Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAP. XX.

IN iurisdictionis delegandæ tractatu plura tradi solent, quæ summa contentione difficilem examinationem, ac disceptationem habent, è quibus ad quarundam decisionum faciliorem intellectum aliquot compendio quodam attingam, quæ iuris Pontificij constitutionibus maximè conuenire videntur. quibus præmittendum est, quo nam modo distinguantur ea, quæ sunt meri imperij ab his, quæ misti esse censentur: & rursus quod discrimen sit inter hæc, & ea, quæ sunt simplicis iurisdictionis, qua in re non admodum contentiosus ero, etiam si videam satis dubias & difficiles esse Barto. definitiones, quia hæ frequen

1

*tiori interpretũinterpretum calculo receptæ hactenus fuêre in l. imperium. ff. de iurisdictio. omnium iudicum. & in ca. quod sedem. de offic. ordi. quo in loco Andræ. Alciat. 5. notab. post alios, quorum ipse meminit Paulus à Monte Pico, & iuniores quidam præsertim Longouallius in d. l. imperium. communes definitiones reprobare validis rationibus conantur, verè contendentes, merum ImperiũImperium, itẽitem mistum, & iurisdictionem simplicem à iurisconsulto congruè definiri in d. l. imperium. cui addenda est Regia l. decimaoctaua. ti. 4. par. 3. HorũHorum sanè controuersam disputationem missam facimus, illud tantũtantum tractaturi, an sit in hac materia inter ius Pontificium & Cæsareum aliquod discrimen. NāNam, etiāsietiamsi concedamus ea, quæ sunt misti Imperij, minimè esse delegabilia, quod validissimis iuriscōsultorumiurisconsultorum authoritatibus euertere contendunt Fulgo. in l. 1. ff. de off. eius cui est mandata iurisdict. Alciat. in d. c. quod sedem. nu. 69. Longouallius in d. l. imperium. fol. 45. §. venio ad tertium articulum, communem improbantes sententiam, qua iam diu obtentum est, nōnon tantùm ea, quæ meri sunt imperij esse indelegabilia. d. l. 1. in princ. lege, nemo potest gladij. ff. de regu. iu. lege, solet. ff. de off. proconsul. & lega. in quo nulla ferè est controuersia, sed & ea, quæ sunt misti imperij, idq́,idque ex eadem l. 1. adnotatum est, & à Doctorib. ibi aduersus Fulgosium alijs rationib. & responsis maximo conatu defensum: attamen id verum est iure Cæsareo: siquidẽsiquidem iure Canonico causæ meri & misti imperij delegari possunt: vnde Archiepiscopi, Episcopi & alij iudices Ecclesiastici merum & mistum imperium habentes, poterunt illa alteri committere & delegare: sicuti asserunt gloss. in capitulo in Archiepiscopatu. de raptoribus. gloss. in dicto capite, quod sedem. item gloss. in capitulo peruenit nonagesimaquinta distinctione. quarum sententiam communem esse fatentur Panormitanus, Imola & Alciatus numero septuagesimosexto. in dict. quod sedem. & Iuniores in dicta l. prima. præsertim Curtius Iunior numero vicesimosexto. Alexand. Iason, Purpurat. numero 492. & Iacobus de Nigris columna decimatertia. Huic opinioni primum suffragatur

2

*tex. in dicto capitulo in Archiepiscopatu. vbi inferior à Principe & ordinarius iudex, qualis erat Rex Siciliæ, causas criminales, quæ ad merum imperium pertinebant, omninò delegauit. Sed profectò pluribus rationibus parum vrget ille textus. Etenim quamuis Rex Siciliæ subditus sit Romano pontifici, Clem. Pastoralis. de re iud. Rex tamen & verus princeps est, habens ea omnia iura, quæ principib. iure conueniunt, & eis speciali priuilegio reseruantur. agnoscit etenim Romanum pontificem iure feudi, & in recognitionem supremę potestatis, ipse nihilominus omnem & integram iurisdictionem in regno habet, & eam exercet & exequitur, nec tenetur appellationem admittere à proprijs eius sententijs, notat Bal. in titu. quæ sint Regalia. c. 1. in fine colliguntur & alia, quæ hunc intellectum manifestissimè probant ex Matthæo Afflict. quæst. secunda, & decimatertia præfatiōispræfationis constitutio. Neapolitanarum. Vnde sicut ipse Siciliæ Rex potest alicui nobili merum imperium sibi competens in aliqua vrbe concedere, vt id perpetuo iure feudi habeat: ita poterit & meri imperij ac mixti causas delegare. Deinde ea delegatio, cuius meminit ille tex. fieri iure potuit, quemadmodum & inferior à Principe iudex ordinarius ex causa potest ea, quæ sunt meri & mixti imperij delegare. l. 1. in prin. ff. de offi. eius. tex. in Auth. de collatori. §. ad hæc. & in d. cap. quod sedem. Quæ autem obsecro maior causa ad hæc deleganda esse, aut contingere potest, quāquam quod Siciliæ Rex minimè valeat ipsemet ea expedire, quæ pertinent ad animaduersionem scelerum, tot negocijs alioqui ad Reipublicæ vtilitatem impeditus, & maximè quod in d. c. in Archiepiscopatu. causa illa iustissimè per Regem fuit Episcopis delegata, quia quodammodo ad religionẽreligionem pertinebat, & ideò per prælatos Ecclesiasticos poterat diligentiùs & vtilius examinari & expediri. Quibus tandem fit, nullo pacto posse opinionem communem deduci ex dicta constitutione & Romani Pontificis responso.

p. 457

Secundò eidem opinioni communi adstipulatur text. in cap. Aqua de consecratio. Ecclesi. vel alta. qui probat, ea quæ sunt ordinis Episcopalis

3

*delegari posse, & tamen ea grauissima sunt, & ardua, atque ad merum vel mixtum imperium pertinentia, & specialiter episcopis ratione ordinis conceduntur, argu. l. primæ in princip. ff. de officio eius. Sed & huic probationi facilime occurritur, si interpretemur, hanc delegationem fieri posse iusta causa, nempe ipso Episcopo absente, vel impedito, quod satis expressum est dicto capitulo. Quod sedem, sic sanè itidem respondetur cap. suffraganeis. de electione. Forsan dices, ex hac responsione constare, sacros ordines, Episco porum consecrationes à delegatis Episcopis ministratas, cũcum nulla fuerit delegandi iusta causa, nullos esse, neque eũeum effectum, & vim habere, quam alio qui iure diuino, & humano essent habituræ, si à proprio Episcopo ministrarentur. quod perquam durũdurum est. Nam & Hostiensis, quem cæteri sequuntur in dicto capitu. quod sedem. in distinctè tenet, ea quæ sunt ordinis fore delegabilia, etiam si delegans nullam habeat iustam delegandi causam. At si rem istam exactè pensitemus, nōnon oberunt hæc, quæ modo diximus, ei opinioni, qua probatur, non posse delegari quæ sunt ordinis, nisi delegatio ex iusta causa fiat, cũcum etsi Episcopus delegatus ea expedierit, & gesserit, eāeam vim ab eo gesta habebunt, quāquam habuissent, si absq;absque delegatione forent expedita. NōNon me latet, Hostiensis sententiam frequẽtiorifrequentiori Doctorum calculo receptam esse, & posse defendi etiam refragante Alciato, speciali quadam ratione, siquidem ea, quæ sunt ordinis delegati non possunt nisi alteri Episcopo, qui & ordinis potestatem absque vlla delegatione habeat, cui solum deficit non potestas ordinis, quæ sufficiens est ad eam actionem, sed licentia, & permissio Episcopi proprij illius diœcesis, quia iuxta Canonicas sanctiones in honestum, & illicitum censetur, quenquam Episcopum exercere potestatem ordinis in ea diœcesi, quæ sibi commissa non fuerit, & in eos, qui sibi subditi non sint. Quo fit, vt in hac specie non sit vera, nec ꝓpriapropria ordinis delegatio. Quam ob rem in his, quæ iure diuino ad solam potestatem ordinis pertinent, etsi iura Canonica ex causa punierint vtentem ea potestate in aliena diœcesi, & item ipsos, quibus ministratum est, vel suspensione ordinũoridnum, vel alia pœna, nihilominus quod actũactum fuerit ex potestate ordinis, vim omninò habet. At in his, quæ ex Institutione ecclesię ordinis potestati applicantur, non solùm canones poterunt ministros, & eos, quibus ministratũministratum est alia pœna punire, sed & ipsosmet actus irritos facere, & habere. quod constat ex his, quæ doctissimus Alfonsus à Castro diligenter scripsit lib. 2. de iusta hæret. punit. cap. 22. ita quidẽquidem mirum non erit, si iure PōtificioPontificio permissum sit etiam absq;absque vllo iusto impedimẽtoimpedimento, ea q̃quam sunt ordinis alteri ordinis potestatẽpotestatem habẽtihabenti delegari, tametsi videam, ꝙquod Roma. PōtifexPontifex in d. c. quod sedem. causam iusti impedimenti exegerit ad hanc delegationem, eam verò ad honestatem quādāquandam pertinere cōmuniscommunis interpretatio cẽsetcenset.

Tertio, ad ducitur in fauorem communis sententiæ tex. in. c. vlt. ne cleri. vel mona. in 6. ex quo apparet, inferiorẽinferiorem à principe causas meri Imperij posse delegare. Sed id ex eo obtinet, quòd episcopus habens merum Imperium non potest illud exercere in causis, quæ sanguinis pœnam requirunt. Impedit etenim ipse ecclesiasticus ordo.

Quartò, citatur ꝓpro cōmunicommuni tex. in Cleme. 1. §. 1. de hæret. quo ꝓbaturprobatur, episcopũepiscopum posse causas hæresis delegare, & alteri cōmitterecommittere. NāNam, vt inibi expressum est, hæreticę causæ inquisitores nōnon possunt de ea cognoscere, nec eam tractare regulariter absq;absque episcopo, vel eius vicario, aut delegato. Igitur delegari poterit causæ hæreseos cognitio, eiusq́;eiusque punitio. Huic tamen authoritati res pondent Fel. in d. c. ꝙquod sedem. & alij ibidem, esse speciale in causa hæresis fauore fidei. ꝙquod & Card. adnotauit in d. Clem. 1. §. 1. nānam quod Alciat. in d. c. ꝙquod sedem. nu. 77. admonet, dicens tex. in d. §. 1. ꝑmitterepermittere cap. vacante sede, delegationem, non tamen episcopo, qui eius vicariũvicarium generalem debet causis illis hæreseos examinandis præficere, non admodum conuenit, cũcum idem tex. in fine mentionem faciat delegati ipsius episcop. & delegati capituli, sede vacātevacante.

Quintò, qui communẽcommunem sententiāsententiam sequuntur, citātcitant pro ea text. in c. licet. de off. vicar. & in c. cũcum episcopus. de off. ord. in 6. Quibus permissum est, episcopis per se, vel per alios iurisdictionem

4

*ciuilem, & criminalem exercere. His tamen respondetur, id obtinere in episcopis, qui pares censentur proconsulibus, qui olim à Senatu Romano mittebantur ad prouinciarum administrationem, & hi legatis delegabant iurisdictionem, merum, & mixtum Imperium. l. solent. ff. de offic. proconsul. q̃quam quidem responsio minimè congruit, cùm ex dicta l. solent. cōstetconstet manifestè, disparem esse delegationem factam à proconsule eius legato, ab ea quæ per episco pos fit, iuxta text in dicto cap. licet, cùm legatus pro consulis ex vi delegationis nōnon posset causas meri Imperij definire per sententiāsententiam, tametsi eas posset examinare. dicta. l. solent, in princip. ideò verior est responsio, quòd text. in dicto capi. licet. obtineat in officialibus, qui ab episcopis constituuntur, & hi vicarij appellantur. Nam & isti quadam conscientia & permissione iuris exercent mandatam sibi à prælatis iurisdictionem, & ideò episcopis tacitè permissum censetur, iure canonico hos vicarios cōstituereconstituere, atq;atque eis iurisdictionem demandare, vt eorum locum teneant, vicesq́ue gerant, qua ratione dicuntur vicarij iudices ordinarij, & ordina|

p. 458

riam habent iurisdictionẽiurisdictionem. glos. in c. secundo, de officio vicarij. libro sexto. & in capi. Romana in princip. verbo, generaliter. de appellat. in 6. & in capit. perlectis. 21. distinctio. Felin. in rubric. de offic. delegat numero 4. Alexand. numero 17. Iason numero secundo. in rubric. ff. de offic. eius, cui est mand. iurisdi. Matthæ. Afflict. in constitut. Neapol. libro primo, rubri. 59. numero 11. Panormita. in cap. decernimus. numero 12. de iudic. & idem in c. si quis contra clericum. numero 35. de foro competen. in repetit. quorum opinio communis est, & profectò iure probatur, quicquid in contrarium scribat Alciat. in rubric. de offic. ordin. 5. iudicum specie. siquidem satis erit, vt vicarij habeant iurisdictionem ordinariam, quod generaliter, tacito consensu principis, legis, aut reipublicæ ab episcopis constituantur, vt eorum vice, & loco iurisdictionem generaliter exerceant. Qua ratione idem erit dicendum in iudicibus secularibus, qui apud Hispanos à rectoribus ciuitatum delegantur, & eorum locum tenentes appellāturappellantur. Nam & hi ordinariam habẽthabent iurisdictionẽiurisdictionem, & eam exercent consensu principis, licet ab ipsis rectoribus, non à principe nominentur. habẽthabent etenim rectores ciuitatum apud nos ius istud constituendi vicarios, etiam absque vllo impedimento. Atque ita hos habere ordinariāordinariam iurisdictionem etiam iure ciuili asserit Paul. Castrensis in rub. ff. de offic. ass. & Curtius Iunior in rubr. ff. de offic. eius. numero 19. contra Alexandrum inibi, qui voluit, vicarios istos iure ciuili non habere ordinariam iurisdictionem. His tandem probatio communis sententiæ refellitur, & ea ratione verior est opinio quorundam iuris vtriusq;vtriusque interpretũinterpretum, qui existimarũtexistimarunt, nullam esse differentiam inter ius canonicum, & ciuile in delegatione meri, & mixti Imperij, imò probatissimi iuris esse, ita iure canonico ea, quæ sunt meri, & mixti Imperij esse indelegabilia, sicut iure ciuili: quāquam sententiam aduersus cōmunemcommunem tenuerunt Imola, Felinus, & Alciatus num. 76. in d. ca. quod sedem. Ananias in d. ca. in archiepiscopatu. Dec. in l. 1. col. 6. & ibi Iacob. de Nigris col. 13. ff. de offi. eius cui est mādatmandat. iurisdict. sensit Inno. c. super quæstionum. de off. delegat. col 3. cōmuniscommunis tamen sentẽtiasententia adeò obtinuit, vt difficilimũdifficilimum sit, eāeam in praxi refelli

In hac verò. disputatione adhuc communi sententiæ adstipulatur text. in capit. vlti. de off. ordin. in hæc verba. His, quib. ex officio in certis casi

5

*bus competit, illos absoluere, qui pro violenta manuũmanuum iniectione incidunt in canonem sententiæ promulgatæ, licet aliis huiusmo di absolutionem committere, cùm viderint expedire. Qua quidem constitutione probatur, ea quæ iure specialis magistratibus conceduntur, à lege, vel rescripto principum delegari posse. Et tamen hæc iure ciuili sunt indelegabilia text. in d. l. 1. ff. de offic. eius, cui est man d. Iuris. à qua & illud deducitur, meri & mixti Imperij causas nōnon posse delegari. Igitur constat, ex his maximam differentiam constitui inter ius canonicum & ciuile, in harum causarum delegatione. idẽidem manifestiùs apparet, si p̃mittamuspermittamus, iure Pontificio latālatam esse excōmunicationisexcommunicationis sententiāsententiam, cuius absolutio Romano Pontifici tantum cōpetitcompetit, in eos, qui manus iniecerint violentas in clericos, capit. si quis suadente. 17. quæstio. 4. Quæ tamen absolutio speciali quodāquodam iure quādoquequandoque episcopis committitur. cap. mulieres. cap. de monialibus. c. peruenit. cap. quod de his. capit. vlt. de senten. excom. Quòd si probauerimus cōmunemcommunem sententiam, facilis erit interpretatio dict. text. in cap. vlt. de off. ord. cùm iure Pontificio merum, & mixtum ImperiũImperium de legabilia sint. At si nullānullam in hoc differentiam inter ius canonicum, & ciuile admiserimus, superest adhuc difficultas, cur ea, q̃quam speciali quodam iure, & nominatim lege, vel canone alicui tribuuntur, possunt delegari, & alteri committi, contra iurisconsulti respōsumresponsum in d. l. 1. in princ. Et, vt simul elegantem iuris Pontificij cōstitutionẽconstitutionem ab alijs obiectionib. tutemur, aduersus eam item opponitur text. in ca. vlt. §. vlt. de off. deleg. quo palàm probatur, potestatem absoluendi, vel excommunicādiexcommunicandi alicui datam, ab eo alteri delegari non posse. idem instituit ille text. de potestate prædicādiprædicandi, dispensandi cum irregularib. iniungendi pœnitentias. hæc etenim demandari alteri non possunt. vnde Doct. in l. Imperium. ff. de iurisd. omni. iudic. ex eo capite adnotarunt, voluntariam iurisdictionẽiurisdictionem non posse delegari. gloss. in l. ab ea parte. ff. de probat. Felin. in dicto cap. quod sedem. num. 2. Bald. in l. 3. nume. 6. C. quando prouo. non est necess. Deinde & tertiò obstat prædictæ cōstitutioniconstitutioni, quòd habens specialem commissionẽcommissionem à principe ad expediendum aliquid, quod sit principi reseruatum, non potest id alteri delegare secundum Bal. in cap. vlt. de offic. delegat. ex eo, quòd negocium graue, & arduum sit, & ad id videatur electa industria delegati. idem notant. Barb. col. 3. in d. capit. vltim. de off. ord. Felin. in d. cap. quod sedes. col. 2. post Anto. & Imol. ibi. Alex. in l. 1. ff. de offic. eius. nu. 6. & ibi Ias. num. 28. quam opinionem sequuntur asserẽtesasserentes, eam esse communem Lancelot. Deci. col. 2. & Iacob. de Nigris col. 15. in ea l. 1. vnde habens potestatem legitimandi, creādicreandi tabelliones, & dispensandi, non potest si delegatus sit, & ex commissione principis eam potestatem habeat, delegare. Et tamen in d. capit. vlti. habens potestatem absoluendi ab excommunicatione, cuius absolutio Papæ reseruatur, optimè poterit eam alteri delegare. Quibus tandẽtandem effectum est, vt difficilis sit interpretatio illius responsi. Et sanè Bald. in d. ca. vlt. scribit, eũeum tex. procedere non in iurisdictione delegata, sed in ordinaria cōpetenticompetenti alicui ex priuile. speciali, |

p. 459

nam hæc delegari poterit, sicut & ea, quæ iure ordinario, & communi data est. sequitur eandẽeandem Baldi adnotationem Ias. in l. à Diuo Pio. 1. col. ff. de re iud. idem in l. à iudice in princ. C. de iudic. Ego verò non inficior, iurisdictionem ordinariam alicui datādatam priuilegio speciali, delegari posse, sicuti & ea delegatur, quæ absque priuilegio iure cōmunicommuni ad aliquem pertineat. ambigo tamen, quæ sit ratio cur in d. c. vlt. ea, quæ iure speciali, & nominatim ordinario iudici lege, vel canone tribuuntur, delegari possint iurisconsulto refragante in dicta l. 1. ideò dici potest, delegationem, cuius Romanus Pontifex meminerit in d. capit. vlti. factam fuisse tantum quo ad quẽdamquemdam actum, & nudum ministeriũministerium, nempe simplicem absolutionem. Quod quidem nudum ministerium absolutionis episcopus quoties viderit id expedire, delegare, & cōmitterecommittere poterit, quemadmodum deducitur ex ratione text. in capit. super quæstionum. §. nos autem. de offic. delegat. atq;atque ita iuxta hāchanc interpretationem nihil in ea cōstitutioneconstitutione decisum est, quod iurisconsulto in d. l. 1. refragetur.

Secundò, illud fortassis non incongruè Pontificiæ responsioni aptabitur, quòd ea delegatio iure permissa fuerit in fauorem animæ, & eius vtilitatem, ne periclitetur excommunicatione ligata, vnde ad faciliorẽfaciliorem huius seruitutis libertatem, erit item liberum prælatis. absolutionẽabsolutionem hanc alteri committere, sic etenim responderunt Lancelot. Deci. col. 2. & Curti. Iunior nume. 80. in dict. l. 1. ff. de offi. eius. Et præterea ius hoc absoluendi excommunicatos propter clericorum percussionem, ego censeo episcopis competere, & aliis prælatis iure officij ordinario, & ita iure magistratus eoipso, quod quis episcopus, aut prælatus sit. Nam etsi huius excōmunicationisexcommunicationis absolutio sit Romano Pontifici reseruata propter grauem iniuriam clericorũclericorum ordini illatam, nihilominus iure Pontificio statuti sunt quidam casus, in quibus iustissimis rationibus ad reipublicę vtilitatem, episcopis, & aliis prælatis ratione officij ordinarij, non quidem specialiter ob negocij pondus, imò quia tunc nōnon ita conuenit criminis punitionẽpunitionem augeri, & extolli, permissum est, quòd Christianis absolutionem ab hac excommunicatione ministrent. Etenim quod iurisconsultus scribit in dict. l. 1. tunc obtinet, cum propter causarum pondus, & grauitatem specialiter lege, senatus consulto, aut decreto principis negocia magistratibus committuntur, quæ alioqui non suberant eorum cognitioni, nec examini. Et ideò causæ meri Imperij, atq;atque item misti, ꝓpterpropter earũearum pondus specialiter committuntur iudicibus, nec ab eis delegari possunt: quæ quidem ratio satis aliena est à responso Romani Pontificis in d. cap. vltim. cùm inibi negocij qualitas efficiat facilem iuris canonici commissionem, qua pręlati in absoluendis excommunicatis vtāturvtantur, & eiusdem absolutionis delegationẽdelegationem, quoties id visum p̃latisprelatis æquũæquum fuerit. Ex quib. mihi libuit aliquot inferre ad intellectum dict. c. vlt.

Primum. deducitur eius conciliatio cum cap. vlt. §. vlt. de offic. deleg. siquidẽsiquidem text. ille procedit in eo, qui habet potestatem absoluendi ex cōmissionecommissione Romani Pontificis, ex commissione, inquāinquam nudi ministerij, is etenim delegare nudum illud ministerium, à quo delectus fuit ꝑper Papam, minimè potest. At in dict. capit. vltimo de offic. ordi. potestas absoluendi competit ex officio ratione dignitatis, siue illi dignitati hoc tributum sit iure communi, siue priuilegio. vnde subinfertur, potestatem exercendi nudum ministerium ex officio, aut dignitate adhuc iure priuilegij alicui competentẽcompetentem, delegari posse, quod adnotauerunt glos. Ioan. Andræ. Imol. Panormita. & alij in dict. capit. vlti. de offi. ord. Feli. in dict. ca. vltim. de offic. delegat. Secundò deducitur, potestatem absoluendi, & sic nudũnudum hoc ministerium competente alicui ex simplici delegatione alteri mandari non posse. text. in dict. §. vltim. Deinde & tertiò apparet, iudicem delegatum, cui non nudum ministerium, sed & iurisdictio commissa fuerit, posse absolutionem ab excommunicatione alteri delegare. glo. omnium consensu recepta in dict. c. vlt. de offic. ordi. quam sententiam admittunt Doct. in dict. §. vlt. de offic. delegat.

Secundò infertur, iurisdictionem voluntariam competentem alicui ex commissione legis, SenatuscōsultiSenatusconsulti, aut canonis, delegari posse, quod in dict. cap. vlt. satis probatur, quando hæc vo

6

*luntaria iurisdictio nōnon sit tanti momenti, quin per alium expediri valeat idem colligitur ex lege, apud proconsulem. ff. de manumi. vindic. quam ad hoc citat Bald. in l. 2. ff. de offic. procons. & lega. facit ad hæc text. in ca. 2. & 3. de offic. Archipres. & in cap. 1. §. vlt. de temporib. ordi. in 6. quibus probatur, iurisdictionem volũtariamvoluntariam alicui lege datam posse alteri committi. Quòd si voluntaria iurisdictio à principe data sit per rescriptum, ea alteri per delegatum committi non poterit. text. in dicto capit. vlti. §. vltim. cùm delegatus ad nudum tantùm ministerium, non possit id alteri demandare. atque ita difficultatem istam componit & explicat Longouallius in dict. l. Imperium. foli. 36. Nec quicquam oberit, quòd voluntaria iurisdictio iure speciali, & priuilegio, quodam detur à iure alicui ratione dignitatis, aut officij. Etenim ex eo, quòd ea potestas dignitati, vel officio perpetuò datur, iam ordinaria potius dicẽdadicenda est. quāquam delegata Et ideo potestatis ordinariæ iura habet, & sequitur, iuxta notata ꝑper Abb. Cardin. & Felin. in cap. licet. de offi. ordin. Bartol. Alexand. & Ias. in l. 3. ff. de offic. eius cui est mand. iur. Ergo iurisdictio volũtariavoluntaria cōpetenscompetens alicui, siue speciali iure, siue priuilegio, modò ratione officij, aut dignitatis ꝑpetuoperpetuo à canone, |

p. 460

vel lege data sit, delegari poterit, nisi ea iurisdictio magni sit momenti. Nam ea ratione obtẽtumobtentum est, episcopum non posse potestatem conferendi beneficia cōmitterecommittere alteri, quàm eius vicario generali, gl. vlt. in cap. statutum. de præbend. in 6. & in capit. deliberatione. verbo, cuicunque. de offic. legat. eod. lib. Oldrad. consil. 77. Cardin. in ca. cùm dilectus. 2. col. de consuetud. Abb. in cap. constitutus. nume. 5. & in cap. vltim. numero 6. de conces. præbend. Rota Antiqua 288. & 327. Ioan. de Selua in tract. de benefic. 2. par. q. 21. Et est communis sentẽtiasententia Doc. in d. ca statutum. & in ca. deliberatione, quod satis iustè obtinuit ex eo, quòd collatio beneficiorum maximi sit momẽtimomenti, & requirat sedulam, ac diligentissimam prælatorum examinationem, & curam. eandem sententiam asseruit gloss. quam ibi Domini. & Franc. sequuntur in capitulo vltimo, de offic. vicarij. quo in loco

7

*Romanus Pontifex perpendens rem hanc seriam esse, statuit, collationem beneficiorum minimè censeri commissam ab episcopo vicario, quam generalem cōstituitconstituit, nisi expressim eius delegatio, & commissio fiat. sic nec eidem vicario vi, & ratione generalis commissionis non censetur data potestas inquirendi, corrigendi, aut puniendi subditorum excessus, nec priuandi quenquāquenquam ecclesiastico beneficio, officio, aut administratione. cap. licet. de offic. vicar. eod. lib. Hæc siquidem grauiora sunt, & maiora, quàm, vt in generalem delegationem veniant. Est igitur necessaria specialis commissio collationis ecclesiasticorum beneficiorum, nec continetur sub generali delegatione, quæ per episcopum sit vicario totius diœcesis. Huic verò sententiæ non obstat tex. in cap. ex frequentibus. de instit. Quia licet ibi expressum sit, vicarium generalem posse beneficia ecclesiastica conferre, habet tamen ea constitutio varias interpretationes, vt demum vicarius conferre possit beneficia, non quidem ex generali commissione exercendi iurisdictionem, sed vi, & ratione specialis delegationis, secundum DinũDinum in reg. 1. de regulis. iur. in 6. numero 14. quam interpretationem & Panor. sensit in dict. capit. ex frequentibus. Qui tamen subiungit aliāaliam quāquam Imola, & Doct. probârunt, asseuerantes, illum text. tractare nōnon de libera collatione beneficiorum, sed de institutione, quæ fit ad patronorũpatronorum præsentationem, quam vicarius generalis absque speciali commissione ministrare, & impartiri poterit, quod etiam tenuerunt gloss. in d. capit. ex frequentibus. verbo, officialium. Roman. singu. 601. gloss. in capit. vlt. de offi. vicarij. in 6. inibi communi omniũomnium suffragio recepta, idem gloss. in capit. cùm in illis. §. cùm autẽautem. de præb. in 6. Selua de beneficio 2. parte quæstio. 14. eandem opinionem sequuntur dicentes eam communem esse Rochus Curti. in tract. de iure patrona. verb. competens, quæst. 31. & Lamberti. 2. lib. de iure patro. 3. par. q. 1. artic. 5. idem eam tenet dict. 2. part. quæst. 4. Quin & tertiò poterit intelligi text. in dict. cap. ex frequentibus, de institutione, quæ non confert titulum beneficij, sed habenti iam illum, vel vicario dat authoritatem administrandi animarum curācuram, iuxta text. in cap. 1. de capel. mona. in 6. nam vicarius episcopi generalis absque speciali cōmissionecommissione potest habenti beneficium, vel eius vicario authoritatẽauthoritatem hanc exercendi animarum curam im partiri, secundum Imol. & communem in dict. capi. ex frequentibus. præcedens vero intellectus adsumi potest à tex. in capi. 1. de institut. lib. 6. vbi constat, vacante sede episcopali transire in capitulũcapitulum, & collegiũcollegium canonicorum, ius instituendi præsentatos à patronis, quamuis non possit capitulum vacante sede beneficia libera collatione conferre.

Obiter verò ex his, quæ diximus de iurisdictione voluntaria competenti alicui iure speciali, vel priuilegio, ratione tamen perpetuę dignitatis,

8

*vel officij, quibus perpetuo ius hoc specialiter tributum sit à lege, vel canone, colligitur, quid dicendum sit de iurisdictione voluntaria competenti ex priuilegio, an ea possit extra territorium exerceri. Cui quæstioni præmittendum est, voluntariam iurisdictionem exerceri posse extra territorium. l. 2. ff. de offic. procons. gloss. & Doct. in cap. nouit. de offi. leg. & in cap. pen. eo. tit. Host. & alij in capit. quia diuersitatem. de conces. præb. & in capit. post electionem. eod. tit. Bald. & Alber. in l. emancipati. ff. de adoptio. glo. & ibi post alios Iason in l. vltim. ff. de iuris. omnium iudic. vbi Hippo. nu. 7. & Deci. col. 1. testantur, hanc sententiam communẽcommunem esse. vnde apparet, episcopũepiscopum posse beneficia ecclesiastica conferre existenti in aliena diœcesi. gl. in dict. cap. nouit. Ioan. de Selua latè in tract de benefic. 3. par. q. 40. & 63. Fatentur omnes, qui præcedentem conclusionem probârunt, & Ioan. Crott. in cap. vltim. de consti. in 6. Imò & ipsius episcopi vicarius habens potestatem cōferendiconferendi beneficia, potest ea conferre extra propriam diœcesim, sicuti notant. glos. in cap. statutum. verb per seipsos. de præben. in 6. Rota Antiquior de offic. vica. 5. Domi. in cap. vlt. & in c. licet. de off. vicar. in 6. glo. in pragm. sanct. tit. de collatio. §. & quia. ver. vicario. Rebuffus in tra. nominationum. q. 14. nu. 65. & 27. Selua de beneficijs. 2. part. q. 14. co. 3. Anton. Corset. in tracta. de excel. Regis. q. 80. Nicol. Boerius in decisio. 30. vbi scribit, ita sententia iudiciali obtẽtumobtentum fuisse, tametsi contrarium tenuerint Bal. in d. l. 2. ff. de offi. procons. Barb. in d. cap. nouit. nu. 17. & Franc. in cap. vltim. de offic. vicar. in 6. quorũquorum opinio ex eo corruit, ꝙquod cùm hęc iurisdictio voluntaria sit, & possit extra territorium exerceri, nulla potest congrua ratio constitui, nec dari, quominus eiusdem vsus vicario episcopi etiāetiam extra territoriũterritorium sit licitus. Illud tamẽtamen |

p. 461

est adnotatione dignum, quôd si episcopus beneficium vacans alicui contulerit eo die extra diœcesim, quo eius vicarius alteri intra territorium contulit, præferendus erit, habens titulũtitulum à prælato, etiamsi vicarius speciale mandatum habeat ad conferendum beneficium, secundũsecundum Calderic. consilio 2. de offic. vicar. & Cæsarem Lamberti. de iure patro. 2. lib. 3. part. q. art. 3. Ex quibus & illud constat, an hæc voluntaria iurisdictio, quæ in conferendis beneficijs exercetur, possit per episcopos & prælatos intra curiam Romanam ad vsum & praxim deduci, ita quidem, vt inibi commorantes valeant beneficia, quorum collatio eis competit, conferre. Et sanè posse id fieri, probatur ex communi omniũomnium sententia, qua obtentũobtentum est, iurisdictionẽiurisdictionem

9

*voluntariam exerceri posse, extra territorium, atq;atque ita in specie, prælatos quibus cōpetitcompetit beneficiorum collatio, posse beneficia cōferreconferre, existentes in Romana curia, tenent Francis. Pauinus in tract. de potest. cap. se de vacan. q. 1. 2. par. col. 3. Præpo. in cap. qui in aliquo. col. vlt. 51. dist. Hierony. Paul. in pract. cancella. fol. 48. Rebuffus in tracta. nominat. q. 14. nume. 28. Ludouic. Gomez. in regu. de non iudican. iuxta formam suppli. q. 3. Probus in d. cap. statutum. numero 9. receptum tamen est secundũsecundum eosdem in praxi, quod episcopi non possint beneficia conferre, etiam ea, quæ vacauerint extra curiam, dum ipsi præsente Summo Pontifice curiæ adsint, imò oportet eos ad hunc collationis actũactum curiam exire. Idem asserit Æneas de Falconibus in tract. reseruatio. quæst. 4. principali. q. 10. quo in loco citat decisionem Rotę in Antiquis, 573. quam & Pauinus adduxerat, quæ præmittitiure ipso seclusa praxi, hanc voluntariam iurisdictionem posse exerceri in ipsa curia Romana præsente inibi Summo Pontifice. Dubitat tamen ipse Æneas existimans, iurisdictionẽiurisdictionem voluntariāvoluntariam minimè posse exerceri in curia præsente ipso principe, ex l. 2. ff. de offic. procons. omnes, inquit Iurisconsultus, proconsules statim, quam vrbem egressi fuerint, habent iurisdictionem, non tamen contentiosam, sed voluntariam. Igitur intra vrbem nec voluntariam habent. Potuisset vrgentius adduci tex. in l. vlt. ff. eo. titu. vbi Proconsul vrbem ingressus deponit imperiũimperium. Cuius loci authoritate Fulgos. & Corasi. ibi adnotârunt, episcopos Romam ingressos, nec sacerdotia conferre posse. ad idem facit tex. in cap. nisi, de offi. leg. & in l. 4. §. si tam vicinum. ff. de damno infect. quo fit, ipsum Romanæ curiæ stylum non omninò aduersari his, quæ iure communi statuta sunt. Illud profectò minime potest negari, episcopos, archiepiscopos, aliosq́;aliosque prælatos Romanam curiam habitantes, nequaquam posse admittere resignationes simplices, nec permutationes beneficiorũbeneficiorum ecclesiasticorũecclesiasticorum, quę sint proprię cuiusq;cuiusque diœcesis, cùm ex hoc in curia Romana vacare dicantur, & eorum collatio palàm ad Summum Pontificem pertineat, cap. 2. de præb. in 6. Ab eadem radice deducitur, quod Alberic. scripsit in l. emancipari. ff. de adoptio. asseuerans, episcopũepiscopum in aliena diœcesi posse subditis conferre primāprimam ordinis ecclesiastici tonsuram. cui accessit Rebuffus in dicto tract. nominatio. quæst. 14. num. 29. Nam idem Alberi. in l. vlti. ff. de iurisd. omn. iudic. & Panorm. in cap. ex tuarum. nume. 11. de authorit. & vsu pallij. ex pressim tenuerunt, episcopum non posse in aliena diœcesi ordines cōferreconferre, etiāetiam proprijs subditis. Etenim prior Alb. sententia obtinet in primæ collatione tonsurę, posterior verò in ministerio sacrorum ordinum, quæ conferuntur ab episcopis celebrantibus diuina officia, indutis vestibus Pontificalibus: siquidem quamuis episcopus in aliena diœcesi iure valeat sacra missarum solennia vestibus Pontificijs celebrare. gloss. in Clem vlti. verb. etiam celebrare. & ibi Card. de priui. Abb. in cap. 1. col. 2. vt lit. pend. idẽidem in c. antiqua. in fine. de priuil. Hostien. in cap vlt. de auth. & vsu pallij. glos. in pragmat. sanctione. tit. de spectaculis in ecclesia non ędendis. verb. benedicunt, nequaquānequaquam tamen poterit simul & vestibus Pontificijs celebrare, & sacros ordines etiam subditis conferre absque diœcesani licentia, sicuti visum est gloss. in dicta Clement. vlti. Anto. & Panor. in cap. ex tuarum. nume. 11. & in dicto cap. vlt. de auth. & vsu pallij.

Cæterùm, vt quæstionem propositam absoluamus, quibusdam placet, prænotatam conclusionem veram esse in voluntaria iurisdictione competenti iure cōmunicommuni & ordinatio, & secus esse in voluntaria iurisdictione, quæ quidẽquidem competat iure speciali, vel priuilegio, vt tandẽtandem hac nemo vti veleat extra territorium secundum Roma. in singu. 48. & Curt. Iunior. in dicta l. vlt. colum. 1. ff. de iurisd. em. iud. quam sententiam Roma. adnotauit ex cap. statutum. de præb. in 6. quo decisum est, ecclesiastica beneficia, quæ Romani Pontificis collationi, ex eo, quòd in curia vacauerant, reseruata sunt, posse post mẽsemmensem à die vacationis numerandum, si à Romano Pontifice collata non fuerint, per episcopos ipsos intra propriam diœcesim habitantes, nōnon extra conferri. Mihi verò vt plurima egregiè placent, quæ Ludoui. Roman. vir quidem non vulgaris eruditionis in illo singularium cōclusionumconclusionum opere adnotauit: ita sanè visum est, quandoque eundem authorem aliqua iurisconsultis, & Romanis Pontificibus, dum nimis properè festinaret, imposuisse, quæ omninò aliena sunt à legislatorũlegislatorum iudicio & sensu, atq;atque ita in præsentiarum ei contigisse suspicor, quippe qui censeam, eius adnotationem minimè probari in d. cap. statutum. & deinde falsam fore, quod palàm erit, si obseruemus, episcopũepiscopum iure ordinario collatorẽcollatorem esse omniũomnium beneficiorum, quę sint proprię diœcesis. gl. & omnes in c. quā| p. 462quamquanquam. verb. secus. de elect. in 6. traditur in cap. cùm venerabilis. de except. l. 1. tit. 16. part. 1. Selua docet latè. 2. part. de benef. quæst. 1. & quæst. 22. optimus textus in cap. nouit. & cap. quanto. de his quæ fiunt à prælat. Hæc verò ordinaria episco porum potestas, per reseruationes Romanorum Pontificum, vel canonum tollitur, & interim dum viget earum vis suspenditur, sicuti iure manifestum est. Quibus ad amussim cōsideratisconsideratis, apparet in dicto capit. statutum. non probari Romani conclusionem. Quia in ea cōstitutioneconstitutione statutum est, beneficia vacantia in curia post mensem cōferriconferri posse à prælatis in propria quidem diœcesi, non in aliena, non ea ratione, quòd iurisdictio voluntaria in hac specie cōpetatcompetat iure speciali, & priuilegio, sed ad euitādaseuitandas fraudes, quibus prælati vtebantur, constituentes procuratores, qui statim elapso mense in curia, vel loco proximo eidem beneficia conferrent, & Romanorum Pontificum collationes præuenirent, quemadmodum gl. communiter recepta in dicto cap. statutum. verb. per seipsos. euidenter adnotauit. Et prætereà licet in specie d. cap. statutum. collatio beneficiorũbenficiorum cōpeteretcompeteret prælatis iure speciali & priuilegio, potius foret priuilegium id extendendũextendendum, quàm restringendũrestringendum, quippe quod episcopis iure eis antiquitus competenti donaret. glo. in dicto cap. statutum. verb. numerandum. Præsertim quod, vt tertiam rationem constituamus, nōnon competit eo casu episcopis collatio beneficiorũbeneficiorum iure speciali, nec priuilegio, sed iure communi & ordinario cessante, & extincta reseruatione per lapsum mensis, vt in eo capite apertissimè probatur. Quartò, idem text. iuxta communem interpretationem probat contrariam conclusionem, si quidem secundum omnes speciale inibi statuitur in beneficijs vacantibus in Curia, quòd ea nōnon possit episcopus cōferreconferre extra propriāpropriam diœcesim: consequitur ergò, in alijs casib. ius commune permittere episcopis collationẽcollationem beneficiorum intra alienāalienam diœcesim, modò ea ad ipsos pertineat. Deinde & quintò, si Romani opinio vera esset, Archidiaconi, Abbates, & similes prælati non possent conferre beneficia extra territorium, cùm eis competat collatio iure speciali, quod falsum & absurdum est, præsertim quòd hi territorium non habeant. Vltimo, Romani sententia maximè falsa foret in casu, quo episcopis & dignitatibus iure communi cōpeteretcompeteret collatio beneficiorum, ratione priuilegij dati ab ipsomet iure perpetuo ipsi dignitati, quia tunc ea collatio iam ordinaria est, & ratione dignitatis, vel officij competit. QuāQuam ob rem id habet peculiare, vt omninò minimè sequatur conditionem eius iurisdictionis, quæ speciali hominis priuilegio personæ datur, quod in d. c. vlt. de offic. ord. probatur.

Tertiò, principaliter apparet ex hac resolutione,

10

*Baldi sententiam, qua probare conati sumus, habentem potestatẽpotestatem delegatam à principe ad exercendum ea, quæ principi specialiter sunt reseruata, nequaquam eam alteri posse committere, procedere in eo, cui hæc potestas à principe data sit: nam is eam alteri delegare nequit, etiam quò ad quandam, & certam specialem subdelegationem, secundũsecundum omnes, tametsi Deci. in cap. 3. col. 3. de offic. deleg. Præposit. in cap. per venerabilem. qui filij sint legit. §. quod autem. colum. 37. & Mart. Laud. in rep. l. 1. ff. de offic. eius cui est mandata iurisd. asseuerent, subdelegationem in hac specie fieri posse ad certam legitimationem, vel dispensationẽdispositionem, licet generalis subdelegatio fieri non possit. At si ex officio, aut dignitate habeat quis ius exercendi ea, quæ principi supremo iure sunt reseruata, quamuis id contigerit causa priuilegij dati eidem dignitati, tunc existimo, eam potestatem delegari optimo iure posse. Et id deducitur à decisione text. in dicto cap. vlt. de offic. ordi. cùm ista potestas iam ordinaria sit ex eo, quòd ratione dignitatis competat perpetua ipsi, qui eam dignitatem obtinuit, eiusq́;eiusque in eadem legitimis successoribus, atq;atque ita est intelligenda responsio text. in d. cap. vlti.

Superest modò & hoc in loco, cùm de delegatione causarum tractemus, duo cōponerecomponere Romanorum Pontificum responsa, quæ maximè cōtrariacontraria videntur, nempe text in ca. cùm Bertholdus. de re iud. & in cap. cùm causam. de appell. Horum prius admittit subdelegationem eius, qui delegatus est ab inferiori ordinario, vel delegato iudice, qui quidem princeps non sit: posterius autem eam subdelegationem palàm improbat, statuens regulam iuris, qua obtentum est, delegatum inferioris à principie non posse subdelegare. IdẽIdem expressim probat Regia l. 19. tit. 4. part. 3. notatur in l. à iudice. C. de iudic. & in cap. super quæstionum. §. si verò. de offic. deleg. Et sanè receptum est, etiam post litis contestationem, delegatũdelegatum inferioris à principe non posse subdelegare. glos. in dicto c. cùm causam. quam Docto. ibi approbant omnium ferè consensu, & in dicto §. si verò. Ias. post alios in dicta l. à iudice. Socin. in l. 1. ff. quis & à quo appellandum sit. col. 3. qua tandem supposita conclusione, quidam responderunt, text. in d. capit. cùm Bertholdus. procedere in delegato legati Romani Pontificis: is etenim propter authoritatem dignitatis subdelegare poterit, ad exemplum legati proconsulis, qui subdelegare potest. l. legatus. ff. de offic. procons. vbi Iurisconsultus scribit, legatum proconsulis iudicem dare posse: ita etenim affirmatiuè legendus est is locus, quod glo. ibidem innuit, atque ita absq;absque negatione legi in Pandectis Florentinis affirmant Angelus Politianus lib. Miscellaneorum, cap. 78. Budæus, Corasius & Eguinarius in dicta l. legatus. Anton. August. lib. 1. emendat. cap. 3. Nebrissensis in lexico iuris ciuilis. verb. non. |

p. 463

& id palàm apparet ex l. cùm prætor. §. is quoque. ff. de iudic. is quoque, inquit Paulus, cui est mandata iurisdictio, iudicẽiudicem dare potest, vt sunt legati proconsulum. Idcirco parem constituentes, legatum legati Romani Pontificis legato proconsulis existimârunt, eum posse subdelegare. Bald. in l. à iudice. C. de iudic. Angel. in dicta l. cùm prætor. §. 1. Panormitan. in cap. cùm Bertholdus. numer. 22. quorum opinionem asserit communem esse Felin. in dicto capit. super quæstionum. nume. 17. Sed hæc interpretatio nec conuenit text. in dicto capit. cùm Bertholdus, nec vera est. Primum etenim constat, lega

11

*tum Apostolicæ sedis, cuius meminit tex. in d. cap. cùm Bertholdus. non fuisse legatum de latere, de quo Bal. Ang. & Fel. prædictam constituêre conclusionem. Vnde manifestè fallitur Brunellus, dum in tract. de legato. cōcluconclu. 10. tradit tex. in d. c. cùm Bertholdus. procedere in legato de latere, atq;atque inibi de eo tractari. Deinde falsum est, quòd delegatus legati etiāetiam de latere similis sit legato proconsulis. Qui quidem proconsulis legatus eius ferè vicaria vtebatur potestate, quam etsi à proconsule acciperet, à lege tamen eam habebat ex nominatione proconsulis, & ideò iudex ordinarius dici potuit, sicuti de vicario episcopi superius adnotatum est. Idem profectò constat, siquidem legatus proconsulis cōstituebaturconstituebatur ad cognitionem omnium causarum in vniuersum totius prouinciæ, atq;atque ideò eiusdem legati officium inter alia Romanæ Reipub. munera publica connumeratur, quo fit nimirum esse, quòd is subdelegare possit: nam delegatus ad vniuersitatem causarum subdelegare potest vnam, aut alteram causam, secundum glos. in dicta l. legatus. & in dicto c. cùm causam. & in dicto cap. super quæstionũquæstionum. §. si verò. quas Doctor. communiter sequuntur. Ias. in l. à iudice. nume. 8. C. de iudic. Fel. in dicto cap. super quæstio. numero 17. fatentur eam cōmunemcommunem esse opinionem. Purpur. in l. more. nu. 98. ff. de iurisdict. omni. iudi. & inibi Curt. Iunior nume. 67. licet ipse & Deci. in dicto cap. cùm causam. de appell. conentur contrariam in hoc tutari sententiam, quod modò non disputo: sat etenim est, non esse parem delegatum legati etiam Cardinalis legato proconsulis, inter quos maximum verè discrimen est, & iure ipso palàm constituitur. Est tamen ad interpretationem dictæ l. legatus. obseruandum, quòd regulariter maxima inest differentia inter hæc duo, mandare iurisdictionem, & dare iudicem. Nam mandare iurisdictionem iudex dicitur, qui iurisdictionem suam omnem, vel speciem aliquāaliquam delegat, et generali causarum cognitioni aliquẽaliquem præponit ipsius loco: dare autem iudicem est, alicui vnam, aut alteram causam committere, aut delegare ex his quidem causis, quæ suberant cognitioni delegantis, probaturq́;probaturque discrimen istud in l. 1. §. vlt. cùm l. seq. ff. quis & à quo appel. sit. vbi Soci. hoc adnotauit col. 5. optimus text. in dicta l. cùm prætor. §. 1. & in dicta l. legatus. glo. in l. 1. §. qui mandatam. ff. de offic. eius cui est mandat. iurisdict. l. à iudice. C. de iudic. l. sæpè. in fin. & l. sequen. ff. de offic. præsid. Nec tamen inficior, quandoque ex subiecta materia verba supradicta confundi, quod apparet ex l. vlt. ad fin. C. vbi & apud quos. l. 1. in prin. ad fin. ff. de offic. eius. & l. placet. C. de iudic. Tandem fit, vt cùm potissimum differat legatus proconsulis à delegato legati, etiam à latere Romani Pontificis destinati, nequaquam huic delegato legati liceat sub delegare: quemadmodum asseuerant Alberic. Paul. & Iason in dicta l. à iudice. Roman. in l. & quia. ff. de iurisdict. omnium iudicum. Collecta. in dicto capit. cùm Bertholdus. Archid. Ioan. Andræ. Anchar. Dominicus & Francus in capitu. 2. de officio legati. in sexto. Decius in capitul. si pro debilitate. colu. 3. de officio delegat. vbi testatur, hac opinionẽopinionem communem esse, atq;atque dubio procul, quidquid Felin. dixerit, hæc posterior sententia frequentiori Doctorum consensu recepta est, & iure verior: tametsi Alexander in l. more. ff. de iurisdictione omnium iudicum. numero 8. & Francus in dicto capitul. cùm causam. quæstione 8. de appellationibus. Bald. & Angel. sequuti priorem existiment iure probatissimam esse. Qui bus minimè patrocinatur textus in capitul. 2. de officio legat. nam licet ex eo pares censeantur proconsules, & legati Cardinales, non sic pares iudicandi sunt legati proconsulum, & delegati legatorũlegatorum Cardinalium. Quamobrem aliter componenda sunt prædicta decretalium responsa.

Et profectò quibusdàm visum est, text. in dicto capitu. cũcum Bertholdus. ex eo procedere, quòd delegatus inferioris à principe possit articulum causæ, etsi non totam causam delegare. Scribit etenim Innocent. in dicto cap. cùm Bertholdus. posse delegatum inferioris à Principe sub delegare articulum causæ, qui tamen iurisdictionem non requirat, qualis est simplex examinatio testium: idem probant inibi Anchar. Henric. & Panormita. nume. 19. idem Anchara. in Clement. 1. numero 4. de officio deleg. quorum opinio Communis est secundum Felin. in dicto capi. cùm Bertholdus num. 17. hic verò intellectus mihi non admodum placet, quippe qui non conueniat. capitul. cùm Bertholdus. vbi delegatus non tantùm subdelegauit articulum causæ absq;absque iurisdictionis exercitio, sed & totam ipsam causam, quod colligitur ex illis verbis: præfatis Abbatibus committentibus alijs vices suas, ipsi subdelegati testes super prædicto articulo receperunt, quibus dictus clericus vocem ad nos appellatiōisappellationis emisit, qua quidem oratione manifestum fit, delegatos articulum sibi commissum, & totũtotum subdelegasse, alio ꝗqui subdelegatis appellādũappellandum foret ad delegan|

p. 464

tem, non ad Romanum Pontificem. Quòd si hæc vera sunt, quemadmodum apertissimi iuris esse censeo, ex capit. super quæstionum. §. porrò. de officio delegati. certissimum erit, minimè posse admitti prædictam interpretationem. Ideò forsan magis expeditum erit, subdelegationem, cuius mentio fit in dicto cap. cùm Bertholdus. nullam fuisse, nec iure potuisse fieri, & tamen de hoc in ea decretali tractatum nōnon est, vel ex eo, quod litigantes hanc disceptationem omiserint, aut tandẽtandem, quia iam ad curiam RomanāRomanam causa delata, parùm intererat de hac re tractare, imò potius oportebat de iure & meritis, ac iustitia causæ agere, quod gloss. in dict. capit. cùm Bertholdus. & in dicto capit. cùm causam. insinuat, ac sensit Cardinal. post alios in eodem capit. cùm Bertholdus.

FINIS.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENT. CAP. XX.

SVMMARIVM.