Avendaño: Thesaurus Indicus

119

*SEruitium personale specialiter di

Quid seruitiũseruitium personale sit.

ctum, vt modò de illo disserimus, quoddam est seruiendi genus coactum, ad voluntatem eorum, qui eam sibi licere existimant facultatem, siue quia Commendatarii, siue aliis titulis: ratione quorum aliquem erga Indos exercent dominatum. Itaque aut cogunt seruire semper inuitos, libertatis titulo conseruato, aut certis diebus, tenuissimi victûs stipendio, vt possint diebus aliis suo commodo laborare. Circa hoc

Export TEI

120

*Dico, vti certissimum, sine graui pecca

Export TEI

Non licere resoluitur.

to, & restitutionis onere, id non posse constare. Videndus Dom. Solorzanus Tomo 2. lib. 1. cap. 1. & in Politica lib. 2. cap. 2. Pro quo & militat P. Fr. Ioannes de Silua in Animaduersionibus pro Indicâ gubernatione fol. 26. & toto ferè Memo

Export TEI

Fr Ioan. de Silua.

riali 2. ac præsertim fol. 41. vbi ait in Concilio Prouinciali Mexicano Anni 1583. Patres omnes,

Export TEI

Concilium Prouinciale Mexicanum.

nemine discrepante, distributionem Indorum ad seruitium præfatum iniquam judicasse. Ratio est, quia hoc est genus quoddam seruitutis, à quo Indi sunt prorsus eximij, vt vidimus cap. 11. Item,

Export TEI

Ratio asserti ex Indorum libertate.

quia hoc legibus in speciali prohibitum, de quibus Dom. Solorzanus citato cap. 1. num. 12. & seqq. Ex quo sequitur neque Reges. Catholicos tale genus seruitij indulgere alicui, aut permittere posse, nisi fortè in delicti pœnam, quod & ab ipsis vetitum respectu cuiusuis particularis: nam ad ministeria publica, & Regium famulitium, nihil obstat obligari. Reges namq́ue subditorum sunt Angeli tutelares, & defendere tenentur eos, ne iniuriam ab aliis, nihil tale meriti, patiantur. Et quemadmodùm eos non possunt seruituti totali subiicere, ita neque partiali, quæ sine ingenti eorum oppressione non solet stare communiter; cùm ingens aliàs oppressio, sit violenta diminutio libertatis.

Export TEI

121

*Quia vero aliqui longi temporis vsu se

Export TEI

Neque circa hoc suffragari consuetudinem.

possunt hac in parte tueri, omnis consuetudo circa hoc per easdem est leges reprobata. Et vt non expressè reprobaretur, nihil proptereà juuare illa posset, nisi quòd ratione illius ad maiorem restitutionem, ob multiplicatas per spatia temporum iniurias, tenerentur. Quando enim tale quid inter Christianos visum, vt alii aliorum personali addicantur seruitio, nullo pœnali merito, inter Hispanos præcipuè, vbi inconcussa habentur jura pretiosissimæ libertatis? Non potest quispiam seruitutem in rebus constituere, nisi qui dominus earum est, vt constat ex Institut. de seruitutibus

Export TEI

Instit. de seruitut.

lib. 2. Titul. 3. §. 4. etiamsi seruitute dominium ab|

p. 28

solutum non amittatur. Quomodo ergo libero

Export TEI

Seruitus in rebus nisi à domino nequit imponi, vnde pro personis arguitur. l. Sancimus.

homini seruitus imponi valeat, qui nullum præter Deum dominum recognoscit? Est autem de rebus ad personas vsitatum in jure argumentum, vt probat Euerardus in Topicis legalibus loco 38. & personæ rebus quibuslibet pretiosissimis præponuntur l. Sancimus Cod. de Sacros. Eccles. & alibi. Sufficiat ergo Indis quòd semper cum metu viuant, hoc enim genus seruitutis est iuxta Horatii

Export TEI

Seruitus est vita in metu.

illud Epist. 16.

Export TEI

Qui metuens viuit, mihi liber non erit vm

Export TEI

Horatius.

quam:

Export TEI

Non illis durius aliud seruitutis genus adiiciamus.

Export TEI

122

*Sed quid Confessarii facient vbi perso

Export TEI

Circa CōfessariosConfessarios difficultas, vbi seruitium personale viget.

nale seruitium perseuerat, obnitentibus quibusdam vrbibus aut etiam Prouinciis, eò quòd dicant non posse aliter ea, quæ ad victum necessaria sunt, ex terræ fructibus, aut re pecuariâ comparari?

Export TEI

Respondeo tales, si in malâ fide sint, nequa

Export TEI

Non absoluendos malæ fidei pœnitentes, & quid de dubijs.

quàm absoluendos, vt est compertum, cuius erit indicium, si de seruitii talis coactione in Confessione se accusent. Si verò vt dubii, Confessarius suo non desit officio, id quod est obligationis aperiens. Quid enim? Dicat seruitium esse licitum? Mentietur. Pœnitentis id conscientiæ relinquat? Non erit id certè conueniens, nec licebit: ideò enim dubitationem proponit suam, vt à Confessario, Claues non solùm potestatis habente, sed scientiæ etiam, dirigatur.

Export TEI

123

*Dices posse Confessarium rationabiliter suspicari, si illicitum dicat esse seruitium, & re

Export TEI

Instantia ex illorum periculo,

stitutionis obligationem aperiat, Pœnitentem nihilominùs contra illius declarationem acturum, ex quo maius in ipsum damnum resultabit, quod euitare Confessarius debet, temporale vnius incommodum spirituali alterius posthabendo.

Export TEI

Verùm hoc non videtur stare posse in casu, de quo loquimur: rogat enim Pœnitens an pecca

Export TEI

cuiusuis eliditur, cum vtili doctrinæ.

tum sit in eo foro, in quo nequit Confessarius responsionem legitimam denegare. Si præsertim confiteatur se sub eo dubio seruitium retinuisse: an scilicet grauiter peccarit, nec ne? Tunc enim graue peccatum est, vt communiter Doctores admittunt. Si enim Confessarius id Pœnitentis conscientiæ remittat, conscientia dubia relinquitur, vt erat anteà, & ita similiter suspicari poterit eum in peccatum relapsurum. Si enim id rationabiliter detectâ veritate suspicatur, multò id erit certius dubio permanente. Et quidem Pœnitens tenetur veritatem inquirere: ergo & Confessarius directè respondere. Videantur Portel Tomo 2. Casu. 45. num. 5. P. Thomas Sanchius lib. 2. de Matrimonio, disp. 38. num. 8. P. Coninck disput. 8. de Sacramento Confeßionis num. 14. P. Layman lib. 3. tract. 6. cap. 13. quæst. 4. num. 7. & P. Palaus Tomo 4. tractat. 23. Puncto 18. numer. 10.

Export TEI

124

*Si autem Pœnitens in bonâ fide fit, & ex manifestatione peccatum graue in retentione

Export TEI

Si bona sit fides, Dissimulare vt Confessarius possit.

seruitii verosimiliter timeatur, poterit dissimulare Confessarius, juxta valde receptam doctrinam, pro quâ P. Palaus suprà num 7. plures adducit, quos & ipse sequitur, sicut & Portel n. 1. & seqq. & circa quam sic loquitur Eligius Bassæus in Floribus Theologiæ Moralis ver. Confessarius 4. num. 18. Quòd scilicet cùm nulla ex monitione

Export TEI

Eligius Bassaus.

speratur vtilitas, & ignorantia inuincibilis est, siue facti siue iuris diuini, naturalis aut humani, non tenetur Confessarius docere, vel monere: immò tenetur in hoc casu tacere propter inconuenientia, quæ inde sequerentur. Et hoc verum, quamuis per ignorantiam peccatum illud sit in detrimentum proximi. Ratio est, quia nulli laqueum debemus iniicere: sed admonere in hoc euentu nihil aliud esset quàm laqueum & offendiculum apponere: nam constitutus in statu bonæ Fidei, Confessarii monitione in malo & periculoso versabitur. Vnde cauere debet Confessarius ne plus respondeat quàm à Pœnitente interrogatur: ad summum contentus sit ipse Confessarius interrogare Pœnitentem, nihilnè sit, quod animum eius grauet, aut conscientiam scrupulosam reddat: quo pacto intelliget an culpatâ ignorantiâ laboret. Sic Bassæus, pro quo & videndus P. Escobar de MandozaMendoza Tomo 2. Theolog. moral. lib. 16. num. 630. Et quod de Confessario dictum est, de Prædicatore pariter asserendum. Si enim in aliquod veniat oppidum, in quo tale aliquid receptum vsu perspiciat, & ex admonitione id

Export TEI

Sicut & Prædicator.

timeat, quod diximus, debet ab admonitione temperare; cùm præsertim monitiones huiusmodigrauia soleant incommoda suscitare. Vnde cùm Augustæ contractus quidam vsurarius inualuisset, quem tamen defendebant ciues, consultus Gregorius XIII. iniquum esse respondit, neque absoluendos, qui ab eo non abstinerent: sed neque in suggestrâ, neque in cathedrâ eam rem tractandam, ne daretur turbis occasio. Sic P. Sacchinus Parte 4. Historiæ Societatis lib. 3. n. 121.

CAPVT XIII.