POsse conductores,
habitatoresq́;habitatoresque
timoris causa migare, si iustus sit
periculi timor quamuis periculum vere non fuerit, ab eius temporis mercede liberos, quo
domũdomum
habitauerint, respondit Alphenus libro secundo digestorum l. habitatores. §. vltimo. ff. locat ex quo loco, & aliis huic similibus multa
scribit Franciscus à Ripa in tract. de peste.
parte secunda. numero xvij. Cæterum vidi semel, atque iterum in hoc Regio, & Granatensi
prætorio controuersum, an hoc iurisconsulti
responsum obtineret in his habitatoribus, qui
ex eo migrauerint, quod euidentissimis
ostẽtisostentis, tetris imaginibus,
assiduisq́;assiduisque vmbrarum
illusionibus, &
noturnisnocturnis tumultibus, singulis
noctibus, & quandoque diebus inquietentur.
Vix poterant hæc non fabulosa, aut commentitia à iudicibus censeri, nisi tot testibus integris, ac fide dignis
forẽtforent plane probata, & ideo
in eam itum est sententiam, vt liceret habitatoribus migrare liberos omnino ex eo die à
mercedis solutione iuxta ipsius Alpheni sententiam. Sed & Romæ ædes quasdam
ĩnin hoc
nomine ita infames fuisse, vt nemo illas incolere fuerit ausus vti rem notam, & vulgatam
commemorat Alexander ab Alexandris libro
quinto. dier. genialium capitulo xxiij. Diuus
Gregorius libro tertio dialogus capitulo quarto. memoriæ tradidit, Datium Mediolanensem episcopum, quum Corinthum accessisset
domumq́;domumque ad habitandum vix inueniret,
essetq́;essetque in ea vrbe domus multis
iāiam annis habitatoribus vacua, & deserta, quod eiusdem loci incolæ minime habitare in ea
auderẽtauderent propter dæmonis illusiones, varia spectra, &
|
quia illic diabolus habitaret, eam domum ingressum,
intempestaq́;intempestaque nocte, vocibus immensis,
magnisq́;magnisque clamoribus leonum rugitus, balatus pecorum, sibilos serpentum, &
porcorũporcorum
grunitus imitantibus, vexatum dæmonem
illũillum
diuinis vocibus adloquutum, tandem domo
expulisse, eamq́ue postmodum tuto, & absque
illarum illusionem timore habitatam fuisse.
Lucianus in Dialogo Philopseude ex enerratione Arignoti cuiusdam, licet eum inter
mẽdacissimosmendacissimos connumerauerit, tradit, Corinthi
domum quandam habuisse Eubatidem, in qua
nemo auderet habitare ex ea causa, quod habitatores spectris quibusdam territi à demone
quadam ita infestarentur, vt eam præ nimio
timore, & periculo rursus ingredi non fuerint
ausi, donec ipse Arignotus Pythagoricus Magicis & Aegyptiis quibusdam carminibus dæmonem illum in locum quendam detruserit, à
quo primum exierat Arignotum variis imaginibus, territare conatus, quandoque vt canis,
nunc vt leo, vel taurus ipsum inuadens, quo
quidem loco die sequenti defasso corpus hominis mortui repertum est, eoq́ue alibi sepulto domus illa his illusionibus libera, tute deinde, ac quiete habitatores habuerit. Cæterum
hæc licet quandoque ac fortassis frequentius
falsa sint, posse tamen contingere minime negauerim, quippe qui legerim apud plerosque
auctores probatissimæ fidei, dæmones nihil operari secundum nature suæ potentiam posse,
quia & ipsa angelica creatura est quamuis sit
proprio vitio maligna, nisi quod Deus permiserit, cuius iudicia occulta, sunt multa iniusta
nulla, quod Diuus Aug. tract. in l. 18. de Ciuitate Dei. cap. xviij. Diuus Gregorius li. iij. dialog. ca. xxj. scribit adhæc S. Tho. j. par. q. cxiiij.
art. j. quandoque dæmones mitti à Deo ad
puniẽdospuniendos homines, sicuti missas fuit Spiritus
mẽdaxmendax ad puniendum Achab. iij. Reg. c. vlti. & id
fieri
secũdumsecundum diuinam iustitiam propter peccata, tametsi dæmon tunc puniat, territet, &
infestet homines ex odio, & inuidia. Quanque vero ipsi dæmones, vt idem Thomas tradit, non æquidem missi à Deo, sed permissione
diuina, occulta sane nobis ratione homines
tentant, frequenter instigando ad peccatum,
aut ipsos teritant, & illudunt variis imaginibus, spectris, tetrisq́ue figuris, atque innumeris illusionibus. Neque his tantum homines
scelesti torquentur modis, sed & viri sanctitate vitæ, & adhuc miraculis illustres. quod nos
superius admonuimus ca. secundo. Non enim est apud Theologos controuersum, dæmones
hanc potestatem ex Dei permissione habere,
ex Paulo ad Ephesios cap. sext. tractauere sententiarum Magister lib. secundo. distinctione
lib. 11. Sanctus Thomas in dicta quæstione, 114.
articul. quarto. text. optimus in capit. episcopi. 26. quæstione quinta. Auctor is, qui
malleũmalleum
maleficarum edidit, & aliiqui de veneficiis &
sortilegiis scripsere, ac præ cæteris Franciscus
à Victoria, qui Salmanticæ miro omnium applausu publica lectione, & animi candore in
maximam reipublicæ Christianæ vtilitatem
Theologiam docuit, in relectione de Magia.
Sed & Ethnici auctores ex archanis philosophię decretis hoc ipsum de dæmonibus aduersus Aristotelem sensere quidem & quandoque
palam ac manifesto professi sunt, sicuti ex eis
erudite id probat Augustinus Eugubinus li.
octauo. de perenni philosophia, à cap. vigesimosexto ad vltimum illius libri capit. Nec mirum hasce præstigias, spectra, & illusiones aliquot in locis, non in aliis contingere,
atq;atque ideo
locis, non personis quandoque accedere, sunt
enim ex occulto Dei iudicio, non equidem iudicanda ab hominibus, sed religiose, ac piè præcauenda. Scimus etenim Dei maximi permissione hæc fieri: causam verò ne temere iudicemus, minime inquirimus. Tamesam Locrensium in Italia
vrbẽvrbem à genio quodam adeo
vexatam fuisse constat, vt Temesenses, quo
eam pestem effugerent, sæpe patriam relinquere cogitauerint, donec responso Apollinis accepto, placare
dæmonẽdæmonem illum iussi sunt vnius
virginis annua oblatione, quam in templo genio illi dicato deuouebant, tandem Euthymi
cuiusdam animo, & fortitudine genius ille
malus deuictus fœdissima calamitate liberam
vrbem illam relinquens ex agro excesserit.
Causa vero ab historicis
gẽtilibusgentilibus ea traditur,
quod Vlyssis socius, quem Strabo Politem, Pausanias Libantem appellant, virgine quadam
per vnium violata, ab ipsis Temensensibus in
pœnam fuerit lapidibus obrutus, eiusq́ue manes finem nullum sæuiendi in cuius sibet ætatis homines in eo agro fecerint, vnde natum
prouerbium est, vt dicerent cauendum, ne
Temeseus Genius immineret, cuius rei mentio fit à Pausania in Heliacorum posteriori.
Aeliano libro octauo de varia histo. Strabone
libro sexto & Leonico libro primo. de varia historia ca. xlij. Sed & Plinius libro septimo epistola ad Suram hac de re multa
cōmemoratcommemorat,
præsertim scribit, Athenis domum quandam
|
fuisse spatiosam, pestilentem tamen, & infamem, quod per silentium noctis, sonus ferri,
strepitus vinculorum longius primo, deinde
proximo reddebatur, mox apparebat Idolon,
senex macie, & squalore confectus, promissa
barba, horrenti capillo, qui cruribus compedes, manibus catenas gerebat, quatiebátque
deinde inhabitantibus tristes, diræq́ue noctes
per metum vigilabantur. Narrat deinde domum illam solitudine damnatam, totámque
illi monstro relictam, proscriptam tamen, seu
quis emere seu quis conducere ignarus tanti
mali vellet, publice fuisse, & nihilominus
AthenodorũAthenodorum philosophum, etsi suspecta vilitas
pretij erat,
omniaq́;omniaque domus vitia comperta haberet, eam conduxisse, noctisque silentio animo ad scribendum intento imaginem
illāillam vidisse, miniméque ea territum, imo ab ea vocatum illam
sequutũsequutum fuisse, donec in Aream domus dilapsa deseruit comitem. desertum philosophum
signũsignum loco posuisse,
posteróq;posteróque die
Magistratum adijsse,
defossoq́;defossoque eius mandato
loco inuenta esse implicita, & inserta catenis
ossa, quæ corpus æuo,
terraq́;terraque putrefactum nuda, & exesa reliquerat vinculis, quibus
deniq;denique
ossibus collectis, & publicè sepultis
domũdomum postea rite conditis manibus, spectris illis, & terroribus caruisse. Hæc Plinius.
