Pœnitẽ tia Pœnitentia est sacramẽ tum sacramentum .

¶ QVÆRITVR, vtrum poenitentia sit sacramentum, & vtrum post baptismum sit aliquod signum visibile | institutum ad remissionem peccatorum actualium? Respondeo, quod sic, & est conclusio de fide: vt patet Ioannis 10. quorum remiseritis peccata remittuntur eis. Et Matthæi. 18. quodcun quodcunque solueris super terram erit solutum & in coelis. Ex his locis patet, quod est alia auctoritas & iurisdictio inter homines ad remittendum peccata. Et hæc iurisdictio inter homines exercetur per actum exteriorem, ergo poenitentia est signum sensibile institutũ institutum á Deo in remissionem peccatorum, ac proindè est sacramẽtum sacramentum . Idem patet auctoritate ecclesiæ in ca. ad abolendam extra de hęreticis haereticis . Et expressè inter sacramenta numeratur confessio peccatorum. Et inter hæreticos numerantur qui aliter sentiunt de sacramentis quam ecclesia romana sentit. Et in conci. concilio Florentino sub Eugenio. 4. numerat̃ numeratur poenitentia inter septẽ septem sacramenta, er| go. Vocatur autẽ autem sacramentũ sacramentum poenitẽ tiæ poenitentiæ , quāuis quamuis cōtineat contineat cōtritionẽ contritionem , & satisfactionẽ satisfactionem , & confessionẽ confessionem : quia sumpsit nomẽ nomem ab vltimo: vt dicit. S. Tho. 4. d. 16. q. 1. a. 1. sicut sæpè vsitatũ vsitatum est. Nam licet homo sit animal, corpus, & substā tia substantia , non denoĩatur denominatur nisi ab vltimo quod est homo . Sic etiā etiam sacerdos quāuis quamuis sit diaconus et subdiaconꝰ subdiaconus noĩatur nominatur sacerdos ab vltimo. Quia verô vltima pars poenitentiæ, quæ est satisfactio est poenalis, imo oĩa omnia in hoc sacramẽto sacramento sunt poenalia: ideó vocatũ vocatum est sacramẽtũ sacramentum poenitẽtię poenitentiae totũ totum aggregatũ aggregatum ex illis partibꝰ partibus tribus, tam actus poenitentis, quam absoluẽtis absoluentis

Materia sacramenti poenitẽ tiæ poenitentiæ .

¶ QVÆritur, quæ sit materia huius sacramenti? Respon. Respondeo quod materia remota sunt peccata poenitentis. Vnde cùm beatissima virgo nullum prorsus peccatũ peccatum habuerit, falsissimũ falsissimum est quod quidā quidam fingũt fingunt scilicet quod cōfitebatur confitebatur b. Ioā ni Ioanni euangelistę euangelistae . Materia verò ꝓpinqua propinqua | est confessio peccatorum mortalium post baptismum commissorum.

Forma sacramẽ ti sacramenti poenitentiæ.

¶ QVÆritur, quæ sit forma huius sacramenti? S. Tho. 3. p. q. 84. art. 3. dicit quòd forma vera sacramẽti sacramenti poenitentiæ est, ego te absoluo. Sicut enim Marci vltimo, & Matthæi vltimo dñs dominus loquens de baptisino dixit, baptizantes eos in nomine patris, & filij, & spiritus sancti: non dixit hæc sit forma baptismi, ego te baptizo, & tamen hæretici Vuiclephistæ dicũt dicunt illam esse formam baptismi: sic de poenitentia dicitur Matthæi. 18. quodcũ  quodcunque solueris super terrā terram , ergo hæc erit forma poenitentiæ, ego te absoluo. Item. 2. Chorinthi. 2. ego quod donaui si quid donaui propter vos in persona Christi, ergo sicut Paulus dicit se donasse, sic debet & sacerdos dicere, ego te absoluo. Item vt ait sanct. Thom. opusculo. 22. non est parui momenti quod ecclesia | canit. Iam bone pastor Petre clemẽs clemens accipe vota præcātium præcantium , & peccati vincula resolue tibi potestate tradita, ac proindè non est blasphemia, vt putāt putant isti hæretici, quòd sacerdos dicat, ego te absoluo. Item in concilio Florenti. Florentino sub Eugen. 4. expressè determinatur hāc hanc esse formam poenitentiæ, scilicet ego te absoluo, hęc haec igitur est forma cō ueniens conueniens & necessaria. Et licet permittantur alia verba, omnia sunt de congruitate, sicut etiam crucis signum. Et si dicatur in cap. nunquid de consecratione. d. 5. sacramenta cruce perficiuntur, sed non loquitur de omnibus sacramentis. Manuum impositio, dicit Palu. quod est de congruitate. Sed sanct. Tho. ait quod non debet fieri. Signat em̃ enim copiosum munus gratiæ conferri, sicut in sacramento confirmationis.

Poenitentia est sufficiens remediũ remedium contra peccata.

¶ QVÆritur, vtrum poenitentia sit remedium sufficiens contra peccata? | Respōdeo Respondeo , quòd sic. Patet ex illo Ezechielis. 18. si impius egerit poenitentiā poenitentiam ab omnibus peccatis suis quę quae operatꝰ operatus est, vita viuet & non morietur: omniũ omnium iniquitatum eius quas operatus est non recordabor. Et idem dicitur ca. 33. & Sapientiæ. 11. dissimulans peccata hominum propter poenitentiā poenitentiam . & Matthæi. 3. poenitentiam agite & appropinquauit regnum coelorum. Idem dicitur Matthæi. 4. & Luc. 15. gaudiũ gaudium est angelis super vno peccatore poenitentiam agente, Et. 2. Chorinthi. 7. quæ enim secundũ secundum Deum tristitia est salutem operatur. Luc. 17. si poenitentiā poenitentiam egerit dimitte illi. Et sunt in vtroque testamento infinita testimonia. Et si obijcias illud Hebreo. 6. impossibile est eos qui semel sunt illuminati &c: rursus renouari ad poenitentiam . Dico cum sanct. Tho. 3. p. q. 84. ar. 10. ad. 1. & cum Chrisosto. & omnibus san| ctis doctoribus, quod ibi negat Paulus, non poenitentiā poenitentiam , sed renouationẽ renouationem per baptismũ baptismum secundo acceptũ acceptum . Quia baptismus non est iterabilis. Peccatũ Peccatum verò in spiritũ spiritum sanctũ sanctum si sit finalis im poenitentię poenitentiae . i. peccatum cum quo homo moritur sine hoc quod egerit poenitentiā poenitentiam de eo, est irremissibile. Alia autem peccata in spiritũ spiritum sanctũ sanctum dicũtur dicuntur irremissibilia quia difficilè remittũtur remittuntur : & raro Deꝰ Deus tales cōuertet conuertet : & sũt sunt in magno periculo. Sed tamen si poenitentiam egerint, re missionem sine dubio consequentur.

Pœnitẽ tia Pœnitentia est necessaria ad salutem peccatorum.

¶ QVÆritur, an poenitentia sit remediũ remedium necessariũ necessarium ad salutem post lapsum in peccatũ peccatum ? Respōdeo Respondeo quod sic, nam in sacris literis vbicun vbicunque dñs dominus hortatur ad veniam petendam, non dat aliud remedium nisi poenitentiam, ergo. Et hoc adeo verum est, quòd etiam requiritur poenitentia de peccatis commissis ante baptismum, adulti enim | qui baptizantur necesse est quod doleāt doleant de peccatis: iuxta illud actorũ actorum . 2. poenitentiā poenitentiam agite, & baptizetur vnusquisq; vnusquisque vestrum. Et Augustinus libro de poenitentia ait, omnis qui iam suæ voluntatis arbitrer constitutus est cum ad sacramentum fidelium accedit: nisi eum veteris vitæ poniteat nouam non potest inchoare: quod & habetur de cō secra consecra . d. 4. cap. omnis qui. Ab hac autem poenitentia cum baptizantur soli paruuli sunt immunes. De venialibus autem non est necessaria poenitẽ tia poenitentia , quia per dilectionem Dei, & multa alia remitti possunt. Si verò peccator præueniatur aliquo periculo maris, vel latronum, vel alicuius alterius, poenitentia eius erit quòd faciat tunc quicquid possit. Dicat miserere mei Deus, vel aliquid simile: quicquid em̃ enim possit etiā etiam in vltimo statu facere hoc animo vt concilietur Deus & placa| tus reddatur, poenitẽta poenitentia iest est . Talis nāq; namque non est extra salutis statum.

Pœnitẽ tia Pœnitentia remittit pœnam pctōrũ peccatorum .

¶ QVÆritur, vtrũ vtrum per poenitentiā poenitentiam remittatur poena debita peccatis? Respond. Respondeo quòd per poenitẽtiam poenitentiam semper remittitur aliqua pars reatus & fit minor, non tamen oportet quod tollatur tota obligatio ad poenam. Nam omnes fatẽtur fatentur quòd post postquam poenituit aliquis, imponenda est ei aliqua poenitentia. Nec hoc infert pręiudicium praeiudicium aliquod diuinæ misericordiæ, quòd post dimissam culpam quærat poenam ab amico: qui enim peccat lędit laedit iustitiam simul & amicitiam. Iure autem amicitiæ teneor ego dum aduersarius petit væniā væniam , & est paratus facere quicquid voluerim, recipere eum ad pristinam amicitiam. Nec debeo dicere, non parcam, aut non erit amicus donec reddat domum quam combussit. Sed nihilominus salua amicitia possum repete| re domũ domum meā meam . Et rex potest amico suo remittere homicidium, tamen omnino salua amicitia cogit eum satisfacere alteri per iniuria: sic Deus omnino post postquam aliquis petit veniā veniam reddit in amicitiā amicitiam , & nihilominus exigit iustitiam. Nota vnũ unum locum ex quo expressè cōstat constat quod Deus punit hominẽ hominem post postquam factus est ei amicus. 2. Reg. 12. postquā postquam dimissit Deus peccatũ peccatum Dauid, dicitur verũ verum tamẽ tamen filius qui natus est tibi moriet̃ morietur . &c.

Venialia peccata quomodo remittantur.

¶ QVÆritur quomodo remittantur peccata venialia? Respō Respondeo . 1. quòd quicquid sufficit ad remittendum mortale, sufficit etiam ad remittẽdum remittendum veniale. Est clarum, quia quicquid est in veniali est in mortali & aliquid amplius ergo. Secundò dico quod ad remissionẽ remissionem venialis sufficit dilectio Dei. Nam cum Dei dilectio sit ei velle placere, & qui vult ei placere, vult virtualitèr non displicere: iam ibi interuenit displicentia | interpretatiua quę quae sufficit ad remissionem venialium: vt ait sanct. Tho. 3. p. q. 87. a. 1. Nam apud homines sufficit ad remissionẽ remissionem leuis offensę offensae dicere ei quẽ quem offendit, ego post hac volo tibi in omnibus placere, ergo multo magis apud Deũ Deum qui pronior est ad miserendum. Itẽ Item probat hoc Scotus, plus placet deo dilectio ista quam displiceat peccatũ peccatum veniale: sed homines etiam mali si offendātur offendantur leui offensa, & prestent̃ prestentur eis magna beneficia non exigunt satisfactionẽ satisfactionem leuis iniuriæ, etiā etiam si non petatur venia, ergo dilectio dei sufficit ad remissionẽ remissionem peccatorũ peccatorum venialium. Per dilectionẽ dilectionem verò Dei, aut per displicẽtiam displicentiam generalẽ generalem dimittuntur omnia illa peccata venialia ad quæ homo non est actualitèr affectus, vel virtualiter. Si verò quis est affectus vni peccato veniali, & dolet de alio, remittit̃ remittitur peccatũ peccatum de quo dolet manẽte manente alio. Et qm̃ quoniam ĩ in illa potesta te | ecclesiæ tradita in illis verbis quorũ quorum remiseritis peccata non solum tradita est facultas remittendi peccata per poenitentiam quæ est sacramentum: sed etiam multis alijs modis cùm ad remissionem venialium non sint necessaria sacramẽta sacramenta : relicta est potestas ecclesiæ ad instituẽda instituenda media ad eorum remissionem. Et ista sunt oratio dominica, benedictio episcopi, tũsio tunsio pectoris, aqua benedicta, & similia, quæ sine quocũq; quocunque alio motu bono sufficiũt sufficiunt remittere venialia per hoc quòd fiunt quia sunt ab ecclesia instituta in remedium venialium. De aqua benedicta Alexander quintus à Petro dicit, & habetur de cons. d. 3 ca. aquā aquam . Aquam sale conspersam populis benedicimus vt ea cuncti aspersi sanctificentur, & purificentur. Quod etiam omnibus sacerdotibus faciendum esse mandauimus. Nam si sanguis vitulæ aspersus | sanctificabat, multo magis aqua sale aspersa, & diuinis precibus cōsecrata consecrata populũ populum sanctificat. De oratione dnica dominica habetur de poenitentia. d. 3. c. de quotidianis. Et est Chrisosto. Chrisostomus dicentis, de quotidianis leuibus leuibusque peccatis quotidiana oratio fidelium sufficit, scilicet pater noster. De benedictione ep̃ali episcopali , & abbatũ abbatum habet̃ habetur . 1. q. 1. c. benedictio, ca. multi. De tunsione pectoris habet̃ habetur de poenitentia. d. 1. c. tres sunt actiones & d. 2. c. sicut inquit, & de sacra vnctione capitulo cum venissem. §. primo.

Peccata per poenitẽtiā poenitentiam remissa an reddeāt reddeant per sequens peccatũ peccatum

¶ QVÆRItur, vtrũ vtrum peccata per poenitentiam remissa reddeāt reddeant per sequẽs sequens peccatum? Sāct Sanct . Tho. 3. p. q. 88. arti. 1. dicit quòd in peccato duo possunt cō siderari considerari , vnum est ipsa culpa, alterum reatus ad poenam, & tunc ponit tres conclusiones. Prima peccatum non potest reddire quantum ad culpam. Patet nam si sortes occîdit hominem & | egit de illo homicidio poenitentiam: & iterum post poenitentiam furatus est, hoc vltimum peccatum furti non habet maculam homicidij. Secunda cōclusio conclusio , peccatum non reddit quātũ quantum ad reatum poenæ sensus. Quia noua poena sensus debet̃ debetur peccato huic nouo, & non illa prior. Tertia conclusio peccata pręterita praeterita reddeunt persequẽs persequens peccatũ peccatum quantum ad poenam dāni damni aliquo modo: quia eadẽ eadem poena dāni damni erit pro quolibet peccato: & eodẽ eodem modo priuatur visione diuina. Et hoc modo intelligit̃ intelligitur illud Iacobi, qui in vno peccauerit factus est omnium reus. Verũ Verum est quod peccata præcedẽtia præcedentia dicuntur aliquo modo reddire per quandā quandam ingratitudinem, ad istũ istum sensum, quod grauius est peccatũ peccatum quod nunc post remissa peccata fit, quā quam si prius non essent remissa peccata. Post remissionẽ remissionem em̃ enim iterum Deũ Deum offendere magna ingratitudo est . | Hæc aũt autem grauitas quæ ratione ingratitudinis consurgit, cum non mutet speciẽ speciem peccati secundũ secundum oẽs omnes , non est de necessitate cōfitenda confitenda . Non em̃ enim est opus, vt dicat post postquam sum mihi dimissa peccata adulteratus sunt . Patet igitur quod peccata semel remissa non reddeunt per peccatum sequens. Sine poenitentia em̃ enim sunt dona Dei, Roman. 11.

Per pœ nitentiam restituitur gratia, & virtutes infussæ.

¶ QVÆritur, vtrũ vtrum per poenitẽtiā poenitentiam restituant̃ restituantur homini gr̃a gratia , & virtutes infussę infussae ? Respō. Respondeo secndũ secundum oẽs omnes , quod non est dubitandũ dubitandum de hoc. Nam cùm in poenitentia detur gratia, necessario dantur omnes virtutes infusse, quæ gratiā gratiam cōcōmittā tur concommittantur : sicuti in baptismo, quia datur gratia, dantur etiam virtutes morales. Sed tota difficultas est, vtrũ vtrum resurgat poenitens ad tantā tantam gratiā gratiam quātam quantam habebat ante antequam caderet, vel ad maiorẽ maiorem , aut minorẽ minorem ? Ad quod oibus omnibus alijs opinionibꝰ opinionibus demissis, dico cum S. Tho. 3. p. q. 89. | ar. 2. 3. &. 5. quòd poenitens non semper resurgit ad maiorem gratiam quā quam illa à qua cecidit, nec ad ęqualem aequalem , sed secundùm proportionem contritionis quam habet. Hæc opinio fuit antiquorũ antiquorum omnium, Alberti magni, Alexandri de Ales. 4. p. q. 77. mẽbro membro . 5. & Bonauenturæ. 4. d. 14. & Ricardi, & omnium illorum qui scripserunt in theologia grauitèr, & modestè. Hoc probatur à posteriori, præter auctoritatem Hieronymi quam allegat sāct. sanctus Tho. Thomas quia experientia ostendit, quòd poenitens non semper resurgit ad maiorem gratiam: videmus enim feruentissimos viros post peccatum, & poenitentiam tepidè, & non ita feruẽter feruenter sicut anteà operari, ergo non habent tunc maiorem gratiam & amorẽ amorem Dei , amor enim Dei non est occiosus. Videmus verò magnum peccatorẽ peccatorem aliquā dô aliquandô seruentissimè poenitere, & exerce| ri in bonis operibus, igitur non omnes resurgũt resurgunt semper ad maiorẽ maiorem , vel æqualem gratiam. Item ad gratiam requiritur dispositio, & quanto maior est dispositio tanto maior gratia introducitur, sed contritio est dispositio non solùm ad nouam gratiam, sed etiam ad gratiam pręteritam praeteritam , ergo quanto maior fuerit contritio tāto tanto maior erit gratia, etiā etiam pręterita praeterita . Dico igitur primò quòd cuicunque resurgenti extra gratiam quæ datur ei secundùm mensuram contritionis quam habet, & quę quae daretur etiam sine meritis prioribus, datur ei aliquid ratione pręcedẽtium praecedentium meritorũ meritorum . V. g. sit Petrus quod habebat centum meritorum gradus, cōteritur conteritur nunc post peccatum cōtritione contritione vt decem, dico quòd vltra gratiam vt decẽ decem quę quae datur ei ratione contritionis, datur aliqua gratia ratione pręcedentiũ praecedentium meritorum. Secundò dico quòd quan| to prædicta cotritio maior fuerit, tāto tanto maior gr̃a gratia dabit̃ dabitur ei ratione præcedentiũ præcedentium meritorũ meritorum . V. g. Petrus anteà habebat gratiā gratiam vt decẽ decem , & Plato vt decẽ decem , resurgunt ambo, Petrus contritione vt decẽ decem , Plato contritione vt. 20. dico quod Platoni dabitur maior gratia ratione præcedentiũ præcedentium meritorũ meritorum . Tertiò & vltimo dico, quod perfecte poenitẽti poenitenti . i. ex toto conatu semꝑ semper restituit̃ restituitur tota gr̃a gratia præ cedẽs præcedens . Nam ꝑfectæ perfectæ poenitẽtiæ poenitentiæ correspō det correspondet perfecta restitutio, non est aũt autem perfecta restitutio nisi restituatur totũ totum , ergo & consequentèr secundũ secundum proportionẽ proportionem poenitẽtiæ poenitentiæ restituitur præcedẽs præcedens gratia. Quia iustũ iustum est quod si toto conatui correspondet tota gr̃a gratia , quod medietati conatus respondeat medietas gr̃ æ gratiæ , & tertiæ parti conatus. 3. pars gratiæ, & sic consequenter. Vnde optimũ optimum est sę pe saepe dolere de peccatis, vt restituat̃ restituatur tota gr̃a gratia ratione præcedentiũ præcedentium meritorum

Per omnia bona opera restituitur aliquid de gratia perdita.

¶ VTRVM, autem ratione aliorũ aliorum bonorum operum restituatur aliquid de gratia præcedenti? Probabiliter dicimus, quòd sic. Videtur enim omnino quod bonus princeps si ꝓpter propter delicta abstulerit ab aliquo bona, post modũ modum illo poenitente restituerit ei princeps aliquam bonorum partẽ partem , tot obsequia posset deindè regi exhibere, quòd reddat ei omnia: & esset hoc laudabile in principe: ita prorsus videtur dignum sentire de Deo, & quòd diligẽti diligenti Deũ Deum vel danti eleemosynam, vel alia bona opera facienti post poenitentiam, restituat aliquid de gratia deꝑdita deperdita . Certũ Certum igitur est merita pręcedẽtia praecedentia non perdi omnino, sed recuperari á poenitẽte poenitente
¶ De contritione.

Cōtritio Contritio quid si sit .

¶ DE partibus poenitẽtiæ poenitentiæ tractatũ tractatum aggrediens. Quæritur in primis quod | sit contritio? quoniā quoniam ea est poenitẽtiæ poenitentiæ pars prima? Respondeo, quôd est perfectus actus poenitentiæ. Poenitentia enim virtus est per quā quam placamus nobis Deum iratum, & cōsequimur consequimur remissionem peccatorum. Ad hæc em̃ enim duo debet dirigi tota poenitentis intẽ tio intentio . Est aũt autem iste actꝰ actus poenitẽtis poenitentis dolor vndê poenitẽtiæ poenitentiæ dolor est cōtritio contritio , qui maximè ꝓpiciat̃ propiciatur Deũ Deum . Hierony Hieronymus & habet̃ habetur de poenitentia d. 1. ca. mẽsuram mensuram , apud Deum non tantum valet mensura tẽ poris temporis quàm doloris. Et Chrisostomus homelia. 21. super Matthæum, non dolere quia peccaueris magis indignari facit Deum, quàm idipsum quod anteà peccaueras. Sunt de hoc infinita testimonia sanctorum, & sacræ scripturæ attestantia, quod dolor de peccatis est pars poenitentiæ valens ad remissionem peccatorum: vt patet ex conuersione Magdalenæ, & fletu Petri | post negationẽ negationem &c. Habemus igitur quòd contritio est dolor. Sed notandũ notandum duplicem esse dolorem, quia quidam est sensitiuus, alius est intellectiuus. Contritio autem est dolor intellectiuus & non sensitiuus: vt docet, sanct. Tho. 3. p. q. 85. ar. 1. & omnes doctores Quia cōtritio contritio est in potestate nostra, sed dolor sensitiuus non est in potestate nostra, ergo. Et adhuc ꝓpriè propriè loquendo contritio non est ipse dolor, sed odium & displicentia peccati, ex quo nascitur dolor. Est igitur contritio odium, nolitio, & detestatio peccatorum præteritorum.

An sit necessariũ necessarium propositũ propositum non peccandi.

¶ QVÆRITVR, an sufficit dolere solũ solum de peccatis præteritis, vel an requiratur etiam propositum non peccandi? Hæc est grauis quæstio & de qua sunt opiniones. Maioris in. 4. dis. 14. q. 1. & Almain, & Bonauentu. 4. d. 14. in expositione textus dicunt, quod | si poenitẽs poenitens nihil cogitat de futuro, non oportet quòd habeat propositum cauendia peccatis, sed sufficit quòd actu alitèr non habeat contrariũ contrarium actũ actum . Sāct Sanct . Tho. 1. 2. quæstione 113. arti. 5. & in. 4. d. 14. in expositione textus & d. 17. q. 2. ar. 2. quæstiuncula. 4. &. 3. p. q. 85. a. 3. &. q. 90. ar. 4. &. 3. contragentes, ca. 158. &. 4. contragentes, cap. 72. & Adrianus quodlibeto. 5. ar. 3. dicunt, quod requiritur actuale propositum cauendi á peccatis futuris. Idẽ Idem tenet Albertus Magnus. 4. d. 14. ar. 10. & Alexander de Ales. 4. p. mẽbro membro . 9. Quæ harũ harum opinionum sit verior ego nescio: sed probabilior est opinio sancti Tho. & & consequentèr securior, ac proindè tenẽda tenenda . Quia in materia morali oportet loqui crassis coniecturis. Pro opinione. S. Tho. faciunt verba concilij Florentini, quæ dicunt ad contritionẽ contritionem expectat dolere de peccatis commissis | cum proposito non peccādi peccandi de inceps. Item Ioānis Ioannis . 5. &. 8. existenti ad piscinam dixit dñs dominus & adulterę adulterae , amplius noli peccare: non dixit non pecces, sed noli. Item primũ primum quod ab eo qui fecit iniuriam postulamus, est huiusmodi ꝓ positum propositum , señor nunca mas. Item non habet veram poenitentiam qui non diligit Denm Deum super omnia: sed qui sic diligit Deum vult ei in omnibus placere, & in nullo displicere, ergo talis hahet habet propositum cauendi futura.

Contritio est de peccatis actualibus sed non oportet vt de quolibet pctō peccato sit disticta distincta cōtritio contritio

¶ QVÆRITVR, de quo debeat esse contritio? Respondeo, quòd non de peccato originali, sed de peccatis actualibus. Et est differẽtia differentia , quia ad peccata mortalia requiritur contritio: non tamen ad venialia. Vtrum autem debeat esse contritio distincta de omnibus peccatis in particulari, vel an sufficiat vnica contritio de omnibus in generali, dubitari solet. | Quidam enim tenuerunt necessarias esse tot cōtritiones contritiones quot peccata mortalia, quia sanct. Tho. dicit quòd contritio debet esse distincta de singulis peccatis mortalibus. Sed ego credo sicut dicit Caieta. Caietanus quòd hæc opinio sit falsissima. Non oportet reddere poenitentiam ita difficilem, & inaccesibilem. Quod ego sentio est, quod ad remissionem peccatorum sufficit dolor generalis de omnibus peccatis: & non requirit̃ requiritur dolor in particulari. Patet quia alias non posset homo cōsequi consequi remissionem peccatorum nisi in aliquo certo & determinato tempore, quod est falsissimum: nam in quocunque momento potest homo sufficientèr cōteri conteri , iuxta illud Ezechielis. 33. in quacũ que quacumque die ingemuerit peccator &c. Et sumitur ibi dies pro momento. Sequę la Sequaela autem probatur, quia ad cogitandũ cogitandum peccata requiritur certum tempus, er| go ad dolendum in speciali etiam requiritur tempus certũ certum . Et hoc primũ primum conceditur, & necessario concedẽdũ concedendum est ab omnibus. Secundò dico quod nec ante contritionem generalẽ generalem , nec post requiritur cogitatio & detestatio singulorum peccatorũ peccatorum in particulari ante confessionem: in ipsa enim confessione tenetur homo conteri in speciali. Cùm enim confessio debeat esse distincta, tunc cùm ea cōfitetur confitetur detestatur illa: nam aliâs esset fictio. Nec oportet dicere, doleo de istis quatuor & de his. 6. sed doleat de omnibus & confiteatur distinctè peccata sua, et hoc sufficit. Quia actus interior poenitentiæ à quo exterior ꝓficiscit̃ proficiscitur , singula mortalia quę quae sub cōfessione confessione cadũt cadunt respicit

An quilibet paruus dolor sufficiat ad remittẽ da remittenda pctā peccata .

¶ QVÆRItur, vtrum quicũque quicumque dolor peccatorum quantumuis paruus sufficiat ad remittendum peccata? Scotus. 4. d. 14. q. 2. arti. 2. dicit quod licet quis | habeat dolorem de peccatis propter Deum cum omnibus alijs bonis circũ stantijs circunstantijs : nisi talis dolor habuerit certā certam intensionem, & continuationem, non sufficit . Quanta autem debeat esse ista intensio doloris, dicit quód solus Deꝰ Deus nouit. Sed hoc est mere voluntariè dictum. In re autem necessaria ad salutẽ salutem non debemus loqui sine auctoritate sacræ scripturæ, aut sanctorum. Item arguitur contra hoc, Deus pronior est ad miserendum quàm ad puniẽdum puniendum , sed quæcun quæcunque intensio voluntatis in peccatum etiam in vno instanti sufficit ad dānandũ damnandum hominẽ hominem , ergo quęcũ  quaecumque intensio cōtra contra peccatum in quocũ  quocumque instanti sufficiet ad consequendā consequendam misericordiam & remissionem. Tenendum igitur est (omissa multitudine argumentorum) quòd in cōtritione contritione non requiritur certa intensio, aut cōtinuatio continuatio temporis. Sed tunc dubitatur quo| modo intelligitur, quòd contritio debet esse maximus dolor, vt dicunt doctores requiri: quia est de maximo malo scilicet de offensa Dei? Ad hoc dicẽ dũ dicendum , quod sicut dilectio Dei debet esse maxima non intẽsiuè intensivè , sed affectiuè & appretiatiue: ita requiritur quod odio habeamus peccatum supra omne odibile: et reuera mallem esse mortuus incurrisse incurrisseque quæcum quæcumque alia dāna damna quā quam peccatũ peccatum : licet talis actus sit remissus gradualiter. Non oportet tamen quod poenitẽs poenitens faciat illam comparationẽ comparationem , mallẽ mallem pati hanc mortem, vel illud malũ malum , quam incurrisse hoc peccatũ peccatum quāuis quamuis hic actꝰ actus esset valde perfectꝰ perfectus , & multum valeret ad poenę poenae remissionẽ remissionem . Sed sicut satis est ad dilectionẽ dilectionem Dei super omnia velle ei in omnibus placere & in nullo displicere: ita ad contritionem sufficit dicere ego nullo modo vellẽ vellem offendisse Deũ . Deum Et licet experiamur in morte charorũ charorum | nos plus dolere quā quam in peccatis, non turbemur: quia hoc prouenit ex eo quod præsentia magis mouẽt mouent quā quam absentia, & magis cōnaturalia connaturalia sunt magis sensibilia: ideò appetitum sensitiuum magis mouent. Hic autem dolor sensitiuus debet esse moderatus. Vnde apostolus. 2. Chorint. 2. admonet eos vt cō solentur consolentur poenitentem quendam, ne abundatiori tristitia absorueat̃ absorueatur . Dolor aũt autem intellectiuus non pōt potest esse nimius.

An de maiori peccato sit magis dolẽdum dolendum .

¶ VTRVM, de grauiori peccato si habenda maior cōtritio contritio quā quam de minori? Respondeo primò quod non est necessarium dolere amplius de vno peccato quā quam de alio. Patet quia vt supra diximus, sufficit ad contritionem dolor in vniuersali de omnibus peccatis, & talis dolor non est tunc intensior respectu vnius peccati quā quam respectu alterius. Secundo dico quod id esset cōueniẽ tissimum conuenentissimum , vt scilicet maiorem dolorẽ dolorem | habeat homo đ de maiori peccato. Quod autem hoc non sit necessarium patet, quia aliâs teneretur poenitẽs poenitens scire grauitates peccatorũ peccatorum , quod scilicet sit grauius peccatũ peccatum fornicatio, an detractio, quod nullo modo est dicendum.

An contritio sit dolor propter Deum.

¶ QVÆritur, vtrum dolor contritionis habere debeat hanc circunstantiā circunstantiam finis, vt sit propter Deum? Vtrum ad hoc quod contritio sit sufficiens ad remissionem peccatorum requiratur dilectio Dei super omnia? Resp. Respondeo quod de hoc sunt opiniones Gabriel. 4. d. 14. q. 1. et 2. & Palude. d. 17. q. 2. conclusione. 1. & Caieta. q. 1. de cōtritione contritione , & Capre. 2. d. 41. q. 1. ad. 1. Grego. tenent quod requiritur dilectio Dei super omnia. Et idẽ idem videtur dicere. S. Tho. 3. p. q. 85. art. 5. vbi dicit, quód quintus actus qui concurrit ad contritionem est actus charitatis, &. 1. 2. q. 113. art. 4. 1. dicit quod ad poenitentiam non sufficit motus fidei nisi | sit informatus charitate. Et. 3. p. q. 85. art. 6. dicit quòd actus poenitentię poenitentiae nascitur ex actu charitatis. Et probatur quia in poenitentia fit integratio amicitiæ (fit enim ex inimico amicus) sed hoc est impossibile nisi inimicus incipiat diligere, ergo. In contrarium est, quia dilectionis actus est perfectior, quā quam actus poenitentiæ, ergo remissio peccatorum non deberet tribui actui poenitentiæ sed actui dilectionis: cuius oppositum dicunt oẽs omnes . Pro solutione huius dubij notādum notandum , quod actus poenitentiæ est actus distinctus ab actu dilectionis Dei: quia poenitentia & charitas distinguntur, ergo etiam actus earum. Hoc supposito videtur quód non possit esse poenitentia sine dilectione Dei, quia odiũ odium nascitur ex amore, ergo odium peccatorum nascitur ex dilectione Dei, si enim non diligerem Deũ Deum quare odio haberẽ haberem peccata? nun | quid propter amorẽ amorem creaturæ? non certe sed propter Dei amorẽ amorem : cum igitur odium peccatorũ peccatorum sit super omne odibile in verè poenitente, ergo procedit ex amore Dei super omnia. Et ita est regularitèr quod peccator ex amore mouet̃ mouvetur ad poenitendũ poenitendum . Potest tamen esse quod in voluntate non sit alius actus quam iste, doleo quia offendi Deum: qui nec est elicitus, nec imperatus à charitate & iste talis actus sine alia dilectione sufficit ad remissionem peccatorũ peccatorum , qui licet regularitèr procedat à charitate, tamen remissio peccatorum magis tribuitur poenitẽtię poenitentiae quā quam charitati, quia in sacra scriptura illi actui promittitur remissio. Et S. Tho. dicens quod poenitẽtia poenitentia procedit ex amore, intelligẽdus intelligendus est cōmuniter communiter & regularitèr: vt patet apđ apud ipsũ ipsum 4. d. 14. q. 1. a. 2. quęstiũ quaestionem . 1. Verũ Verum est quod ipse actꝰ actus poenitẽtię poenitentiae , nolle deo displicere, est vera dilectio. Dolor igit̃ igitur pctōrũ pectorum debet | propter Deũ Deum non ꝓpter propter timorẽ timorem poenarũ poenarum , aut propter quoduis aliud: sed quia sunt offensæ Dei patris pijssimi.

An qui dolet propter Deũ Deum sẽ per semper recipiat gratiam.

¶ QVÆritur, vtrum qui dolet sicut nunc diximus semper recipiat gratiā gratiam ? Caieta. q. 1. de contritione, tenet mirabilem opinionẽ opinionem , scilicet quod stat quẽpiā quempiam dolere de peccatis perfectè, & perfectè proponere cauere ab illis in futurum, & perfectè diligere Deum suꝑ super omnia, & non habere gratiam. Ratio eius est quia aliás sequæretur quod posset quis habere euidẽtiam euidentiam quòd sit in gratia. Oppositum tenent omnes doctores, & dicũt dicunt quod quāprimum quamprimum fecerit aliquis totum quod in se est, statim habebit gratiam. Vide S. Tho. 1. 2. q. 112. ar. 2. ad. 1. & q. 113. ar. 3. &. 8. &. 3. p. q. 85. a. 5. &. 6. Et in pluribus alijs locis. Et oppositum esset contra scripturam sacrā sacram dicẽtẽ dicentem . Conuertimini ad me & ego cō uertar conuertar ad vos: iam hic poenitens con| uertitur ad Deum, & Deus non conuertitur ad poenitentem. Iacob 4. appropinquate Deo, & appropinquabitur vobis. Et Ioan. 14. qui diligit me diligetur à patre meo. Et psal. 50. Cor . contritũ contritum & humiliatum Deus non despicies. Falsissimum ergo est quod Caieta. Caietanus dicit. Et dico quod non stat de lege quod talitèr poenitens careat gratia cum faciat totum quod in se est. Nec hoc dato sequitur se scire euidẽtèr euidentèr quod habeat gratiam. Non enim ego possum habere euidentiam, quod doleo de peccato super oĩa omniam , vel quod proponā proponam perfectè cauere in futurũ futurum . Habemus igitur pro certo, quòd qui sic dolet habebit gratiam

An attritio possi possit fieri cōrririo contrictio .

¶ QVÆritur, vtrum attritio possit fieri cōtritio contritio ? Ad hoc suppono ex omnibus doctoribus, & sācto. sancto Tho. Thoma quod nihil aliud est cōtritio contritio quā quam dolor perfectus: attritio verò dolor imperfectus. Tunc dicit sanct. Tho. 4. d. 17. q. 2. art. 1. quæ | stiuncula. 3. quod attritio non potest fieri contritio. Probatur, quia principiũ principium contritionis est gratia, virtus infussa: attritionis verò principium est habitꝰ habitus acquisitus, vel sola potentia: idem autem actus non potest elici à virtute infussa, & acquisita vel à potentia, ergo. Sciendum est tamen , quod duplex est contritio, quædam intrinsice, quę quae habet hoc pro obiecto: doleo de peccatis super omnia. Alia extrinsice. i. ex circunstā tia circunstantia , & sic omnis dolor qui est cum gratia vocatur cōtritio contritio . Eodem modo duplex est attritio. Quædam intrinsice ex obiecto, vt putâ, doleo de peccatis quia turpia sunt & infamia, vel propter infernũ infernum . Alia extrinsice, putâ do leo de peccatis propter Deũ Deum : & cum omnibus circunstantijs, sed omitto præ ceptũ præceptum aliquod necessariũ necessarium . Tunc sit cō clusio conclusio , nunquā nunquam ex attritione fit contritio intrinseca, quia differunt ex obie| cto: vna em̃ enim dolet propter Deum, alia propter poenas. Vnde conclusio. S. Tho. intelligitur de attritione ꝓpriè propriè dicta, & de contritione propriè dicta.

An tota vita sit tẽpus tempus cōtritionis contritionis .

¶ QVÆRItur, vtrũ vtrum tota ista vita sit tempus contritionis? Respondeo primò quòd est expediens & conueniẽs conueniens sæpè dolere de peccatis. Et sancti ita cōsulunt consulunt . Ad amicitiā amicitiam enim pertinet sępè saepè dolere de offensa facta amico: maximè quia dolere debemus quousque reparemus detrimentum factum per peccatum, sed multa sunt quæ nullo modo possunt reparari, putâ tempus quod perdidimus peccando, ergo per totam vitam dolere debemus de illo. Hoc autem intelligendum est de dolore qui est in voluntate, nam de sensitiuo dolore graue esset videre amicũ amicum semper esse tristem. Loquẽdo Loquendo autem de doloris tẽpore tempore qui est sub pręcepto praecepto dico quod de peccato semel dimisso non | tenemus amplius dolere, quia Deus non iudicat bis in idipsum, vt dicitur Nahum. 1. Sed de peccato non dimisso est dubium quādo quando teneatur homo cō teri conteri ? Ad hoc Caietanus quodlibeto. 2. q. 3. dicit quod præceptũ præceptum contritionis partim est affirmatiuum, quia obligat ad actum, scilicet ad dolorem: partim negatiuum, quia obligat ad non manẽ dũ manendum , in peccato. Loquendo de hoc præ cepto in quantum est affirmatiuũ affirmatiuum obligat semper, sed non ad semper: sicut & reliqua præcepta affirmatiua, scilicet in casu necessitatis, putâ cúm quis administrat, vel recipit sacramẽtum sacramentum , vel in articulo mortis. Loquendo verô de prædicto præcepto in quantum est negatiuum obligans ad non manẽ dum manendum in inimicitia Dei, obligat sicut & cętera caetera præcepta negatiua, semper & ad semꝑ semper , & ad statim. Et sicut qui tenet alienum tenetur statim reddere | sic qui est in statu inimicitiæ Dei, tenetur statim ab illo exire. Peccat autẽ autem contra hoc pręceptum praeceptum qui habet actũ actum cōmissionis commissionis contrarium, putâ si dicat volo manere in hoc statu per diẽ diem aut per horam. Sicut qui retinet alienum non semper peccat de nouo, sed cùm habet hunc actum positiuũ positiuum , nolo reddere alienum, est tamẽ tamen semper in malo statu. Magister meꝰ meus Victoria tenet quòd nullũ nullum est præceptum de poenitentia, aut contritione quod obliget sub nouo peccato. Quanuis peccatum mortale sine poenitentia non possit deleri, ac proindè sit necessarium dolere seu poeniteri: sed qui non penituerit, dānabitur damnabitur quidem propter peccata quę quae cōmissit commissit , sed non quia non poenituit. Sed quia mihi magis placet opinio contraria ideò hāc hanc non prosequor.

An post vitam sit loc:ꝰ locus pœnitẽ tiæ pœnitentiæ .

¶ QVÆritur, vtrũ vtrum post hāc hanc vitam sit locus poenitentiæ? Respō Respondeo , quod non, sed | prout in corpore gessit siue bonum, siue malum recipiet. 2. Chorinthi. 5. Et vbi cecidreit ceciderit lignũ lignum ibi manebit, eccle siast. 11. veniet nox quando nemo poterit operari, Ioann. 9. Sed contra de Trajano, & alijs quos apostoli suscitauerunt, quorum aliqui forsan erāt erant in infernum detrusi. Respond. Respondeo non dubito quin Deus possit homines dānatos damnatos liberare ab inferno, sed hoc est prę ter praeter legem. Id aũt autem quod dicitur de Trajano, timeo quod sit fabula, tamen quicquid sit , Deus potest oẽs omnes dānatos damnatos eripere ab inferno: etiā etiam si non poeniteāt poeniteant . E sic non opus est dicere quod suscitauit illum ad poenitendum: non enim erat opus.

An venialia remittā tur remittantur post hāc hanc vitā vitam

¶ QVÆritur, vtrũ vtrum saltim peccata venialia post hanc vitā vitam remittantur? Respondeo, quod cum multi moriātur moriantur in peccatis venialibus, vel quia non cogitauerunt de illis, vel quia complacent sibi in aliquo, necessariũ necessarium est dicere quod in | alia vita remittantur. Et ita. S. Tho. 4 d. 21. q. 1. arti. 3. Et in additionibus. q. 4. ar. 3. dicit, quod peccata venialia remittũ tur remittuntur in purgatorio: & eodem modo sicut in via remittuntur. In inferno autem ideò non remittũtur remittuntur , quia ibi existentes sunt inimici Dei, & Deus eorum opera non acceptat. At existẽtes existentes in purgatorio sunt amici Dei, & ideò acceptantur eorũ eorum opera: & etiā etiam per displicentiā displicentiam peccatorũ peccatorum remittuntur eis peccata venialia. Ita Grego. 4. dialo. ca. 39. et habetur. 25. dis. ca. qualitèr, et August. 21. de Ciuitate. ca. 24. Matth. 12. non remittetur ei ne neque in hoc seculo neque in futuro. 2. Machabeorũ Machabeorum . 12. sancta ergo & salubris cogitatio. Opera igitur bona existentium in purgatorio sunt quidem meritoria remissionis peccatorum, non tamen gloriæ.

An cō tritio contritio remittat totā totam pœ nam?

QVærit̃ QVaeritur , vtrũ vtrum remittat̃ remittatur per cōtritionẽ contritionem tota poena peccatis debita? Resp. Respondeo quod | non, quia aliâs non esset opus purgatorio. Quòd aũt autem post remissionem culpæ maneat reatꝰ reatus poenę poenae , probatur vnica auctoritate. 2. Regũ Regum . 12. vbi postquā postquam peccatũ peccatum Dauid remissum est, dicitur in poenā poenam eius, vnicus filius qui natus est tibi morietur. Et alius locus Iosue, 22. an parum vobis est quod peccastis in Beelphegor, & vs vsque in pręsentem praesentem diẽ diem macula huius sceleris in vobis permanet? Vide sanct. Tho. 1. 2. q. 86. ar. 2. Potest nihilominus tanta esse contritio quod sufficiat ad remittẽdum remittendum totam poenam sicuti credimus de Magdalena. Et hęc haec de contritione sufficiant.
Loading...