MArtianus Iurisconsultus in l. officium. §.
officiũofficium. ff. de re militari.
inquit, officium tribunorum est,
principiis frequenter interesse.
Quo in loco Accursius dictionis
significationem nec intellexit, atque ideo minimè potuit Martiani sensum, ac mentem percipere, à quo plurimum aberrat. Sed Ant. Nebrissensis, qui nostra ferè ætate primus apud
Hispanos linguæ Latinæ nitorem, candorémque exercuit, in Lexico iuris ciuilis, principia
interpretatur, tentoria militum, qui à Romanis principes dicebantur, & locum illum castrorum, in quo principes metabantur & tentoria figebant. Huic interpretationi Andræas
Alciatus in principio de verbor. signi. & in l.
vrbana prædia eo. tit.
nōnon omnino suffragatur,
scribens, ex Vegetio principia dici principis tabernaculum: quemadmodum &
prætoriũprætorium dicitur domus imperatoria. locus est apud Vegetium lib. 2. cap. 7. qui hac dictione alio in sensu vtitur. Nos verò, & si fateamur in alio sensu
accipienda fore Comici verba, Hic ego ero
post principia, quem alij vulgo tradidere, apud
Martianum principia interpretamur,
nōnon tentoria militum, qui principes dicebantur, nec
principum tentoria, sed publica tabernacula,
aut tentoria, in quibus militares Magistratus
iura militibus reddebant, & vbi de rebus publicis castrorum duces
cōsilioconsilio inito
tractabāttractabant,
atq;atque ibi aquilæ,
signaq́;signaque militaria
custodiebāturcustodiebantur. Quod VVolphangus Lazius de republica
Romana adnotauit. Id ipsum & Gulielmus
Budæus obseruasse videtur in posterioribus adnotationibus, qui ex aliquot auctoribus testimonia quædam adducit, quibus, & aliis nos veram huius dictionis significationem probabimus, vt planè
IuriscōsultiIurisconsulti responsum
propriāpropriam,
genuinamq́;genuinamque interpretationem obtineat. Tit.
Liuius lib. viij. ij. belli Punici, Forma, inquit,
castrorum Romanorum constabat vna ea spe,
quòd milites tribunos ex contagione furoris
haud expertes seditionis, defectionísque rati
forent, & iura reddere in principiis sinebant, & signum ab eis petebant, & in stationes, ac vigilias ordine ibant. Idem Liuius eodem libr. viij. circumeuntes enim,
|
tentoria, deinde in principiis,
prętorioq́;prętorioque. Rursus idem Liuius lib. 7. decad. 4. ibi in principiis
sermo primò inter tribunos militum secretus
oritur. Cicero ad Brutum epistol. 10. spes libertatis nusquam, nisi in vestrorum castrorum
principiis est, firmos omnino & duces habemus ab occidente, & exercitus. Hoc etenim
in loco ipse opinor intelligendos sub principiis duces ipsos, non milites illos, qui principes
dicebantur. Tranquillus in Othone c. 6. ibi, omissa mora succollatus, & à præsente comitatu imperator consalutatus, inter faustas acclamationes, strictósque gladios ad principia
deuenit. Idem Suetonius in eodem Othone
cap. 1. Ausus est etiam in Illyrico milites quosdam punire capite, & quidem ante principia.
Iustinus lib. 11. Ordines quoque nemo in exercitu Alexandri, nisi sexagenarius duxit, vt si
principia castrorum cerneres, senatum te alicuius Reipublicæ cernere diceres. Quintilianus in declamatione, miles Marianus, Sed
neque hoc Roma parens, nec signa militaria,
aquilæq́;aquilæque victrices, nec tua, summe imperator,
diuina virtus sinat, vt tua quoque sententia
quisque vir, & Romanus, & miles nimium pudicus sit, apud quem ante principia agendum
est. Verba sunt hęc Trebonij militis, qui. C. Lusium tribunum militum, imperatorísque. C.
Marij ex sorore nepotem occiderat, quòd ipse
tribunus pudicitiam militi eripere tentasset,
auctore Plutarcho in Mario. Meminit
eiusdẽeiusdem
rei & Cicero in oratione pro Milone. sensit idem in epistola vltima ad Q. Fratrem. Sed de
principiis Cornelius Tacitus lib. 1. Prima Vari castra lato ambitu, & dimensis principiis trium legionum manus ostentabant. Rursus
idẽidem, Tunc contractos in principia,
iussosq́;iussosque dicta
cum silentio accipere. Idem Tacitus libr. 4.
Coliq́;Colique per theatra, & fora effigies eius,
interq́;interque
principia legionum sineret. Idem lib. 17. legati eorum in squalorem,
mœstitiamq́;mœstitiamque compositi per principia, per contubernia. Idem Cornelius Tacitus lib. 19. Nos proditionis electa,
vt cæteris ignaris soli in principia defectores
coirent. Idem statim. At Cæcinna paucos militum in principia vocat, secreta
castrorũcastrorum affectans. Rursus paulò pòst, Sed vbi totis castris
infama proditio, recurrens in principia miles
præscriptum Vespasiani nomen aspexit. Idem
auctor lib. 17. T. Iunnio, Prima, inquit, militia
infamis, Legatum Caluisium Sabinum habuerat, cuius vxor mala cupidine visendi situm
castrorum per noctem militari habitu ingressa, cum vigilias, & cætera militiæ munia
eadẽeadem
lasciuia tentasset, in ipsis principiis stuprum
ausa, & criminis huius reus. T. Iunnius arguebatur. Quod & Plutarchus in Galba scribit.
Ouinium appellans, quem. T. Iunnium dixit
Tacitus, Ducis vxorem in castra noctu militari habitu
vestitāvestitam duxit, & in ipsis
ἀρχείοισ, quę
Romani principia
dicũtdicunt, corrupit. Aulus Gellius libr. 15. cap. 12. Sed in conuiuio liberi vestri
modestius erant, quàm apud principia. Ita enim locum istum legit P. Victorius lib. 3. Variar. lect. cap. 6. extat & locus elegans in l. iubemus. de erogatione milit. annonæ, libr. 12. Codicis. §. si qua tamen. Inquit enim Augustus,
Quatenus causa apud deuotissima principia,
propositis sacrosanctis scripturis, inter actuarium, & militem tractetur. Ex quibus satis
constat, quæ sint apud Iurisconsultum principia, & quis sit verus Martiani sensus.
