¶ Nona propositio, Aliqua
* lex etiam positiua posset esse in ecclesia, & forte aliquæ tales
sunt in quibus expediret ut
nunquãnunquam dispensaretur. Probatur, Quia (ut dictum est) ius diuinum aut nullo modo, aut uix obseruari potest
sine aliquibus legibus humanis. ergo aliquæ
leges humanæ sunt tam utiles, imo penè necessarię ad
obseruationẽobseruationem Christianæ religionis,
ut uniuersalis obseruatio
illarũillarum sit ualde utilis
|
ecclesiæ. & econtrariò
etiãetiam si
aliquãdoaliquando uideat̃uideatur
dispensatio rationabilis, tamen multo utilior
esset
ĩuiolabilisinuiolabilis obseruatio legis, quàm ut aperiatur ianua ad dispensationes. Exemplum
est de statuto, capit. omnis utriusque sexus. de
pœnitentia & remissione. quod licet sit de iure diuino quantum ad confessionem, & communionem, tamen quantum ad tempus est de
iure positiuo:
nõnon est dubium quin melius sit,
quòd nunquàm in eo dispensetur. Quia si semel detur locus dispensationi, & relinquatur
arbitrio humano iudicare an sit causa rationabilis dispensandi per ambitionem principum,
aut
gratiãgratiam, aut improbitatem hominum, multiplicabuntur dispensationes cum magno periculo, non solùm iuris humani, sed etiam diuini. Multæ aliæ leges possent dari tales. Confirmatur, Quia etiam se offerunt casus, in quibus uideretur etiam conueniens, ut in lege diuina
dispensaretur, ut quòd aliquis relinqueret primam uxorem, & transiret ad secundam ad
pacẽpacem regni, uel familiæ, uel haberet duas, uel
mẽtireturmentiretur pro aliqua magna utilitate, & tamen
nec Deus dispensat
unquãunquam, nec reliquit in ecclesia potestatem dispensandi (ut suprà dictum est.) nimirum summa sapientia cùm intelligeret maius detrimentum sequuturum,
semel data licentia dispensandi, quàm bo|
num, quod prouenire possit ex tali dispensatione etiam aliâs rationabili. Nec solùm hoc
est uerum ex iure diuino naturali, sed etiam de
iure diuino positiuo. Nunquam enim in ueteri testamento dispensatum est, ut quis comederet carnes suillas, nec alia uetita in lege, nec
in quocunque mandato totius legis: nec in
noua lege, ut aliquis non baptizaretur, aut
cõfitereturconfiteretur, cùm tamen possunt prætendi causæ
apparentiores ad dispensandum, quàm sæpe
fiat pro legibus humanis. Certè nisi Christus
optimè prouidisset expedire ecclesiæ suæ, ut
nunquam in talibus legibus dispensaretur, reliquisset potestatem dispensandi. nescio quis
reprehendisset, tamen uiri sapientes laudant
Chartusienses, qui in sua abstinentia carnium
nunquam dispensant, non obstante quacunque occasione, aut periculo. Si enim semel inciperent
dispẽsaridispensari, maior esset, seu latiùs se extenderet dispensatio, quàm obseruatio. Similiter profectò est in aliquibus legibus humanis, in quibus sanctius esset nunquam dispensare, quàm illarum rigorem flectere per dispensationem. Sed dicunt, quòd contingunt aliquando casus magnæ necessitatis, ubi sequatur magnum periculum nisi dispensetur. Respondetur primò, Aliquæ sunt leges, ex quibus nunquam se qui potest tale inconueniens,
|
ut patet consideranti, sicut nec in legibus diuinis. mala enim non sequuntur ex obseruatione bonarum legum, sed ex dispensatione
illarũillarum. Secundò, Etiam minus malum esset illud,
quàm dare occasionem ad
infirmãdasinfirmandas & uiolandas leges necessarias ad conseruationem religionis. Et præterea cum dicimus
nũquãnunquam esse
dispensandum, non excludimus unum casum
qui forte posset
cõtingerecontingere in mille annis,
quãdoquando scilicet sequeretur aliquod magnum scandalum: tunc enim meritò posset dispensari,
dummodo hoc esset lege cautum, ne relinqueretur arbitrio humano.
VtinãVtinam eligerentur aliquæ leges grauiores, & concernentes uniuersalem statum
eccclesiæecclesiae, & magis necessariæ
ad gubernationem eius, & reformationes morum, in quibus nullus esset locus dispensationi. In quocunque enim casu præferendum est
bonum commune bono priuato, quod per
dispẽsationemdispensationem prætenditur: sed manerent inuiolabiles sicut diuinę, si nec per
papãpapam nec per
cõciliumconcilium dispensaretur.