¶ Erit ergo septima propositio,
NõNon
* licet papę
dispẽsaredispensare in
legibꝰlegibus et decretis
cõciliorũconciliorum pro
suo arbitrio, & sine causa rationabili,
etiãetiam ubi
nihil
cõtinentcontinent iuris diuini.
Probat̃Probatur, Quia leges
humanæ &
cõciliorũconciliorum maximè sunt necessariæ
ad
gubernationẽgubernationem &
administrationẽadministrationem ecclesiæ:
ita ut sine illis nec ius
ꝗdẽquidem diuinũdiuinum seruari possit. Ergo si papa per irrationabiles & temerarias
dispẽsatiõesdispensationes tollat uel omnino, uel ex magna parte
legũlegum obseruationẽobseruationem: hoc necesse est, ut uergat in
detrimẽtũdetrimentum magnũmagnum ecclesię. ergo
nõnon
potest hoc papa facere sine graui peccato.
AntecedẽsAntecedens autẽautem patet, Si quis
imaginet̃imaginetur ecclesiãecclesiam sine
legibꝰlegibus humanis, intelliget profectò
magnãmagnam cõfusionẽconfusionem &
inordinationẽinordinationem, scilicet uidebit nullo pacto
cõstareconstare, nec
fidẽfidem, nec
religionẽreligionem Chri|
stianam. cùm enim de iure diuino non sit determinatum
tẽpustempus ad susceptionem
sacramẽtorumsacramentorum, & de confessione, & eucharistia, imò
baptismo, item nec ratio sacrificii, & totius
cultus diuini: nulla ratio administrationis defendi posset in ecclesia sublatis legibus humanis, & esset intolerabilis deformitas, si quilibet uiueret suo arbitrio, etiam inter terminos
iuris diuini. Et confirmatur, Quia non sunt
minus necessariæ leges ad administrationem
ecclesiæ, quàm ciuitatis: sed res publica, siue ciuitas, non potest esse sine legibus humanis, ut
constat: ergo nec ecclesia. Nec sine causa Paulus ad Roma. 13.
inquit, quòd qui legibus humanis resistunt, damnationem sibi acquirunt.
Et sic Isidorus
dicit, Factæ sunt leges, ut
earũearum
metu humana coërceretur audacia,
tutaꝗtutaque esset
inter improbos innocentia. Et Aristo. 1. Rhethori.
ꝙquod melius est omnia ordinari lege, quàm
dimittere iudicum arbitrio. Secundò probatur, Quia si leges debent fieri pro bono communi (debet enim lex nullo priuato commodo, sed pro utilitate omnium conscribi. c. erit
autem lex. 4. d. ut ait Isidorus) ita etiam dispensatio, quæ est quasi lex quædam, debet habere
rationem boni communis, aliâs erit dissipatio, & non dispensatio. Tertiò, Talis dispensatio esset in iniuriam
aliorũaliorum: ergo non est licita.
Antecedens patet, quia una conditio legis est,
|
quòd sit æqualis,
nõnon autem esset æqualis, si sine causa rationabili aliquis eximeretur à lege,
alii
autẽautem lege
premiarẽturpremiarentur: quod fit per temerarias & uoluntarias dispensationes. ergo illud
est
illicitũillicitum.
CõfirmaturConfirmatur, Quia lex uel est ipsum
ius, uel ius est effectus legis: unde &
secũdùmsecundùm
diuersas leges dicitur ius naturale, ciuile,
canonicũcanonicum. sed ius, & æquum, siue ęquale, idem est.
ergo oportet omnino, quòd lex sit æqualis.
Et confirmatur hoc, Quia si in principio legis
sine causa rationabili cęteris omnibus paribus
legislator imponeret legem aliquibus, alios autem eximeret: faceret illis iniuriam. ergo
eadẽeadem
ratione, imò multo magis post legem latam.
Quartò, Non licet papę dispensare in propriis
legibus sine rationabili causa, ergo nec in legibus concilii. Antecedens patet, Quia non potest ipse eximere alios. Assumptum probatur,
Quia dato, quòd princeps non sit subditus
suis legibus
quãtumquantum ad pœnam, uel quantum
ad uim coactiuam, tenetur
tamẽtamen quantum ad
uim directiuam, & in foro conscientiæ tenetur uiuere
secũdumsecundum illas. quia (ut dicitur extra.
de const. cap. cùm omnes.) quod quisque iuris
in alterum statuit, ipse debet uti eo. Et Sapientis dicit authoritas, Patere legem, quam ipse
tuleris. Vnde Matth. 21.
improperantur scribæ
à Domino, quòd dicunt, & non faciunt: &
quòd aliis onera grauia imponunt, ipsi au|
tem nolunt digito mouere. unde & S. Tho. 12.
q. 96. ar. 5. ad 3.
dicit
ꝙquod quantum ad dei
iudiciũiudicium
princeps non est à lege solutus. Et hoc non solùm est uerum ratione scandali, uel quia esset
causa infirmitatis legum: sed de per se. faceret
enim
iniuriãiniuriam aliis, cùm ipse princeps est membrum rei publicæ. Facit enim iniuriam non ferendo partem oneris sine iusta causa. lex
autẽautem
digna uox. C. de legib. ubi dicitur, quòd princeps
nõnon tenetur suis legibus. intelligitur quantum ad uim coactiuam.