Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT V.

QVAERIT Accursius in l. ait Prætor. in princ. ff. de mino. sitne concedenda in integrum restitutio minori enormiter læso in spiritualibus, & præcipuè in ecclesiastici beneficij renunciatione, in qua quidem quæstione ipse respondit, non esse minorem, vtcunq;vtcunque grauiter læsum restituendum. Quam opinionem probat Card. in cap. ex parte. de re

1

*stitu. spoliat. quo in loco Bernardus Accursii sententiam admittit, ac veram esse censet, vbi beneficium illud alteri ex ea renunciatione collatum fuerit, quasi secus dicendum sit, quando nondum est alteri beneficium collatum, eam distinctionem Panorm. ac cæteri frequentius sequuntur. Barto. quoq;quoque Bal. & Alber. expressius in d. l. ait prætor. Iason in l. Gallus §. & quid si tantùm. ff. de libe. & posth. nume. 72. Aymon Sauilli. consil. 90. Fran. in cap. dudum de præben. in 6. quod probatur. Primò authoritate Iurisconsulti in l. quod si minor. §. Scæuola. ff. de minori. vbi restitutio minorib. etiam grauiter læsis negatur, si post læsionem bona in alium nouo contractu translata fuerint. notant Barb. cons. 32. lib. 3. col. pe. Galiaul. in d. §. & quid si tantum. nu. 97. Secundò, in spiritualibus minor annis 25. maior censetur, & vti maior in iudicio agere potest, cap. si annum. de iudic. in 6. igitur restitutionis beneficium minimè competit minoribus in his, quæ spiritualia sunt. Tertiò, in matrimonii contractu minor annis 25. nequaquam est restituendus etiam enormiter læsus, siue loquamur in matrimonio carnali, siue spirituali. Speculat. titul. de in integrum rest. §. qualiter. vers. quid si minor. Bald. in rub. de iudic. i. lect. colum. 2. Alber. in l. 1. C. si aduers. dot. etiam si dolus causam contractui dedisset. glo. sing. secundum Abb. in cap. pen. de his, quæ vi. cuius mentionem fecimus in Epitome de sponsalib. 2. part. cap 3. §. 7. nu. 1. 2. & 3. quo in loco eius rationem satis apertè monstrauimus.

Quartò etiam si dubium sit, an minori concedi debeat in integrum restitutio, vbi de lucro agit̃agitur non de damno, quibusdam adserentib. hoc casu denegandam esse restitutionem, quæ damnum eiusq́;eiusque compensationem respiciat. l. minoribus. ff. de minori tantum enim in hoc auxilio agitur, vt restitutio conferat id, quod abstulit læsio. Quod in specie notant Cuma. & Roma. in l. cum quidam. ff. de adqui. hære. in princ. quo in loco Alex. Imol. Hanc sententiam vt puerilem improbat, existimans post Ange. Paul. Cast. & Imol. etiam ad lucrum minorem restitui, cum & lucrum ipsum verè læsio abstulerit, atq;atque ita cum de interesse tractatur, etiam interesse lucri cessantis consideratur, eiusq́ue ratio habetur text. elegans in l. 3. §. vlt. ff. de eo quod cer. loco. & in l. si sterilis. §. si per venditorem. ff. de acti. empt. gl. insignis in capitulo conquestus. de vsuris. quod alibi latius disputabimus. Sic etenim minorem etiam ad lucrum restitui expressim ab Vlpiano traditur in l. ait prætor. §. vlt. & l. sequent. & l. non omnia. ff. de minori. l. quanuis. 2. respon. C. de iur. & fact. ignorant. notat gl. verb. restituimus. in cap. auditis. dein integ. restitut. & ibi Host. Ioan. Andr. & Abb. Iatius Tiraquellus lib. 1. de retrac. § 35. gl. 2. nu. 9 tradunt Aret. & Iason in l. 3. §. Labeo. ff. de adquirend. poss. nume. 15. quasi damnum sit lucro priuari. Sed tamen hæc restitutio quoties de lucro agitur, minoribus non est concedenda re non integra, nempe cùm res de cuius restitutione tractatur, alteri iam quæsita fuerit text. optimus in l. ꝙquod si minor. §. Scæuola. ff. de minor. quem ita expendit Abb. in d. cap. ex parte. Cui maximè accedere potest, quod notat Bart. in l. etiam. ff. de minor. & in l. vlt. C. in quib. caus. in integ. restitu. non est necess. ex quibus videtur, minorem qui beneficio ecclesiastico renunciauit, si illud alteri collatum sit, non esse in integr. restituendum, cum de lucro tractetur in ea restitutione. Nam is, qui tractat de beneficio ecclesiastico adquirendo, de lucro, non de damno agat. tex. in cap. dudum. de præbend. in 6. singul. secundum Francis. ibi & Card. in d. cap. ex parte. colum. 2.

Quintò, in eiusdem sententiæ comprobationem facit, quod plerique adnotârunt dicentes: non esse locum rescissioni contractus, etiam si deceptio vltra dimidiam contigerit maioribus

3

*ætate in permutatione beneficiorum ecclesiasticorum, quod notat Baldus, quem ibi sequit̃sequitur Panthaleon Cremensis in l. secunda. C. de rescind. vendit. 29. Fallentia. Anch. nu. 12. Imol. num. 24. in cap. cùm causa. de emptio. & vendit. Deci. eleganter consil. 210. nu. 8. his non citatis, quòd si ad tantam auferendam læsionem in permutatione beneficiorum ecclesiasticorum, locus non est auxilio à iure communi concesso, multò minus erit locus remedio, ꝙquod iure speciali inductum est argu. text. in l. eius |

p. 45

militis. §. 1. ff. de testa. milit. §. quia verò. in Auth. de non alienand. aut permut. reb. eccle. quib. sanè potuit persuaderi Philip. Prob. in ad ditionibus ad Chosmam in pragmat. Sanct. tit. de pacificis poss. verb. impedimenti. vt scriberet seipsum, nec vnquam vidisse, nec auribus percepisse, in causis spiritualib. & præsertim, vbi de beneficijs ecclesiasticis agitur, minoribus restitutionis auxilium concessum fuisse.

Contrariam sententiam veriorem esse iure opinor, atq;atque ita restituendum esse reor minorem læsum in beneficij Ecclesiastici renunciatione, etiam si illud beneficium post eam renunciationem alteri collatum sit. Quod tenet Vincent. in cap. ex literis. & c. constitutus. de in integr. restit. Imol. in dicto c. ex parte. QuibꝰQuibus subscribit nouissimè Eman. à Costa Lusitanus in §. & ꝗdquid si tantum. 2. part. nu. 63. His suffragatur regula iuris, q̃qua generaliter statuit, minores læsos enormiter restituendos esse, à qua apertissimè ostendemus, non esse exceptam quæst. nec causam hanc, quam tractamꝰtractamus, si ad ꝓpositaproposita in contrarium responderimus sufficienter. Quin & Lud. Gomezi. in reg. Cancel. de trienna. poss. q. 15. eius opinionis est, vt existimet etiam in his quæ pertinent ad beneficia ecclesiastica, minorem enormiter læsum, restituendum esse. Idem prius notauerat Chosmas in pragma. sanct. tit. de pacificis pos. verb. impedimenti. ꝓpro quo induci poterit elegans tex. in c cùm vniuersorũvniuersorum. de rerum permu. nam ibid. ex æꝗtateæquitate potius, quàm iuris rigore subuentum fuit maiori decepto in renunciatione beneficij eccles. ne decipientibus iura fauorem exhibere videant̃videantur. Conueniunt etenim omnes Doct. iure non fuisse restituendum beneficium illud ei, qui semel per renunciationem id dimiserat, propter pactones simoniacas ipsius permutationis. Ex his nanq;namque pactionib. priuari debet quis beneficio ecclesiastico. cap. cùm olim. iuxta Communem eius interpretationem. de rerum permut. Pactio autem simoniaca ex eo videt̃videtur illi permutationi adiecta, ꝙquod facta fuerit ea ex pressa conditione, vt consanguineo præbenda assignaretur, vt scribunt ibi Innoc. Panormit. & alij, quod falsum est tribus rationibus.

Prima, quòd pœna statuta in c. cùm olim. pertinet ad beneficia acquisita per pactionem simoniacam, non ad beneficia dimissa ex simoniaca conuentione, vt aduertit Fortuni. in l. iuris gentium, num. 23. ff. de pact.

Secunda, quòd prædictam pactionem præcessisse non colligitur ex eo cap. & præterea licet præcesserit ea pactio, non facit renunciationem simoniacam, cùm nihil temporale detur pro spirituali, sed tantum id agatur, vt beneficium ecclesiasticum paciscentis consanguineo conferatur, in quo nulla est vera simonia, siquidem & beneficium ecclesiasticum conferre consanguineis, simoniæ vitium non habet, secundum Thomam 2 2. q. 100. art. 5. Imò nec peccatum est, modo dignis fiat collatio. Syluester verb. simonia. q. 16. quibus adde eundem, verb. renunciatio. q. 6. Florent. 2. part. titu. 1. cap. 5. §. 11. Felin. in cap. ad audientiam. in 2. de rescript. Ioannem Baptistam de sanct. Seuerino in tract. de pensionib. q. 19.

Non obstat text. in cap. vnico. vt eccles. benef. vbi glo. verb. carnalitatem. ex eo notat, simoniam esse conferre beneficium prætextu consanguinitatis. Idem asserit text. in c. nemo. de simo. Nam text. in dicto cap. vnico. probat illicitum esse, sacerdotia hoc titulo conferre, non tamen ex hoc sequitur, simoniæ crimen cōmitticommitti. Multa etenim illicita sunt in his spiritualibus negotijs, quæ simoniæ nomen non merentur. Deinde non negat ille textus posse hoc ipsum licitè fieri, cùm secluso sanguinis iure, is cui collatio fit, dignus est illius Sacerdotii administratione. Et verè quidem vetitum est in conferendis beneficiis, sanguinis non meritorum rationem haberi, vnde non iniquum erit, imò profectó æquum, modò quis non cœcutiat, viros scientia, & morib. insignes, sanguine verò proximos ad hæc munera ecclesiastica eligere. Item quid illicitum agere in his spiritualibus ratione sanguinis, malum est, sed non simoniacum. Exigitur etenim, vt vera sit simonia aliquid spirituale pro temporali, veluti precio in conuentionem, pactionémue adducere, quod alibi tractabitur. Ergo beneficia ecclesiastica conferre, dimittere, aut his renunciare, iure & ratione sanguinis, propriè simonia non est, ius siquidem sanguinis nequaquam consideratur hîc vt precium spiritualis, licet impropriè hoc dici possit simoniacum, vti Romanus Pontifex dixit, in dicto cap. nemo. quanuis Ioan. Maior in 4. sentent. distin. 25. quæst. 3. scripserit, simoniam esse, conferre beneficium alicui ratione sanguinis, quod de vera simonia iure intelligi non potest. Sed si quis beneficium conserat alteri, aut ei in alterius fauorem renunciet ea pactione, vt certam pecuniæ, vel alterius rei quantitatem semel, aut quotannis eius consanguineo habiturus beneficium det, vera simonia committitur, ex Thoma dicto art. 5. Quia spirituale pro temporali, veluti pro precio datur.

Conuincitur ergo ex his, pactionem illam, cuius mentionem fecit tex. in dicto cap. cùm vniuersorum. non fuisse simoniacam, ex eo, quod in pactum deductum fuerit, vt beneficium ecclesiasticum per renunciationem dimissum, consanguineo conferretur. Quòd si dixeris, simo

5

*niam in ea conuentione commissam esse, quia renunciatio facta fuit ea conditione, vt beneficium alteri conferendum foret iuxta gl. Abb. |

p. 46

& Docto. in c. exparte. in 1. de offic. deleg. & quod nouissimè tradit Aymon Sauille. consi. 122. dicens: renunciationem beneficij factam apud prælatum inferiorem, ea conditione, vt Titio eius collatio fiat, simoniacam esse, libenter respondeo, vtrunq;vtrunque falsum esse, si propriè quid sit simonia, intelligatur. Quid, obsecro, temporale in precium spiritualis datur, vel accipitur ex ea renunciatione? Nihil profectò, & ideo patet, nullam hic tractari simoniam, authorib. Florentino & Syluestro suprà citatis. Nec ea conditio illicita est, quamuis prælatus inferior possit eam renunciationem reiecta conditione vti simpliciter factam admittere, & beneficium illud alteri, qui eo dignus sit, conferre, cùm non teneatur seruare eam conditionem, quandoquidem hæ renunciationes in spiritualibus liberè & simpliciter fieri debent, quòd omnes fatentur & præmittunt Communiter in dicto cap. ex parte. & in specie tradit Ioan. Staphilæus de literis grat. & iustit. fol. 66. & sequentib. Verùm Romanus Pontifex passim eas renunciationes admittit sub ea conditione, vt sacerdotia Titio conferantur: hoc per renunciantem addito, se non aliter, nec alio modo renunciare, quàm si ipsi Titio conferantur, vt scribit Cassador. de renunciatione, decisio. vlt. & de simo. vbi decisio 2. à prælatis verò inferiorib. non sunt renunciationes in hunc modum conceptę, admittendæ. Quòd si eas prælatus admiserit, nullum aderit vitium, saltem simoniæ: Imò nil agit contra iuris prohibitionem, eas simpliciter admittens expressè non approbans adiectionem conditionis, nec graue crimen committet prælatus, si ea beneficia concesserit ei, pro quo facta est renunciatio, modo dignus sit, nec prædicta collatio, ex eo nulla erit, quod facta fuerit ratione conditionalis resignationis, cùm ea conditionalis renunciatio in hunc sensum prohibeatur, vt ex ea prælatus minimè teneatur præcis è beneficium conferre ei, cuius fauore adiecta fuerit conditio. Quin & ipse existimarem ex æquitate, secluso iuris rigore, rectissimè acturum prælatum ipsum, qui eam renunciationem admisit simpliciter, non approbata conditione expressim, nec ea repulsa, si beneficium conferat illi, pro quo facta fuerit renunciatio, modò sit eo dignus, ne renuncians decipiatur. Et quanuis alteri facta collatio nulla non sit ipso iure, nec possit iuris rigore improbari, tamen ab ipso summo Pontifice eiusq́;eiusque supremis iudicibus forsan ex æquitate rescindentur, ad effectum, vt vel id beneficium restituatur renuncianti, vel conferatur ei, pro quo renunciatio facta fuerit, ꝙquod mihi persuadetur ex decisione text. in cap. inter cætera. de præbendis. Nec refert ibi factam fuisse renunciationem causa permutationis, compertum enim est, iure veteri ante decisionem text. in Clemen. 1. de rerum permuta. prælatum, apud quem est facta renunciatio ex causa permutationis ex summo iuris rigore, seclusa æquitate, ita potuisse liberè conferre beneficium ecclesiasticum, cui renunciatum fuerat, sicut si ex simplici renunciatione vacaret, vt communiter adnotandum est in dicto cap. inter cætera. tametsi æquitas à Romano Pontifice ibidẽibidem comprobata dictet, vel reddendum esse beneficium renuncianti, vel conferendum ei, cuius causa renunciatio facta fuit.

Discrimen verò illud hac in re constituendum est. quod iure Clementinarum constitutionum, permissa renunciatione ex causa permutationis collatio facta alteri quàm ei, pro quo renunciatio præmittitur, est nulla ipso iure, at collatio facta alteri quàm ei, cuius causa renunciatio simplex fit, non erit nulla ipso iure, licet ex æquitate beneficium illud restituitur renuncianti, vel conferetur ei, ꝓpro quo is renunciauerit.

Superest igitur adnotare veram rationem, cur ex iure semota æquitate in specie capitu. cùm vni

6

*uersorum. beneficium illud, cui renunciatum iam fuerat, non erat necessariò restituendum renuncianti ex causa permutationis, quæ tamẽtamen effectum non habuerat propter malitiam alierius, qui de permutatione tractauerat? Et sanè quanuis tractari priuatim possit de permutatione beneficiorũbeneficiorum ecclesiasticorum, huius tamen tractatus conclusio perfectióue est ad Episcopi consensum referenda, & eius authoritas omninò exigenda, quemadmodum passim traditur, & præcipuè per gloss. Abbatem, Imol. & Raue. in dicto cap. cùm vniuersorum. & in cap. cùm olim. de rerum permutatione. Deci. consilio 141. columna 1 Parisium consilio 130. libro 4. nam renunciatio beneficij ecclesiastici fieri nequit sine authoritate Episcopi. capitul. nisi cùm pridem. capit. admonent. capit. quod in dubijs. de renuncia. qua ratione, si fiat absq;absque eius licentia, beneficium nondum vacat, etiam quo ad renunciantem, donec ipsa renunciatio per superiorem, aut per Episcopum ipsum admittatur, sicuti notant Abbas in capitu. ad aures de his, quæ vi. columna penultima. Cardinalis in dicto capitulo. quod in dubijs. Quorum opinio Communis est, vt idem Abbas fatetur in capitulo. quod Dei timorem. de stat. reg. quo fit, renunciantem beneficio ecclesiastico adhuc post ipsam renunciationem verũverum habere titulum, & ius in eo beneficio, donec ea renunciatio per superiorem admissa fuerit. Quod notant Innocentius. Butrius, & Henri. in dicto cap. quod in dubijs. Alberic. in regul. quod in initio ff. ff. de reg. iur. Ioan. Andr. in regul. ratum. eod. titul in 6. Rota antiquior. 3. de renuncia. Felinus in cap. in nostra. corol. |

p. 47

34. de rescrip. Marti. ab Azpilcueta repet. cap. accepta. de restitut, spoliat. opposit. 7. illatione 5. Cassador. decisi. 2. de renuncia. Quin & illud eadem fere ratione defenditur, etiam admissa renunciatione per superiorem, & facta alteri collatione eiusdem beneficij, literis tamen nondum expeditis, beneficio eidem renuncianti collato, eundem ex veteri titulo id habere, non ex nouo, authore Paulo Paris. consilio 93. libro 4. Ex quibus falsa est opinio gloss. in dicto cap. quod in dubijs. & in dicto capitulo. quod Dei timorem. vbi Bernardus scribit, per renunciationem beneficij factam sine licentia superioris, ipsum beneficium vacare omninò, quo ad renunciantem, licet superior possit eum compellere ob vtilitatem Ecclesiæ, vt ei seruiat. Quam ob rem non erit iniquum, imò summè æquum, minoribus ætatis facilitate decepus in renunciatione ecclesiasticorum beneficiorum restitutionem concedi.

Nec oberunt huic opinioni ea, quæ pro priori sententia adduximus. Primum etenim, quod ex dicto §. Scæuola. notare conantur Barbat. &

7

*Galiaul. falsum est, cùm ex iuris vtriusque rationibus restitutio in integrum minoribus, & his, quibus iure concedi solet, omninò subueniat, etiam postquam res integra non est, inq́;inque alium sit res translata, nouo contractu, & titulo, siquidem in restitutione iusticiæ, qualis est hæc, quæ minoribus conceditur, bona etiam alijs quæsita restituuntur, secundum Bald. in l. vlt. num. 5. C. de sentent. pass. Cuma. numero 7. Ias. numero 37. Crottum. numero 56. Fortuni. numero 152. & Lusita. 2. part. nume. 49. in dict. §. & quid si tantùm. Carol. Moli. in consuetud. Paris. §. 22. nu. 39. Quorum opinio Communis est, & probatur in l. quòd si minor. ff. restitutio. & l. si ex causa in principio. ff. de minoribus. Nam quod attinet ad §. Scæuola. satis apertè intelligitur ex his, quæ in penultima prioris opinionis ratione diximus. His accedit, quod restitutio, quæ minoribus iure, & iustè conceditur, licet officio iudicis subsistat, in rem tamen scripta censetur l. si ex causa in principio. & l. in causæ. §. interdum. ff. de minoribus. ex quibus ipse colligo aduersus emptorem, & tertium possessorem posse in iudicium deduci à minoribus hoc restitutionis auxilium, etiam si principalis sit soluendo, si minoris intersit plurimúm, ipsas res potiùs, quàm earum æstimationem habere, dabiturq́;dabiturque ipsis minoribus restitutis vtilis in rem actio aduersus emptorem, ac tertium possessorem, iuxta dict. l. si ex causa. quanuis vbi parũparum interesset minoris ipsam rem, vel eius æstimationem consequi, non posset hoc restitutionis auxilium dari aduersus tertium possessorem, & tempore contractus inscium, rem illam à minore fuisse emptam, nisi in subsidium eo nempe casu, quo is, qui cum minore contraxerat. soluendo non sit, ex dicto §. interdum. & notant Alexand. consilio 67. lib. 5 & Aymon consil. 7. ad finem.

Secundò non obstat ratio, quam deduximus ex capit. vltimo. de iudic. in 6. non enim sequitur,

8

*minor vt maior potest agere in iudicio, ergo si lædatur, non est ei in integrum restitutio concedenda, nam & hæc collectio infirma, & fragilis est ex pluribus, & præsertim quòd minor habet legitimam personam standi in iudicio, etiam sine curatore, maiorq́ue censetur quo ad iudicium possessorium, quod is proponere velit, licet absque curatore nequeat reconueniri. text. singul. ex intellectu gloss. Bartol. & Doctor. in l. vlt. C. qui legi. perso. stan. in iudicio hab. Panormitanus in cap. cùm dilectus. col. 3. de arbitr. Et tamen minor agens interdicto possessorio, restitutionis in integrum auxilium habet, si in eo iudicio læsus fuerit. gloss. Bartol. Bald. & alij in l. vnica. C. si de moment. poss. Iason in l. 1. nu. 10. ff. de iurisdictione omnium iudicum. Pulchrè Alex. consilio 80. libro 7. Ex quo infertur vera interpretatio ad textum in cap. vlt. de iudic. in 6. vbi cautum est, in spiritualibus posse minorem annis viginti quinq;quinque vti maiorem in iudicio agere, etiam sine curatore, vt tandem restitutio in integrum ei adcommodanda sit, ac concedenda, si in eodem iudicio læsio contigerit, quod ex prædictis apertissima ratione comprobatur. Sic & Ecclesia licet agere possit in iudicio, restitutionis tamen beneficium sæpissimè consequitur. c. 1. & 2. de in integrum restitu. qua ratione Panor. in dicto cap. ex parte. nu. 16. hanc argumentationem dissoluit.

Rursus nec tertia ratio obstabit, quippe quæ locum habeat, quo ad substantiam matrimonij, propter eius indissolubile vinculum á consensu procedens, non tamen per hoc excluditur minor, quin restitui in integrum iure debeat, quoties in matrimonio, & alijs spiritualibus læsus fuerit circa ea, quæ vel accidentia sunt, aut semel statuta, reparari per in integrum restitutionem possint, quemadmodum Alberic. post alios opinatur in l. 1. C. si aduers. dot. vbi probatur, minorem restitui in integrum posse, ac debere, si circa dotem in contractu matrimonij læsus fuerit. Idem probatur in l. si ex caus. §. 1. ff. de minori. notat optimè Curtius iunior, consil. 6. numero 20. & sequentibus. Hinc etiam & Alexand. scribit in dicto consil. 80. lib. 7. minorem læsum in iudicio propria matrimonij confessione, cùm alioꝗalioqui ipsum matrimonium nec semiplenè probatum fuerit, restituendum in integrum fore, propter prædictam rationem.

p. 48

Quarta ratio manifestè tollitur ex eo, quòd tex. in dicto capit. dudum. & quod ab eo adnotatum est, intelligenda sunt, vbi agitur de beneficio ecclesiastico, quod quis nondum obtinuit, adquirendo, tunc etenim de lucro tractatur: at vbi agitur de recuperando beneficio ecclesiastico, quod quis semel obtinuerat, incauteq́;incauteque dimiserat, de damno euitando tractatur, & ideo huius ratione in integrum restitutionis auxilium concedendum est, licet beneficium alteri sit collatum.

Vltima ratio posset negari, cùm & in permutatione ecclesiasticorũecclesiasticorum beneficiorum, possimus vti remedio l. 2. C. de rescin. vend. vti probare conatur Anton. Burgensis in cap. cùm causa. nu. 59. de emptione, & vendit. á quo ego libenter dissentio Communem opinionem sequutus, Non enim video, quo pacto possit illius constitutionis decisio permutationi beneficiorum adcommodari, cum ex eo, quòd ibidem tractetur de rebus, pecunia, precióuc æstimabilibus, tum quod in horum beneficiorum ecclesiasticorum ꝑmutationepermutatione minimè conuenit, ꝙquod in eadem constitutione statuit̃statuitur de supplendo iusto precio ad libitum, & electionem emptoris, qui poterit, si maluerit, rem ipsam restituere, & ꝙquod dedit accipere: hoc verò nequaquam in hoc, quem tractamus, contractu fieri poterit. SiꝗdemSiquidem vera simonia committitur in permutatione beneficij minoris emolumenti, in reditibus cum beneficio pingui, si in compensationem redituum aliquid temporale detur, pro æquanda ipsa permutatione, secundum Adrianum quolibet. 9. art. vlt. versi. ad quintum. Nam si temporale non potest commutari cum ecclesiastico beneficio, quod spirituale censetur absque vitio simoniæ, quod est iure diuino, naturali & humano satis compertum, nec etiam poterit pecunia, aliúdue temporale dari in permutatione beneficiorum, pro æquando vtriusque beneficij valore. Verè etenim datur temporale pro spirituali, nec iuuat quidquam dicere, temporale dari in ea specie pro reditibus alterius beneficij, qui temporales sunt, cum hi reditus ex titulo beneficij, qui spiritualis censetur, percipiantur, alioqui facilè posset persuaderi, licitè dari pecuniam pro beneficio ecclesiastico, & absq;absque vitio simoniæ hoc expressim addito, eam pecuniam non pro sacro titulo, sed pro ipsis temporalibus, & profanis reditibus dari, quod à vero longissimè abest, vnde nec principaliter, nec accessoriè in permutandis beneficijs quidquam temporale intercedere potest, vtcunque enim accedat pecunia, quidúe temporale, accedit in precium rei spiritualis. Quam ob rem falsum est, quod existimant per eum text. Ab. in cap. ad quæstiones. de rerum permutatio.

9

*Angel. verb. permutatio. §. 6. Caiet. 2. 2. quæstio. 100. art. 4. dicentes, licitè accedere pecuniam in permutatione beneficiorum ad æquandum ipsum contractum: inæqualem quidem ex eo, quòd alterum beneficium pinguiores habet reditus. Hæc siquidem opinio iniqua videtur, nec probatur in dicto cap. ad quæstiones, cui conuenit Regia. l. 2. titu. 6. part. 5. cúm ea decisio tractet de permutatione Ecclesiarum, quo ad earum bona temporalia, non quo ad titulum, iuráue spiritualia. Imò si exactè ea Decretalis consideretur, Hadriani sententiam potius, quàm Angeli confirmat, dum exigit in duarum Ecclesiarum permutatione separatim temporalia temporalibus, spiritualia spiritualibus commutari, vt ibi Doctores Communiter adnotârunt, ita sanè, vt licet hi contractus segregentur, si tamen contractus, in quo de temporalib. agitur, ad contractũcontractum spiritualium respectũrespectum habuerit, vitium ibi adsit simoniæ, ꝙquod eleganter animaduertit Dominic. consil. 16. His equidem adducor, vt existimem, in permutatione beneficiorum ecclesiasticorum, non esse locum. l. secunda. C. de rescindenda vendit. Quòd si dixeris, is qui læsus est, agere poterit ad hoc, vt vel sibi reddatur beneficium, quod dimisit, vel cogatur alter ex eodem beneficio iustam pensionem & æquāæquam constituere ad æquandam permutationem, hoc sanè an liceat, possitúe hæc pensio absabsque labe simoniæ constitui, dubium esse censeo, nec mihi placet, nec tuta videtur hæc pensionis constitutio, quod alibi tractabitur, adhuc tamen nihil hoc pertinet ad decisionem l. secundæ, cùm hæc pensionis constitutio potiùs ad authoritatem superioris pertineat, quàm ad priuatum, qui non potest hanc compensationem damni retribuere, & si maximè posset, cogendus non est ob id, quod hîc tractetur de æstimatione beneficij spiritualis, quod iniquum prorsus censetur. Fateor tamen, minorem ex simili permutationis contractu læsum, auxilium in integrum restitutionis iustè postulare, vt sibi reddatur beneficium pingue, quod facilitate ætatis ductus imprudenter, ob tenue sacerdotium dimisit, ex principali quam probauimus, adsertione, quæ per prædicta satis defensa videtur, & ea præsertim, ac sine dubio procedet, vbi is, cui beneficium à minore dimissum fuerit collatum, minorem ad renunciationem induxerit, cùm in eo casu particeps fuerit deceptionis, quod videtur ex Cardin. in dicto cap. ex parte. deducere Antonius Burgensis, in dicto cap. cùm causa. de emptio. & vendit. nu. 16. Nec vidi vnquam dubitari in locationibus redituum beneficiorum ecclesiasticorum, iure minoris ætatis restitutionem læsis concedendam esse, atq;atque item in eisdem constitutionem dictæ l. secundæ. de rescin. vendit. ad mittendam fore. Frequenter. n. in PRAXI |

p. 49

contingit, & restitutionem in integrũintegrum cōcediconcedi, & illius legis beneficio deceptis subueniri.

Covarrubias ...: Opera Omnia

ARGVMENTVM CAP. V.

SVMMARIVM.