè vexare, nullus remaneat illi recursus,

Dura si generalis, videtur.

sed onus sit quantumuis importabile subiturus. Et tale aliquid visum aliquando, cùm Religionis cuiusdam supremus Prælatus ad reuocationem Religiosi à se extra vrbem abire jussi ob caussas sibi benè visas, per censuras cogeretur. In quo quidem Commissarius iuxta communem æstimationem affectu quàm ratione potiùs ducebatur. Vbi si dicatur nullum esse inconueniens in eo quòd sic coactus obtemperet, cùm possit Concilium S. Cruciatæ de re totâ certum reddere, à quo dubio procul remedium adhibendum. Id sanè nullius consolationis est violentiam patienti: remedium enim tale serò veniet, si tamen veniet, aduersantium informatione apud iudices remotissimos præualente.

121

*Proptereà dicendum videtur Proregem

Ad Proreges non extendi in casibus extraordinarijs, quia & circa Cruciatæ Tribunal eius extẽditurextenditur prouidentia.

posse in casu tali, & similibus, suam auctoritatem interponere violentias manifestas remouendo: non quidem iudiciali indagine, sed de facto, monitoriis in primis vtendo; iis autem non procedentibus, ad impediendum efficacem potentiam adhibendo. Pro quo facit in prohibitione præfatâ Proregis non fieri mentionem, & ita illius prouidentiam non exclusam, qui, vt ait P. Oñate Tomo 2. Disputat. 46. num. 60. in Indiis Tribunali Cruciatæ præsidet, & imperitat. & Dom. Escalona Lib. 2. Cap. 34. num. 9. ita in specie scribit: En casos extraordinarios, y de gobierno superior,

D. Escalon.

por razon de la quietad publica en competencias de Tribunales encontrados, se puede interponesinterponer el virrey, vsando para remediarlasremediarlos de los poderes que tiene, como quien representa la Real persona. Sic ille. Debebit ergo tunc Commissarius cedere, & à censuris abstinere;

Quomodo id ritè præstandum.

& si absolutione opus sit, eam impendere, honesto colore quæsito: ad quod directo Proregis mandato non vrgendus, sed rei ipsius conuenientiâ, cùm iam contumacia non sit, quandoquidem Proregalis auctoritatis interuentu obedientia prohibetur. Non enim contumax dici potest, qui, vt non obediat in re sibi permolestâ, adiutorium licitum & vsitatum implorat; præsertim quando iurisdictionis excessus comperitur: Cùm

Excommunicatio solũsolum pro manifesta & rationabili caussa.

non leuis sit culpa tantam imponere pœnam insonti: vt habetur in Cap. Sacro, de sententiâ excommunicat. vbi & illa extat Pontificis admonitio: Caueat etiam diligenter ne ad excommunicationem cuiusquam absque manifestâ & rationabili caußâ procedat. Sic Clemens Tertius. Vbi ergo neque rationabilis,

Cap. Sacro de sent. excommun.

neque manifesta est, quòd si grauatus auxilium opportuni fautoris exquirat? Adeundus sanè Ecclesiasticus Patronus; sed non adest: is ergo aditur, qui auxiliari potest, & Dei officio perfungi, cuius est violentiam passis subuenire.

Tertium, circa taxam pecuniae ab accipientibus Bullam tribuendae.

Tertium, circa taxam pecuniæ ab accipientibus Bullam tribuendæ.

222

*ESt illa in Indiis diuersa ab eâ, quæ in

Taxa contributionis pro Indijs. & specialiter pro Indis, servis, &c.

Hispaniâ, & regnis aliis Coronæ seruatur, in quibus solita publicari. Et habetur in speciali Instructione apud Alfonsum Perez de Lara in Libro trium gratiarum, Fol. 254. ex quo illam adducit Trullench Lib. 1. §. 3. dub. 1. & ex hoc P. Mendus Disput. 1. num. 11. Qui tamen in eo decepti, quòd pro Indis, quibus Religiosi, pauperes, & Æthiopes exequantur, duos regales Castellanos assignatos affirment; cùm tamen sint duo tomini, qui tres regales cum quartello constituunt. Tominus enim duodecim habet grana. Nisi fortè nomine Castellani eum intelligendum velint, quam nos Ensayado dicimus, sic enim idem est quòd Tominus. Talis ergo taxa pro

An milites eadem vti possint.

prædictis omnibus assignata. Et circa eam inquiri potest an valeat consuetudo, quæ esse dicitur, vt milites eadem perfruantur. In quo, si reuerà ita est, & sciente Commissario subdelegato id fit, non videtur notitiam talem Commissario generali defuisse, & ita eo sciente & annuente, licèt tacitè, potest consuetudo præfata sustineri. Quâ ratione vtuntur docti scriptores ad probandum

Consuetudo circa hoc potest præualere.

annum publicationis Bullæ esse Ecclesiasticum, & non solarem, quia vsus sic habet, sciente |

& patiente Commissario, vt videri potest apud P. Mendum Disput. 2. num. 7.

223

*Potest vlteriùs quæri an Indis mendicis

Eumdem esse taxam pro Indis mendicis, quæ pro alijs.

pro minori pecuniæ summâ possit Bulla concedi. Nam inter Hispanos variæ classes sunt, iuxta diuersas eorum facultates: ergo & inter Indos aliquid huiusmodi statuendum est, cùm inter eos sui etiam diuersi status sint, & ita Caciquij pondus argenti insaiati debent contribuere. Verùm ratio ista conuenientiam quidem dispositionis ostendit; vnde & statui posset exiguum aliquid pro Indis mendicantibus, regalis inquam: de facto autem nequit admitti; quia nulla minor taxa extat, quàm prædicta: & in hoc arbitrari non licet subdelegatis Commissariis; aliàs possent etiam circa Hispanos taxam variare; quia non videtur consonum, vt idem à mendicante, ac seruiente actualiter exigatur; qui enim seruit, plus dare potest, cùm seruitij mercedem accipiat, & multoties copiosam. Præterquàm quod in Bullæ concessione non tam attenditur spirituale fidelium bonum eam accipientium, quàm subsidium pro bello contra infideles; ad quod nihili penditur id, quod ab Indis mendicantibus tribui potest. Et talis illi ingenij sunt, ac peculioli sui adeò tenaces, vt rarus futurus sit suâ sponte Bullam accepturus. Id autem in xenodochiis opportunè prouisum, vt morituris Bullæ, si eas non obtinuerint, tribuantur.

224

*Circa eos, qui seruiunt, inquiri etiam

Circa seruientes difficultas, qui nam intelligendi.

potest, an ij solùm intelligendi sint, qui famulitio assistunt, quos vulgò vocamus Mozos, & communibus ministeriis destinantur. An verò etiam qui superius aliquod ministerium tractant, vt famulorum Præfecti, vel qui in prædiis villicis agunt: seruiunt namque omnes, & juxta voluntatem Dominorum res sibi iniunctas exequuntur. Ad quod negatiuè mihi videtur respondendum, attento modo loquendi Commissarij; ait enim: Y los hombres y mugeres de seruicio. Iuxta vsitatum autem modum loquendi nostrum nomine gentis de seruitio ij tantùm veniunt, qui in domesticis ministeriis seruilem, aut quasi seruilem operam præstant, &, vt dixi, vocantur Mozos, in quibus & qui anteambulones equestres, & qui Pages dicuntur, adolescentes inquam posttergales. Alij autem nominati non dicuntur tales: & licèt voluntati dominorum obsequantur, altius ministerium tractant. Quod quidem receptæ est

Verba vt accipienda, in quibus ampla esse significatio potest.

scriptorum doctrinæ conforme, asserentium verba sumenda esse secundùm vulgarem acceptionem, & non in omni earum amplitudine, quando de illâ non constat loquentem intelligi voluisse. Quod benè explicat & exornat Cardin. Mantica Decisione 59. num. 8.

225

*Pro mendicantibus occurrit item dubitatio,

Qui nomine mendicantiũmendicantium veniant: vbi verecundantes venire ostenditur.

an soli illi intelligendi sint, qui ostiatim petunt eleëmosynam; hoc enim est propriè mendicare: an possit etiam ad alios extendi, verè inopes, licèt ostiatim ob verecundiam non mendicent. In quo dicendum videtur, omnes, qui ex eleëmosynis viuunt; tam viros quàm fœminas, quas non est decens ita mendicare, mendicantium nomine comprehendi, quia in omnibus eadem est ratio; immò & maior in iis, qui ob verecundiam ostiatim non mendicant: isti enim abundantiùs sibi consulunt, vnde diebus istis deprehensi sunt aliqui pecuniosissimi: licèt autem

A paritate rationis quomodo argumentum.

à paritate rationis non semper vrgeat argumentum, cùm de priuilegiis agitur aut dispensationibus, per notissimam regulam juris in 6. Quæ à jure communi exorbitant, minimè sunt ad consequentiam trahenda. Pro pro videri potest P. Thomas Sancius Lib. 8. de Matrimonio, Disput. 1. num. 32. vbi agmen scriptorum adducit. Hîc tamen non in solâ paritate nitimur, sed quia nomine mendicantium verè comprehenduntur ex eleëmosynis viuentes, cùm ad januam aliorum per se, aut per alios accurrunt, vt possint viuere, immò etiamsi non accurrant, sed alij ad subueniendum ipsis sponte moueantur, mendicantes dici possunt, non actu, sed habitu: sicut Religiosi Mendicantes dicuntur; etiamsi reipsâ non mendicent; quia eorum status ad mendicandum est dispositus, ad differentiam Monachorum.

In fauorabilibus vale extensio.

Præterquàm quod in fauorabilibus extensio fieri potest ob rationis paritatem, vt videri potest apud P. Sancium suprà, num. 33. vbi alios congerit. Et P. Henriquez Lib. 7. de Indulgentijs, Cap. 30. num. 3. vbi ait ex prædictâ ratione concessionem ouorum extendi ad ilac & caseum. Et pro similibus casibus sunt Auctores alij, vt videri apud eumdem P. Sancium potest num. 38. sicut & doctrinæ aliæ suffragantur apud ipsum num. 34. & seqq.

Quartum, circa vsum ouorum, lacticiniorum, lardi, & butyri suilli.

Quartum, circa vsum ouorum, lacticiniorum, lardi, & butyri suilli.

226

*AN scilicet in Indiis eorum liceat vsus

Vsum ouorum &c. in Indijs nōnon videri licitum sine Bullâ.

sine Bullâ. Commissarius enim generalis non licere contendit, & priuilegium Pij Quarti circa hoc vires iam non habere, cùm temporale fuerit, & illius ratio cessauerit. Propter quam rationem nouæ Bullæ circa hoc pro Prælatis, Præbendariis, ac Presbyteris aliis nuper expeditæ, quibus per communem Bullam Quadragesimæ tempore vsus prædictorum non licebat: licèt illæ de ouis tantùm & lacticiniis loquantur; & de suillâ pinguedine nihil in speciali concessum reperiatur. Quia verò vix erat, qui ad hunc effectum Bullam sumeret, subdelegatus Commissarius publico edicto transgressionem peccatum esse mortale declarauit, sub excommunicationis pœnâ Confessariis iniungens, vt id pœnitentibus aperirent. Videtur ergo judicio Commissarij standum ob illius summam in negotio isto auctoritatem. Immò circa illud videtur esse non obscura Pontificum mens, cùm Bullas circa prædicta concedunt, & solam hebdomadam Sanctam excipiunt. Supponunt ergo vsum talem minimè sine Bullæ acceptione licere: quod & ij pro certo habent, qui concessionem talem vt rem magni momenti, & in æstimatione speciali habendam, postularunt.

227

*Nihilominùs in Peruuio (& idem

In Peruuio contrariācontrariam consuetudinem præualere.

fortè in aliis Prouinciis accidit) vsus prædictorum licitus, & omni scrupulo vacans, absque Bullæ receptione putatur: & apud religiosos ac viros doctos, ac conscientiæ suæ studiosos viget, etiam post præfatas declarationes: eo fundamento, quòd consuetudo circa hoc inueterata præualuit siue ratione alicuius priuilegij originem habuerit, siue aliàs. Consuetudinem autem posse le |

legem ieiunij aliquatenus abrogare, indubitatum est, & ita videmus in Hispaniâ vsum extremitatum carnalium & intestinorum Sabbatis introductum: & quod generalius est, serotinam refectionem vbique gentium, & notabilem Cœnæ anticipationem. Circa quæ sine vllo conscientiæ remorsu proceditur, & in casu quidem nostro Prælati non solùm vident, nec contradicunt, sed etiam vsum eumdem amplectuntur: cùm sint illi & docti & pij. Quòd cùm accidit communis doctrina est consuetudinem esse

Vnde robur in illa.

rationabilem. Pro quo videri potest Diana Parte 6. Tractatu 5. Resolut. 5. & specialiter Parte 1. Tract. 9. Resolut. 21. vbi de consuetudine agit contra legem ieiunij. Cùm ergo hoc certum sit, videndum an ex adductis fundamentis tali sit cōsuetudiniconsuetudini derogatum.

228

*Et in primis declaratio Commissarij

Neque Commissarius eam potest improbare.

non videtur obstare, quia illa consuetudinis titulum non improbat, quem nec improbare potest, cùm ex dispositione Iuris communis habeatur vt lex Canonicâ consuetudine possit abrogari. Vt constat ex Cap. finali, de Consuetudine, & omnes Doctores admittunt. Solùm ergo asserit priuilegium iam cessasse. Atqui vsus dictus priuilegio non innititur, cuius nec memoria occurrit iam ab annis plurimis, & ea ratio inualuit quòd pisces in copiâ sufficienti non inueniantur,

Quibus fundamentis introducta.

nisi in maritimis, & cibaria alia exigui vigoris sint, regionesque istæ homines languidos reddant. Quæ vltima ratio iuuat pro regionibus etiam maritimis: sicut etiam quòd cum ita remotis, atque Europæ commodis destitutis, non ita est seuerè agendum, vt nihil de lege Ecclesiastici jeiunij fuerit remittendum: cùm sciamus in regionibus aliis, indulgentias aliquas circa illam tolerari. Sic in Belgio, diebus paucis exceptis, consuetudo permittit lacticinia etiam in Quadragesimâ, vt testatur Diana Resolut. 21. citata. Et in Indiis nostris ex solâ consuetudine Sabbatis est licitus Indis carnis vsus. Quid ergo si Hispanis vsus præfatus liceat? Nec maius habere pondus potest subdelegati edictum, de quo suprà.

229

*Quod verò ad concessionem Bullarum

Ex Bullis specialibus nihil quod vrgeat, haberi.

specialium attinet, responderi potest ex illis nihil peculiare haberi quod vrgeat. Sicut enim non habetur ex eo quòd in Bullis communibus concedatur facultas ad vsum prædictum, vt ostendimus; ita neque in aliis pro Clero concessis, quia illæ non sunt specialiter pro Indiis postulatæ, sed pro regnis etiam aliis Hispanæ Coronæ, in quibus est Bullæ vsus introductus, & ita, sicut & aliæ ad Indias remissæ, contendente Commissario posse in illis effectum habere, ex motiuo dicto. Nec supponit Pontifex communem ieiunij obligationem, quæ in omnibus vigeat Hispanæ Coronæ regnis, sed quæ iuxta legem est Ecclesiasticam, quidquid de consuetudine regnorum quorumdam sit, quam non tenetur scire vt dispositio eius curret. Consuetudo enim non est aliquid iuris, sed facti, quod legislator scire non tenetur: cùm id solûm, quod est communis

Leges Pontificias consuetudines non abrogare.

iuris, debeat in scrinio pectoris retinere. Pro quo est Cap. Licet Romanus, de Constitutionibus in 6. vbi sic loquitur Bonifacius Octauus: Licet Romanus Pontifex (qui iura omnia in scrinio pectoris sui censetur habere) Constitutionem condendo

Cap. L Romanus.

posteriorem, priorem, quamuis de ipsâ mentionem non faciat, reuocare noscatur: quia tamen locorum specialium, & personarum singularium consuetudines & statuta (cùm sint facti, & in facto consistant) poßit probabiliter ignorare; ipsis, dum tamen sint rationabilia, per Constitutionem à se nouiter editam (nisi expreßè caueatur ipsa) non intelligitur in aliquo derogare. Sic ille. Iuxta hæc ergo, si Rex noster consuetudinem abrogari velit, Pontificis imploret auxilium, qui id facere poterit de plenitudine potestatis. Sed an expediat, alterius est considerationis; &, vt ego autumo, difficilè poterit stabiliri.

230

*Et quod ad butyrum suillum, saginem,

De butyre suillo, & sagimine. Et quòd sine speciali concessione non liceātliceant, quidquid nonnulli censeant.

seu lardum attinet, non est singularis, & sine exemplo Indica consuetudo, cùm sit eadem in Siciliâ, teste Dianâ Resolut. 21. citata & multis aliis in locis, eodem teste loco inferiùs allegando: apud quem etiam sunt Doctores aliqui asserentes, stante licito ouorum & lacticiniorum vsu, etiam licitum esse sagiminis: quod diuersimodè probant graues Societatis Auctores: alij, quia pinguedo non est caro, sed quid naturali augmento superueniens, ex Aristotele Lib. 2. de generatione: alij autem, quia minus est, & maiori concesso in consequentiam venit, iuxta multorum doctrinam apud P. Sancium Disput. 1. citatá n. 37. & seqq. Vtrumque autem est difficile, & ideò iudico sagimen non licere, etiamsi oua & lacticinia liceant, & ita virtute Bullæ non esse licitum illius vsum: quod tenet Diana Parte 10. Tract. 16. Resolut. 77. mutans, vt ille ait, re meliùs consideratâ, sententiam, quam docuerat Resolut. 21. citata. Si ergo alicubi licet, ad consuetudinem est præscriptam recurrendum. Sanguinem

Sicut neque sanguinem, quod non benè Hostiensi tribuitur.

autem licere diebus, quibus præfata licent, & si non defuerit, qui ita sit attestatus, absurdissima mihi assertio est, neque Hostiensi attribuenda, in Summa, de obseruantia ieiuniorum §. Quando n. 8. de sagimine enim, & non de sanguine locutus. Vult autem Diana citatâ Resolut. 77. non sagimine, sed sanguine legendum, & P. Azorium Lib. 7. Cap. 10. Quæst. 8. malè sagimen pro sanguine transcripsisse. Sed certè non erat cur errantem transcriptionem Auctori tanto bonus etiam Auctor adscriberet: nam Hostiensis pro assertione suâ citat Cap. Presbyter 82. dist. in quo non sanguis, sed sagimen habetur. Nam cùm ibi de pœnitentiâ, quam acturus erat Presbyter fornicarius, agatur, pro diebus remissionis ieiunij ita dicitur: Tantùm autem diebus Dominicis, & præcipuis Festis, modico vino, & pisciculis, atque leguminibus recreetur;

Cap. Presbyter.

sine carne & sagimine, ouis & caseo vtatur. Sic ibi Iuxta quæ non est eadem ratio de ouis & sagimine, cùm vnum, permissis alijs, constet prohiberi: & sagimen quasi quod ad carnem spectans, eidem societur. Quòd si inferiùs sagimen, oua, & casus permittuntur; ideò est, quia plus aliquid post diuturniorem pœnitentiam indulgetur. Vnde non benè Glossa ibi argumento id esse ait vt

Glossæ sententia reprobata.

liceat comedere de sagimine illis diebus, quibus oua & caseum licet: pro quo adducit Cap. Denique 4. dist. vbi tamen de sagimine nec verbum; sed

Cap. Denique.

lacte, caseo, & ouis vti prohibentur illi, quos Ecclesiasticus gradus exornet, in Dominicis à Quinquagesimâ, iuxta veterem consuetudinem. Si quid autem ex eo licet colligere, id certè est, |

cùm prædicta prohibentur, etiam sagimen; propter rationem ibidem adductam prohiberi: quia scilicet sementinam trahunt originem carnis: neque expressum sagimen, quia de illo non videbatur posse dubitari.

Quintum, circa Bullam Compositionis. Vbi specialis difficultas, cum quantitas est ingens, & supra communem compositionis modum.

Quintum, circa Bullam Compositionis. Vbi specialis difficultas, cùm quantitas est ingens, & supra communem compositionis modum.

231

*POtest quis in Indiis compositione vti,

Compositio vt currat in Indiis in qualibet quantitate.

duodecim regalibus pro triginta ducatis, quæ dominis debentur incertis, erogatis: quòd si debitum maius sit, plures Bullas sumere, eadem pro singulis quantitate redditâ, vsque ad summam nongentorum ducatorum. Quòd si debitum amplius sit, quàm vt Bullis acceptis satis fieri eidem possit, adeundus Commissarius, qui ad hoc specialem instructionem habet, in quâ continetur vt compositio fiat ad rationem decem pro centum, consideratione habitâ & maioris culpæ, quæ in vsurpatione excessiuæ adeò quantitatis interuenire solet, & etiam quia ex illâ æquum apparet, vt maius emolumentum pro opere momenti tanti, quale Cruciata concernit, accrescat; cùm & hoc non frequenter eueniat, minusque videatur difficile, quandoquidem excessiua quantitas relinquitur debitori. Non est autem necessarium vt tota illa quantitas debita ad rationem decem pro centum componatur, sed compositione per Bullas factâ vsque ad summam dictam nongentorum ducatorum, inde alius compositionis modus assumendus.

232

*Sed quid si compositione factâ per Bullas

Specialis difficultas.

hoc biennio prædicationis, compositio pro summâ reliquâ in biennium aliud differatur? Poteritne tunc per Bullas multiplicatas fieri, vel vtendum necessariò compositione ad rationem decem pro centum, sicut præstandum fuerat elapso biennio? Et dilatio quidem potest esse licita, ac etiam illicita: si enim satisfactio fieri hoc biennio possit, ad sequens differri nequit: immò nec ad breuius spatium; quia restitutio statim facienda est, iuxta regulas, quas Doctores pro ea tradunt; si autem non possit, clarum est in eo non esse peccatum. Potest tamen esse dubium, an qui hoc biennio, vel hoc anno, vt in Hispaniâ, restituere nequit eo modo, quo incerta restituenda sunt, poterit tamen sequentibus, teneatur ad compositionem de præsenti. Et dicendum non teneri, quia compositio loco restitutionis succedit: cùm ergo illa non obliget in præsenti, neque etiam compositio: hæc enim rationem habet gratiæ ac priuilegij, & priuilegiis vtimur cùm volumus. Quod est P. Mendi doctrinæ conforme Disput. 32. num. 51. quamuis oppositum probabile alicui videri posset ex illorum sententia, qui dicunt teneri ad audiendam Missam, qui priuilegium habet ad audiendam illam in Oratorio

PriuilegiũPriuilegium aliquando obligat, sed non est obligatio quærendi illud.

tempore Interdicti; est siquidem sublatum impedimentum adimplendi præceptum. Sed certè similitudo non videtur penitus congruere: nam aliud est habere priuilegium, & eo teneri vti; aliud autem priuilegium teneri quærere ad satisfaciendum obligationi; hoc enim posterius admittendum non est, & ita non tenetur quis priuilegium Oratorij quærere ad satisfaciendum obligationi Missæ audiendæ: & ita nec priuilegium Compositionis. Quamquàm & contra hoc possit vrgeri: nam priuilegium iam quis habet, ex eo quòd Bulla Compositionis publicetur: Compositio autem ipsa est vsus talis priuilegij; & ita per priuilegium tollitur impedimentum satisfaciendi præcepto restitutionis, curritque doctrina de Missa, & aliis similibus.

233

*Si ergo dilatio licita fuit, multiplicatis

Prosequitur resolutio, cum notanda doctrina.

Bullis potest fieri compositio. Quòd si secundâ compositione factâ sit vlterior quantitas, ad quam nequeunt Bullæ pertingere, eadem consideratio habenda est, an scilicet eo anno vrgeat satisfactio, an non. Si autem fuit illicita, maius est dubium; & ex doctrinâ P. Mendi dici potest locum esse compositioni; licet in casu nostro non loquatur in praxi, quam allegat, sed quando compositio culpatè differtur. Nihilominùs iunctis iis, quæ præcesserant, huius videtur esse sententiæ; cuius esse fundamentum potest, quia talis est Pontificis mens per Commissarium declarata, dum ad compositionem admittitur quicumque restitutionem diu deprehenditur distulisse. Sed quidem Instructionis forma contrarium videtur persuadere, in quâ dicitur vt compositio per Bullas vsque ad summam dictam fiat, & si vlterior sit, Commissarius adeatur, qui modum compositionis attendet, & est is, quem diximus, ad rationem decem pro centum. Hoc ergo biennio fieri aliter compositio nequit: ergo nec sequenti. Illationem ostendo: nam Instructio generalis est, & non pro hoc tantùm anno: nihil enim tale exprimit, & ita vt iacet est intelligenda. Item. Sic differens grauiter peccat contra iustititiam; ergo nequit illi prauitas sua esse proficua, vt scilicet minori adeò contributione satisfaciat excessiuæ obligationi. Nemo enim ex suo delicto meliorem suam conditionem facere potest. L. Nemo 134. Instit. de regulis iuris.

234

*Est insuper circa hoc difficultas,

Quomodo sine Bullis compositio fieri queat, quæ à PōtificePontifice vt necessariæ proponuntur.

quomodo compositio hæc fieri sine Bullis possit, quas tamen necessarias esse Commissarij verba significant, dum sic ait: Y mandamos precisamente, que recibais en vos esta santa Bulla, porque asi lo quiere y manda su SentidadSantidad, y que de otra manera no goceis de composicion, que por ella se os concadeconcede. Ad quod responderi potest prædicta verba intelligenda de compositione ordinariâ, & iuxta determinatam quantitatem: de extraordinariâ verò aliam esse rationem, ad quam Commissarium facultatem habere non est æquum dubitare; licet in eius Instructione non extet mentio Apostolicæ concessionis, nisi ad compositionem per Bullarum acceptionem: quandoquidem ipse testatur sic faciendam à Pontifice constitutum. Et quidem compositionem, quæcumque illa sit, vt Commissarius Pontificis facit ad conscientiarum exonerationem: ergo debet extare commissio ab eodem Pontifice facta. Et talis est, quam verba illa in Bullâ concessionis indicant. Item conceditur facultas eidem Commissario, vt dictam subuersionis

Concessionis tenor.

quantitatem à fidelibus, vt prædicitur, pro viuis & defunctis erogandam, iuxta personarum qualitatem, & bonorum quantitatem arbitrari poßit. Quam facultatem ad Bullam etiam Compositionis spe|

ctare sentit Trullench in illius expositione Dub. 3. in fine. Quod tamen ita compertum non est, vt ex eo sequatur posse compositionem facere sine Bullæ exhibitione.

235

*Sic autem fieri posse vt certum admittunt

Centior compositio, quæ sine Bullis fit, contra Trullench.

Scriptores; immò P. Henriquez Lib. 7. de Indulgentiis Cap. 34. hunc compositionis modum reputat tutiorem, quia cùm pro maiori summâ fiat, plus in illo apparet satisfactionis; minor enim restat summa soluenda, si compositio non subueniret; sicut in Indulgentiis ea certior, cuius maior est caussa, vt communiter Doctores obseruant. Sed Trullench Dub. citato num. 4. æquè tutum vtrumque existimat, quia modus vterque est licitus, & à Commissario Papæ auctoritate dispositus, & qui per Bullæ traditionem facilior pro maiori summâ in belli subsidium comparandâ. Sed certè P. Henriquez pro

P. Henriquez verosimiliùs locutus.

se habet multos; qui videri possunt circa num. 4. in Glossa. L. Y. & Z. valde enim dubitant illi de compositione, quando minimum est id, quod datur, & hac ratione varietas notabilis circa compositionem accidit: nam cùm annis præteritis per quamlibet Bullam componerentur quinquies mille merauedini, modò tantùm bis mille componuntur. Erat ergo compositio prior minùs conueniens, & animaduersa doctrina grauium Scriptorum circa hoc aut dubitantium aut apertè loquentium, potuit summa compositionis augeri: licet adhuc eâ positâ, prædictorum Auctorum assertioni non sit plenè satisfactum. Potest ergo conuenienter dici compositionem sine Bullâ esse tutiorem, quia ob maiorem summam fit. Quamuis autem modus alius sit minùs tutus, cùm tamen probabilibus nitatur principiis, sufficiens est ad conscientias tranquillandas. Debet enim pro Pontifice in dubio facti præsumi,

Pro Commissario generali qualiter præsumendum.

vt etiam admonet Cardinalis Lugo Disput. 6. de Iustitia num. 150. & Disput. 21. num. 95. Sed cùm compositionis taxa non à Pontifice, sed à Commissario sit, non est similis obligatio ad præsumendum pro illo, licet eius auctoritas validam fundet coniecturam in re tantâ cum consilio doctissimorum hominum procedentis. Vbi doctrina citati Cardinalis Disput. 21. num. 94. opportunè cadit: ait enim quòd licet taxa Bullæ non fiat à

Taxam à Pontifice non ignorari.

Pontifice, sed illa Commissario remittatur; non est credibile illum eamdem ignorare, & eorum aliquem saltem errorem Ministri sui minimè tolerabilem in re tanti momenti neutiquam correxisse. Quæ coniectura verosimilis est, sed quæ certitudinem non inducat: cùm sit aliàs sententia eiusdem Cardinalis num. 95. citato §. Distinguendum, Pontificem non posse compositionem concedere pro omnibus debitis incertis sine sufficienti caussa, quæ si reipsa non sit talis, compositio erit nulla: pro quo & alios adducit

Sufficiens caussa pro compositione necessaria.

§. præcedenti. Ad sufficientiam autem caussæ etiam quantitas compositionis conducit, vt est clarum: quod totum in facto consistit, in quo nequit esse omnimoda certitudo. Quidquid de hoc sit

236

*Vlteriùs inquiro an Commissarius

In casu non frequenti an Subdelegatus compositionem concedere possit in minori quantitate, quâm taxa habeat.

subdelegatus possit facere compositionẽcompositionem sine Bullâ, quando quantitas numerũnumerum Bullarum excedit in minori quantitate quàm sit Decima pro centũcentum à Generali Commissario designata. Et communiter quidem nequit, quia aliàs taxa esset inutilis, quod dici nequit, cùm ab eo designata sit, qui circa hoc supremam habet potestatem à PōtificePontifice delegatam. Difficultas ergo est pro casibus rarò contingentibus, vt ille, in quo ego interuentor extiti, cuius opera quantitas sexaginta milliũmillium octi-regalium compositionis est beneficio temperata. Instabat debitor in casu tali debere sibi decimæ rigorem emolliri, non vsuro aliàs compositionis remedio, sed aliud ad conscientiæ tranquillitatem quæsituro. Sex ergo pro centum offerebat, & vt possent admitti, rationes istæ succurrebant. Prima, hoc non esse contra dispositionem

Prima ratio pro parte affirmàtiua, ex præsumpta Commissarij voluntate.

aliquam Pontificum; sed solùm deuiare ab instructione Commissarij, qui sicut designauit decem, potuit sex, aut minus aliquid assignare. De Commissarij autem voluntate verosimiliter posse præsumi, quia ille in suæ commissionis exercitio id præcipuum attendit, vt ad Regios sumptus contra infideles maximam pecuniæ copiam per licitas compositiones exhibeat: atqui hoc compositione tali conuenienter assequitur, quæ si non fiat, maximum Rex noster emolumentum amittet: ergo meritò potest de illius voluntate præsumi. Vbi communis illa & frequenter vsurpata Scriptorum doctrina quadrat, si quando aliàs, de præsumptione, ratihabitione, coniecturis: pro quo videri possunt Doctores, quos adducit P. Thomas Sancius Lib. 3. de Matrimonio Disput. 35. num. 15. & Glossa in Cap. Ratihabitionem, de regulis iuris. Hîc enim Regium interesse vertitur sine damno tertij, quod summum habet pondus, vt nihil videatur posse in contrarium, quod momenti sit alicuius, adduci.

237

*Alia ex temporis circumstantiâ desumpta.

Secunda ex temporis circumstantiâ.

Cùm enim Rex noster calamitosis temporibus magnâ indigeat pecuniæ copiâ vt bella possit ingruentia vndique sustinere, incredibile est compositionem istam, quæ absolutè fieri potest, sibi gratam non futuram, & consequenter Commissario, qui, vt diximus, in hanc maximè curam incumbit. Vnde quod de ratihabitione dictum, plus hac additâ circumstantiâ vrget. Et licet plures sint, qui ratihabitionem de futuro consensu sufficientem non esse dicant, vt vidimus n. 216. id tamen est in materiâ Sacramentorum, quando

Ratihabitio de futuro quando valeat.

ex consensu alterius valor eorum pendet, vt in Confessione, & Matrimonio, non verò in aliis, quorum valor stare potest independenter ab omni aliâ voluntate præter voluntatem conferentis: vt videri potest apud P. Sancium suprà num. 17. & 24. Præterquam quòd ratihabitio in casu isto potest non tantùm de futuro, sed etiam de præsenti censeri: quia Commissarius in eâ est semper moraliter voluntate, vt Regiis commodis suo seruiat officio, & nihil contrarium velit. Et vt demus in actuali voluntate non esse, de præteritâ est valde verosimilis coniectura, saltem cùm officium auspicatus est, & Dei, ac Regis seruitio

De præterito item.

suam industriam dedicauit. Ratihabitionem autem de præterito ad similia sufficere, communis resolutio est: & in ordine ad audiendas Confessiones, in quo omnium maxima difficultas est, sufficientem esse docent plures, quos adducit & sequitur P. Sancius suprà num 21. & iuxta hunc explicandi modum verosimilior dicenda est sen|

tentia eorum, qui affirmant absolutè ratihabitionem etiam de futuro in Confessario sufficere, vt non velint illam esse defuturo, licèt de futuro

De futuro notanda explicatio.

videantur exponere, sed de præsenti, aut præterito; quia semper minister huius Sacramenti ordinarius in eâ fuit voluntate, vt omni rationabiliter de suâ voluntate præsumenti licentiam velit concedere; quæ voluntas moraliter perseuerat, quia non est credendum velle illum tot sacrilegia fieri, & oues suas adeò grauia animarum subire dispendia. Cuius indicium est expressa ratihabitio, quando factum agnoscit, vt non tunc valere actus incipiat, sed valor illius præteritis comprobetur.

238

*His ratio tertia iungebatur, ex eo quòd

Tertia ratio ex casus raritate, de quibus leges non tractant.

casus esset extraordinarius, & de quo non sit arbitrandi facultas denegata. Vix enim tale aliquid vnquam accidit, vt scilicet ingens adeò summa in compositionem venerit. Quando autem casus extraordinarius est, non solent de illo communes leges procedere, sed aliquod iudicibus arbitrium reseruatum. Legislator enim non potuit omnes casuum contingentias præuenire, & si vellet legem ad omnes extendi, damnosa esset multoties dispositio: quod tamen non est admittendum in eo, qui de communi bono specialem solicitudinem gerit; qui etsi secùs vellet, minimè in eo esset audiendus, cùm lex ad præiudicialia nequeat extendi. Pro quo videndus P. Suarez Lib. 6. de Legibus Cap. 7. num. 3. 11. & 13. & P. Palaus Tomo 1. Tractat. 3. Disput. 1. Puncto 3. §. 2. Et circa huiusmodi casus versatur Epikeia, quæ correctio legis dicitur, quia iuxta Aristotelem Lib. 3.

Et pro quibus Epicheia, cuius explicata conditio.

Ethicorum, cap. 10. legem emendat in eo, in quo illa peccat. Quod ita intelligendum est, non vt lex peccare possit omnem actum contingentem comprehendens, verè enim non comprehendit, nisi rationabiles, & communi bono congruentes; sed quia supplet id, quod lege caueri non potuit, quia non potuit ad omnes actus descendere: vnde generalitatem illam, secundùm quam loquitur, limitat, & ita quasi emendat. Quod benè citati Doctores explicant, & alij apud ipsos, atque ante omnes Diuus Thomas 1. 2. quæst. 96. art. 6. alibi datus, sed hîc etiam audiendus, dum sic in Corpore loquitur: Quia legislator non potest omnes singulares casus intueri, proponit legem secundùm ea,

D. Thom.

quæ in pluribus accidunt, ferens intentionem suam ad communem vtilitatem. Vnde si emergat casus, in quo obseruatio talis legis sit damnosa communi saluti, non est obseruanda, &c. Luculentiùs autem 2. 2. quæst. 120. quæ est de Epikeia, in cuius Articul. 1. sic loquitur: Legislatores attendunt ad id, quod in pluribus accidit, secundùm hoc legem ferentes: quam tamen in aliquibus casibus seruare est contra æqualitatem justitiæ, & contra commune bonum quod lex intendit, &c.

239

*Addebatur & quarta: nam dubitari

Quarta ex probabilitate, rationum & auctoritate ita sentientium.

nequit pro parte hac probabilem rationem extare, cui probabilitati auctoritas sic iudicantium maius pondus conciliabat: hoc autem sufficiens est ad dispensationem legis in iudice inferiori, vt tradunt P. Azor Lib. 7. cap. 29. Quæst. 6. P. Thomas Sancius Lib. 8. de Matrimonio, Disput. 17. num. 8. Diana Parte 1. Tractat. 10. Resolut. 33. & alij. Quia non est credendum aliam esse Pontificis intentionem circa suas leges, ac Dei circa suas, in quibus permittitur inferiori dispensare. Quæ sunt verba P. Sancij. Quod autem de Pontifice dicitur, de inferioribus aliis iudicibus etiam accipiendum, in quibus eadem ratio militat, vt scilicet leges suas non prorsus indispensabiles esse velint & diuinis in hoc illas anteferre. Videndus etiam P. Suarius Lib. 6. citato, cap. 8. & P. Palaus suprà num. 4.

240

*Tandem ex eo pars ista firmabatur,

Vltima ex occasione vlteriorum compositionum.

quia benigno hoc compositionis modo moueri alij possent ad eamdem postulandam. Quod quidem non oberat quominùs casus iste deberet rarò contingens iudicari; quia vt aliquot compositiones tales fierent, specialis concursus circumstantiarum inerat, nusquàm aliàs visus, & vtinam nec videndus. Hinc ergo maius commodum compositionis eam magis verosimilem efficiebat; immò & necessariam, quia magna vtilitas pro necessitate computatur: vt est communis scriptorum doctrina, & amissio lucri pro damno habetur: vnde & ratione illius benigna est interpretatio legis facienda, vt docent P. Suarez suprà, num. 14. & P. Palaus num. 3. In nostro autem casu non vnius tantùm lucri iactura erat, sed plurium, vnde Commissarij lex potuit benignè interpretari.

241

*Propter quæ à Commissario ProuincięProuinciæ

Iuxta dicta est facta cōpositiocompositio.

de los Charcas, qui Commissario Generali immediatè subest, licèt in nonnullis obsequi Limano debeat, cum Regij Auditoris, & Quæstoris eiusdem Tribunalis Consilio, compositio modo dicto facta est, ad rationem scilicet, sex pro centum. De quo cùm ad Limanum Tribunal fuisset scriptum, Regius Auditor in eo adstans, omnibus scilicet antiquior, prorsus abnuit, & ita cum facti improbatione rescriptum: eò quòd forma in talibus compositionibus à Generali Commissario proposita, non fuerit obseruata; & ita nec securitati conscientiæ se componentis consultum: sicut neque saluti corporis infirmi consuleret, qui decretum à medico pharmacum commutaret, & quid pro quo, vt vulgò dicitur, impartiret. Nihilominùs quod factum cùm fundamentis adductis fuerat, non potuit penitus infirmari. Vnde quod improbatum tunc, similis compositionis opportunitate succedente, ab ipso Limano Tribunali factâ compositione probatum, re scilicet meliùs ponderatâ. Nec scio id à Generali Commissario reprehensum, qui fortè neque de hoc certior factus, quia vbi dubium non est, sed probabili ratione proceditur, non est necessarium ad superiorem recurrere, & illius iudicium explorare: licèt conueniens esse possit ad modum procedendi securiorem. Quod est P. Suarij doctrinæ conforme suprà num. 4. & 6. vbi enim ex verosimilibus Theologiæ aut Iuris principiis agitur, recursus ad superiorem non est necessarius, si præsertim de illius potestate agatur. De quo hæc satis.

Sextum, circa Bullam defunctorum.

Sextum, circa Bullam defunctorum.

242

*ILlud speciale in Indiis circa illam occurrit,

Taxæ diversitas in Indiis pro diuersitate personarii

quod ad differentiam taxæ, & personarum spectat, pro quibus applicatio facienda: & pro quo sic statutum. Y la Limosna de las Bullas de Difuntos Españoles, à quatro reales, ô su valor, |

por el alma de qualquiera persona, hombre, ô muger Español. Y los Indios, y Morenos, y Españoles pobres, y los que siruen à otros, Frayles, y Monjas, dos réales por cada persona difunta. De manera que en las dichas Bullas de Difuntos no ha de auer mas que las dichas dos tasas, y diferencias. Vbi quidem non prorsus expressum an Hispanus sumens Bullam pro Indi animâ aut Æthiopis, eleëmosynam eamdem tribuere debeat, quam pro animâ Hispani debet: solùm enim dicitur debere quatuor regales tribuere pro animâ Hispani defuncti. Verùm licèt non exprimatur, ex eo videtur non obscurè deduci; quandoquidem pro animâ Hispani tantùm illa maior taxa constituitur. Et ita aduertit P. Mendus Disput. 36. num. 6. Potuit autem hoc ita

Indorum in eâ bono cōsultumconsultum.

disponi, quia cùm pro Indiis illa sit taxa constituta, Indorum bono est tali assignatione consultum: vt scilicet Hispani in benefaciendo Indis reddantur promptiores. Vbi & dubitari potest

NōNon Hispanis defunctis an prodesse possit.

an Hispanorum nomine illi tantùm veniant, qui verè tales sunt, & ad quos tantùm beneficium dirigatur: sic enim neque Italis, neque Belgis Bulla prodesse poterit; vel si potest prodesse, an sit satis pro ipsis minorem taxam erogare.

243

*Ad quod mihi videtur vti certum

Resolutio affirmatiua.

respondendum. Hispanorum nomen non esse positum taxatiuè, sed per contrapositionem ad Indos: quod est iuxta Indorum ipsorum loquendi morem, qui Europæos omnes, albos scilicet homines, & ex iis progenitos, Hispanos vocant, & communi nomine Viracochas. Et verò Bulla Defunctorum extra Indias ad Hispanorum animas non arctatur, quia id ex nullâ ipsius clausulâ colligi potest: ergo neque illa, quæ pro Indiis conceditur, quæ minùs ampla non est, & ita quemadmodum qui in Hispaniâ aut Siciliâ degit, potest illam pro anima eius, qui in Indiis defunctus est, sumere, ita èex conuerso. Nec

P. MendũMendum contrariũcontrarium non docere.

moueat quemquam id, quod habet P. Mendus supra, num. 5. posse scilicet hanc Bullam sumere eos qui pro se possunt Bullam viuorum accipere, & pro eorum animabus, qui viuentes Indulgentiis fungi valerent. Cùm enim exteri non possint pro se Bullam sumere, non videtur iuxta prædictam doctrinam pro eisdem posse Bullas sumi, vt defunctis prosint. Non inquam moueat, quia Auctoris dicti alia est valde diuersa mens: cùm enim se referat ad ea, quæ dixerat Disp. 4. de iis, qui Bullæ indulgentiis frui possunt,

Pro Catechumenis an sumi queat.

ex illis tantùm colligitur non posse sumi pro Catechumenis: sic enim ipse tenet, aliis contrarium sentientibus; sicut nec pro aliis Bullam, quæ viuorum est, ad effectum aliquem post ipsorum mortem. Hoc ille vult, & non aliud; vnde ineptè ad casum præsentem aduocatur. Quòd verò minor taxa possit pro exterorum animabus tribui, nullo modo potest admitti: quia aliàs Bulla defunctorum fauorabilior esset respectu exterorum, quàm Hispanorum; cùm tamen contrarium esset potiùs asserendum: quia cùm ipsi viuẽtesviuentes vtantur Bullâ, & suas pro eâ facultates impendātimpendant, æquissimũæquissimum est vt defuncti, si aliqua futura est inæqualitas, maius beneficium assequantur.

244

*Circa Indos autem, pro quibus ab

Indorum nomine an veniant mixtim geniti.

Hispanis minor taxa requiritur, dubitari potest quinam veniant eo nomine: vbi quæstio eadem coincidit, an Hispanorum nomine illi intelligendi sint, qui ex Europæis, & Indis mixtim sunt progeniti, an verò Indorum nomine censeantur. Circa quod in primis dico natum ex Europæo & Indâ, aut ex Indo & Europæâ, quoad hunc effectum non esse Hispanum censendum (vt hoc nomine Europæos omnes complectamur.) Sic P. Quintanadueñas de Præceptis

Qui affirmant, & nonnullorũnonnullorum fundamentum.

Ecclesiæ, Tractat. 6. Singulari 6. generaliter statuens sic genitos omnibus Indorum priuilegiis gaudere, vnde & eo, de quo loquimur: & ante eum Ludouicus Miranda in Manuali Tomo 1. quæst. 43. articul. 2. §. Præter. & in specie nostri casûs P. Mendus suprà, num. 8. qui ex eo probant: nam ex Indo genitus, Indus est; quia filij patris sequuntur originem. L. Assumptio. 6. §. Filius. D. Ad municipal. & alibi vbi scribentes. Si autem mater Inda sit, inde etiam computatur origo, vt est compertissimum. Vnde & consanguinitas pariter ex lineâ maternâ ac ex paternâ ducitur: & similia ex vtraque impedimenta oriuntur. Sed

Quod claudicare ostenditur.

certè fundamentum hoc videtur claudicare, & dum vnum probat, aliud destruit. Qui ex Indo genitus, Indus censeri debet: ergo qui ex Hispano, debet haberi Hispanus: atqui Hispanus absolutè talis, priuilegiis Indorum non fruitur: ergo neque mixtim genitus, si absolutè talis est. Nec satisfacit P. Quintana dum tantùm probat genitum ex matre Indâ esse mixti sanguinis verè & propriè. Quis enim de hoc dubitat? cùm sit subiectum quæstionis. Quòd autem fœminæ ad genus spectent, & consanguinitatem fundent, etiam est indubitatum. Ast hoc non obstante, ex Indo genitus & matre Hispanâ Indus absolutè dicitur: ergo & Hispanus ex parte Hispano & Inda matre progenitus.

145

*Ideò meliùs probari potest; quia ex

Melior ratio ex mixtione, ex qua fit, vt mixtũmixtum absolutè simplex non sit, ex quo cōstatconstat.

Hispano patre genitus, & multò magis ex Hispanâ matre absolutè Hispanus non est, si ex matre Indâ aut Indo patre veniat origo: ergo cùm tantùm pro Hispanis maior taxa Bullæ exigatur, non debent eo nomine comprehensi judicari. Antecedens ostendo: nam mixtum non est absolutè simplex, ex quo æqualiter est compositum, neque eius nomine absolutè gaudet, vt est penitus exploratum, præsertim in viuentibus: genitus enim ex asino & equâ, non est asinus, neque equus, sed mulus; ex sue & apro, neque sus, neque aper est, sed hybrida: ex pardo & leæna, non pardus, nec leo, sed Leo-pardus. Et sic in aliis: ergo similiter in casu, de quo loquimur. Quæ certissima persuasio apud Indiarum incolas in caussâ fuit, vt pro sic natis specialem gratiam à Sede Apostolicâ eorum salutis soliciti curatores exposcerent, vt Indorum possent priuilegiis quoad iucunda matrimonia frui. Vbi

Responsiones aliquæ confutatæ.

nequit dici vulgarem illum fuisse sensum, de quo non curandum, iuxta ea, quæ adducit P. Quintana suprà singulari 7. num. 7. Quia sic existimantes & petentes, non vulgares homines, sed valde sapientes & experti fuerunt. Nec responderi vlteriùs potest priuilegia ista ad tollendos scrupulos postulata: nam si eâ ratione id tantùm factum fuisset, ante postulationem fuisset vtique practicatum virorum sapientium Consilio, vt in aliis accidit: & specialiter comprobari potest in Priuilegio Pij V. ad recitandum diuinum Officium totum manè ratione itineris, occupationis, aut |

maioris deuotionis, & Matutinum ante solis occasum, de quo in Priuilegiis Societatis. V. Horæ Canonicæ. De hoc autem inferiùs ex professo agendum, vbi de Indorum priuilegiis: ad institutum enim præsens ratio adducta sufficit, quæ est penitus manifesta.

246

*Quod autem de mixtâ Hispanorum &

De Æthiopibus idem quod de Indis.

Indorum generatione est dictum, similiter est de generatione mixtâ Æthiopum asserendum propter eamdem rationem: natus enim ex Hispano patre & matre Æthiopissa, neque Hispanus neque Æthiops est; neque reipsâ neque communi æstimatione. Nec ad casum, in quo sumus, necessaria est quæstionis illius non ita expedita discussio, an scilicet Æthiopes priuilegiis Indorum gaudeant, de quâ, Deo dante, inferiùs Titulo 12. n. 129. cùm modò sit satis scire illos non esse Hispanos absolutè, & ita pro defunctorũdefunctorum animabus quæ sumitur Bulla, minori est taxâ regulanda: sicut & de quacumque aliâ mixturâ dicendum.

247

*Illud profectò difficilius, an ex Hispano

Difficultas peculiaris de Quarteronibus.

patre, & mixtim genita matre, siue Indicus, siue Æthiopicus, aut quilibet alius sanguis sit, natus filius Hispanus censendus sit; & ita priuilegio dicto nequeat frui: vel etiamsi Hispanus dicatur propter mixtionem dictam, idem sit illi concedendum. Circa quod aliqui affirmatiuè prorsus

Affirmantium quorumdam fundamenta.

respondent, quatenus de omnibus priuilegiis loquuntur: & id probabilitate non carere existimat P. Quintana Singulari 7. citato, pro eoque aliqua fundamenta adducit. Primum ex eo quòd

Primum.

isti verè Indorum filij sunt, eâ receptissimâ loquendi formâ, quâ & aui & proaui vocantur parentes: sic enim & Abrahami & Dauidis filius dicitur in Euangelio Christus. Secundum; quia

Secundum.

in istis est ratio eadem, quæ in Mestiziis, Indicus scilicet sanguis, ad quem Pontifices attenderunt, cùm gaudere illos priuilegiis Indorum in matrimoniis indulserunt. Tertium; quia Pontifices in

Tertium.

priuilegiis solùm requirunt vt sint mixtim progeniti, quod de prædictis verificatur, & licet Mestizios vocent, id non est taxatiuè intelligendum, sed demonstratiuè, & exempli gratiâ; exempla autem non arctant regulam, iuxta communem doctrinam, de quâ suprà. Quartum; quia licèt

Quartum.

Pontifices tantùm ad postulata respondere soleant, & sic ad postulationem pro Mestiziis Paulus V. & alij fauorabilem præstiterint responsionem; cùm tamen illi ad priuilegij fruitionem solùm exigant quòd sint mixtim progeniti; huic est regulæ potiùs attendendum. Quintum; quia

Quintum.

vulgaris opinio, quæ pro Indis eos non habet, non est curanda, quia frequenter erronea. Ex quibus non solùm prædictos, qui scilicet tres partes Hispani sanguinis habent, sed etiam qui tales dicuntur ob quartam additam portionem, quia ex matre Quarteronâ, similiter priuilegiis gaudere eisdem ibidem arbitratur; licèt cum formidine, & ita rem doctioribus expendendam & iudicandam relinquit, addens in fine communissimam doctrinam de priuilegijs Principum latissimè interpretandis.

248

*Sed certè adducta momenti sunt

Negatiua sententia statuitur.

perexigui ad nimiam istam, & plus nimio latam extensionem. De priuilegiis quidem circa matrimonia pro Mestiziis concessis ad alia Indis propria extensionem fieri non patiuntur viri doctissimi, vt videri potest apud Dom. Solorzanum Tomo 2. lib. 2. cap. 28. num. 52. & tenet etiam Cardinal. Lugo in Responsis moral. lib. 6. dub. 5. num. 3. & 4. Quid illi de extensione ad Quartarones dicerent? Et tamen hac non contenti, nescio qui fauorum amplificatores eximij ad Quarteronum filios extensionem trahunt, ex quo fit vt ad Quarteronum filios; nepotes, & pronepotes, non sint qui extendant defuturi. Et hæc ratio contra

Primi fundamenti conuulsio.

illos facit: nam Christus Dominus (vt suo eos vrgeamus exẽploexemplo) filius dicitur Dauidis & Abrahæ, & tamen quamplures generationes præcesserunt: ergo similiter in casu nostro. Quòd si hoc non admittitur, primum ex adductis fundamentis infirmum esse conuincitur. Sicut & secundum,

Secundum cōuulsuumconuulsuum.

scilicet consanguinitas, propter quam hæreditates ad valde remotos transire solent, & in Maioralibus est notissimum: cùm ergo ea ratio nimiùm probet, nihil probare concluditur. Tertium item

Tertium corruere.

fundamentum corruit, si Pontificum intentio mixtionem sanguinis tantùm respicit, & Mestiziorum nomen exempli tantùm gratiâ in eorum est Bullis expressum. Similiter & quartum, quod

Quartum infirmatũinfirmatum.

ad præcedentia reducitur, de respectu sanguinis mixti, & intentione Pontificum, quæ pro regulâ habenda, quidquid postulatio contineat, cui respondere solet Pontificia decisio: ratio enim mixtionis huiusmodi in multis aliis reperitur. Quintum insuper; quia licet vulgus remotiores

Sicut & quintum.

in gradu pro Indis non habeat, errare in hoc, sicut In aliis, existimandum est, & magno illo argumento mixti sanguinis corrigendum.

249

*Iuxta hæc ergo videtur necessariò

Ex eo quòd superet sanguis in mixtione. denominatio absolutè desummitur in ordine ad priuilegia.

dicendum non quamcumque mixtionem sufficere ad hoc vt ex Indico veniens sanguine nequeat Hispani nomine absolutè gaudere. Si enim sauguis Hispanus superet, talis absolutè reputatur, vt in filio Hispani & MestizięMestiziæ, & sic in mixturis aliis. Quemadmodum vinum modicè lymphatum absolutè dicitur vinum, secùs si tantumdem sit aquæ ac vini. Quâ ratione docti Theologi affirmant vinum in calice cum aquâ modicâ consecrationi dispositum, in Christi sanguinem immediatè cum aquâ simul conuerti; quia totum illud absolutè dici potest vinum secundùm receptissimum loquendi morem. Pro quo P. Ægidius de Sacramentis, quæst. 74. in Dubio circa Articulum 8. & alij, quos adducit P. Martin. Tomo 4. Disputat. 29. num. 56. Et licet hoc non admittat Auctor iste cum aliis multis: nihilominùs ex illius doctrinâ præsens positio firmatur: ait enim num. 61. formam consecrationis Calicis, cùm dicitur, Hic est, non totum contentum, sed vinum tantùm designare ex institutione Christi, quia in illo vinum præcipuum est, ex quo denominatio sumitur. Idem ergo est in casu nostro dicendum: quod scilicet denominatio sit à præcipuo desumenda. Sic & aqua absolutè calida dicitur, in quâ calor excellit, licèt non sit summus, & ita cum admixtione frigiditatis; sicut & frigida, cùm frigus est maius: & idem est in temperamento aliarum qualitatum, sicut & in rebus aliis, quorum obuiæ exempla succurrunt.

250

*Non ergo ita fauores in priuilegiis ampliandi, vt voces extra propriam & absolutam

Priuilegia juxta propriam vocum significationem exponenda.

significationem abducantur. Priuilegij enim verba sunt attendenda. Cap. Porrò, & Cap. Recepi|

mus, de priuilegiis. Et quæcumque illa sint, strictè interpretanda, habetur in Cap. 1. cum sequenti, de filiis Presbyterorum. Cap. Ex tuarum de vsu Pallij. Cap. Quamuis, de rescriptis. Pro quo

Cap. Porrò, de priuilegijs.

videri potest Marius Antoninus Lib. 1. Variarum Resolut. 11. numer. 6. Verba Capitis Porrò non prætermittenda: sic enim ibi Pontifex: Quod totum ex inspectione priuilegiorum pleniùs aduertere potes, & secundùm quod inueneris, ita obserues. Sic enim eos volumus priuilegiorum suorum seruare tenorem, quòd eorum metas transgredi minimè videantur.

Priuilegia contra ius non esse latè interpretanda

Sic ibi. Item, Beneficium Principis latè interpretandum est, vt plures Textus & Doctores firmant: id tamen intelligendum quando est præter ius, non verò si contra illud: tunc enim strictè interpretandum esse communissima sententia tenet; quam sequitur P. Thomas Sancius Lib. 8. de Matrimonio Disputat. 1. num. 4. vbi complures adducit, & mirum valde est P. Quintanam Singulari. 7. citato. num. 8. ad fundandam sententiam illam, pro quâ militat vt probabilem euincat, P. Sancium afferre loco citato; quasi absolutè statuat beneficium Principis non esse strictè interpretandum. Licet ibi id asserat de beneficio præter ius; oppositum tamen affirmans & probans de beneficio contra ius. Nam in casu nostro priuilegium non est præter ius, sed contra illud, vt est manifestum, quandoquidem iuxta ius commune est obseruantia Festorum & ieiuniorum, Matrimonij impedimenta, & alia, de quibus inferiùs.

251

*Vt ergo quod ad præsentem caussam

Bulla pro QuateroneQuarterone eadem quæ pro Hispano.

spectat concludamus, pro Quarterone, & vltrà, Bullam sumens, eleëmosynam pro Hispanis designatam debet contribuere, quia absolutè Hispani sunt, vt benè obseruat Card. Lugo supra. n. 5. vnde ad munia omnia & officia admittuntur, quęquæ conferri Hispanis consueuerunt: quod est aliud pro sententiâ nuper positâ argumentum. Quòd si aliquis probabilem iudicans oppositam, taxam minorem offerat, periculo se frustrandi piam contributionem exponit. Vbi dubitari potest an talis

Specialis difficultas de dimidiato fructu Bullæ.

Bulla saltem dimidiatè proficiat. E.Exempli g.gratia, Sit anima per mensem in Purgatorio futura, iuxta id, quod eius peccata merentur; si offeratur suffragium Bullæ, pro quâ taxa eleëmosynęeleëmosinae designata, integrè reddita est, statim inde emergens ad Sedes beatas ascẽdetascendet. Si ergo ex falsâ opinione taxa minor offeratur, exibitne post dimidiũdimidium mensem, an verò Bulla nihil ei ad remissionem pœnæ deseruiet? Et quòd dimidiatus Bullæ fructus esse possit, ex doctrinâ colligitur, quam habet P. Mendus suprà. Cap. 1. num. 2. vbi ait posse Bullam sumi pro pluribus, vel pro omnibus animabus, vt inter eas fructus Indulgentiæ, qui ad vnam liberandāliberendam sufficeret, diuidatur. Sed contrariũcontrarium videtur

Negatur ille in casu, de quo agitur.

certius: quia fructus diuidi potest quādoquando pro Bullâ exhibita est eleëmosyna designata: quādoquando autem non exhibetur, deficit conditio omnino requisita sine vllâ limitatione. Quemadmodum in Bullâ pro viuis, si quis tribuat eleëmosynam pro pauperibus assignatam, cùm tamen pauper non sit, nullum potest ex eâ fructum reportare, neque dimidiatum, neque partialem, quia conditio requisita deficit.

252

*Sed quid si ex falsa opinione duplex

Dubium aliud de duplici dimidi am eleëmosyna integrantè vnam.

Bulla pro eodem defuncto sumatur, iuxta concessionem Gregorij XIII. cùm anteà vna tantùm sumi quotannis posset: an duplex illa pro vnâ sufficiet, cùm ex vtraque taxa maior integretur? Respondeo idem prorsus dicendum, quia Bullæ illæ non sumuntur per modum vnius, sed vt duæ, & pro qualibet taxâ debet designata conferri, quod tamen non fit. Melius ergo faciet, qui vnam tantùm Bullam sumet, taxam maiorem tribuens, in quo dubium esse potest nullum, quàm duas, opinionem minimè tutam amplexus. Quam etiamsi valdè probabilem dicamus, dubia tamen est; & si falsa, suffragij multiplicati fructus erit nullus, nisi communis eleëmosynæ, si fortè habeat rationem talis.

253

*Sed circa præcipuam resolutionem

Aliud circa filium Mulatæ serita.

videtur esse difficultas in prole ancillæ. Nam sicut Quartero ex Hispano & Mestiziâ Hispanus est, ita & ex Hispano & Mulatâ Hispani & Æthiopissæ filia. Si autem talis Mulata serua sit, quia seruæ filia, illius filius similiter erit seruus, quia partus sequitur ventrem. Ex quo fiet Hispanum esse Hispani seruum; quod videtur absurdum, & à communi loquendi vsu penitus abhorrere. Si autem hic Hispanus non est, corruit fundamentum de excessu in mixtione, de quo. num. 249. & idem argumentum fieri potest de filio Hispani, & Mestiziæ captiuæ, quæ scilicet filia sit captiuæ Indæ, quales Chilenæ sunt bello captæ. Ad quam difficultatem dici potest, Primò ratione statûs seruilis filium prædictum non reputari Hispanum, sed inter gregem illum infimum numerari, quia communis existimatio ita habet. Neque id mirum, cùm iuxta ius commune serui habeantur pro nullis L. Quod attinet, Instit. de regulis iuris.

L. Quod attinet. Inst. de reg. iuris.

vbi sic dicitur: quod attinet ad ius ciuile, serui pro nullis habentur: non tamen ex iure naturali: quia quod ad ius naturale attinet, omnes homines æquales sunt. Sic ibi. & L. Seruitutem. Instit. eadem sic dicitur: Seruitutem mortalitati ferè comparamus.

L. Seruitutem. Ibid.

Secundò dici potest seruum dici posse Hispanum absolutè, quod necessariò fatendum est in quartâ, quintâ, & vlterioribus generationibus, si quis seruæ filius reperiatur, vt reperiri potest. Neque

Hispanus quomodo esse Hispani seruus queat.

est vlla repugnantia in eo quòd Hispanus sit seruus ratione mixturæ alicuius, cuius oppositum minimè probatur: quidquid de iure ciuili dictum sit: cùm iuxta illud in generationibus ius naturale etiam attendatur, & ita ratio etiam debet attendi mixturæ, licet quoad iura & actiones serui pro nullis reputentur. Pro quo hæc sufficiat delibasse.

APPENDI X.

APPENDI X.

An Religiosis liceat vsus Bullæ Cruciatæ. Vbi præsertim de electione Confessarij.

§. I.

§. I.

Vsum esse quoad aliqua licitum. Et qualis debeat modus in eleëmosynæ contributione seruari.

254

*PRimum ex propositis est indubitatum,

Religiosis licere vsum Bullæ, etiamsi ex bonis suis non contribuant.

nam in Bullâ ipsâ id habetur expressum, |

dum Regulares datâ eleëmosynâ ad illius participationem admittuntur. Videtur autem circa hoc aliqualis esse difficultas ex tenore ipsius Bullæ: dicitur enim in illâ eleëmosynam debere tribui ex propriis bonis, De bonis suis. Vnde Scriptores communiter obseruant ex bonis furtiuis non posse fieri, quia propria non sunt. Atqui Religiosi propria non habent bona: non ergo videntur gratiâ istâ posse frui. Verùm hoc obstare nequit, quandoquidem de Pontificis mente constat. Et ita cùm dicitur de bonis suis, ita exponendum est, vt bona malè acquisita tantùm excludantur, vel quæ aliena sint sine liberi vsûs facultate: id quod magis explicatur in eadem Bullâ, dum dicitur Ex bonis sibi à Deo collatis. Quod enim Religioso confertur à potente conferri, & Religiosè admittitur, à Deo collatum dici debet. Quod tamen dici nequit de bonis meretricum, &

Circa meretrices quid certius.

aliorum per turpem quæstum habitorum, & ideò ex illis non posse Bullam sumi tenent Acosta, Vega, & Nugnus apud P. Mendum Disputat. 4. num. 4. licet ipse contrarium censeat ibidem cum Emmanuele Roderico in Additionibus ad §. 1. circa num. 15. Quod & tuentur Cardinalis Lugo de Pœnitentia Disput. 27. num. 87. §. Vnde obiter. Diana Parte 1. Tract. 11. Resolut. 101. Trullench Lib. 1. §. 3. Dub. 1. num. 10. & alij communiter: quod mihi non videtur absolutè iuxta mentem Pontificum ob prædicta verba. Si enim illa specialem aliquem respectum ad turpem acquisitionem non haberent, quid necessè erat nouo eo vti loquendi modo, cùm in præcedentibus vsus verborum illorum extet, De suis bonis? & ex se certè indecentiam videtur habere, vt meretrix in statu eo infami existens, propter quem in Dei & hominum oculis abominabilis est, ex turpi quæstu ab Ecclesiâ beneficium accipiat circa relaxationem ieiunij: vnde & pro aliis similiter pronuntiandum. Potest autem id verosimiliter admitti,

Omnino verosimilis resolutio

quando meretrix ex cœnoso illo statu conatur emergere, & sic commodis spiritualibus Bullæ frui: ex tũctunc enim bona meretricio acquisita commercio possunt dici à Deo donari vt media reparationis eius, cùm velit eisdem vti piè & Christianè: & sicut posset eleëmosynam præbere pro satisfactione peccatorum, ita & pro Cruciatæ fine, vt sic satisfactionem pleniorem assequatur. Sed seriò de vitæ emendatione agenti expediet viam tutiorem sequi, & ex bonis ritè acquisitis Bullam sumere, quod valde facile esse poterit, cùm adeò sit contributio moderata. Vnde magis inuerosimile est, quod aliqui dicunt apud D. Machadum Tomo 1. pag. 19. col. 1. ex furtiuis posse Bullam sumi.

255

*Sed illud quæstionem pulsat, quid à Religiosis faciendum vt eleëmosyna pro Bullæ consecutione validè & licitè fieri possit: an scilicet Prælati licentia necessaria sit, an sufficiat petita, & non obtenta, vel vtroque deficiente valida receptio sit: non quidem furtiuè aliquid ex bonis conuentus accipiendo, sed ab amico, aut alio liberaliter tribuente. Ad quod respondeo neque licitam, neque validam esse susceptionem

Religiosis nec licita nec valida Bullæ sumptio sine Prælati licentiâ.

Bullæ contra Prælati expressam aut tacitam voluntatem, nisi ille iniustè neget. Sic Auctores, quos adducit P. Mendus suprà num. 17. quos & ipse sequitur num. seq. quidquid dicat Trullench suprà num. 11. validam receptionem affirmans sibique contrarius quoad hoc vltimum: cùm §. 1. Dub. 7. num. 3. dicat posse sine licentiâ eam sumi, & in hoc conuenire Doctores, quia in Bullâ ipsâ conceditur: quod est à veritate alienum. Vnde nec audiendus Iuniparus à Drepano 1. parte Secundæ Disputationis, Quæst. 5. Cap. 3. num. 3. idem

Pontifitis mens vnde constet.

tenens. Et ratio est: quia Pontifex non intendit subordinationem debitam in Religiosis imminui, quam tantopere inuiolabilem desiderat, vt ex variis decretis circa reformationem elucet: ex nullâ enim Bullæ clausulâ id potest colligi, sed potiùs oppositum: nam de Religiosis ad exercitum pro exercendis Ecclesiasticis ministeriis, ituris, ait debere id fieri cum licentiâ Prælatorum: ergo cùm eadem ratio paupertatis sit, quæ & obedientiæ, id etiam circa eleëmosynam affirmandum. Et quemadmodum qui contra voluntatem Prælati in exercitum irer, non gauderet beneficio Bullæ, ita & qui eam sine licentiâ Prælati sumit. Prætereà, ad finem Bullæ non est necessarium sine licentiâ Prælatorum procedi: ergo incredibile est eamdem abrogatam. Antecedens constat: nam Prælatus nequit licentiam negare, nisi ob iustam caussam: si verò caussa talis sit, non est iuxta Pontificis mentem talis beneficij concessio: pro quo citati. Vix autem apparet ratio, propter quam Prælatus illam negare sine graui peccato possit: quod & citati agnoscunt, & Iuniparus. Quæst. 1. num. 5. Nihilominus esse illa

Quæ causa esse iusta possit negandi illam.

potest, si quis à Prælato licentiam petat, & pariter pecuniam ex bonis Monasterij, sitque illud valde egens, vt vix ad victum necessaria suppetant; tunc enim iustè negare potest; sed non absolutè, vt scilicet à nullo petere possit aut oblatam accipere: hoc enim est contra Pontificis mentem. Cùm enim velit Religiosos Bullâ frui, sciatque eos in particulari bona propria non habere; eo ipso voluntatis suæ esse ostendit, vt seruatâ regulari disciplinâ modis conuenientibus eleëmosynam pro illâ erogandam exquirant. Si

Quidsi iustè negetur.

autem Monasterium abundans sit, vnde & Prælati externis frequentes eleëmosynas largiuntur, videntur peccare grauiter, si subdito petenti eleëmosynam pro Bullâ negant: quia in eleëmosynis Religiosi ipsi sunt externis præferendi, & ista satis exigua est; cùm alias in ordine ab bonum spirituale magni momenti sit. Negatur ergo iniustè, & sic pro concessà habenda: vnde poterit Religiosus clam id sibi ex pecuniâ aut bonis aliis domus assumere, ex quo Bullam consequatur.

256

*Potest etiam casus alius occurrere,

Casus licitæ negationis proponitur, pro quo resolutio notanda.

propter quem videri possit licentiam concedere non teneri Prælatum, si videlicet intelligat Bullæ vsum apud suos vigere in ordine ad electionem Confessarij pro reseruatis. Cùm enim Pontifices talem vsum illicitum protestentur, de quo posteà, videtur rectè etiam posse à Prælatis remoueri: & ita etiam id fieri, quod ad prædictum remotionis finem pro tempore necessarium iudicarint. Et hoc quidem ego absolutè loquendo certum iudico, quia id non est vsum, sed abusum Bullæ tollere, iuxta Pontificum voluntatem. Est autem difficilis executio, quia notitia abusùs istius non potest haberi nisi ex Confessione: quâ tamen notitiâ vti Prælatus nequit, non solùm quando ipse Confessionem audiuit, sed |

quomodocumque ad eum deuenerit, eò quòd generaliter prohibeatur. Deinde. Negatio nullius effectûs erit: licentia enim iniustè negata censebitur, & ita ad Bullæ sumptionem procedetur. Præterquam quod in Communitate Religiosa plures sunt, qui Religiosè viuant, & reseruata non committant; vel si quidquam huiusmodi humanitus acciderit, ad certa remedia confugiunt. Hi autem propter paucorum abusum, qui, si Bullam sibi prodesse non posse existiment, alias exonerandæ conscientiæ vias inquirent, non debent Bullæ beneficio priuari; cùm eorum conditio non debeat esse peior, quàm sæcularium potentium illo gaudere, nec sit æquũæquum aliorum odio prægrauari, vt est regula satis nota iuris in 6. Circa tacitam autem licentiam, aut illius negationes, communes regulæ obseruandæ sunt, quas Doctores tradunt de votis obedientiæ & paupertatis agentes, & de Ministro Confessionis, aliisque, & res tota ex circumstantiis pendet prudenter expendendis.

257

*Esset autem magnum in hoc genere

De quodāquodam priuilegio ad eleëmosynam pecuniariam cum Orationibus commutādamcommutandam, & Missis.

leuamen Religiosorum, si priuilegium illud in viridi observantiâ versaretur, quod Corduba in Annotatione ad Compendium. v. Cruciatâ §. 5. Patribus Minoribus concessum refert, & ex eo Villalobos Tract. 27. Clausula. 12. num. 30. & ante eum meminit eiusdem Emmanuel Rodericus Tomo 1. qq. regul. quæst. 21. artic. 10. à se visum attestatus; vt scilicet possint omnibus frui gratiis spiritualibus & corporalibus, quæ ab Anno. 1533. conceduntur in quibusdam Bullis S. Cruciatæ: dummodò pro Bullâ loco eleëmosynæ Sacerdotes celebrent duas Missas: laici verò dicant ducentos Pater noster, & Ducentas Aue MARIA, secundùm Pontificis intentionem. Circa quod Trullench suprà. num. 11. ait se haud

Non habere iam vim multipliciter ostenditur.

credere in viridi obseruantia esse, eò quòd videret Religiosos etiam Minores diligenter curare accipere Bullam. Et videtur id certum, tum ex dictorum Religiosorum praxi, tum etiam aliorum, qui priuilegio eodem per communicationem gauderent: nec poterat latere eos, cùm in dicto Compendio extet. Præterquam quòd cùm hoc priuilegium videatur Cruciatæ intentioni contrarium, quatenus ratione illius minor fit pecuniarum collectio, videtur concessione ipsâ Bullæ reuocatum, dum Regularibus absolutè onus contribuendi eleemosynam à Commissario taxatam imponitur, qui eam pro omnibus taxat, etiam pauperrimis, iuxta Pontificis mentem, volentis omnes opus istud adeò vtile ad Dei gloriam promouere. Nec latere poterat priuilegium hoc, & communicatio ferè omnium Religionum in illo, ex quo concessio Bullæ pro Regularibus in ordine ad intentum dictum ferè inutilis redderetur. Pontifices enim in concessione Bullæ Regularium commoda præcipuè non spectant; aliàs illam pro omnibus Christiani orbis regionibus concessissent; cùm tamen constet ad pauciores illam pertinere. Si prætereà addamus fuisse hoc viuæ vocis oraculum Pauli Tertij, & ita iam reuocatum. Licet P. Quintana Tomo 1. in

Indulgentiæ an reuocatæ reuocatione Oraculorum.

Appendice Tractatus 4. Dist. 12. num. 8. dicat quoad Indulgentias vim suam habere, quæ per reuocationem generalem non censentur reuocatæ. Quod quidem est satis incertum: & licet ob titulum Oraculi reuocata non sit talis concessio; quatenus tamen Indulgentia est, à Paulo V. reuocatam non videtur posse dubitari, dum Indulgentias Religiosorum ad paucas reduxit, de quo etiam inferiùs.

258

*Circa Nouitios communis resolutio

Nouitius licentiâ non egere, & taxâ professorum frui posse.

est posse illos vti Bullâ, etiam renitente Prælato, pro quâ aliquos adducit P. Mendus suprà n. 21. & Trullench Lib. 1. §. 1. Dub. 7. num. 1. eosdem secuti, ex communi doctrinâ, circa quam Nouitij gaudent Religionis priuilegiis, vt adducti ponderant. Sed certè doctrina illa necessaria non est absolute loquendo, quia ad gaudendum priuilegio illius non est necessarium priuilegium nouum, gratia, aut communicatio in illâ, cùm tale beneficium sit commune omnibus fidelibus in regnis, pro quibus Bulla conceditur. Potest autem prædicta deseruire doctrina in ordine ad taxam eleëmosynæ; non enim tenentur maiorem tribuere, quàm à Religiosis communiter postulatur. Quoad receptionem autem renitente Prælato, doctrina alia communis suffragatur; iuxta quam Nouitij non tenentur ad onera, censuras, præcepta & alia, quæ odiosa reputatur: quod & adducti expendunt in proposito: & eorum plures in ordine ad electionem Confessarij pro reseruatis licentiam non esse necessariam affirmant, quia onus est, & quidem grauissimum Religionis. Sed de hoc inferiùs. Videtur autem esse aliqua difficultas in eo quòd Nouitius gaudeat

Instantiæ vt sit licentia necessaria fit satis.

fauore Religionis in ordine ad Eleëmosynam, & non debeat onus licentiæ petendæ sentire; vbi de absolutione à reseruatis non loquimur: nam vt est regula 55. iuris in 6. Qui sentit onus, sentire debet commodum. Et èex contrà. Verùm hæc regula in Nouitiis fallit, sicut in aliis, de quibus Glossa ibi scilicet ratione ætatis, personæ, & naturæ contractuum, quorum explicationem & exempla ibidem videnda. Dicendum item Nouitium, etsi sentiat commodum, non esse ab oneribus immunem, cùm pondus obseruantiæ Religiosæ sustineat: quòd autem onera quædam non sentiat, id non debet esse mirum, quia etiam commodis aliis caret, quibus Professi potiuntur, in habitu, tractatione, honoribus, liberiori agendi ratione, aliisque.

§. II. Quoad Ieiunia quid Religiosis liceat per Bullam.

§. II. Quoad Ieiunia quid Religiosis liceat per Bullam.

259

*ID tantùm licet, vt sexagenarij possint ouis & lacticiniis vti. Vbi primò inquiri

Sexagenarios posse vesci carnibus in diebus ieiunij, qui & quæ probeat,

potest an ad hoc sit opus Bullâ? Et videtur non esse: nam sexagenariis est licitus carnis vsus, vt ex Peromato adducit Benedictus Remigius in Practica Parochorum & Confessariorum pag. 220. qui & pag. 221. id non omnino improbabile putat, ex ratione ipsius Peromati, quia scilicet sunt malè sanis viciniores: & viro in suâ arte doctissimo credendum est. Quod & roborare ex eo possumus, quia annus sexagesimus tertius est climactericus, & in quo frequentiùs solet vita periclitari: ergo sexagenarij sunt viciniores malè sanis, siue proximi periculo amittendæ salutis, & ita carnibus |

vti possunt, sicut alij, qui simili periculo obnoxij comperiuntur. Prætereà, communis opinio sexagenarios ab onere ieiunij releuat; atqui eadem ratio subesse videtur ad releuandum eosdem ab obligatione abstinentiæ à carnibus: nam proptereà prior illa obligatio cessat, quia natura in statu debilitatis existit, & ita opus habet per sequentem cibi sumptionem roborari: cùm ergo caro ad effectum huiusmodi accommodatior sit; & ad infirmitatum propulsationem opportunior, videtur clarè conuinci eamdem pro illâ rationem suffragari. Item: quidquid præter carnem

Quæ alimenta senibus incongrua.

sexagenarij comedere possunt, alimentum pro illis conueniens non est, vt facilè ostendi potest. Legumina debilioris virtutis sunt: pisces phlegmaticum humorem nutriunt, quo senes abundant: lacticinia conditionis sunt non sanæ, & ita infirmis prohibentur: oua, etsi recentia congruum alimentum sint, non recentia tamen satis incongruum: est autem difficile recentia semper præ manibus habere: quòd si alicui obuium, ex eo non debet argumentum sumi, sed ex eo quod frequentiùs accidit. L. Nam ad ea. D. de Legibus: carnes autem satis obuiæ sunt. Quòd si illarum vsus sexagenarijs licitus est, etiam ouorum erit & lacticiniorũlacticiniorum, vt communiter Doctores obseruant, quia multò id minus est, & cui licet plus, licet & quod minus est, vt est regula iuris in 6. scilicet in eodem genere, vt dictum aliàs.

260

*Aliunde etiam id probari potest, ex

Probatio alia ex quorumdam sententia de anno 55. in quo cessat ieiunij obligatio.

quorumdam scilicet sententia asserentium post annum quinquagesimum quintum legem ieiunij non obligare, vt testatur Victorellus ad Caput 4. Lib. 6. summæ Cardinalis Toleti §. Senes. Et apud Angelum v. Ieiunium, num. 15. Iuxta quam doctrinam, quæ non videtur probabilitate carere, eò quòd iam natura in eâ ætate non parum debilitatis contraxerit, cui oporteat per aliquot cibi non exiguas portiones subueniri. Iuxta illam inquam sexagenariis plus est aliquid concedendum maiore debilitate laborantibus, & inualetudinis periculo admodùm vicinis, vt paullò superiùs dicebamus. Cùm ergo carnes illis concedendæ non sint, videtur consequens vt oua & lacticinia concedantur: non ergo pro eorum vsu necessaria erit Bulla.

261

*Verùm quod ad sententiam Doctoris

Sexagenarijs vsum carnium licere non admittenda sententia.

Peromati spectat, illa non videtur admittenda, quia contra omnes Doctores militat, & citatus Remigius dum eam non omnino improbabilem reputat, aliquomodo improbabilem esse eo ipso profitetur, qui & nimis laxam eam vocat, & ita addit non esse à communi Doctorum sententiâ recedendum. Licèt ergo Peromatus in suâ arte peritissimus fuerit, & medicis in arte peritis credendum sit, vt habetur in Cap. Significasti, 2. de

Peritis in suâ arte vt credẽdumcredendum.

homicidio, & Doctores generaliter notant in aliarum artium peritiâ, pro quo videri potest Barbosa in Collectaneis ad citatum Caput: non spectat tamen ad illos de obligatione, aut obligationis cessatione definitiuam sententiam pronuntiare, quia res hæc sacra est, & ad superiùs tribunal spectat: vnde quidquid illi dixerint, si Theologorum judicium ex aduerso stet obligationem legis agnoscentium, non est ab illâ recedendum. Pro quo videri potest P. Azor Tomo 1. lib. 7. cap. 18. §. Quartò quæritur. Ecclesia enim præcipere aliquid potest cum aliquali valetudinis detrimento, vt

Non obstāteobstante inualetudine aliqua jeiuniũjeiunium ab Ecclesia posse præscribi.

constat ex ieiunio quadragesimæ. Quis enim dubitet illud tale non esse, in quo caro per abstinentiam atteritur: id quod Ecclesia ipsa, quæ tale præceptum imponit, in diuinis officiis recognoscit, vt cùm loco quodam ait: Vt qui per abstinentiam macerantur in corpore. Et alibi: Quæ se carnis maceratione castigat. Vnde est communis resolutio Doctorum non quamlibet debilitatem & fatigationem

NōNon quamlibet infirmitatẽinfirmitatem excusare.

corporis ab obligatione ieiunij excusare. Pro quo videndus P. Thomas Sancius Lib. 5. Conciliorum, Cap. 1. dub. 14. num. 1. Vbi sic ex omnium sententia scribit: Non quæcumque infirmitas,

P. Thomas Sancius.

aut quicumque dolor capitis excusat, sed standum est arbitrio boni viri, vel medici. Sic ille; cùm ergo non quodlibet valetudinis detrimentum à lege ieiunij excuset, poterit Ecclesia sexagenarios obligare, etsi ea sequantur incommoda, quæ superiùs sumus prosecuti, quidquid circa illa Medici iudicarint. Vt autem non solùm possit, sed etiam reipsa ita velit, argumentum validissimum ex Doctorum omnium attestatione desumitur, contra quos temerarium fuerit opinari, vt est communis Theologorum vox.

262

*Addit Remigius sufficere sexagenario

Quomodo leuis caussa sexagenarijs ad esum carnium sufficiat.

aliqualem caussam habere, ad concedendum illi carnium esum: sicut timorati omnes, & bonæ conscientiæ viri hactenus censuêre. Et hoc quidem ille absolutè profert, etiamsi talis Bullam non sumat. Ex quo habenti Bullam caussam leuiorem sufficere; aliàs illa nihil concedet. Et quidem cum in aliis eximios quosdam fauores Bulla contineat; non est credendum circa hoc, speciale nihil indulgere. Pro iis autem qui in Indiis degunt, minor adhuc caussa est sufficiens, quia alimenta debiliora sunt, & consequenter natura debilior, vnde faciliùs cum talibus potest dispensari. Et dispensatio quidem ad Prælatum non spectat, sed ad Confessarium post consultationem Medici: sic enim Bulla præscribit. Sufficiet autem Medicum damnum imminens attestari: quod si graue sit, certum est dispensatione opus non esse: poterit autem esse necessitas Prælatum

Dispensationem ad Confessarium, & nōnon ad Prælatum pertinere.

adeundi, vt sciat quid Medicus dixerit, ne, si eo inscio fiat, contra subditum sic operantem indignetur. Si autem damnum leue esse dicat, & suo iudicio non sufficiens ad esum carnium, nihilominùs Confessarius dispensare poterit, quia ad talem dispensationem leuis, vt diximus, caussa sufficit, quæ scilicet aliàs sufficiens non esset: vnde seruatur quod Pontifex iubet; Medici inquam corporalis & spiritualis Concilium adhiberi.

263

*Iuxta quæ constat sexagenarios non

Sententia de habentibus 55. annos reprobata, generaliter loquendo.

esse ob præfatum titulum à lege prohibente ouorum & lacticiniorum vsum exemptos. Idem autem esse non obstante fundamento alio de exemptione ob ætatem 55. annorum, ex dictis etiam colligi potest; quia nullus Doctor eos propter senectutem etiam procedentem vsque ad sexagesimum excusat, & Ecclesia potest eos, nisi specialem aliquam debilitatem sentiant, ad abstinentiam dictam obligare, sicut circa esum carnium. Opinio autem de excusatione quinquagenarij cum auctario quinque annorum, absolutè loquendo non est admittenda, quia eam Doctores communiter reprobant, & qui plus fauent, non parùm |

se præstitisse existimant, si sexagenarios esse excusandos euincant, quod negant plurimi. Est

In multis admittitur etiam minoris ætatis, quia ætas senectutis non est determinata.

autem valde probabile in multis ex quinquagenariis dictis obligationem cessare ieiunij, quia senectus festinauit in illis, debilitate virium, & incommodis aliis senum propriis deprehensâ. Quod obseruat P. Sancius suprà Dub. 4. num. 3. idque ex multorum Doctorum, quos num. 2. adduxerat, doctrinâ deducit, asserentium ab Ecclesiâ non esse determinatum tempus senectutis, in quo cesset obligatio ieiunij; sicut neque ex naturâ rei est determinata senectutis ætas. Pro quo & Thomas à Jesv in Expositione Regulæ Carmelitarum, Parte 3. cap. 8. dub. 4. Ex quo fit non solùm quinquagenarios cum additamento quinquennij, sed & minoris ætatis, ab obligatione dictâ immunes

Illius signa.

habendos, quia in illis adproperauit senectus, cuius indicia, præter debilitatem, sunt nimia canities, dentium ac molarium defectus, in somnia pituitæ copia, quòd lumen oculorum eorum & ipsum non sit cum eis, vt dolebat Vates, &c.

264

*Stante ergo obligatione dictâ absolutè

AnnũAnnum sexagesim um sufficere esse inchoatũinchoatum.

loquendo, inquiri secundò potest an ad gaudendum priuilegio Bullæ in esu ouorum & lacticiniorum debeant anni sexaginta esse completi, vel sufficiat esse inchoatos. Et videtur satis probabile inchoatos sufficere; quia cùm lex numerum annorum in fauorabilibus præscribit, sufficit vltimum esse inchoatum. L. Quâ ætate. D. de testamentis, nisi contrarium exprimat, vt exprimit Concilium Tridentinum, cùm de professione Religiosa loquitur Seßione 25. de Regularibus, cap. 15. non tamen in ætate ad Ordines sacros, vnde vsu receptum est vt annus vltimus inchoatus sufficiat. Pro quo Doctores, quos adducit Barbosa circa Cap. 12. Seßionis 23. Cùm etiam sexagenarius

Nomen sexagenarij inchoatum designare.

non eum tantùm significet, qui sexaginta annos habet, sed qui sexagesimum ingressus est. Currens enim annus cum omni proprietate sexagesimus dicitur, sicut & alij currentes; aliàs non esset conueniens ille significandi modus, cùm nequeant numero anni præcedentis designari. Et sicut annus, ante quem alius non est, primus dicitur, etiamsi completus non sit, vnde Pontifices dicunt, Pontificatûs nostri anno primo; ita est de sequentibus dicendum. Sicut ergo annus sexagesimus dicitur, ita & ab eo sexagenarius potest quis appellari. Vnde sapienter Caietanus. V. Ieiunium, ait excusari sexagenarium, seu sexaginta annorum. Vbi sexagenarium vocat eum, qui sexagesimum agit: sexaginta autem annorum illum, qui compleuit. Et est iuxta regulam aliquorum, quos adducit Siluester. V. Ætas. num. 4. dicentium, cùm annus explicatur per genitiuum, illius complementum designari: & ita tenet P. Mendus Disput. 18. num. 10. Est autem hoc priuilegium

Sexagenarios à lege jeiunij excusatos, cũcum quo stat Bullæ concessio.

ab eo independens, quod in sexagenariis quamplurium sententia Doctorum agnoscit, vt non teneantur ieiunare; quam robustè confirmat P. Sancius Lib. 7. de Matrimonio Disput. 32. num. 17. & dubio 4. citato, num. 6. vbi & pro eadem Doctores adducit. Pro quâ etiam aliis citatis militat Diana Parte 1. Tractat. 9. Resolut. 20. Trullench Lib. 1. §. 4. dub. 4. num. 4. adducens Nauarrum, & P. Lessium Lib. 4. Cap. 2. num. 41. Dom. Solorzanus Tomo 2. lib. 1. cap. 5. num. 60. aliis adductis. Remigius Pag. 217. num. 1. Bassæus V. Ieiunium 2. num. 6. §. Proinde, tamquàm pro maximè probabili, sicut & alij apud ipsum. Est inquam independens, quia licet sententia dicta vera non sit, & quis contrariam teneat, potest priuilegio Bullæ vti, non quidem lege ieiunij solutus, sed illud esu ouorum ac lacticiniorum peragens.

265

*Moniales etiam eodem beneficio gaudent:

Moniales quinquagenariæ simili priuilegio gaudent.

sed quia est opinio, iuxta quam illæ, si quinquagenariæ sint, à ieiunij obligatione eximuntur, quam tenet P. Sancius Dub. 4. citato num. 6. vbi sic absolutè pronuntiat: Et ideò fœminæ quinquagenariæ deobligantur à ieiunio: licèt citatâ Disput. 32. in fine, eam non esse in praxi tutam

P. Sancius.

affirmet. Naldus V. Ieiunium num. 2. Narbona, Zoësius, Machadus, & P. Pellizarius, quos adducit Diana Parte 9. Tractat. 7. Resolut. 73. qui ait se eam non audere tamquam improbabilem damnare, quam & non improbabilem affirmat Trullench suprà. Quia inquam talis opinio probabilis extat, vnde eam vt talem ex Dianâ proponit P. Busenbaum in Medulla Theologiæ moralis, lib. 3. tractat. 6. cap. 3. dub. 2. num. 2. Dubitari potest an in eâ ætate Bullæ beneficio gaudeant, sicut viri in sexagennali. Et videtur sanè probabile; probarique potest ex eo quod plures ex citatis Doctoribus adducunt, ad probandum sexagenarios lege ieiunij non teneri, priuilegium Bullæ pro ipsis in ordine ad oua & lacticinia: Quasi consentaneum naturæ sit, vt in eâ ætate defectui naturæ consulant, vt post alios loquitur Diana Resolut. 20.

Diana.

citatâ. Ergo cùm in eâ concessione Moniales etiam comprehendantur, vt est innegabile, & ratio eadem militet in illis, si quinquagenariæ sint, videtur satis verosimile ad illas tale beneficium extendi. Item, iuxta dicta num. 250. beneficium Principis latè interpretandum est, quando non est contra ius: atqui in præsenti ita accidere ostendi ex eo potest, quia licet priuilegium edendi oua & lacticinia contra ius sit, in eo tamen quòd quinquagenariæ fœminæ viri sexagenariis exequentur propter rationem eamdem in ipsis repertam, & fortassis in illis maiorem, ob conditionem sexûs notabiliter debiliorem, nihil speciale contra ius fit, sicut nihil speciale fit in

Senescentes ante 60. gaudere aliorum priuilegio.

viris præter communem dispensationem. Ex quo fundamento existimare aliquis posset eos, qui ante annum sexagesimum senescunt, iuxta dicta num. 263. priuilegio Bullæ gaudere, quia sexagenarij sunt, non formaliter sed æquiualenter: & sexagennalis annorum numerus valde materialiter se habet in ordine ad Pontificum intentionem, qui naturæ intendunt debilitati consulere in eâ ætate frequentiùs occurrente. Sufficere autem

In fœminis 50. inchoatos sufficere.

in fœminis quinquagesimum annum inceptum affirmat Narbona apud Dianam Resol. 73. citatâ. Sicut & alij de sexagenariis apud eumdem, & etiam apud P. Busenbaum suprà. Et non solùm obligationem Ecclesiastici ieiunij cessare, sed

Etiam in jeiunijs ex voto, aut præcepto similiter philosophandum.

etiam Religiosi ex præcepto, atque etiam ex voto, nisi post eam ætatem facto, aut cum expressâ illam comprehendendi voluntate emisso, tenet P. Pellizarius Tractatu de Monialibus, cap. 6. num. 25. & ante illum P. Sancius Lib. 4. operis moralis, cap. 11. num. 54. & 55. Licèt autem ex beneficio Bullæ id tantùm liceat quod diximus, illud priuilegia alia non excludit, quale est Religioni |

equestri D. Iacobi à Leone X. concessum, & nuper impressum Matriti iussu Ordinis eiusdem,

PriuilegiũPriuilegium aliud simile Ordini S. Iacobi concessum.

vt scilicet en los dias quadragesimales, y otros del año, en que se prohibe comer carne, manteca, sueuoshueuos, y lacticinios, por derecho, ô costumbre, ô por regla, ô estatuto de la dicha Orden, ô en otra qualquiera manera, podais libre y licitamente comer dicha manteca, sueuoshueuos, y lacticinios, y carne, con consulta de ambos Medicos, temporal y espiritual. Cuius cōmunicatiocommunicatio latissimè patet, sicut & alia ibidem, iuxta quāquam Confessarij podran commutar en otras obras de piedad, los votos, ayunos, y quales quiera otros preceptos: quinque tamen ordinariò excipiuntur. Non videtur autem certum prædictam

De illius vigore præsenti dubitatur.

Bullam modò vim suam retinere, quia ex eo fieret Religiosis non esse Cruciatam necessariam; quia omnia ferè in illâ concessa, vigore dictæ Bullæ licent, etiam quoad electionem Confessarij, qui absoluat à reseruatis etiam Sedi Apostolicæ, nonnullis demptis. Communicatio enim ad omnes ferè Religiones extenditur. Vnde & Bulla Cruciata de Equestribus Ordinibus mentionem specialem facit. Videantur dicta num. 257. & clausula illa Bullæ eiusdem: Excepto las concedidas à los superiores de las OrdinesOrdenes Mendicantes para con sus Frayles, de quâ etiam num. 274. præter illas gratiæ aliæ omnes reuocantur; quia verò probabile est idem esse de Ordinibus dicendum, qui priuilegium communicationis cum Mendicantibus habent, videant Iacobitæ an ex illis sint, & tunc suâ Bullâ, nisi S. Cruciatæ Tribunal obstiterit, perfruantur. Vide num. 286. & seqq.

§. III. An vsus Bullae quoad jeiunia, & alia possit a Praelatis limitari.

§. III. An vsus Bullæ quoad jeiunia, & alia possit à Prælatis limitari.

266

*DIco primò. Generaliter loquendo id

Assertio 1. superiores non posse vsum Cruciatæ limitare.

fieri nequit; quia si par in parem non habet potestatem, multò id potiùs de inferiore dicendum, vt est omnium comperta doctrina vnde si Commissarius etiam subdelegatus tale quid nouerit, Prælatum huiusmodi poterit dignâ animaduersione ferire. De quo P. Mendus Disp. 4. n. 21. Quidquid cum Villalobos dicat Diana Parte 1. tract. 11. Resol. 99.

Dico secundò. Ratione alicuius priuilegij

Assertio 2. posse ex priuilegio.

potest facultas prohibitionis haberi. Id clarum; quia cùm totum Cruciatæ negotium à Pontificis voluntate dependeat, potest illud pro libitu dispensare.

267

*Dico tertiò. Nulla extare in Prælatis

Assertio 3. neque tale priuilegiũpriuilegium dari posse, ex suppositione concessionis Cruciatæ.

potestas potest, ratione cuius valeat Bullæ vsus impediri, neque à Pontifice concedi suppositâ facultate illam accipiendi, vt modò, conceditur. Quod probo: nam aliàs Pontifex sibi esset contrarius, dum quod vnâ concedit viâ, aliâ impediri permittit. Esset etiam contractus claudicans ex parte illius, dum eleëmosynam petit & accipit ab eo, qui sub spe concessionis attribuit; & eam quam promittit gratiam, non plenè largitur, quandoquidem ad eam impediendam aliunde tribuit facultatem. Si dicas promittere, sed cum subordinatione conuenienti erga Prælatos, quod ipsi recipientes agnoscunt, & ita iniuriam illis non fieri, quæ scienti & volenti non fit, vt est vulgaris iuris regula. Contrà est; quia id nequit admitti: accipientes enim Bullam non ita intelligunt, sed potiùs oppositum, & in Bullâ limitatio talis non est: neque esset qui illam sumeret, si tale sibi quidquam persuaderet.

268

*Dico quartò. Si à Pontifice concedatur

Assertio 4. sine graui peccato limitari non posse, etiam posito priuilegio.

facultas limitandi gratias Bullæ, peccabit grauiter Prælatus, qui id sine graui caussâ faciet: Probatur; quia valde irrationabile est vt beneficio Principis defraudetur quis, pro quo præsertim pactum præcessit, ex inordinatâ inferioris cuiuslibet voluntate. Id quod respectu Pontificis maximè locum habet, negotium agentis salutis animarum. Vnde circa hoc dicendum, quod circa Bullæ sumptionem diximus num. 255. vsum scilicet esse licitum, non obstante prohibitione, quia nullius illa roboris est.

Dico quintò. Aliqua sunt, circa quæ non

Assertio 5. In quibus ratio esse congrua limitationis nequeat.

potest rationabilis caussa prohibitionis inueniri. Hoc patet in Indulgentiis per Bullam concessis. Quæ enim ratio adduci queat ad eas prohibendas, ex quibus eximium adeò lucrum animarum resultat, & ex quibus nihil sequi potest, quod aliquatenus possit Regulari obseruantiæ contraire? Et ex hac regula sunt alia mensuranda: si enim Regulari disciplinędisciplinæ non aduersentur, eorum nequit vsus prohiberi.

269

*Dico sextò. Circa ouorum & lacticiniorum

Assertio 6. quæ obligatio Prælatis sit, circa cibos sexagenarijs prouidẽdosprouidendos. quando illos vllo modo nequeũtnequeunt prohibere.

priuilegium potest prohibitio versari, non directè, sed per accidens, siue per substractionem materiæ, quatenus Prælatus non tenetur specialia alimenta priuilegio gaudentibus prouidere, cùm ad communem tantùm victum pro iis, qui ægroti non sunt, videatur obligatus. Quod quidem intelligendum est quando domus bonis caret ad huiusmodi ciborum differentias, aut sine alio notabili incommodo id fieri nequit. Si autem non ita egeat, & incommodum non est notabile, debet priuilegio gaudentibus condescendere, idque sub mortali; quia Pontifex illis priuilegium concedit, quo vti queant secundùm obseruantiam regularem, ita vt non debeant pro comparandis ouis & lacticiniis pecunias quærere, & eas Prælatis offerre, aut ipsi emere, & paranda curare domi, vel apud sæculares: quæ quidem Religiosam non decent grauitatem. Res autem hæc non debet iudicari leuis, cùm circa id versetur quod sub mortali prohibetur, iuxta receptam, communique vsu firmatam sententiam; & licet prohibitio sub veniali tantùm obliget; non ideò Prælati obligatio leuis censenda est; quia eo ipso quòd talis sit, maius ius est sexagenariis ad vsum talem, & ita maior est obligatio eisdem prouidendi.

270

*Dico septimò. Quod ad factum attinet,

Assertio 7. specialis facultas ad limitandũlimitandum CruciatāCruciatam à Gregor. XIII. concessa Societati.

Gregorius XIII. in Bullâ Ann. 1575. die 3. Maij, quæ incipit: Decet Romanum, & varia continet indulta pro Societate nostrâ, sic post alia loquitur: Ne quis autem Apostolicorum indultorum prætextu regularem ac exemplarem instituti prædictæ Societatis disciplinam, quam modis omnibus retineri & conseruari volumus, dissoluere aut relaxare præsumat, non esse, nec fore vnquam mentis nostræ, aut Sedis Apostolicæ, vt personæ Societatis absque expreßâ superiorum eiusdem Societatis licentiâ, vtantur facultatibus, quæ in Iubilæis, Bullis Cruciatæ, Confeßionalibus, aut alijs quibuslibet Apostolicis indultis, siue Communitatibus |

siue priuatis personis, siue piis locis, aut quomodocumque aliter hactenus concessæ sunt, aut in posterùm concedentur, etiamsi in illis expressè indulgeatur, vt omnes Regulares, etiam Mendicantes, huiusmodi facultatibus vti possint. Sic ille. Ex quo videtur apertè

Quid prohibere possint illius Superiores.

sequi posse Superiorem Societatis Bullæ vsum prohibere tantùm in his, quæ regularem disciplinam videntur relaxare, secus in aliis, de quibus dictum Assertione 5. ad quæ etiam spectat, quod Assertione præecedenti diximus: vsus enim ouorum & lacticiniorum in Sexagenariis nequaquam Religiosam disciplinam dissoluit aut relaxat, sed valde illi conformis est, cùm ad charitatem Superiorum spectet Senum curam specialem gerere, quod diuinis & humanis legibus admonemur. Et videri pro eo potest Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 1. Cap. 5. numer. 60. & sic alia, quæ in Bullâ Cruciatæ occurrunt, præter electionem Confessarij, de quâ infrà.

271

*Pro ampliori autem Indulti præfati

Declaratio eiusdem Pontificis circa suum Indultum

declaratione extat eiusdem Pontificis Oraculum, de quo in Compendio Societatis. V. Gratiarum vsus. §. 2. vbi sic dicitur: Declarauit prætereà posse Superiorem, dum huiusmodi licentiam concedit, limitare eam ad vsum vnius, aut alterius facultatis, & prohibere vsum reliquarum, etiam eadem Bullâ aut Indulto contentarum. Sic illic. Sed cùm Oraculum hoc viuæ vocis fuerit, poterit illi reuocatio generalis Oraculorum obstare; nihilo minus sine illo stat, quod in eodem expressè continetur. Nam ipse in Bullâ citatâ affirmat nullius gratiæ

Sine eâ stare priuilegium eiusdem posse.

vsum in Societate licere, si Religiosæ obseruantiæ aduersari queat, sine expressâ licentiâ Superiorum: ergo possunt illi, quas aduersari rati fuerint, prohibere, & aliarum vsum liberum relinquere, quia ex qua parte non aduersatur, non est cur nequeat vsus non licere. Neque enim priuilegium adinstar sententiæ est, quæ nequit

Quod potest ex parte admitti, & ex parte recusari.

pro parte admitti, & pro parte respui, per Textus & Doctores, quos adducit Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 1. Cap. 22. num. 19. Sed cùm sit gratia, admitti sanè pro eâ parte potest, & pro aliâ non probari, quia gratia esse desinit, & oneris habet rationem. Vnde Pontifices multi Bullam concedentes, & decernentes Regularibus eam esse communem, electionem Confessarij non esse licitam sine Superiorum facultate quoad reseruata pronuntiarunt: profitentes planè posse gratiam in ordine ad quædam admitti, & in ordine ad alia recusari: ergo etiam non extante Oraculo prædicto, id, quod intendimus, stabit.

272

*An autem Ordines alij simile aliquod

Præfato priuilegio Religiones gaudere, quod reuocatum non est.

priuilegium habeant, ipsi viderint; præfato equidem gaudere poterunt Mendicantes, & alij, qui gratiam communicationis habent. Neque suspicandum est priuilegium dictum à Pontificibus Gregorij successoribus, qui Bullam concesserunt, esse reuocatum, dum tale quid ab ipsis non inueniatur expressum, & ipse Gregorius non fore Sedis Apostolicæ intentionem talem apertè fateatur. Licet enim ille successoribus manus ligare non potuerit, quominùs circa hoc pro arbitrio disponere valeant: dum tamen contrariam dispositionem non proferunt, standum est priori tanti Pontificis decisioni: aliàs verba illa nullius essent effectus, & inutiliter prorsus adiecta, quod constat dici non posse nisi ab eo, qui reuerentiam Apostolicis statutis debitam penitus ignorarit. Ex quo fit neque à Commissario

Neque à Commissario potest reuocari.

posse tale indultum suspendi, quia ad hoc conceditur, vt non possit impediri, cùm versetur circa Bullam ipsam. Et ab eiusdem Gregorij Commissario planum est non potuisse suspẽdisuspendi: atqui omnes alij aliorum Pontificum non maiori circa hoc gaudent potestate, quando quidem non alia est eorumdem Pontificum mens, ex verbis Gregorij constat, dum id non exprimunt: ergo neque suspendi ab illis potest. Præterquam quòd gratiæ à Commissario suspensæ reualidantur acceptione Bullæ: ergo ea à Religiosis sumpta, Prælatorum potestas vim suam resumit: & certè si Prælatus Bullam sumat, id erit apertius. Cùm aliàs ex ipsius Bullæ tenore constet non suspendi gratias & facultates Superioribus Ordinum Mendicantium concessas in ordine ad suos Fratres: ex quibus vnam hanc, de quâ loquimur, esse liquet. Et pro suspensione dictâ sit iam

§. IV.

§. IV.

Bulla an sit Religiosis necessaria ad Indulgentias lucrandas & gratiarum aliarum fruitionem.

273

*IN primis certum est Bullam necessariam

De quibus certum Indulgentiis.

esse ad earum Indulgentiarum lucrum, & gratiarum vsum, quæ per Bullam ipsam conceduntur: idque ex Bullæ ipsius textu habetur manifestum, dum in ea dicitur: Y por por quanto

Bullæ tenor.

vos. N. distes la Limosna, que auemos casadatasada y declarado, y recebistes esta dicha Bulla escrito en ella vuestro nombre, declaramos, que aueis conseguido, y se os conceden las dichas Indulgentias, gracias, y facultades &c. Quod quidem circa Religiosos ita intelligendum est, vt si aliàs gratiam aliquam similẽsimilem habeant, quæ ad sæculares non spectet, de quo inferiùs, Bulla pro eius vsu non sit ipsis necessaria. Sic enim Religiosi visitantes Ecclesias suas, & in eis pro exaltatione S. Matris Ecclesiæ orantes, pro extirpatione hæresum, Principum Christianorum concordiâ, ac salute Pontificis, in diebus Stationum, Indulgentias omnes lucrantur, quæ Romæ intra & extra muros possunt obtineri: concessione Pauli V. qui Indulgentias Religiosorum ad certum censuit numerum reducendas. Per Bullam autem similis concessio habetur, & conceditur visitantibus quinque Ecclesias, aut quinque altaria in vnâ, aut pluribus, & pro concordiâ Christianorum Principum, ac victoriâ contra infideles orantibus. Vide tamen infrà. num. 282.

274

*Deinde. Verba Pontificum præmittenda

Facultas suspendendi gratias Commissario concessa Tenor suspensionis.

sunt, ex quibus fauor Religiosis in hac parte exhibitus possit intelligi, & circa illorum tenorem dubia quædam occurrentia pariter expediri. Sic ergo aiunt illi, Item Prædicto Commissario, & Receptori generali datur facultas, vt suspendere poßit dicto anno durante, omnes similes & dißimiles Indulgentias, & facultates ab eisdem, & Sede Apostolicâ, vel eius auctoritate, quibusuis Ecclesiis, Monasteriis, Hospitalibus, piis locis, Vniuersitatibus, Confraternitatibus, & singularibus personis &c. concessas. Ita |

vt neque interim publicari poßint, neque publicatæ cuiuis hominum communiter, vel diuisim suffragentur: exceptis tamen conceßis Ordinum Mendicantium Superioribus quoad eorum Fratres tantùm. Item. Dicto Commissario etiam conceditur facultas, vt ipse per se, vel alium; seu alios, quando, & quoties sibi videbitur, Indulgentias, & alias gratias per eum suspensas, in fauorem illorum, qui præsentium gratiarum in hanc caussam pro Religionis defensione concessarum participes effecti fuerint, reualidare absque aliquo præmio poßit. Sic Pontifices; iuxta quorum concessionem

GratiarũGratiarum reualidatio quomodo fiat.

Commissarius, cùm publicatur Bulla, durante prædicationis tempore, prædicta omnia suspendit, & Bullæ solâ acceptione reualidat, vt illis vti particulares personæ possint: alia autem quæ personalia non sunt, eatenus currere permittit, quatenus eisdem fruituri Bullam habeant, vt Iubilæa, stationes, & similia, pro quorum reualidatione nihil accipitur, iuxta Pontificiam determinationem: licet Notariis stipendium aliquod

Notariis quod datur scrupulosiùs attendendum.

dari soleat ab iis, qui reualidationis testimonium accipiunt, quamuis multoties necessarium non sit, & vna Commissarij Rubrica sufficiat, & fortè neque istâ opus sit. Vnde animaduertendum, cauendumque, ne in negotio hoc, in quo locum esse quæstui Pontifices nolunt, immò & ab eo abhorrent, aliquid huiusmodi misceatur. Scio nonnumquàm Iubilæa aliqua non publicari, ne sumptus fiat semper onerosus in eo, quod gratuitum esse decernit benignitas largientis. Quomodo autem licere possit, ostendit P. Quintanadueñas in Appendice Tract. 2. Dub. 5. In suspensione autem dictâ eamdem exceptionem Mendicantium Ordinum Commissarius adhibet, quam Pontifices præmiserunt & ita circa illam difficultates quædam dissoluendæ, si fortè pro iis possit lux sufficiens inueniri.

DIFFICVLTAS I.

DIFFICVLTAS I.

Quid nomine Indulgentiarum, Gratiarum, & facultatum intelligatur in prædicta exceptione pro Ordinibus Mendicantibus.

Ubi de forma absolutionis per Bullam.

275

*INdulgentiæ notio satis perspicua est ex

Indulgentia quid.

communi & recepto vocis vsu; est enim remissio pœnæ peccatis debitæ, extra Sacramentum per applicationem thesauri Ecclesiæ, satisfactionum, inquam Christi quæ infiniti valoris est, & Sanctorum, quas quidem obtulerunt ipsi, sed pro eorum peccatis superabundantes fuerunt; vnde ex mensurâ ita coagitatâ & supereffluente multum est relictum, quod in acceptatione Dei thesaurizatum prodesse aliis potest, quorum defectus eorum compensatione suppletur. Vide bonam explicationem apud Trullench Lib. 1. §. 1. Dub. 14. ex bonis Auctoribus deductam, & præ aliis ex P. Suario Tomo 4. in 3. Disput. 49.

Difficultas ex eo quòd dicatur extra SacramentũSacramentum concedi.

Sect. 1. Vbi illud quod dicitur Extra SacramentũSacramentum, difficultatem videtur habere. Nam licet communiter ita fiat, non tamen omnino necessarium apparet: quia concedi Indulgentia plenaria potest confitenti sua peccata: quamuis enim hoc fieri generaliter nequeat, aliàs vsus pœnitentiarum Sacramentalium penitus tolleretur, in quo grauissimum esset animarum detrimentum, tum ob earum vtilitatem, tum ob peccandi licentiam, quęquæ inde resultaret. Quod tamen aliquando concedatur, vt in horâ mortis, propter rationem aliquam specialem, non videtur repugnare: immò in vsu habetur pro Religiosis morti proximis, & aliis imagines aut grana benedicta habentibus. Vbi licet dici possit Indulgentiam tunc non esse virtute Sacramenti, sed Confessarium eius virtute eam pœnam remittere, quæ iuxta institutionem Christi Sacramento respondet: à Pontifice autem simul fieri applicationem ex thesauro Ecclesiæ: id non videtur satisfacere; quia nec videtur repugnare vt à Pontifice concedatur Sacerdoti potestas plenariè absoluendi, aut etiam non plenariè: in quo euentu virtute absolutionis Sacramentalis fit remissio ex intentione ipsius, vnde Indulgentia etiam Sacramentalis est.

276

*Ad hoc dici potest concessionem

Expedita illa, cum notanda doctrina.

Indulgentiæ dictæ non repugnare, & verbis absolutionis posse concedi: nihilominùs extra Sacramentum dici, quatenus non fit virtute Sacramenti, sed illi contingenter adiungitur: absolutio enim talis pœnitentis, iuxta dispositionem eius omnino eadem stare posset, & verè staret, etiamsi nulla existeret Indulgentia. Quòd autem ex intentione eius extendatur ad pleniorem pœnæ remissionem, contingens est, quia eisdem verbis potest applicare, quod ex thesauro Ecclesiæ Pontifex applicandum relinquit, & absolutionis nomine significari potest in forma cōsuetâconsuetâ, licet illa ad peccata, & non ad pœnas expressè dirigatur. Vide P. Suarium Tomo 4. cit. Disp. 10. Sect. 2. num. 7. P. Henriquez Libr. 4. Cap. 11. num. 3. & Remigium pag. 283. Col. 2. Sicut dicunt plures etiam ex Confessarij intentione extendi posse ad excommunicationem, quod & frequenter accidit, dum quis excommunicati confessionem audit, & oblitus eius absoluit à peccatis: tunc enim ex intentione præcedenti absoluendi, ad excommunicationem forma absolutionis extenditur: quia vult hîc & nunc verè absoluere à peccatis, & consequenter impedimentum absolutionis tollere, quod excommunicatio apponit, & vt demus posse absolutionem à peccatis stare, manente excommunicatione, vt aliqui censent; est tamen illud illicitum; & qui absoluit, excommunicationis oblitus, nihil facere intendit, quod ex se licitum non sit. Pro quo benè arguit Cardinalis Lugo Disp. 16. de Pœnitentia num. 624.

277

*Et hoc modo intelligenda est forma

Forma absolutionis Bullæ quomodo intelligenda.

absolutionis, quæ in Bullâ apponitur: remissio enim pœnæ intra eamdem includitur, cuius summa est: Absoluo te ab omnibus censuris, etiam Sedi Apostolicæ reseruatis, & ab omnibus peccatis, & concedo tibi Indulgentiam plenariam, & remißionem plenam omnium peccatorum tuorum, & pœnarum, quas propter illa in Purgatorio pati obligatus eras, in nomine Patris, & Filij, & Spiritus Sancti. Licet enim forma absolutionis dicatur, & ita videatur omnino Sacramentalis, non tamen ita accipienda est, sed iuxta datam explicationem. In quâ illud difficile

Specialis difficultas circa illāillam.

quomodo post Indulgentiæ plenariæ concessio|

nem, per quam omne illud habetur, quod beneficio Bullæ obtineri potest, remissio peccatorum & pœnarum sequitur: præcedit enim absolutio à censuris, deinde à peccatis, & quia per illam non omnis pœna remittitur, additur Indulgentia plenaria; quæ non ad peccata, sed ad pœnas pertinet peccatorum; ergo stare nequit vlterior peccatorum remissio, sicut nec pœnarum, quæ subditur, cùm iam per Indulgentiam plenariam remissæ præmittantur. Ad quod dici potest ea, quæ de remissione peccatorum, & pœnarum adduntur, tantùm esse prioris beneficij explicationem; quia enim non omnes capiunt verbum

Expedita cum obseruanda doctrina.

istud, quid scilicet Indulgentia plenaria sit, & quid operetur simul cum remissione peccatorum, vtrumque additur cum maiori expressione; non quòd puræ declarationis rationem habeat, cùm addatur verbum Otorgar; sed quod factum iam virtute absolutionis, & concessionis Indulgentiæ, ratum habeatur. Vnde & additur. In nomine Patris &c. Quæ verba non ad solam declarationem referenda sunt, sed ad beneficij auctorem præcipuum. Et quidem verba illa posterioris remissionis peccatorum, possent conuenienter tolli; neque enim de remissione pœnæ accipi possunt, cùm de illâ statim, vt de re omnino diuersâ subiiciatur: & pœnarum, quæ propter illa &c. Propter breuissimam etiam distantiam absolutionis & Indulgentiæ potest verbum Otorgo, ad illam referri, vt etiam dicatur fieri, quod immediatè ante factum est, & quodammodo pertinet ad illud: vt cùm quis donationem facit inter viuos, quibus verbis illa perficitur, & nihilominus alia adduntur, quibus illa ampliùs declaratur, omnia ad illam censentur spectare; quod & in testamento accidit, eo nomine satis significato; & tamen addit quis illam esse suam vltimam voluntatem &c.

278

*Sed superest adhuc scrupulus circa formam

Dubium emergens ex verbis, In nomine Patris &c. in fine additis.

prædictam, ex eo quòd in fine illius additur, In nomine Patris &c. vsque ad illorum enim verborum prolationem non videtur effectus absolutionis haberi, sicut neque est absolutio ipsa perfecta. Vt enim constat ex Concilio Tridentino Sessione 14. Cap. 3. Forma absolutionis plus aliquid continet quàm verba illa; Ego te absoluo; cùm sic definiat: Docet prætereà Sancta Synodus Sacramenti Pœnitentiæ formam, in quâ præcipuè illius

Sacramenti Pœnitentiæ forma ex CōcilioConcilio Trident.

vis sita est, in illis Ministri verbis positam esse: Ego te absoluo &c. Illud enim & cætera indicat alia esse necessaria. Quòd autem sint illa, In nomine Patris &c. ex sequentibus Concilij verbis deducitur, dum sic subdit: Quibus quidem de Ecclesiæ Sanctæ more preces quædam laudabiliter adiunguntur; ad ipsius tamen formæ essentiam nequaquam spectant, neque ad ipsius Sacramenti administrationem sunt necessaria. Sic Consilium. Atqui verba illa In nomine Patris &c. non sunt preces, de quibus Concilium loquitur; vnde plures Doctores obseruant esse verba illa, quæ ante præfatam formam dicuntur, adduntque proptereà addi vt impetrent aptam dispositionem, & ne intentione & formâ Minister abutatur. Sicut in Missâ ante consecrationem petit Sacerdos oratione id, quod certâ lege effectum habet; vt videri potest apud P. Henriquez suprà num. 7. & apud citatos ab ipso in Glossa L. T. & V. Vnde non videtur satisfacere quod ait Cardinalis Lugo suprà Disput. 13. num.

Verba prædicta an veniant nomine precum.

38. verba illa In nomine Patris &c. esse deprecatoria: licet enim hoc ita sit, de illis tamen non loquitur Concilium iuxta citatos Doctores, neque secundùm communem existimationem Ministrorum huius Sacramenti pro precibus habentur, sed protestationis sunt auctoris præcipui, cuius virtute perficitur Sacramentum: vnde incertum est an rationem habeant precum, cùm tamen Consilium de certis precibus sit locutum. Et ita, protestationem talem sub formâ verborum prædictâ esse de substantiâ Sacramenti tenent Durandus, Maior, & Petrus Sotus apud P. Suarium suprà Disput. 19. Sect. 1. n. 19.

279

*De hoc dictum à me Tomo 2. Theologicorum

Dubij præcipui resolutio, iuxta duas contrarius opiniones.

Problematum, & quòd sententia dicta sit probabilis negare non possum, quia & bonos habet Auctores, & fundamenta non leuia, licet opposita sit communior, & pro se agmen habeat AuctorũAuctorum. Si iuxta eam loquamur, dicendũdicendum verba illa esse de necessitate administrationis Sacramenti licitè conferendi, non tamen validè: & ConciliũConcilium de priori necessitate locutum, vt ex eiusdem verbis colligi posse videtur, dum de precibus ait ad ipsius formæ essentiam minimè pertinere, neque ad ipsius Sacramenti administrationem: sunt ergo aliqua verba, quæ ad essentiam formæ spectant, & alia quæ ad illius administrationem necessaria sunt. Si ergo Sanctissimæ Trinitatis expressio ad essentiam non spectat, dicendum est ad Sacramenti administrationem esse necessariam ex Ecclesiæ præcepto. Illud ergo & cetera hoc indicat, & satis est vt ad formam dicantur talia verba spectare, & nomine formæ comprehendi; sicut de formâ consecrationis Calicis communiter dicunt Theologi; & in consecratione Hostiæ particula Enim de essentia non est, sicut aliæ in aliorum Sacramentorum formis; & tamen omnes nomine formæ designantur. Iuxta contrariam autem sententiam viâ est contrariâ procedendum, dicendumque vsque ad prolationem dictorum verborum non esse formam perfectam; nec tamen ex eo sequitur Indulgentiam haberi virtute Sacramenti, licet intra formam ipsam videatur contineri; quia id per accidens se habet, nec propriè pars formæ est, sed cum adiunctâ explicatione. Neque est contra rationem formæ,

In forma quomodo admisceri aliqua non spectantia ad illam possint.

in quâ inuocatio SS. Trinitatis de substantiâ est, si quidquam inter illa, & substantialia verba proferatur. Vt si quis in formâ Baptismi dicat Ego te baptizo seruum Christi in nomine Patris &c. quæ forma absque dubio est valida; cùm tamen verba illa Seruum Christi ad eam non spectantia, misceantur, Quia verò explicatio talis apparet difficilis, & Theologis non probanda, ideò priori fententiæ potiùs adhærendum. De quo hæc satis.

280

*Indulgentiæ ergo explicato nomine, ad

Gratiæ nomine quid in Bulla intelligatur.

Gratiæ nomen veniamus, quod est latissimæ profectò significationis, & beneficium omne complectitur, seu gratuitam concessionem. Pressiùs autem sumptum vt ab Indulgentiâ distinguitur, gratuitam significat concessionem Pontificis, aut alterius potestatem habentis ab ipso, ad aliquid, quod per Bullam conceditur, independenter ab illâ stare nequit aut ei simile, etiam spectans ad merum vsum Sacramentorum, propter dicenda |

circa facultates. Sic ergo gratia est posse comedere carnes, oua, lacticinia, & sagimen, vel non ieiunare in diebus prohibitis: posse audire sacrum tempore Interdicti: posse item Eucharistiam sumere: quibus similia sunt posse laborare in die festo: posse Officium speciale recitare omisso communi: posse item illud anteponere aut postponere, modo non permisso: posse vnâ Missâ obligationi plurium satisfacere, & sic alia. Pro hoc videri potest P. Mendus Disput. 29. cap. 5. qui tamen non ita exactè rem explanat, licèt ea, quæ affert, ad præsens possint negotium deseruire.

281

*Facultates sequuntur, & videntur esse

Facultates quid in eâdem.

illæ, ratione quarum aliquid effici potest, aliàs non factibile, vt Oratorium habere priuatum, in quo Missa celebretur: admittere ad illam aliquos tempore Interdicti: posse eligere Confessarium ad specialem absolutionem. Quibus similes sunt posse Missam, quæ in loco distanti celebratur, adspicere, & sic eam audiendi præceptum adimplere: posse eligere sepulturam in loco sacro, quem maluerit quispiam: posse laicum decimas exigere: posse baptizari domi filios, Principum cùm non sint: posse Capellanum designare, qui domesticos absoluat, & similia. Et hic explicandi modus iuxta subiectam materiam aptior occurrit: licèt P. Quintanad. ex Iuris lexico alium explicationis modum adducat Tomo 2. Tractat. 5. singul. 4. num. 3. iuxta quem facultas est plena potestas rerum pro arbitrio gerendarum sine impedimentis: & iurisdictionem importat, atque etiam cum licentiâ coincidit, quæ tunc datur, cùm præceptum extat id prohibens, pro quo licentia confertur. Benè tamen admonet omnia hæc, priuilegium, gratia, indultum, facultas, & licentia sæpè pro eodem vsurpari. Vnde existimare posset quis in Bullâ gratiam & facultatem nihil distinctum designare, sed maioris explicationis gratiâ iungi ad significanda ea, quæ sub diuersis solent concedi nominibus, licèt reipsa talia sint vt similibus possent indicari. Sed explicatio nostra, vt dixi, conuenientior apparet, & præsenti materiæ magis adaptata. Quâ præmissa sit iam

DIFFICVLTAS II. Quid Religiosis circa Indulgentias liceat sine Bulla.

DIFFICVLTAS II. Quid Religiosis circa Indulgentias liceat sine Bulla.

282

*DIco primò. Religiosi Mendicantes, &

Religiosis id licet quoad Indulgentias, quod ante Bullam licebat, personalibus exceptis.

qui eorum gaudent priuilegiis, possunt sine Bullâ omnes lucrari Indulgentias, quæ ipsis specialiter concessæ à Sede Apostolicâ comperiuntur, si personales non sint. Sic Nugnus, Emmanuel Rodericus, Ludouicus à Cruce, Villalobos, Diana, & Trullench, quos adducit & sequitur P. Mendus Disput. 29. num. 43. Cardinalis Lugo Disput. 20. de Pœnitentiâ, num. 172. P. Suarez Tomo 4. de Religione, Lib. 2. Cap. 16. num. 40. Tract. 8. P. Quintana Tomo 1. in Appendice, Tractat. 4. addens Ioannem à Cruce, & dicens esse certum Dub. 11. num. 5. & probatur ex Bullæ ipsius verbis adductis num. 274. cùm enim de Indulgentiarum suspensiuâ facultate præcessisset sermo, additùr: Exceptis tamen conceßis Ordinum Mendicantium superioribus quoad eorum Fratres tantùm. Vbi cùm concessionem prædictam non arctent Pontifices ad speciale aliquid, de quo sermo præcesserit, ad omnia præcedentia debet extendi: vbi enim lex non distinguit, nec nos distinguere debemus. L. de pretijs. D. de public. in rem act. & sæpè alibi.

Quorumdam secus sentientiũsentientium argumentum.

Sed quia illæ tantùm gratiæ excipiuntur, quæ superioribus concessæ sunt in ordine ad eorum Fratres tantùm, non desunt qui censeant non posse exceptionem dictam ad Indulgentias extendi, quæ superioribus non conceduntur in ordine ad eorum Fratres: neque enim superiores facultatem præbent subditis Indulgentias lucrandi: quandoquidem illas etiam ipsis reluctantibus possunt obtinere, cùm eisdem immediatè concedantur. Propter quam rationem ita tenet Acosta in Explicat. Bullæ quæst. 108. Bassæus V. Priuilegium 3. num. 5. Vers. Sed petes. Et est illa non

Ex eo assertio non penitus certa, vnde Bullæ necessitas.

leuis, vnde res ista redditur incerta, licèt illam certam reputer P. Quintana suprà. Nec conuincit priuilegium Leonis X. pro Minoribus, de quo num. 6. cùm recentiores Bullæ aliter proloquantur. Ac proptereà Religiosis expediet Bullam sumere, ne diligentiæ in re momenti tanti frustrentur. Potest tamen ad rationem dictam responderi Indulgentias concedi superioribus quoad eorum Fratres, quia ita frequenter euenit, vt superiores pro illarum consecutione Romanam Sedem exorent, & ita petentibus conceduntur; non quidem vt eas ipsi subditis concedant, sed quia illis, mediis Superiorum supplicationibus, conceduntur. Quòd si aliquando sine illis, ad eos tamen verba præcipuè diriguntur. Quod quidem sine vllâ improprietate in modo loquendi stare potest.

283

*Dixi: Si personales non sint, quia tales

De personalibus probabilitas fundatur.

non videntur exceptæ, vt communiter tenent scribentes. Nihilominùs fundari probabiliter potest non excipiendas ex regulâ iuris in 6. satis celebri. Oportet beneficium Principis esse mansurum: ergo cùm Pontifex Religioso Mendicanti Induldulgentiam aliquam concedit, non est credibile velle ipsum, vt paullò post cesset Bullæ problicatione. Præterquàm quòd id quod dicitur de concessione factâ superioribus, proptereà est, quia ita frequentius accidit; quod non tollit quin aliquando immediatè Religioni fieri possit: vt constat ex illustri concessione Gregorij XIII. Ann. 1579. die 23. Decembris, per quam possunt Religiosi Societatis omnes Indulgentias in suis Ecclesiis consequi, quæ in Ecclesiis aliis, aut locis piis, certis diebus, qui eas visitant, consequuntur. In illâ enim nulla extat superiorum mentio, sed concessio ad Religiosos ipsos immediatè dirigitur. Incipit: Cùm, sicut accepimus. Quis autem ex adductis Doctoribus contra Acostam sentientibus de prædicta concessione dubitauerit, eò quòd superioribus specialiter facta non sit? Dicendum ergo est Pontifices modo prædicto locutos, ordinariam formam concedendi spectasse, non tamen ad illam dispositionis suæ decretum adstringere voluisse: sed Ordinum Mendicantium præcipuè spectasse fauorem, vt eorum scilicet Indulgentiæ non cessent: quod pro certo statuit P. Escobar statim citandus num. 794. ergo & singularium personarum, in quibus idem pro fauore tali ti|

tulus deprehenditur, pro quo & rationes solent occurrere speciales. Videtur ergo hoc probabile.

284

*Dico secundò. An Indulgentiæ, quæ

De Indulgentijs cōmunibuscommunibus Mendicantibus & sæcularibus dubia resolutio.

communes sunt Religiosis, & sæcularibus sub exceptione dictâ comprehendantur, incertum est. Comprehendi quidem tenent Ludouicus à Cruce, & Ludouicus Miranda, quos adducit, & videtur sequi P. Quintana suprà, Dub 12. num. 1. P. Mendus suprà, num. 60. iunctis iis, quæ habet num. 43. citato: vnde & videtur sentire esse de mente Auctorum, quos ibidem adducit, & nos num. 282. & ratio esse potest; quia Indulgentiæ tales verè conceduntur Religiosis Mendicantibus: quòd autem & sæcularibus concedantur, non tollit priorem concessionem, loquendo cum omni proprietate. Sicut èex conuerso concessio Religiosis facta non impedit quò minùs sæcularibus facta dici possit propriè, licèt cum respectu ad Religiosos. Sed contrarium tenet P. Escobar in Theologiâ morali Tractat. 1. examine 17. Cap. 4. §. Legistæ. & Tomo 1. Moralium Problematum, Lib. 7. num. 796. qui num. præced. pro eâdem adduxerat Lopez, Nauarrum, Acostam, Trullench, & Rodriquez. Ratio esse potest, quam Textus ipse exhibet, dum in eo dicitur: Quoad eorum Fratres tantùm. Quod satis videtur esse compertum. Quid enim particula illa Tantùm operatur? Certè si non operatur quòd Religiosis concessæ Indulgentiæ quoad alios excipiendæ non sint, nihil videtur operari. Si dicas sensum esse vt tantùm excipiantur concessæ quoad Fratres, id est, quatenus Fratres illis frui possunt; id certè verba non exprimunt, & sensus non est planus & expeditus, cùm oppositum verba præseferant. Nisi

Euasio fauorabilis.

dicatur esse gratiam præter ius, & non contra illud, & ita fauorabiliter exponendam concessionem, iuxta dicta num. 225. & 250. & ea quæ circa Bullam habet Diana Tomo 1. Tractat. 11. Resolut. 98. Ex quibus apparet rem esse dubiam, vnde ad certum Bullæ perfugium accurrendum.

285

*Dico tertiò. Nouitij Ordinum

Nouitios lucrari posse illas.

Mendicantium lucrari Indulgentias possunt, quas Religiosi, qui substantialia vota iam emiserunt. Sic P. Mendus suprà, n. 44. Trullench Lib. 1. §. 9. Dub. 3. n. 4. & alij, ex communi doctrinâ de fauorabilibus, quæ sunt Nouitiis cum verè Religiosis communia: & tenor ipse Bullæ videtur suffragari, dum in eâ dicitur, quoad eorum Fratres; Nouitij enim Fratres vocantur: vnde videtur scienter & prudenter à nominibus Professorum, aut Religiosorum Pontifices temperasse. Si dicas etiam

De Oblatis aut Donatis aliam esse rationẽrationem.

Oblatos, seu Donatos vocari Fratres, cùm tamen in concessione dictâ excipiendi non sint, vt apud citatum P. Mendum videri potest. Respondeo id non esse constans: & licet in vsu Religiosorum Fratres vocantur, non tamen eo communi nomine, quo appellari Religiosi Ordinum non Clericalium solent, & exprimit Commissarius in Bullâ Hispanâ, dum ait: En quanto à sus Frayles. Et eo quidem etiam Nouitij gaudent, vnde manifesta est inter cos & Oblatos differentia. Et quamuis in aliquibus Religionibus eo communi nomine non vocentur Religiosi, nec dicantur Fratres, Frayles, certum est, si Mendicantes sint, aut Mendicantium priuilegiis fruantur, exceptione prædictâ comprehensos. Sic Trullench suprà, num. 1.

286

*Dixi autem certum esse de Religiosis

Circa Religiones nōnon Mendicantes, habentes tamen priuilegiũpriuilegium communicationis, difficultas expedita primò secundùm partem affirmat.

etiam non Mendicantibus, si Mendicantium priuilegiis fruantur, quando communicatio talis est, vt in hac peculiari gratiâ nulla possit esse difficultas specialis. Et eam quidem multi non deprehendunt, ac proptereà communicationem ad eam extendi testantur, vt videri potest apud Dianam Parte 1. Tractat. 11. Resolut. 89. vbi ita tenet cum Acosta, & Villalobos, sicut & P. Quintana suprà dub. 12. num. 8 & P. Mendus Disput. 29. citatâ, cap. 7. Quorum ratio est; quia communicatio generalis omnes particulares communicationes includit: ergo & istam, circa quam communicatio non excluditur, cùm procedit de non Mendicantibus, priuilegio generalis communicationis carentibus; quæ enim illam habent Religiones pro Mendicantibus habentur. Quibus addi potest non censeri reuocatum priuilegium, quando illud stare cum priuilegio alio potest, & priuilegij conditio est talis, vt nullum afferat præiudicium illo potientibus: sic enim stat quod ex iuris regulâ superiùs dicebamus, quòd scilicet oporteat beneficium Principis esse mansurum. Et quòd in fauorem inclinandum est, quando illud non est contra ius: id quod circa Bullam faciendum tenent plures, quos adducit & sequitur Diana Tractat. citato Resolut. 98. Potest autem priuilegium exceptionis stare cum communicatione Ordinum non Mendicantium in illis, in quibus generalis communicatio non subest: quia de aliis communicationem non habentibus intelligi possunt, qui sunt, aut esse possunt.

287

*Sed his non obstantibus alij contrarium

Negatiuæ fundamenta & auctoritas.

sentiunt, vt videri potest apud Dianam, & P. Mendum citatos, in quibus sunt P. Henriquez, Emmanuel Rodericus, & Trullench, qui præter Fr. Emmanuelem, & P. Henriquez adducit Valerum. Et ratio est: quia licet Ordines aliqui non Mendicantes generalem communicationem habeant, quoad hanc partem videtur expressè reuocata. Si enim exceptos sic communicantes vellet Pontifex, cùm tot illi sint, vt vix aliquis non communicans inueniatur, expressisset sanè; cùm in eo magni profectò momenti negotium verteretur. Et quod de non Mendicantibus additum est, stante communicatione dictâ, nullius ferè vtilitatis fuisset: cùm ignorare Pontifex nequeat communicationem ferè omnibus Religionibus esse communem. In summa: Ordines non Mendicantes, etsi in priuilegiis communicent, Mendicantes non sunt: illis hæc specialis negatur communicationis gratia: ergo ad ipsos nequit extendi. Si Mendicantes esse dicas per æquiualentiam, limitatio talis in caussâ est, vt illa ad intentum concessionis nullius sit momenti, quandoquidem eo pacto nulla ferè resultat ad Catholicam expeditionem vtilitas quod postulantis & concedentis intentioni videtur aduersari: nequit ergo talis modus dicendi sustineri. Sumant

Quid tardem.

ergo inter hæc opinionum incerta non Mendicantes Bullam: sic enim in tuto conscientiæ nauiculam collocabunt.

288

*Dico quartò. Moniales eodem modo

Circa Moniales eodem modo philosophandum.

gratiâ exceptionis præfatæ frui possunt, quo & viri. Si ex Mendicantibus sint Ordinibus, eadem |

dine quâ & viri, de quo dictum num. 282. Si ex non Mendicantibus, vt nuper explicatum. Sic communiter tenent Auctores, quos adducit & sequitur P. Mendus Disput. 29. Cap. 8. & præcipuè Trullench suprà. num. 5. ex quo ille præcipuam vim probationum exprompsit. De quo & videndus P. Quintana suprà Dub. 12. num. 9. & Tract. 8. Cap. 16. Intelligenda est autem Assertio de illis, quæ veręveræ ReligiosęReligiosæ sunt, vnde

Tertiariæ excluduntur.

Tertiariæ, quia tales non sunt, licet quædam vota emittant, fauore dicto non fruuntur: quidquid de nonnullis asserat Fr. Emmanuel §. 12 num. 8. & videntur probare Trullench suprà. num. 6. & P. Mendus num. 57. non ex eo quòd ReligiosęReligiosæ sint, sed ratione communicationis. Verùm communicationis titulus incertior hîc est, quàm in Ordinibus non Mendicantibus communicationem habentibus; quia absolutè Ordines Mendicantes non sunt, & etiam non Mendicantes: vnde Bullam sumant oportet, si volunt Tertiarij, & similes, securum hac in parte habere processum. Quoad Nouitias idem quod de viris dictum, asserendum.

289

*Dico quintò. Ad lucrandas Indulgentias,

Ad communes omnibus Indulgentias non opus esse Bullâ Religiosis, quæ probent.

quæ fidelibus omnibus generaliter conceduntur non videntur Religiosi Bullæ opus habere. Sic Ludouicus à Cruce in Bullam Disp. 1. Cap. 9. Dub. 1. num. 13. quod & fundare ex pluribus adductis conatur P. Quintana in Appendice citatâ. Dub. 12. à num. 2. & probatur Primò ex tenore Bullæ, iuxta quam suspensio Commissarij procedit: in eâ enim, vt vidimus num. 274. suspenduntur Indulgentiæ concessæ Ecclesiis, Monasteriis, Vniuersitatibus &c. in regnis Hispaniæ, & aliis, in quibus potest publicari: ergo non comprehenduntur Indulgentiæ omnibus fidelibus concessæ. Secundò, quia Bulla pro dictis regnis concessa rationem gratiæ insignis habet: ergo ratione eius non debent fideles, & multò potiùs Religiosi regnorum talium, peioris conditionis esse aliis, ad quos Bullæ gratia minimè propagatur; aliàs gratia in præiudicium verteretur, contra iuris dispositiones diuersis in locis, & certam regulam in 6. Quod ob gratiam alicuius conceditur, non est in eius dispendium retorquendum. Tertiò, ex

Cap. Quod ob gratiam.

Pontificis responso, de quo testimonium perhibent grauissimi Recentiores, vt affirmat Ludouicus à Cruce suprà. num. 14. Sic enim scripsit Cardinalis Paciecus Archiepiscopus Burgensis ex Vrbe affirmans, non esse voluntatis Summi Pontificis reuocare vel suspendere per Bullam dictas Indulgentias.

290

*Quæ quidem verosimiliter dicta sunt;

Quæ contrarium ostendant.

sed sanè non conuincunt. Ad Primum enim dici potest Pontificem Commissario concedere facultatem suspendendi Indulgentias similes iis, quæ in Bullâ conceduntur: cùm ergo prædictæ similes sint, suspendi possunt: vel si dissimiles velit quispiam, etiam pro illis facultas suffragatur. Suspendi autem illas praxis ostendit, dum in earum trāsumptistransumptis subscribitur eas lucraturos Bullam Cruciatæ habituros. Ad Secundum, nimiùm probare; aliàs nullius gratiæ suspensio esset admittenda, quia ex eo Bullæ beneficium redditur onerosum, & gratia in dispendium retorquetur. Sed certè non sic accidit, sed vna gratia suspenditur, vt pro opere eleëmosynæ redeat illa, & cum illâ plures alięaliæ affatim ampliores. Et pro eleëmosyna quidem rarus erit qui careat facultate: cuius incommodum ingenti aliorum commodo, & publicæ vtilitati non debet præiudicium generare. Quamquàm & dici possit absolutè inualidos

Summè pauperibus non cessare Indulgentias.

ad eleëmosynæ largitionem communi Indulgentiarum fructu non priuari. Sic enim tenent multi, vt videri potest apud P. Quintanam suprà. num. 3. Ad Tertium, de tali responso non plenè constare, & vt Pontifex tunc viuens ita censuerit, de aliorum mente non simili, notitiam non haberi, & ita praxi standum, de quâ dictum. Non ergo firmum habent Religiosi præsidium hac in caussâ, cùm Indulgentiæ tales ipsis non concedantur sub eâ formâ, quæ in Bullâ exprimitur,

Indulgentiæ pro sæcularibus tantùm concessæ suspenduntur.

Superioribus inquam quoad Fratres.

291

*Dico Sextò. Si quæ sunt Indulgentiæ, quas Religiosi solis sæcularibus concedere possunt, per Cruciatam suspenduntur, vt patet ex tenore Bullæ, & suspensionis: Quoad eorum Fratres tantùm. Sed quia hæc Indulgentia non est, sed gratia, de illâ dicendum §. sequenti.

Dico septimò. Si in Ecclesiâ Regularium sit

Circa Altare priuilegiatum diuersitas sententiarum. Et fauentium fundamenta.

altare priuilegiatum, in quo scilicet qui celebrat Religiosus, animam èex Purgatorio liberare potest, incertum est an Bullâ indigeat, & ita circa hoc diuersimodè loquuntur Auctores. Aliqui generaliter dicunt gratiam huiusmodi non suspendi, sicut neque aliæ pro defunctis concessæ suspenduntur. Sic Trullench cum aliis. §. citato. Dub. 4. P. Quintana in Appendice Tract. 1. Dub. 15. num. 7. & 8. Lezana Tomo 3. v. Altare. num. 16. Diana mutans sententiam Parte 9. Tract. 2. Resolut. 22. Quorum fundamentum est. Primò. Quia gratiæ suspenduntur, quæ & reualidantur pro iis, qui Bullam accipiunt: reualidatio autem pro viuis est, & non pro Defunctis. Secundò. Quia Indulgentiæ tales non suspenduntur per Iubilæum Anni Sancti; & tamen suspensio est generalis. Tertiò. Quia tantùm suspenduntur ea, quæ, si non suspenderentur, tam pium opus impediretur, vt ex verbis suspensionis ipsius constat: quod tamen respectu Indulgentiæ huius non accidit, cùm fideles, etiamsi non suspendantur, eodem modo Bullam sint accepturi, cùm pro ipsis adeò ingentes vtilitates eius beneficio constet aduenire. Quartò. Quia Indulgentiæ tales sub nullo clausulæ suspensiuæ verbo continentur, vt patet discurrenti per singula; neque animæ Purgatorij sunt personæ secundùm communem compellationem, sicut neque secundùm exactam Philosophiam. Quibus addi potest de Pontificum pietate non posse præsumi, vt concessione Bullæ animas Purgatorij velint concessis aliàs beneficiis spoliare. Quòd si fauores ampliandi sunt, iuxta sæpiùs dicta, hîc maximè id locum videtur habere, circa quod Christiana pietas adeò est solicita, & Pontificum benignitas elucescit; vnde in omnibus Canonicis Horis aliquod pro illis suffragium admiscetur. In casu autem quòd altaris priuilegium cesset, ait Trullench Bullam requiri in celebrante, & non in stipendium tribuente.

292

*Contrarium aliqui absolutè tenent, &

NegatiuāNegatiuam qui teneant, & qualiter probent.

P. Escobar. Examine 17. num. 130. §. Suspenditur id procul dubio ita esse pronuntiat. Quod & tenent Emmanuel Rodericus, Villalobos, Moure, quos adducit & sequitur Diana Tract. 11. ci|

tato. Resolut. 86. Qui in Additionibus Resolut. 22. æquè probabile iudicat oppositum, & tandem id quod vidimus num. præced. determinat. Ludouicus à Cruce uprà. Dub. 2. num. 11. P. Mendus Disput. 29. Cap. 4. & alij. Quorum ratio est: quia in suspensione à Commissario factâ iuxta Pontificiam concessionem exprimuntur Ecclesiæ, Monasteria, & pia loca: priuilegium autem altaris, Ecclesiæ, Monasterij, aut pij est loci, cùm sit pars eius, & parua Ecclesia. Quibus addi potest dubium non esse Indulgentias pro Defunctis suspendi conuenienter posse, sicut conuenienter ad certum tempus conceduntur, quo elapso cessant; vnde & concedi sub quibusdam conditionibus solent, præsertim quæ ad altaria priuilegiata spectant: ergo quemadmodum si inter conditiones dictas Bullæ acceptio poneretur, nihil in tali concessione absurdum appareret, similiter in suspensione dicendum, quæ ad magnum ordinatur Ecclesiæ bonum, & reualidari facili negotio potest. Pro Religiosis autem ratio est non semel inculcata ex Bullæ verbis desumpta; quòd scilicet Indulgentia hæc non sit concessa Superioribus quoad eorum Fratres, vbi de viuis est sermo, qui ad solos Ordines Mendicantes spectant: mortui enim iam Ordinum MẽdicantiumMendicantium non sunt, nec eorum res agunt Superiores.

293

*Sunt tamen quidam, qui mediâ

Mediam viam qui amplectantur.

gradiuntur viâ, dicentes Religiosum celebrantem pro anima Religiosi non indigere Bullâ, secus autem si pro animâ sæcularis. Et vt consequenter hæc sententia procedat, non de animâ cuiuslibet Religiosi debet procedere, sed eius, qui viuus posset sine Bulla Indulgentias obtinere in eadem Religione, Fratrum nomine comprehensus. Ita Trullench suprà. Cap. 3. num. 10. sine distinctione tamen vlla inter Religiosos & minimè sibi consonus, vt patet ex dictis. num. 291. & ratio esse potest iam indicata, quia nomine Fratrum venire possunt & viui & Defuncti, & ita verè dicere possumus multos Fratres Ordinis SS. Dominici & Francisci esse in cœlo. S. Agatha sororem suam vocauit S. Luciam, S. Basiliscus Fratrem D. Ioannem Chrysostomum; & quod plus est, Christus post resurrectionem Fratres vocauit Apostolos Ioan. 20. v. 17. Vado ad Fratres meos &c. Cùm ergo sæcularis defunctus frater nōnon sit, quia nec viuus id habuit, non videtur pro eo locum habere Indulgentia, nisi & ipse Bullam habuerit, & tempus publicationis duret: non quòd virtute illius liberari à pœnis queat, quia fuit Bulla viuorum, sed quia viuens abstulit impedimentum sumptione Bullæ, quod obstare posset, ne pro se defuncto Religiosus posset Indulgentiam applicare. Certiùs autem hoc obtinebitur, si Religiosus Bullam sumat, tunc enim nihil obstat sæcularis liberationi.

294

*Et sententiam quidem Trullench impugnat P. Mendus suprà. num. 71. illudque

P. Mendum non benè Trullench sententiam impugnare.

contra illam inconueniens obiicit, dici etiam posse Regularem non valere Indulgentiam vllam ex concessis suo Ordini lucrari, applicando illam pro animâ Defuncti sæcularis, nisi Bullam acceperit; quod inauditum est, nec videtur probabile. Sed meminisse eum oportuit sententiam, quæ asserit Religiosorum Indulgentias suspendi per Bullæ publicationem, de quâ diximus. num. 282. esse probabilem, nec leue ipsius fundamentum in suspensionis forma contineri: vnde & non esse inauditum constat. Si autem loquatur suppositâ communi sententiâ, iuxta quam Bulla non est ad lucrandas Indulgentias necessaria in Religiosis Mendicantibus, in huiusmodi quæstionibus conditionalibus magna latitudo est, & dum fundamentum non leue apparet, non est præcipiti censurâ hic aut aliter sentiens feriendus. Fundamentum autem pro sententia dicta esse potest, quod iam vidimus, Indulgentias scilicet pro Fratribus tantùm concedi. Video responderi posse concedi quidem pro Fratribus, sed non vt necessariò debeant illas pro Fratribus applicare. Quæ responsio est optima: sed responsiones etiam congruas habent argumenta probabilium opinionum; aliàs opiniones non essent, sed demonstrationes. Cùm ergo res ista adeò incerta sit, acceptione Bullæ securitas conquirenda.

DIFFICVLTAS III.

DIFFICVLTAS III.

Circa Indulgentias in Bullâ concessas visitantibus quinque Ecclesias, aut altaria, & ibidem orantibus, iuxta formam in Bulla præscriptam.

295

*DIco primò. Etsi Indulgentia, quam Bulla concedit, magnæ æstimationis

Religiosi Indulgentiâ gaudent simili ei, quæ in Bulla conceditur visitantibus Ecclesias, aut altaria.

sit, cùm sit plenaria, iuxta communem sententiam; immò & multas plenarias continens, de quo inferiùs, & pro quo Trullench Lib. 1. §. 6. Dub. 1. num. 5. Religiosi tamen facilius possunt eamdem consequi, quia sic omnibus est à Paulo V. in Indulgentiarum reductione concessum: ita enim habet septima in ordine: Iidem Religiosi intra claustra viuentes, qui suam Ecclesiam deuotè visitauerint, &; vt præfertur, orauerint, consequentur easdem Indulgentias, quas visitando Ecclesias Vrbis, & extra eam, diebus Stationum consequuntur in omnibus diebus: perinde ac si ipsas Vrbis Ecclesias visitassent. Sic Pontifex. Quod autem ait, Vt præfertur orauerint, iuxta tenorem tertiæ Indulgentiæ accipiendum, in qua orandum decernitur pro Christianorum Principum concordia, hæresum extirpatione, Romani Pontificis salute, ac S. Matris Ecclesiæ exaltatione. Cùm ergo pro Indulgentia ista non quinque Ecclesiarum, aut altarium, sed solius Ecclesiæ Religiosorum visitatio requiratur, illius profectò est consecutio facilior. Et prætereà est illa, attentâ caussæ grauitate, certissima. Fundatur enim in mundi abrenuntiatione, ac Religiosæ vitæ professione, in qua est heroicorum operum concatenatio mirabilis, nihil vt præter Martyrium maius illis esse possit.

296

*Est autem circa illam eadem, quæ circa

Quotidianam esse qui, & quæ eorum rationes probent.

Indulgentiam Cruciatæ, difficultas, an scilicet quotidie obtineri possit. Et quotidianam esse nonnulli existimant, quod facilè deuoti arripiũtarripiunt, fauente attestatione Commissarij, post Summarium Indulgentiarum, quæ certis diebus obtineri possunt; sic enim subdit: Todos los demas dias del año se ganan las Indulgencias, que en Roma, por auer cada dia Estacion en ella. Sed oppositum mihi |

certum est, & id conuincunt rationes, quas adducit Trullench suprà, num. 7. & tenet etiam P. Mendus Disput. 20. cap. 3. qui ad Commissarij

ContrariũContrarium similius prorsus vero in Cruciatæ Indulgentiâ.

attestationem respondent, loqui illum de Indulgentiis non plenariis. Iuxta omnes ergo quotidie Indulgentiæ obtineri queunt, sed non plenariæ: vnde visitatio EcclesięEcclesiæ aut altarium proderit quotidie frequentata. Sed certè clausula dicta Commissarij iam non apponitur, & ita ex eo argui potest pro contraria positione: sublata enim est,

Non sic in Religiosis concessâ.

quia pro illâ solidum non extabat fundamentum. Habet autem concessio Religiosis facta maius probabilitatis pondus quoad hanc partem, quàm habeat concessio Cruciatæ. Nam in ista designantur dies certi stationum, non ita in illâ: vnde si quotidie stationes sunt, aut pluribus certè diebus, quàm ij sunt, qui designantur in Bullâ; certius est Religiosis in hoc ampliùs indulgeri.

297

*Similiter dubitari circa vtramque potest

Non esse plenariam Cruciatæ quorumdāquorundam sententia.

an sit plenaria: & non esse plenariam, quæ in Cruciata conceditur, tenent Sorbus, Ludouicus à Cruce, & P. Henriquez apud Trullench suprà num. 5. quia in Bullâ originali non exprimitur Indulgentia plenaria: & quando non exprimitur, non venit generali illa collectione, propter specialem difficultatem, quæ esse solet in plenariæ Indulgentiæ concessione, vt ait P. Suarius Tomo 4. in 3. p. Disput. 52. sect. 8. num. 12. cum præfatis sentiens, & eum citans Iulius Lauorius de Indulgentijs pag. 204. n. 125. sicut & P. Granadus Tomo 2. in 3. p. Controu. 12. Tractat. 6. Disput. 2. num. 4. & 7. P. Quintana in Appendice, Tract. 6. Dub. vltim. n. 5. adducens Nauarrum, Alfonsum à Leone, & P. Ildefonsum Rodericum. Contrarium tamen

ContrariāContrariam plures amplexi, pro quo & ratio aperta.

tenent Fr. Emmanuel, Ludouicus Lopez, Villalobos, Garnica, Diana eos adducens Parte 5. Tractat. 12. Resolut. 2. Machadus, Leander, Basilius Legionensis, citati cum aliis à P. Mendo Disput. 20. num. 1. quos & ipse sequitur, sicut & Trullench suprà. Ratio videtur aperta: nam in diebus stationum veręveræ sunt Indulgentiæ plenariæ pro visitantibus vrbis Ecclesias: atqui Pontifex easdem concedit in adductis concessionibus, & in Bullâ Cruciatæ terminos distributiuos addit, dicens: Omnes & singulos: ergo non videtur de eo posse dubitari. Licèt autem in concessione pro Religiosis non inueniantur præfati termini, sunt tamen æquiualentes, dum dicitur, consequuntur easdem Indulgentias. Quod verificari nequit, si tantùm partialem aliquam consequantur. Pro

Et Commissarij auctoritas.

Cruciatâ autem habetur insuper Commissarij auctoritas, qui ita planè fatetur in summario Indulgentiarum, plenariam Indulgentiam pro omnibus diebus stationum proponens. Quod quidem non videtur vti temerè appositum reprehendi posse, nisi à temerè prolocuto.

298

*Illud verosimiliùs dici potest,

Probabiliter procedere dici nequit.

Commissarium opinionem probabilem hac in parte secutum; sicut secuti, qui stationes pro omnibus anni diebus assignarunt. Verùm sicut hoc; quia incertum, sublatum est, ita & prius illud sublatum pariter fuisset. Credendum ergo est de mente constare Pontificum ipsis, ne absurdum sequatur in materiâ adeò graui minimè tolerandum, vt scilicet pro certis incerta venditentur. Quibus non obstantibus, cùm tot Doctorum ex aduerso consistat auctoritas, res non habetur penitus

Sed pro cōtrariacontraria parte instantiæ robusta proponitur.

explorata, & pro ita sentientibus instari potest ex concessione alia, quæ in Bullâ habetur, in quâ sic dicitur: Item erogantes prædicti, qui diebus ieiunio non suppositis, ad implorandum diuinum auxilium pro vnione & victoria prædictis, voluntarium ieiunium, vel, si ieiunare legitimè impediti fuerint, aliud opus pium, arbitrio eorum Confessoris, vel Parochi assumpserint; & simul preces ad Deum pro vnione & victoria prædictis fuderint, toties quoties id fecerint, dicto anno durante, quindecim annos, & totidem quadragenas, de iniunctis eis, & quomodolibet debitis pœnitentijs, misericorditer in Domino relaxantur: & insuper omnium precum, eleëmosynarum, peregrinationum, etiam Ierosolymitanæ, & aliorum omnium operum, quæ in vniuersali Militante Ecclesia, & singulis eius membris fiunt, participes redduntur. Sic Pontifices: ex quibus apparet ieiunio cum precibus, quod sanè opus maioris laboris & meriti est quàm visitatio dicta, Indulgentiam plenariam non concedi. Quomodo ergo concedi visitationi credibile possit haberi? Aut ergo non conceditur; vel si conceditur, minùs apparet certa, quia opus minùs proportionatum est; cùm tamen proportionatum esse debeat iuxta communem Theologorum, Canonistarumque doctrinam, vt videri potest apud Dianam Parte 5. Tractat. 12. Resolut. 10. vbi complures adducit, & apud P. Suarium suprà, Disput. 54. Sect. 3. qui num. 6. ex definitione Innocentij Tertij in Cap. Cùm eo, de pœnitentiis & remiss. benè ostendit superfluas, & ita inualidas esse Indulgentias indiscretas, & irrationabiles, quæ largiùs conceduntur, quàm caussa postulet, etiamsi pia sit. Cùm ergo in casu nostro, si ad commune bonum inspiciamus, eadem caussa sit; si autem ad opus præstitum, maius ieiunium sit, cum quo & concurrunt preces; superflua erit Indulgentia visitationi concessa, si plenaria sit, cùm non sit plenaria, quæ pro ieiunij labore conceditur.

299

*In quo quidem ita sentientes non sunt

Quæ non est à pietate aliena iudicanda.

vti minùs pij vllatenus arguendi, quia vera pietas est fideles ita instruere, vt Indulgentiarum intuitu in operibus pietatis non torpescant, & in ipsis lucrandis Indulgentiis, eas vt potuerint repetentes: sic enim non magnâ, neque molestâ repetitione fiet, quod plenariis potest Indulgentiis obtineri. Quid enim interest me opiniones laxiores circa Indulgentias sequi, si coram Deo illæ non sunt veræ? In aliis quidem

Probabilitas opinionum nihil pro Indulgentijs confert.

rebus vtilis esse fauorabilis opinio potest, quia coram Deo obligatione aliquâ liberat, vt restitutionis, ieiunij, &c. etiam si reipsa vera non sit: quod secùs accidit in præsenti: licèt enim mille Doctores dicant Indulgentiam posse hoc aut illo modo obtineri, vel esse plenariam, & ad hos aut illos extendi: si reipsa ita non est, beneficium tale minimè, qui lucrari conatus fuerit, comparabit. Vide Dianam suprà, Resol. 32. apud quem Parte 10. Tractat. 11. Resolut. 34. contrarium sentiunt, quibusdam profectò piis magis, quàm solidis coniecturis, & quibus positio proposita neutiquam insinuatur, cùm & opinio dicta satis dubia sit. Cui & fauet P. Amicus Tom. 8. Disput. 20. num. 214. Et quidem cùm possit quis sumptâ Bullâ Indulgentiam plenariam semel in vitâ, & semel pro morte consequi; eâ obtentâ satis illi esse possunt Indulgentiæ stationum, etiāsietiamsi |

plenariæ non sint; cùm negari nequeat quin sint magnæ, & ita pro succedentibus lapsibus sufficientes. Quod & pariter de Indulgentiis Religiosorum dicendum: quibus quando habitum Religionis suscipiunt, professionem faciunt, & in Festo principali sui Ordinis, Indulgentiæ plenariæ conceduntur. Possunt ergo quæ pro stationum diebus sunt, abundè eis sufficere pro quotidianis erratis, & etiam si quid, (quod absit) non ordinarium perpetrarint. Si prætereà illius obtentio repetatur: pro quâ

300

*Dico secundò. Indulgentia altarium,

Posse toties quoties obtineri, iuxta probabilem sententiam.

& idem est de Indulgentiâ simili Religiosorum, roties quoties potest diebus assignatis obtineri, iuxta multorum probabilem opinionem, quam tenent Nugnus, Fr. Emmanuel, Villalobos, quos adducit & sequitur Diana Parte 1. Tractat. 11. Resol. 104. vide etiam Dianam Parte 5. Tractat. 1. Resol. 45. P. Escobar Tractat. 1. Examine 17. cap. 4. Vers. Possuntne. Angelus & Rosella apud P. Suarium infrà. Nauarrus Tractatu de Indulgentijs Notabili 32. num. 46. & 47. Trullench §. 6. dub. 3. P. Mendus Disput. 6. cap. 5. vbi præter alios adducit Nauarrum in eodem loco, quo pro contrariâ sententiâ eum citat Diana, & quidem Vers. Per ea, num. 47. id non obscurè significat, quidquid dixerit Notabili 15. Et prætereà P. Henriquez, P. Layman, P. Suarium, Cardinalem Lugo. Sed

Auctores pro suâ sententiâ malè à P. MẽdoMendo citatos ostenditur.

mirum est Auctores istos ita incuriosè perlectos, vt pro hac afferantur sententia, cùm apertè tueantur aduersam. P. Henriquez Lib. 7. Cap. 10. num. 2. vbi citatur, tantùm ait ad maiorem certitudinem & efficaciam posse consequi eodem die: non ergo absolutè, sed vt per vnam diligentiam, quod fortè in aliâ defuit, suppleatur. Possunt ergo diligentiæ repeti: quod & admonet Iulius Lauorius suprà num. 129. sed non obtineri Indulgentiæ. Nam poterat esse opinio affirmans, si simel adhibitæ Indulgentiam lucrandi gratiâ diligentiæ insufficientes fuerunt, non posse vlteriores efficaciter adhiberi. Cardinalis Lugo citatâ Disput. 27. n. 95. loquitur quando pro obtinendâ Indulgentiâ non est designatus dies: quando autem designatus est, vt in casu nostro, contrarium tenet, num. seqq. cum P. Suario Disputat. 57. sect. 1. num. 7. vbi eum citat P. Mendus, qui & idem confirmat num. 8. Cuius etiam doctrinam manifestè amplectitur P. Laymam citato similiter loco, scilicet Lib. 5. Tract. 7. Cap. 8. num. 8. Tenet etiam Bonacina Tomo 1. Disput. 6. quæ est de Indulgentiis, Quæst. 1. Puncto 5. num. 32. vbi præter citatos aliquos adducit D. Thomam, Cordubam, Cardinalem Toletum, P. Sà, P. Reginaldum, P. Filliucium, Graffium, & alios. Quod etiam docet P. Quintana in Appendice, Tractat. 6. Dub. 6. num. 5. & Iulius Lauorius pag. 205. num. 128. complures adducens qui de Indulgentiâ cum prædictâ temporis determinatione loquuntur, iuxta dicta ex Card. Lugo, & P. Suario.

301

*Iuxta quam opinandi diuersitatem illud

Quid circa praxim cōueniensconueniens videatur.

tutissimè dici potest, quod ex P. Henriquez nuper à nobis positum & expositum, diligentias posse quoties placuerit diebus assignatis adhiberi, quo fiet vt vel toties lucrentur, si fortè opinio prior vera est, vel si diligentiæ aliquis defectus obrepserit, per alteram supplebitur, & sic Indulgentiæ fructus colligetur. Quod si opus præfatum etiam exactè præstitum forsitan Indulgentiæ proportionatum non est, repetitum poterit debitam proportionem habere. Quæ doctrina ei est conformis, quam habet P. Suarius suprà, Disputat. 54. Sect. 3. num. 9. vbi ait quando Indulgentia

Notanda doctrina.

non habet proportionem cum opere, eo non obstante aliquem effectum habere, proportionatum quidem operi: id quod ex mente concedentis videtur apertè colligi: si enim concedere ita vult, vt plus quàm possit concedat, manifestum est circa minus eiusdem intentionem dirigi, iuxta vulgatam regulam juris in 6. quod in eo, quod plus est, id, quod est minus, continetur. Et doctrinam illam ita esse certam, vt in eâ omnes conueniant, docet idem Pater num. 2. Potest ergo operis iniuncti repetitio vtilissimè frequentari.

302

*Dico tertiò. Quid nomine Ecclesiæ

Nomine Ecclesiæ Oratorium etiam venire qui censeant.

intelligatur non est penitus exploratum, cùm de visitatione agitur; & Oratorium priuatum sufficere tenet Trullench § 6. Dub. 2. cum P. Henriquez suprà, num. 1. L. B. inde inferens nobilem visitando quinquies Oratorium suum ab Episcopo approbatum, posse Indulgentiam Cruciatæ lucrari: vbi nobilis ideò expressus, quia illis solent Oratoria concedi: cùm tamen in omnibus eadem ratio sit, qui eamdem fuerint gratiam assecuti. Quod & tenent Fr. Emmanuel §. 8. Additionum, num. 1. Diana Parte 5. Tractat. 12. Resolut. 43. & Parte 9. Tractat. 2. Resolut. 31. Hieronymus Garcia Tractatu 3. Difficult. 8. Dub. 1. Puncto 2. num. 21. Ludouicus à Cruce, Leander, Machadus, P. Bardi apud ipsum postremo, P. Quintana in Appendice, Tractat. 6. Dub. 2 num. 2. & 3. P. Mendus Disput. 20. cap. 5. P. Escobar Cap 4. citato. Ver. Visitatio. Qui, sicut & alii ita sentientes, approbationem Episcopi necessariam esse affirmant. Ex eorum tamen rationibus colligi

Pro Oratorijs Regularium non est approbatio Episcopi necessaria,

potest quid sit de Oratoriis Regularium sentiendum, pro quibus Episcopi approbatio non requiritur: quia enim diuino cultui dedicata sunt, & priuilegio immunitatis gaudent, etiamsi extra Conuentus sint, vt in Grangiis, iuxta ea, quæ habet Diana Parte 9. Tractat. 1. Resolut. 33. videntur etiam ad lucrandas Indulgentias sufficere, sunt namque Ecclesiæ pro dictis effectibus: ergo & pro isto; quia Ecclesia quæ dici talis potest ad aliquos effectus, etiam & ad omnes, pro quibus tantùm Ecclesiæ ratio postulatur. Quando ergo approbatio Episcopi desideratur, vt Oratorium ad prædictos effectus valere possit, ideò est, quia auctoritatem habet ad similem deputationem, non præcisè, quia Episcopus est, vnde & Ecclesia Regularium ab Episcopo non benedicta, ad effectus dictos apta est: sed quia in Episcopali auctoritate, etiam auctoritas dicta continetur. Cùm ergo Oratoria Regularium similem habeant consignationem, ad eosdem effectus præualebunt. Et hoc quidem videtur satis verosimile; licèt generaliter loquendo non careat difficultate.

303

*Et quidem si in domo Religiosâ solùm

Amplior circa Oratoria declaratio, præsertim Religiosa.

Oratorium sit, non videtur rationabiliter negari posse ad effectum Indulgentiæ sufficere, quia illud pro Ecclesiâ reputatur, cùm in ipso & Missæ sacrificium celebretur, & Ecclesiastica ministeria exerceantur. Id quod etiam videtur in Bullâ ipsâ expressum, dum in eâ sic dicitur: Quin|

que Ecclesias, seu altaria, seu in illorum defectum, quinquies vnum altare deuotè visitauerint. Cùm ergo defectus Ecclesiæ, & quinque altarium sit, benè poterunt Religiosi Indulgentias Cruciatæ in Oratorio lucrari. In concessione autem similis Indulgentiæ pro ipsis, id non habetur, quia quinque altarium visitatio non exigitur, sed solius Ecclesiæ, Ecclesias suas deuotè visitauerint: cumque Oratorium tunc eorum Ecclesia sit, aliam enim non habent, videtur certum sufficere illud ad effectum lucrandi Indulgentias. Quod etiam de sæcularibus videtur asserendum, quia tunc sine improprietate dicuntur Regularium Ecclesiam visitare. Et hoc quidem etiamsi in oppido sint, in

Notanda diuersitas inter Oratorium solum, & cum Ecclesia concurrens.

quo Ecclesia, aut Ecclesiæ adsint, propter dictam rationem. Si autem Regulares Ecclesiam habeāthabeant ab Oratorio seu Capellâ diuersam, tunc alia videtur esse ratio, quia Oratorium absolutè nomen Ecclesiæ non habet. Vnde si quis dicat: Vado in Ecclesiam, aut, Venio ex Ecclesia, non intelligitur ad Oratorium vadere, aut ex eo venire. Ex communi autem loquendi modo desumenda est legum, & quarumcumque aliarum dispositionum intelligentia, vt dictum. n. 224. & est communis Scriptorum obseruatio. Pro quo videnda quæ habet P. Thomas Sancius Lib. 6. de Matrimonio Disput. 23. num. 3. vbi quòd vsus loquendi proprietati est verborum præferendus. Hinc est vt quando Iubilæum publicatur pro visitantibus Ecclesias Regularium, non videantur illud lucrari Oratoria eorum visitantes. Pro quo videnda quæ habet P. Sancius suprà Lib. 7. Disput. 8. n. 13. Videtur autem pro Regularibus ipsis eadem esse ratio: & hoc etiamsi in Capellâ aliquâ sit SS. Sacramenti Tabernaculum; quia ratione eius, etsi Sanctitas crescat, non tamen in communi vsu appellatur Ecclesia, vnde, etsi oppositum probabile sit, quia tamen incertum, securitati est in re tanti momenti consulendum. Pro illa autem est vlterius præsidium ex Bullâ Leonis X. pro

Vlterius pro Oratorij sufficientiâ præsidium.

Equestri Ordine S. Iacobi, in qua ad lucrandas Indulgentias Stationum Romæ tantùm exigitur vt duo aut tria altaria etiam in Oratoriis aut Capellis visitentur. Licetenim Bulla talis reuocata videatur, vt dictum. num. 257. accepta tamen Bulla Cruciatæ illius vsus licebit, non obstante reuocatione Indulgentiarum Pauli V. quia Bullæ clausula verificatur.

304

*Dico quartò. Circa modum visitationis

Assertio 4.

EcclesięEcclesiæ & aliarũaliarum cōmuniscommunis est quęstioquæstio Religiosis & sæcularibus, qualis scilicet accessus; qui motus, & precũprecum numerus earumq;earumque cōditioconditio quænam, vocalesne sint necessariæ, an mentales sufficiant: de quibus citati Auctores, & alij de Indulgentiis

Ex Choro posse altaria visitari. Circa quod dubium peculiare.

tractātestractantes. Et vt speciale aliquid addamus, certum est Moniales ex Choro posse altaria etiam distantia ad effectum Indulgentiæ visitare: vnde pro viris idem videtur dicendum, cùm constet distantiam prædictam non obstare. CōtingitContingit autem multoties in Ecclesiis Monialium quinque esse altaria, sed quæ non possint omnia ab eisdem conspici: vnde oritur difficultas, an ea, quæ videri nequeũtnequeunt, perinde habenda sint acsi nōnon essent, & ita repetitione eiusdem altaris vtendum. Quod aliunde videtur difficile: quia cùm non verificetur deesse quinque altaria, non potest repetitio vnius & eiusdem suffragari. Et hoc vltimum apud me plus ponderis habet, ac proinde existimo posse Moniales quinque altaria etiam à se non visa visitare, conuersione aliquâ ad locum, in quo sunt: quia quod non videtur, etiam visitari dicitur ratione continentis: & ita SS. Eucharistiæ Sacramentum visitari, quamuis in suo inclusum Tabernaculo. Conspecto ergo Capellæ ingressu, in quo altare est, dici etiam potest altare visitari, quia aliquomodo conspicitur. Et quia certum est Moniales posse lucrari Cruciatæ Indulgentias, nec tamen declaratum à Pontifice est, ratione impossibilitatis adeundi Capellas, cum ipsis dispensari vt modo præfato visitent; sed quia reuerà videtur cum proprietate visitatio stare: ideò dicendum pro viris etiam Religiosis eumdem visitationis modum esse sufficientem. Non enim est visitatio ad inquirendum quid in altari sit, vt cùm ab Episcopo visitatur, sed ad fundendas preces coram illo: pro quo parùm refert, quòd longè sit aut propè, & quòd videatur, aut non videatur,

Mentalem accessum non sufficere.

dummodo aliqualis interueniat accessus, & non purè mentalis sit, vt benè Cardinalis Lugo suprà num. 98. quod est attentiùs obseruandum.

305

*Et vt aliquid commune circa preces

Quamcumque orationem etiam mẽtalemmentalem sufficere.

dicam, ij qui certum earum numerum assignant, vt semel, bis, aut ter Orationem Dominicam, & salutationem Angelicam, valde mihi videntur voluntariè loqui. Vnde enim illud colligant, cùm in concessionis formâ tale nihil exigatur, sed vt deuotè pro præscriptis orent? Sufficit ergo quæeumque oratio etiam mentalis, vt ait Cardinalis Lugo suprà. num. 111. cum Nauarro Notabili. 32. citato. num. 48. Pro quo & alios adducit Diana Parte 9. Tract. 1. Resolut. 30. Addit tamen Cardinalis tutius esse aliquid admiscere de oratione vocali: ergo tutum non addi. Equidem si quis loquendi vsum amittat, vt multis accidit paralyticis, lucrari nihilominus Indulgentias poterit;

Sed cum morâ competenti.

ergo absolutè non est vocalis oratio necessaria; quia nulla pro talibus exceptio facta, & ita secundùm concessionis formam obligatio tantùm regulatur. Debet autem oratio non esse ita deproperata, vt visitatio dici nequeat, sed transitus; ad eum modum, quo dicunt Doctores, quando Indulgentia potest toties quoties eodem die obtineri, non sufficere ad id continuatum ingressum & egressum, quia omnes illi pro vnâ visitatione reputantur. Pro quo videri P. Suarez potest Disp. 57. citatâ. Sect. 1. n. 7. Cardinalis Lugo suprà. numer. 95. Bonacina Disputat. 6. citata. Quæstion. 1. Puncto. 5. num. 42. Debet ergo visitatio aliquali fieri pausatione, vt & reipsa videtur satis persuadere: quia scilicet de re summi momenti agitur, & ita non debet leuiusculè peragi, & sic rogari Deus, vt nullus Principum, aut inferioris notæ homo in re momenti qualiscumque rogatur. De quibus hæc satis.

306

*Quia verò quod ad Oratorium attinet,

Infirmi vt possint altaria visitare.

satis probabile est, poterunt infir ni Cruciatæ Indulgentias in suis lucrari lectis, si valetudinarium sit pariter Oratorium Superiorum auctoritate constitutum, & etiam speciales Indulgentias Regularibus concessas: visitari enim altaria possunt aliquali ad ipsa conuersione, & vbi altaris visitatio necessaria non est, sed Ecclesiæ, aliquid exteriùs præstandum, quod visitationis rationem habere possit, & non sola mentalis conuersio: vt |

inclinatio circa imagines, cum precum emissione. Id quod etiam fieri poterit, si cubiculum oratorio proximum sit, vnde audiri Missa possit: sicut enim sic audiens sufficienter satisfacit præcepto, si fortè illo tenetur, & ita sufficientem modum præsentiæ habet pro Missæ auditione: ita & pro visitatione, vt de priuilegiis taceam pro infirmis concessis vt lucrari Indulgentias possint, de quibus Religiosi sua Compendia consulant. In

Peculiaris concessio pro Societate.

Compendio quidem Societatis. V. Indulgentiæ. §. 2. Sic habetur: & generaliter quando aliquâ neceßitate vel infirmitate essent præpediti, vel in itinere constituti, ita quòd Ecclesias pro consequendis Indulgentiis, vel aliis gratiis Societati conceßis adire non possunt, illas consequentur dicendo dumtaxat illud, quod in Ecclesia dicturi erant. Habetur in Summario Priuilegiorum S. Iustinæ, in priuilegiis impressis fol. 121. pag. 2. Sic ibi. Quod P. Henriquez Lib. 7. Cap. 19. num. 3. vt generale proponit. Id igitur quod de visitatione dictum est, ad maiorem impediti satisfactionem deseruire potest. Licet dubitari etiam

Specialis difficultatis enodatio.

possit, & quidem non immeritò, an dictum priuilegium locum habeat quando in valetudinario, aut prope illud, extat altare & Oratorium: cùm enim ad visitationem modo dicto faciendam impediti non sint, non videntur ab eadem excusari. Illud certum, non esse necessarium ad maiorem certitudinem vnam & aliam diligentiam adhibere, sed visitationem sufficere emissione precum iniuncta: sic enim eadem fit oratio, quæ in Ecclesiâ deberet fieri, & ita priuilegij forma proposita cum visitationis supererogatione seruatur. Quòd si visitatio nullius commodi sit, eò quòd illa debeat in Ecclesiâ fieri, iuxta opinionem dictam, preces ad effectum obtentionis sufficient ratione priuilegij, quia vtile per inutile non vitiatur, vt est Iuris notissima regula. Et licet Indulgentiæ à Paulo V. sublatæ sint, numero præfato relicto, priuilegium tamen dictum Indulgentia non est, sed facultas specialis ad eas, quæ obtineri possunt, quæcumque illæ sint, ab impeditis comparandas, vt in simili obseruat P. Quintana in Appendice Tract. 4. Dub. 13. num. 3.

DIFFICVLTAS IV. Circa Gratias, quid sine Bulla Cruciatae possint Regulares.

DIFFICVLTAS IV. Circa Gratias, quid sine Bulla Cruciatæ possint Regulares.

307

*QVid Gratiæ nomine in Bullâ intelligatur,

GratiarũGratiarum amplior explicatio.

dictum. numer. 280. & suspendi omnes à Pontifice concessas durante Bullæ publicatione, ex ipsius suspensionis tenore constat, qui in Bullâ habetur, siue similes siue dissimiles sint iis, quæ in Bulla conceduntur. Neque est profectò facile, quæ illæ sint, designare, quandoquidem & similes & dissimiles suspenduntur. Sed iuxta datam explicationem negotium istud expedientes, constat eas, quæ Superioribus Ordinum Mendicantium erga suos Fratres tantùm conceduntur, non suspendi, vt ex tenore Bullæ perspectũperspectum habetur, & ita quidquid in ordine ad absolutiones, dispensationes, votorum commutationes, & similia, Superiores possunt cum Fratribus tantùm, suo in robore perseuerat: licet id non fiat semper à Superioribus, sed ab aliis, pro ratione sui officij, quia totum id à Superiorum auctoritate descendit. Si autem quidquam sit, quod à Superiore præstari nequeat, quia alicui officio est annexum, vt potestas absoluendi Superiorem ipsum à casibus reseruatis, similiter est de illo sentiendum, quia ad fauorem Religionis purè spectat, quam præcipuè Pontifex in exceptione prædictâ intendit, nec Superiores debent peioris esse conditionis, quibus in ordine ad CōfessionemConfessionem amplior facultas in Iure concessa reperitur, vt constat ex Cap. finali, de pœnitent. & remiss.

308

*Est ergo difficultas circa ea, quæ ad sæculares

Circa gratias pro sæcularibus, vbi de speciali quadam pro Concionatoribus.

spectare possunt, & quando ad ipsos solùm spectant, dictum iam. num. 291. quod ad Indulgentias attinet, licet gratia illas concedendi Indulgentia non sit, sed pura gratia. Et talis fortè est, quæ concessa est Fratribus Prædicatoribus, & Minoribus, & consequenter illis, qui in priuilegiis communicant, vt scilicet prædicantes in suis domibus possint 18. annos, & 322. dies Indulgentiæ concedere: extra suas Ecclesias verò vltra dictos 18. annos, dies tantùm 222. Tempore autem Quadragesimæ in suis domibus prædicantes Feriâ 2. 4. & 6. 156. annos & 524. dies. De quâ concessione P. Quintanad. in Appendice Iract. 4. Dub. 3. num. 8. censens illam non suspendi, quia communis est Religiosis & sæcularibus: cùm possint etiam Religiosi esse auditores: quæ videtur ratio esse licet eam ipse non adducat. Quod tamen valde dubium est, cùm concessio ista ad hoc tendat, vt sæculares ad audiendas prædictorum Patrum conciones alliciantur: neque enim ipsi illâ indigent, cùm alias habeant copiosissimas. Et quidem Concionatores ipsi illâ non fruuntur, vt non sit mirum Religiosos eiusdem Ordinis nihil in eo opere laborantes illam non obtinere. Sed de gratiâ tali, atque aliis redintegranda tractatio, an scilicet per Bullæ publicationem suspendantur, ad quod difficultas præcipua reuocatur; de gratiis enim communibus Religiosis & sæcularibus, sicut de Indulgentiis philosophandum. Et non suspendi

Quoad Religiosos non suspendi illas, etiāsietiamsi communes cum sæcularibus

quoad Religiosos ipsos, ita vt illis vti possint, consequenter asserendum, respectu scilicet aliorum Religiosorum. Quoad sæculares autem grauis difficultas est, vtrùm scilicet sine Bullâ eo frui beneficio possint. Quòd verò illa necessaria in Religioso non sit, si eam sæcularis sumpserit, videtur certum, quia duplex Bulla non est pro vnico beneficio necessaria: & cùm sæcularis ante publicationem Bullæ beneficio gratiæ Religiosis concessæ frui posset, dum Bullam sumit, impedimentum penitus remouetur.

309

*Potest autem dubitari, an si Religiosus

An sit satis Religiosum Bullam sumere, & non sæcularem. Vbi vtriusque partis fundamenta proponuntur.

Bullam sumpserit, id sit satis ad omnem difficultatem in hoc puncto propullandam. Et id quidem ratio nuper adducta videtur persuadere, quia scilicet ad vnum beneficium vna Bulla sufficit. Et prætereà Religiosus non poterat durante Bullæ publicatione, vti gratiâ sibi concessâ: ergo sumptâ Bullâ iam poterit: implicat autem quòd absolutè possit, & quòd sæcularis Bullâ indigeat; quia concesso aliquo conceditur id, sine quo illud stare nequit. Item; suspensione huius gratiæ commodum contributionis intenditur: ergo cùm illud habeatur sumptâ Bullâ, nihil refert quòd à |

Regulari, vel à sæculari sumatur. Videtur sanè hoc non improbabile, sed incertum; quia praxis contrarium videtur ostendere, & Bullæ ipsius tenor indicare, in quâ accipienti conceditur tantùm vt absolui possit, commutari eius vota, & reliquis vti gratiis, sicut & Indulgentiis: ergo ab eo Bulla sumenda est, & non sufficit à Religioso sumi. Præterquàm quòd taxa eleëmosynæ eum respicit, qui beneficio Bullæ quoad prædicta est gauisurus. Cùmque pro sæculari diuersa sit, ac pro Religioso, si eam Religiosus sumeret, multum contributio per Bullæ concessionem intenta minueretur, vt est manifestum. Sed quidquid de hoc sit, difficultas præcipua restat, an scilicet sæcularis absolutè loquendo indigeat Bullâ ad fruendum gratiis, quæ Religiosis in ordine ad sæculares conceduntur. In quo quidem affirmatiuam

Qui affirmantem teneant, quoad necessitatẽnecessitatem in sæculari.

sententiam tenent Trullench §. 9. Dub. 3. num. 8. & apud eum Nauarrus, Sotus, Acosta, Ludouicus Lopez, Fr. Emmanuel, qui contrarium priùs docuerat, sed re meliùs perpensâ retractauit in Additionibus ad §. 12. Dub. 6. P. Escobar Lib. 1. Examine, 17. cap. 4. v. 1. & alij.

310

*Fundamenta sunt. Primò, tenor ipse

Et quibus probent.

suspensionis iuxta formam Pontificiæ concessionis, in quibus solum excipiuntur gratiæ concessæ Regularibus quoad eorum Fratres tantùm: particula enim Tantùm aliquid debet operari: quod tamen ita non erit, si quoad sæculares etiam exceptæ proferantur. Secundò; quia si ita non esset, Bulla nullius ferè esset momenti, & intentio Pontificis in eâ concedendâ frustraretur; aut certè maxima ex parte, quando id, propter quod præcipuè sumi posset, sine illâ liceret. Tertiò, quia sic habet praxis: quando enim gratiæ aliquæ Religiosis concessæ publicantur, in ordine ad absolutiones, commutationes, & similia, à Commissario apponi solet debere Bullam Cruciatæ habere eisdem fruituros. Vnde addit Trullench sententiam oppositam non ausurum se in praxim deducere.

311

*Sed nihilominùs illam tenent Ledesma,

ContrariāContrariam qui amplectantur.

Joannes de la Cruz, Graffis, P. Henriquez, & P. Thomas Sancius, quos adducit & sequitur Diana Parte 1. Tractat. 11. Resolut. 100. addens in praxi hodie ita obseruari. Idem repetit in Additionibus, Resolut. 23. vbi adducit Villalobos alios ex Doctoribus Salmanticensibus congerentem. Sed labor ille in P. Henriquez præcessit, qui Lib. 7. Cap. 28. num. 7. in Gloßâ, l. Z. complures adducit Cardinalis Lugo Disput. 20. de Pœnitentiâ, num. 146. apud quem P. Salas in Expositione Bullæ manuscripta. Leander Tomo 1. de Sacramentis, Tractat. 5. Disput. 12. Quæst. 57. Bassæus V. Priuilegium 3. num. 5. Vers. Sed petes, P. Mendus Disputat. 29. Cap. 9. & alij, multipliciter arguentes, & nos cum illis addentes aliqua, & aliena aliqualiter illustrantes. Primò, quia priuilegia Religionum pro

Rationes pro illa.

bono communi concessa, non sunt reputanda vt suspensa, dum de illis expressa mentio non fit: sunt enim adinstar legum, quæ in iure communi continentur. Secundò, quia fauorabiliter interpretanda. Tertiò, quia stat cum prædictâ exceptione tenor verborum Bullæ, scilicet: quoad eorum Fratres tantùm. Nam facultas absoluendi, commutandi, &c. ad Fratres tantùm spectat: neque enim alij præter ipsos possunt illis vti actiuè. Et prætereà particula illa potest ad priora verba referri, scilicet Exceptis tamen conceßis Ordinum Mendicantium superioribus: vt sit sensus tantùm excipi illas, quæ præfatis conceduntur. Quartò, quia si sæcularis vt fruatur gratiâ Religiosis concessâ, Bullâ indiget; ergo gratia reualidatur respectu illius quando eam accipit: atqui id stare nequit, quia gratia illa non erat sæculari propria: ergo respectu illius non reualidatur: neque etiam respectu Religiosi, quia gratia reualidatur in eo, qui Bullam accipit: atqui Religiosus eam non accipit: ergo neque in eo reualidatur.

312

*Arguitur item Quintò; quia nullo ex

Postrema collectio valde vrgens ex tenore suspensionis, & alijs.

nominatis à Pontifice talis suspensio continetur, vt patet discurrenti per singula, scilicet Ecclesias, Monasteria, Hospitalia, loca pia, Vniuersitates, Confraternitates, personas particulares. Vbi enim hîc Religiosi Ordines? Si dicas cum Ludouico Lopez nomine Monasteriorum designatos, id minimè est consonum: nam ea, quæ Religiosis Ordinibus conceduntur, non dicuntur Monasteriis concedi, vt ex Bullis priuilegiorum apparet. Monasteriis autem solent aliquæ Indulgentiæ concedi pro ea visitantibus in Ecclesiis aut Capellis: solent enim Ecclesiæ vt distinctæ à

Ecclesiæ à Monasterijs vt distinctæ ponantur.

Monasteriis poni, licèt in Monasteriis sint, quia de Ecclesiis non Religiosis accipi solet Ecclesiæ nomen, vt patet ex Pontificiis Bullis, in quibus Ecclesiæ, quæ Regularium non sunt, sæculares vocantur, & ita Monasteriorum Ecclesiis, vt contradistinctæ proponuntur: & similis loquendi modus ei, quem Cruciata complectitur, habetur in Bullâ Pij Quarti prohibentis pro Iubilæorum expeditione quidquam dare vel accipere, vt videri potest apud Cherubinum Tomo 1. Bullâ 382. cuius partem refert P. Quintanad. in Appendice, Tractat. 2. Dub. 5. Pro quibuscumque particularibus personis, seu Ecclesijs, Monasterijs, Confraternitatibus, &c. Vbi nequit dici Iubilæa Fratribus concedi, cùm tantùm concedantur eorum Ecclesias visitantibus, licèt ipsi etiam lucrari ea possint: sed certè non quatenus Religiosi sunt, sed vt fidelium nomine comprehensi. Quod autem ait Trullench, si Monasteriorum nomine non comprehenduntur, comprehendi nomine particularium personarum, inuerosimile prorsus est: quia cùm concedantur omnibus gratiæ istæ, & nulli in speciali, nequeunt dici particularibus personis concedi. Sextò, quia sic concessit Pius Quintus, aut potiùs declarauit, vt testatur P. Henriquez suprà. Septimò, quia sic habet praxis, scientibus, & tacentibus Commissariis, vt ait Cardinalis Lugo. His positis

313

*Dico Primò. Sententia hæc vltima omnino

Vltima sententia præfertur.

tenenda est, quia validis nititur fundamentis, & est pariter benignior: hîc enim quæ benignior meritò præferenda est, quia fauor iste vtilitati coniunctus, dum eo vti securè possumus sine periculo illo, quod in Indulgentiis inueniri, dum fauorabiliores opiniones præponuntur, diximus num. 299. vbi & huius, quam modò rationem

Illius vtilitas pro praxi.

tradimus, fundamentum indicauimus: absolutio enim & commutatio, aut dispensatio coram Deo valent, vt nequeat defectus potestatis absoluentibus & absolutis, dispensatis & dispensantibus imputari. Cumq́ue circa hoc Commissarij non |

reclament, neque Pontificem pro declaratione adeant, ex eo videtur reddi manifestum nihil illos in huius sententiæ praxi deprehendere, quod contrarium Pontificiæ dispositioni sit, nec sperare se posse quidquam, quod ampliùs vrgeat obtinendum: eò quòd Pontifices maximè curent, vt priuilegia sua, & Religiosis præsertim concessa, quæ in commune bonum tendunt, exactissimè conseruentur. Pro quo inter alia est Cap. Quantò

Pontifices sua priuilegia conseruari desiderant.

ampliùs, de Priuilegiis, ibi: Mandamus quatenus huiusmodi sententias in fraudem priuilegiorum nostrorum de cetero non feratis; quia si super hoc ad Nos clamor denuò ascenderit, non poterimus conniuentibus oculis pertransire, quia promulgatores talium sententiarum seueritate debitâ castigemus. Sic ibi: vbi ad Archiepiscopos & Episcopos sermo dirigitur ab Honorio Tertio in fauorem Cluniacensium.

314

*Neque obiecta vrgent. Ad primum

Contraria fundamen dissoluuntur.

enim dicimus de sensu verborum in exceptione constare iuxta datam explicationem. Ad secundum, eo non obstante, Bullam in magnâ æstimatione habendam, cùm multa alia, maiori pretio dato, comparanda concedantur. Et praxis ipsa ostendit nihil talem exceptionem obstare, cùm vix sit, qui Bullam non sumat, etiamsi aliàs de Religiosorum priuilegiis notitia subsit; vel certè si non sit, ex eâ parte nullum expeditioni Bullæ obstaculum adhibetur. Ad tertium negatur praxim generaliter acceptam sic habere, cùm de contrariâ fidem faciat Cardinalis Lugo. In Iubilæis quidem obseruari id solet, vt sine licentiâ Commissarij minimè publicentur, quia iudex est talium gratiarum specialiter deputatus: licèt Iubilæi Anni Sancti, & similium alia sit ratio. Id autem, de quo agimus, diuersum est, de quo ad eum non spectat iudicari, cùm à Pontifice circa illud ligatæ manus sint exceptione præfatâ. Vndé

Timor in illius praxi nullus.

timor Trullenchij deducendi in praxim sententiam nostram, non est cur debeat in aliorum cordibus residere, cùm de praxi tali constet, & eam non solus Cardinalis Lugo, sed Diana etiam contestetur.

315

*Dico secundò. De Indis loquendo,

Indos Bullâ non egere pro gratijs de quibus agitur.

sine dubio asserẽdumasserendum est eos ad vsum gratiarum, de quibus loquimur, Cruciatâ non egere. Id constat ex amplissima concessione Pontificum, & præsertim Gregorij XIII. per Bullam authenticam die 1. Ianuarij Ann. 1573. ad instantiam Philippi Secundi immortalis memoriæ Regis, quâ conceditur vt Indi, sicut & nati ex Indis & Mauris, absolui possint ab omnibus casibus Sedi Apostolicæ reseruatis, & etiam ab hæresi, ab Archiepiscopis, & Episcopis Indiarum, non obstante reseruatione hæresis per Bullam non concessæ. Quâ facultate gaudent etiam Religiosi Mendicantes, & alij eorum gaudentes priuilegiis, in foro pœnitentiæ, vt aduertit Alfonsus à Veracruce in suo Compendio. V. Episcopus, & Fr. Ioannes Baptista in animaduersionibus pro Confessarijs Indorum, Pag. 443. Vers. Circa hanc, per specialia ad id priuilegia generaliter concessa, vt tales Religiosi possint in foro dicto quidquid maioribus Prælatis concessum inuenitur. De quo priuilegio, & de aliis pro Indis concessis inferiùs, Deo dante, Titulo inquam 12. disseremus.

DIFFICVLTAS V.

DIFFICVLTAS V.

De facultatibus non reuocatis pro Religiosis, & præsertim de illa quæ generaliter conceditur circa electionem Confessarij.

1

316

*QVid facultas sit dictum num. 281. &

Circa facultates sicut circa gratias philosophandum.

vix circa illas quidquam occurrit, in quo hærere possimus, suppositâ doctrinâ, quam circa Indulgentias & gratias præmisimus: similiter enim ac de gratiis philosophandum, quia eadem prorsus fundamenta sunt, si quæ occurrant, iuxta datam explicationem. Amplissimè enim interpretandæ sunt, cùm in earum vsu periculum inualidationis non subsit respectu eius circa quod versatur, & possit tali facultate vtenti vt culpabilis imputari. Stante autem licito vsu, non obstante Bullâ, oriri circa illum aliquæ difficultates possunt, sicut circa alia, quæ nullum ad Bullam respectum important, neque nostri instituti est omnia huiusmodi persequi, ne moliminis nimium operosi negotium sine spe terminandi complectamus. Et talis equidem esse poterat quæstio illa circa vsum altaris portatilis, qui priuilegio Pij Quarti concessus Canonicis Regularibus

PriuilegiũPriuilegium speciale circa vsum altaris portatilis in cubiculis Religiosorum.

S. Saluatoris Lateranensis die 18. Maij Anni 1565. vt quauis infirmitate detenti, quibus ratione illius, aut judicio Medici, vel Superioris præscripto, èex cubiculis suis exire prohibentur, durante tantùm infirmitate, Missam in proprio cubiculo super altari portatili, in loco tamen decenti & honesto, per aliquem Sacerdotem, per eos iuxta libitum suum eligendum, celebrare faciant, & in cubiculis iacentis Missam audire, & Eucharistiam sumere possint ordinariorum locorum, seu quorumuis aliorum licentiâ desuper minimè requisitâ; & vt ipsi, ac Presbyter per eos eligendus Missam huiusmodi respectiuè audiendi ac celebrandi, plenam & liberam licentiam & facultatem habeant. Prædictum autem priuilegium in vsu haberi satis apertè significant qui illius mentionem faciunt, scilicet Pasqualigus Decisione 174. & 176. Lezana Tomo 3. v. Altare, num. 16. P. Quintanad. Tomo 1. Tractat. 7. Singulari 34. num. 7. P. Pellizarius Tractat. 8. Cap. 2. num. 96. Diana Parte 9. Tractat. 1. Resolut. 34. P. Dicastillus Tractat. 5. Disput. 4. num. 104. Thomas Hurtadus Tractat. 12. num. 2228. Cardinalis Lugo in Tractatiuncula de viuæ vocis Oraculis circa priuilegia Societatis, V. Missa post §. 6. & illud Compendio Societatis addendum voluit R. P. Generalis Mutius Vitellescus, vt testatur idem Cardinalis.

317

*Circa quam concessionem admiratur

Rarus illius vsus apud illos.

Diana Pontificum liberalitatem, & modestiam pariter Regularium, qui parcè & rarissimè illâ vtuntur. Quod quidem & ego sic faciendum monuerim, licèt circa priuilegij valorem non videatur posse dubitari, cùm de illo constet, & post Concilij Tridentini publicationem fuerit, vt benè citatus Cardinalis obseruauit: nam dubitari nequit quin in cubiculis infirmorum multa occurrant indecentiæ plenâ, quæ neque oculis aliorum possunt sine offensione præsentari. |

Quòd si dicas ex eo fieri numquàm debere Missam in prædictis cubiculis celebrari, quia numquàm licet in loco indecenti id fieri, vt Pontifices præcauent quoties licentiam pro celebratione concedunt, vnde & in Bullâ nostrâ præter licentiam Commissarij approbatio Ordinarij præscribitur per visitationem, & designationem, iuxta id, quod à Consilio est Tridentino decretum Sessione 22. in Decreto de obseruandis in celebratione &c. & in priuilegio adducto id etiam statuitur, vt ex eius tenore constat. Ad id dico,

Cur non frequens liceat, cum frequens non ita.

etiamsi ordinariè in prædictis cubiculis illa, quæ dicuntur, occurrant, & proptereà non debeat Missa in illis frequenter celebrari; pro rariore celebratione aliam esse rationem: tum quia pro illa possunt decenter ornari & mundari cubicula, quod pro frequenti non potest moraliter ita præstari: tum quia licet minùs aliquid decens adsit, status Religiosus, & locus sacer, quicumque ille sit, cùm in illo immunitas Ecclesiastica vigeat, & pars sit Religiosæ habitationis, quæ sanctitatem quamdam continet, vnde & Religiosæ domus sanctæ & sacræ compellantur: & prætereà Religiosæ professionis meritum, suo iure postulant, vt eo, quod minùs apparet decens, non obstante, dispensatio aliqua circa celebrationem præbeatur. Sic enim pro celebratione in domibus sæcularium priuilegium in Bullâ conceditur; cùm tamen certum sit multa, quæ indecentia sunt, in eisdem reperiri: propter conuenientiam enim aliquam in eo potest dispensari, attentâ bonitate Christi immensâ, quæ in hoc Sacramento elucet, vnde horrori non est ipsi cubicula immundissima ingredi, cùm pro Viatico defertur; & in stomachos fœtidissimos penetrare.

318

*Licet autem facultas infirmo tribuatur,

Cum subordinatione ad Prælatos futurus.

vt possit celebrantem pro suo libitu eligere, & sic electum facere vt celebret, nullius ad hoc licentiâ requisitâ, cùm illis plena & libera ad hoc licentia & facultas præbeatur: non est tamen proptereà Religiosa subordinatio submouenda, quia id minimè verosimile est in Religionibus, vbi illa exactè custoditur. Vnde P. Quintanad. addit tunc Superiorem localem altare approbaturum, siue ex propriâ auctoritate, siue ex ratihabitione aut commissione præsumptâ Prouincialis. Quod videtur etiam probare Diana verbis citati Auctoris adductis. Verùm quod illi dicunt, non videtur pro debitâ subordinatione sufficere, quia tantùm in altaris approbatione constituitur; cùm tamen etiam locus considerari debeat & tempus & persona, & in electione celebraturi obseruanda etiam est: cùm non deceat Superiorem ita ligatum priuilegio euadere, vt non possit negare quod infirmus petit, & minimè occupare electum in re aliâ, vt tunc forsitan oportebit. Existimo ergo subordinationem erga omnia prædicta minimè tolli; quia id nequit de Pontificiâ

Quam Pontifices maximè custodiendam curant.

prouidentiâ circa Regularem obseruantiam præsumi. Et quemadmodum priuilegia concessa Religiosis, sine præiudicio iurium Episcopalium debent intelligi prodiisse, vbi aliud ex eorum tenore manifestè non constat; vt habetur in Cap. Pastoralis, de Priuilegiis, vbi sic dicitur: Ad quod

Cap. Pastoralis, de Priuilegijs.

respondemus, quod nisi in Indulgentia Summi Pontificis id contineatur expressum, suo Episcopo inconsulto in posseßionem ipsarum eis non est licitum introire: quia per indulgentiam huiusmodi Episcopali iuri non credimus derogari. Hæc Innocentius Tertius. Pariter ergo iuri Prælatorum Regularium non est credendum derogari à Pontifice, vt ijs inconsultis possit subditus in re momenti tanti independentiam omnimodam vsurpare. Et quidem si illa esset talis, non posset in vsu dicti priuilegij ea moderatio seruari, quia vnusquisque pro suo libitu posset celebrationem Missæ disponere, & quod ab alio videret fieri, etiam & ipse facere vellet, deuotionis titulo ad auctoritatem traducto, cum dispendio Religionis.

319

*Possunt ergo Prælati ipsi id circa se

Prælati circa se possunt quod circa alios in vsu dicto.

infirmos præstare, cùm ita maior eorum dignitas videatur postulare. Possunt & alij, quibus suo arbitrio agere permittitur, viri graues in Religionibus, in quibus non solet subordinatio exactè seruari: sic enim illa non læditur, cùm certum sit Prælatos id non ægrè ferre, aut fore laturos. Et tales profectò videntur illi, quibus prædictum est priuilegium attributum: erant Canonici Regulares, quibus constat laxiorem esse agendi rationem, vnde plus illis indultum, quàm aliis expedire possit quoad facultatis huius modum in sui exercitio; licet quoad substantiam nihil detrahatur. In aliis ergo Religionibus, in quibus omnia iuxta obedientiæ præscriptum transiguntur, cuncta ad exercitium tale spectantia cum subordinatione omnimodâ disponenda sunt, vt scilicet licentia ad vsum petatur, & iuxta illam cetera disponantur. Quod in Societate

Qualis in Societate vsus.

nostrâ sic agitur, quando rarissimè priuilegium istud in vsum venit: & aliter rem tractari, singulare esset in subordinatione, quam in omnibus solet seruare, portentum: & hoc modo vsus priuilegij dicti à R. P. Generali permissus. Ex toto autem Priuilegij tenore constat non posse eum, cui conceditur, Missam dicere, quod adnotasse oportuit; non enim defuerunt, qui extensionem circa hoc non sunt veriti practicari. Sed remota illa Doctorum prouidentia Prælatorum. Ratio autem limitationis est obuia.

320

*An autem liceat vsus talis quando

An liceat ægrotantibus extra claustra. Vbi contra nonnullos pars negatiua statuitur.

Religiosi extra claustrum ægrotant, & in domibus sæcularium degunt, potest vlteriùs inquiri. Et affirmat Pasqualigus, quem refert, nec improbat P. Quintanad. Sed non videntur audiendi, vt ex tenore verborum priuilegij ipsius apparet, cùm in eo dicitur: In cubiculis suis: quod certè ad sæcularium domos nequit aptari & multò minùs id quod additur; In proprio cubiculo. Vnde id negant Diana suprà, Hieronymus Garcia Tract. 3. Difficult. 8. Dub. 2. Puncto 3. num. 33. & alij, qui dicunt nullum priuilegium circa hoc esse in vsu. Et quidem vbi Cruciata publicatur, non modicam sic celebrare faciens, & celebrans ipse litis occasionem excitabunt. Præstat ergo ab huiusmodi extraordinariis ausibus abstinere. Quod & pariter dicendum de priuilegio alio Alexandri Sexti concesso Minoribus, cuius mentio extat in eorum Compendio V. Missa. 1. §. 7. & apud Emmanuelem Rodericum Tomo 1. qq. regul. q. 43. artic. 4. habereque etiam locum post Tridentinum, si Episcopi non obstant, affirmat Thomas Hurtadus Tract. 12. num. 2225. de quo & agit Fr. Ioannes Baptista in Animaduersionibus |

citatis V. Altare. num. 3. & seqq. In quo conceditur

PriuilegiũPriuilegium Minorum celebrandi in Cameris sæculariũsæcularium, quatenus accipiendum.

Fratribus prædictis vt possint celebrare Missas in cameris sæcularium, vel in plateis, dato quòd non videantur loca honesta. Affirmat autem idem P. Ioannes Baptista simile priuilegium Societati concessum à Gregorio XIII. Sexto V. & Gregorio XIV. Sed concessiones istas temporales fuisse, & iam earum tempus elapsum. Verùm nihil tale Societati concessum, sed tantùm pro Indiis vsus altaris portatilis in quocumque loco decenti & honesto. Vt videri potest in Compendio Indico. V. Altare. & in Bullis Pauli V. Vrbani Octaui, & Innocentij X. in quibus dicitur debere esse in loco decenti, & vbi non est commoditas Ecclesiarum, & in casu necessitatis. Propter generalitatem autem concessionis videri potuit Auctori præfato priuilegium ad cameras sæcularium extendi: cùm tamen in contrarium stet Iuris regula notissima, quòd in generali concessione non veniunt ea, quæ quis non esset in specie verosimiliter concessurus. in 6. & cùm in tali priuilegio dicatur vsum esse in loco decenti debere, & ipse Auctor fateatur cameras sæcularium non videri loca honesta: ex eo fit non debere generalem concessionem ad ea protendi.

321

*Neque ex eo quòd casus necessitatis

Neque in casu necessitatis admittendum. Et quid faciendum in illa.

apponatur, videri statim debet in cameris sæcularium posse celebrari, quando scilicet commoditas Ecclesiæ non est; quia tunc etiam locus aliquis disponi potest, in quo honestiùs celebretur, quamuis sub dio: vt cœlum ipsum templum sit, & terra tamquàm scabellum pedum Dei suum etiam sacrum ministerium offerre videatur. Vnde idem Auctor ita scribit: Aduertant tamen Religiosi ne vtantur priuilegiis concedentibus vt Missæ

P. Fr. Ioan. Baptista.

poßint celebrari in Cameris sæcularium, vbi ipsi dormiunt, & feminis non solùm suis, sed fortè alienis coniunguntur. In quibus copulis, etiam licitis, aliqua aliquando obscœna interueniunt. Indecentissimum enim est vti talibus priuilegiis & licentiis, similibus in locis, nisi aliquâ vrgentissimâ necessitate instante. Nam

Ob seruanda doctrina.

dicit Doctissimus, nec non pijssimus Mag. Sotus in 4. Dist. 3. p. 3. art. 13. pag. 572. Col. 2. magis velle quem non audire Missam, etiamsi non possit ad Ecclesiam ad eam audiendam ire, quàm permittere vt in prædictis cameris dicetur: nisi esset persona admodùm illustris, cum quo faciliùs dispensatur. Quæ verba maximè notent Fratres illi præcipuè, qui in populis Indorum, vbi commorantur Hispani, inhabitant. Nam nullus ferè est Hispanus, qui non credat, & se iactet talem esse, vt apud eum debeat sacrum optimo iure celebrari. Sic ille. Videndus etiam P. Suarius Tomo 4. de Religione Lib. 9. de Societate. Cap. 3. num. 12.

Ad ministrandam Eucharistiam in Oratorio à Religioso requiritur Oratorij approbato per Ordinarium.

vbi ait quòd licet à Religiosis Societatis possit ministrari Eucharistia priuatim faciendo Sacrum in domo ægroti, in oratorio scilicet, aut loco alio eiusdem domus; locum tamen debere approbatum esse ab Ordinario: & ita quoad hoc semper hoc ministerium ab Ordinario pendere: obtentâ tamen facultate ad faciendum sacrum, non fore necessariam licentiam aliam ad ministrandam Eucharistiam, quia id ex vi priuilegij licet. Idem autem dicendum de Religiosis aliis, quia nulli sunt maioribus gaudentes priuilegiis, quàm Societas IESV gaudeat, vt Compendia comprobabunt.

322

*Sed numquid si sæcularis in Monasterio decumbat, in eius poterit cubiculo celebrari?

Sæcularem ægrotantem apud Religiosos, an possit in eius cubiculo celebrari.

Negat Pasqualigus Decisione 177. citatâ. Sed affirmat P. Quintanad. num. 7. citato. & Thomas Hurtadus. num. 2229. quia pro hoc Regularium priuilegia suffragantur, cùm altare tunc in eorum domibus erigatur. Videtur dicendum virtute priuilegij citati Pij Quarti id minimè licere, quia apertè loquitur quando Canonici ipsi infirmantur, vnde nequit vllatenus ad sæculares extendi. Quòd autem nec virtute alterius priuilegij

Vt non liceat efficaciter arguitur.

id liceat, ex eo videtur efficaciter posse probari, quia priuilegium dictum vt maximè singulare ab omnibus æstimatur, & ita, vt vidimus, R.Reuerendus P.Pater Generalis Mutius in Compendio Societatis censuit apponendum. Ad quid autem opus illo, quando quod per illud conceditur, à singularibus poterat suorum priuilegiorum virtute præstari? Deinde, licet verum sit vsum altaris portatilis concessum fuisse Religionibus Mendicantibus, sed id ante Concilium Tridentinum accidit, vt patet ex allatis à P. Quintanad. num. 2. & quæ pro Societate habetur concessio in Bullâ Pauli Tertij Ann. 1548. & incipit, Licet debitum, satisque ampla est, dum per eam licet habere Oratoria, & in eis, ac quocumque alio honesto ac congruenti loco in Altari portatili, etiam tempore Interdicti Missas, & alia etiam diuina Officia celebrare: etiam Tridentini publicationem anteiuit, in quo talia priuilegia reuocata censent multi per Decretum citatum Seßion. 22. Item, quidquid eo in genere concessum est, aut eorum spectat commodum, & ita planum est ad Sæculares extendi non posse aut ipsorum ministeria: sic autem tantùm conceditur casus necessitatis, vt vidimus num. 320. Atqui vt Missa dicatur in Cameris, in quibus sæculares ægrotant, nulla necessitas est, quia Eucharistia ex Ecclesiâ potest afferri, & audiendi sacri præceptum non vrget: ergo non habet locum priuilegium respectu illorum.

323

*Verùm hæc licet satis verosimilem partem

Oppositum tamen esse non inuerosimile ostenditur.

istam ostendant, non videntur tamen oppositam penitus inuerosimilem comprobare. Nam priuilegia, quæ vsum Altaris portatilis intra domos præsertim Religiosas concedunt, suam vim obtinent etiamsi ante Tridentini publicationem concessa fuerint: quia Concilium ea non

Concilium Tridentini priuilegia Altaris portatilis non reuocasse.

reuocat, sed Episcopis tantùm præcipit vt non permittant Missas priuatis in domibus, atque omnino extra Ecclesiam, & ad diuinum tantùm cultum dedicata Oratoria, ab eisdem Ordinariis designanda & à Sæcularibus aut Regularibus quibuscumque peragi. Atqui domus Religiosæ non sunt priuatæ, & quęquæ intra ipsas, non sunt omnino extra Ecclesiam, cùm tota domus Religiosa velut Ecclesia habeatur, vnde & priuilegio immunitatis fruitur, vt num. 317. dicebamus. Præterquam quòd nulla ibi reuocationis forma est, & vbi illa non apparet, non est odiosè contra priuilegia pronuntiandum. Possunt ergo Episcopi celebrationem prohibere, sed non quamlibet, tantumq́ue illam, cui

Quid circa id possint Episcopi.

non videtur loci decentia respondere. Quòd autem Cameræ Religiosæ decentes & honestæ sint benè obseruat Lezana adductus. num. 316. & à Diana etiam Parte 6. Tract. 8. Resolut. 10. & quòd Consilium non loquatur de celebratione intra domos Religiosas, ex eo videtur omnino simile vero, quia vix Episcopus scire potest quid |

intra Religiosos parietes peragatur. Et ita non reuocata priuilegia per Tridentinum tenent multi, quos adducit & sequitur Diana Parte 9. Tractat. 1. Resolut. 34. P. Quintanad. Singulari citato, num. 1. & Fr. Ioannes Baptista suprà, num. 5. licèt plures addant, Dummodò ab Episcopis non prohibeatur, vt & Thomas Hurtadus suprà, num. 2225. Quòd intelligendum est extra proprias domos, aut intra, illas publicè tamen, & sine decentia loci & ornatus. Et ita per hoc responsum est ad secundam

Rationes oppositæ diluuntur.

rationem. Ad Primam autem dico concedi liberam illam facultatem eligendi celebrantem, ita vt Ordinarius contradicere nequeat modo explicato. Ad tertiam; licèt priuilegia aliqua casum necessitatis exprimant, non ita alia, vt est citatum Pauli Tertij: sufficit ergo specialis congruentia, vt si fundator, aut Benefactor insignis ægrotet: tunc enim valdè expedit, vt Religio vsu priuilegij sui, quo ordinariè non vtitur, suam erga illos gratitudinem protestetur. Et hæc circa prædictam facultatem. Iam de aliâ, ad quam difficultas præcipua reuocatur.

Bullam Cruciatae pro eligendo Confessario in ordine ad reseruata sine Praelatorum licentia minime Religiosis suffragari.

Bullam Cruciatæ pro eligendo Confessario in ordine ad reseruata sine Prælatorum licentia minimè Religiosis suffragari.

324

*NOn omnes capiunt, neque capient verbum

Religiosos posse eligere ConfessariũConfessarium in ordine ad reseruata, quæ probent rationes.

istud, cùm sint non pauci, qui contendant oppositum esse probabile, quod sibi sufficere existimant, vnde conantur quæsitis hinc inde rationibus & auctoritatibus positionem istam comprobare. Ex quibus illa præcipua est: nam Bullæ vsus Religiosis conceditur, sicut & aliis, & circa electionem Confessarij nulla exceptio additur: ergo quemadmodum aliis conceditur illa in ordine ad reseruata, ita & ipsis: nam qui totum dicit, nihil excludit, & in toto pars includitur, vt est Iuris regula vulgatissima. Et quidem cùm circa Religiosos aliquid speciale voluit Pontifex, id Bulla in ipsâ declarauit, vt patet in esu ouorum & lacticiniorum, quem diebus prohibitis noluit Religiosis indulgere; vnde & id expressit: ergo si excipiendos circa electionem Confessarij voluisset, vtique & expressisset. Cap. Ad audientiam, de decimis, & Cap. Ad hoc, de celebratione Missarum: præsertim cùm fauor sit, & ita non negandus; cùm priuilegia in Bullâ concessa debeant amplè interpretari, vt volunt multi Doctores, quos adducit & sequitur Dianâ Parte 1. Tractat. 11. Resolut. 98. bonas indicans rationes; & alij item, quos cum adductis à Diana congerit P. Mendus Disput. 1. num. 45. quos & sequitur num. 46. & seqq. P. Quintanad. Tomo 1. Tractat. 8. Singulari 5. num. 3. & alij, qui inter ceteras rationes, quas afferunt, illam adhibent: quia ad absolutionem meliùs obtinendam conducunt. Ex quo sit latam interpretationem in ordine ad electionem Confessarij adhibendam esse, cùm ad absolutionem meliùs obtinendam dirigatur.

325

*Accedit Doctorum complurium

Doctorum auctoritas pro eâdem.

auctoritas ita sentientium, aut probabile existimantium, ex quibus sunt Emmanuel Rodericus, P. Henriquez, Ludouicus Lopez, Dominicus Sotus, quos adducit Fr. Ioannes Baptista. V. Cruciata. Vbi ex Ludouico Lopez ait multos viros doctos huic parti suffragari. Basilius Pontius, Ioannes Sancius, Ioannes à Cruce, Valerus, Clarus, Rius, Mendoza, Freytas, & plures Salmanticenses Magistri apud Leandrum à Sacramento Tomo 1. Tractat. 5. Disput. 12. Quæst. 58. qui probabile reputat. Et apud Dianam Parte 1. Tractat. 11. Resolut. 14. & Parte 4. Tractat. 4. Resolut. 43. & Parte 11. Tractat. 6. Resol. 37. vbi alios addit, scilicet Mug. Gallegum, & Martinum à S. Ioseph. quorum sententiam ait se non audere vt improbabilem reprobare. Trullench Lib. 1. §. 7. cap. 1. dub. 9. n. 11. vbi Religiosos Societatis in eâdem esse sententiâ ait, & ab eisdem practicari. Candidus, Cornejus, Eusebius de Herrera, & Thomas Hurtadus, quos allegat & sequitur Benedictus Remigius in Praxi Parochorum editionis, 4. Tractat. 5. Cap. 5. §. 4. à num. 5. vbi mordicus pro istâ decertat positione. Et huius Auctoris opus approbans P. Ouiedus, vt ex eius Censurâ initio eiusdem constat, videtur etiam sententiam istam approbare, dum opinionum omnium delectum laudat in Auctore, & earum fundamenta. Eamdem post longum discursum absolutè non probans Thomas Hurtadus Tomo 2. Tractat. 9. non improbabilem pronuntiat, malè citato Dianâ Cap. 12. Pro quâ

Fr. Iuriparus à Drepano.

singulariter certat Fr. Iuniparus à Drepano Minorita ex Reformatis strictioris obseruantiæ, Prouincialis Panormitanus, & Vrbani Octaui Capellanus Pœnitentiarius apud Lateranum, in Tractatu de Casibus reseruatis, 1. Parte 2. Quæst. 5. qui Cap. 15. & vltimo, plures adducit subscriptiones diuersorum Ordinum Magistrorum, addens Patres Societatis subscripturos, si per Constitutiones non essent impediti: Cùm iidem nobis (verba illius sunt) mirè persuaserint, vt eammet opinionem typis mandaremus, tamquàm cunctis Regularibus quàm maximè necessariam: quorum nomina, bonis ducti rationibus, subticemus. Sic ille.

326

*Sed his non obstantibus sententia dicta

Non esse probabilem ab intrinseco concluditur.

per principia intrinseca non apparet probabilis, quod expressè affirmat P. Suarez Tomo 4. de Religione, Tractat. 9. Lib. 2. Cap. 16. num. 9. vbi de Religiosis in praxi illam sequentibus sic concludit: Ego verò existimo eos magis fundari in ignorantiâ,

P. Suarez sic testatus.

putantes contrariam sententiam esse practicè probabilem: quod ego mihi non existimo. Sic ille. Cardinalis Lugo Disput. 20. de Pœnitentiâ, num. 198. ita

Cardinalis etiam Lugo.

scribit: Hæc responsio multipliciter impugnari potest, & simul probari nostra sententia argumentis adeo claris, vt in re morali faciant demonstrationem, & num. 193. ita scribit: Quidquid sit de eorum auctoritate, qui id asseruerunt, qui fortaßè re non satis examinatâ, nec fundamentis contrarijs visis judicarunt: jam tamen accedente declaratione Sedis Apostolicæ, quæ, vt vidimus, Confesiones illas irritas fuisse declarauit, cessare omnino quamlibet probabilitatis speciem, quæ reuerà sit probabilitas: ignorantia enim vel pertinacia alicuius, qui sine sufficienti fundamento teneat, vel dicat id esse probabile, quod probabile non est, non sufficit ad acquirendam jurisdictionem. Sic vir ille sapientissimus Romæ scribens, vbi de Pontificis mente notitiam habere potuit clariorem: licèt ad sic pronuntiandum adeò vrgentia fundamenta sint, vt & Romæ antipodæ, vel si remotiores quiquam similiter possint & debeant iudicare. Magister Veracruz |

apud Fr. Ioannem Baptistam suprà, sic ait: Modò

Mag. Veracruz.

per Gregorium XIII. datum est Fratribus Societatis, vt nullus à casibus reseruatis per Bullam poßit absolui sine licentia sui Prælati: & deseruit Mendicantibus per communicationem: & hoc non intelligas odiosum, sed fauorabile, quia ad bonum Religionis in communi est. Et hanc quæstionem proponit Auctor Compendij in V. Cruciatâ: & concludit non esse securum in conscientiâ

Auctor CōpendijCompendij.

Religioso vti Bullâ pro reseruatis: & adducit Pontificum declarationes. Quæ notent Fratres pro securitate & serenitate conscientiarum suarum. Sic illi. Diana Tractat. 11. Resolut. 14. citatâ, sic loquitur: Tertia

Diana.

verò (sententia) Ioannis de la Cruz, videant viri docti an sit probabilis: nam ego illam non approbo: etsi esset probabilis, corrueret disciplina Regularis. Sic ille; qui Resolut. 43. citatâ, ex Tractat. 4. Partis 4. Sic concludit: & nota quòd in Constitutione Clementis Octaui, quam confirmat Vrbanus, non aderant supradicta verba, Quoad sibi reseruata: quæ quidem Summus Pontifex Vrbanus Octauus, vt credo, posuit, ad tollendas quæstiones omnes, & Doctorum opiniones. Sic ille: videndus etiam in Additionibus ad tres priores Partes Resol. 9. vbi improbabilitatem eiusdem sententiæ statuit. Sicut & Bassæus V. Casus reseruatus num. 36. Vers. Et licet: vbi alios adducit: P. Luisius Turrianus in Selectis Parte 2. Disput. 31. Dub. 35. ita scribit: Ego verò eam opinionem neque probabilem, neque tutam in conscientiâ existimo. Hæc ille: P. Dicastillus Tractat. 8. Disput. 11. num. 357. Card. Lugo secutus, P. Bardi Parte 1. Tractat. 2. Cap. 5. P. Mendus Disp. 24. num. 123. & seqq. P. Escobar de Mendoza in Theologiâ morali, Examine 17. Cap. 5. vers. Nam Regulares, videndus etiam Tomo 1. Problematum, Lib. 7. num. 159. P. Petrus Hurtadus de Mendoza; vbi phrænaticos passione vocat eos, qui contra voluntatem superiorum vsum somniato priuilegio Bullæ pertentant, & ita subdit: Benè meus doctißimus Magister Petrus Hurtado de Mendoza hanc animi ad crimina proni opinionem esse dicebat, qui ad delinquendi facilitatem captandam rationes non rationes quotidie excogitat. Sic ille. Quibus grauiora proferunt Ludouicus Beia 3. p. respons. moral. Casu 16. & Laurentius Portel Tomo 2. Casu 3. 4. & 5. qui non contentus improbabilitatis censura, temeritatem adiungit, vt videri potest num. 16. citati Casus 5. Vterque autem consequenter loquendo, sicut & alij, iterandas reputant Confessiones. Pro quo & alij.

327

*Et præter citatos pro improbabilitate

Qui insuper amplectantur.

contrariæ nostram tenent quamplurimi videndi apud illos, & præsertim apud Cardinalem Lugo num. 153. P. Mendum n. 121. Leandrum suprà. Quibus addo P. Ildefonsum de Noreña Dominicanum apud Fr. Ioannem Baptistam loco citato, quem vocat ille doctissimum, & scripsit Compendium ante annos 60. Ex citatis autem pro contrariâ tenent Fr. Emmanuel Tomo 1. qq. regul. quæst. 22. artic. 10. vbi absolutè sic statuens, licèt addat in fine non audere se condemnare eos, qui Bullam in ordine ad prædictum effectum amplectuntur ob auctoritatem ita sentientium; subdit tamen id, quod quæstionem tollit, esse scilicet licentiam tacitam, dum Prælati vident, & tacent, neque leges prohibentes curant suis subditis intimare. Si ergo resistant, aliter iuxta illum prorsus enuntiandum. Pro quo & videndus in expositione Bullæ §. 9. num. 24. P. Henriquez Lib. 6. Cap. 16. num. 7. respondenti in Glossa, L. P. vbi ait ex tacitâ Prælatorum licentiâ omnes ferè

Fauent & plures pro contrariâ citati, ex quibus P. Henriq.

Ordines Mendicantes priuilegio Bullæ gaudere: & ita Prælatos priuilegio stricto renuntiasse, iuxta quod non licebat vti Cruciatâ, pro quo varias concessiones adducit; quod & repetit Lib. 7. Cap. 22. num. 4. vtrobique autem Societatem Iesv excipit ob rationes apud ipsum videndas. Et huic testi omni exceptione maiori credere potiùs Trullench debuit, quàm aliis minùs fideliter attestatis. Sicut & Decreto 5. Congregationis 6. in quo vsus Cruciatæ ob declarationem Pontificiam improbabilis in Societate proclamatur, nec se quemquam debere ritè absolutum arbitrari. Contra quod si qui minùs fideles filij pronuntient, parum est de eorum assertione curandum, quidquid Iuniparus fuerit protestatus. Ludouicus Lopez Parte 2. Instructorij, Cap. 8. fol. 322. & 323. docet quidem in Prætorio Cruciatæ ita practicari,

Ludouicus Lopez.

vt Religiosi Bullâ quoad reseruatorum absolutionem vtantur. Addit tamen dum Religiosis per suos Prælatos non intimatur aliqua reuocatio & declaratio Papalis, non debere inquietari, neque impediri à facultate sibi concessâ. Cùm ergo declaratio Papalis extet, vt est perspicuum, neque vna, sed multiplex, de quibus inferiùs, nihil potest ex Auctore isto contrarium allegari. Quod autem de praxi in Prætorio Cruciatæ addit, ad illa est referendum tempora, in quibus ille scripsit, & declarationes ita vrgentes non extabant. Vel etiam dicendum, practicari quidem, quia ex tacitâ concessione Prælatorum talis praxis inualuit, vt ex P. Henriquez nuper dicebamus. Sotus autem nihil habet aduersum. Nam in 4. distinct. 18. quæst. 4. articul. 3. in solutione ad Primum argumentum, sic ait: Quòd licet frequentia horum

Dominicus Sotus.

priuilegiorum aliquid detrimenti Religioni (vt Prælati aiunt) solita sit afferre (nam videtur quòd libera facultas inscio Prælato confitendi alteri, nonnihil incommodi regimini soleat inferre) nihilominùs postquàm Papæ placet parendum est: vel aliter si in hoc jactura Religionis, per eius auctoritatem huic jacturæ prouidendum est. Sic ille habet: ex quo nihil contra nostram Assertionem: concedimus enim parendum Papæ, si placeat ipsi: negamus tamen placere, cùm de voluntate ipsius argumenta certissima teneamus. Non ergo fideliter præfati Auctores in caussam præsentem allegantur.

Vnica, solidissima, atque irrefragabilis probatio ex Pontificia auctoritate.

Vnica, solidißima, atque irrefragabilis probatio ex Pontificia auctoritate.

328

*VIderi quidem apud citatos nonnulla

Decreta Clementis & Vrbani VIII. pro Assertione expressa.

Pontificum Decreta possunt, quibus apparet eorum voluntatis minimè fuisse vt Regulares priuilegio Bullæ quoad effectum dictum fruerentur: nobis autem duo sint satis, adeò expressa vt non possint apparenti quoquam responsionis nubilo vllatenus obscurari. Et illa quidem vno & eodem memorabili scripto continentur. In Bullâ equidem Vrbani Octaui die 19. Iunij Ann. 1630. Pontificatus sui Ann. 7. quæ Bullam Clementis Octaui commemorat, expressè habetur vt Regulares nequeant Bullæ priuilegio vti in ordine ad reseruata, vsumque talem inualidum fuisse & fore. Verba illius post alia |

hæc sunt: Sed nostræ intentionis fuisse & esse, quod iidem Fratres, & Moniales, quantùm ad Sacramenti Pœnitentiæ, & Confessionis administrationem, ordinariæ dispositioni suorum Prælatorum, & Sedi Apostolicæ, quoad sibi reseruata subiecti sint, earumdem tenore præsentium perpetuò declaramus. Sic Vrbanus omnino Clementi consonans, pro quo sic præmiserat: Quare idem Clemens prædecessor suâ perpetuò valiturâ Constitutione declarauit facultatem & concessionem S. Cruciatæ, & aliorum indultorum prædictorum quantum ad prædictum articulum eligendi Confessarium, & absoluendi à casibus reseruatis, non habere locum cum Fratribus, & Sororibus Monialibus quorumcumque Ordinum & Congregationum cuiusuis Instituti Mendicantium & non Mendicantium, tam in Prouincia Hispaniæ; quàm extra eam vbilibet constitutis neque eis suffragari: sed eiusdem Clementis prædicti intentum fuisse quòd ijdem Fratres & Moniales, quantùm ad Sacramentum Pœnitentiæ seu Confessionis administrationem, dispositioni suorum Prælatorum subiecti essent. Hæc ille. Et quid ad hæc dici, quod sit verosimile, queat? Nonnullas tamen responsiones quorumdam videamus: sunt enim adhuc aliqui rebelles lumini: licet P. Mendus num. 144. affirmet post Breue prædictum, Auctorem nullum à se repertum contrariæ opinionis asseclam, immò nec vllum virum doctum èex pluribus à se consultis. Sed sunt sanè nonnulli obstinatiùs aduersantes, & ita quæ ipsi adducunt, & adducere alij possunt, oportet diluamus.

Prima responsio confutata.

Prima responsio confutata.

329

*DIcunt ergo in primis Decretum dictum

Reuocata ab eisdem concessione Bullæ, responsio minimè sustinenda.

ab ipsismet Pontificibus reuocatum concessione Bullæ post ipsum publicatæ, in quâ facultas ad electionem Confessarij sine restrictione tribuitur.

Sed Contrà est. Nam Pontifices in suâ Constitutione, eam asserunt perpetuò valituram: ergo manifestum est illam ab ipsis non statim reuocatam, rebus eodem modo se habentibus, & motiuo talis Constitutionis suo in robore persistente. Fuit autem illud, quod ipsi apertissimè protulerunt. Detrimentum scilicet Regularis disciplinæ ex tali vsu deprehensum penitus amouere. Nec quodlibet illud, sed maximum statûs & obseruantiæ regularis præiudicium: quæ sunt verba Vrbani Octaui. Quibus similia habet Gregorius XV.

Greg. XV. Decretum.

in suo Decreto de quo Cardinalis Lugo n. 166. Cùm ratio doceat, & experimento compertum sit Religionibus valde perniciosum existere, vt eorum Religiosis licitum sit Confessarium sibi eligere. Hæc autem cura nequit in Pontificiâ Sede vllo vnquam tempore deficere: ergo nec statim reuocatum credi potest, quod in ordine ad illud paullò fuerit antè dispositum, clamantibus illis velle se vt dispositio talis perpetuò perseueret. In Cap. Alma mater, de Sent. excommunicat. in 6. sic

Cap. Alma mater.

loquitur Bonifacius Octauus: Alma mater Ecclesia plerumque nonnulla rationabiliter ordinat, & consultè, quæ suadente subditorum vtilitate postmodùm consultiùs ac rationabiliùs reuocat, in meliusque commutat. Sic ille: qui statim circa Interdicti obseruationem

Rebus eodem modo se habentibus. Vt in casu præsenti, contra Ecclesiæ spiritum esse mutationes.

nonnulla statuit, eò quòd ex statutis prioribus grauia inconuenientia sequebantur. Quia vero ex districtione hujusmodi statutorum (verba eiusdem sunt) excrescit indeuotio populi, pullulant hæreses, & infinita pericula animarum insurgunt &c. Ex quibus manifestè conuincitur Ecclesiam non solitam mutare quod rationabiliter & consultè statuit, nisi quando ex sic statutis inconuenientia videat pullulare: atqui in casu nostro inconueniens nullum occurrit pro mutatione, sed ipsorum Pontificum testimonio inconueniens erit semper magnum si statum non perduret, vnde illud volunt perpetuò valiturum, & res in eodem statu perseuerant: ergo euidens est ab eorum mente alienissimam esse mutationem. Neque enim dici potest ex motiuo boni publici

Ex communis boni respectu euasio nulla.

mutationem subsecutam: nam Decretum circa hoc ipsum versatur, vt scilicet non obstante respectu boni publici, quod Cruciatæ concessione prætenditur, Religiosis minimè talis facultas præbeatur: quia maius proculdubio detrimentum bono publico obuenire potest ex Religiosæ disciplinæ relaxatione, quàm ex aliquali diminutione pecuniæ ad bella cōtracontra Infideles. Et ego quidem sic arbitror, vnum obseruantem Religiosum maius bono publico compendium afferre, & magis velificari Catholici Regis fortunæ felici, quàm ex iis plures, qui vt licentiam pro reseruatis obtineant, ad Bullæ conuolant priuilegium, eleëmosynis hinc inde conquisitis.

330

*Sed aiunt Pontifices in eo, quod de

Pontifices vt Doctores priuatos locutos quorumdam effatum.

Religiosæ disciplinæ detrimento proferunt ex licentiâ prædictâ, non vt Pontifices, sed Doctores particulares locutos: cùm in facilitate Confessionis huiusmodi, sua etiam commoda reperiantur: ne videlicet reseruata habentes, & licentiæ obtinendæ difficultatem experti, grauissimas patiantur angustias, frequentia sacrilegia committant, & in malorum profundum miserrimè deuoluantur.

Contrà tamen. Nam vt demus id ita esse, quod

Quod euidenter improbatur.

assumitur, & Pontifices vt priuatos Doctores locutos, ratio adducta suam vim retinet. Nam quomodocumque illi de conuenientia censeant, censent tamen, & res in eodem statu sunt; testanturque ipsi se declarationem edere perpetuò valituram: ergo stat illa, stabitque, qualitercumque iudicium tale eisdem tribuatur. Deinde,

Licentiam totalem pro reseruatis perniciosam esse Religionibus.

negari nequit quin totalis licentia in ordine ad CōfessionemConfessionem exitialis Religiosis sit, quod ostendi multipliciter potest. Primò. Quia omnes Religiones illam secundùm sua statuta repellendam iudicarunt. Secundò. Quia quamplurimæ apud Sedem Apostolicam ob vitandum damnum licentiæ talis pro impetratione priuilegiorum egerunt, vt Concessiones Cruciatæ, & similes minimè licitæ ipsis haberentur: pro quo videndus P. Suarez suprà num. 3. & Cardinalis Lugo num. 154. aliique ex citatis. Tertiò. Quia aliàs reseruatio non esset conueniens, quod est manifestè contra definitionem Tridentini Sessione 14. Cap. 7. verbis

Reseruatio quàm conueniens. Concilium Trident.

illis: Magnoperè verò ad Christiani populi disciplinam pertinere, Sanctissimis Patribus nostris visum est, &c Pro quo & est Canon. 11. eiusdem Sessionis. Atqui reseruatio per licentiam dictam penitus cessat, quoad crimina scilicet, quæ frequentiùs Religiosum statum possunt infuscare, iteratâ scilicet toties quoties accederint, Confessione: & etiam circa reseruata Sedi Apostolicæ, pro quibus |

licentia etiam, sed cum vicium limitatione conceditur: ergo indubitabile est licentiam dictam esse statui Religioso admodum perniciosam. Quod autem de angustiis prolapsi in reseruata dicitur, reseruationem probat penitus submouendam. Rogo autem sic arguentes, an in Prouinciis, in

Instantia validissima.

quibus Bullæ vsus non conceditur (& sunt sanè illæ multò plures) angustias similes similiter prolapsi patiantur? Fatebuntur equidem, ni velint diuersam hominum naturam somniare. Tunc ergo quid illis faciendum? Dicent ab Apostolicâ Sede remedia pro eiusmodi angustiis esse prouisa. Benè quidem. Ergo & qui in Prouinciis sunt, pro quibus Cruciata conceditur, eisdem poterunt remediis subleuari. Vel certe Bulla pro omnibus Christiani Orbis Religiosis concedenda est, ne ex licentiæ ad reseruata defectu in malorum profundum deuoluantur. Est ergo responsio dicta omni rationis pondere destituta.

331

*Pergunt tamen, & vt vim Decreti

Obiectio contra decretum ex declaratione inualidarum Confessionum.

Pontificij eleuent, obijciunt in eo aliquid non probandum contineri, scilicet Confessiones virtute Bullæ factas de reseruatis fuisse inualidas, quod verba illa significant iam adducta num. 328. Concessionem S. Cruciatæ quantùm ad prædictum articulum &c. nec vllo modo suffragari potuisse. Vbi mirari licet audaciam arguentis, qui Pontificis assertionem omnino suæ declarationi legitima consequentia

Pontifices maximè consequenter locutos ostenditur: ob defectũdefectum iurisdictionis in absoluente.

conformem, velut fundamento carentem insimulat. An non, si facultas ad absoluendum deficit, Confessio inualida dicenda est? Potuit quidem bona fides intercedere, & sic non esse sacrilega: sed Pontifex absolutè loquitur, vt omnes loqui debent quando Confessio fit iurisdictione carenti. Quòd autem iurisdictio defuerit, Pontifices declararunt, qui ante Clementem & Vrbanum in Romanâ Sede præsederunt, & videri possunt apud Emmanuelem Rodericum Tomo 2. qq. regular. q. 62. artic. 4. Beiam ac Portelium citatos, & alios, quos adducit Cardinalis Lugo suprà. n. 158. & juxta ejusdem doctrinæ consequentiam locuti Patres Congregationis 6. Decreto 5. iam citato, verbis illis: Quare nec Sacerdotes

Congregatio 6. Societatis

absoluere quemquam ad se cum reseruatis casibus accedentem præsumant: nec qui accedunt, tutos se vllo modo in conscientiâ, quasi ritè absolutos; arbitrentur. Sic illi.

332

*Verùm tolerabile quidem esset, si

Vrbanum vt priuatum locutum Doctorem sine Theologica nequit nota consistere.

ratio aliqua à Pontificibus adducta ad ostendendam dispositionis conuenientiam vt à priuatis Doctoribus proposita diceretur: quia id non semel accidere solet, quamuis in ea, de qua agimus, euidentia illius fuerit demonstrata n. 330. Asserere autem Vrbanum in clausulis dictæ Bullæ, vt Doctorem tantùm locutum, non video quomodo possit sine notâ Theologicâ pronuntiari. Ex eo enim fit Bullam præfatam nullum maius pondus auctoritatis habere, quàm si à Maffæo Barberino prodiisset, & eâ ratione minus certè, quàm si à doctiore Theologo inter Resolutiones fuisset Theologicas euulgata. Id quod in grauem Sedis Apostolicæ iniuriam constat redundare. Et hic philosophandi modus statim apparet quàm esse perniciosus possit, præsertim quando ad introducendas laxiores opiniones vsurpatur. Rogo iam, an quando Pontifex Bullam concedit, vt Doctor procedat, an vt Christi Vicarius? Quis hic hæreat? Si ergo vt Vicarius Christi?: ergo & cùm limitat, & mentem declarat suam, similiter procedit. Euidens est illatio: ergo omnino irrationabiliter ad ipsum tamquàm ad Doctorem tantummodo prouocatur. Pro quo & facit apertè id, quod in eadem Bullâ Pontifex profitetur, dum sic ait: Ex certa scientia, dèque Apostolicæ potestatis plenitudine, concessionem S. Cruciatæ &c. Apostolicæ potestatis plenitudo, non Doctoris est, sed Pontificis.

Nonnullae aliae disiectae responsiones.

Nonnullæ aliæ disiectæ responsiones.

333

*EX Bullâ Vrbani Octaui nullum nouum

Bullam Vrbani nouum robur non addere Clementinæ, & ita probabilitatem non tollere, aliquorum responsio. Quæ tamen apertè conuellitur.

robur haberi ad probabilitatem sententiæ oppositæ ex eo conantur ostendere, quòd in substantiâ nihil speciale addat Bullæ Clementis Octaui, sed idem fusiùs inculcet: cùmque stante Bullâ Clementis opinio ista esset probabilis, idem dicendum stante Vrbani declaratione. Sed hoc nullius est momenti: demus enim ita esse quod dicitur, & nihil noui in Bullâ Vrbani contineri: negandum tamen quod assumitur; scilicet stante prædictâ determinatione Clementis opinionem dictam fuisse probabilem P. Suarez, Veracruz, Ildefonsus de NoueñoNoreña, Fr. Ioannes Baptista, P. Petrus Hurtadus, Beia, de quibus dictum num. 326. & 327. ante Vrbani Constitutionem improbabilitatem præfatæ sententiæ proclamarunt. Et pro eo militauit etiam Constitutio Pauli V. die 24. Decembris An. 1608. Clementis Decretum perpetuò confirmantis, & approbantis, de quo Cardinalis Lugo num. 155. Deinde Vrbani Bulla nouum robur addidit, quia Bullam Clementis innouauit & ampliauit, vt ex tenore ipsius constat. Verbis illis: Præfatæque

Vrbani verba.

Clementis declarationi inhærentes, illamq́ue tenore præsentis innouantes, ac quatenus opus sit, ampliantes, motu proprio, & ex certa scientia &c. Additum etiam illud, Quoad sibi reseruata, ad omnes quęstionesquæstiones tollendas, vt ex Diana positum. n. 326. quamuis sine verbis prædictis suam satis Clemens mentem expresserit, vt videri potest in adductis num. 328. & eorum quidem verborum sensus est alius, de quo Cardinalis Lugo n. 199. & nos inferiùs. Et Clemens quidem ad instantiam Procuratoris Carmelitani suum Decretum edidit, & ita non omnibus forsitan intimatum, aut ab eis acceptum, cùm omnium caussam ab vnius Religionis homine agitatam non viderent. At Vrbanus non ad alicuius instantiam, sed ex certâ scientiâ, déque Apostolicæ potestatis plenitudine, suam Constitutionem protulit, vt ipse testatur. Habet ergo speciale pondus, vt nequeat illi, nisi per affectatam pertinaciam contrairi.

334

*Vrgent tamen; si tamen vrgere potest

Obiectio ex eo quòd clausula exceptionis à Pontificibus non apponatur.

qui tantùm vellicare contenderit veritatem. Si ita est quòd Clemens, Paulus, Vrbanus, & alij, Bullam quoad reseruata Religiosis nolunt suffragari, cur in Bullâ ipsâ id ab ipsis non additum, quo omnis quæstio tolleretur? Dum ergo non additum, ex eo videtur fieri nolle eos à beneficio Bullæ circa prædictum articulum excludere Regulares. Ad quod dico Pontifices propter |

rationabilem aliquem respectum nolle Bullæ

Fit illi satis.

textum alterare, ex eo enim forsan offensionis aliquid Catholicis Regibus pararetur. Vel certè, si offensio nulla in ipsis timeri possit, quod ego arbitror, Pontifices tamen ab omni illius occasione prudenter temperare. Vnde cùm Pater Didacus de Torres Villalpandus Peruuianæ Iesv Prouinciæ Procurator cum Clemente Octauo de hoc ageret, & supplicationem suam humiliter proposuisset, respondit Pontifex sanè prudentissimus: Visne inter me, & Regem Hispaniæ rixas

Prudens clementis VIII. responsum.

excitari? Sic virum illum narrantem audiui, magnum equidem, & inter primarios Occidentalis huius Tractus Euangelicos Ministros meritissimò numerandum. Prætereà; non est in Bullâ Clausula prædicta, sed pluribus habetur in Bullis ad hoc tantùm destinatis. Qui ergo parerent clausulæ in Bullâ contentæ, debent profectò tot clausulis extra illam occurrentibus pari exactione parere, & verò crediderim etiam clausulæ in Bullâ appositæ aliquid opponendum, ne leuamentum conscientiæ ad crimina pronæ, vt ex P.

Etiam appositæ clausulæ nōnon de futuras euasiones.

Hurtado num. 327. dicebamus, adeò facilè & obuium desit, tot hucusque sinistris interpretationibus comparatum. Posse in Bullâ ita clausulam subiici, Exceptis Regularibus quoad reseruata. Dicent intelligi de reseruatis Sedi Apostolicæ, de quibus pro aliis concessio præcesserat, & non de reseruatis inferioribus Prælatis. Addatur ergo, Quoad Prælatis reseruata. Dicere poterunt accipiendum id non de reseruatis quibuslibet, sed certi generis, illis scilicet, quæ ex se reseruata sunt Sedi Apostolicæ. Sed quia occulta sunt, Prælatis reseruantur, sicut Episcopis ea, quibus eorum subditi fuerint innodati, juxta Concilij Tridentini determinationem Seßione 24. Cap. 6. Cùm enim non excipiantur reseruata Sedi Apostolicæ, sed tantùm Prælatis, debent esse hæc eiusdem ordinis cum Papalibus; non autem alia, in quæ homines cadere frequenter solent, id enim videtur inuerosimile. Vel dici poterit determinationem illam Pontificis circa exceptionem fundari in falsâ informatione Procuratorum, & contra voluntatem Religiosorum factam petitionem; aut ab eisdem, seu maiori eorum parte non admissam: & sic aliter. Pro quo quidem erunt fortè qui faueant Tribunalis. S. Cruciatæ ministri, arbitrantes obsequium se præstare Regi, cùm tamen nihil ingratius eius possit Religiosissimæ accidere voluntati.

335

*Respondent insuper Bullam prædictam

Responsio alia ex eo quòd Bulla Vrbani nōnon admissa, neque publicata.

non receptam, neque obseruatam à maiori parte Communitatum Religiosarum, quibus neque à Prælatis notificata, & ita probabiliter non obligare, secundùm receptas circa hoc doctrinas, pro quibus specialiter Iuniperus suprà, num. 12. qui & publicatam negat Cap. 3. num. 16. Quæ responsio satis est infirma. In primis enim si à Prælatis notificata non est, quia ipsi parum de hoc curant, neque ægrè ferunt Religiosos suos

Satis infirma monstratur.

Bullæ beneficio vti, illa est tacita licentia, iuxta dicta, ex quâ sequitur Bullam prædictam ex se obligare. Et idem similiter sequitur ex eo quòd recepta non sit, si id constaret, aut necessarium esset. Ceterùm quod ad notificationem attinet, sustineri nequit; quia per Bullæ ipsius verba apertè conuellitur, in qua sic dicitur: Vt autem præsentium tenor omnibus innotescat, volumus eas in

Notificationem specialem nōnon esse necessariam.

valuis basilicæ Principis Apostolorum, & in acie Campi Floræ de Vrbe, vt moris est, publicari, ipsasq́ue sic publicatas, omnes & singulos vbique existentes ita afficere, ac si omnibus personaliter intimatæ essent. Hæc Pontifex: iuxta quæ ad obligationem sola notitia sufficit quomodolibet comparata, & satis illa est ad omnes deriuata Religiosos, cùm circa illius obligationem quæstio adeò frequens habeatur: ex

De publicatione cōstareconstare.

quibus & publicatio constat. Non esse autem necessarium vt ab omnibus, aut maiori parte Communitatum acceptetur, ex eo euincitur, quia de priuilegio agitur, cuius reuocatio iis inuitis, ad quos pertinere poterat, stare potest, sicut & limitatio ac declaratio. Pro quo videri potest P. Suarez Lib. 8. de Legibus, Cap. 40. num. 7. Quòd si

Pro reuocatione priuilegij ampliorem non necessariānecessariam.

dicas cum P. Palao Tomo 1. Tractat. 3. Disput. 4. Puncto 21. §. 5. num. 1. & alijs, reuocationem priuilegij debere eamdem publicationem habere quam lex, dum per legem fit: illa certè in præsenti extat, vt ex adductis verbis Bullæ constat: vnde non est necessarium, vt per rescriptum speciale, aut per nuntium intimetur. Videatur Trullench suprà, num. 27. qui morti proximus sententiam reuocauit.

336

*Esse insuper aliud perfugium sic per

SupplicatũSupplicatum Pontifici responsio alia.

Bullam constrictis potest, ex eo quòd de illâ sit à Commissario Cruciatæ jussu Regis nostri Philippi Quarti supplicatum, vt testatur Iuniperus citato Cap. 3. num. 21. & ex Illustrissimo Araujo sic attestante refert Leander suprà adductus, & ex eo P. Mendus num. 128. stante ergo supplicatione dictâ, obligatio Bullæ suspenditur, juxta multorum doctrinam, quos adducit Iuniperusdudum citatus, & num. 22. & seqq. vnde saltem erit probabile quod intenditur, sicut erat ante illam. Sed hoc non vrget, nec satisfacit: nam ex eo fit Bullam ex se obligationem inducere, aliàs de illâ

Validè refutata, & cum instātiâinstantiâ manifesta.

supplicatum non fuisset. Deinde; supplicatio effectum non habuit, aliàs id fuisset præconis voce, & tubis benè sonantibus publicatum. Quòd si Rex ipse supplicationem iniunxit, vanum est argumentum illud quorumdam, Cruciatæ scilicet priuilegium, cùm Regi concessum sit, non intelligi reuocatum: jam enim Rex ipse reuocatum intellexit. Præterquàm quòd suppositio est falsa, reuocari scilicet priuilegium: id enim reuocatur quod concessum fuerat: numquàm autem hoc per Pontifices est priores concessum, vt ostendimus, si vnum aliquem ex antiquioribus excipiamus. Est ergo declaratio priuilegij, & non reuocatio. Vbi consideratio Iuniperi

Contractui Pontificem nōnon defuisse, & Iuniperi cōsideratioconsideratio, & narratio reiecta.

refellenda venit, dum Cap. vltimo citato num. & seqq. ait Bullam Vrbani effectum non habuisse, quia Anno concessionis 1630. accepit magnam aureorum summam pro concessione, & ita fuit contractus onerosus. Quòd si reuocatio pro Religiosis effectum habuisset, multùm debuisset ex tali summâ restitui, quia sic minoranda contributio, & collectio pecuniæ; quod tamen non ita factum; vnde & constat illius mentem non fuisse contrariam. Quo in discursu satis à ratione alienum apparet Regem nostrum datâ pecuniâ concessionem Bullæ obtinuisse. Quamuis enim ex summâ collectâ debeat certam aureorum quantitatem pro fabricâ Ecclesiæ D. Petri conferre, in quo nihil apparet absurdi: quòd tamen |

concessio Bullæ datâ habeatur pecuniâ, in more esse non solet, nec decere videtur Apostolicam Maiestatem. Vnde Portel suprà, Casu 4. num. 1. Censurâ dignam affirmat similem assertionem de contractu oneroso. Potuit autem citatus Auctor ex præfatâ collatione ad anteriorem publicationem pertinente, æquiuocatione huiusmodi laborare. Deinde, etiamsi Bulla Vrbani effectum habuerit, nihil debuit ex receptâ summâ reddi, quia ipse Bullam concessit more aliorum Pontificum, & præsertim Clementis Octaui: atqui illi eam Religiosis in ordine ad effectum dictum minimè concesserunt: ergo contractus non includendo conditionem illam circa Religiosos est celebratus; & ita ex eo illa non resultat obligatio. Si tamen tale aliquid constet accidisse, ex quo contra Aduersarios potiùs argumentum insurgit, quia Pontifex accepit dictam summam, & tamen prohibuit Religiosis vsum dictum, nullâ in se reddendi quidquam obligatione recognitâ.

337

*Ne autem quis obstrepat, & in Indiis

Registro in Concilio Indiarum non eguisse Vrbani Bullam.

non obligare Bullam Vrbani contendat, ex eo quòd non sit in Regio earum Concilio registrata; statuendum est vti certissimum, Bullas vniuerso Orbi Christiano communes, aut eas, quæ regnis Hispaniæ ac Indiis tales sunt, sine registro prædicto, etiam attentis Regiis legibus, vim obligandi habere: quia leges Registrum statuentes, de iis procedunt Bullis, quæ pro Indiis specialiter expediuntur: vt videri potest apud Emmanuelem Rodericum Tomo 11. qq. regul. q. 35. artic. 2. & quidquid de hoc sit, ea quæ ad Cruciatam spectant, ad Regium Concilium non auocantur, sed ad Concilium Cruciatæ ipsius, & cùm Bulla ad patronatum Regium non spectet, & ea, de quâ agimus, solam priuilegij limitationẽlimitationem & declarationem contineat, indubitabile est nullo ad obligandum registro penitus indigere.

338

*His ergo pro euidentiâ positionis

Vulgaris exempli discussa caligo.

nostræ præmissis, restat solùm ad vulgare exemplum quo res ista declarari & componi videtur, respondere. Prohibet Pontifex per Bullam adductam vsum Cruciatæ Religiosis quoad præfatum articulum: sed posteà illam ipse, aut alius concedit nullâ adhibitâ limitatione: huic certè posteriori determinationi parendum. Quemadmodum si Prælatus jubeat alicui ne cras domo exeat, etiamsi ipse vt exeat eidem iubeat, aut copiam exeundi faciat: poterit is jussione, aut licentiâ subsecutâ exire; quia hîc & nunc jubenti obsequendum est, & exitus positâ licentiâ licet: aut si exeat, non est proptereà damnandus, quia jure suo vsus est. Sed leue satis hoc est; cùm ex adducto exemplo potiùs oppositum colligatur. Is enim, cui sic jussum est, jussione subsecutâ exire nequit, quia sic expressè est eidem intimatum, & talis jussio habere debet effectum posito illo additamento, quod rationabiliter potest poni ob finem aliquem; aliàs nullius momenti esset. Secùs erit si dicat Prælatus vt exeat non obstante prohibitione hesternâ, jam enim tunc prohibitio reuocatur. Cùm ergo Pontifex expressè dicat non esse suæ voluntatis vt Bulla prosit Religiosis quoad effectum dictum, etiamsi de prohibitione tali mentio in Bullâ non inseratur; quando illam sine prohibitione concedit, priori dispositioni standum omnino est. Quòd si ipse aliud velit, declaret & exprimat in Bullâ ipsâ. Et vtinam declaratio, quæ oportet, obtingat, vt molestissimæ istæ controuersiæ cessent, Religionum consulatur commodo, tranquillitati, decoro. Licèt enim expressione constante non sint modum inscirpo quærentes defuturi, vt num. 334. dicebamus; pauciores tamen erunt huiusmodi homines, & doctis non fauentibus, eorum tandem pertinacia penitus comprimetur.

339

*Omitto alia, pro quibus videri citati

Ad securāsecuram tenendam viāviam negotio in præsenti vehemens adhortatio.

possunt, neque enim instituti mei est ista ex professo prosequi, sed veritate firmatâ, nonnulla à modernioribus obiecta dissoluere, ne aliqui nouioribus istis delectati, non per viam salutis incedant, sed Matris Ecclesiæ, & doctissimorum hominum hortamenta sectando, in securo suas conscientias statuant, quo nihil solicitiùs accurādumaccurandum. Videte itaque, fratres, quomodo cautè ambuletis; non vt insipientes sed vt sapientes; vt verbis vtar Apostoli

Ephes. 5. v. 15.

Ephes. 5. v. 15. Videntur siquidẽsiquidem vt insipientes, & ita non cautè ambulare, qui vnius aut alterius summistæ sententiam arripientes, relicto sapientissimorum Theologorum lumine, salutis suæ negotium in apertum discrimen adducunt. Ergo domus Iacob, electorum beata propago, venite, & ambulemus in lumine Domini. Isaiæ 2. v. 5. vt vitæ

Isa. 2. v. 5.

lumen à Christo promissum consequi mereamur. Redimentes tempus, quoniam dies mali sunt: pleni inquam periculis, & mortis inopinæ incursione terribiles. Et quisnam erit, cui sub mortem opinionum istarum non torqueat amplexus, de incerto remedio peccatis adhibito, formidoloso, anxio, trepidanti, & inter extremas angustjas deprehenso? Per tuta ergo, per solida, per plana, per dilucida, & placida gradiamur.

Circa nouitios quomodo fauorabilior Bulla.

Circa nouitios quomodo fauorabilior Bulla.

340

*POsse illos beneficio illius integrè frui,

Nouitij integrè valere BullāBullam qui censeant.

ex multorum sententia colligitur, quos adducit & sequitur Diana Parte 3. Tractat. 2. Resolut. 4. & Parte 4. Tractat. 4. Resolut. 5. asserentes Nouitios quoad electionem Confessarij eamdem quam sæculares, habere facultatem, quia casuum reseruatio pro Religiosis illos non comprehendit. Et hanc esse communiorem sententiam ipse & alij testantur: licèt non contemnendi Auctores sint, videndi apud ipsum, & apud P. Gasparem Hurtadum similiter sentientem Disput. 11. de Pœnitentiâ, Diffic. 7. qui contrarium tueantur: & præter adductos à Dianâ pro sententiâ suâ, illam tenent P. Mendus suprà, num. 172. Bassæus V. Casus reseruatus, n. 41. apud quem præter alios Tamburinus de jure Abbatum Tomo 2. Disput. 13. quæst. 5. P. Bauny Tom. 1. tractat. 4. q. 21. P. Palaus Tomo 3. tract. 16. disp. 1. Puncto 10. n. 9. vbi ait id P. Suarium tamquàm certum tradere Tom. 4. de Religione, tract. 8. lib. 2. cap. 17. n. 12. vbi de hoc nec verbum. Qui tamen cap. 16. n. 10. probabilius esse ait Bullæ priuilegio gaudere, quia non habent integram subiectionem, & propter alias rationes, de quibus statim. Quidquid ergo de reseruatione sit, quoad effectum dictum cum P. Suario sentiunt P. Palaus suprà: licèt teneat Nouitios ita esse ex|

emptos à iurisdictione Episcopi & Parochorum, vt nequeant ab illis absolui in eâdem diœcesi seu Parochiâ, siquidem Religionis exemptio etiam Nouitios comprehendit: quod ex P. Suario hausit numer. 14. 15. & 16. quibus addendum id, quod habet idem Cap. 19. num. 1. P. Escobar Examine 17. Cap. 5. §. Quid de Nouitiis. Qui etiam vt iuris communis id posse affirmat, quia onus est reseruatio, à quo illi deobligantur. P. Mendus suprà & alij.

341

*Dico primò. Pro Nouitiis locum

Assertio 1. NouitiorũNouitiorum peccata posse reseruari.

habere potest reseruatio. Sic Corduba Vmbertus, P. Luisius Turrianus, P. Suarez, & P. Vasquez apud P. Hurtadum suprà. P. Layman Libr. 4. Tract. 5. Cap. 4. num. 4. vers. Colligitur Quartò. P. Mendus num. 172. Quod in Societate sic statutum in Regulâ. 7. Magistri Nouitiorum, quæ sic habet: Habeat hic idem Magister Nouitiorum potestatem ordinariam absoluendi à casibus reseruatis Nouitios,

Regula Societatis id statuens.

qui sub ipsius curâ degunt; nisi eius Superiori hæc facultas aliquâ de caussâ restringenda videretur. Sic Regula: quæ quidem consilio doctissimorum facta, vt obseruat P. Hurtadus. Est autem pro Assertione ratio satis efficax ex omnimodâ exemptione desumpta: nam Nouitij omnino

Ratio efficax ex omnimoda exemptione.

exempti sunt à iurisdictione Episcopali, & consequenter ab omni aliâ inferiori, & ita cùm spiritualis in Superiores est Religionum translata, vnde & dari illis Confessarios possunt, etiam non approbatos ab Episcopis sicut & Religiosis, qui iam vota Religionis emiserunt: ergo & possunt Confessariis talibus iurisdictionem in ordine ad peccata aliqua limitare. Patet Consequentia: quia hac ratione possunt limitare pro aliis, scilicet quia limitatio talis ad absolutam potestatem spectat in ordine ad spiritualem gubernationem, pro quâ valde conueniens esse potest. Quis autem dubitet conuenientem esse pro Nouitiis, ad quorum fundandam conscientiæ puritatem hoc maximè expedit; sicut ad capiendam experientiam in ordine ad vitam reliquam? Id quod confirmari potest ex eo quod aiunt Auctores aliqui ex adductis, vt videri præsertim potest apud Dianam, & Bassæum, Nouitium, qui pro reseruatis

Doctrina apertè fauens bonorum Auctorum.

Confessarium siue sæcularem, siue Regularem quæreret qui non esset ex assignatis, à Religione expellendum: ergo talis reseruatio maximè congruit ad Nouitiorum probationem. Quamuis circa hoc cautè loqui oporteat: neque enim sciri

Notanda Cautela.

potest reseruata aliquem esse confessum, nisi ex manifestatione eius, qui confessus est, aut Confessarij. Et Nouitium quidem non manifestaturum videtur clarum, cùm proptereà Confessarium extraordinarium quærat, vt scilicet lapsus sui minùs sint Superioribus manifesti. Confessarium etiam seruaturum secretum, quod cum obligatione sigilli excepit, dubitari nequit: ergo praxis circa hoc, vt scilicet ad expulsionem deueniatur, difficilis est.

342

*Dico secundò. Nouitij, etiamsi

Assertio 2. Nouitios posse à reseruatis per Bullam absolui.

reseruationis legibus teneantur, vbi id ita constitutum est, Bullæ beneficio vti possunt, secundùm valde probabilem opinionem, quam citati Auctores tenent, & prætereà Moure, Ledesma, Acosta, & Villalobos, quos adducit & sequitur Diana Parte 1. Tract. 11. Resolut. 15. Non est autem facile id probare, quia cùm hoc debeat ad voluntatem reduci Pontificum, de illâ non admodùm constat. Et quidem Clemens Octauus in Decreto de Reformatione Nouitiorum §. 94. sic statuit: Ipsi

Decretum Clementis Octaui.

autem soli Magistro Nouitiorum Confessiones audiendi cura committatur: liceat tamen Superiori etiam locali, si ita expedire iudicauerit, vel per se ipsum, vel per alium deputandum, semel aut bis in anno eorumdem Nouitiorum Confessiones audire. Sic ille. Iuxta quæ satis intelligitur non esse voluntatis Pontificiæ vt nouitij laxam circa Confessarij electionem habeant facultatem; cùm circa hoc minorem illis concedat, quàm Professis, pro quibus Confessarios plures iubet in suo Decreto de casibus reseruatis assignari. Si ergo Nouitij legibus sunt reseruationis adstricti, non licebit illis Cruciatâ vti quoad illa, quâ mens Pontificum in eorum fauorem (si tamen fauor iste dicendus est, qui in detrimentum Religionis vergit, vt in simili ait P. Palaus suprà cum P. Suario) minùs quàm in alios inclinata reperitur. Quòd si ad communem rationem de oneribus Religionis, à quibus liberi Nouitij sunt, recurramus, fallit certè illa in onere reseruationis, sub cuius suppositione procedit Assertio: ergo & in Bullæ beneficio, quod est consequens, sicut & in Professis ob eamdem rationem. Nihilominùs quia

Quæ pro illo ratio suffragetur.

graues Doctores ita sentiunt, & quod ad reseruationem attinet non est prorsus certum, tutò sustineri & practicari potest quod ipsi tradunt, accedentibus rationibus congruentiæ, quas adducit P. Suarez: & ea inter alias, quòd Religio ex hoc non videtur graue pati detrimentum, quod Pontifices suis Decretis amoliri studuerunt. Et certè non mirum si nuper naufragio eiectus in littus, vt Diuus Hieronymus loquitur, èex sæculi inquam occasionibus in portum Religionis, salsas quas bibit aquas, non penitus reuomuerit; si adhuc fibræ peccatorum hæreant paulatim euellandæ.

343

*Dico tertiò. Qui post emissa Religionis

Assertio 3. negans de Præfatis sub cura Magistrorum, & Religiosis Societatis non Professis.

vota sub curâ Magistrorum sicut Nouitij sunt, Bullæ beneficio frui nequeunt patet: quia verè Religiosi sunt, & Pontificium Decreta de veris Religiosis determinant. Vnde & eos, qui in Societate IESV vota Religionis emiserunt, & nondum Professi sunt, eo non gaudere sine vllâ est prorsus dubitatione tenendum. Secùs autem sentiendum de Oblatis, seu Donatis: ij enim, cùm Religiosi non sint, neque in viâ aut probationead illud, vt Nouitij, ex nullo capite

Circa Oblatos quid.

impediuntur quominùs gaudere beneficio Bullæ queant. Quando autem isti se suaque omnia Religioni deuouerunt, vnde & cura spiritualis eorum omnino est ad Superiores Religionis traducta, videtur non inuerosimile, posse pro illis peccata aliqua reseruari, quia hoc ad eorum spiritualem profectum potest pertinere. Tunc autem amplior eis tribuenda facultas ad Confessarij electionem.

De Religionibus Militaribus.

De Religionibus Militaribus.

344

*POsse illas indulto Cruciatæ frui quoad

Religiones non Mendicantes priuilegio Bullæ gaudere quoad reseruata, non vero à Trullenchio assertum.

articulum, in quo sumus, tenet Trullench; immò & quasi actum supponit Dub. 9. citato num. 3. pro quo citat P. Henriquez Libr. 7. |

Cap. 22. num. 4. L. Y. vbi de Religionibus Militaribus nihil in speciali habet, sed generaliter de non Mendicantibus loquitur, quia illæ non comprehenduntur Decretis Pontificiis prohibitionem continentibus. Quod quidem doctus Pater dicere verosimiliter potuit eo, quo scribebat, tempore, ante septuaginta scilicet annos, non tamen Trullench eius auctoritate subniti, cùm haberet expressas posteriorum Pontificum decisiones de Religionibus Mendicantibus, & non Mendicantibus expressè procedentes, vt videri potest in adductis num. 328. Eas tamen non vidisse ex eo apparet; quòd cum eodem Patre & Emmanuele Roderico, idem quod de Militaribus asseruerat, ad non Mendicantes extendit, cautè addens: Attendendus tamen est indulti tenor. Vnde si tantùm loquatur de Mendicantibus, non est extendendum ad non Mendicantes: quia exceptio firmat regulam in contrarium. Sic ille. Non ergo potest, vti aduersans, citari in ordine ad non Mendicantes.

Neque pro Militaribus benè arguit ex priuilegio ouorum & lacticiniorum.

Quoad Militares autem ex eo id probat, quia ita videtur deduci ex clausulâ illâ, vbi in prohibitione vescendi ouis & lacticiniis pro Regularibus facta non comprehenduntur Militares. Sed benè P. Mendus suprà num. 274. consequentiam negat, quia ex vno aliud non sequitur: immò ex eo quòd ibi exceptio facta sit, & non in reseruatione, contrarium colligitur, arguendo vt ipse Trullench arguit, quòd exceptio firmat regulam in contrarium. Excipiuntur quoad oua & lacticinia, & non quoad alia; ergo nihil licet circa illa. Adde circa oua & lacticinia specialem rationem succurrere ex eo quòd Militares sint, & ita non debeat ieiunij tenor ab eisdem cum omni suo rigore postulari, cùm viribus maioribus egeant ad armorum tractationem.

345

*Nihilominùs satis verosimile existimo

Meliùs ex verbis Vrbani colligitur.

Religiosos dictos, qui scilicet Milites sunt, Cruciatæ indulto gaudere, quod ex verbis Bullæ Vrbani colligo adductis num. 328. sic enim habet loquens de simili Decreto Clementis Octaui: Declarauit facultatem & concessionem S. Cruciatæ, & aliorum indultorum prædictorum, quantum ad prædictum articulum eligendi Confessarium, & absoluendi à casibus reseruatis, non habere locum cum Fratribus & Sororibus Monialibus quorumcumque Ordinum &c. Milites autem Regulares non solent in communi vsu vocari Fratres, sed ij tantùm, qui apud illos

Aliæ pro eodem coniecturæ.

Ordines ad Clericalia officia profitentur. Deinde, in Militaribus deficit motiuum Pontificiæ decisionis: dispendium scilicet obseruantiæ Regularis, vt ex tenore litterarum constat, de quibus. num. citato. Nam Milites isti in sæculo viuunt, & more item sæcularium, peccatorum occasionibus implicati: & ita siue facilis siue difficilis absolutio sit, eodem modo illorum, vitæ cursus transigendus, vel certè non erit magni momenti differentia. Item, ob instantiam Religionum Mendicantium, & Monachalium, indulta sunt illis multa concessa vt earum Religiosi non possent Cruciatæ concessione quoad reseruata gaudere, vt videri potest ex adductis à Bassæo post alios. V. Casus reseruatio. num. 36. vers. & licet. & Trullench Dub. 9. citato. n. 6. Pro Militaribus autem nihil tale occurrit: ergo signum est decisionem ad illas non pertinere. Tandem Præcipua cura Sedis Pontificiæ in caussa præsenti circa Mendicantes versatur, vt constat per exceptionem, in illarum gratiarum reuocatione in Bullâ appositam: ad hanc autem gratiarum conseruationem limitationem quoad reseruata spectare, probant plures ex adductis, & præsertim P. Suarez Cap. 16. citato. n. 4. & Cardinalis Lugo suprà. num. 170. & seqq. qui ex eadem specialem rationem pro Mendicantibus subesse, vt certum statuit, cùm tamen de aliis subdubitare videatur: sic enim ait. num. 179. Ad hoc facilè respondetur, sub illa vniuersitate verborum non comprehendi

Card. Lugo.

Regulares, saltem Mendicantes. &c. Si ergo neque de Monachalibus adeò solicita cura est, de Militaribus certè non videtur adeò vrgens, vt eas voluerit licentiæ tantopere earum statui congruentis omnino expertes remanere. Quòd si eas quoad hoc non expressit, cùm expresserit quoad alia, ideò esse potuit, quia circa alia id erat necessarium exprimi, quod circa articulum aliorum satis compertum ex fine Bullæ ipsius videbatur. Est ergo positio ista probabilis. Iam ad aliam.

Electio Confessarij pro non reseruatis an liceat beneficio Cruciatae.

Electio Confessarij pro non reseruatis an liceat beneficio Cruciatæ.

346

*AFfirmant Emmanuel Rodericus, & Ludouicus à Cruce apud Trullench

Pro non reseruatis valere Bullam qui censeant.

Dub. 9. citato. n. 25. quos & sequitur Leander. Tomo 1. Tract. 5. Disp. 12. Quæst. 62. P. Quintanad. Tomo. 1. Tract. 3. singulari 18. P. Escobar Examine 17. citat. Cap. 5. vers. Num. Regulares. P. Mendus Disput. 24. Cap. 18. Quorum fundamenta sunt. Primò. Quia ex toto tenore Bullæ,

Eorum fundamenta.

siue proœmium attendamus, siue decisionem, neque Clemens, neque Vrbanus aliud indicant quàm reseruata: quantùm ad prædictum articulum eligendi Confessarium, & absoluendi à casibus reseruatis.

Clementis & Vrbano verba.

Sic mens Clementis declaratur, quæ vt iacent ab Vrbano approbantur, & innouantur: cuius & illa verba: Dispositioni suorum Prælatorum, & Sedi Apostolicæ, quoad sibi reseruata subiecti sint. Sic ille postquàm eadem verba protulit, quæ pro mente Clementis declarandâ pręmiseratpræmiserat, & à nobis adducta. Narratiua autem Procuratoris Carmelitani solos casus reseruatos sonat, pro quibus attributa libera electio, in detrimentum Regularis disciplinędisciplinæ redundabat. Secundò. Quia pro negādonegando beneficio isto saltem non est mens expressa Pontificum: ergo cùm de onere submouendo agatur, in partem est benigniorem inclinandum: quia iuxta Iuris regulam, Odia sunt restringenda, & fauores ampliandi. Neque dici potest non esse odium, quod in fauorem Religionis tendit, & maiorem securitatem animarum: nam hac ratione nulla erit quantumuis onerandis positio, quæ fauorabilis non sit: quandoquidem, quidquid ius Canonicum disponit, ad salutem animarum dirigitur, atque ad vitanda peccata: & si ad Religiosos spectet, ad Religionis etiam bonum non constet ordinari. Tertiò. Quia ex hac facultate non sequuntur inconuenientia quęquæ ex reseruatis: hæc enim grauiora crimina sunt, pro quibus facilis absolutio esse non debet; vt difficultas ipsius frænum ipsorum criminum habeatur. Vnde non reseruata potest quis pluribus confiteri, qui pro illis in Religiosis domibus assignantur. Quar|

tò. Etiamsi licentia ista aliquomodo deroget Religiosæ disciplinæ, ratione boni publici potest damnum illud compensari; maiora enim sic damna euitantur, infidelibus superatis, ex quorum potentiâ grauissima possunt in Ecclesiâ damna formidari: quod quidem in licentiâ sæcularibus concessâ pro reseruatis Sedi Apostolicæ fateri necessè est. Quintò; quia sicut summum ius non est sus, sed iniuria: ita Religiosorum libertatem in angustias redigere, in destructionem potiùs erit, quàm in conscientiæ ædificationem, & non reseruati, innumeriq́;innumerique casus existimabuntur reseruati; siquidem nec virtute priuilegij vllius, nec Cruciatæ, ab aliquo mortali absolui possunt Regulares nisi à deputatis, quod maximè repugnat menti Pontificum adeò limitantium casuum reseruationem, vt ex Decreto Clementis VIII. præsertim apparet. Tandem in facultate istâ non solùm attenditur ad commune bonum ob causam dictam, sed etiam quia ad illud spectat, non ita arcum inflecti vt frangatur, & nullus aditus pateat respirandi animabus præ pudore in commissis penè periclitantibus: si præsertim ordinarij Confessarij austeriores, ac scrupulosiores justo censeantur: & Confessarius extra Religionem, vt decet, non est quærendus, nec de ignaris aut minùs timoratis eligendus.

347

*Sed profectò adducta non vrgent, quia aut nihil probant, aut nimis, ex quo etiam fit nihil probare, vt iam ostendo

Ad primum. Exordium Bullæ, & postulatio

Primum dissoluitur, ex Bulla Clementis & Vrbani nihil haberi contrarium.

Procuratoris non vrget, cùm constet decisionem Pontificiam ad alia extensam, quæ postulatio non continebat. Procurator enim caussam suæ Religionis agebat, & tamen decisio ad omnes est Mendicantes directa, ex quibus est Carmelitana, nec solùm ad Mendicantes, sed etiam ad non Mendicantes. Item, postulatio de Monialibus nihil continebat, & tamen ad illos est etiam decisio prorogata. Quòd autem de reseruatis loquantur Pontifices, est quidem verissimum; sed quòd de iis solis, non ita; cùm generalis

Illius verba.

decisio eam non habeat limitationem: Sed quòd ijdem Fratres, & Moniales quantùm ad Sacramentum Pœnitentiæ, seu Confeßionis administrationem, dispositioni suorum Prælatorum subiecti essent. Quæ sunt mera Bullæ verba. Vbi si dicas intelligenda juxta præcedentia & sequentia: Quantùm ad prædictum articulum eligendi Confessarium, & absoluendi à casibus reseruatis, nihil certè ex eo conficitur; cùm potiùs oppositum sequatur: duo enim ibi dicuntur, scilicet non licuisse electionem Confessarij, neque absolutionem à reseruatis. Et licet negari nequeat aliquando particulam, &, expositiuam esse: quod tamen hoc loco id habeat, gratis asseritur. Et quòd non debeat sic accipi, ex inferiùs appositâ clausulâ colligitur, in quâ de reseruatis nihil. Benè verum est quòd si electio Confessarij tantùm negaretur, consequenter erat facultas pro reseruatorum absolutione negata: sed oportuit eam exprimi, quia de eo præcipuè agebatur, & postulantes de alio forsitan non curarent, seu maioris

Clausulæ maioris claritatis gratiâ addi solitæ.

claritatis gratiâ, vt in adductâ clausulâ: Quantùm ad Sacramentum Pœnitentiæ, seu Confeßionis administrationem: vbi sat erat Sacramentum Pœnitentiæ dixisse, cùm constet illud esse Sacramentum Confessionis, sed maioris id claritatis gratiâ geminatum. Propter quam rationem addi aliquando clausulas, & ita non esse inutiles, obseruat Couarruuias Lib. 2. variar. c. 5. n. 9. Pro quo & videndus P. Th. Sancius in Opere morali lib. 2. c. 22. n. 20.

348

*Verba autem illa, Dispositioni suorum

Vera intelligentia verborum Bullæ, quæ malè aduersantes accipiunt.

Prælatorum, & Sedi Apostolicæ, quoad sibi reseruata subiecti sint, non item aduersantes juuant, sed vrgent: vt enim testatur Cardinalis Lugo n. 199. eorum sensus est, circa Sacramentum Pœnitentiæ Religiosos suorum Prælatorum dispositioni subiectos esse debere, sed non ita vt subiectio talis ad reseruata Sedi Apostolicæ debeat extendi: vnde eidem Sedi quoad sibi reseruata debent esse subiecti, illius circa ea dispositionem amplexi. Quem sensum quia non ita exprimebant verba Clementis, ideò ab Vrbano prudenter adiecta: & ita sibi testatum Illustrissimum Maraldum, qui Bullam præfatam Vrbani jussu construxit; vehementerq́ue admiratum, quod in illo alio sensu, quem Moderni contendunt, potuerint accipi, cùm in eâdem Bullâ totum Clementis Decretum innouetur. Illustrissimus, & Eminentissimus Cardinalis attestatur: qui tunc quidem Cardinalis non erat, esse tamen meruit; vt de illius nequeat fidelissimo testimonio dubitari. Ad quod quidem aliqua minimè solida video responderi. Dicitur enim Illustrissimum Maraldum quando

Quædam mimimè solidæ responsiones.

consultus fuit, fortè legitimi sensûs oblitum. Item eum quidem in eo posuisse sensu, quem affirmauit; sed ab Vrbano in alio, qui planior & fauorabilior est, cùm Bullam legeret aut lectam audiret, verba prædicta comprobata. Quin etiam, cùm res ambigua sit, non debet vnius Maraldi attestatio rationum efficaciam infirmare.

349

*Sed quis non videat hæc inconsultiùs

Deijciuntur illæ, testimonio Illustrissimi Maraldi roborato.

pronuntiari? Miratur Illustriss. Maraldus nouum illum verborum sensum, & rationem reddit ex eo quòd Clementis Decretum fuerit innouatum; & tamen oblitum illum asseritur eius, quod ante annos tres cum tantâ fuerat animaduersione & consultatione dispositum. Quòd autem in vno positum sensu, & in alio approbatum Decretum, indigna est viro sapienti coniectura, etiam generaliter loquendo, cùm decisiones Pontificiæ juxta mentem Pontificum construantur exactissimâ consultatione præmissâ, & recognitione scriptorum: quod si non vt certissimum jaciatur fundamentum, Pontificiæ poterunt decisiones, vt vitio incertitudinis quoad sensum verborum laborantes improbari. In casu autem nostro id est speciale, quòd clausula dicta prudenter est ab Vrbano adiecta, quia in Decreto Clementis, vt suprà dictum, non ita expressum habebatur. Licèt autem vnius alicuius dictum non debeat rationum efficaciam infirmare: quando tamen rationes omnes ad auctoritatem, circa quam versatur dictum illud, reuocantur, maximi profectò momenti illud est: & testi de facto proprio deponenti

Testi de proprio facto creditur.

integra fides adhibetur, vt ex Innocentio, Aretino, Surdo, & aliis, habet Marius Antoninus Lib. 3. variar. Resolut. 17. num. 2. Nec rationes ita efficaces sunt, vt is, qui sic respondet, arbitratur, cùm facillimam habeant solutionem.

350

*Ad secundum satis esse apertam mentem

Secundum infringitur ex subordinatione Religiosa, quāquam Pontifices mirè affectant.

Pontificum, vt ex dictis apparet, quorum attentio singularis circa regularem obseruantiam excubat, nolentium debitam subordinationem |

infringi, in quâ potissimum Religionis substantia consistit. Vnde Auctores sententiæ propositæ docent Regulares non posse Bullam sumere, quæsitâ ad id eleëmosynâ, quia Pontifices nolunt circa, hoc regularem obseruantiam relaxari. De quo dictum suprà, num. 255. & 319. & videri possunt Trullench §. 3. dub. 1. n. 11. & P. Mendus disp. 4. n. 19. vbi sic ait: Quare sentio Pontificem voluisse, vt regularis disciplinæ obseruantia vigeret in cunctis,

Ideò BullāBullam sine licentiâ sumi non posse.

subditum etiam in acceptatione Bullæ à Prælati voluntate pendere, opusque illi esse facultate ipsius. Sic ille pergens in probatione: si ergo circa acceptionem ita Pontifices expedire iudicant, cùm tamen res

P. Mendus.

sit satis exigua, nec materia peccati mortalis, juxta receptissimam sententiam, pecuniæ quantitas, quęquæ à Religiosis exigitur: id quod est euidentius in Indiis: quantò potiori jure credendum velle id in re tanti momenti, qualis est illa, de quâ agimus vt nulla maior possit inueniri? Siue ergo fauor, siue onus sit, sic volunt Pontifices, sic Religionis bono conducit, sic conscientiarum securitati consulitur, sic recta ad cælum paratur via, anfractibus labore plenis & periculo manumissis.

351

*Ad tertium. Licèt detrimenta non

Tertium diluitur ostensione inconuenientium.

sint eadem, quæ ex licentiâ pro reseruatis, sunt tamen non leuia; & satis graue inconueniens est continuatâ licentiâ vt quis Confessario extra Religionem confiteatur, pro quo plures Religiones specialem prohibitionem habent. Sed occurrit P. Mendus optimâ præcautione, num. 191. dicens Confessarium debere esse virum doctum, timoratæq́ue conscientiæ, qui attento confitentium statu, medelam sciat eorum malis apponere, additq́ue: & decebit profectò non eligere Confessarium

Cautio P. Mendi superuacua.

extra Religionem, aut saltem non sæcularem: rectiùs quippè Confessarius intra ipsam Religionem, aut saltem alius Regularis, communiter callet, quæ sint munera & obligationes Religiosorum, poterit́poterique commodiùs consulere bono spirituali Pœnitentis, & æquâ lance rem totam ponderare. Sic ille, piè quidem & congruè. Sed rogo iam, quotusquisque erit, qui huiusmodi hortamenta sectetur; cùm experimentis constet eos, qui sic ambulant, & optimos in Religione Magistros habent pro conscientiarum regimine constitutos fugiunt, ad indoctos & ineptos sæpè diuertere, & moribus sibi consimiles, quos putant nihil miraturos in alijs, cùm in se ipsis peiora, aut pessima deprehendant? Docebit profectò, dicitur; quod ab Auctore alio desumptum: sic enim scripserat P. Quintanad. vt in fine, n. 346. ex eodem positum, de quo ille suprà, n. 11. atqui tales decentiam non curant. Patet: nam quid decentius quàm spirituales Patres à superioribus maturo consilio ad gubernandas conscientias designatos adire, quales Clemens VIII. in suo de reseruatione

Quales designandi Confessarij ex Decreto Clem. VIII.

Decreto designari iubet verbis illis: Superiores singulis in domibus deputent duos, tres, aut quatuor Confessarios pro subditorum numero maiori, qui sint docti, prudentes, & charitate præditi, qui à non reseruatis eos absoluant, &c. Hac ergo decentiæ lege contemptâ, qui possit iam de talibus, quod deceat eo in genere quisquam sibi verosimiliter polliceri? Prædicta ergo bona quidem verba, sed verba tantummodò sunt legenda in libris, sed in libris effæta & languida relinquenda.

352

*Ad quartum. Damnum ex tali licentiâ

Quartum iliditur, ex contributionis exiguo subsidio.

proserpens tunc quidem compensabile contributione à Religiosis factâ pro Bullæ consecutione censendum, cùm ita Sedes Apostolica iudicauerit: hucusque tamen aliter iudicasse. Præterquàm quòd incredibile est damnum, quod ab Infidelibus timeri potest, subsidio Regularium, quod non magnum esse potest, compensandum. Quod si modica illa pecunia tanti ducitur, eam Prælati per capita subditorum libenter attribuent vt detrimentum ex laxitate licentiæ huiusmodi progerminans amoliantur: & sæcularium quidem diuersa valde ratio est, ex quibus grandis potest pecuniæ summa recolligi, & à quibus non ea exigitur vitæ perfectio, quæ debet in Religiosis elucere.

353

*Ad quintum & sextum, si quid habent

Quintum & sextum apertè soluuntur.

roboris, id contra reseruationem, aut Religiosam disciplinam auctoritate Sedis Apostolicæ constitutam militare. Si summum ius non est ius, sed iniuria, eò quòd Religiosi à nullo mortali absolui possunt nisi à Deputatis, ergo vbi Cruciata non publicatur, in maiori inquam Orbis Christiani parte, summum ius est summa iniuria: & ita dum Clemens VIII. vt vidimus n. 351. iubet vt Confessarij pro non reseruatis deputentur, summam Religiosis iniuriam irrogabit. Quomodo autem contra mentem illius sit, quod ab eius determinatione descendit? Et reseruata quidem peccata illa tantùm dicuntur, quæ à Prælatis solùm absolui possunt, aut de eorumdem speciali facultate: non autem omnia mortalia, eò quòd pro illis speciales sint Confessarij designati. Quemadmodùm in Prouinciis vbi Bulla Cruciatæ non viget, pro reseruatis non habentur. Reseruatio namque onus specialissimum importat, ex speciali repugnantiâ, quam quis habet in eo quòd Prælatis lapsus eius grauiores innotescant, quando & leuiores solent ab eorum notitiâ remoueri. His ergo præmissis

354

*Dico primò. Religiosi nequeunt Bullæ

Assertio 1. negatiuam sententiam statuens.

indultis gaudere in ordine ad non reseruata, sic tenent Card. Lugo n. 195. & seqq. Diana Parte 4. tr. 4. resol. 43. vbi clarè & apertè deduci ex Bullâ Vrbani VIII. pronuntiat. Et quidem ponderatione dignissimum occurrit Auctorem hunc benigniores semper opiniones amplexum, vel certè vt in plurimùm, vt profitetur ipse, hîc nihil deprehendisse benignum, eò quòd benignitas in hoc genere in magnam proculdubio Religionum perniciem redundabit. Vnde meritò inconsequentiæ in doctrinâ argui potest, dum Parte 11. tract. 6. resol. 38. eam vt probabilem proponit: tenet etiam P. Bardi 1. p. tract. 2. cap. 5. sect. 2. §. 4. & alij. Probatur ex adductis dum fundamenta contrariæ sententiæ solueremus.

355

*Dico secundò. In Societate Iesv

Assertio 2. in Societate IESV id specialius asserendũasserendum.

specialiùs præcedens vrget Assertio: pro quo sic scribit P. Quintanad. suprà, n. 14. Praxim tamen oppositam in nostrâ Societate credo esse; & huic in eâ standum planè censeo, vtpotè ad spiritualem perfectionem conducenti in Religione, in quâ viget perfecta feruentioris disciplinæ obseruantia. Sic ille: & quidem optimè. Ex

P. Quintanad. redarguitur.

quo contra ipsum argui potest: nam si praxi huiusmodi standum est; quia est consona feruentioris disciplinæ obseruantiæ: ergo vbi non viget, ideò erit, quia languescit obseruantia disciplinæ. Tunc vltra: ergo Pontifex concedens id, ex quo tale detrimentum sequitur, illud etiam velle conuincitur. Atqui hoc incredibile est de Pontificio |

zelo, vt vidimus num. 350. ergo & licentiam, de quâ agimus, per eum licere. Id autem respectu Societatis ita esse, speciali est Gregorij XIII. auctoritate firmandum, qui in Bullâ, quæ incipit, Decet Romanum Pontificem, ita loquitur: Ne quis

Greg. XIII. auctoritate firmatur.

autem Apostolicorum indultorum prætextu regularem ac exemplarem Instituti prædictæ Societatis disciplinam, quam modis omnibus retineri & conseruari volumus, dissoluere, aut relaxare præsumat, non esse, nec fore vnquam mentis nostræ, aut Sedis Apostolicæ, vt personæ Societatis absque expressa Superiorum eiusdem Societatis licentiâ vtantur facultatibus, quæ in Iubilæis, Bullis Cruciatæ, Confessionalibus aut alijs quibusuis Apostolicis Indultis, siue communitatibus; siue priuatis personis, siue pijs locis, aut quomodocumq́ue aliter hactenus concessæ sunt, aut in posterùm concedentur: etiamsi in illis expreßè indulgeatur, vt omnes Regulares, etiam Mendicantes huiusmodi facultatibus vti poßint. Hæc ille, alibi etiam à nobis data, sed quæ hîc omitti minimè

Bullæ vsũvsum etiam cum PrælatorũPrælatorum licentiâ nōnon licere quoad prædicta, quorumdam sententia.

potuerunt: ex illis enim Assertio nostra manifestè comprobatur: cùm ex ipsis constet Cruciatæ vsum non esse licitum in Societate sine superiorum licentiâ, in iis præsertim, ex quibus regularis & exemplaris potest disciplina relaxari, quale est id, de quo agimus. Ex eisdem etiam (vt hoc interim dicamus) aliquorum sententia falsitatis reuincitur, qui dicunt Prælatos non posse subditis vsum Cruciatæ quoad reseruata concedere; quia Vrbanus aliorum Pontificum Decretis insistens, & præsertim Clementis, declarauit eorum mentem non fuisse Cruciatam pro reseruatorum absolutione concedere: ad id autem, quod concessum non est, licentiâ nequit prælatorum extendi; licèt aliunde possint ipsi suis vtentes priuilegiis, aut facultate ordinariâ, licentiam similem impartiri. Quod discrimen quoad rem ipsam nullius videtur esse momenti. Ex prædictis autem

Sed præfatâ auctoritate refellitur.

verbis Gregorij, cùm Cruciatam exprimat, videtur clarè deduci licentiam à Prælatis posse ad illius vsum in Societate concedi, & etiam in Religionibus aliis, communicatione gaudentibus: neque enim priuilegium istud per Bullam reuocatum, cùm in Bullâ ipsâ facultates Religionibus Mendicantibus concessæ quoad eorum Fratres excipiantur.

356

*Et præfata quidem verba potiùs quàm

Pro Societate vlteriùs arguitur cum vtili monitione.

subsequentia, oportuit adduxisse P. Mendum num. 212. qui num. 203. doctrinam illam generalem suam de licentiâ pro non reseruatis etiam in Societate locum habere contendit: contrà quam resolutionem verba insinuata sibi obiecit. Quæ quidem vt de reseruatis intelligenda demus, priora certè generaliorem assertionem continent. Circa quod admonendos superiores arbitror, vt Bullam prædictam subditis intimare non negligant, solùm reseruatis de soliciti: dum enim de aliis nihil dicunt, tacitè videntur pro illis licentiam indulgere: quod plus videtur habere roboris, quando videmus scriptores aliquos Societatis, etsi non ex præcipuis Theologiæ luminibus, sententiam laxitati fauentem perdocere. Licèt autem in Decreto 5. Congreg. 6. mentio præfatæ Gregorij concessionis habeatur, & ex eâ tantùm conentur Patres stabilire vsum Cruciatæ in Societate non licere quoad absolutionem à reseruatis: non est inde inferendum quoad alia licitum iudicasse, cùm Pontifex adeò generaliter loquatur; sed de reseruatis statuisse, pro quibus etiam Clementis VIII. & Pauli V. concessionem allegarunt. Circa illud namque, in quo magnum Religiosæ nostræ disciplinæ detrimentum posse contingere comperiebant, oportuit remedium efficax adhiberi. Vel fortè res ista non erat tunc ita comperta vt posteà ob Bullam Vrbani, qui Clementis mentem ampliùs declarauit, & ita graues scriptores eandem illustrarunt, licèt quidam obstrepant.

357

*Dico tertiò. Bulla non prodest

Assertio 3. nōnon prodesse Regularibus quoad casus Papales.

Regularibus in ordine ad reseruata Pontifici, etiamsi in Religione reseruata non sint. Patet ex clausulâ Bullæ sæpiùs adductâ: Dispositioni suorum Prælatorum, & Sedi Apostolicæ, quoad sibi reseruata, subiecti sint. Rogo enim quam vim illa habeant, si reseruata Sedi Apostolicæ vincula possunt peccatorum absolui? Deinde: Sedi Apostolicæ non nisi atrociora crimina reseruantur. Quomodo ergo credibile sit Pontificem absolutionem èex reseruatis in Religione prohibere, quorum plurima atrocia non sunt, sed frequentia inter homines, vt furtum, lapsus carnis, periurium &c. & licentiam ad absolutionem pro atrocioribus, & Censuris eisdem annexis adeò liberaliter & generaliter indulgere? Videatur Cardin. Lugo in Responsis moral. Lib. 1.

Sententiæ aduersæ neque rationem, neque auctoritatẽauctoritatem suffragari.

Dub. 27. & specialiter n. 12. P. Mendus num. 191. sic dicens: Exceptis casibus in Religione reseruatis, ex virtute Bullæ posse quemlibet Regularem absolui ab omnibus peccatis & censuris, à quibus virtute Bullæ possunt absolui sæculares, colligitur ex prædictâ sententiâ. Certè si ex tali sententiâ hoc sequitur, vel ex eo capite omnino refellenda videretur. Non tamen sequitur: quia cùm reseruata Sedi Apostolicæ excipiantur, non fit argumentum ad illa, ex eo quòd non reseruata in Religione possint per absolutionem tolli. Non video equidem talis sententiæ fundamentum: vnde cùm aliàs auctoritate destituta sit, non erit mirum si doctis minimè probabilis videatur.

Nec de Bulla hoc loco plura, cùm alterius sit. Placuit autem circa quotidianam materiam, & oppidò vtilem, nonnihil laboris attexere, pro quo forsitan opportunior occasio non succurret; vnde oportet iam à viâ digressis calamum ad eam reducere, & instituti præcipui cursum vrgeri, vt possit tandem consummari.

Loading...

back | | continue