¶ Decimaquinta propositio, Eodem
* modo
sicut papa peccaret dispensans contra tale
decretũdecretum, etiam peccaret petens dispensationem,
aut utens illa. Probatur primò, Quia
cõsentitconsentit,
imo eo ipso operatur peccato alterius: &
nõnon solùm qui malè
faciũtfaciunt, digni sunt morte, sed qui
consentiunt facientibus, ad Roma. 1. Item ille
est occasio
tãtorumtantorum malorũmalorum, quæ ex huiusmodi dispensationibus sequuntur, ut suprà osten|
sum est. Item etiam faciunt iniuriam aliis, si eximant se à lege. Quemadmodum si rex exigeret
tributũtributum ab aliquibus ciuitatibus, & eximeret
alias sine causa: non solùm rex peccaret, sed
etiam ciuitas illa, quòd non subiret partem
oneris. Non tamen uolo dicere, quòd si papa
mortaliter peccat dispensando irrationabiliter, quòd etiam dispensatus utens dispensatio
peccat: sed nolo recipere uniuersaliter conclusionem Panormita. & aliorum in c. non est. deuoto. quòd dispensatus à papa in quocunque
iure positiuo, etiam sine causa, quòd est tutus in conscientia. Quæ tamen potest esse uera, si intelligatur, quòd est tutus, hoc est,
quòd factum per illam tenet. Etiam in conscientia non est uniuersaliter uera, si intelligatur, quòd talis sine peccato potest illa uti,
ut si dispensetur cum sacerdote, ut ducat uxorem: & probatur, quòd (ut suprà
arguebãarguebam) papa
peccaret dispensans secum sine causa legitima,
quia in foro
cõscientięconscientię tenetur suis legibus. ergo
nõnon potest eximere
aliũalium plus quàm seipsum
quin peccet. Vnde & ipsemet Panor.
cõfiteturconfitetur,
quòd
dispẽsatusdispensatus ad plura beneficia sine causa,
non est tutus in conscientia. Et ita
IohãIohan. And.
tenet in c. de multa. de præb. conformiter ad S.
Tho. quotlib. 9. q. 7. licet hoc
etiãetiam non
solũsolum uideatur
cõtracontra ius
positiuũpositiuum, sed
cõtracontra ius naturale:
tamẽtamen cõtracontra quęstionẽquęstionem arguitur, Quia si papa
|
omnino irritaret aliquod ius positiuum, & sine causa, & irrationabiliter faceret, non peccaret qui postea non seruaret tale ius, ergo etiam
si dispensat in illo, quia dispensatio est relaxatio iuris circa
istũistum, sicut irritatio circa omnes.
Antecedens patet, quia certè si papa tolleret
abstinẽtiãabstinentiam carniũcarnium in feria sexta,
nullꝰnullus peccaret,
si
uesceret̃uesceretur carnibus illis
diebꝰdiebus, nec si tollat iura
de impedimentis matrimonii. Respondeo concedendo antecedens, quia reuera nullus manet titulus obligationis, quia nec iure diuino,
nec positiuo. & nego consequentiam: & ratio
est, quia manente iure in ordine ad alios, irrationabiliter facit, qui non uiuit æquali iure
cum aliis: atque ideo
nõnon omnino caret culpa,
licet sæpe excusetur à mortali. Sed restat graue
dubium, si summus Pontifex dispensat in tali
statuto non obstante tali decreto prohibente,
utrum subditi, ad quos spectat recipere, & parêre tali dispensationi,
teneãturteneantur. uerbi gratia,
si statuitur in concilio, quòd nullus ante ætatem uiginti annorum possit habere
beneficiũbeneficium
curatum, & in hoc nunquàm dispensetur, dispensat papa cum puero, non solùm
cõtracontra decretum concilii, sed etiam sine alia rationabili
causa, an parochia teneatur recipere illum, &
dare illi decimas. Pro examinatione dubii est
notandum, quòd
* dispensationes Pontificis
sunt in duplici differentia. Quædam sunt om|
nino gratiosæ, gratiosas uoco, quæ
spectãtspectant solùm ad
gratiãgratiam id est, beneficium dispensati, nec
faciũtfaciunt ad commodum uel incommodum aliorum, ut dispensatio in ieiuniis, & abstinentiis,
& ætate ordinandorum, in impedimentis matrimonii, & similibus. & in huiusmodi non
est locus dubii, quia solùm spectat ad ipsum
dispensatio. Et tenet factum. Alię sunt dispensationes, quæ possunt spectare ad commodum
aliorum, uel ad
detrimẽtumdetrimentum aliorum, ut in exemplo posito, quòd aliquis puer sit parochus
istorum, quòd habeat beneficium & decimas
sine residentia, quòd recipiat fructus præbendæ non seruiens, quòd unus habeat uiginti beneficia. Ista enim sunt huiusmodi, quæ
multùm spectant ad iura communia, commoda, uel incommoda aliorum, & de huiusmodi uertitur in dubium, nec est facilis disputatio. Sed dicam, nihil omnino asserendo, sed
proponendo solùm quæ uidentur probabiliora esse.