Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAP. XVI.

BENEFICIORVM ecclesiasticorum vera adquisitio bifariābifariam consideratur: primùm etenim quò ad ipsius tituli ius: deinde quantum ad possessionis propriam adquisitionem: siquidem constat, posse quem beneficij ius & titulum habere, qui tamen eius possessionem adhuc minimè nactus fuerit, quippe qui eam nondum apprehenderit. Quantum ad primam partem attinet, receptissimum est, sola canonica collatione absque traditione pos

1

*sessionis, eiusq́ue apprehensione ius in ecclesiastico beneficio adquiri, ipsamq́ue collationem ius ei retribuere. text. optimus in capitul. vltim. & ibi Anchar. Domi. & Francus. de concess. præb. lib. 6. glo. communiter approbata in cap. penul. verb. collatio. de præben. in 6. Dyn. in regu. 1. num. 8. & in regu. qui prior. de regul. iur. Ias. in l. quoties. colum. 3. C. de rei ven. requiritur tamen acceptatio illius, qui collationem sibi canonicè factam habet. tex. est in cap. si tibi absenti. de præbend. in 6. à quo satis expressim colligitur, solam collationem beneficij absque possessionis apprehensione, ius in re, & perfectũperfectum tribuere, postquāpostquam ille, cui collatum fuerit beneficium, eam ratam habuerit: etenim ex hoc |

p. 433

proprium ipsius dicitur beneficium. Addit præterea SũmusSummus Pontifex, etiāetiam ante acceptationem istam, eum qui beneficium contulerit absenti, vel præsenti, minimè posse eam collationem reuocare, nec beneficium hoc alteri conferre, quod speciali quadam ratione procedit: nam & si is, qui absenti causa donationis mittit rem aliquam, possit pœnitêre ante absentis acceptationẽacceptationem l. 2. §. sed & si quis donaturus. & l. absenti. ff. de donationi. id verum est in libera donatione, & quia donator minimè tenetur donare: non sic idem erit in eo, qui ratione officij cōferreconferre beneficia tenetur, etenim semel facta collatione, functus est officio suo. l. iud ex. ff. de re iudic. Quam ob rem etiāetiam ante acceptationem pœnitêre non poterit secundum Panormit. in capit. accedens. colum. 1. de præb. eundem in capitulo publicato. col. 3. de electio. & consil. 11. lib. 2. Bartol. Paul. & Imol. in dicta l. absenti. qui hanc differentiam constituunt inter donationem, & beneficiorum ecclesiasticorum collationem, quæ in conferendo ad liberalitatem non pertinet, licet possit videri collatio ista, donatio quædam impropria respectu illius, cui fit, cùm ei non teneatur præcisè prælatus beneficium concedere, iuxta glos. & ibi Doct. in cap. relatum. de præbend. glos. in §. ex his. 23. quæst. 6. Abb. in ca. tuis. nume. 4. de præbend. Deci. in capit. cùm accessissent col. 1. de constit. Abb. in cap. vltimo, de donatio. Franc. de Ripa in l. vlti. quæst. 48. C. de reuo. donatio. Imò hoc ipsum obtinet, siue præsenti fiat collatio, siue absenti text. in dicto capit. si tibi absenti. siue fiat ignoranti, quod probatur in cap. gratia. de rescript. in 6. adeò quidem, quòd si exequutor Apostolicus conferat beneficium alicui ea conditione expressa, si vacat, collatio tenet, ex eaq́ue adquiritur beneficium, modò id verè vacauerit tempore collationis, quamuis vterq́;vterque conferens, & is, cui collatum fuerit, ignorauerint ipsam vacationem, secundum Ioan. Andræ. Ioan. Mona. & Probum post alios in dicto capit. si tibi absenti. Bald. in l. 3. colum. vlti. C. de sentent. quæ sine certa quan

2

*titate profertur, nec quidquam impedit ipsam collationem conditio illa, si vacat, siquidem quamuis ab inferioribus electio fieri non possit sub ea conditione, si vacat, glo. in capit. 2. de electionib. in 6. versic. incerta. collatio tamẽtamen valet ita facta, & fieri potest. Domi. in dicto capit. 2. Lapus allegatione 6. Feli. in cap. cùm contingat colum. penult. de officio delegat. Ioan. à Selua de beneficio. 3. par. quæst. 20. Ludouic. Gomezi. in regul. de verisimili notitia obitus. quæst. 1. in princip. etiam si Deci. in l. actus. colum. vlt. ff. de regu. iur. hanc differẽtiamdifferentiam improbet, existimans, collationem istam hac conditione factam nullānullam esse, cùm in ducat incertitudinem quandam. Nam in electione loquitur text. in d. cap. 2. qui certitudinem in electionibus requirit, quem commendat Felin. in capit. cùm ex officij. col. penult. de præscriptio. atque ita Ludo. Gomezi in dicta reg. testatur, hāchanc distinctionem, & differentiam communi omnium consensu receptam esse. Ipse verò Romanus Pontifex dubio procul potest beneficiorum collationibus conditionalibus vti. glo. 3. in cap. si gratiosè. de rescript. in 6. quāquam dixit sing. Fel. in cap. vlt. colum. 3. de iudic. notat Abb. in cap. si constiterit. num. 2. de accusatio. explicat Martin. Azpilcueta vir doctissimus in cap. si quando. de rescript. colum. 3. & 4. & hoc quidem etiam quo ad propriam, & veram conditionem apertissimi iuris est, illa etenim conditio, si vacat, vera conditio non est, cùm actum minimè suspendat l. institutio talis. ff. de condit. instit. l. itaque. ff. si certum petatur. Doct. præsertim Soci. Iason. & Deci. l. cùm ad præsens. ff. eod. gloss. singul. in l. si sic. §. 1. ff. de legat. 1.

Est igitur acceptatio necessaria, vt sola canonica collatione beneficium ecclesiasticum fiat acceptantis, absq;absque possessionis apprehensione. Quò fit, vt si Romanus Pontifex beneficium

3

*eius collationi reseruatum alicui contulerit, & is ante acceptationem mortem obierit, adhuc maneat reseruatio salua, & integra, nec beneficium vacet obitu illius, qui eius collationẽcollationem nondum acceperat. Sic beneficium vacans in curia Romana collatum alicui, qui ante eius acceptationẽacceptationem extra curiam moriatur, adhuc vacat in curia, non per mortem illius, cui collatum fuit, quod expressim tenent Oldrad. cōsilconsil. 57. Collectar. in capit. ecclesia vestra. nume. 10. de sortileg. Domi. in cap. 2. de præb. in 6. col. vlt. Speculat. & Ioan. Andr. in rubr. de actione. & petitio. §. penult. Ludou. Gomezi. in regul. de triennali poss. quæst. 30. num. 2. cùm alioqui collato beneficio reseruato, & eius acceptatione facta, reseruatio expiret, etiam ante apprehensionem possessionis, secundum eosdem. & Innoc. in capit. 1. & in cap. ex parte. de concess. præb. Oldrad. consil. 136. quorum opinio communis est teste Ludoui. Gomezi. in dicta quæ. 30. idem tenet Lapus allegatio. 127. Calderi. consil. 10. tit. de præben. Domi. con. 93. Eâdem ratione per mortem illius, cuius aliqua ex causa beneficia sunt Romano Pontifici reseruata, minimè vacabit beneficium eidem collatum, si eam collationem nondum acceptauerat, ꝙquod notat Domi. in dicto capit. 2. de præb. in 6. colum. vltim. Gomezi in regul. de familiarib. Cardin. quæst. 24.

Hæc autem acceptatio beneficij fieri poterit non tantùm ab ipso, cui collatum fuerit beneficiũbeneficium, sed & ab alio eius nomine, modò is habeat speciale mandatum. gloss. in dicto capitul. si tibi

4

*absenti. quam Doct. inibi probant. & sequuntur idem gloss. in Clement. vnica. de concess. præb. verb. præsenti. Rota antiqua. 323. Archid. |

p. 434

& Ioan. Andræ. in cap. ne captandæ. de conces. præb. in 6. Ioa. Staphylæ. de literis grat. & iust. pag. 96. sat tamen erit mandatum speciale ad acceptandum beneficia ecclesiastica, licet speciatim aliquod beneficium minimè fuerit nominatum, sicuti notant IoāIoan. Andr. Abb. & Imola in cap accedens. de præbend. Nicola. Milis, verb. Procurator. col. 7. Doct. communiter in dicto capit. si tibi absenti. Nec poterit collator beneficij pœnitere, quod manifestissimum est. meminit etiam Felin. in cap. nonnulli. §. sunt & alij. numero 46. glossæ in dicto cap. si tibi, dũdum ea in verb. habuerit. tractat de hoc speciali mandato. imò & speciale mandatum ad acceptanda beneficia, sufficiens est ad acceptandum illud, cui animarum cura incumbat, authore Imol. in dicto. cap. accedens. 3. col. quẽquem sequitur Staphilæus in dicto tract. de literis gra. & iust. fol. 50. col. 2 Mandatum autem generale nequâquam sufficiet ad hanc acceptationem, quamuis concessum sit cum libera administratione, quemadmodum placet Felino in dicto. nume. 46. & Rotæ antiquæ. 535. illud profectò hac in quæstione obseruandum erit, hoc mandatum speciale ad acceptandum beneficia ecclesiastica, etiam laico concedi iure posse, secundum Ioan. Andræ. & Abb. in dicto. cap. accedens. Staphilæum dicta pag. 96. cùm ea acceptatio nihil aliud sit quàm declaratio voluntatis, quæ à quocunque fieri potest. Nam etsi beneficium conferri excommunicato non possit. cap. postulasti. de cleri. excōmunicexcommunic. ministr. nihilominus excommunicatus collationem beneficij factam sibi ante excommunicationẽexcommunicationem ratāratam habere poterit, & acceptare. Rota in nouis. 195. & in antiquis. 126. & in antiquioribus, vltima, titul. de sentent. excommunic. Cardin. con. 103. Rursus Rota antiq. 720. Rebuffus in concordatis, titul. de excom. non euit. Ludouic. Gomezi. in tract. expectatiuarum numero. 60. quamuis contrariam sententiam in hac specie veriorem esse censeant Cardin. in dicto cap. postulasti. & Alciat. eo non citato in ca. 1. de iudic. nu. 12. quorũquorum opinio ex eo corruit, quòd acceptatio nihil iuris tribuat in ipso beneficio, sed tantùm declaret consensum illius, cui beneficium collatum fuit, qui quidem cōsensusconsensus necessarius est. text. in cap. nisi cùm pridem. colum. penult. de renunciat. Ego verò non diffiteor, imò iure certissimum esse censeo, ministerio laici posse illum, cui facta fuerit collatio beneficij, eam acceptare. At idem esse in excommunicato, vt is beneficium ante excommunicationẽexcommunicationem sibi collatum acceptare possit, mihi, vt ingenuè fatear, dubium videtur. nam licet ex collatione ius in beneficio detur, id tamen non adquiritur, donec acceptatio fiat, text. est in dicto capitulo. si tibi absenti in princ. vnde tempore acceptationis adquisitio iuris spiritualis fit, quæ excōmunicatoexcommunicato minimè potest conuenire: qua ratione & si opinio Rotæ magis communis sit, vt fatetur Marti. Azpilcueta in cap. si quando. col. 31. de rescrip. mihi profectò non omnino placet. Nisi quispiam dixerit, acceptationẽacceptationem beneficij factam ab excommunicato validam esse, & efficacem quo ad voluntatis, & consensus declarationem, non tamen quo ad iuris adquisitionem, ita quidem, vt beneficium ipsum minimè adquiratur ratione huius acceptationis, donec excommunicatio absolutione extincta fuerit, tunc etiam absque noua acceptatione prorsus adquiri. Quod ꝓbariprobari potest authoritate decisionis Rotæ in antiquis. 33. quæ licet pręmittat, habentem literas ad beneficia vacatura posse, etiam si excommunicatus sit, acceptare beneficium vacans, & sub eius literis comprehensum, asserit tamen collationem ex vi huius acceptationis fieri nōnon posse, donec is absolutus sit ab excōmunicationeexcommunicatione. Ad eandẽeandem rationẽrationem expendẽdaexpedenda erit decisio Rotæ in nouis 195. quæ agens de intellectu text. in capit. vltimo de cōsuetudconsuetud. in 6. tradit eam optionem cuius inibi mentio fit, ab excommunicato fieri posse, est etenim id iure verum quantum ad effectum simplicis declarationis, non autem, vt ex ea collatio fiat, nec ius adquiratur.

Cæterùm, si quis nomine absentis, cui est collatũcolatum beneficium, eam collationem acceptauerit absque mandato, sequuta postmodum ratihabitione, beneficium à die acceptationis adquisitum censetur. reg. ratihabitionem, de regulis

5

*iur. Nam & in his, quæ mandatum speciale exigunt, rati habitio locum obtinet, & admittenda est. text. optimus in capit. vltim. de iureiur. in 6. quem præter alios ad hoc citat. Angel. in l. nec filius. C. de reb. credit. text item in l. quod si de speciali. ff. de minori. notant. Bald. in l. si maritus. C. mand. Alexand. consil. 78. lib. 5. Fel. in cap. sicut in 2. de simonia. vlt. col. Ias. in l. si ꝗaquia mihi bona. §. iussum. num. 36. ff. de adquir. hæredit. Deci. in l. semper qui non prohibet, ff. de regul. iur. num. 7. idem consi. 281. quorum opinio dubio pro cul communis est, ac iure verior, quāuisquamuis Panorm. in d. c. accedens. 2. col. teneat. tantùm à die ratihabitionis ius adquiri nōnon à die acceptationis, citat gl. in c. quāquam sit, de elect. in 6. quæ mihi hoc non probat. tametsi ea singularis sit, dum censet, ratihabitionem omnino fieri debêre intra terminum datum ad acceptandum, quam gl. ad hoc adnotarũtadnotarunt Doct. ibi. Fel. in dict. §. sunt & alij. nu. 45. & Rochus Curtius de iure patro. verb. honorificum, num. 26. ꝓbatprobat tex. elegans in l. bonorum. ff. rem rat. hab. quẽquem expendit latè Deci. in dicta l. semper qui nōnon ꝓhibetprohibet. vnde ad secũdāsecundam partẽpartem tex. in d. c. si tibi absenti. cũcum prælatus beneficiũbeneficium absenti cōferensconferens ei diẽdiem ad acceptationẽacceptationem cōstitueritconstituerit, oportet acceptationẽacceptationem fieri, vel factāfactam ab alio ratāratam haberi intra eũeum diẽdiem, vt beneficiũbeneficium ab eo, cui collatũcollatum est, adꝗraturadquiratur, alio qui collator poterit id beneficiũbeneficium alteri con|

p. 435

ferre, sicuti in eadẽeadem constitutione satis in specie ꝓbaturprobatur. Et tamen acceptatio, vel ratihabitio facta post diẽdiem à Prælato constitutũconstitutum, ꝓderitproderit ad beneficij adquisitionẽadquisitionem, modò res integra sit, quia Prælatus tẽporetempore huius acceptationis, vel ratihabitionis nōdũnondum beneficiũbeneficium hoc alteri cōtuleratcontulerat. ꝙquod in specie asseuerat iure verissimũverissimum esse Francus in dicto cap. si tibi absenti. post alios ibi.

Hactenus probauimus ex dicto ca. si tibi absenti. sola collatione ius adquiri in beneficio absq;absque corporali apprehensione possessionis. idem notant Panor. in cap. cùm autem. & cap. suggestum. de iure patrona. Innocen. & alij in capi. inter cætera. de præbend. ex quibus text. in dicto cap. cùm autem. & alij, qui tractant de prælatione in obtinendis beneficiis, & præsertim tex. in c. quod aũtautem. de iure patro. quo in loco expressum est, in beneficiis potiorem esse eũeum, qui primo possessionem habuerit, sunt intelligendi omnino de possessione, id est, de canonica institutione, cùm planè iure probatissimum sit, in his, quę pertinent ad beneficia ecclesiastica, non esse præferendum eum, qui primò corporalem nactus fuerit possessionem, sed eum, qui prius canonicam collationem habuerit, quemadmodum post Dinum in regu. qui prior. de regul. iuris. adnotârunt omnes in dicto capitulo si tibi absenti. quorum opinio cōmuniscommunis est. Quòd si habens collationem cano

6

*nicam absque possessione administrare velit, poterit id facere optimo iure, modò alius nōnon sit in possessione beneficij, tũctunc etenim si administraret, spoliaret propria authoritate possessorem, sicuti censet Abb. in c. transmissam. col. 3. de elect. per text. ibi. atque idem tenent Innoc. & Doct. ibidẽibidem Aufrerius, & Capella Tholosana 443. Nicolaus Milis, verbo, possessio. versic. possessio beneficij. idem Panor. in cap. cùm super. de causa possessi. & propri. Dominic. & Francus in capit. eum. qui. de præb. in 6. Frede. consil. 234. Ripa in cap. sæpe num. 69. de restit. spolia. optimus text. in c. auaritiæ, de electio. in 6. quam opinionem fatentur communem esse Ioan. de Selua. in tract. de beneficio. 2. par. q. 15. Francis. de Ripa in libro 2. respon. capit. 31. Rochus Curti. de iure patrona. verb. ius. quæ. 5. Rebuffus in tract. de pacificis possessi. nu. 234. & 251. Lambert. in tractatu. de iure patro. 3 parte 2. lib. quæstio. 11. artic. 6. Et probatur huius sententiæ prior pars in dicto c. transmissam. posterior vero in d. c. eum qui. quo decisum est, etiāetiam habẽteshabentes canonicũcanonicum titulum in beneficio, quod ab alio possideatur, non posse propria authoritate possidentem expellere, nec possessionem beneficij illius apprehendere, ea quidem apposita pœna, vt sint ipso iure priuati ipsius beneficij titulo, si contrarium fecerint. quam decisionem præter alios explicat optimè Ripa in capit. sæpe de restitutione spoliato. numero 68. cui adde Rotam in nouis. 16. Est tamen necessaria corporalis possessio etiam in beneficiis, nec sufficit verus, & canonicus titulus, etiam cum administratione ad agendum interdicto, vnde vi, vt spoliatus ante omnia restituatur, quod satis iure compertum est, & in specie post alios adnotauit Abbas in dicto capitu. cùm super. colum. 4. item & ad alios plures effectus, quos possessio vera, & corporalis inducit.

Secunda igitur huius capitis pars in eo versabitur, an propria authoritate is, qui collationem habet, absque prælati licentia possit corporalẽcorporalem possessionem apprehendere, & quo pacto ea possessio adquiri valeat. Nam quibusdam visum est, habentem canonicum titulum nōnon posse propria authoritate possessionem beneficij

7

*apprehendere absque iudicis licentia, ita tandem tenuerunt Dinus in regula prima, de regulis iuris, in 6. versiculo. & hoc ostenditur necessariò. Anchara. in regula, sine possessione colum. 20. de regulis iuris. Archidiaco. in cap. eum. qui. de præbend. in 6. Chosmas in Pragmatica sanctione Gallicana titul. de pacificis possesso. verbo, violentus. eamq́ue opinionem probare conantur iuribus, & decisionibus, quibus vetitum extat vtroque iure, quenquam etiam rei propriæ possessionem capere absque iudicis authoritate, & præsertim tex. in dicto cap. eum qui. verùm quia hæc sententia nōnon ita planè probatur, & ferè communi omnium iudicio receptum sit, ante apprehensionem corporalis possessionis posse habentem iustum titulum, & canonicum, nemine possidente, propria authoritate ministrare ipsi beneficio, & eius curam habere, atque exercere, sicuti paulò antè adnotauimus, operæprecium erit, quæstionẽquæstionem istam propositis aliquot casibus distinguere.

Primus etenim casus tunc constituitur, cùm prælatus, qui beneficium contulit, quique potuisset corporalem possessionem tradere, non tantum simpliciter beneficium contulit, sed & ipsum, cui contulerat, aliquo signo inuestiuit, nempe pileo: nam in hac specie existimo, tacitè datam fuisse licentiam à Prælato, accipiendi possessionem vacuam propria authoritate absque alio iudicis decreto. quod Abbas tenet in capitulo authoritate. de institutionibus. Romanus singula. 136. Lambertin. de iure patronat. 3. parte. 2. lib. quæ. 11. in princ. sensit Innoc. in cap. 2. de consuetud. quanuis Dinus in regula prima de regulis iuris, in 6. numero 16. cōtrariumcontrarium sentiat. Cuius opinio posset obtinere, vbi Prælatus, qui contulit beneficium, non habebat potestatem tradendi corporalẽcorporalem possessionem, eo equidem iure ad alium, vel consuetudine, vel canonicis sanctionibus pertinẽtipertinenti. aut saltem Dini sententia vera erit, quando possessio vacans nōnon est, sed ab alio obtinetur: etenim non videtur rationi consonum, quòd Prælatus per inuestituram dederit licentiam inuestito al|

p. 436

terum spoliandi. cap. eum qui. de præbend. in 6. Opinioni aũtautem Abbatis suffragatur Azonis decisio in Summa, C. de adquir. posses. à quo Socin. in l. 3. in princ. nume. 24. colligit, traditionẽtraditionem clauium factam extra conspectum rei, operari licentiam, & facultatem capiendi possessionẽpossessionem propria authoritate.

Secundus casus proponitur in eo, qui collationẽcollationem canonicam beneficij absque inuestitura solenni obtinuit, isque apprehendat propria authorita te possessionem vacuam, an puniendus sit, vel punitus censeatur pœna dicti cap. eum qui. Et ꝓculdubiòproculdubiò ea cōstitutioconstitutio in hac specie minimè loquitur, sed tunc demum, cum habens canonicum titulum possessorem beneficij ꝓpriapropria authoritate expulerit, & possessione priuauerit, quod ex ipso tex. cōmunicommuni omniũomnium sententia deducitur, poteritq́;poteritque hæc interpretatio comprobari authoritate glo. in l. vlt. verbo per ignorantiam. C. vnde vi. quæ communiter recepta scribit. pœnam illius constitutionis nequaquānequaquam admittendam esse aduersus eum, qui propriāpropriam rem, & eam vacuam à nemine quidem possessam occupauerit, modò statim probet dominium, quam opinionem communem esse testatur Alexander in l. naturaliter. §. nihil. ff. de adquirenda possessione, sequitur eam itidem cōmunemcommunem esse asseuerans Ripa in capit. sæpe numero 65. de restitutione spoliato. eandem tenet dicens communem Bald. in l. vlt. C. de edicto diui Adriani tollend. quæst. 5. nume. 42.

His prætereà suffragatur glos. in l. non est dubiũdubium. C. de legat quæ censet, legatarium occupantẽoccupantem rem sibi legatam etiāetiam post aditam hęreditatẽhęreditatem, priùs tamen, quàm possessio fuerit ab hærede apprehensa, minimè amittere ius, quod habet in eadem re, tametsi hæres possit possessionẽpossessionem, interdicto quorum legatorum, summario iudicio consequi. l. 1. C. quorum legat. quam distinctionem sequuntur Doct. præsertim Iason inibi. Deci. con. 243. Alexand. & Iaso. in l. si stipulatione. ff. de adquirend. possess. atque ita erit intelligenda gloss. in cap. vltimo. de succe. ab intesta. quæ vult, legatariũlegatarium propria authoritate occupantem rem sibi legatam hæreditate iacẽteiacente, non amittere ius, quod in ea re habet. Addit tamen ipsa gloss. pœnam l. si quis in tantam. C. vnde vi. nōnon obtinêre in eo, qui occupat res hæreditatis icantis, idem tenet gloss. in l. vltim. C. vnde vi. verb. per ignorantiam. quam sequũtursequuntur ibi Doct. cōmunitercommuniter, vt fatetur eam sequutus Ripa in c. sæpe. de restitu. spol. num. 58. hoc ipsum probans, etiam post aditam hæreditatem nondum apprehensa possessione per hæredem, quod etiam tenuerunt Alberic. & Salic. in d. l. vltima contra Azonem in Summa. C. vnde vi. & Bart in dicta. l. vlt. nume. 10. mihi verò si iuxta prædictas constitutiones pronunciandum foret, potiùs placuerit sententia Petri, Oldr. & Alber. qui in dicta l. vltima existimârunt, eiusdem legis pœnas etiam obtinêre aduersus occupantem propria authoritate res hęreditatis iacentis. quasi ipsamet hæreditas repręsentet defuncti, & domini personam, & saltem quo ad hunc effectum dominium habeat, quod in specie lege Regia statutum est li. 3. ord. tit. 14. li. 1. obseruādumobseruandum tamen est harũharum legũlegum, & similium rigorem, nempe l. si quis in tantam, C. vnde vi. cui conueniunt l. 11. titul. 13. partic. 5. l. 2. titul. 14. lib 3. ordin. communi totius Christiani orbis vsu, & praxi antiquatum esse. quẽadmodumquemadmodum constat, & testantur Specul. titul. de restitutione spoliato. §. 1. versi. item quidam. & Guliel. Benedict. in cap. Rainutius. de testamẽtestamen. verb. si absque liberis. 2. nume. 184.

Oportet tamen prius, quàm hunc secundum casum aggrediamur, parum per immorari circa interpretationem text. in d. c. eum qui. §. vlti. de præb. in 6. Siquidem ea constitutione cautum est, violentos beneficiorum ecclesiasticorũecclesiasticorum occupatores, omnino in pœnam ipso iure priuari beneficiis, quæ per violentiam occupauerint, etiam si canonicũcanonicum titulum in eis habuerint. Etenim tunc dicitur ad hunc effectum violenta occupatio, cum inuitis possessoribus, & eis cōtradicentibuscontradicentibus capta fuerit beneficiorũbeneficiorum possessio, licet possessores non fuerint conati resistere, secundum Lapum alleg. 127. Dominicum, Francum, & Probum in dicto c. eum qui. §. vltimo. Innocen. in c. cum nostris. de concess. præben. in glos. credimus. & Oldra. consil. 319. col. 1. l. si quis. ff. ne vis fiat ei.

Quòd si quis lite controuersa sententiam obtinuerit aduersus possessorẽpossessorem beneficij, ac literas ad eius exequutionem, quas exequutoriales vulgus ita appellat, poterit propria authoritate, non tamen inuito, nec renitente possessore, possessionem beneficij capere, præsertim quia hodie solet in eisdem literis potestas hæc capiendi possessionem propria authoritate concedi, quod tradunt Rota in nouis 417. & Feli. in c. de cætero. colum. vltima. de re iudica. modò apprehensio possessionis fiat absque violẽtiaviolentia, ne locum habeat pœna dicti capit. eum qui. §. vltimo. vt paulò antè dicebam. Stylus autem, & praxis Romanæ curiæ iure attentatorum reuocat possessionem propria authoritate apprehensam, vel etiam obtentam authoritate exequutoris electi, nisi ante eius apprehensionem fuerint ipsæ literæ ostensæ, & denũciatædenunciatæ, atque intimatæ victo possessori, huius praxis meminêre Felin. in capitulo ad probandum num. 6. de re iudic. expressiùs, & in hac specio Guliel. Cassiod. decisi. 6. titulo de causa possessio. & propriet. Ludo. Gomezi. in regul. de subrog. collitig. q. 4. & in regu. de annali poss. quæstion. 44. & in regul. de trienna. q. 27. ex quib. constat, non adeò firmum, & stabilem esse hũchunc stylum, quin quandoq;quandoque contrarium obtentũobtentum, & pronunciatum fuerit.

p. 437

Illud prætermittendũprætermittendum nōnon est, occupantẽoccupantem ꝓpriapropria authoritate beneficiũbeneficium, cuius canonicũcanonicum titulũtitulum habet, ab alio tamẽtamen possessum, nequaquānequaquam esse, nec dici posse intrusum, tametsi violentus dici iure possit, si ꝑper vim possessionẽpossessionem apprehẽderitapprehenderit, quod plurimũplurimum refert. pleraq́;pleraque enim iure PōtificioPontificio quo ad intrusos statuta sunt, q̃quam in violentis possessoribus nōnon ita obtinẽtobtinent. Et ꝓbaturprobatur hæc sentẽtiasententia ex eo, ꝙquod intrusus is verè sit, ꝗqui accepit, vel retinet beneficium ecclesiasticũecclesiasticum sciens, nullũnullum ius ꝑfectumperfectum quidẽquidem sibi in eo cōpeterecompetere: colligitur hæc intrusi descriptio, definitioúe ex capit. eum qui. parte prima, de præb. in 6. c. cũcum iāiam dudum. de præben. Nicolao Milis ver. intrusus. Domi. in ca. ꝓpterpropter. 19. distin. Decio. con. 121. col. penul. & vlt. & Felino in ca. in nostra. Corol. 2. de rescrip. Ludo Gomezi. in reg. de triennali poss. quæst. 47. constat p̃tereapreterea conclusio præmissa, quia etiāetiam violentus beneficij occupator absq;absque titulo canonico, intrusus non est, quāuisquamuis violentus sit, cũcum non accupauerit beneficiũbeneficium sciens, se non habere ius in eo, potuit enim illud ꝑper vim occupare, & absq;absque titulo, existimans titulũtitulum canonicum habêre, ꝙquod expressim tenent. Domi. & Fran. in d. c. eũeum qui. Ludouic. Gomezi. in reg. de triennali pos. quæ. 11. in prin. & licet Nicolao Milis, verbo, intrusus non dicitur, asserat cōtrariumcontrarium in hoc vltimo, erit intelligẽdaintelligenda eius opinio, vbi occupatio facta fuerit ab eo, qui sciebat sibi titulum deficere, tādemtandem id ex his apparet, ꝙquod habens canonicum titulum, etiāsietiamsi ꝓpriapropria authoritate, & ꝑper vim possessionem apprehenderit expulso possessore, non dicetur intrusus, tametsi dici possit violentus possessor, quamuis Ludo. Gomezi. in regul. de trien. posses. q. 48. hunc esse intrusum iure communi, & ad iuris Pontificij effectus asserat, cùm priorẽpriorem opinionẽopinionem ꝓbauerintprobauerint Domi. in d. ca. eum qui. & ibi Franc. ac Milis in verb. intrusus videtur, quorũquorum sententia præmissis rationib. cōprobaturcomprobatur. Imò nec erit intrusus, ꝗqui beneficiũbeneficium sibi cōpetenscompetens titulo canonico, iāiam ꝑper vim ab eo occupatum retineat sciens, ipso iure ꝑper eam occupationem ius amisisse ꝓpriumproprium ex decisio. d. ca. eum qui. §. vltimo. quod ipse tradidi in Epitome de Sponsal. 2. part. c. 6. §. 8. num. 8.

Tertius casus ex præcedentibus deducitur, & in eo quæritur, an aliqua pœna puniendus sit, qui habens canonicum titul. propria tamen authoritate apprehẽderitapprehenderit possessionẽpossessionem beneficij, quæ quidem possessio à nemine obtinebatur, & an possit iure hæc apprehensio fieri? Et sanè cōmuniscommunis videtur sententia, quòd ea apprehensio fieri iure possit, & nulla sit pœna digna, quam opinionem admiserunt omnes, quos post PanormitanũPanormitanum in c. transmissam. de electione. hoc ipso capite citauimus. vers. Hactenus, eamq́;eamque ꝓbantprobant ex eodẽeodem capit. transmissam, quo decisum est, post confirmationem, q̃quam titulum tribuit, posse confirmatum administrare, & officiũofficium dignitatis exercere, cui respondet Anchara. in d. reg. sine possessione. id verum esse, modò authoritate iudicis apprehensa fuerit possessio corporalis, quod ꝓbaturprobatur in capi. ad hæc. §. in quadāquadam. de offic. Archidia. dum ibidem scribitur, ad Archidiaconi officiũofficium pertinere, mittere in corporalem beneficiorum possessionẽpossessionem institutos ab episcopo. idem in cap. vt nostrum. eod. titu.

8

*Regia l. 4. titu. 6. part. 1. Hostiens. in Summa de officio. Archidiacon. §. quid sit eius officium. Panormitan. in capit. dudum. de electionibus. in 2. idem Panormi. in capi. 2. de exces. prælat. & in con. 21. li. 1. Deciu. in c. super eo. col. vlti. de offic. delegat. Et quamuis in c. licet episcopus. de præbend. in 6. responsum sit, ad episcopum pertinêre missionem in beneficiorum possessionem, ea responsio poterit variè intelligi, non equidem de ipsa missione in possessionẽpossessionem corporalem, sed de sententia, aut decreto, quo episcopus pronunciat, institutum in possessionem mittendum fore, vel de ipsa corporalis possessionis traditione, cùm Archidiaconus absens fuerit, secundum Dominic. in d. cap. licet. Potest & tertio intelligi ea deci. vt ꝓcedatprocedat de consuetudine, quę hodie obtinet aduersus Archidiaconos: nam per eam ipsi hoc ius amiserunt. Quartò, cũcum possessio beneficiorũbeneficiorum ab aliis obtineatur, tunc ad episcopum non ad Archidiaconum iure pertinebit corporalis possessionis traditio, quod planè deducitur ex d. ca. licet episcopus. Vltimò, si tractetur de tradenda ecclesia in proprietatem, & iurisdictionem, vel subiectionem, non in titulum beneficij, huius possessionis corporalis traditio ad episcopũepiscopum, non ad Archidiaconum spectat. text. vbi adnotauit Abb. in c. Pastoralis. de priuileg.

Quòd si iuris Pontificij sanctiones ita serio statuerunt officium, & munus tradendi beneficiorũbeneficiorum corporalem possessionem, apparet, iustiorem esse hac in controuersia Dini, Archid. Anchar. & Chosmæ opinionem, qua obtentum est, institutum canonicè non posse ꝓpriapropria authoritate apprehẽdereapprehendere beneficij possessionem, etiam quæ vacua sit. Ex quo sequitur, prælatum posse eius arbitrio punire eum, qui possessionem ad huc vacuam beneficij ꝓpriapropria authoritate apprehenderit, pœna quidem non admodum graui ꝓpterpropter authoritatem communis sententiæ. q̃quam id ꝑper missum esse censuit. At si quis canonicũcanonicum habens titulũtitulum ꝓpriapropria authoritate beneficij vacuāvacuam possessionẽpossessionem apprehenderit, opinor nihilominus, eam possessionem iustæ, & veræ possessionis effectus habituram: cum ob communẽcommunem sententiam, tum ex eo, quod etsi possessor malè fecerit, non requirens iudicis licentiam, canonico tamẽtamen titulo, & iusto possidet. Nec obstat, ꝙquod solet adduci ex Aegidio à Bellamera cons. 10. col. 19. vers. tertia ratio principalis, à quo Francis. à Ripa in ca. sæpe de restit. spoliat. nu. 69. colligit, Rotę auditores passim obseruare, & pronunciare, quod nemini etiam canonicũcanonicum titulum |

p. 438

habenti liceat possessionem propria authoritate occupare, & tamen adducit Aegidius, hanc possessionem ita obtentam, non habêre effectus iuris, nec interdictum vnde vi. Nam, vt ipse arbitror, Aegidius refert, auditores Rotæ sæpissimè in possessione beneficiorum obtinẽdaobtinenda, exigere eius apprehensionem præmissam fuisse ex institutione & collatione prælati, & superioris, non tamen tractat de licentia, & authoritate prælati ad apprehensionẽapprehensionem corporalẽcorporalem possessi. sed de titulo possessionis, citat tex. in ca. ex frequentib. de instit. & in c. 1. de reg. iur. in 6. ac tandem scribit, spoliatum beneficio, vt obtineat in interdicto vnde vi, debere iudicio Rotæ ostendere titulum, & institutionẽinstitutionem beneficij. quod tradit gl. in Clemen. vnica. de caus. possessio. & propriet. saltem quantùm ad quandam possessionis iustificationem ex titulo apparenti, quem coloratũcoloratum vulgus appellat, de quo hîc agendum modò non est.

Possessio autem beneficij apprehendi, & adquiri potest ab ipso instituto, vel ab eius procuratore habente mandatum speciale, quod manifesti iuris est non ita per procuratorem habentẽhabentem mandatum generale. glo. in verbo, habueris. in d. cap. si tibi absenti. quam ad hoc asserit ordi

9

*nariam Imola in l. 1. §. per procuratorem. ff. de adquir. pos. commendat idem Imola in l. qui mihi donatum. ff. de donatio. tenent eandem sententiam Domi. in d. cap. si tibi. Felin. in cap. nonnulli. §. sunt & alij. num. 46. citatur ad idẽidem Innocenti. in cap. accedens. de præb. Contrarium tamen probatur, quia possessio per procuratorem habentem mandatum generale adquiritur omninò, glo. communiter recepta in d. §. per procuratorem. Bartol. in d. l. qui mihi donatum. nec in beneficiis quidquāquidquam impedit idẽidem esse, cùm possessio nihil iuris tribuat, eaq́;eaque ad factum pertineat. Et deinde glo. in d. capit. si tibi absenti. verbo, habueris. non exigit mandatum speciale ad adquirendam, vel apprehẽdendamapprehendendam possessionẽpossessionem beneficij, sed ad acceptationem ipsius, quæ quidem acceptatio plurimum iuris tribuit ei, cui collatum est beneficiũbeneficium, atque ita gloss. interpretantur Aret. & Hercul. num. 14. in d. §. per procuratorẽprocuratorem. ideò dicendũdicendum erit, possessionem, quæ post acceptationem beneficij tantùm ad factum pertinet, adquiri posse per procuratorem habentem mandatum generale, eam verò possessionem, quę loco acceptationis fiat, ac tribuat ius in beneficio, nōnon posse apprehendi per procuratorem non habentẽhabentem mandatum speciale: sicuti explicat Rotæ in nouis. 290. & post eam Anto. & Imol. in d. cap. accedens. Francus in dicto capitulo si tibi absenti. Areti. & Vinc. Hercul. in dict. §. per procuratorem. numero 14. Rebuffus in concordatis, Rub. de forma mandati Apostolici. in glo. vel alterius pro eo.

Corporalis inductio, traditioúe requiritur ad apprehensionem, & adquisitionem possessionis beneficiorum. cap. vt nostrum. cap. ad hæc. §. in quadam de offic. archidia. adeò quidem, vt nōnon sufficiat inuestitura cum traditione anuli, aut pilei ad adquisitionem possessionis. glos. communiter recepta in cap. authoritate. de institut. quod proculdubio verum est, cùm inuestitu

10

*ra facta fuerit nulla præcedente collatione beneficij, nec eius institutione: etenim in eo casu ipsa inuestitura collatio est, & simplicis institutionis vicem habet. secundum eandem glos. & Compostel. ac Ioan. Andr. in cap. transmissam. de electio. Abb. in d. cap. authoritate. Oldrad. consil. 143. Lambertin. de iure patron. 2. libro part. 1. quæst. 1. art. 12. nu. 21. & 3. part. eiusdem lib. quæst. 11. col. 3. Abb. in cap. 2. col. penult. de consuetud. Seluam in tracta. de benefic. 3. part. quæstio. 10. Rebuffum in tractat. de pacif. poss. num. 10. & 21. modò fiat ab eo, qui conferre beneficium poterat, sicuti ab omnibus expressim probatum est. Imò & si is, qui habet ius conferẽdiconferendi beneficium nulla præcedente institutione, eiusdem beneficij corporalem possessionem tradiderit, censetur eidem beneficium conferre, & eum instituere: nam ad hanc traditionem necessaria omninò est collatio, & ideò ex antecedenti necessario præmissa tacitè subintelligitur, quod tradidêre Rota in nouis. 441. Roma. con. 337. Feli. in cap. cum aliquibus. ad finem. de re iud. Et poterit colligi à ratione glos. in d. capit. authoritate. idem sequutus Rotam tenet Lambertinus in dicta quæstione 11. num. 6. Quòd si præcedente canonica institutione, facta fuerit inuestitura per anuli traditionem ab eo, qui possessionem corporalem tradero poterat, adhuc ex hoc non adquiritur possessio corporalis, sicuti sentit gloss. in dicto capitul. authoritate. & in ca. ex ore. de his, quæ fiũtfiunt à maiori part. cap. & in ca. accedens de præbe. Dinus in regul. prima, numero 6. de regulis iuris. Abb. in dicto capitulo. authoritate. IoāIoan. Andræ. in dicto capitulo transmissam. & ibi Abb. Alexand. in l. 3. numero 15. ff. de adquirend. possessio. Iason in l. quoties. C. de rei vendicat numero 31. Lambertinus in dicta quæstio. 11. numero 5. est etenim necessaria corporalis apprehensio, & traditio. Hæc verò inuestitura post collationem factam per anuli solennem traditionem operatur confirmationẽconfirmationem illius iuris, ꝙquod per collationem translatum fuerat: nam confirmatio fit per aliquem actum, cum institutio solo verbo facta fuerit, quemadmodum explicant Dinus in dicta regula prima, nu. 9. & num. 18. & Lambertinus post alios in dicta quæstione 11. & in dicto articulo 12. habet prætereà hæc inuestitura alium effectum, & eum satis singularẽsingularem, cuius paulò antè meminimus hoc capite, versic. primus etenim casus.

Sed si prælatus, aut is, qui habet custodiam ecclesiæ vacantis, & tradere corporalem posses|

p. 439

sionem potest, in conspectu ipsius beneficij per inuestituram, traditionem anuli, alióue modo possessionem instituto tradiderit, tunc sanè possessio corporalis adquisita censetur ex l. quod meo. §. si venditorem. ff. de adquir. posses. quod verum est nemine beneficium possidente, sicuti adnotârunt Ioannes Andræas, & CōpostCompost. in dicto capit. transmissam. Panormitanus in capit. 2. numero 20. de consuetud. Rota in antiquis. 153. & 302. Abb. & Felin. in capit. cum aliquibus. de re iudic. Abb. in d. cap. authoritate. Alexan. Iason & Lambertinus in præcitatis locis: nam iure ordinario prælatus habet custodiam ecclesiæ vacantis. capit. cùm vos. & ibi gloss. de offic. ord. vnde constat, possessionem beneficij absq;absque apprehensione corporali adquiri, quando in conspectu beneficij vacantis traditio possessionis aliquo actu & signo fit per eum, qui vel possidebat beneficium, vel eius custodiam habebat, poteratq́ue possessionem eius corporalem tradere. Atque hoc ipsum probatur ad exemplum eius, quod iure Cæsareo traditum est de adquisitione possessionis per traditionem clauium. l. clauibus. ff. de contrahend. emptio. debet siquidem, quò ad hunc effectum clauium traditio fieri in conspectu i

11

*psius rei, cuius claues traduntur secundum Bartol. in l. 1. nume. 18. ff. de acquirend. possessione. cuius opinionem contra Alexand. ibi defendit Iason numero 91. & Ripa nume 57. dicens, hanc sententiam communem esse. cui suffragatur Iurisconsultus in d. l. clauibus. dum dixit: apud horrea. idem tenet Panormit. in cap. secundo de consuetud. numero 2. Alberi. in dicto §. si iusserim. colu. prima. & Imol. col. 2. post Ant. atque item Barb. col. antepe. in dicto cap. 3. & Socin. in l. 3. nume. 24. ff. de adquir. possess. Et prætereà oportet, tradentem claues, possessionem rei habere, quod notant Oldrad. consi. 209. Alberi. in l. prima. §. si iusserim colum. vlti. ff. de adquirend. posses. Ripa in dicta l. prima. in princip. numero 59. Rota in nouis. 168. Socin. consil. 131. colum. 3. libro primo. Andræ. Tiraq. de constituto. 3. part. limit. 2. numer. 3. quorum sententia itidem communi omnium consensu ex eadem l. clauibus. recepta videtur. Hinc infertur, non esse maximum discrimen inter traditionem possessionis, quę clauibus fit, et eam, quæ per anuli dationem, vel inuestituram. imo nullum profectò discrimen constitui debet. Vtroque etenim casu traditio fit per actum corporeum, & in cōspectuconspectu rei, & per eum, qui possessionem rei habet, vel eius custodiam, nemine possidente. quamuis Dynus in d. regula prima. quæstione 3. inquirat rationem differentiæ inter has duas traditiones, præmittens, per inuestituram non adquiri possessionem beneficiorum ecclesiasticorum, & ideò videns in alijs rebus eam adquiri traditione clauium, conatur rationem differentiæ constituere inter inuestituram et traditionem clauium. Nam si Dinus cogitasset, per inuestituram in conspectu beneficij factam, eius possessionem adquiri iuxta communem omnium sententiam: atque item considerasset, traditionem clauium non inducere adquisitionem possessionis, nisi ea facta fuerit in conspectu rei, statim deprehen disset, non esse admodum necessariam rationem differentiæ inter hæc duo, quæ plurimum similia videntur.

Cæterùm Andræas Tiraq. vir variæ & indefessæ lectionis, deq́ue iuris vtriusq;vtriusque censura benè meritissimus, in libello de iure constituti. 2. part. ampli. 3. aduersus Bartol. existimat, ad interpretationem d. l. clauibus. minimè fore necessarium, quòd clauium traditio fiat in conspectu rei, quæ clauibus clauditur. Citat ad hoc Imo. Paul. de Cast. Alex. Ias. & Claudi. in d. l. 1. in princ. qui, vt ipse censet, Barto. sententiam improbant, & prætereà Deci. cons. 56. num. 2. item adducit Cyn. Ang. & Salyc. in l. 1. C. de donat. & Alex. in l. 3. in princ. nu. 13. ff. de adqui. pos. qui expressim tenent, traditionem instrumenti, quo continetur ius donatoris, operari rei donatæ, & eius possessionis adquisitionẽadquisitionem, etiam si ea traditio à donante donatario facta fuerit extra rei conspectum. Ego equidem fateor, Philippum Deci. in d. consil. obiter post Alex. in dict. l. 1. tenuisse, per traditionem clauium possessionem transferri et adquiri, etiamsi non fiat traditio in cōspectuconspectu rei. At negauerim omninò, Paulum Castrensem, Imolam, Iasonem & Claudi. eiusdem sententiæ fuisse, imò in specie dictæ l. clauibus. Iason nume. 91. & Claudi. num. 39. contra Alexand. asserunt, traditionem clauium factam fuisse, & fieri debere in conspectu horreorum, ad hunc effectum, vt merces intra horrea existentes, & inclusæ transeant in possessionem emptoris, licet non videantur, nec in conspectu sint. Reprobant tamen Paul. Imo. Alex. & Ias. & Clau. opinionem glo. verb. primi. Bartol. Cuman. & Roman. qui existimârunt, ex traditione clauium horreorum non aliter transferri in emptorem mercium possessionem, quàm si emptor sciuerit, qua in parte horreorum sint merces: quæ quidem interpretatio meritò refellitur, cùm & falsa sit, nec Iurisconsulto conueniat. Quò fit, confusam fuisse à Tiraquello Doctorum allegationem. Ex quibus tandem deducitur, tunc esse necessariam clauium traditionem in conspectu rei, cùm agitur de adquirenda possessione rerum, quæ intra rem illam clauibus clausam continentur, non autem ad adquirendam ipsius rei, quæ in conspectu est, possessionem, nempe domus, alteriúsue fundi. nam & possessio tunc adquiritur per traditionem verbalem illius, qui eam possidebat, in conspectu ipsius rei factam. l. prima. §. si iusserim. & leg. quod meo. §. si venditorem.

p. 440

Qua ratione, dum nostrates scribunt, per inuestituram factam à prælato in conspectu beneficij, possessionem adquiri, eorum opinio ita accipienda est, vt possessio adquiratur, siue fiat inuestitura dato, traditoq́;traditoque anulo, aut pileo, alióue signo corporali, siue fiat possessionis verbalis traditio absq;absque actu corporis, quod est omninò semper hac in quæstione obseruandum.

Id verò, quod Tiraquellus adduxit ad l. primam. C. de donatio. mihi profectò placet, itaq́;itaque opinor, in specie illius constitutionis non fore necessarium conspectum ipsius rei, quod & Ac

12

*cursius ibi in secund. parte gloss. tenuit. tametsi contrarium dixerit in principio, idq́;idque Bald. ibi, & Andræ. Isernia in capit. primo. in princ. quid sit inuestitu. probauerint: priorem etiam interpretationem Cyni, & aliorum sequitur in eadem l. prima. Alberic. sentiens eam communem esse quam & Azo probat in rubr. C. de donatio. columna vltim. & est ratio, quia tradens instrumentum, in quo continetur ius ei competens ad rem donatam, vel venditam, illud ius tradere videtur, & ex eo possessionem illius rei, quod etiam tractârunt Docto. post gloss. in c. sanè. de renunciat. maximè Card. Anto. & Bald. idem Anto. in cap. veniens. 2. col. eo. titu. Anto. Abb. & Imol. in c. ecclesia, in 2. vt lite pendent. Alex. Iacob. & Iason in l. 2. ff. de pact. Sic & in Regia constitutione 17. Tauri, expressum est, meliorationem à patre filio factam irreuocabilem effici, si coram notario instrumentum, seu scripturam meliorationis pater filio tradiderit: etenim is effectus obtinebit, etiamsi traditio fiat extra conspectum rerum, quæ sub melioratione fuerint comprehensæ. Ex ea verò lege quibusdam videtur, & ex l. 8. tit. 30. part. 3. quę similis est dictæ l. primæ. C. de donationibus. eam possessionis adquisitionem donatario fieri non tantùm, si tradatur à donatore instrumentum continens iura, & titulum rei donatę, sed etiam ei traditum fuerit ipsius donationis instrumentum, quod est contra Guliel. de Cuneo in l. licet. C. de adquir. possessio. Imolam & Alexand. in l. 3. in princip. numero 11. ff. eod. titu. Bald. in l. ab emptione. 3. colum. ff. de pact. quorum opinio Communis est, & d. l. 1. intelligit in traditione instrumenti, quod ius tradentis, & titulum rei donatæ continet, expressim aliud esse significans in traditione instrumenti ipsius donationis, vel venditionis, quod iure Cæsareo apertissimi iuris esse censeo. At iure Regio hoc falsum apparet, propter Regias constitutiones, quibus, vt quidam existimant, statutum est, possessionem rei donatæ adquiri omninò donatario per traditionem instrumenti donationis. Et tamen si hæc sententia admittenda est, oportet eam in praxi recipere eo casu, quo traditio instrumenti facta fuerit donatario, præsente tabellione, quemadmodũquemadmodum Taurina constitutio dictat. Id verò nec iure communi, nec Partitarum lege necessarium vnquam fuit. ipse profectò maximè dubius sum de hac opinione, quippe qui videam, ex dicta l. 1. C. de donat. manifestè deduci, eam constitutionem non in instrumento donationis, sed in instrumento, quod titulum, & ius ipsius rei competens donatori continet, esse prorsus intelligendam. Regia verò constitutio, quæ Taurina est, tantùm probat, meliorationem filio à patre factam, reuocari nōnon posse, si eiusdem donationis instrumentum coram notario ab ipso patre meliorante filio meliorato traditũtraditum fuerit. Ex quo minimè consequitur, eadẽeadem lege necessario probari, per eāeam traditionẽtraditionem possessionem rerũrerum, quæ in meliorationẽmeliorationem veniunt, filio adquisitam fuisse, cùm & absq;absque traditione possessionis per eāeam legem ex alijs causis donatio meliorationis irreuocabilis censeatur, & ipsa traditio instrumẽtiinstrumenti, vt causa distincta à traditione & adquisitione possessionis proponatur. Deinde PartitarũPartitarum lex ita poterit accipi & intelligi, vt ex ea deducamus, donatario adquiri rei donatæ possessionem per traditionem à donatore factam instrumenti, ex quo donator ipse illius rei ius habuit, vel si id confectũconfectum non fuerit, aut amissum, perditúmue sit, vel ipse donator illud velit retinêre, aliud denuò fiat eiusdem iuris, quo contineatur donatoris titulus, & id per donatorem donatario tradatur. Sic sanè præmissa lex eāeam interpretationẽinterpretationem habebit, quæ minus ius vetus, communésue assertiones lædat. Non hæc scripsi, vt statim id omnibus persuadêre velim, nec contumaci disputatione tutari: liberè enim in cōtrariamcontrariam iuerim sententiam, vbi maturius cogitanti aliud verius appareat.

Adquiritur item possessio beneficij per traditionem factam extra eius conspectum, quoties propter pestem, aliámue iustam causam non èst tutus accessus ad beneficium ipsum, nec ad ecclesiam, nec ad eius aspectum, secundum Alberi. in l. 1. §. si iusserim. ff. de adquirend. possess. Abb. & Felin. in cap. cùm aliquibus. de re iudic. Ripam, qui hanc asseuerat communem esse in tractat. de peste. 2. parte. priuileg. 19. contract. optimus text. in l. si finita. §. illud. ff. de damno infecto. l. cùm vnus. §. vlt. & l. quamuis. ff. de bonis auto. iudic. possid. c. contingit. de dolo, & contu. quibus probatur, exequutorem iudicis iubentis aliquem mitti in possessionem alicuius rei, posse eandem possessionem tradere, vel in conspectu rei, vel extra ipsum conspectum, si non est tutus ad ipsam rem accessus ob potentiam, occupationem & vires alterius, modò aduersus illum lata fuerit sententia iuris ordine seruato, cùm alioqui possessione, quam habet, priuari non possit, sicuti explicant præter alios Abb. & Fel. in d. c. cum aliquibus. Rota in Antiquis. 717. Ripa in d. priuilegio 19. sensit Bart in l. 1. ff. de adquirend. poss colu. penult. numer. 23. vers. quæro quid si exequutor.

p. 441

Verùm, illud est hac in cōtrouersiacontrouersia adnotandum, capta possessione corporali beneficij, aut dignitatis in ipsa ecclesia, cuius titulum & nomen dignitas habet, censeri apprehẽsamapprehensam & captam possessionem omnium rerum ad beneficium,

13

*vel dignitatem pertinentium, secundum Bart. & Aret. in l. cùm hæredes. ff. de adquirend. possessio. in princip. Anch. in regu. sine possessione. colu. 18. de regul. iur. Abb. in cap. cùm super. col. 4. de caus. poss. & propriet. Bertachi. de episcopo. 3. lib. 1. part. quæst. 56. & Lambert. de iure patrona. secundo libro. 3. part. quæstione 11. art. 9. nam ecclesia licet pastore vacet, possidet tamen omnia bona ad dignitatem pertinentia, authore Innocent. in capit. ex parte. de arbit. & in d. c. cùm super. idem in c. cùm in officijs. de testam. Barto. & alij in l. prima. §. vlt. ff. de adquiren. poss. optimus textus in l. iubemus. in fi. C. de sacros. eccl. & in l. raptores. C. de epis. & cleri. Non tamen sufficit accipere, nec apprehendere possessionem corporalem, vnius rei ex pluribus, quæ ipsius beneficij, vel dignitatis sunt, etiam si nomine aliarum rerum apprehendatur possessio, vt & reliquarum possessio adquisita censeatur, quod colligitur ex d. l. cùm hæredes. & his, quæ inibi traduntur, & in specie tenent Dynus in reg. 1. de reg. iur. quæstio. 4. Anchar. in d. reg. sine possessione. colum. 19. Abb. in dicto c. cum aliquibus. de re iud. 2. col. Io. Andræ. & Franc. in d. reg. 1. licet contrarium tenuerint Innoc. in cap. in literis. de rest. spol. & Rota noua. 277. in quo cauendum est à Nicolao Boërio, qui in additionibus ad Dynum, dicta quæst. 4. falsò plures authores retulit ad huius opinionis examen.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XVI.

SVMMARIVM.