¶ Dubium est quę sit uerior de istis opinionibus. Quòd probabilius mihi uidetur dicam
per propositiones. Prima, contra sententiam
multorum scholasticorum, Meritum
* nullo
modo proportionatur intentioni, hoc est, si
dilectio dei est intensa ut tria, est meritoria ut
tria, non oportet quòd dilectio ut quatuor, sit
meritoria ut quatuor. Secunda non
* solum
non proportionatur meritum intentioni, sed
nec magna multitudo
actuũ
actuum
remissorũ
remissorum
æquiualet uni actui intenso, & perfecto, hoc est,
|
uolo dicere, quòd magis meritoria est una dilectio perfecta, quæ sit uerbi gratia ut decem,
quàm
cẽtum
centum
imperfectæ, quarum quælibet sit
ut unum.
Probãtur
Probantur
ambæ propositiones. quia
difficultas multum facit ad meritum, & difficilius est habere unam dilectionem perfectam,
quàm centum imperfectas. Item quia magis
cõforme
conforme
est præcepto de dilectione Dei, diligere semel Deum ex magno conatu, quàm tepidè & remissè, quia præceptum est ut toto
corde diligamus. Item perfectior est una oratio
cum magna deuotione & attentione, quàm
multæ tepidæ remissæ. Et confirmatur totum
hoc, quia certè in ęstimatione
rerũ
rerum
, pluris æstimatur una res perfecta in sua specie, quàm decem imperfectæ, ut patet in margaritis. pretiosior enim est adamas magnitudinis auellanæ,
quàm
centũ
centum
adamãtes
adamantes
minuti, etiam si omnes
simul sint maioris ponderis, & hoc in omni genere margaritarum. Item in animantibus pluris est equus unus perfectus quàm decem imperfecti & inualidi. ita certè est in minoribus.
Maioris precii est unum opus &
officiũ
officium
uirtutis perfectę, quàm multa imperfecta & minuta
etiam in eadem specie. Tertia, Idem est dicendum de continuatione: est enim absurda & ridicula calculatio scholasticorum. Vt si quis in
elicione actus mereatur ut decem,
ꝙ
quod
in quolibet instanti continuationis tantundem mere|
tur. dico enim quòd
* nisi sit magna continuatio & perseuerantia in actu, non duplicatur
meritum. licet possit esse tanta continuatio &
perseuerantia, ut
etiã
etiam
sit maius
meritũ
meritum
in continuatione quàm in elicione. Quarta, Quandocunque
* peruenitur ad
meritũ
meritum
æquale cum
actu intenso, siue per multiplicationem, siue
per intentionem, sine dubio augetur habitus.
Sed hoc non ita frequenter contingit ut
dictũ
dictum
est. Probatur propositio, sicut probatum est,
quia talis est æquè bonus, sicut alius esset per
actum
intẽsum
intensum
. ergo habet etiam æquales uirtutes. Videtur enim inconueniens, quòd qui
melior, non habet maiorem charitatem. Si ergo quis fit melior per multiplicationem, aut
continuationem, quàm alius per
intẽsionem
intensionem
,
ergo habebit maiorem charitatem. Item quia
augmẽtum
augmentum
est quodammodo præmium, ergo
si est sufficiens
meritũ
meritum
, erit etiam augmentum.
Item profectò absurdum uidetur, qui habet
charitatem ut centum, & orans per actum meritorium ut quinquaginta, per totum diem
non mereatur augmentum charitatis. Hoc uidetur conforme dicto S. Tho. 2. 2. ubi supra,
dicẽtis
dicentis
, quòd quilibet actus meretur augmentum, licet non statim, sed cùm sufficienter se
disposuerit, uidetur quòd hæc dispositio sit,
quando peruenitur ad meritum æquale cum
actu intenso. Et per hoc patet ad tertium, &
|
quartum argumentum. Quinto arguitur, quia
uidetur sequi ex opinione,
ꝙ
quod
quantũcunque
quantumcunque
quis agat ex toto conatu, nunquam in continuatione augetur habitus. Consequens uidetur
incõueniens
inconueniens
, scilicet, quòd nihil operetur
ad augmentum habitus,
ꝙ
quod
aliquis diu perseueret in bono actu. Sequela autem uidetur probari, exempli gratia, quòd Petrus habens habitum ut quatuor, eliciat
actũ
actum
ut octo, in primo
instanti habitus fiet æqualis actui per supradicta, & actus manebit æqualis (ut supponimus)
in continuatione, & per
opinionẽ
opinionem
actus ęqualis non auget habitum. ergo nunquàm in continuatione augebitur habitus. Dico, iam
dictũ
dictum
est,
ꝙ
quod
in augmento habituum infusorum habetur respectus solum meriti, & in continuatione poterit perueniri ad maius meritum, quàm
sit latitudo habitus, uel quàm esset meritum
unius actus intensioris, & sic augebitur habitus. Sexto arguitur, Sequitur quòd cæteris paribus esset melioris conditionis qui elicit primo actum remissum & postea
intẽsum
intensum
, quàm
econtrario qui prius elicit actum intensum, &
postea remissum. uerbi gratia, Petrus habens
charitatem ut octo, eliciat primò actum ut
quinque, postea ut decem, per regulam positam augetur habitus per septem gradus, quia
iam meritum peruenit ad octodecim gradus,
& si contrario eliciat primo actum ut decem,
|
& postea ut quinque, solum augetur habitus
per duos gradus. Probatur, quia statim cum
primo eliciat actum ut decem, iam habitus auctus est per duos gradus, scilicet
us
usque
ad
decẽ
decem
,
& per actum ut quinque, sequentem non augetur habitus. ergo omnino sequitur illatum,
quod ordo ille actuum multum facit ad augmentum, quod uidetur absurdum. Dico
primò fortasse, quòd hoc argumentum & alia
similia ostendunt, quòd nostra opinio non
caret etiam calumnia, nec bene se expedit à dubiis & difficultatibus, & fortasse
ꝙ
quod
oportet
ponere aliam opinionem distinctam à tribus
recitatis. Secundo dico, quòd
cõsequens
consequens
non
est maius inconueniens concedere, quàm concedere de habitu acquisito. De quo oportet
concedere,
ꝙ
quod
si quis habet habitum ut octo,
& eliciat primo actum ut nouem, & postea ut
decem, quilibet actus auget habitum, quia semper inuenit habitum remissiorem. Si autem
mutato ordine primo eliciat actum ut decem,
& postea ut nouem, prius quidem auget habitum, sed secundo non, quia inuenit iam habitum intensiorem se. Imo de aliis agentibus naturalibus uidetur, quòd oportet simile concedere. Si enim primo adhibeat calefactiuum ut
quatuor, & postea
calefactiuũ
calefactiuum
ut octo, utrunque producit, uel auget calorem. Si autem mutetur ordo, & primo adhibeatur
calefactiuũ
calefactiuum
ut
|
octo, & postea ut quatuor, nihil facit, ut declaratum est: quanquam re uera
nõ
non
est simile,
quia in habitibus infusis actus remissus & intensus computatur pro non actu quantum ad
meritum, & possunt facere unum
augmẽtum
augmentum
,
quod non potest dici de acquisito. Septimo
arguitur, Quia saltem sequitur, quòd si quis ex
habitu
intẽso
intenso
habet solum unum
actũ
actum
acquisitũ
acquisitum
, qui
etiã
etiam
per
continuationẽ
continuationem
non perueniat
ad meritum
intẽsum
intensum
, sequitur, inquam, quòd
pro illo actu nunquam recipiet
augmentũ
augmentum
charitatis, cùm tamen illo actu fiat melior alio,
qui non habet illum actum cæteris paribus.
Dico, omnino consequens uidetur concedendum secundum hanc opinionem, & satis
est quòd augetur gratia. Ex omnibus relinquitur, quòd de augmento gratiæ eadem est opinio nominalium. Primo modernorum & S.
Thom.
differunt tamen ab opinione Scot. Secundo relinquitur, quod profecto
nõ
non
est certum, sed ualde
dubiũ
dubium
, quomodo fiat augmentum charitatis, & uirtutum infusarum. Neque mihi per omnia placet
etiã
etiam
opinio S. Tho.
recitata, neque possum ex sententia satisfacere dubiis emergentibus ex illa. Tertio,
uidetur tamen quantum ad hoc probabilius,
quod non per quemlibet actum augetur charitas. Quarto, posset nihilominus defendi
probabiliter, quòd per quemlibet actum non
|
ad modum quidem quo aduersarii putant, sed
ut dicamus, quòd charitas ut decem, augetur
per
actũ
actum
ut duodecim, per duos gradus, & per
actum ut sex, per unum gradum, & per actum
ut tria, per dimidium: etiam sic probabiliter & demum in hac materia facilius esset mihi dicere quod est falsum, quàm quod est
uerum.