ARGVMENT. CAP. XVI.

Qualiter fisco à iudice fauendum sit.

SVMMARIVM.

  • 1 Aduersus fiscum indubio est iudicandum, vbi is agit de exigenda pœna & ibi intellect. l. non puto. ff. de iure fisci.
  • 2 Ex duabus scripturis eadem die confectis, prior præsumitur ea, quæ in fisci vtilitatem tendit. & nume. 7.
  • 3 Vbi probationes sunt pares, pro fisco etiam actore est pronunciandum.
  • 4 Ex duabus sententijs contrarijs illa potior est, quæ pro fisco lata fuit.
  • 5 Intellectus ad l. si is, qui. ff. de iure fisci. & nume. 2.
  • 6 Indubio ea scriptura præsumitur prior, quæ dotis causam habet, etiam aduersus fiscum. & nume. 7.
  • 7 Quis dicatur Primipilus ad l. satis. C. in quib. causis pign. vel hypo. tacitè contrahatur.
  • 8 Fiscus etiam vbi de pœna exigenda tractat, præfertur delinquentis creditoribus ex delicto.
  • 9 Lite pendente inter fiscum & priuatum, nequaquam est priuatus ipse posseßione rei, de qua agitur, priuandus.
  • 10 Agens actione reali an fateatur reum poßidere, & ibi quid, vbi agitur, vt quis plebeius pronuncietur.
  • 11 Lite pendente super nobilitate, quam dicimus Hidalguiam, an cogatur quis contribuere? sitúe exclusus à muneribus, quæ conferri debent nobilibus his.
  • 12 An in his causis nobilitatis petitorium suspendi poßit per possessorium, à reo, vel ab actore deductum?
  • 13 Intellect. Clementinæ vnicæ. de caus. posseß.
CAPVT XVI.
FISCI causam iure ac munere magistratus examinantem scire oportet, maximis fauoribus eam à legibus ornatam esse, quemadmodum passim traditur, & præsertim à Francisco Lucano Parmensi in tractatu de priuilegio fisci. Mart. Laudensi in tractatu de fisco, & Matth. de Afflict. in rubr. de fratribus nouo benefic. inuestitu. nume. 15. in vsibus feudorum, qui diligenter plura fisci priuilegia varijs in locis expressa in vnum congesserunt, quibus profectò consideratis, illud adijciendum est, quod Modestinus scribit, dicens: Non puto delinquere eum, qui in dubijs quæstionibus contra fiscum facilè responderit. l. non puto. ff. de iure fisci. Huic etenim adnotari solet in dubio aduersus fiscum iudicandum esse, & id veluti singulare animaduertit Mathes. notab. 72. Nam & Aurelius Victor scribit, Traianum dicere solitum: fiscum lienem esse, quòd eo crescente, reliqui artus contabescant. Huic conueniunt omninò, quæ Plinius in Panegyrico ad TraianũTraianum ipsum expressit, his sanè verbis: Quæ præcipua tua gloria est, sæpius vincitur fiscus, cuius mala causa nunquam est, nisi sub bono principe. Sic Iulius Capitolinus de Marco Antonio Philosopho commemorat, in causis compendij ipsum Imperatorem nunquam fauisse fisco, meminit Alciat. lib. 8. parerg. cap. 6. optimus tex. in l. vnica. in princ. & in §. vlt. C. de cadu. tollend. & in l. iustas. C. de iure fisci. lib. 10. Princeps etenim, qui fiscalibus lucris inhiat, maximam infert Reipublicæ calamitatem, cùm falsis delationibus frequentius quàm oporteat, ansam præbens, vanos delatores minimè coercens, eos ad nequitias impellat. Sunt equidem fiscales calumniæ magna calumniantium pœna animaduertẽdęanimaduertendę, tametsi delationes quādoq;quandoque principibus vtiles fuerint, & ideò cautè audiendæ sunt, vt veritas diligẽtissimèdiligentissime inquiratur. Sed quia Iurisconsulti responsum quibusdam à vero alienum videtur, tot fisci priuilegia potius, quàm ipsius rei congruam æquitatem considerantibus, de eius interpretatione agendum paucis erit.
Et profectò, quoties fiscus aduersus priuatum a
1
*git de lucro captando, ac de pœna ab eo exigenda, qui crimen aliquod commisisse dicitur, eiusq́;eiusque patrimonium ob id ad fiscum delatũdelatum censetur, in dubio contra fiscum iudicandum est, nec à priuato res propriæ sunt auferendæ. Cuma. nu. 11. Soci. 8. Ias. 37. Ripa nu. 4. in l. 1. ff. soluto matr. Angel. Aretin. & Ias. in §. si quis agens. in fine. de actioni. Feli. col. 4. in c. pastoralis. de rescript. idem Deci. in c. 3. de probat. idem Decius in l. in ambiguis. ff. de reg. iur. Hippol. in rub. de proba. nu. 392. Ias. in consil. 39. nu. 3. lib. 1. & licet Alex. in d. l. 1. col. 2. & Alci. de pręsump. reg. 3. pręsum. 41. displicuerit Cumani nterpretatiointerpretatio, admittẽdaadmittenda tamẽtamen est, ne aduersus fiscũfiscum, cui iura impensè fauent, passim temerè iudicemus. Imò fortassis ea fuit Iurisconsulti mens, vt in dubio, quoties ambiguum fuerit, habeat ne fiscus in aliqua controuersia priuilegium, potentiúsue ius, quàm priuatus, aduersus fiscum pronuntiemus eum pari iure, vt priuatum censentes, quod Deci. existimat in dicta l. in ambiguis. & in dict. cap. 3. & in rubr. de iudic. 2. lectione. col. vlt. Ripa dict. nume. 4. idem in l. si debitor. nume. 7. ff. de pigno.
Hinc poterit definiri quæstio illa, qua tractari so
2
*let duabus scripturis eadem die confectis, quarum vna ad vtilitatem priuati, altera in fauorẽfauorem fisci conscripta fuerit: an sit præsumenda prior hæc, quàm ea, quæ ad priuatum spectat. Et pręsumendam esse tempore priorem priuati scripturam ex dicta l. non puto. ibi hoc adnotâ runt Dynus. Bar. Alberi. quibus accessêre Matthes. notab. 72. Alex. in dicta l. 1. col. 1. & Alciat. dict. præsumpt. 41. quibus obstat quod dict. l. non puto. minimè probat eorum sententiam, itẽitem quòd non debet esse deterioris conditionis fiscus, quàm priuatus. l. 1. C. de conduct. & procurat. prædio. fisc. libro 11. gloss. in l. item veniunt. §. imperatorũimperatorum. ff. de petit. hæred. Vnde sicut si essent duo priuati controuertentes ob diuersa instrumenta eodem die confecta, ob incertitudinem alterum instrumentum alteri non præualeret. l. 1. §. 1. ff. de bonorum possessio. secund. tabu. Ita mota lite inter fiscum & priuatum, non est dicendum priuati instrumentum præualere instrumento fisci, imò si fiscus ex causa onerosa agat contra priuatum, rem possidentem ex causa lucratiua, præsumitur prius fisci instrumentũinstrumentum. tex. insignis in l. 1. C. de iure fisci. lib. 10. quẽquem ita intellexêre ibidem Bart. gloss. Lucas de penna. Odofred. Platea & Rebuffus. ac Roma. Singu. 158. & Salicet. in l. si debitor. C. de priui. fisci. Alexan. in additionibus ad Bart. in d. l. 1. Matthæ. Afflict. in dict. rub. nu. 47. Claudius in l. 1. ff. solut. matrim. in princip. licet priuatus etiam ex causa onerosa agens contra priuatum, rem possidentem titulo lucratiuo, vt obtineat probare teneatur, ante donationem reo factam, sibi ius Hypothecæ ad rem illam competisse. l. de rebus. C. de donat. ante nupt. Sed & si fiscus agat ex causa onerosa aduersus priuatum rẽrem eandem petentem iure Hypothecæ titulo itidem oneroso, præsumendum esse in dubio prius instrumentum fisci quàm priuati, per dict. l. 1. conantur probare Bal. in l. si debitor. C. de priuil. fisci. Deci: in dicta l. in ambiguis pro dote. Bal. Nouel. de dote. 9. parte priuil. 1. Socin. nume. 6. Ias. nume. 3. & 37. Vincent. Herculanus. nu. 2. & | Ripa nu. 4. in l. 1. ff. soluto matri. Roma. in Authent similiter. C. ad l. Falcid. nume. 30. priuilegio 13. in contractibus, quorum opinionem eam secuti fatentur Communem esse Anto. de Fano in tracta. de pignor. 2. part. membr. 4. nume. 117. Gulielm. Pontanus in dicta l. 1. ff. solut. matrimo. nume. 6. & Alciat. reg. 3. de præsumptio. præsumpt. 43. nume. 4. licet ab ea discedat. idem fatetur Ripa in dicta l. si debitor. nume. 7. & 8. & his suffragatur decisio text. in l. Si is qui. ff. de iure fisci. vbi in rebus quæsitis à debitore post hypothecam priuato cōstitutamconstitutam, fiscus, qui posterior tempore est, præfertur. Quod ibi considerant Barto. & Doct. tametsi in quæsitis ante hanc Hypothecam, priuatus qui prior est, fisco etiam expressam habenti præferatur: non tantùm si priuatus habeat expressam priorem, sed & tacitam. Dynus Bar. Alberi. & alij in dicta l. si is qui. idem Dynus in reg. qui prior. de regu. iur. in 6. Idem in l. priuilegia. ff. de priuilegi. credit. Anto. Fanensis in dicta tract. de pignori. 2. membr. 5. part. numer. 42. Bald. Nouellus de dote. part. 10. nume. 2. dicens, hanc opinionem Communem esse aduersus gloss. in l. si pignus. ff. qui pot. in pigno. hab. & probatur in l. 1. C. rem ali. geren. idem notat Mari. Socin. in tractat. de oblationibus. libello 11. Cinus in l. si fundum. C. qui pot. in pig. hab. Alexand. consi. 58. nu. 5. lib. 7 ex quib. satis apparet, quod Nouellus adseruit, scilicet, hanc opinionem Communem esse, licet is neminem citauerit. Ad hanc itidem rem in fisci fauorem conducit, quòd vbi
3
*in facto probationes sunt pares, pro fisco etiam actore pronunciandum est, secundum Speculat. tit. de teste. §. postquam. nume. 7. Ioan. Andræ. in cap. in nostra. de testib. Matthæ. de Afflict. in dicta rubr. de fratrib. nouo bene. nume. 71. Deci. in dicta l. in ambiguis pro. & in dicto cap. 3. nume. 5 Alexand. in l. 1. col. 2. Vincenti. 3. ff. solu. matri. Franci. Lucanus in tract. de fisco. priuileg. 82. licet alias regulariter in hac specie pro reo sit iudicandum. l. Arrianus. ff. de actio. & obliga. c. ex literis. de probatio. Pariter ea
4
*dem ratione dicendum erit, duabus sententijs contrarijs latis à duobus iudicibus ordinarijs, eam esse seruandam, quæ pro fisco etiam actore lata fuerit. Specul. & Ioan. Andræ. vbi suprà Iason in dicta l. 1. nume 37. quorum opinio obtinere debet, & probari authoritate omnium, qui præcedentem asseuerant, siquidem paria sunt hæc duo. ex lege Iulia & Papia. ff. de manumiss. quo in loco Iurisconsultus insinuat, in ea causa, quę ob peculiarem fauorem ob dubias & pares testium adsertiones sententiam obtinet: latis diuersis & contrarijs iudicijs à duobus ordinarijs iudicibus, eam sententiam præualere, quæ illi causæ fauorabilis est, atq;atque ita argumentationem hanc ex eo loco communiter Doct. colligunt, in dicto cap. in nostra. & in l. inter pares. ff. de re iudica. & in capit. vlti. de re iudicat. & alibi frequentissimè.
Quam ob rem hæc duo, quæ modò in fisci fauorem tradidimus, pari optimoq́;optimoque iure procedere videntur, perpenso vero intellectu. dictæ l. non dubito, tametsi vtrunq;vtrunque reprobet Matthes illa. dicto notab. 72. & vltimum Cuma. Ias. Vincenti. & Zasius col. 2. in dicta l. inter pares, existimantes, sententiam pro reo latam etiam contra fiscum potiorem esse, sicq́;sicque extendendum esse Romani Pontificis, & Iurisconsulti respōsumresponsum in dicta l. inter pares, et in dicto cap. vlt. vbi Feli. nume. 6. de hac re dubitat. Sed nihilominus electis in his duabus controuersijs prioribus sententijs, vbi fiscus minimè tractat de bonis à
5
*priuato ob crimen auferendis: apparet tertiò inferri hinc posse veram interpretationem tex. in dicta l. is qui. ff. de iure fisci. Nam si fiscus agat aduersus priuatum priorem obtinentem hypothecam, iure itidem posterioris hypothecæ, præsumitur bona illa, quæ fiscus hoc iure petit, acquisita fuisse à debitore post priorem hypothecam, nisi prior Creditor contrarium ostenderit, quod ita esse docuerunt Bald. Nouell. de dote. part. 9. priuil. 1. & Vincenti. Herculanus in dicta l. 1. col. 3. & probatur ex his duabus adsertionib. à me paulò antè selectis, quāuisquamuis expressim huic decisioni aduersentur Bart. in dicta l. si is qui. & Anton. à Fano in tracta. de pignori. 2. membr. 5. partis. nume. 43. aduersus quos etiam poterit considerari, quod ex l. 1. C. de iure fisci. de duobus instrumentis eadem die cōfectisconfectis in fauorem fisci, & priuati hoc ipso capite adnotauimus: in cuius comprobationem & illud accedit, quod fiscus & dos pari priuilegio censentur quo ad hypothecæ ius. gloss. in l. dotis. C. de iure dot. ibi communiter recepta, Bart. & Doct. in dicta l. 1. ff. de solu. matri. probatur in l. assiduis. C. qui pot. in pigno. hab. & in l. 2. C. de priuil fis. sed vbi duæ apparent scripturæ eodem die confectæ, altera in fauorem do
6
*tis, altera in priuati alicuius vtilitatem, receptũreceptum est, eam priorẽpriorem præsumi, quæ dotis causam habet. Sic etenim opinantur ex eo tex. Dyn. Barto. Bald. Paul. & alij in dicta l. 1. & in l. in ambiguis pro dote. vbi Deci. ff. de regu. iur. igitur idem erit dicendum fauore fisci aduersus priuatum.
Illud tamen est animaduertendum in hoc eodem dubio, nempe duobus apparentibus instrumentis, quorum alterum in fauorem dotis, alterum in commodum fisci fuerit constitutum: pręsumendum esse prius id, quod ad dotem pertinet, sicuti censent Bald. in dicta l. dotis. & in l. ad exactionem. C. de dotis promiss. Socin. colu. 2. Ias. nume. 37. & prius. col. 2. Ripa nume. 10. in dicta l. 1. post. Nicol. de Neap. ibidem. Anton. à Fano de pignorib. 3. membro. secundæ partis nu. 109. | Alciat. dicens, hanc opinionem Communem esse reg. 3. de præsumpt. cap. 41. ad finem. Nam & in hypothecis quandoque ius potentius habet dos quàm fiscus, siquidem in dote, hypotheca etiam tacita præfertur priori priuatorum tacitæ hypothecæ. dict. l. assiduis. non sic fiscus, is etenim habens hypothecam posteriorem non præfertur priuato, habenti priorem etiam tacitam. l. si pignus. ff. qui pot. in pigno. hab. sicuti superius diximus. Cæterùm Bald. Nouell. dict. part. 9. pri. 50. & Vincenti. in dicta l. 1. num. 5. in ea sunt opinione, vt existiment, in prædicto dubio pariter dotem & fiscum cōcurrereconcurrere, nec alterum alteri præferri ex l. 2. C. de priuil. fisci. & in hoc, ni fallor, potius inclinat Ias. dict. nume. 37. atq;atque cogitandum esse censet Salyce. in dicta l. 2. quem sequitur Tiraquel. de primogenijs. quæst. 17. numero 15. Imò quidam arbitrantur, hypothecam & ius fisci doti præualere. per text. optimum in l. satis. C. in quib. caus. pig. tacitè contr. Prior tamen sententia, vt dotis causa sit potior, verior videtur, & tenenda ob ea, quæ tradita sunt: quibus non oberit dicta l. 2. in ea etenim solùm statuitur, lite mota inter fiscum & mulierem pro dote ratione hypothecæ, priorem tempore potiorem esse iure, nec ibi quidquam probatur, quod rem expediat in ea dubitatione, qua ambigitur, vter eorum sit prior, minus obstat dicta l. satis. quæ speciale ius constituit in causa primipilari: nam si quis rem primipilarem tractauerit, bona vxoris, etiam dotalia pro huius muneris administratione hypothecæ subiecta censentur, quod etiam glos. notauit & ibi Doct. in capit. ex parte de consuetud. Cuilibet sanè legioni apud Romanos signum vexillare Aquila erat, ex Plinio
7
*lib. 10. cap. 4. Alexandro ab Alexand. lib. 4. dierum geniali. cap. 2. Centurio verò, qui Aquilæ in legione præerat, primipilus dicebatur, & is ducebat quadringentos milites, authore Vegetio lib. 2. de re milit. cap. 8. eratq́;eratque is primus legionis Centurio, caputq́;caputque totius legionis, hoc ipsum dicente Tito Liuio libro 7. & 8. ab vrbe condita, & libro 4. quintæ Decadis. Alexandro ab Alexand. libro 1. cap. 5. quam ob rem primipilum hunc dici comitem primi ordinis, & præfectum legionis, scribit Pomponius Lætus libro de magistratibus Romanorum. Nam & in prima acie legionis quatuor centurias gubernabat primipilus, eiusq́;eiusque milites primipilarij dicebantur, ac summo in honore habebantur. Magno siquidem honori ducitur, primæ exercitus parti præfici. Apud Iurisconsultos primipilus dicitur militaris annona. l. officiales. C. de episcopis & cleric. l. 3. C. de primipilo. l. speciebus. C. de cohorta. libr. 12. l. 1. C. de priuileg. fisci. l. sed & milites §. vlti. ff. de excusat. tut. l. non solùm. §. qui primipilum. eodem titul. l. pater. ff. de adimend. leg. l. pater. §. Iulius. ff. de lega. 3. l. vlti. §. patrimoniorum. ff. de mune. & honoribus, quod ab origine præmissa deductũdeductum fuisse ex eo apparet, quòd cùm in legione primus esset primipilus, totiusq́;totiusque legionis commoda consequeretur, militarem quoque annonam per capita militum diuidebat: inde igitur factum est, vt militaris annona primipilus dicta fuerit authoribus. Alciat. libro. C. 12. titu. de primipilo. & ibi Pyrrho, Claudio Cotaræo libro primo, de iure milit. cap. 22. Antonio Augustino de excusati. tut. cap. 8. idq́;idque probatur ex innominato Græco legum interprete. quibus Vegetius adstipulatur dicto cap. 8. vetus, inquit, consuetudo tenuit, vt ex primo principe legionis promoueretur Centurio primipili, qui non solùm aquilæ præerat, verùmetiāverumetiam quatuor Centurias, hoc est, quadringentos milites in prima acie gubernabat. Hic tanquam caput totius legionis merita consequebatur & commoda. Idem Vegetius eodem libro, cap. vigesimo: Illud verò, inquit, ab antiquis diuinitus institutum est, vt ex donatiuo, quod milites consequuntur, dimidia pars sequestraretur apud signa, & ibidem ipsis militibus seruaretur. Quod idem author pulchrè exponit, ex quibus satis est vero simile, annonam militarem primipilum dici, eamq́ue ab ipso primipilo, id est, primo legionis centurione, qui toti legioni præerat, administrare. Nec mirum videri debet, ob eam administrationem bona dotalia obligari hoc ordine, vt tunc ad dotales res periculum perueniat, cùm vniuersis viri facultatibus exhaustis nihil residuum inuenietur, dicta l. satis. siquidem à militari annona, totius exercitus robur ac nerui, necnon Reipublicæ salus dependeat, qua ratione in eiusdem causæ primipilaris fauorem specialiter plura statuta sunt, sicuti cōstatconstat ex iuribus superius adductis. & l. vlt. & l. prima. C. de primipilo.
Hæc sanè vera est huius officij & administrationis cognitio, quæ Accursium, Bartol. in dicto titu. de Primipilo. & Panormit. in dicto cap. ex parte omninò latuit, nec decisio dictæ l. satis est deducenda ad ea, quæ fisco, præter causam primipili, debentur, quod Alciat. dicta præsump. 41. adseruit, & id satis compertum est ex Accursio, alijsq́;alijsque iuris vtriusque Doctoribus in dicta l. satis, & in dicto cap. ex parte. Porrò quod Antoni. Augusti. scribit: Primipilarios à IuriscōsultisIurisconsultis non eos dici, qui primipilum exercent, sed eos, qui iam eo munere functi fuerint, sicuti consulares, prætorij & similes, contenditq́;contenditque verba Iurisconsulti Modestini, è Græco prauè traducta fuisse, quamuis maximis rationibus probabile sit, ægrè tamen persuadebitur Accursianis ob vulgarem Iurisconsulti traductionem in dicta l. sed & milites. §. vlti. dum in|quit: Primipilarij autem hi existimantur, qui exercent primipilum. & idem Suidas, Alciat. & Claudius Cotaræus existimant. Sed & id, quod Titus Liuius tradit libro 7. ab vrbe condita, in hæc verba. Sed id propter P. Salonium postulatum est à coniuratis, qui alternis propè annis, & tribunus militum, & primus centurio erat, quem nunc primipilum appellant, non est ita interpretandum, vt vnum tantùm in exercitu primipilum fuisse censeamus, cùm in qualibet legione vnus esset primipilus, & id referendum est, ad decimæ, seu decumanæ legionis primum centurionem, qui per excellentiam, quòd ea esset prima, ac cæteris nobilior legio, eius primus centurio primipilus diceretur, cui interpretationi idem Liuius consentire videtur libro 2. 5. Decad. ibi quoque, inquit, ei ex authoritate Senatus gratiæ actæ, tribuniq́ue militares in legione prima primum pilum virtutis causa ei assignârunt. item Vegetius de re militari, lib. 2. cap. 21.
His omnibus animaduersis, considerandum est, fauore dotis posse tutè eligi Bald. opinionem in dicta l. dotis. vt in dubio eius hypotheca, etiam aduersus fiscum prior & potior præsumenda sit, hanc tamen præsumptionem prioris temporis in dote, fisco & alijs, qui hoc ipso gaudent priuilegio, quidam ita admittunt, vt procedat neutro possidente, alio qui priuato possidente rem, ad quam iure hypothecæ agit, vel fiscus, vel dos, non erit præsumenda prior nec fisci, nec dotis hypotheca, secundum Ias. in dicta l. 1. nume. 7. ex cap. si à sede. de præb. in 6. vbi is, qui obtinuit beneficium ecclesiasticum à sede Apostolica, præfertur idem obtinenti ab ordinario, cùm non apparet, vter ex eis prius beneficij collationem habuerit, nisi qui ab episcopo obtinuit, eius habeat possessionem, tunc etenim impetrator Apostolicus priuilegio præsumptionis autprælationis non vtitur. Sed non est par causa obtinentis beneficium à sede Apostolica, & dotis, aut fisci, quibus plura à iure priuilegia conceduntur, & ideò hæc Iasonis opinio minimè est recipienda, atq;atque ita eam improbant Vincenti. numer. 5. Ripa nume. 6. Guliel. Ponta. numer. 16. in dicta l. 1. vbi Socin. pro eis est, colum. 2. Sic aduersus Iasonem extat l. 1. C. de iure fisci. à qua Communis sententia deducitur, & tamen ea constitutio palàm hoc priuilegium præbet etiam aduersus possessorem. Et prætereà, quod Iason notat, defendi non poterit, admissis duabus interpretationibus, quas in fauorem fisci tradidimus ad text. in l. inter pares. ff. de re iudic. & in l. Arrianus. ff. de actio. & oblig.
Igitur ex vero sensu Iurisconsulti in dicta l. non puto. quatuor deduximus in fisci fauorem, quæ ab alijs non ita expressim, nec distinctè propo
8
*sita fuerunt, quib. duo addenda sunt. Primùm, quod vbi per contractum, legem aut sententiāsententiam pecuniaria pœna alicui indicitur, eaq́;eaque diuidit̃diuiditur in hunc modum, vt fisco dimidia, priuato altera dimidia competat, si contigerit damnatum non esse soluendo, nec ex eius bonis posse solui totam hanc pecuniam, sed bene partem dimidiam, non erit præferendus fiscus, sed is & priuatus concurrent, atque æqualiter ex condemnati bonis partes habebunt, iuxta ipsorum bonorum quantitatem, quemadmodum Ioannes Gallus quæstione centesima trigesima, testatur Parisijs Aresto definitum fuisse aduersus generalium Regis Thesaurariorum sententiam, qua Regem, eiusq́;eiusque fiscum præferendum esse pronunciauerant. Sed pro Aresto Parlamenti optimè facit dicta l. non puto. secundum Cumani intellectum, ad idem conducit text. in l. eius qui delatorem. ff. de iure fisc. verùm pro iudicio Thesaurariorum in fauorem fisci adest opinio Communis Guli. de Cuneo. Iacob But. Bald. Ancha. & Alexand. in l. rescriptum. in princip. ff. de pact. Antonij Fanensis de pignorib. 2. part. membro 4. numer. 115. qui in specie asseuerant: fiscum etiāetiam in pœnis pecuniarijs præferendum esse delinquentis creditoribus ex delicto, licet non præferatur creditoribus ex contractibus ita sanè, vt pœnarum creditoribus potior sit fiscus. text. optimus in l. 1. C. de pœnis fiscalibus credit. præferri. libro 10. l. quod placuit. ff. de iure fisci, vnde iustior videtur sententia pro fisco lata, quàm ea, quæ aduersus eam pronunciata fuit.
Secundò præter hæc erit considerandum, an lite pendente proposita per fiscum actione reali aduersus priuatum, res ipsa super qua controuer
9
*titur, sit à reo auferenda, & penes fiscum sequestranda? Nam esse in Rege eiusq́;eiusque fisco speciale, vt pendente lite subditus, qui cum eo litigat, non sit tuendus in possessione, scribit Nicol. Boeri. in consuetud. Bituricens. titul. de feudis. §. 13. colu. 2. ex l. 2. ff. de obseq. patr. præstan. quæ parùm ad hoc facit, nec enim negat Iurisconsultus, libertum cum patrono litigantem, posse alio vtili remedio agere aduersus patronum lite pendente eum turbantem in possessione rei, de qua lis agitur, licet interdicto vnde vi, cùm id crimen præmittat, agere non possit, propter obsequium patrono debitum, quemadmodum Accursius & alij ibidem explicant, & ideò contraria sententia iure verior est, vt nec lite pendente fiscus possit priuatum, cum quo contendit, re ipsa de qua tractatur, priuare. optima glos. in l. res quæ. ff. de iure fisci. l. vlt. C. eod. tit. l. litibus. C. de agric. & censit. vbi Bartol. Pulchrè in hac specie Guido Papæ. q. 366. ad idem text. in cap. 1. si de inuestit. inter domi. & vas. lis oriatur. nec opinor hac in re dubi|tandum esse, nullibi etenim à iure hoc priuilegium fisco concessum esse constat. Deinde fiscus agens reali quidem actione aduersus priuatum nequaquam poterit rei conuenti possessionem interuertere, cùm regulariter agens actione reali planè fateatur, rei petitæ reum possessorem esse. §. omnium. Institut. de action. cap. examinata. de iudic. l. sin autem. ff. de rei vendi
10
*ca. l. 1. C. vbi in rem actio. Nec tamẽtamen ex hoc expeditum erit, actorem possessioni, quam fortassis habet, renunciasse. l. naturaliter. §. nihil commune. ff. de adquir. possess. vbi Bart. num. 8. cōmunitercommuniter receptus in hoc quandam distinctionem eleganter proponit, cuius Iason meminit in §. æquè si agat de actio. nume. 59. Sed si quis agat confessoria, aut negatoria actione, non fatetur aduersarium possessorem esse, cùm actiones istæ etiam possessori competant. l. & si fortè. §. sciendum. ff. si serui. vendic. notant Faber & alij in dicto §. æquè. maximè Ias. numero 40. Abb. in dicto cap. examinata. nume. 13. post glo. ibi. glo. in c. cùm ecclesia. de caus. poss. & proprieta. verb. quidquid iuris. Bart. in l. si prius. nu. 3. ff. de noui oper. nuncia. Bald. in l. ordinarij. nu. 6. C. de rei vend. & expressim Ioan. Gallus. q. 54. Cæterùm si regius procurator, populúsue aduersus aliquem egerit, vt plebeius per sententiam pronuncietur, subditusq́;subditusque tributorum, indictionúmue exactionibus, ob id quod se asserit nobilem esse, & ab his contributionibus immunem, quem Hidalgum vulgò dicimus, etiamsi actio ista circa huius nobilitatis proprietatem à procuratore fisci fuerit proposita, non ex hoc agens fatetur, reum huius immunitatis possessorem esse, quod probari poterit ex dicto §. sciendum. & ex his, quæ statim à præmissis deducemus. hi verò, qui vulgò dicuntur Pecheros, Latinè dici possunt Aerarij, ex Valerio Maximo lib. 2. c. de censoria nota. Asconio Pædiano. 1. in Verrem actione.
Primò hinc tollitur ea difficultas, quæ solet in causis huius immunitatis, quam Hidalguiam dicimus, contingere, num agente fisco hac de re circa proprietatem, possit reus obtinere, vt in eo iudicio pronuncietur circa possessionem, ipsum scilicet defendendũdefendendum esse in possessione huius immunitatis, quāquam habet, si reus possessionẽpossessionem istam probauerit, licet in huius iuris proprietate non probauerit ea, quæ attentis huius Regni constitutionibus probari oportet. Et planè licet plærunq;plærunque ob huius articuli dubitationem & ambiguitatem in varias itum fuerit sententias, tamen ita posse pronunciari quandoque obtinuit, eaq́ue pronunciatio, tametsi non sit admodum iuri consona, quorundam suffragijs æqua censetur, modò fisci procurator probationem istam quasi possessionis contraria probatione minimè diluerit, nec quidquam impedit, quòd fisci procurator proprietatis ius in iudicium deduxerit, & ea causa suspensa non fuerit. Ex hoc etenim non sequitur, possessionis causam tractari simul non posse, nec actorem fateri visum fuisse, reum hoc ius immunitatis quasi possidere, qua ratione solet circa possessionem pronunciari, & circa proprietatem reseruari fisco ius eam integro alioq́;alioque iudicio prosequẽdiprosequendi. In quo est animaduertendum, in huius nobilitatis cōtrouersiacontrouersia sufficere, quo ad possessionem minorem probationem, quàm quo ad proprietatẽproprietatem, sicut expressum est in pragmaticis huius regni, fo. 721. & seq. ex quibus etiam constat, probationem huius nobilitatis, siue quo ad possessionem, siue quo ad proprietatem semper incumbere ei, qui ea gaudere vult, siue is sit reus, siue actor. Est enim satis comprobata intentio Regis, vt nemo ratione huius nobilitatis exemptus, aut immunis à contributione indictionum censeatur, quod in specie asserit Pragmatica constitutio regum Catholicorum, fol. 175. & etiam probatur iure, quo constitutum esse apparet, neminem præsumi nobilem, neq;neque nobilitatem Politicam pręsumi, cùm ea sit extrinseca qualitas, quæ minimè præsumitur l. 1. §. si magistratus. ff. de magist. conuenien. l. ex persona. C. de probatio. notatur in cap. si fortè. de electio. in 6. Bartol. in l. 1. ad finem. C. de dignit. libro 12. Bonus à Curtili Brixiensis in tracta. nobilitatis, 6. parte, quibus in locis vterq;vterque tractat, an nobilitas per existimationem, reputationem aut opinionem probetur potissimum, vbi non ita frequenter contingere solent actus, quibus nobiles à plebeis distinguuntur. Idem tradit Chassanæus consilio 64. Nec posse nobilitatem adquiri præscriptione, nisi ea immemorialis sit, in specie tradunt FrāciscusFranciscus à Ripa libro 2. resp. cap. 26. numero 9. & Tiraquellus in tractatu de nobilitate, quæstio. 14. ex Romano Singul. 289. & probatur argumen. tex. in c. 1. de præscript. in 6. idemq́;idemque in his regnis, pragmaticis sanctionibus, & forensi vsu receptum est.
Secundò ab eadem radice procedit Henrici Regis
11
*Pragmatica sanctio, qua sancitum est, lite pendente super hac nobilitate, vel fisco vel priuato agente, cogendum esse priuatum ipsum, tributa, indictiones, aliaq́ue onera à Rege plebeis iniuncta subire, donec vel saltem quo ad possessionem pronuncietur nobilis, eaq́ue sententia in rem transierit iudicatam. Idem cautum est l. 6. titul. 2. libro 4. ordina. text. optimus ad hoc in c. cùm personæ. de priuileg. in 6. cuius ad hanc rem meminit Ioan. Lup. in c. per vestras. de donatio. 2. notab. §. 1. num. 43. in quo solet dubitari, an eadem Pragmatica constitutio sit itidem seruanda circa officia, honores & munera, quæ ex moribus iamdiu receptis nobili|bus, non plebeis conferenda sunt, sint ne de hac nobilitate in iudicio litigantes lite pendente inhabiles ad hæc munera? etiamsi opinione, & quasi possessione existimentur nobiles, nondũnondum tamen super ea re vltima saltem in possessorio lata sententia. Et videtur præfatam Regiam cōstitutionemconstitutionem tantùm de solutione indictionum & tributorum intelligendam fore, cùm ob graue dispendium, quod cæteris popularibus imminet in his contributionibus ex hac nobilium immunitate, tùm ob iuris præsumptionem, quæ maxima est in principis fauorem, vt nemo sit ab his tributis exemptus. c. omnis anima. de censibus; dicto c. cùm personæ. quæ quidem rationes non adsunt in muneribus & honoribus, cùm ad hos quilibet iure eligi possit regulariter, etsi plebeius sit. Vnde cùm prædicta Henrici Regis constitutio non prohibuerit, lite pendente super hac nobilitate quenquam admitti ad munera, quæ ex moribus diu receptis, nobilibus non plebeis conferenda sunt, æquissimũæquissimum esse apparet, etiam dum controuersia litis durat, eum, qui ad hunc effectum probauerit, summariè se ius hoc nobilitatis quasi possidere, posse admitti ad hæc publica munera, nec ab eis excludendum fore.
Ex aduerso instat ratio, quòd lite pendente, donec feratur vltima sententia saltem in possessorio, qui litigat, nobilis, aut Hidalgus minimè censetur ex d. Henrici Regis sanctione: tametsi talis Communi opinione existimetur iure cuiusdam quasi possessionis, & hoc patet, quia soluere cogitur à Regibus indicta: igitur ad hæc munera admittendus non est, cùm ea nobilitatis qualitatem requirant.
Deinde in hanc sententiam adducitur Iurisconsultus in l. reus delatus. ff. de muneri. & honori. vbi reus delatus durante lite ad munera publica eligi non potest.
Tertiò, hoc ipsum suaderi potest authoritate text. in l. si vt proponis. C. quando prouo. non est necess. ex quo constat, pendente lite super decurionatu, non posse quem eligi ad duumuiratũduumuiratum, qui decurionibus, non alijs conferendus omninò est.
Quartò his accedit text. in cap. omnipotens. de accusa. quo cautum est, reum criminis delatum, pendente accusatione, non posse ad ecclesiasticam dignitatem promoueri, cuius Canonis ea ratio est, quòd accusatione durante grauata est opinio rei delati ob infam iam facti. gl. & Doct. in d. c. omnipotens. gloss. in cap. vlti. de testib. & in l. qui à latronibus. §. 1. & ibi Bart. Paulus, & alij. ff. de testament. quæ quidem infamia facti, non tantùm facit quem indignum muneribus ecclesiasticis, sicuti alibi tractabitur, sed & secularibus. text. in l. 2. & ibi Platea. C. de digni. lib. 10. & in l. 1. vbi doct. C. de reis postulat. eod. lib. Sic sanè quemadmodum nemo ob crimen ecclesiastica dignitate priuatur lite pendente, & tamen ad eam promoueri tunc temporis non potest, ita qui de nobilitatis qualitate cōtenditcontendit, dum ea lis agitur ad officia, quæ nobilitatis qualitatem exigunt, eligendus non est.
Quintò, eandem dubitationem definire videtur Iurisconsultus in l. qui status. ff. de re milit. & in l. qui de libertate. ff. de lib. caus. quibus locis asseuerat, de statu litigantem in militiam adsumi non posse, siue is actor sit, siue reus, etiamsi è possessione libertatis, quæ semper præsumitur, in seruitutẽseruitutem postuletur. Quibus rationib. fortasse hæc pars in dubio isto, quod tractamus, potior erit, modò & illud vti compertum, ac iure satis probatum hac in re censeatur, nempe lite ista durante non esse priuandum his muneribus eum, qui ante litẽlitem motam ad ea electus fuerat. tex. insignis in c. nonne. 8. q. 4. glo. in c. cùm non liceat. de præscript. cuius præter Doct. ibi meminêre Abb. in c. sciscitatus. col. 3. de rescrip. & Aret. in dicto c. omnipotens. col. 1. notat Bal. in pulchra q. in c. 1. qui succes. tenea. feud. cōfirconfir. optima glo. quæ idem asserit post primam damnationis sentententiam, pendente appellatione in c. sæpe. de appel. quāquam existimat esse sing. Abb. ibi nu. 14. solennem. Ias. in l. 1. col. 3. ff. de re iud. notab. Aret. in c. si constiterit. col. 2. de accusat. similis glo. in summa, 8. q. 4. probat tex. in l 1. §. vlt. ff. de pœn. optimus item tex. in l. 1. §. in teger. ff. nil noua. appel. pend. d. l. qui à latronibus. §. si quis. l. eius. §. vlti. ff. de testam. l. furti. §. 1. ff. de his, qui not. infa. quibus decisum est, pendente appellatione à sententia capitali, & quę infamiam irrogat, integrum & illæsum seruari damnati statum, posseq́;posseque eum vti his: quæ vti poterat ante accusationem, quæ quidem authoritates possent pro priori huius dubij responsione adduci, nisi intelligantur vti modò intel leximus, vel fateamur planè ita esse, vt lite pendente accusatus iure suo vtatur. c. 1. vt lit. pend. non tamen ex hoc sequitur, posse eum per alios ad munera, dum accusatio discutitur, promoueri.
Tertiò, principaliter eodem iure disputari potest,
12
*quod frequenter in huius nobilitatis controuersias incidit, nam proposita aduersus fiscum pro hac immunitate actione, quantum ad proprietatem potest actor priuatus suspendere petitorium iudicium, & eligere possessorium ad hunc effectum, vt si proprietatem non probauerit, possessionem verò iuxta pragmaticas sanctiones optimè se habuisse docuerit, feratur pro actore sententia in possessorio, iure proprietatis fisco reseruato, modò petitorium suspendatur ante conclusionem in causa. text. in pragmatica Regum Catholicorum Fernandi, & Elysabeth, adiuncta decisione text. in cap. pastoralis. de causa possessionis & proprieta. & | his, quæ Bartol. & alij tradidêre in l. naturaliter. §. nihil commune. ff. de adquirenda possessione. Sed si super hac nobilitate, actione aduersus priuatum proposita à procuratione fisci, reus voluerit petitorium deductum ab aduersario, suspendi, ita hoc petierit à iudicibus, exigens, vt prius de possessorio tractetur, maior est dubitatio, in qua si reus dixerit, se spoliatum fuisse quasi possessione, qua vtebatur, atq;atque ita capitis pignoribus ob solutionem indictæ pecuniæ coactum fuisse contribuere, & ideò egerit interdicto recuperandæ quasi possessionis prius, quàm super proprietate litis contestatio facta fuerit, iustissimum est, prius de possessione, quàm de proprietate tractari. l. si quis ad se fundum. C. ad l. Iul. de vi. l. 1. C. si per vim, vel alio modo. Bartol. cui magis CōmuniterCommuniter Doct. consentire videntur in d. §. nihil commune. 4. combinatione, quo fit, vt in hac specie ad petitionem rei agentis interdicto recuperandæ ante litis contestationem, suspendi optima ratione debeat petitorium ab actore, & sic à fisco in iudicium deductum, nam & de hac suspensione petitorij ratione possessorij, manifestè tractant huius regni leges in huius nobilitatis materia.
Cæterùm, an hæc ipsa suspensio petitorij ab actore propositi, possit peti per reum deducentem possessorium recuperandæ in hoc iudicio, quo de hac immunitate tractatur, lite iam contestata, cùm ex Henrici Regis decreto, captis pignoribus cogatur durante lite contribuere, indictasq́;indictasque pecunias soluere, pendet ab interpretatione text in Cle. 1. §. vlti. de caus. poss. & propriet. qui probat duo non omninò vulgaria, his
13
*verbis. Causa beneficiali per appellationem ad sedem Apostolicam legitimè deuoluta, tàm appellanti, quàm appellato licêre decernimus, nedum petitorium, sed & possessorium intentare. Et in spoliantis odium ante causæ conclusionem suspendere petitorium à se, & ab aduersario intentatum, in solo possessorio procedendo. Hactenus Clemens Quintus. Huius verò decisionis prior pars eam difficultatem habet, quòd iudex appellationis non potest aliam causam tractare, nec de alia cognoscere, quàm de ea, in qua appellatum fuerit. l. eos. C. de appellat. Clement. appellanti. eodem titu. vnde si de possessorio coram iudice inferiori actum non est, nec de ea re appellatio proposita, videtur coram iudice, ad quem appellatum fuit, possessionis causam tractari non posse. Sed ad hoc ita respondetur, eam constitutionem procedere in causa beneficiali ad sedem Apostolicam deuoluta: at in alijs causis appellatione ante litis cōtestationemcontestationem proposita, & ea iustificata, iudex superior poterit etiam de possessorio cognoscere, quamuis causa tantùm proprietatis apud priorem iudicem fuerit proposita, argumento text. in c. non solum. de appella. in 6. & in specie ista hoc adnotârunt Stephanus, Paul. Imol. num. 9. & Bonifa. nume. 41. in d. Clem. 1. Paul Castrens. consil. 277. colu. 2. lib. 1. secus esse dicentes, vbi appellatio post litem contestatam contigerit, quod Cardin. ibi col. 1. probat, & Panor. in d. c. pastoralis. num. 34. qui totam Pauli Eleazar distinctionem sequitur, quam etiam Rota admittere videtur decisi. 205. in nouis, licet dubitauerit decisio. 382. & Anton. §. si verò. colu. 1. Cardin. col. pen. in d. c. pastoralis. censeant priorem dictæ Clem. partem omnibus causis esse communem, eamq́;eamque seruandam esse apud quemcunque appellationis iudicem. Posterior dictę Cle. constitutionis pars difficilis ex eo censetur, quod probat posse reum suspendere petitorium ab actore in iudicium deductũdeductum, & deducere etiāetiam post litis contestationem possessorium recuperandę, vt idem prius definiatur, quod repugnat regulæ, quæ traditur in c. cùm dilectus. de ordin. cognit. is enim, qui prius appellat, prior agat. atq,atque ita Bart. in d. §. nihil commune. 4. cōbinatcombinat. scribit, reum non posse post litem contestatam ad iudicium deducere possessorium, vt suspendat petitorium ab actore deductum, quāquam opinionem defendit Aret. num. 16. Alex. nume. 85. Claudius à Seysello. numer. 55. in d. §. nihil commune. idem notant alij, quorum opinionẽopinionem fatentur Communem esse Ias. ibi. nume. 137. & Ripanum. 161. qui eam sequitur, quo fit, vt huius opinionis authores existiment id, quod in d. Cle. statutum est, speciale esse in causis beneficialibus & spiritualibus, sicuti gloss. & Doct. magis communiter ibidem insinuant, sed contrariam sententiam aduersus Bar. tenuerunt etiam iure ciuili Cuma. Soci. col. vlt. Paul. de Castren. Ias. nu. 138. Vinc. Hercula. nu. 108. Coras. nu. 33. Claudius Marnerius. 4. conclu. 4. cōbinationiscombinationis, in d. §. nihil cōmunecommune. IdẽIdem Paul. Castr. cōsiconsi. 277. lib. 1. col. 2. Abb. in c. ex conquestione. de resti. spoli. & ibi Doc. idem Abb. in d. c. pastoralis. num. 34. quorum opinio communis est apud Canonistas, secundum RipāRipam d. nu. 161. & Paul. d. consi. 277. ex quibus apparet, reum conuentũconuentum petitorio posse post litis contestationem proponere possessorium recuperandæ ad effectum suspendendi petitorium, per tex. in d. Cle. vnica §. vlti. & ea deinde ratione, quòd exceptio dilatoria, quæ lite iam contestata, incipit competere, potest tunc opponi in vim dilatoriæ exceptionis. text. glo. & Doct. in c. insinuante. de offic. deleg. c. pastoralis. vbi glo. & communis. de except. text. gl. & ibi Bald. in l. 2. C. de consort. eiusd. lit. tradit Iason in l. ita demum. C. de procurat. 2. col. idẽidem Ias. in. error. C. de iuris, & fact. igno. nu. 17. gl. in c. exceptionẽexceptionem de except. igitur cum dilatoria hæc exceptio, vt petitoriũpetitorium suspẽdat̃suspendatur, | competat ex propositione possessorij, & hæc facta fuerit lite iam contestata: consequitur eam exceptionem vim propriam, & suspensionis effectum habere. Quòd si amittenda sit hæc sententia aduersus Bart. quid obsecro dicemus ad communem omnium interpretum intellectũintellectum, ex quo dicta Clem. nihil statuit omnibus causis commune, sed beneficialibus & spiritualibus peculiare? Cui obiectioni Ias. in d. §. nihil commune. nu. 137. respondet, dicens, ita esse, vt nihil ibi specialiter statutũstatutum sit: eamq́;eamque decisionem omnibus causis cōmunemcommunem esse, quod non est admodũadmodum expeditũexpeditum: siquidem cōmunicommuni omnium interpretationi contrarium videtur. Quam ob rem Paul. Cast. ind. consil. 277. col. 3. expressim existimat in hac controuersia, an reus conuentus petitorio, etiam lite contestata possit deducere possessorium ad effectum suspensionis, nihil ibi esse speciale, quod præter Ias. fatentur etiam cæteri, qui Canonist. opinionem sequuntur: In eo verò, quod priori parte eiusdẽeiusdem constitutionis decisum est, scilicet coram iudice appellationis deduci posse possessorium, cum coram priori iudice tantùm proprietatis causa tractata fuerit, peculiare quid, atq;atque speciale sancitum esse in beneficialibus causis, & his similibus: & sic Paul. Castr. intelligit glo. & communem, qua prædictam constitutionem speciale quid statuisse assertum est.
Ego verò ex hac disputatione video omnibus placêre, etiam post litis contestationem, reum posse petitorium ab actore deductum suspendere, proponendo possessorium recuperandæ ratione spoliationis, lite iam contestata contingentis: ratio etenim id maximè fieri posse postulat, nec quantum ad hanc speciem Doctorum controuersia refragatur, & ob id fortassis ea quęstione, quam proposuimus, si contigerit lite iam contestata super proprietate huius nobi litatis, aut immunitatis, à fisco in iudicium deducta, ipsum reum capitis pignoribus cogi cōtribuerecontribuere, & sic quasi possessione nobilitatis, quam is allegat se habuisse, spoliari, dici posset, eam proprietatis causam proposito à reo possessorio recuperandæ etiam lite contestata suspendendam fore, nisi potior videatur contraria sententia ex eo, quòd nullum hîc detur, nec contingat spoliantis odium, cùm ob præsumptionem, quæ pro eo manifesta est, tum quia ea spoliatio authoritate legis, & Pragmaticæ sanctionis Henric. Regis fiat, non autem propria & priuata authoritate, quam ob rem vidi in hoc Granatensi Regio Prætorio secundum hanc partẽpartem pronunciatũpronunciatum fuisse, præmissa non facili iudicũiudicum & aduocatorum de ea re concertatione.
Quòd si spoliatio, cuius ratione possessorium deducitur, ante litem contestatam contigerit, mihi verior videtur etiam iure Canonico Bart. opinio. Nam iuris Canonici decisio, non tantùm quo ad priorem eius partem, sed & quo ad posteriorem peculiaris est causis beneficialibus, spiritualibúsue, non autem omnibus communis, sicuti ex glos. & Doctoribus ibidem colligitur. Item ex Cardin. & Henrico col penu. post Ioan. And. in d. cap. pastoralis, & his omnibus, qui Bartolum sequuntur. Deinde exceptio ista dilatoria, & si post litis contestationem oriatur ex propositione petitorij, tamen admittenda non est, cùm excipiens, ante litis contestationem posset agere actum, ex quo tunc exceptio competeret, & sic ipse posset ante litem contestatam eadem exceptione vti, qua ratione sibi ipsi imputet hanc omissionem, secundum Aretinum, & Ripam nu. 161. in dicto §. nihil commune. Sic sanè idem quod Bart. Speculator adseruit in titu. de petit. & poss. §. primo. nume. 3. vers. sed pone. vbi Ioan. Andræas scribit, contrariam sententiam in Praxi minimè admittendam, nisi in matrimonij carnalis, aut spiritualis controuersia.
Vtcunque tamen sit, illud adnotandum erit, dictam Clementinam constitutionem, quæ in appellationis causa loquitur, itidem procedere etiam in causa supplicationis ob eandem rationem, quemadmodum Capicius adseuerat in Neapolitana decisio. 28. dicens, ita in eius Regni summo Senatu per sententiam definitum fuisse.
Quin & illud est considerandum, qualiter ab actore & reo potuerit agi petitorio, cùm ipsam et constitutio præmittat, reum posse suspendere petitorium, à se & ab aduersario in iudicium deductum, ac videatur absonum esse, & omninò infrequens, actorem & reum circa eandem rem simul petitorium deducere, nam gloss. ibi huic difficultati mederi cupiens exponit cōiunctionemconiunctionem, Et, eam accipiens disiunctiuè pro, vel, vt petens restitutionem interdicto recuperandę suspendat petitorium à se, vel ab aduersario propositum, quæ quidem interpretatio quibusdam placet. Alijs verò magis arridet, quod petitorium dicatur ab vtraq;vtraque parte proponi, ab actore quidem agendo, à reo verò defendendo. l. 1. ff. de exceptio. Sed & Card opposit. 7. in d. Cle. 1. posse id fieri fatetur. Cui ipse libenter consentio, exemplum istud confingens, si quis etiam possidens, quod petit, agat petitorio, quod contingit in iuribus incorporalibus, & in beneficialibus, ex paulò antè traditis: ac demum reus etiam egerit petitorio, cùm non possideat, isq́ue reus deinde proponat possessorium, suspendens petitorium à se, & ab aduersario deductum. Aliter aptari poterit exemplum dictæ cōstitutioniconstitutioni ex Lapo. alleg. 97. Cardina. ibidem. q. 1. si quis agat possessorio, reusq́;reusque petitorium deduxerit, ac denique actor petitorium propo|suerit: eaq́;eaque causa ad Apostolicam sedem per appellationem fuerit deuoluta, licebit sanè primo actori possessorium prosequi, suspensa proprietatis quæstione, ab eo simul & ab aduersario in iudicium deducta.
Et idem erit secundum eosdem, si actor agat petitorio, & prætereà possessorio aduersus possidentem, isq́;isque reus petitorium deducat, vsus recōuentionereconuentione saltem ad effectum, vt simul tractetur vtrunq;vtrunque, poterit equidem actor coram iudice appellationis possessorium iudicium prosequi, suspenso petitorio ab ipso & ab aduersario propositum.
Loading...