Avendaño: Thesaurus Indicus

311

*VIdetur illa Nauarri Lib. 5. Consiliorum.

Circa casum propositum vt philosophatur Nauarrus.

Tit. de Priuilegijs, qui est 28. Consilio 17. in 2. editione. vbi ait suscipientem hoc anno Bullam posse frui gratijs susceptæ anno præcedenti, quoad eas clausulas, quæ non sunt sublatæ per Bullam posteriorem. Quod probat, quia gratia semel facta durat donec reuocetur vel suspendatur. Cap. Si super gratia, de officio &

Export TEI

Cap. Super gratia.

potest. Iud. deleg. in 6. Tum etiam, quia si suspendatur, sublata suspensione remanet tam efficax, vt erat ante suspensionem, argumento Cap. Pa

Export TEI

Cap. Pastoralis.

storalis, de caussa posses. & propriet. & per posita in casu per posteriorem Bullam acceptam tollitur suspensio priorum Bullarum. Sic ille philosophatur: propter quæ Scriptores aliqui vt certum statuunt eum in affirmatiua absolutè fuisse sententia, & ita illam ipsi tribuunt Leander à SS. Sacram. Parte 4. Tractatu de Censuris. Disput. 17. Quæst. 85. Ludouicus à S. Raymundo. Tomo 1. Tract. 2. n. 95. & fortè alij: propter cuius auctoritatem asserit Leander, illam esse probabilem, cùm aliàs non sit suo etiam fundamento destituta.

Export TEI

312

*Sed certè Nauarrus non est præfatæ sen

Export TEI

Sed non est affirmantis sententiæ manifestus assertor.

tentiæ manifestus assertor, vt videri in ipso potest, & adducta ex eodem satis videntur indicare: nihil enim præter illa Consilium illud continet, & in illis nihil tale expressum, aut quod per legitimam consequentiam possit deriuari. Pro quo elucidando obseruandum est ante Pium V. solitas fuisse Bullas Cruciatæ à Pontificibus concedi cum ampliori extensione temporis, vt tradunt Emmanuel Rodericus in eius explicatione. §. 12. Trullenck in Dub. 2. proœmiali, & alij. Huiusmodi autem Bullas reualidari sumptione Bullæ annuæ, cùm per eius fuissent publicationem suspensæ, boni Scriptores affirmant, duo scilicet citati, ex quibus posterior lib. 1. §. 9. Dub. 2. n. 3. P. Andreas Mendus Disput. 29. n. 17. & alij: id

Export TEI

P. Mendus.

que conuenienter fieri poterat, quia diuersæ in illis gratiæ extabant ab ijs, quæ in annuis conceduntur, & ita reualidari cum fructu poterant, sicut modò reualidantur gratiæ in Bullis, quæ Cruciatæ non sunt, aut concessæ modis alijs inueniuntur. De his ergo Nauarrum fuisse locutum potest conuenienter intelligi, quia illis scribebat temporibus: quam intelligentiam proponit Trullenck Dubio nuper citato 2. n. 4. Cui illud videtur obstare, per singularem numerum designatum ab eo annum, dum de præterito ait, cùm pluralem adhibere debuisset, si iuxta sensum di|

p. 284

ctum loqueretur. Sed id certè parui, aut nullius momenti est, quia de Bulla per plures annos concessa benè affirmari potuit fuisse anni præteriti, cùm reuera anni talis fuerit, si præsertim anno fuerit præterito & immediato concessa.

Export TEI

313

*Deinde, etiam Bulla præteritorum an

Export TEI

Nec ob eo adducta illi possunt accommodari.

norum potuisset dici vsitatissima figura, à Grammaticæ præceptoribus Henallage compellata, iuxta quam passim numeri variantur. His addo rationem quam Nauarrus adducit de duratione gratiæ donec reuocetur, non posse Bullæ iuxta statum, quem modò habet, applicari, quia cùm sit illa annalis, nequit de illo dici debere durare, donec reuocetur, vel suspendatur, quandoquidem duratio illi determinata est anni vnius, in quo nec reuocari, nec suspendi potest, vt est receptissa Doctorum sententia. Anno ergo finito, sine reuocatione aut suspensione cessat, vt est manifestum, vnde in illam cadere ratio præfata nequit. Quod etiam constat ex ratione, quam Secundò efformat de effectu gratiæ subsecuto sublata suspensione; quæ neque casui præsenti est accommodabilis: siquidem accepta Bulla huius anni non tollitur suspensio Bullæ anni præcedentis, quia non erat suspensa, sed finitur: non ergo de illa videtur locutus. Quod & verba illa indicant: & per posita in casu per posteriorem Bullam acceptam tollitur suspensio priorum &c. Aliqua ergo in casu fuerant posita, quæ suspensionem arguerent, iuxta quæ prodijt resolutio, licet non fuerint ab eodem expressa, & ab ijs omissa, qui post eius mortem editioni secundæ nauarunt operam, in qua dictum Consilium adiectum, quod non erat in priore, licet etiam illa fuerit posthuma.

Export TEI

314

*Prætereà verba illa. Quo ad illas Clau

Export TEI

Pro codem integrata probatio.

sulas, quæ non sunt sublatæ per Bullam posteriorem, nullo modo indicant posse hanc accipientem absolui à reseruatis virtute prioris, si Bullæ omnes similes sunt, vt iam eorum concessiones currunt: neque enim tales habent Clausulas priores Bullæ, quas in posterioribus sublatas inueniamus, nec gratia aliqua in illis conceditur, quæ in posterioribus denegetur: ergo absolui à reseruatis poterit virtute illius iam ab eis per posteriorem semel absolutus, si hac non fuerit gratia anno præteritò vsus, quia clausula ad hoc pertinens non est sublata: legitima consequentia non est iuxta citati Doctoris mentem: nam eam negare potuit, quia interrogatio circa hoc non est directa, sed circa gratias & Indulgentias, quo nomine non venit potestas eligendi Confessarium ad specialem absolutionem, quæ nomine facultatis significatur in Bulla, in qua omnia illa conceduntur: & de illarum differentia dictum à nobis in Thesauro Tit. 5. nu. 270. & 271. Nam in electione iterata ad absolutionem dictam pro reseruatis in Bulla Cœnæ specialis difficultas est, & Cap. si super gratia adductum, de gratia concessa procedit, & ita pro gratijs tantùm videtur inductum, non pro ijs, in quibus specialis esse difficultas potest, & eo nomine non significantur, & addi regula satis nota potest, quòd in generali concessione non veniunt ea, quæ quis non esset in specie verosimiliter concessurus: quia sic in casu præsenti videtur, vt scilicet Pontifex gratiarum & Indulgentiarum multiplicem lucrationem non ægrè concedat; qui tamen in concedenda facultate ad absolutionem dictam meritò esse difficilis possit, nec eam velle reualidationibus illis iterari.

Export TEI

315

*Iuxta hæc ergo sententia dicta ab aucto

Export TEI

Probabilitatem qui agnoscent.

ritate Nauarri nequit probabilitatem adsciscere, si eam aliunde non habeat, cui tamen eam videtur adscribere Trullenck Lib. 1. citato §. 7. Dub. 3. n. 3.

Export TEI

Trullenck.

vbi sic ait: Quid ergo faciat qui semel in vita absolutus fuit à Papæ reseruatis, si intra annũannum aliud ipse reseruatum committat? Respondeo, Accipiet secundam Bullam. Quid si etiāetiam ratione secundæ Bullæ absolutus fuerit iterùm à reseruatis semel in vita intra annum, iāiam nōnon poterit ratione primæ nec secundæ Bullæ ampliùs à Papæ reseruatis absolui? Quid ergo erit remedij? Respondeo Primò posse vti Bullis præteritis, si fortè quoad absolutionem reseruatorũreseruatorum illis vsus non fuerit, vt quidam existimant. Asserunt enim per Bullam præsentis anni reualidari Bullas annorum præteritorum; quod an verum sit infra §. 9. Dub. 2. examinabitur. Sic ille, qui loco à se citato n. 2. sic ait: Nihilominùs tamen contraria sententia verior est. Et etiam citato à nobis nu. 4. post adductam Nauarri sententiam, & illius fundamenta secundum aliquorum intelligentiam, ita subdit: Quam doctrinam, pace, tanti Doctoris, non existimo adeò veram. Primò, quia Bullæ priuilegia non sunt perpetua, eo quòd expressè in ipsa limitantur ad annum publicationum: tum etiam quia finito eo anno Bulla non suspenditur, sed omnino cassatur, & reuocatur, vt dictum est. Hæc doctus Scriptor, agnoscens planè sententiæ dictæ probabilitatem, cùm eam in priori loco vti eam, quam quis possit sequi securè proponit; & in posteriori non adeò veram existimet, iudicans apertè non esse à veritate penitus alienam. A quo sentiendi modo non abit Fr. Emmanuel citato loco. Sicut etiam P. Palaus Tomo 4. Tractatu de Bulla

Export TEI

P. Palaus.

Cruciatæ, qui est 25. Quæst. vnica, Puncto 3. nu. 1. in principio, vt citatur à Patre à S. Raymundo nu. 96. inter eos, qui suam & communem sententiam tenent, nec tamen contrariam improbabilem existimant, quod solus asserit P. Bardi. Sed quidem eo loco nihil circa præsentem difficultatem discutit; sed tantùm notissimam Bullæ Clausulam adducit de restrictione ad annum.

Export TEI

316

*P. Mendus citata Disput. 29. post addu

Export TEI

P. Mendus negatiuam sententiam statuens parùm firma vtitur ratione.

ctam. n. 15. sententiam dictam, sic n. seq. subdit: Hæc cogitatio sustineri nequit, & ideò pars negatiua est tenenda: quibus præmissis pergit sententiam oppositam probans, & benè quidem, quamuis rationem illam addat, quæ non multùm videtur habere momenti, scilicet Bullam posteriorem nullum alium effectum habituram, nisi reualidationem, & ita in illa reualidationem solùm exprimendam, cùm nihil in ea concedatur, quod ex præcedentibus non habeatur. Dici enim potest habere peculiarem effectum dictum, vt scilicet pluries quis à reseruatis Papæ possit absolui, si eis vsus non fuerit circa prædictum beneficium, sicut etiam circa plenariam absolutionem. Quòd autem sola reualidatio non exprimatur, proptereà accidere, quia res ista incerta est, nec debere formam concessionis immutari, quia pareret confusionem. In eo autem modo reijciendi sententiam dictam, quem dictus Pater exhibuit, satis apparet non fuisse ab eo improbabilem iudicatam, quia illo in sententiarum etiam satis probabilium desertione est solitus vsurpari.

Export TEI

p. 285

Export TEI

317

*Dico Primò. Sententia quæ Nauarro

Export TEI

Assertio 1. sententiam affirmantem solido carere fundamento. Bullæ Cruciatæ tenor.

tribuitur, & est aliquorum, vt testantur Trullenck, Fr. Emmanuel, suprà, & P. Mendus. n. 15. solido caret fundamento, vt ex dictis videtur manifestum: pro quo & vrget irrefragabiliter Bullæ ipsius tenor, sic enim in Latina habetur: Item declarant, quòd expirante anno, omnes supradictæ facultates, & gratiæ, & indulta expirent; tantumque poterunt caussæ pendentes ad finem perduci, Hæc ibi. Si ergo expirant cum expirante anno: ergo non suspenduntur, & ita nec reualidantur. Quemadmodùm expirat licentia à Prælato concessa vt quis possit à reseruatis absolui in Festo aliquo, vt solet in aliquibus Religionibus concedi. Et ita si in eo non est ea vsus, non dicitur reualidari quando in Festo alio similis facultas indulgetur: non enim esset reualidari, sed quasi à mortuis suscitari, si extincta vires nouas accipere diceretur. Et idem est de facultate ad exeundum hodie foras, quæ reualidari nequit si sit cum die ipso extincta, nec ad actum redacta: & ita si sequenti die similis petatur, non ideò licebit exitus duplicatus.

Export TEI

318

*Dico Secundò. Sententia dicta meritò

Export TEI

Meritò dici posse improbabilem ab intrinseco.

dici potest improbabilis ab intrinseco. Id constat supposita Assertionis præcedentis veritate, & illius irrefragabilibus fundamentis: si enim nullum pro ea solidum, id certè est nec verè probabilem pro se habere rationem: neque enim contra Textum expressum esse illa potest, vsu constantissimo comprobatum. Pro quo & addo Decretum S. Tribunalis Cruciatæ ante annos aliquot transmissum circa id, quod de Bullis acceptis post elapsos publicationis annos fieri deberet, ne vsu aliquo minùs decenti earum videatur sanctitati derogari. In eo enim manifestè supponitur elapsis publicationis annis nullius esse momenti in ordine ad effectus, pro quibus à Sede Apostolica conceduntur; aliàs seruari expediret, vt de ijs præscribitur, quæ durantibus publicationis spatijs conferuntur: quod quidem negari nequit iuxta mentem concedentium esse, quidquid de quæstionibus illis sit, quæ circa hoc à Doctoribus agitantur, quomodo scilicet seruari debeant, & an ex defectu circa hoc fructus earum amittatur.

Export TEI

319

*Dico Tertiò. Sine scrupulo aliquo potest

Export TEI

& etiam absolutè.

sententia dicta dici improbabilis, vt eam vocat P. Bardi, contra nitente Leandro vt superiùs vidimus. Quod probo. Quia stante improbabilitate ab intrinseco, vt iam vidimus, restare solùm videtur extrinseca, quæ valde exigua est. Nauarrus enim eam non tenuit, vt ostendimus, alij parùm eidem circa hoc suffragantur, neque apertè mentem suam aperiunt, si vnum Leandrum excipias, qui auctoritati Nauarri multùm in hac parte detulit, dum eius non curauit mentem explorare, vnde integer testis non videtur: sicut & Pater à S. Raymundo Leandrum secutus, & Nauarro, sicut ille, totus armatus, vt modo loquendi vtar Tertulliani; nihil addens quod momenti alicuius sit, quod cum bona ipsius venia dictum esto, qui opinionem Bordoni de duplicato stipendio pro vna Missa dicta in Altari priuilegiato pro anima Purgatorij liberanda, eius non obstante auctoritate improbabilem ab intrinseco censet, & minimè tutam in praxi. Tomo 2. Tract. 3. n. 57. & 58. & licet probabilem ab intrinseco dicat ob Scriptoris dicti auctoritatem, id non tollit quominus absolutè improbabilis sit dicenda, quia si talis non esset, in praxi posset iuxta illam operari; quod cùm neget, absolutè improbabilem profitetur. Et dicere probabilem esse ab extrinseco ob auctoritatem dictam, est nihil dicere, sed tantùm eum doctum scriptorem amplecti, quod & si non diceret, res ipsa id, quod est obuium oculis, loqueretur.

Export TEI

320

*Dico Quartò. Eodem modo potest dici

Export TEI

Sententiam, quæ probabilitatem attribuit, non esse probabilem.

sententiam asserentem esse probabilem opinionem dictam, non esse probabilem. Supponit Assertio ista circa probabilitatem ipsam esse diuersas posse sententias, dum alij dicunt probabilem esse illam, alij improbabilem, licet priores eam absolutè non tueantur. P. Leander affirmat Bullam anni præcedentis minimè reualidari quoad effectus dictos; asserit tamen oppositum esse probabile. Sicut Pater à S. Raymundo, de qua sententia, an probabilis sit potest esse quæstio, sicut in multis alijs materijs accidit. Dico ergo eorum sententiam, sine scrupulo improbabilem dici posse, & probo: Quia asserens aliquid quod solido fundamento caret, improbabiliter procedit, vt nuper circa sententiam à nobis impugnatam dicebamus: ergo similiter si circa probabilitatem idem accidat, idem est consequenter asserendum. Discursus est euidens. Tunc sic. In casu nostro sententia affirmans non est probabilis, iuxta dicta: ergo neque probabiliter procedit qui eam iudicat & asserit esse probabilem. Si dicas posse

Export TEI

Euationi cuidam obuiam itum.

Auctores probabilitatem asserentes fundari in aliquo non leui fundamento, in eo scilicet quòd eam sententiam tenentes sint viri tantæ auctoritatis, vt eis possit meritò ea in parte deferri: Contra hoc est id quod iam Assertione præcedenti diximus. Potest quidem aliquando assertioni, & auctoritati Scriptoris multùm tribui, quando eius sententiæ fundamentum ignoratur: si verò illud sit manifestum, & constat esse leuiusculum, ad rationem totum auctoritatis momentum reuocatur. Ibi enim probabilitas ex Auctoris auctoritate deducitur, quia non est credendum grauem, & non vulgaris litteraturæ magistrum leuibus rationibus ad aliquid, quod singulare appareat, permoueri: quæ ratio cessat quando fundamentum innotescit. Si prætereà dicas in eo

Export TEI

Alteri item, pro quo aptum exemplum.

fundamento posse Auctorem plus videre quàm alij deprehendant, & non leuis momenti sit. Id certè non vrget, quia plus id, quod vidit, explicare debuisset; dum autem non explicat, magis debet multorum oculorum testimonio, quàm vnius aut alterius credi. Sicut in visu materiali accidit: qui enim melius videt, ideò id habere potest, quia perfectiori actu; sed non ideò plus videt, vnde in eo par est ceteris, qui non ita nobili actu potiuntur, & ita non plus ei creditur, quàm illis absolutè quidem videntibus, sed non ita perfectè. Potest item meliùs, quia plus; vnde & dicere potest se tale ac tale videre: aut ratione maioris lucis, aut alterius adiumenti. In Auctoribus ergo maius ingenij acumen secundùm se nequit quoad nos esse perspectum, & solùm per effectus redditur manifestum: quod numquàm accidit, nisi quia plures & meliores rationes ad sententias suas firmandas exhibent; quod dum |

p. 286

non faciunt, cessat præstantioris ingenij argumentum, & non extat vnde Scriptoribus alijs aliter sentientibus debeat anteferri: nisi fortè eximiæ sapientiæ sit, vt dictum suprà. In quo quidem Nauarrus excelluit, vt videri potest in

Export TEI

Nauarri elogium.

Præfatione Consiliorum primæ editionis, in qua excusatio habetur breuitatis aliquorum ex ipsis, in quibus nulla ferè resolutio legitur, sine iuridicis firmamentis. Et ex eo accidisse dicitur quòd consulentes ipsum solo erant eius iudicio contenti, & cùm circa propositum dubium eiusdem illis sententia innotuisset, nihil ampliùs requirebant. Tanta erat de illius sapientia opinio generaliter præconcepta.

SECTIO XV.