Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

§. VNDECIMVS.

EX hoc capit. §. cùm autem. primùm apparet, Cardinalem plurima addidisse sententiæ

1

^† latæ per iudicem inferiorem, cùm tamen iudicis officium in appellationis iudicio sit, pronunciare, malè aut bene appellatum fuisse. l. eos. C. de app. Sic etenim inquit Imperator, Cùm super omni causa interpositam prouocationem, vel iniustam tantùm liceat pronunciare, vel iustam. Quamobrem videri potest, hanc sententiam Cardinalis aduersus illam decisionem latam fuisse. Id tamen receptissimum est, dictionem illam, tantùm, non excludere ea, quæ sunt propria ipsius actus. Clemen. exiui. §. cùm autem. de verbo. signifi. quem text. dicit esse peregrinum Ioan. Anani. consi. 36. idq́ue passim Docto. notant. Ille igitur iudex, qui causam appellationis tractat, id potissimùm curare debet, vt malè, vel bene appellatum fuisse pronunciet: & præterea poterit condemnare non condemnatum, si natura litis, & causæ hoc ipsum exposcat, atq;atque eadem ratione addere primæ sententiæ ea quæ à iudice omissa fuêre. cap. cùm Ioannes. vbi Antoni. Abb. & alij, de fide instrumen. l. cùm apud. ff. iudi. solui. glos. in l. in summa. ff. de re iudic. text. hic in quo & amplius probatur, iudicem appellationis posse primam sententiam reformare in his, quæ illa sententia vel omiserit, aut perperàm diffinierit, etiam nemine petente. Hic siquidem tutor non petierat deduci quartam bonorum portionem Iure naturæ debitam Adiectæ, sed tantùm quartam Trebellianicam ex fideicommisso: & tamen Cardinalis propria sententia iussit legitimam portionem Adiectæ debitam deduci: quod præ cæteris notant Abbas hîc, & Felin. in d. c. cùm Ioannes. nume. 13. procedit tamen, quando ex actis in iudicio constat hoc ius litigantis. Poterit namque iudex, nemine petente, in his quę sibi vt iudici manifesta sunt, propriam sententiam dicere, id est, ius reddere litigantibus. text. hîc adnotante Innoc. glos. in cap. peruenit. vbi Antoni. Abb. & Burgens. col. 2. de empt. & vendi. Felin. in c. de quarta. colum. pen. de præscript. dicens esse ad hoc singularem & vnicum tex. in d. c. peruenit. idẽidem Feli. latè in c. cùm ordinem. de rescrip. nu. 11. probat c. cùm olim. de verbo. signifi. gl. celebris, & ibi præ cæteris Ias. in l. vbi pactum. C. de transact. Deci. in c. si duobus. de appella. col. pen. & in cap. ad hæc. in 3. eod. tit. Balb. de præscrip. 1. part. q. 8. notant alij Doct. quos citat Ripa in l. 4. §. hoc autem iudicium. ff. de dam. infect. nu. 28. optimus text. in c. bonæ. in 1. de post. præla. modò ex iuris communis sanctionib. id ius litigātilitiganti competat, secùs si expriuilegio: id enim allegandũallegandum omninò est, & ex eo petendum. Anto. Burg. in c. cùm dilecti. col. 4. de emp. Quæ omnia sunt ad praxim deducenda eo casu, quo saltem generaliter ipsius libelli verbis comprehenduntur. Vnde valdè vtilis est illa clausula, Peto mihi iustitiam reddi & exhiberi. Ex his tamẽtamen infero intellectum ad text. in dict. c. cùm dilecti. nec enim ibi iudex superior potuit iure supplere omissa ab inferiori iudice, ꝗaquia precij iusti defectus qui in eo facto resarciri ab emptore poterat, aduersabatur petitioni venditoris, qui restitui rẽrem præcisè |

p. 764

petierat, vt ibi animaduertit Burgen. num. 34. Cuius intellectus licet planè procedat, non tamen excludit sententiam Abb. ibi, qui in hoc cap. notat non posse iudicem, apud quem tractatur, nullam fuisse sententiam ab inferiori iudice latam, eandẽeandem reformare ex actis, quando simul & processus fuit nullus, atque eas esse partes iudicis asserit. vt eam sentẽtiamsententiam nullam fuisse pronunciet. idem notauit Barb. in c. in literis. nu. 16. de offi. delega. dicens ad hoc esse tex. vnicum & singularem in d. c. cùm dilecti.

Illud verò, quod diximus, iudicem posse sententiam ferre ex his, quæ sibi, vt iudici manifesta sunt, etiamsi eorum allegatio omissa fuerit, procedit, quando ea sunt comperta iudici ex veris actis instrumentis, aut testibus. Secùs autem si ex pręsumptione, quæ deducitur à facto, vel animo ipsius tantùm, pro quo præsumitur, ius litigantis sit iudici manifestum: tunc etenim oportet illam pręsumptionem allegari. tex. in l. si adulterium cum incestu. §. idem Pollioni. ff. de adul. quem ita intelligunt Bart. nu. 14. in l. cùm quid. ff. si cert. peta. Abb. dicens esse singula. in c. afferte. de pręsump. 2. col. & ibi Felin. & idem in c. scribam. eo. titu. Alex. Ias. & Deci. in l. non hoc. C. vnde legit. col. 1. eandem Iurisconsulti decisionem dixit notab. Bald. in l. 2. C. de in ius vocand. Alexan. in l. qui bona. §. de illo. ff. de dam. infect. & singu. Cæpola de serui. titu. de seruitu. vrb. pręd. c. 20. col. 1. quam opinionẽopinionem asserunt communem esse Ias. 1. & 2. lect. nume. 25. Curti. iunior nu. 20. & Purpu. nu. 140. in d. l. cùm quid. vbi ipsam latè explicat post Felin. in c. cùm ordinem. de rescri. col. pen. & Alex. in l. 1. ff. de edendo. num. 29. eaq́ue ratione communis opinio probatur, quòd omissa allegatione præsumptionis, falsitas eius, quod præsumitur, vel simulatio potius præsumi iustè poterit, & ideò cessare debet iuris præsumptio: nam si animus litigantis, pro quo præsumitur, is esset, quem ipsa lex coniectatur, non esset à litigante allegatio hæc omissa.

Hinc sanè fit, vt quamuis bona fides plerunque præsumatur, est tamen hæc alleganda, Bald. & Ang. in l. super longi. C. de præscr. longi tempo. idem Ange. in l. eum qui. §. vlti. ff. de publi. Felin. in c. fin. num. 8. de præscrip. Balb. in l. Celsus. ff. de vsucap. 3. part. 2. col. Ias. col. fi. & Deci. col. 2. in d. l. non hoc. Eadem ratione is, qui ignorantiæ prætextu seipsum excusat, eam allegare debet, quod probat Alexan. in d. §. de illo. per tex. in d. §. idem Pollioni.

Sed quoties præsumptio non ex facto, vel animo proprio tantùm, sed alterius oritur, nōnon erit necessaria allegatio: sed erit satisfactum ipsum deducere: iuxta Bart. opinionem in d. l. cùm quid. quem pręfati Doct. passim sequuntur: & id probatur in l. omnes. §. Lucius. ff. de his, quæ in fraud. cred. Cy. idem notat in l. nec exemplo. C. de falsis. & Alexan. in l. qui iurasse. ff. de iureiuran. Ex quo infertur intellectus ad tex. in d. c. afferte. vbi nulla fuit necessaria allegatio. quia præsumptio deducta fuit non tantùm à facto illius veræ matris, sed & simul à facto alterius: quod considerant Felin. ibi numer. 4. & Socin. in dict. l. cùm quid. colum. penulti. Ego verò existimo in dicto cap. afferte. non esse necessariam hanc subtilitatem: siquidem vera illa mater sæpissimè allegauerat, illum infantem esse proprium filium, & hæc allegatio sufficiens est. Nec requiritur hac in re allegatio præsumptionis ipsius, sed erit satis allegare id, ad quod præsumptio tendit: quod manifestum fit sequenti exemplo: si quis etenim contendat in iudicio seipsum excusare ignorantia, sat erit allegare ignorātiamignorantiam, & eam probare casu, quo ipsa non præsumatur: si verò ipsa ignorantia in eo facto à iure præsumatur, non est necessarium dicere, ignorantiam illam præsumi, quia sufficit eandem ignorantiam allegasse. Sic etiam qui ex bona fide proprium ius defendit, eandem bonam fidem allegabit, nec oportebit ipsum asserere, bonam fidem in eo à iure præsumi. Maximè verò in d. c. afferte. nulla erat necessaria allegatio præsumptionis ex eo, quòd iudex ibi ꝓprioproprio motu & officio ad veritatem inquirendam illa industria vsus fuit, vt ipsa veritatem indagaret: quo quidem casu non video esse aliquam allegationem necessariam, cùm in his, quæ ex proprio officio iudex inquirit, allegatione penitus omissa ipse supplere possit, sicuti notatur à DD. in l. 1. C. vt quæ desunt aduocat. iudex supple. atq;atque hoc pacto intelligendum est illud Solomonis iudicium, quod in d. c. afferte. maximè commendatur. Cui similimum est, quod Suetonius scribit in Claudio Cæsare, cap. 15. Is inquam Cæsar negantẽnegantem matrem, iuuenem quendam proprium filium esse, coëgit ad confessionem indicto iuuenis matrimonio.

Ex præmissis omnibus

2

^† deducitur veritas illius communis sententiæ, quæ asserit, olim possessorem, præsumi & hodie possidere. glos. Barto. & alij in l. siue possidetis. C. de probat. Anton. Abb. & Docto. in c. cùm ad sedem. de restitut. spolia. Est enim id intelligendum, si præsens possessio allegetur. Bart. in dict. l. siue possidetis. Areti. in l. Pomponius. §. vlti. fin. de acq. posses. Barto. & ibi copiosè Francis. Balb. in l. Celsus. ff. de vsuca. 4. par. q. 1. quorum opinio communis est, secundum Ripam in c. cùm Ecclesia. num. 23. de caus. posses. & propriet. & Alciat. in tract. de præsumpt. reg. 2. præsump. 21. nam hęc præsumptio ex facto, & animo proprio descendit, igitur alleganda omninò est. idem ipse Alciat. probat eadem regul. 2. præsump. 12. ab hac tamen opinione discedit Anton. Burg. quamuis eam communem esse concedat in c. peruenit. de emptio. & vendi. col. 2. adducens tex. in capit. præterea. in 2. de transact. quo in loco probatur, non esse necessa|

p. 765

riam hanc allegationem, vt hæc præsumptio locum habeat. senserat prius idem Feli. in cap. scribam. de præsump. & expressim notauerat Alexan. consi. 133. colum. 2. volum. 1. sed nihilominus à communi opinione non est recedendum. Nec enim obstat tex. in dict. c. præterea. cùm ibi præsens ius, & sic subiectio præsens fuerit ab actoribus allegata. Sed quia opinionem Barto. in d. l. cùm quid. in ea ratione quæ hanc communem sentẽtiamsententiam fouet, conantur reprobare Deci. & Curti. iunior ibi, dici forsan poterit sufficere allegationem tacitam, & sic eam, quæ ex verbis, & intentione possit rectè colligi, licet expressa, omninoq́ue specialis non fiat. quod constat ex Panor. in c. vltim. de præscript. vbi nume. 34. scribit satis allegatam esse bonam fidem ab eo, qui allegauit præscriptionem. cùm præscriptio bonam fidem includat, secundũsecundum eum, quem sequuntur Francisc. Balb. in d. l. Celsus. 3. part. colum. 3. & licet Felin. dubitet in d. c. vlt. nume. 8. tamen Deci. idem notat in d. l. non hoc. colum. 2. Alcia. in d. l. cùm quid. vbi Alexan. & Iuniores hoc ipsum concedunt dicentes, sufficere tacitam allegationem. Quòd si hæc, & quæ paulò antè diximus, ad strictum, & exquisitum examen deducas, forsan dices nihil referre, an ius litigantis sit ex præsumptione, an ex veritate ipsi iudici compertum: siquidem vbique & sufficit, & exigitur tacita quædam allegatio.

Prius tamen quàm huic disputationi finem faciam, libenter inquiram non admodum facilem intellectum Regiæ legis decimæ, titul. 14. parte tertia. Ea enim probare videtur agentem rei vendicatione, & allegantem modò Reum conuentum possidere, omninò præsentem possessionem ex præsumptione probare, si probauerit olim rem illam, ipsum Reum possedisse. quibus sanè verbis duo Regia lege probantur. Primùm, præsumptionem, quæ ex facto, & animo alterius oritur, allegandam esse, quod est contra Barto. & communem in d. l. cùm quid. Secundùm, olim possessorem & hodie pręsumi possidere, non tantùm in propriam vtilitatem, sed etiam in proprium dispendium: ita, vt olim possessor præsumatur hodie possessor, vt conueniri actione reali possit ratione possessionis, quod priori parti ipsius legis non admodum conuenit, dum in ea sancitum est, olim possessorem non posse actione reali conueniri ex præsumptione præsentis possessionis. Imò Iure communi olim possessor non præsumitur hodie possidere, quando præsens possessio in ipsius damnum ab aduersario allegatur. glos. Bart. & alij. d. l. siue possidetis. Abb. in cap. cùm ad sedem. nu. 5. de restit. spolia. Balb. in d. l. Celsus. 4. par. q. 1. ad finem. quorum opinio communis est, secundum Ripam in d. c. cùm ecclesia Sutrina. nu. 27. & Alci. reg. 2. de pręsumpt præsump. 21. nu. 6. Ex quibus apparet hanc opinionem ab omnibus receptam Regia constitutione reprobari eo casu, quo præsens possessio ab aduersario allegatur, quod adhuc obstat Doctorum opinioni. Sed forsan Regia decisio est intelligenda in re mobili, tunc enim olim possessor præsumitur hodie possessor, etiāetiam in eius pręiudicium, auctore Panor. in d. c. cùm ad sedem. num. 16. vel quando quis paulò ante motam litem arbitrio iudicis, rem petitam possidebat. nam quamuis neget se hodie possidere, præsumitur hodie possessor, aut saltem dolo desijsse possidere. idem Abb. in dicto capitu. cùm ad sedem. numer. 15. l. si rem. ff. de except. rei iudi. l. non ignorabit. C. ad exhiben. vbi Salycetus post alios. & Ripa in dicto capit. cùm Ecclesia. nume. 28. optimè Io. Arelat. in additionibus ad Alciat. dict. præsumpt. 21. nume. 6. Pau. Cast. in dict. l. siue possidetis. His quidem casibus Regia lex poterit sanè intelligi, ne communem opinionem tollat: fateor tamen primum intellectum non omninò congruum esse: cùm illa decisio Regia in parte prima loquatur in re mobili, & immobili. Secundus verò intellectus maximè restringit illius legis verba, quę valdè generalia sunt. Nec me latet pręfatam Regiam legem ita à quibusdam intelligi, vt ea illius legis pars, quæ à nobis difficilis censetur, loquatur in eo, qui propriam possessionem allegat ad eius vtilitatem, in quo sensu plana est, & facilis ea decisio, ac mirum in modum, omniq́ue ex parte probat opinionem communem, quæ asserit, olim possessorem, hodie præsumi possidere, si præsens possessio ab eo allegetur.

Illud sanè prætermittendum nōnon est quod Balb. scribit in l. si certis annis. C. de pact. dicẽsdicens ex præstatione diutina causam à iure præsumi, modò allegetur ab eo in cuius fauorem præsumptio inducta fuit, quod probat ex dicto §. idem Pollioni. & sequuntur eum cæteri Doctores ibi, maximè Ias. colum. vlt. idq́ue defenditur ea ratione, quòd quamuis causa à iure præsumatur, in genere tamen hæc præsumptio à iure colligitur. Vnde necessaria est allegatio ad certitudinem causæ, siquidem causa certa deducenda est in iudicium: atq;atque ita ipse defendo Baldi sententiam, in cuius intellectu planè defecit Felin. in cap. de quarta. de præscriptio. num. 41. prædicta etenim ratione allegatio necessaria est: licet isthæc præsumptio iuris ex alterius facto oriatur.

Ex pręmissis omnibus in summa

3

^† constat notorium, quod ex actis constat, necessariò allegandum non esse, quod probat Iason in l. ait prætor. §. si damnetur. ff. de iureiur. 1. colum. latè Felin. in dicto cap. cùm ordinem. numer. 11. ex hoc intelligens gloss. in Clemen. appellanti. de appellatio. quæ dixit, notorium allegandum esse, quamuis nōnon probandum. quam gloss. dicit singul. Abbas ibi, Francis. in c. 1. de appellatio. in 6. Barbat. in capitu. 1. colum. 22. |

p. 765

de offi. ordin. commendat Rochus Curtius in cap. vltim. de consuetud. quæst. 3. ad finem relectionis. & sequuntur eam Doctor. communiter, vt asserit Hippo. in l. 1. §. si quis dicatur. numer. 24. de quæstio. Regia l. 8. in Madricio conuentu statuta. est enim ea glos. intelligenda, nisi notorium aliquid sit ex actis, id enim allegandum necessariò non est, vt Felin. post alios existimat: idem dicens quando quis est absens, nam pro absente iudex supplet etiam in notorijs aliter quàm ex actis. Prima tamen declaratio est admittenda ita generaliter, vt in casu Cle. appellanti. locum non habeat, etiam refragante Fel. Nam in appellatione ab interloquutoria sententia requiritur expressio causæ nominatim pro forma, & ideò nec satis esset appellantem in genere causas proponere facta relatione ad acta processus, argumento sumpto ab his, quæ notantur in l. 1. ff. de liber. & posthum. maximè per Alexand. & in hac specie sic intelligunt dictæ gloss. interpretationem Angel. in l. vbi autem. §. illud. & ibi Alexand. ff. de verbor. obligatio. Thomas Fastol. dubio Rotæ 43. Franc. & Deci. in c. consuluit. in 2. de appellat. idem Deci. in c. vt debitus. eod. titu. colum. 3. Alber. Brunus, in tract. ne formæ implemento. fol. 25. colum. 2. Rota 7. in nouis. tametsi in ipsius additione probetur opinio Felin.

Gloss. in verbo,

4

^† Contestatæ. dum allegat l. iubemus. C. ad Trebell. probat, à liberis primi gradus fructus perceptos ante restitutionem faciendam, eueniente eius conditione non esse computandos in quartam Trebellianicam, etiam si testator hoc voluerit. text. in d. l. iubemus. quæ expressim loquitur, quando filius rogatus restituere hæreditatem fratri, aut alteri ex liberis testantis, & fortiori ratione idem erit, si rogatus fuerit extraneo restituere. Salyc. Paul. in dict. l. iubemus. Imol. in l. quod de bonis. §. cùm auus. ff. ad leg. Falci. quibus refragatur ratio illa, quòd dicta decisio l. iubemus. correctoria sit, & antiquiori contraria. nam ex l. in fideicommissariam. ff. ad Trebellia. fructus percepti ab hærede ante restitutionis euentum, imputantur in quartam Trebellianicam. Imò ex alio præmissa opinio falsa apparet, quia dict. l. iubemus. in fine. dictat illam decisionem seruandam esse in personis ibi contentis: & tamen in ea lege mentio tantùm fit liberorum primi gradus ex parte hæredum, & ex parte illorum, quibus institutio fieri debet, connumerantur liberi descendentes ab ipso testatore, quo fit, vt fructus in quartam TrebellianicāTrebellianicam cōputandicomputandi sint, quando restitutio iniungitur liberis primi gradus, vt extraneis fiat. Cyn. Albe. Fulg. & Corn. in d. l. iubemus. Alex. colum. 3. & Vincen. col. 4. & Claud. in d. l. in fideicommissariam. Abb. consi. 79. vol. 1. Anto. Rub. cons. 40. ad finem. Ego verò potius priori sententiæ assentior, quippè qui iniquum existimem in restitutione facienda liberis testatoris fructus in quartam non computari: at non itidem, si restitutio fieri debeat à liberis primi gradus extraneis: & ita hanc opinionem, quam ipse elegi, Ripa approbat in d. l. fideicommissariam. num. 29. nec obstat d. l. iubemus. non posse extendi ad alios, quàm ibi nominatim expressos: id enim intelligendum est respectu illius, qui rogatur restituere: nam oportet esse filiũfilium testatoris, vel obtinere primum liberorum gradum, quem sensum probat Regia l. vlt. tit. 11. part. 6.

Eadem glo. dum soluit obiectionem, concedit liberos primi etiam gradus computare in quartam Trebellianicam fructus perceptos post moram ex hæreditate restituenda: quod approbant Docto. hîc communiter, secundum Alexan. & Ripam in dict. l. fideicommissariam. nume. 28. Scribit tamen Claud. ibi colum. 2. dicẽsdicens hanc opinionem communem, eam procedere ad hunc effectum, vt filius non lucretur hos fructus, sed teneatur eos restituere, non tamen præcisè imputare in quartam Trebellianicam: quod verum est.

Glossa magna

5

^† elegantem quæstionem discutit, cuius decisionem hanc proponit. Filius rogatus sub conditione hæreditatem restituere, ita, vt diuersis temporibus deducenda sit portio legitima, item quarta Trebellianica, poterit vtramque portionem retinere, quòd si purè sit rogatus restituere: tunc alteram tantùm portionem deducet. gl. huic simi. in l. quanquam. C. ad leg. Falc. quarum opinio in c. & in cap. Rainaldus. infrà eod. tit. euidenter probatur, & vbique seruatur, atque communis est. Bart. in l. Papinianus. §. meminisse. ff. de inoffic. testa. Alex. in l. in ratione. §. quod vulgò. ff. ad leg. Falcid. col. 4. Ias. in Authen. res quæ. colum. 3. C. commun. de legat. & in Authent. nouissima. C. de inoffic. testam. numer. 39. & in l. filium. num. 8. C. famil. erciscund. & ibi optimè Ioan. Corasius num. 45. Socin. iunior consi. 131. volum. 1. num. 59. Dec. consi. 55. nume. 8. & consi. 228. colum. vltim. & consilio 416. colum. 1. Catel. Cotta in memorialibus, dictione, filius. quam opinionem & plures alij sequuntur, quos referunt Pau. Parisi. consi. 1. volum. 3. nume. 78. idem consi. 25. lib. 2. nu. 56. & Aymon consi. 50. Nec oberit huic sententiæ text. in d. l. iubemus. quæ loquitur in eo casu, quo diuersis temporibus portiones prædictæ deduci possent, & tamen, inquit, dodrans restituatur: quia dodrans ibi restituitur ex bonis, quæ deducta portione legitima penes hæredem remanserunt. Alexand. post alios in l. quod de bonis. §. quod auus. ff. ad legem Falcid. Item non obstat dicta Authen. res quæ. vbi tantùm fit mentio deductionis legitimæ portionis ex bonis, quæ rogati fuerunt liberi restituere. Nam portio legitima in ea constitutione solùm detrahenda proponitur, |

p. 767

quando purè iniuncta fuit restitutio. Si tamen & hæc interpretatio dura videbitur, negabimus sensum illum à contrario, qui nobis negocium facessit: multò minus oberit Regia l. vltim. titu. 11. part. 6. qui in specie disserit, Filium rogatum restituere hæreditatem post diem, vel sub conditione, non imputare fructus in portionem legitimam. ecce enim ex illa lege legitima tantùm deducitur, neq;neque vlla mentio fit Trebellianicæ. Quamobrem sciendum est illam legem, legitimam appellare eam portionem, quam Trebellianicam nos dicimus, quod ex eadem l. constat, & maximè adiuncta l. 4. titu. 11. part. 6. quæ Falcidiam legitimam nuncupauit. Imò communis opinio

6

^† vendicat sibi locum in ascendentibus, qui rogati ab eorum liberis hæreditatem restituere sub conditione, vel post diem, duas portiones detrahunt, legitimam scilicet, & Trebellianicam. Angel. & Cuman. dubitante Baldo in l. si à milite. §. vltim. ff. de testament. milit. quorum oꝓinionemopinionem dicentes eam esse communem, sequuntur Ioan. Crot. in l. qui Romæ. §. duo fratres. colum. 22. ff. de verb. oblig. & Aym. Sauill. consi. 110. quamuis Alexan. contrarium tenuerit in d. §. quod vulgò. col. 7. Ias. in dict. l. filium quem habentem. num. 90. & Catel. Cotta. dictione, filius. quo in loco Iasonem citat alibi eandem opinionem comprobantem. Est tamen hac in re notandum, præfatam opinionem de duabus portionibus deducendis, quæ communis est, minimè procedere, vbi legitima portio semis esset, ne plus ex hæreditate capiat grauatus, quàm honoratus. Bal. in consil. 94. libr. 2. cui subscribit Carolus Molinæ. consilio 3. lib. 7.

Verùm, ad huius rei cognitionem

7

^† scire oportet, num pater possit prohibere detractionem Trebellianicæ ipsis liberis primi gradus? Et Bald. ac Saly. in d. l. iubemus. opinantur detractionem Trebellianicæ etiam eo casu, quo duæ portiones sunt deducendæ, non posse prohibere institutis, & rogatis liberis primi gradus, per textum in dicta l. iubemus. quæ in specie loquitur in liberis primi gradus, post mortem restituere hæreditatem rogatis, eis concedens, vt non obstante contraria parentum voluntate, Trebellianicam deducant, non imputatis in eam fructibus ex fideicommisso ante diem restitutionis perceptis: esset profectò vana isthæc constitutio, nisi locus esset huic opinioni Bald. cui subscribit Corne. ibi. & Deci. consi. 228. idem Deci. consi. 81. col. 2. asserens hanc opinionem esse communem. & idem asserunt eam secuti Ias. in l. Marcellus. nu. 55. ff. ad Trebel. idem consil. 99. volum. 4. Rip. in l. nemo potest. ff. de lega. 1. num. 52. Catel. Cotta dictione, Trebellianica. & Soci. iun. consil. 131. num. 58. volum. 1. diligenter describentes huius opinionis auctores: quos repetit consil. 137. num. 7. eo. vol. Eandem sequitur Crot. in d. l. nemo potest. Nec in hoc d. l. iubemus. correcta censetur, vt scribit latè Paul. à monte Pico, in l. in quartam. ff. ad l. Falcid. col. 111. & Carol. Ruin. consi. 21. nu. 8. vol. 3. & idem consi. 163. vol. 2. nu. 14. Sed contrarium pluribus potius placet ex tex. in Authen. de hære. & falci. §. si verò expressim. quo probari videtur etiam filijs rogatis restituere hæreditatem posse prohiberi detractionem Trebellianicæ: qua ratione posteriorem sententiam tenet Roma. sing. 192. cuius opinio communis est aduersus Bal. sicuti profitentur Paul. à monte Pico in d. l. in quartam. col. 117. Anto. Corset. in tract. de excel. regis. q. 73. col. 4. Corne. consi. 22. vol. 2. colum. 9. Paul. Parisi. consil. 1. nu. 83. volum. 3. Cassad. decis. 4. de testamen. & Anton. Rube. consil. 2. num. 16. qui excepto Paulo Pico eam sequuntur, vt vel hinc mirari liceat Interpretum Iuris ciuilis inconstantiam, quam Aymon Sauil. considerat consi. 16. col. vlt. Nam Cyn. in d. l. iubemus. & plerique alij in ea sunt sententia, vt opinentur Trebellianicam prohiberi posse in liberis, etiam primi gradus. per Authen. sed cùm testator. C. ad l. Falcid. & text. in d. §. si verò. quibus non possum in hoc dubio accedere ob filiorum fauorem, & ideò opinor veriorem, ac magis receptam esse Baldi sententiam: nec enim eius opinio omninò conuincitur aliqua Iuris ciuilis auctoritate: cùm in d. Authent. sed cùm testator. & in d. §. si verò. non tractetur de liberis primi gradus: tametsi Falcidia prohiberi possit, etiam in liberis primi gradus. Imò Falcidia non potest deduci simul deducta iam legitima. Bart. per tex. ibi in l. Papinian. §. 4. ff. de inoffic. testamen. l. 1. §. vltim. ff. si cui plus quàm per l. Falcid. Polit. dicens hanc communem in l. filium. colum. 12. C. famil. erciscun. & in specie Socin. iunior consil. 136. volum. 1. numer. 9. Nec opinor Ias. consil. 84. num. 9. & consil. 86. colum. 3. volu. 1. opinionem contra Bal. communem esse profiteri: quia licet loquatur in eisdem responsis in liberis primi gradus, tamen dum asserit, communiter teneri Trebellianicam prohiberi posse, de ea opinione intelligit, quæ tractat quæstionem, & eam diffinit in his hæredibus, qui liberi primi gradus non sunt: quod nos inferiùs tractabimus in capitu. Rainaldus. §. 3. numer. 7. Ex his tamen aliquot tractanda sunt, & inferenda.

Primùm,

8

^† fructus perceptos à liberis primi gradus, non esse computandos in quartam Trebellianicam, etiam eo casu, quo duæ portiones sunt deducendæ. Bart. & Alex. in l. quod de bonis. §. quod auus. ff. ad Treb. Paul. à monte Pico, in d. l. in quartam. col. 117. & sequent. Carol. Ruin. consi. 21. num. 11. volu. 3. & hæc est communis opinio secundum Alexand. in d. §. quod auus. Ripam in d. l. in fideicommissariam. num. 30. Paul. Parisi. dicto consil. 1. nu. 98. consil. 25. lib. 2. nume. 55. Socin. iunior consil. |

p. 768

131. numer. 62. volum. 1. & eundem consi. 132. nume. 2. eod. vol. quibus adstipulatur text. in hoc cap. Raynutius. & in cap. Raynaldus. sicuti visum est Claudio in l. mulier. §. cùm proponeretur. ff. ad Trebel. quamuis in hac illatione contrarium asserant Pau. Castren. & Alexand. in d. §. cùm proponeretur. idem Paul. in l. scimus. §. repletionem. C. de inoffic. testamen. & in d. l. iubemus. 3. limi. Deci. consi. 481. numero 13.

Secundò infertur,

9

^† non posse nec indirectè prohibere detractionem Trebellianicæ liberis primi gradus à iure concessam: nempe si pater iusserit fructus ex fideicommisso ante moram perceptos, in quartam Trebellianicam computari: quod probatur ex eo, quòd nec pater directè poterat Trebellianicæ portionis deductionem prohibere. Igitur nec poterit mandare, vt fructus, quos iure optimo sibi pręcipuos percipiunt liberi, in eam portionem computentur: nam esset in effectu prohibere Trebellianicam. dict. l. iubemus. & latè hanc illationem tutatur Pau. à monte Pico in d. l. in quartam. col. 113. & Socin. iunior in dict. consi. 131. num. 54. volum. 1. licet Bald. in l. quoniam in prioribus. C. de inoffic. testam. ad fin. contrarium notauerit, per text. in l. si debitor. ff. ad legem Falcid. quod decisum est, ex voluntate testatoris eam quantitatem, quæ ab eo hęredi instituto debebatur, in quartam posse imputari. Qua ratione & Alexand. ibi videtur Baldi opinionem probare: quam concludunt omnes qui in eam iuere sententiam, vt existiment, quartam Trebellianicam posse prohiberi à patre filijs institutis, & rogatis hæreditatem restituere. Sed minimè obstat priori sententiæ text. in dict. l. si debitor. quippè qui locum manifestè sibi vendicet, extraneo hęrede instituto: non in liberis primi gradus, vt animaduertit Picus, & suaderi potest hoc discrimen alia ratione. Nam pater instituens filium hæredem, non potest ei iniungere, vt in legitimam portionem imputet quantitatem à patre sibi debitam: posset tamen instituens extraneum iubere hæredi, vt cōpensetcompenset cum ipsa hæreditate quancunque quantitatem à testatore ei debitam. Cynus in l. 2. C. de iure dot. Roderic. Suares in d. l. quoniam in prioribus. C. de inofficioso testamen. 7. ampliatione. Ex quibus multò probabilior est prior opinio, quæ quidem consequenter deducitur ab his, quæ paulò antè probauimus.

Fructus verò tempore mortis testatoris pendentes, & stantes in quartam Trebellianicam omninò computantur, atque in portionem legitimam filijs debitam, aut saltem non recipiunt eos præcipuos hæredes, etiam liberi primi gradus rogati hæreditatem restituere. Alexand. & Claud. in d. l. in fideicommissariam. tradit Pau. Parisius consi. 27. ad finem. vol. 3. & consi. 20. colum. vlt. eiusdem volum.

Cæterùm non erit alienum ab hoc tractatu inquirere, an filius

10

^† non conficiens inuentarium, perdat Trebellianicæ deductionem? Et Cyn. Bald. Saly. in d. Authen. sed cùm testator. in specie respondent Trebellianicam admitti. Soci. in l. Marcellus. §. quod autem. colum. vlt. ff. ad Trebel. Oldrad. consi. 134. loquens in liberis primi gradus. idem Corne. cons. 303. colum. 4. vol. 1. idem Corne. consi. 22. volu. 2. col. antepen. vtrobique dicens hanc opinionem magis communem esse: quod expressim Deci. fatetur eam secutus consi. 481. numer. 16. & Paul. Parisi. consi. 1. nu. 88. volu. 3. idem Parisi. consi. 18. nu. 107. lib. 2. & consi. 16. num. 65. eo. libro. idem notat ipse Deci. consi. 236. num. 5. Sed liberis primi gradus ob omissionem inuentarij non amitti Trebellianicam, eleganter asserit Guido Pap. q. 53. cuius opinionem sequitur, dicens communem esse Aymon Sauilli. consilio 17. Eandem præmittit Corne. consi. 180. col. 7. vol. 4. Anto. Rube. consi. 43. num. 9. dicens eam communem. Huius tamen controuersiæ decisio ab ea disceptatione pendet, an Trebellianica locum habeat omisso inuentario: sicuti Falcidia eo non confecto excluditur omninò. Sunt enim, qui differentiam constituant inter Trebellianicam & Falcidiam, dicentes, Trebellianicam non amitti inuentario non facto etiam ab extraneo hærede, cùm nullibi id in iure sit statutum: & quamuis in Authen. de hæred. & falcid. §. si verò non fecerit. sit expressum in Falcidia, non tamen illa constitutio iura vetera corrigens est extendenda ad Trebellianicam: maximè cùm non sit eadem vtrobique ratio, imò diuersa, vt notat Alexand. hanc opinionem secutus in l. Marcellus. in princip. ff. ad Trebellian. post Bart. Angel. & Paul. Castren. vbi Ias. idem probat, dicens ab hac opinione non recedendum in iudicio. quam etiam Claud. ibi fatetur communem esse. idem concedit Alexand. in consilio 29. colum. 3. volumi. 5. Aymon consilio 17. colum. vltim. & Socin. iunior consi. 137. numero 9. dubius an hæc sit communis sententia, asserit eam seruandam fore, ex eo quòd consuetudine recepta sit. idem scribit Cornedicto consil. 180. cuius opinionis auctor est idem Barto. in dict. Authen. sed cùm testator. His verò non obstantibus verior est illa sententia, quæ censuit, Trebellianicam amitti non confecto inuentario & ea probatur non coniecturis, sed iuris Cæsarei auctoritate: siquidem in Authen. de hæred. & falcid. §. sancimus. cautum est, ad confectionem inuentarij citandos esse legatarios, & fideicommissarios, si hæres velit non tantùm damnum effugere, sed & lucrum non amittere. Igitur non cōfectoconfecto solenniter inuẽtarioinuentario perdit hęres Falcidiam ex legatis, & Trebellianicam ex fideicommissis. Deinde in eadem constitutione. §. si verò non fecerit. scripsit Iustinianus: si verò |

p. 769

non fecerit inuentarium secundum hanc figuram, sicut prædiximus, non retinebit Falcidiam, sed complebit legatarios & fideicommissarios. quem text. ad hanc opinionem mirè exaltat Rom. in Authen. similiter. C. ad l. Falcid. fol. pen. col. 1. ex quibus cessant rationes primę opinionis, quibus respondet Corne. in d. consil. 303. volum. 1. vltimam hanc sententiam recipiens, quam communem esse eam secutus asserit Socyn. Iunior consilio 132. volu. 1. numer. 3. qui in filijs testatoris speciatim loquitur. sicuti Oldrad. Corn. Deci. Paris. & ferè omnes, qui priorem sententiam approbant. Quo fit, vt nōnon ita recepta sit cōtrariacontraria opinio: sicuti eius assertores opinantur. Nam & Carol. Moli. in Alex. consil. 67. libro 4. opinionem hanc, quam sequimur, veriorem, & magis communem esse existimat. Quinimò à liberis primi gradus iustius est, ob inuentarij omissionem amitti Trebellianicam, quippe quibus duæ portiones, legitima & Trebellianica, iure competātcompetant, etiāsietiamsi hæreditatem restituere rogentur.

Nec mihi placet, quod Paul. notat in l. cùm tale. §. cùm Titius. ff. de cond. & demonstra. dicens, sat esse fieri quandam bonorum descriptionem, etiam non seruata solennitate l. vltimæ. C. de iure deliberan. & Authen. de hæred. & Falci. ad euitandam Trebellianicæ portionis amissionem. Hoc enim contrarium est his rationibus, ex quibus opinionem primāprimam probauimus, tametsi Paulo subscribat Soc. Iunior d. consi. 132. nume. 5.

Ex eadem glo. adnotauit hîc Panorm. filium hæredem institutum non posse retẽtaretenta sibi portione legitima,

11

^† hæreditatem patris repudiare, quia legitima tunc defertur filio iure hæreditario, vt in quit hæc gloss. Hæreditas verò nōnon potest partim adiri, partim repudiari, ne quis decedat pro parte testatus, & pro parte intestatus. l. 1. & 2. ff. de acquir. hæredita. notat in hac specie Bar. in l. gerit. num. 22. ff. de acq. hæred. & ibi Aret. nume. 5. Bar. in l. quia poterat. ff. ad Trebellia. quorum opinio communis est, secundum Alexand. ibi, colum. penult. & Socyn. numero 157. in l. 1. ff. de vulga. Deci. & Curt. in l. 3. C. de impube. & alijs substitut. & procedit, nisi filius hæres institutus haberet vulgarem substitutum, atque esset ita legatis grauatus, vt eis solutis legitima portio integra non esset: tunc etenim poterit filius repudiare hæreditatem, legitima portione retenta. l. si libertus patrono. ff. de bonis liber. quam ita frequentiori consensu pręfati Docto. interpretantur. Quin imò mortuo patre intestato, non potest filius repudiare hæreditatem, & legitimam retinere. Abb. hîc col. pen. Soc. in d. l. 1. nu. 31. Ripa ibi nu. 159. Alex. cons. 75. col. 3. vol. 1. & Gul. Bene. hîc tit. de vulgar. num. 48. tradit Iaso. in Auth. vnde, si parens. num. 5. C. de inoffi. testam. qui præcedentes conclusiones refert & approbat. quibus adde l. 21. Tauri.

Covarrubias ...: Opera Omnia

Ex §. Vndecimo.

SVMMARIVM.