Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT X.

SVPEREST modò tractare, quod sit iustum precium annui reditus, qui ad vóluntatem primi venditoris redimendus est? Qua in re primitus erit constituendũconstituendum iustũiustum precium annui reditus perpetui, iuxta ea, quę proximo Capite tradita fuerunt, & deinde adnotādũadnotandum erit, pactũpactum de retrouendendo diminuere iustũiustum

1

* precium, quo res ipsa absq;absque ea pactione æstimanda foret. PactũPactum etenim appositũappositum in fauorẽfauorem |

p. 396

venditoris pars precij censetur. l. fundi partẽpartem. ff. de contra. emptio. Sic res minoris est æstimādaæstimanda, cùm venditur aliquo cum onere, sub aliáue conditione, quàm si liberè venderetur. textus. quem ad hoc notat Panormit. ibi in capit. cùm Ioannes. de fid. instrument. Atque ita in hac specie pacti reuendendi, adnotârunt Abb. in capitu. in aliquibus. nume. 2. de decim. Idem Abbas & Doct. in cap. ad nostram. de emptio. Caiet. 2. 2. quæstio. 77. articul. 1. Carolus Molin. de contractib. quæst. 5. numero 116. l. 1. §. si hæres. ff. ad Trebellia. & inibi Socin. Iason & Ripa, omniumq́ue latissimè Andræ. Tiraquell. lib. 2. de retract. in præfatione, numero 20. Hæc verò diminutio iusti precij ratione huius pacti, non temerè facienda est, sed arbitrio boni viri, rectiq́ue ac discreti moderatoris. Quidam sanè opinantur, non esse ob hanc pactionem diminuendam integrāintegram tertiam partem, sed paulò minus esse constituendam diminutionem, quod Soci. tradit in consil. 15. colum. vltima, libro primo. saltem vltra ipsam tertiam partem non erit admittenda diminutio iusti precij, sicut eleganter tradit ipse Carolus Molinæ. d. q. 5. num. 117. & q. 35. numero 267. Quòd si hæc visa fuerit emptoribus annui reditus iniqua æstimatio, maximéque vtilis ipsis venditoribus, illud profectò certum erit, vtcunque vtamur benigna æstimatione, quod pactum redimendi hos annuos reditus, non potest iustè diminuere reditus perpetui precium vltra dimidiam eius partem, quod pulchrè ostendit idem Carolus quæstionis quintæ, numero centesimo decimoseptimo. & numero centesimo vigesimo. Ego verò hac in cōtrouersiacontrouersia illud existimo iu

2

*stum annui reditus precium, etiamsi is cōstituaturconstituatur adiecto redemptionis pacto, quod cōmunicomuni prouinciæ vsu taxatum & definitum fuerit, authore Guidone Papa. consilio 180. cuius sententia comprobatur ex his, quæ tradidimus de annui reditus perpetui æstimatione. Scribit etenim Guido, iniquum esse precium annui reditus etiam redimibilis, quando id minus sit, quàm ad rationem vnius pro viginti, quia ita hos reditus emi consuetum erat in Delphinali prouincia. Idem precium apud Germanos iustum & æquum censeri, vt minus iniquum iudicetur, testatur Conrad. de contract. quæstione 84. Et Vormaciensi statuto publicè cōprobatumcomprobatum esse, asserit Carolus Molin. dicta quæstione quinta. nume. 127. Sed & in aliquot Germaniæ ciuitatibus itidem vsum receptum fuisse, vt annui reditus redimibiles constituāturconstituantur, ad rationem vnius pro quindecim, testatur CōradConrad. dict. quæstion. 83. conclusio. secund. Idem apud Gallos olim seruatum esse scribit Carolus Molin. d. quæstio. 5. numero 125. Quin & Ioan. Andræ. in Speculo, titul. de vsur. prim. additione, censet, duodecim esse moderatũmoderatum precium pro vno redimibili. Sic & nostra ætate apud Regia Gallorum tribunalia in praxi obtentum est, vt emptio annui reditus redimibilis, facta ad rationem vnius pro duodecim toleretur, si verò fiat ad rationem vnius pro decẽdecem, aut vndecim, reducatur ad precium vnius pro quindecim, si deniq;denique annuus reditus constitutus fuerit ad æstimationem vnius pro octo, aut nouem, minoríue precio quàm decem, omninò illicitus, & reprobus contractus iudicetur, quemadmodum commemorant Andr. Tiraq. lib. 1. de retract. §. 1. gl. 6. nu. 19. Caro. Mol. de contract. quæst. 10. nu. 146. & quæstione quinta. nume. 122. Et Rupellanus libro 1. Institutio. Forensium, capit. 34. qui expressim asserit, quòd si minoris quàm decem solidorum annuus solidus ematur, reliquis solutis in sortem imputatis, sors ipsa redditur, perimiturq́ue obligatio, tanquam si is contractus pignoratitius fuerit. Idem sanè colligitur ex testimonio Tiraquell. & Caroli. Tria etenim hîc adsunt, quæ hoc ipsum fieri iustissimè persuadent, modicũmodicum precium, pactum reuendendi, annui reditus pecuniarij emptio, quæ suspicionem maximam vsuræ inducunt. Nec locus erit electioni, quam constitutio l. 2. C. de rescindenda venditione, præbet decipienti re ipsa, quia ea decisio non est admittenda in contractibus vsurarijs, nec in suspectis, authore Baldo in rubrica. C. de vsur. in fine, cui accedit Carolus Molinæus de contract. quæstione 14. cæterùm apud Hispanos in prouincia Betica, & alijs, quæ citra Tagum huic Granatensi prætorio, institutione Regia parent & subsunt, annui reditus redimibiles frequentissimè constituuntur ad rationem decimæ, eaq́;eaque constitutio pluribus huius Senatus sententijs sæpissimè comprobatur, propter cōmunemcommunem hominum æstimationem, quæ tamen non admodum æquam habet cōpensationemcompensationem. Et ideò mihi iustior semper visa fuit horum redituum redimibilium æstimatio, ad rationem duodecimæ, vel quatuordecimæ, qua Hispani vltra Tagum vtuntur frequentius: tametsi nec omninò damnauerim eam, quæ ad decimæ rationem constituitur.

Est tamen apud nos non leuis controuersia, an lege Regia definitum sit iustum precium annui reditus in pecunia cum pacto redimendi constituti. Nam quidam censent, constitutum es

3

*se iustum precium huius annui reditus ad rationem vnius pro quatuordecim, idq́;idque deducere conantur à lege, quam Carolus Cæsar, primus Hispaniarum Rex Madritio conuentu sanxit, Anno millesimo quingentesimo, tricesimo quarto. l. 127. vbi reditus annui constituti in frumento, vino, vel oleo, cum pacto redimendi in numarium reditum commutantur, tantiq́;tantique annua pecunia æstimatur, quanti decimaquarta pars precij illius præstationis valet, & sic ad rationem vnius pro quatuordecim, quod referendum est ad precium, quo |

p. 397

empta fuit ab initio ea annua præstatio. Ergò iustum precium vnius annui nummi ad rationem quatuordecim definitur ea lege. idem probari videtur lege 10. inter eas, quæ Toleti conditæ fuerunt, anno quingentesimo tricesimonono, quæ Madritiam legem extendit ad annuos reditus in alijs speciebus constitutos, & inquit libellus principi oblatus, ita oportêre statui, ne quis consequatur pro quatuordecim vltra vnũvnum, nec in gallinis, nec in alijs rebus: vnde constat, legislatoris intentionem eam fuisse, vt annui reditus iusto precio æstimentur ad rationem vnius pro quatuordecim. Alij verò arbitrantur, has Regias constitutiones minimè definire certum precium, quò iustè annui reditus emantur: cùm hæ constitutiones tantùm tractauerint de precio annui reditus redimibilis, quoties is semel in frumento, vino, oleo, alijsuè similib. speciebus constitutus, in pecuniarium mutatur, nōnon autem cùm hi reditus ab initio in pecunia constituuntur, idq́;idque in specie adnotauit Ioan. à Medina de restitutio. c. de censibus. foli. 178. colu. 3. Cui interpretationi suffragantur duo, PrimũPrimu, quòd ex annua præstatione frumenti, vel olei, emptor huius reditus propter varium harum rerum valorem, facileq́;facileque augmentũaugmentum, creberrimācreberrimam item annonæ inopiam, plus perceperit, quàm si tunc, cùm contraxit, nummariam annuāannuam pensionem emisset, quò fit, vt in compensationem, maius precium modò tempore commutationis pro nummaria præstatione constituatur, quàm ab initio contractus constitueretur. SecũdumSecundum, quòd emptio annui reditus redimibilis, frumẽtifrumenti tamen, vel olei, aliarumuè rerum similium, maximè suspecta sit, maioremq́;maioremque fraudis, & iniquitatis suspicionem habeat, quàm si annua pręstatio in pecunia soluẽdasoluenda empta fuerit, proptereà, quòd harum rerum precia in Republica frequentissimè augentur, & variantur, nec potest certum precium, certauè æstimatio tempore emptionis fieri, & ideò aptior est ad excessum iusti precij, & ad deceptionem hæc emptio, quàm illa, quæ de nummaria præstatione tractat. Et licet hæc posterior ratio sufficiens non sit, vt omninò hic contractus damnetur, ea tamẽtamen persuasit huius reditus commutationem, lege Regia fieri. Sic & eadem ratione sæpissimè Parisiensis Senatus, Arrestis, & decretis, annuos reditus frumentarios cum pacto redimendi constitutos, in pecuniarios commutandos esse censuit, ad appreciationem vnius pro quindecim eius summæ, quæ data fuit pro ipso annuo frumenti reditu, electionem itidem tribuens debitori, vel soluendi frumenti reditum, aut pecuniariam pensionem ad æstimationem vnius pro quindecim, sicuti testantur Carolus Molinæus de contractibus, quæstione 21. & Imbertus Rupellanus lib. 1. insti. Foren. c. 34.

Sed & illud oportunè quæritur, quid dicendum sit, vbi constat, reditum annuum nummarium deberi alicui, & constitum ei fuisse: dubium tamen est, an is habeat eam legem, & conditionẽconditionem, vt redimi possit, vel præsumendum sit, eum reditum perpetuum esse absque pacto de retrouendendo constitutum? Et sanè in hac dubitatione cùm hic contractus, quo annui reditus emuntur, apud veteres non fuerit admodum receptus, mirum cuiquam videri nōnon debet, hāchanc quæstionem paucis in locis examinatam esse, adhuc verò eam deducemus ad veram, ni fallimur, resolutionem ex his, quæ in similibus controuersijs decisa sunt. Nam circa contractum emphyteuticum, si de emphyteusi priuata per scripturam, aut præscriptionem appareat, ac du

4

*bitetur, sitnè perpetua, an temporalis, in hoc dubio perpetua præsumitur secundum Angelum in Authentic. de non alienan. §. emphyteusim. Guliel. de Cuneo, & Angelum in l. qui luminibus. ff. de serui. vrba. prædio. idem Guliel. & Ang. prior, inquam, in l. cum notissimi. §. vltimo. posterior. in l. male agitur. C. de præscrip. triginta, vel quadragin. annor. Angel. in l. prætor. §. 1. ff. de edendo. Bald. colum. 2. & Iason numero 116. in l. secunda. C. de iure emphyteutic. Nisi consuetudo regionis aliud induxerit, quia iuxta eam dubij contractus erunt intelligendi. l. si fundus. ff. de euictionibus. lege, licet. in prima. C. locati. quibus similiter accedit textus in lege, vel vniuersorum. vbi gloss. ff. de pignoratitia actione. l. si tertius. §. rectè. ff. de aqua pluuia arcend. gloss. in l. penult. C. de fideiuss. Sicuti & eadem interpretatio admittenda omninò est, quæ deducitur ab ipsius contrahentis consuetudine, & vsu. quod probatur in dict. l. vel vniuersorum. & d. §. rectè. imò hæc prior est altera quæ à regionis vsu deducitur, Authore Angelo in dict. l. 2. column. penultim. quem Iason inibi sequitur nume. 160. licet Angel. ipse sibi parum constans, probare conetur, adhuc in dubio præsumendum esse, quòd emphyteusis priuati ad vitam tantùm emphyteutæ concessa sit, tametsi nec concedentis rem in emphyteusim, nec regionis CōmunisComunis vsus huic interpretationi suffragetur, iure etenim communi ita fore dubiũdubium contractum interpretandum non admodum verè Angelus opinatur. vnde aduersus ipsum frequentiori calculo probatur eiusdem Angeli opinio in d. §. emphyteusim. atque hæc sunt intelligenda de emphyteusi, qua transfertur dominium vtile, cuius translationis ea est natura, vt perpetuò fiat, & facta censeatur. l. vltim. C. de legat. l. obligationum ferè. §. placet. ff. de actioni. & obligatio. item & ea præsumptio, quæ adsumitur iuxta priorem Angeli sententiam, in vtilitatem, & fauorem tendit eius, qui canonem, & annuam emphyteuticam præstatiōempræstationem soluit, |

p. 398

cùm is asserat, annuam præstationem perpetuam esse, sicuti fatetur, dominij vtilis translationem perpetuò in eo factam fuisse. Quid autem dicendum sit in emphyteusi ecclesiastica, tradidimus. 2. huius operis libro, capitu. 17. nume. 6. Superest igitur seriò perpendere, an & eadem Communis sententia in reditu annuo obseruan

5

*da sit, quod apud me omninò dubium est, quia in hac annui reditus constitutione non tractatur de translatione vtilis dominij, quæ cùm in emphyteusi perpetua sit, aut præsumatur, quẽadmodumquemadmodum modò explicuimus, itidem ipsam annuam præstationem perpetuam facit. deinde in hac quæstione annui reditus, agitur de præsumptione in damnum, & præiudicium soluentis annuam pręstationem adsumenda. His accedit, quod annui reditus nummarij emptio odiosa, & suspecta est, siquidem & olim pluribus visa fuerit illicita sicuti c. 6. ostendimus. Et ideò nōnon omninò procedit argumentatio ab emphyteusi, de qua Communis omnium sententia agit, ad contractum istum annui & nummarij reditus. Quibus profectò adducor, vt in hac quæstione aliquot ad eius resolutionem pręnotādapręnotanda esse existimem.

Primum, illud certum, & expeditum apud me est, quod annua pecuniaria præstatio constituta iure proprij census, nempe in fauorem eius, qui dominium rei transtulit in alterum, qui pensionem solueretenetur, & eam super eadem reconstituit, perpetua erit præsumenda, licet non appareat de hac qualitate, nec de constitutione huius reditus, sed tātùmtantùm constet eam solui ex eo, quòd res super qua constituta censetur, data fuerit à creditore debitori. Ex hoc etenim cùm dominij translatio perpetua sit, erit & eodem iure perpetua censenda ipsa annua, ac nummaria pensio. quod authoritate Angeli, & aliorum, qui eius sententiam frequentissimo consensu sequuntur, probari commodè, & iure potest.

Secundò considerandum est, in dubio, vbi non apparet, an creditor debitori tradiderit rem, super qua reditus annuus constitutus censetur, præsumendum esse, ipsam rem creditoris fuisse, traditamq́;traditamque debitori cum eo onere annuæ præstationis, pręsertim quoties ea annua præstatio cẽsuscensus nomen habet. Est etenim huius dictionis hæc propria significatio secundum canonicas sanctiones, sicuti traditum fuit huius lib. c. 7. nisi appareat aliquo pacto mentio precij, nam tũctunc censebitur annuus reditus pecunia cōstitutusconstitutus, quia precij mentio emptionem, & venditionem arguit. l. 1. ff. de contrah. emp. §. precium. Inst. de emp. quod in specie ista probat Car. Mol. de cōtractcontract. q. 20. nu. 213.

Tertiò, si minimè deprehendi possit, quæ sit annui reditus origo, & ex præmissis præsumendũpræsumendum sit, annuam præstationem pecunia constitutāconstitutam fuisse, tunc ex frequentiori regionis vsu, & contrahentium consuetudine adsumenda erit coniectura ad definiendum, sitnè ea annua præstatio perpetua, an redimibilis, idq́;idque ex Ange. in d. l. 2. distinctione deducitur.

Quartò, quoties de iure annuæ præstationis apparet, & eius origo, aut constitutio constat per scripturam, aut per testes, qui præsentes contractui fuerunt, nec tamen per scripturam, vel testes possit apparere, conuentum fuisse inter creditorem & debitorem, quòd is reditus redimibilis esset, tunc præsumendum est, reditum esse perpetuum ea ratione, quòd hæc annui reditus constitutio, venditio & emptio sit, in quibus nũquamnunquam erit præsumenda pactio reuendendi, nisi ea probetur. l. 2. vbi Doctor. communiter. C. de pactis inter emptorem & vendito. Quod si precium huius annui reditus adeò modicum sit, vt attento constitutionis tempore admodum iniqua sit annui reditus perpetui æstimatio, fortassis & tunc præsumemus, annuum reditum redimibilem esse, etiamsi in scriptura constitutionis non fuerit pactio redimendi expressa, modò in ea dictum non sit, hanc annuam præstationẽpræstationem perpetuam constitui. Imò vbi precium annuæ præstationis iniquum est, iuxta regionis & aliarum circumstantiarum conditiones ad perpetuam præstationem, magisq́;magisque conueniens reditui redimibili, tunc erit & hic reditus iudicandus redimibilis, etiamsi pactum fuerit, eum perpetuum fore, authore Caro. Mol. de contractib. q. 5. nume. 128. proptereà quòd hi reditus odiosi sint, & vsurarũvsurarum succedanei, atq;atque omninò requiratur ad eorum tolerabilem vsum precij, & æstimationis iustitia, ne in vsurarum fraudem constituantur.

Quintò, vbi annui reditus constitutio tantùm ex diutina præstatione probetur, decem inquam, continuorum annorum, iuxta l. cùm de in rem verso. ff. de vsuris. l. litibus. C. de agricol. & censit. lib. 11. quarum decisionum, & nos meminimus lib. 1. huius operis, cap. 17. nume. 3. modò ea præstatio annua ex titulo, & causa constituti reditus fiat, secundum Communem omnium traditionem, tunc sanè præsumendum erit, reditum esse redimibilem, & sic quod leuius, & minus est præsumetur. l. semper in obscuris. ff. de reg. iur. l. nummis. l. qui concubinam. §. cũcum ita. ff. de legat. 3. c. ex parte, de censibus. Nisi præstatio annua facta fuerit ex causa reditus annui perpetui: nam si in prima, vel alia qualibet præstatione sit expressa causa reditus perpetui, ea præstatio in vim confessionis probat plenè, donec error in contrarium probetur, cùm & si facta fuerit extra iudicium, parte tamen præsente, & acceptāteacceptante plenè probat l. Publia. §. vlt. ff. depos. l. cùm de indebi. §. vl. ff. de probat. l. generaliter. |

p. 399

C. de non nume. pecun. ad idem tex. in l. plures apochis. C. de fide instrument. l. optimam. C. de contrahen. & commit. stipul. cum his. quæ Dec. tradit in c. cùm super. colum. 1. de off. deleg. & in consilio 665. & alijs, quæ hanc vltimam distinctionem ad ducens scribit eleganter Caro. Molin. de contract. q. 20. num. 108. & nume. 212. Ex quibus ipse arbitror, iudicem hac de causa cogniturum debere omninò quamlibet qualitatem, legem, & contractus conditionem diligenter examinare, atque omnes coniecturas exactè rimari, quò facilius iudicare valeat, sit ne præsumenda annua præstatio perpetua, an temporalis, & redimibilis.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. X.

SVMMARIA.