Ex §. sequenti. 
 
 SVMMARIVM. -  1 Iure veteri ecclesia contra ecclesiam præscribebat triginta annorum spacio. Et inibi intellectus c. sicut. 16. q. 3. -  2 Jnterpretatio tex. in c. quicun. 16. q 3. -  3 Quadragenaria præscriptio aduersus ecclesiam est necessaria. -  4 Priuilegio an possit quis vti aduersus habentem simile priuilegium. -  5 Vsucapio triennalis, & similes præscriptiones aduersus ecclesiam admittuntur. -  6 Centenaria præscriptio necessaria est contra Romanam ecclesiam. -  7 Quo tempore præscribantur res ad fiscum secularem pertinentes. -  8 Libertas seu immunitas à soluendis indictionibus & collectis, quo tempore præscribatur. -  9 Intellect. l. vltimæ. C. de sacrosanctis ecclesijs, an centenaria præscriptio sit necessaria contra principem secularem. 
 
§. SECVNDVS. 
 
CAeterùm ad vsucapionem vel præscriptionem non tantùm sufficit possessio, sed oportet eam possessionẽ certo tempore legib. quidẽ, vel Canonib. definito, cōtinuo habitam & retentam à præscribente fuisse, quod probatur in l. 3. ff. de vsucapionib. Et regulariter inter priuatos, vel ad vsucapiendā rem priuatorum sufficiens est decem inter pręsentes, viginti annorum inter absentes præscriptio, ac quandoque necessaria est triginta annorum possessio, iuxta distinctionem Imperatoris sub titul. C. de præscript. longi temporis, decem vel viginti anno. maximè in l. vlti. & sub Rub. C. de præscript. trigint. vel quadragin. anno. text. singularis iure Regio in l. 19. & 20. ac 21. titul. 29. part. 3. In præscribendis autem seruitutibus, quod tempus à iure exigatur, tradit gl. in l. seruitutes. in 4. ff. de seruitu. Cæpola in tract. de seruitu. vrba. prædio. c. 19. & seq. Balbus de præscrip. 2. par. 4. partis princip. Docto. in dict. l. vlti. qua de re ipse aliquot adnotaui, præsertim de vsucapione seruitutis discontinuæ, vsusfructus, iuris pascendi, & de amittenda seruitute, lib. 1. Variar. resolut. cap. 17. numer. 10. quo in loco examinaui, an laici præscribere valeant exceptionem, & immunitatem à soluendis decimis, quas ecclesijs soluere tenentur. 
 
Olim sanè Canonibus statutum est, quòd ecclesia † contra ecclesiam præscriberet triginta annorum possessione, cuius quidem assertionis auctor est Gratianus in cap. placuit. vers. in Canonibus. 16. quæst. 3. idem testatur Constantinus Harmenopolus in Epitome iuris Ciuilis, libr. 1. titul. 3. etiam si Ias. in Auth. quas actiones. C. de sacrosanct. eccles. colu. 3. parum diligenter considerans vetera conciliorum, & Canonum Decreta, Gratiani auctoritatem in hoc refellat, atque despiciat. pro ipso Gratiano est tex. in cap. illud. de præscrip. qui refert, Canones quosdam tricennalem præscriptionem aduersus ecclesias, earúmque res admisisse. idem apparet in capitul. 1. & 2. 16. quæst. 3. vbi Canonibus antiquis statutum fuisse constat, posse ecclesiam contra ecclesiam vti præscriptione triginta annorum. Hoc ipsum constat & ex varijs Canonibus, quorum meminit Burchardus Vuormatiensis Episcopus, lib. 3. Decreto. cap. 146. & sequen. idem probat tex. in c. sicut. ead. caus. & q. cuius Canonis litera obiter est expẽdenda, ex eo, quòd difficilis censetur eius intellectus. Sicut inquit, diœcesim alienam tricennalis possessio tollit: ita territorij possessio conuentum non adimit. Hactenus ille Canon, ex quo iuris Canonici interpretes frequentissimè adnotarunt, quòd præscribens Episcopus locum ad alterius diœcesim pertinentem, illum censeatur præscripsisse, quo ad proprietatem solùm, non quo ad iura Episcopalia, nec quo ad iurisdictionem, sensit Barthol. Brixiensis hunc intellectum non omninò Germanum illius Canonis sensum significare, dũ doctissimus ille vir hac pręmissa interpretatione de huius capitis sensu dubitat. Et profectò communis intellectus iuxta literam vulgatam defendi non potest. Nā si tricennalis possessio tollit diœcesim alienā, cur territorij possessio iurisdictionem non auferat, & præscribenti acquirat itidem Episcopalia iura? nulla ratione congrua probari iure valet, siquidẽ territorij possessio iurisdictionis possessionem saltem præmittit. l. pupillus. §. territorium. ff. de ver. signi. 
 
Quamobrem illius Canonis litera integra, & syncera petenda est ab ipso concilio Toletano 4. cap. 34. Sicut tricennalis, inquit, possessio diœcesim alienā tollit, ita territorij conuentum non adimit. Hæc sanè lectio ex concilio restituta probat, hanc tricennalem possessionem simplicem quidem esse, ita quidem, vt territorij conuentum non comprehendat, nam si præscribens eum possedisset, dubio procul acquireret territorij conuentum, & eum possessio tricennalis tolleret, sicut diœcesim. Etenim cùm in præscriptionibus possessio, vel quasi necessaria sit ad acquisitionem, si tricennalis possessio non tantùm locum alterius diœcesis obtinuit, sed & in eo iurisdictionem, iuráque episcopalia exercuit, tollitur per præscriptionẽ possessio, & Ius Episcopale. Quòd si præscribens iurisdictionẽ non exercuit, nec iura Episcopalia, sed tantùm locum simpliciter obtinuit, dubio procul communis Doctorum sensus obtineret, cui tamen non conuenit Canonis litera, quæ præmittit, possessionem tricennalem alienam diœcesim tollere, atque ita iurisdictionem, & iura Episcopalia, cùm hæc propria sint, & conueniant diœcesi, iuxta sacrorum Canonum Decreta. At si dixeris iuxta priorem literam, & eius communem interpretationem, esse maximũ discrimen inter possessionem diœcesis, & possessionem territorij, quasi prior possessio exercitiũ habeat iurium Episcopalium, & iurisdictionis: posterior verò non habeat, nec habuerit iurisdictionis vsum: hoc planè refragatur propriæ dictionis significationi, secundum quam possessio territorij præmittit in dubio iurisdictionis vsum. d. l. pupillus. quia in dubio iurisdictio territorio eam habenti adhæret. Bar. in l. inter eas. ff. de acquir. rer. dom. Ancha. in reg. Accessorium. col. 32. Alex. cons. 35. col. 2. libr. 4. & in l. 1. ff. de iurisdict. omni. iudi. colum. vltim. quamuis secundum Bart. ibi nu. 16. quandoque detur iurisdictio sine territorio, & territorium sine iurisdictione, quod explicant Deci. cons. 483. colu. 2. & cons. 528. col. vltim. Bald. in l. data opera. column. 10. in prædicamento situs. C. qui accus. non poss. Carolus Molinæus in consuetudin. Parisiensibus. §. 1. glos. 5. numero. 44. 
 
Igitur sensus iuxta Conciliorum Authenticorum lectionem hic est: quòd si Episcopus alienæ diœcesis partẽ per triginta annos possederit, eam præscribit, eo quidem modo, quo possederit. Nam si possessio, vel quasi, iurisdictionis exercitium habuit, & iurium episcopalium administrationem: omninò acquirit præscribens partem illam diœcesis, quo ad iurisdictionem, & Episcopalia iura exercenda in illis ecclesijs iam constructis, in quibus possessor præscribens ea exercuit. Non tamen præscribit etiam in ea parte, quam possedit, territorij conuentum, id est iurisdictionem in abstracto, & in habitu, quam nunquam exercuit, quæ tamen competit ad ecclesias ædificandas, templaq́ue construenda. Hæc etenim adhuc post præscriptionem pertinebit ad Episcopum, cuius ante præscriptionem ea pars diœcesis erat, siquidem ex Bart. in d. l. 1. constat, iurisdictionem posse dari in genere, & in abstracto. Hic verò intellectus apertissimè probatur ín eodem Concilio Toletano c. 34. quo in loco post verba, & decisionem c. sicut. apponitur velut exemplum alter Canon à Gratiano relatus. 16. q. quinta. capit. possessio territorij. non rectè, ni fallor, distinctus, quod Lector facillimè iudicabit, si animaduerterit apud Concilium ipsum Toletanum capit. 34. in hunc modum integrè absque vlla diuisione legi. Sicut tricennalis possessio diœcesim alienam tollit, ita territorij conuentum non adimit. ideóq; nouæ basilicæ, quæ conditæ fuerint, ad eum procul dubio pertinebunt Episcopum, cuius conuentus esse constiterit. Hactenus integrè Toletanæ Synodi decretum, quod & in hunc modum retulit Burchardus Vuormatiensis Episcopus lib. 3. Decretorum, cap. 147. centum fermè annis Gratiano antiquior. Hoc ipsum, quod de tricennali præscriptione adnotauimus ex Gratiano, palàm statuitur apud idem Toletanum concilium capit. 33. cuius mentio fit 16. q. 3. capit. quicunque. Quod ita vulgò legitur: Quicunque Episcopus alterius Episcopi diœcesim per triginta annos sine aliqua interpellatione possederit, quamuis secundum ius legis eius non videatur esse diœcesis, admittenda tamen non est contra eum actio reposcendi. Ad cuius Canonis † interpretationem libenter quæsierim, cur diœcesis non videatur esse illius, qui per triginta annos eam possederit? cum alijs Canonibus eiusdem Concilij definitum sit tricennalem præscriptionem tollere aliquam diœcesim. deinde si illius, qui possedit per triginta annos, diœcesis non est. Cur per eundem Canonem apud ipsum possidentem manet, nec ab eo reposci potest perpriorem dominum? Et præterea si verè tollitur per tricennalem possessionem diœcesis aliena, quod satis expressim constat, cuius obsecro fit? certè ipsius, qui per triginta annos possedit, & præscripsit: non alterius. Qua ratione à prædicto Canone tollenda est dictio, non: & loco quamuis, legendum est, quia: & deinde expungi debet dictio, tamen. ita quidem. Quia secundum ius legis eius videtur esse diœcesis, admittenda non est actio reposcendi. Quæ quidem lectio sic restituenda est ex Codice conciliorum apud Germanos nuper typis excuso, & ex vetustissimo conciliorum Toletanorum libro manu scripto, quod ipse testor, quippe qui eum librũ legerim Toleti apud diui Francisci cœnobium, tit. sancti Iohannis, à Catholicis Hispaniarum regibus erectum. Quin & doctissimus vir Bartho. à Miranda in Epitome conciliorum eundem Canonem in hunc modum legit: Quicunque Episcopus alterius Episcopi diœcesim per triginta annos sine aliqua interpellatione possederit, admittenda non est contra eum actio reposcendi. Burchardus verò, lib. 1. Decretorum c. 67. ex Concilio Auernensi c. 33. hunc Canonem ita adducit, vt planè non differat ab eo, quem ex emendatis Toletanæ Synodi Canonibus modò retulimus, nisi quòd loco dictionis, quia, vtitur dictione, quamuis. Quibus tandem fit, vt satis compertum sit Canonibus Antiquis tricennalem præscriptionem sufficientem fuisse prælatis, & ecclesijs, ad acquirendas res alterius ecclesiæ, vel Episcopatus. eandem sententiam probat text. in c. sanctorum. de præscr. qui ad Canonum antiquorum sanctiones referendus omnino est, dum censet tricennalem præscriptionem sufficere, vt ecclesia rem alterius ecclesiæ præscribat. 
 
Verùm hi Canones antiquati sunt per Romanos Pontifices, qui quadragenariam † præscriptionem necessariam esse censent aduersus ecclesias, earúmq; res, siue præscriptio procedat à priuato, siue ab altera ecclesia. text. insignis in capitul. de quarta. de præscrip. glos. in dict. c. sanctorum. Et vbique iuris Canonici interpretes, text. in c. illud. & cap. ad aures. eod. titul. Authen. quas actiones. C. de sacrosan. eccles. cui conuenit Regia lex 26. titul. 29. part. 3. latiùs cæteris tradit Francis. Balb. de præscrip. 5. part. princip. in princ. Et idem erit, si ecclesia velit præscribere rem alicuius monasterij, etenim non potest minori spacio quadraginta annorum eam vsucapere, sicuti notat glos. communiter recepta in dicto capitulo, de quarta. text. opti. in d. Authen. quas actiones. vnde quòd Gratianus scribit in d. cap. placuit. vers. in Canonibus. 16. q. 3. sentiens ecclesiam aduersus monasterium posse præscribere spacio triginta annorum, monasterium verò contra ecclesiam vti non posse minori tempore quadraginta annorum, procedit inspectis Canonibus antiquis, nempe 116. q. 3. quo id statutum fuisse apparet: hodie verò ea constitutio sublata est, secundum communem omnium interpretationem. 
 
Imò & hæc quadragenaria præscriptio necessariò exigitur ad præscribenda legata pauperibus relicta, & res ad eadem legata pertinentes. text. in Authen. de eccles. tit. §. pro temporalibus. Panorm. & Doct. in d. c. de quarta. Abb. & Felin. in c. sanctorum. eo. titul. Bald. & Ias. col. 1. in Authent. quas actiones. C. de sacrosan. eccles. quibus etiam suffragatur Balbus de præscriptio. 5. part. princip. in prin. Ex quibus falsa videtur Antonij & Imolæ sententia in c. nihil. de præscriptionib. existimantiũ, nullam præscriptionẽ procedere contra pauperes in rebus eis legatis. horum ratio ea est, quòd pauperes, cùm sint incerti, agere non possunt: agere autem non valenti minimè currit præscriptio. l. 1. C. de annali exceptio. hæc autem ratio facillimè tollitur, nam & si pauperes agere non possunt ad legata, potest tamen ea petere Episcopus, qui curam habet pauperum, sicuti manifestum est. Et præterea similima sunt, pariq́ue iure censentur legata relicta ecclesijs, & ea, quæ pauperibus relinquuntur. l. vlti. C. de sacrosan. eccles. ideóque legata pauperibus relicta præscribi poterunt eo modo, quo res legatæ ecclesijs vsucapiuntur. 
 
Quòd verò diximus, ecclesiam res alterius ecclesiæ non posse præscribere, minori tempore, quàm quadraginta annorum, eam difficultatem habet, quòd priuilegium † habens non vtitur eo contra habentem idem priuilegium: quemadmodum notatur in Authen. de sanctissimis epis. §. sed hæc præsenti. & in l. verum. §. vlti. cum l. sequenti. ff. de minorib. igitur priuilegium, quod Canones concesserunt ecclesijs, vt possint excludere præscriptionẽ minorem quadragenaria, obijci non debet aduersus ecclesiam præscribentem, quæ simile priuilegium habet. sed & ista ratio cessat prorsus, si diligenter, & verè regulam supràscriptā examinemus. Etenim vbi duo idem habentes priuilegium contendunt de aliqua re: is quidem præfertur alteri, qui priuilegium actu habet, & practicè, in ea re & specie, de qua agitur. tex. & ibi Bar. in l. vlt. ff. ex quib. cau. maio. quo in loco Bart. hoc adnotauit. Nam qui Reipublicæ causa ad fuerit, etiam aduersus eum, qui pariter Reipublicæ causa adfuerit, restituendus est, si aliquid damni patiatur, vterq; etenim priuilegium habet, ex quo restitutionem, si læsus fuerit, petere potest: & tamẽ qui modò indiget auxilio restitutionis ad reparationem damni, priuilegium habet in specie, de qua agitur, & in exercitio, quia læditur: alter verò cùm læsus in eadem causa nō fuerit, in præsentiarũ id priuilegiũ minimè obtinet, ad idem. l. verum. §. pen. idẽ notauit Bar. in d. Auth. quas actiones. Abb. in c. ad aures. de præscri. idem Abb. in c. super spoliatione. de ordi. cog. & in c. in præsentia. Et ibi Feli. nu. 29. de prob. Bal. in d. l. fi. ff. ex quib. cau. mai. Ias. in §. rursus. Inst. de acti. nu. 56. Panor. not. pe. in c. auditis. de in integ. resti. Sic sanè in specie præscriptionis ecclesiæ, quæ rem alterius ecclesię præscribit, non habet in præscribenda illa re, nec in præscribendis rebus alienis priuilegium aliquod: ecclesia verò, contra quam pręscribitur, priuilegium habet, vt minori spacio 40. annorum eius bona & res minimè vsucapiātur, vnde hîc non datur priuilegiorum concursus, quia tantùm vnius ecclesiæ priuilegium huic negocio conuenit. Cæterùm Philip. Deci. in d. c. in præsentia. nu. 51. aduersus hanc communem Doc. resolutionem, expendit text. in d. Auth. de sanctiss. Epis. §. sed hæc præsenti. quo probatur, habentem priuilegiũ in specie & re, de qua agitur, non posse vti eodem priuilegio contra eum, qui simile in genere priuilegium iure obtinet. Ecclesia etenim monasterij excludit substitutum ex priuilegio, quod iure habet in specie, quoties institutus eiusdem monasterij habitum, & religionem adsumpserit, & nihilominus si religioso, qui fuit institutus, substituatur altera ecclesia, hæc à monasterio non excluditur, quia habet in genere simile priuilegiũ: tametsi in specie, de qua controuertitur, tantùm agatur de priuilegio monasterij, cuius religionem institutus professus est: non de alterius ecclesiæ substitutæ simili priuilegio. Quamobrem ipse Deci. aliam adsumit in hac quæstio. conclusionem, existimans in vniuersum rem istam ita definiendam fore, vt habens priuilegium possit eo vti aduersus eum, qui simile priuilegium obtinet, quando potentius est priuilegium eius, qui eo vti vult, vel ex eo, quòd is agat de damno euitando, alter de lucro captando: quod Barto. admonet in d. Authen. quas actiones. Bal. in Auth. perpetua. C. de sacrosan. eccl. Anch. cons. 36. Abb. in d. c. in præsentia. super gl. vlt. tex. opt. in d. l. verum. §. pen. vbi Bar. vel ex eo quod causa concedendi priuilegium fauorabilior est, tex. in d. l. verum. §. vlt. & ibi Bal. cum l. sequenti. idem Bar. in d. Auth. quas actiones. vnde Philip. Dec. ob interpretationem minimè conuenientem. §. sed hæc præsenti. hanc posteriorem conclusionem sufficere censet ad huius quæstionis resolutionem. Ego quidem vtramque conclusionem admitterem ad faciliorem rei cognitionem: cùm vtraque omnium consensu probetur, tametsi sciam in d. §. sed hæc præsenti. responsum esse ab Imperatore non satis iuxta hanc resolutionẽ, quia nec ex conclusione priori, nec posteriori congrua ratio eius responso constituitur. Atq; ideo dici forsan poterit, in ea specie monasterium, quod habet priuilegium excludendi substitutum, non excludere ecclesiam, nec piam causam: non quidem ex eo quòd par sit in eadẽ re vtriusq; priuilegiũ, sed ꝓpter præsumptam voluntaten testatoris, quæ consideranda omninò est, ad decisionem tex. in d. c. in præsentia. & in Auth. nisi rogati. C. ad Treb. quod nos latiùs probauimus lib 1. Variar. resol. c. 19. num. 6. & sequentibus. 
 
Ex quibus apparet, sitne verũ quod scribit Abb. in d. c. in præsentia. de proba. numer. 37. quem ibi sequitur Deci. num. 52. asseuerans ecclesiam hæredem institutam posse Falcidiam detrahere ex legato alteri ecclesię relicto. idem tenent Angel. in d. §. sed hæc præsenti. Salyc. in Auth. qui rem. C. de sacros. eccles. Cum. & Imol. in l. 1. §. ad municipum. ff. ad leg. Falci. vbi Alex. asserit, non esse ab hac opinione recedendum in praxi. eandem sententiam tenet Abb. in c. cùm causam, de præben. Quorum sententia eam rationem habet, quòd priuilegium habens, eo non potest vti aduersus idem priuilegium habentem. l. assiduis, ad finem. C. qui pot. in pig. hab. atque ita hanc opinionem communem esse fatentur Deci. in dict. cap. in præsentia. num. 52. & Vincent. Hercula. in dicto §. si ad municipum. colum. 4. & 5. ídque sensit Saly. in dict. Auth. qui rem. contrariam opinionem tenuerunt Roma. in Auth. similiter. C. ad l. Falci. 40. speciali vltimarum voluntatum. idem Ro. & Alex. in l. Marcellus. 4. col. ff. ad Treb. Alex. & Vincent. in dict. §. si ad municipum. Quibus suffragatur, quòd in hac specie solum ecclesia legataria priuilegiũ habet: & de eo agendum est, nec ecclesia hæres instituta aliquod in præsentiarum circa deductionem Falcidię priuilegium obtinet, vnde secundum Bart. communiter receptum in dict. Authen. quas actiones. ecclesia legataria priuilegio vti iure optimo poterit aduersus ecclesiam hæredem institutam, ex quo cessat ratio prioris sententiæ, quæ tamen communis est, & licet eius ratio, qua ipsius auctores vtuntur, tolli facillimè valeat, profectò potior & verior iure videtur, ex voluntate testatoris, ac mente ipsius legis. Quid enim obsecro magis consonum testatoris & legis intentioni esse potest, quàm quod ecclesia hæres instituta Falcidiam à legatis omnibus etiam pijs deducat? denique non video præter hanc legis, & testatoris mentem, rationem congruam, quæ communem sententiā fulciat, quandoquidem ea, quæ de pari priuilegio adducuntur, non satis conueniunt huic dubitationi. Nam ecclesia legataria in specie proposita priuilegiũ habet: non ecclesia hæres instituta: quẽadmodũ ex Bart. ostendimus. Nec vlla harum ecclesiarum potentius priuilegium habet, nec agit de damno vitando, cùm vtraq; de lucro captando tractet, atque ideo posterior resolutio, quā Decius elegit, minimè vrgeret contra communẽ, si Bar. ratio tolleretur, quæ verè tollitur inspecta mẽte legis, & testatoris, qui sicut potest integrum legatum loco pio, & ecclesiæ relinquere, ita iubere poterit, quòd ex legatis pijs Falcidia per hæredem deducatur casu, quo legata dodrantem hæreditatis excesserint. Neque enim inficiari possumus liberè potuisse testatorem pœnitere, & legatum locis pijs relictum omnino reuocare. 
 
Hinc etiam deducitur vera ratio eius, quod Bal. tradidit in l. si quis. ff. de pact. quẽ sequuntur Felin. in c. dilecti. col. 4. de excep. Hippo. in singul. 99. ad intellectum l. non tantùm. ff. de re iudi. & l. ex diuerso. ff. solut. matrim. Quibus responsis apparet, maritum ab vxore dotis ratione non posse conueniri vltrà quàm is facere possit, deductis inquam alimentis sibi necessarijs. Etenim hoc à Baldo intelligitur eo casu, quo mulier inops & pauper non sit, alioqui si mulier pauper sit, cùm ipsa agat de damno vitando, dotem poterit à marito etiam egeno exigere, vt ex ea percipiat sibi alimenta. 
 
Cæterùm, vt ad propositam præscriptionis quæstionẽ redeamus, ex his constitutissimum sit, aduersus ecclesiam necessariam esse quadraginta annorum præscriptionem, quod tamen non omninò seruandum est. Nam procedit quoties agitur de præscribendis rebus immobilibus, siquidem res ecclesiæ mobiles † vsucapiuntur triennio. text. in d. Auth. quas actiones. & ibi glos. communiter recepta in verb. durantibus. Speculat. in tit. de restit. in integ. §. 2. vers. vt autẽ. Card. in Clem. 1. notab. 8. de sequest. poss. gloss. in capit. de reditibus. 12. quæst. secunda. Panorm. in capit. cùm causam. de emptio. & venditio. numer. 10. Innocen. Car. & communiter alij, secundum Abb. col. 4. in ca. primo. de in integrum restit. idem notat Angel. Areti. in §. res Fisci. Institut. de vsucap. Felin. Balb. statim citandi. Sic & in actionibus personalibus, aduersus ecclesiam sufficere iuris Ciuilis præscriptionem, quæ aduersus priuatos sufficiens est, & hoc quidem in omnibus his actionibus, quæ semestri, biennio, vel quadriennio tolluntur. probat text. in dict. Authen. quas actiones. & ibi glos. in verbo, durantibus. glos. similis in dict. c. cùm causam. Ex quibus deducitur, in actionibus, quæ minori tempore decennij iure Ciuili tolluntur, vel præscribuntur, par ius esse priuatis, & ecclesijs, quia sicuti & per tempus iure Ciuili statutum excluduntur priuati, ita ecclesiæ, cuius rei exempla obuia sunt in actionibus, quanto minoris, redhibitoria, & his similibus. Notant Abb. in dict. cap. cùm causam. num. 10. & ibi Burgensis col. penult. Iason. in dict. Auth. quas actiones. num. 4. 5. & col. penult. Felin. in dict. cap. de quarta. col. vltim. Franc. Balbus de præscript. 5. part. principa. Fallen. 3. quorum opinio communis est, & in dict. Authen. quas actiones. expressim probatur, vnde fit vt actiones personales, quæ iure Ciuili spacio triginta annorum præscribuntur, non minori tempore quàm annorũ quadraginta tollantur: cùm ecclesiæ competunt, iuréque dantur, quod video passim ab omnibus receptum esse. 
 
Hostiensis tamen in d. c. 1. de in integ. restit. aduersus communẽ opinionẽ, censet, nō obstante iuris ciuilis constitutione, triennalẽ vsucapionẽ in rebus mobilibus ecclesiæ minimè procedere, cuius opinionem Panormit. in d. c. 1. num. 13. scribit æquiorem esse, tametsi prior, vt iam meminimus, magis recepta sit, quam & Dinus in reg. possessor. numer. 18. probat. 
 
Et hæc de ecclesijs inferioribus: nam contra Romanam † ecclesiam necessaria est centum annorum præscriptio, quod probatur in dict. Authen. quas actiones. & in capitulo, ad audientiam. capitul. cùm nobis. de præscript. c. Nemo. 16. q. 3. modò in præscriptione principale damnum & præiudicium fiat Romanæ ecclesiæ, alioqui si principale damnum inferiori fiat, licèt quodammodo ex hoc & Romanæ ecclesiæ præiudicetur, præscriptio ordinaria sufficiet: sicuti innuit ipse Romanus Pontifex in d. c. ad audientiā. ibi, principaliter. quo in loco gloss. sensit, quòd possit quis tempore ordinario præscribere ius vtile rei aduersus obtinentem illud à Romana ecclesia, quæ directum habet, cuíq; in ipso directo non præiudicatur. Eandem opinionem sequuntur Card. Imol. Abb. & Feli. col. penult. in d. c. ad audientiam. Roma. cons. 169. colum. penult. Balbus de præscrip. 5. par. princip. col. 6. versic. secundò limita. & esse communem opinionem fatetur Soci. cons. 266. libr. 2. col. 19. tametsi Hosti. Ioan. Andre. & Antoni. in dict. cap. ad audientiam. existiment adhuc in hac specie requiri centum annorum præscriptionem, ipso domino directo ignorante: nam eo sciente, ipse Hosti. sensit sufficere triginta annorum præscriptionem. tex. in c. 1. §. si quis per triginta. si de feudo fuer. contr. quod & Panor. atq; Imol. concedunt, Hostiensis distinctionem sequuti, in quo aduertendum est, quia si dominus directus receperit à Feudatario seruitia, aliáque directi dominij iura per triginta annos, nullam poterit allegare ignorantiam, & ideo, quoad vtile dominium, præscriptio triginta annorum sufficiet, iuxta glos. & communem: quam etiam sequuntur Iason in l. 1. colum. penult. C. de seru. fugit. idem Iaso. in l. vltim. C. de sacrosan. eccles. colum. 6. Angel. & Imol. in l. vsucapionem. ff. de vsucapion. Abb. cons. 18. & cons. 62. lib. 2. colum. vltim. & Aymon Sauilli. in tract. de Antiquit. tempo. 4. part. §. absolutis. numer. 27. & 28. Quòd si contigerit vera ignorantia domini directi, non sufficiet hæc præscriptio, quia ipse valeat contradicere, & hunc præscribentem vtili dominio priuare: cùm non cogatur dominus directus nouum Feudatarium inuitus admittere: quemadmodum Hosti. Ioan. Andre. Anto. Abb. & Imol. in d. c. ad audientiam. & Soci. in dict. cons. 266. significare, & asserere videntur. 
 
Eadem ratione res ecclesiæ, quæ exempta est, & immediatè subiecta Romanæ ecclesiæ, possunt præscribi tempore ordinario, nec est necessaria centum annorum præscriptio. glos. singularis in capit. volumus. 61. q. 4. Abb. numer. 12. & Felin. colum. penult. in dict. capitul. ad audientiam. vbi Imola scribit, hanc opinionem communem esse. idem tenent Panorm. in cap. cum dilecta. col. 1. de confir. vtili vel inutili. Bart. in l. cùm sponsus. §. in vectigalibus. ff. de public. Francisc. Balb. in dict. 5. part. princip. col. 6. vers. secundò limitat. qui latius expendit, & examinat regulam istam, qua diffinitum est aduersus ecclesiam Romanam necessariam esse centum annorum pręscriptionem. Quod ius Imperator Iustinianus eidem tribuerat Nouella constitutione decima, qua & idem concessum est alijs ecclesijs quibusdam. Eam verò legem idem Iustinianus simpliciter reuocauit constitutione centesimavndecima, ita quidem, vt mihi minimè videatur ius, quod Romanæ ecclesiæ tribuerat, abrogasse, cùm eiusdem Romanæ ecclesiæ non meminerit. Quamobrem non temerè exceptionem illam centenariæ præscriptionis aduersus ecclesiam Romanam addideritis, qui Authenticũ, quas actiones. Codicis titulo adiecerit. Etiam si Balduinus in Prolegomenis, id vitio vertat, ac tribuat. 
 
Hac verò in parte opportunè quæritur, quod tempus sit necessarium ad præscribẽdas res principis secularis. Cuius quæstionis examini præmittendum est, res principis posse multifariam considerari. Aut enim sunt res fisco † principis delatæ, vel acquisitæ, aut res ad principem in recognitionem supremæ potestatis pertinentes, aut in signum dignitatis principalis eidẽ principi præseruatæ: aut sunt eiusdem principis, vt principis propriæ: sunt item alia, quæ principis sunt, non tamen vt principis, sed vt priuati, nempe ipsius principis patrimonium, quod segregatum est, & distinctum ab his rebus, quæ sunt propriæ principatus, & regni, vel imperij. His denique quinque modis distinctione præuia adnotatis, erit facillima huius controuersiæ resolutio. 
 
Res quidem fisco principis delatæ, vel iam ex delatione acquisitæ præscribuntur eo modo, quem ipse adnotaui in Epitome quarti Decretalium. 2. part. cap. 6. §. 8. numer. 16. quo in loco probaui, quo tempore præscribantur res delatæ fisco excrimine hæresis, vel ex commissi causa ob non solutum vectigal. Item quo tempore res iam ex quacunque causa fisco acquisitæ, bona vel mala fide vsucapiantur. Etenim inibi probauimus, res delatas fisco seculari ex causa hæresis, vel ex causa commissi ob non solutum vectigal, vsucapi etiam mala fide per quinquennium, & idem in bonis fisco delatis ob crimen læsæ maiestatis humanæ. l. 2. C. de vecti. & commis. Bart. in l. 2. C. de apostat. gloss. in l. Manichæos. C. de hæreticis. tametsi in his Hispaniarum regnis adhuc in præscribendis rebus fisco seculari delatis ob crimen hæresis, seruanda sit constitutio tex. in capitul. 2. de præscrip. in 6. quæ latiùs explicuimus in dicto §. 8. numer. 16. Quòd si res ex his causis fisco non fuerit delata, sed ex alijs, vsucapitur nondum facta denunciatione per viginti annos, bona tamen fide. l. in omnibus. ff. de diuer. & temp. præs. sed si adsit titulus aliquis, decem anni sufficient. l. quamuis. ff. de vsucapio. facta tamen denunciatione sufficit quadriennium. l. 1. C. de quadri. præscripti. quemadmodum Bart. resoluit in dict. l. in omnibus. Imol. in dict. l. quamuis. Angel. in §. res Fisci. Insti. de vsucap. Abb. in c. Cùm nobis. colum penult. de præscript. & Boêrius. q. 264. num. 20. & sequentibus. explicat Dinus in reg. possessor. numer 16. de regul. iur. Balb. item de præscrip. 2. par. 5. partis principalis: quorũ distinctio magis communis est. Ea verò bona, quæ fisco ob quodcunque crimen fuere non tantùm delata, sed & per sententiam tradita, non minori quadraginta annorum spacio & bona fide præscribuntur. l. omnes. C. de præscription. triginta vel quadraginta annorum. Bartolus, Imola, & Angelus Aretinus in locis paulò antè citatis. 
 
Secunda rerum species eam legem & conditionem habet, vt in eis locus non sit vlli præscriptioni, siquidem ea, quæ príncipi debentur, in signum & recognitionem supremæ potestatis, & subiectionis, præscribi non possunt: vnde tributa, & census, qui principibus solui debent, non possunt præscribi, nec vlla præscriptione ab eorum solutione quis excusari poterit, lege, competit. iuxta Baldi adnotationem. C. de præscription. trigint. vel quadragint. annorum. notant Abb. in capit. cum nobis. & in capitul. ad audientiam, de præscriptio. Balb. in tract. de præscript. 2. par. q. 1. regia l. vlti. tit. 13. libr. 3. ordinat. vnde potest & illa quæstio examinari, an subditi † alicui principi possint præscribere immunitatem à soluendis non quidem tributis, & censibus, sed indictionibus, & super indictionibus, quę non soluuntur in recognitionem potestatis supremæ, & subiectionis, sed pro expensis alicuius belli imminentis, at pro alijs ipsius principis subleuandis necessitatibus? Sunt tamẽ in hac re adnotanda duo: primùm hîc non esse tractandum de præscribenda nobilitate, ex qua iure regio competit immunitas ab his oneribus soluendis, sicut & competunt alia priuilegia, sed tantùm agendum esse, an possit quis etiam in cæteris plebeius præscribere libertatem à solutione harum indictionum, & onerum. Secundò aduertendum est quæstionem istam examinatam fuisse per Aymon. Sauilli. cons. 111. qui censet, hanc libertatẽ præscribi posse aduersus ciuitates, & vniuersitates, quæ habent ius hæc onera indicendi, cuius sententiæ auctores sunt Panormita. cons. 94. lib. 1. & cons. 26. colum. 2. libr. 2. Paulus de Castro cons. 313. libr. 1. Corne. cons. 43. colum. 1. libr. 2. & consil. 20. col. 5. libr. 3. & cons. 152. eodem libr. colum. penulti. quibus in locis Corne. existimat, sufficere tempus quadraginta annorum, quo quidem tempore à præscribente non fuerint soluta onera publica ipsius ciuitatis, quæ ab alijs soluta sint. idem tenuerunt Bald. cons. 112. col. vltim. libr. 2. idem cons. 257. eo. li. Curtius Iunior cons. 42. col. penul. & cons. 177. colum. 4. ad finem, quos ipse Aymon sequitur in dict. consil. 111. numer. 12. qui numer. 21. & sequentibus contendit in præscriptione huius libertatis non esse necessarium probare, quòd præscribens fuerit interpellatus ad horum munerum præstationem, & eam negauerit, ac deinde tempus legitimum ab hac negatione transierit, contra Alexand. in consil. 136. nu. 19. libr. 2. vbi expressim contendit, ad præscriptionem huius libertatis, & immunitatis esse necessariò præmittendam interpellationem, & eius contradictionem, adduxit Alexand. l. cùm scimus. & ibi Bartol. C. de agricol. & censit. libr. 11. & Bartol. in l. in filijs. C. de decurioni. libr. 10. eandem opinionem Alexandri sequuti sunt Curtius Iunior cons. 60. col. penul. Anto. Rube. cons. 21. col. 2. à quibus & ab Alexand. rursus discedit idem Aymon Sauillianus in tract. de Antiquit. temporis. 4. parte, cap. circa præmissa. numer. 36. & 38. respondét que in dict. cons. 111. num. 21. ad l. cùm scimus, dicens inibi tantùm requiri ad præscribendā libertatem seruitutis ex non vsu, quòd euenerit casus, quo potuit ea seruitus in vsum deduci, & non fuerit deducta. l. Attilicinus. ff. de seruit. rustic, prædio. l. si partem. §. si per fundum. ff. quemad. seruit. amitt. Imò & Alexand. Imolensis in cons. 30. lib. 5. nume. 12. scribit, satis esse ad præscribendam immunitatem istam à solutione onerum & indictionũ, quòd quadraginta anni transierint, quibus onera ista nō sunt à præscribente soluta: cùm tamen eodem tempore fuerint publicè ciuibus indicta, quod quidem Alex. responsum Iason sequitur in consil. 210. lib. 2. col. vlt. & cons. 25. lib. 3. colum. 2. & consil. 101. libro 4. vnde apparet aduersus ciuitates posse præscribi hanc immunitatem à solutione munerum & indictionũ per quadraginta annos. Quid igitur dicendum de hac præscribenda immunitate aduersus Regem, & Principem, pro quo adest iusta huius regni pragmaticas sanctiones in hisce muneribus & indictionibus ab omnibus in vniuersum soluendis præsumptio, eáque resistit volenti se ab his oneribus eximere? Huius sanè quęstionis dissolutio constabit ex his, quę statim dicentur. Nam regia lex 6. titu. 29. part. 3. in specie respondet in his, & alijs, quæ iure reditus Regi præstantur, non esse admittendam præscriptionem. 
 
Ex his verò, quæ in hac secunda specie diximus, constat, non posse per subditum aduersus principem præscribi summam illam, & supremam iurisdictionem, quæ in eo versatur, quòd ab omnibus inferioribus iudicibus ad principẽ appelletur. Hæc enim principi competit in signũ supremæ iurisdictionis, potestatis, & subiectionis recognitionẽ, secundũ Bal. in Auth. quas actiones. C. de sacrosan. eccl. numer. 14. Qua de re extat apud nos pulchra Regia lex 6. tit. 13. lib. 3. Ordinat. quæ expressim vetat huius supremæ iurisdictionis præscriptionem: ita quidẽ, vt nullus Dux, Comes aut Marchio possit præscriptione acquirere, ne ab eo ad Regem appelletur. Non me latet frequentiori Doctorum calculo probari posse subditũ alicuius Principis secularis exemptionem præscribere, eo quidem sensu, vt nulli subiectus sit, neminemq́ue, nec Imperatorem ipsum, eiúsue potestatem recognoscat: quod ipse tradidi in regul. peccatum. de regul. iuris. in 6. parte 2. §. 9. nume. 9. Et tamen id obtinet, quia hic gerit libertatis & exemptionis negotium, nec se cuiusquam subditum esse profitetur. At si quis professus sit, ac denique non inficietur, se alteri Principi subditum esse, hic nullo modo potest præscriptione aliqua acquirere, quòd ab eo ad supremum Principem non appelletur: nec potest summam illam, quam verè agnoscit, iurisdictionem effugere: esset etenim hoc absurdum, quemadmodum docet Oldra. cons. 172. col. 1. & idem 244. colu. 2. & cons. 154. col. 1. 
 
Tertia species constituitur ex his, quę non debentur Principi in signum supremæ potestatis, & subiectionis recognitionem: sed tamen Principi ratione dignitatis præseruantur, & competunt ita, vt nullus ea præter Principem expedire possit, vt tabellionum institutio, vectigalium inductio, illegitimorum legitimatio, & his similia, quorum mentio fit in c. super quibusdam. §. præterea. de verborum signific. & per Doctores inibi. & in capitu. primo, quæ sint regalia. libr. Feudorum. Hæc quidem acquiruntur per inferiorem à Principe præscriptione tanti temporis, cuius initium memoriam hominum excedat. textus in dicto capi super quibusdam. §. pręterea. ex quo id passim Doctores adnotarunt, præsertim Panormitanus in capit. cùm nobis. columna prima, de præscriptionibus. Bartol. in l. si publicanus. §. vltimo. ff. de public. Abb. in capit. cùm contingat. columna quinta, de foro compet. Alexand. in l more. ff. de acquirenda hæredita. columna secunda. Aretin. consilio 30. dubio tertio. Decius consilio 341. columna penultima. & consilio 496. columna secunda. latissimè Balb. in tract. de præscriptio. 2. par. 5. partis principalis. quæsti. 3. Ex quibus tandem constat, hanc opinionem communem esse: atque ita fatetur præter alios Iason in l. Imperium. num. 20. ff. de iurisdict. omnium iudi. vbi meri Imperij, quod Principi tantùm competit, mentionem agens, scribit, posse id acquiri per præscriptionem eius temporis, cuius initij memoria humana non est. Nec minoris tẽporis præscriptio sufficit ad hæc acquirenda, cùm in his præsumptio sit pro ipso Principe, & contra pręscribentem vehemens quidem & resistens horum iurium absq; Principis mandato exercitationi, ideoq́ue vel est necessaria pręscriptio eius temporis, quod memoriam hominum excedat, vel quadraginta annorum, cũ titulo, iuxta decisionem tex. in c. 1. de præscrip. in 6. cuius ipse mentionem feci, & intellectum examinaui lib. 1. variar. resolut. capit. 17. Sed dubitatur à plerisque, sitne ad hanc præscriptionem immemorialem necessaria ipsius Principis scientia & patientia: qua de re oportet memoria repetere, quę diximus in §. præcedenti, & præsertim in principio huius secundæ partis. nume. 8. & sequentibus. Nam iuxta opinionem eorum, qui præscriptionem immemorialem admittunt in iuribus incorporalibus absque scientia & patientia, itidem dicendum erit in hac quæstio. quam modò tractamus, non esse necessariam scientiam Principis, nec patientiam. At si è diuerso contrariā opinionem recipiamus, dubio procul erit necessaria Principis scientia & patientia. Sic sanè, vt in dict. nume. 8. ad finem adnotauimus, in his erit necessaria pręter tempus immemoriale scientia, & patientia Principis: idq́ue præmittit Abbas in c. cùm nobis. colum. 2. ver. circa hanc particulam. & colum. pen. vers. quædam sunt iura. de præscrip. quem sequitur Aymon in tract. de antiquita. temporis. 4. parte. c. absolutis. numero 18. Ex quo falsum esse videtur, quod adnotauit Bald. consilio 242. libr. 2. & sensit Alexan. consilio 24. libr. 5. colum. 5. versicu. benè facit. quibus in locis vterque tenet, in his, quæ Principis dignitati reseruata sunt, quæq́; alius præter Principem agere nequit, sufficere præscriptionem quadraginta annorum, modò accesserit huic præscriptioni scientia & patientia Principis. Etenim hoc falsum est, nam si scientia est necessaria ad acquirendam quasi possessionem, sine qua præscriptio non procedit, hæc omninò exigitur, siue sit tempus, cuius initium memoriam hominum excedat, siue minus. At si præscriptio contingat in his, in quibus contra præscribentem est vehemens, & constituta iuris præsumptio, non sufficit, nec quasi possessio, nec minus tempus, quàm sit illud, quod hominũ excedit memoriam, nisi titulus præscriptioni causam dederit: vt probatur in dict. cap. 1. de præscript. in 6. Multò magis hac in re non est admittenda Iasonis sententia in l. Imperium. ff. de iurisdict. omn. iud. num. 22. qui censet sufficere triginta annorum præscriptionem ad acquirendum merum Imperium: vbi accesserit præscriptioni scientia, patientiaq́ue ipsius principis. Merum enim Imperiũ plura continet, iuxta communem Doctorum interpretationem, quæ Principis dignitati reseruantur: ideoq́; non erit sufficiens præscriptio triginta annorum ad eius acquisitionem. Præsertim tẽpus istud minimè sufficiẽs erit, si pręmittamus in his ferè rebus acquirendis dari quasi possessionem discōtinuam, quę requirit regulariter tempus, cuius memoria penes homines non sit. l. hoc iure. §. ductus aquę. ff. de aqua quotid. & æstiua. tametsi hæc ratio posset tolli ex his, quæ ipse tradidi in libro 1. Variarum resolut. c. 17. num. 10. & sequentibus. cùm ex inibi adnotatis appareat, pleraq; ex his, quæ dignitati Principis competunt, non habere causam discontinuam, sed potiùs continuam: & præterea non omninò verum esse, quod in præscribendis seruitutibus habentibus causam, vel possessionem discontinuam, sit necessarium tempus illud, cuius initium memoriam hominum excedit. 
 
Quarta species ea comprehendit bona, quę Principis, vt Principis sunt, vtpote, quæ Regiæ Coronæ competunt, & eius propria sunt: & tamen possent esse Iure Communi alicuius priuati, qualia sunt prata pascuorum, saltus ferarum, viuaria, prædia rustica, & vrbana: quæ quidem non fuêre Principis fisco propter aliquod crimen delata, nec tradita. horum bonorum, & eorum, quæ sub quinta specie traduntur, videtur meminisse Regia lex 1. titu. 17. part. 2. In his quidem rebus sub hac quarta specie contentis quidam censent, non esse admittendam præscriptionem minorem centenaria: huius opinionis auctores sunt glo. in Authent. de nō alienandis, aut permutand. §. vt autem lex. in verbo, nec multum. Angelus & Baldus in l. 2. C. commun. de vsucapio. Baldus in l. 1. colu. 2. C. de annali. except. Baldus idem in l. sicut. de præscrip. triginta annorum. col. vlt. Alex. cons. 24. lib. 5. num. 14. Felin. in c. ad audientiam. nu. 22. de præscriptio. Alexand. consilio 84. numero 2. libro 1. Matthæus Afflict. in constitut. Neapol. lib. 3. Rubr. 31. constitutione, Quadragenalem. numer. 4. & 5. Isernia in Rub. de prohib. feud. alienat. per Federic. §. pręterea. numero 17. 
 
Verùm Nicolaus Boêrius quæstione 264. numero 25. expressim asseuerat contrariam sententiam communem & veriorem esse, adijciens præscriptionem illam, cuius meminit l. vlt. C. de sacrosanct. Ecclesi. ad quadragenariam omninò iure nouo redactam fuisse: idq́ue scribit communi omnium consensu receptum esse. in hoc tamen vltimo improbat Boërij sententiam Aymo. Sauillianus in tract. de antiqui. temp. 4. parte. c. absolutis. numero 37. Quamobrem in huius quæstionis examine aliquot discriminatim, & distinctè adnotanda sunt. 
 
Primùm, † quòd lex vlt. C. de sacrosanct. Eccles. statuens, nullam præscriptionem centenariam minorem admittendam esse aduersus Ciuitates, Ecclesias, Hospitalia, causás que pias in his rebus, quæ vel testamento relictæ vel venditæ, vel donatę fuerint, tantùm sit correcta quo ad Ecclesias, monasteria, hospitalia, & similia, non tamen quo ad ciuitates: quæ quidem sententia probatur in Auth. quas actiones. per quam correctio inducitur, & tamen ea constitutio solùm de Ecclesijs, non de ciuitatibus tractat: atque ita isthęc interpretatio cōmunis est, sicuti testantur Iaso. in dict. Authentica, quas actiones. numero 21. Aymo. in dicto numero 37. idem latiùs in principio quartæ partis. numero 99. & sequentibus. Quo fit, vt manifestus fuerit lapsus Boêrij hac in re, dum contrariam sententiam existimat communem esse. 
 
Secundò illud, ni fallor, certissimi iuris est, in illis casibus specialibus, quos Imperator in d. l. vlti. tradit, aduersus Principem necessariam esse centenariam præscriptionem, nec minorem sufficere, quo in sensu accipienda est gloss. in d. §. vt autem lex. cum his auctoribus, quorum paulò antè post eam memini. Etenim si ciuitati in illis casibus ius hoc datum est, maiori, aut saltem eadem ratione, idem Principi datum esse censendum erit. Et præter Angel. & alios modò citatos, hanc sententiam tenuerũt Bar. in l. in omnib. ff. de diuers. & temp. præscr. Alber. & Imol. in l. quamuis. ff. de vsucap. Abb. in c. cùm nobis. col. penul. de pręscrip. Ange. in §. res fisci. Instit. de vsucap. Socyn. in consil. 86. colum. vlti. vers. quintò, hæc conclusio. libro 1. Aymon. in dicta quarta parte. capit. absolutis. numero 40. 
 
Tertiò, in his rebus, & bonis, quæ fisco Principis, vel ratione criminis, aut ob vectigal non solutum, similíue causa deferuntur, opinor nō esse necessariam cẽtenariam præscriptionem: sed eam sufficere, quæ in prima specie à nobis superiùs tradita fuit. Quod ex Bartol. in dict. l. in omnibus. & his, quorũ modò meminimus, palàm deducitur. Qui denique in hoc tractatu de præscriptionibus expressim distinguunt casus in d. l. vlti. nominatos, ab his reb. quæ Principis fisco ex lege deferuntur. 
 
Quartò ex præmissis deducitur, extra casus in d. l. vlt. ab Imperatore nominatos, Principẽ, eiusq́ue fiscum minimè gaudere centenaria præscriptione, sed tempus quadraginta annorum regulariter ad præscribendum aduersus Principem sufficere. l. omnes. C. de præscr. triginta vel quadrag. annorum, nisi aliud lege Regia, aliáue constitutione speciatim cautũ fuerit. Quod colligitur ex his, quæ in hac vltima quatuor assertionib. distincta resolutione adnotabimus. & probat optimè Aymon in d. c. absolutis. num. 40. & sequentibus. quem legito ad interpretationem d. l. vltimæ. Sic extra casus in d. l. vltim. nominatos aduersus ciuitates, quadragenaria præscriptio sufficit, & necessaria est. ex d. l. omnes. idq́ue adnotarunt Alexand. consilio 16. numero 24. libro 5. Aretin. consil. 154. colum. vlti. Bal. de præscript. 3. parte 5. partis principal. quęst. 1. Regia l. 7. tit. 29. part. 3. cui adde l. 4. & 5. tit. 28. ea part. atque omninò legito Roder. Xuares allegat. 15. Quāuis glo. Angel. Bald. & alij in vniuersum respōderint, aduersus Principem secularem non esse admittendam præscriptionẽ minorem centenaria, sicuti nec contra Romanam Ecclesiā: quā opinionem reprobant Henr. in c. diligenti, de præscript. & Guido Papę. quæsti. 416. qui post Henr. col. vlt. extra casus d. l. vlti. quæ quadragenariam præscriptionem aduersus Principem regulariter exigit. 
 
Vltima species de his rebus agit, quæ Principis propriæ sunt: non tamen ea Princeps habet iure principatus, sed vt priuatus: quippe qui ea habuerit, priusquàm Princeps esset, vel ea iure priuato acquisierit. Et certè in his rebus aduersus Principem admittitur pręscriptio ea, quæ aduersus priuatum iure est admittenda, secundum Bald. in l. 2. in princip. C. communia. de vsucapi. cuius opinionem pluribus comprobat Aymon in dict. 4. parte. de antiquita. temporis. c. absolutis. numero 33. & 34. præsertim ex gloss. in capi. possessiones. 16. quæstione 4. quæ voluit, res patrimoniales Clericorum præscribi eo tempore, quo res Laicorum præscribuntur, cùm non gaudeant priuilegio rerum Ecclesiarum. cuius gloss. opinionem frequentissimo interpretum suffragio probatam sequitur Rom. singul. 415. Salyc. & Iason in d. Authent. quas actiones. ad finem: eiusq́ue & nos meminimus. libr. 1. variar. resolut. c. 4. numero 3. tametsi Guido Papæ in d. qu. 416. in his rebus præscribendis, quæ Princeps, vt priuatus, obtinet, necessariam esse asseueret quadraginta annorum præscriptionem, post Henricum in dicto capi. diligenti. colum. vltima ex dict. l. omnes. Horum verò sententia omninò referenda est ad ea bona, quę per Principem iure & titulo Principatus possidentur: licet ea non sint Principib. propria iure supremæ dignitatis, cùm possent & à quolibet priuato possideri, & acquiri: sicuti superiùs distinximus penultima specie.