AL EXCELENTISSIMO SEÑOR DON GARCIA DE HARO i Avellaneda, Cavallero, i Comendador del Orden de Calatrava, Gentilhombre de la Camara del Rey Nuestro Señor, i de sus Consejos Supremos de Estado, Guerra, Iusticia, i Camara, i Presidente del de las Indias, &c. El Dotor don Iuan de Solorzano, del mesmo Consejo, i del de Castilla. S. NAdĩe sabe mejor que V. E. (Excelẽtissimo Señor) los Motivos que he tenido en traducir, ò reducir â esta, que intitulo Politica Indiana, los dos Tomos Latinos, que en años passados publiquè del Derecho, y govierno de las Indias Occidentales, q̃ podrà por aora servir como de Sumario dela grāde obra, q̃ por orden de V. E. se ha dispuesto, i tenemos para dar à la Estāpa, de la Recopilacion de svs leyes: i despues, de glossa, de las mas dellas; esperādo, q̃ uno i otro trabajo serà a{ Iuxta illud Fabij, Quintilian. in dialog. de oratore: "Studium, quo non aliud in civitate nostra, vel ad utilitatem fructuosius, vel ad dignitatem amplius, vel ad Vrbis famam pulchrius, vel ad totius Imperij, atque omnium gentium notitiam illustrius, excogitari potest," Phedr. lib. 3. fab. 56. "Nisi utile est, quod facimus, stulta est gloria," Cicer. in orat. pro Muræna: "Magna laus est, & grata hominibus, unum hominem elaborare in ea scientia, quæ sit multis pro futura." }de utilidad à la causa publica, ò por lo menos de alguna muestra de q̃ Yo lo deseo, pues ocupo el tiẽpo en tales estudios. b{ Idem Cic. 1. offic. "Quod in rebus honestis, & cogitatione dignis, operæ curæ́ ponetur, id in re laudabitur," Plin. Iun. lib. 2. Epist. 5. "Atque hæc ego sic recipi volo, non tanquam assequutum esse Me credam, sed tanquam assequi laboraverim," idem lib 6. Epist. 17. "Equidem omnes, qui aliquid in studijs faciunt, venerari etiam mirari́ soleo," Salvian. in præfat. "Infructuosum saltem non est, tentare prodesse." } Cōfiesso aver tardado mas de lo que pensè, i prometi, en publicarla. Pero tambien pienso, que por esso (sino me engaño) sale mas trabajada, c{ Tacit. 15. Annal. "Occulto præcepto, compositius cuncta. quàm festinantius agerent," Cicer. de Claris Oratorib. "Expurgandum esse sermonem, & adhibendam esse rationem, quasi ad obrusam." }que son cosas que no se pueden hermanar facilmente lo perfecto, i lo apresurado. d{ Sidon. Apollin. lib. 9. Epistol. 16. " Duas res discrepantissimas petis, celeritatem, & maturitatem. Nam quotiens liber quidam scribi cito iubetur, non tantum honorem spectat Auctor à merito, quantum ab obsequio." } I aun assi como sale, aviẽdose de dedicar à la Magestad del Rey Nvestro Señor, que Dios guarde, en su Real i Supremo Consejo de las Indias, q̃ de tantos anos à est a parte goza de la dignissima Presencia, i Presidencia de V. E. i passar la censura, i juizio de quien le puede hazer, i tener en las materias que en ella se tratā, tanto mas acertado, no dexàra de ir con justos temores de sus defetos, e{ Ovid. 1. Fastor. in princip. "pagina iudicium docti subitura movetur Principis, vt clario missa legenda Deo. Scimus & ad nostras cum se tulit impetus artes; ingenij currant flumina quanta tui." }à no minorarlos, el que casi quanto contiene, es sacado del Mar de sus enseñanças, i buelve de nuevo al mesmo, como â su centro. f{ Latin. Paccat. in Paneg. ad Theodos. "Sicut enim, qui cuncta ambit Oceanus, aquas, quas suggerit terris, recipit à terris; sic quidquid manat à Principe, redundat in Principem." } I no me da menor animo à esperar el agradable patrocinio de V. E. para cōseguir mas seguro el Real q̃ pretendo, el singular favor. i merced, que V. E. me començò à hazer desde sus tiernos años en Salamanca, teniendo aun entōces en algo mis cortos escritos. g{ Catul. in princip. "Corneli tibi, nam́ tu solebas, meas esse aliquid reputare nugas," Maxim. Eleg. 9. "Sit satis ut placeā, me placuisse prius," Cassiod. lib. 2. Epist. 2. "Novis enim iudicium impenditur, favor autem semel placitis exhibetur. " } I las que despues me ha hecho en el largo tiempo q̃ he servido, i militado debaxo de su mano, en el mesmo Consejo, de que me precio tanto, h{ Poëta quidam. "Militis eximium decus est præstanti mereri sub Duce, & illius prœemia ferre manu. Pluris enim pendendus honos, qui venit ab illo, quo stimulante dedit strenua signa labor, &c." }honrandome en algunas ocasiones con tan encarecidas cosultas, que pude dezir, las estimaba mas, que la consecucion de los intentos à que se encaminaban. i{ Iuxta illud Caij I. C. in l. mulieris 13. §. res ab esse, D. de ver. sign. ibi: "Quonia plerum que plus est in manus pretio, quàm in re," Ovid. 2. Metam. "Materiam superabat opus," & tradita ab Erasm. in Adag. Manus pretium. } Porque en personas de tales prendas, la mejor, i mas segura para pedirles nuevos Beneficios, es la Memoria de los ya hechos, k{ Senec. lib. 4. de benef. "Cui initio ratio non fuisset præstandi beneficij, aliquid ei præstamus, ob id quia præstitimus." Cassiod. lib. 2. epist. 2. "Amamus nostra beneficia geminare, magis́ nos provocant ad frequens præmium, qui initia nostræ gratiæ suscipere meruerunt." }pues piensan, que aun essos pierden, sino los adelantā, i continuan. l{ Senec. lib. 2. de benef. c. 11. "Parum est fecisse, fovenda sunt beneficia, cap. 1. de donat. hanc sibi Nobilitas legem imposuit, ut debere se, quod sponte tribuit existimet, & nisi in beneficijs suis creverit, nihil se præstitisse putet," vide etiam Cassiost. lib. 1. ep. 12. & alia quæ dixi 2 to. c. 2. n. 68. & cap 10. num. 79. } Quanto deba Yo estimar estas Alabanças, i Aprobaciones, bien se dexa entender, pues proceden, de quien por tantos titulos es juzgado por digno de las mayores. m{ Iuxta vetus dictum "laudari à laudatis rara merces ingenij," de quo dixi plura en el Tratado de las Plaças Honorarias, pag 17. n. 42. } I mas quando se grangean (como en V. E. acontece) no solo por la gran calidad de su Nacimiento n{ Claudian. in Paneg. de 4. consul. Honorij, "Non generis dono, non ambitione potitur: digna legi virtus, &c." }(en cuya ponderacion me detuviera, à no ser tan notoria, i estar ya escrito tanto della por tātos, o{ El Conde don Pedro, Aponte, Argote de Molina, Sandoval, i Haro en sus Nobiliarios, Rades de Andrada en la historia de las tres Ordenes, Antonio de Leon en su Epist. de dedicatoria al libro de las Tapadas, don Iuā Paez de Valençuela, i Castillejo, en la suya al libro de estilo de escribir carras. Don Iuā Suarez de Mendoza en la suya ad librum de lege Aquilia, ibi: "Illinc cantuerire Principes, illustria pace, bello́ nomina solo́ sceptro Regibus distātia, illinc Avellaneda, Castillo, ex illi feros, & conatam sceptri Coronæ solij, ornamenta." }) sino en fuerça de las singulares partes, i virtudes de que Dios le ha dotado, que son de todos justamente admiradas, i veneradas, p{ Tullius: "Quidquid excellit iustam habet venerationem," Albin. de Obitu Mæcenat. "Omnis cui virtus contigit unus erit," Plin. in Panegir. ad Trajan. At "Principis nostri, quanta concordia, quantus́ concentus omnium virtutum, omnis́ gloriæ contigit." } i del entrañable amor, ardiente zelo, i continuo cuidado con q̃ V. E. ha procurado aliviar siẽpre los de su Magestad, i servirle tā a su satisfaciō, en tātos, i tā arduos, i graves negocios de Paz, i Guerra, assistencias, socorros, despachos, i provisiones, como los que se le han encargado, sin causarle embarazo el concurso de ellos, sino antes teniẽdo, como por alivio de unos, la diversion, i mudanca de otros. s{ Plin. in Panegyr. ad Trajanum. "Instar refectionis existimans, mutationem laboris," Stat. Papin. in Epiced. Patr. "Omnia namque animo complexus, & omnibus Author." } Administrando casi todas las riquezas de ambos Orbes, tan abstinente como agenas, tan diligente como si fueran suyas, i tan religioso, como si fuerā publicas, ò Sagradas. t{ Seneca in simili, de brevit. vitæ, cap. 6. "Tu quidem Orbis terrarum rationes administras, tam abstinenter, quàm alienas; tam diligenter, quàm tuas; tam religiosè, quam publicas." }I mostrandose, no menos prudente en el Consejo, que entẽdido, activo, i mañoso en la execucion de lo aconsejado; cosas que raras vezes concurren en un sujeto. u{ Auson. Epist. 7. Consilijs "bello́ bonus, quæ copula rara est," Sallust. de bell. Iugurt. D"ifficilimum in primis est, & bello strenuum esse, & bonum Consilio," Claud. in Paneg. Malij Theodor. "Similem́ pertulit ætas, Consilio vel Marte virum," Plin. in Paneg. ad Trajan. "Enituit aliquis in bello, sed obsolevit in pace, alius toga, quem non & arma honestarunt, &c." } I esto sin desviar el ombro al peso del Nuevo Mundo, q̃ con tan gran valor ha sustentado, nuevo Atlante suyo, por tanto tiempo, x{ Virg. 6. æneid. "Vbi Cœlifer Atlas, axem humero tollit, stellis ardentibus aptum." }i governado, prudente, i vigilante, con tanto acierto; causando en todos admiracion, que no aya podido torcer su cuello un solo punto tan grave carga. y{ Lucan. ad Pison. "Sed non fessa labat tibi pondere cervix," Iuven. Satyr 6. "Tot res impositas capiti, quas recto vertice portes," Claudian. de 3. Consul. Honorij: "Nutaret́ oneri venturo Conscius Atlas." Et lib. 1. de laud. Stilicon. "Ancipites rerum ruituro culmine lapsus, æquali cervice subis, sic Herculæ quondam, &c." } Parece, que me voy entrando en las Alabanças de V. E. i no es este mi intento, pues no escribo Historia, sino memoria, z{ Sidon. lib. 1. Epist. 2. "Et ego non historiam, sed Epistolam efficere curavi," lib. 3. Epist. 3. "Sed quid ego ista hæc iusto plusculum garrio, qui laborum tuorum non exasso historiam texere. sed pro parte memoriam facere præsumpsi," Plin. Iun. lib. 6. Epist 16. in fine: "Aliud enim est Epistolam, aliud historiam scribet, &c." }i vale mas escusarlas todas, que dexar algunas, ò querer estrecharlas à lo accessorio de la recomẽdaciō de mi Libro, quando ellas piden por si solas uno no menos largo. a{ Claudian. de laudib. Stilic. libr. 1. "Equidem si carmen in unum tentarum peregi cumulos adducere rerum promptius imponam glaciali Pelion Ossæ, si partem tacuisse velim, quodcumque relinquam, maius erit," Agel. lib. 19. noct. Attic. c. 3. "Melius est vituperare quam frigide & ieiune laudare," Cassiod lib. 8. epistol. 9. "Sed longum est de eius gloria sufficient er loqui, quem singularem gentibus sæcula fæcunda genuerunt," Ennodius, "qui claritudinem exigua styli luce commendat, obnubilat, & sicut ingenio facundorum crescum modica; ita & siccitate de venustantur amplissima." } Especialmente teniendolas ya copiadas la fama en el suyo, i siendo tan notorias en el siglo presente (el mejor juez de las heroicas acciones que en èl se obran, b{ Tacit. in Agricola: "Adeò virtutes ijsdem temporibus optimè æstimantur, quibus facillimè gignuntur," vide etiā Plin. Iun. lib. 6. Epistol. 16. Cassiod. lib. 11. Epist. 1. & Herod. in præfat. suæ hist. }) que no necessitan de testimonios agenos, c{ L. in donationibus, C. de donat. ibi: "Nam superfluum est privatum testimoniũ, cum publica monumenta sufficiant." }como ni el Sol de otras luzes, para que se vea, i conozca el radiante Esplendor de la suya. d{ Symmach. lib. 3. Epistol. 48. "Superforanei laboris est commendare cōspicuos, ut si insole positis facem præferas," capit. si omniæ 6. q. 1. ibi: "Supervacuis laborat impendijs, qui solem certat facibus adiuvare," Gloss in Extravag. Ioann. 22. ad onus, de electione, Erasm. in Adag. "Lumen soli mutuare, lucernam adhibes in meridie, & soli lumen inferre." } Concluyo, pues, bolviendo à poner mi pequeñez debaxo del grande amparo de V. E. i suplicandole haga por su parte mas agradable en los de su Magestad este reciẽte parto de mis estudios, con que me alentarè e{ Virg. 2. Georg. "Sicut Parnasia laurus parva, subingenti matris se subijcit umbra." } à perficionar otros no menos utiles, q̃ traigo entre manos. f{ Plin. ad Trajan. "Sunt quidem præclara, quæ in publicum profers, sed non minora ea, quæ in limine tenes. " } Pues como à V. E. le consta, siempre he puesto en ellos todo mi gusto, g{ Pet. Fab. in præfat. ad 2 Semest. "Vt liber animus, & sui iuris mihi, semper vacavit studia recolenti mea." }i al presente libro en los mesmos (despues de Dios) h{ Lips. in Epist. "Scio veram animi quietem a Deo primùm, deinde a sapientia & litteris esse petendam &c." Plin Iun. lib. 4. epist. 19. "Est gaudium mihi, & solatiũ in litteris, nihil que tam lætum, quod his lætius: nihil tam triste, quod non per has sit minus triste." } el consuelo, i alivio del Retiro, Olvido, i Trabajos en que me hallo, por el achaque de los Oidos, con que Dios se ha servido mortificarme. i{ Iustin. in §. item, Surdus inst. quib. non est permiss. fac. test. ibi: "Sæpè enim etiam litterati, & eruditè homines, varijs casibus, & audiendi, & loquendi facultatem amittunt." dixi alia en el Tratado de las Plaças Honorarias, n. 72. & seqq. } Sin aver jamas pretendido Ambicioso algunos Honores, ni Codicioso los aumentos de hazienda, en que otros ponen sus principales cuidados, k{ Horat in arte. "Ast hæc animos ærugo, & cura peculi, cum semel imbuerit. speramus carmina fingi posse, linenda cedro, & lævi servanda cupresso. Petron. in satyr. Qui solas extruere divitias curant, nihil volunt inter homines melius credi, quàm quod ipse tenent, iactantur itaque, quæcũque ratione possunt, litterarum amatores, vt videātur illi quoque infra pecuniā positi, &c." }con tener tantos hijos, que es para quien los padres suelen desearlos, i procurarlos. l{ Cassiod. lib. 2 epist. 14. ibi: "Ipsis laboratur, ipsis di vitiæ conquiruntur. Et cum sibi unusquisque credat abundare, quod possidet, cum pro liberi ad huc quæritur, pro altera potius ætate peccatur." } Verificando se en mi, lo que en todos siglos se ha experimẽtado, de ser la Pobreza hermana de semejantes desvelos, i ocupaciones, m{ Petron. ubi sup. "Amor ingenij neminem unquam di vitem fecit, Nescio quomodo bonæ mentis soror est paupertas." }como muchos delos que la padecieron por esta causa, lo dexaron advertido en sus libros. n{ Martial. lib. 1. epig 77. "Et semper magnum inane sophos." Iuven. saty 7. Loquẽs de Statio Papin. "Esurit, intactam Paridi nisi vendat Agaven" Calpun. Eclog. 4. "Quid enim ti i fistula reddet, quo tutere famem? Certè mea carmina nemo, præter quàm scopulis, ventosa remurmurat echo." Latius Petron. ubi sup. } Pero tambien añaden essos, i otros, que se entibia el deseo de escribirlos, i generalmente el de obrar qualquier Accion honrosa, i loable, ô provechosa en comun, quando la virtud se halla falta de Premios, o{ Cato ap. Plut. Apopht. "Iuventuti aufertur studiũ honoris, quoties virtus præmijs viduatur," Cassiod. lib. 1. Epist. 3. "Nec potest credi virtus, quæ se quæstratur a premio," vide alia in meo 2. tom. lib 2. c. 30. n. 32. 76. 77 & cap. 1. ex n. 57. }ò los que trabajan por merecerlos, se ven preferidos en su distribucion, por los que llegaron ociosos a conseguirlos. p{ Xenoph. in Alconom. "Magna imminet bonis desperatio, cum ab ignavis se præmijs discretos non aspiciunt, &c. Eccles. 26. In duobus contrariatum est cor meum vir bellator deficiens per inopiam, & vir sensatus contemptus." Horat. epistol. 2. "Aut virtus nomen inane est. Aut decus, & pretium rectè petit experiens vir." } Esto corre por cuenta de su Mag. i de V. E. I por la mia, el quedar rogādo (como lo hago) a N. S. que guarde, y prospere a V. E. al igual de sus Meritos, y de mis deseos. Vale.