Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XXXV.

PLERVNQVE sit, vt pro maxima reipublicæ vtilitate, & quiete, causæ quædāquædam ecclesiasticæ ad Castellani regni suprema auditoria deferāturdeferantur, multis sanè de causis, quæ solent in disputationẽdisputationem adduci, ne vlla ex parte distinctis iurisdictionibus, & tribunalibus læsio fiat. Primùm etenim cōtrouertiturcontrouertitur de causa possessoria, quæ cōtingitcontingit circa beneficia, & sacerdotia obtinẽdaobtinenda. NāNam quidāquidam existimātexistimant, causam possessoriāpossessoriam rei spiritualis, vel quasi spiritualis tẽporalẽtemporalem esse, ideòq;ideoque posse iudicẽiudicem secularẽsecularem de ea cognoscere ad eius vsq;vsque diffinitionẽdiffinitionem, ꝙquod ꝓbareprobare multis conantur: præsertim ex gl. in c. literas. de iuram. calu. quæ asserit, causam possessionis cuiuscunq;cuiuscunque rei spiritualis tẽporalemtemporalem esse, & censeri. not. Vincenti. in c. vl. de iud. Bal. in c. 1. apud quem vel quos cōtrouersiacontrouersia debeat dici. gl. & Doc. in c. cũcum dilectus. verb. iuram. de elect. Card. in cle. dispendiosam. de iud. 3. opposit. 10.

1

*q. est & ad hoc tex. optimus in c. vl. de iudi. & c. petimus. 11. q. 1. & in c. causam q. in 2. qui filij sint legi. quibus authoritatibus constat, iudicẽiudicem secularẽsecularem, etiam inter clericos esse cōpetentemcompetentem ad cognoscendũcognoscendum de causa possessionis rei spiritualis, vel quasi spiritualis, vt quidāquidam opinantur, qui ex hoc conantur defendere vsum Galliæ forensem, qui diu iam obtinuit, & Martini Papæ literis extat comprobatus, quod iudices seculares cognoscant, etiam inter clericos de possessorio cuiuslibet causę spiritualis. Huius enim forẽsisforensis vsus meminêre Guido Papæ. q. 1. & q. 71. ac rursus q. 85. Guli. Bene. in d. c. Rain. de test. verb. & vxor. in 2. decis. nu. 331. Nicol. Boeri. in decis. 69. nu. 23. Aufr. in cle. 1. de of. ord. reg. 2. fal. 24. Ioan. Dayma in proœmio prag. sanctionis. §. postremo. fol. 112 Tho. Gram. decis. 78. optimè Io. Gallus q. 155. qui scribit, iudicẽiudicem secularẽsecularem apud Gallos inhibere, & prohibere iudiciũiudicium petitoriũpetitorium, donec fuerit lis finita super possessorio. Huius itẽitem cōsuetudinisconsuetudinis, & priuilegij meminit latè Carolus Degrassalius lib. 2. RegaliũRegalium Franciæ iure. 5. & Io. de Selua in tract. de benefi. 1. par. q. 7. col. 4. sed an hic Galliæ forensis vsus iure ꝓcedatprocedat, ex sequentibus conclusionibus manifestum fiet.

Prima conclusio. Quoties causa possessoria rei spiritualis mixtam habet proprietatis rationem, non potest per iudicem secularẽsecularem expediri, sed est omninò per ecclesiasticũecclesiasticum examinanda. Hæc conclusio probatur ex eo, ꝙquod possessoriũpossessorium istud iudiciũiudicium minimè dici possit tẽporaletemporale, cùm habeat admistam cognitionẽcognitionem iuris spiritualis. c. tuam. de ord. cogni. c. causam q. in 2. qui filij sint legiti. atque ita Panor. in d. c. literas. de iuramen. calum. probat istam conclusionem: & illîc Anto. Barb. & alij, præsertim, & in specie ex Iunioribus Augustinus Beroius in rubri. de iudi. num. 51. Ex quo patet, non posse laicum iudicem secundum rigorem iuris cognoscere de causa possessoria beneficij ecclesiastici: cùm ad iustificandam possessionem in hoc casu sit necessaria quædam summaria probatio alicuius tituli apparentis, nec aliter possit possessio obtineri, etiam quo ad interdicta possessoria: iuxta gloss. celebrem in clementi. vni. de caus. posses. & proprieta. cuius mentionem nos fecimus in c. 23. huius operis. nume. 4. quamuis Augusti. Beroius in d. rubr. de iud. censeat, posse iudicem secularem cognoscere de causa possessoria recuperandæ, ac retinendæ in beneficiorum ecclesiasticorum controuersijs, etiam si non possit de possessorio adipiscendæ tractare. Nam vbi locus sit opinioni præcitatæ gl. itidem & locus erit huic primæ conclusioni. & in vniuersum latissimè hoc probat Ioan. Dayma. in dict. §. postremò. Quam ob rem opinor, iudicem secularem nec in interdicto adipiscendæ, nec retinendæ, nec recuperandæ posse cognoscere de causa possessoria beneficiorum ecclesiasticorum: maximè quia in hac specie non solet controuersia contingere, nisi inter clericos: & ideò cùm reus clericus sit, ad iudicẽiudicem ecclesiasticum erit causa deferenda perpensis iuris vtriusque principijs, & conclusionibus admodum receptis: licet causa possessoria nihil haberet mixtũmixtum proprietatis, nec esset in ea quid spirituale, imò tota esset omninò temporalis. Quod est potissimè aduertendum. Nam & causa possessoria in beneficijs ecclesiasticis ad forum ecclesiasticum pertinet, & beneficialis dicitur. cle. 1. de caus. pos. & proprie. Conducit ad idem text. in cle. vni. de seq. pos. & fruc.

Secunda conclusio. Causa possessionis rei spiritualis, vel quasi spiritualis per laicum iudicem examinari potest, & quādoq;quandoque debet, si nihil proprietatis mixtum habeat. Hoc constat authoritate gloss. in dict. cap. literas. quo in loco ita eam intellexit Panormit. item hoc ipsum tenere videntur Vincen. Ioan. Andræ. & Doct. in cap. vlt. de iudi. vbi est text. ad hanc conclusionem singularis. & in dict. cap. petimus. 11. quæ. 1. notat Guido Papæ in dict. q. 1. quibus accedit opinio Barto. quæ Communis est in l. Titia. ff. solut. matrimonio. cuius & nos meminimus in epitome ad 4. lib. decretalium 2. parte c. 8. §. 12. numer. 3. Vnde quoties tractabitur de causa possessionis decimarum, iuris patronatus, iuris præsentandi, iuris eligendi, quia in hisce casibus non est ad possessorium ius necessaria proprietatis examinatio, iudex secularis erit competens, & coram eo poterit causa expediri: quia temporalis censetur.

p. 211

Verùm, si diligenter examinauerimus rationes, & authoritates, quibus hæc secunda conclusio probari solet, planè manifestum fiet, non esse satis certam, nec tutam: imò prorsus destitutādestitutam omni legum, & canonum, quibus standum sit, auxilio censeri. Est etenim regula iuris Pontificij, quæ dictat, causas ecclesiasticas tractandas, & examinandas fore apud iudices ecclesiasticos, non apud seculares. cap. 2. de iud. Ecclesiasticas autem causas intelligo, non de rebus temporalibus ecclesiarum, sed de rebus spiritualibus, & de his, quæ quasi spirituales cẽsenturcensentur, & constat, causam possessoriam, etiam simplicem, & indistinctè dici ecclesiasticam, vt probari, ac deduci poterit ex textu in dicta clement. vnic. de causa possession. & proprietatis. & clement. vnic. de sequestratio. possession. & fructu. & ideò falsam esse censeo hanc secundam conclusionem ex authoritate Anton. in dicto cap. vlt. de iudic. & aliorum quos sequuti sunt Ioan. Dayma. & Augustinus Beroius in præcitatis locis. Non oberit gloss. in d. cap. literas. quia ea communiter reprobatur: vt asseuerat Aufrer. in decisione 470. & præterea priuatam, non publicam authoritatem habet. Textus autem in d. cap. vlt. de iudic. facilimè ab hac controuersia excluditur, cùm illîc tractetur de officio, & dignitate seculari, & electione ad eandem constituenda, non de dignitate ecclesiastica: vt inibi gloss. & Doctor. communiter admonent. Sic & in d. cap. causam quæ. qui filij sint legitim. causa possessoria, quæ temporalis censetur, & rectè, ad hæreditatem bonorum temporalium pertinet, non ad matrimonium, nec ad aliud, quod sit spirituale, sicuti probat eleganter Robertus de Freta. Rotæ auditor in consil. Ægidij à Bellamera 40. colum. 17. deinde in dicto cap. petimus. 11. q. 1. seculare iudicium potius in auxilium ecclesiastici requiritur, & postulatur, quam ad principalem causæ ecclesiasticæ cognitionem, & examen. Nec quicquam vrget Bart. opinio in d. l. Titia. nam & ea non est omninò certa: vt in d. §. duodecimo obiter attigimus, nec est admittẽdaadmittenda indistinctè, sed in ipsamet stricta specie, de qua ibidem agitur, & omninò simili. Ex quibus opinor vsum forensem Galliæ admodum refragari iuris pōtificijpontificij receptis conclusionibus: tametsi quandoq; Reipublicæ conueniat, illum etiam apud nos admitti. Idcircò sequentia non temerè adnotabimus.

Primùm etenim illud existimo constitutissimum esse, quòd non possit iudex secularis quicunq;quicunque sit, quoties agitur res inter clericos, aut reus tantùm clericus est, de causa possessoria tractare, etiamsi fateremur, eam esse temporalem: cùm clericus sit apud ecclesiasticum iudicem conueniendus ex vtriusque iuris regulis, maximè probatur in cap. qualiter. de iudic. Auth. statuimus. C. de episcop. & cler. cap. placuit. c. Inolita. 11. q. 1. Imò nec valet consuetudo in cōtrariumcontrarium: vt censet Rota in antiquis. 840. cuius meminit Martinus Azpilcueta in cap. cúm contingat. de rescript. primo remedio, pagina 154. quo in loco hanc primam conclusionem, quam nos proponimus, palàm asserit: & tamen decisio Rotæ non satis in hac specie loquitur, sed in alia, quam nos superius examinauimus ca. 31. num. 5.

Secundò erit illud obseruandum, quòd clerici poterunt apud iudicem secularem petere, laicum solutionem decimarum recusantem compelli

2

*ad eas soluẽdassoluendas: cùm tantũtantum agitur, an decimæ sint solutæ, vel an teneatur ille soluere, vel alius: non autem de iure decimarum, nec de exemptione, aut priuilegio ab earum solutione liberanti. Ecclesia siquidem duos ad hoc iudices habere poterit: nempè secularem, & ecclesiasticum: vt probare vult Frederic. in consi. 245. tametsi referat, quosdāquosdam voluisse, quòd vbi tractatur tantùm de quæstione facti super decimis non de quæstione iuris, causa contra laicum solùm pertineat ad iudicem secularem. Quod ipse non admitterem, quia video, posse laicos ad solutionem decimarum censuris, & alijs modis per ecclesiasticum iudicem compelli: vt constat ex tota rubrica, & titulo de decimis, etiamsi quæstio facti tantùm sit examinanda. c. peruenit. cap. nuncios. ca. cùm homines. cap. de terris. de decim. clement. 2. de iudi. atq;atque ita regia lex hoc ipsum probat l. 34. & 6. titu. 1. libr. 3. ordina. & est, ni fallor, commmunis opinio.

Tertiò, Quoties decimæ à Romano Pontifice beneficiario, feudarióue iure translatæ fuerint in principem laicum: poterit iudex secularis, vtcunque causa tractetur, de decimis cognoscere: imò ad eum pertinet huius causæ cognitio priuatiuè. Quod in Regno Franciæ seruari tradunt Carol. Molinæ. in consuetud. Parisien. titu. 1. rubr. & §. 46. q. 4. Ioannes Rupellanus lib. 1. forensi. Institu. cap. 25. Sic semel ex literis regijs vidi decimarum causam tractari inter ecclesiasticos apud hoc Granatense Prætorium, ex eo, quod Reges Catholici Fernandus & Elysabeth decimas huius Regni Granatensis obtinuerint à pontifice Maximo, cum onere dotandi ecclesias.

Quartò erit & ad hæc obseruandum, causam decimarum quandoque in his regnis tractari apud regios Auditores: nempè cùm laici contendunt, decimas ab eis exigi, quæ legitima temporis præscriptione minimè debentur, & sunt remissæ, denique conqueruntur, contra morem & consuetudinem decimas ab eis exigi: nam & si condemnentur à iudice ecclesiastico, nihilominus ex querela causa retinetur apud regia prætoria. Siquidem & literæ regiæ passim dantur à supremo senatu ad id, vt laici non cogantur decimas illas soluere, |

p. 212

quæ solui legitima temporis præscriptione nōnon consueuerunt: quemadmodum ipse adnotaui libro 1. variarum resolutionum. c. 17. nume. 8. versi. nono. & idem fieri apud Gallos testatur Carolus Degrassalius libr. 2. Regali. Franciæ iure. 7. colum. 5.

Quintò, non video congruam rationem: qua defendi iure valeat, laicum decimarum conductorem posse conueniri absque vlla fori præscriptione apud iudicem ecclesiasticum. In hac etenim specie nōnon agitur de iure decimarum, nec de decimis soluendis ab his, qui tenentur eas soluere, sed de soluendo pretio, quo conductę fuêre decimæ alicuius parochiæ, & iam à colonis, & à quibuscunque prædiorum dominis solutæ. Et ideò rectè poterunt hi conductores apud iudicem secularem conueniri, imò iure ordinario debet ab eo causa tractari, poteritq́ue iudicium ecclesiasticum declinari: Quamuis iure regio expeditum sit, conductores istos posse apud ecclesiasticum iudicem conueniri, quoties in conductionis contractibus se conductores submiserint iurisdictioni ecclesiasticæ censuris, & alijs canonicis legibus, aut iuramentum præstiterint. vt est textus in lege 6. titulo 1. libro 3. ordina. idem sensit l. 3. eiusdem tituli.

Sextò non negamus, posse iustissimè iudices regios, qui prætorijs assident, & inibi iura partium regio & supremo nomine tutantur, extraordinariè tractare causam possessoriam, in qua de possessione beneficij disputetur, ad effectũeffectum, vt quieta Respublica sit, nec fiat alicui iniuria, & violẽtiaviolentia, aut in debitè possessionẽpossessionem, quam obtinet, expolietur. Hoc enim etiam in Neapolitano Regno sæpè fieri testatur Matthæ. de Afflict. decisio. 24. scribens, in hoc iudicio potiùs agi de defensione extraiudiciali, quàm de iudiciali ordinaria cognitione. Quia tantùm id agitur, quòd quis restituatur ad possessiōempossessionem, qua iniquè, & per violentiam fuerat expoliatus à iudice ecclesiastico.

Cæterùm in hac regia, & Castellana Republica illud obseruatissimum est, & diu obtinuit à tempore, quod memoriam hominum excedit, posse ab his, qui à iudicibus ecclesiasticis, vi, & cẽsuriscensuris opprimuntur, regios auditores, & consiliarios, qui apud regia suprema prætoria iura litigantibus reddunt, omninò adiri, vt vim au

3

*ferant, & compellant iudices ecclesiasticos ab ea inferenda cessare. Extat inter huius regni leges lex regia. 5. titulo 1. libro 2. ordinat. Expeditiorque constat instructio, quam regium decretum exhibuit anno Domini M. D. xlviij. qua & modo vtimur, & olim item vsi fuêre regij consiliarij. Nam vbi lis agitur apud iudicem ecclesiasticum, etiam inter ecclesiasticos, qui per sententiam condemnatus appellauit, iudexq́ue non vult deferre appellationi, & ideò pro executione multis afficitur censuris, & grauaminibus, conqueritur simplici querela coram regijs auditoribus ex eo, quòd non deferatur appellatio, quam ad sedem apostolicam proposuit, tunc sanè statim ex sola simplici querela dantur literæ regiæ, quibus præcipitur tabellioni sub certa pœna, quòd intra breue tempus mittat ad curiam acta causæ, & processum, & rogatur iudex ecclesiasticus, vt absoluat excommunicatum ad aliquot dies, qui sufficiant missioni, & examinationi processus: quòd si contumax iudex sit, dantur secundæ literæ, ac tandem tertiæ, & id agere cogitur pœnis quibusdam, quarum inferius mentionem agemus. Viso autem processu, & visis actis causæ, tantùm illud agitur, an iustè ille iudex deferre noluerit appellationi. Et deniq;denique si cōpertumcompertum sit, appellationem esse friuolam, causa ad eundem remittitur: sin autem iusta visa fuerit appellatio, tollitur illa vis, & iniuria, quæ aduersus sacros canones, & authoritatem sedis Apostolicæ fit appellanti ad eandem, & præcipitur illi iudici, quòd appellationi deferat, & absoluat excōmunicatumexcommunicatum, omniaq́;omniaque acta post appellationem retractet, ac reducat in eũeum statum, in quo erant tempore appellationis, & sententiæ. At si laicus per iudicem ecclesiasticũecclesiasticum grauetur, nec ipse iudex fit illius causæ competens, quia reus laicus est, & causa profana, tunc etiam si grauatus appellet, dantur literæ regiæ ad hoc, vt iudex ecclesiasticus non cognoscat de ea causa, & remittat eam ad iudicem secularem, vel mittat processum ad curiam, quo viso, si causa pertinet ad seculares iudices, non agitur de deferenda appellatione, sed inhibetur ecclesiasticus iudex cognitione illius litis, & remittitur causa ad secularem iudicem: quẽadmodumquemadmodum latius apparet ex regia instructione, quæ typis extat tradita inter Granatensis curiæ ordinationes, fol. 160. Nec regij consiliarij cognoscũtcognoscunt de iustitia appellationis ad summum Pontificem deferendæ, ad hoc, vt ab ipsis sententia confirmetur vel reuocetur, sed tantũtantum ad hoc, vt tollatur vis illa, quæ à iudice ecclesiastico iniustissimè fit appellanti, dum eum censuris iudex opprimit pro executione sententiæ, quæ nondũnondum transierit in rem iudicatam, pẽdentependente appellatione ad summum Pontificem proposita: cui tenebatur iudex omninò deferre, iuxta canonicarum sanctionum decreta.

Hic autem forensis vsus, & praxis, qua regij consiliarij vtuntur, multis rationibus iustificari potest, & Primò propter maximam eius vtilitatẽvtilitatem, quæ Reipublicæ accedit, cùm alioqui, nisi remedium hoc, & auxilium aduersus iudices ecclesiasticos adhiberetur, grauissimè opprimerentur innocentes à iudicib. ecclesiasticis, qui procul à Romana curia passim iurisdictione, & potestate ecclesiastica abuterentur.

Secundò, probatur authoritate text. in cap. filijs |

p. 213

vel nepotib. 16. q. 7. vbi constat, episcopis, & Archiepiscopis negligentib. punitionem eorum rectorũrectorum, qui bonis ecclesiasticis abutuntur, posse regem adiri, vt illi malo medeatur, & licet Panor. in c. qualiter & quan. de iud. aliter illius capitis verba interpretari velit, & dicat, illũillum text. corrigi per iura noua, profectò nulla extat iuris noui correctio ad hunc effectum, vt princeps secularis oppressos violentia iudicum ecclesiasticorum inferiorũinferiorum liberet interim, donec à summo Pontifice pręstetur iure debitum auxilium.

Tertiò ad idem conducit plurimùm tex. in c. principes. 23. q. 5. quo in loco testimonium Isidori à Gratiano adducitur in hoc, vt sciamus, principes seculi intra ecclesiam eam potestatem habere, vt supperborum ceruices comprimant, & quod fieri non potest per iudices ecclesiasticos ab ipsis iuxta disciplinam Reipublicæ vtilem executioni mandetur. Ergo vbi præsto non est, qui liberet oppressos à iudicibus ecclesiasticis, potestate quidem ecclesiæ, ipse princeps secularis poterit auxilium miseris ministrare.

Quartò his accedit Hieronymus in commentarijs ad capitu. 22. Hieremiæ, cap. Regum. 23. q. 5. Regum inquit, officium est, proprium facere iudicium, atque iustitiam, & liberare de manu calumniantium vi oppressos. Idem constat authoritate Ioannis Papæ 8. quæ ab ipso Gratiano traditur in capitu. administratores. 23. quæstio. 5.

Quintò iustitia huius praxis ex eo deduci videtur, quòd cùm omnes ferè Christiani orbis principes seculares hac vtantur, & tot annis fuerint vsi potestate, consilio prudentissimorum virorum, qui iustitiæ zelo & Christiana pietate id ipsis persuaserint, credendum omninò est, hoc in maximam fieri Reipublicæ vtilitatem commodum, & ad rectum vtriusque spiritualis, & temporalis iurisdictionis vsum, & cōpendiumcompendium. Quod si quis contendat, à principibus secularibus hanc tollere potestatem, statim, nōnon quidem serò com periet experimento manifestissimo, quantum calamitatis Reipublicæ inuexerit. Hic verò forensis vsus, non tantùm in his Castellanis regnis, Hispaniarum ditionib. & principatibus, sed & apud Gallos, aliosq́ue Christianæ Reipublicæ seculares principes est equidem receptissimus, vt commemorant omniũomnium, quos ego legerim, diligentissimè Martinus Azpilcueta in c. cùm contingat. de rescrip. remedio primo, pagina 146. Carolus Degrassalius libro 2. Regalium Franciæ iure 7. Stephanus Aufrerius in Clemen. 1. de offi. ordin. regu. 2. fallent. 30. Aduersus verò clericos, & ecclesiasticos iudices illa est frequentissima pœnæ cōminatiocomminatio, quæ sit ad amissionem rerum temporalium, quas obtinent in his regnis, & deinde quòd censebuntur extran ei ab eisdem. Cuius comminationis mentio fit in l. 5. ti. 1. lib. 3. ordinat. eiusq́ue meminêre Guliel. Bene. in c. Raynutius. de testa. verb. & vxorem nomine Adelasiam. 2. decisio. num. 460. & Carolus Degrassalius lib. 2. Regalium Franciæ iure 7. colu. pen. Sed & ex multis alijs causis in his HispaniarũHispaniarum regnis itur ad supremos Regis consiliarios, & ad eiusdem Regis auditoria pro ecclesiasticorum negociorum expeditione, quę maximam affert Reipublicæ vtilitatem, si quæ diu obtinuerunt, & quæ nuper ab inuictissimo Carolo, eiusq́ue Catholicis, simul, & prudentissimis consiliarijs his de rebus decreta fuêre, ad vnguem seruata fuerint. HabẽtHabent etenim regia prætoria formam, & modum à Rege pręscriptum, quo vti debent in hisce negotijs examinandis & expediendis.

Nos verò hac de re vlterius agere p̃termittimuspraetermittimus, quod compertum sit, hoc onus, & munus alios suscepisse, qui præ sua egregia eruditione, praxi, & multa electione præstantius potuerunt ꝓpro rei dignitate tractatum istum absoluere: & tamen obiter lectorẽlectorem admonebimus, duo vel tria in hac materia interim adnotari posse.

Primùm, quod paulò ante itidem dicebamus, maximum extat huius praxis fundamentum ad eius iustitiam com probandam ex eo, quòd idẽidem fiat apud Gallos, & plerasq́;plerasque Christiani nomi

4

*nis gentes. Nam sicuti apud Hispanos potestas legatorum, seu nunciorum apostolicæ sedis examinatur, vt admoneri possint à summo Regis prætorio, quibus vti conueniat dispensationibus & commissionib. ne quid fiat in Reipublicæ dispendium, cũcum plerunq;plerunque nuncij apostolici exteri sint, nec satis nouerint, quæ sunt omnino præcauẽdapræcauenda, nec falsis precibus, & suggestionibus decipiantur. Ita & idem fieri solet apud Gallos, teste Carol. Molin. in reg. cancel. de in firmis resignantib. nu. 139. ita enim inquit de regno Franciæ. In quo nec legatus quidem Papæ, siue lateralis, siue missus, quidquam authoritate papali exequi potest in regno, nisi prius permissionem expressam à Rege obtinuerit, homologatam à supremo tribunali Regio, in quo Legatus vult aliquid exequi: nec in terris regni, quæ nuper adhuc erant in possessione Regis Franciæ, sine consensu Comitis Flandriæ, vt vidi per programma Caroli 5. Imperatoris, qui ibi idem ius cōseruatconseruat: cuius programmatis exemplar habeo, sub data. 13. die Maij. anno M. D. xxxj. Hactenus Molin. ex quo apparet, non tantũtantum in Hispania, sed in Flandria & apud Gallos hoc ipsum frequentissimè fieri. Sic etiam in his regnis multis in casibus, & negocijs, literæ apostolicæ ante executionẽexecutionem earũearum ad regia mittuntur auditoria, & tribunalia: idq́ue fit ex regio decreto, vt illîc examinentur, ne quid fiat. & obtineatur falsis precibus, & importunis suggestionib. à summo Pontifice aduersus regni, Regumq́;Regumque Hispaniarum priuilegia, & apostolicas concessiones: Denique ne li|

p. 214

teræ summi ecclesiæ præsulis contra publicam spiritualis, ecclesiasticæ, & temporalis huius prouinciæ vtilitatẽvtilitatem præter ipsius concedẽtisconcedentis voluntatẽvoluntatem, & consensum executioni mandẽturmandentur. Etenim & alij Christiani orbis principes eodẽeodem iure vtuntur & hactenus vsi fuêre, quẽadmodũquemadmodum manifestum fit ex testimonio Ioan. Driedonij, viri & moribus, & sacræ Theologiæ professione insignis. Is (inquam) in libr. 1. de libertate Christiana, pag. 183. distinguens, aliudesse, potestatem secularem absolutè mandare aut constituere, ne quisꝗ̈quisquam pareat literis apostol. iustitiam, aut gratiāmgratiam concernentib. aliud verò esse, potestatem secularem mandare, aut constituere, vt sine suo beneplacito & examine nemo pareat huiusmodi literis, nec executioni mandet easdem. Primum quidem improbat: secundũsecundum verò admittit his sanè verbis. SecundũSecundum aũtaunt videtur posse fieri absq;absque contemptu potestatis ecclesiasticæ & absq;absque iniuria, & tędio, aut grauamine, seu pro iudicio ecclesiasticæ libertatis, & sanctæ sedis apostolicæ, vel literarum eiusdẽeiusdem. Potest etenim cōtingerecontingere, ꝙquod princeps quispiam aut ex priuilegio, seu cōmissionecommissione Papę hoc faciat, sicuti Caro. Imper. habuit ex priuilegio Synodi, ne sine suo cōsensuconsensu consecraretur, vel institueretur episcopus, aut ex causa rationabili secundũsecundum congruam loci, & tẽporistemporis ad sic statuẽdumstatuendum atq;atque mandandũmandandum moueatur, propter abusus tollendos, ne p̃ficianturpraeficiantur extranei, aut non idonei, qui vel per nimiam importunitatẽimportunitatem, falsasq́;falsasque suggestiones literas apostolicas impetrârunt, vel impetratis abuti volunt ad oppressiones pauperũpauperum, qui alio qui sub prætextu literarũliterarum apostolicarũapostolicarum longis litib. grauibusq́;grauibusque sumptib. vexari possent, non ꝙquod potestas secularis velit sibi aut iudicium ecclesiasticarum rerũrerum vsurpare, aut viros idoneos authoritate apostolica institutos impedire, aut super illorum idoneitate iudicium sumere, sed ꝙquod velit ad ædificationẽædificationem Reipublicæ statum ecclesiasticum promouere. Hæc Driedonius.

Secundo adnotandum est, ius hoc, quod Castellanus hic principatus, & regia obtinet Respublica, ne dentur ecclesiastica beneficia exteris, nōnon

5

*tantùm procedere à concessione RomanorũRomanorum PontificũPontificum, præscriptione, & vsu immemoriali, vt constat l. 18. & seq. lib. 1. ordi. tit. 3. & multis alijs pragmaticis à Carolo 5. Hispaniarum Rege primo editis, sed & à maxima & euidenti regiminis spiritualis, & ecclesiastici vtilitate, ita quidem, vt ex contrario vsu, & praxi plures cōtingantcontingant ecclesiarũecclesiarum ministerio calamitates, quarum si certam habuerit summus Christi vicarius cognitionem, dubiò procul præ illius supremæ dignitatis, quāquam summus totius ecclesiæ pastor, & rector obtinet, integritate, iustitia, & diuini cultus zelo, tantis, & tot malis medelam adhibebit: cuius equidem rei iudicium nec nostrum est, nec pręsentis tractatus iam coronidẽcoronidem exigentis examini pro eius dignitate committi debet. Sed & iuri, quo vtimur, suffragatur textus in cap. bonæ. in 2. colum. vltim. de postula. prælator. item text. in ca. vltim. de cleric. peregrin. text. in cap. Aphros. 98. distinct. ca. nullus inuitus. 61. distinct. c. neminem. 70. distinct. ex iure ciuili text. in l. in ecclesijs. C. de episcop. & cleric. l. vna. C. non lice. habitat. Metroco. lib. 11. l. 2. C. de anno. ciuil. eod. libr. cum multis alijs, quæ traduntur per Guliel. Benedict. in cap. Rainutius. versi. & vxorem. decision. 2. num. 1044. de testa. gloss. Cosmæ in proœmio prag. sanctionis. §. nam ecclesiarum. verb. exterorum. Ioannem Daim. in proœmio eiusdem prag. sanctio. incip. Franciscus. verb. vendicabant. fol. 60. Seluam de beneficio. 3. part. q. 26. PetrũPetrum Rebuffum in tractatu. de benefi. titu. de rescriptis mixtis. pagina 576. Ludouic. Gome. in reg. Cancellariæ de idoneitate q. 1. Rursus Seluam de benef. 2. parte q. vltim. Caro. Degrassa. lib. 2. Regalium Franciæ iure octauo. Quibus accedere poterit glo. celebris in c. si proponente. de rescript. cuius præter alios meminêre Corset. in singu. verbo, subreptio. & Felin. in c. sicut tuis. de symoni. item & optima gloss. in c. si pater. de testa. in 6. verb. pauperes. cuius nos meminimus in capitu. cùm tibi. de testam. num. 14. glos. etiam in cap. hortamur. 71. distinct. cuius rationem expendit Rochus in tractat. de iure patro. verbo, honorificum q. 18. & Lambert. de iure patro. 2. lib. parte 1. q. 7. arti. 24. Ex quibus omnibus poterit lector multa longius deducere, ad iustificationẽiustificationem, & defensionem huius iuris & priuilegij, quo aduersus exteros in ecclesiasticis beneficijs passim vtimur. Vnde sanctissimum esset, & Reipublicæ consultissimum, quòd summus ecclesiæ Pontifex, aut OEcumenica Synodus sanciret, vt omnia cuiuscunq;cuiuscunque Diœcesis beneficia saltẽsaltem curam animarũanimarum habentia, patrimonialia efficerentur, ad quæ nōnon reciperentur, nisi ciues, vel qui inde sunt oriundi. Quod in cōcilioconcilio Tridentino summo omniũomnium consensu consultatũconsultatum fuisse, testis est Domin. Soto lib. 3. de iusti. & iur. q. 6. arti. 2. pag. 258.

Ne verò quis existimet, quidquam apud regia Hispaniarum prætoria in hisce rebus, & negotijs ecclesiasticis fieri, quod vel minimum deroget

6

*summi pontificis potestati: Absit enim hoc à Catholicis Hispaniarum principibus, qui sacrosanctæ Romanæ ecclesiæ, eiusq́ue summi, & totius Christiani orbis Pontificis decreta, & mandata maximo conatu exequuntur, & venerantur, Is, obsecro, candido animo expẽdatexpendat, literarum Apostolicarum executionem quandoq;quandoque differri ac suspẽdisuspendi regij prætorij decreto, & authoritate, vt maximus Christi vicarius interim certior fiat, quot, & quantis afficiatur incommodis, & grauaminibus Respublica ista propter multa, quę ab ipso falsis precib. & suggestionib. impetrantur, quæ minimè sanctissi|

p. 215

mus Pontifex foret concessurus, si per syncerāsynceram, iustamq́;iustamque narrationẽnarrationem certò sciret, quid spirituali, ecclesiastico, & tẽporalitemporali huius regni, & principatus recto regimini sit conducibilius. Quod non aliter percipi valet, quam per delationem omnibus numeris absolutam, quæ à viris prudentissimis, atq;atque in huius Reipublicæ administratione diu exercitatissimis ipsimet PōtificiPontifici fiat. Interim igitur dũdum PōtifexPontifex summus instructior hisce de reb. publicę vtilitati cōsulereconsulere decernit, aliquot literarum apostolicarũapostolicarum executio differtur, eo quidem consilio, ꝙquod pontificia & Cæsarum responsa passim exhibent, pręsertim in c. si quando. de rescript. & in l. si vindicari. C. de pœn. c. cùm apud Thessalonicam. 11. q. 3. quorum nos longius meminimus in reg. peccatũpeccatum. in prin. de regul. iur. in 6. nume. 5. & in lib. 2. var. resolutionum. ca. 8. num. 1. quibus accedit textus in cap. sunt quidam. 25. quæst. 1. & ca. 1. 40. distinct. c. manet. 24. quæst. 1. & cap. si quis non recto. 24. quæst. 3. ex Hieronymo, vt opinatur Gratianus, cùm potius sit ex Origine homilia. 14. ad caput. 24. Leuitici, item gloss. in Authen. de manda. prin. §. deinde competens. verb. nũciansnuncians. cuius meminêre Bald. & Felin. in d. ca. si quando. est illi similis glos. in auth. vt determinatus sit numerus clericorum. §. vltim. collat. 1. verb. contradicere. extat & elegans decisio Inno. in cap. inquisitioni. colum. vlt. de senten. excom. quem sequuntur illîc Ioan. Andr. Anto. & Abb. super consilio Basiliensi nume. 14. idem in quæstion. prima numer. 22. versi. Tertius casus. incipit quæstio. Episcopus quidam. Felin. in d. capit. si quando. numer. 4. Dec. in consil. 151. numer. 5. Card. in consi. 150. colum. vltim. & consi. 147. His etiam congruit ratio text. in cap. cùm teneatur. de præben. & glo. in can. 2. 62. distinct. cum multis. quæ à Felino traduntur in cap. nihil. de præscriptionibus. Sed & pręter alia sunt adnotanda verba cuiusdam Cardinalis, quę Felin. refert in d. c. si quando. colum. 2 versicu. per istum textũtextum. Dominus noster. & quæ scribit S. Thomas. 2. 2. quæst. 69. art. 4. versic. respondeo. & Caieta. admonet. 2. 2. quæst. 39. artic. 1. versic. in responsione ad secundum. Et idem Caietanus in tract. de authorita. Papæ, & consilij cap. 27. vers. ad secundam rationẽrationem. quæ prius scripsêre. Card. à Turre Cremata lib. 2. de ecclesia. cap. 106. Card. Alexand. in summa. 15. distinct. num. 41. & Card. Iacobacius in tract. de concilijs lib. 8. artic. 3. versicu. quintum remedium. Quæ tamen omnia sunt cautissimè legenda, ne quid temerè fiat aduersus iuris diuini Pontificiam institutionem. Nec enim nobis oportunum est rem istam latius in disputationem, & examen adducere, quippè quibus maxima subsit spes, summum Christi vicarium, ecclesiæ Catholicæ caput, & rectorem his de rebus certiorem factũfactum ea adhibiturum remedia, quę sint saluti vtriusque Reipublicæ spiritualis, & temporalis præsentissima. Deum verò optimum maximum Iesum precamur supplices, eos Reipublicę spirituali, ecclesiasticæ, & temporali dignetur pręficere principes, quibus sceptra tenentibus cōtentionescontentiones omnes procul eliminentur. Quod planè fiet diuino auxilio, si quisq;quisque princeps spiritualis, & temporalis publicam vtilitatem prę oculis semper habuerit.

Covarrubias ...: Opera Omnia

THEMA CAP. XXXV.

SVMMARIA.