ARGVMENT. CAP. XIX.

Adnotantur aliqua de bonis adquisitis matrimonio constante.

SVMMARIVM.

  • 1 An ex titulo contractæ societatis transeat dominium absabsquwe traditione, & quid de posseßione?
  • 2 Quo pacto adquisita matrimonio constante adquirantur pro parte dimidia vxori quo ad dominium & posseßionem?
  • 3 Intellectus Regiæ & Taurinæ constitutionis. l. 3. de dote data filiæ à patre soluto matrimonio, an censeatur data de adquisitis matrimonio constante?
  • 4 Decurionatus & publica officia matrimonio constante adquisita, communicantur vxori quò ad æstimationem.
  • 5 Ius patronatus ecclesiasticum matrimonio constante à marito adquisitum communicatur vxori.
  • 6 Decurionatus & similia officia empta à patre filio imputantur in legitimam, & conferuntur quò ad æstimationem.
CAP. XIX.
CONTRACTA inter duos omnium bonorum societate, absque vlla traditione dominium omnium rerum, quæ tempore contractus erant adquisitæ communicatur. tex. in l. 1. §. vl. & l. 2. ff. pro socio. Regia l. 46. ti. 28. par. 3. facit l. 6. ti. 10. par. 5. traditur fre
1
*quentissimo omnium consensu in l. traditionibus. C. de pact. Quin & in eisdem rebus possessio absq;absque traditione transfertur: sicuti censet gl. in 1. opinione in d. l. 2. & inibi Richar. Iacob. de Arenis. Raineri. Bar. & Alber. Idem Alberi. in l. sequen. Bald. & Fulg. in l. 1. eo. ti. quorum opinio communis est: in his tamen bonis, quę post contractam societatem per alterum ex socijs adquiruntur, non adquiritur, nec dominium, nec possessio alteri socio: tametsi lege societatis sint inter eos diuidenda. tex. opt. in l. si quis societatem. ff. pro socio. quam differentiam expressim adnotauit Roderi. Xuares in l. 1. ti. de adquisitis matrim. constit. lib. 3. Fori. versi. quæritur vlterius vtrum in mulierem. fol. 23. col. 1. & 2. Albe. in d. l. 1. §. vl. & Fulgo. ibi dum scribit, nihil esse impossibile respectu rerũrerum præsentium. tametsi loco præsentium vitio excusoris, ac typographi, sit absentium. idem tenet Bald. satis in specie in ea. l. 1. §. 1. ex quibus, ni fallor, ita est accipienda sententia gloss. in d. l. 2. quam & authoritas Odofredi confirmat, qui in dicta l. prima. §. vlt. eadem distinctione vtitur, & his non citatur Andr. Tiraquel. idem tradit ita distinguens in tract. de constituto. 2. par. & ampliat. 30. num. 6. & 8. nam & si actus ineundæ societatis habeat vim constituti, & idem respiciat bona præsentia & futura. l. 3. §. cùm specialiter. ff. pro socio. ita tamen est interpretandus, vt bona præsentia & item futura nomine societatis quæsita vtrique socio quo ad dominium & possessionem quærantur, bona verò futura quæsita nomine proprio communicanda sint, non tamẽtamen ipso iu|re absque traditione socio quærantur, cuius nomine non fuêre titulo emptionis, alioue habita. l. si societatem vniuersorum. l. si fratres. §. socium vniuersa. ff. pro socio: cùm satis sit, actum ineundæ societatis habere vim constituti, & fictæ traditionis quo ad bona præsentia, ne dentur duę fictiones alioqui, si actus societatis vim habeat taciti & ficti constituti, & demum bona futura quo ad eundem effectum cōtineatcontineat, quod est contra text. in l. prima. C. de dotis promisfion. vbi prohibitum est, plures in eadem re fictiones constitui. Sic tandem est intelligendus text. in dicta l. 2. quamuis. Ioan. Lupi. in rubric. de donationibus inter virum & vxorem. §. 66. numero 24. & Chassanæ. 4. in consuetu. Burg. rubric. 4. §. 2. versic. sunt ergo. numero 6. ad notauerint ex gloss. in dicta l. 2. etiam adquisita per alterum ex socijs post contractam societatem communia ipso iure vtrique fore, quo ad dominium & possessionem. ad idem citat dicta gloss. Didacus à Segura in tract. de bonis lucra. consti. matrim. num. 44. quod quidem nec à gl. deduci verè potest, nec iure receptum est, nisi dixeris, id lege Regia probari titu. 28. l. 46. par. 3. quam adducit ad hanc quæstionem idem Ioannes Lupi. §. sexagesimoquinto, numero 11. ex qua nihil de possessione statuitur: licet expressim quo ad dominium probet, id vtrique socio adquiri in rebus adhuc post contractam societatem per alterum proprio nomine quæsitis. eandem verò constitutionem & de possessione intellexit Rodericus Xuares in dicta l. prima. versicul. Quæritur vlterius. ad finem, & profectò ratione societatis ita intelligi æquum est, ex quibus quantum ad matrimonij societatem infertur.
Primò, ex lege, aut consuetudine, quæ inter virũvirum
2
*& vxorem communia esse statuerit omnia bona, etiam quæ tempore contractus vir & vxor obtinebant: dominium & possessionem vxori adquiri statim matrimonio cōtractocontracto pro parte dimidia omnium rerum, quas maritus tempore contractus iure dominii possidebat.
Secundò infertur, iure Cæsareo inspecto, & stante lege, quę adquisita matrimonio constante cōmuniacommunia viro & vxori esse censeat, omnia bona, quæ nomine societatis, & sic viri & vxoris fuerint empta, alióue titulo quæsita, quo ad partẽpartem dimidiam eorum, tàm iure dominij, quàm possessionis ad vxorem pertinere.
Tertiò deducitur in eadem specie, rem à marito constante matrimonio proprio nomine quæsitam, si leges Cæsareas, & communem resolutionem sequamur, nec quo ad dominium, nec quo ad possessionem, etiam dimidiæ partis vxori adquiri, licet inter eam & maritum res eadẽeadem sit iure communionis diuidenda & communinicandacommunicanda, quod expressim not. Anch. consil. 102. nu. 6. incip. Quęstio est talis, nec tamen per hoc licet marito liberè res istas matrimonio cōstanteconstante, quæsitas, alienare, sed tunc demũdemum cùm id fecerit ex causa absque fraude & dolo iuxta leges Regias, ac municipales & consuetudines, quod tradit Io. Lupi. in d. §. 66. nu. 24. & 25. l. 4. ti. 4. libro 5. ord. & l. 205. inter Styli leges, & prætereà Bal. consi. 235. lib. 2. licet inibi sentiat contrariũcontrarium eius, quod in hac tertia illatione asseuerauimus, & idem teneant Io. Lupi. Chassanæ. Didacus à Segura & Rodericus Xuares.
Quartò ex præmissis constat, iure Regio partitarum posse defendi sententiam Bal. in dicto consilio Ioan. Lupi. Chassanæi, Didaci à Segura, & Roder. Xuares in præcitatis locis scribentium, dominium rerum à marito adquisitarum matrimonio constante, in vxorem, quo ad partem dimidiam transferri absque aliqua traditione. Hoc etenim ad similitudinem societatis cōtractęcontractę poterit ex l. Regia 46. adnotari. quin & idem erit quantum ad possessionem: sicuti asserit Segura, & sensêre Ioan. Lupi. Rodericus & Chassanæus, dum ad hanc quæstionem adduxêre gl. in dicta l. 2. ff. pro socio, quæ in domino, & possessione loquitur. Nec oberit, quod lege Regia maritus potest alienare absque consensu vxoris res integras, adquisitas quidem per eum matrimonio constante, quarum dimidia pars vxori competit ratione communionis, quia hæc communio inter virum & vxorem, quo ad adquisita matrimonio constante, non est propriè in actu, sed in habitu & credito: siquidem ipse maritus solus est actu dominus propter authoritatem administrationis & alienandi potestatem, quam habet non sanè absolutam: cùm absolutè dominus non sit, sed tantùm ad onus communionis, quæ est inter ipsum & vxorem, aut saltem ex aliqua causa, quæ præsumptionem doli & fraudis excludat, nec ea alienatio ei permittitur in vltima voluntate, sed tantùm inter viuos: vnde hæc communio soluto matrimonio, ipso iure exit in actum, & in veram, atque actualem dominij & possessionis societatem: sicuti eleganter explicat Carolus Molinæus in consuetud. Parisiensi. §. 25. column. 1. ipsa verò matrimonio constante istæc communio, quo ad dominium & possessionem quodammodo est impropria & impedita, propter administrationem marito competentem, quæ non est prorsus libera, sed quemadmodum dictum est, intra limites quosdam continetur, quos excedere & transgredi minimè valet.
Ex his plura deduci poterunt, quæ hic libenter omittimus propter varias causarũcausarum species, & pręsertim ex eo, quod facilimum sit, post hanc resolutionem rectè intellectam, & Regiis constitutionibus diligẽterdiligenter examinatis, multa adnotare, | quæ ad praxim vtilia sint quo ad alienationem adquisitorum, matrimonio constante marito permissam. Illud verò non est prætermittendum, quod ratione huius societatis & oneris ad eam spectantis Taurina constitutione statutum est. capit. 53. Dotem à solo marito constante matrimonio promissam, aut datam filiæ & donationem propter nuptias filio constitutam, soluendas & deducendas esse, ex bonis adquisitis post contractum matrimonium, & lege Regia
3
*communibus, aut communicandis inter virũvirum & vxorem parentes filiorum eorundem, quibus dos data fuerit. Quasi onus istud constituendi dotem & donationem propter nuptias filijs, pertineat ad onus ipsius societatis, saltem quo ad hunc effectum, vt data, vel promissa hoc titulo etiam à solo patre in dubio censeantur promissa & data ex bonis viro & vxori communibus, & ea ratione ex eis sunt soluenda, atque deducenda. idem alia ratione probatur: etenim onus istud constituen di dotem filiabus, & donationem propter nuptias filiis, contractum est matrimonio constante veluti debitũdebitum quoddam æris alieni, quod satis manifestum est, & tamen debita omnia matrimonio constante contracta omninò soluenda sunt, & deducenda ex his, quæ adquisita fuêre tempore ipsius societatis coniugalis: quemadmodum cautum est l. decimaquarta. titulo 20. libro tertio. Fori. l. Styli. ducentesimaseptima. l. 59. Tauri. passimq́ue id receptum est, & iure societatis maximam æquitatem habet, cùm damna & commoda vtriusque socio communicentur. l. si non fuerint. §. Aristo. ff. pro socio. nam & apud Gallos idem moribus obtentũobtentum extat, sicuti constat ex Chassanæo in consuetud. Burgundiæ. rub. 4. §. 9. num. 1. & sequentib. atque ita hanc rationem esse, quę locum fecit Taurinæ constitutioni. 53. asserit & probat Ioan. Lupi. in rubri. de donationi. §. 66. num. 7.
Ex quo infertur, quid dicendum sit, vbi pater soluto iam matrimonio filię dotem dederit, aut promiserit: an ea data censeatur, vel promissa ex bonis adquisitis constante matrimonio inter eum & vxorem defunctam matrem ipsius filiæ, quę nuptui traditur? etenim quibusdam visum est, eam dotem deducendam & soluendam fore de bonis ipsius patris, non de bonis adquisitis matrimonio constante. quod potissimè probatur ex l. vltima. C. de dotis promis. & ex eadem Taurina constitutione, argumento sumpto à contrario sensu: dum dicit lex, durante matrimonio, quasi secus sit, cum eo soluto pater filiæ, aut filio dotem, vel donationem propter nuptias dederit, aut promiserit. Etenim ea datio, aut promissio facta præsumitur de bonis ipsius patris, non de bonis filiorum. d. l. vltim. res autem matrimonio constante adquisitæ, eo soluto statim quo ad partem dimidiam inter bona filiorum & hæredum vxoris connumerantur, atque ideò ex eis non debet censeri constituta dos. Contrarium tamen in praxi frequentiori iudicum suffragio receptum est, vt tandem si pater matrimonio soluto filio, aut filię eiusdem matrimonij donationem propter nuptias dederit, aut promiserit, dotémue constituerit, ea datio & constitutio facta præsumatur ex bonis illo matrimonio cōstanteconstante quæsitis, potius quidem quāquam ex bonis propriis ipsius patris. Quod probatur ab eadem ratione Regiæ constitutionis, quæ onus respexit ipsius societatis & communionis coniugalis. processit etenim onus hoc dotem constituendi filiabus, & donationẽdonationem propter nuptias filijs ab ipso matrimonio, quo constante filij fuêre progeniti. quamobrem etiam si his filiis dentur donationes & dotes matrimonio soluto, ea tamen datio quædam est soluto debiti legalis contracti quidẽquidem matrimonio constante & eius causa.
Cæterum hoc in cōtractucontractu sæpissimè & illud quę
4
*ritur, an decurionatus, publica munera, scribæ & tabellionis officia, empta matrimonio constante à marito, sint communia lege Regia ipsi & vxori? Et profectò videtur, non esse hæc officia vxori communicanda: primo quia vxor est incapax horum munerum, nec ea potest iure obtinere, nec in his Reipublicæ seruire, quod manifestè constat: ergo horum officiorum partem habere non potest. Siquidem Regia lex, quæ in hac re statuta est, & dictat, adquisita matrimonio constante communia esse viro & vxori, intelligenda est modo vxor capax sit adquisitionis & rei, quæ fuerit à marito adquisita, iuxta l. primam, & ibi notata, C. de sacrosanct. Ecclesi. Deinde & secundo eadem opinio authoritate probatur. Nam & eam expressim asserit Gulielm. Benedictus vir non leuis authoritatis apud Gallos in his, quæ ad forenses pertinent controuersias: is inquam in capite Rainuncius de testament. verbo. Et vxorem nomine AdelasiāAdelasiam. numero 787. ita hoc probat, vt etiam asseueret, nec vtilitatem, nec æstimationem horum officiorum & munerum communicandam fore ipsi vxori, nec ea mortua eius hæredibus. idem tenet Chassanæ. in consuetud. Burgundiæ. Rubric. quarta. §. secundo. versic. Additio ista consuetudo. nume. 5. quibus suffragatur, quod hæc munera & officia publica empta à patre cuidācuidam ex pluribus filijs, nec cum fratribus mortuo patre communicatur, nec imputatur in legitimālegitimam, etiam quo ad ęstimationem, sicuti visum est Nicolao de Vbaldis in tract. de succession. ab intestat. col. 10. & Gulielmo Benedicto in dicto c. Rainuncius. verb. duas habens filias. nume. 62. quia officia ista non transeunt in hæredes, nec vendi possunt absque licentia principis, qua ra|tione eorum venditio impossibilis censetur. l. apud Iulianum. §. si constat. ff. de legatis 1. Vnde deducitur, hæc publica officia empta, aut matrimonio constante adquisita, per maritum minimè fore communicanda vxori, etiam quo ad æstimationem eorum.
Ego verò contrariam sententiam censeo iure veriorem esse in hunc sensum, vt decurionatus officium & similia, quæ fuerint per virum matrimonio constante adquisita, quantum ad eorum iustam æstimationem vxori esse communia, & pro parte dimidia eidem competere. Hoc probatur ex eo, quod hæc officia empta sint pecunia communi viri & vxoris, & ideò æquissimũæquissimum est, ea quò ad æstimationem viro & vxori esse communia, alioqui liceret maritis mille fraudibus vti aduersus vxores ad effugiendam adquisitorum matrimonio constante communionem, quæ veteribus huius regni moribus inducta fuit, pluribusq́ue regijs cōstitutionibusconstitutionibus matura, & præuia deliberatione hactenus est stabilita. Non obstant, quæ in prioris sententiæ comprobationem adducta fuêre, & adduci solent. Primùm etenim nihil impedit posterioris opinionis praxim, quod isthæc officia publica indiuidua sint. Nam & in indiuiduis cōmuniocommunio viri & vxoris locum obtinet: siquidem marito ædificante Ecclesiam matrimonio constante,
5
*& ex ea causa, aut alia adquirente ius patronatus Ecclesiastici, ius istud est etiam vxori commune, habetq́ue in eo vxor partem indiuisam soluto matrimonio, iusq́ue præsentandi, & idẽidem in eius hæredes transmittit: sicuti censet Ioan. Lupi. in rubric. de donationibus inter virum & vxorem. §. sexagesimoprimo, numero 23. Et tamen ius hoc patronatus indiuiduum est. tex. in c. 1. de iure patronat. vbi gloss. & itẽitem glo. in capite, piæ mentis. decimasexta quæstione septima. text. in l. quædam mulier. ff. familiæ herciscund. l. Carmelia pia. ff. de iure patron. Saltem quò ad substantiam: licet quo ad præsentandi ius & eius exercitium sit diuiduum, quemadmodum probatur in Clem. plures. de iure patron. tradunt Bald. in capite. Quantò. de iudiciis. Cardinal. in dict. clement. Plures. columna tertia. Rochus Curtius de iure patronat. verbo, ius quæstione 6. Sic & in aliis indiuiduis, quæ vendi & æstimari possunt, vxor partem dimidiam habebit. Item non oberit, quod vxor capax non sit huius muneris publici: id etenim procedit, quo ad ipsum officium, non quo ad eiusdem officij æstimationem. Deinde cùm facilimè à principe soleat impetrari licentia vendendi hæc publica munera, eorum venditio possibilis est censenda, quod in dicto §. si cōstatconstat. satis probatur, quem ipse ita intelligendum esse ostendi in Epitome de sponsalibus. 2. parte. capit. 3. numero 8. Multo minus nocet posteriori sententiæ, quod vltimo loco adducebam de his officijs non
6
*imputandis in legitimam, nec conferẽdisconferendis, quia illud falsum est respectu æstimationis iustæ, quæ quidem & in legitimam imputatur, & etiam confertur ex eo, quod isthæc officia soleant facili principis licentia vendi. Vnde licet Imperator in l. omni modo. §. imputari. C. de inoff. testament. responderit, hæc & similia publica munera, & militias in legitimam esse imputandas, eò quod vendantur, & ea ratione sensim insinuet, munera & militias, quæ minimè vendantur, non fore in legitimam imputandas: attamen paria sunt, quod militiæ vendantur, & vendi liberè possint, & quod facili licentia principis vendi soleant. hoc sensêre Bart. in l. prima. §. nec Castrense. ff. de collatio. bon. Bald. & Paulus Castrensis in dicto §. imputari. scribentes, officia publica & militias, quæ ex communi vsu non venduntur, nec vendi possunt sine licentia principis, non esse imputandas, nec cōferendasconferendas. Quasi hi Doctor. aliud forent responsuri de militijs, quæ facili licentia principis vẽdivendi consueuerint, & in specie quod publica officia, quæ vendi solent facili licentia principis, conferenda sint & imputanda, quo ad earum æstimationem, tenent Iason in l. illud. C. de collation. numero sexto. & Francisc. à Ripa. in l. in quartam. ff. ad l. Falcid. numer. 163. quibus tandem probatum erit, æstimationem decurionatus, similiumq́ue munerum adquisitorum matrimonio constante per maritum communicandam esse omninò vxori. quod in hoc Regio prętorio sententia iudicum quandoque obtentum fuisse certo scio.
Loading...