SECVNDA PARS RELECTIONIS De pœna simoniacorum. 
 
 SVMMA. -  1 Accipiens aliquid temporale ratione contractus simoniaci, an teneatur restituere quicquid simoniacè accepit. -  2 Simoniacè consecutus beneficium ecclesiasticum, quòd nihil iuris acquirat in illo, neque faciat fructus suos, sed teneatur resignare. -  3 Simoniacus an de iure naturali & diuino teneatur restituere, an de solo positiuo. -  4 Restitutio pecuniæ acquisitæ per simoniam, quòd nõ sit de iure diuino. -  5 Beneficium simoniacè acquisitum, an sit restitutioni obnoxium de iure diuino. -  6 Pecunia ex contractu simoniaco acquisita cui debeat restitui. -  7 Restitutionem qui bona fide fecit dando pauperibus, uel illi, à quo accepit, an teneat factum. -  8 Beneficium adeptus, qui quidẽ non dederat pecuniam episcopo, sed alius pro eo, ipso ignorante, an teneatur restituere. -  9 Contrahentes cum Papa, an sint simoniaci, aut incurrant, pœnam iuris. -  10 Accipere aliquid pro sepultura, an sit licitum, & quando. -  11 Sepulturæ ius priuatum an poßit quis obtinere, & quomodo. -  12 Religionem si quis ingrediatur, an ille, qui eum recipit, poßit pro ingressu aliquid recipere. -  13 Legans monasterio perpetuò mille aureos ut faciat sacrum perpetuò: hæres dicit, Ego dabo beneficiũ simplex huius missæ, & dimittatis legatum, an hoc sit licitum, & fieri poßit sine simonia. -  14 Mediatores, qui pro alijs contractus constituũt simoniacos, quas incurrant pœnas. -  15 Dare pecuniam, ut ab officio non deponatur, an sit simoniacum. -  16 Simoniaci pœna quæ sit. -  17 Temporale esto, quòd non poßit aliquis recipere pro spiritualibus titulo emptionis & uenditionis, an aliquo titulo spirituali poßint esse media ad aliquod tẽporale. -  18 Titulus triplex recipiendi temporalia mediantibus spiritualibus describitur. -  19 Clerico utrum liceat suas locare operas in administratione spiritualium. -  20 Locare operas in administratione spiritualium, quòd non plus liceat, quàm ipsa spiritualia, neque licet aliquid recipere pro labore spirituali magis, quàm pro ipso spirituali. 
 
QVIA pœna simoniacorum pendet ex restitutione, & hęc est potissima pœna, ideo solùm tractabo de restitutionis pœna: quia in hac sola uidetur magna difficultas consistere. Vnde est prima quęstio,* An ille, qui aliquid temporale accepit, ratione contractus simoniaci, teneatur restituere quicquid simoniacè accepit. Ad hanc quæstionẽ respondent omnes doctores, quòd sic, & habent eam tanquam certam & indubitatã. & probant ex cap. si quis episcopus. 1. quęst. 1. ubi tamen non arguitur de hac restitutione, sed solùm cauetur, ꝙ in ordinato per simoniam non proficiat talis promotio, & de episcopo ordinãte dicitur, quòd proprii gradus periculo subiacebit. Sed argumentantur (ut solẽt) ex uno ad aliud. Plus tamen uidetur facere caput, mandato. de simonia. ubi habetur, ꝙ simoniaci mentales nõ tenentur ad restitutionem, ne temporalium, neque spiritualium. Ex quo arguitur, quòd si esset simonia exterior, tenerẽtur ad restitutionem. Prima conclusio, Quicũque* simoniacè consequutus est ecclesiasticum beneficium, nil iuris acquirit in illo, neque facit fructus suos, sed tenetur resignare. Hæc expressè habetur in iure, c. ea quę. 1. qu. 3. & c. ex multis. & 1. q. 1. c. si quis. &c. presbyter. Et sunt extrauagãtes apertè hoc habẽtes Martini quinti, Eugenii quarti, Pauli secũdi & Sixti quarti. Sed dubitatur, an* de iure naturali & diuino teneantur restituere, an de solo positiuo. Et primò de temporali uidetur, quòd sit de iure diuino obnoxium restitutioni. nam ita est prohibitum de iure diuino recipere aliquid titulo simoniaco, sicut usurario. sed usurarius tenetur restituere iure diuino & naturali quicquid acquisiuit ex usuris: ergo & simoniacus. Est etiam probatio sancti Thomæ, qui aliquid accipit contra uoluntatem domini, pro re, quam tenebatur dare gratis, tenetur ad restitutionem. Sed ita est in præsenti. ergo. Cõfirmatur, quia si emptor tenetur restituere beneficium sine conditione, ergo uendens tenetur restituere pecuniam. Præterea, si hoc solùm est de iure positiuo, cùm hoc sit pœnale, sequitur quòd simoniacus non tenebitur restituere ante condemnationem. Consequens est contra omnes doctores. Præterea, quia non uidetur cautum in iure, nisi de restitutione in ordine, uel beneficio, uel pro ingressu religionis. Si ergo ita restitutio est solùm de iure positiuo, uidetur qui recipit pecuniam pro administratione sacramentorum, aut aliis actibus spiritualibus, aut celebratione missæ simoniacè, non tenebitur restituere. cùm tamen ista sunt non minùs spiritualia, & per pactum non minus enorme. ergo. Præterea arguitur instanter. Nam non dicitur contractus, ubi alterum pro altero commutatur, si una pars iure non dat quod paciscitur. Vt si quis pro dono recipit pecuniã, si reuera non dat donum, tenetur restituere pecuniam. Et si emo equum à non domino, tenetur mihi restituere pecuniam, & ego equum. Ita est in proposito, quòd uendens beneficium, non facit emptorem dominum beneficii, neque dat ei titulum, sed emptor tenetur dimittere, ergo uẽditor restituere, secluso omni iure positiuo. In oppositum est, quia apud Deum ita est simoniacus mentalis, sicut simoniacus exterior. sed mentalis non tenetur restituere, sed sufficit ei sola penitentia, ut habetur in d. c. mandato. de simonia. ergo non est de iure diuino. Ad quęstionem respondent Innocen. & Hostiẽs. in c. tua nos. de simonia. quòd in simonia, quę est de iure diuino, est obligatio ad restitutionẽ, etiam de iure diuino. Et ad c. mandato. respondent, quòd intelligitur de simonia, quę est solùm de iure positiuo. Sed contra est cap. Loquitur enim de simonia, que est in ingressu religionis, quæ est de iure diuino. Neque ualet dicere, ut alius respondet, quòd in c. illo intelligitur non de pecunia accepta pro ingressu religionis, sed pro loco in ordine monachorũ. Sed hoc est diuinare, cùm c. absolutè loquatur de loco abolito in monasterio, & propterea fortasse post ingressum religionis non esset simoniacum dare pro certo loco inter monachos pecuniam, etiam si fuisset exterior compositio, quod manifestè esset contra caput in eadem sententia. Cùm Innocẽtio & Hostien. est Maior 4. dist. 25. q. 5. Generale est, inquit, & de iure, notare, ꝙ homo non adquirat dominium per actum, quãdo tenetur gratis. Imò addit, quòd neque papa potest dispensare ut retineatur pecunia. Et in hac sententia uidetur esse Adria. quotlib. 9. quòd tenetur de iure diuino simoniacus restituere. Sed cõtra istam opinionẽ statuo conclusionem. ¶ Restitutio * pecunię acquisitæ per simoniã non est de iure diuino. Hæc est Caie. 2. 2. q. 100. ar. 6. & Syluest. uerbo simonia. §. 20. & pariter c. mãdato. Ex quo uidetur sufficienter probari. arguitur sic, Si illa restitutio esset de iure diuino, & naturali, deberet fieri illi, à quo ablata est pecunia, ut in usura, & in aliis rapinis. consequens est contra omnes doctores, & fortè contra ueritatem. Confirmatur, Nam si do Petro 20. aureos ut interueniat cum usurario, ut det mihi mille aureos ad usuram, Petrus non restitueret, & tamẽ si darem ut interueniat apud episcopum, ut impetraret beneficium, teneretur. ergo non est idẽ iudicium de utro que. Pręterea non minus obligatur ad restitutionem simoniacus spiritualis acquisiti, quàm tẽporalis. sed hoc non est de iure diuino, ut statim apertè probabitur: ergo neque reliquorum. 
 
¶ Sed argumenta in contrariũ nõ ita facilè soluuntur. Ad primũ Panor. c. mãdato conat̃ multas differentias ponere inter usurarium mentalem, & simoniacũ, sed omnes sunt inefficaces. uide illum, quia tandem uidetur consentire cum Innocen. & Hostien. Caie. ponit. differentiam, quia in simonia est uoluntaria translatio, quamuis iniqua, sed in usura non. sed fortasse differẽtia est, quòd in usura efficitur iniuria illi, à quo exigitur usura, & ideo ei restituẽdum est: sed in simonia non fit iniuria illi, qui libenter dedit pecuniam, sed iniuria facta est rebus sacris, sicut si in loco sacro aliquis haberet rem cum propria uxore, non faceret illi iniuriam, sed tẽplo. Ita in proposito dicit, quòd nulla fit iniuria illi, à quo pecunia accepta est, sed rebus spiritualibus. & ideo nulla restitutio est facienda illi, qui dedit pecuniam de iure diuino. Ad secundum patet per idem. Illud enim est, ut si fuit cũ iniuria. unde fortase ita esset, si postquam habet aliquis ius ad beneficium, ut per electionem, aut præsentationem patroni, episcopus exigeret ab illo pecuniam, tunc enim de iure diuino tenetur episcopus illi restituere. Ad tertium dico cum domino Caiet. & cõmuni opinione, quòd etiã ante condemnationẽ tenetur restituere. Probatur, quia ecclesia potuit illegitimare illũ contractũ, ita ut nõ transferretur illud dominiũ pecuniæ in simoniacũ. Sed hoc uidetur fecisse, quia fecit in illo quicquid potuit facere, in odiũ simoniacorũ. ergo creditur ꝙ illegitimauerit cõtractum. Cõfirmatur apertè, quia ex solo statuto humano, ut cõtinuò dicã, simoniacus nõ acquirit titulũ in beneficio, sed tenetur resignare etiã ante cõdẽnationẽ. ergo cùm nõ minus sit absurdũ & odiosum uendere quàm emere, uidetur etiam ꝙ uenditor nõ acquirat dominiũ pretii quod accipit. Ad cõfirmationẽ patet peridem. nõ enim tenetur restituere nisi de iure positiuo. Ad quartum dico, ꝙ forsan cõsequens est uerũ, quia nulla facta est pecuniã dãti iniuria, & ideo si non esset cautũ in iure, nõ cadit restitutio. Vel dicatur, ꝙ cùm hoc sit tam odiosum in iure, licet arguere ab uno ad aliud, & sic si tenetur restituere in ordine uel beneficio, tenebitur etiã in aliis spiritualibus, & ita tenet Syluest. §. 10. Ad superiora respondetur ꝙ in cõtractu simoniaco nõ fuit cõuẽtio, ut collator beneficii, aut renũtiator uerè det titulũ, sed solũ ꝙ faciat quod in se est de facto renuntiando, aut conferẽdo: & sic nulla fit ei iniuria, nisi fortè deciperet illũ, persuadẽs, ꝙ nõ acquireret titulũ, ne teneretur ad restitutionẽ. Idẽ etiã in iure diuino, et primũ si staremꝰ in iure diuino, etiã dās pecuniã acꝗreret titulũ beneficii. Potest cõfirmari solutio primi argumẽti, quia simili peccato peccat dās pecuniã pro beneficio sicut recipiẽs: dās autẽ nõ facit iniuriã sibiipsi. ergo ne recipiẽs facit iniuriã dãti, ꝗa hoc peccatũ nõ cõsistit in iniuria personarũ cõtrahẽtiũ. Cõfirmatur, Nã non uidet̃ imaginabile, ꝙ in eodem contractu uterque contrahentiũ patiatur iniuriam, in cõtractu autem simoniaco si accipiens pecuniã facit iniuriã: ergo accipiẽs beneficiũ. Quia nõ plus licet extorquere beneficiũ pro pecunia, quàm econtra pecuniã pro beneficio. Pręterea, etiã si Petrus deberet 100. aureos episcopo, & episcopus nõ posset aliter recuperare illos nisi cõferendo beneficiũ, & ea ratione conferret, nihilominus esset simoniacus (ut suppono, & determinat̃ à doctoribus) & ea ratione nõ facit iniuriã Petro. tunc ergo non cõsistit simonia in iniuria partiũ. & hoc expressè dicit S. Tho. & Syluest. §. 17. cõtra Angelũ. ¶ An* beneficiũ simoniacè acquisitũ est obnoxium restitutioni de iure diuino? Dico quòd nõ, sed de iure positiuo. Probatur eodẽ modo sicut de pecunia ex illo c. mandato. Si enim esset de iure diuino, monachus cõsequutus locũ in monasterio pro pecunia, tenetur relinquere monasteriũ, neque professio ualeret, cuius contrariũ bene habetur ex illo c. Præterea probat̃, quia summus põtifex electus simoniacè, acquirit totũ titulũ, neque tenetur resignare, ut patet extra de elect. c. licet. ubi Alex. ad uitãdũ schimata dicit in cõsilio generali, ꝙ electus à duabꝰ partibus Cardinaliũ, sine ulla exceptione habeatur pro indubitato papa. Ex quo infert Maior, ꝙ neque exceptione simonię. & ita tenet glossa in c. si quis pecunia. 79. dist. sed cõtra 79. dist. c. si quis pecunia. Nicolaus papa dicit, Si quis pecunia, aut gratia humana fuerit apostolicę sedi introuocatus, non apostolicus, sed apostaticus habeatur, liceatq́ue Cardinalibus, & aliis clericis Deũ timẽtibus, & laicis inuasorẽ illũ anathematizare. Respõdetur in eodẽ c. ꝙ intelligit̃ si fuit electus ab illis, qui nõ habebant potestatẽ eligẽdi. sed Maior dicit, ꝙ glossa est cõtra text. ideo ipse dicit, quod illud ius est reuocatũ per nouũ ius c. licet. Sed notandũ, ꝙ Iulius 2. anno Domini 1505. 19. Calend, Februarii edidit extrauagantẽ super electionẽ papæ simoniacã, ꝙ nullũ habeat effectũ, quam fecit publicè affigi in ualuis Basilicæ beati Petri, & cācellariæ, atque reuocare omnes constitutiones pontificũ in cõtrariũ, & nominatim illud c. licet. Vnde sequitur primo, quòd hodie non teneret electio simoniaca. Secundò, quòd hoc est de iure positiuo, quia nunquã papa dicit hoc esse de iure diuino, & reuocat cõstitutionẽ in cõtrariũ. Tertiò patet, quia ex c. licet. tenebat, & erat canonica papæ electio antequã reuocaret̃, & ita uidetur tenere glossa ibidẽ, quæ solã exceptionẽ hęresis dicit esse admittẽdã: quod tamẽ Maior ait adhuc nõ esse uerũ, sed esse pontificẽ, etiã si esset hæreticus. Sed cõtra hanc opinionẽ & cõmunẽ per cõmunẽ modum intelligẽdi, c. mãdato. uidetur urgere c. si quis 1. q. 1. ubi sic legitur, Si quis neque sanctis pollens moribus, uel neque clero populoq́ue uocatus, uel pulsatione coactus, imprudenter Christi sacerdotium, iã quolibet facinore pollutus, iniusto cordis amore, uel sordidis precibus ore, sine comitatu, siue manuali seruitio, siue fraudulento munusculo, episcopalem seu sacerdotalem, non lucro animarum, sed inanis gloriæ auaritia fultus, dignitatem acceperit, & in uita sua non spõte reliquerit, casuq́ue insperata mors, pœnitentem non inuenerit, proculdubio in æternum peribit. Ex quo etiam probatur haberi, quòd etiam sine peccato exteriori, sed solùm numere dato, uel obsequio etiam, aut precibus cõsequutus episcopatum, tenetur resignare: quod est contra illud c. mandato. Respõderi potest ꝙ hoc c. reuocatur per illud c. mandato. Sed contra, quia papa in illo c. 1. respondet consultationi, neque uult concedere nouum eius. Adria. quotlibet 9. putat, ex iure diuino esse obnoxiũ restitutioni, quod simoniacè acquisitum est, siue spirituale, siue temporale. Armach. lib. 10. c. 23. tenet adhuc latius, ꝙ non solùm simoniacè, sed ambitiosa hypocrisi perueuenerit quis ad sacerdotium, quòd nullum titulum acquirit, & tenetur restituere. quia non intrat per ostium, & per consequens est fur, & latro. Henri. de Gand. quotlibet. 9. q. 26. aut 16. tenet quòd simoniacus tenetur iure diuino restituere quicquid est consequutus. Et ad c. mãdato. dat illam glossam suprà positam, ꝙ intelligitur nõ de receptione monachorum, sed de loco inter monachos. Maior dist. 25. q. 5. tenet, quòd est de iure positiuo, ꝙ per simoniam non acquiratur titulus in beneficio. unde uidetur loqui, sicut prius dixerat uendentem teneri ad restitutionem temporalium. Panormi. in c. mandato. quia non placent ei differentiæ, quas ponunt doctores, inter simoniacum & usurarium, ponit alium intellectum illius c. ut intelligatur, non si quis principali intẽtione dederit aut receperit pecuniã pro ingressu monasterii. Sed secũda intẽtione, aliâs quod teneatur restituere. & hoc inquit est tutius. Sed in c. tua nos. de simonia, apertè dicit, ꝙ simoniacus mẽtalis siue in simonia iuris diuini, siue positiui, non tenet̃ restituere, & citat Io. An. in utroque c. Sed* cui debet fieri restitutio de pecunia? Respõdetur primo ex sentẽtia omniũ doctorũ, ꝙ nõ debet fieri ei, à quo accepta est, ꝗa nõ est illi facta iniuria, licet de hoc nõ adducãt doctores aliquẽ canonẽ id determinãtẽ, ꝙ ego sciã. secũdò debet restitui ecclesiæ, in cuius iniuriã accepta est. Si uerò nõ est facta iniuria alicui ecclesiæ, dãda est pauperibꝰ uel ecclesię cathedrali, quę ex Syluest. §. 20. cũ aliis colligere libebit. Tertiò uidet̃ mihi, ꝙ debet expẽdi, sicut aliæ pecuniæ, in opera pia ex mandato episcopi. Vel (si hoc commodè non non posset) de uoluntate possidentis. Sed notandum, quòd si aliquis dederit pecuniam simoniacè, & nõ recipit beneficium, ita ꝙ simonia non est consummata, pecunia est restituenda eidẽ, ut ait Caie. in sua Summa: quia de iure naturali, tenet̃ restituere ei, à quo accepit, ꝗa de eodem iure naturali est, ut non perdat sua, nisi recipiat illa, pro quibus illas dedit. Secũ dò etiam notandum, ꝙ si tenebatur episcopus isti dare distinctè beneficiũ, & exigit pecuniã, etiã stando in iure naturali, tenetur illi restituere, quia fecit illi iniuriã. sed fortasse ius positiuũ uoluit priuare episcopũ ipso facto, sicut & beneficio. ¶ Hæc dicta sunt pro cõmuni sententia doctorũ. Sed fortasse posset defendi, ꝙ restitutio pecunię est faciẽda eidẽ etiam. & ratio est, quia licet stando in iure diuino non fiat ei iniuria, sed quia ratione iuris positiui non acquirit titulum ad illud, pro quo dedit pecuniam, consequenter uidetur dicendum, quòd debet etiam restitui illud, quod dedit. Sed ad hoc responderi potest, quòd ille iam nouit quòd nõ acquirebat ius in beneficio, & nihilominus uult dare pro illa translatione beneficii pecuniã, licet nõ sit de iure diuino cui debeat fieri restitutio, nõ uidet̃ dubitandũ, quin debeat fieri collatori, idest talis debet addere in manus illius, ad quẽ spectat prouidere. At de fructibus beneficii idem uidetur indicium, sicut si ex aliis causis non faceret fructus suos, & debet considerare ad quẽ spectãt fructus de iure, uel dare in fauorẽ ecclesię, cui facta est cõtumelia, uel pauperibus, sicut de aliis pœnis fieri solet. ¶ Dubitat̃, An* si ꝗs bona fide fecit restitutionẽ, dãdo pauperibus, uel illi à quo accepit, teneat factũ. Respõdetur ꝙ sic, neque ampliùs tenebitur ad restitutionẽ. ¶ Dubitatur, Si* adeptꝰ quidẽ beneficiũ nõ dedit ipsi quidẽ pecuniam episcopo, sed alius pro eo, ipso ignorante, an teneatur restituere. Respondetur ꝙ postquam primò sciuit, tenetur restituere perceptos fructus, exceptis tamen, quos bona fide consump sit. Syluest. §. 13. parte 8. Antonius de Buteo, ca. de regularibus. de simonia, dicit, quòd episcopus non potest renuntiare sine licentia papæ, neque inferiores sine licentia episcopi. Et pręter hanc pœnam restitutionis incurrunt omnes pœnas excommunicationis, à qua non possunt absolui, nisi à papa. Ex his patet, quòd papa potest dispensare in omnibus superioribus, scilicet ut si quis restituat beneficium per simoniam habitum, etiam pecunia, quāuis Maior dicat, quòd in pecunia non potest, quia illa est ecclesię, & papa non est dominus eius. Et hoc apparẽtiam habet, postquam in iure iam est acquisitum ab ecclesia. sed quia est pœnale, uidetur, quòd papa possit dispensare. An* contrahentes cum papa sint simoniaci, aut incurrant pœnam iuris. Respondetur primò, quòd incurrunt peccatum simonię. Secundò, quãtùm ad pœnas, Syluest. §. 19. post Ioannẽ de Lignaris. c. 1. eodem tit. eo ipso ꝙ ex certa sciẽtia scit & tolerat, dicitur, quòd limitandum est, quando simonia cõmittitur cum ipso papa, ut ab eo habeatur beneficiũ, eo sciente & consentiente, quia tunc scientia principis hoc uitiũ purgat. Adria. quotl. 9. ac ult. ad quartum argumentũ principale, dicit de contrahentibus cum papa, ꝙ ubi expressè eximit eos, ne incurrãt, etiã incurrũt pœnas illas. Et uidetur etiam tenere Panor. c. 1 de simonia. & ca. extirpandę. de præbendis. Sicut in simili, ludens cũ ipso ad cozarium, super quo est lata sententia excõmunicationis, nõ uitiat sententiam, ut dicit Ioan. Andr. in regula, an licet. de regulis iuris. Palud. d. 25. q. 4. art. 1. tenet cũ Syluest. ꝙ papa uidetur dispẽsare. Caiet. 2. 2. q. 100. art. ulti. tenet partem negatiuã, ꝙ nõ licet præsumi uotum principis, nisi recta ratio suadeat: & hoc modo suadet recta ratio, ut papa dispenset cũ illis. Imò contra uidetur argumentum, quia si papa confert beneficium excommunicato & scienter, nõ intelligitur dispensare cum illo, ut in c. si sumus. de sententia excommunicationis, in Clemẽtina. ubi dicitur, quòd papa communicans scienter cum excommunicato, non intelligitur absoluere illum. Et glossa dicit, ꝙ etiã si participet in diuinis. Sed Caietanus dicit hanc suam sententiam non esse firmã. Certè uidetur quòd papa non intendat dispensare, quia intendit retinere pecuniam, quam profectò non potest retinere, nisi conferat beneficium. Et ideo teneo opinionem Syluestri. 
 
¶ Dubitatur* an pro sepultura liceat aliquid accipere. Et uidetur quòd sic, ex consuetudine ecclesię. S. Tho. 2. 2. q. 100. art. 4. dicit, ꝙ idem{ S. Thomas. } est iudicium, quod de uasis sacris, & ideo terra uendi potest, nõ ratione consecrationis. Idẽ tenet in 4. d. 25. Imò in c. abolendę. de sepulturis, dicitur, ꝙ ius sepeliendi uendi non potest. Vnde licet diuersæ ecclesię habeant ius sepeliendi in eodem cœmeterio, una non potest uendere alteri ius suum. Primum dictum sancti Thomæ intelligendum est, quòd locus nondum consecratus in sepulturam uendi potest, duodecima, quæstione secunda, cap. aurum. Si uerò iam sit deputatus ad sepeliendum humana corpora, uendi non potest ad sepulturam. omnia iura in necessitate licet uendere alteri ecclesiæ. Hostiensis dicit, quòd quicquid temporale datur uel permittitur, ut electio sepulturæ fiat, est simoniacum, prima, quæstione secunda, quia pio. & de pactis, capite finali. Panormitanus in capite, apparentiam. de simonia, dicit quòd obseruari possunt laudabiles consuetudines, si tamen in spirituali priùs conferantur, aliâs non est tolerabilis. tamen cauendum est, ne petant clerici aliquid pro sepultura. Sed possunt petere quòd seruetur consuetudo, & hoc pro officio sepeliendi. Et hoc dicit Syluest. §. 20. Puto, quòd quando est consuetudo, quòd aliquid detur pro loco sepulturæ, ut notat Innocent. in cap. apparentiam. pro quo est text. in l. priuilegia. cap. de sacrosanctis ecclesiis. ubi dicitur, quòd ea, quæ ab antiquo sunt solita ecclesiæ, & ministris tribui, non debent aliquo modo impediri. Quantùm ad hoc, uidetur mihi eodem modo prohibitũ esse accipere pro sepulturis, sicut pro aliis spiritualibus, siue hoc sit de iure diuino, siue humano. Patet hoc ex cap. abolendę ubi damnatur peruersa consuetudo exigendi aliquid pro loco aut terra sepulturæ. Glossa tamen dicit, quòd licet clerici exigere non possint, tamen laici sunt compellendi seruare antiquas conditiones. uel ex cap. ad apostolicam. ubi dicitur de funeralibus. & ca. cùm in ecclesia. de simonia. Secundò dico, quòd seruare consuetudinem laudabilem tenentur laici, ut patet ex d. c. ad apostolicam. quāuis in c. cùm in ecclesia. dicitur, ꝙ nulla consuetudine excusari potest, quòd aliquid pro huiusmodi accipiatur, sed quòd non intelligatur, quòd non possint recipere, propterea quia non est magis spirituale, quàm sacrificium. Et eodem tenore in d. ca. abolendæ. & c. ad apostolicam. &c. cùm in ecclesia. prohibentur exigere pro funeralibus, pro benedictionibus nubẽtium, & quibusdam aliis. Tertiò idem est iudicium de exequiis & funeralibus, quantũ ad hoc. Tamen Syluest. dicit ti. de simonia, §. 2. quòd pro his, ad quæ nõ tenentur, possunt exigere, aliâs non facere, dũmodo egeant, & citat Archidia. & Raymundũ & Pisan. An* possit aliquis obtinere ius priuatum sepulturæ, & quomodo. Syluest. de sepulturis. §. 3. dicit, quòd laicus nõ potest habere dominium sepulturæ, quia loca religiosa non possunt esse in dominio alicuius. Secũdo, Habere possunt quãtum ad usum pro se, & suis sepeliendis, neque eis inuitis potest aliquis ibi sepeliri, nisi in necessitate. Tertio, Mortuo illo & familia illius, potest aliis concedi usus illius sepulturę, quia mortuo usu funerario, usus redit proprietario. Sed etiam quarto idẽ dicendũ de capellis. Quinto, Hoc potest fieri ex concessione ecclesiarum. Sexto, Pro hoc beneficio possũt ecclesię recipere dotem pro sustentatione, sicut pro aliis spiritualibus secundum consuetudinem laudabilem. Et eodem modo sicut pro missa celebranda, sed eodem modo debet abesse peccatum sicut in aliis, sed solùm fit donatio ex utraque parte. 
 
¶ Dubium de ingressu religionis, An* ille, qui recipit ad habitum, debeat aliquid accipere pro ingressu religionis. S. Thom. 2. 2. q. 100. ar. 3. ad quartum dicit, quòd si monasteriũ est egenum, licet aliquid recipere ad sustentationem monasterii, addit Syluest. §. 15. quòd licet exigere, & hoc S. Thom. dicit in 4. Si autem sine grauatione monasterii potest recipi nouitius, simoniacum est aliquid exigere. Hæc S. Tho. & ita Syluest. absolutè tenet, quòd si egeant, possunt pacisci. Et est cõmunis opinio, licet contrarium teneat Supplemẽtum & Rosea. Tertiò, Si autem monasterium est opulentum, omnino est simoniacum quocunque modo pacisci, secundum omnes doctores. Hæc habentur c. quomodo. de simonia. & c. periculosa destitutione religiosorũ. lib. 6. ¶ Dubitat̃, Si * quis legat monasterio perpetuò 1000. aureos ut faciat sacrũ perpetuò, hæres dicit, Ego dabo beneficium simplex huius missæ, & dimittatis legatum, an hoc sit licitum. Respondetur quòd fieri non potest sine simonia, ut patet, quia hoc est emere beneficium. Sed uidetur, quòd papa potest in hoc dispẽsare: dico quòd non uideo quomodo possit dispensare. ¶ Dubitatur de* mediatoribus, qui pro aliis constituunt contractus simoniacos. Syluest. §. 18. dicit, quòd easdem pœnas incurrunt, & eodem modo indigent dispensatione, ut absoluãtur. prima, quæstione prima. cap. statuimus. & cap. si quis. de simoniacis. De matrimoniis etiam est difficultas, quia datur pro spirituali aliquid temporale. ¶ Dubitatur,* An dare pecuniã, ut deponatur ab officio, sit simoniacum. Respõdetur ex superioribus, quòd uidetur quòd non, quia est negatio uel omissio spiritualis pro temporali. Sed econtra uidetur quòd sic, quia retinet spirituale pro temporali. Quicunque autem præsumit non peccasse mortaliter, non incurrit pœnas iuris. Excipio quòd tenebitur ad restitutionem. Si tamen facit pactum, & nisi excusetur ignorantia, omnino tenetur restituere, & rescindere contractum. De pœna* suspensionis uide Syluest. titulo, suspensio. §. 7. Simoniacus suspensus in ordine ab executione illius ordinis, extra de simonia. cap. tanta. 18. d. c. eas. Imò ab omnibus ordinibus. Clemẽ. capientes. in de pœnis. Neque dispensatur, nisi à papa, qui beneficium recipit simoniacè, suspensus est. in c. tanta. & in c. per tuas. ex Panorm. quòd si fit occultus per pœnitentiam & renuntiationem, ministrare potest. Sed manifestus indiget dispensatione, trigesimasecunda, quæstione prima, §. uerúm. Sed post pœnitentiam episcopus potest dispensare. ¶ Dubitatur, An* dato quòd pro spiritualibus non potest aliquid temporale recipere aliquis tit. emptionis aut uẽditionis, an aliquo titu. spirituali possint esse media ad aliquod temporale. Pro quo nota, ꝙ * triplex potest esse titulus recipiendi temporalia mediantibus spiritualibus, ut dicit Caiet. 2. 2. in sua Summa. Primus, qui comprehẽdit communem contractum sub se inducentem obligationem legalem, & iste est omnino simoniacus & prohibitus, ut suprà dictum est. Secundus est sustentationis ministrorũ. Tertius est locationis operum & cõductionis. Et de isto tertio uertitur dubium, quia locatio est quodammodo species emptionis & uenditionis. 
 
¶ Vtrum* licet clerico locare operas suas in administratione rerum spiritualium? Pro cuius quæstionis solutione nota, quòd duplices operæ, uel duplex labor inuenitur in administratione spiritualium. Quidam est necessarius labor ad ipsam administrationem spiritualiũ, imò est ipsamet administratio, ut dicere horas, celebrare missam, cantare in choro. Et aliæ sunt operæ, quæ accidentaliter occurrunt, ut ire iter unius diei ad celebrandum, uigilare ad aliquod spirituale faciendum. Et de istis operibus secundi generis non est dubitandũ, quin ratione illarum possimus aliquid exigere. Et est sententia omnium doctorum, quòd licet locare tales operas, & exigere pecunias pro tali labore. Eodẽ modo, sicut si quis faceret sumptus eundo ad administrandũ uel celebrandũ sacramentum, posset pacisci de expensis, dummodo in æstimatione illarum non habeatur respectus ad spiritualia. Hoc patet, quia illæ operæ sunt purè temporales, & per accidens, & impertinenter se habent ad administrationem spiritualium. de quo Caiet. 2. 2. quęst. 100. art. 3. Sed de operibus & labore primi generis est maius dubium, & pro parte affirmatiua uidetur, quòd liceat illas locare, quia sunt temporalia, ergo ratione sui poterunt locari aut uendi. Præterea quia sacerdotes locant se ad celebrandum per menses, aut annum, & hoc ecclesia approbat, ut patet ex c. significatum. de præbendis. Præterea quia cantores in ecclesia locant operas suas. Confirmatur, Nam calix licet sit consecratus, potest uendi ratione temporalis, q est in illo, ergo celebrandi aut orandi labor, licet habeat annexam spiritualitatem, potest locari. In contrarium est, quia si tales operæ uendi possent, cùm omnia ecclesiastica constent ex operibus, sequitur quòd omnia ecclesiastica essent uenalia, & sic poterit uendi administratio sacramentorum, sicut & calix. Præterea si ministro debetur temporale ratione laboris & operum, ergo non debetur stipendium ratione sustentationis in administratione spiritualium, seu ratione ipsius spiritualis quod ministrat: esset enim irrationale, si acciperet duplicẽ mercedem: & esset simile, sicut si sutor uelit pro calceo pretium, & aliam mercedem pro opera conficiendi calceum. Præterea est contra definitionem simoniæ, qua dicitur, quòd est emere, aut uendere spirituale, aut spirituali annexum: sed istæ operæ sunt annexæ spiritualibꝰ. ergo uẽdere illas est simoniacũ. Nam si unum uendas, & alterum intelligitur quod uendidisti. De hac quæstione sunt quidem uariæ sententiæ doctorum. Et de parte quidem affirmatiua, secundum quòd licet locare operas, & recipere aliquid pro labore, uide Altisiodor. 3. p. q. penult. & de eleemosynis. & Bonauent. 4. d. 4. q. ultima, & Richard. eade d. q. 2. ubi dicit, quòd Episcopus recipiens salarium iuxta capitulum, cum sit Romana. respicit intuitu laboris, & consequenter dicit, quòd clerici dicentes psalterium pro mortuis, non peccant recipiendo pecuniam pro suo labore, licet quæst. 3. excipiat labores in administratione sacramentorum. Eiusdem sententiæ uidetur Armacha. lib. 10. ubi dicit, quòd pro laboribus licet recipere pecuniam. Idem tenet glossa in cap. significatum. de præbendis, ubi dicitur, quòd licet locare operas & recipere mercedem pro labore. Et Panor. eodem cap. ubi reprobat Innocent. & Hostiens. qui contradicunt. Et probant ex c. finali 2. quæst. 2. & ex concilio Agathensi, ubi dicitur, Clerici stipendia sanctis laboribus debita, secundum seruitii sui merita, à seçularibus consequantur. Eandem uidetur tenuisse Hostiens. in summa post Gofredum, titulo de simonia, §. qualiter cõmittatur. Hoc tenet Adri. quotlib. 9. idemꝗ habet expressè Maior. 4. distin. 25. quæst. 6. ubi inter modos legitimos recipiendi aliquid temporale pro spiritualibus, ponit duos. Vnus est pro sustentatione, & alius pro labore celebrandi. Sed his non obstantibus sit conclusio, ¶ Non* plus licet locare operas in administratione spiritualium, quàm ipsa spiritualia, ne licet aliquid recipere ꝓ labore spirituali magis, quàm pro ipso spirituali. Hæc est summa Durand.{ Durand. } 4. d. 25. q. 1. & Palud. 4. ultima, & Caietan.{ Palud. } 2. 2. q. 100. & in sua Sũma. & Syluest. de simo{ Caiet. }nia, §. 9. & citat glo. c. ultimo extra. ne prælatus{ Syluest. } uices suas. &c. finali de pactis. Ex quo habetur, quòd ubi cessare debet conuentio, non licet locare operas. Idem tenet Aliacus tractatu de simonia contra Cancellariũ Parisiensem, & dicit nullum antiquorum, oppositum tenuisse. Et etiam expressa Summa S. Thom. 4. dist. 5. q.{ S. Thom. } 3. art. 2. glossa 2. in corpore. ubi circa actus spirituales distinguit. Aliqui enim sunt actus spirituales ex primo, quia scilicet procedunt à potestate spirituali: sicut celebrare & administrare sacramenta. Alii sunt spirituales solùm ex parte finis: sicut docere, quod terminatur ad scientiam, uel ueritatem spiritualem. Et dicit, quòd in secundo genere operum licet locare operas, non autem in primo: sed solum licet accipere aliquid in sustentationem. & idem ad literam ponit quotl. 3. q. 6. & eadem uidetur sentẽtia eiꝰ 2. 2. q. 100. ubi nũquam ponit aliud per titulũ recipiendi aliquod tẽporale pro spirituali, nisi ratione sustentationis. Probatur conclusio, Quia talis labor, & operæ sint spirituales, & nullo modo temporales: sicut sanare infirmum, mundare leprosum ex sua natura sunt temporalia, tamen si procedant ex gratia spirituali, spiritualia reputantur in materia simoniæ, & ideo non possunt uendi, ut patet Matth. 10. Gratis accepistis, gratis date. & dixerat, Infirmos curate. Pręterea talis, qui locat operas, non gratis administrat. ergo est simoniacus. Probatur antecedens, Quia cùm administratio nõ fiat nisi per illas, imò reuera nõ est aliud administratio spiritualis, quàm ipsę eædẽ operæ, si non gratis datur administratio. Confirmatur. Pictor nõ diceretur gratis dare imaginem, si ita exigeret pretium operarũ illarum. Et profectò similis uidetur sycophanti dicere, quòd gratis quis celebrat missam, sed exigit pretium operæ & laborum: sicut si artifex dicat se gratis dare opus, exigeret tamẽ laboris pretium. Præterea minister tenetur gratis dare quantum poterit spiritualia, sed recipiens sustentationem posset non recipere pretium laboris. ergo si exigat, non dat gratis. Hoc enim est gratis dare, nihil recipere, sine quo posset ministrare, aliàs facit contra præceptum domini dicentis, Gratis date. Præterea arguit Caiet. Quia minister spiritualis est delegatus à Christo, neque licet eis plus accipere, quàm illis à Christo constitutum est: sed dominus primò dicit, Gratis accepistis, gratis date. Et postea, ut Paulus refert, ordinauit, ut qui euangelio seruiunt, euangelio uiuant. ergo nullo alio titulo licet accipere aliquid temporale, nisi ratione sustentationis. Pręterea ratione spiritualis administrationis nullo alio habito respectu ad laborem debetur ei illud pretium. ergo pro uno opere debetur ei duplex merces, quod est omnino iniquum. Præterea si aliquid temporale est annexum spirituali, si illud temporale uendatur, debet æstimari quod ex se est, nullo habito respectu ad spirituale, ut patet de calice. Sed labor & operæ in administratione spiritualium nullius pretii & æstimationis sunt per se, neque aliquis daret aliquid pro illis nisi ratione spiritualis adiuncti, ergo ratione illorum nihil potest exigi. Caieta. ponit regulam, quòd res composita ex spirituali & temporali, si temporale sit principale, uendi potest sine scrupulo, ut patet de calice, & de patrimonio, cui est annexum ius patronatus. Sed si econtrario spirituale sit principale, res illa non potest uendi, etiam ratione temporalis in ea contenti. Et quia in administratione rerum spiritualium principale non est labor, ideo operæ non possunt uendi. Et ita communiter dicunt Summistæ. Sed nescio si aliquid est temporale coniunctum cum spirituali, quare uendi non potest, siue sit magis, siue minus principale, neque de hoc datur aliqua ratio, saltem stando in iure diuino: quia cum sit temporale, non est prohibitum uendi iure diuino. Et ideo melius uidetur, ut dictum est, quòd illæ operæ & labores non sint temporales, neque magis neque minus principaliter, sed purę spirituales, ut in proposito loquimur. & per hoc patet solutio ad primum argumentum. Ad secundum respondet Caietanus, quòd licet ita sit, ut dictum est, quòd non liceat locare operas necessarias in administratione temporalium aliàs spiritualium, tamen ratione circunstantiarum & accidentium, quæ concomitantur ipsam administrationem, licet aliquid accipere, & pacisci de illo, & sic presbyteri possunt pacisci de pensione. Nam illic est uinculum & obligatio libertatis, & alia grauia, ad quæ non tenentur, & ratione illarum possunt facere pactum. Et sic intelligitur cap. significatum. hoc est, probabiliter & rationabiliter dictum, sed non caret calumnia. Si enim hoc est uerum, semper potest minister locare seipsum cũ obligatione audiendi confessionem, aut prædicandi etiam ad unum diem, aut plures, quia etiam est uinculum & adeptio libertatis ad quæ non tenetur. at de hoc dicam inferius. Ad tertium argumentum patet etiam ex dictis: à cantoribus enim in ecclesia non quæritur aliquid spirituale, sed potius temporale, quod est musica illa, & amœnitas uocum, sicut ab organista, & ideo illis licet locare operas suas. Quod etiam patet, quia nihil refert, an illi sint clerici, nécne. Vnde cõstat, ꝙ non uẽditur spirituale, ne emitur. Panor. in c. suam. de simonia, recedit à prima opinione, quam tenuerat in capitu. significatum. & reprehendit dominum Andream, qui dicit, quòd non licet accipere aliquid pro spiritualibus, bene tamen pro labore.