AD Secundum sic proce ditur. Videtur quòd non liceat patribus verberare filios, aut dominis seruos. Dicit enim Apost. ad Ephes. 6. Vos patres nolite ad iracundiam prouocare filios vestros. Et infra subdit: Et vos domini eadem facite seruis, remittentes minas. Sed propter verbera aliqui ad iracundiam prouocātur prouocantur , & sunt etiam minis grauiora: ergo neque patres filios, neque domini seruos, debent verberare.

¶ 2 Præterea. Philosophus dicit in 10. Ethic. quòd sermo paternus | habet solum admonitionem, non autem coactionem. Sed quædam coactio est per verbera: ergo parentibus non licet filios verberare.

¶ 3 Præterea. Vnicuique licet alteri disciplinam impendere. Hoc enim pertinet ad eleemosynas spirituales, vt suprà dictum est. Si ergo parentibus licet propter disciplinam, filios verberare: pari ratione cuilibet licebit quemlibet verberare: quod patet esse falsum: ergo & primum.

SED contra est, quod dicitur Prouerb. 13. Qui parcit virgæ, odit filium suum. Et infrà 23. Noli subtrahere à puero disciplinā disciplinam . Si enim percusseris eum virga, non morietur. Tu virga percuties eum, & animam eius de inferno liberabis. Et Eccles. 33. dicitur: Seruo maleuolo tortura & compedes.

RESPONDEO dicendum, quòd per verberationem nocumẽ tũ nocumentum quoddam infertur corpori eius qui verberatur: aliter tamen quàm in mutilatione. Nā Nam mutilatio tollit corporis integritatem, verberatio verò tantummodo afficit sensum dolore. Vnde multò minus nocumentum est, quàm mutilatio membri. Nocumentum autem inferre alicui nō non licet, nisi per modum pœ næ propter iustitiam. Nullus autẽ autem iustè punit aliquem, nisi sit eius iurisdictioni subiectus. Et ideo verberare aliquem non licet, nisi habenti potestatem aliquam super illum, qui verberatur. Et quia filius subditur potestati patris, & seruus potestati domini, licitè potest verberare pater filium, & dominus seruũ seruum causa correctionis & disciplinæ.

AD primum ergo dicendum, ꝙ quod cùm ira sit appetitus vindictæ, præ cipuè concitatur ira, cùm aliquis se reputat læsum iniustè: vt patet per Philosophum in 2. Rhetoricæ. Et ideo per hoc quòd patribus interdicitur, ne filios ad iracundiam prouocent, non prohibetur quin filios verberent causa disciplinæ: sed ꝙ quod non immoderatè eos affligant verberibus. Quòd verò indicitur dominis, quòd remittant seruis minas, potest dupliciter intelligi. Vno modo, vt remissè minis vtantur: quod pertinet ad moderationem disciplinæ. Alio modo, vt aliquis non semper impleat quod comminatus est: quod pertinet ad hoc, ꝙ quod iudicium quo quis cōminatus comminatus est pœnam, quandoque per remissionis misericordiam temperetur.

AD secundum dicẽdum dicendum , quòd maior potestas maiorem debet habere coactionem. Sicut autem ciuitas est perfecta cōmunitas communitas , ita princeps ciuitatis habet perfectam potestatem coercendi. Et ideo potest infligere pœnas irreparabiles, scilicet occisionis vel mutilationis. Pater autem & dominus, qui præsunt familiæ domesticæ, quæ est imperfecta communitas, habent imperfectam potestatem coercendi, secũ dùm secundùm leuiores pœnas, quæ non inferunt irreparabile nocumentum. Et huiusmodi est verberatio.

AD tertium dicendum, quòd exhibere disciplinam volenti, cuilibet licet. Sed disciplinam nolenti | adhibere, est solũ solum eius, cui alterius cura committitur. Et ad hoc pertinet aliquem verberibus castigare.

DE hoc articulo vide Soto vbi supra, artic. 2. & nota, quòd legibus ciuilibus cautum est quantum se debeat extendere ista potestas patrum erga filios, vt patet in. l. si filius. C. de patria potestate. & in. l. prætor. ff. de iureiurando. §. præterea. Sed quæritur, An liceat patribus verberare filios clericos? Syluester in verbo excommunicatio. 6. §. 4. refert sententiam Panormit. in cap. cum voluntate. de sentẽtia sententia excommunicationis. quòd non est licitum patribus verberare filios in sacris constitutos, bene tamen in minoribus: sed ipse Syluest. tenet esse licitum verberare filios etiam in sacris constitutos: & ratio eius est, quia hoc conceditur magistris circa discipulos, etiam in sacris cōstitutos constitutos , vt patet ex ca. super eo. de sentent. excō municationis excommunicationis , ergo erit licitum patribus. Patet consequentia. Quia patres non habent minorem iurisdictionem ad erudiendos filios, quam magistri. Et hæc sententia est tenenda.

Sed notandum est, quòd prælatis religionum licitum erit flagellare subditos secundum leges & constitutiones eorum, & non aliàs: incurreret enim sententiam excommunicationis prælatus, qui ira quadam subditum pedibus conculcaret aut alapis cæderet. Et hoc quod diximus patet ex cap. ex tenore de sententia excommunicationis. Notandum vero est, quòd si pater vel magister vel prælatus excesserit modum verberandi, aut flagellandi, postquam iam semel cœpit iustè punire non statim incurrit sententiam excommunicationis: nisi sit notabilis excessus, quod quidem arbitrio boni viri iudicandum erit: si autem fuerit res dubia Episcopus poterit dispensare de iure communi. Etenim illa excommunicatio cano nis. si quis suadente diabolo, reseruatur Pontifici, quando certum est aliquem incurrisse canonem, & fuit notabilis percussio. Vide Caietanum in verbo excommunicatio.