Covarrubias ...: Opera Omnia

 Legal Information & Privacy

ARGVMENT. CAP. XIX.

Traduntur aliquot interpretationes, ad l. quoties. C. de rei uendic.

SVMMARIVM.

  • 1 Venditor, qui rem ipsam poßidet, præcisè cogendus est ad eius traditionem.
  • 2 Eadem re duobus vendita, quorum prior dominium speciali iure adquisiuit absabsque traditione, is præfertur posteriori, cui realis facta fuerit traditio.
  • 3 Latè examinatur, an princeps venditionis, donationis aut priuilegij titulo, dominium transferat sine traditione.
  • 4 Etiam in ecclesia, & ecclesiasticis personis vendentibus locus est decisioni. l. quoties. C. de rei vend.
  • 5 Bona fides secundi emptoris necessaria est. vt is poßit vti dictæ l. quoties. responso.
  • 6 In dubio cui præsumatur facta priùs rei vẽdendævendendæ traditio.
  • 7 Res vendita cum pacto de non alienando, appositaque hypotheca, non transit per traditionem in dominium secundi emptoris.
  • 8 An dictæ l. quoties. constitutio admittenda sit in contractu locationis.
CAPVT XIX.
QVOTIES duobus in solidum, prædium iure distrahitur, manifesti iuris est, eum cui priori traditum est, in detinẽdodetinendo dominio potiorem. d. l. quoties. cui conuenit Regia l. 50. titul. 5. part. 5. Huius constitutionis ea est ratio, quòd dominiũdominium regulariter nequeat in alium transferri aliter, quàm per traditionẽtraditionem l. traditionibus. C. de pact. l. nunquam. ff. de adquirend. rer. dom. §. per traditionem. Instit. de rerum diuisio. is verò, qui rem aliquam vendit, aut donat, priusquam ipsam tradat, nullum ius dominij transfert. l. penult. C. de rei venditio. l. alienatum. ff. de verbor. significa. sed tantùm actione personali ad rei traditionem conueniri potest. l. vlt. §. Lucius. ff. de dona. l. qui tibi. C. de hæredi. vel actio. vendit. igitur ex duobus emptoribus is potior censebitur, quò ad dominij adquisitionem & retẽtionemretentionem, cui priùs res ipsa tradita fuerit: licet in contrahendo posterior fuerit. l. siue autem. §. si duobus. ff. de publici. l. si ea res. §. vl. ff. de act. empt. receptum siquidem est
1
*frequentiori doctorum sententia, venditorem absolutè nec ad dandum, nec ad tradendum teneri, sed mistam esse eius obligationem: ita quidem, vt si dominus sit, dominiumq́;dominiumque per rei traditionem trans ferre possit in emptorẽemptorem, aut rem ipsam tradere: præcisè ad eius traditionem cogendus sit, si verò non habeat rẽrem, nec ipsam tradere possit, ad interesse teneatur, iuxta Martini opinionem relatam à gl. in l. 1. in prin. ff. de act. emp. & Accur. in §. precium. Insti. de empti. & vendi. vbi text. hanc partẽpartem probare videtur, quāquam veriorem esse existimant. Bar in d. l. 1. & in l. certi condictio. numero 21. ff. si certum petat. & in l. stipulationes non diuiduntur. q. 8. nu. 38. ff. de verbor. oblig. vbi asserit hanc opinionem Communem esse: idem eam sequuti fatentur Imol. Abb. nume. 10. & Feli. nu. 34. in c. cùm Ioannes. de fide instru. Ias. in §. actionum. num. 147. de actioni. Rebuffus in l. vnica. C. de senten. quę pro eo quod interest. verbo, quantitate. numero 10. Antoni Burgens. in rubr. de emptione. col. 1. cuius examinationem omitto. scio etenim posse iure defendi, maximisq́ue iurisconsultorũiurisconsultorum authoritatibus probari, venditorem & si rẽrem ipsam habeat, non posse præcisè cogi eam tradere, do|
p. 299
miniumq́ue trans ferre: imò liberabitur is præstando interesse secundum Accur. in d. l. 1. quæ quidem opinio aduersus communem latè instruitur ab Alciato in d. l. vnica. C. de sent. quæ pro eo quod inter. col. 3. & sequentibus. Sit modò satis rationem tradidisse, à qua non immeritò dict. l. quoties. constitutio processit: ea verò diligenter inspecta, aliquot perpendi poterunt ad ipsius constitutionis verāveram interpretationem.
Primum, eam decisionem admittendam non esse his casibus, quibus singulari quodam iure ex solo contractu citra traditionem transfertur dominium. tunc etenim, qui priùs contraxit non expectata rei traditione, præfertur cæteris, etiāetiam
2
*quibus rei traditio facta fuerit. quod Doct. communiter adnotârunt in d. l. quoties. maximè Iason col. 2. glo. & inibi omnes in c. si tibi absenti. de præbend. in 6. Abb. post alios. in c. continebatur. de his, quæ fiunt à præla. Abb. in ca. suggestum. 1. notab de iure patro. Ludouic. Gozad. consilio 13. numero 13. Panormit. consi. 91. num. 7. lib. 1.
Secundò deducitur ex his, re vẽditavendita duobus, quorum prior ecclesia, vel ciuitas est, in quas ex priuilegio dominium absque traditione transfertur iuxta legem vlt. C. de sacrosanct. eccle. priorem hunc emptorem præferendum esse, etiam si alteri postmodum res vendita & tradita fuerit. ita sanè fatẽturfatentur hi, qui præcedentem illationem probârunt. & Romanus consi. 298. siquidem constat, primo emptori dominium adquisitum fuisse ex solo contractu emptionis præter traditionem, & ideò traditio secundo emptori facta non potuit eidem dominium tradere. & probatur in c. Abbate sanè. de re iudica. in 6. gloss. expressim hoc voluit in dicto §. si duobus. ff. de publici. & Hippol. in l. qui duobus. ff. de falsis. idem glo. verb. in rem. & ibi Iason post alios nu. 25. in d. l. vl.
Tertiò, constat prædictam constitutionem non procedere in re à principe donata, vel vendita. Nam licet posteriori donatario, vel emptori tradita sit, prior tamen ex solo contractu absque traditione potiora iura habebit, quò ad dominium, quod ex sola donatione principis, vel contractu etiam sine traditione in eum trans latum censetur secundum Bal. & Iserni. in capi. 1. §. inuestitura. de noua forma fidelit. num. 2. Aretin. in l. 3. in princi. colum. 2. ff. de acquir. posses. Ioan. Andræ. in capitul. olim. de verbor. signifi. Bal. in proœmio feudo. nu. 28. Angel. in l. officium. ff. de rei vendicat. Ias. super vsibus feudo. num. 72. Deci. in l. traditionibus. numer. 4. Ias. ibi licet dubitantem num. 5. & Rogeri. à Mota. nu. 13. qui hanc opinionem fatetur cōmunemcommunem esse. idem notat Alex. consi. 187. col. vlt. lib. 2. & consi. 3. nu. 7. lib. 5. & consi 155. nu. 16. lib. 6. Ab. consilio 94. colum. vl. li. 2. Curt. Senior consil. 48. colum 5. & in specie ad l. quoties. interpretationem hoc adnotârunt Ias. ibi. col. 3. Ro. in d. consi. 298. idem Ias. consi 28. lib. 1. Gozadi. dicto consil. 14. num. 13. Zasi. in tract. feudorum. parte 5. fol. 3. & Paul. Parisi. consi. 11. numer. 58. libro 1. qui asseuerat hanc sententiam communem esse post Ias. in d. l. quoties. nume. 10. & tamen quia Doct. præsertim Bal. in d. §. in inuestitura. idẽidem & Ias. in dicto proœmio feudo. Dec. & Ias. in dict. l. traditionibus. idem Ias. in d. l. quoties. nu. 30. Alexan. & Parisi. in dictis responsis expressim distinguunt contractum à priuilegio: vt sanè ex contractu principis non trans feratur dominiũdominium absque traditione, ex priuilegio verò dominij translatio fiat statim nondum traditione sequuta. Et prætereà Andræas Isernia colum. 2. & ibi Martinus Laudens. in capitu. 1. quid sit inuestit. & omnium latissimè Lucas à Penna in l. vltim. C. de locat. prædio. ciuil. 2. & 19. libro 11. apertè probare conentur, & asserant, ex donatione facta à principe dominium minimè transferri ante apprehensionem possessionis, quibus subscripsit Iacobi. à S. Georgio de feudis. §. princeps. 2. colum. existimo, difficilem hāchanc quæstionem ita definiendam fore, vt si constet, principem voluisse rei dominium transferre statim citra aliquam traditionem, vel corporalem apprehensionem, id translatum esse dicamus, siue tractemus de contractu, siue de feudo, siue de priuilegio. Potest enim princeps hoc facere, quemadmodum & ipsa lex posset. quòd si dubia sit hac in re voluntas principis: tunc sanè in priuilegijs, aut vbi iure priuilegij is vtitur in alicuius rei donatione præsumendum est, dominium ex voluntate tacita principis translatum statim fuisse absque traditione. eadem voluntas constare poterit ex verbis à principe donationi, aut contractui adscriptis. Si verò de simplici contractu tractemus, dicendum est, non esse translatum dominium absque traditione, vel apprehensione possessionis: cùm in contractibus præsumendum sit, principem iuxta iuris cōmuniscommunis regulas & decisiones contraxisse, quia equidem distinctionem tradidêre hac in controuersia Decius in l. certi condictio. §. vl. num. 7. ff. si certum petat. idem consilio 187. numero 4. & consilio 689. colum. vl. Iacobinus in dicto §. princeps. colum. penul. versicu. 8. & Carol. Molin. in dict. Alexan. consilio 3. numer. 7. lib. 5. atque ita intelligenda est prior DoctorũDoctorum opinio, quæ probatur in c. si tibi absen. de præben. in 6. eademq́ue ratione erit accipiẽdaaccipienda interpretatio, quam ex hac resolutione passim interpretes vtriusque iuris adnotauerunt ad dictam constitutionem. l. quoties.
Quartò, ex eadem radice discuti potest, an verum sit, quod Hostien. & Ioan. And. opinantur in c. continebatur, de his, quæ fiunt à prælat. probā| p. 300tesprobantes
4
* decisionem. l. quoties. non procedere in ecclesia venditrice, nec in venditore, qui ecclesiasticus sit, cũcum in eis sit maximè reprobata variatio & illusio. ca. quod autem. de iure patro. Cle. cùm illusio. de renunciat. & ideò in ea specie prior emptor præfertur posteriori: etiam si ei facta fuerit traditio, priusquam primo emptori. idem tenent Roma. consilio 298. idẽidem in Authen. similiter. C. ad l. falci. 12. speciali contract. Gozadi. consilio. 14. numero. 14. Alex. consi. 83. num. 5. lib. 7. Hip. in singul. 82. à quibus libentissimè dissentio, perpensa ratione, ex qua deducta fuit. l. quoties constitutio. Siquidem ecclesia venditrix non transfert in emptorem dominiũdominium absque traditione, quod manifestum est. Igitur prior emptor dominium non habens minimè præferendus erit posteriori, cui dominium ex traditione quæsitum est. nec quidquam facit, variationem esse improbatam in ecclesiasticis personis, & in ecclesiarum administratoribus: nam idem ipse fateor, ac demum colligitur, malè fecisse venditorem, qui duobus ex interuallo eandem rem vendiderit, non tamen sequitur ob id, secundum emptorem, cui res tradita fuerit, in dominio potiorem non esse: quib. adducor, vt existimem, esse admittendam dictæ constitutionis decisionem etiam in ecclesia venditrice, & in ecclesiasticis venditoribus, sequutus Anto. Ancha. Abb. & Imol. in dicto c. continebatur. & ibi Card. Barth. Soci. consilio 29. libro 4. Ias. in l. vlt. num. 29. C. de sacrosanct. eccl. eundem Ias. in d. l. quoties. nu. 20. qui & Paris. cons. 11. lib. 1. nu. 20. asserunt, hanc opinionem CōmunẽCommunem esse. idem fatetur Alex. eam sequutus in consil. 122. lib. 5. col. 2.
Quintò, eadem constitutio proculdubio intelligenda est, vbi secundus emptor bonam fidem habet: nam si is mala fide, id est, non ignarus
5
*primæ venditionis, eandem rem emerit, licet eidem tradita sit, nihilo minùs per primum emptorem res ab eo reuocabitur & euincetur. glo. verb. iure. Alberi. Sali. & Ias. numer. 26. in dict. l. quoties. glos. communiter recepta in d. c. si tibi absenti. quam dixit singul. esse Ioan. Lupi in rubric. de donation. §. 81. numero 11. idem notat Bald. in rub. C. de his, quæ in fraud. credito. col. 1. Ias. in §. item si quis in fraudem. de actio. num. 116. Hip. in dicta l. qui duobus. numero 10. ff. de fals. Ripa lib. 3. respons. c. 8. idem Iason in l. vlti. numero 28. C. de sacrosanct. eccle. Quòd si primus emptionis titulum habeat, posterior autẽautem cui res prius tradita fuit, causam donationis: tunc & si donatarius prioris emptionis inscius fuerit, ac bona fide rem gesserit, potior erit is, qui rem ipsam emerat, sicuti Bald. Iason & Ioan. Lupi. in præcitatis locis censent. Nam licet in emptione & alienatis titulo oneroso verum sit, tàm venditorem, quàm emptorem, vt alienatio reuocetur, participem fraudis esse oportere. l. 1. ff. quæ in fraudem credito. vbi tamen donationis titulo res possidetur, nulla fraudis scientia in donatario exigitur. l. ignoti. C. de reuoc. his quæ in fraud. cred. l. qui autem. §. similiq́ue modo. ff. quæ in frau. cred.
Sextò, si vter que emptor probet, rem sibi traditam fuisse, nec appareat, cui priùs tradita fuerit, dubitatur, quam in partem accipienda sit pręsum
6
*ptio: & sanè præsumetur res priùs tradita priori emptori, qui iustior & potior est seclusa traditione, secundum Iaco. Arenæ. Cynum vlt. q. & Ias. nu. 37. in d. l. quoties. Bal. in l. post sententiam. col. 2. C. de sent. & interloq. omn. iu. Bald. & Angelus in l. siue autem. §. si duobus. ff. de Publicia. Roma. in singul. 377. Alexan. consil. 92. numero 12. & consil. 109. numero 6. libro 5. & consi. 81. num. 4. libro 7. Iason in dicta l. vlti. nume. 28. Hippo. in dicta l. qui duobus. num. 8. quod verum est, vbi vterque probat preciũprecium numerasse, alioqui is potiora iura obtinebit, & pręsumetur rem ei priùs traditam fuisse, qui probat precij numerationem, quòd Bal. scripsit in cap. si facta. col. 1. si de feudo fuerit contro. inter do. & agna. vas. cui consentiunt Roma. Iason & Hippol. proximè citati, & Alexan. in additionib. ad Bart. in d. l. siue autem. §. si duobus. argumento deducto à tex. in §. venditæ. Instit. de rerum diuisio. quod est animaduertendum, simul & considerandum, quis priùs hoc in dubio precium numerauerit.
Septimò, si rationem principalem dictæ constitutionis obseruemus, planè constabit, locum
7
*non fore eius decisioni, vbi res vendita fuerit cum pacto, vt non possit ab ipso venditore alienari, & præmissa ad contractus, & pacti robur hypotheca. In hac etenim specie, & si res secundo vendatur, fiatq́ue traditio ipsius emptori, dominiũdominium non transfertur, & impeditur eius translatio ratione appositi pacti. tex. singul. in l. si creditor. §. vltim. ff. de distract. pignorum. cuius ipsememini hoc lib. c. 15. num. 3. atque ita quantum ad intellectum. l. quoties. Iason inibi num. 28. & consil. 5. versicul. 6. lib. 3. Thomas Ferratius cautela 48. co. 2. adnotârunt, quos sequitur Andræas Tiraquel. libro 2. de retract. §. 3. gloss. vnica. numero 4. quo in loco dum mentionem fecit Iasonis in dicta l. quoties. falsò opinatur ibidem, Iasonem hanc quæstionem non exactè tradidisse: Sed aliam, quam circa hypothecam, Cynus Ioann. Fab. Bald. Salicet. & Paul. examinârunt, verè opinantes, priorem in hypotheca potiorẽpotiorem esse, licet posteriori priùs fuerit facta traditio. NāNam hoc & ipse Iason numer. 11. scripsit. id verò quod modò tradimus ad l. quoties. dicto nu. 28. distinctim omninò docet.
Octauò, non est prætermittendum, eadem re duobus ex interuallo vendita, & posteriori tra|
p. 301
dita ab eo, qui nec dominus illius est, nec iure vendere poterat, si posteà dominus eiusdem rei efficiatur, ratam effici quò ad dominij translationem vltimam venditionem, traditionemq́ue ex ea sequutam. quod deduci potest à Iurisconsulto in lege. si à Titio. ff. de rei venditio. l. cùm vir prædium. ff. de vsucapionib. l. si quis alienāalienam. ff. de action. emptio. quibus locis suffultus Ludouic. Roman. in consil. 270. colum. 1. hanc sententiam probat, quem sequitur Hippolyt. singula. 82.
Nonò, eadem profectò ratione quæritur, sit ne lo
8
*cus dictæ constitutioni in locationis cōtractucontractu, vt tandem duobus eadem re locata, is potior sit, cui priùs tradita fuerit, licet tempore posterior, quibusdam etenim visum est, eum potiorem esse, qui prius conduxerit, licet alterires fuerit prius tradita, cum eo cesset ratio leg. quoties. quæ dominij adquisitionem respicit per ipsam apprehensionem. l. si ea res. §. vltim. ff. de actio. emptio. nec locatio ius aliquod reale transfert. l. non solet. vbi gloss. & Bartol. ff. locati & l. emptorem. C. eodem titulo. Hoc ipsum probatur authoritate Iurisconsulti in leg. in operis. ff. locati. vbi operis duobus locatis satis faciendum est priori conductori. quam ob rem Iason in dicta lege, quoties. 13. limitatione, & numero 32. hanc sententiam ad illius legis interpretationẽinterpretationem elegit. Quæ dubia videtur ex eo, quòd licet in conductorem per traditionem non sit translatum dominium, nec ius reale, is tamen potentiùs ius habet, cùm habeat saltem rei detentionem, à qua si expelleretur, ante omnia iudicis officio restituendus foret ad similitudinem eius, qui cùm possideret, fuerit expoliatus. l. Attilius Regulus, & ibi Bartolus & Paulus. ff. de donation. notatur in l. officium. ff. de rei vendi. & præter eà is, qui ex secunda locatione detinet, iure retentionis se defendit à priori conductore, qui tantùm habet actionem personalem non realem, vt constat, actio verò personalis non datur contra secundum conductorem, sed contra locatorem, & ideò Iasonis opinio admittenda est, si secundus conductor, cui res priùs tradita fuit, possessioni non incumbat: quòd si rem ipsam is possideat, nulla poterit actione impeti, imò præferendus erit priori conductori, ab eoq́ue defendendus, sicuti opinantur Rotæ iudices decisione 1. titulo de locato. in antiquioribus. & decisione 879. in antiquis. Bartholome. Soci. consil. 29. lib. 4. & Alex. consil. 122. colum. 2. lib. 5.
Decimò, an sit locus dict. l. quoties. vbi prior venditio iurata fuerit, à plerisque dubitatur, eam tamen dubitationem ipse examinaui in Epitome de sponsalibus. parte prima, capitulo quinto numero 9. Cæterùm plura ad præmissæ constitutionis enucleationem requirenda sunt à Iasone ibidem. cui adde Carol. Molinæ. in consuetudi. Parisi. §. 30. quæstion. 21. & de Clausula constituti Deci. in leg. contractus. numer. 14. ff. de regul. iuris. eundem consilio 598. & Hippol. singula. 82. Andræam Tiraquellum. de constituto, parte 1. numero 21. & sequenti. vsque ad 28.
Loading...