Obiter tamen erit considerandum, non tantùm in
foro ecclesiastico, sed etiam in seculari exceptionem excommunicationis maioris actorem
à iudicio excludere. tex in capit. decernimus. de
senten. ex communica. in 6. Bald. in capi. exceptionem. de exceptio. tex in cap. in princip. hic finitur lex. in feudis. gloss. in capitu. pia, de exceptio. in 6. versic. opponat. & versic. ecclesiasticis
notant Feli. in capit. vlti. nume. 10. de exceptioni. Ias. in l. prima. argu. gloss. ibidem. C. de iuris,
& fact. ignor. Regia l. 4. tit. 10. lib. 2. fori. l. 176.
styli. Quin imò & si lex secularis in contrarium
fieret, minimè valeret, vt scribit Ioannes Baptista de sancto Seuerino in l. omnes populi. col.
39. ff. de iusti. & iure. In Gallia sanè moribus, &
iudiciali, ac forensi stylo inductum est, vt
huius exceptionis ratione nemo ab agendo repellatur, teste Fabro in. §. vlti. Inst. de curatorib. & Iohanne Rupellano libro 1. Forens. institut. capitu. 35. qui hoc mirum esse censet, Gallis
religiosissimè Christi fidem colentibus, cùm
eis deorum gentilium veterem illam colluuiem venerantibus isthęc exceptio maximam vim
haberet. De his siquidem Iulius Cæsar lib. 6.
de bello Gallico hæc verba subdit. Si quis autem priuatus, aut publicus eorum decreto non
steterit, sacrificijs inter dicunt. Hæc pœna apud eos est grauissima. Quibus ita est interdictum, ij numero impiorum, ac sceleratorum
habentur, ij omnes decedunt, ad itum sermonèmque defugiunt, ne quid ex contagione incommodi accipiant, neque his petentibus ius
redditur, neque honos vllus communicatur.
hactenus Cæsar. Apud Hispanos etiam videmus, passim à iudicibus secularibus non obstante exceptione excommunicationis actorem
ad agendum admitti. Adducitur, his omissis,
|
Secundo loco ad probationem huius sententiæ
quod Bartol. notat in l. in criminali. C. de iurisdict. omnium iudicum. immerito tamen. Nam
is tantum adserit reum vtentem remedio l. diffamari. vel l. si contendat. debere actorem conuenire coram iudice competenti. Nec tamen aperit, an si iudex competens ipse, coram quo reus esset conueniendus, an is, cui actor subditus
est. Et ideo tertio pro hac parte consideratur
quod idem Bar. resoluit in l. si societatem. §. arbitrorum ff. pro socio. nume. 19. dicens, condemnatum ab arbitris volentem reductionem ad boni viri arbitrium petere, hoc ipsum petere debere à iudice qui de ea causa ordinario iure cogniturus esset, si compromissum non fuisset.
idẽidem
Abb. & Doct. in cap. exposita. de arbitr. per tex.
ibi. idem Abb. in cap. Quintauallis. de iureiur.
num. 39. Socin. consi. 18. num. 31. lib. 1. Frede. Senensis consi. 285. Lanfran. de arbitr. parte vlt. q.
19. Carol. Ruinus consil. 7. lib. 4. Marcus Anto.
Blancus de compromis. q. 10. nume. 13. Alex. in
consil. 131. lib. 2. dicens, hanc opinionem Communem esse: & ibi Carol. Moli. in additionibus
testatur, eam in praxi receptam esse. licet Rom.
consil. 265. & Matth. Afflict. decis. 51. tenuerint,
hanc causam reductionis tractandam esse
corācoram
superiori ipsius arbitratoris, qui sententiam tulit. Quartò ad idem facit tex. in l. cùm hi. §. transactiones. ff. de transactio. vbi transactio super alimentis recipere debet authoritatem ab eo iudice, qui causam principalem tractat. Quintò
idem probatur ea ratione, quòd absolutio à iuramento in contractu vsurario præstito peti
poterit ab episcopo, qui superior ipsius iurantis
est, secundum Calderi. consil. 1. de offic. ordi. &
consi. 6. de iureiur. Abb. in capi. si quis contra.
col. 2. de foro competen. Lapum allegat. x. licet
Felin. aliquantum dubitauerit in cap. 1. col. vlti.
de iureiur. non animaduertens, eum episcopum
absoluere posse, qui esset iudex competens super
ipsius contractus executione. Ex quibus apparet agentem ex l. diffamari. vel ex l. si contendat.
adire posse eum iudicem, coram quo ipse per
actorem esset conueniendus: quod in hac specie
expressim adserunt Antoni. col. vlti. & in cap.
si clericus. Maria. Soci. in cap. cùm sit generale.
2. col. Panormit. in dict. cap. si quis contra cleri
cũcum 2. col. de foro competen. Alexan. consil. 103. libro 5. Roman. consil. 412. Barth. Socin. consil. 94
lib. 3. Abb. in capit. ex parte. nume. 5. de restitutione spoliato. Bar. in dict. cap. si quis contra,
nume. 6. decisio. Neapolitana in nouis Anto.
Capitij. 18. ex quo & Alexand. in dicto consil.
103. constat hoc adeò verum esse, vt hac ratione
possit etiam episcopus ad iudicem laicum trahi: atque ita ex præmissis opinor hanc sententiam magis Communem esse. Et si contrarium, nempe vtentem remedio l. diffamari. vel l. si contentat. debere sequi forum alterius.
cùm in hoc verè sit actor, tenuerunt Paulus
Castrensis in dicta l. in criminali. numero 3.
& Matthæ. Afflict. decisio 268. dicens, ita decisum fuisse in Regio Neapolitano Prætorio.
