¶ Verum ex hoc loco oritur latus disputationis campus.
* Si enim ita est, ut de ratione matrimonii non sit aut contractus aliquis, aut
consensus coniugum, sed satis est mutua obligatio ad usus naturales cum actuali traditione
corporis: & hoc ipsum Deus uniuersorum dominus non solùm potest facere, non expectata cuiusuis authoritate, sed etiam aliquando
fecit: an
potestatẽpotestatem istam reliquerit reipub. uel
ecclesiæ, an ecclesia, uel Imperator posset constituere matrimonium sine consensu, ut scilicet possit ex causa
fœminãfœminam uiro in uxorem dare, aut utroque, aut certè altero inuito. Et uidetur quòd sic, quia in omnibus aliis negotiis
omne ius, quod conuenit alicui ex pacto uel
consensu, potest conuenire ex ordinatione legis.
TãTam enim in repub. seculari, quàm in ecclesiastica inuenitur potestas
trãsferenditransferendi ex legi|
timis causis
dominiũdominium rei ab uno ad
alterũalterum dominiũdominium, priori domino inuito. Cur
hãchanc potestatẽpotestatem in hac una re coarctamus, &
cõtrahimuscontrahimus,
ut non possit ecclesia ex
quacũquequacumque causa dare uiro ius &
potestatẽpotestatem in
corpꝰcorpus fœminæ, aut econtrá? potest si quidem princeps domum,
agrũagrum,
equũequum,
pecuniãpecuniam unius legitimi domini ob criminis, aut stipulationis, aut alicuius conditionis
causam
trãsferretransferre in
nouũnouum dominũdominum, priore
etiãetiam
reclamante: cur ecclesia hoc
nõnon poterit ex probabili & iusta causa facere de corpore
subditorũsubditorum? Posset ergo ecclesia
cõstituereconstituere, ut post
spõsaliasponsalia &
copulãcopulam esset
matrimoniũmatrimonium,
CõfirmaturConfirmatur,
Si hoc
nõnon posset ecclesia, esset propter
uinculũuinculum
inter uxoratos: sed maius
uinculũuinculum est redigere
aliquẽaliquem in
seruitutẽseruitutem: &
tamẽtamen hanc
potestatẽpotestatem nõnon
negamus, imò & parentes possunt liberos in
seruitutẽseruitutem dare, ius fasq́ue
aliquãdoaliquando fuit, cur ergo
hãchanc potestatem in matrimonio, scilicet hominis, tradendi tam obstinatè negamus? Præterea Aristoteles in Politicis
dicit quòd homo
plus est reip. quàm sui ipsius. ergo respublica
habet maius dominium super istum, quàm
ipsemet. sed ipse potest se obligare: ergo si indiget respublica persona istius ad istos usus, scilicet matrimonii, uidetur quòd possit uti illo
etiam inuito, sicut posset illum etiam exponere morti propter salutem totius communitatis. Quòd si maximè obuiam eatur huic dispu|
tationi per hoc, quòd non idem ius sit superioribus in res
hominũhominum aut in corpora aut in personas eorum, non tamen satis uidetur res expediri. Nescio enim unde exploratum habeatur, non residere hanc potestatem in superioribus,
cũcum tamẽtamen eis uitæ & mortis
potestatẽpotestatem nõnon negemus: quod maius uidetur, quàm collo candi
uxorẽuxorem uiro. Præterea, ecclesia uidetur hoc iam
fecisse, quia habetur in c. si conditiones, de
cõditionibusconditionibus appositis, siquis contrahat cum
cõditioneconditione impossibili, uel turpi, habetur pro matrimonio, dummodo illa conditio non sit
cõtracontra substantiam matrimonii, ut, contraho
tecũtecum
si me feceris Deum, uel, si
PetrũPetrum occidas, tunc
est uerum matrimonium, & tamen est sine
cõsensuconsensu. ergo, &c. Nec sufficit dicere, quòd illud
matrimonium est præsumptum, quia nulla uidetur præsumptio inter eum, qui apposuit impossibilem
conditionẽconditionem. Item, & certè fortiùs,
ecclesia potest facere aliquem
monachũmonachum professum etiam inuitum: & tamen hoc est maius
uinculum, cùm dirimat matrimonium. ergo
etiãetiam poterit ecclesia facere ex non marito
maritũmaritum. Maior
probat̃probatur ex 1. c. de regularibus, libro
6. ubi decernitur. Si quis perseuerauerit in monasterio scienter, & uoluntariè, habeatur pro
professo
etiãetiam sine
cõsensuconsensu: & est uerus
monachꝰmonachus,
etiãsietiamsi nolit: nec est
ꝓfessioprofessio præsumpta, sed
uera, & est obligatus in foro interiori. Et cer|
te oporteret ostendere hanc
exceptionẽexceptionem, unde
scilicet habeatur,
ꝙquod omnia alia quæ fieri possunt per contractum uoluntarium, possunt fieri authoritate superioris, & hoc solùm
nõnon potest. Item si hoc negatur ecclesiæ propter nimiam
libertatẽlibertatem, quam Deus uoluit esse in matrimoniis contrahendis,
cõtràcontrà, Ecclesia cogit
per excommunicationes, & alias pœnas sponsalia ad contrahendum matrimonium, quod
adimit libertatem: imò posset princeps statuere pœnam mortis si quis
nõnon duceret sponsam.
ergo
postquãpostquam hoc modo potest adimere liber
temtatem, quare negatur, quòd possit prorsus inuito matrimonium constituere?
ItẽItem si Christus potuit (ut certum est) hanc potestatem dare ecclesiæ, uidetur quòd saltem in casu dederit, putà si tota ecclesia periclitaretur nisi filius
regis duceret
filiãfiliam Turcæ, aliâs Christianam,
& uolentem, & ille nullo modo uult, quare
papa
nõnon poterit eum cogere? cogere inquam,
hoc est obligare tantùm, acsi omnino duxisset illam. Item in illo casu uel simili potest ecclesia præcipere ut ducat, & excommunicare
nisi ducat. hoc autem omnino tollit libertatem, cùm nullo modo possit euadere damnationem nisi ducat. ergo non obstat libertas,
quin possit ecclesia constituere uerum matrimonium. Item quæ à Deo sunt, ordinata sunt,
ad Rom. 13.
& Genes. 1.
Vidit Deus
cũctacuncta, quæ
|
fecerat, & erant ualde bona, sed hoc expediret
multùm reipu. ut talis potestas esset in superioribus, cùm aliquando esset remedium ad
constituendam pacem, tollendum bella intestina. Et
cõfirmaturconfirmatur, Casu quo essent decem homines, & fœminæ, ut tempore Noë, quare
nõnon
posset cogi uir ad accipiendum uxorem, ut
Noë filios suos & filias? certe non uideretur
intolerabilis error, siquis uellet defendere
ꝙquod
post sponsalia posset ecclesia matrimonium
constituere, & obligare aliquem, sequuta copula, altero etiam inuito.