Covarrubias y Leyva: Opera Omnia - The School of Salamanca

CAPVT XI.

SCIO semel in forensi exercitatione controuersum fuisse, cùm essent literę requisitionis solennis decretæ, & iudicibus quibusdam destinatæ. Contigit etenim iudicem requirentem ante harum literarum p̃sentationempresentationem. & publicam cognitionem, mortem obijsse, vel officio publico functũfunctum, aut priuatũpriuatum |

p. 59

esse. Nam quidāquidam existimârunt, nōnon teneri iudicẽiudicem qui modo post obitũobitum, aut priuationem iudicis requirentis admonetur, & requiritur, easdem literas, quas requisitorias dicimus, exequi, & effectui mancipare, quasi vires harũharum literarum defecerint omninò, deficiente munere, & officio publico apud ipsum iudicẽiudicem requirentẽrequirentem integrare, ad exemplũexemplum iudicis delegantis, & delegati. Cùm officium delegati expiret, mortuo re integra delegante. c. gratũgratum. de of. delega. l. & ꝗaquia. ff. de iuris. om. iud. §. item si adhuc. insti. mand. l. mandatum. C. mandat. l. si quidāquidam. C. de acti. & oblig. Nos verò Contrarium respondimus, ac

1

*modò idem respondemus dubiò procul censentes, teneri iudicẽiudicem requisitum has literas in hac specie exequi, nec posse hāchanc executionẽexecutionem effugere ea ex causa, quòd iudex requirens ante requisitionẽrequisitionem mortẽmortem obierit, vel officio publico fuerit functus. Hanc verò sententiāsententiam, ne quis eāeam in dubium reuocare contendat, aliquot rationibus comprobare conabimur.

Primum in eius probationem adducentes tex. Iurisconsulti in l. fundi venditor. §. vlt. ff. de acquiren. possess. ita enim inquit Pomponius. Item si amicus venditoris, mortuo eo, prius quàm id sciret, aut non prohibentibus hæredibus id fecerit, rectè possessio ei tradita est. Sed si id fecerit, cùm sciret dominum mortuum esse, aut cùm sciret, hæredes id facere nolle, contrà erit. Hactenus Iurisconsultus, ex quo passim Doctores adnotârunt, mandatum ex causa necessaria nōnon expirare, morte mandantis re integra. Nam qui vendiderat fundum, mandauit amico, vt eũeum traderet emptori, & tamen ante traditionem, mortuo vẽditorevenditore, respondit IuriscōsultusIurisconsultus, mandatarium ignorantem mortem, vel nōnon prohibentibus hæredibus, rectè tradere emptori possessionem fundi venditi. Qua ratione præmissam opinionem Bart. & alij probârunt in d. §. vlt. glo. in l. eius qui in prouincia. §. quas verò. versi. nam & si tibi. & ibi Bar. & alij. ff. si certum pe. glo. Bar. & Albe. in l. 2. §. sed si quis. ff. de donatio. Romana. consil. 202. Francus in c. si super gratia. de offi. delegat. in 6. Henri. in capitu. quoniam Abbas. de offi. delegat. Hyppol. Sing. 44. Bald. in l. mandatum. C. mandat. quarta oppositione. Imola. in l. cùm pater. §. Mæuio. ff. de legat. 2. Quorum opinionem sequuntur, ac fatentur Communem esse Iason in l. more. num. 62. ff. de iurisd. omn. iud. Aretin. & Claudi. in d. l. fundi venditor. §. vltim. ff. de acquiren. posses. Cui sententiæ patrocinari videtur text. in d. ca. si super gratia. Igitur cùm iudex requirens, teneatur omninò pro executione iustitiæ literas iudici requisito destinare, & sic teneatur in specie, istum actum ei delegare, committere, aut saltem eius ministerio agere, manifestum fit, non cessare, nec finiri mandatum istud, per mortem iudicis requirentis, nec per officij functionem, priuatione aut amotione secuta.

Hæc verò ratio, etiamsi COMMVNIS sit, Com

2

*muniq́ue omnium consensu probetur, dubia nihilominus est. Nec enim satis iure probatur, mandatum ex causa necessaria procedẽsprocedens, morte mandantis non expirare, nec extingui. Siquidem in dicta l. fundi venditor. § vltimo. hoc nequaquam constat. Imò fortassis contrarium si quis diligenter obseruauerit, quid Iurisconsultus responderit. Primum equidem apparet ex eo responso, non rectè tradi possessionem à mandatario, qui sciuerit mandatorem mortem obijsse: ergò dubio procul palam est, mandatum illud morte extinctum, alioqui posset mandatarius certus de morte mandatoris exequi mandatum, & possessionem tradere. Sic sanè glossa in lege. sed interim. §. si vxor. versic. condictione. ff. de donation. inter virum & vxorem. expressim notant ex dicta lege. fundi venditor. §. vltimo. mandatum morte mandantis reuocari. Nam cúm mandantis mors, non inducit mandati reuocationem, minimè necessaria est distinctio illa, vtrum mandatarius resciuerit mortem mandatoris, an non: quæ tamen traditur in dicto §. vltimo. quemadmodum in mandatis, quæ morte non extinguuntur. Probatur in lege mortis causa capimus. §. Titia. ff. de donatio. causa mort. lege si verò non remunerandi. §. vltimo. ff. mandati. not. Bartol. in lege secunda. §. sed si quis. ff. de donationib. fit tandem ex his, non probari in dicta lege fundi venditor. §. vltimo COMMVNEM conclusionem, quæ tamen alibi quod ipse sciam, nusquam probata, iuris vtriusque regulam contrariam omninò habens, erit profectò facilimè refellenda, nec iure poterit admitti. Nec quicquāquicquam refert, quod Bar. Angel. & Alexan. in dict. l. fundi venditor. §. vltim. & Iaso. in dicta l. eius, qui in prouincia. §. quas verò scripserint, apud Iurisconsultum alternatiuam adsumi pro copulatiua, vt mandatarius, qui mortem mandantis sciuerit, & ab hæredibus fuerit prohibitus possessionem tradere, non rectè eam tradiderit, quasi mandatum modò per prohibitionem hæredum expressè reuocetur, nondum morte mandatoris extinctum. Quæ quidem interpretatio, maximam vim & violentiam infert Iurisconsulti responso, in quo non temerè bis alternatiua dictio continetur, iuxta propriam eius potestatem, & significationem, nisi quisquam allucinetur, omninò intelligenda, cùm & in priori parte alternatiua propriam vim habeat, sicuti ab omnibus receptum est, qui fatentur, rectè à mandatario possessionem traditam fuisse, cùm is nondum sciuerit mortem mandatoris, etiamsi hæredum consensus expressus, vel tacitus non accesserit: Idcircò, si post mortis scientiam, etiam non prohibentibus hæredibus mandatarius rem tradiderit, non erit rectè tradita possessio, secundum veram, & propriam præcitati responsi inter|

p. 60

pretationem, quicquid alij fuerint hac in quæstione commenti, sed & COMmunis conclusio adhuc non probatur in d. ca. si super gratia. de offic. delegat. in 6. Nam ea decisio specialem rationem habet, propter executionem gratiæ, quæ semel à summo Pontifice concessa, eius morte non finitur, imò valida manet, & ideò ne frustranea sit, executor datus, poterit mortuo Romano Pontifice, qui eam concessit, eandem executioni mandare. Nec in eo casu scientia mortis impediret gratię executionem, cum etsi executor sciuerit Romanum PontificẽPontificem mortẽmortem obijsse, nihilominꝰnihilominus poterit gratiāgratiam ipsam exequi, secundum CōmunemCommunem illius capitis interpretationẽinterpretationem. Quod non ita erit admittendũadmittendum in specie iurisconsulti in d. l. fundi vendi. nisi quis velit temerè à propria dictionũdictionum significatione discedere. Deinde illud est iuris cōstitutissimiconstitutissimi, mandatum morte mandantis finiri re integra, etiam ipso mādatariomandatario mortem ignorante. tex. in signis. in §. rectè. Instit. de mandato. l. inter. in princ. ff. mandat. notant glo. & omnes in l. mandatum. C. mandat. l. eius qui in prouincia. & ibi Alexan. & alij Communiter. ff. si certum petat. l. si quis. §. morte. ff. mandati. glo. in Clement. 1. verb. teneant. de renuncia. Idcircò non video, quid referat, aut quia ex causa in d. l. fundi venditor. §. vlti. scientia vel ignorantia mortis consideretur, si ibidem de mandati reuocatione tractaretur. Nihil enim ad mandati reuocationem pertinet scientia mortis, vt probauimus. Igitur cùm à Iurisconsulto distinguatur scientia mortis ab ignorantia, planè cōsequiturconsequitur, ab eo nōnon tractari, nec ambigi, an mandatum in eo casu fuerit per mortem mandātismandantis reuocatum. Hin sanè fit. Iurisconsultum tantùm respondisse, possessionem rectè traditam fuisse à mandatario ignorante mortem mandatoris, etiamsi mandatum iam morte finitum fuerit, nōnon tamẽtamen dominium, ad exemplum eius procuratoris, qui expressam mandati reuocationem ignorans bona fide rem tradiderit: transfert enim is possessionem. l. mandatum distrahendorũdistrahendorum. ff. mandat. Dominium autem nusquam transfertur à procuratore, cuius mandatum reuo catum est, etiamsi ipse bona fide rem tradiderit minimè certus de reuocatione. tex. in d. l. eius, qui in prouincia. §. quas verò. glos. & omnes in Clem. vni. verb. teneant. de renũrenun. optimus tex. in l. Papinianus. ff. de publi. in rem actio. & in l. 2. §. sed si quis. ff. de donatio. hæc deniq;denique aduersus Communem sententiam adnotauit Petrus Stella in interpretatione dictæ l. Papinianus. quo in loco à Iasone discedit, qui in dic. §. quas verò. Communem opinionem veram esse censet, etiam in reuocatione expressa, vt tandem mandatum ex causa necessaria, etiam re integra minimè expiret per expressam reuocationem. Quod probat authoritate text. in d. l. Papinianus, & tamen in eo casu, res non erat integra. & ideò mandatum non potuit reuocari adhuc expressè, quia re non integra mandatum etiam expressè reuocari non potest, saltem regulariter. glo. in l. si pater. C. manda. probaturq́;probaturque in d. §. rectè. primo responso. Et ideò non satis vrget pro Iasonis opinione locus ille Iurisconsulti. Imò Iasoni refragatur tex. in dict. l. fundi venditor. §. vlt. vbi mandatum processit à causa necessaria, & nihilominùs expirat, & finitur expressa reuocatione hæredum, qui quantum ad reuocationem expressam mandati, non habẽthabent maiorem potestatem, quàm mandans ipse, si viueret. l. in his. §. non debeo. ff. de regu. iur. l. cũcum hæres. ff. de diuers. & temp. præscript. Ergò si in di. §. vlti. potuit hæres mandatum ex causa necessaria datum, post mortem mandatoris reuocare, poterit & ipse, qui mādauitmandauit, viuens, idem agere. Quamobrem Iasonis opinio non iniuria refellitur. Ex quibus non omninò certum sit, ꝙquod ex dict. l. fundi venditor. §. vlt. secundum Communem interpretationem adduximus pro ea sententia, quam probare hoc in loco instituimus, tametsi ea opinio Communis, & receptæ sententiæ authoritatem habeat.

Secundò hoc ipsum probatur authoritate Bart. in l. & quia. ff. de iurisd. omnium iudic. aut potiùs in l. more. numer. 6. qui scribit, nuntium, cui est mandatum missionis in possessionem iniunctum, & decretum, posse, mortuo mandante, eandem possessionem tradere, & illud mandatum exequi, ea equidem ratione, quòd hoc in casu nulla fiat delegatio iurisdictionis, aut potestatis, sed potiùs excitetur officium illius, qui potestatem aut iurisdictionẽiurisdictionem habebat, alteriùs mandato subordinatam. Quam opinionẽopinionem Bar. sequuntur Imola & Aretin. in d. l. fundi venditor. §. vlt. Angel. in l. per epistolam. ff. de acquir. hæred. Feli. in c. relatum. in fine de offi. delega. Atq;Atque eandem esse Communem asseuerant Iason, & Purpurat. col. penu. in d. l. & quia. Sic deniq;denique in præsentiarum, officium iudicis iurisdictionẽiurisdictionem habentis excitatur, & requiritur ad executionem eius, quod alter diffiniuit, & pronuntiauit. Vnde nulla hoc in casu contingit, nec cōstituiturconstituitur delegatio, quæ hunc effectum habeat, vt morte delegantis expiret.

Tertiò eidem opinioni suffragatur textus, mihi satis elegans in Authent. vt nulli iudicum. §. & hoc verò iubemus. versi. si verò. Quo in loco apertius multò probatur conclusio hæc, quāquam in d. l. fundi venditor. §. vlt.

Quartò eadem sententia probatur authoritate Pauli, Ang. Aret. & aliorum in d. l. fundi venditor. §. vlt. qui expressim asserunt, non extingui morte mandātismandantis, etiam re integra, mandatum, quo iudex, qui sententiam tulerit, eius executionem alteri commiserit. Par etenim ratio esse videtur, & in executionibus instrumentorum, quæ iure regio paratam habent executionem: quemadmodum explicat Rodericus Xuarez |

p. 61

in l. post rem. ff. de re iudic. in Commentarijs ad legem Regiam.

Quinta ratio poterit in hunc modum adsumi ex dict. cap. si super gratia. de officio delegat. in 6. Etenim hęc commissio fit ad executionẽexecutionem actus principalis iam perfecti, vt patet: commissio autem huiusmodi morte committentis minimè extinguitur, vt Romanus Pontifex ibidem respōditrespondit: ergo & in proposita quæstione, morte, aut remotione iudicis cōmittentiscommittentis, nequaquam extinguitur.

Postremò illud his accedit, quod huiusmodi commissiones, nomine dignitatis, quæ nusquam moritur, fieri videntur, quemadmodum apparet ex his, quæ nos latiùs adnotauimus in cap. requisisti de testamen. & ideo non extinguuntur morte committentis. argumento adsumpto à c. quoniam Abbas. de off. deleg. Non tamen inficior rationem istam, quoad quæstionem propositam, non omninò certam esse. Cùm & potestas delegati, finiatur prorsus per mortem delegantis re integra contingentem, etiamsi delegatio fiat ratione & causa dignitatis, quam ipse delegans obtinet, nisi expressim solius dignitatis nomen foret adscriptum ex his, quæ traduntur in cap. si gratiosè de rescript. & in capitul. si super gratia. de offic. delegat. in 6. His ergo rationibus, ni fallor, præscripta sententia probari iure poterit, eaq́;eaque potissimè congruit publico iustitiæ ministerio, ob varias, ac sæpissimè contingentes iudicum mutationes.

Cæterùm cùm in capite proximo de causis ciuilibus actum fuerit, par est, & modò de criminalibus agere, vt in his causis explicemus, quando remissioni locus sit, & quonam pacto literæ istæ, quas requisitorias dicimus, sint accipiendæ, & obseruandæ. Illud etenim receptum est, quod ratione criminis commissi, quis forum

3

*sortitur, & habet in eo loco, vbi delictum commiserit, tametsi alias ibidem ex ea causa non posset in iudicium vocari, nec forum sortiretur, text. est in l. 1. C. vbi de crimi. agi opor. capit. 1. vbi glos. & omnes de raptorib. l. solent. ff. de custo. reo. gl. in l. à diuo Pio. §. sententiam. ff. de re iudicat. cap. vlt. & ibi glo. de foro competen. Cuius decisionis plures rationes constitui solent, quas ipse nequaquam omittam, vel ex eo, quod necessariæ sint ad intellectum eorum quæ statim sunt exponenda.

Primùm enim maximè congruit Reipublicæ, scelera eo in loco publicè puniri, in quo fuerint perpetrata propter exemplum, vt qui nondum deliquerũtdeliquerunt à criminibus abstineant, delinquentium punitione territi. l. capitalium. §. famosos. ff. de pœnis. Clemen. 1. de off. ordin. capit. quapropter. 2. quæst. 7. capitul. ad liberandum. de iudæ. capit. 2. de calumniatori. Quibus accedunt, quæ nos ex Diuo Thoma, & Aristotele adnotauimus in c. Alma mater. in prin. num. 9. idcircò qui deliquit, est puniendus, vbi crimen commiserit. tex. optimus in Authen. vt nulli iudicum. §. si quis verò comprehensorum. Et in Authen. vt omnes obediant iudici. §. hoc considerantes. l. si cui. §. vltimo. & l. vltima. ff. de accu. c. si ille 23. q. 4. Est & alia eiusdem sanctionis & instituti publici ratio, quod Respublica illa, in cuius territorio delictum est perpetratum, absq;absque dubio speciali iniuria afficitur, vt cōstatconstat, cùm magistratus illius maximè offenduntur, quibus conuenit prouinciam malis hominibus expurgare, ne ab his quieta hominum vita illius Reipub. quæ illis extitit delegata passim turbetur, & ideo par est, quòd his iudicib. conueniat eorum criminum punitio, vt publica fiat vindicta, & deniq;denique satisfactio illi Reipublicæ, quæ læsa fuit, vtq́;vtque in ea tutior sit inter improbos innocentia. l. 3. & l. congruit. ff. de officio præsid. capitu. factæ sunt leges. 4. distinct. Tertia his adnectitur ratio ex eo, quod punitio scelerum admodum necessaria Reipublicæ, faciliùs fit, ac commodiùs de criminis authore discutitur, si ea causa in loco delicti commissi examinetur, nam si alibi foret examinanda, quotidie manerent scelera impunita, propter occultam authorum cognitionem, quæ difficilimè posset in lucem prodire, si in loco delicti non ageretur de criminis eiusdem punitione. Quod satis constat, & notatur in d. §. hoc considerantes. in Auth. vt omnes obed. iud. Est & quarta ratio, quia iniuriam passi, & coacti eius publicam vindictam in alieno territorio prosequi, præsertim apud iudicem illius loci, cuius incolæ sunt, & in quo domiciliũdomicilium habent delinquentes, omitterent profectò publicāpublicam istam vel priuatam accusationem, quam prosecuturi sunt multis expensis in eo loco, vbi qui iniuriam intulerunt, amicos & cognatos habent: Atq;Atque ideo parum essent tuti, nec temerè incerti de iustitiæ ministerio: quemadmodum & in dicto §. hoc considerantes, insinuatur. Hæ sanè rationes deducũturdeducuntur ab his locis, quę modò adduximus, earumq́;earumque meminit optimè Iac. à Bello visu in cap. Romana. §. contrahentes. nu. 110. de for. compet. in 6. Quibus exactè, ac diligenter præmissis plura sunt in præsenti tractatu exponenda, quæ potissimum erunt conducibilia huius tractatus examini, & veræ cognitioni.

Primùm, si prænotatæ rationes considerentur, manifestum erit, in animæ iudicio neminem ratione delicti forũforum sortiri, nec illius subditum ea ratione fieri, cuius alioqui iure non esset. Quam opinionem probant & sequuntur glos. in c. placuit. in 1. 16. q. 1. Anch. in rep. cap. postulasti. nu. 15. de for. compe. 3. opposit. Abb. & Anania col. 3. in c. 1. de rapto. & idem Abb. in cap. vltim. num. 7. & in cap. cùm contingat. num. 29 & in c. si quis contra. nu. 50. de for. comp. idem Abb. in c. quod autẽautem. de pœnit. & remis. & in c. |

p. 62

4

*cùm ab ecclesiarum prælatis. col. 3. de offi. ord. Rom. in Sing. 459. Rochus Curt. in capit. vlt. de consuetu. folio paruo 72. colum. 2. qui fatetur, hanc opinionem COMmunem esse, Idem asseuerant Panor. & Ananias in d. §. cap. 1. de rapto. QuorũQuorum opinio ex eo constat, quòd omnes rationes superiùs traditæ, quoad forum iudiciale, & exteriùs, omninò cessant in foro consciẽtiæconscientiæ & interiori, vt manifestè apparet, Oportet enim proprium sacerdotem oues sibi commissas diligenter, & interiùs agnoscere, vt medelam ægris adhibere valeat, quarum cura ab eius regimine pendet, ac deinde in animæ iudicio tantùm agitur de satisfactione eius iniuriæ, quæ Deo fit, & ideo de ea tractauit ille iudex, qui constitutus est in illo diuino interiori iudicio. Ex quibus, & alijs, quæ à prædictis deduci poterunt, probatur isthæc COMmunis sententia, quicquid in contrarium tentauerit Palud. in 4. sent. distin. 17. q. 3. col. pen. post Hostien. in summa tit. de pœnit. §. cui confitendũconfitendum. versic. quintò ratione delicti. & responderit regia l. 22. tit. 4. parti. 1. Quo in loco decisum extat, posse peccatorem confiteri peccatum, quo ad absolutionem interiorem illi sacerdoti, in cuius parochia deliquerit, si voluerit, quasi liberum sit ei, confiteri illud crimen proprio sacerdoti, vel ei, in cuius parochia delictũdelictum commiserit. Ego priorem opinionem adeo veram esse censeo, vt constanter asseuerẽasseuerem, teneri quempiam proprio sacerdoti confiteri crimen illud, quod intra parochiam alterius perpetrauerit. Sic sanè & Andræ. Alciat. in d. cap. 1. de off. ord. num. 70. sequitur glos. in dict. cap. placuit. cui maximè suffragatur, quod non dicatur propriè alteri subditus, qui intra illius territorium deliquit, cùm propriè subditus dicatur, & sit ratione domicilij & habitationis. gloss. celebris in Clem. vnic. de foro competen. verb. subditos. quam ibi Docto. probârunt, & Francus in capit. cùm nullus. colum. 2. de tempor. ordina. in 6. Barbat. in c. nonnulli in princip. colum. vltim. de rescript. Felin. in cap. 1. colum. vltim. de sponsalib. Abb. in c. 1. colum. vlt. & Fel. in. capit. vltim. num. 23. de for. comp. glo. Panorm. & Fel. in c. nuper. de senten. excom. Propriè verò subditum exigi cẽseocenseo à canonibus ad hanc fori, & iudicij interioris iurisdictionẽiurisdictionem ex his, quæ notantur in cap. omnis vtriusque. de pœnitent. & remiss. Igitur quid intersit inter iudicium animæ, & tribunal exteriùs, hinc palàm constat. Sed & multa sunt alia, quæ ad hanc rem pertinent, & ideo quantum ad forum exteriùs pertractanda.

Secundò illud est præ cæteris obseruandum, in criminibus locũlocum esse remissioni, & delinquentem remittendum esse, ad locum delicti, vt ibi puniatur ad illius Reipublicæ læsionem compensandam, & in aliorum exemplum, Probatur hæc conclusio in capitu. 1. de raptor. & in Clem. pastoralis. de re iud. quibus in locis. glo. hoc ipsum adnotauit. verb. de more. textus est ad idem in Authen. vt nulli iudic. collatio. 9. §. si quis verò comprehensorum. l. si cui. §. vltim. & l. vlt. ff. de accusat. gloss. & omnes in l. à diuo Pio. §. sententiam Romæ. ff. de re iudica. notatur in dict. cap. vltim. de foro competent. Idem fermè probatur in his locis, quorum meminimus ad illud constituendum, quòd ratione delicti quis forum sortiatur. extat & ad hoc elegans regia l. 2. titul. 17. libro 8. ordinationum regiarum.

Tertiò, iure verum esse apparet, remissionem esse faciendam ad locum delicti, etiamsi ipse delinquens exemptionis priuilegium habeat. Qua de re est egregia & elegans Pontificis responsio in cap. 1. de priuileg. in 6. de cuius intellectu

5

*nunc est oportunè tractandum. Nec enim priuilegium alicui datum etiam exemptionis, per delictum amittitur, & ideo primò est adnotandum text. in dict. capit. 1. non obtinere, quoad priuilegium exemptionis, seu iurisdictionis iure communi concessum, & sub eodem iure comprehensum, atq;atque ita clericus ratione delicti, non poterit à iudice seculari puniri. Auth. clericus. & Authen. causa. C. de episcop. & cleric. idem erit in similibus priuilegijs, quæ clarissimis viris, & militibus iure conceduntur: Sic nec locus erit prædictæ decisioni, vbi priuilegium exemit quem à certa specie iurisdictionis, nempe à seculari, tunc etenim ratione delicti, non est quis per iudicem secularem puniendus: quod omnes fatentur. Idem deniq;denique erit, quoties priuilegio quis eximitur ratione personæ à iudicibus ordinarijs. Nam etiamsi exemptus delictum commiserit, non poterit à iudice illo, à quo alioqui exemptus fuerat, puniri. Igitur in summa, si rem istam exactè consideremus, tunc demùm erit. opus responso Romani pontificis in dict. c. 1. cum exemptionis priuilegium sit loco certo circunscriptum, quia eo casu delinquens, aut contrahens extra illum locum, etiamsi iure communi fuerit exemptus ac iuris cōmuniscommunis priuilegio munitus, poterit puniri per iudicem illius loci, vbi deliquerit, & apud eum iudicem tenebitur ex contractu respondere, qui iudex est illius loci, vbi contrax erit. Hæc quidem est huius quæstionis breuis enodatio, quæ deducitur ex dict. c. 1. in princip. & in cap. tuarum. statim citando, & ca. cum capella. de priuil. Anton. in cap. vltim. de for. compet. Abb. in cap. tuarum. de priuile. Ex quibus apparet, exemptos simpliciter, non ratione certi loci, sed generaliter gaudere, & obtinere hoc exemptionis priuilegium, vbicunque contraxerint, vel deliquerint. Idem probat tex. optimus in dict. cap. 1. §. in eo. de priuileg. in 6. cui conuenit regia l. 9. titul. 9. partitul. 1. expressimq́;expressimque notant Anton. & Panor. in præcitatis locis. Tametsi Abb. in d. cap. vltim. num. 11. |

p. 63

& Felin. ibi nu. 5. probare conentur responsum Pontificis in d. c. 1. in princip. esse in vniuersum accipiendum, etiam vbi priuilegium indiffinitè, ac simpliciter aliquẽaliquem eximeret à iurisdictione ordinaria: Nam ratione delicti hic exemptus puniri posset à iudice illius loci, vbi deliquit. Quod (ni fallor) est contra tex. in d. §. in eos. & deinde sequeretur, exemptum simpliciter, non ratione certi loci, priuilegio ferè, ac omninò cariturum, vbi deliquerit, vel contraxerit extra locum illius iudicis, cui ratione priuilegij subditur. Ex quo maximè tollitur priuilegium, iusq́;iusque eius remittitur. Quid enim si priuilegium exemptionis Romano pontifici tantùm, non alijs iudicibus faceret subditũsubditum eum, quem exemerit? quid item si alicui iudicem submitteret, qui non haberet territorium? atq;atque hinc sequeretur, monachum exemptum simpliciter, & subditum Abbati, delin quentem extra monasterium, non gaudere exemptionis priuilegio. Quod mihi videtur esse priuilegio contrarium, & profectò decisioni pontificiæ in d. §. in eos. Posset tamen Panormitani sententia procedere, & probari, vbi exempti simpliciter, non ratione loci, sed personæ, obtinerent ecclesias parochiales, aliaue officia, quorum administratio, & regimẽregimen episcopo cōpeterentcompeterent, & exemptus delinqueret, aut contraheret in his, quæ ad hæc officia pertinent. sicut probatur in dict. ca. 1. §. in eos. de priuileg. in 6. textus optimus in dict. cap. cum capella. eod. tit. quæ quidem decisiones sunt omninò ac diligẽterdiligenter examinandæ, vt possimus percipere, an satis fidè, & ad vnguem fuerint in Hispanum sermonem transscriptæ in dicta l. nona, titulo 9. part. 1. Obiter tamẽtamen erit expendendus textus in dicto capit. cum capella. ex eo etenim constat, quod cùm Romanus pontifex exemerit à iurisdictione ordinarij, capellam ducis Burgundie, ipsam tantùm capellam exemisse videtur, non autem personas ipsorum capellanorum. Qua ratione Alexan. in rubric. ff. de noui. oper. nunciat. nume. 26. scribit, in eo responso probari, quod vbi genitiuus potest extare restrictiuè, & demonstratiuè, est intelligendus potiùs, vt restringat, quàm vt demonstret. Idem notat Anton. in d. cap. cum capella. cuius decisionem scribit singularem esse Curtius Iunior in l. si testamento. C. de impube. & alijs. Huius adnotationis hic est verus, ac proprius sensus, vt restrictio fiat iuxta propriam, & veram significationem dictionis, & ipsius pronunciantis, & loquentis mentem, atq;atque intellectum, sic deniq;denique, vt non fiat demonstratio absoluta & generalis. Idcircò capella Ducis Burgundiæ, in prædicta specie censetur exempta cum eius ministris, qua ex parte ministerio capellæ operam ministri dederint, & eius officij ministerio fuerint vsi: non autem in vniuersum capellani erunt exempti. Sic denique restrictio fit secundum subiectam materiam, & ipsius pronunciantis mentem. Quemadmodum deducitur ex dict. capit. cum capella. in quo priuilegij restrictio fit ad capellam, & eius ministros hisce casibus, quibus eo funguntur ministerio, quod ad capellam pertineat. Hinc sanè aperitur sensus eorum, quæ Bartol. scripsit in l. cùm pater. §. mensæ. ff. de legat. 2. Etenim qui legat tabernam pannorum, authore Bart. non ipsas merces, quæ in taberna sunt, sed ipsam tantùm tabernam legasse videtur. Rursus qui tabernam hypothecæ submisit, non tantùm tabernātabernam, sed & merces ipsas pignori, & hypothecæ submisisse videtur. l. cùm tabernam. ff. de pignori. cuius intellectũintellectum tradidêre Bartol. ibi Socin. & Iason in l. qui Romæ. §. Callimachus. ff. de verbo. obligat. 4. qu. Baldus & Salicet. in dict. l. cùm tabernam. Antonius Fanensis in tracta. de pignoribus. 2. parte. primo membro. num. 17. Nam & hæc distinctio peculiares rationes habet, quæ à mente testantium, & contrahentium deducũturdeducuntur, quam obseruare cautè debet is, qui nolit in his controuersijs iudicandis, nec transuersum (quod aiunt) vnguem errare.

His igitur constat, quanam ratione sit accipiendus hic tertius intellectus, quoad remissionem in delictis faciendam. Quæ quidem remissio etiam colligitur ex Authen. qua in prouincia. C. vbi de crim. agi. opor. saltem ex eius ratione. & in Auth. vt omnes obed. iud. §. hoc considerantes.

Quartò erit animaduertendum, in criminibus remissionem esse faciendam ad locum delicti, quoties à iudice illius loci fuerit petita, quod satis probatur in dict. §. si quis verò comprehensorum. Idcircò non est facienda, vbi minimè fuerit petita ab eo iudice, sicuti adnotârunt Bart. Bald. & alij in l. 1. C. vbi de crim. agi opor. Anania in dict. cap. 1. de raptorib. num. 8. Abb. in cap. vlt. de foro compet. col. 8. & ibi Fel. colum. 4. Guido Papæ in quæstion. 102. Hippo. in pract. §. oportunè. nume. 33. Quorum opinio communis est, & obtinet quantum ad necessitatem remittendi. Non enim tenetur iudex remittere reum alicuius criminis ad iudicem loci, in quo deliquerit, nisi ab eo fuerit remissio petita: poterit tamen iudex, si voluerit, ex vrbanitate remittere reum ad iudicem illius loci, vbi deliquit: vt notat Feli. in dict. capit. vltim. num. 10. idem sensit Panorm. in consil. 24. lib. 1. qui scribit etiam inducta consuetudine, quod remissio non fiat in criminalibus, posse iudicẽiudicem ex quadam vrbanitate remittere delinquentem ad iudicem loci, in quo deliquerit, vt puniatur condigna criminis pœna. Cuius sententia parum hodie iudicibus placuit, cum etiam petita remissione, nisi à superiori iudice cogantur, nolint remittere delinquentem, nec remissione vtuntur in ciuilibus, nec in criminalibus.

Quintò, in delictis remissio fieri debet: nōnon tamen |

p. 64

à quocunque iudice illius loci, vbi delinquens habitat, aut commoratur. Etenim ille tantùm Iudex poterit, ac debet remittere, qui ratione domicilij, aut originis, alteriúsue causæ habeat iurisdictionem in ipsum delinquẽtemdelinquentem. Ita quidem existimârunt Anton. Butrius. numer. 10. Aret. col. 4. Felin. num. 9. in d. cap. vlt. de foro comp. Quam sententiam Aret. & Feli. probare conantur ex cap. 1. de priuileg. in 6. vbi constat, exemptum, qui iure ad locum delicti remittendus alioqui est, non posse remitti à iudice ordinario, à quo exemptus existit, quia in exemptum iurisdictionem non habet. Igitur necessaria est iurisdictio aliqua ex causa, vt iudex remittere possit delinquentem ad locum delicti. Sed Panorm. in dict. cap. vltim. num. 16. sequutus Calderinum ab Antonio discedit, asseuerans, remissionem istam posse fieri, & necessariò exequendam esse, etiam ab eo iudice, qui nec ratione domicilij, nec ratione originis iurisdictionem habet in ipsum delinquentem. Quod poterit planè deduci ex Authent. de defensorib. ciuit. §. audient. vbi defensor, qui causam grauẽgrauem audire nequit, remittit delinquentem ad iudicem, qui eum punire potest. Et pręterea ratio generalis, quæ continetur in dict. §. si quis verò comprehensorum, hoc ipsum suadere videtur, vt inde maximè constet, non satis iustam esse Antonij Butrij sententiam, quam item improbat Maria. Socin. in dict. cap. postulasti. num. 14. Non oberit huic opinioni inductio text. in dict. cap. 1. siquidem vel Romanus Pontifex illud responsum intellexit, vbi non sit à iudice delicti petita remissio. Qua qui dem in specie remissionem illam, quam diximus, non necessariò, sed spontè, & vrbanè fieri, non poterit exequi iudex ille, qui nec ratione domicilij, nec originis habeat iurisdictionem in ipsum delinquentem. Atq;Atque ita poterit defendi quod Anton. à Butrio diffiniuit. Aut tandem probari potest, prædictāprædictam decisionem esse intelligendam in exempto, etiam ratione loci, vt si is delinquat extra locum illum, puniri possit à iudice loci delicti, ad quem remittendus erit per iudicem proprium, cui iure exemptionis submittitur, non autem per iudicem ordinarium, episcopum, vel alium, in cuius est territorio, cùm ab eo fuerit per priuilegiũpriuilegium ita exemptus, quod nulla sit illius iurisdictio, nisi ratione contractus, vel delicti, sic sanè hunc effectum habebit exemptio illa, licet sit restringenda. Qui quidem sensus (ni fallor) admodum congruit verbis & menti Romani Pontificis.

Sextò in hoc tractatu erit item obseruandum, remissionem istam non esse necessariò exequendam, nec faciendam etiam petente iudice loci vbi crimen commissum est, quoties iudex domicilij ipsum delinquentem eius criminis causa propria sententia condemnauerit, quasi non sit remissioni locus in delictis, vbi iudex domicilij, vel originis sententiam de eodem crimine dixerit, & pronunciauerit. Quod notant Salycetus in l. 1. C. vbi de crimin. agi opor. Baldus in l. executorem. C. de execut. rei iud. numer. 27. Anania in capitul. 1. de raptorib. numero octauo, Matthæus de Afflict. in constitut. Neapol. rub. 41. numero 12. quorum opinio potest iure defendi, vt asserit Felinus in dicto capitulo vltimo, de foro competet. nume. 11. His equidem authoribus suffragatur, quod non tantùm, vbi iudex domicilij, vel originis delinquentem sententia lata condemnauerit, remissioni locus nōnon est, sed & vbi iudex in cognitione causæ præuenerit delicti, & illius loci iudicem, eadem remissio erit omittenda, causaq́;causaque tractabitur, delictumq́;delictumque punietur à iudice, qui prius cognoscere cæperit. Sic visum est Iacobo de Rauen. & Alberic. in l. hæres absens. §. si quis tutelam. numero octauo. ff. de iudic. Iacobo de Bellouiso in repetitione. §. contrahentes. de foro competenti in 6. numero 121. & Ancharano in c. postulasti. numer. 14. de foro competen. cùm & ipse iudex domicilij, possit punire subditum, qui extra eius territorium deliquerit. l. seculari. §. sunt quædam. ff. de extra. crimin. c. vltim. de foro comp. gloss. COMmuniter recepta in l. 1. & 2. C. vbi de crimin. agi opor. eamq́;eamque opinionem fatẽturfatentur COMmunem esse passim iuris vtriusque Interpretes, quoties ad punitionem criminis agitur per accusationem. Sic etenim omnibus, absq;absque vlla controuersia, visum est.

Illud deniq;denique disputantibus, an idem sit, quoties ad punitionem criminis agitur per inquisitionem? Et sanè iure Pontificio receptum est, idem esse, vt iudex domicilij, vel originis possit inquirere de crimine à subdito extra territorium commisso, vt illum punire valeat. Quod ex eo probatur, quia ratione domicilij, vel originia est quis propriè subditus. cap. ex parte. c. dilecti. c. cùm contingat. de foro compet. quibus in locis hoc probari videtur. Idem optimè constat in capit. cùm nullus. de tempori. ordi. in 6. Extat ergo discrimen quoad ius ciuile. Nam quidam existimant, iudicem domicilij, vel originis posse, etiam per inquisitionem cognoscere de crimine extra territorium commisso. Quam sententiam probant, & sequũtursequuntur in iudice originis Bartol. in l. si cui § vltim. ff. de accusatio. ex gl. in l. relegatorũrelegatorum. §. interdicere. ff. de interdict. Ioan. Bernar. in practica criminali c. 8. Bart. in l. sepulchri. ff. de sepulch. viola. Idem in iudice domicilij, ac tandem in vtroq;vtroque Ant. Abb. nu. 6. & alij in d. c. cùm contingat. Bart. in l. cunctos populos. num. 47. & sequen. post Cynum ibi. C. de Summa Trinitate. vbi Bal. & alij. Idem tenuerunt Iacob. de Bellouiso in d. §. contrahentes. de foro comp. in 6. nu. 117. & Bald. in cons. 313. lib. 5. idem Baldus in l. vltima. ff. de iuris. om. iud. Carolus Rui. cons. 84. lib. 4. nume. 9. quæ |

p. 65

quidem opinio COMmunis est, vt fatẽturfatentur Bologn. in consil. 54. & August. Ariminensis in additio. ad Angelum de Maleficijs. §. hæc est quędam inquisitio. ver. quæro, an de delictis: quo in loco Angelus hanc opinionem sequitur, & Alciatus in cap. 1. de officio ordin. num. 67. contrariam sententiam, quod iure ciuili iudex domicilij, nec originis, non possit punire crimina extra proprium territorium commissa, tenent Ioannes Andræ. in Specul. titul. de compet. iudice. Baldus in l. 1. C. de Ædilit. actio. Salicet. in l. seruos. C. ad leg. Iul. de vi. Alb. 3. part. stat. quęstione 19. Hippol. in l. vltima. ff. de iurisdiction. omn. iudic. num. 137. Gand. in tract. de maleficijs. quæstione 6. Quorum opinionem sequuntur asseuerantes, eam COMmunem esse Hippolytus in practica crimi. §. constante. num. 90. Thomas Grammat. decisio. Neapolit. 26. Ioan. Bernard. in pract. cap. 9. qui tamen capite præcedenti sequutus fuerat obiter in iudice originis contrariam opinionem. Horum authorum ea est ratio, quòd inquisitio pertineat ad publicam vindictam, quæ minimè videtur competere iudici domicilij, vel originis, ex eo, quòd nulla iniuria illi Reipublicæ facta sit ex delicto, ac potius Respublica illa offensam patitur, intra cuius territorium delictum fuerit perpetratum. Quæ tandem ratio mihi non satis sufficiens videtur, maximè siquidem interest Reipublicæ, & illius rectoris, eam prouinciam malis hominibus expurgari, eiusq́;eiusque ciues & originarios, etiam ob scelera alibi commissa puniri, ne obtenta impunitate, in maiora prolabantur vitia, neue aliorum conciuiũconciuium bene institutos animos corrũpantcorrumpant, & ideo expedit, vel in exilium mitti, vel alia pœna hosce delinquentes affici. Quamobrem opinor priorem opinionem veriorẽveriorem esse. Quod si ea vera est, vt omnes in iudicio accusationis fatẽturfatentur, & iudex domicilij præuenerit iudicem loci delicti quoad cognitionem causę, tunc non est locus remissioni. Idem asseuerat Guido Papæ. q. 202.

Contraria sententia placuit Alexandro in l. à Diuo Pio. §. sententiam Romæ. ff. de re iudica. numer. 4. qui existimat, etiam post sententiam latam, aduersus delinquentem per iudicem domicilij, esse remittendum ipsum delinquentem ad locũlocum delicti petente iudice, vt inibi fiat sententiæ latæ executio. Hoc ipsum notant Imola in l. pen. in princ. ff. de publ. iud. Fulgo. in l. 1. C. vbi de crimin. agi oport. Ex quibus constat, quòd data præuentione, non est facienda remissio, donec feratur sententia: qua tamen lata, erit delinquens remittendus ad locũlocum delicti, vt ibi executio fiat. Ipse non video, quanam autoritate, vel ratione probari valeat hæc opinio, nec item illa, quam ex Baldo, & alijs adduximus. Idcircò potiùs admitterem, quòd remissio fiat, etiam ante sentẽtiamsententiam, etiam post præuentionem ad iudicem loci delicti, eo petente, & eodem modo post sententiam, præsertim vbi suspicio subesset, non satis æquè, nec pro criminis culpa delinquentem à iudice proprij domicilij punitum esse, aut puniendum fore. Quod si ad petitionem legitimi accusatoris, iudex domicilij cœpisset de crimine tractare, mihi admodum placet, præuentionem istam sufficientem esse, vt remissio non fiat.

Septimò sunt, qui opinentur, non esse locum remissioni ad locum delicti in vagabundo, qui possit vbique puniri. Huius opinionis authores sunt Calderi. & Anania in dict. cap. 1. de ra

7

*ptorib. Guido Papæ in dict. quæstione. 202. quibus suffragatur gloss. in l. 1. C. vbi de crimin. agi opor. quam Doctores frequentissimo consensu sequuntur, ex ea deducentes, vagabundum posse puniri, vbi cunque fuerit inuentus: quod textus ibidẽibidem probat. Ipse verò hanc sententiam existimo falsam esse, & ideo iuris esse certissimi censeo, remittendum esse vagabundum ad delicti locum, vt in eo publicè puniatur. Sequor equidem in hoc Innocent. & Cardin. in dict. cap. 1. de raptorib. Panormit. post Anton. in dict. capitul. vltimo de foro competend. numer. 21. Maria. Socin. in capit. postulasti. eod. titul. numer. 15. Nec enim potest certa ratio constitui, quæ vagabundum ab alijs in hac specie distinguat. Imò rationes, quæ remissionem istam iustam efficiunt, omninò & in vagabundo iustiores, æquioresq́;æquioresque sunt, sicuti lector quiuis facilimè discernere poterit.

Nec oberit huic opinioni text. in dicta l. 1. ex quo videtur adnotatum fuisse, quòd vagabundus possit puniri vbicunque fuerit inuentus, quia id obtinet, quoties non petitur remissio, nec ea iure facienda est, non sic erit idem, si remissio petita fuerit periudicem loci delicti. Aut tandem ea conclusio erit intelligenda, quantum ad locum, vbi vagabundus crimen commiserit. Nam vbi inuentus fuerit delinquens, id est, vbi quis vagabundus deliquerit, ibi erit puniendus.

Octauò, remissioni locus erit, eaq́;eaque facienda est in criminib. grauibus, & in his, quæ leuia nōnon sint, nam in leuibus non est necessaria remissio, nec tenetur iudex delinquentem ad locum delicti remittere, sicuti tenuerũttenuerunt Calder. in dict. c. 1. de raptori. Cynus in Authen. qua in prouincia. C. vbi de crimin. agi oport. Collectarius in c. postulasti. de foro compet. Quorum opinionem sequitur Capella Tolosana. 319. & fatentur COMmunem esse eam sequuti Aufreri. inibi in addit. & Panormit. in cap. vltim. de foro competen. numer. 15. Ex quibus idem erit, vbi crimina sint grauia, modò actum sit ad ciuilem pœnam, & condemnationem, tunc etenim remissio non est ad locum delicti facienda quod expressim authores prædicti admonent: Quibus suffragari videtur regia l. 2. titul. 17. libr. 8. |

p. 66

ordinat. idem notant Chassane. in consuetud. Burgundiæ. rubr. 12. numero 7. & Iacobin. de Bellouiso in §. contrahentes. de foro competend. in 6. num. 112. Imola post alios in d. Cle. pastoralis. num. 64.

Nonò, in hoc tractatu oportet animaduertere, quòd vt remissio fiat ad locum delicti, est necessaria quædam summaria criminis cognitio, & probatio, ne alioqui quis innocens infamia

8

*notetur. Sic visum est gloss. in Clem. pastoralis. verb. de more. de re iudican. Oldadro consil. 124. & alijs authoribus, quorum statim mentio fiet. Omnes enim tendunt in hoc, quòd remissio fieri non debet, absque delicti commissi suspitione, & cognitione summaria. quod Bald. expressim tradit in d. l. 1. C. vbi de crimin. agi oport. Aretin. in cap. vltim. de foro competen. numer. 20. Sunt tamen qui probare velint, hanc cognitionem summariam esse pręmittendam à iudice remissuro, qui requisitus est ad remissionem. quod notant Anton. Abb. num. 18. & Fel. in d. c. vlt. numer. 10. Quam opinionem nec praxis admisit, nec iure veram existimo. Nam & Bart. in l. vlt. §. 1. ff. de publica scribit, iudicem à quo remissio petitur per iudicem loci delicti, esse merum executorem, nec posse, etiam summariè, cognoscere de ipso crimine. Idem notat Iason in l. magistratibus. ff. de iuris. om. iud. colum. 1. Est ergo necessaria summaria delicti cognitio, & probatio ad remissionem, in quo omnes propemodum conuenire mihi videntur. Hæc autem fieri debet à iudice loci delicti, qui remissionẽremissionem petit. quod mihi videtur Bartol. in dicta l. 1. Panormitan. in dicto. capitul. vltim. numer. 18. rectè sensisse & Guidonem Papæ in dicta quæst. 202. Eiusdem opinionis authorem habeo, qui asserit, iudicem requisitum hanc cognitionem habere, quoties requirens eam omiserit, aut ad iudicem requisitum non transmiserit. Idem tenet Chassaneus in dicta rubr. 12. numer. 6. Ex quibus illud superest, quod modò potissimè receptum est, vt iudex requirens teneatur in ipsis literis requisitorijs summatim delicti cognitionẽcognitionem interserere, alioqui nōnon tenetur iudex requisitus remittere delinquentẽdelinquentem. Nec quidquāquidquam refert, legem regiam quæ 2. est titul. 17. libr. 8. ordi. exigere ad remissionem, quòd reus iam fuerit à iudice requirente condemnatus. Nam id obtinet, quotiens iudex ille processit contra delinquentem absentem iuxta formam iuris, eumq́;eumque propria sententia damnauerit. Nec tamen ex hoc negat regia lex, posse iudicem loci delicti statim ante condemnationem præmissa summaria quadam cognitione remissionem petere.

Decimò solet controuerti hac in re, an sit remittendus fur ad locũlocum delicti, vbi is cum re furto

9

*oblata, in alium fugerit locum? Nam quòd non sit locus remissioni, tenent Bartol. in l. si dominum. ff. de furtis. & ibi Alexand. Bald. in l. vnica. colum. 7. C. de confe. Gonsalus à villadiego in tracta. de hæreticis. quæstione 8. Angelus de Castro filius Pauli de Castro, cons. 457. inter consilia patris. 2. lib. Eandem opinionem asserit iure veriorem esse Bald. in consil. 471. lib. 3. propter nouam rei contrectationem, ex qua nouum crimen committitur, cuius ratione poterit fur puniri à iudice illius loci, in quo nouè rem contrectauit, nec erit remittendus ad locum delicti. Verum quia Bald. in dicto consil. 471. scribit, hanc opinionem non esse receptam, nec seruari, & quia ipse aliquot authoribus citatis eam dubiam esse existimaui in libr. 2. Variar. solut. cap. 20. nume. 15. Nunc constanter assero, eam iure non probari, nec admittendam esse. Nam vera iniuria, proprium furtum ex illa prima fit acceptione iniqua: tametsi delictum ipsum vlterius procedat propter repetitam contrectationem, & vsum rei furtiuæ. Quod quidem in hac quæstione parum vrget, cùm de remissione tractemus, quæ fieri debet ad locum delicti, cuius Reipublicæ verè facta fuit iniuria tam publica, quàm priuata. Idcircò, si quis rationes ad amussim obseruauerit, ex quibus remissio ad locum delicti fit, planè, ni ipse fallor, fatebitur, etiam in hac specie furem cum ipsa re furtiua, ad locum delicti remittendum fore. Quod Fulg. tenet consil. 149. colum. 2. idem probat Maria. Mantua apophthegmate. 303. ex posterioribus: etiam si Bartoli sententiam teneat Guido Papæ in dict. quæst. 202. & asserat communem esse Nicola. Boer. in decisione 13. num. 47. sic & Iacob. de Bellouiso in d. §. contrahentes. num. 120. scribit: se vidisse communiter seruari Bart. opinionem, licet quidam eam reprobauerint.

Vndecimò erit prætereà adnotandum, hanc remissionem tunc obtinere, & faciendam esse, quoties delinquens extrà Romanam vrbem degit, & habitat. Nam si is Romæ habitat, non est necessariò facienda remissio, nec tenetur Romanus iudex hunc delinquentem remittere: vt scribit Oldra. cons. 124. asseuerans ita Romæ seruatum sæpissimè fuisse. Mihi tamen hæc conclusio videtur à sequentibus pendêre. Nam siue remissio petatur eo casu, quo Romæ est maius tribunal, ad illius criminis punitionem, quia locus delicti subest Romanis magistratibus, & curiæ Romanæ, vel eo casu, quo distincta est iurisdictio loci delicti à iurisdictione Romanæ curiæ, vtroque casu petenda est huius sententiæ resolutio ab his, quæ statim tractabuntur.

Duodecimo loco sese offert frequens huius quæstionis moderamen, siquidem remissio faci

10

*enda nōnon est, quoties iudex requirens, petensq́;petensque remissionem, & requisitus, non sunt eiusdem imperij, nec principatus. Huius conclusionis ea est ratio, quòd non sit princeps aliquis |

p. 67

qui possit compellere iudicem requisitum ad remissionem. Non enim subest vterque iudex vni principi. Sed si alioqui teneretur iudex requisitus remittere, hæc ratio parum vrgeret, cũcum posset cogi ab illo principe, cui iudex ipse requisitus subditus est. Et nihilominus hanc opinionem tenent Bald. in lege 2. C. de seruis fugitiui. versicul. sed nunquid. Odofre. in Authen. qua in prouincia. C. vbi de cri. agi oport. Quæ quidem sententia communi totius orbis Christiani vsu, & PRAXI recepta est, vt testantur Bal. in lege 1. C. vbi de crim. agi oportet. Iacob. de Bellouis. in dicto §. contrahentes. numero 113. Matthæ. de Afflict. in const. Neapolit. libro 2. rubri. 3. numero 88. Chassanæ. in consuetud. Burgund. rubr. 12. numero 14. Fulgosi. consilio 149. colum. 2. Nicola. Boeri. decisi. 29. & plerique alij passim præsertim Paulus Eleazar. Imola & alij in Clement. pastoralis. de re iudicata super glo. verbo. de more. Aufrerius in addition. ad capellam Tolosanam. quæst. 319. imò & apud Italos consuetudine inductum esse, quod remissio non fiat, etiam in locis quæ Imperatori subsunt, asserunt Bartol. in l. qui sepulchri. ff. de sepulchro violat. Angel. in l. hæres absens. ff. de iudicijs. Felinus in dicto cap. vlt. de foro competen. nu. 11. & profectò vbi vtriq;vtrique iudici communis esset Romana, & Imperatoria lex, quæ remissionem fieri iubet, necessaria est cōsuetudoconsuetudo legitimè præscripta ad excusandum iudicem, qui nolit remittere. Quod fatentur Pau. & Imola in d. Clemen. pastoralis. & Felin. in d. cap. vlt. nume. 11. Anania in d. cap. 1. de raptori. col. pen. At vbi lex quæ remissionem fieri iubet, non afficiat eodem vinculo vnius legislatoris vtrunque iudicem, remissio non est in præcepto, nec tenetur iudex requisitus remittere, etiam seclusa consuetudine, quæ necessaria est, vbi lex præcipiens remissionem ratione eiusdem legislatoris est vtrique iudici communis. Ea verò lex, quæ à ratione naturali deducitur, & quæ docetius vnicuique reddendum fore, in vtroque casu seruanda erit, & ideò quoties remissioni locus non est, tenetur iudex priuato læso, & accusanti delinquentem ius reddere, & ipsum delinquentem punire, nec ab hoc iure poterit excusari consuetudine quacunque nec alia humana lege, cùm & hæc iniqua foret, & naturali rationi refragaretur. Sic etenim rem istam intellexêre. Nicola. Boeri. in dicta decisione 29. Iason consi. 121. libr. 1. Thomas Grammat. decisio. 26. num. 3. Calder. in d. cap. 1. de raptori. sensit Abb. in consi. 24. col. 2. libr. 1. idem Abb. in d. c. vlt. de foro comp. nu. 23. Aufre in d. decisio. 319. & Rochus Curt. in cap. vltim. de consue. folio paruo 17. col. 1. qui expressim asseuerant, validam esse consuetudinem; quæ remissionem istam impediat & tollat, modo delictum puniri possit, & puniatur à iudice, qui ex eadem cōsuetudineconsuetudine remittere non tenetur.

Igitur iudex requisitus vel remittere tenetur, vel delinquentem ipsum punire ad ipsius offensi accusationem, quod in hac quæstione ipse censeo maximè considerādumconsiderandum fore. Nec enim me latet, apud plerosq́;plerosque receptum esse, non posse delictum puniri extra locum delicti, nisi à iudice domicilij, vel originis: ita quidem tradit Iacob. de Bellouis. in dicto §. contrahentes. num. 119. Panor. item in d. ca. vlt. nu. 13. & alij in dicta Clem. pastoralis. de re iudicat. Attamen est animaduertendum, quòd vbi delinquens est vagabundus verè. vel ex præsumptione, quia spes est, & suspicio maxima ipsum in locum domicilij, vel originis non migraturum intra breue tẽpustempus, hic poterit puniri à quocunq;quocunque iudice illius loci, vbi moram fecerit, aut per quem transit viator, quem admodum Panor. in d. nu. 13. & seq. tradit ex Spec. in tit. de competenti iudice. §. 1. versi. quadragesimo. & Antoni. ibidem tex. opt. in l. 1. C. vbi de crim. agi opor. & in Authen. vt nulli iudicum. §. si quis verò. Atq;Atque ita in hisce vagabundis planè admittetur, quòd modo respondimus, cùm possint vbiq;vbique puniri. Sed & si quis deliquerit in alterius iniuriam, & à loco delicti fugerit in eum locum, à quo remissio fieri non potest, quia diuersi principatus sit, nec in eo domicilium, aut originem habeat ipse criminis author, profectò iniquum videtur, quòd hic nec sit remittẽdusremittendus ad locum delicti, nec sit puniendus à iudice illius loci, petente offenso publicam vindictam. Nam & Docto. ipsi paulò ante citati contendunt, non valere consuetudinem, quod delinquena non remittatur à iudice, qui nec sit domicilij, nec originis, quia maneret tunc crimen impunitum, cũcum iudex ille punire delictum non possit, in quo conuenire mihi videntur cum Iacobo de Bellouis. & Panor. & alijs. Hæc autem ratio à naturali iure deducitur, & ideò eadem est, & vbiq;vbique locorum viget.

Igitur sicut non valeret consuetudo impediens remissionem, vbi iudex requisitus delictum punire non potest, etiam nec valebit, vbi iudex requirens, & requisitus sunt sub diuersis principibus, quoties non potest delictum puniri à iudice, qui remissionẽremissionem negat. Etenim vtroq;vtroque casu, delictũdelictum manet impunitũimpunitum aduersus rationem naturalem, & quę nullo temporis vsu tolli potest. QuamobrẽQuamobrem, vbi iudex requisitus, diuersi principatus est, tenetur remittere, quod omnes negant, & nos itidẽitidem eisdem accessimus, vel punire debet delinquentem, quem offensus accusat. Cui opinioni illud accedit, ꝙquod dum offensus agit ad satisfactionem iniuriæ, & læsionis, quam iure naturali tenetur offendens omninò impendere: tunc illius satisfactionis debitor est, vt & pecuniæ, alioqui debitæ esse poterat. Nemo verò inficiabitur debitorem hunc posse, cùm in fuga sit, vbique conueniri: ergò & delinquens ratione satisfactionis, poterit |

p. 68

apud quemcunq;quemcunque iudicem accusari, si remissioni locus non sit ad iudicem illum, qui poterat iure ordinario ad criminis punitionem pro cedere. Et prętereà tenetur quilibet princeps, seu iudex ius vnicuique petenti reddere, cùm hoc sit munus iustitiæ à lege naturali, quæ vbique vim habet, manifestè procedens, quod si dixeris, hoc verum esse, si sit iudex competens illius, contra quem agitur, id ipse facilè concesserim, modo mihi, & illud detur, in specie, quam tractamus, hunc iudicem competentem, & verum esse, cùm ex culpa rei non possit offensus eum apud proprium iudicem deferre, fugitiuus etenim est. Sed etsi ad pœnam criminis agatur, quæ non pertineat ad offensi satis factionem, saltem eam, quæ iure naturali ei debetur ab offendente, tunc erit obseruandum, an totius Reipublicæ vniuersalis intersit, crimen hoc quod defertur, non relinqui impunitum. Nec enim hoc obtinebit in quibuscunq;quibuscunque crimin ibus sed tantùm in illis, quæ adeò atrocia sunt, vt eorum impunitas, propter scandalum graue, exemplum insigne vel suspicionem repetẽdirepetendi sceleris, sit cuilibet Reipub. & deniq;denique totius orbis vniuersali detrimentum allatura.

Decimotertiò, illud ab eisdem authoribus in disputationem adducitur, an remissio facienda sit à iudice maiori ad minorem. Est etenim exemplum huius quæstiōisquæstionis passim obuium, quoties iudex loci delicti subditus est illi iudici, qui ad remissionem requiritur. Et Oldra. in d. consi. 123. respondit, non teneri hoc in casu iudicem requisitum remittere delinquentem, quia remissio fieri debet à minori ad maiorem, vel à pari ad parem: non autem à maiori ad minorem. leg. ad cognitionem. ff. quibus ex causis in poss. eatur. l. ad principem. ff. de appel. & in Authen. de appellat. in prin. idem not. Chassanæus in consuetu. Burg. rubr. 12. num. 16. Quorum opinionem ipse intelligo, vbi iudex hic maior, vel superior poterat alioqui causam iam cæptam, à iudice inferiori aduocare ad se ipsum, aut retinere cuius cunque appellationis occasione. Nam hic iudex cùm remissio petitur, vel causam auocabit, vel eandem retinebit vtcunque appellante reo ab iniquè petita remissione, etiamsi æquissimè eadem petita fuerit. Hac equidem de re aliquod superius adnotauimus c. 4. Quod si iudex hic superior non possit causam apud iudicem inferiorem pendentem auocare, nec eius cognitionem adsumere aliter, quam per legitimam appellationem, profectò tenebitur reꝗsitusrequisitus delinquentẽdelinquentem remittere ad locũlocum delicti, quanuis illius loci magistratus inferiores sint, & hunc superiorem habeant. Sic deniq;denique in Hispania, si delinquens à loco delicti commissi fugerit ad locum, vbi est dux, Comes, aut Marchio loci delicti dominus, & iudex ordinarius loci delicti petierit remissionem, non poterit eam negare, nec impedire Dux ille, Comes, vel Marchio, etiamsi superior sit iudicibus ordinarijs loci, in quo delictum commissum fuit. Quam opinionem planè probare videtur Iacob. de Bellouis. in d. §. contrahentes. numero 112. & Chassanæus in d. rubr. 12. num. 16. quo in loco repetitionem prædictam super §. contrahentes. non tribuit Iacobo à Bellouis. sed cuidam Iordano Bretio. & id fortassis rectè. Nam id opus saltem non est illius celebratissimi Iacob. à Belloui, qui fuit antiquior Bartolo, Baldo, Fabro, & Sal. quorum omnium sæpissimè sit mentio in d. relectione.

Decimoquartò, non immeritò quæritur, cuius expensis fieri debeat isthæc remissio? & Bald. in c. Nonnulli. colum. 3. de rescript. Iason in l. à diuo

11

*Pio. §. sententiam. columna secunda. ff. de re iud. rursus. idem Bald. in cap. 1. §. si iudex. de pace tenend. & Matthæ. de Afflict. in constit. Neapol. lib. 1. rubr. 41. num. 13. in ea sunt sententia, vt opinentur, has expensas impendendas esse ab ipso accusatore, si is remissionem petierit, vel eo petente fuerit à iudice loci delicti postulata, alioqui ab ipso iudice publico, ex ærario pręstandæ sunt, qui remissionem petit. Primum deducitur ex argum. l. cùm sæpè. C. de erogatio. milit. annonæ vltimum ex l. mulier in opus. ff. de captiuis & hæc iure commun. At iure regio extat l. secunda. titulo 17. libro 8. ordinar. qua statutum est, has expensas ministrandas esse ab ipsomet delinquente, & ex eius bonis, si bona habeat, alioqui ab ipso accusatore, quod si neuter habeat, vnde possit has suppeditare expensas, tunc præstandæ sunt ex publico ærario illius loci, vbi capitur reus sceleris author. Igitur differt à iure Communi, regia ordinatio, quæ expressim tractat de remittendo eo delinquente, qui absens à loco delicti, ab eiusdem loci iudice damnatus fuerit & pronũciatuspronunciatus criminis author. Quod est omninò hac in re considerandum, vt hinc argumẽtemurargumentemur, sitnè idem agẽdumagendum generaliter, quoties remissio fuerit in criminalibus petita.

Decimoquintò suꝑestsuperest examinare, sitne remissioni locus in crimine hæresis, & multis placuit,

12

*non esse remissionem faciendam, sed posse hæreticum puniri quocunque in loco repertus fuerit, tametsi in eo loco nihil impium vlterius fecerit. Quam sententiam veram esse censent pluribus rationibus Paulus Eleazar. & Card. in ClemẽClemen. pastoralis. de re iudicata. §. denique. & ibi Bonifacius in §. nos tam ex superioritate. Gonsalus à Villadiego. de hæreticis. quæst. 8. ad finem Guido Papæ, quæst. 202. Iacobus Septimacensis in curia Pintiana regius cōsiliariusconsiliarius in institutionibus Catholicis. capitulo 2. Chassanæus in consuetudin. Burgundiæ rubric. 12. numero 17. Quorum sententiam ipse opinor vlterius esse aperiendam, ne quis in vniuersum ita eam accipiat, quod iuri & æquitati læsio fiat. Primum etenim, vbi qui Granatæ cri|

p. 69

men hæresis commiserit, & fugerit Valentiam, ibiq́;ibique in eodem crimine perseuerauerit, si nulla fuerit petita remissio à Granatensibus inquisitoribus, dubio procul poterit hic hæreticus puniri Valentiæ. Atque in hunc sensum accipienda est Communis sententia, ea quidem ratione, quia crimen hæresis, etiam Valentiæ contrahitur, idcircò mirum non est, quod ibi puniatur, imò profectò iustum, & æquum. Idemq́ue sensit glossa & fatentur omnes in capitu. vt commissi. de hæreti. in 6. Cynus & alij in lege 1. ad finem. C. de summa Trinitate & fide Cathol. Quod si petita fuerit remissio, tunc sanè ni fallor, ea est facienda, cùm hic hæreticus Granatæ crimen per actum exteriorem contraxerit, & commiserit. Valentiæ verò animo tantùm prauo absque exteriori facto, in eadem hæresi perseueret, in hac etenim specie præcipuè agitur de punienda hæresi, quæ per opus exterius Granatæ perpetratum in iudicium ecclesiæ incidit. Nec video rationem aliquam efficacem, quæ huic obstet remissioni, si ea petita fuerit: Imò huc pertinent omnes rationes, quę superius traditæ fuêre ad remissionis iustitiam comprobandam. Nec sequitur, hæreticus vbique puniri potest. quod nos fatemur, ergò nōnon est eius faciẽdafacienda remissio, si petatur. Hæc etenim collectio falsa est, vt apparet ex his, quæ hoc in capite non semel fuêre adnotata. Eadem ferè ratione, vbi ꝗsquis hæresis crimẽcrimen publicè Granatæ commiserit, isq́ue fugerit Valentiam vbi occultè idem crimen repetat, erit remittendus, si remissio petatur, ad inquisitores Granatenses. Quod expressim notant Domin. & Franc. in dicto capitulo, vt commissi. §. & contra illos. Ex quibus & illud apparet, non esse remissionem faciendam, vbi hæreticus ita palàm, & publicè, aut ita occultè vtrobique deliquerit. Etenim præferendus erit iudex illius loci, vbi modò capitur. Fit ergo, etiam in crimine hæresis, remissionem faciendam fore: quod notant Petrus & Cynus in lege 1. ad finem. C. de summa Trinita. Ioannes Andr. & Anch. ac Vanchellius in dicto capitul. vt commissi. cùm remissio fiat in prædictis duobus casibus, in quibus & alia crimina eodem iure censentur frequentius, siquidem alioqui rara sit in alijs delictis remissio. Denique hinc apparet, quonam modo sit accipienda opinio eorum, qui censent, in crimine hæresis non esse locum remissioni, quemadmodum placuit Iacobo de Rauen. in dicta lege prima & his, quos nuncupatim in hac quæstione paulò ante citauimus.

Hæc de remissione sint satis, vt hinc possit quispiam percipere, quando iudex requisitus teneatur reum alicuius criminis ad locum delicti remittere.

Covarrubias ...: Opera Omnia

THEMA CAP. XI.

SVMMARIA.