¶ Sequitur de confessione secunda poenitentiae parte. 
 
¶ De hac materia confessionis tractant doctores in. 4. d. 17. & sanct. Thomas ibidem, & in additionibus quaestione . 6. & ante omnia. 
 
 # 115 Confessio est necessaria ad salutem ¶ QVÆRItur, vtrum confessio sit de necessitate salutis? Respondeo quod sic. Patet ex ca. omnis vtriusque sexus de poenitentiis & remissionibus, vbi hoc expresse dicitur. Vtrum autem sit iuris diuini vel non, inferius disputabitur. Sed dubium est, an si confessio non esset praecepta de iure diuino, posset ecclesia ad eam obligare? nam si possit parum refert scire an confessio sit de iure diuino, sufficit enim quod iam ecclesia in concilio generali obligauit omnes ad confessionem . Et videtur quod ecclesia non potuerit confessionem praecipere . Nam secundum communem opinionem ecclesia non habet iurisdictionem super actus interiores, ergo saltem non posset nos obligare ad confitendum illos: quod quidam asserunt, sed tamen damnati sunt. Item ecclesia non posset me obligare etiam pro quocunque crimine, vt religionem profiterer, quia esset nimis gra ue onus, vt est communis opinio: sed etiam est onus grauissimum & difficilimum peccata confiteri, ergo si non esset praeceptum diuinum ecclesia non posset ad hoc obligare. Haec est res disputabilis & qua parum indigemus, quia habemus pro certo, quod de confessione sit praeceptum in iure diuino, vt primo probauimus. Notandum tamen quod duplicia sunt praecepta, quaedam quae licet sint absoluta non obligant hominem absolute: sed in casu, vt de eleemosyna est absolute praeceptum , & tamen non obligat nisi in casu necessitatis: & potest esse quod nunquam concurrat talis casus in vita, & ideo non vocatur eleemosyna necessaria ad salutem. Idem de sanctificatione sabbati, maxime si ecclesia non determinasset diem. Idem de honorandis parentibus. Alia sunt praecepta quae obligant absolute, & non est satis in casu sed oportet vt vos quae ratis casum, & dispona mini ad implendum illa. Et huiusmodi est preceptum baptismi, confessionis , eucharistiae , circa quae teneor facere ad illa implenda . Et haec vocantur necessaria ad salutem . 
 
 # 116 Confessio non est tam necessaria sicut baptismus. ¶ QVÆRITVR, an confessio sit adeo necessaria ad salutem sicut baptismus: ita quod nunquam liceat illam omittere? Respondeo primo quod non est adeo necessaria vt baptismus. Nam puer sine actuali baptismo non potest saluari, potest autem homo saluari sine actuali confessione. Sed vtrum cum quis potest confiteri possit aliquando omittere confessionem? Respondeo pro nunc quod multa sunt praecepta Dei, & sic quandocunque quis posset confiteri sine transgressione praecepti diuini, tenetur confiteri etiam si perdat bona. Si vero simul concurrat aliud praeceptum diuinum cum confessione, & praeceptum confessionis non possit impleri sine alterius praecepti transgressione, si aliud est maius (maxime de iure naturali) tunc non tenetur confiteri: quale est non scandalizare. Vnde si foemina sciret, confessorem scandalizandum si ei confiteatur, non tenetur confiteri ei, vt latius infra dicemus. 
 
 # 117 confessio non est de iure naturali. ¶ QVÆritur, an confessio sit de iure naturali? Respondeo quod non. Quia sacramenta ecclesiae sunt de illis quae sunt supra naturam, & pertinentia ad fidem . Quis enim cognoscet aquam mundare peccatorem? 
 
 # 118 Peccata venialia, an teneamur confiteri . ¶ QVÆritur, vtrum teneamur confiteri peccata venialia? Respondeo quod omnes conueniunt in hoc, quod qui habet mortalia peccata non tenetur confiteri venialia, quia si teneretur confiteri vnum veniale, ergo & omnia, & cum venialia sint infinita esset quasi imposibile omnia confiteri. Sed dubium est, an qui non habet nisi venialia teneatur ea confiteri semel in anno? De hoc sanctus Tho. q. 6. ar. 3. ad. 3. ponit duas opiniones. Prima dicit, quod tenetur , quia prae ceptum de confessione est absolutum & potest impleri, ergo. Secunda opinio dicit quod nullus tenetur confiteri venialia. Et haec est tenenda, quia praeceptum de confessione, intelligitur de mortalibus vt patet ex eo quod dicit, confiteatur proprio sacerdoti. Circa venialia vero non est proprius sacerdos, nam quilibet potest ea confiteri cui voluerit. Item ecclesia noluit de nouo prae cipere confessionem, sed praeceptum iuris diuini determinare quo ad tempus executionis: at a Christo non est praecepta confessio nisi mortalium, ergo. Item in illa decretali imponitur non confitenti grauissima poena, vt scilicet viuens arceatur ab ingressu ecclesiae: & mortuus christiana careat sepultu ra, sed huiusmodi poenae non imponuntur á pia matre ecclcsia perfectioribus viris quales sunt qui habent solum peccata venialia, quae alij peccatores non tenentur confiteri (alias meliores essent peioris conditionis) ergo talis igitur qui non habet nisi venialia, petat in paschate eucharistiam , & sacerdoti dicenti quod prius confiteatur, respondeat se non egere confessione, & sacerdos credat . Sed quis est hic, & laudabimus eum? 
 
 # 119 Mentiri in confessione , quale sit peccatum. ¶ QVÆritur, vtrum aliquis possit confiteri peccatum quod non habet? Re spondet . S. Tho. quod si nunquam licet mentiri , multo minus in confessione. Sed quale peccatum erit? Dico probabiliter quod qui confitetur mortale quod non habet peccat mortaliter, quia peccat circa ea quae sunt de necessitate confessionis, & decipit confessorem qui absoluit quod non potest absolui, & consequenter dico, quod confessio non fuit integra, ac proinde nulla & iteranda : quia non confitetur de illo mendacio pernitioso. Si autem peccatum de quo dubitat confiteatur tanquam certum: si id faciat credens esse magis securum vt communiter fit, non peccat. Si autem faciat animo decipiendi confessorem peccat mortaliter. Sed quid de{ Scrupulosi infamant sacramenta . } scrupulossis, vt si habeo suspitionem quod feci peccatum? Respondeo quod non solum non teneor confiteri sed neque debeo facere, si credo quod non consensi. Quia in rebus moralibus debemus procedere ex crassis coniecturis. Deus enim non est sophista, nec quaerit laquaeos . In rebus autem moralibus vocatur demonstratio vbi habeo coniecturas pro vna parte & non pro alia: licet habeam formidinem eius. Isti qui sic confitentur infamant sacramenta & reddunt ea odiosa, satis est confiteri peccata certa & dubia, sed non de scrupulis qui sunt vere scrupuli nam de his loquor. Exemplum est, aliquis qui omnino habet propositum cauendi á peccatis, & nullo modo vellet consentire tentationibus, & expertus est quod solet resistere cogitationibus & illecebris, posteá occurrerunt cogitationes & detentus fuit in illis, & postquam discesserunt non recordatur, si aduertit si consensit, vel qualiter se habuit. Dico quod de tali scrupulo non oportet confiteri . Et eodem modo de cogitationibus fidei, & phantasiis quae occurrunt homini etiam parato mori pro fide, si opus esset 
 
 # 120 Mentiri circa venialia in confessione quale peccatum sit. ¶ DVbitatur, vtrum peccet mortaliter qui confitetur peccatum veniale quod non fecit? Nam quod peccet venialiter certum est. Caieta. in. 2. 2. in materia de mendacio dicit quod est peccatum mortale: quia mentitur in iudicio, vbi tenetur dicere veritatem. Sed respondeo quod non est mortale, nam licet sacerdos possit exigere veritatem a poenitente non tamen quamcunque veritatem , sed eam quae pertinet ad materiam iudicij sui: & cum venialia non sint materia confessionis, mentiri circa illa, non est peccatum mortale. Sicut nec si confessori interroganti , an sim pauper, dixero quod non , cum tamen re uera sim pauper, non pecco mortaliter. Et quamuis Caieta. in. 2. 2 fuerit illius fententiae, tamen in summa confessionis moderatius loquitur, dicens, quod si sit intentio poenitentis facere peccata venialia materiam confessionis, tunc mentiri (etiam circa venialia) esset mortale, quia iam veniale est materia principalis & pertinens ad iudicium . Si vero non est intentio poenitentis facere venialia materiam confessionis, mentiri circa illa non est mortale. Sed adhuc dico quod etiam si habuero intentionem efficiendi materiam confessionis ex venialibus, dicens mendacium circa illa, vt si dicam me non fuisse ment itum , non pecco mortaliter: quia per hoc quod nolo dicere mutatur intentio prior, & iam non manet materia confessionis: etiam si non habuero reflexionem illam nolo quod hoc peccatum quod volo tacere sit materia confessionis. 
 
 # 121 An statim post peccatum teneamur confiteri . ¶ QVÆritur, quando obligat praeceptum confessionis, an statim post peccatum? S. Tho. 4. d. 17. & in additionibus. q. 6. ar. 4. dicit quod hoc praeceptum potest multipliciter considerari. Vno modo stando in solo iure diuino, seclusa ecclesiae determinatione. Alio modo post ecclesiae determinationem . Loquendo igitur secundum primam considerationem , dicunt aliqui, quod obligat solum semel in vita, in casu necessitatis: sicut & alia praecepta affirmatiua, puta in articulo mortis. Sed contra quia tunc esset impossibile confiteri peccata, nam cum ad hoc requiratur memoria peccatorum, videtur impossibi le moraliter loquendo, quod quis habeat in memoria peccata quae commissit in. 40. annis: & sic frustraretur illud praeceptum , saltem pro maiori parte, quia paucorum peccatorum in fine vitae posset quis habere memoriam . Ideo dicunt{ Quando tenemur confiteri . } alij, quod tenetur quilibet confiteri in articulo necessitatis: qui vocatur quando est periculum obliuionis, sicuti & alia prae cepta tenemur implere quando est probabile quod si tunc non implentur postea non poterunt impleri: sicut de auditione missae , non teneor eam audire mane, nisi solum sit vnica missa quae mane celebratur: & sic de confessione quam tenetur facere intra illud tempus quod sufficit ad memoriam peccatorum retinendam . Sed contra , quia si hoc esset verum , ecclesia negligenter determinasset in cap. omnis vtriusque sexus tempus vnius anni pro confessione: nam probabile est, quod in vno anno obliuiscuntur aliqua peccata. Certum est enim, quod si de iure diuino teneremur confiteri peccata nostra pluries in anno, non posset ecclesia dare facultatem, quod differretur confessio vsque ad annum: sed sunt aliqui qui in vno anno obliuiscuntur ergo. Ad hoc sciendum , quod ecclesia, non dedit nouam licentiam, sed coercuit negligentiam, nec voluit dicere quod non confiteantur ante annum: sed quo ad forum exterius voluit arctare. Vnde si quis aggrederetur periculum mortis ante annum ecclesia non de obligabit illum a confessione in tali casu facienda. Sed quia nunc nemo obligatur confiteri nisi semel in anno (alias ecclesia deciperet nos) ideo falsum est quod isti dicunt . Itaque videtur mihi, & est notandum pro alijs praeceptis, quod Christus instituit ecclesiam & dedit sacramenta & praecepta generalia, non autem dedit praecepta particularia, et ordinationes spetiales quibus solis posset gubernari: vti isti haeretici somniant . Quod patet nam Christus non determinauit episcopos per diuersas dioceses, & tamen nisi essent episcopatus distincti esset impossibile ecclesiam gubernari: quia possent praecipere contraria . Nec ideo fuit prouisio Christi insufficiens, nam idcirco constituit praelatos vt gubernarent ecclesiam, & praecipit fidelibus, obedite praepositis vestris. Secundó notandum quod Christus reliquit aliqua praecepta generalia sine determinatione quae quidem non possent commode obseruari ad Christi intentionem, nisi ecclesia determinasset tempus, vel modum, &c. Verbi . gratia . Christus posuit praeceptum eucharistiae dicens, nisi manducaueritis carnem filij hominis &c. Stando solum in praecepto Christi, quando teneretur homo sumere eucharistiam? Si dicas, quod semel in vita, hoc non est verisimi le, cum secundum Hieronymum , Augustinum, Ambrosium, & alios doctores, in oratione dominica per panem quotidianum intelligatur eucharistia. Cum etiam apostoli, & in primitiua ecclesia fideles frequentarent hoc mysterium. Et Christus dixit, haec quotiescunque feceritis in mei memoriam facietis. Et iterum hoc facite in meam comemorationem, ac prionde paret praedictum praeceptum non posse commode obseruari ad intentionem Christi sine ordinatione, & determinatione ecclesiae. Item praeceptum de celebratione festi, quomodo impleretur? nunquid sufficeret semel in vita genua flectere, & Deum collere? Sic igitur dico de praecepto confessionis , quod de iure diuino tenemur confiteri quando ecclesia determinauit. Nec enim stando in iure diuino potest determinari quando obliget: fuit etenim intentio Christi quod ista mysteria frequentarentur. 
 
 # 122 Casus in quibus tenemur statim confiteri. ¶ NVNC videamus vtrum stando in iure diuino sint aliqui casus in quibus teneamur statim confiteri? Aliqui antiqui, & quidam summistae dicunt, quod peccator tenetur statim confiteri , quia aliás exponeret se periculo: posset enim mori, vel impediri lingua, vel memoria labi. Item quia secus agendo, iam non facit quod in se est. Huius sententiae est Innocentius in capit. omnis de poenitentijs & remissionibus. Idem videtur sentire archidia. in ca. ille rex de poenitentia dist. 3. Sed sanctus Tho. & alij doctores dicunt, quod non tenetur homo statim post peccatum confiteri. Patet nemo tenetur statim ad contritionem quae est magis necessaria quam confessio, ergo nec ad confessionem. Item hoc non determinatur in iure diuino, aut positiuo, ergo est falsum. Item ecclesia determinauit semel in anno, ergo hoc sufficit. 
 
 # 123 In mortis articulo, an teneamur de iure diuino confiteri . ¶ SED vtrum, homo de iure diuino teneatur confiteri in articulo mortis? Respondeo quod sic. Nam peccator tenetur confiteri, & non potest post mortem , ergo qui est in illo articulo, si non vult confiteri exponit se periculo. Vnde in ca. cum infirmitas de poenitentijs & remissionibus, praecipitur medicis, vt admoneant & exponant infirmis pericula mortis: in quo errant communiter medici, ne contristent infirmum . Sed verum est, quod debent facere quanto melius potuerint: sed omnino sunt negligentes medici. Et potest contingere quod propter eorum negligentiam damnentur aliqui infirmi. Sed quid vocatur articulus mortis? Respondet Palude. 4. d. 17. q. 2. quod non dicitur articulus mortis, vnde quis potest mori: sicut non est articulus mortis justar, jugar a las ca nas, correr toros, o cauallos tunc enim non tenetur homo confiteri ante ista exercitia: sed articulus mortis vocatur vnde communiter & frequenter solet sequi mors, sicut intrare bellum . De intrantibus autem mare est dubium , si enim esset paruum spacium & mare esset placidum , non tenetur confiteri . Breuiter arbitrio boni viri relinquatur iudicium de periculo mortis. ¶ QVÆRItur, vtrum ante eucharistiam teneatur homo de iure diuino confiteri? Communis opinio est, quod sic. Caieta. 3. p. & in summa tenet oppositum. De hoc iam disputauimus supra. Ex dictis sanctorum non est dubium quin teneatur confiteri, si habeat copiam confessoris. Si autem non habeat & debeat celebrare diebus festiuis, bene poterit sine praeuia confessione : maxime si non celebrando incurrat aliquam notam infamiae. 
 
 # 124 An ad recipiendum alia sacrame ta teneamur confiteri . ¶ SED vtrum ad recipienda alia sacramenta teneatur homo confiteri? De hoc Marsilius. 4. q. 12. ar. 1. facit magnam difficultatem, & dicit particulariter de recipiente sacramentum ordinis, quod ordinandus tenetur confiteri prius, quia sacramentum ordinis directe ordinatur ad copiam gratiae, & esset magna irreuerentia non disponere se ad receptionem illius. Sed respondeo absolute (omissis opinionibus) quod ad receptionem aliorum sacramentorum nemo tenetur confiteri. Vnde de consecra. d. 14. ca. vt ieiunij dicitur, quod qui confirmandi sunt si sunt perfectae aetatis admoneantur vt prius confiteantur: vbi admonitio potius videtur consilium quam praeceptum . Et si non est necessarium ante hoc sacramentum confiteri in quo recipitur copia gratiae : multo minus erit in alijs. Verum est, quod quia omnia sacramenta conferunt gratiam videtur aliqua negligentia accedere ad illa sine confessione . Sed quod non requiratur confessio, patet etiam quia ecclesia hoc non determinauit, nec in iure diuino habetur , ergo non est necessaria. Sed vnde magis habemus quod requiratur cofessio ante eucharistiam quam ante alia sacramenta? Respondeo , quod hoc habemus ex Paulo dicente probet autem se ipsum homo &c. Et ex vsu ecclesiae: vbi qui non confitetur haberet conscientiam peccati mortalis. Item ex dictis sanctorum , & ex cap. omnis vtriusque sexus , vbi praecipitur confessio ante pascha propter eucharistiam in eo sumendam. 
 
 # 125 Ad ministrandum sacramenta an sacerdos teneatur confiteri . ¶ SED vtrum ad administrandum sacramenta, teneatur sacerdos confiteri ? Respondeo quod non , quia alias sequaeretur perplexitas. Nam si essent decem sacerdotes omnes in peccato mortali, quis audiret prius alterius confessionem ? Sed ex reverentia quam debemus sacramentis , commodum est, quod antequam illa ministremus, vel euangelium legamus, confiteamur : si potest commode fieri. Et aliquandó negligentia confessionis posset esse venialis, nunquam tamen mortalis: & hoc teneatur sine quocumque scrupulo. Adrianus, Palude, & Bonauentura, ponunt aliquos casus in quibus tenetur homo statim confiteri, sed ego non credo eis. 
 
 # 126 De iure humano quando tenemur confiteri . ¶ QVÆritur, quando tenetur homo iure humano confiteri ? Dices, quod semel in anno, sed quaero ego, quando? nam in illo cap. omnis vtriusque , non determinatur tempus, ac proinde ex illo praecepto non plus obligamur confiteri in quadragessima, quam extra: & ita est . Vnde dico, quod si quis extra quadragesimam semel fuerit confessus, si postea habuerit impedimentum sumendi eucharistiam in paschate, non tenetur confiteri in quadragessima. Et si recordetur se in confessione praecedenti oblitum fuisse aliquod peccatum mortale non tenetur illo eodem anno iterum confiteri: sed potest expectare aliam quadragessimam. 
 
 # 127 obliuiosus an teneatur scribere peccata ad confitendum . ¶ SED quid faciet obliuiosus? an teneatur scribere peccata, vel aliter mandare memoriae peccata? Maio. 4. d. 17. q. 2. dicit quod sic. Ego non credo quod teneatur, imo nec laudo, quod peccata scribantur. Probo, quia non tenetur aliquis magis ad confessionem, quam ad contritionem : sed ad contritionem habendam non oportet peccata scribere (sufficit in generali conteri de oblitis) ergo nec ad confessionem requiritur id. Nec enim oportet iugum domini reddere grauius satis est quod quando confitetur debet dare operam , vt recordetur peccatorum , et aliae sunt fabulae . Ita dicit Siluester (doctor non spernendus) verbo confessio . 1. §. 1. fine. Et propterea difficile est profecto , quod aliquis habens curam animae suae obliuiscatur alicuius peccati mortalis. Certe est difficile 
 
 # 128 Qua ae tate con fiteri teneamur ¶ QVaeritur, in qua aetate incipit obligare hoc praeceptum de confessione? Videtur, quod non statim post vsum rationis. Quoniam nec statim tenetur sumere eucharistiam: cum tamen etiam sit in praecepto. Respondeo secundum omnes, quod statim post vsum rationis tenetur confiteri peccatum mortale, sed cúm confessio sit sacramentum, non debet ludicre fieri. Et si non sunt coniecturae de vsu rationis, non sunt pueri audiendi ea intentione, quasi sit ibi aliquod sacramentum : sed instruendi sunt, & docendi. Ad argumentum de eucharistia, respondeo primo, quod aliquem habere, vel non habere vsum rationis non potest certo sciri, nisi quibusdam coniecturis: ideo quando non est certum, sed habemus coniecturas, quod habeat vsum rationis, tenetur confiteri: quia nullum est periculum, quod confiteantur peccata etiam ante vsum rationis. Ad eucharistiam autem non dimittuntur accedere quousque certo sciamus, quod habeant vsum rationis, propter irreuerentiam . Secundo dico quod vsus rationis non simul venit de omnibus rebus : potest enim quis cognoscere vnum , & non aliud. Nam prius peruenit puer ad tempus , quo possit iudicare de peccatis mortalibus: quam ad intelligendum tantum sacramentum , & quod ibi sit corpus Christi: quod tamen debet discernere qui sumit eucharistiam. 
 
 # 129 An papa possit dispensare in praecepto confessionis . ¶ QVÆritur, vtrum papa possit dispensare in praecepto confessionis ? Respondeo quod non. Quia inferior non potest reuocare, nec relaxare praeceptum superioris: cum nec par in parem habeat potestatem. Cum ergo praeceptum con fe sionis sit de iure diuino, nemo pote rit dispensare nisi solus Deus. Sed co ntra papa potest dispensare in voto sim pli ci, vt est communis opinio: & tamen obligatio voti simplicis est de iure diuino ergo. Item secundum opinionem communem canonistarum, papa potest di ri mere matrimonium ratum per ver ba de praesenti (in quo etiam consentit Caietanus) ergo papa potest dispensare in iure diuino positiuo, quod & concedunt canonistae: sed pessime profecto, & mittentes falcem in messem alienam. Ad argumentum igitur, potest dispensare in voto, concedo, & in matrimonio rato transeat, ergo in iure diuino, distingo consequens . Duplex est ius diuinum, vnum quod non dependet ab actibus nostris, & in hoc non potest papa dispensare . Alterum quod dependet ab actibus nostris, ita quod per se non est sufficiens ad obligandum sine noua nostra obligatione: sicut est votum, & in hoc ratione illius propriae obligationis quam ego superinduxi, papa potest dispensare: imo & parentes dispensant in votis filiorum ante. 14. annum. De matrimonio autem rato dico quod est contractus quidam: vnde si ius diuinum obligaret Petrum ad accipiendam Mariam in coniugem papa nihil posset, sed quia exactu istius pendet haec obligatio, & ex contractu humano particulari, si papa in hoc potest dispensare (de quo tamen nihil dico) est ex ea parte qua est ibi aliquid humanum , & quia praeceptum confessionis est per se sufficiens ad obligandum nos, est proprie ius diuinum, ac proinde non potest papa in eo dispensare. 
 
 # 130 Confessio sacerdoti facienda . ¶ QVÆRItur, an sit necessarium confiteri sacerdoti? Respondeo, quod sic. Probo, quia solis apostolis dictum est, quorum remiseritis peccata remittuntur eis, & quodcunque solueris super terram & soli Petro, pasce oues meas. Confirmatur ex vsu ecclesiae , nam solis sacerdotibus quando ordinantur dicuntur illa eadem verba quae Christus apostolis dixit, scilicet accipite potestatem ligandi & absoluendi . Haeresis fuit Vualdensium vt refert Marsilius. 4. q. 12. dice ntium quod indifferenter poterat quilibet confiteri cui vellet. Dicit etiam, quod in aliquibus locis illi qui damnabantur ad mortem non permittebantur confiteri sacerdotibus, sed laicis: quod quidem est error intolerabilis. Sed de his in materia de clauibus dicemus. ¶ QVÆritur, vtrum venialia possint laicis confiteri? Respondeo, quod talis confessio non erit sacramentalis, sed proficiet sicut cum vnus laicus recitans cum alio horas canonicas dicit confessionem generalem. Imo ipse sacerdos cum celebrat absoluitur de venialibus a laico in confessione generali auctoritate ecclesiae, quae habet potestatem supra venialia: sicut per tunsionem pectoris, vel aquam benedictam . Quia licet talis confessio non sit sacramentum , est tamen quoddam sacramentale. 
 
 # 131 Confessio mor talium an possit fieri laico. ¶ QVÆritur, vtrum confessio mortalium possit fieri laico? Respondet Magi ster sententiarum . 4. d. 17 & sanct. Tho. ibidem. q. 3. & in additionibus. q. 8. articu. 2. quod in necessitate, vrgente periculo mortis, confessio etiam mortalium est facienda laico. Magister in litera allegat Augustinum dicentem, tanta vis confessionis est, vt si deest sacerdos confiteatur proximo. Et Beda, sed & grauiora coaequalibus pandenda sunt, cum deest sacerdos & vrget periculum . Hanc opinionem tenent communiter omnes doctores, Durandus, Palude, Ricard. Gabriel, Maio. Marsili. Sed Scotus ibi dicit, quod in casu licite fit laico, scilicet quando ab eo spero consilium , vel maiorem peccatorum dolorem : sed caeteris paribus melius est non facere. Et in. 4. d. 14. ar. 2. in fine dicit etiam Scotus. Dubium est an talis confessio sit detrimentum salutis, quia talis diffamat se sine vtilitate, ergo non est opus sic confiteri . Ipse libenter negaret nisi moueretur dictis sanctorum sed plus sanctis credendum est, quam vni rationi leui. Et tenendum est omnino quod liceat confiteri laico in tali necessitate, licet hoc multum abierit a consuetudine : quam credo antiquis temporibus magis in vsu fuisse. Nunc etiam fit aliquando, vt in naufragio. Ad argumentum vero Scoti, nego, quod talis diffamat se, nam etiam extra confessionem possum dicere peccatum meum : vt detur auxilium, vel consilium. O dices hoc esse verum quia sequitur inde aliqua vtilitas. Dico quod etiam in confessione facta seculari est aliqua vtilitas, scilicet subiectio ipsa, qua se subijcit homini laico propter Deum, est pars satisfactionis. Et etiam propter verecundiam . Si autem timeretur infamia, aut reuelatio confessionis, tunc nec sacerdoti esset facienda. Sic veró hoc dicimus licitum, vt nullo modo dicamus praeceptum. Vnde male summa angelica, et alij summistae imponunt magistro, et sancto Tho. quod dixerunt esse praeceptum . Nam sanctus Tho. dicit, quod potest fieri, & in solutione ad primum dicit quod debet fieri: sed tamen hoc verbum non dicit praeceptum. Laicus autem qui sic confessionem audierit, nullo modo debet absoluere, quia non habet potestatem, nec possunt ei committi claues: ecclesia enim non habet potestatem supra peccata mortalia nisi per sacramenta : ideo talis non debet absoluere sed deprecari. Si autem de facto absolueret, nihil faceret: sed non manet irregularis quia cum irregularitas sit poena iuris positiui, & in iure non sit expressum, quod talis incurrat irregularitatem , non incurrit. Quia in ca. is qui, de sententia excommunicationis lib. 6. ponitur regula generalis, quod nullus incurrit irregularitatem propter quodcumque delictum, nisi sit in iure expressum. Et ita tenet Silve ster verbo confessor. 1. & Palude. 4. distinctio. 17. quaestio. 3. 
 
 # 132 Confiteri debemus proprio sacerdoti. QVÆRItur, vtrum confessio possit fieri cuilibet sacerdoti, vel soli proprio? Respondeo, quod solum proprio. Patet ex capi. omnis vtriusque sexus, vbi hoc praecipitur . Item quia cum sacerdos sit iudex, oportet quod habeat iurisdictionem . Si enim iudex superior diceret alicui, yo te hago alcalde, nihil esset nisi ei daret subditos, ergo etiam in confessione . Potestas enim iurisdictionis non potest esse sine subditis. Ideó oportet confiteri proprio sacerdoti. Sed quis est iste proprius sacerdos? Respondeo quod papa , episcopus , curatus, & quicunque ex officio suo habet curam animarum : siue hoc sit ex electione, vt priores, & abbates in religione. Superior non est ordinarius nisi mortuo priore, vel amoto. Aliqui doctores vocant proprium sacerdotem omnem eum qui potest confessionem audire, siue hoc faciat ex officio, siue ex sola commissione . Sed vtrum in absentia sacerdotis proprij, vel quando poenitens ex rationabili causa non vult confiteri proprio sacerdoti (excludimus omnia praeuilegia, & loquimur stando solum in iure communi ) liceat alteri confiteri ? verbi gratia fugit proprius sacerdos tempore paschatis, vel in ipsa confessione solicitat foeminam ad stuprum , petit illa licentiam, vt possit alteri confiteri, & ille non vult concedere, & vrget necessitas sumendi eucharistiam : quia est pascha & si non sumat excommunicabitur est dubium quid faciet? Respondent ad hoc multi summistae , quod in tali casu manet libera ad subijciendum se cuicunque voluerit sacerdoti, quia in dicto capi. omnis vtriusque dicitur, quod petat licentiam a proprio sacerdote, & sic illa petendo facit quod in se est, ac proinde manet libera. Sed haec opinio non est secura, quia non habetur in iure, & ideo doctores qui sanius sentiunt de hoc, dicunt quód mulier in tali casu debet recurrere ad superiorem: & dicere quod non expedit sibi confiteri tali sacerdoti, & superior debet credere. Et quod non possit alteri confiteri sine licentia superioris, patet, quia mortuo sacerdote proprio non posset talis mulier confiteri cuicunque indifferenter, ergo nec poterit in casu praedicto. Item si proprius sacerdos excommunicaretur non posset alteri confiteri, nisi de licentia superioris, ergo nec in isto casu. Sed quid si non sit recursus ad superiorem, vel si ille neget licentiam ? an si licebit tunc confiteri cuicunque? Palu. in. 4. d. 17. q. 3. ar. 3. dicit, quod in tali casu potest libere confiteri cui voluerit. Idem Siluester in summa. Ratio Palu. est, quia ipse tenet, quod stando in iure diuino quilibet sacerdos potest quem libet absoluere, & quod modo non possit est propter ius humanum : & cum ecclesia non possit hoc ius statuere, vt scilicet confiteatur cum scandalo, sequitur, quod tunc cessat ius humanum & standum est iuri diuino. Sed vere haec sententia est mihi multum dubia, & primo puto quod sit contra . S. Tho. 4. d. 17. q. 3. ar. 2. quaestiuncula. 4. ad. 5. vbi ad literam proponit casum: & dicit, quod si superior nolit committere facultatem , idem est iudicium ac si non habeat copiam confessoris. Quod etiam dicit in additionibus quaestio. 8. ar. 4. 5. Hoc etiam Caiet. in summa verbo absolutio. Vnde propter nullum casum (excepto mortis articulo) poterit absoluere, qui ante illam necessitatem non poterat absoluere: & merito quidem . Nam alias quilibet fingeret sibi causas alteri confitendi . Et consequenter dico de casibus reseruatis, quod si superior non vult concedere (licet male faciat) inferior non poterit absoluere. Dicit tamen sanctus Tho. vbi supra ad sextum (& est notandum) quod male faciunt praelati qui in hoc reddunt se difficiles, & inijciunt laqueum animabus nolentes dare licentiam absoluendi. De illo autem quod dicit Palude, quod stando in iure diuino quilibet sacerdos potest quemlibet absoluere, dicimus, quod forte hoc est falsum. 
 
 # 133 Cum non expedit proprio sacerdoti confiteri quid faciendum ¶ SED quid faciet poenitens cum non potest obtinere licentiam a superiori & instat communio ? Respondeo, quod communicet secure & tute. Idem enim est iudicium tunc de eo ac si careret confessore: y vaya sobre mi consciencia. Sed tamen aduertant tales, quod habeant rationabilem causam non confitendi proprio sacerdoti: verecundia enim, aut timor quód ille male de me sentiet posteá, non est causa sufficiens: quia alias nemini teneretur confiteri , quia sem per accidunt illa cuicunque confitearis. Si tamen nocuit iam mihi, vel indirecte me diffamauit, iam ista esset causa legitima non confitendi ei. 
 
 # 134 Qui communicauit in pascha sine prae uia confessione an teneatur illo anno confiteri . ¶ SED dubitatur, an postquám talis communicauit in paschate, absoluatur a praecepto confessionis? Videtur quidem quod sic, quia non stetit per eum quin confiteretur: cum non peccauerit, non confitendo, ergo. Item quia confessio videtur instituta propter eucharistiam, cum ergo iam communicauerit , videtur quod illo anno non teneatur iterum confiteri. Sed dico, quod adhuc tenetur confiteri habita opportunitate , quia adhuc potest implere praeceptum de confessione semel in anno, ergo. 
 
 # 135 Qui ex causa non communicauit in pascha an teneatur postea communicare . ¶ MAIVS dubium est, an qui ex legitima causa non communicauit in paschate, quia fuit in mari, vel in via, postea teneatur ad confessionem ? Palu. videtur dicere, quod sic: sed certe nescio quare, cum sit determinatum certum tempus ad communionem & transierit iam. Item confirmatur , quia si ex malitia non communicauerit , postea non tenetur communicare , ergo multo minus si ex legitima causa non communicauit . Consulendum esset talibus vt communicarent : sed credo, quod non tenerentur iam pro illo anno. 
 
 # 136 Ex commissione proprii sacerdotis possumus alteri confiteri . ¶ QVÆRItur, an ex commissione proprij sacerdotis liceat confiteri alteri? Respondeo, quod sic, vt patet ex dicto ca. omnis vtriusque . Et sic est consuetudo ecclesiae, & vtinam non esset tanta: quia iam nullus curatus audit subditos suos. Hanc autem commissionem & licentiam potest dare curatus, episcopus, papa. Sic habetur expresse, de officio ordinarij cap. inter caetera . Et qui sic confitentur clerico seculari, vel fratribus expositis, non tenentur iterum confiteri proprio sacerdoti: vt determinatum est ab Alexandro . 4. & á Clemente . 4. & a Benedicto , & a Ioanne. 22. & a Calixto. 
 
 # 137 An virtute indulgentiarum possimus eligere in confessorem simplicem sacerdotem ¶ QVÆritur, vtrum qui habet auctoritatem eligendi confessorem per bullas, vel alia ratione quacunque, possit eligere simplicem sacerdotem nondum expositum ad audiendas confessiones ? Respondeo absolute (esto dubitent canonistae) quod sine quocunque scrupulo potest eligere quemcunque sacerdotem vt etiam dicit Caiet. in summa verbo ab solutio. Ratio est, quia in hoc solo differt sacerdos habens iurisdictionem a non habente, quod ille habet materiam, hic autem non: & huic nihil aliud deficit ad hoc vt possit absoluere, nisi materia circa quam exerceat potestatem quam accepit, dum fuit ordinatus. Cum ergo recipienti bullas detur potestas subijciendi se cui voluerit, iam talis sacerdos electus habet materiam & iurisdictionem circa illum: vnde nihil sibi deficit. Et ita tenendum est. 
 
 # 138 Sacerdos proprius an extra suam diocaesim possit audire suorum confessiones. ¶ QVÆRItur, vbi potest proprius sacerdos audire confessionem, vtrum curatus vnius episcopatus possit audire sibi subditum in alio episcopatu? Respondeo omnino, quod sic. Quia fit sine strepitu iudicij, & nemini fit iniuria. Et idem poterit frater praesentatus , & extra diocesim : vt etiam determinauit Sixtus quartus. Et sic quando duo fratres de licentia praelati peregrinantur , possunt se mutuo absoluere: etiam cum peruenerint ad alium episcopatum. 
 
 # 139 Copiam eligendi confessorem quis possit dare. ¶ Sed vtrum hanc commissionem eligendi confessorem , facere possit habens curam animarum antequam sit sacerdos, vel sacerdos excommunicatus ? Respondeo de primo, quod sic, quia habet titulum : quamuis aliqui dicant quod illa est commissio iuris, sed nihil de hoc curo. De excommunicato autem , dico quod non potest, quia commissio illa est actus iurisdictionis: quem non potest excommunicatus habere. Sed vtrum commissio talis legitime facta, superueniente excommunicatione committentis spiret & sit nulla, vel an duret? Dubium est. Palude putat probabile, quód durat . Quia illum actum fecit legitime. Et credo, quod ita est in vsu, quod talis commissio valeat. 
 
 # 140 An ratihabitio det facultatem absoluendi . ¶ QVaeritur, vtrum ratihabitio det facultatem absoluendi. Verbi gratia ego non sum expositus ab episcopo, credo tamen , quod si adirem eum & peterem potestatem audiendi confessiones daret mihi: est dubium , an modo possim audire poenitentem & postea dicere episcopo vt ratum habeat quod feci. Respondeo secundum quosdam, quod duplex est ratihabitio , vna de futuro, puta quia quando episcopus cognouerit sufficientiam meam ratum habebit quod feci, & haec ratihabitio non sufficit: et in hoc omnes conueniunt . Quia essentia sacramenti non pendet ex aliquo futuro: ac proinde ratihabitio non potest validare aut inualidare sacramentum . Alia est ratihabitio de praesenti, puta quia episcopus de praesenti vult vt audiam: licet nihil mihi dixerit, sed ego scio eius voluntatem, & haec ratihabitio dicunt aliqui quod sufficit. Quia episcopus committit vicem suam per voluntatem. Ego nescio an hoc sit securum, nam quanuis iudex ecclesiasticus libere exerceat suam iurisdictionem , tamen quia haec potestas est in foro ecclesiastico, videtur quod non possit exercere illam iurisdictionem, nisi actu exteriori: sicut non posset episcopus, actu interiori excommunicare , vel absoluere aliquem: vt tenet probabilior, & verior opinio. Si ergo hoc verum est (vt ego credo) sequitur quod per solam complacentiam episcopus non potest communicare suam potestatem: cum hoc sit vti iurisdictione. Sic igitur si per ratihabitionem de praesenti intelligamus complacentiam virtualem, pu ta quia si nunc diceretur episcopo placeret ei, dico certe quod talis ratihabitio non sufficit. Si autem signis exterioribus episcopus (alias) ostenderet: vt si dixerit, gauderem quod talis audiret confessionem, dico quod videtur mihi quod talis ratihabitio sufficiat. Exemplum, clerici seculares habent hanc libertatem , quod indifferenter confitentur quibuscunque , non ex iure diuino, nec ex commissione papae, sed quia praelati hoc vident & sciunt, & tacent quod est quoddam exterius, & hoc sufficit. Et sic in proposito dico quod sola ratihabitio de praesenti ostensa signis exterioribus sufficit ad confessiones audiendas. 
 
 # 141 Quis sit proprius sacerdos ¶ SED quaeritur in particulari, quis sit proprius sacerdos? Respondeo quod proprius sacerdos papae est ille quem ipse elegerit, qui habet potestatem absoluendi eum ab ipsomet papa. Et qui sunt de familia papae habent pro con fessore ipsum poenitentiarum . Cardinales qui non sunt episcopi nullum habent a iure, sed ex consuetudine : nec subsunt curatis, nec episcopis, sed papae. Et eorum familia ( etiam de consuetudine ) non subest ordinarijs, sed illis quibus cardinalis voluerit. Cardinales vero episcopi , & omnes episcopi, archiepiscopi, & patriarchae habent a iure potestatem eligendi quemcunque voluerint, & etiam familiae eorum. Sed quando sunt extra diocaeses suas, dicunt summistae, quod non pos sunt prouidere familijs suis, quod confiteantur cum quibus voluerint: nescio de hoc. Sed iam sunt tot bullae quod non est opus horum. Sed quid de curato? Dico quod quando in vna parrochia sunt duo vel plures ordinarij, stando in iure diuino quilibet est eius sacerdos. Si vero fuerit vnus, habet pro ordinario solum episcopum. De consuetudine autem semper curati confitentur cui volunt. Sed contra , quia in capi. si episcopus de poenitentijs & remissionibus libro. 6. dicitur expresse quod nulla consuetudine introduci potest quod quis eligat sibi confessorem sine superioris licentia. Cum igitur curati, a iure non habeant talem facultatem, ergo nec possunt habere eam a consuetudine. Sed dico quod eorum confessio est rata, & valida. Quia habent facultatem á praelatis videntibus, & tacentibus ac per hoc consentientibus . Vnde si episcopus eis hoc prohiberet, non possent sine dubio facere. Vtrum autem curatus possit eligere fratrem, siue sacerdotem non confessorem ? Respondeo , quod sic sine dubio. Quia iam talis sacerdos secularis habet talem licentiam ab episcopo: vt confiteatur cuicunque voluerit. 
 
 # 142 Itinerantium & peregrinorum quis sit proprius confessor . ¶ De secularibus nihil prorsus est in iure . Sed de vagabundis ( mudavientos ) qui semper ambulant , dico quod tales qui nullibi habitant , cuilibet confessori: quia non est maior ratio de vno quam de alio. De alijs qui quaerunt sibi domicilium & nondum statuerunt vbi pedem figant, idem est iudicium , sicut de vagabundis. Nec quantum ad hoc oportet respicere vbi hospitentur: non enim tenentur confiteri parrocho illius parrochiae . De peregrinis vero qui veniunt ab alijs locis, vt viatores, & mercatores &c. Dicendum, quod si habeant expressam licentiam peregrinandi á suo proprio sacerdote: sicut aliquando fuit consuetum, iam possunt eligere sibi quencunque confessorem ex licentia interpretatiua proprij sacerdotis. Sed si non habeant licentiam , vt mercatores qui habent alicubi habitationem animo manendi quinque vel. 6. mensibus, dico, quod debent confiteri cum proprio sacerdote ad cuius parrochiam pertinet domus quam inhabitant. De viatoribus autem, & peregri nantibus sine licentia suorum sacerdotum ordinariorum , dico quod debent confiteri in ecclesia cathedrali, & non possunt eligere confessorem ad libitum , si non habeant aliam auctoritatem, aut facultatem. Reliqua vide apud summistas. 
 
 # 143 In articulo mortis an quilibet possit a quolibet sacerdote absolui. ¶ QVaeritur, vtrum in articulo mortis quilibet possit absolui a quolibet sacerdote? Respond. quod si proprius sacerdos sit ibi, vel possit facile haberi, non potest nisi ab eo absolui, capiendo large proprium sacerdotem . Sed si proprius sacerdos non sit praesens, quilibet potest absoluere. Hoc habetur expresse cap. eos de sententia excommunicationis . l. 6. Et extra de furtis cap. fures. Et de officio ordinario, cap. pastoralis. Et ita tenent omnes communiter . Patet etiam ex vniuersali consuetudine ecclesiae . Quando enim papa, vel episcopus reseruant aliquem casum, semper dicunt, nisi in articulo mortis. vbi etiam possunt absolui non solum a peccatis, sed etiam a censuris. Vtrum autem sit de iure diuino, quod in tali casu possit quilibet quemlibet absoluere, parum interest. Palu. 4. d. 20. q. 1. ar. 2. ad. 1. dicit, quod est de iure diuino. Maio. quod de iure positiuo. Capreol. d. 19. q. vnica, & Durandus, dicunt cum Palude, & quod papa non potest hoc impedire. Probabile est vtrumque , probabilius tamen puto, quod est de iure positiuo. 
 
 # 144 An confessio informis sit valida. ¶ QVÆRitur, an confessio informis (i. in qua propter aliquod impedimentum non confertur gratia) teneat, & sit valida: & per consequens non iteranda ? Est quaestio ardua, & de qua plurimum nostra interest, tractaturque á doctoribus. 4. d. 17. & ibi a S. Tho. q. 3. & in additionibus. q. 9. art. 1. Respondeo quod de hoc sunt duae opiniones extremae , & vna media. Opinio prima est Maio. 4. d. 17. q. 3. 1. &. q. 9. dicentis, quod omnis confessio informis est iteranda, vel si non fuit integra, vel si habuit defectum contritionis. Secunda opinio extrema est Bernardi de Ganaco in impugnationibus Gotfredi quodlibeto. 5. q. 14. vbi ait, quod si confessio fuit integra ex quocunque defectu non detur gratia, non est iteranda, sed erit valida, & verum sacramentum : etiam si placeant peccata praeterita & proponatur amplius peccare. Quia ibi est materia & forma. Alia est opinio media verisimilior: quam tenet Capreol. d. 17. q. 2. & Caieta nus in quaest . quam de hoc facit, & in summa . Oportet igitur hic vitare duos errores extremos. Primus nulla confessio informis est iteranda: est error intolerabilis. Secundus omnis confessio informis est iteranda . Nam si hoc esset verum cum homo non possit esse certus, an confessio sit integra, oporteret in infinitum confiteri: & nulla est tranquilitas . Cum igitur aliqua confessio informis sit iteranda, & aliqua non : ad quaerendum quae sit valida, & quae non, non est attendendum , an sit informis vel non: sed debemus respicere ad causas informitatis. Item notandum , quod causae informitatis tenent se ex parte poenitentis : supposito quod sacerdos sit legitimus. Duo autem sunt actus poenitentis ante absolutionem , scilicet contritio, & confessio & ex his duobus debet prouenire informitas. Si igitur sit informis quia ex intentione non est integra, confessio non est valida, sed est iteranda : & in hoc omnes conueniunt. Si vero sit informis ex defectu contritionis, si quidem nullum dolorem habet nec aduertit, dico quod talis confessio est nulla, ac proinde iteranda. Quia est inualida non propter defectum contritionis, sed quia non est vera confessio. Nam cum confessio sit pars sacramenti poenitentiae , & poenitentia dicat detestationem, oportet quod ipsa confessio sit detestatio: & quia talis solum recitat peccata sua alteri, non confitetur , sed simulat se confiteri, & nouum peccatum incurrit. Si vero habeat dolorem : sed tamen imperfectum , vel ille percipit se non habere sufficientem dolorem , vel non percipit. Si poenitens non percipiat, dico quod talis confessio est valida, ac proinde non iteranda. Et hoc est notandum ad tollendos scrupulos. Si autem percipiat imperfectionem doloris, vel aduertit esse peccatum confiteri cum illa imperfectione doloris, vel non. Si secundum talis confessio est valida, quia integra ex intentione. Si veró aduertat esse peccatum sic confiteri, & confiteatur imperfectionem illam doloris, etiam talis confessio est valida. Quia est integra & vera. Si autem percipiens se non habere perfectum dolo rem, & intelligens illud esse peccatum & fictionem, non confiteatur de illo, dico quod talis confessio est inualida & iteranda . Quia est dimidiata ex intentione . 
 
 # 145 An dolens imperfecte sit absoluendus ¶ SED vtrum sacerdos debeat, absoluere eum qui imperfecte dolet, & confitetur illam insufficientiam doloris? Et videtur quod sic, quia talis confessio est valida & non iteranda secundum sanctum Tho. & Caietanum , & omnes: si autem non absoluatur est iteranda, ergo. Respondeo quod sacerdos nullo modo debet talem absoluere. Patet manifeste, quia esset fictio in absolutione, quia ibi non remittuntur peccata: & tamen sacerdos dicit, ego remitto tibi peccata. Item talis sacerdos absoluit auctoritate Dei , sed Deus non absoluit, ergo nec ille debet absoluere. Item qui scit imperfectionem doloris sui peccat peccato sacrilegij petendo absolutionem, ergo multo magis sacerdos absoluens. Sed contra, quia sic confitentur omnes, quod non habent dolorem sufficientem. 
 
 # 146 Confessio an sit integra Respondeo quod ita confitentur propter suspitionem quam habent. Si autem scirem me imperfecte dolere, nec deberem petere absolutionem , nec sacerdos deberet absoluere. Confessio autem quae secundum. Sanctum Tho. est valida & non iteranda, est quando non percipit imperfectionem doloris & absoluitur, vel quando de facto absoluitur a sacerdote sciente imperfectionem doloris eius. ¶ QVÆritur, vtrum oporteat, quod confessio sit integra? Respondeo ex sententia omnium quod sic, alias est inualida sacrilega, & iteranda. Probat sanctus Tho. quia sacramentum poenitentiae est quaedam medicina contra morbum : at medicus non potest conuenienter admouere medicinam nisi intelligat totum statum infirmi. Si enim habeat dolorem splenis, & iecoris, & medicus intelligat primum solum , poterit applicare medicinas quae noceant iecori. Et idem de medicina spirituali confessionis &c. Item probatur ex vsu ecclesiae , nullus enim sacerdos audiret dimidia peccata. Item quia sacerdos absoluit auctoritate Dei, Deus autem non absoluit ab vno & non ab alio ( impium enim est a Deo sperare dimidiam veniam ) ergo. Item confessio dimidiata est contra formam absolutionis, qua dicitur ego te absoluo ab omnibus peccatis tuis, ergo. Item Augustinus dicit quod est hypocrita qui non confitetur omnia peccata, ergo. Haec conclusio est inuiolata & quae ab omnibus tenetur. 
 
 # 147 Confessio ex negligentia dimidiata an sit iteranda . ¶ SED quid si confessio sit dimidiata ex negligentia, quia non fecit sufficientem indagationem? Respondeo quod si ex industria fuerit negligens, vel si ita contemnat vt quasi ex industria nolit examinari: sicut qui per unum annum integrum non est confessus , & accedit ad confessionem sine aliqua examinatione, volens quidem quod omnia venirent ad eius memoriam , talis confessio est nulla, ac proinde iteranda. Si vero omisserit aliquod peccatum , putans se fecisse sufficientem indagationem : etiam si illa ignorantia sit culpabilis mortaliter, confessio est valida, & non iteranda. 
 
 # 148 Examinatio conscientiae ad confessionem quanta diligentia facienda . ¶ QVÆritur, quae diligentia requiritur ad examinandum conscientiam? Respondeo, quod raro continget, quod velit quis examinare conscientiam suam & putet se fecisse sufficientem diligentiam quin fecerit diligentiam. Quando est mihi probabile, quod satis est quod feci: obliuio peccati non erit culpabilis, mortaliter saltem. Respondeo, quod praeceptum de examinatione conscientiae est idem quod de confessione , & de integre confitendo. & quia nemo integre confiteretur si non examinaret se, tenetur examinare: & non examinans, peccat contra praeceptum confessionis . Et cum non sit peculiare prae ceptum de examinatione, videtur quod non tantum teneatur ad illam sicut si fuisset particulariter praecepta : maior enim diligentia requiritur circa finem quam circa media. Satis est ergo quod faciam diligentiam moralem : sicut nec teneor scribere peccata, vt recorder eorum. Si autem particulari praecepto teneretur recordari peccatorum, teneretur etiam scribere. Dico igitur, quod postquam quis voluit adhibere diligentiam, & fecit aliqualem examinationem, quam putauit sufficientem: credo quod raro talis committet negligentiam. Dico praetereá quod quando ego puto, quod per paruam diligentiam vlteriorem veniam in cognitionem peccatorum praeteritorum: si non fecero illam non erit sufficiens examinatio. Sufficit autem taliter examinare, quod etiam si amplius examinassem per aliquod aliud tempus non recordarer aliorum. Et haec suffi cit. Credo quod viri qui habent animae suae curam, nunquam deficiunt in examinatione conscientiae suae. Ex hac conclusione qua diximus quod confessio non integra ex negligentia examinationis non est valida, sequitur quod confessor non debet audire eum qui non fecit examinationem: maxime si sit de numero eorum qui non confitentur nisi semel aut bis in anno. Satis est tamen quod adhibuerit aliquam diligentiam , nec eum qui dicit se aliquam fecisse debet confessor repellere. 
 
 # 149 Reseruatos casus habens, an dimidiabit confessionem ¶ QVÆritur, qui habet peccata reseruata, & etiam non reseruata, quomodo poterit confiteri, maxime si superior nolit audire nisi reseruata? De hoc casu fuit multa contentio apud doctores, quorum opinionibus dimissis, dico quod si iudex superior et inferior sint praesentes , inferior non potest absoluere a non reseruatis: nisi prius petatur facultas absoluendi a reseruatis. Quia integritas confessionis est de iure diuino. Cum ergo ille poenitens habeat copiam confessoris cui potest integre confiteri, non potest inferior diuidere absolutionem . Sed superior audiat omnia peccata, vel det facultatem absoluendi á reseruatis. Hoc Adrianus. q. 4. de confessione. Et Durandus. 4. d. 17. q. 15. contra Caietanum. Et si superior solum absoluat a reseruatis, talis absolutio non est sacramentalis sed solum a censuris , & datur facultas inferiori vt absoluat ab omnibus peccatis. Si autem superior absens sit & non pateat facilis aditus ad eum & instet tempus celebrandi, inferior absoluat a non reseruatis, & pro reliquis expectet absolutionem superioris: nisi illis sit anexa aliqua excommunicatio reseruata: vt in casibus bullae de coena domini: tunc enim non debet absolui a non reseruatis. Et haec est contra Adrianum, & Durandum. Et in hoc casu intelligo, d. Tho. loqui in additionibus. q. 9. art. 2. ad. 4. Sed quid faciendum quando superior non vult committere facultatem absoluendi a reseruatis, & non expedit confiteri eidem? vtrum inferior possit tunc absoluere a reseruatis? Respondeo quod iam supra dictum est, quod in quocunque casu potest quis licite non confiteri superiori, licet accedere ad sacramentum eucharistiae: si superior nolit committere facultatem absoluendi: nihilominus inferior non potest absoluere a reseruatis. Poenitens tamen poterit accedere ad eucharistiam ita bene ac si esset decies absolutus. Quia in tali casu est censendus non habere copiam confessoris. Tamen habita oppurtunitate tenetur confiteri de illo peccato. Videat tamen poenitens vt iam diximus quod habeat sufficientem causam non confitendi proprio sacerdoti. 
 
 # 150 An impleatur praeceptum ecclesiae de confessione per confessionem informem aut non integram. ¶ QVÆRitur, vtrum per confessionem non integram, vel alias informem satis fiat praecepto confessionis? Durandus .4. dis. 17. q. 14. &. 15. dicit duo. Primum , in quocunque casu confessio non est iteranda , ad impletur praeceptum de confessione . Quia ecclesia non obligat ad faciendum opera in gratia: sed ad substantiam actus. Et de hoc nemo dubitat. Secundum in quocunque casu confessio non sit valida, non ad impletur praeceptum de confessione . Patet in dicto ca. omnis vtriusque saexus, debet confiteri omnia peccata, & poenitentia imposita, &c. Clarum est quod si non impletur praeceptum, confessor non debet imponere poenitentiam nec poenitens tenetur acceptare. Quia non est ibi sacramentum . Sed dubia est nihi haec proposito , cum ecclesia vel non possit obligare, vel non obliget ad actum interiorem : & iste confiteatur omnia peccata sua, etiam si non habeat dolorem, si confiteatur hoc ipsum quod non habet dolorem, siue absoluatur, siue non, credo quod satisfacit praecepto ecclesiae: ego certe non damnarem talem. 
 
 # 151 Confessio dimidiata in necessitate valida. ¶ QVÆritur, an confessio dimidiata in necessitate sit valida? Verbi gratia percusus est aliquis letaliter, & habet centum peccata, incipit confiteri, & postquam dixit decem moritur, vel impeditur: an talis possit absolui? Certe dubitari posset, sed probabilius puto, & magis pium quod sit confessio totalis & valida. Si enim damus confessiones dimidiatas propter obliuionem, vel propter casum reseruatum: quare non dabimus etiam propter impotentiam istius ? proderit ergo illa confessio & ex attrito faciet contritum. 
 
 # 152 Peccata non confessa , an remittantur in confessione. ¶ QVÆRITVR, vtrum virtute absolutionis remittantur peccata etiam non confessa in particulari? Respondeo quod sic omnino, eadem ratione si ex opere operato habet absolutio remittere peccata, non est dubium quin remittantur isti, quia confitetur modo quo potest: sicut de peccato dubio de quo confiteor cum dubitatione, remittitur mihi esto illud fecerim. Et confirmatur , quia alias frustra esset confessio in generali: accuso me de alijs quorum memoriam non habeo, cuius contrarium habet communis vsus piorum hominum. 
 
 # 153 An in confessionibus generalibus, liceat dimidiare confessionem de peccatis confessis . ¶ QVÆritur, vtrum liceat in confessionibus generalibus de peccatis alias confessis, dimidiare confessionem , & dimittere aliquod turpe dicendo reliqua? Videtur quidem quod non, quia integritas confessionis est de iure diuino, ergo non licet celare aliquod peccatum? Respondeo, quod non licet celare aliquod peccatum mortale: & si celatur non est confessio, sed fictio circa materiam principalem sacramenti. Non est dubium quin si quis vellit generaliter confiteri & dicat sacerdoti quod vult generaliter confiteri de omnibus peccatis suis, si celet aliquod, peccat mortaliter: quia est fictio manifesta circa principalem materiam sacramenti, & mentitur pernitiose, & decipit confessorem . Dico tamen , quod poenitens potest ex peccatis iam confessis eligere aliqua quae confiteatur aliquibus praetermissis, si non decipiat confessorem : dicens illa esse peccata totius vitae suae. Nec ad confessionem generalem requiritur tanta conscientiae examinatio: & consequenter potest fieri per plures dies, vt scilicet hodie confiteatur quinque peccata, cras sex. &c. 
 
 # 154 An qui non impleuit poenitentia teneatur iterare confessionem ¶ QVÆritur, vtrum ex defectu satisfactionis, puta quia non impleui poenitentiam mihi iniunctam a confessore sit iteranda confessio ? Multi summistae tenent quód est iteranda, inter quos Siluester verbo confessio primo. §. 3. Quia quomodo imponet poenitentiam oblitam vel neglectam qui non audierit de nouo peccatum ? Siluester allegat Ricardum pro se quem non vidi nunc . Allegat etiam Paludanus sed potius videtur tenere oppositum. Respondeo igitur ad quaestionem sine quocunque dubio et scrupulo absolute, quod talis confessio non est iteranda propter poenitentiam oblitam, vel ex malitia neglectam. Patet, quia confessio praecedens fuit iam valida, & perconsequens fuerunt remissa peccata, ergo quicquid postea sequatur non efficiet eam inualidam, ac iterandam . Et ita tenet Maio. 4. d. 17. q. 6. dubio vltimo. Dicemus tamen aliquid de hoc in materia de satisfactione. 
 
 # 155 An qui confitetur sacerdoti ignoranti satisfaciat praeceto. ¶ QVaeritur , vtrum si aliquis confiteatur sacerdoti ignoranti quod sit peccatum mortale (sunt enim aliqui in mundo ) teneatur iterare confessionem ? Respondeo primo quod si poenitens est doctus quantum ad hoc quod scit qua le sit mortale, & quale veniale: parum refert qualis sit confessor, doctus scilicet, an indoctus, nec tenetur iterare confessionem . Verum est tamen quod si cognosceret confessorem nescire discernere inter peccatum & peccatum debet illum instruere dicens, hoc non est mortale, hoc sic: alias confessio non esset valida. Nam si ego dicerem, ego occidi hominem: sed bené feci, quia ille occiderat patrem meum, non esset confessio. Sic quoque confessio non est quando confessor audiens non intelligit esse peccatum mortale. Si vero tam poenitens quam confessor ignorent, si ista ignorantia sit circa ea quae communiter ignorantur talis non impedit: nulli enim contingit inter omnia peccata scire de quolibet, an sit mortale, vel non. Si autem ignorantia sit tanta quod sit eorum quae a paucis ignorantur: vt quód iuramentum falsum, vel quod vendicare se de iniuria accepta non sint peccata, crederem profecto quod teneretur iterare confessionem . Quia confessor non intelligit peccata illius, ergo ille non confitetur . Nam quomodo imponet poenitentiam, aut quomodo absoluet eum? Et haec est communis opinio. Non oportet tamen formare nouos scrupulos, nam raro contingit talis sacerdos confessor . Satis est enim quod confessor sciat communia scilicet homicidium, furtum &c. esse peccata, & quod sciat dubitare. 
 
 # 156 Confessore non aduertente ad poenitentis peccata an iteranda sit confessio ? ¶ SED quaeritur, an si confessor alioquin sapiens, non aduertat ad peccata poenitentis, confessio sit valida? Respondeo , quod sine dubio ex quacunque causa confessor non aduertat peccata poenitentis, confessio est iteranda. Sed tamen poenitens potest ignorare inuincibiliter an confessor audierit, vel non . Si tamen constaret aliquo pacto, quod confessor , vel non audiuit, vel non intelle xit peccata, omnino tenetur iterare confessionem : quia prior fuit nulla. 
 
 # 157 Peccata semel confessa , an possimus iterum confiteri? ¶ QVÆritur, an liceat confiteri peccata semel confessa , & si fiat, an confessio secunda sit sacramentum? Respondeo, quod de hoc sunt opiniones. Scotus, 4. d. 18. ad primum dicit, quod sic, hoc est quod talis confessio est valida, & meritoria: sed tamen ibi non est sacramentum , aut aliqua virtus clauium. Quia non potest eadem forma replicari super eandem materiam: impossibile est enim vt eadem forma informet pluries eandem materiam. Item iudicium semel rite factum non potest infrigi, ergo non debet iterari: como se puede pleytear vna sententia en grado de reuista confirmada. Contrarium tenet sanct. Tho. Bonauentura , Marsilius, Gabri. Alexand. & Maio. & omnes quos mihi contingit videre. Et probatur, peccata oblita sunt absoluta sacramenta liter, & tamen cum veniunt ad memoriam sunt necessario confitenda, & debet homo ab illis absolui, ergo non inconuenit quod quis absoluatur bis ab eodem peccato. Nota igitur pro hac opinione, quod potestas clauium data est ecclesiae ad remissionem peccatorum non solum ad remissionem culpae , sed etiam ad remissionem poenae. Cum ergo illa potestas maneat in ecclesia post primam absolutionem , & remanet etiam reatus poenae in eo qui iam est confessus, sequitur quod secunda confessio valebit ad remissionem peccatorum & poenae. Maximum argumentum pro hac parte est consuetudo bonorum , qui saepe confitentur eadem peccata. Et ad argumentum Scoti, nego quod eadem forma non possit replicari super eandem materiam : nam cum eadem aqua possum baptizare centum. Item illo dato peccata sunt materia remota, sed peccata confessa sunt materia proxima, vnde si in eadem confessione homo absolueretur bis, absolutio secunda nihil omnino valeret. Sed in pluribus confessionibus quare non erit valida. 
 
 # 158 Confiteri per nuncium an sit licitum ? ¶ QVÆritur, an possit aliquis confiteri absenti sacerdoti, per nuncium , puta quia est in carcere & non datur aditus sacerdoti? Respondeo , quód nullus tenetur isto modo confiteri. Quia forum confessionis debet esse secretum, et nemini tenetur homo reuelare peccata nisi sacerdoti. Secundo dico (licet Palude, videatur dicere contrarium . 4. dist. 17. q. 2.) quod non est licitum hoc modo confiteri, nec talis confessio si fiat potest esse sacramentalis , nec sacerdos potest talem absoluere: nec est rationi conforme. Quia confessio debet esse forum secretissimum : nam licet non sit de essentia confessionis , quod sit secreta tamen quia sacramenta non sunt contra legem naturae, secundum quam non licet publicare peccata, id circo confessio fit secreta, & non ratione clauium. Ratio igitur quare talis non potest absolui est quia re vera non confitetur, confitetur quidem internuncio: internuncius tamen non confitetur, sed est testis. In foro contentioso sufficeret illud, quia non posset retractari, & si retractaret, non crederetur . In confessione veró sic, quia semper manet libertas ad confitendum quando enim nuncius loquitur sacerdoti, potest poenitens se retractasse, ac proinde non potest absolui: nec confiteri modo praedicto . Non dubito de hoc. 
 
 # 159 Confessio an fieri possit per interpretem. ¶ QVaeritur, an per interpretem possit quis confiteri sacerdoti praesenti . Respondeo primo sicut ad dubium prae cedens, quod homo non tenetur sic confiteri . Quia non tenetut prodere peccata sua, in tali autem casu manifestat ea interpreti, ergo non tenetur. Secundo dico quod potest licite eo modo conf iteri . Sed contra quoniam talis non confitetur sacerdoti: sicuti dicebamus de eo qui confitetur per internuncium, ergo talis confessio non est valida. Respondeo quod est differentia clara. Quia quando internuncius refert peccata sacerdoti poenitens se habet mere negatiue, & non est praesens. Per interpretem autem signo & nutu actualiter ostendit poenitens, quod ipse dicat sacerdoti quod interpres dicit: & sic est verum sacramentum . Et interpres omnino tenetur occultare peccata quae audiuit. 
 
 # 160 Confiteri per scripturam, an liceat. ¶ QVÆRItur, an aliquis possit confiteri per scripturam, maxime quando non potest voce? Palude. 4 dist 17. q. 2. & Maio. 4. d. 17. q. 1. dicunt quod si sacerdos sit praesens, qui non potest voce tenetur scripto confiteri. Sed dico cum Caietano, Scoto, & Ricardo, quod talis non tenetur sic confiteri . Quia nemo tenetur prodere peccata sua extra confessionem, talis autem proderet peccata: quia ex natura rei scriptura manet transacta confessione, ergo non tenetur: praecepta enim Christi debent esse suauia. Sed vtrum possit confiteri scripto, dubium videtur. Nam scriptura & nuncius in hoc conueniunt , quod scriptura non est confessio, quamuis posset qui dat scriptum annuere quod confitetur illa peccata scripta, & iam videtur quod esset idem iudicium sicut de confessione per interpretem quae est vera confessio. Et tandem ita credo et teneo quód licite tunc fit scripto si signis annuat quod confitetur illa. Sine necessitate vero a potente loqui non reciperetur talis confessio. Quia inter signa voces obtinuerunt principatum & magna irreuerentia esset confiteri scripto. Muti autem si possunt confiteri nutibus non manifestando alijs peccata, tenentur confiteri. Caieta. in summa, ponit modum quo tales possent confiteri , scilicet, vt peccatam scribantur in vna carta, et in alia numerus peccatorum &c. Sed credo quod non tenentur illo modo confiteri meo iudicio 
 
 # 161 Consortem peccati an possimus reuelare in confessione . ¶ QVÆritur, vtrum quis teneatur eo modo confiteri circunstantias peccatorum, quo reuelentur consortes? Verbi gratia commissi incestum cum matre, curatus cognoscit me, et matrem meam , an tenear confiteri illam circunstantiam , cum qua: quae quidem non potest dici sine reuelatione personae consortis in crimine? Respondeo ex sententia omnium , quod talis tenetur quaerere alium confessorem qui non cognoscat matrem, quia multum noceret matri talis confessio: ac proinde nimis cauere debent poenitentes ne in confessionibus aliorum peccata detegant. Si vero non inueniatur confessor ignorans talem personam dico ( quamuis aliqui voluerunt dicere quod tunc non tenetur dicere illam circunstantiam personae ) ex sententia sancti Tho. Bonauenturae in 4. d. 21. & Gabriel. 4. d. 17. q. 1. conclusione. 5. quod talis tenetur confiteri circunstantiam illam, & omnes alias circunstantias necessarias: esto confessor veniat in notitiam tertiae personae. Quia praeceptum de confessione est maius quam praeceptum de seruanda fama alterius, & ego vtor iure meo, maxime quia non diffamo consortem, cum sacerdos teneatur peccatum meum & suum aeque celare. Imo Bonauentura dicit, quód si sacerdos sit talis de quo estimatur quod non nocebit, sed proderit, poenitens posset ei dicere personam etiam si alias nesciret, vt adhiberet remedium 
 
 # 162 Circunstantiae peccatorum . ¶ QVÆritur, quae circunstantiae sint necessario confitendae? Respondeo, quod triplices sunt circunstantiae . Quaedam minuentes peccata, aliae quae grauant peccata, aliae vero quae nec grauant , nec minuunt, quas quidem antiqui non vo cant circunstantias : vt si peccaui noctu, vel in die, & propterea istae dimittantur. Primae circunstantiae si tales sint, quod faciant ex peccato mortali veniale, vel ex peccato non peccatum, confitendae sunt necessario, alias esset mendacium. Verbi gratia participare cum excommunicato est mortale, fi quis autem cum negligentia veniali communicet in diuinis: illa circunstantia ignorantiae reddit peccatum veniale, & ideo est confitenda. Vel si rex excommunicatus metu mortis compelleret me celebrare coram eo, talis circunstantia videtur facere de peccato non peccatum , & ideo est necessario confitenda. At si huiusmodi circunstantiae quae non tantum excusant quod faciant mortale veniale, vel peccatum non peccatum: vt aegestate furari, passione moechari , dicunt aliqui quod esset melius quod non confiterentur . Sed dico, quod si vere sint circuns tantiae quae multum excusant debent confiteri. Quia vnum furtum potest esse in duplo peius quam aliud, & stuprum ex libidine multo peius est quam ex timore mortis. Tales igitur circunstantiae confitendae sunt non ad excusanda peccata delictaue, sed ad confitendum ea pure & nude. 
 
 # 163 Quae circunstantiae confitendae ¶ SED tota difficultas est de circunstantijs aggrauantibus, quae quidem sunt in duplici differentia. Quaedam enim mutant speciem: sicut furari vel occi dere in ecclesia, fornicari cum virgine vel fornicari in ecclesia, est dubium an tales sint necessario confitendae ? Respondet. S. To. 4. d. 17. & Bonauentu. Palude, Siluester, & est communis sententia, quod illae circunstantiae quae mutant speciem sunt necessario confitendae . Quia peccatum habens illam circunstantiam, aequivalenter est duo peccata. Furtum enim per se est peccatum , & iniuria ecclesiae est etiam peccatum per se, & ideo furtum in ecclesia aequiualet duobus peccatis, & ob id est necessario talis circunstantia confitenda . Item fornicatio est peccatum, & iniuria viri est peccatum, & ideo fornicatio cum vxorata aequiualet duobus peccatis, ac proinde talis circunstantia est necessario confitenda: & sic de similibus. Item probatur per illa peccata franguntur duo praecepta ecclesiae : furtum enim in ecclesia est primo contra praeceptum de non furando, & etiam contra praeceptum cultus diuini, ergo circunstantiae istae sunt necessario confitendae . Aliae vero sunt circunstantiae aggrauantes quidem, sed non mutantes speciem , & tales non sunt necessario confitendae . Quia alias nunquam posset homo pure & integre confiteri. Marsi. 4. d. 12. & Gabriel. 4. d. 17. & Maio. ibidem dicunt primo quod omnes circunstantiae mutantes speciem sunt confitendae . Secundo dicunt, quod etiam sunt confitendae aliquae non variantes speciem , scilicet quae faciunt maiorem malitiam mortaliter: tales inquiunt circunstantiae necessario sunt confitendae. Quia alias aliquando contingeret, quod maior esset pars malitiae quae celatur, quam quae manifestatur. Verbi gratia ego semel consensi in homicidium, & continuaui consensum per diem integrum, si confiteor quod consensi semel in homicidium & taceo tempus continuationis nonne celarem maiorem partem grauitatis? Item furari decem est mortale , furari vero mille est eiusdem speciei cum primo furto, sed nunquid sufficeret dicere, accuso me quod furatus sum , non nominando quantitatem? Ad hanc igitur quaestionem dico quod ego non auderem condemnare eum qui confitetur solas circunstantias mutantes speciem . Nam cum illud dicat sanct. Tho. & Bonauentura , vel est verum, vel ad minus qui sequitur illos excusatur ignorantia inuincibili. Secundo dico, quod nemini consulerem , nec ego essem contentus illo modo confiteri, sed confiterer etiam illas circunstantias quae manifeste multiplicant malitiam mortalem. Sicut in exemplis positis de tempore continuationis , & de quantitate furti: quia alias confessor non intelligeret totam malitiam confitentis. Placet etiam mihi quod Caietanus dicit, scilicet quód aliquae circunstantiae mutantes speciem non sunt necessario confitendae : quando grauitas circunstantiae est parua. Sicut diuinare per terram est alterius speciei quam diuinare per aquam : et tamen sufficit quod dicat accuso me que fui supersticioso vsque ad peccatum mortale. Credo igitur necessarium confiteri magnitudinem rei furatae, & continuationem in peccato. 
 
 # 164 Confessor an possit absoluere contra propriam opinionem. ¶ QVÆritur, vtrum confessor possit poenitentem absoluere contra propriam opinionem? Verbi gratia sit casus de quo sunt duae opiniones an sit vsurarius, vel non qui vendit frumentum ad certam diem : porque se lo paguen como valiere en mayo. Quidam dicunt, quod est illicitum , & ego ita credo. Alij tamen dicunt, quod non est illicitum. Sunt pro vtraque parte probabilitates, ego tamen sum opinans quod sit illicitum, & poenitens tenet quod non est illicitum, & sic confitetur quod vendidit frumentum illo modo, & quod habet propositum ita deinceps faciendi, quia audiuit viros doctos dicentes quod id licet. Est dubium quid faciet hic confessor qui tenet illud esse mortale, nunquid poterit absoluere eum contra propriam opinionem? Sit aliud exemplum, si iudex sequens opinionem . S. Tho. occidat hominem quem ipse certo scit innocentem, probatum tamen nocentem , & confessor sit opinionis Nicolai de Lyra qui tenet id non licere: utrum possit absoluere iudicem volentem semper in illa opinione persistere? Est magna quaestio, & mouet eam Conrradus celebris doctor tractatu de contractibus quaestione vltima. Et ante omnia quaestio haec habet locum quando ambae opiniones sunt probabiles: nam si opinio poenitentis non habeat probabilitatem non debet eum absoluere: quia eius ignorantia non est inuencibilis, sed vincibilis. Vt si ego teneo opinionem quod nemo potest possidere plura beneficia simul, si opposita opinio non sit probabilis sicut forsan non est, clarum est quod non debeo eum absoluere: quia puto eum esse in peccato mortali, & non excusatur ignorantia inuincibili. Sed quid faciet quando ambae opiniones sunt probabiles, & habent suos proprios assertores? Respondeo quód siue sit eius proprius sacerdos, siue non, tenetur eum absoluere in tali casu. Ita tenet Palu. 4. d. 17. q. 2. arti. 1. Et Gofre. quodlibeto. 9. Probatur aperte, talis poenitens est in gratia, & confessor habet probabilitatem quod sit in gratia: quia scit esse probabilem eius opinionem , ergo non debet ei negare absolutionem. 
 
 # 165 Numerus peccatorum necessario confitendus . ¶ QVaeritur, an numerus peccatorum sit necessario confitendus? Respondeo ex omnium sententia quod sic: licet multi confessores parum de hoc curent. Probatur, quilibet tenetur confiteri omnia peccata sua, sed qui non confitetur numerum non confitetur omnia peccata sua, ergo tenetur eum confiteri : alias esset fictio. Sed vtrum iste numerus sit determinate dicendus, puta furatus sum decies, iuraui falsum millies, &c. Caietanus respondet, quod numerus peccatorum ideo manifestari debet, vt sciat confessor á quo debet absolue re, & qualitatem poenitentis: & quia ad hoc parum praestat quod confessor sciat an sint decem vel vndecim, ideo non est exquisite numerus perquirendus. Dicendum ergo primo, quod quicumque sciuerit determinate certum numerum peccatorum suorum: vt si certo sciat quod peccauit decem, tenetur dicere determinate se decies peccasse hoc peccato. Quia alias celaret aliquod peccatum & esset fictio: vt si diceret se fecisse aliquod peccatum nonies & scit certo quod fecit decies. Secundo dicit Caietanus, non est necessarium magnam adhibere diligentiam ad cognoscendum distincte certum numerum peccatorum . Cogitat aliquis, & scit se falsum iurasse multoties, semel in qualibet septimana parum plus, vel minus, & si amplius pensaret & fatigaret se, posset reperire certum numerum, dico quod illud non est necessarium. Nam dummodo parum plus vel minus attingat numerum peccatorum, licet non determinatum, nihil impeditur eorum quae sunt in confessione facienda. Non enim impeditur absolutio, quia sufficit illa notitia. Nec poenitentia, quia non est imponenda ad aequalitatem, cum sit arbitraria. Nec consilium &c. ergo nihil impeditur. Satis est igitur quod quis pertingat numerum crasso modo, parum plus, vel minus. Praecepta enim Dei debent esse clara, is vero qui saepe solet peccare, non posset scire numerum determinatum . Tertió dicit quod etiam aliquando non est necesse adhibere diligentiam ad sciendum numerum , etiam sic crasso modo. Verbi gratia est meretrix quae fuit in lupanari decem annis, nunc conuertitur & vult confiteri , satis est quod dicat peccata fornicationis hoc modo, mansi in lupanari per decem annos admittens cunctos: nec oportet quod cogitet quote in hebdomada, mense, aut an no. Patet quia per hoc confessor habet tantam notitiam quantam illa potest ei dare. Quid enim refert, quod illa dicat se peccasse triginta mille vicibus . Et idem de concubinario qui habet foeminam per annum qualibet nocte, non est opus quod numeret vices: nec expedit illud dicere. Idem de illis qui frequentissime blasphemant. Satis est quod dicant hanc esse suam consuetudinem: ne faciamus eos mentiri. Et eodem modo de circunstantia magnitudinis rei furatae, non est opus quod sciatur punctualiter. Non dubito de hoc. 
 
 # 166 Confessionis sigillum necessarium. ¶ QVÆritur, si quis confitetur se peccasse decies, vel duodecies, non recordatur tamen tunc nisi decem, & posteá recordatur distincte alterius peccati, an teneatur illud confiteri in particulari? Respondeo quod non, si includitur in numero prius dicto. Quia si tunc quando confessus fuit meminisset illius sufficeret dixisse, iuraui falsum duodecies, parum , plus, vel minus. Si autem dixit, iuraui falsum decem & postea sit memor quod iurauit quatuordecim, tenetur confiteri ea quae numerum prius dictum excedunt. ¶ QVÆritur, vtrum sigillum confessionis sit necessarium ? Respondeo secundum omnes doctores. 4. d. 21. quod sacerdos tenetur ad sigillum confessionis, ad celanda peccata quae in confessione audiuit sub poena peccati mortalis. Probatur primo ratione naturali, quia facerem illi iniuriam. Item quia in cap. sacerdos de poenitentia. d. 6. prohibetur omnibus sacerdotibus reuelare peccata, & apponitur poena grauissima oppositum facientibus: scilicet vt omnibus diebus vitae suae ignominiosus peregrinando pergat. Et sunt verba Gregorij. Idem habetur cap. omnis vtriusque sexus , de poenitentijs & remissionibus & dicitur quod qui non celauerit detrudatur in arctissimum monasterium vt ibi perpetuam faciat poenitentiam . Et quia si in hoc daretur aliqua exceptio, tolleretur confessio: nemo enim auderet confiteri peccata grauia. Idcirco propter nullum bonum quodcunque sit illud, licet sigillum confessionis frangere: quia nullum potest esse aequale bopnum nec tam necessarium vt est confessio. 
 
 # 167 Peccata in confessione audita possumus iurare nos nescire. ¶ SED quid faciet confessor cum inter rogatur de peccato quod audiuit in confessione , an possit dicere se nescire? Respondeo secundum omnes , quod sic. Sed quid si cogatur iurare? Dico quod potest & debet iurare se nescire, quia intelligitur se nescire extra confessionem, et sic verum iurat. Sed fac quod iudex, vel praelatus ex malitia exigat a me iuramentum an sciam in confessione? Respondeo quod coactus iuret se nescire in confessione, quia intelligitur se nescire ad reuelandum, aut taliter quod possit dicere. Sed contra si iuret se scire in confe ssione iuraret verum , ergo cum iurat se nescire in confessione iurat falsum : quia sunt contradictoriae . Respondeo quod non sunt contradictoriae. Quia in illa negatiua intelligitur conditio subintellecta, scilicet quod non scit tali modo quód possit illud dicere. 
 
 # 168 Error in confessione factus quomodo reparandus sine fractione sigilli. ¶ QVÆritur, si confessor ex ignorantia absoluit aliquem quem non poterat á casu reseruato, vel ab excommunicatione , vel si oblitus est eum absoluere quomodo reparabitur defectus confessionis sine reuelatione? Nider in suo confessionario dicit quod in concilio Constantiensi , vel Basiliensi fuit inter patres haec quaestio tractata, & quod tunc fuit varia sententia. Ego dico cum distinctione, quia vel confessor timet probabiliter scandalum reuocando poenitentem & quod conquaeretur de reuelatione confessionis: & in tali casu relinquendus est. Quia si habuit contritionem erat in gratia. Si autem non timetur quod poenitens dicet se non fecisse tale peccatum, & quod non conquaeretur de reuelatione confessionis, dico sine quocunque scrupulo quod possum illum reuocare ad confessionem & absoluere . Sed contra quia obijcit peccatum extra confessionem. Respondeo, quod non facio ei iniuriam si dicam tu confessus es mihi alia die reddeamus ad confessionem quia volo tibi dicere vnum verbum quod expedit tibi si nolit dimittatur. Si autem acquieuerit dicam ei, confitearis peccata in generali, & si aliqua alia fecisti confitere ea, quia feci talem defectum in alia confessione. Et probo quod hoc liceat, quia vt infra dicemus de poenitentis licentia licet reuelare peccata eius alteri, ergo multo melius sibi ipsi, vel formaliter, vel interpretatiue si dederit licentiam : vt si beneuole audiat me dicentem sibi scias quod in confessione praeterita fuit defectus quidam commissus , vis illum audire? Si dixerit quod sic, sine quocumque scrupulo dicatur ei, scias quod eras excommunicatus , & ego non potui te absoluere &c. Palude in fine. d 21. ampliorem concedit licentiam, dicens quod non solum quando fuit commissus defectus in confessione, sed etiam ratione correctionis fraternae possum secreto admonere illum de peccato semel confesso mihi. Sed credo certe quod est falsum omnino & quod nullo modo licet. 
 
 # 169 Peccatum publicum in confessione auditum , an possimus reuelare. ¶ QVÆritur, an quando peccatum quod in confessione audiui est publicum tenear illud silere? Respondet Caietanus in summa , quod de tali peccato possum loqui post confessionem eodem modo sicut ante: debeo tamen procedere postea cautius & nullo modo dicere quod scio illud in confessione, quia redderem audientes certiores. Sed quid si a confessore petat quis, an ille fuerit confessus illud peccatum publicum? Respondeat confessor, confessus est omnia peccata sua. Potest etiam dicere, absolui illum, quia per hoc nihil reuelo. Admonet tamen Caietanus, bonum esse quod quando peccata sunt publica petat facultatem confessor a poenitente ad loquendum de eis ad bonum finem. Sed quid si vsurarius iactet se, quod absolui illum? cum non sit verum? Nam si dico quod sic, mentior . Si autem dico quod non absolui eum , reuelo confessionem. Dicat confessor quid ad vos? ego feci officium meum. Sed quid faciet proprius sacerdos petentibus eucharistiam concubina, vel vsurario quos non audiuit de confessione? Respondeo, quod non det illis. Sed quid si dicant confessi sumus tali fratri, & interrogatus frater non audet dicere quod non absoluit, ne eorum statum re uelet, nec quod absoluit ne mentiatur ? Repondeo absolute, quod si sint peccatores publici debet eis eucharistiam negare . Quod si fuerint confessi cum proprio sacerdote & non absoluti, & nihilominus petant eucharistiam , dico etiam quod debet eis negare, & si dixerint, iam tu absoluisti nos, dicat ego nescio de hoc. 
 
 # 170 Peccata in confessione audita reuelare possumus de poenitentis licentia . ¶ QVaeritur , vtrum de licentia poenitentis liceat confessionem reuelare? Alexander, & Scotus. 4. d. 21. q. 2. 1. & Durandus ibidem dicunt quod non licet. Quia sigillum confessionis est de iure diuino, ergo poenitens non potest dare licentiam. Item quia esset scandalum. Sed respondeo absolute, quod poenitens potest dare licentiam, confessor tamen non potest accipere, aut reuelare confessionem in detrimentum poenitentis qui sibi talem facultatem dat. 
 
 # 171 Sigillum confessionis , an se extendat ad alia quam ad peccata. ¶ QVÆRITVR, vtrum alia quae in confessione sciuntur praeter peccata cadant sub sigillo confessionis? Respondeo, quod sub sigillo arctissimo confessionis non cadunt nisi peccata poenitentis, vel tertiae personae. Et solum huius sigilli fractor incurrit poenas canonicas. Secundo dico quod sub sigillo confessionis cadunt omnia alia quae expresse, vel interpretatiue poenitens tradit sub sigillo confessionis: vt si dicat, accipiatis hoc sub sigillo, & qui haec reuelat credo peccaret mortaliter propter detrimentum quod faceret sacramento redderet enim confessionem fraudolosam. Non enim omnes intelligunt hanc differentiam sigilli maioris, vel minoris. Ideo confessor sit cautus vt taceat omnia illa quae sunt alicuius grauitatis. Alia vero quae non sunt de necessitate confessionis , nec refert poenitenti quod reuelentur non tenetur celare: se tamen non dicat se in confessione audisse. Breuiter in hac parte mas vale ser corto que largo. Non dubito. 
 
 # 172 Peccata in confessione audita, an liceat in communi reuelare ¶ QVÆritur, an in communi liceat reuelare peccata audita in confessione, taliter quod nec directe, nec indirecte peruenient in notitiam poenitentis? Verbi gratia si dicam, quidam confessus est mihi semel hoc peccatum. Respondeo quod hoc non est reuelare confessionem. Quia re vera multi viri sancti hoc fecerunt: maxime doctores qui ponunt casus quos in confessione audierunt. Secundo dico, quod melius est hoc raro facere. Sequuntur enim quandoque scandala ex istis: ideó abstineant sacerdotes ab his narrationibus. 
 
 # 173 Secreta extra confessionem sub sigillo commendata quomodo obligent. ¶ QVÆRitur, de illis qui committunt alijs secreta sub sigillo confessionis an tale sit secretum confessionis? Respondeo quod qui recipit tenetur seruare illud secretum plusquam alia. Quia ex pa cto additur nouum vinculum, & per consequens dico non esse conueniens quod homines sepe recipiant talia secreta. Secundo dico, quod illud non est sigillum confessionis, nec frangens illud incidit in poenas canonis. Quia ibi nulla iniuria fit sacramento , cum nullum fuerit sacramentum: licet frangatur fides . Notandum est etiam quod ea quae dicuntur de sigillo confessionis, intelliguntur de quacumque confessione , siue perfecta, siue non , siue incepta , siue non : & de omnibus illis quae ordinantur ad confessionem vel facultatem vt ab illo absoluar a reseruatis, non potest ille plus reuelare, quam si iam accepisset in confessione . 
 
 # 174 Confessio vocalis est a Christo instituta. ¶ QVÆritur, vtrum confessio vocalis quae est in vsu ecclesiae sit instituta a Christo? Antiquitus quando erant tempora meliora, non tantum haec quaestio iactabatur: quia tempore pacis arma non sunt in tanto precio & vsu. Nunc vero quia iam sunt haeretici qui negent confessionem propter peccata nostra, oportet quod simus ad hoc bellum armati. Idcirco quaeritur, an confessio sit de iure diuino? Respondetur ex sententia omnium doctorum , quod sic. Patet, ecclesiae claues sunt ad remittenda peccata, secundum illud. Matthaei. 16. tibi dabo claues regni coelorum, & quodcunque solueris super terram &c, Sacerdotes autem habent has claues, & sunt iudices peccatorum : iudices vero non possunt iudicare nisi causam cognoscant ergo alij tenentur subdere se huic iudicio: alias frustra esset illa potestas, haec autem subiectio fit per confessionem, ergo de iure diuino tenentur confiteri . Item Iacob. 1. confitemini alterutrum peccata vestra. Quod Augustinus, Beda, & alij sancti, & Hugo de sancto Victore libro. 2. de sacramentis , per 14. capit. intelligunt de praecepto con fessionis. Item (& hic est tota vis secundum Adrianum & veritatem ) Ioan . 20. quorum retinueritis retenta sunt. i. quorum peccata non absolueritis non erunt absoluta ante Deum , ergo secundum euangelium debent confiteri & absolui in terra: alias non erunt absoluta in coelo . Hic est locus validissimus, & quod omnes sancti hoc dicant in comperto est. Vide Thomam Vualdensem lib. de sacramentis , & Rofensem colligentes dicta sanctorum omnium . De hac confessione necessario sacerdoti facienda multa aegregia apud vtrumque inuenies. Et cognosces, an expediat has ecclesiae columnas sequi potius, quam nouos istos grammatistas . Opinor neminem vsque adeo cecum , & insanum esse qui ob vnius Lutheri amentiam velit tanto discrimini se ipsum exponere, quatenus ea peccata quae vel nouit, vel dubitat esse letalia, sacerdoti non aperiat . Et maxime cum intelligat antiquissimos simul eruditissi mos ac sanctissimos patres tantam confessionis huius necessitatem esse dicentes , vt quicunque mortaliter deliquerit, eos oportet, vel publice, vel priuatim sacerdoti sua peccata detegere. Nec facile crediderim patres ipso; hanc vsque adeo duram prouintiam nobis imposuisse priusquam exploratissimum haberent hanc confessionem, aut ab apostolis institutam, aut in sacris scripturis dilucide traditam fuisse: ceu rem cunctis peccatoribus apprime necessariam , & quam contemnere non possent, absque dispendio salutis animarum. Expendat igitur quisquis secum , an tutius fuerit horum patrum simul & scripturarum assertionem admittere, suasque animas a tanto periculo custodire, aut Lutherum de confessione impie oblatrantem , & sentientem suo capiti dumtaxat non patrum , aut scripturarum testimonio innixum sequi, & cum eo funditus perire. 
 
 # 175 Confessio olim fiebat in principio quadragessimae. ¶ NOTANdum etiam de confessione quod beatus Renanus in annotationibus quas fecit super textum, dicit se esse nactum librum quemdam antiquissimum conciliorum, & inter ea dicit fuisse vnum factum antequam esset institutum ab ecclesia ieiunium quatuor dierum ante dominicam primam in quadragessima, quod sic habebat. Presbyteri debent admonere plebem sibi subiectam, vt omnis qui se sentit mortifero peccati vulnere sauciatum, feria quarta ante quadragessimam cum omni festinatione recurrat ad viuificatricem matrem ecclesiam, vbi quod male commissit , cum omni humilitate & cordis contritione simpliciter confessus, suscipiat remedia poenitentiae secundum modum canonicis auctoritatibus praefixum: non solum autem ille qui mortale aliquid commissit , sed etiam omnis homo quicunque se cognoscit immac ulatam Christi tunicam quam in baptismo accepit polluisse, ad proprium sacerdotem festinet venire, cum puritate mentis omnes transgressiones , omnia peccata quibus Dei offensam incurrisse meminit humiliter confiteatur, & quicquid á sacerdote fuerit iniunctum, ac si ab ipso omnipotentis ore fuisset prolatum, ita diligentissime attendat & sequatur haec ibi. Idem habetur in poenitentiario romano quod creditur profectum ab apostolis ipsis vbi dicitur. Hebdomada ante quadragessimam confiteantur omnes. Iste erat conuenientissimus modus, & multo melior, quam qui nunc est, quod confitentur in fine quadragessimae, & sic ieiunium non multum eis prodest . Optimum esset si posset reuocari ista consuetudo , nos tamen non possumus illam reuocare. Sed peculiares possent suos poenitentes admonere quód confiteantur ante quadragessimam. 
 
 # 176 Confessor, an teneatur interroga re poenitentem. ¶ QVÆritur, an sit necessarium vt confessor interroget poenitentem ? Respondeo primo quod est necessarium vt confessor plerunque aliquid interroget. Patet, nam vt supra diximus si poenitens non fecerit aliquam conscientiae examinationem, confessio non solum erit inualida, sed etiam mortalis. Si hoc ex circunstantijs appareat, debet confessor interrogare, an examinauerit conscientiam suam : & si dixerit quod non , non audiat eum . Si non timeantur maiora mala: videlicet quod poenitens nunquam confitebitur , tunc enim interroget sacerdos. Oportet enim quod confessores non mittant poenitentes in desperationem . Omnes sancti, & Sanctus Tho. ita consulunt . Quando ergo confessor videt has circunstantias necessarium est quod interroget. Et si est probabile confessori quod poenitens dimittit aliquod peccatum tenetur interrogare de eo, quia tenetur quantum poterit non solum ad absoluendum, sed etiam vt poenitens recipiat gratiam quam quidem non reciperet si ex magna negligentia aliquod peccatum dimitteret. Dico praeterea quod si est mihi probabile quod poenitens fecerit sufficientem examinationem, licet credat confessor quod habeat alia peccata prae ter ea quae dixit, si commode potest interroget: sed non tenetur tunc interrogare: sunt enim aliqui que sacan el alma a los poenitentes. Sufficit quod sit mihi probabile quod confessio sit sufficiens ad consecutionem gratiae. Probatur, quia poenitens non tenetur facere maiorem diligentiam quam fecit, ergo non teneor eum interrogare quare eum vexabo interrogationibus ? confessor debet laborare vt sit beneuolus. Ex his sequitur quod non oportet interrogare poenitentem de omnibus peccatis mortalibus. Quidam a pueris quaerunt, an sint simoniaci &c. Isti faciunt confessiones odiosas & supersticiosas. Sed oportet interrogare poenitentes de peccatis quae probabiliter putantur habere: nec id nimis anxie. Confessor etiam sit nimis cautus interrogando, non quaerens noua peccata? quia poterit ea docere poenitentem, & scandalizare , maxime circa peccata carnalia, quae non debet interrogare nisi ex confessione haberet aliquod indicium quod habeant illa: tunc enim non debent omitti quae sunt de essentia confessionis , sed fiat sapienter. Verbi gratia si confessor probabiliter credit poenitentem habere aliquod peccatum turpe, & verendum, interroget, non aperte, sed dicat cogitasti aliquando de hoc? Si dicat sic quaerat vlterius, & consensisti? si dicat sic, procedat dicens, & fecisti? quo dicente sic, vel non, nihil amplius interroget. Sed dimittat alias fabulas. 
 
 # 177 Circunstantia loci quando confitenda ¶ QVÆRitur, vtrum circunstantia loci sit necessario confitenda? Respondeo quod solum in tribus peccatis est necessario confitenda, scilicet in furto, effussione sanguinis, & effussione seminis in ecclesia. Credo quod non sufficeret furari in ecclesia ad hoc vt sit sacrilegium nisi esset de ecclesia. Et effusio sanguinis debet esse notabilis, vt supra diximus. Et si quis habeat in ecclesia volitionem perpetrandi praedicta tria vel aliquod eorum extra ecclesiam non est sacrilegus. Si vero extra ecclesiam consentiat in aliquod horum faciendum intra ecclesiam, teneretur confiteri de hac circunstantia, quia iam fit iniuria loco. 
 
 # 178 Circunstantia temporis , an sit confitenda . ¶ SED vtrum circunstantia temporis sit necessario confitenda, puta peccare in festo? Respondeo absolute, quod non . Ita tenet Caietanus, Siluester, Nider, & alij. Grauius est peccare in die festo sed non est grauitas necessaria ad confitendum . Et confessores debent de hoc admonere poenitentes. 
 
 # 179 Confessores duos habere vnum pro grauibus alium pro leuibus an liceat. ¶ QVÆritur, an qui ex industria habet duos confessores , vnum cui omnia confiteatur peccata, alterum cui leuia dumtaxat, ad estimationem, benem faciat? Respondeo sine dubio hoc esse sacrilegium, & videtur magna fictio, & irridet confessorem faciens credere eum quod ipse sit probus . Et certe videtur mortale quando propter hoc facit. Non damnarem tamen eum qui semel incidit in mortale, non solitus peccare, si confiteatur alteri ne perdat opinionem quam habet erga primum confessorem suum. 
 
 # 180 Credens se peccaturum proponens tamen non peccare, an sit absoluendus ¶ QVÆritur, si quis propter magnam consuetudinem quam habet peccandi , credit se iterum peccaturum : ipse tamen omnino vult cauere, & proponit non peccare, an sit absoluendus ? Respondeo omnino , quod sic. Quia si tunc non esset absoluendus, nec etiam quandó dubitaret. Item iste potest facere quod in se est & tamen, quod non possit tollere hanc formidinem a se. Consuetudo enim relabendi non impedit cum habeat bonum pro positum, & nihilominus propter experientiam non poterit credere se deinceps non peccaturum, ergo. Et haec de confessione sufficiant.