Covarrubias ...: Opera Omnia

 Legal Information & Privacy

Vol. 3

p. [i]
PRACTICARVM QVAESTIONVM LIBER VNVS, AVTHORE DIDACO COVARRVVIAS A LEYVA, ARCHIEPISCOPO SANCTI DOMINICI DESIGNAT.

AD PHILIPPVM MAGNVM, HISPANIARVM, Angliæ, Franciæ, Hyberniæ, Neapolísque Regem. Cui Veterum collationem Numismatum cum his, quæ modò expenduntur, publica & regia authoritate percusa eodem authore adiecimus. FRANCOFVRTI AD MOENVM, per Petrum Fabricium, Impensis Hieronymi Feierabend. ANNO M. D. LXXI.
p. [ii]

p. [iii]
AD PHILIPPVM MAGNVM EVNDEMQVE CHRISTIANISSIMVM Hispaniarum, Angliæ, Franciæ, Neapolis, ac Siciliæ Regem, Burgundiæ, Brabantiæ, & Mediolani Ducem, Flandriæ Comitem, Didaci Couarruuias à Leyua Archiepiscopi. S. Dominici designat. in Practicarum Quæstionum librum vnum.
PRÆFATIO.

SVMMA CVIVSQVE REIPVblicæ fœlicitas est, PHILIPPE Rex Christianißime, eum sibi diuino munere obtinuisse rectorem, ac principem, qui ciuilibus, ac militaribus magistratibus constituendis eam operam det, quæ communitatis regimini, eiúseiusque tutelæ ad benè, beatèque uiuendum sit omninò salutaris. Sic sanè rectè, & fœliciter Rempublicam administrabit, qui uigilantißimè eam ab iniustitiæ tyrannide, atque ab hostibus immanißimis tutißimam constituerit, & hoc ipsum effecerit, ut imperio dignus iudicetur, non tantum Reipublicæ statu, sed uirtutis, & animi erga subditos excellentia: quippè qui subditorum singulis præstet communi pro omnibus cura, & sollicita pro uniuersa republica gubernatione. Prima equidem pars, quam optimo principi necessariam esse censemus, ad iustitiam pertinet, & æquitatis disciplinam: in cuius exercitatione quietus, ac tranquillus beatæ uitæ status conquiescit. Eadem etenim omnibus magistratibus, quibus totius reipublicæ salus continetur, imperandi rationem præscribit: quam necesse est, ut omnes principes sequantur, qui suos stabilire, & confirmare principatus uolunt. Hinc denique fit, Princeps Maxime, ut facilius domesticis, & ciuilibus, tandem exteris, ac publicis hostibus resistere ualeat respublica illa, quæ ab optimo rectore, iustitiæ cultu, moribus integerrimis, æquitatis ratione, quietè, & tranquillè fuerit instituta. Tuta quidem est conditio subiectorum, ubi uiuitur sub æquitate regnantium, cùm & principis opinionem longè latèque disseminet subditorum eidem custodita securitas. Quòd si rem istam paulò altius examinare uelimus ex Christianæ reipublicæ legibus à Deo Optimo maximo, Iesu, proprio sanguine in humani generis salutem conscriptis, illud plané fateri cogemur omnes, cuiuscuiusque optimi principis conatus in hoc esse pié, ac religiosè constituendos, ut eam quietem, & tranquillitatem respublica consequatur, quæ spiritualem illi salutẽsalutem conferat, ad cuiuscuiusque hominis æternam, & cœlestem illam beatitudinem, ad quam suprà omnem naturam à Deo diuina prouidentia creatus est. Hoc nomine, inclyte Rex, multis æquum est gratulari regnis, gentibus, & prouincijs, quibus hæreditario gentilitiæ familiæ titulo, populorum omnium applausu, post fœlicem Caroli Cæsaris principatum, maxima parentis laude, qui talem te educauerit, primogenitus eius filius, & hæres patriæ ue|
p. [iv]
rus pater, & princeps designatus eras. Nunc uero eisdem regnis, gentibus, & prouincijs ab ipso inuictißimo Carolo præ eius animi magnitudine, tibi traditis principatus legitimis iuribus Rex constitutus censeris. Vicaria namque patris potestate apud Hispanos hucusque ita quidem usus es, ut clementißimi, ac uigilantißimi patris Zelum iustitiæ, pietatem & religionis Christianæ cultum maximopere fueris imitatus. Verum Anglicæ reipublicæ uerè, & ex animo exultantes, qui euangelicam legem profitemur, gratulari quidem possumus: quippe cui ex Christianißimæ Mariæ eius gentis Reginæ coniugis tibi dilectißimæ Sacrosancto coniugio illud diuina sorte obtigerit, quod te Regem, patronum, & protectorem habuerit, in tanta eius regni calamitate, in summo rerum periculo dictatorem electũelectum, unicum ueluti refugium, præsidiûmque ad arcendos ab ea republica communis humano generi immanißimi hostis conatus, Satana duce atrocißimo ita instructos, ut non aliter, quàm Deus ê machina, (quod aiunt) aßistente tibi, & in omnibus benignißime cooperante optimo, maximòque Deo, qui adiutor est fortis, & in se sperantes non derelinquit, saluti spiritali tantæ reipublicæ, iamdiu à dæmone oppressæ, quam citißime prospexeris: quasi uotũuotum illud DauidicũDauidicum una cum despōsationedesponsatione serenißimæ cōiugisconiugis emiseris. Etenim sicut iurauit domino, uotũuotum uouit Deo Iacob. Si introiero in tabernaculũtabernaculum domus meæ, si ascẽderoascendero in lectum strati mei, Si dedero somnũsomnum oculis meis, & palpebris meis dormitatioẽdormitatione. Et requiẽrequiem temporibus meis, donec inueniāinueniam locum domino, tabernaculũtabernaculum Deo Iacob Nimirum in tanto rerum, & negociorum conflictu nihil sanctiùs esse duxisti, quàm statim, neglectis itidem tot delicijs, & uoluptatibus, quæ regios animos a iusto auocare solent, in tali regno, charißimæ Reginæ uotis consentiens, tabernaculum Deo Iacob constanti animo constituere, Christianam fidem, & religionem maximo totius Christiani orbis dispendio tot annis ab Anglia repudiatam, eidem Reipublicæ Augustißimo, & uere diuino conatu restituens. Iulius Cæsar Primus ille Romanorum Imperator, post deuictum Pharnacem hæc tria uerba ad amicos scripserat: ueni, uidi & uici. Hæc eadem Romæ Pontico triumpho inter Pompæ fercula in titulum postea prætulit, non acta belli significantia, sicut cæteris, sed celeriter confecti notam. Tuæ uerô maiestati huius catholici triumphi fercularem fœliciter, & celeriter confectam significantia non alia uerba proferant oportet, quàm illa tria Psaltis admirabilis. Dominus illuminatio mea. Soluisti enim, Magne PHILIPPE, aura Sancti Spiritus ex Hispania, & Angliam appulsus uidisti publicam illius amplißimi regni, imo Christianæ Reipublicæ calamitatem, uicistique eius authorem statim: ut iure optimo, si tibi Ethnicorum superbi, & arrogantes tituli placuissent, posses iustius, quàm Cæsar illo uti titulo: ueni, uidi, & uici. Erit tandem post tot aduersus Christiani nominis publicos hostes ab Hispaniarum catholicis Regibus, Austriaca, & Haspurgentium principum familia, Belgica domo, parente inuictißimo Carolo edita facinora, totque triumphales titulos nouus hic tibi decretus triumphus cùm præclarißimus, tùm ecclesíæ catholicæ eiùs que summo præsuli, & Christi uicario quàm gratißi|
p. [v]
mus. Grauiter equidem, ac molestè ferebat Christiana Respublica, regnum illustrissimum, totque annis catholicis eius institutis, tot martyrum, tot sanctorum uirorum testimonijs impensißimè addictũaddictum, nuper ab eadẽeadem maximo cum dolore, & cōmiserationecommiseratione segregatum fuisse. Venerat olim in Britanniam, quæ nunc Anglia est, Ioseph ille, qui teste Matthæo Euangelista, ab Arimathæa ciuitate oriundus Christi corpus sepeliuerat: atatque in eo loco tàm ipse, quàm eius socij, cùm de euangelio prædicarent, dogma Christi sedulo docerẽtdocerent, multi per hæc ad ueram pietatem traducti, salutifera́salutiferaque fruge imbuti baptizati sunt, isti deinde uiri diuino spiritu afflati cum a Rege Aruirago parum terræ ad habitandum proximè Vuelliam oppidũoppidum, circiter millia passuum quatuor domo accepissent: ibi nouæ religionis prima iecerunt fundamenta, ubi hodiè est templum magnificum, cœnobium́cœnobiumque monasticæ familiæ diui Benedicti nobile: nomẽnomen est Glasconia. Hæc Christianæ pietatis in Britannia extitere primordia, quam deinde cum Lucius Rex propè extinctāextinctam fōtefonte Baptismi sublatus mirabiliter adauxisset, demùm Britanni eam pietatem eatenus integram seruarunt, quò ad furor Diocletiani dira in Christianos persecutione propè ad internecionem erupit. Paulò post in ea insula Christiana religio multis bellorum tumultibus perturbata, frequenter uaria undique consequitur interualla: donec Anglis eam prouinciam occupantibus diuus Gregorius summus ecclesíæ Pontifex propè annũannum sexcentesímum à Christi natalibus sub Rege Ethelberto, & eius uxore Christianißima Berta, mißis ad id negocium Augustino, & Mileto monachis, religionis Christianæ dogmata conatu maximo Anglorum gentem edocendam, hortatu, & prædicatione illustrandam curauit. Hanc illustrem Catholicæ fidei Anglorum profeßionem hoc seculo aliquot annis interruptam, tu quidem primus huius nominis apud eam gentem Rex PHILIPPE Magne, in idem regnum nutu dilectißimæ coniugis restituisti, ut denidenique tuum hoc primum in Anglica republica nomen insigni edito facinore ita illustrares, sicut & primus ex Romanis Imperatoribus. M. Iulius Philippus Cæsaream dignitatem sacro baptismatis lauacro olim illustrauit. Habuit sanè Anglia eo tempore, quo Britanni illam obtinebant, ex Britannorum gente diuam Helenam Coylli cuius dam Reguli filiam, Magni Constantini matrem, quam singulari pietate prædita crucem Domini sub spurcißimo Veneris simulacro Hierosolymis latentem, ab eâeaque maxima cura, & sollicitudine repertam Christianis adorandam exhibuit, eius́eiusque partem, ut Historici quidam testantur, altera Hierosolymis parte relicta, Romam secum attulit eam́eamque gemmis, & auro distinctādistinctam in Aede Sanctæ Crucis Sessoriano in theatro constructa collocauit. Habuit & diuam Vrsulam cum undecim milium uirginum Sodalitio, filiam equidem Dionoti Cornubiæ Reguli. Habet nunc Mariam coniugem tuam, animi constantia, pio in Christianam religionem affectu, inter tot apud Anglos aduersus fidem catholicam tumultus, acerrimasque communis humani generis insidiatoris incursiones illustrißimam. Cuius & tuæ Maiestatis laudes eloquentißimorum uirorum panegyricas oratiōesorationes dignißime postulantes, me ipsum tantæ rei magnitudine deterri|
p. [vi]
tum huius conatus ulteriori progressu abstinere pluribus compellunt rationibus; quibus tamen minimè auertar, quin publicæ lætitiæ causa gratulaturus tibi, Rex potentißime, Practicarum quæstionum librum unum in hac Granatensi curia, post Variarum resolutionum Libros: post alias in publicum editas relectiones, continuo labore, & indefesso elaboratum tuæ Maiestati offeram audacter, tuam admirabilem considerans cùm erga omnes clementiam, tùm uerò in ministros huius publici muneris, cui operam ipse octo ferme annis dederim, singularem humanitatem. Cogor tamen opus istud breuiùs, quàm ab initio animo conceperam, absoluere, quod Cæsareæ Maiestatis iussu, & maximo in me beneficio, te dubio procul authore, in Hispaniolam insulam Deo auxiliante sím profecturus, quo illîc Archiepiscopi munere & officio fungar. Suscipe igitur, princeps Maxime, hilaro uultu, æquo́æquoque animo opus istud ea qua potuimus diligentia editum, ut tuis auspicijs tutiùs inter tot hominum manus uersetur.
Vale fœlicißimè. E tua Granata Mense Aprili Anno à Christo Nato. M. D. LVI.

SVMMA CAPITVM HVIVS OPERIS.


p. [viii]
Loading...