Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XXXVI.

CÆTERVM præter multa, quæ in ecclesiasticis cōtrouersijscontrouersijs, & quæstionibus solent apud suprema huius regni tribunalia tractari, illud frequenter in litem incidit, & disputatur, qua nam ratione ius patronatus laicorum distinguatur à iure patronatus ecclesiastico, cùm vtrunq;vtrunque iure pontificio ad pręsentationem, & ordinationem ac regimen ecclesiarum pertineat. Extat enim edictum Caroli Cæsaris, Primi Hispaniarum Regis, quo quidem prælatis iniungitur, & Regijs ma|

p. 216

gistratibus præcipitur, vt diligentissimè curẽtcurent, ne authoritate literarum Apostolicarum derogatio fiat iuri patronatus laicorum. Atq;Atque ideò ex ea pragmatica sanctione regij consiliarij apostolicas literas, quibus iuri patronatus laicorum derogatur, examinare conantur, & denique earum executionem suspendunt interim, donec per supplicationis auxilium summus ipse Pontifex certior fiat, quantum detrimenti hinc Reipublicæ immineat, quam graue scandalum suboriatur ex hisce frequentissimis derogationibus, vt tandem huic læsioni publicæ occurrat, ne alio qui laici à pijs operibus, ecclesiarum dotatione, constructioneq́;constructioneque magno religionis incommodo abstineant. Illud verò imprimis iure respondendum erit, posse summũsummum Pontificem derogare, non tantùm iuri patronatus ecclesiastico, sed & iuri patronatus laicorum. gloss. communiter recepta in Clementin. 2. verbo. Apostolicis. de prębend. Archid. in c. Piæ mentis. 16. q. 7. Inno. & omnes in ca. cùm dilectus. de iur. patro. Abb. in c. 3. notab. 2. idem in c. illud. ad fin. eod. titu. & in disputatione incip. Augerio. col. 5. Ioan. Andræ. Domi. & Fran. in c. 2. de præb. in 6. latè Fel. in tracta. quando literæ apostolicæ nocent patron. c. 2. Rochus in tract. de iure patron. ver. honorificum. q. 3. post Archid. in d. c. 2. Cæsar Lamber. in tract. de iure patro. 1. lib. 3. par. q. 9. art. 2. quorum opinio dubiò procul Communis est. Quæ tamen ita est intelligenda, vt minimè iudicemus, summum Pontificem derogare iuri patronatus laicorũlaicorum, nisi id expressim ex literis constiterit. Sic etenim concordi omnium propè sententia diffinitur: quemadmodum apparet ex Lapo allegat. 96. gloss. in d. Clemen. 2. verb. Apostolicis. Nec in hoc aliqua est cōtrouersiacontrouersia: siquidem omnes iuris vtriusq;vtriusque interpretes, quorum modò meminimus, & alij, qui ab his nominatim citantur, passim asseuerant, non aliter censeri à summo Pontifice derogatum iuri patronatus laicorũlaicorum, quàm si id fuerit in literis expressum. Quod non est longius inquirendum, vel ea ex causa, quia ab alijs fuerit satis rationibus, & iuribus probatum. Nam & hoc discrimen passim constituitur, inter ius patronatus ecclesiasticum, & ius patronatus laicorum, vt priori derogatum censeatur, per collationem à summo Pontifice factam, etiamsi nulla fiat eiusdem patronatus in literis mentio: posteriori verò necessaria sit ad eius derogationem mentio specialis: secundum omnes in d. c. 2. de præb. in 6. tradit Cassador. decisi. 4. titu. de probat. præter Felin. in d. tracta. quando literæ apostol. colum. 2. Angel. in l. sed si hac. §. patronum. ff. de in ius vocand. Lambert. in d. q. 9. arti. 3. Rota in nouis. 331. colum. penult. est ad hoc text. optimus in c. super eod. de offi. delegat. Imò si ius patronatus pertineat ad Regem aliquem, DucẽDucem, aut Marchionem, non sufficit, quòd in literis mentio fiat iuris patronatus laicorum, nisi & illud fuerit adiectum, quòd illud ius patronatus ad Regem, Ducem, vel Marchionem spectat. Est enim ad hoc regula Cancell. 40. quæ multis alioqui rationibus poterat comprobari, quas non temerè hac in parte missas facimus: tradidêre tamẽtamen Fel. in tract. quando literæ Apostol. ampli. 8. & Lambert. in d. q. 9. art. 11. Rebuff. in praxi beneficiorum. 3. parte signaturæ. num. 62. & Ioannes Lupi in tract. de benefi. vacanti. in curia. §. 11.

Quod autẽautem diximus de derogatione iuris patronatus laicorum, adeò verum est, vt quamuis in literis apostolicis dictum fuerit, ad cuiuscunq;cuiuscunque collationem, seu præsentationem beneficium pertineat: nihilominus non comprehenditur beneficium, quod spectat ad præsentationem laicorum: sicuti ex eadem ratione scripsêre Lapus allegat. 84. num. 6. Domin. in c. cùm in illis §. 1. de præbend. in 6. colum. vlt. Ioan. Andræ. in c. dilectus. de offi. legat. Fel. in d. tracta. quando literæ apostolicæ c. 3. Barbat. consi. 23. c. 7. lib. 1. Ioann. Staphilæus de literis gratiæ, & iustitiæ foli. 54. colu. 2. Cæsar Lambert. in d. q. 9. art. 6. & 7. quorum opinio Communis est, & tandem etiam constat authoritate eiusdem Lap. alleg. 96. num. 3. Anchar. & Fran. in d. c. cùm in illis. §. cùm autem. His accedit, quòd & reseruatio iure Communi statuta de beneficijs vacantibus in curia, licet comprehendat beneficia iuris patronatus ecclesiastici, & clericorum, non tamẽtamen afficit, nec includit beneficia iuris patronatus laicorum. Quam distinctionem ex authoritate glo. ibi deduxerunt omnes vnanimi consensu in d. c. 2. de præben. in 6. eandem secuti sunt Lapus in d. allegat. 96. Ioan. Andr. in d. c. dilectus. Card. in Clemen. 2. q. 7. de præbend. Et quamuis quibusdam visum fuerit glo. in d. c. 2. verbo. collatio. contrariam sententiam potius, quam istāistam probare: veriùs tamen est, hanc distinctionem ab ead. glo. deduci, si eius quæstiones distinxerimus. Sed & hæc distinctio itidem traditur à Rota decisio. 331. in nouis, à Felino in d. tracta. quando literæ apostolicæ. col. 1. & penu. & in cap. in nostra. corol. 78. de rescript. Rocho Curtio in tract. de iure patr. verbo, competens. q. 24. Ioanne Lupi. in tract. de beneficijs vacantibus in curia. §. 11. eādemq́;eandemque sequuntur, asseuerantes, Communem esse Guliel. Cassador. decisio. 1. de dilationibus. Petrus Rebuffus in tracta. de nomina. q. 8. num. 21. idem in praxi beneficiorum. 3. parte signaturæ. verb. Nec non iure patronatus. numer. 20. Multa faciunt ad huius opinionis probationem, quæ tradunt Ioan. de Selua. in tracta. de benefi. 3. parte. q. 11. colum. 8. & Card. consil. 69. Cæsar Lambert. de iure patron. 1. part. 2. lib. 6. q. arti. 2. qui non semel itidẽitidem testatur, hanc esse Communem opinionem. Cui suffragatur tex. in c. dilectus. de offi. legat. quo probatur, posse legatum à latere conferre beneficia iuris patronatus clericorum: idq́ue |

p. 217

verum est, etiam in nuncio apostolico habente potestatem legati de latere: quemadmodũquemadmodum responderunt Decius cons. 128. & Ioan. Crottus in l. 1. ff. de legat. 1. nume. 13. tametsi legatus, etiam à latere missus non possit conferre beneficia iuris patronatus laicorum, nec huic iuri derogare: sicuti distinxit gloss. in d. c. dilectus. & gloss. in capit. cùm dilectus. de iure patro. & illîc omnes. Rochus Curtius in tracta. de iure patronat. verbo. honorificum. q. 3. numero decimo & sequen. Lambertinus. 3. parte 2. libro quæst. 8.

Ex quibus & illud constat, beneficia iuris patronatus laicorum minimè comprehendi sub apostolicis reseruationibus, etiam quæ iure communi sunt statutæ, quod idem Felin. repetit in dict. tract. quando literæ aposto. secundæ limitat. & Lambertinus de iure patronat 2. libro tertia parte, quæstio. 9. arti. 16. Sunt & alia discrimina, ac plures differentiæ inter ius patronatus clericorum, & ius patronatus laicorum, quas poterit lector nominatim deducere ex his, quæ diligentissimè Rochus Curtius, & Lambertinus de iure patronatus scripsere.

Distinguitur autem ius patronatus clericorum à iure patronatus laicorum in hoc, quod illud adquiritur, quoties ex ecclesiæ bonis ecclesia cōstruiturconstruitur, vel dotatur: aut deniq;denique ratione ecclesiæ, vel dignitatis ecclesiasticæ cōpetitcompetit alicui Hoc verò à rebus proprij & secularis patrimonij originem ducit. gloss. in cle. 2. verb. præsentare. de iure patronat. Panormi. in capitul. eam te. colum. vltim. & in capit. illud. de iure patronat. Felin. in tract. quando literæ apostolicæ. col. 7. gloss. in dicto capitul. dilectus. de officio legat. Rochus Curt verb. ius. q. 7. Cæsar Lamberti. de iure patronat. lib. 1. q. 1. arti. 5. & alibi sæpissimè. Idem tradit Paulus Parisius in consilio 128. lib. 4. vbi explicat, quid in dubio sit præsumendum, ac iudicandum post Feli. in capit. ex literis. 2. colum. de constitu. & Rochum verb. ius numer. 18. 4. q. accessoria. 7. q. principalis. Idem tradit Cæsar Lamber. 2. libr. parte. 1. q. 6. arti. 6. numero 36. Nec refert, patronum esse clericum, siquidem & is patronis laicis adnumerabitur, si ius hoc nactus fuerit ratione proprij patrimonij. Quod omnium consensu receptũreceptum extat.

Constat igitur ex prænotatis, summum Pontificem posse derogare iuri patronatus laicorum, tametsi necessaria sit expressa derogatio, vt de ipsius pontificis voluntate constet.

Hæ verò derogationes an reipublicæ Christianæ conueniant, præsertim vbi frequentissimæ contingant, sollicitis nimium precibus, ne dicam ambitiosis, ac falsis expositis causis aduersus piam ipsam sanctorum Pontificum voluntatem impetratæ: ipsi viderint, qui nihil aliud curant, quàm hisce, vel alijs modis contra testa

3

*torum vltimas voluntates, & veterũveterum canonum decreta nullum ecclesiæ ministerium exhibentes pluribus sacerdotijs, & beneficijs iniquissimè ditari. Apud Hispanos minimè derogationes istæ admittũturadmittuntur, nec admitti cōsueuereconsueuere. Imò suprema Regis tribunalia, & qui regio nomine illîc iustitiæ ministerio præsunt, statim apostolicas literas examinantes propter publicam vtilitatem earum executionem suspendunt, earundem vsum grauissimis pœnis, & comminationibus interdicentes. Idem & apud Gallos fieri testantur Petrus Rebuffus in praxi beneficiorum. 3. parte signaturæ, verb. Nec non iure patronatus. numer. duodecimo, & trigesimosexto. Idem Rebuffus in tractatu de nominationibus, quæstione decimaquinta. numero secundo. & Carolus Molinæus in regul. cancel. de infirmis resignanti. numero trigesimosecundo.

Olim in his Hispaniarum regnis, multò ante Cæsaris, qui nunc regnat, principatum, supremus Regis senatus id maximè curabat, vt his derogationibus obuiam iretur in his beneficijs, & dignitatibus, quæ pertinent ad ius patronatus ipsiusmet Regis. Quod latè tractat Ioan. Lupi. in tractatu de benefi. vacant. in curia. §. 11. & 12. Ad id verò pertinet gloss. in capitulo dilectus. de præbendis, verb. Regis. & alia multa, quæ nos explicuimus in regula possessor. de regulis iuris in sexto. secunda parte relec. §. 10. num. quinto. Sed ipse Carolus Cæsar Hispaniarum Rex anno Domini 1525. Toleti edictum pronunciauit, ac emisit in omnia Hispaniarum regna, in hoc Decretum, vt nullus à summo Pontifice impetraret apostolicas literas ad dignitates, vel beneficia, quæ sunt regij iuris patronatus, aut impetratis vteretur in derogationem consensus, ac præsentationis, quæ à Rege ipso postulanda est ad eadem beneficia obtinenda: idque grauissimis pœnis stabiliuit, eius consiliarijs, alijsq́ue huius regni magistratibus præcipiens, vt diligenter obseruent, ne quid aduersus regium ius patronatus fiat authoritate literarum apostolicarum: quarũquarum executio passim ea ratione suspenditur, præmissa supplicatione ad ipsum summum ecclesiæ Pontificem, vt & ipse Christi vicarius auditis Hispanorum querelis, quod vtilius Christianæ reipublicæ sit, cōsultissimoconsultissimo suffragio decernat, candido animo expendens, quantum intersit, regia iura illæsa seruari. Hoc ipsum fieri & idem regium edictũedictum iniunxit in beneficijs patrimonialibus, quę pręuio examine incolis & indigenis secundum cuiusque eruditionem, mores, & doctrinam conferenda sunt in diœcesibus Palentina, Burgensi, ac Calagurritana, cùm ex immemoriali consuetudine, tùm ex sedis apostolicæ priuilegio: Quod vtinam vbique locorũlocorum obtineret: fieret vtique, vt ecclesijs, & sacerdotijs, ac diuino cultui sanctiùs, & diligentiùs exhiberetur |

p. 218

ministeriũministerium. Demùm anno Domini M. D. XLIII. Madricij, idem Carolus Rex decreuit, idem seruandũseruandum fore, quoties Apostolicæ literæ fuerint obtentæ in derogationem cuiuscunq;cuiuscunque iuris patronatus laicorum, aut in præiudicium illius iuris, quod ex Romanæ Ecclesiæ priuilegio, cathedralium Ecclesiarum collegia, & capitula obtinent ad electionem doctorum virorum in sacra Theologia, & iure pontificio, vt quosdam canonicatus obtineant. Qua ratione Philippus, Caroli primogenitus, Angliæ, Neapolis Rex, Hispaniarum princeps, quo vtiliùs edicta parentis mandarentur executioni, summa cum sedis Apostolicæ veneratione, nulla in parte eius autoritate læsa, quis esset in his controuersijs ordo seruandus apud regia tribunalia præscripsit anno domini M. D. XLVIII. ac denique decreuit, præmittendam fore supplicationem ad summum ipsum pontificem, vt interim Apostolicarum literarum executio iustiùs suspendi posset.

Nos verò hoc in capite aliquot lectoribus quæstiones exponemus breui quodam compendio ad ea faciliùs intelligenda, quæ hac de re solent in praxim incidere apud regia Hispaniarum prætoria illud præmittentes, regia edicta in hoc promulgata & decreta fuisse, vt quoties derogatio iuris patronatus laicorum necessaria sit, & fiat tacitè vel expressè: tunc supersedendum sit in executione literarum Apostolicarum, & supplicatione ad summum pontificem proponenda, ne derogatio ista effectũeffectum habeat. Sic & supersederi solet, atque interim suspenditur executio mandatorum, quæ dantur in derogationem aliorum iurium, quæ paulò antè commemorauimus.

Primùm etenim illud quæritur, an & regijs edictis vtamur, vbi beneficia in curia vacauerint, & per summum pontificem fuerint alicui collata,

4

*cum expressa derogatione iuris patronatus laicorum? Et sanè si vera sunt, quæ modò adnotauimus, erit locus in hac specie supplicationi ad pontificem proponendæ, & regijs edictis, quemadmodum & locus esset, si beneficium extra curiam vacaret. Nam beneficia iuris patronatus laicorũlaicorum minimè comprehenduntur sub illa reseruatione, quæ statuta est iure Communi in dict. capit. 1. de præbend. libr. 6. Quamuis multa habeat illa reseruatio priuilegia, quæ tradit post alios Ludoui. Gometi. in reg. de triennali possessore. q. 31. numer. 19. & ideò necessaria est specialis derogatio iuris patronatus laicorum, vt collatio beneficij vacantis in curia valeat, siquidem iure reseruationis valere non potest.

Ergo sicuti receptum est in his Hispaniarum regnis, non esse admittendam derogationem iuris patronatus laicorum, vbi beneficia extra curiam vacauerint, ita nec admittitur, nec admitti solet, quoties beneficia apud sedẽsedem Apostolicam vacare contigerit, cùm ad beneficia iuris patronatus laicorum nequaquam pertineat reseruatio illa, quæ in dict. capitul. 2. statuitur. Sic Petrus Rebuffus in praxî beneficiorum. in 3. parte signaturæ, verbo. & iure patronatus. num. 64. refert, quoad ius patronatus regibus competens, statutum fuisse ab Alexandro 6. per regulas Cancell. titulo de derogatione iuris patronatus, quod ei nusquānusquam derogetur etiāetiam expressim, etiam si beneficia vacauerint in curia. Staph. item de literis gratiæ & iustitiæ, folio 54. col. 1. asserit nusquam derogari iuri patronatus Regum, etiam si beneficia vacauerint apud sedem Apostolicam. Idem scripsere Ioannes Monach. & alij in d. cap. 2. Cardin. in capit. præterea. in 1. de iure patro. & in consil. 57. Felinus in capit. nihil. 2. colum. de præscript. Ioannes Lupi. de beneficijs vacant. in curia. §. 11. Quod non solùm obtinet in beneficijs iuris patronatus regij, sed etiam in his beneficijs, quorum collatio ex priuilegio ad Reges pertinet, aut ex præscriptione. Quę quidem beneficia Regalia dicuntur: & ea non confert Papa, etiam si in curia vacauerint, quemadmodum ipse Ioannes Monachus & Doctor. fatentur, ac Ioan. de Selua in tractatu de beneficio. 2. parte. quæstio. 23. Æneas de Falconibus in tractat. de reseruatio. 3. quæstio. princip. numer. 13. & Rebuffus in tractat. de nominationibus. quæstio. 15. num. 9. Quod, imò & idem erit, si hæc beneficia pertineant ad præsentationem, vel collationem DucũDucum, Marchionum, vel Comitum ex ratione reg. 40. cancell. quod ipse Æneas à Falconibus asseuerat. Sed si derogatio fiat iuri patronatus laicorum quorumcunque, etiam si beneficia vacauerint apud sedem Apostolicam, Idem passim seruatur, cum idem iuris in hoc casu obtineat, quod denique obtineret, si beneficia extra curiam vacarent, sicuti superiùs explicuimus. Tametsi Ioannes Staphilæus in dicto tractat. de literis gratiæ, & iustitiæ. folio 54. testetur, consueuisse Papam derogare iuri patronatus laicorum, quoties per obitum vacauerit beneficium apud sedem Apostolicam. Hæc tamen derogatio apud Hispanos non admittitur ex his rationibus, quibus nec admitti solet, quando beneficia extra curiam vacauerint.

Similiter, si beneficia patrimonialia, vel canonicatus cathedralium ecclesiarum, qui Theologis, Magistris, & iuris pontificij Doctoribus ex electione sunt conferendi, apud sedem Apostolicam vacauerint, non facilè admittitur derogatio huius priuilegij vel consuetudinis, nec recipitur summi pontificis collatio in præiudicium Ecclesiarum, quibus maxima vtilitas comparatur, si ad vnguẽvnguem, & exactè iura ista seruentur. Hoc ipsum comprobari poterit ex glo. |

p. 219

celebri in capit. cùm in ecclesia. de præbend. libro 6. quæ ad finem probat, hæc beneficia, quæ ex cōsuetudineconsuetudine magistris, aut Doctoribus sunt conferenda, non comprehendi sub reseruationibus, nec sub literis Apostolicis, quæ expectatiuæ dicuntur. cuius gloss. opinionem præter Docto. ibi sequuntur Ludoui. Gometi. in tract. de expectatiuis. nu. 93. Gaspar Perusinus in tractat. de reseruationibus, & Æneas à Falconibus in eo. tract. q. 3. nu. 22. Non tamen diffiteor, opinionem istam dubiam esse, quoad hæc patrimonialia beneficia & canonicatus, propter verba illius reseruationis, cuius mentio fit in d. capit. 2. quæ adeò generalia sunt, vt & hæc beneficia comprehendere videantur. Propterea lectorem admoneo hac in controuersia, quòd diligenter obseruet, quid praxi receptum fuerit, & quid sit Christianæ reipublicæ, ac ministerio diuino conducibilius: siquidem admodum conducat, hęc beneficia non comprehendi vllis reseruationibus.

Cæterùm ad hanc reseruationem, quæ de beneficijs vacantibus in curia tractat, duo libet adnotare obiter, ne quis eius vim propriam ignoret. Nam gloss. in cap. statutum. de præb. in 6. existimat, idem esse vacare beneficium in curia, & apud sedem Apostolicam. Idem videntur Doctor. illic probare cōmunitercommuniter, cùm alioqui maximũmaximum sit inter hæc duo discrimen. Plura siquidem beneficia vacant in curia, quæ non dicuntur vacare apud sedem Apostolicam. Idcircò erit obseruandum, quòd beneficia vacantia apud sedem Apostolicam, dicuntur vacare in curia: non tamen vacant apud sedem omnia ista beneficia, quæ dicuntur vacare in curia. Vacant enim apud sedem Apostolicam, & in curia beneficia illa, quæ reseruantur in dict. c. 2. & in dict. capit. statutum. & in cap. præsenti. eod. titul. nempe per obitum contingentem in ipsa curia Romana, vel intra duas dietas. Vacant autem in curia, & non apud sedem beneficia, quorum resignatio fit in curia Romana, licet ille, cuius nomine resignatio fit, longè sit à curia remotus. Archidiac. in d. cap. 2. glos. optima in clem. 1. vt lit. pendent. verb. collato. & illic Bonifacius conclusio. 10. Parisi. consil. 10. lib. 4. Petrus Rebuffus in praxi beneficiorum. capit. de procuratore ad resignandum, nu. 28. & omnes in dicta clemen. 1. illius glos. authoritate, quam sequuntur Abb. in cap. cùm in cunctis. §. cùm verò. de elect. Socinus consilio 112. colum. vlti. libr. 1. Felinus in capit. vltim. colum. 5. de foro comp. & in hac specie idem notat Roma. consil. 342. cuius opinio, & responsum in illatione quadam licet placeat Ludouico Gometio in regul. de infirmis. quæstio. 30. & quæst. 33. optimè tamen refellitur à Carolo Molinæo in eadem regula de infirmis resignantib. nu. 103. Item beneficia familiarium, & officialium Romani Pontificis quocunque loco vacauerint, dicuntur vacare in curia. Thomas Fastolus dubio Rotæ. 53. non tamen apud sedem Apostolicam. Sic beneficia reseruata, si vacauerint tempore reseruationis, & ea nondum finita, vacare dicuntur in curia, non tamen apud sedem: quod constat ex Calderi. consil. 9. titul. de præbend. siue vacauerint in loco à curia remoto, siue propinquo. Hanc sanè distinctionem probat latè Ludouicus Gometius in regul. cancella. de triennali possessore quæstione 31. colum. 1. Sed quamuis hæc reseruatio iuris Communis non includat, nec comprehendat beneficia iuris patronatus laicorum, quoad tollendam patronorum præsentationem: benè tamen ea complectitur, quoad institutionem, quæ prælatis competit. Nam illa petenda est à summo Pontifice secundum gloss. reg. cancell. 40. ad finem. Cuius opinionem probarem ipse in Episco patibus, Abbatijs, Prioratibus, Decanatibus, & alijs dignitatibus, quæ summo Pontifici reseruantur per regul. 2. & 3. cancell. In his etenim laici patroni vtuntur præsentatione, & eam exhibere tenentur Romano Pontifici, non prælatis inferioribus. At in beneficijs minoribus, si pertineant ad ius patronatus laicorum, vel alia ratione minimè comprehendantur reseruationibus, præsentatio fieri potest apud episcopum ordinarium, cùm hæc beneficia excepta sint & exempta omninò á reseruationibus, & ideò nec quoad institutionem, nec quoad præsentationem sub eisdem continentur. Atque ita receptum est in beneficijs iuris patronatus laicorum, quæ vacant mensibus Apostolicis, vel per obitum illorum, quorum beneficia sedi Apostolicæ vel iure Communi, vel regulis cancellariæ, vel extrauagantibus constitutionibus fuêre reseruata. Fit etenim præsentatio per patronum laicum episcopo, & ab eo petitur, ac fit institutio iuris ordine seruato.

Secundò illud erit obseruandũobseruandum omninò, ac menti tenendum, quòd licet ius patronatus originem habuerit ex patrimonio alicuius laici: fuerit tamen vel ab initio, vel postea donatione, testamento, aut alio quouis titulo in ecclesiam translatum, aut in collegium ecclesiasticum canonicorum regulariũregularium vel secularium, ita quod ad id collegium pertineat præsentatio: dicitur planè hoc ius patronatus clericorum, & ecclesiasticum, non laicorum. tex. hoc probat satis apertè in c. vnic. §. vl. de iure patro. in 6. no tantidem Maria. Socin. in c. de monachis, de præben. vlt. col. Fel. in tract. quando literæ Apost. 6. limitat. Cæsar Lambertinus in tract. de iure patron. li. 1. q. 1. arti. 8. qui hoc ipsum expressim asseuerant, non tantùm quò ad priuilegia, sed etiam quo ad derogationem, quemadmodum tenet gloss. verb. ecclesiasticus: illic Communiter recepta in d. cap. vnic. §. vltim. idem responderunt in specie Paulus Paris. consil. 128. |

p. 220

numero decimonono. & sequen. libro quarto, Cæsar Lambertinus in d. tract. libro 2. part. 3. quæst. 9. arti. 20. Qua ratione cùm hoc ius patronatus etiam quo ad derogationem censeri debeat clericorum, & ecclesiasticum: minimè pertinet ad huius regni edicta, nec sub illis continetur. Quo fit, vt reseruatio iuris communis, cuius mentio fit in d. c. 2. de præbend. in 6. in his obtineat beneficijs, quæ ad hoc ius patronatus pertinent.

Tertiò oportunè quæritur, quid respondendum sit, vbi ius patronatus pertineat ad clericum, simul & ad laicum. Nam & in hac specie, quo ad derogationem, hoc ius patronatus censeri ecclesiasticum, tenent Rota in antiquis. 266. Ioan. Staphilæus de literis grat. & iusti. fol. 54. columna 2. quibus suffragatur gloss. in d. c. vni. §. vlti. quæ censet, hoc ius patronatus propriè, & verè dici ecclesiasticum, & vt tale iudicandum fore. Quam opinionem sequuntur. Abb. in c. de quarta. colum. 5. de præscript. Feli. in d. tracta. quando literæ Apost. col. 4. Rochus Curtius in tract. de iure patro. verb. ius. q. 7. principali. & q. 1. accessoria. ac pleriq́ue alij. Nam & opinio glo. communis est, quę tamen procedit quo ad priuilegia, & commoda iuris patronatus ecclesiastici. Hæc enim ratione communionis sortitur patronus laicus, non autem damna, & incommoda. Et ideò quo ad derogationem, & reseruationes verius est, quod hoc ius patronatus sit censendũcensendum iure laicorum, nōnon autem iure patronatus ecclesiastici: quemadmodum tenuerunt Fredericus consil. 66. scribens, hanc opinionem cōmunemcommunem esse. Panor. in c. vlti. de iure patrona. idem in c. dilectus. de officio delegat. Felin. & Rochus Curtius in locis paulò ante citatis. Gulielmus Cassadorus decis. .7 de iure patr. Hieronymus Gigas de pensionibus. quæst. 24. Barbat. in dict. cap. dilectus Domin. & Francus in dict. cap. vni. ad fi. idem Felinus in cap. in nostra. corol. 38. de rescrip. Cæsar Lambertinus de iur. patro. 2. lib. 3. part. quæst. 9. arti. 9. Petrus Rebuffus in tract. de nominationibus. quæst. 15. numero 7. Sic sanè in hac specie clericus gaudet priuilegio socij laici: aut potiùs laicus minimè patitur præiudicium, nec pati debet ex societate clerici. Hoc etenim æquum est, quòd in re indiuidua non patiatur quis præiudicium ratione societatis, quæ illi cum altero communis est. Et vt præsens quæstio alicuius sit ambiguitatis, oportet constituere primitùs, quod in hac communione clericus habet ius patronatus ecclesiasticum ratione ecclesiæ: non ratione patrimonij. Igitur cùm & in hoc casu huius quæstionis, quo ad derogationes, ius hoc patronatus laicorum sit, non clericorum, omnia illa sunt cautè obseruanda, quæ iure communi, & huius regni consuetudine, forensi vsu, & regijs edictis circa derogationem iuris patronatus laicorum sunt statuta. Quod si ius patronatus ad laicum vnum, & ad duos clericos ratione ecclesiarum pertineret, ita quidem, quòd maior pars ex duobus clericis, & potentius suffragium constaret, quo ad præsentationem, posset admitti huius patronatus derogatio: quia maior pars, quæ in præsentatione iura potiora obtinet, huius conditionis est, vt derogationem admittere teneatur. Huius conclusionis exemplum constitui potest: quando ius patronatus pertinet ad decanum ecclesiæ alicuius, & ad priorem monasterij, & ad Petrum laicum. Qua in re oportet legere, quæ notat Lambertinus libro 1. de iure patro. 1. quæ. articul. 7. numero 5. Nam vbi omnes patroni essent laici, non solet admitti derogatio in totum, nec in parte: nisi sub ea clausula: cum maior patronorum pars consenserint. Quo casu profectò non admodum necessaria est derogatio iuris patronatus: siquidem præsentatus ab ea maiori parte instituendus esset ab episcopo: vt in hac specie admonet Petrus Rebuffus in practica beneficiorum numero 3. parte signaturæ. verb. & iure patronatus. numer. 65. qui num. 12. testatur, apud Gallos admitti derogationem, quæ á summo pontifice fit, iuri patronatus laicorum: quoties minori numero patronorum derogatur: tametsi apud romanam curiam passim derogetur iuri patronatus laicorum pro parte dimidia secundum Staphi. in tract. de liter. grat. & iusti. sol. 55. col. 2. quod nec apud Gallos, nec apud Hispanos admittitur. Igitur vbi maior pars patronorum ius patronatus ecclesiasticum obtinet, derogatio admitti poterit, quippè quæ minori numero patronorum laicorum fiat in effectu.

Quartò, frequentissimè poterit dubitari, quid dicendum sit, vbi laicus ius patronatus, aut ius

6

*præsentandi per priuilegium, aut præscriptionem acquisierit? Nam in hac specie posse conferri beneficium per Papam, & valere collationem, etiam absque speciali derogatione, etiam si nulla mentio facta fuerit iuris patronatus laicorum: & compræhendi sub reseruationibus: atque item à legato de latere sedis apostolicæ per institutionem, & collationem alicui dari: probare conantur Frede. consil. 65. Cardi. consi. 69. colum. 2. Domini. consi. 45. colum. 3. Calde. consi. 19. titul. de iure patron. Alexan. consil. 74. lib. 4. col. vltim. Nam licet illud responsum non fuerit Alexand. statim tamen subscriptio Alexan. consi. 75. idem tenent Anton. Cardi. & Abb. in capit. dilectus. de offic. legat. Deci. in consil. 117. & 126. & consi. 149. Aymon. cons. 63. num. 6. Ioan. de Selua in tract. benefi. 2. parte q. 3. col. 8. & 3. part. q. 11. colum. 18. Rochus Curt. de iu. patr. verb. Honorificum. quæst. 3. numero 12. Hierony. Gigas de pensionib. quæst. 24. Feli. in tract. quando literæ apostolicæ lim. 11. Rursus idem Rochus Curt. verb. |

p. 221

competens. quæstio. 24. Gulielmus Cassador. decis. 4. de iure patron. & decis. vltim. eodem titul. & decis. 4. de probat. Cæsar Lambert. de iure patron. 2. lib. 3. part. quæst. 9. artic. 25. & quæst. 8. articul. 3. vbi asseuerat, hanc opinionem Communem esse, & idem Rochus, & alij iuniores passim fatentur. Nec quisquam controuertit hanc sententiam frequentiori Doctorum suffragio receptam esse, vel ex eo, quòd cesset ratio, qua iura Pontificia prohibuerunt has derogationes, cùm in hisce casibus nihil laici contulerint in ecclesias. Atq;Atque ita omnium consensu hæc opinio admittitur, siue ius præsentandi competat præscriptione, consuetudine, vel priuilegio Papæ: tametsi Anton. in d. capit. dilectus, ab alijs dissentiat, vbi laicus habet ex Priuilegio Papæ ius patronatus. Eandem opinionem Communem sequitur Ioan. Staphil. de literis gratiæ, & iusti. fol. 55. col. 1. & licet Ioan. Imol. in capitu. dilectus. de offic. lega. existimet, hanc opinionem Communem non esse tutam, nec veram: quia laici adhuc abstinerent ab ædificandis, ac construendis, & dotandis Ecclesijs, si viderent, passim derogari iuri patronatus laicorum vtcũq;vtcunque quæsito. Hæc opinio Imolæ posset procedere, vbi laici allegarent, ius patronatus, & ius præsentandi sibi competere ex dotatione, constructione vel fundatione, & ad hoc probandum vtuntur temporis cursu, eiusq́;eiusque præscriptione, pluribusq́;pluribusque præsentationibus, ex quibus nulla probata fundatione, dotatione vel constructione, probatio sufficiens constet ipsius iuris patronatus legitimè adquisiti iuxta iuris Communis statuta, nempe dotatione, constructione, vel fundatione. Quemadmodum sensêre Felinus, Decius, Lambertinus, & Cassadorus in præcitatis locis, alioqui opinio Imolæ omniũomnium consensu refellitur, ipse tamen quantum praxim attinet, duo vel tria in hac quæstione adnotabo.

Primùm, In his Hispaniarum regnis minimè admittitur derogatio iuris patronatus laicorum, à quibus non allegatur, nec proponitur temporis vsus, vel præscriptio ad ipsius patronatus acquisitionem, sed ad eius probationem, quasi temporis vsu, plurimisq́;plurimisque præsentationibus probetur, ius patronatus adquisitum fuisse non pręscriptione, sed vel dotatione, vel constructione. Etenim in hoc casu non differt hoc ius patronatus quo ad derogationem ab illo, quod verè constat constructione, vel dotatione acquisitum fuisse.

SecũdumSecundum, In iure patronatus regio, nempe quòd Regi, etiam quò ad præsentationem. tantùm ex priuilegio, aut legitima præscriptione adhuc non admittitur derogatio, quamuis ea fiat authoritate sedis Apostolicæ, aut per ipsum summum pontificem expressim facta mentione regiæ dignitatis. Imò nec consueuêre summi pontifices his derogationibus vti propter regiæ dignitatis celsitudinem. Idem erit in iure patronatus competenti alicui Duci, Marchioni vel Comiti. Nam & hi quo ad derogationem Regibus pares censentur in reg. 40. Cancell.

Tertiò, In hac quæstione propter generalia verba edicti regij, & generalem huius regni consuetudinem, fortassis non admittetur derogatio, quæ fit iuri patronatus laicorum, consuetudine, præscriptione, aut priuilegio adquisito: atq;atque ita quandoque obtentum fuisse certò scio, tametsi nusquam in hoc Granatensi prætorio hac de re, quod ego sciam, fuerit controuersum. Sic & in hac specie, has derogationes, etiam Apostolicas non admitti apud Gallos, asseuerant Petrus Rebuffus in praxi beneficiorum 3. parte signaturæ. verb. & iure patronatus. num. 24. & Carolus Molinæus in regul. Cancell. de infirmis resignantibus. nu. 34. & idem in Alex. consil. 74. lib. 4. col. vltim.

Quartò est & in hac quæstione obseruandum, quòd indubio ius patronatus præsumitur à laicis adquisitum ex constructione, dotatione, vel fundatione. Nam his modis iure Communi acquiritur. ca. 3. de iure patronat. cap. piæ mentis. & ibi gloss. 16. q. 7. capit. Abbatem. in 2. 18. q. 2. & hi modi æquipollent inuicem, vt in eleganti casu tradit Gulielmus Cassadorus. decis. 6. de iure patron. Atque ideò in hoc dubio, vbi de origine acquisitionis dubitatur, præsumptio iure constituta videtur, quòd acquisitum fuerit ius patronatus dotatione, constructione, vel fundatione, sicuti explicat Panorm. per text. ibi in cap. querelam. col. 3. de electi. idem Panorm. in consil. 76. & 106. lib. 2. & Cassador. decis. 6. de iure patrona. numer. 6. sensit Card. consil. 69. quem legito. Nam & eius responsum examinat optimè Cassador. in dict. decis. 7.

Quintò principaliter quæritur, an regia edicta, & Communis Hispaniarum praxis sit admittenda in eo casu, quo patroni, qui possident ius patronatus, & quibus ratione possessionis incumbit, & competit ius præsentandi, veri patroni non sint, & alijs verè hoc ius quo ad proprietatem competat? Etenim, in hac specie posse admitti collationem Romani Pontificis, & esse validam, etiam nulla facta mentione iuris patronatus laicorum. Atque ideò non agi hoc in casu de vlla derogatione, asseuerat Ioan. Staphilæ. de literis gratiæ & iust. fol. 66. col. 1. authoritate Card. in dict. consil. 69. in 2. dubio. versic. sufficit enim. Sed dubio procul doctissimus Staphilæus fallitur, nec quicquam eius sententiam coadiuuat ipsius Cardin. responsum. Vtitur sanè ipse Staphilæus ad probationem huius conclusionis hac argumentatione. De laicis, qui sunt in possessione iuris patro|

p. 222

natus, & præsentandi, non est necessariò facienda mentio ad derogationem: quia patroni non sunt, sed tantum ius habent præsentandi ex possessione: nec item de veris patronis, ex quo per literas apostolicas eis non fit præiudicium, quo ad præsentationem, quæ ipsis, licet sint veri patroni, non competit, sed possessoribus: Igitur non est in derogatione huius iuris patronatus necessaria mentio alicuius patroni laici. Imò nec in hoc casu iuri patronatus laicorum derogatur, nec aliquod laicis patronis pręiudicium fit. Vnde omnia cessant, quæ iuri communi & edictis regijs circà derogationem iuris patronatus laicorum fuêre statuta. Hæc verò argumentatio palàm deficit ex eo, quòd licet non sit facienda mentio ad derogationem validam iuris patronatus laicorum de ipsis veris patronis, sicuti notat Fel. in dict. tract. quando literæ apost. limitat. 9. ex responso Cardin. necessariò tamen fieri debet & sufficit, si fiat de ipsis possessoribus iuris patronatus, quibus ratione quasi possessionis competit ius præsentandi. Quod in specie tradit Card. in d. consi. 69. ad finem quem sequitur Lambertinus de iure patronat. 2. lib. 3. part. q. 9. arti. 23. & Dec. in cons. 117. & idem multa in huius opinionis confirmationem adducit in cons. 153. ex capit. consultationibus, de iure patro. vbi gl. elegans communiter recepta. latè Rochus Curt. de iure patro. verb. competens. q. 19. idem Dec. cons. 127. Imola. col. fi. & Ripa c. pe. in c. cum ecclesia Sutrina. de caus. posse. & propri. latissimè Cæsar Lamber. 2. li. de iure patronat. 1. part. q. 3. apud quos plura tractantur hac de re, quę nos obiter alio in loco adducimùs, & hac in parte non temerè omittimus. Ex quibus mihi satis constat, esse necessariò faciendam mentionem in hac derogatione ipsorum laicorum, qui ius patronatus possident: licet alij veri patroni sint, de quibus non est facienda mentio interim, & dũdum possessores ius illud, quod ratione & causa possessionis sibi iure datur, conuicti & per sententiam condemnati nondum amiserint. Deinde semel constituto iure patronatus, vbi verus patronus alter sit à possessore, fieri nequit quin vel vero patrono, vel possessori per derogationem præiudicium fiat. Nam si omnia quæ à doctoribus traduntur exactè, & ad amussim examinẽturexaminentur, comperiet lector, vel possessori, vel vero patrono ius præsentandi competere. Si quidem vbi possessor vel causa malæ fidei, vel quia per sententiam conuictus est, non habet ius præsentandi, verus patronus ad mittendus est omninò ad præsentationem, nec priuari debet iure præsentandi: vt docet optimè Lambertinus in d. q. 3. art. 7. quidquid alij absque vlla ratione scripserint. Igitur quoties patroni laici possessoris mentio necessaria non est, erit profectò necessaria mentio veri patroni laici: & ideò in casu huius quintæ quæstionis non est admittenda opinio Staphilæi: nec differt hæc species ab alijs, in quibus patronis laicis non debet fieri præiudicium, & in quibus derogatio iuris patronatus laicorum praxi, & consuetudine minimè admittitur.

Sextò ad eandem rem itidem controuertitur, an sit admittenda derogatio iuris patronatus laicorum, & collatio beneficij facta per summum

7

*pontificem absque patroni laici præsentatione, vbi beneficium erat apud curiam romanam litigiosum: Et Gulielmus Cassador. decisione. 3. titulo vt lite pendente. probare conatur, posse summum pontificem absque consensu patroni laici cōferreconferre beneficium vacans in curia, si illîc erat litigiosum eo tempore, nec requiri hoc in casu expressam derogationem iuris patronatus laicorum, nec aliquam eius rei mentionem: quia patronis laicis non habentibus in hac specie ius præsentandi, vt verè ipsi non habent, nullum præiudicium fit. Atque ita scribit, in Rotæ prætorio pronunciatum fuisse. Hanc opinionem itidem tenet Ludouic. Gometi. in regu. Cancell. de impetranti. per obit. famil. Cardi. q. 8. nu. 7. Horum authorum ea est potissima ratio, quòd lite pendente apud summum pontificem inter duos super aliquo beneficio, non est ab inferioribus habentibus alioqui ius conferendi, vel eligendi, procedendũprocedendum ad electionem, vel collationem, siue vterq;vterque litigantium, siue alter tantùm moriatur in romana curia: iuxta distinctionem tex. in cle. 1. vt lit. pendent. & in cap. 1 & 2. eo. tit. lib. 6. ergò si inter duos præsentatos à patronis discordibus lis tractetur apud summum pontificem, siue vterque moriatur in ipsa romana curia, siue alter illîc, vel alibi, patroni non possunt præsentare, nec habent tunc ius pręsentandi. Qua ratione collatio à summo pontifice facta nihil eorũeorum iuri derogat, & ideò non obstante consuetudine, & praxi Hispaniarum, atq;atque regijs edictis admittenda videtur. Nihilominùs vlterius est hac de re inquirendum, ne quem forsan decipiat generalis admodum, & indiffinita conclusio à præcitatis authoribus probata: oportet enim aliquot casus distinguere, ad huius quæstionis apertiorem intellectum.

Primus casus constituitur, quoties lis tractatur in curia romana inter duos præsentatos à patronis discordibus super eadem præsentatione, nondum secuta in stitutione. Et tunc, etiam si vterque moriatur Romæ, non est locus constitutioni clement. 1. vt lite pendent. nec dicitur vacare beneficium in curia, nec est illius collatio summo pontifici reseruata: quia nondum erat per collationem ius illis adquisitum in beneficio, nec vlla vacatio beneficij datur glos. ab omnibus recepta in dict. clemen. 1. verb. collato. in princip. vbi eleganter Bonifacius nu. 47. & Collectari. in capitul. accedens. de concess. præbendæ.

p. 223

Secundus casus contingit, vbi lis tractatur in curia Romana inter duos præsentatos, & institutos, ac lite pendente vterq́ue moriatur Romæ, vel possessor beneficij Romæ, alter extra curiācuriam: tunc sanè in iure patronatus ecclesiastico obtinebit reseruatio, quę fit in dicta Clemen. 1. at in iure patronatus laicorum illa reseruatio locum non habet, sicut nec alia, quæ traditur in capit. 2. de præbend. in 6. & ideò quæ superius de illa diximus, erunt & in hac specie adhuc quò ad edicta regia obseruanda. Nec quidquam vrget textus in capit. 1. & 2. vt lite pendente in 6. quia iam est lis finita per mortem vtriusque litigantis, & ea ratione vacat omninò beneficium, ac poterit patronus liberè præsentare. Vnde si cōferaturconferatur beneficium à Romano pontifice ex hac vacatione, necessaria est derogatio iuris patronatus laicorum expressa: imò in his Hispaniarum regnis ex praxi & consuetudine, atq;atque regijs edictis supersedebitur huius collationis executioni. Illud verò, quod diximus, litem esse fiuitam per mortem vtriusq;vtriusque, ita quidem, vt ex tunc collatio. vel præsentatio fieri possit iure ordinario, probat text. elegans in d. Clem. 1. vt lite penden. in prima eius part. vnde Guliel. Cassad. & Gome. non videntur quæstionem in hac specie tractasse.

Tertiò, Quandoque lis agitur in curia Romana inter duos pręsentatos à patronis discordibus, & alter tantùm mortem obierit Romæ, vel alibi: nam hoc non refert, quantùm ad decisionẽdecisionem modò proponendam: & in hoc casu quidam existimant, pendente lite, non posse patronum etiam laicum alium præsentare: quia impeditur authoritate tex. in dict. ca. 1. & 2. vt lite pen. lib. 6. Huius opinionis authores sunt Lapus allegat. 22. Carderin. cons. 1. vt lite penden. & consi. 18. de iure patron. Domi. & Francus in dict. c. 1 quorum opinionem asserit CommunẽCommunem esse Rochus Curt. de iure patro. verb. Honorificum. quæst. 23. Ludoui. Gome. in reg. de subrogandis collitig. q. 13. quam & ipse probare videtur in dict. ca. 2. ibi præsentetur. Ac tandem eadem ratio persuadebit fortassis ad hoc, quę datur ad prohibitionem electionis, & collationis quæ planè prohibentur in d. c. 1. & 2. Sed ex aduerso alijs placet, patronum laicum, etiam pendente lite posse alium præsentare, vel accumulando, vel variando, quoties institutio sequuta non est præsentationem ab eo factam: quia licita est laicis intra quatuor mẽsesmenses variatio, nec libertas ista lite pendente tollitur: & ideò non obtinet hoc in casu prohibitio, quæ fit in d. c. 1. cùm illîc tractetur de electionib. & collationibus, in quibus non est variatio iure permissa: imò expectandus omninò est litis euentus. Sic sanè opinionem istam tenuerunt Card. in c. pastoralis. q. vlt. de iure patro. Ioan. Andr. in d. c. 1. vt lite pendente in 6. Idem alij sensêre, quos sequitur scribens, hanc opinionem communem esse Cæsar Lambertinus de iure patron. 2. lib. 1. part. 6. q. articulo. 12. qui respondet ad tex. in d. c. 2. esse intelligendum in præsentationibus patronorum, etiam laicorum, quas secuta fuerit institutio: aut saltẽsaltem quoties ex duobus præsentatis alter fuerit iam institutus: nānam & possessionem adeptus est: vt illîc expressim probatur. Quo casu non licet pendente lite variare, nec alium præsentare, etiam patronis laicis: vt probatur in dicto capitulo secundo. His accedit, quod Bonifacius in dicta Clem. 1. vers. Tertia conclusio. asseuerat, illum tex. nōnon procedere in præsentatione, quæ tribuit ius ad rem nondũnondum secuta institutione. Et idem tenet gl. ibi, cuius paulò ante nos meminimus. Nam & idẽidem Gomet. in d. reg. de subrog. q. 6. ꝓpterpropter rationes Bonifacij, dubius est in hac cōtrouersiacontrouersia. Inqua ipse cum considero potissimāpotissimam rationẽrationem, verè, ac propriè innititur posterior hæc sententia: nempè, ꝙquod licita sit patronis laicis variatio intra quatuor menses, & ideò lite penden. non impediantur alium à litigantib. præsentare. Quam rationem falsam esse probare conabor ex eo, ꝙquod sola ipsius litis pendentis cōtrouersiacontrouersia impediat patronorũpatronorum præsentationem. Ergò siue præsentatus fuerit institutus, siue nondũnondum habuerit institutionẽinstitutionem, non poterunt patroni penden. lite pręsentare. Consequens euidentissimè constat, si verè litis pendentis ratio impedimentum pręstet præsentationi. Antecedens vero probatur ex decisione tex. in d. c. 2. Nam si præsentato, & instituto lite pendente mortuo, non licet patrono, qui illum præsentauerat, alium præsentare, cessante omninò per mortem pręsentatio ne, & institutione: planè sola lis præsentationẽpræsentationem impedit: quia ea nōnon pendente tunc liberè patronus non tantùm laicus, sed & clericus potuisset pręsentare etiam absq;absque priuilegio variationis. Igitur præsentatio ratione litis pẽdẽtispendentis impeditur: atque ita fit, vt parum referat, quod patronis laicis sit variatio permissa: cùm & alioqui, vbi propter obitũobitum præsentati, & instituti, eis liceret præsentare, propter litem pendentẽpendentem præsentatio sit prohibita: vt probatur in d. capitulo secundo. Ex quibus opinor, in hac quæstione veriorem esse, & magis communẽcommunem sententiam Calder. cui nōnon obstat ratio illa, quę deducitur à iure, & permissione variandi, quæ laicis patronis conceditur: quia hæc variatio lite pendente impeditur: ne litigia prorogari contingat in dispendium ecclesiarum, propter nouos aduersarios, qui malitiosè interdũinterdum petitoribus subrogantur: sicuti Romanus Pontifex asseuerat in dicto capitulo secundo. Hæc enim ratio vniuersalis est, & vtroque casu locum habet. Forsan adhuc quispiam pro contraria opinione illud conabitur adducere, quod in dict. capitulo primo & secundo impediantur collatio, electio, & præsentatio, quæ fiunt ratione mortis, vel cessionis lite pendente contin|

p. 224

gentis: non tamen illic impediatur electio, vel præsentatio, quæ fieri possit ex iure antè litem motam competenti: vt sensit Bonifacius in dicta Clementina 1. versicul. Tertia conclusio. & item versicu. octaua conclusio. & gloss. in regu. Cancell. 27. in alia quæstione. Sed si quis ad amussim expenderit rationem illam, qua vtitur summus Pontifex in dicto c. 2. vt lite pendẽtependente, libro sexto. planè comperiet, illîc prohiberi pendente lite collationes, electiones & præsentationes, quæ fieri alioqui poterant, etiam vtroque superstite litigante, non tantùm illas, quæ fieri possunt propter mortem alterius litigantis, vel eius cessionem, & sic iure post litem motam competenti. Etenim si fiat adhuc electio ex iure competẽticompetenti ante litem, & ante mortem alterius litigantis, superest iudicium cum superstite, quod vult Pontifex summus finiri absque eo, quòd noua electione alter constituatur illi aduersarius. Et ideò vtroque casu prohibita videtur electio, vel præsentatio: si quidem ex illa nouus datur superstiti collitigator. Id ipsum deducitur ex proœmio dicta regula Cancell. 27. de subrogandis collitig. vbi Ludoui. Gomet. quæst. vltima hanc opinionẽopinionem probare videtur, dum examinat Bonifacij conclusionem. Præsertim quod, & si vera sit Bonifacij opinio, & ideò lite pendente, mortuo, vel cedente altero litigante, possit quis acceptare beneficium ratione, & titulo literarum apostolicarum, non vt vacans per obitum, vel cessionem litigantis, nec ex iure illius, nec ex causa mortis, vel cessionis, sed ex eo, quòd ante litem competebat acceptanti ius ad illius beneficij consecutionem, quod & plures alij probant per ipsum Ludouicum Gometi. citati. Nihil hoc conducit contra Communem opinionem, nec ex hoc sequitur, patronum laicum posse præsentare pendente lite inter præsentatos nondum institutos, quia etiam si illi liceat variare intra quatuor menses, non tamen licet pendente lite inter præsentatos ius illud, quod iam alteri concesserat, vel variando vel cumulando, vel subrogando alij dare, nouumq́ue litigantem constituere: cùm hoc sit iure prohibitum in dicto capitulo secundo, & capitulo primo. Etenim in acceptatione beneficij, quæ ante litem competebat, non tractatur de iure litigantis vel mortui, vel cedentis acceptanti tradendo. Vnde si pendente lite patronus siue clericus, siue laicus, qui nondum præsentauerat, velit præsentare, & præsentet alium à litigantibus, iustè hoc facit: nec fit vlla fraus canonibus: cùm hic patronus vtatur suo iure, quo nusquam fuerat vsus, nec illud in aliquem ex litigantibus transtulerat præsentando, vel eligendo, aut conferendo. Sic sanè mortuo altero ex litigantibus, vel cedente, aut denique quouis casu, etiam vtroque litigante superstite, poterit patronus intra tempus, quo licet illi variare, aut cumulare collitigantem pręsentare, quem nondum præsentauerat. quod Rochus Curtius fatetur: nec negat Lamber. in dicto arti. 12. ad finem. Non oberit gloss. in dict. Clem. 1. vt lite penden. cùm illa vera sit, & procedat, vbi vterq;vterque litigator Romæ mortem obierit, & sic quo ad vacationem in curia, quemadmodum superius explicuimus in hac q. versic. Primus casus.

Quartus ad hanc quæstionem constitui poterit casus in decisione regulæ Cancellariæ, quæ de subrogandis collitigantibus statuta est: nempè, vbi lite pendente inter duos præsentatos à patronis discordibus, alter mortem obierit: an possit authoritate summi Pontificis absq;absque cōsensuconsensu patroni laici, qui defunctum præsentauerat, collitigator subrogari? Et Ludouicus Gometi. in dicta regula de subrogand. collitigan. quæstione sexta, & quæstione decimatertia, ex conclusione Communi proximè tradita, probare conatur, posse subrogari collitigantẽcollitigantem, nec distinguit patronum laicum ab ecclesiastico: imò indistinctè hoc asseuerat. Et profectò vbi cessaret omninò suspicio fraudis in patroni laici læsionem: & collitigator fuerit præsentatus à vero patrono, quamuis discordi præsentatione, admittenda erit subrogatio facta iuxta regulam Cancellariæ. Non enim edicta regia, & Hispaniarum consuetudo videntur, hāchanc subrogationem impedire: quæ dubiò procul in curia Romana æquissima, ac iustissima censebitur.

Quintò, ad idem ferè subijcitur casus ille, quo authoritate summi Pontificis mortuo altero litigante subrogatur exterus quidam, siue tertius à litigantibus: non denique ipse collitigator, & ea subrogatio fit absque consensu patroni laici. Et in hac specie facilimè admittetur subrogatio apud curiæ Romanæ prætorium, propter authoritatem summi Pontificis, & opinionem illam, quam in principio huius quęstionis adduximus. Atque ita Ludouicus Gometi. in præcitatis locis in ea est sententia, vt opinetur, summum Pontificem liberam habere collationem beneficij litigiosi, quoties id vacauerit: quia & si sit iuris patronatus laicorum, ipsi laici pendente lite non possunt præsentare. Et idem prius responderat Gulielmus Cassadorus in dicta decisione tertia. vt lite pendente. A quibus libentissimè ipse quęsierim, qua nam ratione beneficium litigiosum in curia Romana fuerit ipsius Pontificis collationi reseruatum, vbi alter litigantium mortem obierit: nam vbi vterque mortuus fuerit, quid tunc sit dicendum, superius scrip simus in huius sextę quęstionis initio. Et sanè non aliter mihi poterunt respondere, quàm vel ratione litis pendentis in curia Romana, vel quia illîc apud sedem apostolicam per obitum, ius alterius litigantis vacauerit. Prior e|

p. 225

quidem ratio nihil aliud iure probat, quàm patronos, etiam laicos, electores, collatoresuè ordinarios non posse lite pendente apud sedem apostolicam beneficium conferre, aut ad id præsentare, vel eligere. textus optimus in dicto capitulo primo, & secundo, vt lite pendente. & in dicta Clementina prima eodem titulo secunda parte. Nec tamen ex hoc sequitur, induci per ea iura reseruationem aliquam summo Pontifici: tametsi posset ipse hanc reseruationem, sicut & alias, noua lege lata constituere, & inducere. Quod euidenter constat in dicta Clementina prima, vbi probatur, mortuo altero litigante, siue is fuerit possessor, siue petitor causam esse ad finem vsque prosequendam, vt tandem sententia lata pro iure mortui, collatio pertineat ad Papam, si mors illi contigerit in curia: alioqui ad ordinarium, si extra curiam mortem obierit. Ergò manifestum fit, ratione litis pendentis in curia non induci aliquam reseruationem. Cùm mortuo litigante altero extra curiam, causa sit ad finem vsque examinanda, vt episcopus ordinarius conferat beneficium illud, si pro iure defuncti contra superstitem fuerit pronunciatum. Posterior autem ratio tunc obtinet, cùm alter ex litigantibus, cui ex euentu litis apparet ius competijsse, mortuus fuerit in curia, & ideò hæc reseruatio inducitur ex capitulo primo. de præbend. in 6. quod in beneficijs spectantibus ad ius patronatus laicorum non obtinet: quemadmodum hoc in capite probauimus. Igitur apparet, pendente lite inter duos præsentatos à patronis discordibus, siue secuta fuerit institutio, siue non: iure ordinario, aut iure reseruationis alicuius, cùm hæc non afficiat beneficia iuris patronatus laicorum, non posse summum Pontificem, nisi expressim iuri patronatus laicorum deroget, mortuo collitigante tertium quendam subrogare. Quod si dixeris, in hoc casu hanc derogationem iuris patronatus laicorum esse omninò admittendam, etiam sine mentione iuris patronatus laicorum: quia laici patroni pendente lite in Romana curia inter præsentatos non habent ius præsentandi: & ideò illis præiudicium non fit, profectò facilis est responsio ex dicta Clementina prima, vr lite pendente. qua constat, pendente lite in Romana curia, mortuo altero litigante, non posse beneficium interim conferri, sed expectandum esse litis euentum: vt si pro mortuo lata fuerit sententia, & is extra curiam obierit, fiat collatio ab ordinario. Ergò Romanus Pontifex præiudicaret ordinario, si interim loco defuncti alium substitueret, & subrogaret: sicuti apertissimè illa constitutio exponit, dum in vltima parte admonet, posse nihilominus Papam, si ipse velit, hoc præiudicium ordinario irrogare, & eius collationem impedire. In his verò beneficijs, quæ pertinent ad ius patronatus laicorum, vel clericorum, etiam mortuo altero litigante, vel liti cedente, causæ & controuersiæ diffinitio expectanda est omninò ad effectum, vt si pronunciatum fuerit ad defunctum beneficium pertinuisse, vel ad neutrum, tunc fiat præsentatio ad beneficium illud per patronos, vt omninò vacans. gloss. insignis & illîc ab omnibus probata in dicto capitulo 2. vt lite pendente libr. 6. verb. finita. Quod & tex. ille probat & deducitur ex dict. Clemen. 1. eod. ti. Vnde penden. lite inter præsentatos non currit patronis tempus ad præsentandum. Atq;Atque ita inibi glo. præcitata satis in specie diffinire videtur: & post eam Ioannes Andr. col. pen. Card. in opposi. post 9. q. in cap. 3. de iure patronatus. Idem Ioannes Andræ. in c. cùm vos. de offic. ordi. Cæsar Lambertinus in tract. de iure patronatus. 2. libr. 2. parte quæstion. 1. articu. 9. num. 16. & numer. 14. quorum opinio vera est, & æquitati potissimum accedit.

Ex his ergò deducitur, collatiōemcollationem beneficij apud curiam Romanam litigiosi mortuo vtroque litigatore, vel subrogationem altero mortuo, à summo pontifice factam absq;absque vlla mentione iuris patronatus laicorum, ad quos id pertinebat, minimè valere, atque ideò, vt collatio, vel subrogatio valida sit, necessariam fore derogationem expressam iuris patronatus laicorum. Quę quidem derogatio apud Hispanos admitti non solet: vt nōnon semel adnotauimus: idcircò hac in re oportet diligentissimè cauere, atq;atque expendere, ne vlla fraus fiat. Nam summus ecclesiæ Pontifex hisce de rebus consultus nōnon permittet ita passim patronorũpatronorum laicorũlaicorum iura tolli, & quandoq;quandoque prorsus abrogari.

Septimò quæritur de beneficijs pertinentibus ad ius patronatus, & præsentationẽpræsentationem alicuius fraternitatis laicorum, qui solent causa pietatis collegia quædam constituere, quæ nos Hispa

8

*ni cofradias appellamus, de quibus ipse tractaui quæstionem quandam in capi. officij. numero 12. de testament. Nam & horum laicorum ius patronatus ecclesiasticum esse & censeri, quoties fraternitas, seu collegium adhæret alicui ecclesiæ, à qua nomen accipit, & titulum: vt fraternitas sancti Petri: & sancti Michaelis in vrbe Toletana, probare conatur Cæsar Lambertin. de iure patronat. libr. 1. quæst. 1. arti. 10. nume. 4. idem ante ipsum tenuerat Hieronymus Paulus in pract. Cancell. folio mihi 41. versi. in causa mea maioricensi. qui loquitur in specie de iure patronatus competenti laicis magistris fabricæ alicuius ecclesiæ. Ego verò censeo, hoc ius patronatus, & ei simile, non esse ecclesiasticum, sed laicorum. Nam etiamsi hoc collegium causa pietatis constitutum adhæreat, & sit affixum alicui ecclesiæ, ipsi tamen, ex quibus collegium, & vniuersitas constat, & ad quorum voces, ac suffragia præsentatio fit, laici sunt |

p. 226

omninò, & ad hanc vniuersitatem laicorum pręsentatio pertinet, non ad eccl esiam, nec ad aliquam ecclesiasticam dignitatem. Sic sanè aliquot alijs rationibus adductis hanc opinionẽopinionem veram esse censet Felin. in tractatu quando literæ apostolicæ. limitatio. 4. & Rochus Curtius de iure patronatus. verbo. ius. quæstio. 7. 3. accessoria. numero 17. vnde omnia, quæ conueniunt iuri patronatus laicorum, erunt planè applicanda & aptanda huic iuri patronatus, competenti fraternitatibus laicorum, etiamsi hæc collegia adhæreant alicui speciali ecclesiæ. Atque ideò apud Hispanos non admittuntur derogationes, quæ fiunt in præiudicium præsentationis, quæ ad hæc collegia pertinent.

Octauò, ad eandem controuersiam alia suboritur dubitatio, An vbi apud sedem apostolicāapostolicam fuerit facta permutatio beneficiorum, & eius causa secuta sit collatio à Romano Pontifice obtenta

9

*sine consensu patroni laici, possit patronus laicus conqueri ratione huius tacitę, vel expressę derogationis? Qua in quęstione posset examinari difficilis illa disputatio, qua solet expẽdiexpendi. An permutatio absq;absque consensu patroni facta, vel eo non vocato, sit nulla ipso iure, vel eo contradicente per sententiam rescindenda? Quam equidem quęstionem tractauêre Fredericus in tracta. de rerum permut. quæstio. 30. & illîc Lapus in additionib. Panor. in cap. cùm dilectus. de iure patronatus. idem in c. significatum. de præbend. Imola in cap. vlt. column. 8. de rerum permut. Felin. in ca. cùm Bertol. colum. 5. de re iud. idem in c. quoniam. colum. 4. in prin. vt lite non contesta. Rota in nouis. 307. Ioan. And. & Francus in c. vno. de rerum permu. in 6. Abb. colum. 4. & Felinus numer. 19. c. cùm accessissent. de constitu. Decius consi. 224. Ioannes Lupinus in rubr. de donat. inter virum & vxorem. §. 22. colum. 3. Domi. consi. 50. Chassanæ. consil. 17. Aymon consi. 82. Ioannes Staphil. de literis gratiæ & iust. folio 56. colum. 2. Rochus Curti. in tracta. de iure patrona. verbo. Honorificum. quæstio. 3. omnium latissimè Cæsar Lambertinus de iure patrona. 2. libr. parte 1. q. 6. art. 6. Panorm. quæst. 5. nume. 7. versi. Item apertius. Petrus Rebuffus in praxi beneficiorum 3. part. signaturæ verb. & iuri patronatus. numer. 40. & in cap. de permutatione. numero 21. Nos tamẽtamen eam modò missam facimus, cùm solùm sit hoc in loco agendum de derogatione, quæ fit iuri patronatus laicorum. Omnes etenim conueniunt in hoc, quòd vbi permutatio fuerit facta sine consensu patroni laici, vel ecclesiastici: vel ipso iure, vel per sententiam rescindenda est, si patronus intra tempus datum ad præsentandum iustam contradicendi causam exposuerit. Iustitia verò huius causæ ad hunc effectum ex eo tantùm constat, quod permutatio non fuerit facta propter vrgentem ecclesiæ vtilitatem. Hæc siquidem iustificat permutationem absque patroni consensu factam: quod si hæc vtilitas maxima ecclesiæ deficiat, non erit satis, permutationem factam absque patroni consensu non esse in ecclesiæ damnum, neque ex ea nullum ecclesiæ præiudicium imminere: quia euidẽseuidens vtilitas ad hoc exigitur ipsius quidem ecclesiæ, sicuti latè deducit ex pluribus authoribus Lambertinus in dicto arti. 6. numero 30. & numero 38. vbi maiorem vtilitatem exigit ad hoc, vbi ecclesia habeat patronos laicos, quàm vbi patroni sint ecclesiastici. Cui distinctioni non admodum refragabor, nec ita strictè causæ necessitatem, aut vtilitatem exigam, modò illud constet, non aliter hanc permutationem inuitis, & contradicentibus patronis validam fore, quàm si ea facta sit in ecclesiæ magnam vtilitatem. Id etenim videntur Doctor. concedere, præsertim Panormitanus in dicto capitulo. cùm dilectus. Cardinal. in Clemen. vnic. quæst. 4. de rerum permutati. & idem in rep. c. quæsitum. de rerum permutatio. quæst. 36. & 37. Ægidius Bellamera decisio. 181. & alij pleriq;plerique ex modo citatis, quorum opinio ex eo potissimè admitti debet, quòd & multi constanter asseuerauerint, permutationem factam absq;absque patronorum consensu nullam esse ipso iure, & id indistinctè, atq;atque indiffinitè probant Calderi. consilio 2. de rerum permutatio. Ægidius à Bellamera decision. 179 & Paulus de Citadinis in tracta. de iure patrona. 6. part. arti. 9. quæstio. 52. Stepha. Caieta. in rep. cap. vltim. de electio. in 6. colu. 20. Tametsi frequentiori consensu, & communiori sententia receptum sit ex authoritate Rotæ & Fred. permutationem factam absque consensu patroni ecclesiastici, vel laici, nōnon esse nullam ipso iure, sed per sententiam posse rescindi, patrono ex iusta causa contradicente intra tempus datum ad præsentandum, secundum Rochum Curtium in dicto verbo Honorificum. quæstione tertia. & Felinum in tractatu quando literæ apostolicæ noceant patronis ampliatione 9. Quo in loco minùs diligenter asseuerat, ex hac opinione communi posse deduci, quòd valeat permutatio beneficij iuris patronatus laicorum facta Romani Pontificis authoritate, etiamsi nulla fiat mentio ipsius iuris patronatus laicorum, nec specialis derogatio. Nam permutatio beneficij iuris patronatus laicorum facta in curia Romana summi Pontificis authoritate, non præmissa mentione iuris patronatus laicorum, est nulla ipso iure in casibus, quibus apud episcopum, & ordinarium esset nulla: & deinde per sententiam erit rescindenda, quoties foret iudicis sententia infringenda, si facta fuisset apud ordinarium inferiorem: Quemadmodum iure probatur, & explicat optimè Cæsar Lambertinus de iure patronatus secundo libro, tertia parte quæstio. 9. articu. 12. |

p. 227

& Franciscus Pauinus in tractatu de potestate. cap. sede vacante. 2. quæstio. principali. versicu. adde etiam quòd non valet. idem probat Lapus allegat. 96. numer. 4. scribens, permutationem beneficij iuris patronatus laicorum factam in curia absque expressa mentione, & derogatione iuris patronatus non valere, & esse surreptitiam, atque ita pronunciatum fuisse à Gregorio xj. à quo nunquam potuit quidam Cardinalis obtinere, quòd ex causa permutationis fieret derogatio iuri patronatus laicorum.

His denique præmissis, quod attinet ad beneficia, quæ pertinent ad ius patronatus regium, ex peditissimum est in his Hispaniarum regnis non admitti permutationem, etiam authoritate summi Pontificis factam, etiamsi in specie derogetur iuri patronatus regio, nisi Regis cōsensusconsensus huic derogationi, ac permutationi accesserit. Idem practici ex edicto regio, & consuetudine respondebunt in alijs beneficijs, pertinentibus ad ius patronatus laicorum quorũcunquequoruncunque, in his casibus, quibus non potest permutatio fieri eis contradicentibus, & ideò vel sit nulla, vel per sententiam rescindenda. Nam derogatio, quæ in hoc casu fit iuri patronatus laicorum, minimè admittitur: ne fiat præiudicium præsentationi, quæ patronis iure competit, & facilimè tolleretur per varias, ac frequentes permutationes, absq;absque eorum consensu alioqui permittendas. Sic sanè Carolus Molinæus in regu. Cancella. de infirmis. numer. 32. scribit, apud Gallos non admitti has permutationes, quæ fiunt, etiam authoritate apostolica de beneficijs pertinentibus ad ius patronatus laicorum: tametsi multa ipse Carolus hac in quæstione addiderit, quæ vera iure nōnon sunt, nec tuta quidem: cùm nimis derogent summi Pontificis potestati. Vnde cautissimè sunt examinanda, quæ modò ad huius quæstionis examen, & decisionem adduximus: siquidem ex his satis constat, quando necessaria sit derogatio iuris patronatus laicorum, ad eorum consensum, alioqui necessarium, omninò excludẽdumexcludendum: & an sit admittenda in his Hispaniarum regnis. Quod si post scientiam huius permutationis patronus laicus intra tempus datum à iure ad præsentandum, nōnon contradixerit, receptum est frequentissimo Doctorum iudicio, permutationem validam fieri. Patrono autem contradicente, an possit ipse præsentare, vel clericus, qui ex causa permutationis renunciauerat beneficio, in id beneficium restitui. tradit Lambertinus de iure patronatus. libro 2. parte 1. quæstio 6. articu. 6. numer. 49. post Domin. in capitul. nemo deinceps. de electionib. in 6. colum. 4.

Eadem ratione non admittuntur apud Hispanos permutationes, quæ fiunt ab his, qui obtinent canonicatus & præbendas illas cathedralium ecclesiarum, quæ ex literis Romanorum Pontificum, & Tridentini concilij decreto, magistris, aut Doctoribus sacram Theologiam, aut ius pontificium profitentib. per electionẽelectionem sunt conferendę. Nam etiamsi authoritate Romani Pontificis permutatio fiat, supplicatio ad pontificem proponitur, & supersedetur executioni literarum apostolicarum propter publicam, & euidentem vtilitatem. Sic sanè permutationes istæ minimè admittuntur in beneficijs, quę patrimonialia dicuntur in diœcesibus Palentina, Burgensi, & Callagurritana, quod expressim Regio Caroli Cæsaris edicto cautum fuit anno 1548.

Nonò ad eadem regia edicta, & derogationem iuris patronatus laicorum illud palàm pertinet, quod nec per simplicem resignationem, nec item illam, quæ in fauorem alterius strictè, & præuia conditione fit, admittenda est, nec iure admitti debet collatio beneficij iuris patronatus laicorum absque eorundem consensu, quemadmodum satis iure constat, & adnotauit Deci. consi. 224. colum. 2. post Innocen. in c. vltim. de renunciatio. Abb. in c. significatum. de præbendis. vbi Imol. colum. 1. idem Abb. in capitulo de multa. column. 4. de præbend. Rochus de iure patron. verbo. Honorificum. quęstion. 3. Lambertinus 3. libro quæstio. 5. articul. 5. & nos alibi tractauimus. Quod si ex causa simplicis renunciationis fiat absque patroni laici consensu per summum pontificem beneficij collatio, cum speciali derogatione iuris patronatus laicorum, præmissa supplicatione ad pontificem, querela defertur ad regia prętoria, & illic literarum apostolicarum executioni supersedetur, siue sit ius patronatus regium, siue alicuius laici priuati. Et idem fit in beneficijs patrimonialibus, & canonicatibus, quæ per electionem sunt, Theologiam, & ius pontificiũpontificium profitentibus conferendi. Alioqui facilimè præsentationibus patronorum laicorum, & veteribus pontificum decretis, ac quarundam diœcesium circa benneficiabeneficia patrimonialia priuilegijs, & æquissimis consuetudinibus fieret præiudicium.

Decimò, præter ea, quæ iam explicuimus, suboritur & de pensionibus quęstio. Etenim ex beneficio iuris patronatus laicorum pensio iure cōstituiconstitui potest à summo pontifice, absq;absque ipsius pa

10

*troni consensu: quia per hāchanc pensionis cōstitutionemconstitutionem nulla læsio datur, nec contingit patrono, quo ad ius præsentationis: vt expressim tradit in hac quæstione. Petrus Rebuffus in praxi beneficiorum in 3. parte signaturæ, verb. & iuri patronatus. num. 28. & 48. latius Hieronymus Gig. in tract. de pensionibus. quæstio. 23. cuius rationes in hoc tendunt, vt constet, posse constitui pensionem ex beneficio iuris patronatus laicorum absq;absque patroni consensu in omnibus casibus, quibus ex alijs beneficijs iure constitui |

p. 228

potest. Sed & potissimum adducit ipse Hieronymus Gigas textum in c. penu. de iure patro. quo probatur, posse rectorem alicuius ecclesiæ præsentare aliquem clericum, absq;absque patroni cōsensuconsensu, vt sacris ordinibus donetur, ad titulum illius beneficij: nempe ad hoc, quòd ex reditibus percipiat alimenta, & sibi victum necessarium. Hæc verò inductio minimè sufficiens est, si exactè consideremus verum intellectum textus in d. c. penul. Nam vbi rector beneficij absque patroni cōsensuconsensu clericum aliquem pręsentauerit ordinandum ad titulum illius beneficij, mortuo rectore, eiusdem successor à patrono præsentatus, & ab episcopo institutus, non tenetur ex reditibus beneficij clerico à rectore præmortuo præsentato aliquid dare. Esset enim tunc grauis læsio ipsi patrono, cui competit ius præsentandi, si ab eo ad beneficium vacans præsentatus onus hoc subire teneretur. Sic sanè Panorm. colum. penul. post gl. & alios ibidem intellexit text. in d. ca. penul. Cui equidem interpretationi & illud accedit, quòd licet rector ecclesiæ possit absq;absque patroni consensu vicarium temporalem, vel ad vitam ipsius rectoris constituere. glo. in ca. ad hæc. de offic. vicar. & ibi Doct. Henric. Abb. & alij in d. c. penu. Card. in Clemen. vni. quæst. de offic. vicar. Rochus 12. de iure patronat. verb. honorificum. q. 3. Cæsar Lambert. de iure patro. libr. 3. quæst. 5. articul. 7. tamen non poterit idem rector absq;absque consensu patroni, etiam authoritate episcopi perpetuum vicarium ad ecclesiæ ministerium eligere. Quemadmodum sentiunt præcitati Doctores, & in specie tenent Card. in d. quæst. 12. Panorm. in d. c. pen. colum. vlt. & Lamber. in d. artic. 7. Ergò ex his deducitur, non esse leuis momenti, Iæsionem istam, quæ patrono infertur, ex eo, quòd beneficium, ad quod ipse ius habet præsentandi, efficiatur obnoxium solutioni pensionis annuæ: & ideò necessarius erit patroni consensus, nec sufficiet rectoris voluntas, vt pensio perpetua, scilicet, ad vitam pẽsionarijpensionarij soluenda, constituatur super eodem beneficio. Derogatur etenim iuri præsentandi, si reditus beneficij, ad ꝙquod præsentatio cōpetitcompetit, fuerint diminuti. Vnde in hac q. tria, vel quatuor erunt adnotanda.

Primùm, Quod sit necessaria mentio specialis iuris patronatus laicorum in literis apostolicis, in quibus pensio constituitur ex reditibus beneficij iuris patronatus laicorum, quod probat Hieronym. Gigas in d. tract. de pension. quæst. 24. Quo loco sentit, in his pensionibus constituendis aliquantulum derogari iuri patronat. laicorum: cùm alioqui non esset necessaria mẽtiomentio, quam ipse Gigas in hisce literis aposto licis requirit.

Secundò est obseruandum, non admitti apud Hispanos constitutionem pensionis in his beneficijs, & dignitatibus, quæ pertinent ad ius patronatus regium, nisi ipsiusmet Regis consensus accesserit summi Pontificis concessioni, & pensionis constitutioni. Idem & apud Gallos exacta diligentia seruari tradit Caro. Molin. in reg. Cancel. de publ. resignat. nu. 226.

Tertium, quod in hac cōtrouersiacontrouersia tractari potest, pertinet ad alia beneficia, quæ censentur, & sunt iuris patronatus laicorum priuatorum. Nam vbi pensio constituatur à summo pontifice causa dirimendæ litis, quæ Romæ tractabatur inter duos, præsentatos à patronis discordibus, iusta videri potest pensionis cōstitutioconstitutio, etiam sine consensu laici patroni, ex his, quæ diximus superius hoc in capite q. 6. versi. quartus. In alijs verò casibus non solet summus PōtifexPontifex pensionem constituere, nisi ex causa permutationis, renunciationis, vel similis actus, in quib. derogatio nōnon admittitur in his regnis Hispaniarum in damnũdamnum, & læsionem iuris patronatus laicorum.

Quartò, Quoties pensio in titulum beneficij datur, & constituitur, etiam per Romanum Pontificem, ex reditibus beneficij pertinentis ad ius patronatus laicorum: tunc omnia sunt examinanda & censenda: vt censeri, & iudicari debet ipsummet principale beneficium, tàm quoad derogationem, quàm quo ad alia, quæ solẽtsolent in quæstionem incidere. quod notat Hiero. Gigas in d. q. 23. ad finem. textus optimus in dict. cap. penultim. de iure patrona. Nam licet pensio, vt frequentissimè constituitur loco beneficij in stipendium pauperum clericorum secundum Gomet. in regul. de annali possessore, qu. 21. non sit propriè beneficium: tamen vbi constituitur in titulum beneficij, cum onere alicuius ministerij ecclesiastici, tunc beneficium ꝓprièproprie dicitur: & leges consequitur beneficij ecclesiastici: vt notant Card. in Cle. 1. §. eadem. de supplen. neglig. præla. tradit Hiero. Gig. de pẽsionpension. quæst. 1. quibus accedit optima glo. in Clemen. vl. verb. quodcunq;quodcunque. de vita & honest. cle. cuius meminit Ioan. Staph. de literis gratiæ, & iust. fol. 107. colum. 2. & sensit idem fol. 22. text. opt. vbi Panor. in ca. conquerente. de cler. non residentibus. Igitur in constitutione huius pensionis, quæ in titulum beneficij datur, absque patroni laici consensu, palàm derogatur iuri præsentandi: & ideò quæ vel iure communi vel consuetudine, aut regijs edictis sunt inducta circa derogationem iuris patronatus laicorum, itidem erũterunt obseruanda, & in hac pensionis constitutione.

Quintò illud est satis expeditum, quod in beneficijs patrimonialibus nulla pensionis constitutio apud Hispanos admittitur: cùm ea tendat in maximum grauamen clericorum patrimonialium, quibus beneficia illa sunt secundum dignitatem doctrinæ, & morum liberè absque vllo onere conferenda. Idem erit in canonicatibus, qui conferri debent ex veteri instituto |

p. 229

magistris, & doctoribus. Atque ita passim receptum est: idq́ue deducitur ex regio edicto, quod de patrimonialibus beneficijs decretum fuit anno domini M. D. XLIII. Nec vidi vnquam à summo pontifice pensionem ex his beneficijs constitui, nisi causa litis dirimendæ, quæ absque vlla fraude inter electos, aut institutos tractabatur. Qua in re oportet diligenter inquirere, & examinare, ne fraus vlla fiat veteribus huius regni priuilegijs, antiquis institutis, & iure legitimo inductis consuetudinibus.

Vndecima quęstio ad vniones pertinet, quę quandoq́ue fieri solent authoritate apostolica, vel

11

*ordinaria. Nam per episcopum vniri non potest beneficium aliquod alteri absque consensu illius, qui habet ius conferendi, eligendi, vel præsentandi, siue sit patronus ecclesiasticus, siue laicus: Quemadmodum probatur ex gloss. verb. rector. & illîc Abb. Cardin. opposit. 3. & quæstion. 14. in clement. vltim. de rebus ecclesi. Abb. columna secunda. & alijs in capit. cùm accessissent. de constitut. Socino consil. 1. colum. 2. libro 3. Rocho de iure patronat. verbo honorificum quæst. 3. Decio in consil. 174. colum. vltim. Lamberti. de iure patronat. libro 3. quæstio. 6. articul. 2. Qui tamen fatetur post alios, posse hanc vnionem fieri authoritate summi pontificis, modò fiat expressa mentio iuris patronatus laicorum, quoties per vnionem tollitur ius præsentandi, aut eidem derogatur. Et hæc est communis opinio. Quo fit, vt in literis apostolicis, quibus ecclesia iuri patronatus laicorum ita vnitur alteri, quòd iuri præsentandi derogatio fiat, eadem sint omninò obseruanda, quę iure pontificio, praxi, & consuetudine, atque regijs edictis obseruanda sunt, & obseruari solent in derogationibus, quæ fiunt iuri patronatus laicorum: sic etenim vel ratione surreptionis, aut supplicationis ad summum pontificem proponendæ obuiam iri poterit damno & læsioni, quæ patronis laicis ex vnione ecclesiarum, quo ad ius præsentandi contingere possunt.

Duo decimò adnotandum est diligenter, nullum fieri patronis laicis grauamen, nec vllum damnũdamnum dari, etiam quo ad præsentationem, vbi summus ecclesię pontifex electum episcopum instituerit aut confirmauerit, cum retentione beneficij alicuius, quod is obtinet, & alioqui proximè vacaturum erat per consecrationem iuxtà capitul. cùm in cunctis. de electio. Nam, etiamsi hoc beneficium pertineat ad ius patronatus laicorum, cum nondum vacauerit, poterit Papa etiam absque speciali derogatione & expressa mentione dispensare, vt electus illud obtineat simul cum episcopatu: nec per hoc derogatur iuri patronatus laicorum. Quia patronus non habet pręsentandi ius, quo ad effectũeffectum, donec beneficium vacauerit. Papa verò impediat per dispensationem vacationem illam, & ideò nullam læsionem patronis infert, nec iuri præsentandi derogatur: quemadmodum probant Rota. 381. in nouis. Feli. in tract. quando lite. apos. noceant patron. limitat. 5. Io. Staphilæ. de literis gratiæ, & iustit. fal. 56. vers. quartus, & vltimus. Rochus Curti. verb. honorificum. 4. quæsti. principali. Cæsar Lamberti. de iure patronat. 2. lib. 3. part. q. 9. articul. 19. Et licet Aret. & quidam alij ab eis citati contrarium scrip serint, asserentes, hanc dispensationem non esse validam, nisi expressa fiat mentio iuris patronatus laicorum: prædicta opinio verior est, & magis communis: ex qua constat, hanc dispensationem validam esse, etiam si generaliter fiat nulla adhibita, nec adscripta mentione iuris patronatus laicorum. Quibus quidem laicis nulla in hac specie læsio ex hoc contingit, nec eorum iuri patronatus derogatur: atq;atque ideò multa cessant, quæ sunt derogatione iuris patronatus laicorum alioqui statuta.

Hæc verò scripsimus, vt faciliùs, & commodiùs, percipere quis valeat, quæ in hisce controuersijs regij consiliarij passim in praxi hactenùs obseruauerint, & obseruent: non quo arbitremur, vel in minimis executionem literarum apostolicarum impediendam fore. Hoc etenim & catholica regia maiestas animo Christianissimo exhorret, multisq́ue legibus, & edictis præcauendum esse omninò censuit, pœnisq́ue decretis puniendos esse frequentissimè constituens mandatorum apostolicorum transgressores: Idemq́ue sollicitè, ac diligenter apud regia Hispaniarum prætoria, pium ipsum Regis zelum exequẽtesexequentes, quotidiè conamur efficere: In aliquot tamen casibus, quibus hæc respublica existimat, & experimento cognouit, maximè lædi, & multorum hominum suggestionibus, falsisq́ue precibus grauari, per supplicationem multis nominibus obsequentissimam ab ipso sanctissimo pontifice remediũremedium sperantes.

Covarrubias ...: Opera Omnia

THEMA CAP. XXXVI

SVMMARIA.