Covarrubias ...: Opera Omnia

 Legal Information & Privacy

THEMA CAP. XXIII.

Appellatione pendente nouata, qua ratione per iudicem appellationis reuocentur.

SVMMARIA.

  • 1 Attentata pendente appellatione sunt reuocanda per iudicem appellationis, & possunt reuocari per iudicem à quo.
  • 2 Attentata intra tempus datum ad appellandum reuocari debent ante omnia.
  • 3 Attentatorum reuocatio quo tempore petenda sit.
  • 4 Notorius defectus iuris-an impediat reuocationem attentatorum.
  • 5 Confeßio in ciuilibus & criminalibus an impediat appellationem?
  • 6 Appellatio an poßit tolli à principe, vel lege humana? & inibi de citatione,
  • 7 Attentata non reuocantur, quoties appellatio non habet effectum suspensionis.
  • 8 Appellatio, an admittatur à sententia lata in iudicio possessorio?
  • 9 Attentata non reuocantur, vbi appellatum est à sententia lata super agris communibus, iuxta legem Toletanam, vel super executione publici instrumenti.
CAPVT XXIII.
PON tantùm his iudicibus, qui appellationum cognitionibus præfecti sunt, sed & his, qui primo loco causarum controuersias diffinire debent, necessarius omninò est tractatus hic de attentatorum reuocatione, vt interim hac dictione vtar, illis sanè, vt iuxta iuris regulas iudicium inferiorum executionibus vel deferant, vel eorum temerarias innouationes propria interlocutione improbent. His verò vt compertum habeant, qu1a nam ratione appellatione pendente abstinere debeant ab executione rei per eos iudicatæ. Idcircò iure constitutissimum esse censemus, attentata pendente appellatione ante omnia esse reuocanda. l. ex illo. l. minimè. C. de appel. l. 1. C. de bono. possess. secundum tab. l. 1. nil nouari appel. penden. c. an sit. de appell. ca. bonæ memoriæ. de confir. vtili. vel inuti. l. sciendum. ff. de app. recipi. est etenim per appellationem suspensa iurisdictio iudicis, qui sententiam ꝓnunciauitpronunciauit. c. super eod. in 1. de appellat. c. vt debitus. ca. ad hæc. in 1. eodem titul. quibus con
1
*stat quo ad illam causam, de qua pronunciatũpronunciatum est, suspendi per appellationem iudicis pronũciantispronunciantis iurisdictionem, & ideò iudex non potest appellatione pẽdentependente quicquam nouare. Nam si ab eo appellatio recepta est, interdicta |
p. 145
est illi nouatio: quia recepta est appellatio, si verò non est recepta, itidẽitidem interdicitur, ne præiudicium fiat ei, quò ad deliberetur, an recipienda sit. text. insignis in d. l. 1. in princip. ff. nil nouari appel. pend. His accedit, quòd sententia per appellationem extinguitur, inspecto & considerato præsenti statu. l. 1. §. vlt. ff. ad Turp. & suspenditur, si futurum statum causæ, eiusq́;eiusque euentum consideremus. c. venientes. de iureiur. explicant optimè, gl. Ioan. And. Abb. Imol. & Doctor. ibi gloss. in d. §. vlt. Abb. 2. col. Bal. & alij in rub. de appel. Alexan. in l. 1. col. 1. ff. de re iud. Vnde non poterit interim sententia executioni mandari: præsertim, quia ea executio esset in offensam iudicis, ad quem prouocatũprouocatum est, & ipsius iudicij, atq;atque in damnũdamnum & iniuriam appellantis, quemadmodum tradidêre Alex. in consil. 99. col. 3. lib. 5. Card. & Francus in cap. bonæ memoriæ. de appella. text. optimus de suspensione iurisdictionis iudicis, à quo appellatum est in l. 26. tit. 23. par. 3. quibus tandem fit, vt hęc sit iuris vtriusq;vtriusque regula, qua probatur, attentata esse ante omnia reuocanda: cuius examen ad vtiliorem forensium quæstionum expeditionem, aliquot expositis interpretationibus subire constituimus, quò facilior sit huiusce tractatus cognitio.
Prima igitur sit interpretatio, quod attentata pendente appellatione sint omninò reuocādareuocanda per ipsum iudicem, ad quem fuerit prouocatum, id etenim probat text. in c. non solum de app. in 6. secundum Ioan. And. & Communem ibi, quamuis & ipsemet iudex, à quo appellatum est, idem possit agere, etiamsi ipse attentauerit: quasi eius officium possit implorari ad ea reuocanda, quæ fuerint lite pendente innouata. text. in c. cum teneamur. de appell. vbi Præpo. & Dec. c. Sollicitudinem. eod. tit. quibus constat quod primo loco diximus, vbi nouatio nōnon fit ab eodem iudice, & si ab eodem iudice fiat. est text. elegans in c. venientes. de iureiuran. ad finem. Cuius ad hoc meminêre Francus & alij in d. c. venientes. Barbat. in c. vlt. col. 2. de libel. obla. tex. item ad idem in c. 2. de matr. contract. contra. interdict. eccle. iuncta glo. quam existimat singularem esse Panor. ibi, & Corsetus in singularibus verb. appella. num. 5. Nam vtraq;vtraque pars huius intellectus authoritatem habet à prædicta decisione. Idcircò in summa deducitur, iudicem, à quo appellatum est, posse reuocare, quæ ab eodem, vel à partibus nouata fuerint appellatione pendente.
Secundò præscripta regula est ita intelligenda, vt prius omninò constet, appellationẽappellationem intra decem dies temporeue legitimo propositam fuisse. text. est in d. c. non solum. vbi gl. & omnes. ad idem text. in c. Romana. §. si verò. de appel. in 6. notat Spec. tit. de appella. §. pen. vers. sed pone. & id adeò verum est, quòd non sufficit, hoc probari per confessionem partis aduersæ quo ad effectum reuocandi attentata: sicuti extat elegans Rotę responsio. 190. in nouis, quam sequitur Francus in d. c. non solùm.
Tertia interpretatio in hunc modum colligitur, nam attentata reuocantur ante omnia, non solùm ea quæ fuerint attentata post appellationem propositam, sed & ea, quæ attentata sunt
2
*ante ipsam appellationem, & post sententiam eo tempore, quod datur à iure ad appellandũappellandum, & intra quod condemnatus appellare potest. quod probat text. insignis in d. c. non solùm. in parte prima, quem commendant Francus, & Doctor. ibi & esse incognitum iuris ciuilis professoribus testatur Ant. Corset. in singularibus verb. Appellatio. in princ. idem probat text. in l. & post. ff. de transact. gl. in l. ex iudiciorum. ff. de accusatio. verb. secuta. quam dixêre singul. Bald. in c. quærenti. de offic. deleg. Paulus Castrensis in l. eius qui. §. si cui. ff. de testam. idem in l. sequ. & scribit communiter receptam esse Alex. in l. 3. §. si seruus. ff. de acquir. poss. qua ratione constat intellectus ad text. in d. l. eius. §. vlt. & in l. qui à latronibus. ff. eod. tit. l. 15. titul. 1. part. 6. & omniũomnium, quibus damnati ad mortem testari prohibentur. Etenim vbi damnatus ad mortem appellatione pendente obierit, ac testamentum fecerit, valet sanè ipsum testamentum: quod expressim respondetur in d. l. qui à latronibus. §. vlt. & in d. l. 15. titu. 1. part. 6. Idem profectò erit, vbi damnatus ad mortem testamentum fecerit, & mortem obierit eo tempore, quo poterat appellare. Nam licet sententia ipso iure irroget infamiam, atq;atque statim operetur effectum executione legis absq;absque executione iudicis, & idcircò trahitur, si fuerit confirmata in ipsum tempus sententiæprioris, id verum est, quoties sententia viuo condemnato confirmatur, transitq;transitque in rem iudicatam, & in his, quæ semel non fuêre sortita effectũeffectum. Quasi secus sit dicendum, vbi cōdemnatuscondemnatus ante confirmationẽconfirmationem sentẽtiæsententiæ mortem obierit, aut actus iam fuerit semel perfectus, effectumq́;effectumque habuerit: text. optimus iuncta gl. in l. furti. in princ. ff. de his qui notan. infam. quo in loco traditur de dicto testis, & testimonio eius, qui pendente appellatione testimonium dixerit: condemnatus tamen ex eo delicto, quod lata sententia infamiam inducit. idem notant Bald. & Fel. in c. super eo. de testib. idem Bald. in c. dilectæ. de except. quorum opinio Communis est secundum Alex. in l. 1. col. 2. ff. de re iud. cui adde quæ ipse scripsi in Epitome in quartum Decretalium. 2. parte. c. 8. §. 1. num. 7.
Illud tamen obiter erit hoc in loco adnotandum, quòd in excommunicationis sententia dispar est huius conclusionis obseruatio: siquidem licet excommunicatio lata post appellationem sit nulla. capitu. per tuas. de sentent. excommu. lata tamen post sententiam intra tempus datum ad appellandum valet mero iure, ac ligat. |
p. 146
gloss. celebris verbo appellatum. in cap. venerabilibus. §. Porrò. de sentent. excom. in 6. etiāetiam si postea fuerit legitimo tempore appellatum. Quam opinionem sequuntur Doctor. ibi communi consensu contra Ioannem Monachum, vt fatentur Domi. col. vltim. & Francus col. 3. commendat Feli. in c. quoad consultationem. num. 26. de re iudicata. 15. col. ver. quinta conclusio. tradit non esse reuocandam executionem sententiæ, quæ facta fuerit intra decem dies datos ad appellandum, si postea non appelletur: licet non debeat sententia mandari executioni, donec omninò transierit in vim, & authoritatem rei iudicatæ, nempe lapso tempore, quo potuit secundum ius appellare: propriè siquidem dicitur sententia res iudicata, quando ab ea non potest appellari, quod gloss. notat communiter recepta in dict. cap. non solùm. verb. innouata. quam commendant, & sequuntur Abb. & iuniores col. 2. in rub. de re iudicat. Dec. in rub. de appella. col. 1. textus optimus in dict. cap. quoad consultationem. cuius ad hoc meminit Iason in l. 1. col. 3. ff. de re iudic. & id verum est irreuocabiliter: nam reuocabiliter etiam quandoq;quandoque dicitur impropriè res iudicata, sententia illa à qua appellari potest. l. litigatoribus. C. de appella. gloss. Bartol. Paul. & alij in l. 1. ff. de re iudi. id verò, quod de excommunicatione diximus, lata intra decem dies datos ad appellandum, etiam adnotauit gloss. verb. innouata. in dict. c. non solùm. & est Communis opinio, vt fatetur Domin. in consil. 99. col. 1. probatur etenim in d. cap. venerabilibus. §. Porrò.
Quartò, hæc reuocatio attentatorum tunc demùm locum habet & fieri debet, cùm petita fuerit, priusquam in causa appellationis litis contestatio expressè, aut tacitè fiat super
3
*principali apud iudicem superiorem: alioqui vbi super principali fuerit in appellationis causa vtrinq;vtrinque facta litis contestatio absq;absque petitione reuocationis attentatorum, iudex superior agere debet, ac tractare de reuocatione, aut confirmatione sententiæ, non de reuocatione attentatorũattentatorum, etiamsi ea post hanc litis contestationem petatur. Huius opinionis author est Bald. in cons. 245. lib. 2. quem secuti sunt Iason, col. 3. & Vincentius Herculanus. col. 8. in l. 1. ff. de noui oper. nunciat. Guido Papæ. cons. 4. & cons. 124. col. 3. Vitalis in tracta. clausularum. titul. Nil nouari appellatione pendente. colu. 3. versicu. & caueat. Matth. Afflict. decis. Neapolita. 352. & decis. 98. quibus suffragatur Speculat. opinio in titu. de appellat. §. nouissimè. ad fin. quem refert & sequitur Bartol. in l. 1. ff. nil nouari appella. penden. Scribit etenim Speculator, cautè petendam esse reuocationem attentatorum: ita quidem vt non petatur simul cum reuocatione sententiæ. Nam si in eadem petitione litis contestatio fiat, non reuocantur ante omnia ipsa attentata, nisi dictum fuerit, pete ante omnia reuocari attentata. Qua ratione constat, Speculatorem eiusdem sententiæ esse, cuius Bald. authorem adduximus. Igitur quoties appellator dixerit sentẽtiamsententiam iniquam fuisse, & ea ex causa reuocandam fore, nec petierit attentata reuocari ante omnia, & aduersarius responderit sententiam fuisse iustè latam, ac confirmandam esse, & super hoc fiat conclusio causæ absque eo, quòd petatur, ante omnia reuocari attentata: non poterit postea eorum reuocatio peti, quasi iam sit litis contestatio facta super principali re. Huic etiam opinioni accedit, quod licet expoliatus ante omnia sit restituendus, tamen si super petitorio, & principali litem contestetur, non poterit postea petere, se restitui interdicto vnde vi, ante omnia cum priuilegio causæ expoliationis. textus in cap. 1. de restitu. spoliat. quem Iason pro Baldo inducit in d. l. 1. Sed text. ille non probat, quod Iason ex eo deducit, essetq́;essetque ea conclusio admodum dubia, ac denique falsa, cùm etiam lite contestata super petitorio principaliter, possit vsq;vsque ad conclusionem in causa, qui egit petitorio, agere possessorio recuperandæ cum priuilegio prælationis causæ, vt ante omnia expoliatus restituatur. Probat ergo textus in dict. capit. 1. quod agens interdicto vnde vi, si consentiat reum excipere de dominio, & offerre probationem eius statim agendam, videtur itidem consentire, quòd discutiatur dominij, ac proprietatis causa: sicuti ex eo text. adnotauit Paulus Castren. in l. si de vi. ff. de iud. Dec. consil. 84. num. 2. Ripa in l. naturaliter. §. nihil commune. ff. de acquiren. posses. nu. 165. & ibi Aret. col. 8. post alios. vnde manifestum fit, non probari opinionem Baldi in dict. cap. 1. Sed & pro Baldo considerandum est, quòd appellans eligendo viam ordinariam super iustificatione vel reuocatione sententiæ latæ, renunciare videtur reuocationi attentatorum, & eius petitioni, quemadmodum colligitur ex his, quæ tradit Bald. in l. 2. C. de execut. rei iudica. dum tractat de executione instrumenti guarentigij, atq;atque hæc sunt quæ Baldo suffragari videntur. Ex contrario tamen aduersus Baldum est elegans decisio Rotæ 57. & 185. in nouis, quæ palàm asserit posse peti reuocationẽreuocationem attentatorum, vsq;vsque ad conclusionem in causa. Nam qui appellat & petit sententiam reuocari vt iniquam, non ex hoc renunciat iuri, quod appellationi adhæret, & quo sunt attentata reuocanda ante omnia: imò idipsum sensim, ac tacitè petit, quod nihil appellatione pendente nouetur. Quod non ita est in agente petitorio, qui missam facere videtur quæstionem possessionis, quę à proprietate distinguitur. dict §. nihil Commune. Eandem opinionem Rotæ probat Francus in dict. capitu. non solùm. citaturq́; ad idem Ioan. Monachus in c. cupientes. |
p. 147
de electio. in 6. nu. 155. qui hoc tantùm adnotauit, quod reuocandũreuocandum sit quicquid appellatione pendente attentatum fuerit quacunq;quacunque parte litis, etiamsi post conclusionem in causa fiat ipsa nouatio: nec tamen cōceditconcedit reuocationem attentatorũattentatorum ante litis cōtestationemcontestationem posse peti, postquam in principali causa fuerit litis contestatio expressè vel tacitè præmissa. Nihilominus Ioan. Andr. Dom. Ancha. & alij in d. c. non solùm. dum aliquot rationibus vtuntur aduersus opinionem. Specu. itidem sentiunt, falsam esse sententiam Baldi. Asseuerant etenim, satis esse in eodem libello peti sententiæ latæ, & attentatorum reuocationem, nec esse impedimento litis contestationem, vt reuocentur attentata, cùm censeatur litis contestatio facta sine præiudicio reuocationis attentatorũattentatorum, quæ fuit petita, nec oportet in specie peti, quòd ante omnia reuocentur attentata: imò satis erit peti simpliciter reuocationẽreuocationem attentatorũattentatorum. Idem ferè voluerunt Raphael, & Ange. Aret. in l. 1. ff. nil nouari appell. pend. Salic. in l. 3. C. de appel. tenentes, posse simpliciter in eodem libello peti reuocationem sententiæ principalis, & attentatorum. Denique horum authorum mens eò tendit, vt litis contestatio super principali grauamine facta censeatur absq;absque præiudicio reuocationis attentatorum. Sic sanè opinor Rotæ sententiam iure veriorem esse. Nec vidi vnquam hac dere controuerti: nisi eo casu quo litis status proximam habet atq;atque expectat vltimam causæ diffinitionem: tunc etenim non inconuenit, omitti reuocationem attentatorum, eiusq́;eiusque tractatum, & cognitionem: cùm statim sit diffinitiua, & vltima sententia pronuncianda.
Quintò hæc reuocatio attentatorum fieri debet, etiamsi appellanti obijciatur notorius defectus iuris in principali causa, etiāetiam in causa, quæ super ecclesiastico beneficio tractatur. textus optimus in c. si constiterit. de accusa. cuius authoritate hanc opinionem probârunt Anton.
4
*& Francus 7. differentia in c. bonæ memoriæ. de appell. idem Francus in c. ad decimas. de restit. spolia. in 6. 4. colum. Dec. in c. ex parte. in 2. de rescript. col. vlt. Vnde fortiori ratione idem erit respondendum in profanis rebus, & temporalibus: vt scribit Alexand. in consi. 99. lib. 5. nume. 9. vbi Carolus Molin. testatur, eius opinionem Communem esse. Quamobrem licet alioqui sit satis dubium, an agenti interdicto vnde vi, obstet notorius defectus iuris quoad proprietatem, & frequentius in eam sit itum sententiam, vt minimè fiat restitutio beneficij ecclesiastici propter notorium defectum tituli: & idem esse quoties agitur de restitutione alicuius rei temporalis & profanæ, modò in hoc casu simul cōstetconstet. expoliantẽexpoliantem dominũdominum esse: quod nos explicuimus in epitome ad quartũquartum Decretalium. 2. parte c. 7. §. 5. nu. 10. Tamen vbi agitur ad reuocationem attentatorũattentatorum, non obstant hi defectus eam petenti: quasi maioris sit priuilegij ac fauoris attentatorum reuocatio, quàm interdictum vnde vi. Sed vbi lis tractatur super ecclesiastico beneficio Contrarium placuit Rotæ 55. in nouis & eisdem decis. 14. & decis. 348. in antiquis, Oldrado consil. 1. Imolæ in d. c. bonæ memoriæ. col. 3. cum beneficium ecclesiasticum non possit possideri absq;absque Canonica collatione: sitq́;sitque necessarium aliquo colore saltem canonici tituli possessionem iustificare: iuxta glos. illam celebratissimam in cler. vnic. de cau. poss. & proprie. cuius intellectum & examen satis in eius probatione varij tradidêre ibi Card. Imol. & Bonifa. Lanfran. in rubr. de cau. poss. col. 8. Abb. in capit. in literis. col. 5. de restitu. spo. glo. in pragmat. sanctio. titul. de pacificis possess. §. ordinarij. verb. inquirant. Rebuffus in tracta. de pacificis posses. num. 32. Aufreri. in capella Tolos. 15. Dec. in c. cùm causam. de probat. Selua, de beneficio. 1. parte. q. 7. colum. 4. Bellamera consil. 10. Rubeus cons. vl. colum. 2. Rota in nouis 408. & 421. Aymon consil. 93. Ludouic. Gomesi. in reg. de triennali poss. qu. 27. & q. 28. & in reg. de non iudicando iuxta formam supplica. q. 5. Gulielmus Cassadorus. decis. 4. & 8. de restit. spoliat. & decis. 3. eod. tit. Martinus Azpilcueta in ca. accepta. de restit. spol. oppo. 2. intell. 6. & oppo. 8. in princip. & oppo. 10. ex quibus plerique fatentur, opinionem gloss. Communem esse, præsertim gl. in pragmat. Sanct. Anto. Rube. & alij. Cui rationi facilimè quis respondebit, si obseruauerit hanc opinionem gl. non esse admittendam, vbi quis expoliatur lite pendente. SiquidẽSiquidem huic agenti ad restitutionem ex ea ratione, quod pendente lite nihil sit nouandũnouandum, non poterit opponi defectus tituli colorati, vt vulgari dictione interim vtamur, etiamsi posset alioqui opponi iustè, notorius defectus proprietatis & iuris: quod notātnotant in specie Rota 14. in nouis. Aufrerius in d. dec. 15. idem in Clem. 1. de off. ordi. reg. 2. fallentia 24. ad finem. Rebuffus dict. tract. de pacificis poss. nu. 32. & in concordatis Galliæ. tit. de Annatis. verb. possessionem. & Martinus Azpilcueta in dict. 2. oppo. 6. intellectu. inducens ad hoc rationem tex. in c. cùm venissent. de institut. Ex quo illud etiam conatur probare, quòd vbi agitur ad reuocationem attentatorum, & vt nihil pendente lite nouetur, non potest obijci abiuratio spontanea beneficij ecclesiastici. Sed in eo capite potius agitur, vt lite pendente nihil nouetur, quam de reuocatione attentatorum. Nec constabat ibidem notorius defectus proprietatis: vt idem egregius Doctor admonuit, & nihilominus ipse verum esse opinor, non posse opponi defectum tituli colorati agenti ad reuocationem attentatorum, etiamsi expeditũexpeditum foret, posse aduersus eum opponi notoriũnotorium defectum |
p. 148
proprietatis. Qua ratione fit, vt non omninò huic quæstioni quam tractamus conueniat in specie authoritas. gl. in d. clem. vni. de cau. pos. & proprie. Idcircò Rotæ opinio poterit comprobari ex eo, quod appellantis non intersit, attentata reuocari, vbi notorius obstat illi iuris defectus in ipsa causa, & quæstione principali appellationis, vnde audiri nōnon debet. c. cùm super dere iud. Nec oberit text. in d. c. si constiterit. nam ibidem non aderat notorius defectus proprietatis: cùm probationes & sententia per appellationem suspendantur, quoad effectum notorij, & quo ad alios effectus, secundum notata in c. in præsentia. de renunc. Imò etiam in rebus temporalibus idẽidem erit, nec attentata reuocabuntur, si notorius sit defectus iuris ipsius appellantis. quod notātnotant Guid. Pap. q. 213. idem Guido cons. 4. nu. 3. & cons. 69. col. pen. & consil. 124. col. 3. Afflictis decis. 98. optima gl. in l. 1. verb. fiat ei. ff. nil nouar. appel. pend. Quamobrem licet opinio contraria frequentiori Doct. consensu fuerit probata, nihilominus hæc posterior admittenda videtur, saltem ad hunc effectum, vt non fiat reuocatio attentatorum in fauorem, & ad petitionem appellantis, sed iudex ex officio suo tradat beneficiũbeneficium sequestro: vt deducitur ex mente Rotæ in d. decis. 14. in nouis. notant Cassador. dec. 3. titu. de restitut. spoliat. & Matth. Afflict. decis. 352. idemq́;idemque admittendum videtur in rebus profanis ac temporalibus.
Sextò est omninò ad huius quæstionis & tractatus examen obseruandum, non esse attentata reuocanda ante omnia in hisce casibus, in quibus appellatio iure non est admittenda: sicuti notat glos. communiter recepta in d. c. non solùm. de appellat. verb. casibus. vbi est text. hac dere apertissimus, cuius conclusionis ea est manifesta ratio, quod tunc appellatio nullum operatur effectum, nec suspensiuum, nec deuolutiuum regulariter, vt constat, & ideo non est cur de attentatis reuocandis tractetur. Casus autem quibus appellatio iure prohibetur, poterit lector colligere ex Speculat. tit. de appellatio. §. in quibus. Hipp. in l. vnica. C. de raptu virginum. num. 138. Nicello in concordia glossarum, concordia 6. & Roberto Maranta in ordine iudiciorum. 6. parte. cap. de appellatione. numer. 269. Regula siquidem iuris est, quòd appellatio admittatur semper, nisi specialiter sit iure prohibita. gloss. in l. qui restituere. ff. de rei vendicat. quæ singularis est secundum Francum in rubric. de appellat. colum. 5. commendant Dec. in capitul. Romana. de appella. colum. 4. Bald. in capit. pastoralis. de appella. colum. 3. Idem Bald. in l. vnic. C. si de momen. possessione. colum. 2. Nam & in criminalibus appellatio admittenda est, secundum Bartol. in l. qui vltimo supplicio. ff. de pœnis. notatur ex gloss. in dicta l. 1. ff. nil nouari appellatio. pendent. & in dict. capitul. non solùm. & ideò vt ibidem apparet, non est sententia mandanda executioni interim dum appellari potest, quod & Felin. Communem omnium opinionem tradit in capitul. quærenti. de offi. deleg. Abb. & alij in capitul. 2. de re iudica. etiam in crimine læsæ maiestatis humanæ: cùm & in eo admittenda sit appellatio. gloss. & ibi Aretin. in l. Pantonius. §. rei perduellionis. ff. de acquirend. hæred. Dec. in dicto capitulo cùm sit Romana. §. vltim. Ioan. Igneus in quæstione, an Rex Franciæ recognoscat superiorem. 17. & 18. special. dum allegat. l. 2. C. quorum appellatio. non recipian. Ludouicus Carreri. in practica criminali in princip. numero 85. contra Roma. in dict. l. Pantonius. §. rei perduellionis. Quod adeò verùm est, vt & in crimine hæresis admittendam esse appellationem scripserit Bald. in l. 3. C. de summa Trin. Cuius opinio falsa quidem est, vt probatur in capitul. inquisitionis, vt de hæretic. in 6. & fatetur ipsemet Baldus hoc iure canonico verum esse, non tamen iure ciuili: qua in re fallitur, cum in hoc hæresis crimine minimè sit facienda distinctio hac in quæstione inter ius Canonicum & Ciuile, idq́;idque in tanti criminis detestationem institutum est, quod Iacobus Septimancensis doctissimè tractat in Catholicis institutionibus capitul. 6. explicat & repertorium inquisitorum verb. appellare. In alijs verò criminibus, quia id obiter attigimus, non prætermittam hanc controuersiam compendio quodam diffinire aliquod propositis conclusionibus ad eius resolutionem.
Prima conclusio. Conuictus simul & confessus non auditur appellāsappellans, nec à iudice, qui senten
5
*tiam pronunciauit, nec ab eo, ad quem prouocatum est, quæ quidem conclusio in criminalibus & ciuilibus, iure admittenda est, ac iure procedit text. & illic omnes in l. 2. C. quorum appel. non recip. Angel. Aret. in tracta. de maleficijs. verb. præsente Caio. Imol. & idem Angel. Aretin. qui fatetur hanc opinionem Communem esse in l. creditor. §. iussus. ff. de appel. Abb. & omnes in capitul. cum speciali. §. porrò. de appellatio. vbi Dec. itidem asserit hanc opinionem communem esse: quam latè tradit Ludo. Carrerius in practica criminali in princip. Hinc sanè iudices, qui criminum punitioni præfecti sunt, quandoq;quandoque torquere solẽtsolent reos etiamsi crimen probatum sit, vt tandem reus confiteatur delictum, sitq́;sitque verè conuictus & confessus, & ideò eius appellatio non sit admittenda: quod fieri posse Bald. sensit, ac tenet in l. obseruare. num. 9. C. quo. appell. non reci. Quo in loco tex. probare videtur eandem opinionem, quippe qui responderit, negandam esse appellationem ei, qui conuictus testibus, formidine tormentorũtormentorum territus crimen fuerit confessus. Igitur permissum est iudici legitimè |
p. 149
conuictum tormentis subijcere: cùm alioqui lex illa foret perniciosa, nec posset in vsum & praxim deduci. Idem tenuerunt ipse Baldus in l. 1. num. 9. C. de iura. calum. & Thomas Gramma. voto 1. col. 1. Quibus profectò illud potissimum refragatur, quòd tormentis locus non est, vbi crimen alijs probationibus apparet: sed tunc demùm iudices his vti debent, cum alijs probationibus delictum non probatur. text. in l. diuus Pius. & l. edictum. ff. de quæstio. capitu. illi qui. 5. q. 5. gloss. in summa 15. q. 6. adnotârunt passim iuris vtriusque interpretes, præsertim Gandinus in tracta. de malefic. rub. de quæst. in princip. Ang. Aret. in tract. de malefic. verb. fama publica. q. 2. Paul. in l. si quis in hoc genus. C. de epis. & Cler. Albe. in d. l. 2. C. quor. appel. non reci. Francis. Brunus in tracta. de indicijs, & tortura. q. 5. ver. sexto. Ludo. Carreri. in d. practica in princip. num. 188. Cautè siquidem iudices vti debent quæstionibus & tormentis, cùm plerũq;plerumque multa mala ex his contingant, & sæpissimè torqueatur innocens, vt appareat nocens: & cùm quæritur, an sit nocens, cruciatur, & innocens luit pro incerto scelere certissimas pœnas, non quia illud commisisse detegitur, sed quia non commisisse nescitur. Torquet etenim iudex accusatum, ne occidat nesciens innocentem, ac fit tunc frequentissimè, vt per ignorantiæ miseriam, tortum, & innocentem occidat, quem, ne innocentem occideret, torserat. Hæc, & multa piè & eleganter aduersus tormentorum vsum scribit diuus Augustinus lib. 19. de ciuitate Dei. cap. 6. vbi Ludouicus Viues hoc ipsum inuentum alienum esse à Christiana pietate censet. Sed & Valerius Maximus lib. 8. cap. 4. refert quæstiones, quibus aut creditum non est, aut temerè fuit habita fides. Nos verò non adeò improbamus tormentorum & quæstionum vsum, etiāetiam in Christiana republica, modò iudices cautè legitimis indicijs præcedentibus optimo zelo veritatis inquirendæ hisce quæstionibus vtantur. Sic plerisq;plerisque visum est Baldi opinionem falsam esse, & ideo non esse licitum, conuictum legitimè torquere, vt confessus delictum appellare nequeat. Asseuerat idem Bald. sibi parum constans in l. qui sententiam. C. de pœnis. vt refert Curtius in tracta. de indicijs & tortura in dict. q. 5. num. 16. eum sequutus: mihi tamen hoc nōnon scribit Baldus. Sed idem tenuerunt Angelus, & illic Ioan. Igneus in l. & si certus. ff. ad Syllania. Augusti. Arimin. in additio. ad Angel. Aret. in dict. verb. fama publica. Andræ. Isernia in constitutionibus Neapolitan. tit. de homicid. & damnis clandestinis. numer. 33. quæ quidem opinio Communis est, vt fatẽturfatentur eam sequuti Hippolit. in l. 1. ff. de quæstio. num. 11. idem Hipp. in cons. 51. nu. 51. & in pract. §. nunc videndũvidendum. nu. 25. Lud. Carr. in d. pract. criminali. in princ. nu. 188. falsò tamen citatur huius opinionis author Cynus in d. l. 2. C. quor. app. non reci. & in l. vlt. C. de quęst. cùm in his locis hanc quæstionem minimè attigerit, ex quib. apparet, praxim istam qua iudices quidam vtuntur, dubiam admodum esse. Quamobrem duo vel tria in hac controuersia sunt obseruanda. Primùm, posse conuictũconuictum testibus, torqueri ad detegendos socios, & participes criminis, in casibus, quibus potest interrogari de socijs criminis. Secundò illud sit certissimi iuris, teneri reũreum legitimè conuictum sub mortalis culpæ reatu, si à iudice interrogetur, etiam in tormentis respondere, an crimen commiserit. Nam etiamsi iniquè torqueatur, iustè tamen interrogatur, & ideò tenetur respondere iuxta Innoc. & Communem in c. 2. de confes. S. Thomam 2. quæ. 69. artic. 1. Tertium itidem quibusdam placet, opinionem Baldi ęquam esse, ac licitè posse admitti, quoties iudex ex circumstantijs viderit, reũreum ita conuictum esse, vt Reipub. expediat, statim non admissa prouocatione publicè puniri, & ipsum iniquè ac per calumniam nolle confiteri veritatem, vt appellatione proposita differat iustam sceleris punitionem. Sic etenim rem istam doctè & resolutè Mart. Azpilcueta distinxit in c. inter verba 2. q. 3. corolario, 64. ad fin. Tametsi ob frequentem quorundam iudicum in puniendis criminibus audaciam, ne dicam sæuitiam temerariam, non auderem omninò Baldi sententiam probare, quæ tunc falsa est, & manifestè iniqua, cùm iudex nōnon alia ex causa torquet conuictum, quàm vt appellationis auxilium auferat. Nihilominus fatebor quandoque, etiamsi rarò, cōuenireconuenire, publicis sceleratissimorum hominum punitionibus, Baldi opinionem cautè admitti, præsertim in his criminibus, quæ enormia, & grauissima sunt: vt scribit Matthæus Afflictis in cōstitutionibusconstitutionibus Neapolitan. lib. 1. rubrica 27. num. 59. Cæterùm admissa Baldi sententia quęritur, quid dicendum vbi legitimè conuictus torquetur, & negat crimen commisisse. Nam quidam opinantur, eum absoluendum fore, quia probationes legitimę fuerint per hanc negationem exclusę, atq;atque purgatæ, vt peculiari huius quæstionis verbo vtar: quemadmodum adnotauit ex gloss. inibi Alb. scribens hanc esse Communem opinionem in l. edictum. ff. de quæst. idem Alb. in rub. C. eod. tit. nu. 9. facit etenim necessitas fidẽfidem, quæ tùm à corporibus, tùm ab animis nascitur. Nam & verberibus torti, & igni fatigati quæ dicunt, ea videtur veritas ipsa dicere, & quæ à perturbationibus animi fiũtfiunt, dolore, cupiditate, iracundia, metu, quia necessitatis vim habent, afferunt authoritatem & fidem, vt Cicero scribit in Topicis ad TrebatiũTrebatium. Cuius meminit gl. in d. l. edictum. EandẽEandem opinionem in hac specie probare ac tenere conantur Cæpol in cons. criminali. 32. dubio 9. Hippol. in practica. §. nunc videndum. num. 26. Idem Hippo. in d. l. edictum. |
p. 150
idem in singulari 262. Ex contrario adducitur gloss. in l. 1. C. de quæstio. quæ tamen parum vrget: quia non tractat de tormentis ipsius rei accusati, sed testium. Nam licet probationes integræ & legitimæ non reddantur debiles propter negationem testium, qui torquentur: non ex hoc sequitur, idem esse in negatione ipsius rei principalis: adhuc tamen est obseruandum, quod gloss. in d. l. edictum. nulla lege probatur, vt fatetur Alb. ibi & in d. ru. nu. 9. sed & huius posterioris opinionis authores esse videntur Alex. in addi. ad Bart. in l. vnius §. reus. verb. nec confitetur. ff. de quæstionib. Thomas Gramma. cons. 12. nu. 24. & Hippol. in sing. 108. qui expressim asseuerant, conuictum vrgentibus indicijs, aut legitimis probationibus posse condemnari ad mortem, & pœnam ordinariāordinariam, etiamsi in tormentis, vel extra tormenta negauerit, se crimen illud commisisse, de quo in iudicio accusationis tractatur. Hi verò probare volunt eorum sententiam authoritate tex. in l. qui sententiam. C. de pœnis. ex qua illud tantùm deducitur, posse quem legitimis probationibus conuictum damnari pœna supplicij corporalis, & ordinaria: quamuis non fateatur ipse conuictus crimẽcrimen cōmisissecommisisse, & ad hoc ipsum eius legis meminêre Bald. & Felin. in capitul. ad nostram. de probation. vrget tamen hæc equidẽequidem ratio: quia si legitimis probationibus quis conuictus sit, & poterat ex his iustè pœna ordinaria damnari, non erit ex hoc absoluendus, quod aliqua ex causa tormentis, & quæstionibus fatigatus noluerit crimen confiteri. Etenim hoc nullibi in Iure probatur, atq;atque ideò & hanc vltimam opinionem veram esse censent Andræ. Isernia in c. 1 §. publici latrones. de pace tenenda. Paris de Puteo in tracta. de syndicatu, ad finem capit. quidam latro tortus, & Matth. Afflict. in constit. Neapol. lib. 2. rubr. 10. num. 28. Vnde fit, vt iudex omninò expendere debeat probationes ipsas, earumq́earumque; vim, & authoritatẽauthoritatem, an sit legitimè, plenè, & integrè probatum delictum. Atque hæc dicta sint de prima conclusione, quam conatur Dec. euertere, vbi qui fuit confessus, & conuictus aliquāaliquam causam exponit appellans, ex qua iustificet appellationem ipsam, nempe si dixerit, confessionem fuisse factam ex errore, ac testes ipsos falsum testimonium dixisse, quæ deniq;denique non sunt vero consona, nec vera præsumuntur, & ideò iudex ad amussim, & diligenter cauere debet, ne quem temerè morti tradat, atq;atque item ne sceleratissimos homines appellantes admittat.
Secunda conclusio. CōfessusConfessus tantùm, etiamsi testibus conuictus non sit, nec in ciuilibus, nec in criminalibus regulariter ad appellandũappellandum admittitur. tex. opt. in d. c. cum speciali. §. porrò. & in c. Romana §. sin autẽautem. de appel in 6. vbi Io. And. Dom. & Fran. Abb. & Doct. cōmunitercommuniter in d. §. porrò. Capella Tolosana, & ibi Aufre. num. 176 quorum opinio Communis est, & ita intelligitur, vt procedat, quoties confessus nullam exponit causam expressim, quæ appellationem iustificet. Nam si causa expressa fuerit, admittenda est appellatio, & suspendenda executio, secũdumsecundum eosdem. Tradit latè Nicell. 6. concor. gloss. col. 3. Nam vbi à iure prohibita est appellatio, nihilominus est admittenda, si causa iusta expressim fuerit in appellatione dicta glos. insignis. in d. §. sin autem. verb. mandetur. quāquam sequuntur illic omnes, & Dec. in c. 3. & in c. consuluit. in 1. de appel. notat Bart. in l. à sententia. ff. de appel. Cuma. con. 60. Lanfran. in clem. dispendiosam. de iud. col. 3. Vnde apparet, quá nānam ratione possit procedere quod notauit gl. in d. §. porrò. & pleriq;plerique alij tenentes admittendam esse appellationẽappellationem eius, qui ex propria tantum confessione damnatus fuerit.
Imò quibusdam placet in aliquot criminibus nōnon esse admittendam appellationẽappellationem, siue quis fuerit tantum confessus, siue conuictus, quasi alterum sufficiat ad executionem sententiæ, vt statim non obstante appellatione ea fieri possit, quod probare videtur tex. in d. l. 2. C. quorũquorum appellatio, non recip. cui conuenire videtur regia lex hac dere satis expressa in l. 16. ti. 23. par. quæ isthæc crimina cōmemoratcommemorat, latius tractat rem istam Lu. Carr. in dict. practica in prin.
Quacunq;Quacunque tamen in causa qui ex cōfessioneconfessione damnatus fuerit, etiamsi non audiatur appellans à iudice interiori, audiendus tamẽtamen est à superiori ad quem appellauit, quod gl. notauit in d. §. sin autem. verb. mandetur. quam sequuntur Doct. ibi Fel. in c. significasti. in 1. de homi. col. 2. idem Fel. in c. ad abolendam. de hær. Abb. in c. pastoralis. in prin. & illic iuniores, de appellat.
Vsus tamen forensis apud Hispanos, & ferè toto in orbe Christiano hactenus obtinuit, vt in criminalibus, quoties corporalis pœna est infligenda, appellatio minimè admittatur ad executionem impediendam. l. 101. stili. siue quis damnetur ex propria confessione, siue testibus fuerit tantùm conuictus, quem vsum ipse probare nequeo, nec opinor, probari iure posse. Idcircò iudices admoneo, vt priusquāpriusquam exequantur criminales sententias cautissimè singula expendant: poterit enim contingere, quem falsis testibus conuictum fuisse, aut iniquissima, ac crudeli admodum quæstione inductum, & coactum esse crimen de se falsum fateri: cuius rei veritas forsan apud appellationis iudicem constare poterit, & tamen si manifestum sit, damnatum ad mortem, vel aliam pœnam, iustè & verè conuictum esse, non est differenda executio appellationis iniquæ causa & prætextu.
Non negamus à lege humana, vel priuilegio principis appellationem, & ius appellandi tolli
6
*posse. Nam hoc probatur in c. 1. de rescrip. c. pastoralis. de appell. c. super quæstionũquæstionum. §. si verò. |
p. 151
de off. deleg. l. 1. §. interdum. ff. à quibus appell. licet. & cap. super eod. de off. delegat. Regia lex 13. titu. 23. part. 3. ad finẽfinem. ex quibus hæc constat communis omnium adnotatio. Cui tamẽtamen obijcitur, quòd appellatio, defensio sit, ca. omnis oppressus. 2. q. 6. c. suggestum. de appel. l. 1. ff. dè appe. defensio autem tolli nōnon potest à principe Cle. pastoralis. de re iudic. ad fi. qui quidem locus manifestè probat, citationẽcitationem à principe tolli non posse: quia ea est naturalis defensio, ac iure naturali instituta, cuius authoritatis passim mẽtiomentio fit, præsertim à Car. ibidẽibidem Abb. & alijs in c. 1. de caus. poss. & propri. Fel. & Deci. in ca. ex pare. 2. col. 2. de off. deleg. Fel. in c. cũcum olim. co. 9. de re iud. Dec. in rub. de appell. col. 4. gl. in extrauag. Rem non nouam. de dol. & contu. Hippo. in l. vnic. C. de rapt. virg. numer. 91. Oldrado consi. 43. Socino in consi. 164. lib. 2. & consil. 87. lib. 3. in difficultate sexta. & Fortunio in l. Gallus. §. & quid si tantùm. ff. de lib. & posth. colu. 137. Igitur nec appellatio qua ex parte defensio est, tolli debet, nec potest à principe vtcunque supremo. Huic sanè rationi quidam respōderuntresponderunt, non esse par ius appellationis & citationis: siquidem citatio defensio est iuris naturalis: & ideò nōnon potest tolli à principe. Appellatio verò defẽsiodefensio est nōnon iuris naturalis, sed humani, & positiui: atq;atque ideò poterit à principe tolli. Huius responsionis authores sunt Abb. in c. dilecti. col. 4. de exceptio. Angel. Aret. in l. 1. vl. notab. ff. de appellat. idem Angel. in d. §. interdum. Dec. in rubr. de appellat. column. 4. Ripa in capitu. primo de rescriptio. columna 3. Nos verò rationem, ac responsionem istam non refellimus: sed admittimus eam apertius perstringentes. Opinamur etenim, citationem iure naturali inductam esse, qua ex parte necessaria est ad defensionem innocentis, & vt ius suum vnicuique reddatur: denique ad iustitiæ ministerium. Nam iustitia ratione naturali ministranda est à quocunque principe, alioqui tyrannidem exercebit princeps is, qui ius suum vnicuique non reddiderit. Quod adeò probatissimum est, vt negari absque maxima iniuria minimè possit: ergò quoties citatio, causæ cognitio, & alia his similia sunt necessaria, vt ius suum vnicuique reddatur: itidem hæc ratione naturali sunt pręmittenda, nec à principe vtcunque summo remitti poterunt. Nonnè obsecro princeps, qui reum sibi delatum, inauditum, absentem, ac non citatum damnaret, dubio procul se periculo imminenti exponeret dānandidamnandi innocẽteminnocentem? Poterat enim absens legitimè se forsan defendere: atq;atque ideò cùm necessaria sit absentis citatio ad effugiendam temerariam cōdemnationemcondemnationem, vocādusvocandus omninò absens erit etiam à principe summo, cùm alioqui iustè damnari nequeat absque maximo periculo, & temeritate mortalis criminis, quod committeret princeps, qui sic inauditum iudicaret. Quod si posset, forsan absens nullam habere legitimam defensionem, interim tamen dum hoc principi certissimum non est, periculo peccandi mortaliter se committit: & ideò peccat, mortaliq́ue culpa irretitur. Idem ipse in appellationis defensione censerem. Opinor etenim, tunc appellationis ac prouocationis defensionem à ratione naturali omninò deduci, iureq́ue naturali censeri institutam, quoties ea foret necessaria perpensis negotij, ac litis circumstantijs, & qualitatibus ad ius suum vnicuique reddendum, & ad iustitiæ verum ministerium. Fateor equidem non ita posse frequenter constitui necessariam, ac præcisam istam defensionem in appellatione: sicuti constituitur facilimè in citatione: vtcunque tamen sit, idem erit in vtroque casu, vbi par contigerit necessitas: Vnde possunt aliquot corolaria deduci, quæ magis nobis aperiant vtriusque defensionis vim, & potestatẽpotestatem.
Primùm hinc apparet, posse à principe, lege vel speciali iure, atque item à Republica citationem tolli, quæ iure humano post conclusionẽconclusionem causæ necessaria est ad sententiam pronunciandam. Etenim tunc nulla est alleganda defensio: & ideò potius ea citatio iuris est positiui, & humani, quāquam naturalis, quemadmodũquemadmodum in specie tradit eleganter Matthæ. de Afflict. in decisione Neapolit. 283.
Secundò item constat, posse principem citationem tollere in his actibus, quos ipse agere absque iniuria potest liberè, etiam sine causa, & in alterius præiudiciũpræiudicium. Nec enim citatio tunc impedire potest principis liberāliberam voluntatẽvoluntatem. quod expressim adnotârunt Soc. in d. consil. 164. lib. 2. & alij quos refert, & sequitur Aymon Sauillianus consi. 5. colum. 2. Qua in re lectorem admoneo, vt diligenter & cautè perpendat exempla, & themata, quæ sunt huic conclusioni præmittenda.
Tertiò, colligitur verus intellectus ad textum in cap. 1. de causa possession. & proprietat. Nam illîc nulla tollitur à principe potestas, nec significatur, in eo deficere potestatem aliquam diffiniendi quidquam aduersus inauditam partem ex verbo possumus, præmissa negatione. Lex siquidem humana nullam in ducit principi præcisam necessitatem: sed potius materia subiecta, qua ratione à iure naturali necessitatem inducit ipsimet principi, eadem ostendit, principem nihil posse aduersus inauditum, & non citatum diffinire, quemadmodum in specie locum istum explicat Fortunius in d. l. Gallus. ff. de lib. & posth. in prin. co. 16.
Quartò, ex his deducitur intellectus clausulæ illius, quæ frequentissima est in Romana curia adsupplendos quoscunque defectus: vt per eāeam defectus citationis minimè suppleri videatur, ꝙquod expressim notat Staphilę. de literis grat. |
p. 152
& Iustit. fol. 145 & optimè Ludo. Gome. in tracta. vtriusq;vtriusque signaturæ. nu. 68.
Quintò, probari poterit ex prænotata conclusione, posse principem appellationem tollere, vbi litis alicuius, etiam grauis diffinitionem committit iudici ea in re peritissimo & integerrimo. Etenim iudex ipse procedere debet citatis his, quos negocium tangit, eorumq́;eorumque defensionibus auditis: quod iure naturali necessarium est. At vbi re diligentissimè discussa, & examinata iudex ipse sententiam dixerit: non est profectò ratiōeratione naturali appellatio necessario admittẽdaadmittenda, cũcum lites non debeant esse immortales, imò Reipublicæ cōueniatconueniat, easdẽeasdem citò diffiniri. c. finem. de dolo & contumacia.
Sextò infertur. Sanctissimè quibusdāquibusdam legib. quandoq;quandoque appellationẽappellationem tolli propter negotiorum qualitatẽqualitatem, quæ nōnon patitur iuxta Reipublicę benè institutæ vtilitatẽvtilitatem, executionẽexecutionem sentẽtiæsententiæ appellatione proposita impediri.
Septimò illud est manifestum, plerunque temerè & sine vlla causa tolli à principe appellationẽappellationem, non examinatis prius negotijs, & iudicis qualitatibus: quod fieri iustè non potest. Appellationis etenim defensio non est à principe tollenda, nisi ex causa: secundum And. Iserniam & Matt. de Affli. in Neapolitanis cōstitutionibusconstitutionibus in proœmio. q. 10.
Octauò apparet item, sanctè ac religiosè in religionibus monachorum appellandi vsum sublatum fuisse. Nam etiamsi possit accidere, monachum aliquem iniuria læsum affligi à piæ lato: tamen multa damna ex appellationibus sequerentur, quæ religionis neruum, & decus potissimum macularent. Sic etenim in specie probat Dominicus à Soto libr. 5. de iusti. & iure. q. 6. art. 3.
Effectus autem huius clausulæ, appellatione remota: tradidêre glo. & Docto. in ca. pastoralis. in princ. de appellat. & in cap. 1. de rescrip. Anto. & Imol. in cap. 1. de his, quæ fiunt à maior. part. cap. Præposi. & Dec. in cap. vt debitus. colum. 4. de appellation. quibus adde Nicellum in concordia 6. glossarum. fallentia. 68. Fel. in c. significauerunt. de except. colum. penult. glo. in capitu. vltim. de hæret. in 6. verb. figura. Iaso. in §. in bonæ fidei. de act. num. 55. & in l. omnes populi. col. 3. ff. de iust. & iur. gl. in Clem. sæpè. verb. mandamus. de verb. sign. Fel. in c. pen. de accusatio.
Septimò, vt propositam hoc in capite attentatorum materiam prosequamur, constanter, & ve
7
*rè asseueramus, non tantùm reuocationem attentatorum prætermittendam esse, quoties appellationi locus non sit, sed & vbi appellatio iure admittitur, quo ad effectum deuolutionis causæ ad iudicem superiorem: modò ea appellatio non habeat effectum suspensionis, ex qua iurisdictio iudicis à quo appellatũappellatum est, interim cesset, & suspendatur. Hoc etenim plerunq;plerunque poterit contingere, quòd appellatio admittenda sit quo ad deuolutionem, non tamen quo ad suspensionem, quemadmodũquemadmodum adnotârunt Philippus Francus & alij in d. c. pastoralis. in princip. de appell. nu. 6. & ibi Imol. col. 3. tex. singularis in cap. pastoralis. §. prætereà. de offic. delg. ex quo id adnotârunt Panormitan. illic & alij. Idem Panormitan. in dicto capi. pastoralis. de appell. colum. 3. Nam ex eo suspenditur iurisdictio iudicis à quo, in dict. §. prætereà. per appellationem, quæ non erat admittenda quoad effectum suspensionis, quod Romanus Pontifex ex certa scientia ipsam appellationem ad eum effectum admiserit, causamq́;causamque alijs iudicibus diffiniendam delegauerit. Sed & huic septimo intellectui adstipulatur omninò ratio euidens: siquidem appellatione pendente nouata ideò reuocāturreuocantur, quia nouari nihil potuit pendẽtependente appellatione, eaq́;eaque nouatio iure improbatur, nè fiat iniuria iudici superiori, cui deferendum est. Igitur vbi ius ipsum permittit nouationem istam, quia non suspendit iurisdictionem iudicis, à quo fuit appellatum, profectò non est cur de reuocatione attẽtatorumattentatorum tractetur. Cui opinioni aliquot exempla non verebimur aptare, quo res ista fiat euidentior: eam etenim probat Andræ. Tiraquellus in tract. le mort. 6 part. declaratione 6. numero 7.
Primùm equidem exponitur exemplum in iudicio possessorio adipiscendæ, vel recuparandæ, in quo appellatio admittenda nōnon est quo ad ef
8
*fectum suspensionis. l. vnic. C. si de momẽmomen. poss. licet admitti debeat quo ad causæ deuolutionẽdeuolutionem, sicuti probare conāturconantur Bar. in l. 2. ff. de appe. recip. num. 6. Panorm. in c. cùm ad sedem. de restitut. spoliat num. 30. & in consi. 55 lib. 2. Angelus in consil. 107. Aufrer. in capell. Tolosana vltim. Quam opinionem in praxi receptam esse testantur Matthæ. de Afflict. decisio. 269. & Rebuffus super leges regias trac. de sentẽtijssententijs exequendis art. 5 gl. 3. eandem opinionem sequũtursequuntur Bal. in l. 2. C. de epis. audiẽaudien. nu. 22. Arch. in §. de possessione. 2. q. 6. Rip. in c. sæpè. de resti. spoli. num. 3. Paulus Parisius consi. 108. nu. 20. lib. 1. qui scribit, hanc opinionem communem esse, idem fatetur Robertus Maranta in tract. de ordine iudiciorum parte 6. c. de appellatione, nume. 294. quam probare videtur tex. in c. ei qui. §. de possessione. 2. q. 6. & in d. l. vni. C. si de moment. poss. quam ad hoc expressim inducit illîc Albericus. Nec tamen diffiteor, plerisq;plerisque placuisse, hac in re constitui discrimen inter ius Pontificium, & Cæsareum, vt secundum illud in iudicio possessorio omninò admittatur appellatio, quoad vtrum que effectum, suspensionis, & deuolutionis, secundum istud minimè admittatur, nec ad effectum deuolutionis. Sic etenim placuit gl. in c. 1. de caus. poss. cuius opinio CōmunisCommunis est, vt constat ex Dec. consil. |
p. 153
28. & Nicello in 6. concordia glossarũglossarum, fallẽtiafallentia 5. & 6. Ripa in d. c. sæpè. numer. 3. eamq́;eamque sequitur Practica Ferrariensis in forma libelli expoliatę possessionis, & pleriq;plerique alij, quorum meminêre Dec. qui eos sequitur in d. consil. & Paulus Parisi. superius citatus. col. 2. Ipse verò controuersiam istam opinor diffiniendam omninò esse tribus conclusionibus.
Prima conclusio. Iure pontificio à sententia lata in iudicio possessorio appellatio admittenda est ad vtrumque effectum suspensionis, & deuolutionis. Hanc conclusionem secuti sunt hi, quos primo loco citauimus: quam esse cōmunemcommunem fatetur Panorm. in dicto c. cùm ad sedem. & post eum in hoc sensu Nicellus in dict. concordia sexta, eandem sic intellexêre Afflict. d. decisi. 269. Bald. consi. 321. lib. 3. idem Bal. consi. 379. li. 1. & consi. 141. eo. lib. nu. 1. & probatur expressim in Cle. vni. de sequæstr. posses. & fruct. qua decisum est, non esse quem priuādumpriuandum possessione post vnam sententiāsententiam in iudicio possessorio contrà eum lata. Hæc eadẽeadem conclusio iure regio satis constat: siquidẽsiquidem prima sententia lata in iudicio possessorio regulariter pendẽtependente appellatione vel supplicatione, minimè mādaturmandatur executioni, ꝙquod apparet in l. 28. earum legũlegum, quæ Madritiæ dicuntur.
Ex hoc patet, falsum esse quod Gozadinus cons. 50. nume. 4. & Aufrer. in dict. capella Tolosana vltim. asseuerant, tenentes, iure pontificio appellationem à sententia lata in iudicio possessorio non habere effectum suspensiuum, sed tātùmtantùm deuolutiuũdeuolutiuum. Etenim cōtrariumcontrarium probatur in dict. Clem. vnic. vbi Imol. colum. vlt. post Lapum hoc ipsum tenet. Nec Cardi. ibi quicquāquicquam suffragatur Aufrerio, & Gozadino, nec item alij authores ab eis citati, quippe qui nequaquānequaquam tenuerint, nec probauerint, quod ipsis adscribitur. Alioqui nulla esset differentia inter ius pontificiũpontificium, & Cęsareum: quāquam tamen omnes cōstitueruntconstituerunt.
Secunda conclusio. QuāuisQuamuis iuxta veterum quorundāquorundam opinionem, quæ apud iuris ciuilis professores communis olim fuit, & adhuc esse quibusdam videtur, appellatio in iudicio possessorio iure Cæsareo nullum effectum habeat, post Bartolum tamen receptum est, frequentiori consensu appellationem istāistam admittendam fore quo ad effectum deuolutionis, licet executio sententiæ minimè impediatur. Hanc cōclusionemconclusionem probamus his authoritatibus, quarum paulò ante mẽtionemmentionem fecimus. Nam & veterem illam opinionem, cuius passim mentio fit, ita intellexêre Panormit. Barto. Bal. Paulus Parisius Matthæ. de Afflictis, Aufreri. Ripa & plerique alij: Vt tandem opinemur, hāchanc sententiam Communem esse: quod & Robertus Maranta palàm asseuerat, illud adijciens, quòd vbi causa proprietatis non potest breuiter expediri & tractari, tunc appellatio à sentẽtiasententia lata in possessorio habet etiam effectum deuolutiuum & suspensiuum, quæ momentanea non est: atque ita hanc conclusionem nouam esse censet. Ipse verò falsam opinor ex eo, quòd super ipso possessorio facilimè possit lis finiri, & expediri apud iudicem appellationis, quæ saltem habuit effectum deuolutiuum, ex quo poterit grauamen per executionem sententiæ illatum breui manu reparari.
Tertia conclusio. Non tantùm iure ciuili, sed & pontificio appellatio admittenda non est ad suspensionis effectum ab ea sententia, quæ fertur in iudicio possessorio ex constitutione vltim. C. de edict. diui Adrian. tollen. Huius opinionis author est Bald. in consi. 141. numer. 1. lib. 1. idem Bald. in consi. 203. lib. 4. Nam quòd iure ciuili non admittatur hæc appellatio asserit Bar. communiter receptus in d. l. vlt. col. fin. tex. optimus in l. quisquis. C. quorum appell. non recipi. gl. item in d. l. vlt. verb. missus est, latè Andræ. Tiraquellus in tract. le mort. parte 6. declaratione 6. Idem esse respondendum iure pontificio Bal. ex eo censet, quòd nullibi sit eo iure contrarium statutum: & prætereà quia fauore testamentorum & hæreditatum vacantium hoc iudiciũiudicium possessorium summariè debeat expediri, nec omninò sequatur aliorũaliorum conditionem iudiciorum, quæ de possessione plerũqueplerumque tractantur. Sed & si hoc dubium iure pontificio cuipiam videatur, illud obsecro cōsideretconsideret, quāquam facile sit iniquis appellationib. legitimos ac veros defunctorũdefunctorum hæredes possessione rerum hæreditariarũhæreditariarum interim iniustissimè fraudare. QuāobremQuamobrem Bald. existimat, etiam in hac specie differendādifferendam esse sentẽtiæsententiæ executionem, quoties appellans causam aliquāaliquam exposuerit, quæ iusta videri possit ad appellationẽappellationem omninò admittendam.
Hinc constat, qua ratione vsu forensi obtentum fuerit in hoc regio prætorio, quod minimè fiat reuocatio nouatorum, seu attentatorum appellatione pendente ab ea sententia, quæ lata fuit super missione in possessionem bonorum in fauorem hæredis, iuxta d. l. vl. C. de edi. diui Adri. tol. etiāsietiamsi iure regio sit admittẽdaadmittenda appellatio ad effectũeffectum suspensionis à sententia lata in iudicio possessorio.
Sic deniq;denique mihi non placet, quod quidam opināturopinantur, censentes, non esse in hac quæstione discrimẽdiscrimen aliquod inter ius canonicum & ciuile, imò vtroq;vtroque iure admittendāadmittendam esse appellationem à sententia lata in iudicio possessorio, eo tātùmtantùm casu, quo grauamen nōnon possit per sententiam in petitorio iudicio pronunciandam reparari: sic etenim placet Angelo in consilio 46. cuius opinionem veram esse existimat Oldendorpius in libello de iure & æquitate, titulo duodecimo. NāNam ex ipsis iuris pontificij, & Cæsarei responsis & constitutionib. manifesta est ea differẽtiadifferentia, quāquam hoc in loco nos tradidimꝰtradidimus Ta|
p. 154
metsi iure Cæsareo sit recipienda omninò appellatio in iudicio possessorio, vbi grauamen non possit tolli per sententiam latālatam super petitorio iudicio secundum communem.
Eadem fermè ratione regia lex diffiniuit, post duas sententias conformes, latas in iudicio possessorio, non esse admittendam supplicationem illam, quæ lege regia fit ad ipsummet Regem, data idonea cautione: & sub fideiussoribusde soluendis mille, ac quingentis nummis aureis Castellanis, si fuerit confirmata sentẽtiasententia lata in auditorio regis, à qua extitit supplicatũsupplicatum l. 28. in legibus Madritijs. Est etenim ratio huius constitutionis potissimum procedens ab his, quæ iure ciuili statuta sunt circa appellationem, quę præponitur à sententia lata in iudicio possessorio.
Pari sanè iure, lege itidem regia, quæ lata fuit anno M. D. xlj. decretum est, non esse admittendam quo ad effectum suspensiuum, supplicationem à sententia regij, ac supremi prætorij, qua fuerit pronunciatum, mortuo possessore primogenij, quis sit in possessionem eiusdem mittendus, secundum ipsius maioratus institutionem. Fit enim huius sententiæ executio non obstante supplicatione propter momentaneam ipsam possessionem, quæ statim mortuo possessore transfertur iure regio in legitimè vocatum ad primogenium. l. 45. Tauri. Nec debet diu vacare occupatione, ac reali apprehensione, præsertim quia non tam agitur in hoc iudicio summatio de ipsa possessione, quàm de detentione, vt inquit ipsa lex. Detentio siquidem magis momentanea censetur, quam ipsa possessio. l. 3. §. vltim. ff. de acquiren. possess. iuncta l. non solùm. §. quod vulgò. ff. de vsucap. & nos paucis tradidimus in regula possessor. 2. part. in prin. num. 2. de regul. iuris. in 6. Idcircò quod in l. vnic. C. de momenta. possessione traditur, apitùs congruit detentationi, quàm possessioni: vt ipse Angelus sensit in d. consi. 46. licet verè sit etiam de possessione intelligendum.
Cæterùm licet à sententia lata in iudicio possessorio appellatio non sit admittenda: tamen si appelletur in hoc iudicio ab inordinato processu, erit nihilominus locus appellationi: secundum Baldum in cap. ex conquæstione. colum. 1. de restitu. spoliat. Bart. in l. 2. colu. 2. ff. de appell. recip. Iasonem in l. 1. nota. 3. ff. de bonor. possess. secundum tab. & Catel. Cott. dictione appellari.
Idem erit quoties lata fuerit sententia in iudicio possessorio circa possessionẽpossessionem ipsam restituendam, & ipsius rei fructus perceptos. Nam licet appellatio nōnon sit admittẽdaadmittenda, qua ex parte sententia possessionẽpossessionem tangit: tamẽtamen rectè proponitur, & est recipienda, quatenùs sententia ipsa condemnat possessorẽpossessorem ad fructus restituendos: ꝙquod notant Bal. in d. l. vnic. C. si de moment. poss. Bar. in l. creditor. §. iussus. ff. de appel. Matthæ. de Afflict. in decisi. Neapo. 77. ad fi. ex quib. sententiæ executio suspenditur.
Igitur ex his manifestum fit, quandoq;quandoque appellationem admittendam esse, nec tamen ex hoc reuocanda fore innouata pendente appellatione: vt constat in hoc primo exemplo.
Secundum huius conclusionis exemplum aptissimè traditur ex lege regia, quæ Toletana vul
9
*gò nuncupatur, quæ iudices ipsos instruit, qua forma & modo procedere debeant, in eo iudicio, quo summariè agitur, vt ciuitatibus, & oppidis restituantur agri, qui cùm communes essent, publici, & ipsius Reipublicæ quo ad dominium vniuersale, occupati fuêre à priuatis quibusdam propria authoritate, aut absq;absque titulo iusto, quo solent similes agri iure obtineri. Etenim à sententia lata in hoc iudicio possessorio iuxta formam à lege præscriptam, recipienda est appellatio à iudice superiori: quia effectum habet deuolutionis: est tamen sententia tradenda executioni à iudice, qui eāeam pronũciauitpronunciauit. tex. est in l. 5. ti. 3. li. 7. ordi. Cuius intellectum diligẽterdiligenter explicat Petrus Auend. in tract. de exequendis literis regijs, c. 4. nu. 12. Fit ergò, vt in hac specie licet recipiatur appellatio, minimè tamen reuocentur attentata pendente appellatione.
Tertium exemplum itidem est facile iure regio. Nam licet olim fuerit controuersum & frequẽtiorifrequentiori sententia diffinitum, admittendam esse appellationem à sententia, quæ pronunciatur super executione instrumenti publici, & guarentigij secundum ea, quæ traduntur à Roderico Xuares in l. post rem. ff. de re iudica. parte vltima. quæst. 6. Ho die tamen lege 64. Tauri. sancitum est, appellatione non obstante finiendam fore, ac peragendam executionem ipsam: tametsi appellatio sit recipienda quo ad effectum deuolutionis. Vnde in hac etiam specie appellatio effectum habet deuolutionis, non tamen suspensionis: & ideò nouata pendente appellatione reuocanda non sunt, nec reuocantur remedio attentatorum. Admittitur verò appellatio à iudice, ad quem fuit prouocatum, vt prior sententia reuocetur, vel confirmetur: cuius equidem quæstionis cognitio summariè tractatur, ita quidem, vt inuito, ac remittente ipso, contra quem pronunciatum est, nusquam admittatur aduersarius ad probationem. Quia semel executioni tradita sententia, apud iudicem appellationis agendum est, an iuxta formam à lege regia præscriptam fuerit facta executio. Lex autem regia semel tantùm & intra decem dies probationem admittit: Id circò non aliter est instrumentum mandandum executioni, quàm eadem forma seruata. Qua ratione quoties qui appellat allegans nōnon fuisse factam executionem secundum regiam constitutionem, grauamen hoc ex eisdẽeisdem actis, |
p. 155
non ex nouis erit diffiniendum: quia si iudex facto potiùs, quàm iure processit, reuocanda est eius executio eodem modo nulla expectata probationis iustificatione. quod adnotare videntur Bald. Salyce. & Iason, nu. 9. in l. si pacto quo pœnam. C. de pact. text. optimus in l. 1. §. 1. ff. si muli. ventris nomi. glo. insignis in l. minor. in prin. ff. de euictio. vbi est tex. cuius plerique meminêre: præsertim Alexand. in l. de vnoquoque. ff. de re iudic. colum. penu. & in l. quod iussit. colum: 9. eodem ti. Ioannes Baptista in tract. de debitor. suspe. & fugiti. quæst. vltim. Bertrandus in consi. 87. in noua parte. Felin. in c. qualiter. in primo, de accusat. colum. 7. Hinc etiam fit, vt ille, contra quem mandata est executioni sententia, lata super instrum enti publici executione, admittatur ad probationem, si ea vti velit, etiam aduersario refragante: potest enim proprio iure renunciare. Quod si sententia in hac specie lata, non fuerit executioni tradita, non erit, qui appellauit, admittendus ad probationem altera parte contradicente, in cuius gratiam tunc, dum instrumenti executio facta omninò non est, negatur alteri probatio in appellationis iudicio: atque hæc praxis frequentissimè recepit.
Loading...