Covarrubias ...: Opera Omnia

 Legal Information & Privacy

THEMA CAP. XXXII.

Rursus agitur de clericis primæ tonsuræ, qui nondùm matrimonium contraxêre.

SVMMARIA

  • 1 Traditur Alexandri Sexti constitutio, quæ de tonsura, & vestibus clericalibus tractat.
  • 2 Clericus in sacris constitutus, quando puniri possit per iudicem secularem absque degradatione, & traditione.
  • 3 Clericus primæ tonsuræ puniri potest quandoque per secularem iudicem absque vlla solenni degradatione.
  • 4 Ordo ecclesiasticus post delictum assumptus, quando liberet quem à iurisdictione iudicis secularis.
p. 196
CAP. XXXII.
HACTENVS, etiam si de clericorum exemptione tractauerimus, illud peculiari conatu agere constituimus: vt quid de clericis primæ tonsuræ apud iudices seculares seruandum sit, summatim responderemus, distinctionem illam explicaturi, quæ frequenter fieri solet, dũdum clerici coniugati ab his, qui vxores nondum accepêre, quò ad aliquot iuris effectus segregantur. de coniugatis autẽautem iam multa diximus: & ideo nunc de his, qui coniugati non sunt, expedit quædam practicis vtilia explicare. Clerici sanè primæ tōsurætonsuræ, qui coniugati non sunt, quo ad criminalia, & ciuilia exempti à potestate seculari czsenturcensentur secundum communem in dicto capitul. vni. de cleri. coniuga. in 6. & in c. qualiter. & cap. clerici. de iudi. quæ probatur in c. 2. de foro compe. moribus tamen receptum est, quòd clerici primæ tonsuræ, etiam non coniugati non possint vti præscriptione fori in ciuilibus: nec temerè quidem præsertim quo ad clericos, qui nec tonsura, nec vestibus vtuntur, nec ministerio ecclesiastico vacare satagunt. Idcircò illud erit prænotandum, clericos primæ tonsuræ, qui coniugati non sunt, quo ad criminalia exemptos esse à potestate iudicum secularium. Nec hi clerici priuilegium istud amittunt ex eo, quòd vestibus, & tonsura non vtantur, donec tertiò moniti fuerint, & nihilominùs in eadem
1
*perseuerent contumacia: quemadmodum probatur in capitu. in audientia. de senten. excom. gloss. communiter recepta in capit. ex parte. in 2. de priuil. Panor. in capite. tuæ. de apostat. Henri. in capit. cùm non ab homine. de iudi. Fulg. consil. 157. Alexand. in consil. 8. colum. pe. lib. 1. & est communis opinio, in c. vni. de cleri. coniugat. licet in hisce coniugatis clericis hæc monitio necessaria non sit, vt illîc omnes fatentur. Extat tamen inter regias huius Regni leges Alexandri 6. Pontificis maximi constitutio hac de re lata, etiam quo ad clericos primæ tonsuræ, qui coniugati non sunt. Etenim illîc statuitur, clericos primæ tonsuræ quoscunque, etiam si liberi sint à matrimonio, non esse exemptos, nec immunes in criminalibus causis à iudicibus secularibus, nisi tempore commissi criminis, & quatuor proximis ante mensibus, tonsura, & vestibus clericalibus vsi fuerint. Quæ quidem constitutio continetur inter huius Regni practicas. l. 21. & data fuit anno Domini 1492. cuius interpretationem tradere conatur doctissimus Petrus Auendanius in tractatu de exequen. mandat. cap. 22. sed & idem omninò concessum est à Leone 10. Pontifice Maximo Francisco Gallorum Regi: quemadmodum meminêre Nicolaus Boerius decisione 69. nu. 13. Chassa. in consuetudini. Burgun. rub. 1. §. 5. vers. Arch. nu. 46. Carolus Degrassalius lib. 2. Regalium Franciæ. iure. 17.
Est tamen vtraq;vtraque sanctione constitutum ad eius vim, & vsum, quòd à iudicibus ecclesiasticis, & prælatis publicetur, & promulgetur hæc summi Pontificis cōstitutioconstitutio tribus primis dominicis quadragesimæ, quasi hæc publicatio sit sufficiens monitio ad constituendum clericos primæ tonsuræ in ea contumacia, ex qua sit satis, vt priuilegio fori priuentur ipso iure. Hæc verò publicatio passim à iudicibus ecclesiasticis prętermittitur non alia ex causa, quam vt eis liberum sit, quoscunq;quoscunque primæ tonsuræ clericos, qui dimissis vestibus, & nulla tonsura ornati delictum commiserint, censuris, & excommunicationibus iudicum secularium euellere, ac impunitos dimittere data criminũcriminum impunitate: sic etenim quotidiè fraus fit Alexandrinæ constitutioni. id ipsum fieri in Regno Neapolitano conqueritur Matthæus de Afflict. in cōsticonsti. Neapolit. rub. 3. nu. 12. Qua ratione regiũregium supremum Castellani Regni prętorium huic malo obuiam ire poterit, si per literas regias quolibet anno admoneat iudices ecclesiasticos sub his cōminationibuscomminationibus, quæ eis fieri solent, vt Alexandrina vtantur constitutione: aut præcipiat secularibus iudicibus, quod ecclesiasticos datis semel literis regijs requirant ad prædictæ constitutionis publicationem, cuius testimoniũtestimonium publicum accipiant. Qua quidem in re oportet non mediocrem diligentiādiligentiam adhiberi ab ipsius regis aduocatis fiscalibus, quibus in his, & similibus reipublicæ, & secularis iurisdictionis defensio dubiò procul incumbit.
Sed ex Alexandrina cōstitutioneconstitutione primũprimum hoc deducitur, quod iuris cōmuniscommunis responsis contrariũcontrarium palàm videtur: nempè sufficere generalem monitionem, vt primę tonsuræ clerici non vtentes tonsura, & vestibus, priuilegium fori amittant ipso iure: cùm alioqui iure communi ad hoc foret, & est necessaria monitio specialis in personam nominatim facta: vt probat tex. elegans & illîc Cardi. Imola, & omnes in clem. 1. de vita & honestate clericorum, atq;atque ita hanc constitutionem esse in hoc iuri communi contrariam, asseuerat Nicolaus Boerius in d. deci. 69. numero. 13.
Secundò ex eodem Alexandri 6. decreto apparet, clericum primæ tonsuræ, qui post monitionem illîc præscriptam non fuerit vsus tonsura, & vestibus clericalibus, quocunque in crĩminecrimine puniri posse per iudicem secularem absq;absque vlla degradatione, & traditione solenni facta ab ipso iudice ecclesiastico. Etenim cùm isthæc generalis monitio censeatur ab Alexandro summo Pontifice sufficiens, vt clericus primæ tonsuræ iure ipso priuilegiũpriuilegium amittat fori, manifestè consequitur, posse ipsum capi, & puniri à iudice seculari absque vlla solenni de|
p. 197
gradatione legitima, siquidem monitio idem operatur, quod actualis degradatio. c. cùm non ab homine. de iudic. notat expressim Anchar. in reg. ea quę. q. 12. de reg. iur. in 6. Qua in re hęc constitutio quid nouum inducere videtur, secundum Boerium in d. decis. 69. numer. 17. qui non satis explicat, an hoc sit in quocunque crimine intelligendum: nec quid olim iure veteri fuerit statutum: idcircò exponere oportet huius quæstionis breuem quandam resolutionẽresolutionem: vt distinctè percipere possimus, quæ nānam fuerit olim, & sit nũcnunc doctorũdoctorum hac in re controuersia.
Primùm etenim illud constat, omninò distingui à prædicta specie, & quæstione illam disputationem, qua tradi solet, an clericus in sacris cōstitutusconstitutus,
2
* qui grauissimum, & atrocissimum cōmiseritcommiserit crimen, sit à iudice ecclesiastico degradandus, & tradendus iudici seculari. Nam & ista quæstio tunc etiam obtinet, cùm nulla sit facta dimissio tonsuræ, nec vestium clericalium: quemadmodum nos tractauimus in libr. 2. variarum resolutio. c. 20. nu. 7. est etenim vt fatentur omnes, necessaria degradatio, & traditio, nec iudex secularis punire poterit clericum in sacris constitutum absque degradatione, & traditione propter quodcunque grauissimum crimen. quod apparet ex notatis in c. cum non ab homine. de iudi. nouimus. c. de verb. signi. c. ad falsariorum. de crimi. falsi. c. ad abolendam. de hęretic. tametsi propter crimen Assassini iure pontificio sit statutum, clericum etiam in sacris absque vlla degradatione puniri posse per iudicem secularem: sicuti probat tex. in c. 1. de homicid. in 6. cuius veram interpretationem ipse itidem tradidi in dict. ca. 20. nu. 10.
Secundò est adnotandum, clericum etiam in sacris constitutum, qui tamen sit verè incorrigibilis, posse absque vlla degradatione puniri per iudicem secularem. textus singularis in d. c. cùm non ab homine. de iudic. quem ita intellexêre Ioan. Andr. Cardi. & Imol. ibi. quorum opinio mihi communis est: siquidem ferè omnes hanc quæstionem tractantes idem manifestè præmittunt, & probant. Nam si rem istam diligenter scrutemur, ratio hoc ipsum probat: cùm ex dicto c. cùm non ab homine. ad hoc vt censeatur clericus incorrigibilis multa, quorum illîc mentio fit, sint necessaria, ex quibus meritò deducitur, ex trina monitione, & ex alijs iustissimè fori priuilegium amitti à clerico ita incorrigibili, & contumace.
Tertiò his erit adijciendum, quòd clericus in profundũprofundum malorũmalorum delatus, quiq́ue dimissis tonsura, & vestibus clericalibus, multis se immiscuit enormibus delictis, ipso iure est priuilegio clericali etiam fori destitutus, quamuis sacris fuerit ornatus ordinibus, atque ideò poterit absque degradatione, & traditione puniri per iudicem secularem: modò ita sit his sceleribus deditus, vt inueteratus dici possit scelerũscelerum minister. Nec est in hoc casu necessaria trina monitio, quę alioqui iure ordinario requiritur. Huius opinionis authores sunt gloss. in capit. ex parte. in 3. de priuileg. Hostien. Ioan. Andræ. & Anton. in cap. perpendimus. illius capitis authoritate, de sent. excom. ex. Ancha. in reg. ea quæ. q. 12. de reg. iu. in 6. quorum opinio communis est: vt asserit Aufrer. in cle. 1. de off. ordi. regu. 1. fallen. 19. quibusque patrocinatur text. in c. vni. de vita, & honest. clericor. vbi traditur casus, in quo clericus, etiam in sacris absque vlla degradatione amittit priuilegium clericale omninò ipso iure, etiam quo ad forum iuxta communem illius tex. interpretationem. His item accedit text. în cap. 1. de apostat. quo itidem communis hæc probatur sententia, à qua non audet dissentire Henricus in c. ex literis col. pe. de vit. & honest. cleri. scribitque Chassa. in consuetu. Burg. rubr. 1. § 5. ver. Archidia. numer. 55. eandem opinionem communiter in praxi receptam esse, & nihilominùs multis hoc displicet, quippè quibus graue nimis videatur, clericum nulla legitima monitione pręmissa, priuilegio fori priuari ex eo quòd dimissis vestibus & tonsura multis etiam enormibus criminibus operam dederit, & seipsum immiscuerit. Sic etenim Ancha. in d. capit. 1. de apostat. scribit, illius capitis responsum non esse seruandum, nisi in specie & casu, quo loquitur. Panor. item & Cardi. in d. c. perpendimus. illam decisionem tantùm intelligũtintelligunt quoad priuilegium canonis: non autem quo ad forum. quod etiam probant Alex. consi. 8. lib. 1. num. 2. Soci. consi. 12. libr. 1. colum. 7. dum Abbatis distinctionẽdistinctionem sequitur. & Angelus verb. clericus. 10. quæst. 1. & Syluest. verb. clericus 3. §. 9. nec oberit text. in d. c. 1. de vita & honest. clericor. in 6. quia illa cōstitutioconstitutio pœnalis est, & ideò nōnon est ad alium casum extendenda. Vnde mihi potiùs placet posterior opinio aduersus communem, maximè in clericis constitutis in sacris ordinibus. Nam in his non video, quo iure satis probetur communis opinio, nisi forsan crimen aliquod ita in reipublicæ perniciem fuerit à clerico perpetratum, vt pium sit, & æquissimum, communem admitti sententiam, eo præsertim casu, quo, si degradatio iudicis ecclesiastici expectanda foret, subsit maxima suspicio libertatis, & impunitatis.
Vtcunque tamen sit, opinor ipse, moribus receptam esse communem sententiam in clericis primæ tonsuræ, quamuis & hi sint solennibus quibusdam ceremonijs degradandi: vt in libr.
3
*pontificali traditur. Nam vsus obtinuit forensis, vt hi clerici primæ tantùm tōsurætonsuræ, si dimissis vestibus, absq;absque tōsuratonsura enormia crimina frequẽterfrequenter commiserint, absque vlla degradatione puniantur à iudice seculari. Sic etenim communis opinio admitti poterit, vt tandem priuilegium fori ex hoc omninò amittatur ipso iure à cle|
p. 198
ricis in minoribus ordinibus constitutis. Et idem erit, vbi clericus primæ tonsuræ, etiam tonsus, nec dimissis vestibus, crimen aliquod atrocissimum commiserit, propter quod foret in sacris constitutus alioqui curiæ seculari tradendus præmissa degradatione. Hic equidem absque degradatione puniri poterit per iudicem secularem: quod constat ex traditis exemplis ab Aufrerio in dict. limitat. 19. & Boerio decisio. 69. numero decimoseptimo, notant optimè Chassanæus in consuet. Burgun. rubr. 1. §. 5. versi. Archidiaconus. numero 66. Guliel. Benedictus in c. Rainutius. de testam. verb. & vxorem. in 2. numero 440. Petrus Auendanius in tract. de exequendis mandatis capit. 22. nume. 3. ex quib. accedit, quod de clericis primæ tonsuræ tradit Ioannes Bernardus Episcopus Callagurritanus in practica criminali, c. 90. quo in loco censet opinionem Abb. & Ancha. de degradatione clericorum cōmittentiũcommittentium atrocissimum crimen, & traditione curiæ seculari alioqui dubiam: vt illîc ipse tradit, & nos disputauimus lib. 2. variar. resolut. c. 20. admittendam esse in clericis primæ tonsuræ tantum nōnon in alijs, qui sacris ordinibus fuerint donati. sed & ad hanc opinionem Chassanæi, Gulielmi, & aliorum plurimum conducunt, quæ nos tradidimus in c. quia nos. de testa. nu. 4. vbi mentionẽmentionem fecimus obiter huius consuetudinis, receptæque apud practicos iudices, opinionis. atq;atque itẽitem adduximus ea, quæ in contrarium citari poterant. Sic intelligenda sunt quæ nimis succinctè in hac specie diffinire tentant Hippo. in cons. 9. nu. 17. & Carol. Molinæ. in Alex. consil. 8. libr. 1. col. 3. litera B. Ex quibus deducitur, in omnibus, & quibuscunq;quibuscunque criminibus admittendum esse quod Boerius ex Alexandri constitutione intulit: vt absq;absque vlla degradatione, & traditione solenni, iudex secularis punire possit clericum in minoribus ordinibus constitutum, qui contra illud Alexandri edictum non fuerit nec tonsura, nec vestibus vsus clericalibus. Quod satis manifestum fit ex ipsius cōstitutionisconstitutionis mente, & verbis.
Sed & tertiò principaliter ex dicta constitutione Alex. constat elegans, ac noua in hac quęstione conclusio ad hoc quidẽquidem, quòd licet is, qui post commissum crimen ordinem ecclesiasticum acceperit, possit per iudicem secularem puniri quo ad rerum, & bonorum condemnationem, non tamen quo ad corporis pœnam iuxta communem doctorum sententiam ex iure veteri deductam: hodie tamen authoritate dictæ con
4
*stitutionis clericus, qui eũeum assumpserit ordinẽordinem post crimem commissum, poterit à iudice seculari puniri, etiam corporalibus pœnis: quia tempore commissi criminis nec tonsura, nec vestibus vtebatur clericalibus. Sic sanè nouam istam conclusionem à constitutione Alex. deduxit doctissimus Auendanius in tracta. demand. exequendis c. 22. nu. 7. Ego verò satis dubius sum hac de re, quippè qui opiner, summũsummum Pontificem nihil voluisse mutare circa clericos illos, qui post delictum commissum ecclesiasticum ordinem acceperint: cùm de his tantùm tractauerit, qui tempore delicti tenebantur iure Pontificio tonsura, & vestibus clericalibus vti. esset enim satis à re proposita, & petita omninò alienum, tonsuram, & vestes clericales exigere in his, qui essent verè laici, nullo quidẽquidem ordine ecclesiastico insigniti. Nam de his, qui laici erant, cùm crimen fuit perpetratum, nihil est petitum à summo Pontifice, nec ab eodem responsum, aut decretum. Si quidem hi non tenebantur tunc, nec poterant tonsura simul, & vestibus clericalibus vti: eosq́;eosque voluerit summus Pontifex culpa notare ad amittendum fori priuilegium, qui tenebantur, tonsura & vestibus clericalibus vti: vt constat ex ipsius constitutionis serie. vnde sequitur, quòd si quis fuerit prima donatus tonsura, quam & vestes clericales nusquam demiserit, & tamen intra tres menses à die tōsurætonsuræ crimen aliquod commiserit: non erit per iudicem secularem puniendus ex eo, quòd quatuor mẽsibmensib. ante crimẽcrimen cōmissumcommissum tonsura, & vestibus nōnon fuerit vsus clericalibus. Nec iudex secularis ius habet puniendi hunc propter Alexandri constitutionem: cùm illa tantùm afficiat, & complectatur illos, qui culpa notari possunt: quippè qui nec tonsura, nec vestibus vsi fuerint clericalibus tempore commissi criminis, & proximis quatuor mensibus: non autem illos, qui culpa hac in re omninò carent: quia non tenebantur vel tempore delicti commissi, vel quatuor proximis mensibus tonsura, & vestibus vti, nondum eo tempore ecclesiasticum ordinem habentes. Quod si ratio viri doctissimi esset admittenda, necessariò esset à iudice seculari puniendus is, qui tribus, aut duobus mensibus ante delictum, acceperit ordinem primæ tonsuræ, qua, & vestibus fuerit legitimè vsus post eius adsumptionem: non tamen anteà, & sic quatuor mensibus ante commissum crimen, quod mihi nec placet, nec videtur iure probari posse. Quam ob rem censeo, nihil noui posse deduci ab illa constitutione Alexandri 6. crica illos, qui post delictum fuerint promoti ad primæ tonsuræ gradum. Idcircò eorum ius, & exemptio à iudice seculari erit examinanda his rationibus, & authoritatibus, quibus examinari, & expediri poterat ante prædictam constitutionem. Qua in re, licet multa sint ab alijs tradita, nos pro facili huius quæstionis cognitione aliquot explicabimus conclusiones.
Prima conclusio. Ecclesiasticus ordo post delictũdelictum commissum ab aliquo absque vlla fraude susceptus, eum omninò liberat à iurisdictione iudicis secularis. Hoc ꝓbaturprobatur arg. text. in l. hos accusare. §. hoc beneficio. & versi. itẽitem magistra| p. 199tũmagistratum. ff. de accu. vbi Ang. & Albe. & in l. ꝗquod cũcum vno. §. reus. ff. de re milita. notatur in c. proposuisti. de foro competent. & in l. si quis postea. ff. de iudic.
Secunda conclusio. Ordo ecclesiasticus post delictum ab aliquo adsumptus, fraude tamen & dolo, vt iudicis forum declinet, non liberat eũeum à iurisdictione iudicis secularis. Quod probatur in d. l. hos accusare. versi. dum non retractādiretractandi causa. l. si maritus. §. legis. ff. de adulter. l. vlt. ff. de re milit. leg. 1. C. qui. milit. non poss. lib. 12. ex quibus, & alijs vtranque conclusionem tenent Oldradus consi. 4. Bartol. eleganter in l. 1. ff. de pœnis. Ioannes Andræ. & alij in cap. 1. de obligat. ad ratiocinia. quorum opinio Communis est, vt constat ex citatis per Aufrerium in Clemen. 1. de offi. ordin. reg 1. fallentia. 11. per Hippoly. in singular. 534. latissimè Lamber. in c. 1. de hære. in 6. quæst. 13. qui has conclusiones post alios, quorum ipsi meminêre, sequuntur, quicquid scripserit Bellamera in cap proposuisti. q. 2. de foro competen. qui absque vlla fraudis distinctione censet, non posse hoc crimen puniri à seculari.
Fraus verò maximè præsumitur, si quis post delictum commissum: & ante susceptum ordinem fuerit accusatus, vel denunciatus, aut sanè infamatus. tex. optimus in l. vlti. ff. de bonis eorũeorum qui mort. sibi consci. & in d. l. vlt. ff. de re mil. notatur in l. si quis postea. ff. de iudi. & in l. si adul. §. si eo tempore. ff. de adulter. quemadmodum Bart. & alij fatentur: sed & in vniuersum fraudem præsumi ex eo, quòd post crimen commissum timore secularis punitionis quis ordinem susceperit, asserit Bal. in l. 1. nu. 2. C. an seruus ex suo facto.
Tertia conclusio. Vbi ratione fraudis qui post delictum ordinem assumpserit ecclesiasticum ad huc manet sub iurisdictione iudicis secularis, non poterit per eum pœna corporali puniri, sed tantùm bonorum, & rerum multa, & amissione. Hanc conclusionem probant, & sequuntur Ioannes Andrę. in cap. 1. de obliga. ad ratiocinia. Bartol. in d. l. 1 & omnes paulò ante citati, ex quibus hæc est Communis opinio. Atque ita hanc opinionem asseuerat communem esse Aufrer. in dict. fallentia 11. Erit tamen hoc in articulo illud obseruandum, quòd si crimen mortis pœnam exigat, aut mutilationem membri, erit clericus hic degradandus per episcopum, & tradendus curiæ seculari, vt opinantur Gulielmus de Cuneo. Iacob Butrigar. & Bartol. in d. l. 1. ff. de pœnis. Iason in l. cùm quædam. ff. de iurisdictio. omnium iud. nume. 10. Baldus in l. 1. num. 2. C. an seruus pro suo facto. Dinus in l. item Vlpianus. ff. de excusat. tutor. Anchar. in regu. ea quæ. de regul. iur. in 6. q. 13. Aufreri. in dict. fallen. 11. Et quia iudices ecclesiastici, & episcopi nolunt vti hac degradatione, fortassis iustè, cùm nullibi iure pontificio hoc in casu sit permissa, teste Antonio Butrio in dicto cap. 1. colum. 4. de obligatio. ad ratiocinia. seculares iudices absque hac solennitate nihilominus propriam sententiam ad mortem vsq;vsque exequi solent, licet malè faciant, vt testantur Barto. & omnes modò nominatim commemorati. Sed si clericus hic tantùm sit prima tonsura donatus, poterit absq;absque vlla solenni degradatiōedegradatione per iudicem secularem puniri etiam mortis pœna, ex his, quæ superius diximus in versi. vtcunq;vtcunque tamen sit.
Cæterùm quidam hac in quæstione opinantur, satis esse, vt laicus criminis alicuius author effugiat forum iudicis secularis, & eius punitionem, quòd ante delictum votum fecerit vel religionis, vel ordinis sacri suscipiendi. Nam ex hoc nōnon poterit puniri per iudicem secularem, cùm votum hoc delicti commissi tempus præcesserit. Sic sanè visum est Iaso. in d. l. cùm quædam, num 11. Hippo. in singul. 534. Gerardo in singula. 51. Chassanæo in consuetud. Burgund. rub. 1. § 5. versi. Archid. num. 68. qui tamen scribit, se non credere, quòd hæc opinio à practicis admittenda sit, citatur ad hanc sententiam Bald. in leg. 1. C. an seruus ex suo facto. qui illud tantùm asseuerat, quod qui ante delictum votum emiserit, & post delictum sit effectus voti executione clericus, aut religiosus, non possit puniri per iudicem secularem: quasi maxima sit præsumptio bonæ fidei, & nullam subesse fraudem mutationi status. Atque in hunc sensum qui proprius est, & à præcitatis authoribus traditur, posset admitti opinio Iasonis, à quo plurimum hoc commendatur ex eo, quòd probatio voti fieri possit iuramento proprio ipsiusmet vouentis. In his etenim, quæ in animo consistunt, probatio sufficiens iure censetur ea, quæ proptio iuramento fit. glossa elegans in capitu. significasti. in 1. de homicid. vbi omnes. gloss. in ca. si verò in 2. de senten. excōmuexcommu. alia in § sed istæ. & illîc Iason nu. 89. Instit. de actio. gloss. in l. atqui natura. §. cùm me absente. ff. de nego. gest. text. optimus. in c. pastoralis. de exce. latè Hippo. in rub. de probat. nu. 122. Alci. in tract. de præsump. reg. 2. præsum. 10. Bart. in l. inter omnes. §. rectè. ff. de furt. Aret. in l. interdum. §. quod ex naufragio. ff. de acquir. possess. quæ quidem conclusio tunc admittenda est, cùm de modico præiudicio agitur, non autem vbi de maximo sit pręiudicio agẽdumagendum. tunc etenim maior, ac certior probatio requiritur, saltem ea erit necessaria, quæ fieri ea de re communiter possit, vt notant Domin. in capitul. eos. de temporibus ordin. in 6. Abb. in c. quosdam. de præsumpt. Felin. in capitu. cognoscentes. de constit. numer. 14. & Hippo. in sing. 635. Vnde cùm in hac specie de maximo agatur præiudicio, nempe de graui, ac enormi læsione Reipublicæ, & iurisdictionis secularis, ac denique Baldi, & Iason. sententia non sit satis |
p. 200
iure probata, nec conueniat criminum iustæ punitioni, minimè mirabimur, etiamsi viderimus, eam in praxi refelli, opinor equidem non esse iustum, eam admitti, præsertim recepta illa tantùm probatione, cuius à Iasone mẽtiomentio fit. Nam & si probetur plenè votum olim à delinquente factũfactum, non est omninò exclusa illa suspicio fraudis, quæ solet in hac specie subesse, ac contingere propter frequentes hominũhominum cautelas, quibus passim vtuntur hi, qui iurisdictionẽiurisdictionem iudicis secularis ad liberius delinquendum effugere cogantur.
Loading...