Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

CAPVT I.

CAPVT I.

De Parochis Indicis Hispanorum peculiaria nonnulla proponuntur.

§. I.

§. I.

Circa notitiam linguæ Indicæ, vbi notanda nonnulla de obligatione prædicationis in Parochis.

1

*DIco Primò. In Parochiis Indo

Assertio 1. Parochos HispanorũHispanorum & IndorũIndorum, horum linguam scire debere.

rum, in quibus Indi etiam sunt, Hispanicum idioma non benè callentes, Parochi illorum linguam ita callere debent, vt circa illos possint quidquid Parochi officium exigit, exercere. Pro hoc facit apertè Cap. Quoniam, de officio Ordinarij, de ciuitatibus loquens, in quibus ciues diuersarum linguarum sunt. Sic etiam est Regiis schedulis cautum. Et iure quidem optimo: quia aliàs inepti penitus erunt respectus illorum. Et quemadmodum si linguam Hispanicam ignorarent, neutiquam possent pro Hispanis Parochi constitui, sic etiam de Indicâ linguâ dicendum. Videantur ea, quæ adducit Dom Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 15. num. 76. & seqq. & in Politica Libr. 4. Cap. 15. pag. 632. Fr. Ioannes Baptista in Animaduersionibus pro Confessariis Indorum, fol. 213. num. 33. Illustriss. Zapatu in Disceptatione de Iustitia distributiua, pag. 125. & 126. & res ipsa sine nouâ probatione indicat in hoc esse peccatum mortale absolutè loquendo, vt citati cum aliis affirmant. Nec valet, si dicatur Parochiam præcipuè esse Hispanorum, & id, quod est præcipuum, attendi debere. Nam in primis negari id potest, quia in Indiis conuersio Indorum præsertim agitur, & ideò Parochorum cura ad eos debet præsertim extendi. Deinde etsi portio minùs præcipua sit, ita ad eorum curam est obligatus Parochus, vt illis plenè prouideat, non secus acsi soli illi in Parochia versarentur.

Euasio ex eo quòd per alios possit prouidere, præclusæ.

2

*Dices, posse per alios prouidere. Sed contra, quia ei, qui absolutè non est idoneus in eo genere, de quo agimus, non agimus, non suffragatur similis excusatio, quòd scilicet per idoneos |

potest defectus talis suppleri. Sic in defectu scientiæ præcipuè tradunt Doctores, pro quo videri potest Illustriss. Barbosa de Potestate Episcopi Allegat. 63. Et quidem quæ Concilia, & sacri Canones determinant circa collationes Beneficiorum vt dignioribus dentur, nullius essent roboris, quia quod dignitatis defuerit, poterit per alios suppleri: ex quo fieret etiam indignos eligi posse, quia & illis tale suppeteret supplementum. Est ergo electio dicta ignorantis linguam aut irrita, vt volunt multi apud Dom. Solorzanum; aut irritanda, si electus non speretur conuenienti tempore illius notitiam & vsum adepturus, vt videri potest apud Fr. Ioannem Baptistam num. 34. vbi generaliter id statuit de indignis, & præsertim loquitur de ignorantia linguæ; addit tamen sic: Nota hoc pro Parochis populorum Indorum, nescientibus Indorum linguam: pos

Fr. Ioannes Baptista.

sunt tamen per alium prouidere, scientiam & peritiam linguarum Indorum habentem. Sic ille. Cuius doctrinæ aliquis insistens poterit arbitrari sine peritiâ linguæ Indicæ posse Parochum quempiam constitui, quando defectus ille per alium suppleri potest. Sed certè Auctoris illius alia est mens: loquitur enim in casu, quo idoneus non inueniatur ex ea parte; cùm tamen aliàs talis sit. Neque obiici potest casum non habere locum, quandoquidem sunt alij, per quos suppleri talis defectus potest. Nam vel illi superueniunt post factam Beneficij collationem: vel si iam aderant, fortè non apti vt illis posset Parochialis cura demandari, quia præter linguæ peritiam multa alia ad id muneris exiguntur.

3

*Cùm ergo habiturus Parochialem curam

Quæ peritia linguæ in Parocho requiratur. Et in primis necessariam pro Confessionis Sacramento & alij.

linguam Indorum debeat scire; dubitari potest qualis illius peritia requiratur. Circa quod in primis dicendum eam requiri, quæ sufficiat ad Sacramentum Pœnitentiæ administrandum: quæ si habeatur, circa administrationem aliorum nulla erit difficultas: pauciora enim ad illa necessaria sunt, & breuiori possunt instructione conferri, stante necessariâ pro illis dispositione. Ratio est clara: quia hoc est, quod maximè spectat ad officium Parochi: vnde & defectus in illis valde substantialis est, vt communiter dicunt Docto

Ex Ferdinando Zurita notanda doctrina.

res, & res ipsa clamat. Addit autem Ferdinandus Zurita in Enchiridio Indico Quæst. 5. Proposit. 2. ad ordinarium Confessarij munus sufficere mediocrem linguæ Indicæ cognitionem, licet ignoret alicuius vocis significationem, dummodò omnia ferè percipiat. Quod est equidem notandum ad scrupulos remouendos, & ne Indi sæpiùs cogantur peccata eadem confiteri. Deinde, talis peritia necessaria est, quæ ad instructionem

Necessaria quæ ad prædicationem sufficiat.

generalem sit sufficiens in iis, quæ ad mores formandos pertinent, vnde & quæ ad prædicationem sit necessaria. Sic statuit Concilium Tridentinum Seßione 23. Cap. 1. de Reformat. omnia prædicta amplectens his verbis: cum præcepto diuino mandatum omnibus, quibus animarum cura com

Concilium Trid.

missa est, oues suas agnoscere, pro his sacrificium offerre, verbique diuini prædicatione, Sacramentorum administratione, ac bonorum omnium operum exemplo pascere &c. Et quidem stante obligatione circa alia dicta, circa prædicationem non videtur locus excusationi superesse: notitia enim linguæ Indicæ ad illa sufficiens est vt èex superiori loco possit Parochus suos Parochianos instruere, si diligentiam aliquam præmeditationis adhibeat. Vnde experimento constat faciliùs prædicare eos, qui addiscendis Indicis linguis operam nauant, quàm in audiendis Confessionibus expediti reperiantur. Pro qua obligatione clamat Synodus Diœcesana Limensis Ann. 1614. Libr. 1. Tit. 1. Cap. 4. vbi singulare præceptum scribendi conciones ad reddendam rationem habetur. Et pro eadem est celebris Schedula Philippi Tertij Regis nostri die 4. Aprilis Ann. 1609. formam statuens in Beneficiorum prouisione tenendam, de qua Dom. Solorzanus suprà num. 14. ibi: Y de los asi examinados escojan los Arzobispos y Obispos tres los mas dignos, teniendo consideracion à la suficiencia de la lengua para dotrinar, y predicar &c.

4

*Possunt autem quandoque id per alios

Per alios id fieri aliquando posse, non semper. Nicolaus I. Pont.

idoneos præstare: quod iam olim Nicolaus Primus respondit ad Consulta Bulgarorum Cap. 106. sic dicens: nec enim curamus, quantùm ad fidem nostram pertinet, qui prædicent, sed quem prædicent. Sic ille. Quod quidem ita intelligendum est, vt quandoque id fieri possit, non semper: sic enim Concilium Tridentinum intellexit Sessione 5. Cap. 2. de Reformat. ita loquens: Archipresbyteri quoque, Plebani, & quicumque Parochiales,

Concilium Trid. solos eximit impeditos.

vel aliàs curam animarum habentes Ecclesias quocumque modo obtinent, per se, vel alios idoneos, si legitimè impediti fuerint, diebus saltem Dominicis & Festis solemnibus, plebes sibi commissas pro suâ & earum capacitate pascant salutaribus verbis, docendo quæ scire omnibus necessarium est ad salutem: annuntiandoque eis cum breuitate & facilitate sermonis vitia, quæ eos declinare, & virtutes, quas sectari oporteat, vt pœnam æternam euadere, & cœlestem gloriam consequi valeant. Hæc Concilium, solùm excusationem eorum admittens, qui legitimè fuerint impediti, vnde constat alios generaliter teneri. Videndi Bonacina Tomo 2. Disput. 5. Quæst. vnica. Puncto 2. num. 19. & Disput. 6. Quæst. vnica. Puncto 8. & Diana Parte 6. Tract. 7. Resolut. 13. & quidem cùm Concilium dicat id faciendum pro suo, & audientium capacitate, omnis videtur excusationi locus interclusus, nihil enim supra vires petitur, nisi velint officij obligationes supra vires esse, vnde illas, admittendo ipsum, subire minimè debuissent. Probat autem Ferdinandus Zurita suprà Quæst. 26. prædicari posse etiam cum

Pro mediocritate linguæ Indicæ animaduersio.

periculo falsum aliquid proferendi, per quod Indi in errorem aliquem inducantur. Quod quidem ad capacitatem referri potest, de quâ Concilium loquitur. Nihilominùs cautè accipiendum est, scribi enim concio potest, iuxta citatam Synodum, & Indi consuli circa id, in quo dubium erga significationem vocabulorum occurrit. Neque ex Episcopis argui potest, quorum plures

Ex Episcopis non prædicantibus argui nequit.

numquàm suggesta conscendunt; cùm tamen docti sint, & timoratæ conscientiæ, quique omnes officij sui partes studeant adimplere: cùm nihilominùs iure diuino teneantur ad pascendas oues, etiam prædicatione, vt ex Concilio Tridentino vidimus num. præced. Ad hoc enim dicendum in Episcopis ita vsu rceptum, quamuis non desint, qui rem hanc minimè scrupulo vacuam arbitrentur. Habent prætereà graues occupationes, propter quas illis conceditur, vt per alios id facere possint, vt constat ex Cap. Inter |

cetera, de officio Ordinarij. Quod tamen in Parochis secus habet, vt est manifestum, & præsertim Indorum.

5

*Ex doctrina tamen quorumdam videtur

Qui eos excusent.

ea obligatio cessare, si in Parochia sint Concionatores. Sic Diana suprà sibi contrarius, cum Trullench, quem allegat. Alij, quia in oppidis,

Diana.

in quibus Parochi sunt, adsunt Concionatores, qui frequenter ad populum verba faciunt dignè, & vtiliter, ac multò meliùs quam Parochi ipsi: tunc enim, cùm facile sit Parochianis ad Conciones ire, si quæ sunt necessaria ignorent, illis est & non Parochis adscribendum. Sic Posseuinus de Officio Curati Quæst. 3. Cap. 3. cuius doctri

PosserinusPosseuinus.

nam proponit, & videtur amplecti P. Bauny Tomo 1. Lib. 10. Quæst. 32. § §. penult. & vlt. licet ex

P. Bauny.

ipsius doctrina contrarium sequi videatur, cùm ait Concionatores dictos ab Episcopis Substitu

Sibi non consonus.

tos, vt quod Parochi per se nequeunt, per ipsos faciant. Iuxta quæ Parochi, qui per se possunt, non videntur excusandi. Excusat autem à mortali idem Pater eos, qui inopiâ doctrinæ laborant; aut commeatum non habent ad alendum Concionatorem. Sic §. Primò, inopia. Sed certè

Qui & refellitur circa alia.

non video quomodo id stare possit, cùm Parochus sufficienti debeat instructus doctrinâ constitui: & vt num. præced. ex Concilio Tridentino diximus, non ad elegantem & politum dicendi modum, aut eruditione conspicuum, teneatur, sed pro sua & audientium capacitate. Audient autem oues Pastoris sui verbum sanum, & irreprehensibile, iuxta Apostoli monitum proponentis, si illi grauitas morum, & vitæ exemplum auctoritatem præterea concilient. Et humano timore depulso vsus facilitatem conferet, vt multiplici experientiâ passim comprobatur.

§. II.

§. II.

Obligationes aliæ eorumdem Parochorum.

6

*DIco Secundò. Hispanorum Parochi in

Assertio 2. HispanorũHispanorum Parochos in Indijs ad omnia teneri, quæ generaliter Parochis incumbũtincumbunt.

Indijs sub graui reatu conscientiæ tenentur ad omnia illa, quæ de Parochis generaliter tradunt Doctores, pro quibus videri possunt Posseuinus, Piasecius, Zerola Summistæ verb. Parochus P. Bauny Tomo 1. Tract. 10. P. Fragosus Tomo 2. Libr. 10. Disput. 21. P. Cressolius in Mystagogo Libr. 3. Cap. 44. & seqq. P. Reginaldus, P. Filliucius, Lelius Zechius, Diana, Barbosa de Potestate Episcopi, locis, quos dabunt Indices, Hieronymus Garcia integro opere de Sacerdotio, Bonacina diuersis in locis, sed præsertim Tomo 2. Disputat. 6. Quæst. Vnica, Puncto 8. num. 4. & alij passim. Quod quidem expressisse oportuit, quia sunt aliqui res Indicas alijs oculis adspicientes, vt scilicet ea, quæ alibi obseruantur, in illis debeant pariter obseruari. Cùm sit profe

Et speciali quodam titulo. Et ita debent.

ctò certissimum Indicos Parochos maiori debere virtutum exemplo fulgere, ob rationem superiùs inculcatam: quòd scilicet in teris sint, in quibus de conuersione infideliũinfidelium agitur, & de promouendâ Christianâ religione, vnde ipsi prælucere eisdem debent vitæ probitate, & obligationum suarum obseruatione constanti, atque Hispanis insuper, vt & illi pusillos non scandalizent: quod quidem ægrè obtinebitur, si Parochos non habeant, quorum monitis & exemplis ad moderationem vitæ formentur. Debent ergo, vt aliquid in speciali dicamus,

Primò, Residere in Parochia, aut valde pro

1. Residere in Parochia.

pe. Ex Declaratione sacræ Cardinalium Congregationis. Pro quo Riccius Parte 4. Decisione 41. & Diana Parte 3. Tract. 4. Resolut. 156.

Secundò. Non abesse præter spatio temporis

2. Non abesse nisi &c.

iure, aut speciali licentiâ, iuri eidem conformi, permissa. De quo Tit. 14. num. 4.

Tertio, Prædicare, iuxta dicta §. præced. Pro

3. Prædicare,

quo & Limensis Synodus Cap 4. citato.

Quartò, Per seipsos Sacramenta administra

4. Per se ipsos ministrare.

re: licet quandoque per alios possint. Videndus Diana Resolut. citatâ, apud quem alij, & dicta Tit. 14. num. 6. & 7.

Quintò, Infirmis præsertim succurrere, ne

5. Infirmis adesse.

que post administrata Sacramenta eos penitus deserere. Pro quo Paulus V. in suo Rituali, & Concilium Limense Tertium Act. 2. Cap. 29. vbi de extremè laborantibus, & Dom. Machadus Tomo 2. pag. 129. Docum. 23.

Sextò, Ad dicendas Missas, Confessiones

6. Non admittere incognitos. Concilium Trid. Ses. 23. c. 16.

audiendas, & concionandum, eos non admittere, de quibus sufficienter non constat idoneos esse & approbatos.

Septimò, Eos, qui pagos incolunt, & tamen Paræciani eorum sunt, suæ curæ commendatos

7. Docere rudimenta fidei etiam rusticanis.

habere, vt & illi, quæ necessaria sunt ad salutem sciant, & quæ ad Christianam agendi rationem spectant, instruantur, atque ad eorum obseruantiam excitentur. Et hoc supponit generalem obligationem docendi omnes rudimenta fidei, de quâ P Fragosus suprà §. 1. num. 2. vbi circa modum docendi puellas specialis instituenda ratio; in illis enim defectus iste magis solet errorum germina pullulare, cùm factæ fuerint grandiores.

Octauò. Non exigere quidquam pro officij

8. Gratis officium exercere, exceptis &c.

sui functionibus, præter id, quod lege aut consuetudine legitimè præscriptâ est constitutum. Vbi horum nihil licebit pacisci: sed cum paterna moderatione, vt rigidi non videantur exa

Declaratio Card. 1. Feb. 1593.

ctores.

Nonò, Pauperum Paræcialium specialem solicitudinem gerere, quod specialiter in Conci

9. Pauperum cura.

lio Tridentino iniungitur, cùm de obligatione residendi agitur: Seßione 23. Cap. 1.

Decimò, Libros Baptismi, Matrimonio

10 Libres habere Baptismi &c.

rum, & alios habere, ex quibus id omne constet, quod ad commune bonum conducere potest. Idem Concilium Seßione 24. Cap. 1. & 2. de Reformat. Matrimonij. P. Thomas Sancius Lib. 7. de Matrim. Disput. 10. num. 13.

Vndecimò. Celebrare Missam, quoties id ad

11. Missam celebrare.

officij rectam administrationem ita spectat, vt defectus in eo non leuis populo videatur. Varietatem opinionum videre licet apud P. Bauny suprà Quæst. 12. Ad solos dies festos obligationem redigere est plurimos ex Paræcianis consolatione maximâ & fructu ingenti priuare, præsertim in sacratioribus temporibus, vt Aduentus, Quadragesimæ, Octauæ Corporis Christi, & si qua alia occurrant.

12. Nec stipendium pro ea accipere, quando est obligatoria.

7

*Duodecimò, Non recipere stipendium pro Missis, quas celebrare tenentur, vt declarauit sacra Cardinalium Congregatio, & ita Diana |

Parte 4. Tract. 4. Resolut. 232. mutauit sententiam, quam tradiderat Parte 2. Tractat. 14. Resolut. 26. Videndus etiam Parte 11. Tract. 8. Resolut. 67. Vbi etiam contra nonnullos nouitatum architectos, qui pro applicatione fructûs Sacerdoti correspondentis duplicari posse stipendium asserunt, de quo & Tract. 7. Resolut. 27. Digna sanè sententia, quam Ecclesia inter absurdas alias, reprobatas iam ab ipsâ, aut reprobationi proximas, comprehendat; quantumuis pro ea militet Thomas Hurtadus Tractatu 2. Resolut. 17. nonnullos adducens: qui & num. 187. & 188. doctrinam aliam minimè admittendam proponit, iuxta quam duplicatum stipendium potest recipi à diuersis. Sed Decreto standum, iuxta

Efficax procuratio.

quod est optima pro Assertione ratio, quia pro applicatione Sacrificij nihil accipi potest, esset enim simonia: si ergo stipendium licet, id tantùm est ob laborem in sacrificando: atqui labor est debitus: ergo ex tali titulo nihil accipi potest. In quo sunt qui censeant, etiam cùm labor est indebitus, non posse accipi stipendium, si Parochia suppeditet tantos redditus, quantis Parocho opus est ad vitæ onera. Sic P. Bauny suprà Quæst. 14. & ante eum Vega verb. Missas, Casu 33. & 34.

Etiam cũcum obligatoria non est, iuxta aliquos, pro quæ arguitur.

Quod fundari potest ex eo quòd Parochi tunc accipiunt stipendium in sustentationem: atqui illam iam à Paræcianis habent: ergo accipere vlteriorem nequeunt. Si dicatur argumentum multùm probare, quia ex eo sequeretur generaliter eum, qui sufficientem sustentationem habet, non posse stipendium accipere; cùm tamen contrarium sit communi doctrinâ receptum. Pro quo videri potest P. Oñate Disput. 84. num. 149. & seqq. Occurri potest, quia in casu, de quo loquimur, Parochus sustentationem habet à Parochianis tribuentibus temporalia, quia accipiunt spiritualia: ergo spiritualia huius diei nequeunt aliis conferri. Et licet possint Parochiani obligationem dicendi Missam remittere, non tamẽtamen censendi sunt sic remissionem facere, vt bonum, quod ex Missa illis prouenire potest, aliis tribuatur. Qui discursus, licet à præfato non proponatur Auctore, est tamen consideratione dignus, vt Parochi in hoc non sint ex pecuniarum cupiditate præcipites, vbi docti, neque scrupulosi aliàs Scriptores periculum deprehendunt. Iuxta quæ

Synodales Pacenses circa Missam pro Sponsis, non admittuntur.

non videtur admittendum, quod habetur in Synodo Diæcesana Pacensi Lib. 1. Tit. 5. Cap. 19. scilicet pro Missa benedictionum nuptialium posse accipi stipendium, quia non est obligatio illam pro sponsis dicendi. Quidquid de improbabilitate & ignorantia indignè dicat P. Turrianus in Selectis Parte 2. Disputat. 31. Dub. 16. Iubet etiam Concilium secundum Limense pag. 19. Summarij, num. 67. Missas Cathedralium, & Pa

Quidquid circa Missas in Festis à Concilio Limensi statutum.

rochialium Conuentuales, etiam Indorum, dici pro populo in Dominicis & Festis, quas ex tunc applicauit. Censet autem Dom. Villaroël non esse pro eo obligationem, quia Concilium non est vsum verbis præceptiuis. Sic Quæst. 9. Art. 5. parùm consentaneè ad ea, quæ dixerat Quæst. 2. Art. 1. num. 12. quòd scilicet ex grauitate mate

Dom. Villaroël minùs consequenter locutus.

riæ colligitur obligatio, etiamsi verba præcepti non sint. Deinde, Si applicatio Concilij valuit, non potest alia non esse culpabilis. Debuit ergo probare Concilium non potuisse applicare, licet præcipere potuerit. Sed certè Concilium opi

Vbi notanda alia.

nione est vsum probabili; & cùm res dubia remaneat, non poterit Parochus alteri applicare, cui se quomodolibet obligarit. Quod autem ad obligationem applicationis attinet, iuxta citatum Concilij Decretum, statuunt etiam Synodus Diœcesana Limensis Libr. 1. Tit. 5. Cap. 15. & Pacensis Libr. 1. Tit. 5. Cap. 11. addens, quod si non possit dici in die festo, dicatur sequenti.

8

*Decimotertiò, Audire Parochianorum

13. Parochianorum Confessiones audire. Pro quo vrgetur.

Confessiones, quoties illi conuenienti ex caussa petierint. Video circa hoc extare opiniones, de quibus Diana Parte 2. Tract. 16. Resolut. 2. & Parte 11. Tract. 8. Resolut. 29. vbi semel aut bis audire detrectantem non peccare mortaliter, ex P. Dicastillo statuit contra Bonacinam. Pro quo & videndus P. Escobar de Mendoza Tomo 2. Theologiæ moralis Lib. 16. à num. 607. vsque ad 615. Et quidem Auctores aliqui, dum fauere conantur Parochis, & eorum reipsa, licet alia sit ipsorum mens, fouere socordiam, fidelibus incommodare grauiter comperiuntur. Quis ferat diem esse solemnem, ac Iubilæum in Parochia, & confiteri volentes Parochianos à Pastore repelli, esseque coràm Deo illum à reatu immunem, qui sic coràm hominibus damnabilis inuenitur? Cer

Ex obligatione circa Eucharistiam robur additur.

tè si Eucharistiam peterent, & negaret, nullo pacto excusabilis haberetur: ergo & negans Pœnitentiæ Sacramentum. Illatio est vrgens: quia respectu vtriusque eadem ratio est in officio fundata Pastoris. Video Patrem Bauny. Quæst. 20. de Eucharistia idem quod de CōfessioneConfessione sentire,

B.P. Bauny.

& veniale in eo tantùm peccatum agnoscere; magnum tamen: quod quidem tale existimat ob auctoritatem P. Suarij, P. Vazquez, P. Valentiæ, Cardinalis Toleti, Victoriæ & Viualdi, quibus addere & alios posset. Atqui illi mortale esse affirmant: ergo parum eorum auctoritati defert, dum tantùm veniale esse contendit. Meliùs P. Lessius circa Additiones S. Thomæ quæst. 8. num. 29. nostram vt omnino tenendam statuens Positionem: sicut & Pharaonius Tract. 1. Seßione 20. Casu 1.

9

*Decimoquartò, Turpes cantilenas, sonos,

14. Turpia in sonis, & actionibus ab Ecclesia propulsare.

salutationes, repræsentationes, & comessationes, arcere ab Ecclesia. Pro quo videri potest P. Fragosus suprà num. 23. & 24. & circa cantilenas & sonos, quæ à me dicta in Epithalamio Tit. num. 954. & seqq. & circa conuiuia, admittit ille cum Raphaele de la Torre vt in angulo Eccle

Quid circa conuiuia.

siæ aliquid sine tumultu sumatur: non equidem probamus, quod videtur in Indijs, vt non longè ab altari maiore, in quo sanctissimum est Eucharistiæ Sacramentum solemni pompâ propositum, lautiores epulæ pariter proponantur. Abusus est penitus extirpandus: si tamen sit qui fęminasfæminas nobiles audeat contristare.

Tandem, Lectioni vacare, vt ea quæ ad sui

15. Lectioni & studio insistere.

officij administrationem spectant, dignè exequi possint. Neque enim satisfaciunt, dum dicunt, si quid difficultatis oriatur, posse tunc aut libros, aut doctos consultare. Multa siquidem occurrunt in ipsa administratione, in quibus consultationi non est locus, & vel committendus error, vel erroris periculum incurrendum. Videatur Concilium Limense Tertium Act. 3. Cap. 22. Et P. Cressolius Lib. 3. Cap. 49.

§. III.

p. 207
§. III.

Difficultates nonnullæ circæ eosdem expeditæ.

10

*PRima sit, an eiusdem Parochiæ plures esse

An plures Parochi esse eiusdẽeiusdem Parochiæ possint. Vbi pro parte negatiua arguitur.

Parochi poßint.

Id quidem in Indiis vsu receptum videmus, sed sunt qui id minimè probent, ex quibus Oldradus Staphylæus, & Lælius Zecchius, quos adducit, & sequitur P. Bauny Quæst. 3. alijque adducti à Trullench Tractatu de Iure Parochi, Tomo 3. Dub. vltimo, num. 1. quibuscum & sentit: qui id probant Primò, ex Cap. Dilecto. de Præbendis, vbi

Cap. Dilecto, de Præbendis.

sic habetur: Ad vnicum ius spirituale, quod vacabat ibidem, in simul duos Canonicos instituere prædicto Legato non licuit: nam si duo vnicam Præbendam haberent, id esset contra Turonense Concilium, quod Præbendarum sectionem inhibet: si verò duobus receptis, vni tantùm Præbenda daretur sub expectatione, alius contra Lateranense Concilium remaneret. Hæc Innocentius III. ex quibus ad Parochiale beneficium sit efficax argumentum. Secundò, quia inter Beneficiarium & Ecclesiam, cui præest, matrimonium quoddam spirituale contrahitur, ex Doctoribus apud P. Comitolum Lib. 1. Quæst. 72. num. 8. Atqui maritalis coniunctio vnius cum pluribus turpis, & omni iure nulla est atque inanis. Ridiculè ergo vni eidemque Parochiæ vt mulieri viros plures tribuunt aduersarij. Tertiò, vnius eiusdemque corporis non est nisi vnum caput: & Parochia corpus est, cùm instar membrorum habeat differentiam, in quæ à Parocho vita spiritualis vt à capite per gratiam manat: ergo eam regere non est plurium, sed vnius tantùm, & iuxta hæc ita statuitur L. 2. Titul. 16. Part. 1. Quibus non obstantibus.

11

*Dico tertiò, vnius & eiusdem Parochiæ

Assertio 3. affirmans.

plures possunt esse Rectores. Sic Bellamera, & Cardinalis Tuschus apud citatum Auctorem, qui pro eodem adducit Galliæ vsum, quamuis in fine conetur respondere ad illum, dicens illos non esse Parochos, sed viros industrios, qui nomine Episcoporum, non quidem curam animarum exerceant, sed curæ tantùm exercitium. Quod est

Vsus Galliæ defenditur.

creditu profectò difficile, Ecclesiis scilicet illis non esse de Parochis prouisum, qui vt veri Pastores fidelium curam peculiarem gerant, & per solos mercenarios negotium tantum transigatur. Curam quidem animarum non habent. Quis ergo illam habebit? Episcopi? Atqui illos non posse commodè Ecclesiis particularibus curâ immediata prouidere, generalis Ecclesiæ vsus iam olim ab ipsis Ecclesiæ exordiis demonstrauit. Aliàs cur Parochi in Ecclesiis creantur, cùm sufficiant Episcopi, curâ apud ipsos residente? Et quidem viri illi industrij, qui nomine Episcoporum curæ exercitium habent, Ecclesiis numerosis adhibentur. Tales autem Ecclesias Parochorum curâ destitui, quæ minoribus impẽditurimpenditur, non videtur iuxta æquitatis regulas admittendum. Et ita in Indiis sic est diuersis in locis constitutum. Vbi distinctio illa nequit admitti: dantur enim administrationes istæ vt vera Beneficia per oppositionem, & Canonicam institutionem. Id quod est iuxta communem Doctorum sensum, iuxta quem, si plures sint eiusdem Parochiæ Parochi, cuiuslibet ex illis licentia sufficit, vt alius possit Matrimonio assistere. Pro quo P. Busenbaum Lib. 6. Tractat. 6. Cap. 3. Dub. 2. §. 3. duo sint & Pharaonius in Appendice, Tractat. 1. Seßione 13. Casu 2. Quòd autem nihil obstat, constabit vlteriùs obiectorum solutione.

12

*Ad primum dico ex Capite illo consta

Solutio obiectionis 1. de Præbendarum indistinctione.

re Præbendam diuidi non posse regulariter loquendo, quia duobus commodè seruire nequit. Quòd autem si pinguis sit, & pro duobus sufficiens, diuidi possit, manifestè habetur in Cap. Vacante, eodem Titulo. Vbi sic dicitur post pro

Cap. Vacante, de Præbendis.

hibitam diuisionem: Nisi rationabili caußa de vacante Præbendâ supra dicta duæ fuerint constitutæ, ac tot sint vtriusque prouentus, quòd per vtramque sit vtrique prouisum in Beneficio competenti. Sic ibi Pontifex idem. In citato etiam Cap. Dilecto, sic

Cap. Dilecto cit,.

habetur: Quamquam interdum hi, ad quos spectat electio, de communi assensu augmentare valeant numerum Præbendarum, quoddam ius spirituale de nouo creando, &c. Idem ergo dici de Beneficio Parochiali potest, iuxta plenam facultatem pro Indiis concessam Regibus nostris à Sede Apostolicâ, interueniente iudicio Episcoporum, vt omnis circa hoc dubitatio debeat consopiri.

13

*Ad secundum, si ita est, quod Parochi

Solutio 2. de vnico sponso.

sponsi sunt, communis omnibus remanet difficultas, quomodo scilicet, cùm Episcopus sponsus sit, duo esse Ecclesiæ sponsi queant: immò & tres videntur concedendi: nam Christus etiāetiam sponsus est: vnde in officio Consecrationis & dedicationis Ecclesiæ dicitur: Sponsum eius Christum adoremus in eâ. Dici ergo potest quod in his metaphoricis & mysticis locutionibus non sunt omnia, quæ in iis, ex quibus similitudo trahitur, requirenda. Sic sapiens de sapientiâ loquens, hæc habet: & quæsiui sponsam mihi eam assumere. Sapient. 8. v. 2. Quomodò ergo sapientia tot habet sponsos, quot sapientes sunt? Et certum est sapientem de illâ vt de vnâ loqui, sicut constat ex Cap. 10. & 11. vbi magnalia Patrum veteris Testamenti eidem adscribit. Deinde dici potest Parochos non esse sponsos, sed Rectores, vt eos Sacri Canones vocant. Neque P. Comitolus Doctorem aliquem in speciali allegat aliter sentientem: quòd si aliqui sint, minùs propriè locuti, & per quamdam similitudinem Episcoporum, in quo non est multùm insistendum.

14

*Ad tertium facilis est responsio iuxta nu

Solutio 3. de vno capite.

per dicta de mysticâ locutione, addendo quòd sicut Paræciani vniuntur nexu aliquo vt efficiant vnum corpus, ita dici potest quòd Parochi vniantur & vnum caput efficiant, sicut Capitulum Sede vacante vnum caput est: quo pacto dici etiam posset esse vnum sponsum, qui ex multis conflari potest: sic enim Alexander III. Reipublicæ Venetæ concessit vt Adriatico mari in signum pleni dominij desponsaretur: cuius desponsationis ceræmonia celebris annuatim repetitur die Ascensionis Domini, de quo multi agunt Auctores. Neque lex adducta vrget, quando praxis, de quâ loquimur, Regiâ auctoritate fulcitur, quæ suis potest in legibus dispensare. De Episcopis alia ratio est, quia sunt præcipua Capita, & ita ex eo benè arguit Innocentius III. |

in Cap. Quoniam, de Officio Ordinarij. Illud præfatis addendum: quòd cùm ratio multiplicandi Parochos numerositas Paræcianorum sit, non debent per hebdomadas alternatim seruire: & ita decernitur in Synodo Diœcesanâ Limensi Libr. 1. Titul. 5. Cap. 14. Quod vtinam obseruetur.

15

*Secunda difficultas, An tales Parochi, si

An teneantur ad restitutionem Horas non recitantes Parochi.

Horas Canonicas non recitent, teneantur ad aliquam restitutionem.

Ratio dubitandi, quia obligatio restitutionis oritur ex eo quòd Beneficiati recipiant redditus Ecclesiasticos cum eo onere, scilicet propter officium, vt constat ex Cap. Cùm secundùm Apostolum, de Præbendis. Cap. Finali, de Rescriptis in Sexto. Et ex Concilio Lateranensi sub Leone X. Seß. 9. §. Statuimus. Et aliàs debent esse sufficientes

Pro negatiua fundamentum.

ad congruam sustentationem ex citat. Cap. Cùm secundùm, vbi sic dicitur: Dignum est vt Ecclesiæ stipendijs sustententur, in quâ, & per quam diuinis obse

Cap. Cùm secũdùmsecundum, de Præbendis.

quijs adscribuntur. Sic ibi. Vnde graues scriptores tenent, Beneficium tenue, quòd scilicet tenues redditus Ecclesiasticos habet, non inducere obligationem restitutionis, vt videri potest apud P. Thomam Sancium Lib. 2. Consiliorum, Cap. 2. Dub. 66. qui hanc sententiam ait esse probabiliorem

Ex Beneficio tenui arguitur, ex quo non oritur obligatio.

in praxi: pro quâ & Diana multis adductis Parte 2. Tractat. 12. Resol. 9. & P. Escobar de Mendoza Tom. 1. Lib. 3. n. 160. In Indijs autem Parochi Hispanorum tenues redditus Ecclesiasticos, ex decimis inquam, recipiunt, & quod ad congruam sustentationem necessarium est, ex stipendiis peculiaribus habetur, quæ pro singulis ministeriis assignata sunt, in quibus id fieri sine indecentia, & simoniæ apparentiâ potest. Quod tamen nescio an plenè sic agentes consequantur. Ea au

Attendenda ministeria alia præter recitationem.

tem quæ ministeriis respondent, non esse cum aliis computanda, sed attendendum tantùm id, quod ex decimis Beneficiarij obtinent, ex multorum sententiâ deducitur, quos P. Sancius adducit suprà, Dub. 68. & Diana Resolut. 8. eosdem secuti: dicentes in Capellaniâ tenuitatem attendendam respectu fructuum, qui supersunt, dempto stipendio, quod Missis debetur, & Dub. 83. tamquam probabiliorem idem Pater amplectitur sententiam quamplurium, quos ibidem profert, tenentes in ordine ad restitutionem attendendos fructus, qui respondent ministeriis, vbi in speciali de Curatis id asseritur, & de illis nihil restituendum. Pro eodem videndus P. Bauny in Praxi Beneficiorum, Disputat. 13. Quæst. 36. Assertione 3. vbi pro eadem alios adducit. Et Tomo 1. Tractat. 10. Quæst. 36. qui Assertione 4. cum aliis ibidem citatis concludit Parochum, sicut & Episcopum quintâ receptorum fructuum parte restitutâ satisfacere, quod & tradit Trullench Tomo 1. in Decalogum, Lib. 1. Cap. 7. Dub. 16. num. 3. addens Canonicum quartâ, & alios tertiâ. Vbi ergo illi perpauci, nihil videtur obligatio restitutionis vrgere.

16

*Dico quartò. Si id quod Parochis Hi

Assertio 4 negāsnegans obligationem, quando ex decimis bona pars sustentationis non habetur.

spanorum in Indiis decimalium fructuum tribuitur, adeò tenue sit, vt non præstet bonam partem sustentationis, non tenentur quidquam ex eisdem restituere. Sic Auctores, quos adducit P. Sancius suprà, Dub. 67. vbi propositis variis dicendi modis circa designationem bonæ huius partis sustentationis, benè concludit relinquendum id esse prudentis arbitrio, quia pro diuersitate prouinciarum, locorum, & temporum, diuersimodè possunt alimenta constare. Quod quidem in Indiis maximè verum habet, & passim experimur: turbatio enim Europæ in multa Indiarum detrimenta protrahitur, in quibus aliàs magna esse circa prædicta diuersitas consueuit, vt non debeant Ecclesiastici nimium circa id, de quo agimus, degrauari. Faciunt pro eodem Auctores, quos adducit Diana Parte 1. Tractat. 12. Resolut. 8. eorum sententiam vt probabilem proponens, quatenus dicunt eum, qui habet Beneficium Curatum, non teneri restituere, nisi partem respondentem obligationi recitandi Horas. In nostro ergo casu id, quod Horis respondet, tenue est, vt supponimus, & ita restituendi obligatio nulla.

17

*Dico quintò. Etiamsi id, quod ex deci

Assertio 5. non esse integrè restituendum, etiamsi ad sustentationem sufficiant.

mis aut primitiis accipitur, ad bonam partem sustentationis sufficiat, non est integrè restituendum iuxta defectum recitationis Horarum, vt per dies, quibus omissa est recitatio, nullum lucrum habeatur. Id probo. Quia licet specialibus ministeriis sua specialia iura respondeant, ex quibus sustentatio potest integrari; non adeò existimandum est decimalem portionem pro solâ Horarum recitatione concedi; id enim fundamento caret: datur ergo vt stipendium Pastori, qui diuersimodè pascere potest, licèt eorum labori non sit adæquata, vnde pro defectu recitationis non est integrè redhibenda.

18

*Dico sextò. Id quod iuxta computatio

Assertio 6. in Indicis Parochis nullam sub peccato extare.

nem dictam potest recitationi Horarum respondere, non est ex obligatione iustitiæ restituendum, aut ex aliâ, quæ sub peccato sit. Probabilitatem huius Assertionis ostendunt dicta n. 15. & 16. quia id, quod respondere potest, est adeò tenue, vt non inducat ex se obligationem recitationis; licèt aliàs ratione Ordinis sacri illa vrgeat. Contrarium tamen satis probabile est, & cui meliùs faciant, si se Parochi conformarint. Et

Potest pro Pœnitentia imponi, & mutari ab alijs Confessarijs.

oportebit aliquando vt Confessarij pro satisfactione talem restitutionem iniungant, & vt Pœnitentes circa hoc minimè se opinione probabili tueantur. Quia verò circa Pœnitentiam à Confessario impositam fauorabiles sunt opiniones, iuxta quas illa mutari ab aliis Confessariis potest, non erit erga casum præsentem maior quàm circa alios difficultas, vnde & mutari ab aliis Confessariis poterit, congruâ interueniente ratione, aut Indulgentiarum obtentione suppleri, secundum diuersas concessiones pro iniunctis Pœnitentiis, & non impletis Iubilæorum, & similium, de quibus passim Doctores. De obligatione Parochorum Indorum circa prædicta dicendum inferiùs, num. 49.

19

*Tertia difficultas, Quo Rituali vti debeant

Quo Rituali vti debeant.

in sacrorum administratione.

Circa hoc sic habet Concilium Limense tertium. Act. 2. Cap. 37. Cùm nuptiæ benedicuntur.

Concilium Lim. 3.

Missa iuxta præscriptum noui Romani Missalis dicatur, nihil penitus mutato: cæremoniæ verò consuetæ fiant ad Ecclesiæ ianuam prout moris est donec Sanctißimi Romani Pontificis auctoritate Manuale commune publicetur, quod oportebit per omnia sequi. Sic Concilium. Circa quod.

Dico septimò. Cùm Manuale prodierit auctoritate Pauli V. Decretum Concilij præfatum

Assertio 7. Romano vtendum, pro cuius auctoritate certatur.

pariter obseruandum. Et quidem Manuale prædictum auctoritatem Pontificiam habere mihi est indubitabile ex Bullâ eiusdem Pontificis, vt ostendit P. Ægidius Coninck in responsione contra CoquetiũCoquetium circa hanc materiam n. 38. P. Martinon Tomo 5. Disputat. 50. num. 21. Pro quo & Diana Parte 3. Tract. 3. Resolut. 4. §. Ad tertium. Quidquid nonnulli apud eumdem dixerint, asserentes illud ab vno Doctore confectum, & illius auctoritatem non excedere. Neque consensum Pontificis, aut iussionem obstare, quâ confectum fuit & evulgatum, quia totum id nullum pondus rebus confert, quæ in eo præscribuntur, cùm non præcesserit serium & exactum Theologorum examen. Quæ quidem satis liberè pronuntiata

Libera & temeraria aliquorum pronuntiata.

sunt, & sine temeritatis notâ dici nequit res tanta, vbi res maximè Theologicæ continentur; sine serio ac sufficienti Theologorum examine à Pontifice promulgata. Et verò si auctoritas PōtificiaPontificia in eo non est, non satis consultum ab eo damnis, quæ ex arbitrariâ sacrorum administratione, ac præcipuè Sacramentorum, quibus occurrere voluit, poterant pullulare. Immò neque hucusque à Romana Sede prouisum; quod incredibile est. Cùm ergo obliget iuxta subjectam materiam, licet Limensis Concilij non extaret auctoritas, quæ specialem obligationem induceret, eidem esset obsequendum. Iam verò, li

Ex vi Decreti Concilij specialis obligatio.

cet dicamus Manuale dictum obligationem sub mortali non importare, ex vi Decreti prædicti aliter asserendum, in partibus, ad quas Concilij auctoritas propagatur. Neque obstat loquendi modus. Quod oportebit per omnia sequi. Verbum enim Oportet obligationem etiam grauem solet

Verbum Oportet aliquando illam indicat.

designare, iunctâ materiæ grauitate, & magno in obseruatione momento, vt aliter non videatur communi bono consultum. Pro quo Nauarrus in Manuali Cap. 23. num. 34. Medina Tractatu de Ieiunio, Cap. 7. & alij. Nec dissentit P. Suarez Lib. 3. de legibus Cap. 15. num. 10. vbi tantùm ait ex vi verbi non deduci obligationem; quod non negamus: vnde & ipse, quòd aliunde colligi obligatio possit, ex dictis scilicet, non negabit: qui & idem ipso loquendi modo videtur indicasse, juxta doctrinam Diui Thomæ 2. 2. quæst. 104. artic. 2. quam ibidem adducit, quatenus ait quòd quacumque ratione constet subdito de voluntate Superioris, habetur præceptum saltem tacitum. Vbi & videndum quid de circumstantiis ait, iuxta quas vis præcepti dispicienda.

§. IV.

§. IV.

Aliqua insuper circa Prædictos notatu digna.

20

*DIco octauò. Præfati Parochi grauiter

Assertio 8. Peccare grauiter altercantes cum Religiosis circa funeralia.

peccare possunt (quod & vtinam non sæpè contingat) cum Religiosis circa iura funeralium altercantes, quando aliqui in eorum Ecclesijs sepeliuntur. Priuilegia ipsorum circa hoc notissima sunt, de quibus Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 22. num. 25. & seqq. & in Politica Lib. 4. Cap. 22. pag. 686. in fine, vbi & Auctores congerit de illis agentes, & schedulas Regias allegat, vt illa à Prælatis & Curatis obseruentur. Vt autem iura ampliora sint cum Religiosorum jacturâ, informationes confici à vero alienas, quis non videat ab eorum statu penitus abhorrere? Contra Conuentum Patrum Minorum Limanæ hujus Ciuitatis informationem instructam audiui, ex qua habebatur eum octiginta Octiregalium, seu Pataconum millia in annuis redditibus, ex Capellaniis, funeralibus, & emolumentis alijs numerare. Quod equidem aduersum est penitus veritati. Nec duplicia ergo iura, neque Quartam funeralem, neque oblationes se posse requirere pro certo habentes, prorsus conquiescant. Quibus illud dicere conuenienter possumus, quod militibus D. Ioannes Baptista: Neminem concutia

Lucæ 3. v. 14.

tis, neque calumniam faciatis; & contenti estote stipendiis vestris. Lucæ 3. vers. 14. vbi verbum Concutere iuridicum esse potest, quatenus Concußio in Iure est iniqua acceptio alicujus ratione Officij publici, de quo Tit. præced. num. 12. Alia autem satis aperta sunt.

21

*Dico Nonò. Quia Parochi Hispano

Grauiter peccare incuriâ erga Æthiopes, circa quos quæ sint præstanda proponuntur.

rum solent etiam Æthiopes curæ suæ habere commissos, peccant grauiter si circa eos omnia non præstent, quæ circa Hispanos præstanda ab ipsis officij sui iura compellunt. Immò plus aliquid circa eos præstare debent, quia eorum major est necessitas. Instruendi ergo illi, quod diebus saltem Dominicis & Festis faciendum præcipit Limense Concilium tertium Act. 2. Cap. 5. & de Baptismo solerter inquirendum: ad prædicationem vocandi eorum captui accommodandam: curandum vt annuæ Confessionis & Communionis præcepta expleant, & volentes matrimonium contrahere non repellendi, quando ea, quæ ad ipsum spectant, ritè peracta sunt, eo solùm quòd sibi iura exactè non soluant, nescio quomodo, nullo eorum caussam apud judices agente, constituta: volentes vt quod ipsi non habent, à dominis soluatur, contra quorum multoties voluntatem contrahunt, id si resciuerint, qui protinus vetituri: & si non vetare conringat, nolentium tamen circa illud plenum præstare consensum, cùm sint solâ permissione contenti: vnde nec sunt ad jurium solutionem in

Ad licentiam pro matrimonio præbendam non tenentur eorum domini.

conscientiæ foro etiam adigendi. Nam vetare quidem, iniquissimè sit; cùm tamen fiat sæpè, contra Concilij Tridentini Decreta Seßione 24. Cap. 9. de Reformat. matrimonij. Et Limensis 2. Seßione 2. Cap. 19. ac Tertij Act. 2. Cap. 36. Licentiam autem præbere, & beneplacitum ostendere, non est obligationis sub reatu culpæ lethalis; ad id enim nullum est vrgens caput, & cùm valde iniucũdainiucunda dominis esse soleat, non sunt in eo ipsorum conscientiæ à Confessarijs aggrauandæ: & pro hoc stat P. Sancius Lib. 7. de Ma

Cui & reniti possunt.

trimonio Disput. 21. num. 7. vbi & ait dominum posse tutâ conscientiâ reniti, nullum tamen obstaculum inducendo. Cùm ergo domini non teneantur ea tribuere, quæ Parochi sibi deberi contendunt, neque aliunde seruis suppetant, quid restat faciendum? Furtóne quærant? Ita fortè eueniet: sed indignum est vt Christiani Pastoris ouicula ob illius auaritiam ad talia sit animæ præcipitia compellenda. Et Concilium quidem Limense Tertium suprà Cap 38. sic ha|

bet: Pactiones quascumque tacitas vel expressas pro

Concilium Lim. 3. pactionem omnem excludit.

Sacramentis administrandis, aut sepulturâ conferendâ sacri Canones tamquàm simoniacæ labis commercia fœdißima detestantur: laudabiles tamen consuetudines in populo Christiano receptas amplectuntur, & probant. Sic ibi Concilium: quod tamen statim circa Indos ita obseruandum præcipit, vt nihil ab ipsis pro talibus, aut etiam pro Sacramentalibus exigatur aut recipiatur, sub pœna quadrupli: redditâ ratione, quia ad Neophytorum fidem stabiliendam magnopere id necessarium est, & sine scandalo nequit contrarium admitti. Quod quidem in Æthiopibus vim habet eamdem, qui & Neophyti sunt, & magis quàm Indi humanis præsidiis destituti.

22

*Non prætereunda tamen Sanctionis il

Consuetudines quæ tolerari queant circa dicta.

lius conclusio, quæ sic habet: Quicumque tamen Indorum in Hispanorum vrbibus domicilium habent, quia & in fide instructiores sunt & nostrorum hominum vsum crebrò affectant, cum ijs poterunt consuetudines in sepulturis, & ceteris, si quæ sint laudabiles,

Concilium idem.

obseruari. Hæc Concilium. Quæ quidem & erga Æthiopes obseruare licet, sed moderatione dictâ circa consuetudines, Si quæ sint laudabiles: quæ desumpta est ex Cap. Ad Apostolicam, de simonia, in quo de benedictionibus nuptiarum inter alia agitur, sicut & in Cap. Cùm in Ecclesiæ, vbi consuetudines generaliter remouentur, quibus potiùs peccata cumulantur. Putant autem

Cap. Cùm in Ecclesiæ, de Simonia.

plures ex hoc licere (verba illius sunt) quia legem mortis de longa inualuisse consuetudine arbitrantur: non attendentes, quòd tantò grauiora sunt crimina, quantò diutiùs infelicem animam tenuerunt alligatam. Sic ex Concilio Lateranensi. Talis autẽautem est consuetudo, vt à seruis iura nuptiarum sic exigantur, vt non valentibus reddere, nuptialis assistentia & benedictio denegetur. Et in legibus quidem humanis ob paupertatẽpaupertatem rigor illarum temperatur, vt in Cautione Mutiana: de quo P. Molina Disput. 206. §. Quando aliquis. Quomodo ergo rigor non sit in casu, de quo loquimur, vbi negotium animæ agitur, temperandus?

23

*Dico Decimò. Cùm Missæ ab aliqui

Assertio 10. Circa Missas à Testatoribus relictas, notādanotanda doctrina.

bus dicendæ post mortem relinquuntur iuxta Executorum placitum, aut magis speciali determinatione, nequeunt Parochi superiori circa hoc etiam disponente potestate, quartam eorum partem assumere, iuxta ea, quæ habet Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 22. num. 31. & in Politica pag. 687. §. Tambien & multò minùs stipendium maius exquirere, quod nescio quomodo alicubi inualuit sine iuridico fundamento. Et quidem Testator, si viueret, eleëmosynam pro Missis ad libitum posset impertiri: ergo & dum circa mortem disponit, idem facere potest, quia nullo iure illi absoluta dispositio prohibetur. Cumque Executores liberam etiam circa hoc dispositionem habeant, non debent ab eadem impediri, quia voluntas eadem Testatoris reputatur. Et verò si Executor quidquam circa dispositionem Testatoris immutet, recusari potest ab iis, quorum interest, & ab officio remoueri, per Textus & Doctores, quos adducit Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 2. Cap. 6. num. 4. & P. Sancius Libr. 4. Consiliorum, Cap. 1. Dub. 61. Ex quo fit extraneum non posse agere vt talis voluntas immutetur, cui nullo modo Testator voluntatem suam voluit commendatam. Stipendij

StipendiũStipendium non posse augeri

etiam augmentum minimè etiam tolerandum est, quod & contra Testatoris est voluntatem, & cum legatorum aliorum detrimento, aut etiam Testatoris ipsius, si Missæ ea de caussa ad minorem numerum redigantur. Nec valet si dicatur, stipendij designationem arbitrio Prælatorum reseruari: licet enim id verùm sit: positâ tamen stipendij taxâ pro virorum eleëmosynis, cam pro defunctis augere, contra omnem videtur æquitatem; cum illis enim magis piè & liberaliter est agendum: neque in dicentibus Missas labor aliquis peculiaris accrescit, vt inde stipendium debeat accrescere, & ita injustitia in eo manifestè videtur deprehendi, sicut esset si pro Missis viuorum ea inæqualitas statueretur. Et quemad

Sicut net pretium, nisi fortè pro exteris.

modum in assignatione pretij contingeret, si vnum pro quibusdam, aliud pro aliis esset. Nisi fortè pro exteris esset maius, quàm pro indigenis, quod aliquando licitum esse tenet P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. num. 30. cum P. Molina Disputat. 246. & aliis. Quod quidem in casu nostro locum non habet, quia Testatores pro extraneis habendi non sunt, neque animæ, pro quibus dicendæ Missæ, vti extraneæ tractandæ, quas ad corpus Ecclesiæ Christi pertinere constat, & Ecclesia pia mater singulari affectu complexatur. Neque dici vlteriùs potest aliquid addendũaddendum

Neque ob laborem Collectoris.

stipendio, quod labori Collectoris respondeat: quia & hoc contra voluntatem Testatoris est, qui non per Collectorem, sed per Executorem vult negotium dictum expediri, ad quod, si negligens fuerit, poterit Ordinarij officio compelli: vel certè si Collectori quidquam conferendum, id communi stipendio detrahatur, sicut pro vino, cerâ, & alijs detrahi solet.

§. V.

§. V.

De Quarta funerali ac Canonica portione ab Indicis Parochis exoluendâ.

Section

24

*DIctum de hoc Titulo 13. numer. 79. &

DicendorũDicendorum ratio.

84. sed ampliorem declarationem in locum præsentem reseruauimus, vbi non vacat rem ex professo persequi, de qua multa Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 22. & in Politica Lib. 4. Cap. 22. sed specialia quædam adscribere, & Parochorum conscientias satis in hoc grauatas delinire: non quidem placendi studio, sed sacrarum legum moderatione sanis oculis præsentatâ. Pro quo suppono circa hoc standum esse consuetudini, vt habetur in Cap. Requisisti, de Te

Standum esse consuetudini circa illud.

stamentis. Et in Cap. Certificari, de sepulturis, in quo sic loquitur Clemens Tertius inductâ Diui Hieronymi auctoritate: Vnaquæque Prouincia in suo sensu abundet secundùm rationabilem consuetudi

Cap. Certificari, de sepulturis.

nem regionis, illa iustitia circa medietatem, vel tertiam, aut quartam partem, pro locorum diuersitatibus attendatur. Sic Pontifex. Circa quod Zerola in Praxi Parte 1. verb. Legatum, §. 3. Conclus. 5. Et quod de quantitate dicitur, ad alia est pariter referendum propter eamdem rationem, ad ea scilicet, ex quibus Quarta solui debeat: in hoc enim magna varietas esse potest, vnde & variæ etiam sunt circa hoc iuris Canonici decisiones, vt videri |

specialiter potest in Cap. De ijs, quod est finale de Testamentis. Cap. Cùm inter. & Cap. Ex parte 3. de verborum significat. Neque consuetudo quæ

Rationabilis illa futura, & quæ talis dicatur.

nis, sed rationabilis attendenda, vt ex tenore decisionis constat, & sic intelligendum, quamuis id non exprimeretur, quia, vt ait Panormitanus in Cap. Cùm venerabilis, de consuetudine, irrationabilis non meretur nomen consuetudinis. Quæ autem consuetudo rationabilis dicatur, diuersimodè Doctores conantur exponere, sed non omnes id assequuntur, vt videri potest apud Dianam Parte 6. Tractat. 5. Resolut. 1. Omnes enim dicunt rationabilem esse, quæ est iuxta rationis æquitatem. Sed hoc opus, hic labor est, in declarando inquam quando contra rationis æquitatem sit, quia potest esse consuetudo contraria legi, lex autem valdè est rationis æquitati conformis; & nihilominùs non esse irrationabilis, cùm constet legem

Peculiaris, sed genuina explicatio.

posse per consuetudinem abrogari. Sed his non obstantibus iuxta prædictum dicendi modum explicari potest, vt tunc consuetudo rationabilis dicatur, quando attentè considerata nihil dissonum ex se importat, neque oculos prudentium offendit: si secus autem accidat, irrationabilis censenda est, quia videlicet sine intuentium offensione stare nequit, & ita rationi contraria est, hoc est, benè formato discursui, cui lumen rationis assistit. Sicut enim contra rationem agit quis, dum ab eo recedit, quod ipsi vt conueniens proponitur, ita erga aliorum actiones eius debet iudicium regulari; vt scilicet contra rationem in aliis esse iudicet, quod ipse in se tale reputat, vnde nec faceret, si iuxta rationis operaturus esset æquitatem. Qui explicandi modus iuxta eorum mentem æstimari potest, quos adducit Diana pro suâ sententiâ, quam sic possumus aliquatenus illustrare. Pro quo & videndus P. Becanus de Legibus, Cap. 8. quæst. 6. num. 4.

25

*Iuxta quæ in materiâ præsenti dicere

Materiæ præsenti accommodatur.

possumus consuetudinem rationabilem eam esse, ex quâ nihil offensionis habetur: quod equidem contingit siue parum, siue nihil Parochi Episcopis soluant, Canonicæ nomine portionis. Et alicubi nihil solui, ex Vincentio & Hostiensi affirmat Ioannes Andreas in Cap. Requisisti, citato. & alios pro eodem adducit Dom. Solorzanus suprà, num. 19. & in Politicâ Pag. 684. in fine. Id

In Lusitaniâ nihil olim datũdatum.

quod iam olim pro Lusitaniâ constitutum est ab illius Prouinciæ Concilijs, vt constat ex Cap. Placuit, & Cap. Priscis, 10. quæst. 3. pro quo & videndus P. Azor Tomo 2. Lib. 9. Cap. 12. Quæst. 3. Alibi aliter, & quidem parum. Ex quo nullus offenditur, quia sciunt Episcopis abundè alimenta suppetere, & aliundè æquitati consonum est, vt quæ donantur Ecclesiæ Rectori, plenè habeat, cùm ex eis Ecclesiæ ipsius fabricæ & ornatui debeat viuens & moriens prouidere. Non ita verò accidet, si ea, quæ Rectoribus donantur, sic Episcopi participare velint, vt & illi parcè viuant, abundantibus Episcopis, & Ecclesiæ sine ornatu & decore vilescant, aut excessus quartæ sit, cùm tamen esse non debeat: licèt enim Canones de tertiâ etiam, immò & aliquando de medietate disponant: cùm tamen obseruandam consuetudinem dicant, & hæc generaliter sit recepta, vt plus quàm quarta non soluatur, excessus debet irrationabilis reputari. Siue quod nulli Episcopi respondeat officio, vel allegetur sic exegisse antecessorem; cùm tamen legitimè præscripta esse debeat. Pro quo Zerola, & ipse Episcopus suprà, ita scribic Conclus. 10. Cauere debent locorum Ordinarij, per prætextum quod ipsi inceperint exigere

Zerola.

hanc quartam, intendant introducere consuetudinem, &c. addens sufficere decem annorum spatium, quia consuetudo hæc est iuxta ius commune, & non contra illud. Vt tamen nec tempus sufficiat, etiamsi longum sit, id facit, quod habetur in Cap. 1. de Consuetudine in Sexto, vbi consuetudo reprobatur, quæ de ambitionis radice processerit. Et

Cap. 1. de Consuet. in 6.

potest caussæ præsenti adaptari, vbi periculum est ne consuetudo ex radice tali, aut certè consimili, radice inquam amaritudinis sursum germinante, iuxta Apostoli doctrinam, oriatur.

26

*Est insuper aliud circa consuetudinem

Consuetudinem vi introductāintroductam non valere.

dictam obseruandum, quòd scilicet non vi aut metu introducta sit; si tamen reuerà aliud est hoc; nam dici potest eo ipso quòd rationabilis esse debeat, id satis indicatum: irrationabile enim videtur, vt per id, quod vi & metu extortum est, & semper inuitè & coactè tributum, ius legitimum legi æquiualens acquiratur. Hac enim de caussà in citato Capite de Consuetudine reprobatur illa tamquàm corruptela, quæ de ambitionis radice processerit, quia valde dissonum est, vt ambitio in legem transeat, & super iniustitiam regula iustitiæ fundetur. Quando autem vi & metu consuetudo inducitur, idem accidit, quia de auaritiæ radice procedit, armis, quibus resisti nequit, roboratæ. Hinc est vt si per vim aut metum grauem populus aliquid faciat, etiam per longum tempus, talis consuetudo non debeat legitimè introducta reputari. Quod declarauit sacra Rota in vnâ Giennensi, Portionis. die 13. Nouemb. 1613. Pro quo & Doctores alios adducit Diana suprà, Resolut. 9. Vbi alia

Noua pro eo & vrgẽsvrgens ratio.

ratio occurrit, propter quam talis consuetudo non debeat censeri legitima: nam qui reluctantes faciunt, nolunt suo facto consuetudinem firmare, & arma contra se tribuere: cùm tamen ad legitimam consuetudinem necessarium sit, vt qui actus frequentant, eo faciant fine, introducendi scilicet consuetudinem, & consequenter obligationem, vt tenent Doctores, quos adducit citatus Auctor Resol. 10. & alij quos citat & sequitur Sayrus in Claui regiâ, Lib. 3. Cap. 11. numer. 9. Pro quo non prætermittenda verba Dominici

Dominicus Sotus.

Soti Lib. 1. de Iustitiâ, Quæst. 7. Art. 2. vbi sic ait: Periculum existit inter viros potentes, vt si semel vasalli vrbanitatis ac beneuolentiæ gratiâ domino ac patrono suo munuscula obtulerint, statim vrbanitas in consuetudinem rapitur, & gratia in ius debitum conuertitur. Sic ille. Quod quidem periculum in Episcopis Indiarum est etiam præsentissimum, dum de quarta agitur: quorumdam enim liberalitas in consuetudinem aduocatur, & ius ex gratiâ conficitur, quadam minimè probandâ conuersione. In quibus etiam quod de vi & metu est dictum, pariter locum habet; timent enim Parochi eorum indignationem, quæ carò illis constare potest, dum non leuiter aggrauantur ob criminationes obiectas, mittuntur iudices, suspenduntur ab officio, & spes illis meliora ad Beneficia resecatur. An hæc leuia sunt? Nec mirandum si accidant vbi auaritia cœperit imperare. Et præfata positio verbis Gregorij VII. coronanda, qui Cap. 5. de |

regulis iuris ita loquitur: Quod latenter, aut per

Cap. 5. de Regulis Iuris.

vim, vel aliàs illicitè introductum est, nullâ debet stabilitate subsistere.

27

*Quia verò circa prædicta possunt dubita

Consuetudo in praxi quando legitima iudicanda.

tiones frequentes suboriri, videndũvidendum quo pacto se gerere debeātdebeant, quibus onus solutionis imponitur. Potest ergo dubitatio esse circa consuetudinis rationabilitatem, & circa illius præscriptionem. In quo quidem proborum & peritorum consilio res erit transigenda. Et quod ad tempus attinet sic sentiunt Dominicus Sotus, Medina, P. Granadus, & alij apud Dianam suprà, Resol. 2. Circa quod & Sayrus suprà, n. 8. §. Sin verò, cum alijs, & præsertim cum P. Valentia Tomo 2. disp. 7. quæst. 5. Punct. 8. qui dicunt pro temporis & rei grauitate requiri communem existimationem bonorum ac prudentium, vt illud sufficiat, vel non sufficiat, prout ipsi æquum & iustum iudicauerint. Idem autem de rationabilitate dicendum ratio eadem persuadet. Quòd si circa vnum aut aliud diuersa prædictorum sententia sit, probabile negotiũnegotium relinquetur, vnde & sequi is, cui id constiterit, securè poterit quam maluerit opinionem. Quod quidem cùm generale sit, in caussâ, de quâ agimus, specialem non habet difficultatem: id tamen addendum,

In Indijs quid speciale.

ad iudicandum in Indiis consuetudinem contrariam populo, quod & suo modo in Ecclesiasticis procedit, rationabilem esse, & legitimè præscriptam, maiora quàm alibi fundamenta requiri, ob acriores auaritiæ stimulos, quibus aliquando inducta consuetudo, quæ non solùm corruptela dicẽdadicenda est, sed tyrannis manifesta, iam pridem damnata à Concilio Cabilonensi, vt habetur in Cap. Quiæ cognouimus, 10. quæst. 3. Pro quo & Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 22. num. 29. qui & num. 22. bonis testibus affirmat Prælatorum aliquos hac in parte valdè Iuris dispositiones extendere: quam damnabilem extensionem Reges nostri abolendam prouiderunt, datis super eo rescriptis, de quibus numer. 21. 25. & 26. & in Politicâ Pag. 687. §. Y que es. Quibus positis, vt ad resolutionem veniamus, & quod est veritati conforme pronuntiemus, pro eo deseruient sequentes

Assertiones circa Quartae obligationem.

Assertiones circa Quartæ obligationem.

28

*DIco primò. Episcopi Indiarum pos

Assertio 1. Episcopos Indiarum illam exigere posse.

sunt Quartam iuxta Iuris dispositionem exigere. Sic Regio est rescripto dispositum, cuius tenorem adducit Dom. Solorzanus suprà, numer. 21. & Concilium Limense tertium approbatum à Sixto V. Act. 4. Cap. 20.

Dico secundò. Plus quàm quartæ exigi ne

Assertio 2. non posse plus quàm illam.

quit, etiamsi Canones medietatem, aut tertiam partem soluendam esse deciderint. Probatur ex nuper allatis, quia quartæ solùm exactio permittitur, & illa sola iam est in vsu, vt diximus num. 25.

Dico tertiò. Cùm Ius disponat vt circa hoc

Assertio 3. & solùm laudabilẽlaudabilem consuetudinem obseruandam, de quâ dubiũdubium non sit.

laudabiles consuetudines obseruentur, illæ profectò obseruari debebunt, & iuxta eas exactio fieri. Constat ex dictis num. præcedentib. Quòd si tales non appareant, aut de illis opiniones sint, ex dictis etiam constat quid agendum sit.

Dico quartò. Non est laudabilis consuetudo ad certam summam quotannis Parochos obligare. Id liquet: nam consuetudo talis damnata est

Assertio 4. talem non esse, si eadẽeadem summa quotannis exigatur.

in Regio Indiarum Senatu, & pro eo extat schedula citata Assert. 1. Non ergo laudabilis reputanda est, quæ à tot sapientibus, grauibus præmissis querelis, reprobata est, & magnis inconuenientibus, ac præsertim ex multiplici Indorum grauamine emergentibus, est obnoxia iudicata.

29

*Dico quintò. Assertio præfata intelli

Assertio 5. posse aliquāaliquam tolerari.

genda est de summâ determinatâ, quæ debitam portionem excedat: si enim ea talis sit, vt plus aliquantulum minusúe contineat, non videtur improbanda, vt dixi Titulo 13. num. 84. Quod quidem ex citatâ schedulâ constat, quâ ratio decisionis his verbis proponitur: Porque los Clerigos

Regia schedula.

por tener grato al Prelado, y à sus Visitadores, se estienden à dar mas de lo que les pertenece por esta porcion, y todo viene à salir y cargorcargar sobre los Indios. Quando ergo nihil tale accidit, non est cur determinatio dicta debeat improbari. Tunc equidem reprobanda quando is, qui alteri in Beneficio succedit, summam eamdem exhibere compellitur; quia cùm ipse nescius qualia sint emolumenta, pro quo peculiaris experientia requiritur, in Beneficium veniat, non potest ad determinatam contributionem obligari. Sicut agricola ad certam adigi nequit decimæ portionem: in quo tamen compositio admittitur, iuxta diuersa Capita in Titulo de Decimis, & receptam consuetudinem.

Dico sextò. Qui ad certam summam obliga

Assertio 6. tenere Parochos ad habendos libros circa quartam.

ri nollet, deberet librum ad scribendas obuentiones habere, quia aliàs non posset id exequi, ad quod eius se extendit obligatio. Vnde & Episcopi poterunt Parochos ad eos habendos per Censuras obligare. Sic Dom. Solorzanus suprà, num. 35. quod & in Diœcesanâ Synodo Limensi An. 1624. statutum est Lib. 1. Titulo 5. Cap. 10. Et quòd circa hoc non admittantur conuentiones, in Synodo etiam Pacensi libri obligatio proponitur Lib. 1. Titulo 2. Cap. 23. & ratio est clara ex dictis quoad Parochos: Episcopi autem suo iure vtuntur, estq́ue id expediens ad vitandas controuersias, & deonerandas conscientias Parochorum. Quo pacto vitari & medium aliud potest, iuramenti scilicet, quod Dom. Solorzanus, etsi

Quid de iuramento.

absolutè licere dicat num. 34. non tamen opportunum reputat; & meritò, quia neque in solutione vectigalium, & Regiorum aliorum iurium, tale medium frequenter adhibetur. Vnde nec illud in Ecclesiasticis Prælatis conueniens apparet, in quibus minor erga res temporarias affectio debet residere. Libri ergo habendi præceptum, cum præcepto pariter, vt omnia, ex quibus quarta sit debita, conscribantur, ad negotium istud debet sufficiens medium iudicari.

30

*Dico septimò. Ex iis, quæ à Testatore,

Assertio 7. non deberi ex ijs, quæ Parocho ve tali non tribuuntur.

vel Executoribus, Parocho tribuuntur, non vt Parocho, sed ex amicabili alio respectu, non debetur quarta. Sic Doctores, quos adducit, Dom. Solorzanus suprà, num. 31. & in Politicâ Pag. 688. Col. 1. eosdem secutus. Ratio est, quia pro obligatione tali non est in Iure fundamentum: si enim Parochus non esset, & illi relinquerentur, ad nihil esset obligatus, vt habetur expressè in Cap. Requisisti, de Testamentis, in quo

Cap. Requisisti, de Testamentis.

sic dicitur: Illud autem est generaliter obseruandum circa eum, qui potest proprium poßidere, prælationem vel administrationem Ecclesiæ non habentem; quod si |

aliquid ei relinquatur specialiter, non solùm à propinquo, verùm etiam ab extraneo, intelligitur esse relictum non intuitu Ecclesiæ, sed personæ, nisi probatio in contrarium appareret: & idcircò de illo nec Episcopus, nec Ecclesia potest in vita eius sibi aliquid vendicare. Et hoc intelligitur esse verum, cùm fraus minimè procuratur, quæ, si detecta fuerit, patrocinari non debet. Sic Innocentius Tertius. Cùm ergo Parochus in casu de quo loquimur, perinde se habeat acsi talis non esset, neque intuitu Ecclesiæ à Testatore relicta, aut ab Executoribus oblata tribuantur; nihil ex illis ad Ecclesiam aut Episcopum constat pertinere.

31

*Et ex huius Textus decisione resoluen

Ex emolumentis ob associationem funeris an quarta Episcopis debeatur.

dum venit dubium inter Capitulares, & Episcopos Indiarum exortum, dum isti contendunt Quartam sibi deberi ex mercede, quæ illis tribuitur ob associationem funerum. Quod quidem cùm ad Regium Indiarum Consilium delatum esset, nihil ab eo decisum, iubente tantùm vt Regia Limana Cancellaria super eo informaret, quibusque Archiepiscopus rationibus niteretur, & in quantam summam emolumentum istud quotannis euaderet. Sic refert Dom. Solorzanus suprà num. 32. & in Politica. §. Y el Dean,

Quid pro parte affirmatiua.

& seqq. addens non difficilè potuisse Consilium quæstionem istam absoluere. Nam cùm Quarta debeatur ex iis omnibus, quæ occasione funerum ad Ecclesiam perueniunt, & ex eleëmosynis, quæ pro dicendis Missis Curatis tribuuntur, vt Auctores citati resoluunt: non videtur quo iure discrimen constitui possit in hac oblatione, seu satisfactione, quæ Capitularibus pro funere sociando præstatur, etiamsi ipsi prætendant id totum veluti pretium laboris sui esse censendum. Nam hæc ratio æquè in Missis & aliis prętexiprætexi potuisset. Sed

Quid pro opposita.

certè non pauci viri docti oppositum censuerunt, quod & Concilium Regium videtur indicasse, dum reddi sibi rationes iubet, quibus Archiepiscopus niteretur, quasi nouam & insolitam talem exactionem reputans, quæ videlicet in iure communi satis obuia, & tantis viris perspecta, fundamentum sufficiens non haberet. Et, vt dixi, ex allati Capitis tenore decidendũdecidendum venit, dum ex

Quæ præfertur. Vbi vtilis doctrina.

iis, quæ intuitu Ecclesiæ non conferuntur, quidquam Ecclesiæ, aut Episcopo debitum inficiatur: atqui in associatione dicta nullus est Ecclesiæ intuitus, sed tantùm peculiaris pompæ quæstuosus apparatus, cum Capitulari, vt dicitur, Companarum sono, qui vt talis ad peculiarem etiam honorem spectat; rarissimè proptereà à Testatoribus disposito, sed ab hęredibushæredibus, aut aliis, sui potiùs quàm defunctorum respectu habito, ne parci & ingrati in his supremis functionibus habeantur. Est enim stipendium ingens, quod à Capitulis est pro associatione huiusmodi constitutum. Et quidem intuitus specialem affectionem dicit, iuxta communem intellectum, pro quo Glossa in citatum Cap. verb. Præsumitur. & verb. Nec est. In casu autem nostro illa desideratur. Debet etiam quarta ex iis tantùm solui, quæ quis relinquit pro anima sua in morte, iuxta Glossam in Cap. Conquerente, de officio iudicis Ordinarij, verb. Mortuariorum. Præterquam quod merces laboris est, quæ minimè fraudenda, iuxta generalem doctrinam, nisi vbi specialis iuris dispositio est, vt in Missis, & ita, vti odium, restringenda, iuxta notam regulam: si tamen & in Missis res adeò certa sit, pro quo iam

32

*Dico octauò. Non est omnino certum

Assertio 8. Pro legato Missarum non esse deberi certum.

quartam deberi ex legato relicto Parocho Ecclesiæ, in qua quis eligit sepulturam, pro Missis per illum faciendis, licet Doctores aliqui ita sentiant apud Dom. Solorzanum suprà num. 31. quibus addendus P. Azor suprà Cap. 13. Quæst. 7. vbi post propositam quæstionem circa Quartam Parochialem, ita scribit: Debetur, quia Episcopalis

P. Azor.

etiam quarta ex illo soluitur. Cap. Cùm inter vos, de verbor. significat. Sic ille. Vbi cùm vnicum Assertionis fundamentum sit citati Capitis auctoritas, videndum restat an tale sit, vt ex eo certa deduci resolutio queat. Et videtur quidem non certa, licet probabilis sit: quia licet in eo sic dicatur: At

Cap. Cùm inter vos, de verb. significat.

Capellani prædictæ Capellæ dicentes primitias & decimas, vel ea, quæ offeruntur pro Mißis mortuorum Sacerdotibus, & quæ pro Septimis, & tricesimis, & Anniuersariis, panes & alia, quæ intra hebdomadam offeruntur, & mortuorũmortuorum iudicia oblationum nomine minimè contineri: de his omnibus tertiam partem soluere vobis nolunt. Licet inquam sic dicatur, & statim Honorij sententia sequatur, in hunc modum: Volumus igitur & mandamus, vt per vestrum Clericum à vobis in eadem Ecclesia constitutum, de omnibus supradictis, & aliis oblationibus quocumque titulo ad Ecclesiam peruenerint, sine diminutione aliqua, integrè tertia vobis portio persoluatur. Sic Pon

Illud non vrgere ostenditur.

tifex. Licet inquam sic eius decisio habeat, non tamen generaliter procedit, quia Abbas S. Petri Spoletani probauerat plusquam quadragenariam præscriptionem. Vnde & Pontifex iubet non deduci id, quod ad necessarias expensas in dictâ Capellâ faciendas pertinebat. Quod esse contrarium iuris vtriusque dispositioni ostendens Glossa. verb. Necessarias, vt videri specialiter potest in Clementina Statutum, de Electione; & ratione aliquorum præmissa, cur nihilominus Honorius sic censuerit faciendum, ita subdit: Illa est ratio potior, quia Tertia ista integraliter præ

Glossa Cap. citati.

scripta est, vnde integraliter debet solui, & onus fabricæ incumbit Capellano de aliis partibus. Sic suprà de Præscriptionibus Cap. De Quarta. Hæc Glossa Bernardi Parmensis, Canonici Bononiensis, & Pontificij Capellani. Sicut ergo in eo, quod ad necessarias expensas pertinet, allegari prædictum Caput nequit, nisi vbi Quadragenaria præscriptio præcessit, & legitimè probata est, ita neque in aliis: cùm aliàs Pontifex non declaret quæ sint oblationum nomine generaliter intelligenda: sed narrationi insistens omnium enumeratorum solutionem iniungat.

33

*Et in Missis quidem peculiaris difficul

Vrgetur ex stipendio Missarum eas facienti debito.

tas est, quia cùm id, quod pro ipsis dicendis relinquitur, stipendium laboris sit; non videtur rationi consonum, si eas dicens iustâ mercede fraudetur, vt paulò superiùs dicebamus. Vt ergo resolutio prædictorum scriptorum irrefragabilis sit, aliud debet firmius præsidium aduocari. Tunc certè probabilius, cùm stipendium maius est, quàm communiter dari solitum; eo enim fine sic videtur auctum, vt iustâ Rectori manente mercede, habeat vnde possit suam Episcopo & Ecclesiæ reddere portionem. Quamuis quod ad Ecclesiam attinet in Indiis non inueniatur vsitatum: vnde veteri tantùm de more id fuisse testa|

tur Dom. Solorzanus suprà num. 8. verbis illis: Quæ Parochiæ solebat reseruari. Et expediret quidem, quia pro illarum fabricâ, quæ Hispanorum sunt, nihil apparet specialiter deputatum, licet pro Ecclesiis Indorum sit, de quo Limense Concilium Tertium Act. 3. Cap. 13. & quod diximus, eatenus accipiendum est, quatenus ad Iuris dispositionem reducitur, quæ non ita videtur comperta, vt nonnulli existimant: de consuetudine autem alia est ratio, circa quam philosophandum est iuxta dicta in præmissis ad Assertiones, & iuxta proborum ac peritorum consilium procedendum. Et erunt fortè eorum aliqui, rationabile non existimaturi, seclusâ Pontificiâ decisione, vt quis Missarum stipendio fraudetur, cùm dignus sit operarius mercede sua, iuxta Christi

Quid si Missæ Episcoporum arbitrio distribuantur.

notissimum pronuntiatum Lucæ 10. vers. 7. adductum in Cap. 1. de sepulturis, & alibi. Si dicatur non fraudari stipendio, sed quartam Missarum partem Episcopo dandam vt ipse eas dicendas pro suâ voluntate distribuat: id quod vsu videtur roboratum. Si vsus quidem legitimè pręscriptuspræscriptus, non est penitus improbandus: sin minus, iuxta dicta temperandum arbitrium, quia neque pro eo Iuris decisio suffragatur.

34

*Dico Nonò. Quædam sunt, ex quibus

Assertio 9. Aliqua ex quibus non debeatur, recensentur.

Canonica portio indubitanter quia pro illis sunt manifestæ decisiones in Iure. Cap. finali de Testamentis sic habetur: De ijs, quæ in ornamentis, vel pro Cereis, seu fabricâ, luminaribus, anniuersario, septimo, vicesimo die, siue aliis, ad perpetuum cultum diuinum legantur Ecclesiis, vel reliquis piis locis, Ca

Cap. finale de Testam.

nonica portio, dummodo in fraudem non fiat, vt ea Episcopus, seu Parochialis Ecclesia, debeat defraudari, deduci non debet. Hæc ibi. Quibus consonant quæ habentur in Cap. Ex parte 31. de verbor. significat. Quia verò nonnihil varietatis est, hic etiam proponenda. Sic ergò ibi Honorius Tertius:

Cap. Ex parte. de verb. significatione.

Cùm igitur ipsi (sicut ex eorum interpositione accepimus) non intellexerint quòd de his, quæ in ornamentis Ecclesiasticis, vel ad fabricam Ecclesiæ reparatione indigentis, aut ad Ecclesiæ luminaria, nec non de his, quæ pro anniuersario, septimo, tricesimo, ac vicesimo faciendis, vel de his, quæ personis specialiter, nisi fortè id fiat Ecclesiæ ratione, à quocumque legantur, aliqua debet solui portio &c. Diuersitas quidem in eo apparet, quòd in priori loco absolutè statuitur, vt de ijs, quæ pro fabrica Ecclesiæ legata fuerint, nihil pro Ca

Circa relicta pro Ecclesiæ reparatione, diuersitas in modo loquendi non obstat.

nonica portione detrahatur: in posteriori autem non ita absolutè id afferitur, sed cùm Ecclesia indiget reparatione: vnde si reparatione non indigeat, videtur deberi. Sed hoc non obstat, quominùs generalis decisio debeat sustineri, quia iuxta Glossas vtriusque Capitis eadem est, & cùm sit fauorabilis, amplè interpretanda. Illud ergo, Reparatione indigentis, sic accipiendum est, vt ad tempus etiam futurum extendatur: id est, pro reparatione, quando illa indigere contingat, juxta vulgarem quòd fauores conuenit ampliari. Atque ita tenent graues Scriptores apud Barbosam de Potestate Episcopi, Allegat. 86. num. 24. quidquid alij sentiant ibidem adducti. Et vt diuersum aliquid continere fateamur, standum equidem decisioni Gregorij, quæ posterior est, licet in Decretalium libris prior habeatur. Gregorius enim Honorio successit, vnde nulla restat difficultas. Quod autem de relictis personis specialiter dicitur, non ratione Ecclesiæ, juxta id est quod diximus. num. 31.

35

*Id verò quod de luminaribus traditur,

In relictis pro luminaribus ceremonia explicata.

non videtur consonum decisioni Cap. Cùm inter, de verbor. significat. Vbi portio Canonica soluenda disponitur ex lampadibus cum oleo, ibi: & lampades cum oleo, quæ prædictæ Capellæ ab ali

Cap. Cùm inter, de verb. significat.

quibus offeruntur. Sic præfatus Honorius. Sed hoc debet negotium facessere, dici enim potest Primò ibi ratione præscriptionis id concessum, ex quo ea confirmantur, quæ diximus Assert. 9. decisionem scilicet illius Capitis non esse generalem. Secundò posteriorem esse decisionem Gregorij, & ita illi potiùs standum. Tertiò decisionem vtriusque in prioribus Capitibus procedere de luminaribus, pro quorum perpetuo vsu aliquid relinquitur; cùm tamen Cap. Cùm inter vos, de luminaribus procedat, pro quorum temporario vsu aliquid offertur. Sed illud non videtur admitten

Pro relictis ad vsum temporariũtemporarium similiter philosophadum.

dum: pro quo & faciunt ea, quæ adducit Bernardus Parmensis in citatum Cap. finale de Testam. fauore enim religionis, & ob reuerentiam diuini cultus, prædicta disponuntur, & summa est ratio, quæ pro religione facit. L. Sunt personæ D. de Relig. & sump. funer. & sicut de legatis piis non deducitur falcidia, quod & leges humanæ disponunt C. ad l. Falcidiam authent. Similiter. Et alibi: ita neque ex legatis pro diuino cultu, ne sacri Canones minùs in hac parte fauere pietati videantur. Et hoc specialiter procedit in oblationibus, quæ caussa mortis fiunt, vnde dispositio Iuris pro illis in Titulo de Testamentis apposita, & legati nomine significata. In alijs autem idem dicendum ob eamdem rationem, nisi ex legitima consuetudinis præscriptione aliud habeatur.

Circa Quartam, Sede vacante.

Circa Quartam, Sede vacante.

36

*DIco decimò. Sede vacante an debeat

Assertio 10. Circa id dubiam esse quæstionem. Et deberi quæ probant.

solui Quarta, ita vt futuro Episcopo reseruetur, dubiæ quæstionis est, præsertim in Indiis. Et vt debeatur, adducitur Cap. Quoniam quidam 75. dist. in quo statuitur sic: Redditus verò eiusdem viduatæ Ecclesiæ integros reseruari apud Oeconomum eiusdem Ecclesiæ censemus. Hæc ibi ex Con

Cap. Quoniam 75. dist.

cilio Chalcedonesi Can. 25. Item Cap. Quia sæpè, de Electione in Sexto, in quo Bonifacius Octauus graues pœnas statuit in eos, qui bona à Prælatis Ecclesiarum dimissa, vel vacationis tempore obuenientia,

Cap. Quia sæpè, de Elect. in 6.

quæ in vtilitatem ipsarum Ecclesiarum expendi, vel futuris deberent successoribus fideliter reseruari, occupant, inter se diuidunt, surripiunt, dilapidant, dißipant, & consumunt, in earum graue dispendium & iacturam. Prætereà Clement. Statutum, de Electione, in qua sic Clemens V. in Concilio Viennensi: Statutum super bonis à Prælatis Cathedralium, Regula

Clement. Statutum. de Elect.

rium, & Collegiatarum Ecclesiarum dimißis, aut obuenientibus tempore vacationis earum, futuris successoribus fideliter reseruandis, editum, locum declaramus habere in omni emolumento, quod prouenit ex iurisdictione & sigillo Curiæ Ecclesiasticæ, vel sæcularis, aut aliàs vndecumque quod ad Prælatos (Ecclesiis non vacantibus) pertineret; consuetudine qualibet contrariâ non obstante. Hæc ibi: propter quæ ita tenet Dom. Solorzanus suprà numer. 37. sed simplici assertione, verbis illis: Sed nihilominùs contrarium |

dicendum existimo: pro quo & aliquos adducit, quibus addi potest Barbosa Allegat. 114. num. 8. vbi generaliter loquitur de obuenientibus tempore vacationis. Et assertionis prædictæ hoc solùm fundamentum est, Iuris inquam dispositio, quam in Indijs etiam locum habere non videtur posse dubitari, quia Episcopi iuxta Iuris dispositionem exigere Quartam possunt, & id Regia rescripta concedunt, vt vidimus num. 28. vbi & Decretum Concilij Limensis adduximus.

37

*Sed contrarium potest probari Primò.

Oppositum fundatur. Primò ex defectu fundamenti; seu tituli, qui triplex.

Quia vt debeatur, obstat defectus fundamenti, propter quod est sacris Canonibus constituta: pro quo audiendus Illustrissimus Barbosa Allegat. 86. citatâ, num. 7. vbi sic ait: Episcopo debetur Canonica hæc portio, potißimùm tribus ex caußis. Prima in recognitionem superioritatis, sicut cetera iura Episcopalia, de quibus in Cap. Conquerente, de Officio Ordi

Barbosa.

narij, & in Cap. De quarta. Et in Cap. Auditis, de Rescriptis. Secunda ob communicationem, quæ inter Episcopum, & Ecclesias sibi (commißas, &) subiectas reperitur. Cap. Requisisti. vers. Secus, de Testamentis. Tertia ob curam, & cæleste pabulum, quod impartitur Ecclesiis inferioribus, vt satis deprehenditur, ex Cap. 1. ibi, Cœlesti pabulo, de sepulturis Constant omnes ex Abbate. Cap. Officij 14. numer. 6. de Testamentis. Et ex Lapo de Canonicâ portione, Parte 2. numer. 1. Sic ille. Atqui manifestum est prædictas caussas vacante Ecclesia locum penitus non habere: ergo tali stante defectu illa non debetur.

38

*Secundò. Quia Iuris dispositiones ad

Secundò, quia ex Iure nihil vrget.

ductæ non videntur vrgere. In primis enim de Canonicâ portione ibi sermo nullus, cuius nec GlossęGlossæ meminerunt, aut antiqui Iuris interpretes. Deinde Cap. Quoniam quidam, de bonis tantùm viduatæ Ecclesiæ loquitur. Cap. verò, Quia sæpè conditionatè loquitur. Si videlicet talia bona fuerint, quæ debuerint Episcopis reseruari: quæ autem talia bona sint, non declarat: quæcumque autem fuerint, si occupentur, pro eo pœnæ ibidem iniunctæ procedunt. Clementina prædictum statutum confirmat, vnde similiter intelligenda, cum declarationibus subiunctis de emolumentis ex iurisdictione & sigillo Curiæ, cuius optimam rationem reddit Ioannes Andreas in illius expositione verb. Declaramus: qui emolumenta omnia ad fructus iurisdictionis & sigilli reuocat, vt ab ipso statim explicantur, & licet Barbosa Allegat. 86. citatâ, num. 9. cum Innocentio, & Petro Vbaldo Perusino dicat Canonicam portionem esse de lege iurisdictionis, cuius emolumenta reseruanda Episcopo asserit Clementina: ad illud dici potest, esse quidem, sed non solum, cùm in rationibus aliis fundetur, de quibus num. præcedent. Et ex quibus vna integra & adæquata conflatur. Quod autem additur, & maius in hoc negotio pondus videtur habere, scilicet: Aut aliàs vndecumque, quod ad Prælatos (Ecclesijs non vacantibus) pertineret: sic exponendum est, vt aliquam necessariò Iuri & rationi conformem limitationem admittat. Et quidem distributiones, quæ præsentibus tantùm dantur, & obuentiones, quæ interessentiam requirunt, successoribus non debent Episcopis reseruari, cùm tamen ad ipsos, Ecclesijs non vacantibus, pertinerent: quia id est Iuri & rationi conforme & conditionem importat, ex quâ ius oritur, vnde ea sublata nequit consistere. Cap. Licèt, de Præbendis. & Cap. Vnico de Clericis non residentibus in Sexto. Pro quo & Dom. Machadus Tomo 2 Pag. 148. Col. 1. Cùm ergo quarta funeralis & oblationum exercitium peculiare requirat in Episcopis, quod vacantibus Ecclesiis stare nequit, ius in ipsis ad illam non est admittendum, sicut neque Clementinam de illis loqui, cùm Iuri & rationi debeat conformis iudicari.

39

*Tertiò. Quia Parochi onus hoc semper

Tertiò, quia non est generalis pro eo, neque rationabilis consuetudo.

grauissimum reputarunt (de Indiis loquor) & valde conati sunt illud sibi impositum amoliri: pro quo neque est generalis in illis consuetudo, ad quam Iuris expressâ decisione deficiente, non videtur à Prælatis recurrendum. Quòd enim consuetudo rationabilis non sit, multi docti & probi iudicant, & vt talis esset, modus introductionis eius obstaret; quia reluctantibus Parochis, & metu adactis, nec volentibus iteratâ solutione illam firmare taliter, vt se adsoluendum obligarent. Quæ quidem consuetudinis firmita

Ex ingenti summa in vacationibus arguitur, & Regia circa decimas dispositione.

ti obstare ostendimus num. 24. & seqq. Accedit ob ingentia vacationum spatia in Indiis summam quartarum ad notabilem excrescere quantitatem; vnde non videtur credibile iuxta mentem esse Pontificum, vt nullo laboris merito, sed suis lotis, vt vulgò dicitur, manibus, se dominos numerosæ pecuniæ deprehendant. Et quia in decimarum summâ ex eodem vacationum capite accrescente, hoc est inconueuiens deprehensum, neque visum opportunũopportunum, vt Episcopi sic repente diuites Euangelicum munus auspicerentur, habituri aliàs redditus ampliores; Reges nostri quibus decimæ ab Apostolicâ sunt Sede concessęconcessæ, tertiam tantùm partem pro expeditione Bullarum, Pontificalium ornamentorum comparatione, & itineris sumptibus, eisdem congruentem iudicarunt, vt diximus Titul. 5. num. 113. Quia verò quartæ emolumenta alterius considerationis sunt, neque de iis quidquam eisdem attributum, nihil de illis ab ipsis dispositum inuenitur, nisi vt iuxta Iuris dispositionem ea exigant, vt vidimus num. 28. & 29. Reges ergo nostri non arbitrantur ex emolumentis quartæ summam ingentem extare; sic enim consequenter arbitrari possent habere illos vnde sumptus facere pro præfatis possint: & ita viri sapientes ex Regio Indiarum Consilio, ex quorum sententiâ talia disponuntur, non videntur exactionem quartæ vacationis tempore generaliter approbare. De Pontificis autem voluntate aliunde non constat, & vt non sit dissimilis, faciunt adductæ coniecturæ.

40

*Iuxta hæc ergo habent Indiarum Epi

Quid ex prædictis possint deducere Episcopi.

scopi vnde retundere impetum exactionis huiusmodi possint, cùm ius ad illam non sit ita, vt iudicant, expeditum. Probant illam viri docti, vnde quis erit, & laudabimus eum, qui pro illa non militet, sua decimali portione, & emolumentis alijs, de quibus nulla est controuersia, contentus? Sed certè cum Episcopis agimus, viris in Ecclesiâ primarijs, & à quibus perfectio exacta ex muneris obligatione requiritur. Si ergo inter perfectionis huius partes eam reponit Apostolus, vt litigiosus non sit. 1. Timoth. 3. v. 3. Non litigiosum: tunc maximè indecorum credat esse litigium, cùm circa pecuniam versatur, vnde Apostolus id cœ|

lesti lumine perfusus admonuit, dum sic iunxit: Non litigiosum, non cupidum. satis indicans illud se

1. Tim. 3. v. 3.

præcipuè damnare litigium, quod solet cupiditas excitare. Vnde Concilij tertij Toletani Cap. 20. feruida illa monitio: Ne videamus in Ecclesiâ Dei exactores potiùs quàm Pontifices nominari. Sic Con

Concil. Tol. 3.

cilium, & habetur Cap. Quia agnouimus 10. q. 3. Quibus addendum, etiamsi Prælatis, quidquid hac in parte expetunt, concedatur; quia sic Ius ipsis videtur indulgere; iuxta ipsius tamen Iuris dispositionem, si diuites sint, vel aliàs habeant ex fructibus dignitatis congruam sustentationem, id quod

Quartam in Ecclesiæ beneficium debent expendere.

ex quartâ accipiunt, debere in Ecclesiæ beneficium expendere. Sic habetur in Cap. Placuit, citatâ quæst. 3. in quo ex Concilio Bracharensi secundo Cap. 2. ita scribitur: Placuit vt nullus Episcoporum per suam diœcefim præter honorem Cathedræ

Cap. Placuit 10. q. 3.

suæ, id est, duos solidos, aliud aliquid per Ecclesias tollat: neque tertiam partem ex quacumque oblatione populi Ecclesijs Parochialibus factâ sibi vsurpet; sed EcclesięEcclesiæ reparationi seruetur, & singulis annis Episcoporatio fiat: nānam si tertiam partẽpartem illāillam Episcopus tollat, lumen & sartatecta abstulerit Ecclesiæ. Hæc ibi. Quibus similia extant in Cap. Priscis, & in Cap. Vnio, sic ex Conc. Toletano

Cap. Vnio Ibid.

subditur: Vnio nostręnostræ Congregationis decreuit atque instituit, vt tertias, quas antiqui Canones de Parochijs suis habere Episcopos censuerunt; si eas exigendas crediderint, ab ipsis Episcopis dirutæ Ecclesiæ reparentur, &c.

Circa oblationes Resolutio postrema.

Circa oblationes Resolutio postrema.

41

*DIco vndecimò & vltimò. Id quod di

Assertio 11. circa oblatimes. Vbi deijs, quæ causa mortis fiunt, tantùm deberi Quartam.

ctum est de quarta funerali, non est ab oblationes, quæ caussâ mortis non fiunt, extendendum. Id probo ex Cap. Conquerente, de Officio Ordinarij, vbi Honorius III. iura Episcopalia determinans, & ea, quæ in contributionibus consistunt, definiens, sic ait: Synodatici, seu Cathedratici nomine duos solidos Quartam decimationum, & mortuariorum, visitationem quoque annuam.

Cap. Conquerente, de Officio Ordin.

Sic ibi. Quibus Pontifex obligationem illam sustulit, quæ à Gelasio Papa erat imposita circa oblationes, de quo in Cap. Nec numerus 10. q. 3. & in Cap. Eleutherius 18. quæst. 2. dum statuit vt circa hoc seruetur pactio & consuetudo, quoad

Specialis Gelasij Constitutio circa illas.

quotam scilicet, & vt illa designetur ex conuentione aut consuetudine, nihil certum haberi potest: & vt sublatam non velimus, sed in suo robore persistentem, illa certè moderationem habet singularem, dum sic ibi Pontifex: Nec illa pars oblationum omnium generaliter intelligenda est, sed vel anniuersariæ Dedicationis, vel quorumdam etiam solemnium dierum: prout inter Episcopum & sacerdotem tempore Dedicationis conuenerit. Hæc ille. Iuxta quæ, vbi nihil est in Dedicatione conuentum, ei visus Episcopus renuntiasse. Quòd si successores sibi non potuisse incommodare contenderint, constituant dies, sed cum moderatione prædictâ, inde, quod obuenerit, habituri.

42

*Neque obstat quod habetur in Cap.

Recensentur nonnulla, ex quibus solui debet, ex Cap. Cùm inter vos.

Cùm inter vos, de verb. Significat. Vbi multa recensentur oblationum genera, ex quibus Honorius, qui & auctor Cap. Conquerente, solui iubet Canonicam portionem, videlicet ex ijs, quæ in ciminili ponuntur; quod de altari suscipit (Sacerdos) & facit per Ecclesiam deportari, & quæ ante Crucem, & in Mißâ Trinitatis, & ea, quæ pro desponsatis dantur, & lampades cum oleo, quæ prædicta Capellæ (S. Hilarij) ab aliquibus offeruntur, vel quæ dantur nuntio, qui ad recipienda talia per præfatæ Capellæ Parochiam destinatur. Non inquam obstat, quia ibi

Sed non esse generalem decisionem ostenditur.

plus quàm quadragenaria consuetudo inualuerat, ad quam Pontifex respectum habuit, vt ostendimus numer. 32. & 33. Neque nos vim negamus consuetudinis rationabilis, & legitimè præscriptępræscriptæ, si conditiones eas habeat, de quibus numer. 24.

Concil. Lim. 3.

& seqq. Concilium etiam Limense tertium Act. 4. Cap. 20. Quartam Oblationum soluendam statuit: sed non vrget contra dicta, cùm id velit tantummodò solui, quod iuxta Iuris dispositionem debetur, & modo, quem sacri Canones statuunt, quæ sunt illius verba. Facit pro Assertione Minorensis Episcopus Zerola in Praxi, verb. Legatum num. 3. vbi sic concludit: Quarta Parochialis non debetur nisi de his, quæ obueniunt ratione funeris, &

Zerola.

de legatis omnibus factis Ecclesiæ apud quam defunctus elegit sepulturam. Hæc ille. Sicut ergo Ecclesiæ non debetur, cui magis est Parochus obstrictus, ita neque Episcopo. Vnde iuxta Iuris Canonici dispositionem, Parocho intestato decedenti non succedit Episcopus, sed Ecclesia, cuius habuerat administrationem. Cap. Dilectus, de Sucess. ab intestato. Concilium etiam Tridentinum, vbi Quartæ meminit, solius funeralis fecit mentionem, vt videri specialiter potest Seßione 25. Cap. 13. de Reformat. Quomodo autem oblationes debeantur Episcopo celebranti in quacumque Parochiâ, non autem in loco exempto, nisi ex vrbanitate, videri potest apud Barbosam Allegat. 80. numer. 11. & seqq. & hæc pro quarta à Parochis debita sit satis attigisse, non Hispanorum tantùm, sed Indorum etiam applicanda, ad quos operæ pretium est vt iam tandem transeamus.

Loading...

back | | continue