Avendaño: Thesaurus Indicus

421

*NOn leuis circa hoc in Indijs con

Abusus honorariæ salutationis.

certatio, dum plusquàm debeatur ipsis videntur Regij Auditores affectare. Celsitudinis titulo, si vel pauci adsint, & Admodùm potentis Domini tractari volunt, & quod volunt obtinent; qui enim renuerit, non impunè id fecerit. In quo aliquando contra decorum eisdem debitum, etiam salutationis maiestate seruata, nonnulla risu excepta, & longiùs sparsa, committuntur. Quale illud Præbendarij cuiusdam die Dominica Palmarum, duobus adstantibus Auditoribus Regiæ cuiusdam Cancella

Export TEI

Ridendus, sed indecorus, pro eo successus.

riæ initio Concionis: Hodie Christus Dominus Ierosolymam ingreditur, Admodum potens Domine in duobus iumentis, verbis postremis sine interpunctione prolatis. Quod cùm audientes omnes iuxta mentem Concionatoris accepissent, duo illi Domini, aut intellexere aliter, aut prudenter dissimulandum iudicarunt. Concionatori equidem nullum inde creatum dispendium, ad supremam in eadem Ecclesia, & satis illa illustri, dignitatem euecto: & cùm abusus iste in Ciuitate Panamensi intolerabilis visus fuisset, & ad Regium fuisset Consilium ab Episcopo, vt creditur, ciuitatis eiusdem cum remedij exoratione transmissus, Consilium statim vt debuit ab eius sapientia ac Regiæ prærogatiuæ zelo sperari, rescripsit, abusum exhorrescens, & vt penitus de

Export TEI

RegiũRegium circa rem iam præfatam rescriptum.

truncaretur iniungens, Regia auctoritate. Circa quod non audita loquor, sed quod scimus, loquimur, vt cum Euangelista loquar, & quod vidimus testamur. Regium inquam Chirographum præfatępræfatæ Cancellariæ destinatum. Sed quo fructu nescio. In alijs certè, nullo, qui ea dispositione se comprehensos non iudicant, ad quos non inuenitur directa, quia neque ea de caussa syndicati.

Export TEI

422

*Debere autem in Audientibus omnibus

Export TEI

Ad similia trahendum.

id, quod statutum circa vnam, vbi ratio est eadem, eumdem effectum habere, obseruat in simili D.

Export TEI

D. Arauxo.

Arauxo in Decisionibus moralibus Tract. 2. Quæst. 15 n. 15. & 16. vbi Regium rescriptum adducit, in quo Rex noster Philippus Quartus (cælesti iam, vt speramus, potitus regno) dissidium quoddam circa salutationem honorariam, de qua agimus, inter Capitulum Cathedrale, ac Tribunal |

p. 100

S. Inquisitionis, quando adesse in publicatione Edicti contingit. Sic locutus terminauit. Y que

Export TEI

Rescriptum aliud circa illa.

la còrtesia y Ceremonia, que se debe hacer, se haga al Obispo hallandose en aquella Iglesia: y que en su cuisenciaausencia solo lo haga al Santißimo Sacramento, conforme à lo dispuesto por el Ceremonial Romano, y no à la Inquisicion, ni al Cauildo &c. Sic anno 1645. die 19. Ianuarij. Ad quæ sic citatus Antistes: Quod in dicta Ecclesia Compostellana vsque hodie inconcussè seruatum est, debetque in alijs Ecclesijs & similibus casibus obseruari; eo quòd quando Princeps expedit suam schedulam decidentem in vno casu, extenditur illius decisio ad omnes similes casus, & ad cuncta tribunalia, ex communiter percepta Iurisperitorum sententia. Sic ille.

Export TEI

423

*Vbi quod ad Tribunal S. Inquisitionis

Export TEI

Erga Tribunal. S. Inquisitionis salutatio qualis.

attinet, quidquid de Cathedrali Ecclesia in concursu dicto sit, extra illam in Indijs non obseruatur, fit enim illi verbalis reuerentia à Concionatoribus dicentibus: Admodùm illustres Domini: vel Admodùm illustris Domine. Quòd cùm sit in vsu, nec videatur indecentiam continere, non est cur debeat condemnari. Est enim valde expediens vt hoc sanctum fidei Prætorium honorificetur ob omnibus eo honorificentiæ genere, quod prohibitum expressè non fuerit, quale hoc est. Contra quod opponi potest id quod citatus Dom. Arauxo, ne Capitulo in absentia præstetur Episcopi verbalis honor, qui eidem præsenti debetur; ait enim iniuriosum esse reuerentiam

Export TEI

Quid contra illam ex ea, quæ Episcopis competit, vbi & de alijs.

& veniam vni Superiori debitam ratione suæ superioritatis & excellentioris dignitatis, alteri exhiberi: vt si titulus Excellentiæ Magnatibus in Hispania ac Proregibus proprius, inferioribus Dominis tribuatur, aut Eminentiæ non Cardinalibus. Inquisitores autem inferiorem habent dignitatem comparatione Episcopalis, vt constat: vnde ex eo Tribunali ad Episcopales Cathedras assumuntur. Sed certè in casu nostro iniuriosum nihil, quia non est inter salutationes æqualitas: Episcopis namque Illustrissimi ac Reuerendissimi titulus exhibetur, qualis non est: Admodum Illustris. Vnde cùm ante pragmaticam sanctionem circa hoc editam titulus Admodum illustris in superscriptionibus epistolarum poneretur viris primarijs, numquàm tamen Illustrissimi. Erat ergo Muy Illustre Señor, non idem quod Illustrissimus. Sic etiam Academiarum Rectoribus modò in vsu Illustris admodùm Rector, existimante nullo idem esse ac Illustrissimus. Id quod ex Grammaticæ legibus redditur pariter manifestum. Illustrissimus enim nomen superlatiuum est, quem excessum aduerbium Admodùm non importat, sed aliqualem, vt respondeat valde, satis. Sic etiam vsus apud Religiosos inualuit, vt quidam inter Prælatos summi Reuerendissimi dicantur; alij dignitatis inferioris Admodùm Reuerendi; in prioribus Paternitate non expressa, secus in alijs. Pro quo & illud Titi Liuij Lib. 1. ab vrbe

Export TEI

Titus Liuius.

condita: Iam mitigati animi admodùm rapti erant.

Export TEI

424

*Pro eodem facit Ceremoniale Episco

Export TEI

Ex consuetudine arguitur iuxta Cæremoniale EpiscoporũEpiscoporum approbata.

porum Lib. 1. Cap. 23. & Lib. 2. Cap. 14. & 18. dum his locis approbat consuetudines Ecclesiarum. Licet autem illud ad Episcopos, & eorum Ecclesias videatur tantùm pertinere, ex eo tamen sumi argumentum potest, vt consuetudines circa tribunalia etiam alia non debeant improbari: inter quæ supremum locum Sacrosanctum Tribunal Sanctissimæ Inquisitionis (vt loquitur Cæsar Carena in Tractatu de illius

Export TEI

Cæsar Carena.

Officio in Anteludijs. §. vlt.) dubio procul obtinet: cui suo modo dicere, quod Dauid Deo possumus: Quoniam omnia seruiunt tibi Psalm. 118. vers. 91. Cùm ergo consuetudo habeat vt prædicti Domini modo dicto à Concionatoribus salutentur, non debet illa penitus condemnari & quia ordo summus inter audientes est, vt solet esse sæcularis Magistratus reuerentiam à Concionatoribus exhibendam dicto in Cæremoniali habetur, licet verbalem non statuat, vt videri potest citato Lib. 1. num. 4. & 13. Ex quo in casu præsenti licet arguamus, quandoquidem S. Inquisitionis Tribunal, ad quod habetur Concio, non est insalutatum relinquendum, cùm summæ ibi auctoritatis sit. Vt non debeat videri nimium, si quid est motu corporis faciendum, verbis vrbanissimis adornetur.

Export TEI

425

*Ad Auditores Regios reuocato ser

Export TEI

Quid circa Auditores, Episcopo & Prorege adstantibus aut absentibus.

mone, quid circa veniam obseruandum sit, cum Proreges adsunt, & Episcopi pariter, iam à supremo est Indiarum Consilio definitum, cuius statur imperio, controuersia prorsus oblitterata. Cùm verò Proreges non adsunt, hoc opus, hic labor est, præcedentia ex vtraque parte procurata. Et quidem Cæremoniale præcedentiam Episcopo seruandam iubet gubernantium in concursu citato Cap. 4. Quòd autem Cæremonialis habenda ratio sit, satis apertè Pijssimus noster ac Religiosissimus Rex adducto nuper rescripto patefecit. Ex eo autem quòd Prorege absente videatur Cancellariæ senatus Regiam auctoritatem præseferre, sicut Prorex cùm adest, vnde & in salutatione præfertur, fundamentum ad præeminentiam sumi nequit, cùm iam Rex ipse circa hoc suam manifestam reddiderit voluntatem. In Ecclesia non est creatum Tribunal, sed neque erigi potest: proinde neque ibi Regia insignia, neque vmbella, quæ tamen Episcopis conceditur Pontificio ritu, medio saltim, assistentibus. Ideò communis vox præeminentiæ huius affectationem carpit, praxim condemnat, conniuentibus Prælatis nonnullis, aut obsequiosis nimiùm, aut timidioribus, alijs concursum vitantibus, non sine populi exacerbatione, & Ecclesiasticarum solemnitatum detrimento. Quapropter exorandum Regium Indiarum Consilium censeo, Si quid mea carmina possunt: Si quid erga ipsum Indici mei Thesauri dedicatione promeritum, vt controuersijs huiusmodi desideratum finem & vtrique Maiestati non indecorum imponat.

Export TEI

426

*Vbi non prætereundum quod sæpè oc

Export TEI

Quid erga Episcopum extra suam Ecclesiam existentem si celebret.

currit dubium, an scilicet Episcopo extra suam Ecclesiam existenti si in aliqua celebret, aut assistat, aliquod sit à Concionatoribus reuerentiæ signum impertiendum? In quo quidem ambiguus vsus, Concionatoribus quibusdam in eo strictissimi iuris, liberalioribus alijs, & fortè plus iusto. Sed si moderatio ac|

p. 101

cedat non video cur debeat illud reprehendi. Hospiti Episcopo suam qui excipit debet Sedem concedere, vt ex iure haustum tradit Bertachinus.

Export TEI

Bertachinus.

Lit. E. & eum in sua Sede constituat. Cui ergo propria tribuenda Sedes, an non & Vrbanæ salutationis obsequia tribuenda? Potest quidem Concionator cumdem alloqui in qua voluerit parte sermonis, aut gratulando accessum vel aduentum, aut de re aliqua admonendo, quam futuram esse commodam arbitretur: hoc enim passim videmus erga sedentes in Sede propria contingere. Cur ergo non & in exordio, etiam si consecratus non sit, cùm sine consecratione verus Episcopus habeatur? Vidimus hoc coràm ipsis Proregibus factum, & sine eorum offensione: & scimus etiam non adstante Prorege, sed Togatis paucis, ab eisdem fuisse prohibitum: quibus dum morem Concionator gerit, grauissimam erga Episcopum indignationem incurrit. Quid ergo in hoc conflictu faciendum? Fiat ante salutationem, quæ fieri debet, Auditoribus reuerentia, & ea finita in exordio concionis Episcopo, qui Concionatorem vim patientem agnoscens, non poterit de illo iustam querelam efformare. Cùm tamen res sit plena periculo, oportet Concionatorem ad hoc non inconsultò procedere, sed quid possit accidere præueniendo, dum consilio agit adhibito, aut caussam indignationis abscindet, aut si quid humanum acciderit, excusatione se poterit legitima contutari.

SECTIO IX.