Avendaño: Thesaurus Indicus - The School of Salamanca

back | | continue

SECTIO IV.

SECTIO IV.

Circa electum Episcopum, de concubinatu suspectum difficultas specialis, quæ & pro Indijs speciatim expedita.

44

*ID quod accidisse in Belgio narrat. Dom.

Casus propositio.

Arauxo in Decision. moral. Tract. 1. Quæst. 3. pro Indijs timeri potest, & fortè aliquando accidit, præsentatum inquam ad Episcopatum, & confirmatum à Pontifice, vtpotè opinione virtutis ipsi suffragante; dum Bullæ expedirentur, ad Senatum Belgicum delatum est, quòd in concubinatu per decem & octo annos computruerat, pellice domi retenta, & ex ea septem filijs procreatis, quod est per testes à delatore adhibitos sufficienter comprobatum. Et obnitente Senatu ne in Bullarum expeditione fieret progressus, fauentium quorumdam opera impetratæ sunt, nil Pontifice resciente. Earum tamen executio suspensa est, quia Senatus suum placitum denegauit, iuxta illarum consuetudinem Prouinciarum, à Sede, vt credi debet, Apostolica, Confirmatam. Huic euentui, vt singularis non sit, Indicum alium, de eo, qui præfatum electum prolium numero æquauit, aut etiam superauit, addere possumus, & in eo quidem anteferendus iste, quòd honestam quando electus est, vitæ rationem, abolitis pristinis erroribus, sectabatur. Quod quidem dicere non vereor, quia quòd ad personam attinet, iam illa ante annos complures èex viuis excessit; & si fortè aliqui historiam norunt, quia grandæuiores, nullam defunctus in Domino ex eo potest boni nominis iacturam sustinere. Et talia ad futurorum exemplum vtilia esse possunt, in Indijs maximè, vbi propter distantiam vita est multorum incognita, qui tamen fauore aut fœnore ad dignitates huiusmodi foueantur, & verò etiam prouehantur, vt si aliquando euenerint talia, acturi circa illa non obstupescant, & modum circa ea procedendi habeant inoffensum.

45

*Circa prædictum ergo casum citatus Scri

Dom. Arauxo circa illum pronuntiata.

ptor asserit Primo stante sola præsentatione Regis Catholici, & detecta præsentati turpitudine, suspendendam præsentationem iuxta Cap. Priusquàm 28. dist. ex D. Gregorij Epist. 40. Lib. 8. desumptum, qui electionem cuiusdam farinæ

1. Suspendendam præsentationem.

Diaconi noluit confirmare, quæ à Neapolitano Clero facta fuerat: est autem ratio eadem præsentationis à Patrono factæ, quæ electionis successit loco. Neque allegari potest ius ratione illius acquisitum, quia conditionalis fuit, si videlicet non esset cum læsione iustitiæ, populi scandalo, & Ecclesiæ detrimento. His addendum hanc esse Summi Pontificis voluntatem iuri præfato conformem, dum sicait D. Gregorius: Vnde

D. Gregor.

si rationem voluissent attendere, nec illi eum eligere, |

nec ipse debuerat consentire. Sic ille. Cum ergo, qui nec eligi potuit, nec in electionem consentire debuit, meritò potest Patronus præsentationis beneficio priuare. Nam qua præsumptione audet ad Episcopatum accedere, qui ad hoc longam corporis sui continentiam filiola teste conuincitur non habere? Doctor sanctus exclamat. Quid iam dicturus, si numeratam prolem, de qua agimus, comperisset.

46

*Sed quia Bullis expeditis iam extra Regis

Talem non esse inhabilem ad Episcopatum, & confirmationem tenere. Nec Patronum posse eum suo iure priuare, bene tamen Pontificem admonere, qui & remouere potest.

iurisdictionem existit: facta à Pontifice Beneficij collatione, & quidem valida, licet contra Dei voluntatem, sicut & ordinatio valida est etiam indignissimi, vnde & Deo displicens, addit Secundò talem non esse inhabilem ad Episcopatum, quia in eo neque vt Clerico, neque vt Episcopo verificantur ea, quæ à Concilio Tridentino Sessione 25. de Reformat. Cap. 14. circa tales disponuntur: neque enim ter monitus, nec suspensus à Prælato, aut ipso facto, monitioni Concilij Prouincialis non obsecutus. Cùm ergo lex pœnalis sit, & sententia condemnatoria aut declaratoria desideretur, nemo eum Pontifice inferior potest à iure, quod in re habet dimouere. Potest tamen & debet Rex Catholicus placitum negare, & Pontificem reddere certiorem, vt communi scandalo remedium præstet, & eius expectare sententiam, cui omninò parendum. Neque insolitum quid accidet si Pontifex confirmationem reuocet, sicut vidimus electionem repulisse. Pro

S. Gregor.

quo est eiusdem S. Doctoris decisio alia Lib. 2. Epist. 44. quæ & habetur in Cap. Habuisse 33. dist. vbi Tarentinum Episcopum cessare ab officio iubet, veritate criminis eum apud propriam conscientiam accusante. Sed circa prædictam obligationem subdit Tertiò eam quidem esse, non ta

3. Patronum posse probabiliter ab admonitione cessare.

men certò, sed probabiliùs, quia probabile est posse Regem ab hoc negotio manum continere, eo quòd præsentatio bona fide facta sit, & ita iam est functus suo munere, adhibita tamen competente correctione. Concludit Quartò Pontifi

4. Depositionis sententiam Pontificem non laturum.

cem non laturum contra electum talem depositionis sententiam, aut omnimodæ priuationis, quia numquam ille est de crimine admonitus, quod iura exigunt, trinam inquam monitionem, de qua Concilium Tridentinum suprà. Et Cap. Si quisquam Cap. sicut, & Cap. Si autem, de cohabitat. Clericor. Hinc ad nostra.

47

*Dico Primò. Stante scandalo dicti gene

Assertio 1. In casu dicto, & similibus suspendendam à Proregibus præsentationem.

ris, sicut & quolibet alio, Regia præsentatio suspendenda est. Et schedula ad Proreges transmissa ab eisdem retinenda. Constat ex dictis, quia Rex suspendere tenetur, ergo & Prorex sciens Regem malè informatum pręsentassepræsentasse, quia locum eius tenet: & quemadmodùm in rebus alijs rescripta non debent executioni mandari, cùm errorem continent manifestum, ita & in casu dicto faciendum, vbi damnum in re summi momenti magno cum fundamẽtofundamento timetur. Quod autem non solùm in concubinatus crimine, sed in alijs sit etiam similiter faciendum, probatur ex

Cap. Superiùs.

citato Cap. Superiùs, vbi sic ait D. Gregorius: Petrus item Diaconus, quem à vobis electum assentis, omninò quantùm dicitur simplex est, & nostis quia talis hoc tempore in regiminis debeat arce constitui, qui non solùm de salute animarum, verùm etiam de extrinseca subditorum vtilitate & cautela sciat esse solicitus. Nam de eo insuper ad nos peruenisse cognoscite, quòd solidos dederit ad vsuras, quod vos oportet cum omni subtilitate perquirere, & si ita constiterit, alium eligite, & ab huiusmodi vos persona sine nota suspendite. Nam nos amatoribus vsurarum nulla ratione manus imponimus. Hæc Divus ille & Magnus: pro quo & Cap. Catinensis. 61. dict. omnia complectens.

48

*Dico Secundò. Ad prædictam suspensio

Sufficere certam vnde cumque notitiam.

nem sufficit extraiudicialis notitia, firma tamen, etiamsi nullus sit qui obijciat. Id probo ex doctrina Glossæ ad citatum Cap. Si quisquam. v. Filiam, vbi sic habet: Ex hoc Capite videtur quòd

Glossa in Cap. Si quisquam.

iudex ex suo officio poßit aliquid supplere de facto, quod sibi non constat tamquam iudici. Et licet non obijciatur aliquid à partibus contra personam electi; ipse tamen superior potest obijcere. Sed hoc ideò supplet de facto, quia illud spectat ad substantiam electionis, sicut supplet de tali facto, quod spectat ad substantiam iudicij, vt dixi. 2. q. 7. Alieni. Sic ibi. Et in Cap. Alieni, ad quod se Ioannes Glossator refert, multa habet ille pro resolutione præsenti firmanda satis opportuna. Quod ergo licet iudici, non potest non licere Patrono, qui voluntariam velut iurisdictionem exercet, sicque est ab Ecclesia talis honoris prærogatiua decoratus, vt eidem Ecclesiæ in ministrorum fidelium prouisione curet omnimodis consulendum.

49

*Dico Tertiò. Stante multitudine filio

3. Idem. Stante multitudine filiorum, etiam si cessarit scandalum. Cap. Catinensis.

rum, etiamsi diuturna fuerit continentia, non debet præsentatus admitti, sed iuxta dicta suspendenda præsentatio, & Rex admonendus. Probatur ex citato Cap. Catinensis, in quo sic Pelagius Papa Episcopo Messanensi Eucarpio: Mox ergo Dilectio tua ad supradictam Catinensem Ecclesiam pergat. Et hominem de Clero, qui nec vxorem habeat, nec filios, nec crimen aliquod Canonibus inimicum eligi cum auxilio Dei compellat. Sic ibi. In casu autem nostro & filij, nec legitimi illi, sed Sacrilegi, & crimen Sacris Canonibus inimicum. Vbi responderi potest ex adductis citati Cap. Priusquam verbis: Qui ad huc longam corporis sui continentiam, filiola teste, conuincitur non habere. Vbi ergo continentia longa, iam transactum crimen non præstat impedimentum. Et ita Glossa verb. Parvulam ait sic: Paruitas filiæ fuit argumentum

Glossa.

quòd non diu fuerat continens: vnde aliud esset, si habuisset magnam filiam: & sic non obstat, vt infra. Cap. De Syracusanæ. Sic Glossa: quæ tamen ex ijs, quæ subdit, exponenda, ait enim: Vnde ibi (scilicet in Cap. De Syracusanæ) fuit dispensatum: sed hodie iure communi nullus talis promouendus est in Episcopum, vt 61. Dist. Catinensis. Hæc illa. Et quidem in Cap. De Syracusanæ, vbi habens filios ad Episcopatum admittitur, sic disponitur: Qua de re summo studio ab eôdem Syracusanæ vrbis Epis

Cap. de Syracusanæ.

copo priusquàm à nobis in Episcopum contingeret ordinari, huiusmodi exegimus cautionem, per quam & suam fateretur, quantula esset, præsentis temporis habita rerum descriptione, substantiam: & nihil per se, aut per filios & vxorem, siue quamlibet propinquam, aut domesticam, vel extraneam fortè personam, de rebus audeat vsurpare Ecclesiæ, & vniuersa sui Episcopatus quæsita tempore, Ecclesiæ suæ dominio sociaret. Sic ibi. Iuxta quæ satis intelligendum venit quàm sit odiosa & suspecta Ecclesiæ ista proletariorum electio, in qua etiam cùm filij |

legitimi sunt, talem vult adhibendam cautionem. Cùm ergo vbi Sacrilegi illi non sit omittenda, eorum est renouanda memoria, & magis publica reddenda turpitudo. Ecce ergo scandalum, ecce Ecclesiæ dedecus, ecce non obseruandæ Ecclesiasticæ disciplinæ suspicio. Quomodò enim sperari possit puniturum concubinarios illum, qui adeò in eâdem hæsit salebra, vti numerosa pignora contestantur? vt dicere ei meritò possit de crimine reprehensus: & tu, in eâdem damnatione es. Lucæ. 20. v. 40. Vel certè fuisti, & pro supplicio sublimem es dignitatem assecutus. Sine nos de Episcopatus adeptione non agentes, ad quem, si contingat ascendere, studium etiam obueniet castitatis. Vide infra.

50

*Dico Quartò. Etiam si vnus tantùm filius

4. Etiam vna tantùm prole stante, si diuturna non fuerit continentia.

aut filia electo Clerico sit, stantibus incontinentiæ præsentis, aut non diu antè abolitæ argumentis, iuxta dispositionem citati Cap. Priusquàm, præsentatio est similiter suspendenda. Probatur ex eodem Capite, & illius ratione, atque etiam ex scandalo, ac experientia, ex qua constat incontinentiæ ignem non diu antè sopitum, dignitatis adeò Sacræ reuerentia non extingui. Id quod D. Gregorius citato in Cap. Priusquàm satis in

P. Famianus Strada an. 1574.

nuit. Pro quo & in Cap. Siquis Episcopus. 81. dist. Extat item apud elegantissimum Belgici belli Scriptorem viro de maximo in mundi oculis illud: Prouinciam quadriennio cùm rexisset, magna quidem prudentiæ laude, minore tamen pudicitiæ cura, quàm Senem, sacrâque ornatum purpura, condecebat, Romam redijt. Accedit Cap. finale. 25. Dist.

Cap. finale 25. dist.

vbi sic dicitur: Primùm itaque sine crimine iubetur esse Episcopus: quid alio verbo ad Timotheum irreprehensibilem nominatum puto (. 1. Tim. 3. v. 2. Tit. 1. v. 7.) non quod eo tamen tempore, quo est ordinandus, sit sine illo crimine, & præteritas maculas noua conuersatione diluerit; sed quòd ex eo tempore, quo in Christum renatus est, nulla peccati conscientia mordeatur. Quomodo enim potest Præses Ecclesiæ auferremalum de medio eius, qui in delictum simile corruit? Aut qua libertate peccantem corrigere potest, cùm tacitus ipse sibi respondeat eadem se admisisse, quæ corripit? Ecce qui ordinandus est in Episcopum, non solùm tempore suæ ordinationis. Sed etiam omni tempore post Baptismum à crimine immunis debet esse. Sic ibi ex Innocentio Papa, iuncta D. Hieronymi auctoritate, ex quorum doctrina illationem videtur Gratianus deduxisse. Quia verò hoc visum est durum, hominum fragilitate dispecta, sic scribit Pelagius Pontifex

Pelagius Pontifex.

Florentino Episcopo: Fraternitatis tuæ relatione suscepta, eius latorem Secundas quidem nuptias expertum non fuisse didicimus: castitatem tamen cum priori seruasse coniugio designasti. Et quamuis multa sint, quæ in huiusmodi casibus obseruari Canonicæ iubeat sublimitatis auctoritas: tamen quia defectus nostri temporis, quibus non solùm merita, sed corpora ipsa hominum defecerunt, districtionis illius non patitur manere censuram: & ætas illius, de quo agitur, futuræ incontinentiæ suspicionem auferre dignoscitur; vt ad Diaconatus ordinem poßit prouehi conceßisse nos noueris. Micenam verò ancillam eius, de qua se post vxoris transitum filios habere confessus est, iubemus vt tua dispositione cuiquam Monasterio continentiam professura tradatur. Hoc ex dispen satione misericordiæ: Ceterùm ex rigore disciplinæ &c. Cap. Frater cui satis. 34. Dist. Licet autem in illo non sit sermo de Episcopis, Glossa tamen dispositionem dictam eò tendere affirmat, vt dispositum in dicto Cap finali temperetur. Quod etiam de corporum humanorum defectu hîc dicitur, meritò debet ad omnes eum patientes extendi. Siue ergo Iuris rigorem, siue æquitatem sequamur, stat positionis nostræ veritas, non inquam ad Episcopatum admitti debere, qui recentis incontinentiæ crimine obstrictus inuenitur.

51

*Dico Quintò. Si non solum præsentatio

5. Bullæ etiam supprimendæ.

nis chirographum, sed testimonium Confirmationis authenticum ad manus Proregis deueniat, & verò etiam Bullæ, eorum est suspendenda traditio in casibus, de quibus suprà, donec scilicet Rex de rei statu reddatur certior. Hoc est iuxta. n. 45. & 46. Nam Rex in isto casu suum debet placitum denegare: ergo & Prorex cooperari debet vt id præstare possit; cùm tamen præstare nequeat rei statu penitus ignorato. Si dicas hoc pacto Ecclesiæ vacationem protrahi, quod sine magno eius stare detrimento nequit: id non releuat, quia perinde haberi debet electio talis ac si irregularitate, aut impedimento alio clectus laboraret: quo euentu nequit longa vacatio in patrocinium talium aduocari. Et multò id euidentius, si mortuum inuenisset: vel si electioni renuntiasset, vt fecerunt nonnulli annis proximè elapsis,. Hic enim Indiarum labor, cui non est hucusque remedium assignatum. Quod autem de Prorege dictum est, ad eos debet extendi, qui gubernationi præsunt, & Regis loco Patronatum exercent, si ad eos fuerint chirographa Regia transmissa, vt de more habetur.

52

*Sed quid si scripta talia ad præsentatorum

Quid si alia via ad manus electi Scripta deueniant.

manus alia via deuenerint. Id quidem faciendum, quod est vsu etiam receptum, vt scilicet petantur illa, & videatur quid iuxta Regia mandata faciendum sit, & recognoscatur an verè authentica sint, ne quid contra Regium patronatum cœca erga huiusmodi cupiditas moliatur. Vbi autem apprehensa fuerint, retineantur, bono aliquo indicato prætextu, quòd scilicet oporteat Regium Indiarum Consilium ante executionem ob emergentem difficultatem admoneri. Nec nouum est prouisiones tales caussa interueniente suspendi: iam enim vidimus ante annos aliquot electum quemdam in Episcopum Popaianensem, qui turbas & multas & graues dederat, quo minùs ad Sedem illam contenderet iussum impediri. Et quando in vi tantùm præsentationis sumus, posse laicos Patronos variare, non solùm accumulatiuè, præsentando, alium cum priore, sed priuatiuè etiam, si detur caussa, tenent Sacræ Rotæ iudices in Bononiensi, quam refert Nicolaus Garcia Parte 5. Cap. 9. n. 213. ex quo & Barbosa

Patroni vt possint variare.

de Officio & potest. Episcopi. Allegat. 72. num. 158. Caussa autem præfati generis existente, seu cuiusuis alterius, ex qua futurum sit scandalum, non solùm variari dicto modo potest, sed obligatio est etiam sub mortali ita faciendi. Inter scandala autem numerandum illud, quod ad personam ipsius electi pertinet. Si enim ipse consentire in electionem nequit, vt D. Gregorius de illo asseruit, de quo n. 45. & de quo etiam citato Cap. Habuisse 33. Dist. qui ei scriptum præsentationis tribuit, scandalo ipsi est, quia occasio peccati |

proximo, & grandis quidem peccati, vtpotè quod quamplurium sit futurum scaturigo. Sed meliora Deus.

Loading...

back | | continue