¶ Decimaseptima propositio,
NõNon
* semper
mãdatummandatum papæ, aut dispensatio obligat subditos
ad parendum. Nec loquor hic in casu,
ꝙquod Papa
aliquid præcipiat manifestè
cõtracontra ius
diuinũdiuinum:
hoc enim fortè
nunquãnunquam cõtingetcontinget, nec
cõtigitcontigit,
nec esset
dubiũdubium ꝙquod non esset
parendũparendum. Sed extra
talẽtalem casum probatur primò, Papa
nõnon habet maiorem
potestatẽpotestatem ad
dispensandũdispensandum, quàm ad
ferẽdumferendum leges: sed si ferret legem
iniquãiniquam, & iniustam, aliâs
intolerabilẽintolerabilem, & ualde
grauẽgrauem, subditi
nõnon tenerent̃tenerentur parere. ergo nec etiam si dispensatio sit huiusmodi.
AntecedẽsAntecedens patet, Quia, sicut
|
S. Tho. optimè 12. q. 96. arti. 4.
lex non obligat
subditos in foro conscientiæ nisi sit iusta: ad
hoc autem
ꝙquod sit iusta, requiruntur tria,
primũprimum
potestas in
ferẽteferente, deinde finis, scilicet propter
bonum commune, postremò forma, ut
secundũsecundum æqualitatẽæqualitatem proportionis imponat subditis
leges
nõnon onerosas. Et econtrario sunt iniustę,
uel ubi deest authoritas, uel cùm pręses imponit onera subditis non pertinentia ad
utilitatẽutilitatem
communem, sed magis pro propria
cõmoditatecommoditate, uel cupiditate, uel gloria, uel etiam aliorum
priuatorũpriuatorum, uel
etiãetiam ex forma, cùm inæqualiter
onera dispensantur, etiam si ordinentur ad bonum
cõmunecommune, uel etiam si facit contra ius diuinum. Et ex quacunque causa lex sit iniusta,
non obligat, inquit sanct. Tho. in foro conscientiæ, nisi fortè propter scandalum uitandum. Quia, sicut Augusti. in libr. de libero arbitrio ait, lex esse non uidetur, quæ iusta
non fuerit. ergo si Papa legem aliquam iniustam faceret ex aliqua prædictarum causarum,
non tenerentur subditi parêre. ergo nec si dispensatio esset iniusta ex aliqua tali causa: quia
non potest magis grauare subditos per dispensationem, quàm per leges. Et quòd non
solùm intelligat sanctus Thomas, quando leges sunt contra ius diuinum, patet illic, quia
quatuor causas ponit, unde potest esse iniusta: & quarta est, si sit contra ius diuinum,
|
& tamen undecunque sit iniusta, generaliter dicitur quòd non obligat. Et confirmatur, Quia lex ciuilis iniusta non obligat, ergo
nec ecclesiastica. Antecedens patet, quia potestas principum est à republica, quæ non dedit eis potestatem ad grauandum subditos,
sed conseruandum. Consequentia autem probatur, quia certè absurdum esset dicere, quòd
habet maiorem papa authoritatem ad nocendum & grauandum subditos, quàm secularis potestas, cùm illi sit solùm data potestas ad pascendum. S. Thom. absolutè loquitur de omni lege humana iniusta uniuersaliter sine distinctione: nec hoc potest esse
dubium, quin quantum ad hoc idem sit iudicium de potestate ecclesiastica & ciuili, nec
prorsus habet maiorem
authoritatẽauthoritatem in spiritualibus, quàm rex in temporalibus: utraque
enim potestas est à Deo, Rom. 13. cap. Et confirmatur ex illo prouerb. 8. Per me reges regnant, & legum conditores iusta decernunt.
Ex quo patet, quòd non habet à Deo potestatem decernendi iniusta. Secundò arguitur,
Sententia in iusta à quocunque sit data, non
obligat, ergo nec lex. Antecedens pro
nũcnunc supponitur ex
cõsensuconsensu omnium
doctorũdoctorum, Quòd
si sit iniusta secundum se, id est, non solùm
in forma procedendi, id est, quia non tribuit unicuique quod suum est, siue iudex faciat
|
ex malicia, siue ex falsa præsumptione,
nõnon obligat partes. Et certum est, quòd si papa ferret
sententiam contra innocentem de pecunia
uel alia re, siue faceret certa scientia, siue ex
falsa præsumptione: talis sententia non obligat. Et consequentia uidetur nota: quare enim
potiùs obligaret lex iniusta, quàm sententia,
cùm lex plus noceat? Tertiò, lex iniusta episcopi non obligat, ergo nec papę. Antecedens est
notũnotum, &
cõcessumconcessum ab omnibus. Et
cõsequẽtiaconsequentia
uidetur nota, quia
nõnon habet
maiorẽmaiorem authoritatẽauthoritatem papa ad
inferendũinferendum iniuriãiniuriam, quàm episcopus.
circa ea enim quæ sunt sui officii & in proprios subditos non minus potest, quàm papa.
Quartò arguitur, deducendo ad manifestissima inconuenientia. Quis enim diceret, quòd
si papa sine rationabili causa conderet legem,
quòd Christiani loco decimarum soluerent
quintam, aut quartam partem
fructuũfructuum: quòd
obligarentur Christiani illa lege? Vel si arrogaret sibi sic annata episcopatuum, ita etiam
medietatem omnium fructuum ecclesiasticorum, uel alias peiores leges faceret: in his
enim agitur de iactura temporali: peior autem esset iactura spiritualis. Nec sufficit respondere, quòd papa non facit huiusmodi: hoc enim est loqui de facto, de quo
non disputatur. Sed quid iuris si faceret? Ego
pro certo habeo, quòd omnes leges iniustæ,
|
etiam papæ, non obligant in foro conscientiæ. Quod si ita est, quare dispensationes iniustæ & in grauamen aliorum obligabunt? Item
potestas papæ est ad ędificandum,
nõnon dissipandũdissipandum. Sed huiusmodi dispensationes sunt ad dissipandum, non ad ædificandum: ergo non
sunt recipiendæ. Item doctores dicunt, quòd
in concernentibus uniuersalem statum ecclesiæ, non potest papa disponere contra statutum concilii generalis, ut in c. literas. de restit.
spolia. & notat Abbas in dicto c. significasti.
& Innocen. in c. quanto de
cõsueconsue. & maximè ubi ecclesia declararet. ergo in tali casu subditi non tenentur parêre, etiamsi solùm ageret
contra ius positiuum. Et omnia hæc confirmantur, Quia papa non est dominus ecclesiæ,
nec bonorum eius. hoc enim est generaliter
omnibus prælatis prohibitum, Luc. 22.
Reges
gentium dominantur eorum, uos autem non
sic. Et Matth. 20.
& Marc. 10.
& 1. Petri. 5.
Non
dominantes in clerum, sed forma facti gregis.
Et Paul. 1. ad Corin. 4.
Sic nos existimet homo, ut ministros Christi, & dispensatores
ministeriorum Dei. Ergo non potest disponere pro arbitrio, sed secundum quod est expediens ecclesiæ.