Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAP. XIII.

FRVCTVS beneficiorum ecclesiasticorum iure Pontificio bifariam considerantur. Quidam etenim in genere constituti sunt, vt ex titulo canonico, ac legitimo habenti beneficium competant & reddantur. Alij verò distributione quadam veluti diurnum & horarium stipendium his, qui quotidiano ministerio in celebrandis officijs diuinis subseruiunt ecclesiæ, distribuuntur. Horum ratione tractari solet, an hi fructus ex consuetudine absentibus adquirantur, qua de re traditum est à iuris canonici professoribus, dubitationẽdubitationem istam in duas distinguendam esse partes, quarũquarum prior de quotidianis distributionibus, posterior de alijs ecclesiasticorum beneficiorũbeneficiorum reditib. tractabit. etenim quotidianę distributiones potissimè differunt à reliquis beneficiorum rediti

1

*bus, imò appellatione fructuum beneficij ecclesiastici nōnon veniunt quotidianæ distributiones. text. optim. in c. vnico. de cleri. non resi. in 6. & in ca. vltim. §. in illis. de conces. præb. eo. lib. idẽidem pluribus rationibus & authoritatib. probari poterit, quæ hoc in capite à me erunt adnotandæ. Præsertim tamen illud ad monendum est, quòd cùm alioqui in impetratione beneficij, quæ à Summo Pontifice fiat, valor eiusdem sit omninò exprimendus iuxta reg. Cancel. 21. & 60. ac 62. & tradita per Lud. Gomezi. in præfatione eiusdem reg. post gl. & Doct. in Cle. 1. de præb. Fel. in c. cũcum causam. q. 3. col. de testib. eundẽeundem Ab. & Rip. nu. 76. in c. ad aures. de rescrip. Deci. consil. 156. Seluam. 3. par. de benef. q. 12. Old. consil. 216. qui an valoris vera mentio sit necessaria iure canonico seclusis cancellariæ Apostolicæ regulis, latissimè inquirunt, & diligenter examinant: attamen satis erit, valorem Romano Pontifici significari secundum eorum æstimationem redituum, qui absque quotidianis distributionibus ex eodem beneficio percipiuntur: nec enim augent beneficij valorem distributiones quotidianæ, nec id, quod pro anniuersarijs dat̃datur, cũcum hæc ratione personalis operæ & laboris dentur. arg. tex. l. cũcum duobus. §. si in coëundo. ff. pro soc. & in l. 1. 2. resp. ff. si mens. fal. mo. dix. ex quibus in hac specie hoc ipsum adnotârunt Oldra. consilio 118. Rota in antiquis 766. & in nouis 134. Anchar. in Clem. 1. de præb. Ioan. Andr. in Specu. rubr. de concess. præb. Barb. in capit. vlt. colum. antepen. de peculio. cleri. glo. in reg. cancell. 60. Feli. in dict. ca. ad aures. nu. 14. Philipp. Probus latè in d. c. vnico. de cleri. non resid. n. 37. 52. & 57. Ripa lib. 1. resp. c. 5. Parisi. consi. 33. libro 4. col. 2. Ioan. Staphilæus de literis grat. & iusticiæ. fo. 29. col. 2. Gomezi. in tract. de expectatiuis. nu. 104. quorum opinio CōmunisCommunis est. & probatur è text. in d. ca. vnico. à quo & ipse aliam in distributionibus quotidianis conclusionem adnotaui in capitul. cùm in officijs. de testamentis. nu. 4.

Ad quæstionis igitur responsionem ex Bonifacij Octaui constitutione proponitur conclusio prima. Consuetudine induci non potest, quod

2

*distributiones quotidianæ absentibus, & minimè ministrantibus dentur. ita etenim statutũstatutum est in dicto ca. vnico de cleric. non resid. in 6. ex pluribus, quæ Doct. inibi tradiderunt, nam harum distributionum ea est propria natura, vt his, qui verè intersunt diuinis officijs competant, non alijs, & ideò nec his debentur, qui fictè residere censentur, nempe canonicis iuxta iuris permissionem existentibus in episcopi seruitio & ministerio. c. de cætero. de cleri. non resid. item nec his, qui literis operam dantes in aliqua literarum, bonarumq́ue artium, iuris diuini & humani Academia ad maiorẽmaiorem ecclesiarũecclesiarum vtilitatẽvtilitatem ius ipsum diuinũdiuinum, vel humanũhumanum PontificiũPontificium tamen ꝓfitenturprofitentur: hi siquidem distributiōesdistributiones quotidianas non recipiunt: sicuti notatur in c. licet. de præb. vbi glo. Ab. & Docto. quibus ad|

p. 409

stipulatur, quod habens à Romano Pontifice priuilegium, vt fructus beneficij etiam absens recipiat, non poterit distributiones quotidianas ex eo habêre. tex. & ibi gl. communiter recepta in c. vlt. de rescrip. li. 6. glo. & ibidẽibidem Doct. in c. 2. de priuil. eo. lib. tradit idẽidem Io. Staphil. de literis gratiæ, & iusticiæ. fol. 192. col. 1. etiāetiam si dispensationis, & priuilegij authoritate speciali seruiatis ecclesiæ per vicarium, nam in hac specie distributiones quotidianæ nec absenti, quia personale ministerium ecclesiæ non exhibet, nec vicario, quia is canonicus non est, minimè debentur, authore Calder. con. 1. tit. de cleri. non resid. in quo verba principis priuilegiũpriuilegium concedentis omninò sunt expendenda, ne ꝗdquid aduersus eius concessionem fiat. Sic quamuis princeps proprio rescripto iubeat absenti reddi fructus beneficij, ac si is præsens esset: nōnon ex hoc ei debentur distributiones quotidianæ, gl. omnium consensu probata in d. c. vnico. de cleric. non resid. in 6. & inibi Probus num. 50. & idem erit, vbi princeps absenti permittat fructus recipere, & ei deberi statuat, ac si resideret ipse, adhuc enim ex hac indulgentia fructus beneficij distinctos à distributionib. percipiet: non ipsas distributiones quotidianas: quod adnotauit post alios Guiliel. Cassador. decisi. vnica. de cleric. non resident. Atque hæc iure procedere videntur, licet. glo. contrarium sentiat in cap. cùm dilectus. de cleric. non resident. Scribunt siquidem Antoni. & Deci. in capit. cũcum omnes. de constit. Domini. & Francus in d. ca. vnico. maximum esse discrimen inter residentiam, quæ quidem dicitur, cũcum quis eo loco habitat, in quo ecclesia est, cuius beneficium habet, appellaturq́ue ab aliis præsentia: & alia ex

3

*parte interessentiam: cũcum obtinens beneficium ipsis diuinis officiis celebrandis pręsens est, & ministerium eorum celebrationi, ac altari exhibet. gl. in d. cap. vnico. verb. affuerit. ex qua hi Doct. adnotarunt, iure Pontificio ad percipiendos, & adsequendos fructus beneficij solam residentiam absq;absque ministerio personali, & præsentia in diuinorum officio celebratione sufficere, non sic ad obtinẽdasobtinendas quotidianas distributiones, quas quis, nisi intersit diuinis officiis, habere non potest, hoc probatur argumento ab speciali in d. l. capit. vnico, secundũsecundum Domini. & Franc. ibi. verũverum priorem huius distinctionis partẽpartem falsam esse censent Hosti. in summa, tit. de cleri. non resident. §. 2. q. 27. Astensis lib. 6. tit. 34. Syluester, verb. residentia. in prin. Andræas ab Exea in d. cap. cùm omnes. numero 58. existimantes, nequaquàm sufficere ad obtinendos beneficij reditus, etiam absq;absque quotidianis distributionibus, ipsius clerici residentiam, nec præsentiam, habitationemúe in loco, vbi est ecclesia ipsa, sed oportere, quòd ipse clericus habẽshabens beneficiũbeneficium seruiat ecclesiæ, officia ecclesiastica exerceat, altari ministret, faciatque ipsemet ea, quæ ad ecclesiæ regimen & cultum necessaria sunt, quorum opinio in beneficio, cui imminet cura animarum probari videtur in c. conquerente. cap. relatum. cap. quia nonnulli. de cleric. non residentibus. Et ꝓfectòprofectò plurimũplurimum applaudet consideranti legis naturalis, & diuinæ rationẽrationem, cōciliorũconciliorum sanctorũq́uesanctorumque patrum decreta: cùm ex his appareat, decimas, cæterosq́;cæterosq́ue ecclesiasticos reditus nōnon alia ratione, nec alio iure habentibus sacerdotia, beneficiaq́ue ecclesiastica præstari, quàm si & hi operas in ministerio ecclesiæ impenderint, quæ ab ipsis canonibus indictæ, & institutæ fuerint: quemadmodũquemadmodum ante nos diligentius, & doctius alij tradidêre. Nec tamẽtamen inficior priorẽpriorem sententiam non statim damnandam esse: modo sacerdotes, & alij clerici quibus beneficia collata fuerint, omni conatu, & opera curent præsentes quidem, quod ecclesiastica officia, ac reliqua munera, quæ commodè per aliũalium expediri possunt, solenniter, diligenter, & absque vllo periculo ministrentur: ea verò, quæ ipsorũipsorum propriam industriam exigunt, ipsimet tanquātanquam operarij digni mercede, non per vicarium, sed proprio labore subeant, sic tandem fiet, vt cùm præsentes sint, etiam vicarium habere possint, nec fraudent oues sibi commissas ꝓpriapropria præsentia, & industria, ob quæ stipendium à Christianis integrum accipiunt. His equidem, & aliis prima conclusio probatur pręter authoritatem, quam habet ex Bonifacij Octaui constitutione. Hæc verò aliquot interpretationes patitur ad eius apertiorem intellectum.

Prima sanè in hunc modum proponitur, vt tandẽtandem consuetudine effici non possit, quod quotidianæ distributiones debeantur absentibus, qui non intersint diuinis officiis, nisi consuetudo id induxerit in eo casu, quo de iure dubiũdubium est, an absentibus distributiones quotidianæ debeantur. Etenim si contigerit aliquis casus, in quo iure Pontificio scripto non sit expeditum, absentibus non deberi quotidianas distributiones: imò ex eodem iure sit ambiguũambiguum, an debeantur: poterit consuetudo legitimè pręscripta hanc ambiguitatem interpretari, & declarare: cum nihil nouum nec iuri contrarium apertè sit per eam inductum, secundum Bald. inter consilia Card. cons. 53. DeciũDecium. in d. c. cùm omnes. 1. lect. col. 1. & Exeam ibi nu. 50. RochũRochum Curti. in. c. vlt. de consuet. fol. paruo. 15. col. 2. 3. notab. 3. limitatione. Qui autem sint casus, in quibus iure Pontificio controuersum sit: nec quidem expeditũexpeditum, absentibus & his, qui diuinis officiis non fuerint præsentes, deberi quotidianas distributiones, deducitur ex notatis in d. c. vnico.

Secunda prædictæ constitutionis interpretatio eam quæstionem habet, num ea constitutio seruanda sit, vbi consuetudo fuerit post eandẽeandem |

p. 410

constitutionẽconstitutionem inducta, & legitimè præscripta? Nam videtur ex ea constitutione, quæ consuetudinem tollit, sublatam fuisse præteritam cōsuetudinemconsuetudinem, non futuram: cùm constitutio re

4

*probans consuetudinem, præteritam tantum, non futuram improbet, glo. in Clem. statutum. de elect. verbo, consuetudine. quam Imol. inibi sequitur, quamq́;quamque dixêre singularẽsingularem esse Abb. in c. vlt. col. vlt. de consuet. idem consi. 7. col. 4. lib. 2. Bald. in l. vlt. C. de pact. pigno. Roma. sin. gu. 180. dixit ordinariam Iason in l. si mihi, & tibi. §. in legatis. 1. & 2. lectio. ff. de legat. 1. commẽdatcommendat Abb. in c. 2. nu. 7. de probatio. & in capit. in Lateranensi. col. 1. de præb. notat Anchara. cōsilconsil. 51. optimus text. in cap. 1. de cōstitconstit. in vj. Quo in loco gl. contrariam sentẽtiamsententiam probat in specie cap. vnici. de cleric. non residentibus existimans verb. expressæ, non posse nouam induci consuetudinem, quoties ius ipsum consuetudini resistit: sicuti in d. cap. vnico. resistit. atque ita satis aperte secundum hanc partem intellexit glossa prædictam constitutionem, qua in re prænotare oportet aliquot conclusiones, ex quibus constet huius dubitationis congrua resolutio.

Prima conclusio: Lex, vel Canon consuetudinem aliquam iniquam, & irrationabilem decernẽsdecernens, non tantùm præteritam, sed & futurāfuturam damnat, ita quidem, vt & futura consuetudo minimè admittenda sit, quippe quæ sententia legis appareat iniqua. capit. vlti. de consuetud. sensit hoc Innocent, in c. ex parte, vers. sed distingue. de consue. sensere item Domi. in cap. 1. col. vlti. de constit. in 6. & alij, quibus sequens propositio omninò placet.

Secunda conclusio: consuetudo etiam futura ꝓcedereprocedere nequit aduersus canonem, vel legem, q̃quam ipsam consuetudinem simpliciter reprobauerit, nānam & eāeam sensim iudicat iniquam esse. ita sanè censent Abb. in d. c. 2. nume. 7. de probationi. Domini. & Franc. in cap. 1. col. vlti. de constitut. in 6. Bartol. in l. vlti. ff. de legat. 2. Aretin. in l. 3. ff. de testament. Bald. in d. l. vlti. C. de pact. pignor. Andræas Tiraquell. li. de retract. in præfatione. numero 18. & 19. idem tenent asseuerantes, hanc opinionẽopinionem communem esse Felin. & Decius vterque numero 11. in d. cap. 2. de ꝓbatioprobatio. Rochus Curti. in d. cap. vltim. folio paruo. 52. colum. 4. Iason in l. de quibus. ff. de legibus, numero 55. Alexand. & Iason in l. si mihi, & tibi. §. in legatis, ad finem. ff. de legatis primo.

Tertia conclusio: consuetudo ex noua causa potest induci contra legem derogantem etiam expressim futuris consuetudinibus, quod existimant Antoni. colum. 26. Abb. colum. vltim. Rochus Curtius folio 53. colum. 2. in dicto capitulo vltim. de consuetudine. Domini. in dicto capitulo 1. colum. vlti. Abb. numero 8. & Decius numero 11. in dicto cap. 2. de probatio. Quorum opinio communis est, ac vera quidāquidam ex eo, quòd noua causa tollit iniquitatem, quę inesse videbatur ipsi cōsuetudiniconsuetudini eo tempore, quo lex eam, vt iniquam reprobauit.

Quarta conclusio: poterit simpliciter cōsuetudoconsuetudo constitui, & vires obtinêre aduersus legem, quæ licet consuetudinem reuocauerit, eiq́;eique derogauerit. non tàmen eam reprobat, damnat, nec reprehendit. etenim ex eo, quòd lex quidquam statuerit non obstante cōsuetudineconsuetudine, cui expresse derogat, non eāeam reprobat, nec irrationabilem, aut iniquam esse iudicat, sed eam tollit, quemadmodum solent tolli veteres leges ex causis, quæ iuxta temporis qualitatem, & rerum vicissitudinem iustæ legislatoribus apparent: nec ex hoc leges antiquatæ, iniquæ censentur, imò poterunt iterum in praxim, & negociorum definitionem adduci, si reipublicæ administratori placuerit. Non oberit, quod in legibus, & canonibus posterioribus mentio facta sit consuetudinis ad eius derogationem, cùm ea mentio fiat ad effectum, vt constet, per leges has tolli consuetudinem, siquidem alioqui per legem generalem à principe statutam, non censentur sublatæ consuetudines regulariter, quæ ante ipsam legem vim consensu populi habebant. text. in capitulo primo. de constitut. in 6. vbi Domini. Franc. & Gomezi. numero 86. & pluribus sequentibus. Abb. in capitulo vltim. colum. final. & ibi Rochus, folio 55. columna tertia. de consuetudi. Bartol. in l. de quibus decem, opposit. nume. 5. & ibi Iason. ff. de legibus, nec huic sententiæ præiudicat iurisconsultus in l. 3. §. diuus. ff. de sepulc. violat. Quia quidquid prauè inibi commentus sit Accursius, ea respōsioresponsio procedit, vbi post legem principis generalem, fit municipalis constitutio, vel inducitur consuetudo propria alicuius ciuitatis, & ei peculiaris: iuxta quem sensum non probat iurisconsultus, per legem principis generalem tolli municipales constitutiones, & particulares locorum consuetudines, sed post legem principis generalem non posse contrariam municipalem legem statui, quod ad aliam quæstionẽquæstionem pertinet, quæ huic loco minimè conuenit. illud verò omittendum non est, ideò in dicto §. diuus. municipalem legem tolli, quia ea bonis moribus, quibus tunc ad reipublicæ vtilitatem Ethnici vtebantur, aduersabatur, vel saltem ea lex iniqua erat inspectis principum prohibitionibus, quibus vetitum erat, intra vrbes ipsas, & ciuitates mortuos sepeliri. l. mortuorum. C. de religio. & sumpt. funerum l. secunda. tit. 13. part. prima.

Hac denique resolutione quatuor his adsertioni

5

*bus proposita, deducitur primo intellectus, & examinatio glo. in Clemen. vlti. verb. quamuis. de reb. eccl. q̃quam censet, per hæc verba, & similia, sublata quacunq;quacunque cōsuetudineconsuetudine, aut nōnon obstāteobstante |

p. 411

quacunque consuetudine, etiam immemorialem, vt hac interim dictione vtar, consuetudinẽconsuetudinem reuocatam, & sublatam censeri. idem glos. in Clement. prima, verb. quanticunque. de foro compet. quas Feli. sequitur in cap. dilecti. colum. tertia. de maiori. & obedien. Antoni. colũcolum. tertia & Panormit. 3. notab. in capit. cùm ex officij. de præscript. Ioan. Andr. & Abb. in cap. cũcum instantia. de censib. idem voluit Cardinal. in dicta Clement. vlti. vbi simpliciter absque dictione vniuersali per legem tollatur consuetudo. Contrarium tandem voluerunt, etiam apposita dictione vniuersali, Bald. in l. vnica. C. de anna. excep. colum. secunda. Bald. & Ange. in l. omnes. in fine. C. de præscript. 30. anno. Alexa. in l. nemo potest. colum. vltima. & ibi Ripa numero 115. ff. de legatis primo. Felin. in rub. de præscript. col. pen. Floria. in l. an vsusfructus. ff. de vsufr. per illum tex. Matth. Afflict. deci. 254. & alij citati per Tiraquel. li. 2. de retra. §. 1. glo. 2. numero 23. quibus suffragatur, quòd licet seruitutes non habentes continuam possessionẽpossessionem non præscribantur. l. seruitutes prædiorum. ff. de seruit. id tamen non intelligitur de præscriptione immemoriali l. hoc iure. §. ductus aquę ff. de aq. quot. & æstiua. Etenim quamuis Cardin. sententia falsa sit, & adhuc dubia item appareat gl. in d. Clement. vnica. & in d. Clem. vlti. à plerisque recepta opinio, adnotandum tamen erit, vtranque Cardin. & glos. sententiam omnino veram esse, quoties consuetudo à lege, vt iniqua, & irrationabilis damnatur, ac reprobatur, nam tunc damnata eodem pacto censebitur quæuis consuetudo, etiāetiam immemorialis, centenariaq́;.centenariaque quod manifesta ratione cōstatconstat, & colligitur ex Aretino in l. cùm stipulatus sim à Proculo. colum. 3. ff. de verbor. obligat. Rocho in dicto folio 53 colum. 3. Felino in d. cap. cùm ex officij. num. 13. & Tiraquell. d. glos. 2. num. 25. Ex quibus idem erit, si perpensa mente legis derogantis consuetudini, eadem ratio verè obtineat etiam in ea, quæ processit à tempore, cuius initij nulla est hominũhominum memoria.

Secundò, hinc colligitur vera interpretatio text. in d. cap. vnico. de cle. non resi. in 6. vt denique per eam constitutionem, etiam futura tollatur consuetudo, cùm ob iniquitatem, & abusum inibi consuetudo improbetur, quod expressim ad eandem constitutionem adnotauit Philippus Probus num. 40.

Tertiò, eadem ratione infertur, eam constitutionem intelligendam fore in generali consuetudine, non ea quæ ex peculiari, & speciali causa in aliqua ecclesia inducta fuerit, ob iustam aliquam rationem, sicuti contingere poterit, si in ecclesia cōsuetumconsuetum sit, quotidianas distributiones absentibus deberi, modò hi absint causa studij, vel ad breue tempus, secundum Decium numero 2. columna prima. & lectione 2. Andr. ab Exea numero 50. in dicto capitulo cùm omnes.

Sic & Quarto eadem constitutio minimè seruanda erit, vbi post eam sanctionem ex consensu Romani Pontificis fuerit consuetudo inducta, quod distributiones quotidianæ dẽturdentur absentibus à diuinis officiis. Panormitan. consilio 94. libro primo. & Andræas ab Exea in d. capitulo cùm omnes num 52. oportet tamen hanc consuetudinem aliqua ratione, & causa ab iniquitate defendi, cùm alioqui iniqua esse videatur.

Tertiò, eadem constitutio, quæ de distributionibus quotidianis tractat, ita erit intelligenda, vt simplices quotidianæ distributiones, non du

6

*plices debeantur, & dentur ei, qui officiis diuinis interest & pręsens est ratione duorum officiorum, non enim magis præsens est is, qui simul archidiaconus, & canonicus est, quàm is, qui tantum canonicatum habet. Et ideò sat erit, quòd is simplices habeat distributiones, nẽpenempe vt Archidiaconus, vel vt canonicus, cùm illæ dẽturdentur ob personalem præsentiam, ita equidem voluit Antoni. in capitulo cùm olim. de re iudicat. quem sequuntur Rochus Curti. in capitulo vltim. de consuet. folio paruo. 49. columna 4. & Ludoui. Gomezi. in tract. de expectatiuis. nume. 54. contrariũcontrarium, imò quòd is, qui simul canonicus, & Archidiaconus sit, obtinêre debeat ob pręsentiam personalẽpersonalem duplices distributiones, eas, inquam, quæ archidiacono tantùm, & canonico tantũtantum deberentur, tenent Ioan. Andræas, Abb. & Feli. in d. cap. cùm olim. Bald. & Card. ei suscribens cons. 53. pro quibus est text. elegans in l. Titia. §. qui Marco. ff. de anna. legat. vbi iurisconsultus scribit, quòd si legentur libertis annua alimenta, & Marco cẽtũcentum, debebũturdebebuntur Marco alimẽtaalimenta annua, & simul cẽtumcentum, si Marcus libertus sit: quam respōsionemresponsionem singularem esse asserit Bald. in capitulo cũcum in iure. de electionibus. tractatq́ue de eius intellectu Bart. in l. quæsitum. §. penult. ff. de fundo instr. & idem probatur ex eo, quòd potest quis duplici officio fungi, modò exercitiũexercitium vnius alteri non contradicat, aut repugnet, vel alterius vsum non impediat. l. si consul. & ibi gloss. ff. de adoptio. l. fistulas. §. primo. ff. de cōtrahendcontrahend. emptio l. tertia. ff. de ritu nuptiar. l. accipientis. ff. de aut. tut. l. quisquis. C. de postul. l. hac parte. C. de proxi. sacro. scri. li. 12. l. vlt. C. de assess. latè post alios Deci. in capit. 3. de probat. Saltem priuilegio principis, etiāetiam si ius obstet, id licitũlicitum esse constat, & ideò qui simul Archidiaconus, & canonicus est, in eadem ecclesia duplicem vocem in electionibus habet, vt Archidiaconus, inquāinquam, & vt canonicus, textus in dicto capitu. cùm olim. vbi Abbas, & Doctores post glossam inibi, & est communis opinio secundum Felinum ibidem. Quam ob rem quidquid dixerit Antonius, opinio IoānisIoannis Andreæ |

p. 412

verior est. saltem cùm Aretinus in dicto capite tertio, de probationib. dubiam esse censeat Ioannis Andreæ sententiam, ea obtinebit, si per consuetudinem fuerit recepta iuxta primāprimam dicti capitu. vnici interpretationem, idemq́;idemque notant Bald. & Cardin. dicto consilio 53. Deci. in d. cap. cùm omnes 1. lectio. colum. prima. Exea ibi numero 52. quamuis Rochus Curti. in d. ca. vlt. de consuetud. fol. 94. colum quarta teneat, adeò esse veram Anto. sententiam, quod nec contraria consuetudine possit admitti, quod ego falsum esse proculdubio opinor.

Quartò quod de distributionibus quotidianis decisum est, ita quidem erit accipiendũaccipiendum, vt absentium partes, & quæ eis, si præsentes forent, deberentur distributiones, non cæteris præsentibus, sed ipsi Ecclesiæ competant, & ad eam

7

*pertineant, secundum eam distinctionem, qua passim Doctor. vtuntur, & ipse hic exponam. Nam si nullus ex Ecclesiæ ministris intersit diuinis officiis, omnes quotidianæ distributiones, quæ eis forẽtforent dandæ, si præsentes fuissent, ad Ecclesiam ipsam pertinent secundum Domi. & Francisc. post alios in dicto capitulo vnico, de cleri. non resident. in sexto. & Gulielm. Chassador. decisi. vnica eiusdem tituli. Quod si Canonici aliquot diuinis officiis intersint, alij vero absentes fuerint, tunc in quotidianis distributionibus receptũreceptum est, eas, quæ absentibus, si præsentes forent, omninò competerent, præsentibus adcrescere. glos. in clement. vt hi, qui diuinis. de ætat & qualita. verbo, dimidia. in ipsis vero fructibus principalibus à quotidianis distributionibus distinctis, absentium partes in Ecclesiam ipsam conferuntur, & ei debentur, glos. in clementi. secunda. verb. suspensos. de vita & honestate clericorum. quas quidẽquidem glossarũglossarum opiniones, & distinctionẽdistinctionem hanc vltimam sequuntur inibi Doctor. Francus post alios in capitu. vltimo, columna penultima, de rescript. libro sexto. & in dicto capitulo vnico, columna penultima & fina. glos. in Pragmati. Sanction. titul. de tenentib. capitulum tempore Missæ. verbo, Neque. Felin. in capitulo Apostolicæ numero 12. de exceptionibus. Est item text. pro vltimo distincti. membro in capitulo penultimo. & ibi Innocentius, Henricus, Abbas, & alij de cleric. non resident. Ex quibus constat, distinctionem hanc omnium cōsensuconsensu probatam esse, opinio tamen glos. in dicta clemẽticlementi. vt hi, qui diuinis. obtinet, vbi statuto, vel consuetudine Ecclesiæ certa quantitas est distribuenda inter eos, qui horis Canonicis, & diuinis officiis præsentes fuerint. Etenim tunc pars, quæ absentibus ob præsentiam deberetur, potius præsentibus competit iure non decrescendi, quàm adcrescendi: at si ita res instituta sit, vt cuilibet Canonico, qui præsens horis Canonicis fuerit, detur certa ac definita quantitas, eo casu portio absentis, non cæteris præsentibus dabitur, sed apud ipsam EcclesiāEcclesiam manebit, hic siquidem locus non est iuri adcrescẽdiadcrescendi, quia præsenti certa debetur quantitas, absenti vero nulla, secundum Imolam, & alios in dicta Clementina, vt hi qui diuinis. glos. in dicta pragmatica Sanctione, verb. Neque. optimus textus in l. si Titio. ff. de legatis secundo. & præterea hoc suadetur ex eo, quod in hac specie nulla est cōiunctioconiunctio inter Canonicos nec rei, nec verborum: & ideò expeditum est, ius adcrescendi non esse ad hanc redituum distributionem considerandum. Quòd verò diximus, ad Ecclesiam pertinere eam portionẽportionem, quæ absentibus, si præsentes fuissent, deberetur, tunc obtinet, cùm ex patrimonio Ecclesiæ, cui ministratur, dantur reditus, & quotidianæ distributiones ipsis ministris, nulla facta diuisione redituum inter ipsam Ecclesiam, & eius ministros, quasi aliud dicendum sit, vbi patrimoniũpatrimonium Ecclesiasticum in duas sit diuisum partes, quarum vna ipsius Ecclesiæ, ad eius fabricam, vestes, aliaq́ue ei necessaria, propria sit, altera verò administrorum victum, & laboris mercedem sit destinata. Nam si patrimonium, & distinctos reditus ministri habuerint, quidquid diximus in præmissa distinctione ad Ecclesiam pertinere, id verè cedit in patrimonium commune ipsorum ministrorum. Et sanè, ni fallor, etiam in reditibus principalibus distinctis à distributionibus quotidianis, idem erit quod & in ipsis quotidianis distributionib. quoties certa redituũredituum quantitas constituta sit, & destinata ad hoc, vt inter ipsos ministros diuidatur, etenim eo casu portio absentium, portiones præsentium, & personaliter ministrantium auget. Vnde in hac quæstione tantum est constituenda differentia seclusa glossarum & Doct. sententia in hoc, an sit ex reditibus Ecclesiæ certa quantitas destinata ad ipsorum ministrorum victum, & laboris mercedem, vel sit statutum, vt cuilibet ministro detur certa annua præstatio. priori equidem casu siue in distributionibus quotidianis, siue in principalibus reditibus beneficiorum, absentium portiones præsentibus debentur, & adcrescunt, in posteriori vero absentium partes apud ipsam Ecclesiam manent, eiq́ue iure omninò debentur.

Quintò ad prædictæ constitutionis intellectum inquirendũinquirendum est, an ministris Ecclesiæ, qui morbo impediti personaliter ministrare non valẽtvalent,

8

*quotidianæ distributiones debeantur? Nam & Philippus Francus in dicto capite vnico, existimat, consuetudine fieri posse, vt quotidianæ distributiones absentibus debeantur, atque ita intelligendum esse quod Romanus Pontifex in dicto capite vnico, à regula excepit, vt secus sit, vbi nulla de hoc adest consuetudo, quia censet, eo casu etiam infirmis quotidianas distributiones nōnon deberi. ita ipse Franc. |

p. 413

in §. qui vero. 1. & secunda columna. Ego contrariam sequutus opinionem existimo, iure communi scripto absq;absque vlla cōsuetudineconsuetudine quotidianas distributiones clericis infirmis deberi. quod probatur in dicto capitulo vnico. vbi à regula, quam præmiserat Romanus Pontifex de distributionibus quotidianis minimè dandis absentibus à diuinis officiis, excepit ipsos infirmos, qui morbo impediente non potuerunt diuinis officiis personaliter interesse. idẽidem apparet ex l. arboribus. §. de illo. ff. de vsufructu. quo in loco glossa adnotauit, famulo infirmo salarium esse præstandum etiam eo tempore, quo ægrotus sit, quam opinionem tenuerũttenuerunt Innocent. Ioan. Andræ. & Barbat. in capitulo tertio. de locat. numero 25. Domi. in dicto. §. qui vero. Hostien. & Speculat. citati per Aufreri. decisio. Thosolana. 268. quibus accedit textus in l. quarta. §. Stichus si hæredi. ff. de statu liberum. vbi cōditioconditio seruiendi certo tempore, censetur euenisse & contigisse, si eo tempore seruitium impendi non potuit morbo impediente, etiam si tempus sit numero dierum certũcertum, & definitum, nec tamen certum in specie. optimus ad idem text. in l. 1. §. diuus. ff. de varia cogni. hanc tandem opinionem adserit esse cōmunemcommunem Imol. in d. capit. 3. de locat. numero 10. Cæterum contrarium adnotarũtadnotarunt Franc. in d. §. qui vero. glo. in l. penultim. C. de cond. ob caus. & in d. l. 1. §. diuus. pro quibus est text. in l. si vno. §. item cùm quidam. ff. locat. vbi qui locauit operas suas non recipit mercedem eius temporis, quo morbo impeditus eas præstare non potuit, morbo inquam, impeditus, vel alio casu fortuito. ad idem inducitur text. in l. si pecuniam. in princ. ff. de condi. caus. dat. cui cōuenitconuenit Regia l. 44. titu. 14. part 5. quæ expressim tractat de impedimento ægritudinis. Ex ꝗbusquibus tandẽtandem hæc posterior sentẽtiasententia verior apparet secundũsecundum ImolāImolam in d. capit. 3. de locat. numero 10. post Anto. & Anchar. ibi Bartol in d. §. diuus. & in dict. §. item cum quidam. & in l. operæ. ff. de vsufructu legato. vbi Dinus. Oldradus, Iacobus Arenæ, & Albericus idem tenent, idem Alberic. in d. §. Stichus, & in d. §. de illo. Aufreri. d. decisio. 268. Cardina. & Imol. in cap. 1. de cleric. ægrot. vbi Panormita. eandem opinionem sequutus fatetur, eam communem esse, quod itidem asseuerant Baptista de Sancto Seuerino in l. diem functo. ff. de off. ass. quæsti. 48. & Syluest. verb. Familia. §. 2. tenetur tamen dominus famulo ægrotanti, cibaria, & modicas, ac tenues expensas exhibere. Bartol. in l. si cum dotem. §. sin autem ff. solut. matri. & in l. in rebus. ff. commodat. Abb. in d. cap. 1. Aufreri. 8. Syluester in præcitatis locis. Non obstat. text. in d. §. de illo. quippe qui tantum probat, quod in seruo ęgrotante retineatur vsusfructus, licet is inutilis sit, quod parum ad nostram quæstionẽquæstionem attinet, deinde responsio iurisconsulti in d. §. Stychus. Specialis est fauore libertatis. Sicuti & in dicto. §. diuus. fauore, & peculiari priuilegio aduocatorum illud obtentum est propter excellentiam officij, & ingeniosam professionẽprofessionem. Item non oberit text. in d. c. vnico. ex quo distributiones quotidianæ infirmis dantur, qui tamen non possunt personaliter Ecclesiæ ministrare, nam in eo casu non tantum ob laborẽlaborem ꝑsonalempersonalem, sed & propter officium, & dignitatẽdignitatem debentur distributiones, aliiq;aliique ecclesiastici reditus. Vnde ex ea decisione efficax argumentũargumentum sumi nōnon poterit ad mercedem famulo infirmo præstandam. Sic 1. Regum capit. penult. Amalacita seruum dereliquit, quod is ægrotare cœpisset. igitur licet famulo infirmo salarium minimè debeatur, ministris tamen Ecclesiæ, qui impediente morbo nōnon possunt diuinis officiis interesse, quotidianę distributiones debitæ sunt.

Sextò hoc ipsum erit intelligendum, quando ægritudo fuit absentiæ vera causa, cùmis, qui modo ægrotat, solitus sit tempore rectæ valetudinis officiis diuinis interesse. Quod si ægrotus minimè consueuerit vsus integra valetudine horis canonicis interesse, nequaquam percipiet durante ægritudine quotidianas distributiones. Ioan. Andræ. Cardinal. & Abb. in cap. ad audientiam. De cleri. non resi. Ioan. And. Domi. Et Franc. in d. cap. vnico. & glo. in Pragmat. Sanctio. titu. quo tempore quisque debeat esse in choro. versicu. percipiunt. Corset. in singul. verb. infirmus. Abbas in capitu. plerumque. de rescriptis. Et Felin. dicens ita omnes tenere in capitu. Apostolicæ. nu. 12. de exceptio.

Septimò quotidianæ distributiones non tantum simpliciter ægrotantibus debentur, sed etiam his, qui ex propria culpa in morbũmorbum inciderunt: etenim hi quamuis propria culpa sint impediti, hoc tamen impedimentum nec à iure, nec ab homine, sed ab ipso Deo illatum fuit, nec denique in id culpa ægrotantium præcessit, vt morbo non possint personaliter ministrare, quod constat ex his, quæ à me adnotata fuerunt, huius operis lib. 2. cap. 16. nume. 9. tametsi Philippus Probus in d. cap. vnico. nume. 17. teneat, quotidianas distributiones minimè dandas esse infirmis, & ægrotantibus, quibus ex ꝓpriapropria eorum culpa morbus euenerit.

Octauò, non tantum ægrotis debentur quotidianæ distributiones: sed etiam & aliis, qui absunt à diuinis officiis, propter aliquam aliam vrgẽtemvrgentem causam, & necessitatem, vel ob euidentem Ecclesiæ vtilitatem, quod expressim statutum est in dicto capitulo vnico. in 2. eius parte. Circa cuius decisionem adsumenda est ea distinctio, an canonicus, vel habens ecclesiasticum beneficium absens sit à loco, vel oppido ipso, in quo ecclesia est, an præsens. Hoc etenim casu distributiones quotidianæ omninò debẽturdebentur his, qui vel morbo, aliaúe necessitate, aut eccles. vtilitate impediti sunt horis adesse canoni|

p. 414

cis, diuinisque officiis interesse, illo vero minimè his debentur, nisi hoc consuetudine fuerit obtentum. text. in capitulo cùm nōnon deceat. de electi. in sexto. adiuncta interpretatione text. in dicto capit. vnico. §. primo secundum gloss. Ioan. Andræ. & Doctor. ibi præsertim Domini. cuius resolutionem sequitur Francis. à Ripa in tract. de peste. secunda parte. numero centesimo quadragesimo quinto.

Nonò hinc deducitur, quod absens à loco beneficij tempore pestis, licet fructus præcipuos, & principales percipiat, non tamen habebit quotidianas distributiones, nisi consuetudine obtentũobtentum sit, eas absenti ex iusta causa dari, quod in specie respondit Ripa in d. 2. part. num. 145.

Decimò eadem ratione verus intellectus constat ad id, quod scribit Cald. cons. 17. titu. de præb. asseuerāsasseuerans, quod canonicus expulsus à ciuitate propter seditiones absque eius culpa à cōtrariæcontrariæ factionis hominibus, percipere debet distributiones quotidianas. quem secuti sunt Feli. in d. cap. cùm omnes. nu. 22. & Philip pus Probus in d. cap. vnico. nume. 22. Etenim hoc verũverum est, vbi consuetudo definiuit, quod absentibus ex iusta causa dentur quotidianæ distributiones.

Vndecimò ex his colligitur, canonicum iniustè in carcerem inclusum in eodem oppido, etiāetiam semota consuetudine percipere posse distributiones quotidianas, & eas ei debitas esse, cũcum is absque eius culpa in eodem loco existens, vbi Ecclesia est, impediatur adesse diuinis officiis, atq;atque ita in hoc conueniunt omnes, quos ad sequentis illationis probationem citabo.

Duo decimò hinc etiam deducitur, quid dicendũdicendum sit in eo, qui ob ex communicationem, qua irretitus est, non adsuit diuinis officiis. Nam iniquè excommunicatus, fructus & reditus beneficij, ꝗquod durante excōmunicationeexcommunicatione eidẽeidem fuerunt denegati, omnino repetit. glos. in ca. super causa 2. q. 5. glo. in cap. pastoralis. §. verum. de appellat. & inibi Abb. Imol. Doct. communiter quẽadmodumquemadmodum Deci. testatur eandem sententiam tenent Domi. in cap. cōtumacescontumaces. 50. dist. & Feli. in d. cap. Apostolicæ. num. 12. iustè vero excommunicatus hos fructus, & reditus amittit, cùm ei iustissimè ob excommunicationem denegẽturdenegentur, glo. in l. inter quos. §. damni. ff. de damno inf. glo. communiter recepta in dicto. §. verum Regia. l. 31. titul. 9. parte. 1. adeò sanè, vt quāuisquamuis deposito, & suspẽsosuspenso à beneficio propter crimẽcrimen, ex reditibus beneficij alimenta sint exhibẽdaexhibenda, ne is cogatur mendicare grauatus inopia in opprobrium ordinis clericorum. glos. & Doct. in dicto §. verum. gloss. in verb. admiserant. in capit. cùm VintoniẽsisVintoniensis. de electio. Abb. in dicto cap. Apostolicæ. columna 3. & Felinus ibi numero 9. qui idem intelligit, nisi clericus suspensus fuerit propter contumaciam, tamen excommunicato nihil ex reditibus Ecclesiæ datur, etiam si is egenus, & pauper sit, cũcum possit resipiscens à contumacia, ac tandem ab excommunicatione immunis effici, quod frequẽtissimofrequentissimo omnium consensu receptum est post gloss. in dicto §. verum idem erit in eo, qui actu, & solenniter depositus sit, & ex authoratus militia sacerdotali, nam & huic minimè exhibenda sunt alimenta ex Ecclesiæ reditibus, authore Felino in capitulo ex parte, de accusatio. Cæterum iniquè excommunicatus tunc demũdemum quotidianas distributiones exigere poterit, cùm tempore ipso excommunicationis præsens fuerit in loco, vbi beneficium habebat, eratq́ue solitus diuinis officiis ante excommunicationis impedimentum adesse, secundum Felinum in d. capit. Apostolicæ. nume. 12. quamuis Domini. in d. capit. contumaces. teneat contrarium, cuius opinio vera est in eo, qui ante excommunicationem non consueuerat diuinis officiis adesse. Etenim is nequaquānequauqam habebit quotidianas distributiones eius temporis, quo iniquè fuerit excommunicatus. obiter tamen illud non prętermittāprętermittam, quòd iniustè excommunicatus, etsi non possit percipere, nec percipiat reditus beneficij, nec distributiones quotidianas, tenetur tamẽtamen horas canonicas priuatim, & occulte dicere ratione beneficij. glos. in capit. presbyterum. 28. distinctio. & ibi Doctor. Cardinal. in Clemen 1. 6. oppositio. de regularib. Hieronym. Gigas de pensionibus quæst. 64. Deci. in capit. intelleximus. numero 5. de iudic. Abb. & Doctor. in capitu. 2. de cleric. excommunic. ministra. Ioan. de Ligniano in clemen. dignum. quæstio. 3. de celebra. Miss. Albertus de Ferrariis in tract. de horis canonic. quæst. 12. & 13. & idem est omninò dicẽdũdicendum ratione ordinis sacri in clerico deposito, vel suspenso, aut excommunicato secundum eosdem, etiam si quis fuerit solenniter, & actu degradatus. Syluest. verb. degradatio. quæstio. 8. nānam licet depositus & priuatus beneficio non teneatur ratione beneficij horas canonicas dicere, vt explicat Cardinal. in §. 1. 91. distinct. artic. 8. tamen ratione ordinis sacri, si quem habet, manet is clericus addictus obligationi has priuatas canonicas horas dicendi. Nec eum excusat, quod reditus Ecclesiasticos non percipiat, cùm id eius culpa contigerit, & per Ecclesiam minimè steterit, quin ipsi reditus eidem clerico beneficium obtinenti darentur, quod ita post alios explicat Palud. in 4. distinct. quæst 5. articul. 1. columna 2. licet contrarium adnotauerit Briardus post Andriani quodlibet q. 4. propo. 5. Sic & licet EcclesiasticũEcclesiasticum beneficium admodum tenue sit, nihilominus tenetur, qui id obtinet, & accepit, horarium hoc officium etiam priuatim dicere, quod adnotarunt glo. ibi. cōmunitercommuniter recepta in ca. 1. de celebra. miss. vbi tex. idem probat. glo. apertior in ca. clericus victũvictum. |

p. 415

& inibi Doct. 91. distinct. Cardin. in clem. 1. de celebra. Miss. Albertus de Ferrar. in tract. de horis Canonic. q. 8. glo. in Prag. Sanct. tit. qualiter horæ Canonicæ sint dicendæ. verb. teneantur. Martinus ab Azpilcueta, quem præceptorem habuisse Salmanticæ, semper in maximam duxi meæ fœlicitatis partem in cap. quando. de consecra. dist. 1. notab. 7. num. 27. imò & excommunicatum, qui Ecclesiæ ac beneficij reditus minimè percipit, teneri ad solutionem pensionis & subsidij, quod Episcopo, aut Romano Pontifici charitatis gratia soluendum est, tenet expressim Hierony. Gigas in d. quæst. 64. & id prænotare videntur Bart. Alber. Ange. & Paul. Castr. in l. inter quos. §. damni. ff. de damno infect. contra glos. ibi quam Bal. sequitur in l. vlt. colum. 1. C. de bonis authorit. iudi. possid. atque præter eum eiusdem gloss. sententiam probat Cuma. ibidem ad hoc inducens text. in cap. quia diuersitatem. de concess. præb. quo in loco Panormit. scribit nu. 11. quod vbi non ipsa culpa, sed pœna culpæ est causa proxima, & immediata impedimenti, minimè imputatur ei, qui culpam contraxit. Ad idem optima glo. in reg. imputari. de reg. iur. in 6. Sic sanè culpa, quę excommunicationem præcessit, non est immediata causa impedimenti, quo excommunicatus impeditur fructus Ecclesiæ percipere, & ex eis onera subire, sed ipsamet excōmunicatioexcommunicatio, quæ quidem culpa non est, sed pœna culpę. Vnde verior apparet opinio gloss. Bald. Cuma. & Abb. quàm Bar. & aliorum, qui contrarium probare conati sunt.

Decimotertiò illud est omninò considerandum, quod diligenter examinata ratione constitutionis in dict. capit. vnico. de cleric. non resid. in 6. apertissimè deducitur, nempe consuetudinem vtcunque legitimè inductam, qua obtentum sit, canonicas distributiones quotidianas debere consequi, si initio celebrationis diuinorum officiorum, canonicarum horarum adfuerint, licet statim à choro & Ecclesia exierint ad alia quidem negocia diuertentes, vel esse iniquam, vel fore intelligendam, cùm canonicus ab horis canonicis & choro discesserit ex aliqua causa, quæ licet omninò iusta non sit, honestam aliquam occupationem inducat, ita quidem, ne temerè ad ocium, forsan ad illicita canonici diuertant. quod colligo ex Palude in quarta distinctione decimaquinta, quæstione quinta. conclusione 9.

Posterior huius capitis pars in eo statu controuersiam habet, an consuetudo efficere valeat, quod canonici & alij Ecclesiastica beneficia obtinentes, possint iustè fructus principales, & verè reditus beneficiorum absentes ab eis

9

*recipere, & profectò glo. in capitu. cùm omnes. & ea vltima de constitut. gloss. in dict. capit. vnico. & item alia in capit. vltim. verb. fructibus. de rescript. in 6. Et in capi. Gratia. eodem libro, & in capi. dudum. in 2. de electio. expressim asserunt, posse authoritate consuetudinis reditus beneficij ab absentibus percipi: quam quidem opinionem adeò veram esse censuit Innocent. in cap. ex tuæ. De cleric. non resident. versicu. item oportet. vt existimet, eam consuetudinem excusare à residẽtiaresidentia & ministerio Ecclesiæ exhibendo etiam per vicariũvicarium, siquidem & consuetudo potest inducere, quod absentes à beneficijs, & Ecclesijs earum reditus percipiant, quamuis nec per vicarios seruiant altaris ministerio: quod verum est in beneficijs simplicibus, quibus animarum cura non incumbit, modò Ecclesia non patiatur defectum in ministerio. Tunc etenim consuetudo ista, quæ immunem redderet clericum, habentem beneficium à ministerio etiam per vicarium præstando, nequaquam iure procederet, quippe quæ esset Ecclesijs admodum grauis & damnosa. tex. in cap. 1. de cōsuetconsuet. atq;atque ita in hac specie scribunt Host. Abb. Fel. & Deci. in dict. cap. cùm omnes. Ioan. de Selua in tract. de benefic. 4. part. quæst. z. Cæterùm in Sacerdotijs & beneficijs, quibus animarum cura imminet, Ioan. Imolensis, prout à quibusdam citatur, in capit. vlti. de rescript. in 6. censet itidem valere consuetudinem, quæ permittat, absentem opera vicarij Ecclesiæ ministrantem, reditus Ecclesiasticos habere, & consequi. hanc sententiam nec falsam, nec omninò veram esse, audet asserere Deci. in d. cap. cùm omnes. tametsi eam defendere conetur inibi Andræas ab Exea, nu. 18. At ipse eam existimo falsam esse sequutus Panormit. in cap. extirpandę. §. quia verò. col. 16. de præbend. Domin. Archid. & Præposit. in capit. sacerdotibus. 31. distinct. Domi. in capit. vlti. de rescript. in 6. super glo. fructibus. Felin in d. cap. cùm omnes. nume. 33. & Seluam de beneficio. d. q. 2. Quibus suffragatur, quod episcopi, alijq́;alijque inferiores pręlati, & pastores iure diuino tenentur ad personalem residentiam, cùm ex iure diuino teneantur pascere gregem sibi commissum. Nam & decimæ dantur à Christianis ipsis sacerdotib. vt eis spiritualia ministrent, & sint in hac Domini vin ea operarij digni mercede. Matth. & Lucæ capit. 10. quòd minimè eis conueniet, si per vicarios eas operas exhibuerint, ac potius ipsi vicarij erunt operarij, quibus Domini nostri Iesu Christi verbum conueniat. Et prætereà personæ industria in his eligitur, quod apertissimum est: quî igitur fieri potest, vt is, cuius ad negocium arduũarduum eligitur industria, alterũalterum substituat? Quibus equidem rationibus & alijs iure firmioribus probant, hanc personalem residentiam iure diuino institutam esse, Caietan. 2. 2. q. 185. artic. 5. Ioan. Driedonis de libert. Christi. pagina 204. omnium diligentissimè, eruditione, pietate Christianisq́;Christianisque moribus insignis vir Bartholomæ. à Miranda in ea controuersia, quāquam de hac re apud TridentũTridentinum habuit, cui aduer|

p. 416

sus Ambrosium Catharinum subscripsit Dominicus à Soto, vir omnium censura & iudicio in Schola Theologica admodum illustris in calce eius operis, cui titulũtitulum fecit de natura & Gratia. Quòd si iure diuino necessaria est residentia prælatorum, & aliorum inferiorum pastorum personalis industria, & opera, non video qua ratione consuetudo valeat ab ea obligatione quenquam immunem reddere, nec excusare. Etenim consuetudo contra ius diuinum nullam potestatem habet, iuxta communem omnium resolutionem in cap. vlt. & cap. quanto. de consuetud. cùm legi diuinæ consuetudo hominum vsu inducta, minimè possit derogare. Nec tamen inficior, aliquot ex causis posse Episcopos, ac sacerdotes, quibus commissa fuerit animarum cura, quandoq;quandoque ab ecclesijs abesse, & à locis, in quibus ipsæ Ecclesiæ sunt constitutæ. Fateor enim posse Ecclesiæ pastorem iustissimè excusari à residentia, aliquot casibus deductis ex legis diuinæ interpretatione, quæ tandem interpretatio declaret, tunc legem diuinam minimè obligare Ecclesiarum prælatos ad residentiam. Hi verò casus cautissimè sunt expendendi, atq;atque ita quidem, quod nec legi diuinæ, quæ obligationem residendi induxit, fraus fiat. Nec hi prælati statim damnentur ex eo, quod ab Episcopatibus & Ecclesijs, ob cōmunemcommunem Reipublicæ vtilitatem, aut Ecclesiæ propriæ commodum absentes operam dant expediendis negocijs, quæ ita commodè per alios expediri non possunt.

Vtcunq;Vtcunque tamen sit, illud certissimum est, clericos non residentes in Ecclesijs, quibus præsunt, aut in quibus beneficia Ecclesiastica obtinent, te

10

*neri omninò ad dicendas priuatim preces horarias à Romano Pontifice & Ecclesia, prælatísue institutas, alioqui hi tenebuntur restituere fructus beneficij, quos perceperunt eo tẽporetempore, quo à dicendis precibus canonicis cessarunt, quod notant Calderic. in cap. 1. de celebr. Miss. Domini. in cap. vltim. de rescript. in 6. 1. notab. quorum opinio verior est secundum Deci. in d. cap. cùm omnes. 2. lectione. colum. 2. & Adrian. in 4. sentent. in tractat. de restit. in quæst. an clericus teneatur restituere, quidquid vltra victũvictum de reditibus beneficij consumpserit. versic. pro responsione. Ripam in l. vlti. quæstion. 66. C. de reuocan. donat. Idem probat Angel. versic. Horę canonicæ. §. 11. eandem opinionem censet tutiorem esse glo. in Pragmati. Sanctione. tit. qualiter horæ canonicæ sint dicendæ. col. 2. & licet contrariam sententiam, quod non teneāturteneantur hi clerici ad fructuum restitutionem, probare conantur Abb. & Cardinal. in dicto cap. 1. Præposi. in summa. 44. distinctione. Syluest. verb. clericus. 4. quæst. 23. & Felin. in cap. postulasti. nume. 7. de rescriptis. post alios, quorum opinio Communis est: Synodus tamen Lateranensis sub Iulio secundo, sessione 9. priorem opinionem proprio decreto comprobauit, modò clericus beneficium sex mensibus iāiam obtinuerit. Huius Decreti meminêre Ioan. Bernard. Præsul Callagurritanus in pract. criminali, cap. 49. & Martinus Azpilcueta in cap. quando. de consecrat. dist. 1. notab. 7. nume. 31. habeturq́;habeturque Canon iste expressim inter acta concilij Lateranensis dicta sessione nona. Quamuis Carol. Molinæ. in consuetudin. Parisien. titu. primo. §. 30. num. 35. asseuerat, non constare, nec apparere, ita statutum fuisse in Lateranensi Synodo, nec id moribus receptum esse, imò nequaquam conuenire Reipublicæ, quod ita statuatur, ne laqueus inijciatur multitudini.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XIII.

SVMMARIVM.