Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XXI.

FRequenter in his rescriptis, qui

1

*bus filijs † illegitimis à principe aliquot priuilegia conceduntur, hæc clausula scribitur: tibiq́;tibique concedimus ius succedendi patri tuo ex testamento, & ab intestato: soletq́;soletque controuerti, an ex hac concessione, si pater fecerit testamentum, in quo filius legitimatus verbis præscriptis, fuerit præteritus, aut legitima bonorum parte priuatus, aliquóve onere quo ad eam grauatus, possit contra testamentum agere. Et fortassis videbitur quibusdam quæstio ista vel inutilis, vel disputatione indigna exeo, quod filius legitimatus rescripto principis possit iure ipsius legitimationis agere contra patris testamentum: quod equidem verum est regulariter, sicuti & in quartum decretalium, vbi de legitimationibus tractauimus, traditum à nobis est, idq́;idque modo concedimus iure probari, & tamen de eo quæritur, an filius legitimatus, qui alioqui agere non potest contra patris testamentum, vel quia legitimatio perfecta non est, vel ex eo, quod ob aliam causam iure ordinario ea actio ei non competat, possit ex interpretatione verborum, quæ sub prædicta clausula continentur, & ex eorum vi, àc potestate aduersus patris testamentum actionem in iudicium deducere. Qua in quæstione fatemur planè ex ea clausula hoc ius agendi minimè tolli, si id alioqui competat filio. Sed & ex vi significationis per ea verba hoc ius filio concedi à principe, & concessum censeri, existimat fortassis Gregorius Lopez vir eruditione, ac moribus insignis in lege. nono. titul. 18. part. iij. sed Bald. in cap. de causis. nu. 34. de offi. deleg. gl. Accursius, Bar. & alij |

p. 121

ab eo citati minime quęstionem istam explicarunt, sed de iure responderunt generaliter, filio legitimato conpetere ius agendi contra patris testamentum, ex iuris quidem diffinitione, non ex prædictæ clausulæ significatione: sed ex ea clausula idẽidem esse respondendum, aliquot rationibus probari videtur. Et primo, iure etenim ciuili nullum aliud successionis genus constitutum est, quàm ex testamento, vel ab intestato. l. imperialis. §. præsenti C. de nuptiis. notatur in l. 1. ff. de inoffi. testa. in l. cum antiquioribus. C. de iure delib. & successio aduersus testamentũtestamentum includitur sub successione ab intestato, sicuti deducitur ex Iurisconsulto in l. 1. ff. de bon. pos. contra tabu. rursus eadem comprehenditur, ac dicitur esse ex testamẽtotestamento. §. sunt autem. inst. de bono. posses. Igitur cum filius legitimatur ad succedendũsuccedendum patri ex testamento, & ab intestato, ex propria horum verborum significatione, etiam si aliunde nihil petamus, poterit patri succedere ex testamento, & ab intestato, & contra eius testamentũtestamentum: ad omnẽomnem enim successionẽsuccessionem legitimus censeri debet, quę iure ciuili filiis datur. Secundo, eadem sententia plurimum coadiuuatur ex text. in authent. quib. mod. nat. effici. sui. §. & quoniāquoniam varie. & in d. l. imperialis. §. pręsenti. l. cũcum quis. C. de natura. li. in authent. de nuptiis. inces. §. dubitatum. & §. quibus. inst. de hæred. quę ab intestat. defer. Quibus in locis, filiis quibusdāquibusdam datur ius succedendi ex testamento, & ab intestato, quibus itidem competit ius agendi contra paterna testamenta. Tertiò huic opinioni suffragatur Iasonis responsum, is inquam in cons. ccij. lib. 2. col. 4. vers. pro prædictorum. scribit de huius clausulæ interpretatione, diligenter agens, duplicem esse successionem ex testamento, quarum prior ea dicitur, quę secũdumsecundum testatoris voluntatem contingit, quoties scriptus hęres hæreditatem c. posterior est, vbi aduersus testamentum vel querela, vel ius dicendi nullum admittitur, aliterq́;aliterque succeditur testatori, quàm ipse voluerit, imo contra eius voluntatẽvoluntatem. Atq;Atque hæc dicitur nihilominus successio ex testamento, quia nusquam admittitur, nisi facto testamento, quod sensit glo. in l. vlti. C. vnde legit. subdit idem Iaso. itidem esse duplicem successionem ab intestato: vna quidem est eo auctore, quæ contingit ex tacita voluntate illius, cui succeditur, & qui nullo facto testamento visus est ad eius hæreditatem vocare illos successores, & hæredes, qui iure, & legibus ad intestatorum hæreditatem vocantur. l. conficiuntur. ff. de iure codicil. Altera vero, cum filius agit aduersus voluntatem patris intestati querela inofficiosæ donationis, ad rescindendas inofficiosas patris donationes. iuxta ea, quę de inofficiosis donationibus statuta sunt. hæc Iason, cuius testimonio illud constat, successionem ex testamento includere etiam successionem illam, quę contra testamentum lege datur.

Cęterum hac in re miror profecto quorundam ingenia, iudiciumq́;iudiciumque, ex eo potissimum, quod facillimè propriam dictionum significationem euertere pro nihilo pendant, modo ex quacunq;quacunque verborum significatione possint, quæ semel in animo conceperunt, ex aliquot Iurisconsultorum locis deducere. Nam si propriam interpretationẽinterpretationem sequamur, † successio

2

* ex testamento tantũtantum erit, ac dici poterit, quæ contigerit iuxta voluntatem testatoris, ab his quę in testamento scripta sunt legitime deductam. Quod si contingat, testamento illo rupto, vel iniusto, vel inofficioso, alium admitti ad testatoris hæreditatem, vel aliter quam ab ipso scriptum fuerit, non est ita successio dicẽdadicenda ex testamento, cum detur contra ipsum: siquidem ex testamento non aliter succedendũsuccedendum sit, quam ex voluntate testatoris. argumento deducto à iurisconsulto in l. 1. ff. de testa. Successio vero ab intestato tunc obtinet, cũcum quis nullo facto testamento decessit, aut facto testamẽtotestamento, quod ius non admittit. Constat equidem hoc discrimen ex Iustiniani institutionibus. in prin. de hæredit. quæ ab intestato defer. & illic Theophilo. deinde tria hæc esse admodum diuersa constat, succedere ex testamento, succedere ab intestato, & agere contra testamentum. Nam licet filius adoptiuus succedendi ius habeat ex testamẽtotestamento, & ab intestato, non tamen habet ius agendi contra patris adoptiui testamentum. l. cum in adoptiuis. §. sed nec articulum. C. de adopt. Fratres etiam succedunt fratribus ex testamẽtotestamento, & ab intestato, nōnon tamẽtamen agũtagunt contra testamentũtestamentum. l. fratres. C. de inof. test. eadem argumentatio constat ex auhtauth. quib. mod. nat. effi. sui. §. si quis vero filius. Ex quo curiali intestato succedit curia, & fiscus, nōnon tamen cōtracontra eius testamentũtestamentum. Tertio hæc tria distingui debere, & diuersa esse, asseuerātasseuerant Romanus in l. vt liberis. 2. & 3. col. C. de colla. & Soc. in rub. ff. de lib. & posth. nu. 8. Quarto hanc posteriorem opinionẽopinionem, qua constanter asseueramus, sub his verbis: † ex testa

3

*mento, & ab intestato minime contineri suc|

p. 122

cessionem contra testamentum, etiam in legitimationem rescriptis, expressim probarunt Alex. cons. 30. lib. 4. in ratione quam assignat scribens, aliud esse agere contra testamentũtestamentum, aliud succedere ex testamento, aliud succedere ab intestato. Soci. cons. ccxij. libr. ij. col. iij. vers. vj. hoc idem. & Ludoui. Gozadi. cons. xlviij. nu. ij. xxj. & xxij. qui primo hanc interpretationem horum verborũverborum, quam ego probaui, tradit, & postea subdit, legitimatum illum, de cuius iure in eodem responso tractat, agere posse contra testamentum patris, non ex hac clausula, nec ex eius vi ac potestate, sed ex aliis ipsius legitimationis amplissimis verbis: ex quibus & quia legitimatio illa plenè facta fuit, atque ideo multa habet ex iure priuilegia, proprium responsum Gozadin. confirmat adiiciens, quod si huic clausulæ ex testamento, & ab intestato, foret adiecta dictio, tātumtantum, vel ei similis, non posset legitimato dari successio contra testamentum patris, nec ius aduersus illum agendi. Quò fit, vt hæc verba minime contineant ius agendi contra testamentum, quia si id continerent, etiāetiam in legitimationibus, non amitterent eam significationem per dictionem, tantum, & ei similes, quę dubio procul non tollunt significationem illorum verborum, quibus adiiciuntur, imo illam extendere solent ad similia. l. ob æs alienum tantum. C. de prędiis minor. & in cle. exiui. §. cunque autem natura. de verbo. significat.

Non oberunt huic sententiæ, quæ in prioris opinionis probationẽprobationem adduximus. primum etenim opinor, Gregorium Lopez potius respondisse iuxta communem illam, ab omnibusq́;omnibusque receptam assertionem, quę dictat, filio legitimato plena legitimatione competere ius succedendi, & agendi contra patris testamentum, quam secundum rigorem horum verborum, ex quibus clausula ista, de qua disputamus, concipitur. Vnde doctissimi viri auctoritas parum nostram conuellit opinionem.

Id vero, quod probare conabamur, scilicet non esse iure aliam successionem quàm ex testamento, & ab intestato, id verum est, nec negari poterit: nihilominus ius agendi contra testamentum, nec est successio ex testamento, nec ab intestato, etsi aliquid istorum esset, nōnon equidem erit eo modo, vt necessario ita illic contineatur, quod concesso iure succedendi vel ab intestato, vel ex testamento ei, cui alioqui id negatum legibus erat, concessum itidẽitidem censeatur ius agendi contra testamentum. Etenim postquam quis iure egerit aduersus testamentum, & in ea actione obtinuerit, tunc constabit, successionem defuncti delatam esse successoribus ab intestato, iuxta disputationẽdisputationem illam, quę traditur in l. filię dotem. & in l. vt liberis. C. de collat. per Alber. Brunum in trac. de statutis exclud. fœmi. ar. x. q. iij. & iiij. quidquid enim sit de illa controuersia, an bonorũbonorum possessio contra tabulas ante aditam hæreditatem, vel post in iudicium deducta, deducat successionem ad causam intestati, illud mihi videor iure asseuerare posse, possessionem bonorum contra tabulas ideo dici à Iustiniano in §. sunt autem. Inst. de bono. pos. esse ex testamento, non quod tunc ex testamento succedatur, id etenim satis absurdum est, sed quia ad eius vsum præmittitur testamentum, quod ex ea rumpi debet iure prætorio, quasi dixerit imperator, hanc bonorum possessionem non aliter dari, quam facto testamento: nec tamẽtamen ex ea succeditur, sed testamentum rescinditur ab eaq́;eaque ex occasione præstatur, & aperitur successionis via, eademq́;eademque ab intestato. d. l. vt liberis. cum his, quæ Bar. notat in l. illud. ff. de bon. pos. contra tab. tametsi quia facto testamento decessit defunctus, etiam si illud rescindatur, iure tamen prętorio, pura propriaq;propriaque intestati succeditur, siquidem testator testamentum fecit iure ciuili validũvalidum, quamuis quo ad effectũeffectum intestato illi succedatur, cum testamentum fuerit prætorio iure rescissum. sic tandem Iurisconsultus in l. filium. §. legata. ff. de bo. pos. cōtracontra tab. hanc successionem quę datur per contra tab. bon. pos. ab intestato nomi. Cui accedit, quod qui ita succedit, auocat hęreditatem ab hærede scripto. l. emancipati. in prin. ff. de bo. poss. contra tab. Fit igitur, aliud esse ius succedendi ex testamento, vel ab intestato, aliud ius agendi contra testamentum: ex hoc siquidem vltimo iure testamentum rescinditur, ex altero succeditur. Quod satis erit ad primam contrarię opinionis rationem conuellendam. Nam etiam si præmittatur actio contra testamentum, plerunq;plerunque ad aperiendam viam successionis ab intestato, non ex hoc actio ipsa est successionis ab intestato, nec includitur necessario in ipso iure succedendi ab intestato, cum id possit competere absq;absque iure agendi aduersus testamentum.

Secunda ratio, qua vtebamur ad priorem opinionẽopinionem probandam, parum profecto vrget. Nam licet filiis per subsequens matrimonium legitimatis, & per rescriptum principis, atque |

p. 123

in his similibus detur ius agendi contra patris testamentũtestamentum, nōnon cōpetitcompetit ea actio ex eo, ꝙquod illi iure sint successores ex testamento, & ab intestato, sed quia ius ciuile illis filiis plena iura filiorũfiliorum legitimorũlegitimorum cōcessitconcessit: tunc etenim ex iuris ciuilis amplissima concessione, & indulgẽtiaindulgentia filij alioqui à natiuitate illegitimi admittuntur contra patris testa mentum, non tamen ex vi, ac potestate illorum verborum, quibus eis datur successio ex testamento, & ab intestato.

Tertia ratio ex Iasonis responso deducta tollitur, quo ad eius priorem partẽpartem, ex his, quæ paulo ante probauimus, & idem Ias. sensit, siquidem vbi agitur contra testamentum, dicitur improprie successio ex testamẽtotestamento in hunc sensum, quia non aliter potest ea actio deduci, quam facto testamento, & eo quod id præmittitur factum, appellatur ea successio ex testamento, nōnon tamen vere succeditur ex testamẽtotestamento, id est, ex voluntate testatoris, imo tractatur de eius volũtatevoluntate rescindẽdarescindenda, & testamẽtotestamento rũpendorumpendo, eritq́;eritque quo ad effectum successio tunc ab intestato. Posterior autẽautem pars non satis constat, quia etiam facto testamẽtotestamento potest contingere, & dari querela contra donationes inofficiosas ad earum rescissionem, tametsi tunc filius illa bona iure portionis legitimę, quæ sibi debetur rescissis donationibus obtineat, quasi ex causa intestati. Sic sane, vt & hoc iterũiterum repetārepetam, ego existimo distinguendũdistinguendum esse ius agendi siue contra testamentum, siue contra donationes inofficiosas iure succedendi, priori etenim præparatur via succedendi, posteriori vero succeditur.

Quibus diligenter ex propria dictionum significatione obseruatis apparet, verba hæc ex testamento, & ab intestato hanc interpretationem admittere, vt ex testamento succedatur secundum voluntatem testatoris ab ipso scripto testamento, vel ab eius vltima voluntate deductādeductam: ab intestato vero, quoties defunctus, vel is de cuius hæreditate agitur, nullum fecit testamentum, vel quod fecit non fuit iure validum. Hinc deniq;denique deducitur, ꝙquod si filius naturalis, vel alioqui illegitimus, rescripto principis dispensationẽdispensationem obtineat, vel ius cōsequaturconsequatur succedendi patri ab intestato, non poterit is contra patris testa mentum agere, quemadmodum Ias. aduersus Paul. de Castro eleganter probat in rub. ff. de liberis & posthumis. nu. 5. & 13.

Covarrubias ...: Opera Omnia

SVMMARIVM.