QVOTIDIANARVM
CONTROVERSIARVM
IVRIS
LIBER PRIMVS.
DE VSVFRVCTV.
CAPVT I.
Vſsusfructus formalis, & cauſsalis diſstinctio,
quæ gloſsſsarum, Bartoli, & communi Doctorum authoritate probatur, ſsed à Neotericis multis improbata eſst, ab Authore iure,
& ratione fulcitur, & quãquam plurimorum Scribentium ſsententia comprobatur. Duareni,
Corraſsij, Connani, Hotomanni, Eguinarij,
Petri Gregorij, & aliorum recentiorum argumentationibus pleniùs, & diſstinctè magis, quàm adhuc reſspondetur: plures leges,
quæ ad hanc quæſstionem ſspectant, dilucidè
explanantur: & nonnulla adnotata nouè ab
Authore traduntur. Demum expreſsſsum
in iure, vel tacitum qualiter accipiatur, ſsiue
quot modis expreſsſsum quid dicatur, pleniſsſsimè, remiſsſsiuè tamen, declaratum proponitur.
SVMMARIVM.
-
1 De ſsignificatione, proprietate, & virtute verbi vſsusfructus, remiſsſsiuè.
-
2 Vſsumfructum duplicem, cauſsalem, & formalem; communis ſsententia conſstituit.
-
3 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis exempla ponuntur.
-
4 Vſsusfructus eſst ſseruitus perſsonalis ita cohærens perſsonæ, vt ab ea ſseparari non poſsſsit: & vide infra c. 28.
ex num. 2.
-
5 Vſsusfructus quare dicatur ſseruitus perſsonalis.
-
6 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis ſsigna, & veſstigia
plura apud Iureconſsultos reperiri.
-
7 Pro communi ſsententia duæ leges ponderantur.
-
8 L. ſsi ita ſstipulatus fuero, 126. §. primo ff. de verborum obligationibus, pro communi expenditur.
-
9 Nec Authori placent, quæ ad illum textum magis
ſsubtiliter, quam verè Franciſscus Connanus adnotauit.
-
10 Ioannis Corraſsij ſsolutio ad textum, in dicto §. primo.
fortiùs quàm adhuc impugnata.
-
11 Pro communi tres leges inductæ.
-
12 Duæ aliæ leges pro communi expenduntur.
-
13 L. ſsi cum teſstamento. §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ, multùm vigere pro communi.
-
14 Ioannis Corraſsij interpretationem ad illum textum
veram non eſsſse.
- 15 Vſsusfructus formalis, & cauſsalis diſstinctionem, lege
quadam Partitæ probatam videri.
-
16 Authores infiniti congeruntur in vnum, qui cauſsalis,
& formalis vſsusfructus diſstinctionem probarunt, &
numeris ſsequentibus.
-
17 Vſsusfructus appellatione etiam cauſsalem ſsuſstineri, &
qui aliter à proprietate ſseparabilis non eſst: Curtium
Iuniorem rectè conſsuluiſsſse.
-
18 Petri de Barboſsa præſstantiſsſsimi Iuriſsconſsulti laus.
-
19 Petrus Auguſstinus Morla notatus, & furto nouiter
conuictus per Authorem.
-
20 Doctorem Eſspino confusè & intricatè loquutum fuiſsſse
in hac materia.
-
21 Borgninus Caualcanus argutus ab Authore, quod in
hac quæſstione nullum verbum ſscripſserit.
-
22 Dominus Licentiatus Petrus de Tapia olim Salmanticæ Iuris Cæſsarei publicus moderator, Collegij Diui
Bartholomæi inſsignis Collega, & Authoris præceptor; nunc verò in ſsupremo Regio Senatu meritiſsſsimus, & præstantiſsſsimus Conſsiliarius exiſstit.
-
23 Tituli ff. & C. & Inſstitutionum, de vſsufructu, loquuntur de vſsufructu formali; non de cauſsali.
-
24 Vſsumfructum vnicum tantum eſsſse, eúmque formalem,
& proprium, ex ſsententia multorum Recentiorum.
-
25 Præcipuum Neotericorum fundamentum adducitur:
& reſspondetur ad illud, infrà num. 34.
-
26 Nonnulla argumenta, quæ contra communem hoc numero præcitantur, reducenda eſsſse ad fundamentum
ſsuperius, & ad illa ſsatisfactum infrà, num. 35.
-
27 Eguinarij Baronis contra communem verba quædam
relata.
-
28 Petri Gregorij contra communem argumentatio propoſsita, & ad illam nouè ſsatisfactum ab Authore,
infra num. 36.
-
29 Petri Coſstalij verba quædam in hac materia proferuntur.
-
30 Franciſsci Connani contra communem ratio ſsecunda
proponitur, & nouè diluitur per Authorem, infrà
num. 37.
-
31 L. quod noſstrum, ff. de vſsufructu, communiter
expendi ſsolet contra communem, & respondetur ad
eam, infra, num. 39.
-
32 L. cum in fundo, ff. de iure dotium, contra communem ponderata, & nouè ſsatisfactum ad illam,
infrà num. 43.
-
33 Vltimum fundamentum contra communem adducitur;
& respondetur infra num. 44. & ſsequent.
-
34 A communi ſsententia recedendum non eſsſse, & præcipuæ Recentiorum argumentationi ſsatisfactum.
-
35 Nonnullis rationibus adductis ſsuprà contra communem reſspondetur.
-
36 Petri Gregorij argumentationi contra communem nouè respondetur.
-
37 Franciſsci Connani argumentum contra communem
nouè diluitur per Authorem, & numero ſseq.
-
38 Vſsufructuarius, & bonæ fidei poſsſseſsſsor aliquando
differunt.
-
39 L. quod noſstrum, ff. de vſsufructu, explicatur.
-
40 Poſsſseſsſsionem eius interdum tradimus, cuius ipſsi non
habemus.
-
41 Dominium proprietatis, quod quis non habet, interdum
vendendo, & tradendo præbet alij.
-
42 Recitationes ſsolemnes Cuiacij in libros Digeſstorum
commendantur.
-
43 L. cum in fundo, ff. de iure dotium, ex mente gloſsſsæ
ibi, melius quàm adhuc enucleata.
-
44 Recentiores quam plures non rectè inferre vnicum
tantum vſsumfructum eſsſse, & eum formalem, quod
Iureconſsulti de vſsufructu cauſsali expreſssè non dixerint.
-
45 Vſsusfructus formalis & cauſsalis diſstinctio, cum ex
verbis & mente Iureconſsultorum atque iuris interpretatione colligatur: perinde haberi debet ac ſsi verbis ſspecialibus expreſsſsa fuiſsſset. Idq;Idque numeris ſseqq.
pleniſsſsimè comprobatur.
-
46 Expreſsſsum in iure pluribus modis dici, vel accipi.
-
47 Expreſsſsum aliquid quot modis dicatur, latiſsſsimè tractatum remiſsſsiuè: & de hac re Andreæ Tiraquelli
locus commendatur.
-
48 Camillius Gallinius de eadem re commendatus.
-
49 Expreſsſsum dicitur, quod ex verbis, vel virtute eorum
colligitur, ſsiue quod neceſsſsariò importatur ex verbis.
-
50 Expreſsſsum in ſscriptis ſsatis dici illud, quod ex ſscriptis
colligi poteſst.
-
51 Expreſsſsum eſst, quod venit ex mente legis.
-
52 Expreſsſsum, vel ſsubintellectum à lege æquiparantur.
-
53 Petri Coſstalij locus pro ratione Authoris ponderatus
contra Recentiores.
-
54 L. vtifrui. ff. ſsi vſsusfructus petatur, declaratur.
-
55 Actio iniuriarum datur contra impedientem dominum
vti re ſsua.
-
56 Legis. ſsi ita ſstipulatus fuero. 126. §. primo ff. de
verborum obligationibus, vera ratio redditur.
-
57 Pars debiti inuito creditori ſsolui non poteſst: & de hac
regula latè actum remiſsſsiuè.
-
58 Debitor rei diuiduæ ſsolutione partis liberatur quoad
partem de voluntate creditoris ſsolutam.
-
59 Rebuffi doctrinam in hac materia nouam non eſsſse, ſsed
in communem diſstinctionem incidere, nonè conſsideratur ab Authore.
PRo perfecta, & ab
ſsoluta i
ſstius materiæ declaratione, primò præmittendum e
ſst, Interpretes no
ſstros de
ſsignificatione, proprietate, &
virtute verbi
Vſsusfructus, multa tradidi
ſsſse, quæ hic
*
tran
ſscribere non e
ſsſset opportunum: poterit tamen cum
voluerit lector, legere apud Hotomannum, & Bri
ſsſsonium
in commentariis de verbis iuris, & de verborum
ſsignificatione, verbo
Vſsusfructus. Connanum
commentariorum iuris lib. 4. cap. 1. in principio, & cap. 3. Ioannem Gar
ſsiam,
tractatu de expenſsis, & meliorationibus,
cap. 10. Bertachinum in Repertorio, 3. part. litt. V. verbo,
Vſsusfructus, primo, & nonnullis ſsequentibus. D. E
ſspino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 13. principali, de
legato vſsusfructus num. 3. & 4. & latiùs cap. ſsequentib.
declarabimus.
Secundò præmittendum e
ſst, Doctores no
ſstros faci
*lioris doctrinæ, & di
ſstinctionis adhibendæ gratiâ, duplicem v
ſsumfructum communiter con
ſstituere; alterum
appellant Cau
ſsalem, alterum verò Formalem. Cau
ſsalis v
ſsusfructus dicitur is, quem quilibet dominus habet in re propria, &
ſsic qui coniunctus e
ſst cum proprietate: dicitur autem cau
ſsalis, quia dominij, & proprietatis occa
ſsione cau
ſsatur, nec e
ſst di
ſstinctus, &
ſseparatus ab ea. Formalis v
ſsusfructus dicitur, qui e
ſst
ſseparatus à proprietate, nec pote
ſst e
ſsſse cum ip
ſsa, vt inferius con
ſstabit, & ex aliis adnotauit Socinus Iunior
con*ſsilio 53. num. 4. vol. pr. & conſsilio 1. num. 6. vol. 4. vt
puta quoties alicuius fundi proprietas e
ſst apud aliquem;
apud alium verò v
ſsusfructus eiu
ſsdem, id, quod multis
modis contingere pote
ſst, vt in §.
1. Inſstitutionum, de vſsufructu. & infra latiùs dicemus: & hic v
ſsusfructus formalis per
ſsonalis
ſseruitus e
ſst, ita cohærens per
ſsonæ, vt ab ea
*
ſseparari non po
ſsſsit.
l. 1. ff. de ſseruitutibus. l. 4. ff. de nouationibus. l. recte dicimus, ff. de verborum ſsignificatione. §.
ſsi cui fundus, Inſstitutionum de legatis. Angelus
conſs. 153.
num. 2. Dynus de Muxello, in §.
æquè ſsi agat, n. 4. Inſstitut. de actionibus. Tellus Fernandez, in
l. 3. Tauri, 3. p.
num. 11. Barbo
ſsa, in
l. ſsi alienam, num. 56. ff. ſsoluto matrimonio, folio mihi 150. & his non relatis, Petrus Augu
ſstinus Morla,
Emporij prima part. titulo 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 5. qui de hoc tractat ibi à nu
*mero primo, qua ratione dicitur
ſseruitus per
ſsonalis, &
quia à per
ſsona, cui debetur, non à prædio
ſseruiente
nomen accipit: vel ideo, quia cum per
ſsona extinguitur.
l. ſsicuti. §. finali. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur: iuncta Glo
ſsſsa ordinaria ibi.
l. corruptionem. C. de
vſsufructu. l. non ſsolum. §. tale ff. de liberatione legata
Bartolus, & Doctores communiter, in
dicta l.p. ff. de
ſseruitutibus. vbi Ioannes Corra
ſsius,
in principio. Dinus
de Muxello, in
dicto §. æquè ſsi agat, num. 8. & Ia
ſson ibi,
num. 11. & nullo relato Morla
dicta quæst. 1. num. 5. &
latiùs comprobauimus
infrà. V
ſsusfructus autem vtri
*u
ſsque cau
ſsalis, & formalis plura reperiuntur apud Iurecon
ſsultos
ſsigna & ve
ſstigia, & multorum re
ſspon
ſsis
prædicta di
ſstinctio comprobari pote
ſst: inter alia tamen,
primò probatur ex
l. qui vſsumfructum 58. ff. de verborum*
obligationibus, & l. 4. ff. de vſsufructu, & quemadmodum
quis vtatur fr. vbi in eo, apud quem e
ſst fundus pleno
iure,
ſsæpe con
ſsideratur v
ſsusfructus etiam, & fundus dari
non intelligitur,
ſsi v
ſsusfructus detrahitur, & fundus, &
v
ſsusfructus de per
ſse vt pars rei reputantur. Secundò
probatur ex
l. ſsi ita ſstipulatus fuero, 126. §. 1. ff. de ver*borum obligationibus, quem textum ad hoc dixit meliorem de iure, Marianus Socinus Iunior,
in lectura leg. 4.
§. Cato. ff. de verborum obligationibus, num. 2. in fine, &
num. 3. nam in illis verbis:
Et minus eſst in eo vſsufructu,
quem per ſse quis promittit, de v
ſsufructu formali agitur:
& de cau
ſsali cum proprietate coniuncto in illis verbis:
quam in eo qui proprietatem comitatur. Nec mihi placere
*
po
ſsſsunt, quæ ad illum textum magis
ſsubtiliter, quàm
verè con
ſsiderat Franci
ſscus Connanus,
Commentariorum
iuris, lib. 4. cap. 3. n. 7. Nec placet etiam Ioannis Corra
ſsij
ſsolutio, in
dict. l. 1. ff. de ſseruitutibus, num. 3. vbi exi
ſstimat,
*
v
ſsumfructum dici,
ſsiue appellari, ibi facta relatione ad
ſstipulationis conceptionem; id quod
ſsequenti con
ſsideratione euidenter de
ſstruitur: nam et
ſsi Iurecon
ſsultus
in
initio illius §. propo
ſsuerit verba, quibus
ſstipulatio concepta e
ſst, dicens quod Titius à Mæuio fundum detracto
v
ſsufructu
ſstipulatus e
ſst, & ab eodem po
ſst eiu
ſsdem fundi v
ſsumfructum: tamen in verbis
ſsequentibus non
ſse
refert ad
ſstipulationis conceptionem,
ſsed potius declarat ius ambiguum, quod ex forma
ſstipulationis oriebatur; deciditque duas e
ſsſse
ſstipulationes in ea
ſspecie, &
minus e
ſsſse in eo v
ſsufructu, quem per
ſse quis promittit,
quàm in eo, qui proprietatem comitatur: præterea in
ver
ſsiculo
ſsequenti,
Non idem contingit. apertè
ſsentit
Iurecon
ſsultus maximam e
ſsſse differentiam inter vnum,
& alterum v
ſsumfructum, & tamen non pote
ſst
ſse referre ad
ſstipulationis conceptionem,
ſsiquidem fundus de
per
ſse
ſsimpliciter, non detracto v
ſsufructu, nec facta
aliqua mentione illius, deductus fuit in
ſstipulationem.
Vides ergo Corra
ſsij
ſsolutionem fortiùs, atque
ſsubtiliùs
quàm adhuc impugnatam. Tertiò deinde communis
ſsententia probatur, ex
l. vſsufructu, 58. ff. Soluto ma*trimonio. vbi v
ſsufructu in dotem dato,
ſsi diuortium interueniat, nec proprietas rei
ſsit apud maritum, vel mulierem, dubitat Iurecon
ſsultus de modo re
ſstitutionis, & |
pro certo
ſsupponit, potui
ſsſse mulierem habere v
ſsumfructum in ea re, in qua proprietatem habuit. Et in
l. Sempronius Attalus, 26. ff. de vſsufructu legato, in illis verbis:
Sed his caſsibus de ſsententia teſstatoris quærendum eſst; qui vtique de eo vſsufructu detrahendo ſsenſsit, qui
cõiunctusconiunctus eſsſset hæredis perſsonæ. Et in
l. Si à reo 71. §. ſsi Reo.
ff. de fideiuſsſsoribus. Inducendo ca
ſsum illius textus vti
inducit, & intelligit eum Arias Pinellus,
2. part. leg. 1.
C. de bonis maternis, num. 10. qui rectè affirmat, quod
ibi non agitur de v
ſsufructu formali,
ſsed de eo, qui cum
dominio e
ſst; & tamen v
ſsusfructus appellatur. Quartò
probatur ex
l. ſsi tibi proprietas. ff. de vſsufructu accreſscen*do, in illis verbis:
Habemus ego & Mæuius trientes in
vſsufructu; & triens vnus proprietati miſscebitur. Et iterum in illis verbis:
Ad te autem proprietas cum parte
dimidia vſsusfructus pertineat. Et
l. fundus detracto 4. ff.
ſsi vſsusfructus petatur, ibi:
Dixi interim cum proprietate vſsumfructum eſsſse. Quintò, ex
l. ſsi cum teſstamento 21.
*
§. Si fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ. qui §. licet
habeat
ſscabro
ſsum textum, & in
ſse
ſse intortum, nec
congruè
ſsummari po
ſsſsit, vt in lectura eiu
ſsdem agno
ſscit expre
ſssè Valdricus Za
ſsius: apertè probat communem di
ſstinctionem, id, quod euidenter deducitur ex
fictione ca
ſsus
ſsecundum communem lecturam, de qua
etiam Valdricus Za
ſsius
ibidem, iuxta quam in eo textu
v
ſsusfructus dicitur apud dominum rei, decidit enim
Iurecon
ſsultus Iulianus, quod
ſsi ego petij à te fundum
iudicio reali, quia meus e
ſsſset, &
ſsuccubui per
ſsententiam: & deinde v
ſsumfructum eiu
ſsdem fundi petam,
ob
ſstitit mihi exceptio rei iudicatæ, nam ex ea cau
ſsa
petij v
ſsumfructum cau
ſsalem, ex qua petieram paulò
antè fundum, vnde meritò repellor; qui enim petit
fundum e
ſsſse
ſsuum, is non pote
ſst vendicare v
ſsumfructum cau
ſsalem tamquam
ſsuum. Et in hoc primo ca
ſsu
apertè loquitur Iulianus de v
ſsufructu cau
ſsali cum proprietate coniuncto, vt recte intelligit glo
ſsſsa
in eo loco,
verbo
vſsumfructum: & communiter declarant omnes.
Subdit po
ſstea Iurecon
ſsultus in ver
ſsiculo.
Sed ſsi vſsumfructum cum meus eſsſset: Ca
ſsum diuer
ſsum,
ſsiue ex diuer
ſso; quòd
ſsi ego petij à te v
ſsumfructum formalem
per Confe
ſsſsoriam, qua a
ſsſserui v
ſsumfructum mihi deberi, &
ſsuccubui per
ſsententiam: po
ſstea proprietatem eius
fundi con
ſsequutus
ſsum, quia à vero domino emi eam:
quo ca
ſsu quia tu detines fundum, quem emi à vero domino, & non permittis me frui re mea, quam emi,
peto à te v
ſsumfructum
cauſalẽcausalem per Negatoriam; Quæritur an mihi ob
ſstet exceptio rei iudicatæ? & re
ſspondet Iulianus non ob
ſstare exceptionem, quia
ſsententia
prior lata fuit
ſsemper v
ſsufructu formali, qui perijt
ſstatim cum primum res fuit facta mea, etiam
ſsi aliquod
ius habui
ſsſsem; ergo iam ex noua cau
ſsa, nouum v
ſsumfructum peto, nempe cau
ſsalem: adeò itaque clarè, &
expre
ſssè probatur in eo textu communis
ſsententia, vt
cauillari Con
ſsultus Iulianus nullo modo po
ſsſsit. Nec
vera e
ſst Ioannis Corra
ſsij interpretatio, qui in
l. 1. n. 3.
*
ff. de ſseruitutibus. con
ſstituit v
ſsumfructum dici in
illo §.
facta relatione ad ineptam partis petitionem: quod duplici ratione, & cum iudicio conuincit Arias Pinellus,
dict. 2. par. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 10. His addo tertiam, quòd Iurecon
ſsultus nulla facta relatione, nec
re
ſstrictione ad petitionem aptam, vel ineptam partis,
regulam generalem quoad omnes con
ſstituit; vt
ſscilicet
is, qui fundum habet, v
ſsumfructum
ſsuum vendicare
non po
ſsſsit. Sextò tandem, & vltimo loco pro commu
*ni
ſsententia expendi pote
ſst
Lex 24. in finalibus verbis,
tit. 31. part. 3. quæ non ob
ſscurè
ſsentit, v
ſsumfructum
apud eum re
ſsidere, penes quem proprietas alicuius rei
pleno iure e
ſst: & ita prædictam
ſsententiam, & diui
ſsio
*nem formalis, & cau
ſsalis v
ſsusfructus, tenuit glo
ſsſsa in
dicta l. ſsi cum teſstamento, dict. §. ſsi fundum, in principio,
Inſstitut. de vſsufructu. in
l. rectè dicimus, ff. de verborum
ſsignificatione. in
dict l. ſsi ita ſstipulatus. §. 1. ff. de verbor.
obligation. in
l. quod noſstrum, ff. de vſsufructu. & in
l. ſsi cum
aurum. ff. de iure dotium. &
ſsequuntur Bartolus, Paulus, Alexander, & cæteri Doctores communiter in dictis
iuribus. Idem Bartolus in
l. vnica, num. 4. ff. de condictione ex lege. Baldus in
l. quod in rerum. §. ſsi vſsumfructum, in principio. ff. de legatis 1. & in
l. ſsi vſsusfructus,
num. 1. ff. de iure dotium. & in
l. neminem, num. 5. & 6.
C. de ſsecundis nuptiis. & in
l. vſsufructu, in principio, verſs.
quartò præmitte. ff. ſsoluto matrimonio. Raphaël Fulgo
ſsius, in
l. 1. num. 6. ff. de vſsufructu & quemadmodum quis
vtatur. Dinus de Muxello, in §.
æquè ſsi agat, num. 23.
& Ia
ſson
ibi num. 4. Inſstitutionum de actionibus. Marianus Socinus Iunior, in
l. 4. §. Cato num. 2. in fine, &
num. 3. ff. de verborum obligationibus. Bertachinus,
in
repertorio, 3. part. lit. V. verb.
Vſsusfructus eſst ius vtendi, verſsiculo, ſsexto: &
ſsequitur Cæpola,
de ſseruitutibus
vrbanorum, cap. 4. num. 1. Florianus de S. Petro, in
l.
prima. ff. de vſsufructu, num. 2. & 3. Vdalricus Za
ſsius;
ad titulum ff. de vſsufructu, in principio, verſsiculo, v
ſsusfructus duplex e
ſst,
folio mihi 184. & in
dicta l. ſsi cum
teſstamento. §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ, in
initio illius §. folio 129. Maranta in
l. is poteſst, num. 212.
ff. de acquirenda hæreditate. Antonius Negu
ſsantius,
de
pignoribus, 3. membro 2. part. num. 9, & 10. Mudæus
eodem tractatu. C. quæ res obligentur, vel obligatæ cenſseantur, numer. 10. Ioannes Sicardus,
in rubrica C. de vſsufructu, num. 6. Petrus Paulus Pari
ſsius, in
repetitione
l. re coniuncti. ff. de legatis 3. num. 35. Nica
ſsius
in principio Inſstitutionum, de vſsufructu, num. 5. Sigi
ſsmundus
Lofredus, in
conſsil. 3. num. 12. 13. 14. 15. & 16. Iacobus
Mandellus de Alba, in
conſsil. 110. num. 3. & in
conſsil.
322. num. 26. Petrus de Peralta, in
l. Lutio ff. de leg. 2.
num. 4. fol. 258. & in
l. 3. §. qui fideicommiſsſsam. ff. de
hæredibus inſstituendis, num. 11. verſsic. quo
ſsuppo
ſsito,
fol. 138. Antonius Gomez,
tom. 2. variarum, cap. 15. de
ſseruitutibus. num. 2. & 3. Arias Pinellus, qui in communem
ſsententiam magis inclinat,
dict. 2. part. leg. 1. C.
de bonis maternis, num. 9. & 10. Additio Antonij Gome
ſsij
vbi ſsup. lit. B. fol. 353. Ca
ſstillo, in
l. 48. Tauri.
verſsic. quoad
ſsecundum. D. Antonius de Padilla,
in
rubr. C. de ſseruitutibus. num. 7. Iacobus Cuiacius, in
l.
qui vſsumfructum. ff. de verbor. obligationibus, & tract. 5.
ad Africanum, pagin. 76. & in
recitationibus ſsolemnibus
ad lib. Digeſstorum, in l. interdum, 21. ff. de acquirenda
poſsſseſsſsione, & in
l. 10. ff. de vſsufructu legato. Villalobos.
communium opinionum, lit. V. verbo.
Vſsusfructus. Cur
*tius Iunior,
in conſsil. 267. lib. 3. num. 17. quo loco rectè
con
ſsulendo adnotauit, V
ſsusfructus appellatione, etiam
cau
ſsalem
ſsu
ſstineri, & qui à proprietate aliter
ſseparabilis non e
ſst. Communem etiam tuentur Franci
ſscus
Mantica,
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9.
tit. 5. num. 7. Hieronymus Gabriel, in
conſsil. 114. num. 6.
& in
conſsil. 184. numer. 5. vol. 1. Ioannes Cephalus, in
conſsil. 399. num. 29. &W num. 30. lib. 3. & in
conſsil. 126.
num. 11. & 12. lib. 1. Marcus Antonius Eugenius, in
conſsil. 25. num. 52. lib. 1. Hyppolitus Riminaldus, in
c onſsil. 633. num. 55. & 56. lib. 6. Iacobus de Carolis,
3.
colore pauonis. num. 10. in fine. fol. 115. Ma
ſscardus,
to. 2.
de probationibus, concluſs. 1426. Tellus Fernandez, in
l. 3. Tauri. 3. part. num. 10. Ioannes de Matienço, in
l. 10. tit. 7. gloſsſsa 1. num. 4. lib. 5. nouæ recopilationis.
Ioannes Marcus Aquilinus, in
l. 2. §. & harum. 3. par.
num. 14. ff. de verborum obligationibus. Redoanus,
tractatu de rebus Eccleſsiæ non alienandis rubr. de fructibus
Eccleſsiæ alienandis. num. 9. fol. 46. & nullo ex
ſsuperio
*ribus relato, præ
ſstanti
ſsſsimus Iurecon
ſsultus, atque eruditi
ſsſsimus, & in
ſsignis Doctor Petrus de Barbo
ſsa, in
l.
vſsufructu. 58. ff. ſsoluto matrimonio, numer. 1. vbi dicit
communem
ſsententiam optimè defendi po
ſsſse. Vincentius Carrocius.
tractatu de locato & conducto. tertio gradu perſsonarum. quæſst. 9. de vſsufructu. num. 9. fol. mihi 80.
Petrus Augu
ſstinus Morla,
Emporij part. 1. tit. 6. ff. de*
ſseruitutibus. quæſst. 1. qui di
ſsputat per quatuor columnas, ac
num. 7. & num. 8. ſsuperiorem di
ſstinctionem probat. Eo tamen loco (quod mirandum e
ſst) prædictas
columnas originaliter prout ibi iacent, ex priuatis
|
ſscriptis tran
ſscrip
ſsit, quæ Salmanticæ publicè edita fuerunt olim, à Domino Licentiato Petro de Tapia, in
lectura leg. 1. ff. ſseruitutibus. Tenet etiam commu
*nem Doctor E
ſspino (qui intricatè & confu
ſssè loquitur in hac materia)
in ſspeculo teſstamentorum. gloſsſsa 13.
principali de legato vſsusfructus. num. 4. Myn
ſsingerus in
rubrica inſstitut. de vſsufructu. num. 5. qui etiam cum communi di
ſstinctione perman
ſsit. de qua tamen Borgninum
*
Caualcanum nullum verbum
ſscrip
ſsi
ſsſse, non po
ſsſsum,
non mirari, quippe cum ip
ſse de hac materia plenum,
& integrum tractatum ediderit. Denique communem
*
hanc opinionem probauit olim Dominus Licentiatus
Petrus de Tapia, in
leg. 1. ff. de ſseruitutibus. qui tunc Salmanticæ, Iuris Cæ
ſsarei publicus Moderator, Collegij
Diui Bartholomæi in
ſsignis Collega, & Authoris præceptor erat; nunc vero in Supremo Regio Senatu meriti
ſsſsimus, & præ
ſstanti
ſsſsimus Con
ſsiliarius exi
ſstit.
Loquuntur autem titul.
ff. & C. & Inſstitut. de vſsu*fruct. de formali v
ſsufructu, qui à proprietate di
ſstinctus,
&
ſseparatus e
ſst, non de v
ſsufructu cau
ſsali: vt rectè con
ſsiderat Pinellus,
vbi ſsuprà. num. 9. & tanquam indubitatum
ſsupponunt omnes Doctores communiter; vt intelligit Vdalricus Za
ſsius,
in duobus locis ſsuperiùs relatis.
Balduinus, & Min
ſsingerus,
in rubrica, & in principio
Inſstitut. de vſsufructu. Cuiacius
in dicta l. qui vſsumfructum. Idque ex definitione v
ſsusfructus, & modis omnibus, quibus v
ſsusfructus con
ſstituitur, & finitur,
ſsatis
con
ſstat apertè. Et de prima opinione hactenus.
Verùm
ſsecundam, & contrariam opinionem, v
ſsum
*fructum vnicum tantum e
ſst, eúmque formalem, & proprium, contra communem tenet Alciatus in
l. recte dicimus. ff. de verborum ſsignificatione. Franci
ſscus Duarenus in
dicta l. ſsi ita ſstipulatus fuero. §. primo. ff. de verborum obligationibus. Ioannes Corra
ſsius in
l. 1. num. 3. ff.
de ſseruitutibus. & in § æquè ſsi agat. eodem num. Inſstit.
de actionibus. & lib. 5. Miſscellan. cap. 3. Ferretus in
l. 3. §. ex pluribus. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. & in
l. re
coniuncti. ff. de legatis tertiò. num. 24. Franci
ſscus Connanus,
commentariorum iuris lib. 4. cap. 3. num. 6. & neminem referens Ioannes Parladorius,
rerum quotidianarum. lib. 1. cap. 4. in fine. qui affirmant dominum fundi
dumtaxat habere facultatem vtendi, & commoditatem,
non v
ſsumfructum; eó
ſsque
ſsequutus e
ſst noui
ſsſsimè Antonius Pichardo
in principio Inſstitut. de vſsufructu. n. 10.
& 11. qui contra communem, vnicum dumtaxat ex
*pendit fundamentum; quod tamen tran
ſscrip
ſsit à Connano.
vbi ſsupra, dict. num. 6. Quia tamet
ſsi nemo non
fruatur rebus
ſsuis, quas habet, & po
ſsſsidet, id tamen
non aliquo iure certo,
ſseparatóque, & quod rem ip
ſsam
afficiat aliqua tanquam
ſseruitute,
ſsed vt dominus, &
domini, po
ſsſse
ſsſsorífve authoritate facit.
l. vtifrui. 5. ff.
ſsi vſsusfructus petatur. l. in re communi, ff. de ſseruitutibus
vrbanorum prædiorum. Eandem etiam
ſsententiam, contra communem, tuentur Budæus
in principio Inſstitut.
de vſsufructu. & Franci
ſscus Hotmannus.
ibid. verb.
Alienis rebus, qui
ſsuperiori ratione mouentur, quod dominus proprietatis nullum ius habet, nec habere pote
ſst
in
ſse ip
ſso, & aliud
ſsit res, aliud vtilitas rei, & in qua re,
quis plenum dominium habet, in eam
ſspeciale ius non
*
habet. Et ad hoc reduci debent alia, & nonnulla fundamenta; quæ contra communem ponderari
ſsolent,
quod in re aliena tantum v
ſsumfructum con
ſstitui, dixerit textus in
l. 1. ff. de vſsufructu. Et
in principio Inſstitut.
eodem tit. qua
ſsi in re propria v
ſsusfructus e
ſsſse non po
ſsſsit.
Item quod v
ſsusfructus e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis,
l. 1. ff. de
ſseruitutibus. quæ in re propria non con
ſsi
ſstit, vt certum
e
ſst: & qui dominium alicuius rei habet, dicitur habere
ſsupremum ius, & pote
ſstatem illius rei, ita quod non
po
ſsſsit habere aliquod ius extra dominium, vt Hotomannus dicebat. Deinde contra communem, fortiter
in
ſsi
ſstit Eguinarius Baro
in principio Inſstitut. de vſsufru*ctu. Vbi re vera
ſsubtiliter loquitur, & dicit quòd qui
primus hanc di
ſstinctionem v
ſsusfructus fabrefecit,
ſsolus
ſsibi videtur Iulianum legi
ſsſse, cæteros tributum pedibus i
ſsſse in eius
ſsententiam. Petrus Gregorius,
in Syn*tagmate iuris lib. 4. cap. 3. de vſsufructu. num. 2. part. 1. dicens
ſsimpliciter, proprièque fructum dicendum e
ſsſse id,
quod Doctores v
ſsumfructum cau
ſsalem appellant: &
reddit rationem, quia frui e
ſst re omnino gaudere, eàque
potiri, at dum addimus v
ſsumfructum, demon
ſstramus
dominum non plene re potiri,
ſsed vti vt fruatur tantum.
& vt fructus
ſsit in v
ſsu: quemadmodum plus e
ſst frui
*
quàm vti. Petrus Co
ſstalius
aduerſsariorum iuris, part. 2.
ex lib. 7. Pandectarum in l. 1. ff. de vſsufructu & quemadmodum quis vtatur. vbi dicit quod prædicta vocabula
cauſsalis, & formalis vſsusfructus putida
ſsunt, & à no
ſstris
hominibus, hoc e
ſst, à Neotericis non recepta. Et vltra prędictas rationes, alia deinde vtitur Connanus
dict. cap. 3.
*
num. 6. in fine, qui vtrumque v
ſsumfructum ineptè, &
barbarè, & nullo authore
ſsic nominari,
ſsequenti probat argumentatione. Nam
ſsi ea commoditas, quam dominus fruenda re
ſsua habet, cau
ſsalis v
ſsusfructus dicitur,
quòd cau
ſsam à dominio ducat, vt communis interpretatur, quomodo appellabimus eum v
ſsumfructum, quem
habent po
ſsſse
ſsſsores,
ſseu bonæ fidei,
ſseu malæ fidei, &
quicumque aliqua re ad
ſsuam vtilitatem vtuntur,
vel vi, vel clam, vel precario, vel commodato, aut locato? vtuntur omnes i
ſsti, & fruuntur quidem certe,
atque in eo ad dominorum vicem, quamproximè accedunt. Et hoc e
ſst
ſsecundum fundamentum contra communem
ſsententiam, quam defendimus. Tertium verò,
& vltra recentiores omnes
ſsupra relatos, deducitur ex
*
l. quod noſstrum 70. ff. de vſsufructu. quem textum e
ſsſse
meliorem de iure pro Nouioribus, recte ante alios adnotauit Arias Pinellus (
ſsed ad illum non re
ſspondet)
dict. 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis. num. 10. in vltimis
verbis, & Pinelli nulla mentione facta, expendit etiam
eum textum contra
communẽcommunem, Petrus Augu
ſstinus Morla.
Emporij 1. p. tit. 6. dict. q. 1. n. 8. videtur enim Paulus aperte
negare v
ſsumfructum in eo, qui rei dominus e
ſst, dum in
hæc verba
ſscribit.
Quod noſstrum non eſst, transferimus ad
alium; veluti is qui fundum habet quanquam vſsumfructum
non habeat, tamen vſsumfructum cedere poteſst. Quartò contra communem ponderari
ſsolet
ſsolet textus in
l. cùm in
fundo, 81. ff. de iure dotium. qui expre
ſsſsim videtur probare idem, quod textus in
in dict. l. quod noſstrum, dum
dicit Triphonius Iurecon
ſsultus:
Maritus tamen vſsumfructum non habet, ſsed ſsuo fundo quaſsi dominus vtitur. Et
hunc textum contra communem, ex priuatis
ſscriptis,
quæ pa
ſsſsim & frequenter tran
ſscribit; expre
ſsſsim ponderauit Augu
ſstinus Morla.
dict. num. 8. verſsic. Et ponderandus eſst textus. & quamuis po
ſstea in
verſsiculo, Sed reſspondendum eſst, communem defendi po
ſsſse dixerit; ad
eum non re
ſspondet, multa potius
ſsimul inculcat, nec
di
ſstincte digerit ea. Quinto tandem & vltimo, contra
*
communem dici
ſsolet. Quod
ſsi præfata di
ſstinctio vera
e
ſsſset, apud Iurecon
ſsultos aliquando expre
ſsſsa fui
ſsſset, &
con
ſsequenter v
ſsumfructum cau
ſsalem excogitandum
non fore, de quo expre
ſsſsim cautum non e
ſst. Quo argumento vtebatur Ioannes Corra
ſsius, in
dict. l. 1. num. 3.
ff. de ſseruitutibus. qui dum
ſsubtilitates quærit contra
communem, non accu
ſsandos Iulianum, & Iulium Paulum Iurecon
ſsultos
ſscribit, quod commoditatem, quam
domini habent in re propria, v
ſsumfructum appellauerint, cum tamen ij propriè & verè loquuti fuerint,
ſstrictàmque iuris rationem ob
ſseruauerint, ip
ſse verò captiosè illorum verba retorqueat; & non excu
ſsandos, laudandos potius Iurecon
ſsultos excu
ſsare contendat. Quapropter à communi
ſsententia nullo modo recedendum arbitror, tum quia magis communis e
ſst, & quia
glo
ſsſsa, Bartolus, & alij Doctores infiniti, maioris authoritatis
ſsequuntur
illãillam, & habet pro
ſse ca
ſsum plurium
legum, ideò omnino amplectenda e
ſst. Ex dictis per Alexandrum,
in conſs. 202. num. 7. vol. 7. Gozadinum
conſs. 39.
num. 15. Alphanum
Collect. iuris. 120. in fine. Barbatiam
in conſs. 10. vol. 2. Pedroccham
in conſs. 20. num. 146. Socinum Iuniorem,
in conſs. 63.. &
in conſs. 111. n. 8. vol. 3. Tum
etiam, quia magis amica e
ſst verbis earum legum, quas
|
in
initio huius capitis adduximus; & quia ad leges, & rationes contrarias re
ſsponderi, &
ſsatisfieri congruenter
pote
ſst. Idcircò probari debet, ex conge
ſstis per Pedroccham,
in conſs. 17. à num. 110. & num. 114. Hyppolitum
Riminaldum,
in conſs. 417. num. 31. lib. 4. Robertum
Marantam
in ſsuis diſsputationibus, diſsp. 10. num. 38. Nec
ob
ſstat primum, & præcipuum Neotericorum argumentum, quod ex Conanno, & aliis, adduximus
ſsuprà
n. 25.
Quia libenter fatemur verum e
ſsſse, quod dominus tamet
ſsi fruatur rebus
ſsuis, quas habet, & po
ſsſsidet, id tamen non iure
ſseruitutis,
ſsiue alio quocumque, quod
rem ip
ſsam afficiat,
ſsed vt dominus, & domini, po
ſsſse
ſsſsorí
ſsve authoritate: non tamen inde
ſsequitur, v
ſsusfructus cau
ſsalis effectum ce
ſsſsare: nam, &
ſsi dominus rebus
ſsuis, quas habet, vtatur tanquam dominus, adhuc tamen dici pote
ſst v
ſsusfructus cau
ſsalis, qui ab eodem dominio, & proprietate,
ſsiue illius occa
ſsione cau
*
ſsatur; & diuer
ſsus e
ſst ab alio v
ſsufructu, quem non domini habent in rebus alienis. Qua ratione re
ſspondendum e
ſst ad alia, quæ contra communem adduximus
ſsuprà
num. 35. ſsi fateamur etiam habentem dominum alicuius rei habere
ſsupremum ius,
ſsiue pote
ſstatem, non
tamen ideo dominus definit habere ius v
ſsusfructus cau
ſsalis, qui non e
ſst extra dominium,
ſsed potius pars dominij, & illius occa
ſsione cau
ſsatus. Nec implicat
contradictionẽcontradictionem, quòd quis
ſsit dominus vnius rei, & in eadem
plenè, & integrè v
ſsumfructum con
ſsequatur; cum imò
potius ex eo, quòd
ſsit dominus, talis v
ſsusfructus cau
ſsetur: Nec
ſsequitur etiam, ideo v
ſsumfructum cau
ſsalem
non e
ſsſse, quod v
ſsusfructus diffiniatur vt
ſsit
ius alienis
rebus vtendi, & fruendi ſsalua rerum ſsubſstantia. ibi enim
tantum definitur v
ſsusfructus formalis in alienis rebus
con
ſsi
ſstens; nec ideo
excluditur cauſsalis, qui cum dominio, & proprietate coniungitur; nec
ſspeciali, aut
particulari definitione demon
ſstrari debuit, cùm non
ſsit
res à proprietate, & dominio
ſseparata,
ſsed potius cum
illis coniuncta,
ſsic vt contineatur
ſsub definitione dominij, & proprietatis,
ſsiue facultatis illius, ius illud
vtendi, & fruendi, & ad libitum di
ſsponendi. E
ſst igitur
hic v
ſsusfructus diuer
ſsus ab alio, qui
ſseruitus dicitur in
l. 1. & aliis. ff. de ſseruitutibus, & in re propria non
con
ſsi
ſsit.
Non ob
ſstat deinde Petri Gregorij argumentatio con
*tra communem, de qua nullus huc v
ſsque mentionem
facit, nec ad illam re
ſspondet. Verum enim e
ſst, quod
dominus proprietatis
ſsic fruitur, vt re omnino gaudeat,
eàque potiatur (vt inquit Petrus Gregorius:) non tamen rectè infert ex eo, quod dicamus dominum proprietatis habent v
ſsumfructum ip
ſsum, non plenè & integrè re frui, & potiri,
ſsed vti vt fruatur tantum, quia
ſsic vtitur vt vtatur, & fruatur plenè. Id quod demonftratur eo ip
ſso, quod talem v
ſsumfructum cau
ſsalem vocamus, in eo enim à formali v
ſsufructu di
ſstinguitur, qui
à proprietate
ſseparatus e
ſst, nec ita plenum ius tribuit.
Non ob
ſstat præterea, Franci
ſsci Connani altera ratio
*
contra communem,
lib. 4. dict. cap. 3. num. 6. cui nullus
adhuc re
ſspon
ſsum præbuit: Sed non erit difficile re
ſspondere, con
ſstituendo prius generaliter, po
ſsſse
ſsſsorem
bonæ, vel malæ fi dei, vel vi, aut clam, vel precario, vel
commodato, aut locato po
ſsſsidentem, ab v
ſsufructuario
longè differre, nec ad dominorum vicem ita proximè
accedere, (vt Connanus affirmat.) Deinde prædictis
per
ſsonis titulum,
ſsiue nomen non deficere, quo eorum
v
ſsus, vel fruitio nominari po
ſsſsit, ita vt nece
ſsſse non
ſsit
v
ſsumfructum cau
ſsalem in omnibus con
ſstituere. Nam
in primis, & in
ſspecie loquendo, in po
ſsſse
ſsſsore malæ: fidei nullus v
ſsusfructus con
ſsiderari debet, vt putà cùm
ip
ſse nullos fructus
ſsuos faciat,
ſsed omnes cum ip
ſsa re
cogatur re
ſstituere.
l. ſsi fundum, l. certum. C. de rei vendicatione. l. 8. in fine, tit. 3. part 5. l. 4. tit. 14 part. 6. Ioannes
Gar
ſsia,
de expenſsis & meliorationibus, cap. 23. num. 4. &
ſsequentibus. Menoch.
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 15.
num. 601. & noui
ſsſsime Antonius Pichardo, in §.
ſsi quis
à non domino, n. 16. Inſstit. de rerum diuiſsione. in quo ab
v
ſsufructuario, tam cau
ſsali quàm formali multùm di
ſstar,
qui fructus omnes, & alia quæcunque commoda, quæ
ex re percipi po
ſsſsunt,
ſsua facit, vt inferiùs
alio capite
comprobauimus. In po
ſsſse
ſsſsore verò bonæ fidei v
ſsumfructum cau
ſsatum á dominio dicimus, quia quoad fructus
attinet, domini loco e
ſst,
ſsiue apud illum e
ſsſse dominium
ius præ
ſsumit.
l. bonæ fidei. ff. de acquirendo rerum dominio.
l. qui ſscit. §. bonæ fidei. ff. de vſsuris, dict. l. certum. C. de rei
vendicatione. l. 39. tit. 28. part. 3. & po
ſst multos, quos
refert,
ſsic ex communi tradit Pichardus in
dict. §. ſsi quis
à non domino, num. 2. & multis ſsequentibus. Ideo, quia ad
in
ſstar domini, talis po
ſsſse
ſsſsor bonæ fidei habetur aliquando; quoad aliquos iuris effectus, ab v
ſsufructuario
*
differt: vt con
ſstat ex §.
is vero, ad quem. Inſstitut. de rerum diuiſsione. vbi Min
ſsingerus,
num. 2. ſsic adnotauit.
Is verò, qui commodato, vel precario vtitur, quam diuer
ſsimode vtatur ab eo, qui cau
ſsalem, vel formalem
v
ſsumfructum habet,
ſsatis con
ſstat ex natura v
ſsusfructus,
& modis omnibus, quibus con
ſstituitur, & finitur, &
tempore, quo ip
ſse v
ſsusfructus durat, & natura commodati, vel precarij, quod aliter con
ſstituitur, & durat,
vt apparet ex his, quæ po
ſst ordinarios
ibi relatos, de
commodato, & precario, plenè
ſscribunt Couarruuias,
variarum lib. 3. cap. 15. Menochius
de arbitrariis, lib. 2. caſsu. 22. & 23. & caſsu 298. Antonius Gomez,
tom. 2. variarum, cap. 7. num. 1. per totum. Cæteri
autem, vt Coloni, & Inquilini, v
ſsumfructum habent
cau
ſsatum á dominio, quod e
ſst apud eum, cuius nomine
ip
ſsi fruuntur. vt in
l. non vtitur. ff. de vſsufructu. Ideo ab
eo, qui habet v
ſsumfructum formalem di
ſstinguuntur,
vt infra dicemus, & in terminis tradit Antonius Pichardo,
in principio, Inſstitut. de vſsufructu, num. 23. & 24.
deinde non etiam ob
ſstat dicta
l. quod noſstrum. ff. de vſsufru. Nam, qui pleno iure alicuius rei dominus e
ſst, cau
ſsalem v
ſsumfructum habet, non verò formalem, qui
*
(vt antea dictum e
ſst) apud dominum e
ſsſse non pote
ſst,
cum res propria nemini
ſseruiat: idcirco
ſsi alicui conce
ſsſserit v
ſsumfructum, transfert in eum v
ſsumfructum,
quem ip
ſse non habebat, hoc e
ſst, v
ſsumfructum formalem, habebat tamen dominium plenum rei, &
ſsic
v
ſsumfructum cau
ſsalem cum proprietate coniunctum,
vnde habilis erat ad transferendum v
ſsumfructum formalem,
ſseparando illum à proprietate. Vti
ſsic & verè
declarat Glo
ſsſsa
ibi. ex
ſscholio vltimo, &
ſsequuntur Albericus de Ro
ſsate, Angelus de Peru
ſsio, Iacobus de Rauenna, & Florianus de Sancto Petro,
ibidem, qui breuiter, vtiliter tamen di
ſstinguit circa illam regulam, an
& quando po
ſsſsit quis in alium transferre, quod ip
ſse
non habet: di
ſstinguit etiam Baldus in
l. manumiſsſsiones,
de iuſstitia & iure, num. 13. & duobus ſsequentibus. ad
quorum di
ſstinctionem reducidebet regula
leg. interdum,
21. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, qua probatur, quod po
ſs
*
ſse
ſsſsionem eius interdum tradimus, cuius ip
ſsi non habemus. Sicut etiam dominium proprietatis, quod quis
*
non habet, interdum vendendo, & tradendo alij præbet.
l. non eſst nouum. ff. de acquirendo rerum dominio. l. 10.
§. vlt. ff. quibus modis pignus vel hypotheca ſsoluitur, & nonnullis exemplis, ad explicationem dictæ legis, quæ no
ſstrum communem intellectum probant, confirmat Iacobus Cuiacius,
in recitationibus ſsolemnibus, in libros
Digeſstorum (quarum lecturam
ſsummè lectori commen
*do) ad
l. interdum. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione.
Non etiam ob
ſstat textus in dicta.
l. cum in fundo, 81.
ff. de iure dotium, ad quam omnium, qui huc v
ſsque
*
ſscrip
ſserunt, nullus
ſsatisfacit:
ſsolus Augu
ſstinus Morla
eam expendit contra communem,
dict. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst 1. num. 7. & po
ſstmodum,
num. 8. circa finem, in confirmationem communis ponderat illam:
ſsed
re vera non percipit veram rationem. Idcirco adnotandum, Iurecon
ſsulti Triphonij, illius legis authoris,
mentem aliam fui
ſsſse in illis verbis:
Maritus tamen, &c.
Dicit enim Con
ſsultus, quod
ſsi mulier in fundo mariti
habeat v
ſsumfructum; & dotis cau
ſsa,
ſsiue nomine dotis
dederit illum marito; quòd et
ſsi ab ea v
ſsusfructus di
ſsce
ſsſserit, |
ce
ſsſserit; maritus tamen non habet v
ſsumfructum,
ſsed
fuo fundo qua
ſsi dominus vtitur: hoc e
ſst, non habet v
ſsumfructum formalem, quia non ex eo, quod
ſsui fundi v
ſsusfructus
ſsibi in dotem datus
ſsit, definit e
ſsſse dominus eiu
ſsdem fundi maritus, quod e
ſsſset nece
ſsſsarium,
vt formalem v
ſsumfructum con
ſsequeretur, qui cum proprietate
ſsub
ſsi
ſstere non pote
ſst: &
ſsic maritus in propo
ſsita
ſspecie
ſsuo fundo qua
ſsi dominus vtitur, con
ſsequutus per dotem plenam fundi proprietatem non
ſseparatam ab v
ſsufructu cau
ſsali, quem acquirit ex noua dotis
con
ſstiturione, antea enim v
ſsufructus ille erat formalis
à proprietate
ſseparatus, & penes vxorem exi
ſstens, po
ſstmodum vero per dotis con
ſstitutionem coniunctus fuit
cum proprietate, & effectus e
ſst cau
ſsalis: & hæc e
ſst vera & germana illius textus interpretatio, quæ; fuit de
mente glo
ſsſsæ,
ibi, dum dixit:
Vſsumfructum quantum ad
formam habet, non tamen quantum ad cauſsam.
Denique, & vltimo loco non ob
ſstat vltimum argu
*mentum, quod prædicta di
ſstinctio,
ſsiue vox v
ſsusfructus
cau
ſsalis à Iurecon
ſsultis expre
ſsſsa non fuerit, quia Recentiores prædicti, qui contra communem
ſsic argumentantur, non rectè inferunt vnicum
tãtumtantum v
ſsumfructum
e
ſsſse, & eum formalem, & non e
ſsſse cau
ſsalem v
ſsumfructum, eo quòd Iurecon
ſsulti expre
ſssè non dixerint de
illo: quia
ſsi prædicta ratio vera e
ſsſset,
ſsequeretur inde,
dicendum e
ſsſse, nec v
ſsumfructum formalem e
ſsſse,
ſsiquidem v
ſsusfructus formalis vox, non magis inuenitur apud Iurecon
ſsultos quam cau
ſsalis, vt pro communi con
ſsiderauit Pinellus
dict. 2. Part. leg. 1. C. de bonis
maternis, num. 9. & tamen negari non pote
ſst, quin v
*
ſsusfructus formalis
ſsit; His addendum, & adnotandum
duxi, quòd cùm hæc di
ſstinctio cau
ſsalis, & formalis v
ſsusfructus, ex verbis & mente Iurecon
ſsultorum, atque
virtute eorum,
ſsiue iuris interpretatione colligatur, perinde haberi debet, ac
ſsi expre
ſsſsa fui
ſsſset. Id, quod cla
*rè apparebit,
ſsi præmittamus prius, expre
ſsſsum in iure
pluribus modis dici, vel accipi, quod po
ſst alios multos
rectè adnotarunt Tiberius Decianus,
resp. 10. num. 15.
vol. 4. Brunorus à Sole,
in compendio reſsolutorio propoſsit.
iuris lit. E. verbo,
expreſsſsum, el primo, fol. 81. & optime declarat Menochius in
conſsil, 210. num. 28. 29. 30.
& 31. lib. 3. Et quot modis Expre
ſsſsum aliquid dicatur,
*
vel Tacitum? magis in
ſspecie, & lati
ſsſsimè tractant,
alios infinitos con
ſsultò prætermitto, Andreas Tiraquellus (qui hac de re omnino videndus e
ſst)
poſst leges connubiales, verbo,
ex prez. gloſsſs. 7. a num. 81. fol. mihi 309.
vſsque ad finem totius gloſsſsæ. Paulus Pari
ſsius, in
repetitione legis, hæredes. ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitutione, num. 46. & ſsequentibus. Menochius,
adipiſscendæ
poſsſseſsſsionis, remedio 4. num. 215. & num. 226. & 232.
Sfortia Oddi.
compendioſsæ ſsubſstitutionis, prælud. part. 2.
quæſst. 3. num. 2. Guillielmus Benedictus,
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo.
Si abſsque liberis, el ſsecundo, à num. 14. Hieronymus Gabriel, in
conſsil. 169. n. 78.
vol. 1. & his non relatis; Vela
ſsquez de Auendaño, in
l. 40. Tauri, gloſsſs. 20. per totam. Camillus Gallinius
*
(quem de hac re commendo lectori)
de verborum ſsignificatione, lib. 2. cap. 8. 9. 10. 11. & 15. inter alia tamen,
*
Expre
ſsſsum dici
ſsolet id, quod ex verbis, vel virtute eorum colligitur,
ſsiue quod nece
ſsſsariò importatur ex verbis
l. certum, ff. ſsi certum petatur. l. nominatim. ff. de condition. & demonſstration. authent. de hæredibus & falcidia.
§. ſsi vero expreſsſsim. Angelus
conſsil. 331. An in in
ſstitutione,
num. 3. in princ. cuius meminit Simon de Prætis,
de interpretat, vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolutione 11.
num. 7. fol. 148. Afflictis,
deciſsion. 3. num. 5. Aimon.
de
antiquitate temporum, 1. part quæſst. 4. num. 38. fol. mihi. 34.
Ioannes Cephalus,
in conſsil. 150. num. 12. lib. 1. & in
conſs. 196. num. 12. lib. 2. Vbertinus Zuchardus
in conſs. 8.
num. 19. vol. 1. Tiberius Decianus,
resp. 44. num. 23. &
num. 138. & reſsp. 80. num. 21. & reſsp. 76. num. 64. vol. 4.
quo loco plenè oftendit, Expre
ſsſsum in
ſscriptis
ſsatis di
*ci illud, quod ex
ſscriptis colligi pote
ſst: quod tenet etiam
Aldobrandinus
in conſs. 109. num. 7. lib. 1. Angui
ſsſsola, in
conſs. 66. num. 8. &
in conſs. 277. num. 9. lib. 1. Hieronymus Gabriel,
in conſs. 127. num. 41. lib. 1. Similiter Ex
*pre
ſsſsum e
ſst, quod venit ex mente legis: Bartolus, in
l. prætor, in principio, ff. de noui operis nuntiat. Cephalus,
in conſs. 451. n. 30. lib. 4. Menochius,
in conſs. 235.
num. 51. lib. 3. Petrus Surdus,
in conſs. 116. num. 57. lib. 1.
Bur
ſsatus,
in conſs. 461. numer. 80. lib. 4. Angui
ſsſsola, in
conſs. 66. num. 9. vol. 1. Franci
ſscus Niconitius,
ſsuper rubrica. C. de edendo, num. 52. Hieronymus Gabriel, in
conſs. 14. num. 35. & num. 38. lib. 1. & Expre
ſsſsum, vel
*
ſsubintellectum à lege æquiparantur. Menochius alios
referens
in conſs. 95. num. 15. lib. 1. Vnde cum præfata
diui
ſsio,
ſsiue di
ſstinctio communis, Cau
ſsalis, & Formalis v
ſsusfructus
ſsic colligatur, vt antea diximus, &
con
ſstat aperte ex his iuribus, quæ
ſsuperiùs pro communi
ſsententia expendimus, pluraque
ſsint prædictæ di
ſstinctionis apud Iurecon
ſsultos
ſsigna, ve
ſstigia, & coniecturæ; perinde haberi debet, ac
ſsi à iure, vel à lege
verbis
ſspecialibus expre
ſsſsa fui
ſsſset: ex his quæ
ſscribunt
Menochius,
lib. 1. præſsumpt. 45. num. 8. & 9. Franci
ſscus
Mantica,
de coniecturis vltimarum voluntatũvoluntatum, lib. 6. tit. 1.
num. 8. quod in no
ſstra materia velut cogente ratione
ip
ſsa, & lege: agnouit expre
ſssè Petrus Co
ſstalius,
aduerſsariorum part. 2. ex lib. 7. Pandect. in l. 1. ff. de vſsu*fructu, & quemadmodum quis vtatur. Is enim, licèt
communem improbauit, quam defendimus; fatetur
tamen quod res ip
ſsa ex iuris intellectu profecta e
ſst, quo
vterque v
ſsusfructus de
ſsignatur. Et ita
ſsecurè tenendo,
ad nonnulla ex prædicta re
ſsolutione inferri pote
ſst.
Et primò infertur, ad explicationem textus in
l. vti*
frui, 5. ff. ſsi vſsusfructus petatur, quam contra communem fere omnes Neoterici ponderarunt, vt con
ſstat
ex dictis
ſsuprà num 25. in
ſserentes ex illa, in rebus propriis v
ſsumfructum con
ſsi
ſstere non po
ſsſse;
ſscribitur enim
in eo textu:
Vtifrui ius ſsibi eſsſse is ſsolus poteſst intendere
qui habet vſsumfructum: dominus autem fundi non poteſst:
quia qui habet proprietatem, vtendi fruendi ius ſseparatum
non habet, nec enim poteſst ei fundus ſseruire. Sed re vera
textus hic communi non aduer
ſsatur, id quod clarè con
ſstat ex natura tituli cui
ſsubiacet, iuxta quam intelligi
debet de v
ſsufructu formali, qui
ſseruitus per
ſsonalis e
ſst,
nec apud dominum e
ſsſse pote
ſst, quia res propria nemini
ſseruit: non de v
ſsufructu cau
ſsali, qui cum dominio, &
proprietate coniunctus e
ſsſse pote
ſst, vt
ſsæpe dictum e
ſst,
& intelligit glo
ſsſsa,
ibi ſscholio 1. & 2. Idcirco Iurecon
ſsultus Vlpianus, non ineleganter regulam generalem in
ea lege con
ſstituit, vtifrui ius
ſsibi e
ſsſse eum
ſsolum intendere po
ſsſse, qui habet v
ſsumfructum,
ſscilicet formalem,
qui à proprietate di
ſstinctus, &
ſseparatus e
ſst, eumque
pro
ſseruitute v
ſsusfructus actionem confe
ſsſsoriam intentare po
ſsſse, dominum tamen fundi eam actionem intentare non po
ſsſse; quia
ſsi
ſsibi e
ſsſse ius vtendi, & fruendi diceret, & confe
ſsſsoriam actionem proponeret, ius
ſseruitutis prætenderet, quod in re propria
ſsub
ſsi
ſstere
non pote
ſst: non tamen negat Vlpianus, quòd dominus
fundi v
ſsumfructum non habeat, immò expre
ſssè dicit
in illis verbis:
Quia qui habet proprietatem, vtendi
fruendi ius ſseparatum non habet. Et reddit
rationẽrationem, quare
domino, qui habet v
ſsumfructum cum proprietate coniunctum, actio confe
ſsſsoria non detur, quia licèt habeat
v
ſsumfructum, habet eum cum proprietate coniunctum,
&
ſsic non habet ius vtendi, & fruendi
ſseparatum: ideo
cùm fundus proprius nemini
ſseruire po
ſsſsit, actio confe
ſsſsoria non datur domino pro v
ſsufructu cum proprietate coniuncto, quæ pro
ſseruitute con
ſstituta competit
l. 2. l. 4. §. in confeſsſsoriam, cum §§. ſsequentibus ff. ſsi ſseruitus
vendicetur. Sed
ſsi dominus re propria vtifrui prohibea
*tur, licèt actione confe
ſsſsoria experiri non po
ſsſsit, Lex
con
ſsulit ei, vt actionem iniuriarum, & aliis remediis
contra prohibentem
ſse tueri po
ſsſsit, vt dicit textus optimus in
l. qui pendentem, 26. ff. de actionibus empti, ibi.
Cæterum poſst traditionem ſsiue lectam vuam calcare, ſsiue
muſstum euehere prohibeatur; ad exhibendum, vel iniuriarum agere poterit, quemadmodum ſsi aliam quamlibet rem
| ſsuam tollere prohibeatur. & in
l. iniuriarũiniuriarum, 13 §. ſsi quis me
prohibeat ff. de iniuriis. in illis verbis:
Aut ſsi quis re mea
vti me non permittat, nam & hic iniuriarum agi poteſst. Et
ita ex dictis iuribus, quod actio iniuriarum detur contra impedientem dominum vti re
ſsua, docuit Innocentius in
cap. dilectus, de appellationibus. Bald. in
rubrica. C.
de vſsufructu. in fine. Bartol.
num. 3. & Paulus
num. 6. in
dict. l. qui, pendentem, idem Bartolus,
num. 3. in dict. §.
ſsi quis me prohibeat. Ludouicus Gomezius, in §.
æquè ſsi
agat, num. 2. & num. 3. Inſstitut. de actionibus: Calcanus
in conſs. 90. Menochius
in conſs. 226. num. 7. lib. 3. & nullo
ex his relato; nec ita radicitus explicata ratione textus
in
dict. l. vti fiui. Petrus Augu
ſstinus Morla,
Emporij,
part. 1. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 8. verſs. ſsed
*
re
ſspondendum e
ſst in principio. Secundò infertur ad
explicationem textus, alias difficilis, in
l. ſsi ita ſstipulatus
fuero. 126. §. 1. ff. de verborum obligationibus: de quo in
fauorem communis
ſsuperiùs mentionem fecimus. Difficultas autem illius § vt alias con
ſsultò prætermittam,
in eo con
ſsi
ſstit; quòd quamuis debitor, partem debiti
inuito creditori
ſsoluere non po
ſsſsit,
l. quidam exiſstima*uerunt ff. ſsi certum petatur. l. tutor. §. Lucius. ff. de vſsuris,
l. acceptam. C. eodem tit. & de hac regula po
ſst ordinarios
in
dict. l. quidam exiſstimauerunt. latè agunt Socinus,
regul. 75. Bernardus Diaz,
regul. 106. Dueñas
regul. 158.
*
Cæpola,
cautela 146. ad finem, & cautela. 257. Si tamen
rei diuiduæ debitor, partem eius
ſsoluat,
ſsolutione partis liberatur, quoad partem de voluntate creditoris
ſsolutam
l. ſsi ſstipulatus ſsum, 9. §. 5. ff. de ſsolutionibus, tradit
Bartolus in
ſsolemni repetitione leg. ſstipulationes non diuiduntur, quæſst. 2. num. 22. ff. de verborum obligationibus,
ſsed in
dict. §. 1. re
ſspondet Iurecon
ſsultus, quòd promittens fundum pleno iure, &
ſsic v
ſsumfructum, & proprietatem,
ſsoluendo v
ſsumfructum
ſsolum non liberatur,
vnde po
ſstea ami
ſsſso v
ſsufructu,
ſsi promi
ſsſsor proprietatem, ab
ſsque v
ſsufructu tradiderit non liberatur,
ſsed tenetur fundum pleno iure creditoris facere. Ideo pro
vera re
ſsolutione animaduertendum e
ſst, quòd regula
dict. §. 15. procedit, quando
ſsoluitur pars quotitatiua rei
debitæ, vt puta
ſsi debeo decem, &
ſsoluam quinque, vel
ſsi debeo fundum, & de voluntate creditoris dimidiam
partem ip
ſsius
ſsoluam; tunc enim quoad partem
ſsolutam liberor: vt magi
ſstraliter di
ſstinguens explicat Bartolus
vbi ſsupra, dict. quæſst. 2. & Ia
ſson in
dict. l. ſsi ita ſstipulatus fuero. §. 1. num. 10. Vbi debitor non
ſsoluit v
ſsumfructum cau
ſsalem, quem debebat,
ſsed formalem, ad
quem obligatus non erat; nam qui promi
ſsit fundum
pleno iure, promi
ſsit v
ſsumfructum cau
ſsalem cum proprietate coniunctum;
ſsed
ſseparando illum, & ab
ſsque
proprietate tradendo facit eum formalem, &
ſsic non
ſsoluit, quod promi
ſsit, nec partem eius; ac per con
ſsequens nec in totum, nec pro parte liberatur, quou
ſsque
fundum pleno iure creditori tradiderit, provt illum promi
ſsit: & ita optimè declarat eum textum glo
ſs.
ibi verbo,
hic in nulla: ver
ſsiculo.
Sed dic quod hic cauſsalis: &
ſsequuntur Bartolus, Paulus, Aretinus, Alexander & omnes communiter,
ſsecundum Ia
ſsonem.
ibi. dict. num. 13.
Vltimò infertur ad ea, quæ in hac materia,
ſsiue in quæ
*
ſstione no
ſstra
ſscrip
ſsit Rebuffus in
l. recte dicimus. ff. de
verborum ſsignificatione. ibi enim
num. 2. Communem
di
ſstinctionem cau
ſsalis, & formalis v
ſsusfructus non probat; nec etiam contrariam, Recentiorum omninò amplectitur,
ſsed nouam doctrinam, aut di
ſstinctionem (vt
ip
ſse credit) adducit; re tamen vera (quod vltra alios animaduerto) nihil nouum adducit, nec aliquid inauditum,
aut incognitum proponit; in communem potius glo
ſsſsarum, & Bartoli
ſsententiam, & di
ſstinctionem reincidit, licèt alio loquendi genere v
ſsus fuerit: quod libenter admittet, qui eiu
ſsdem Authoris verba perlegerit.
CAPVT II.
Vſsumfructum alium conuentionalem eſsſse, alium legalem, cum ſsententia communi;
neutrum verò facti, ſsed omnem iuris; contra
Florianum de Sancto Petro, noua Authoris
conſsideratio, vbi nouè etiam ad Leges per
ipſsum allegatas reſspondetur. Quibus caſsibus mulier, vel maritus tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vſsumfructum dumtaxat habere debeat eorum, quæ inter viuos, vel in vltima voluntate habuit à priori marito, vel
ex ſsubſstantia illius ex ſsucceſsſsione filiorum;
proprietatem verò filiis prioris matrimonij
reſseruare tenetur, & de materia legis, fœminæ. C. de ſsecundis nuptiis. latiſsſsimè tractatur: Infinitæ quæſstiones in hac materia
congeruntur, & multa adnotantur nouè,
quæ huc vſsque ſsic reſsoluta non ſsunt. Deinde, vtrùm conſsenſsus mariti, vel filiorum tacitus, ſsiue expreſsſsus circa ſsecundas nuptias
præiudicet illis, vt amittant beneficium legis, plenè diſscutitur: communis ſsententia
defenditur; ad rationes, quæ in contrarium
per Sarmientum conſsiderantur, nonè reſspondetur, & nonnulli caſsus plenius, & diſstinctè magis quàm adhuc diſstinguuntur.
Demùm vtrùm mulier ſsecundò nubendo
vſsumfructum à marito ſsibi relictum amittat,
& legatum vſsusfructus vxori relictum, ſsi caſstè, & honeſstè vixerit, an etiam ſsecundo nubenti debeatur, breuiter, & diſstinctè explicatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus alter conuentionalis, alter legalis.
-
2 Vſsusfructus alius iuris, alius facti, ex ſsententia Floriani de Sancto Petro, quæ improbatur; infrà
num. 7.
-
3 Florianus de Sancto Petro nonè notatus per Authorem, quod leges nonnullas expendat, quæ ſsuperiorem distinctionem probare non poſsſsunt: & illis nouè
etiam ſsatisfactum ab Authore.
-
4 Legatum in annos ſsingulos relictum, legato vſsusfructus ſsimile eſsſse in eo, quod vtrumque morte legatarij finitur.
-
5 Sed non eſsſse idem, quod legatum vſsusfructus, alias
non diceretur ſsimile eſsſse.
-
6 Et in pleriſsque diſsſsimile eſsſse à legato vſsusfructus:
quæ remiſsſsiuè traduntur.
-
7 Vſsumfructum omnem iuris eſsſse, ſsiue à iure conſstitutum; aduerſsus Florianum de Sancto Petro, noua
Authoris conſsideratio in hac materia, provt hoc
numero, & ſsequenti declaratur.
-
8 Vſsusfructus conuentionalis, & legalis exempla.
-
9 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, liberis extantibus, tenetur reſseruare filiis prioris matrimonij, non
ſsolum omnia bona, quæ habuit à priori marito, titulo quocunque lucratiuo; ſsed etiam quidquid per ſsucceſsſsionem ab inteſstato filiorum primi matrimonij conſsequuta eſst: ſsolo vſsufructu iſstorum penes ipſsam remanente.
-
10 Proprietatem verò, quam amittit ſsecundò nubendo, ita
tenetur reſseruare filiis prioris matrimonij ſsuperſstitibus, vt non poſsſsit illam alienare, nec vllo modo in
fraudem, aut præiudicium filiorum diſsponere de ſsi|milibus bonis ex paterna ſsubſstantia prouonientibus,
quæ reſseruari debent.
-
11 Mulier ſsecundo nubendo non perdit ea, quæ titulo lucratiuo habuit à priori marito, vel ex ſsucceſsſsione filiorum ex ſsubſstantia illius, cùm filij prioris matrimonij non exiſstunt.
-
12 Poena ſsupradicta, coniugi ad ſsecundas nuptias tranſseunti impoſsita, & fauore filliorum introducta, ad
nepotes quoque ſsiue in fauorem illorum dirigitur: &
ſstatutum in hac materia in parentibus, habet quoque
locum in auo, & auia, & cæteris aſscendentibus.
-
13 Quod qualiter, & reſspectu quorum bonorum intelligi
debeat; plenè & diſstinctè declaratum traditur remiſsſsiuè.
-
14 Maritus tranſsiens ad ſsecundas nuptias, tenetur reſseruare proprietatem bonorum, filiis prioriis matrimonij, in quibus caſsibus vxor reſseruare tenetur: & diſspoſsitum in vxore in hac materia, habet quoque locum in marito, idque ex identitate rationis.
-
15 Mulier, vel maritus tranſsiens ad ſsecundas nuptias,
priuatur proprietate bonorum paternorum, vel maternorum quæ ſsibi prouenerunt per mortem filij, &
hoc ſsiue mulier, aut maritus tranſsierit ad ſsecunda
vota, ante ſsucceſsſsionem vel poſst, quod latiùs tractatur
remiſsſsiuè.
-
16 Pœnæ impoſsitæ ſsecundo nubenti, in odium ſsecundarum
nuptiarum quamuis de iure Canonico ſsint ſsublatæ;
poenæ tamen, quæ in fauorem filiorum primi matrimonij apponuntur, & reſseruationem proprietatis
prædictorum bonorum inducunt, correctæ non ſsunt.
-
17 Circa ea, quæ ſsuperiùs dicta ſsunt à num. 9. & materiam l. fœminæ. C. de ſsecundis nuptiis. Tot ſsolere
dubia proponi, quæſstioneſsque excitari, vt infinitus
fere ſsit illarum numerus; nihilominus tamen, diſstinctè, & plenè omnibus ſsatisfieri poſsſse, ſsi authores
plures, qui hoc numero præcitantur, attentè &
originaliter prælegantur.
-
18 Andreæ Gaill, & Ioachimi Minſsingerij practicæ obſseruationes, eruditæ multùm, & vtiles, & ab Authore commendatæ.
-
19 Lectori non abſsque vtilitate maxima futurum, quod
quæſstiones, quæ in hac materia frequentius contingunt, hoc capite breuiter, & diſstinctè congerantur in
vunmvnum; & qualiter Author circa earum reſsolutionem ſse habiturus ſsit.
-
20 Parentes ſsecundò nubentes, de iure communi, & regio,
qualiter filiis ſsuccedant ab inteſstato, atque ex teſstamento; & quæ teneantur reſseruare filiis prioris matrimonij, ex his, quæ habuerunt ab eiſsdem ab inteſstato, vel ex donatione, vel ex teſstamento; & qualiter diſstingui debeat inter bona, quæ filij habuerunt
à patre, vel à matre, vel aſscendentibus vel aliunde
qnæſiueruntquæſiuerunt, remiſsſsiuè: plenè tamen tractatum proponitur.
-
21 Bartol. in conſsil. 54. in fin. lib. 1. in q. ſsuperiori, rectè
diſstinxiſsſse tria iura.
-
22 Liberi diuerſsarum nuptiarum ſsi extent, qui diuerſsas
matres, aut patres diuerſsos habuerunt, qualiter inter
ſse ſsuccedant.
-
23 Mater, vel pater, ante quàm tranſsiret ad ſsecundas
nuptias, ſsi alienauerit aliqua bona habita ex priori
matrimonio titulo lucratiuo, vel ex ſsucceſsſsione alicuius filij ex ſsubſstantia coniugis præmortui, & poſstea
ſsecundò nupſserit: an filij prioris matrimonij prædicta bona poſsſsint à poſsſseſsſsoribus vendicare.
-
24 Donata vxori contemplatione mariti, & è contra, an
debeant reſseruari, quo ad proprietatem filiis prioris
matrimonij, ſsi ſsecundæ contrahantur nuptiæ.
-
25 Tranſsiens ad ſsecunda vota, an amittat lucrum à lege,
ſseu conſsuetudine coniugi delatum, & illud vtrum
reſseruari debeat filiis prioris matrimonij.
-
26 Filij prioris matrimonij, an habeant partem in lucris
habitis ex ſsecundo matrimonio per patrem, aut matrem, quæ ſsecundò nupſsit.
- 27 Mater pupillariter ſsubſstituta filio ſsuo, ſsecundò nubendo, vtrum teneatur reſseruare filiis prioris matrimonij bona, quæ habuit ex ſsubſstitutione.
-
28 Mater, quæ ſsecundò nupſsit, vtrum poſsſsit filiis ſsuis
exemplariter ſsubſstituere.
-
29 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, an teneatur reſseruare arrhas filiis prioris matrimonij, à quo proceſsſserunt, & in illis, vel in bonis, quæ reſseruari debent filiis prioris matrimonij, vtrùm poſsſsit alique
ex illis meliorare, vel abſsque regia facultate maioratum inſstituere.
-
30 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vtrum poſsſsit
relinquere plus filiis ſsecundi matrimonij, quàm
primi.
-
31 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vtrum amittat
proprietatem donationis remuneratoriæ à marito ſsibi
factæ, teneaturque reſseruare illam filiis prioris matrimonij.
-
32 Diſspoſsitionem legis, fœminæ. C. de ſsecundis nuptiis.
locum ſsibi non vindicare, quando res peruenit ex
bonis mariti ad mulierem titulo oneroſso, vt emptionis, permutationis, vel alio ſsimili titulo.
-
33 Donatio remuneratoria titulum oneroſsum continere
videtur.
-
34 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, an amittat legatum in remunerationem ſseruitiorum à marito ſsibi
relictum, & ſsic teneatur reſseruare proprietatem filiis prioris matrimonij.
-
35 Maritus ſsi relinquat aliquid vxori, vel è contra vxor
marito, in teſstamento, vtrum teneatur reſseruare illud filiis prioris matrimonij, ſsi ad ſsecundas conuolauerit nuptias, idque de iure communi, & regio reſsolutum remiſsſsiuè.
-
36 Pater habens filios ex primo matrimonio vtrum poſsſsit
ſsecundæ vxori vltra Quintum ex cauſsa remunerationis donare.
-
37 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, an teneatur reſseruare filiis prioris matrimonij simul cum proprietate fructus, qui ex paterna ſsubſstantia prouenerunt,
in ſspecie hic propoſsita; ad quam in terminis expenditur, & commendatur deciſsio 18. Vincent. de
Franch. 1. part.
-
38 Pater ſsi moriatur ante perceptos fructus bonorum filij
demortui, quorum proprietatem tenebatur reſstituere filiis prioris matrimonij, vtrùm fructus, qui
nondum percepti erant, pertinere debeant tantum
ad filios prioris matrimonij, quibus proprietas reſseruari debuit, an etiam ad alios hæredes patris, hoc eſsi,
filios, vel deſscendentes alterius matrimonij: vbi
Guidonis Papæ reſsolutio probatur, & nouè comprobatur.
-
39 Fructus pendentes partem rei eſsſse, tritum dogma,
& multis declaratum, atque exornatum remiſsſsiuè.
-
40 De fructibus pendentibus idem iudicandum eſsſse, quod
de ipſsa proprietate rei.
-
41 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias quantum poſsſsit
dare in dotem marito, & maritus ſsecundò nubens
vxori.
-
42 Maritus ſsi dotet filiam quam habuit ex prima vxore,
de lucris acquiſsitis conſstante ſsecundo matrimonio,
qualiter succurrendum ſsit ſsecundæ vxori.
-
43 Maritus, qui ſsecundò nupſsit, ſsi alat filios prioris matrimonij ex bonis conſstante ſsecundo matrimonio ſsuperlucratis, mulier ac hæredes eius, an repetere poſsſsint dimidiam partem alimentorum.
-
44 Alimenta vtrùm præftari debeant filiis prioris matrimonij ex dote matris, quæ contraxit ſsecundas nuptias.
-
45 Filia prioris matrimonij, à patre, qui ſsecundò nupſsit,
dotata, qualiter debeat dotem conferre; cum aliis
multùm ad propoſsitum neceſsſsariis remiſsſsiuè.
-
46 Datum ſseu promiſsſsum nomine arrharum à marito ſsecundò nubente, exiſstentibus filiis prioris matrimonij
vtrùm imputari debeat in Quintum bonorum, an
| tanquam æs alienum deducendum ſsit de corpore hæreditatis.
-
47 Ioannes Gutierrez laudatur.
-
48 Pater ſsi ex rebus, aut pecuniis filiorum primi matrimonij, maioratum inſstituerit in perſsona alicuius
filij ex ſsecundo matrimonio, quid fieri debeat; remiſsſsiuè.
-
49 Petrus de Peralta notatus, quod nimis indiſstinctè, &
generaliter conſstituerit, videri patrem, qui exiſstentibus filiis prioris matrimonij, meliorauit filium
communem ſsecundi matrimonij, propter deceptiones,
& blanditias vxoris potius quàm ex mera voluntate feciſsſse: cum contingere poſsſsit, quod talis melioratio ex voluntate abſsoluta proceſsſserit.
-
50 Parentes qui ſsecundas contraxerunt nuptias, vtrum teneantur reſstituere filiis prioris matrimonij nubentibus, vſsumfructum, quem habent in bonis quæ propter ſsecundas nuptias reſseruari debent: an vero vſsque ad mortem illo fruantur? melius quàm adhuc
explicatur: & dubia Alphonſsi Azeuedo opinio redditur certa.
-
51 Quatuor fundamenta in quæſstione ſsuperiori expenduntur in fauorem parentum, & num. ſsequent.
-
52 Diſspoſsitio noua & correctoria non extenditur.
-
53 Lex vbi enumerat aliquem caſsum ſspecificè, non licet
illam ad alios caſsus extendere; ſsed illi cenſsentur ſsub
diſspoſsitione iuris communis remanere.
-
54 Legum correctio euitanda eſst, & lex quæ deuiat à
iure communi, reſstringenda eſst, vt quanto minus
fieri poſsſsit recedatur à iure communi.
-
55 Lex noua in dubio non præſsumitur corrigere velle legem antiquam.
-
56 Renuntiatio filiæ iurata, vtrùm extendatur ad bona,
quæ acquiruntur filiis prioris matrimonij in pœnam
ſsecundarum nuptiarum.
-
57 Filia statuto excluſsa, odio ſsecundarum nuptiarum, quando ſsuccedat.
-
58 Filia prioris matrimonij acceptando legatum factum à
parente cum onere plus non petendi, an poſsſsit petere
lucrum, quod ſsibi à lege reſeruatũreſeruatum eſst per tranſsitum
parentum ad ſsecundas nuptias, vbi in terminis expenditur conſsilium Petri Surdi. & ad filium in
Tertio bonorum, cum tali onere melioratum, nouè
infertur.
-
59 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias vtrum teneatur
reſseruare filiis prioris matrimonij quartam partem,
quam habuit ex bonis mariti diuitis, quia pauper
erat.
-
60 Filius poſstquam ſsucceſsſsit patri, ſsi inſstituta matre in
legitima, reliquerit in teſstamento tertiam partem bonorum ſsuorum alicui fratri, & poſstea frater iſste ab
inteſstato decedat, & mater illi ſsuccedat, vtrum illam
tertiam partem, in qua frater primò defuncto fratri
ſsucceſsſsit, teneatur mater, quæ ſsecundò nupſsit, aliis
fratribus prædictorum, tanquam ex paterna ſsubſstantia prouenientem reſseruare; pleniùs quàm adhuc
explicatur, & num. ſsequentibus.
-
61 Dictio, ex, cauſsam proximam, & immediatam de
notat.
-
62 In fauorem matris duo iura ponderata.
-
63 Renuncians cum iuramento ſsucceſsſsioni patris, vel matris, non excluditur à ſsucceſsſsione fratris, nec cenſsetur illi renunciaſsſse, tametſsi frater parentibus ſsucceſsſserit, & illorum bona poſsſsideat.
-
64 Hæreditas poſstquam eſst adita, efficitur proprium patrimonium adeuntis, nec dicitur amplius hæreditas,
id quod latiùs declaratur remiſsſsiuè.
-
65 Leges, quæ propter tranſsitum ad ſsecundas nuptias,
mulierem priuant proprietate eorum bonorum, quæ
habuit à priori marito, vel à filiis ex paternis bonis, pœnales ſsunt, & odioſsæ, ac per conſsequens
ftrictam admittunt interpretationem, & reſstringi debent.
-
66 Pro reſsolutione quæſstionis propoſsitæ ſsupra num. 60. Cornei conſs. 286. col. 2. lib. 1. expenditur. & verba
illius referuntur.
-
67 Alphonſsum de Azeuedo in quæſstione ſsuperiori lapſsum
euidenter nouèque adnotandum ab Authore.
-
68 Baldi doctrinam, Authoris reſsolutioni contrariam
videri.
-
69 Sed illi optimè ſsatisfactum, conſstitutumque, in materia pœnali cauſsam immediatam attendendam, &
non mediatam.
-
70 Pater, & mater ſsi in vita dotauerint aliquam filiam
communem, & hæc ſsine deſscendentibus mortua ſsit,
mortua iam matre, & ſsic ſsolus pater eidem ſsucceſsſserit, qui ante, vel poſst ſsucceſsſsionem, ſsecundas contraxit nuptias, & in Tertio, & Quinto bonorum ſsuorum meliorauit vnum ex filiis, prioris, ſsiue ſsecundi
matrimonij: vtrùm Tertium, & Quintum deduci
poſsſsit ex bonis habitis à filia: an verò ex reliquis bonis tantum parentis deducendum ſsit: vbi Alphonſsi
de Azeuedo opinio nouè taxatur & contraria concludenti ratione comprobatur.
-
71 Tertium bonorum ſsuorum ſsi filius alicui reliquerit,
vtrùm illud deduci debeat de portionibus fratrum
prioris matrimonij, quæ filio reſseruari debent, ſsi pater ſsecundò nupſserit.
-
72 Conceſsſsio, ſsiue diſspoſsitio taxatiuè concepta in fauorem
alicuius, & filiorum eius, vtrùm intelligatur tantum
de filiis exiſstentibus ex primo matrimonio, vt vel
conceſsſsio extinguatur filiis ex illo matrimonio finitis,
vel pater non poſsſsit in fauorem filiorum ſsecundi matrimonij diſspoſsitione, vel conceſsſsione vti, & de hac re,
& multis ad propoſsitum neceſsſsariis commendatur
Menoch. in conſs. 40. & Petrus Surdus, in conſs. 72.
lib. 1.
-
73 Teſstator ſsi legauerit alicui centum ſsi non habuerit, vel
non habendo filios, & ſsi eos habuerit, ducenta; Vtrùm videatur ſsentire de filiis etiam ſsecundi matrimonij.
-
74 Etſsi ſsimpliciter filiis alicuius legatum factum ſsit, an
intelligi debeat, tam de filiis ſsecundi, quàm primi
matrimonij.
-
75 Vſsusfructus legatum vxori ſsimpliciter relictum, an secundæ vxori debeatur; & de contrarietate Bald.
& Alexand.
-
76 Borgnini Caualcani opinio in quæſstione ſsuperiori traditur.
-
77 Didaci Couarruuiæ, & aliorum ſsententia contraria refertur & probatur.
-
78 Mulier, quæ poſst mortem mariti luxuriosè, & parum pudicè viuit, vtrùm incurrat pœnas ſsecundò
nubentis, quoad reſseruationem proprietatis bonorum prouenientium ex ſsubſstantia mariti; & alia
ſsimilia.
-
79 Pater meliorare poteſst vnum ex filiis ſsuis quem vxor
elegerit, ſsiue dare facultatem vxori meliorandi filium, quem voluerit, & melioratio, ſsiue electio ab
vxore facta omnino ſseruanda eſst.
-
80 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias, facultatem
teſstandi ſsibi conceſsſsam à marito, ſsiue ius exequendi
teſstamentum, aut eligendi ad maioratum, aut meliorationem, non amittit.
-
81 Secus tamen ſsi poſst mortem mariti luxuriosè, & parum pudicè viuat.
-
82 Mulierem poſst mortem mariti luxurioſse viuentem, variis pœnis à iure affectam fuiſsſse, multiſsque iam acquiſsitis ob impudicitiam priuari; de quibus latiſsſsimè
actum in mille locis remiſsſsiuè proponitur.
-
83 Maritus, vxori in teſstamento licentiam dare poteſst
impunè tranſseundi ad ſsecundas nuptias, & diſsponere, ne illa ſsecundò nubendo incidat in pœnam ſsecundarum nuptiarum.
-
84 Filij inter viuos, vel in vltima voluntate, ſsicut pater,
prædictam licentiam dare poſsſsunt.
-
85 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias de voluntate expreſsſsa, ſsiue tacita mariti defuncti, vel è contra ma|ritus, euitat pœnas ſsecundarum nuptiarum, & numeris ſsequentibus.
-
86 Mulier ſsecundò nubendo infert iniuriam priori marito, cuius anima nuptiis repetitis contriſstatur.
-
87 Mulierem nuptias repetentem tria negligere, videlicet
Deum, defuncti memoriam, & dilectionem filiorum.
-
88 D. Franciſsci Sarmienti contra communem, opinio noua
relata.
-
89 Bertrandum, & Ripam, ſsuperiorem ſsententiam contra
communem tentaſsſse prius, ultra Sarmientum ab
Authore adnotatum.
-
90 A communi ſsententia recedendum non eſsſse.
-
91 Præcipuum fundamentum adducitur, quod D. Franciſscus Sarmientus contra communem ponderauit.
-
92 Et adhuc militare rationem communem demonſstratur;
& ad illud nouè & verè reſspondetur.
-
93 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias de voluntate filiorum primi matrimonij, euitat pœnas ſsecundarum
nuptiarum; & magis diſstinctè infr. num. 110.
-
94 Conſsenſsus filiorum tacitus, idem operatur, quod expreſsſsus in hac materia.
-
95 Et communis ratio refertur.
-
96 Domini Franciſsici Sarmienti contra communem opinio
adducitur.
-
97 Et ad rationes, & fundamenta illius nouè, & ſsubtiliter reſspondetur.
-
98 Filij ſsecundis nuptiis parentum, ex multis videntur
tacitè conſsentire, & plures coniecturæ adductæ
remiſsſsiuè.
-
99 Filij ſsi præſsentes ſsint, dum ſsecundum contrahitur matrimonium, & nihil dicant, conſsentire cenſsentur, &
ratificare ſsecundas nuptias, vt beneficio legum de
ſsecundis nuptiis vti non poſsſsint, ex ſsententia Grati,
& aliorum.
-
100 Præſsentiam ſsolam filiorum non inducere ratificationem ſsecundarum nuptiarum parentum, cum Ioanne
de Garronib. & aliis defenditur; & vide infr.
num. 114.
-
101 Præſsens, & tacens tunc videtur conſsentire actui, qui
geritur, quoties ille reſspicit merum fauorem, & commodum tacentis.
-
102 Præſsens, & tacens in actu ſsibi præiudiciali non videtur conſsentire, ſsed potius diſsſsentire.
-
103 Præſsens actui, ex quo iniuria ſsibi irrogatur conſsentire
non videtur, ſsed potius diſsſsentire.
-
104 Præſsens, & tacens nunquam videtur conſsentire, quoties debet reuerentiam actum facienti, ſsed potius
præſsumitur propter metum reuerentialem tacuiſsſse.
-
105 Præſsens & tacens, qui non potuit impedire, ne actus,
qui gerebatur fieret, conſsentire non videtur, nec
etiam ſsi actum impedire potuit, ex ſsententia Baldi,
quæ probatur.
-
106 Præſsens, & tacens ſsibi non præiudicat, quando ſscit ius
ſsuum durare.
-
107 Præſsens, & tacens, an & quando videatur conſsentire,
vel diſsſsentire actui coram ſse geſsto, remiſsſsiuè, plena
tamen manu ab aliis tractatum proponitur.
-
108 Pro reſsolutione, & perfecta declaratione quæſstonis
propoſsitæ ſsuprà num. 99. & conſsultationum Grati, &
aliorum, nonnullos caſsus diſstinguendos eſsſse, pleniùs
& diſstinctè magis quàm adhuc ex ſentẽtiaſententia Authoris.
-
109 Menoch. conſsil. 237. lib. 3. commendatum in hac materia, & illi plura addita per Authorem numeris
ſsequentibus.
-
110 Matri tranſseunti ad ſsecundas nuptias, ſsi filij ætate
maiores expreſssè conſsenſserunt, remittendo ei expreſssè omnem iniuriam, vel omne ius ſsuum, mater ſsecundo nubendo nihil amittit, ſsed retinet proprietatem,
quam morte mariti, vel filij iam acquiſsierat.
-
111 Et quid ſsi matrimonio ſsimpliciter, expreſssè tamen
conſsentiunt, ſsed non renuntiant expreſssè iuri à lege
ſsibi tributo.
-
112 Matri ſsecundo nubenti vtrùm proſsit conſsenſsus filij
pupilli, vel minoris, tutoris authoritate adhibita, & cauſsa legitima interueniente: & quid ſsi cauſsa legitima non interueniat.
-
113 Andreæ Gaill. reſsolutio declarata.
-
114 Mulier ſsi contrahat ſsecundas nuptias filiis præſsentibus, & tacentibus, nec expreſssè, aut aliter conſsentientibus, vtrùm ex ſsola præſsentia excuſsetur à pœnis ſsecundarum nuptiarum.
-
115 Dominum Franciſscum Sarmientum, ratione quadam
impugnantem communem, lapſsum fuiſsſse, nouè detectum ab Authore.
-
116 Mulier tranſsiens ad ſsecundas nuptias euitat pœnas
ſsecundò nubentium, ſsi filij ætate maiores præſsentes
fuerint dum contrahebatur ſsecundum matrimonium,
& quamuis expreſssè non conſsenſserint, aut iura ſsua
remiſserint: actu tamen aliquo poſsitiuo exteriori vltra præſsentiam, ſsuum conſsenſsum oſstenderint.
-
117 Voluntas ex facto, æquè declaratur ac ex verbis.
-
118 Voluntas melius, ac expeditiùs datur intelligi rebus
ipſsis, ſseu factis, quàm verbis;
-
119 Cùm facta effectium ipſsum oſstendant: verba verò aliquando contra voluntatem proferentis ſsint.
-
120 Præſsens, & tacens etiam in merè præiudicialibus conſsentire videtur, quoties vltra præſsentiam, ex parte
ipſsius poſsitiuus actus exterior interuenit.
-
121 Præſsentia inter coniunctos habetur pro conſsenſsu, quando coniunctus vltra præſsentiam aliquid faceret, quod
conſsenſsum argueret.
-
122 Filij præſsentes, qui nec expreſssè, nec tacitè cõſenſeruntconſenſerunt,
dum ſsecundæ contrahebantur nuptiæ per parentes,
poſstmodùm tamen expreſssè, aut tacite ratificarunt
illas, ſsic amittunt beneficium legis, ac ſsi à principio
ſsecundo matrimonio conſsenſsum adhibuiſsſsent.
-
123 Quoad effectum huius materiæ paria eſsſse, filios ab
initio expreſssè conſsentire, vel approbare ſsecundas
nuptias, vel ex poſst facto ratificare illas.
-
124 Ratificationem non ſsolum expreſsſsam, ſsed etiam tacitam filiis præiudicare; & tacitæ ratificationis plura
exempla adducta, remiſsſsiuè.
-
125 Facta fortiorem ratiſsicationem inducunt quàm verba.
-
126 Filij abſsentes tempore, quo ſsecunda contrahebantur
nuptiæ ſsi poſstmodùm expreſsè, vel tacitè ratificent
illas, beneficium legis amittunt.
-
127 Vxor ſsecundò nubendo non amittit vſsumfructum bonorum mariti ſsimpliciter ſsibi relictum.
-
128 Vxor tranſsiens ad ſsecundas nuptias, non amittit vſsumfructum non ſsimpliciter, ſsed donec, quandiu, &
quouſsque ipſsa vixerit, ſsibi relictum.
-
129 Legatum vſsusfructus omnium bonorum vxori relictum, ſsub conditione, ſsi caſstè & honeſstè vixerit; an perdatur per ſsecundas nuptias, vbi duæ communes contrariæ referuntur; earum concordia reiicitur, & Bartoli ſsententia probatur.
-
130 Vxor vſsufructuaria bonorum mariti relicta, donec
quouſsque & quandiu caſstè, & honeſstè vixerit, &
non nupſserit, aut vitam vidualem ſseruauerit, an per
tranſsitum ad ſsecundas nuptias vſsumfructum perceptum teneatur reſstituere, & à quo tempore fructus
percipiens non faciat eos ſsuos remiſsſsiuè, plenè tamen
& diſstinctè tractatum.
VSumfructum alium e
ſsſse cau
ſsalem, alium formalem,
ſsuperiori capite plenè demon
ſstrauimus. Nunc
vero vlterius con
ſstituendum e
ſst, alium e
ſsſse Conuentionalem, alium vero Legalem v
ſsumfructum, id quod
*
ex antiquioribus agnouerunt expre
ſssè Guillelmus de
Cuneo, Baldus, Angelus, in
l. 1. §. ſsi vſsusfructus ff. ad l.
falcidiam. Gozadinus
in conſs. 94. num. 37. quos
ſsequuti
ſsunt communem opinionem profitentes, & nonnullis
iuribus comprobantes, Paulus de Montepico, in
l. Titia
cum teſstamento. §. Titia cum nuberet. quæſst. 58. ff. de legatis
2. Arias Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis. num. 68.
Antonius Gomezius
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus. num. 1. in finalibus verbis. Ludouicus Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 27. num. 11. Ioannes Gar|
ſsia.
de expenſsis & melioration cap. 11. num. 1. verſs. quod
quidem de vſsufructuario dato. & num. 7. Florianus de
ſsancto Petro.
in rubrica ff. de vſsufructu, & quemadmodum quis vtatur. num. 4. vbi
num. 6. materiam v
ſsusfru
*ctus tractaturus, præmittit, quòd v
ſsusfructus alius iuris
e
ſst, & alius facti: & ad id probandum tres leges expendit, quæ re vera, vt vltra alios animaduerto, nullo
*
modo præfatam di
ſstinctionem probare po
ſsſsunt. Nam
in primis ex
l. ſspecies. ff. de auro & argento legato, ad propo
ſsitum nihil congruè deduci pote
ſst, vtpote cùm Scæuola Iurecon
ſsultus dumtaxat dixerit, in ca
ſsu
ſsibi con
ſsulto, & in illa lege propo
ſsito, proprietatem legatam
videri, addito onere fideicommi
ſsſsi non tantum v
ſsumfructum, nec verbum aliquod adiecerit, quod præfatæ
v
ſsusfructus diui
ſsioni conuenire po
ſsſsit. Deinde in
l. vſsusfructus. 26. ff. de ſstipulatione ſseruorum, tantum docet Iurecon
ſsultus Paulus,
ſseruum hæreditarium inutiliter
v
ſsumfructum
ſstipulari, legari autem ei v
ſsumfructum
po
ſsſse: & reddit di
ſscriminis rationem elegantem, ex qua
etiam nihil deduci valet, quo po
ſsſsit probari illius textus
inductio. Denique in
l. legatum 10. ff. de capitis diminutione, dum
ſscribitur:
Quia tale legatum in facto potius
quam in iure conſsiſstit: quæ verba videantur aliquo modo induci po
ſsſse, aut prædictum a
ſsſsumptum probare:
non tractabatur de v
ſsufructu,
ſsiue v
ſsusfructus legato,
ſsed de legato annuo,
ſsiue in annos
ſsingulos, aut men
ſses
relicto, quod quidem legatarij morte intercidit, capitis tamen diminutione interueniente perseuerat, vt
ibi dicitur. Quamuis autem legatum in annos
ſsingulos
*
relictum, v
ſsusfructus legato
ſsimile
ſsit in eo, quod vtrumque legatum finitur morte legatarij: tamen non
*
e
ſst idem, quod legatum v
ſsusfructus, alias non diceretur
ſsimile e
ſsſse, in
l. in ſsingulos, 8. cum ſsimilibus. ff. de annuis*
legatis. & in aliis pleri
ſsque di
ſsſsimile e
ſst à legato v
ſsusfructus, ac primum in eo, quod v
ſsusfructus capitis diminutione finitur. §.
finitur, cum vulgatis,
Inſstitut. de
vſsufructu. Sed legatum annuum capitis diminutione
per
ſseuerat, vti in
dicta l. legatum, ſscriptum e
ſst,
ſsecundo,
tertio, quarto, quinto, ac
ſsexto; in aliis di
ſsſsimile e
ſst,
quæ inferius
ſsuo loco dicemus, & eruditè conge
ſsſsit in
vnum Iacobus Cuiacius, in
recitationibus ſsolemnibus ad
libros Digeſstorum ad l. in ſsingulos, per totam legem, ff. de
annuis legatis. verius igitur e
ſst aduer
ſsus Florianum, v
ſsumfructum omnem iuris e
ſsſse,
ſsiue à iure con
ſstitutum
fui
ſsſse, vt colligi pote
ſst ex §.
1. & ſsequentibus. Inſstitut. de*
vſsufructu; & modis omnibus, quibus v
ſsusfructus incipit, & con
ſstituitur, progreditur, & durat, atque finitur,
quos à iure ip
ſso con
ſstitutos fui
ſsſse nullus vnquam negauit: enimuerò id ex ei
ſsdem iuribus apertè colligitur.
Differentia autem dumtaxat con
ſsi
ſstit in hoc, quòd
v
ſsusfructus, quem Conuentionalem vocant Doctores,
con
ſstituitur à iure certis modis inter viuos, vel in vltima voluntate, facto tamen hominis interueniente
ſsimul,
quod ad con
ſstitutionem nece
ſsſsarium e
ſst. Alter verò
v
ſsusfructus, quem Legalem nominarunt Scribentes,
ſsola legis di
ſspo
ſsitione, & voluntate, ab
ſsque facto aliquo
hominis inducitur: quod euidentius con
ſstabit redeundo ad ea, quæ
ſsuperius incæpimus in
initio huius capitis,
*
quatenus dicebamus v
ſsumfructum, alium Conuentionalem e
ſsſse, alium Legalem. V
ſsusfructus conuentionalis e
ſst ille, qui
ſsumit initium ex hominis di
ſspo
ſsitione, &
con
ſstitutione facta inter viuos, vel in vltima voluntate:
à iure tamen ip
ſso originem, & con
ſstitutionem trahit,
id quod contingit, quoties fundi, vel alterius rei dominus, in eo v
ſsumfructum alteri concedit, & nudam proprietatem penes
ſse retinet, vt colligitur expre
ſssè ex
l. 3.
cum ſsequentibus. ff. de vſsufructu. & § 1. Inſstitut. eodem tit.
L. regia 20. tit. 31. p. 3. & ita intelligunt omnes Authores
ſsuprà in principio præcitati. Legalis v
ſsusfructus dicitur
ille, qui iuris pote
ſstate, & di
ſspo
ſsitione inducitur, &
ab
ſsque aliquo facto
ſseu di
ſspo
ſsitione hominis defertur,
vt anteà dixi. De quo duplex exemplum; primum, in
coniuge tran
ſseunte ad
ſsecundas nuptias,
ſsecundum in
patre bonorum aduentitiorum filij legitimo admini
ſstratore, & v
ſsufructuario; proponit Antonius Gomezius
dict. cap. 15. de ſseruitutibus, num. 1. in fine. licèt po
ſsſsit etiam
legalis hic v
ſsusfructus, appellari Formalis, habito re
ſspectu ad proprietatem, quæ e
ſst penes filios, vel ei
ſsdem
filiis re
ſseruari debet: vt
cap. ſsequenti, in initio, adnotabimus: vbi de
ſsecundo exemplo agendum e
ſst. &
ſsic hunc
v
ſsumfructum formalem nuncupauit Ioannes de Monte
Sperello,
in conſs. 97. num. 9. lib. 1. Nunc verò de primo
exemplo tractabitur, & pro ab
ſsoluta, & clara eius explicatione con
ſstituendum e
ſst in primis: quòd mulier
*
tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias, liberis extantibus, tenetur
re
ſseruare filiis prioris matrimonij non
ſsolum omnia
bona, quæ habuit à priori marito, titulo quocunque
lucratiuo,
ſsed etiam quicquid per
ſsucce
ſsſsionem ab inte
ſstato filiorum primi matrimonij con
ſsequuta e
ſst,
ſsolo
v
ſsufructu i
ſstorum bonorum penes ip
ſsam remanente, per
textum in
l. fœminæ. C. de ſsecundis nuptiis. in §. illud. l.
generaliter, l. hac edictali. authent. in donatione eodem tit.
textus in §. ſsi vero expectet. in authent. de nuptiis. & in
l. mater. C. ad Senatuſsconſsultum Tertyllianum textus
in §. proſspeximus in authent. de non eligend. ſsecund. nubent.
mulier. textus in §. ſsed quod ſsancitum. & in §. venient in
in authent. de nuptiis. l. 1. tit. 6. lib. 3. fori. l. 26. tit. 13. part. 5.
& po
ſst glo
ſsſsas, & ordinarios in dictis iuribus, ex communi omnium
ſsententia
ſsic adnotarunt Decius, in
conſs.
87. num. 3. incipit
Pro reſsolutione. Capra.
in conſs. 46. n. 5.
Ruinus
in conſs. 113. in fine vol. 2. Rolandus
in conſs. 95.
num. 8. volum. 1. & in conſs. 81. num. 2. & 5. volum. 3. Iacobus Mendellus de Alba.
in conſs. 349. in princ. lib. 2. Afflictis,
deciſs. 75. Ioannes Cephalus,
in conſs. 288. num. 2. &
ſsequentibus. lib. 2. Iacobus Menochius,
in conſs. 237. num. 7.
lib. 3. Franci
ſscus Bur
ſsatus,
in conſs. 12. à principio. lib. 1.
Hyppolitus Riminaldus,
in conſs. 251. in fine. lib. 2. Antonius Gomez, in
l. 15. Tauri. in princ. Ioannes Gutierrez, (qui nullum ex prædictis refert)
practicarum. lib. 2.
quæſst. 95. num. 2. & lib. 3. quæſst. 43. num. 23. Andreas Gaill.
practic. obſseru. lib. 2. obſs. 98. n. 1. Ioachimus Min
ſsingerus.
ſsingularum obſseruationum centuria 5. obſseruat. 24. num. 1.
Proprietatem verò, quam amittit mulier
ſsecundò nu
*bendo, ita tenetur re
ſseruare filiis prioris matrimonij
ſsuper
ſstitibus, vt non po
ſsſsit illam alienare, nec vllo modo
in
fraudẽfraudem, aut præiudicium filiorum di
ſsponere de
ſsimilibus bonis ex paterna
ſsub
ſstantia prouenientibus, quæ
re
ſseruari debent. textus e
ſst in
dict. l. fœminæ, & in dictis
iuribus. & in
dict. l. 26. part. & tradunt omnes Doctores,
quos nunc retuleram. Bertachinus in
repertorio, 3. Part.
lit. V. verbo, Vxor ſsecundò nubit. verſs. finali. Pinellus
2. p.
leg. 1. C. de bonis maternis num. 37. & in
l. vltima, num. 2.
eodem tit. Decius
dict. conſs. 87. num. 3. Boërius,
deciſs. 185.
in princ. 1. part. Diony
ſsius Pontanus
conſsuet. Bleſsenſs. tit. 1.
art. 9. Sed cum filij prioris matrimonij non exi
ſstunt,
*
mulier
ſsecundò nubendo non perdit ea, quæ titulo lucratiuo habuit à priori marito, vel ex
ſsucce
ſsſsione filiorum ex
ſsub
ſstantia illius: ce
ſsſsante ratione dictorum iurium, textus e
ſst in
dict. l. fœminæ. in fine, C. de ſsecundis
nupti is. & in
authent. de nuptiis, §. ſsi vero expectet. Alex.
in conſs. 111. in princ. vol. 2. Min
ſsingerus.
dicta obſseru. 24.
num. 6. & pro certo tradunt alij
ſsuperius præcitati; atque
ita fui
ſsſse indicatum in con
ſsilio Neapolitano, te
ſstatur
Afflictis,
deciſs. 61. num. 6. & con
ſsequenter in v
ſsufructu,
& proprietate pleno iure
ſsuccedit, vt cum communi,
contra aliam communem noui
ſsſsimè defendit,
ſsic tenendum dicit, & rationem reddit Cæuallos,
practicarum
quæſstionum, ſsiue
communium contra communes quæſst. 671.
fol. mihi 267. vol. 2. & vltra eum, Ioannes Franci
ſscus de
Ponte.
in conſs. 19. num. 64. lib. 1. Tellus etiam Fernan
*dez. in
l. 6. Tauri. num. 19. perdit tamen illa, cum nepotes ex filiis exi
ſstunt, licèt ip
ſsi filij deficiant; nam pœna
ſsupradicta, coniugi ad
ſsecundas nuptias tran
ſseunti impo
ſsita, & fauore filiorum introducta, ad nepotes quoque,
ſsine in fauorem illorum dirigitur, &
ſstatutum in
hac materia in parentibus, habet quoque locum in auo,
& auia, & cæteris a
ſscendentibus, e
ſst enim eadem ratio nepotum, & filiorum, aut parentum, & a
ſscenden|
tium, &
ſsic debet idem ius ob
ſseruari ex textu in
dict. l.
fœminæ. §. Illud. in verſs. Nullam. l. generaliter. l. in quibus,
l. hac edictali, & in authen. lucrum. C. de ſsecundis nuptiis.
& in
ſspecie
ſsic
ſscribunt Ripa in
dicta l. fœminæ. num. 10
Bertrandus
in conſs. 92. in princ. num. 5. & in
conſsil. 166.
in princ. num. 2. vol. 1. Antonius Gabriel.
communium
concluſsionum titulo de ſsecundis nuptiis. concluſs. 1. num. 8.
Min
ſsingerus
centuria 5. obſseruat. 24. num. 4. Tellus Fernandez in
l. 6. Tauri. num. 20. Bur
ſsatus
dict. conſs. 12. n. 9.
lib. 1. Michaël Gra
ſsſsus,
receptarum ſsententiarum §. ſsucceſsſsio ab inteſstato. quæſst. 17. num. 8. Menochius
in conſs. 155.
num. 22. lib. 2. quod tamen qualiter, & re
ſspectu quorum
*
bonorũbonorum intelligi debeat, declarat Magi
ſstraliter eruditi
ſsſsimus Gregorius Lopez, in
dict. l. 26. part. 5. tit. 13. verbo,
Fincan a ſsus hijos. Et eo non relato Ioannes de Matienço.
in
l. 3. tit. 1. gloſs. 2. num. 45. lib. 5. nouæ recopilationis. Alphon
ſsus de Azeuedo in
l. 4. eodem tit. & lib. num. 58. videndus etiam in
l. 6. tit. 9. lib. 5. num. 2.
Ex his apparet,
ſsuperiùs dicta procedere non
ſsolum
*
in vxore, verum etiam in marito; & con
ſsequenter, quod
maritus tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias, tenetur re
ſseruare
proprietatem bonorum filiis prioris matrimonij, in
quibus ca
ſsibus vxor re
ſseruare tenetur; & di
ſspo
ſsitum in
vxore in hac materia, habet quoque locum in marito,
idque ex identitate rationis, per textum in
dict. §. ſsi
vero expectet, in authent. de nuptiis, ibi:
Et hæc communis mulieris, & viri mulcta ſsit poſsita. l. generaliter. C. de
ſsecundis nuptiis. gloſs. dict. l. fœminæ. §. illud. verbo
poſsſseſsſsio.
Bartolus
ibidem. & Baldus.
num. 3. idem Baldus, Boërius,
Paulus, Pari
ſsius, Oldradus, Decius, Capra, Socinus
ſsenior, & Cæpola, in locis relatis ab Andrea Gaill, qui
communem
ſsententiam profitetur.
lib. 2. dict. obſseru. 98.
num. 3. Gomez Arias.
num. 25. & Tellus Fernandez.
n. 1.
in dict. L. 15. Tauri. Villalobos, Antonius Gabriel. Alfanus, & Alciatus, quos cum communi conge
ſsſsit in
vnum Bur
ſsatus
dict. conſs. 12. num. 1. in fine. Rolandus optimè probans,
in conſs. 95. à num. 8. vſsque ad num. 14. &
num. 44. & 50. lib. 1. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia, in
conſs. 51. num. 13. lib. 1. Ioannes Cephalus
in conſs. 561. n. 1.
& n. 6. lib. 4. & de iure huius regni expre
ſssè cauetur in
dict. l. 15. Tauri. quæ hodie e
ſst
L. 4. tit. 1. lib. 5. nouæ collectionis.
Apparet etiam, conclu
ſsionem in initio propo
ſsitam
*
ſsic intelligendam fore, vt
ſscilicet mulier, vel maritus
tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias, priuetur proprietate bonorum paternorum, vel maternorum, quæ
ſsibi prouenerunt per mortem filij;
ſsiue mulier, aut maritus trans
ſsierit ad
ſsecunda vota ante
ſsucce
ſsſsionem, vel po
ſst:
ſsic
po
ſst Socinum, Aretinum, Ruinum & alios, re
ſsoluit
Rolandus,
dict. conſs. 95. num. 10. lib. 1. po
ſst Boërium, &
alios plures, Gaill.
dict. obſseruat. 98. num. 7. in fine. Iacobus Mandellus de Alba.
in conſs. 346. num. 2. lib. 1. Afflictis
deciſs. 75. num. 4. Palacios Rubios, in
l. 14. Tauri. n. 9.
& in l. 15. eodem num. vbi Didacus del Ca
ſstillo,
in princ.
verſs. item ſsi quis. & Cifuentes melius di
ſstinguens,
n. 2.
Alphon
ſsus de Azeuedo, in
l. 4. tit. 1. lib. 5. nouæ recopilationis num. 27. & 28. Et quamuis pœnæ impo
ſsitæ
ſse
*cundò nubenti, in odium
ſsecundarum nuptiarum, de
Iure Canonico
ſsint
ſsublatæ; per textum in
cap. penult.
& in cap. finali, de ſsecundis nuptiis. & latè comprobat
Antonius Gabriel.
Communium concluſsionum titulo de
ſsecundis nuptiis. concluſs. 5. Rolandus,
dict. conſs. 95. num. 6.
vol. 1. Ioannes de Matienço. in
l. 3. tit. 1. gloſs. 1. & ſseqq.
lib. 5. nouæ recopilationis. Et Alphon
ſsus de Azeuedo.
ibi.
num. 1. Afflictis.
deciſs. 75. in principio. Pœnæ tamen, quæ
in fauorem filiorum primi matrimonij apponuntur, &
re
ſseruationem proprietatis prædictum bonorum inducunt, correctæ non
ſsunt: vt docent Innocentius, in
dict. cap. finali. per totum. Antonius de Butrio.
num. 2. &
communiter Doctores. Antonius Gabriel
vbi ſsuprà.
Couarruuias.
in 4. 2. part. cap. 3. §. 9. num. 4. & ſseqq. Rolandus
vbi ſsuprà, num. 14. Andreas Gaill.
dict. obſseru. 98.
num. 8. Ioannes Gutierrez.
practicarum lib. 2. quæſst. 45.
num. 5. & in
repetitione leg. Nemo poteſst. ff. de legat. 1. num. 20. Matienço.
vbi ſsupr. gloſs. 2. num. 2. Ceruantes in
dict. l. 15. Tauri, in princ. Ioannes Franci
ſscus de Ponte,
conſs. 19. num. 62. & 63. & noui
ſsſsimè cum hac communi
contra aliam communem defendit Cæuallos
practicarum quæſst. ſsiue communium contra communes. quæſst. 742.
vol. 2. fol. 429.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quòd
*
circa ea, quæ
ſsuperius dicta
ſsunt à
num. 9. & materiam
dict. l. fœminæ, C. de ſsecundis nuptiis. tot
ſsolent dubia
proponi, quæ
ſstionè
ſsque excitari, vt infinitus ferè
ſsit illarum numerus, nihilominus
tamẽtamen, di
ſstinctè & plenè omnibus
ſsatisfieri po
ſsſse,
ſsi Authores plures, qui in vnum à
me conge
ſsti
ſsunt, atque non mediocri labore euoluti, attentè & originaliter
prælegãturprælegantur. Sunt igitur de hac materia omninò videndi, Antonius Gabriel.
comm. concluſs.
tit. de ſsecundis nuptiis, concl. 1. & ſsequentibus. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetud. Burgundiæ rub. 6. Des enfans, §. 1. Boërius,
deciſs. 185. per totam 186. 187. & 199. & deciſs. 200. 201.
& 203. 1. part. Lati
ſsſsime Ioannes de Garronibus,
in repetit. rubr. l. 1. auth. eiſsdem pœnis, & auth. ex teſstamento,
C. de ſsecundis nuptiis; quæ habentur Repetitionum Iuris
Ciuilis,
vol. 7. fol. mihi 534. vſsque ad 562. & ſsol. 567. vſsque
ad 577. optimè Ripa,
in repetit. dict. l. fœminæ. eod. vol.
fol. 562. Ioannes Nicolaus,
in repetit. l. generaliter, C. de
ſsecundis nuptiis, eod. vol. 7. fol. 577. & ibid. Stephanus
Bertrandus,
in repetit. l. hac edictali, C. eod. tit. & ſsub
eod. vol. 7. fol. 587. Guillelmus Benedictus,
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, &
vxorem nomine Adelaſsiam, deciſs. 5. à num. 80. cum ſseqq. & verbo,
qui cum alia
matrimonium contrahens, à num. 205. Viuius
comm. opinionum lit. M. concluſs. 5. per totam, fol. mihi.... lit. B.
à num. 13. vſsque ad num. 33. optime Rolandus,
in conſs. 95.
per totum lib. 1. &
in conſs. 81. per totum lib. 3. Menochius,
in conſs. 155. per totum lib. 2. & conſs. 237. per totum lib. 3.
Franci
ſscus Bur
ſsatus,
in conſs. 12. per totum, lib. 1. Tiberius
Decianus,
reſsp. 44. à princ. vol. 5. Iacobus Mandellus de
Alba,
in conſs. 349. per totum, lib. 2. Hippolitus Riminaldus,
in conſs. 569. per totum, lib. 4. & in conſs. 284. per totum,
lib. 3. Petrus Gregorius,
in Syntagmate Iuris part. 2. lib. 9.
cap. 26. per totum. Ioannes Gutierrez,
pact. lib. 2. q. 95.
& lib. 3. quæſst. 43. & in
repetit. l. nemo poteſst, ff. de legatis primo, à num. 17. cum ſsequentibus. Michaël Gra
ſsſsus,
receptar. ſsentent. §. ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 17. à n. 4.
& quæſst. 25. per totam, Iacobus Cancerius,
variar. reſsol.
cap. 5. à num. 19. cum ſsequentibus. noui
ſsſsimè Additio
ad
deciſsiones Gamæ, in addit. deciſs. 105. 1. part. & commendo Andream Gail, & Ioachimum Min
ſsingerum, quorum practicas ob
ſseruationes, eruditas multùm, & valde
*
vtiles exi
ſstimo; ilium,
practic. obſseruat. lib. 2. quæſst. 98. per
totam. i
ſstum,
eod. lib. Centuria 5. obſseruat. 24. per totam.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quòd et
ſsi
prædicta materia trita
ſsit, & multum tractata, vt patet
*
lectori: non ab
ſsque vtilitate maxima futurum,
ſsi hoc
capite (breuiter tamen & di
ſstinctè,) eas quę
ſstiones proponamus, quæ in hac materia frequentius contingunt;
illud continuò ob
ſseruando, vt quæ ab aliis plenè re
ſsoluta
ſsint, non tran
ſscribamus: id enim à propo
ſsito no
ſstro valde alienum e
ſst,
ſsed ad eos nos remittendo: in
his duntaxat in
ſsi
ſstamus, quæ aut di
ſstinctè tradita non
ſsunt,
ſsiue ratione iuris accuratiùs perpen
ſsa procedere
non po
ſsſse arbitramur. Sic enim eueniet, vt lectori in
aliquibus profuturi
ſsimus, in aliis vero quærendi alibi,
& inueniendi nece
ſsſsitate eum excutiamus.
*
Primò igitur videndum e
ſst; quòd in hac materia quotidie dubitari contingit. Qualiter de iure communi &
regio, parentes
ſsecundò nubentes, filiis
ſsuccedant ab
inte
ſstato, atque ex te
ſstamento, & quæ teneantur re
ſseruare filiis prioris matrimonij ex his, quæ habuerunt ab
ei
ſsdem ab inte
ſstato, vel ex donatione, vel ex te
ſstamento; & qualiter di
ſstingui debeat inter bona, quæ filij habuerunt à patre, vel à matre, vel ab a
ſscendentibus, vel
aliunde quæ
ſsiuerunt; quam quæ
ſstionem tractarunt, &
plenè re
ſsoluunt Guillelmus Benedict.
in cap. Rainuntius,
de teſst. verbo, & vxorem nomine Adelaſsiam 5. num. 80. & | 81. vſsque ad num. 92. Boërius
deciſs. 185. num. 5. & 6. &
num. 17. & ſseqq. & deciſs. 190. & 192. Palatios Rubios
in
l. 15. Tauri, num. 9. Tellus Ferdinandez omnino videndus in
l. 6. Tauri, num. 17. 18. & ſseqq. Ioannes de Matienço in
l. 3. tit. 1. lib. 5. nouæ recopil. gloſs. 2. num. 15. &
41. & 42. Petrus Gregorius in
ſsyntagmate iuris 2. part.
lib. 9. cap. 26. num. 46. & 47. Ioannes Cephalus
in conſs.
288. num. 6. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 12. num. 2. lib. 1. &
in hac quae
ſstione, tria iura magi
ſstraliter di
ſstinxit Bartol.
*
in conſs. 54. in fin. lib. 1. &
ſsequutus e
ſst illum Menochius,
in conſs. 237. num. 11. lib. 3. & cùm exeant liberi diuer
ſsa
*rum nuptiarum, qui diuer
ſsas matres, aut patres diuer
ſsos
habuerunt, qualiter inter
ſse
ſsuccedant tradit Gra
ſsſsus
&
ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 17. num. 1. 2. & 3.
Secundò quæritur,
ſsi mater, vel pater, antequam tran
*
ſsiret ad
ſsecundas nuptias, alienauerit aliqua bona, habita ex priori matrimonio titulo lucratiuo, vel ex
ſsucce
ſsſsione alicuius filij ex
ſsub
ſstantia coniugis præmortui, &
po
ſstea
ſsecundò nup
ſserit, vtrùm filij prædicta bona, quæ
re
ſseruari debebant ex deci
ſsione dictorum iurium, po
ſsſsint á po
ſsſse
ſsſsoribus vendicare: de qua quæ
ſstione, quæ
frequenter occurrere pote
ſst. vide Antonium Gomez in
l. 15. Tauri, num. 5. verſsic. finali. & iunge illi, quæ in
ſsimili adnotarunt Ruinus
in conſs. 58. col. 2. lib. 5. Boërius
deciſs. 191. 1. part. deciſs. Peruſsin. 13. num. 18. verſs. Quintó & aliter re
ſspondetur.
Tertiò quæritur, vtrùm donata vxori contemplatione
*
mariti, & è contra, re
ſseruari debeant quoad proprietatem filiis prioris matrimonij,
ſsi
ſsecundae contrahantur
nuptiæ? Quam quæ
ſstionem (alios plures, qui ab ei
ſsdem
præcitantur, con
ſsulto prætermitto) tractant plene Palacios Rubios
num. 12. Ca
ſstillo
verſsic. veruntamen nota.
Antonius Gomez
num. 7. in l. 15. Tauri, Guillelmus Benedictus
in cap. Rainuntius de teſstam. verbo
qui cum alia
matrimonium contrahens, num. 198. verſsic. quod ſsane intelligatis. Menochius
in conſs. 155. num. 30. lib. 2. Michael
Gra
ſsſsus
dict. §. ſsucceſsſsio ab inteſstat. quæſst. 17. num. 2. Vincentius de Franchis
deciſs. 18. num. 7. 1. part. & his non
relatis, Alphon
ſsus de Azeuedo in
l. 4. tit. 1. num. 42.
lib. 5. nouæ recopilationis.
Quartò quæritur, vtrum mulier tran
ſsiens ad
ſsecunda
*
vota amittat lucrum à lege,
ſseu con
ſsuetudine coniugi
delatum, & an illud re
ſseruari debeat filiis prioris matrimonij? Quod po
ſst alios ibi relatos
abũdèabunde re
ſsoluunt Boërius
deciſs. 185. num. 7. Antonius Gabriel
de ſsecundis nuptiis, concl. 1. num. 15. Guillelmus Benedictus
dicto verbo
qui cum alia matrimonium contrahens, num. 205. & verbo
& vxorem nomine Adelaſsiam 5. num. 87. eleganter &
ſsubtiliter Arias Pinellus in
l. vlt. num. 1. & ſseqq. C. de
bonis maternis. Bur
ſsatus
in conſs. 12. num. 6. lib. 1. Ioannes
Gutierrez
pract. lib. 2. quæſst. 95. n. 12. & 14. & quæſst. 123.
num. 2. Matienço in
l. 6. tit. 9. lib. 5. gloſs. 2. num. 1. in fine,
& num. 3. Gra
ſsſsus
dict. §. ſsucceſsſsio ab inteſstato. quæſst. 17.
num. 5. Petrus de Barbo
ſsa, in
l. ſsi ab hoſstibus. § finali, n. 71.
in fine, & num. 72. fol. 139. ff. ſsoluto matrimonio.
Quintò quæritur, vtrùm filij prioris matrimonij ha
*beant partem in lucris habitis ex
ſsecundo matrimonio per patrem, aut matrem, quæ
ſsecundo nup
ſsit? Quæ
quidem nece
ſsſsaria e
ſst, & frequens quæ
ſstio, & omnes huius regni Authores intactam eam relinquunt:
ſsolus
Alphon
ſsus de Azeuedo tangit in
l. 9. tit. 9. lib. 5. nouæ
collectionis regiæ, num. 5. & nihil re
ſsoluit,
ſsed remittit
ſse
ad Boërium,
deciſs. 203. num. 2. vltra quem e
ſst videndus
Michaël Gra
ſsſsus
dict. §. ſsucceſsſsio ab inteſstato. quæſst. 17. n. 3.
verſs. in lucris vero habitis: vbi communem re
ſsolutionem tradit.
Sextò quæritur, vtrùm mulier, quæ filio
ſsuo impu
*beri pupillariter fuit
ſsub
ſstituta per maritum,
ſsecundò
nubendo teneatur re
ſseruare filiis prioris matrimonij
bona, quæ habuit ex
ſsub
ſstitutione; filio pupillo prædefuncto, &
ſsic ca
ſsu
ſsub
ſstitutione pupillaris eueniente?
In qua quæ
ſstione contrarij extant Baldus,
in conſs. 42. &
in conſs. 216. lib. 3. & Aretinus
in conſs. 40. vnde pro perfecta declaratione e
ſst videndus Emmanuël Co
ſsta, in
cap. ſsi pater, de teſstamentis in 6. 3. part. verbo.
Cenſsendum. vbi eruditè loquitur, & nonnullos ca
ſsus di
ſstinguit:
*
Et an ip
ſsa mater, quæ fecundò nup
ſsit, po
ſsſsit filiis
ſsuis
exemplariter
ſsub
ſstiuere? tradit Angulo,
ad leges meliorationum. l. 3. tit. 5. lib. 5. gloſs. 7. num. 6.
Septimò quæritur, vtrùm mulier tran
ſsiens ad
ſsecun
*das nuptias, teneatur re
ſseruare arrhas filiis prioris matrimonij, à quo proce
ſsſserunt: & in illis, vel in bonis, quæ
re
ſseruari debent prædictis filiis prioris matrimonij, an
ip
ſsa, vel maritus
ſsuper
ſstes po
ſsſsit
aliquẽaliquem ex illis meliorare,
vel ab
ſsque regia facultate
maioratũmaioratum in
ſstituere? de quibus
omnibus po
ſst Rodericum Suarez, Tellum Fernandez,
Couarruuiam & alios,
ſsunt videndi Ludouicus Molina,
de Hiſspanorum primogeniis. lib. 2 cap. 10. num. 59 & ſseqq.
Mieres
de maioratu. part. 1. quæſst. 54. Ioannes de Matienço.
in l. 3. tit. 1. gloſs. 2. num. 42. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 4. eiuſsd. titul. & lib. num. 4. vſsque ad num. 9. Menochius,
in conſs. 161. num. 8. lib. 2. Aluarus Vala
ſscus.
conſsultat. 16. per totam. Ioannes Gutierrez.
practicarum
lib. 2 quæſst. 18. & lib. 3. quæſst. 43. num. 24. & 25. Angulo
ad. leges meliorationum. l. 2. tit. 5. gloſs. 1. num. 11.
Octauò quæritur, vtrùm mulier tran
ſsiens ad
ſsecun
*das nuptias, po
ſsſsit relinquere plus filiis
ſsecundi matrimonij, quàm primi? In qua quæ
ſst. Scriptores no
ſstri
cõtrarijcontrarij nimis exi
ſstunt; nam partem affirmatiuam quòd
po
ſsſsit, tenuerunt Baldus in
l. 1. quæſst. 2. C. de inofficioſsis
dotibus, &
in conſs. 22. lib. 4. Decius
in conſs. 246. num. 3.
& in conſs. 557. Aimon. Craueta,
in conſs. 40. & conſs. 193.
num. 10. Tiberius Decianus,
reſsp. 35. num. 24. lib. 1. Guillelmus Benedictus, in
cap. Rainuntius, de teſstamentis.
verbo.
qui cum alia matrimonium contrahens. num. 80.
Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu mulieri relicto. n. 85.
Sed negatiuam, quòd non po
ſsſsit, tenent idem Baldus
ſsibi
contrarius,
in conſs. 161. lib. 1. Bertrandus,
l. hac edictali,
num. 44. C. de ſsecundis nuptiis. Boërius,
deciſs. 201. Antonius Gabriel,
tit. de ſsecundis nuptiis, concluſs. 4. num. 44.
Hyppolitus Riminaldus.
in conſs. 241. num. 38 lib. 2. Sed
pro vera re
ſsolutione, & vtriu
ſsque partis ratione, vide
omninò Antonium The
ſsaurum.
deciſs. Pedemont. 170.
per totam, vbi i
ſstam quæ
ſstionem plenius, ac elegantius
inuenies tractatam & re
ſsolutam, & multis modis declaratam & limitatam: idcircò in ea amplius in
ſsi
ſstere
nece
ſsſse non e
ſst.
Nonò quæritur, vtrùm mulier tran
ſsiens ad
ſsecundas
*
nuptias, amittat proprietatem donationis remuneratoriæ à marito
ſsibi factæ, teneatùrque re
ſseruare
illãillam filiis
prioris matrimonij? In qua non teneri; po
ſst alios multos
re
ſspondent Palatios Rubios
in repetit. rub. de donat, inter. § 50. num. 35. verſs. pro complemento. & in l. 14. Tauri,
num. 8. & Didacus del Ca
ſstillo.
ibi. num. 2. Couarru.
in
4. 2. p. c. 3. §. 3. n. 3. Antonius Gabriel,
de ſsecundis nuptiis,
concluſs. 2. num. 39. Baëça.
de non meliorandis dotis ratione
filiabus. c. 17. n. 5. fol. 119. Menoch.
in conſs. 155. à n. 6. lib. 2.
Alphon
ſsus de Azeuedo. in
l. 4. tit. 1. num. 23. lib. 5. nouæ
recopilat. Et ratio e
ſst, quia di
ſspo
ſsitio
dict. l. fœminæ, lo
*cum
ſsibi vindicare non pote
ſst, quando res peruenit ex
bonis mariti ad mulierem titulo onero
ſso, v.g. emptionis, permutationis, vel alio
ſsimili titulo: vt docuit Baldus. in
l. fœminæ, 2. lect. & in
authent. in donat, in fine.
C. de ſsecundis nuptiis. &
ſsequuntur Romanus, in
conſs.
219. Bertrand.
in conſs. 212. vol. 2. & alios referens Antonius Gabriel,
vbi ſsupra. num. 40. eruditè Menoch.
dict.
conſs. 155. à num. 6. vſsque ad num. 11. At donatio remune
*ratoria titulum onero
ſsum continere videtur, vt po
ſst
Tiraquellum, & alios fundat Menochius
vbi ſsuprà,
num. 8. Baëça.
de non meliorandis, cap. 17. num. 15. Tho
*mas Grammaticus,
conſs. ciuili 153. vbi probat, quòd
mulier tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias; non amittit legatum in remunerationem
ſseruitiorum, à marito
ſsibi
relictam; &
ſsic non tenetur re
ſseruare proprietatem
eius, filiis prioris matrimonij: Antonius Gabriel,
dict.
num. 40. Simon de Prætis videndus omninò
de interpretatione vlt. voluntatum. lib. 4. dubit. 10. num. 12. fol. 350.
Aliàs tamen
ſsi maritus relinquat aliquid vxori in te
ſsta
* |
mento, vel è contra vxor marito, vtrùm teneatur re
ſseruare illud filiis prioris matrimonij,
ſsi ad
ſsecundas conuolauerit nuptias? Optime & breuiter tractat, & re
ſsoluit de iure communi, & regio, Ioannes Gutierrez.
practicarum lib. 2. quæſst. 95. num. 4. per totum, cui iunge
Ioannem de Matienço.
in l. 3. tit. 1. gloſs. 2. num. 15. lib. 5.
nouæ recopilat. Et
ſsimiliter, vtrùm pater habens filios
*
ex primo matrimonio, po
ſsſsit
ſsecundæ vxori ex cau
ſsa
remunerationis, vltra Quintum donare? Di
ſsputat noui
ſsſsimè Cæuallos
practicarum quæſstionum; ſsiue communium contra communes. quæſst. 273. per totam. fol. 376. &
377. vbi latè agit, & dicit: hanc quæ
ſstionem
ſsæpè &
ſsæpi
ſsſsimè contingere de facto; & pluries de ea fui
ſsſse
interrogatum: & tandem non po
ſsſse patrem, vltra Quintum donare, etiam
ſsi ip
ſse valde
ſsenex e
ſsſset, & mulier,
cum qua contrahebat nobilis, vel pulcherrima vxor.
Decimò quæritur, vtrùm mulier tran
ſsiens ad
ſsecun
*das nuptias, teneatur re
ſseruare filiis prioris matrimonij
ſsimul cum proprietate fructus, qui ex paterna
ſsub
ſstantia prouenerunt; &
ſsic an hi fructus dicantur etiam
paterna
ſsucce
ſsſsio, vt putà cùm mater, quæ
ſsecundò nup
ſsit: mortuo filio, aliis fratribus
ſsuper
ſstitibus,
ſsucce
ſsſsit
illi in v
ſsufructu tantùm eorum bonorum, quæ ex paterna
ſsub
ſstantia prouenerunt; quamuis in aliis bonis,
aliunde quæ
ſsitis pleno iure
ſsuccedat? vti ex communi
ſscriptum relinquunt in hac materia Viuius
communium
opinionum, lib. 1. verb.
mulier ad ſsecundas. num. 10. Ripa.
in dict. l. fœminæ. num. 52. & cum aliis adnotarunt Franci
ſscus Bur
ſsatus.
in conſs. 2. num. 2. lib. 1. Vincentius de
Franchis.
deciſs. 8. in princ. 1. part. Michaël Gra
ſsſsus,
receptarum ſsententiarum. §. ſsucceſsſsio ab inteſstato. quæſst. 17.
num. 4. & quæſst. 25. eod. num. Ponamus ergo, quòd reman
ſserunt filij
ſsub tutela probi & diligentis viri, vel
eiu
ſsdem matris, quæ etiam diligens fuit, atque ex fructibus paternæ
ſsub
ſstantiæ fecit multas emptiones annuorum introituum, cen
ſsuum, & aliarum rerum; mortuus deinde fuit vnus ex filiis, & mater, quæ
ſsecundò
nup
ſsit, venit ad
ſsucce
ſsſsionem filij mortui, de iure communi cum filiis ei
ſsdemque fratribus
ſsuper
ſstitibus (vt
inquit Vincentius de Franchis)
ſsed de iure huius Regni
ip
ſsa
ſsola
ſsine aliis filiis. ex
l. 7. Tauri. quæ hodie e
ſst
l. 4.
tit. 8. lib. 5. nouæ recopilat. Dubitatur tunc, an mater in
prædictis rebus emptis ex fructibus pateræ
ſsub
ſstantiæ
ſsuccedat tantum in v
ſsufructu, quemadmodum in obuentis filio principaliter ex paterna
ſsub
ſstantia,
ſsic vt
proprietatem etiam eorum re
ſseruare teneatur filiis
prioris matrimonij: an verò in v
ſsufructu, & proprietate
ſsimul pleno iure
ſsuccedat, nec ad re
ſseruationem
proprietatis ad
ſstringi debeat? Quam quæ
ſstionem in
terminis di
ſsputae ad vtramque partem Vincentius de
Franchis,
deciſs. 8. à princ. 1. part. tandem
num. 10. (&
merito quidem
ſstricta iuris ratione rectè
cõſiderataconsiderata) dicit, quòd Regium con
ſsilium Neapolitanum in fauorem matris iudicauit: vt ibi latiùs videri poterit.
Vndecimò quæritur, & i
ſsta e
ſst nece
ſsſsaria, & vtilis
*
quæ
ſstio, quæ frequenter euenire pote
ſst, & per omnes
omi
ſsſsa;
ſsi pater, qui
ſsecundas contraxerat nuptias filio
ſsucce
ſsſserit, & mortuus
ſsit ante perceptos fructus bonorum prædicti filij demortui, quorum proprietatem tenebatur re
ſstituere,
ſsine re
ſseruare aliis filiis prioris matrimonij: vtrùm fructus, qui nondum percepti erant, pertinere debeant ad filios tantùm prioris matrimonij, quibus proprietas re
ſseruari debuit, an etiam ad alios, hæredes patris, hoc e
ſst, filios, vel de
ſscendentes alterius
matrimonij? In quo dubio fructus nondum perceptos
pertinere tantùm ad filios prioris matrimonij, quibus
earum rerum ex quibus fructus percipiuntur, proprietas
re
ſseruari debuit; nec habere partem alios filios,
ſsiue
hæredes patris, con
ſsuluit Guido Papæ.
in conſs. 170.
3. part. &
ſsequutus e
ſst illum Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ. rubrica 6. §. 7. in fine. fol. mihi. 224.
vbi dicit hæc verba.
Ex quo dixi in caſsu emergenti, quod
ſsecunda vxor, aut filij ſsecundæ vxoris mortuo patre eorum
non poterant aliquid querelare in arreragiis redituum prouenientium ex bonis maternis filiorum primi matrimonij
nondum perceptis, & leuatis, aut ſsolutis tempore mortis
eorum patris. Idem etiam tenet
Auendañus reſsp. 5. n. 5.
verſs. ex iſsta concluſsione infero. Idque veri
ſsſsimum mihi videtur, & comprobari pote
ſst ex
ſsequentibus. Primò,
quia tritum, & omnibus compertum dogma e
ſst, fructus
pendentes partem rei e
ſsſse,
l. fructus pendentes. ff. de rei*
vendicatione l. vltima §. fructus ff. quæ in fraudem creditorum. cum infinitis conge
ſstis de hac regula per Tiraquellum,
de retractu lignagier. §. 1. gloſs. 7. num. 37. & ſseqq.
& de retractu conuentionali. §. 5. gloſs. 4. Couarruuias
variarum. lib. 1. cap. 15. & cap. 3. num. 1. & 2. eodem lib.
Antonium Gomez.
tom. 2. reſsol. cap. 2. num. 11. Molinam
de Hiſspanorum primogeniis lib. 3. cap. 11. Mieres
de Maioratu. 4. part. quæſst. 24. D. Franci
ſscum Sarmientum qui
omnino videndus e
ſst,
Selectarum. lib. 6. cap. 15. per totum. Io
ſsephum Ludouicum
deciſs. Peruſsina. 79. & 83.
part. 2. Antonium The
ſsaurum
deciſs. Pedemontana 55.
per totam. Barbo
ſsam,
in l. diuortio. 2. part. num. 81. & ſseqq.
fol. 972. ff. ſsoluto matrimonio. Ex quibus apparet euidenter,
& quamplurimis comprobatur, de his fructibus pen
*dentibus idem dicendum, aut indicandum e
ſsſse, quod
de ip
ſsa proprietate rei; & con
ſsequenter, quod pertinent tantum ad filios prioris matrimonij, quibus proprietas re
ſseruari debuit: ex dictis etiam per Tiraquellum,
vbi ſsuprà, num. 37. Secundo comprobatur ex eo,
quod certum e
ſst, &
ſsæpi
ſsſsimè in hac materia repetitum, parentes tran
ſseuntes ad
ſsecundas nuptias, frui duntaxat v
ſsufructu bonorum prouenientium ex
ſsub
ſstantia
coniugis præmortui, proprietatem vero filiis re
ſseruandam e
ſsſse illæ
ſsam; vnde nece
ſsſsarium e
ſst dicere, vt mortuis ip
ſsis parentibus, fructus, qui eo tempore pendentes
reman
ſserint, ad eos dumtaxat pertineant, ad quos proprietas pertinebat, non ad alios patris hæredes: per textum,
in l. defuncta. ff. de vſsufruct. & in
l. ſsi vſsufructuarius
meſsſsem. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur. § is vero. Inſstitut. de rerum diuiſsione. l. 3. tit. 8. part. 5. &
ſsuo loco plenius probauimus.
Duodecimò quæritur, mulier tran
ſsiens ad
ſsecundas
*
nuptias, quantum po
ſsſsit dare in dotem marito; & maritus
ſsecundò nubens, vxori? Quod aperire nece
ſsſsarium
erit propter ea, quæ infra dicentur: & dubitationem
diluit textus in
l. hac edictali. C. de ſsecundis nuptiis. Vbi
deciditur, quòd coniux non pote
ſst quocunque titulo
in
ſsecundum coniugem transferre plus, quàm reliquerit
vni ex filiis prioris matrimonij, cui minus reliquerit: &
quod vltra dederit non valet. Et illa deci
ſsio procedit
tam in fœminis, quàm in ma
ſsculis. Petrus de Ancharano,
in cap. ſsuper. de ſsecundis nuptiis, Antonius Gabriel, referens plures,
communium concluſs. tit. de ſsecundis
nuptiis. concluſs. 4. num. 3. vbi de hac quæ
ſstione latiùs
tractat. Guillelmus Benedictus
in cap. Rainuntius, de
teſstam. Verb.
qui cum alia matrimonium contrahens. n. 80.
Petrus Pechius.
tractat. De teſstam. coniugum, lib. 2.
cap. 10. Ioannes de Matienço.
in l. 3. tit. 1. gloſs. 2. num. 6.
lib. 5. nouæ recopilat. Hyppolitus Riminaldus, latè agens
de materia text.
dict. l. hac edictali. in conſsil. 406. per
totum. lib. 4. Ioannes Franci
ſscus de Ponte.
in conſsil. 35.
per totum lib. 1. Id tamen intelligendum e
ſst, cum mulier, quæ
ſsecundò nup
ſsit, liberos habeat, & pactum apponat vt vir lucretur dotem: quòd
ſsi tale pactum non
appo
ſsuerit, liberè pote
ſst omnia bona in dotem dare, &
valebit con
ſstitutio,
ſsiue datio dotis omnium bonorum
in vita mulieris, nec reuocabitur per di
ſspo
ſsitionem dictæ
legis hac edictali: nec filiis prioris matrimonij competet aliquod remedium ante mortem matris; illâ tamen mortuâ, incipiet competere remedium, & proui
ſsio legis illius. Vt docent glo
ſsſsa
ibi. Verbo.
diuidi. Baldus, & Bartolus
in ſsecunda lectura. in princ. idem Bald.
in l. ea lege. C. de condictione ex lege. Angelus,
in §. Optime. in authent. de nuptiis. Bertrand.
in dict. l. hac edictali.
num. 28. Craueta,
in conſs. 142. & multis relatis Antonius Gabriel,
de ſsecundis nuptiis. conclu. 4. num. 52. 53. &
54. Baëça
de non meliorandis dotis ratione filiabus. cap. 10. | num. 62. fol. 69. & cap. 16. num. 39. & 40. & vide Riminaldum, & Ioannem Franci
ſscum de Ponte
vbi ſsuprà.
Decimotertiò quæritur,
ſsi maritus dotet filiam, quam
*
habuit ex prima vxore, de lucris, aut bonis acqui
ſsitis
con
ſstante
ſsecundo matrimonio; qualiter
ſsuccurrendum
ſsit
ſsecundæ vxori? Et vera re
ſsolutio
ſsit, quòd talis con
ſstitutio dotis non valebit quoad partem vxoris, qua
ſsi
data de bonis alienis; &
ſsic dimidia pars dotis,
ſsecundæ
vxori debebitur, vel
habebũthabebunt ip
ſsa, aut hæredes eius tantundem de bonis
ſsuperlucratis, &
ſsic tenebitur pater in
ſsuam partem, torum illud imputare, quod in dotem dedit, ita vt dos non defraudetur, nec
ſsecundæ vxori præiudicium fiat. Sic re
ſsoluunt, & plenius confirmant Palacios Rubios,
in repetit. rubr. de donati. inter. §. 62. num. vlt.
& §. 66. num. 18. Antonius Gomez.
in l. 50. Tauri n. 25.
Ioannes de Matienço.
in l. 3. tit. 9. gloſs. 7. num. 7. lib. 5. nouæ
recopilat. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 9. eiuſsd. tit. & lib.
num. 22. Ioannes Gutierrez.
practicarum lib. 2. quæſst. 127.
num. 4. Eruditè, & plenè Barbo
ſsa.
4. part. leg. primæ. ff.
ſsoluto matrimonio num. 39. fol. 385. Idemque dicendum
*
e
ſst,
ſsi maritus, qui
ſsecundò nup
ſsit, alat filios prioris matrimonij, ex bonis
ſsuperlucratis con
ſstante
ſsecundo matrimonio: po
ſsſsunt enim mulier, ac hæredes eius repetere dimidiam partem talium alimentorum, quia liberi
prioris matrimonij
ſsunt alendi ex bonis mariti, non ex
bonis
ſecũdęsecundę vxoris, nec onus
alimentãdialimentandi imputari debet
in
ſsocietate particulari, quæ e
ſst inter virum, & vxorem,
vt po
ſst Baldum, Socinum, &
BertrandũBertrandum, recte adnotauit
Burgos de Pace.
ciuilium. q. 8. n. 18. cui iunge Petrum Surdum,
tract. de alim. tit. 4. quæſst. 12. fol. mihi 149. vbi plenè
*
di
ſsputat, vtrum filiis prioris matrimonij præ
ſstari debeant alimenta ex dote matris, quæ: contraxit
ſsecundas
nuptias. Vide etiam Ayoram,
de partit. 3. part. quæſst. 12.
& 13. Vbi dicit nonnulla ad propo
ſsitum; & plenè agit,
ſsi filia prioris matrimonij dotata fuerit à patre, qui
ſsecundò nup
ſsit, qualiter debeat dotem conferre; cum
*
aliis in idem nece
ſsſsariis, & quæ frequenter occurrunt
in praxi. Similiter an datum,
ſseu promi
ſsſsum nomine
*
arrharum, à marito
ſsecundò nubente, exi
ſstentibus filiis prioris matrimonij; imputari debeat in Quintum
bonorum, vel tanquam æs alienum deducendum
ſsit
*
de corpore hæreditatis, tractat optime Hi
ſspanus no
ſster
Ioannes Gurierrez, vir quidem, & eruditus multùm, &
virtute
ſsumma condecoratus,
practicarum lib. 3. quæſst. 43.
vbi affirmat de hac quæ
ſstione
ſsæpe
ſse interrogatum ita
con
ſsului
ſsſse.
Decimoquartò quæritur,
ſsi pater ex rebus, aut pe
*cuniis filiorum prioris matrimonij maioratum in
ſstituerit in per
ſsona alicuius filij ex
ſsecundo matrimonio,
quid fieri debeat. Et pro vera re
ſsolutione, e
ſst videndus
po
ſst Gregorium Lopez,
ibi relatum, Aluaradus
de coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 4. num. 21. fol. mihi 11.
cui iunge Petrum de Peralta. in
l. ſsi quis, in princ. teſstam.*
num. 219. ff. de leg. 3. Vbi inter alia dixit vnum mirandum, videri patrem, qui exi
ſstentibus filiis prioris matrimonij, meliorauit filium communem
ſsecundi matrimonij, propter deceptiones, & blanditias vxoris, potius quam ex mera voluntate feci
ſsſse, & quod hæc
ſsit
præ
ſsumptio iuris & de iure. Sed contra eum meritò in
ſsurgit Aluaradus,
dict. tract. de coniecturata mente defuncti. lib. 2. cap. 3. num. 44. 45. & 46. fol. mihi 68. pa
ſsſsim enim
contingit, tales meliorationes a
ſsſsidua potius importunitate, & blanditiis vxoris, quam ex voluntate fieri; non
tamen ita generaliter ea præ
ſsumptio accipienda e
ſst, vt
inde regulariter con
ſstituendum
ſsit, omnes meliorationes
ob prædictam rationem irritandas fore; cum frequenter
etiam ex mera voluntate procedant. Id quod pendet ex
re
ſsolutione eorum, quæ ad explicationem tituli, & legum,
ff. & C. ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit. Tradunt
Scribentes in mille locis, quæ infrà
lib. 2. à me congerentur in vnum. Pro nunc tamen non erit prætermittendum, in dubio præ
ſsumendum non e
ſsſse, blanditiis,
aut calliditate mulieris, maritum ad meliorandum filium secundi matrimonij motum fui
ſsſse,
ſsed
ſsua potius
voluntate talem filium meliora
ſsſse: nec etiam crimino
ſsum e
ſsſse, iudicium po
ſstremum mariti in
ſse prouocare
mulierem, aut blanditiis mouere illum ad meliorandum: Vt vtrumque & iurium, & Authorum relatione
comprobarunt Franci
ſscus Mantica,
de coniecturis vltimarum voluntatum. lib. 2. tit. 7. fol. 33. Petrus Pechius,
de teſstam. coniug. lib. 1. cap. 3. fol. 12.
Decimoquintò quæritur, vtrum parentes, qui
ſsecun
*das
cõtraxeruntcontraxerunt nuptias, teneantur re
ſstituere filiis prioris matrimonij,
ſstatim quòd ip
ſsi filij nup
ſserint, v
ſsumfructum, quem habent in bonis, quæ propter
ſsecundas
nuptias re
ſseruari debent, vt
ſsic ad i
ſstum etiam ca
ſsum,
& ad hæc bona extendatur di
ſspo
ſsitio legis
48. Tauri:
an verò v
ſsque ad mortem illo fruantur? Quam quæ
ſstionem mouet
ſsolus Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 4. t. 1.
num. 34. lib. 5. nouæ recopilat. atque in ea nimis dubiè, &
trepidanter procedit, cogitandum relinquit, nec certum
quid au
ſsus e
ſst affirmare. Ego autem
ſsecurè dicendum
exi
ſstimo, patrem,
ſseu matrem
ſsecundò nubentes, non
teneri re
ſstituere huiu
ſsmodi v
ſsumfructum etiam po
ſst
de
ſspon
ſsationes, & velationes filiorum, nec priuari illo
quou
ſsque mortui
ſsint. Id quod euidenter probari pote
ſst ex
ſsequentibus. Primo, quia deci
ſsio legis
48. Tauri.
*
quæ hodie e
ſst
l. 9. tit. 1. de los caſsamientos, l.b. 5. nouæ
recopilat. dumtaxat venit decidere id, quod in ea lege
continetur, in v
ſsufructu aduentitiorum, qui patri competit: nec eius intentio e
ſst aliquid
ſstatuere in v
ſsufructu parentibus competenti in prædictis bonis, quæ propter tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias re
ſseruari debent,
eò magis quòd ille v
ſsusfructus finitur,
ſsine cum proprietate (quæ e
ſst penes filios ex noua con
ſstitutione Imperatorum) con
ſsolidatur per matrimonium filiorum;
licèt pater
ſsecundò non nup
ſserit, ita quod cau
ſsa immediata prædictæ con
ſsolidationis, e
ſst matrimonium
filiorum. Nam per matrimonium ip
ſsius parentis v
ſsusfructus aduentitiorum non
ſseparatur ab eo: vt e
ſst text.
in l. vltim. C. de bonis maternis. & ex communi adnotauit Ioannes Guttierez
practicar. lib. 2. quæſst. 95. n. 12.
Hic verò v
ſsusfructus incipit patri competere per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, ita quòd cau
ſsa immediata
productionis eius,
ſsit
ſsecundum matrimonium parentum; aliàs enim
ſsi ip
ſsi
ſsecundo non nup
ſsi
ſsſsent, non
ſsolum fruerentur v
ſsufructu,
ſsed integrè rebus omnibus,
quamuis filij matrimonio
ſse copula
ſsſsent.
Deniq;Denique v
ſsusfructus aduentitiorum conceditur patri per legem, in
præmium, aut prærogatiuam patriæ pote
ſstatis, vt
cap.
ſseq. dicemus: alter verò v
ſsusfructus, de quo tractamus,
in pœnam datur
ſsecundo coniugi, propter
ſsecundas
nuptias, propter quas ip
ſse proprietate venit priuandus,
&
ſsic inter vnum & alterum v
ſsumfructum, & deci
ſsionem dictæ legis Regiæ ad no
ſstrum ca
ſsum, e
ſst maxima
differentia. Secundò probatur ex textu, (ad quem mirandum e
ſst non attendi
ſsſse Azeuedium)
in dicta l. fœminæ. C. de ſsecundis nuptiis. decidit enim præ
ſsentem
dubitationem, dum inquit:
Atque habeant poteſstatem
poſsſsidendi tantum, atque fruendi in diem vitæ. Et confirmatur
in l. 26. tit. 31. partita. 5. ibi:
En ſsaluo fincan a ſsus fijos del primer marido, e deuenlas cobrare auer
despues de la muerte de ſsu madre. Tertiò dato, quòd
prædictorum iurium deci
ſsio deficeret; ex eo probari
po
ſsſset, quòd cùm regulariter lucra nuptialia,
ſsiue ea,
quæ ex
ſsucce
ſsſsione filiorum proueniebant, acquirerentur parentibus, iure
ſspeciali, & in pœnam
ſsecundarum
nuptiarum inducta fuit re
ſseruatio proprietatis remanente
ſsolo v
ſsufructu penes parentes. ex
dicta l. fœminæ.
cum aliis eiu
ſsdem tituli. vnde con
ſsequens e
ſst, in perpetuum debere remanere illum v
ſsque ad mortem, nec
regulari debere ad
ſsimilitudinem alterius v
ſsusfructus
aduentitiorum. Quartò denique, & vltimò probatur.
quia deci
ſsio
dict. l. 48. & leg. 47. Tauri. correctoria e
ſst
iuris communis, vt putà cùm de iure communi non liberaretur filius à patris pote
ſstate per matrimonium, nec
deberet illi re
ſstitui v
ſsusfructus, vt
cap. ſseq. adnotauimus, cùm de v
ſsufructu aduentitiorum tractamus: ergo
dicta
|
dicta
l. 48. Tauri. cùm
ſsit di
ſspo
ſsitio noua, & correcto
*ria, non debet extendi ad alios ca
ſsus, nec ad alia bona,
quàm ad ea, de quibus ibi nominatim
ſsit mentio:
l. ius
ſsingulare. l. quod vera contra, ff. de leg. l. ſsi vero. §. de viro. ff.
ſsoluto matrim. vbi late notant Doctores.
cap. constitut.
vbi aduertit glo
ſsſs.
de regul. lib. 6. & plene agit Tiraquellus
in l. ſsi vnquam. Verbo,
libertis. C. de reuocandis
donation. num. 23. Mieres,
de maior. in initio 1. part. n. 11.
Barbo
ſsa,
in l. ſsi conſstante. in princ. ff. ſsoluto matrim. n. 101.
*
fol. 561. & vbi lex ennumerat aliquem ca
ſsum
ſspeci
ſsicè,
non licet illam ad alios ca
ſsus extendere,
ſsed illi cen
ſsentur
ſsub di
ſspo
ſsitione iuris communis remanere: vt po
ſst
Baldum, & alios
ſscribit Thomas Grammaticus
conſsil. cini li 76. num. 1. quia legum correctio euitanda e
ſst, & lex
quæ deuiat à iure communi, re
ſstringenda e
ſst, vt quan
*to minus fieri po
ſsſsit, recedatur à iure communi: per
textum
in cap cum dilectus. vbi notant Doctores, de
conſsuetudine, Corneus,
in conſs. 1. col. 4. in fine libr. 2. & conſsilio 180. num. 3. lib. 3. Craueta, latè comprobans,
de
antiq. temp. in princ. num. 42. & in conſs. 307. num. 4. Menoch.
de recuper. poſsſseſs. remedio. 9. num. 385. & n. 387.
*
nec in dubio præ
ſsumi debet legem nouam corrigere
velle legem antiquam: Cephalus, qui refert alios,
in
conſs. 343. num. 19. & in conſst. 431. num. 30. & 31. lib. 3.
Decimo
ſsextò quæritur, vtrùm renuntiatio filiæ iu
*rata iuxta formam
cap. quamuis pactum. de pactis. lib. 6.
extendatur ad illa bona, quæ acquiruntur,
ſsiue re
ſseruantur filiis prioris matrimonij, in pœnam patris,
vel matris, tran
ſseuntis ad
ſsecundas nuptias? De qua
quæ
ſstione
ſsunt videndi Oldradus,
in conſs. 294. incipit,
Vltra dict. Guido
Papæ, quæſst. 228. Decius,
in conſs. 205.
num. 2. Roland.
in conſs. 95. num. 36. & num. 40. & 41.
Guillemus Benedict.
in cap. Rainuntius, de teſstament.
verb.
duas habens filias. n. 288. Couarru.
in cap quamuis
pactum, de pactis, in 6. 3. part. §. 3. num. 1. Ioannes Cephalus,
in conſs. 288. num. 25. lib. 2. Franci
ſscus Bur
ſsatus,
in conſs. 12. num. 13. lib. 1. Ioannes Guttierrez,
practicar.
lib. 3. quæſst. 80. num. 4. Ioachimus Min
ſsingerus, qui
po
ſst Paulum Ca
ſstren
ſsem, & Decium, communem
ſsententiam vtiliter declarat,
ſsingularium obſseruation. cent.
5. obſseru. 24. num. 3. Andreas Gaill,
pract. obſseru. lib. 2.
obſseru. 98. num. 10. vbi
num. 9. po
ſst Salicetum, Decium,
Pari
ſsium, & alios tractat, an, & quando filia
ſstatuto
*
exclu
ſsa odio
ſsecundarum nuptiarum
ſsuccedat.
Decimo
ſseptimò quæritur, vtrùm filia prioris matri
*monij, acceptando legatum factum à parente, cum onere plus non petendi, petere po
ſsſsit lucrum, quod à lege
ſsibi re
ſseruatum e
ſst, ex deci
ſsione dictæ legis
fœminæ: an
verò per dictam acceptationem præiudicet
ſsibi in illo?
In qua quæ
ſstione Bertrandus,
in l. hac edictali. verſs. ſsi
vero plus. num. 6. C. de ſsecundis nuptiis. po
ſst Baldum
ibi
relatum affirmat, po
ſsſse nihilominus filiam petere lucrum, quod
ſsibi à lege re
ſseruatum e
ſst per tran
ſsitum
parentis ad
ſsecunda vota: &
ſsequutus e
ſst illos, & latius comprobat Petrus Surdus,
in conſs. 45. numer. 54.
lib. 1. Vbi declarat hoc e
ſsſse verum, quamuis pater adiecerit, quod
ſsi plus petat priuat filiam relicto. Et reddit rationem, quòd vbi onus à iure rejicitur, perinde e
ſst, ac
ſsi legatum e
ſsſset
ſsimplex, & factum
ſsine onere: quod e
ſst
ſsingulare, & extraordinarium in hac materia, potè
ſstque ex eo inferri ad filium melioratum in
Tertio bonorum parentis, iuxta di
ſspo
ſsitionem legum
huius regni cum tali onere, & explicari iuxta ea, quæ
prædicti adducunt.
Decimooctauò quæritur, vtrùm mulier tran
ſsiens ad
*
ſsecundas nuptias, teneatur re
ſseruare filiis prioris matrimonij quartam partem, quam habuit ex bonis mariti
diuitis prædefuncti, quia pauper erat; iuxta deci
ſsionem
textus
in authent. præterea. C. vnde vir, & vxor. Quam
quæ
ſstionem mouet, & re
ſsoluit in terminis Hyppolitus Riminaldus,
in conſs. 542. n. 18. & 19. lib. 1.
Decimononò quæritur,
ſsi
ſsilius po
ſstquam
ſsucce
ſsſsit
*
patri
ſsuo, in
ſstituta matre in legitima, reliquerit in te
ſstamento tertiam partem bonorum
ſsuorum alicui fratri, & po
ſstea frater i
ſste ab inte
ſstato decedat, & mater illi
ſsuccedat, vtrùm illam tertiam partem, in qua frater,
primo defuncto fratri
ſsucce
ſsſsit, teneatur mater, quæ
ſsecundò nup
ſsit, aliis fratribus prædictorum, tanquam
ex paterna
ſsub
ſstantia prouenientem re
ſseruare? Et in
hac quæ
ſstione, quæ revera difficilis e
ſst, ego in ea opinione
ſsum, vt exi
ſstimem quòd mater ad huiu
ſsmodi re
ſseruationem non teneatur: id quod ex
ſsequentibus non
ob
ſscurè comprob ari pote
ſst. Et in primis ex eo, quòd
cùm hæc tertia pars, non prouenerit ex
ſsub
ſstantia patris,
ſsed ex patrimonio fratris dimanauerit, re
ſseruari
non debet, tamet
ſsi mater ad
ſsecundas conuolauerit
nuptias. Ex dictis
ſsup. num. 37. & his, quæ
ſscribunt
Ripa,
in l. fœmin. num. 52. C. de ſsecundis nuptiis. Gra
ſsſsus, §.
ſsucceſsſs. ab inteſstato. quæſst 25. num. 4. Vincentius
de Franchis,
deciſs. 18. in princ. 1. part. Quod autem ex
paterna
ſsub
ſstantia non videatur prouenire,
ſsuadet na
*tura dictionis,
ex, quæ cau
ſsam proximam, & immediatam denotat.
l. 1. vbi aduertit Baldus, C.
ſsi ſseruus
extero. l. eo tempore. ff. de pecul. l. 1. §. ex incend. & ibi
adnotauit Bartol.
num. 1. ff. de incendio, ruina, naufragio.
Baldus, in
l. ex hoc iure. col. 6. & ibi Ia
ſson,
in princ. ff. de
iuſst. & iure: idem Ia
ſson per illum textum.
l. non dubium
num. 23. C. de leg. Corneus,
in conſs. 286. col. 1. verſs. &
inſsuper & col. 2. in princ. vol. 1. Petrus de Peralta,
in l. ſsi
cui certam. num. 3. in fin. & in l. hæredẽhæredem, num. 10. ff. de leg. 2.
Thomas Doccius,
in conſs. 52. num. 5. Ioannes de Monte
ſsperello,
in conſs. 152. num. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia,
in conſs. 100. n. 29. & 36. Cephalus, in conſs. 379. n. 33.
lib. 3.Menoch.
in conſs. 152. n. 42. lib. 2. at in
authent. ex te*ſstamento C. de ſsecund nuptiis. & in §. hinc nos. in authent.
de nuptiis. ſtatutũſtatutum e
ſst, vt mater
ſsuccedendo ab ince
ſstato
filiis,
ſsolum ea bona reneatur re
ſseruare aliis filiis prioris matrimonij, quæ ip
ſsi ex paterna
ſsub
ſstantia habuerunt; ergo con
ſsequens e
ſst, quod cùm prædictus filius,
tertiam illam partem à fratre potius, atque ex te
ſstamento illius, quàm à patre, vel ex di
ſspo
ſsitione eiu
ſsdem acqui
ſsierit; non tam ex paterna
ſsub
ſstantia, quàm ex fraterna dicatur prouenire: & inde fit quòd mater non teneatur re
ſseruare illam ex
ſsuperiori ratione.
Secundò probatur ex eo, quòd filius renuntians e
*tiam cum iuramento
ſsucce
ſsſsioni patris, vel matris, non
excluditur à
ſsucce
ſsſsioni patris, nec cen
ſsetur illi renuncia
ſsſse: tamet
ſsi frater parentibus
ſsucce
ſsſserit, & illorum
bona po
ſsſsideat: vti infinita antiquorum allegatione
probantes, animaduertunt, & latiùs fundant Antonius
Gomez.
in l. 22. Tauri. num. 13. per totum. Couarruuias,
in c. quamuis pactum, de pact. in 6. 3. part. §. 3. n. 2. & Ioannes Gutierrez,
ibi. verbo,
omnino ſseruari debet. num. 7.
& 8. & pract. lib. 3. quæſst. 80. num. 5. Menchaca,
de ſsucceſsſsion. creat. lib. 3. §. 18. num. 176. Mieres,
de maioratu. 4.
part. quæſst. 19. num. 12. Gra
ſsſsus,
receptar. ſsentent. §. ſsucceſs.
ab inteſstato. quæſst. 10. num. 16. qui reddunt communi
*ter eam rationem, quòd hæreditas po
ſstquam e
ſst adita,
efficitur proprium patrimonium adeuntis, nec dicitur
amplius hæreditas: per textum
in l. ſsed ſsi plures, § ſsilio
impuberi, ff. de vulg. & pupill. ſsubſstitut. l. eius qui in prouincia, §. finali. ff. ſsi certum petatur. §. 1. Inſstitut. de hæredum
qualitate, & differentia. per quæ iura,
ſsic docuit glo
ſsſsa
ordinaria
in l. 1. §. veteres verb.
per vnum. verſs. at poſst
aditam. ff. de acquirenda poſsſseſsſs. quam
ſsequuntur infiniti
relati à
ſsuperioribus: Menoch.
in conſs. 124. num. 5. lib. 2.
& conſs. 50. num. 16. & conſs. 77. num. 7. lib. 1. Cephalus,
in conſs. 493. num. 41. & 42. & conſs. 489. num. 73. & 74.
lib. 4. Petrus de Peralta,
in l. 3. §. qui fideicommiſsſsam, ff.
de hæredib. inſstit. n. 110. fol. 235. Gra
ſsſsus, §.
hæreditas,
quæſst. 2. num. 1. Barbo
ſsa, videndus omnino de hac re,
4. part. rubr. ff. ſsol. matrim. num. 19. & 20. fol. 156. vnde
in
ſspecie propo
ſsita,
poſtquãpoſtquam illa tertia pars confu
ſsa fuit
cum patrimonio vnius fratris ex te
ſstamento, & di
ſspo
ſsitione alterius, iam definit e
ſsſse ex bonis patris; & ad
matrem, tanquam ex bonis filij mortui peruenit, ex
ſsupradictis, & his, quæ multum ad propo
ſsitum
ſscrip
ſserunt Menoch.
in conſs. 160. num. 3. lib. 2. Ioannes Ce|
phalus,
in conſsil. 145. num. 18. lib. 1. ac per con
ſsequens
re
ſseruari non debet.
Tertiò probatur, quoniam leges, quæ propter tran
*
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, mulierem priuant proprietate eorum bonorum, quæ habuit à priori marito, vel à
filiis ex paternis bonis: pœnales
ſsunt, & odio
ſsæ, ac per
con
ſsequens
ſstrictam admittunt interpretationem, &
re
ſstringi debent. Sic
ſscrip
ſsit Ripa.
in dict. l. fœminæ. n. 34.
& Ioannes de Garronibus
in authent. ex teſstam. num. 29.
C. de ſsecundis nuptiis. Romanus,
in conſsil. 405. n. 2. Corneus,
in conſsil. 286. col. 2. in princ. lib. 1. Ioannes CephaIus,
in conſsil. 288. num. 9. lib. 2. Menochius,
in conſs. 155.
num. 7. lib. 2. Vincentius de Franchis
deciſs. 8. num. 6. 1. p.
Cùm ergo prædictæ leges, loquantur
ſsolum in acqui
ſsitis,
ſsiue habitis à filiis ex paterna
ſsub
ſstantia, intelligi
debent dumtaxat in illis, non autem in acqui
ſsitis,
ſsiue
habitis ab aliquo fratre,
ſsiue ex
ſsucce
ſsſsione illius.
Vltimò pro hac opinione venit ponderandus textus
in authent. de non eligend ſsecundo nubent. mulier. in §. antenuptiali. vbi per argumentum ab
ſspeciali donationis
ante nuptias, con
ſstat, non teneri matrem
ſsuccedentem
in cæteris bonis, quæ filius habuit ab alio fratre, ad re
ſseruandum ea aliis filiis, cum non ex paterna
ſsub
ſstantia,
ſsed fraterna potius acqui
ſsita dicantur. Vnde in terminis
no
ſstris, licèt non ita fundent, i
ſstam opinionem tenuerunt Ioannes de Garronibus,
in dict. authent. ex teſstam.
num. 25. & po
ſst Imolam, & Florianum
ibi relatos, Cor
*neus
in conſsil. 286. colum. 2. lib. 1. vbi dicit
ſsingularia verba, & quæ adeo expre
ſsſsa
ſsunt, vt hoc loco in
ſserere ea
voluerim.
Et in ſsimili conſsuluit Imola, quod ſsi ex primo
matrimonio remanſserunt tres filij, qui ſsucceſsſserunt patri,
deceſsſsit vnus, ſsucceſsſserunt & alij duo cum matre, vel ſsine
non refert; deceſsſsit alter, cui ſsucceſsſsit pro dimidia eius mater,
quæ prius, vel poſstea, ad ſsecunda vota tranſsiuerat, inuenit
in hæreditate filij partem tertiam hæreditatis paternæ ex
ſsua immediata ſsucceſsſsione; item inuenit partem alterius
tertiæ partis bonorum paternorum, in qua ſsucceſsſserat filius
prædefunctus: mater ipſsa ſsecundis nuptiis inuoluta, non
perdit proprietatem illius partis bonorum, olim partis, quam
filius ſsecundo loco mortuus quæſsiuerat ex ſsucceſsſsione, quam
fecerat filio prædefuncto, quia non dicitur prouenire ex paterna ſsubſstantia.
Nec huic re
ſsolutioni ob
ſstat
l. 15. Tauri. quæ hodie
e
ſst
l. 4. tit. 1. lib. 5. collect. regiæ. Quatenus probatur ibi,
teneri parentes
ſsecundò nubentes re
ſseruare omnia, quæ
ex
ſsucce
ſsſsione à filiis habuerint: Quia re
ſspondendum
e
ſst, quod prædictæ leges regiæ in nihilo alterarunt,
ſseu
mutarunt ius commune,
ſsolum enim determinant id,
quod erat dubium, an pater tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias, deberet re
ſseruare filiis, quod ex succe
ſsſsione alicuius acqui
ſsierat,
ſsicut mater tenebatur; nihil tamen
decreuerunt in contrarium iu is antea
ſstatuti. Provt expre
ſssè adnotauit Palacios Rubios, legis illius con
ſsultor.
ibid. & in
l. 14. Tauri, vnde cum attento iure communi
concludenter
ſsatis probatum fuerit, non teneri matrem
ad re
ſseruationem prædictæ partis; idem etiam & de iure
regio dicendum erit. Ex his apparet, in no
ſstra quæ
ſstione errore manife
ſsto lap
ſsum fui
ſsſse Alphon
ſs. de Azeuedo,
qui Cornei nulla facta mentione, nec contraria opinio
*ne aliter comprobata, debere matrem in ca
ſsu
ſsuperiori
re
ſseruare prædictam partem aliis fratribus,
ſsiue filiis
communibus illius matrimonij, affirmauit in
l. 4. tit. 1.
num. 55. lib. 5. nouæ recopilat. Fallitur namque apertè ex
adhuc dictis, cùm prædicta pars ex paterna
ſsub
ſstantia
non dicatur prouenire, effectaque fuerit iam proprium
*
patrimonium alterius filij. Potui
ſsſset tamen ip
ſse quod
ſsilentio prætermittit, pro
ſsua opinione ponderare
ſsingularem doctrinam Bald.
in authent. ex teſstamento, C. de ſsecundis nuptiis. Vbi docuit originem bonorum attendendam e
ſsſse in hac materia, quoad obligationem incumbentem parentibus, re
ſseruandi, vel non reseruandi illa;
quæ
ſsi vera e
ſst, videretur alicui dicendum in ca
ſsu no
ſstro;
ex paterna
ſsub
ſstantia, origine con
ſsiderata, partem illam
proueni
ſsſse; quamuis ex vno fratre, atque di
ſspo
ſsitione
illius ad alterum, & po
ſstmodum ex illo ab inte
ſstato ad
matrem peruenerit. Sed pro vera re
ſsolutione con
ſsti
*tuendum erit, originem con
ſsiderari mediatè, & immediatè: quamuis igitur in materia fauorabili largè intelligi po
ſsſsit, vt mediata, & immediata cau
ſsa comprehendatur; in materia tamen pœnali &
ſstricta, qualis e
ſst
i
ſsta,
ſsola immediata cau
ſsa attendenda e
ſst: quod in materia, & terminis
dict. leg. fœminæ. ſsic explicauit Vincentius de Franchis,
deciſs. 18. num. 8. & 9. 1. part. Corneus,
dict. conſsil. 286. colum. 2. lib. 1. & generaliter, quod cau
ſsa
immediata attendi debeat, tradit Oldradus,
in conſsil. 27.
Aimon. Craueta,
in conſsil. 43. Cerbantes
in l. 16. Tauri.
num. 13.
Vige
ſsimo loco quæritur
ſsi pater & mater in vita do
*tauerint aliquam filiam communem, & hæc
ſsine de
ſscendentibus mortua
ſsit, mortua iam matre, &
ſsic
ſsolus
pater eidem
ſsucce
ſsſserit, qui ante, vel po
ſst
ſsucce
ſsſsionem
ſsecundas contraxit nuptias, & in Tertio & Quinto bonorum
ſsuorum meliorauit vnum ex filiis prioris,
ſsiue
ſsecundi matrimonij, vtrùm Tertium, & Quintum deduci po
ſsſsit ex bonis habitis à filia; an verò ex reliquis
bonis tantum parentis deducendum
ſsit. In qua quæ
ſstione Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 4. tit. 1. num. 57. lib. 5.
nouæ recopilat. In ea fuit opinione, vt
ſsecurè crediderit,
quòd cùm bona, quæ in dotem data fuerunt filiæ, e
ſsſsecta fuerint vnum patrimonium ip
ſsius cum aliis bonis,
neque po
ſsſsit pars à parte
ſseparari, cùm re
ſseruetur proprietas illorum filiis prioris matrimonij, & v
ſsusfructus
con
ſsolidetur po
ſst mortem patris, quod non po
ſsſsit Tertium & Quintum ab illis
ſseparari, & con
ſsequenter ex
reliquis bonis parentis deducenda erit melioratio. In
quo etiam manife
ſstè deceptus e
ſst Azeuedius; idque
concludenti ratione o
ſstendi pote
ſst, (vt alia con
ſsultò atque ex propo
ſsito prætermittam.) nam dimidia pars huiu
ſsmodi dotis, à principio, ex bonis, &
ſsub
ſstantia patris
profecta fuit, vnde cùm pater po
ſstea
ſsuccedit in illa, pleno iure, & ab
ſsque aliqua obligatione re
ſseruationis
ſsuccedere debet. Enimverò pater
ſsuccedens filio, id dumtaxat re
ſseruare tenetur,
ſsi
ſsecundò nup
ſserit, quod à filiis ex
ſsub
ſstantia coniugis præmortuæ acqui
ſsierit, per
textum
in dict. l. fœminæ, & in auth. ex teſstam. C. de ſsecundis nupt. &
ſsic declarant Ripa,
ibi. num. 52. Gratus, in
conſsil. 35. num. 10. vol. 1. Viuius
communium opinion. lib. 1.
verb.
mulier ad ſsecundas nuptias, num. 10. Bur
ſsatus
in
conſsil. 12. num. 2. lib. 1. Gra
ſsſsus §.
ſsucceſsſsio ab inteſst. q. 17.
num. 4. ergo
ſsolum partem dimidiam ex bonis vxoris
profectam, tenebitur pater re
ſseruare, non verò
ſsuam
partem, ex qua etiam Tertium & Quintum deduci debet. Quòd
ſsi filius Tertium bonorum
ſsuorum alicui reliquerit, de portionibus fratrum prioris matrimonij,
quæ illi filio re
ſseruari debent,
ſsi pater ad
ſsecundas conuolauerit nuptias, vtrùm Tertium deduci debeat. Po
ſst
*
Tellum Fernandez, tractat in terminis, & dicit de facto
fui
ſsſse
ſsemel controuer
ſsum Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 6. Tauri, gloſs 10. num. 3. qui latiùs videri poterit,
cùm nece
ſsſse fuerit.
Vige
ſsimoprimò quæritur, vtrùm conce
ſsſsio,
ſsiue di
ſs
*po
ſsitio taxatiuè concepta, in fauorem alicuius, & filiorum eius, intelligenda
ſsit de filiis tantum exi
ſstentibus
ex primo matrimonio, vt vel conce
ſsſsio extinguatur filiis ex illo mattrimonio finitis, vel parer non possit in
fauorẽfauorem filiorum
ſsecundi matrimonij di
ſspo
ſsitione, vel conce
ſsſsione vti? De qua quæ
ſstione, & multis ad propo
ſsitum valde nece
ſsſsariis, & quæ frequenter occurrere
po
ſsſsunt, commendo lectori Menochium
conſsil. 40. per
totum, lib. 1. Petrum Surdum
conſs. 72. per totum eod. lib. 1.
vbi latè & eruditè loquitur de prædictis: di
ſsputat etiam,
An legatum factum alicui conditionaliter, comprehendat filios tam
ſsecundi quàm primi matrimonij? vt putà
ſsi te
ſstator legauerit alicui centum,
ſsi non habuerit, vel
*
non habendo filios; &
ſsi eos habuerit, ducenta; an te
ſstator videatur
ſsentire de filiis ex ea vxore, quam tunc
legatarius habebat in matrimonio, an etiam de filiis
ſsu
ſsceptis ex vxore, quam defuncta prima
ſsuperinduxit? si
* |
militer vtrùm legatum
ſsimpliciter factum filiis alicuius intelligendum
ſsit, tam de filiis
ſsecundi, quàm primi matrimonij, vt
ibi videri poterit: quibus iunge Borgninum caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto. à
num. 195. vſsque ad num. 198. fol. mihi 387. vbi dicit nonnulla ad propo
ſsitum præcedentium: di
ſsputat etiam,
vtrùm v
ſsusfructus legatum factum vxori
ſsimpliciter,
debeatur
ſsecundæ vxori, vt putà
ſsi te
ſstator
ſsub nomine
appellatiuo, & non proprio, vxori reliquerit v
ſsumfru
*ctum omnium bonorum, & po
ſstmodùm aliam duxerit
vxorem, & non mutato te
ſstamento decedat, & refert
Baldi, & Alexandri, contrarietatem; demum
ſsuam
ſsententiam interponit, verba legati diligenter attendenda
e
ſsſse, & con
ſsiderandum, an magis primæ vxori, quam
*
ſsecundæ: conueniant; in dubio autem vbi de mente te
ſstatoris aliter non con
ſstiterit, an de prima
tantũtantum vxore,
vel de
ſsecunda cogitauerit,
ſsecundæ etiam vxori
legatũlegatum
deberi. Contrarium tamen, imo in dubio tale legatum
ſsecundæ vxori non deberi, ni
ſsi aliam fui
ſsſse mentem
te
ſstaoris aliunde con
ſstare po
ſsſsit, cum Baldo defendunt
Couarruuias, Petrus Pechius, & alij (quos ip
ſse Caual
*canus non refert) Couarruuias inquam
in cap. requiſsiſsti
de teſst. n. 3. verſs. Quartò eadẽeadem. & di
ſsputatione præhabita
huic
ſsententiæ
ſsub
ſscrip
ſsit Petrus Pechius,
tr. de teſstam.
coniugum lib. 1. c. 16. in fine. videndus per totum
fol. 56.
& vltra eos, in hanc partem, & opinionem Baldi clare
inclinat, & eruditè loquitur Paulus de Montepico,
in l.
Titia cum teſstam. §. Titia cum nuberet. n. 109. verſs. ego ſsalua pace. ff. de leg. 2. vbi di
ſstinguendo in
ſsuperiori quæ
ſstione egregiè docuit, quòd
ſsi is te
ſstator tunc habebat
vxorem, cùm te
ſstamentum fecit; de ea
ſsolum credatur
intellexi
ſsſse, & ad eam
ſsermonem
ſsuum re
ſstrinxi
ſsſse, cum
fortè eius benemerita con
ſsiderauerit, quæ benemerita
vxoris futuræ, quam nondum duxerat, nec cognouerat
con
ſsiderare non potuit, nec ad illam affectionem aliquam habere, vt in
ſsimili ca
ſsu con
ſsiderauit Albanus,
conſs. 85. num. 9. & in no
ſstro
ſsequutus Picum,
ſsic declarat Menochius
conſs. 40. num. 13. & num. 37. verſs. non etiam
repugnat illa doctrina lib. 1. In dubio ergo non cen
ſsentur
de
ſsecunda vxore cogita
ſsſse, quam nondum cognouerat;
ni
ſsi verba te
ſstamenti talia
ſsint, quòd
ſsecundæ: etiam
vxori accommodari po
ſsſsint, vt infra latiùs in annotationibus ad finem libri dicetur.
Vige
ſsimo
ſsecundò quæritur, vtrum mulier po
ſst mor
*tem mariti luxuriosè, & parum pudicè viuens, incurrat pœnas
ſsecundò nubentis; quoad re
ſseruationem
proprietatis bonorum prouenientium ex
ſsub
ſstantia mariti, & alia
ſsimilia Et Bartolus,
in l. his ſsolis. in fine. C.
de reuocandis donat, per illum textum: docuit omnes
pœnas impo
ſsitas
ſsecundò nubentibus etiam locum habere in his, quæ: inhoue
ſstè viuunt. Panormitanus,
in
cap. vxoratus, num. 2. de conuerſsione coniugatorum. Brunus
in tract. ſstatutorum. art. 7. n. 304. & con
ſsequenter, quæ:
ſsuperius dicta
ſsunt à
num. 9. de re
ſseruatione proprietatis, quæ: fieri debet filiis prioris matrimonij per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, circa materiam textus in
dict l. fœminæ. etiam locum habent in muliere non tran
ſseunte ad
ſsecundas nuptias,
ſsed aliàs luxuriosè viuente
po
ſst mortem mariti. Quod etiam voluit Ioannes de
Garronibus
in authent. ex teſstamento, n. 30. C. de ſsecundis
nuptiis. & Alexan. in
apoſst. ad Bartolum in dict. l. fœminæ.
&
ſsequuntur Ioach. Min
ſsingerus,
cent. 5. obſseruat.
24. num. 5. Andreas Gaill.
praticarum obſseruat. lib. 2.
obſseruat. 68. num. 15. 16. & 17. Similiter ſsi pater,
aut maritus dederit facultatem vxori meliorandi vnum
ex filiis, quem voluerit, quod facere poteſst; & melioratio ſsiue electio ab vxore facta omnino obſseruanda eſst:
Vt poſst Rodericum Suarez, & alios affirmant Couar.*
in cap. cum tibi, de teſstam. n. 11. verſs. ſsecundò poteſst. Aluaradus
de Coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 2. num. 38.
Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 2. quæſst. 42. num. 2.
idque veri
ſsſsimum e
ſst, ex his, quæ:
ſscrip
ſserunt Molina,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 3. & multis*
ſseqq. Mieres
de Maioratu. 1. part. quæſst. 48. & po
ſst mortem viri vxor ip
ſsa ad
ſsecundas tran
ſseat nuptias facultatem te
ſstandi à marito
ſsibi conce
ſsſsam,
ſsiue ius exequendi te
ſstamentum, aut eligendi ad maioratum, aut
meliorationem non amittit: Cifuentes
in l. 30. Tauri,
num. 4. Gregorius Lopez,
in 1. 2. tit. 10. part. 6. gloſs. penult.
in fine. Aluaradus,
dict. cap. 2. n. 40. Ioannes Guttierrez
*
canon. qq. lib. 2. cap. 12. n. 12. Angulo
ad leg. meliorat. l. 3.
gloſs. 7. num. 5. ſsi tamen po
ſst mortem mariti luxuriosè, &
inhone
ſstè viuat, facultatem te
ſstandi,
ſsiue ius eligendi
amittit. Cifuentes
dict. num. 4. Petrus de Peralta,
in l.
cum quidam. num. 8. ff. de leg. 2. Aluaradus
dict. cap. 2. n. 39.
Mieres
de Maioratu, 1. part. quæſst. 48. num. 43. & 44.
Ioannes Guttierrez
num. 12. dict. cap. 12. canon. lib. 2. Nec
*
nouum e
ſst in iure, multie
ſsque po
ſst mortem mariti luxuriosè viuentem, variis multie
ſsque pœnis priuari, & iuribus iam acqui
ſsitis ob impudicitiam priuari, de quibus
pleni
ſsſsima manu
ſscribunt Palacios Rubios,
de donat. inter. in rub. §. 67. 68. & 83. Couarruuias
in 4. 2. part. cap. 7.
§. 6. Auiles
in capitulis PrætorũPrætorum, in proœmio gloſs. 1. à n. 36.
cum multis ſseqq. Antonius Gabriel
lib. 3. tit. de ſsecundis
nuptiis, concluſs. 8. Antonius Gomez
in l. 53. Tauri, num. 80.
& in
l. 80. num. 70. Guillelmus Benedictus,
in cap. Rainuntius de teſstam verbo
qui cum alia matrimonium contrahens, à num. 200. Tellus Fernandez
in l. 6. Tauri à n. 21.
Co
ſsta.
in cap. ſsi pater, de teſstam. in 6. à num. 32. cum multis. ſseqq in verbo
legauit, 1. p. Molina,
de primogeniis lib. 1.
cap. 9. à num 48. Mieres
de Maioratu. 1. part. quæſst 48. à
num. 40. Pinellus,
in l. vlt. num. 9. & ſseqq. C. de bonis maternis. Padilla,
in l. fideicommiſsſsum per totam legem. C. de
fideicommiſsſsis. Gra
ſsſsus
§. ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 26.
Matienço
in. l. 5. tit. gloſs 4. per totam lib. 5. & ibi. Azeuedius, & in
l. 4. tit. 1. eod. lib. 5. à num. 11. v
ſsque
ad num. 20.
Sfortia Oddi,
conſs. 85. per totum. Barbo
ſsa,
1. part. leg. 2.
ff. ſsoluto matrimonio, num. 65. fol. 609. Angulo
ad leg. meliorat. l. 2. tit. 5. gloſs. 1. num. 12. & gloſs. 7. num. 5. Ioannes
Guttierrez.
Canonicarum lib. 2. cap. 12. per totum. Iacobus Cancerius,
variarum reſsol. cap. 9. de dote, & donatione
propter nuptias, num. 69. & num 74. & ſseqq. Petrus Surdus,
tract. de alim. tit. 7. quæſst. 24. per totam. & his non relatis, noui
ſsſsimè Cæuallos,
practicarum quæſstionum, ſsiue
communium contra communes, quæſst. 708. volumine 2.
fol. 349.
Vige
ſsimotertiò quæritur, vtrùm mulier contrahens
ſsecundas nuptias de con
ſsen
ſsu mariti prædefuncti, aut
filiorum, excu
ſsetur à poena
ſsecundò nubentibus impo
ſsita, præ
ſsertim re
ſseruationis proprietatis, quæ filiis
prioris matrimonij fieri debet? Et pro clara ab
ſsolutàque
explicatione con
ſstituendum duxi primò, quòd mari
*tus pote
ſst in te
ſstamento licentiam dare vxori impunè
tran
ſseundi ad
ſsecundas nuptias, & efficere, atque di
ſsponere, ne illa
ſsecundò nubendo, incidat in pœnam
ſsecundarum nuptiarum. Vt de hoc e
ſst glo
ſsſs. Iuncto text,
in
verſs. ſsiue vir. in §. duo igitur in authent. de nuptiis, & docuit
Baldus, per illum textum,
in l. filium quem habentem, n. 4.
C. familiæ erciſscundæ. vbi
ſsequuntur Paulus, & Ia
ſson.
col. 6. & Ioannes Corra
ſsius,
num. 63. Ioannes de Garronibus,
in l. 1. num 78. cum ſseqq. C. de ſsecundis, nuptiis.
Ripa,
in l. fœminæ, num. 25. eod. tit. Rolandus, referens
alios plures,
conſs. 81. num. 12. lib. 3. & vltra eum Cremen
ſsis
ſsingul. 74. Si maritus. Socinus,
in regul. 331. Mulier quæ. in ſsecunda fallentia. Gualden
ſsis,
de arte teſstandi.
tit. 6. cautela. 18. num. 2. Simon de Prætis,
de interpretatione vltimarum voluntatum. lib. 4. dubit. 10. num. 118. 119.
& 120. fol. mihi 350. & in conſs. num. 117. num. 31. & num 74.
lib. 1. Ioannes Cephalus,
conſs. 59. num. 7. lib. 1. Nec in
hoc di
ſscrepat vllus, omnes verò vt indubitatum
ſsupponunt quorum faciam
ſstatim mentionem. Similiter filij
*
prædictam licentiam dare po
ſsſsunt expre
ſssè,
ſsicut pater
inter viuos, vel in vltima voluntate ex mille authoribus,
qui congeruntur à
ſsuperioribus, & per Menochium,
conſs. 237. num. 16. & 19. lib. 3. Bur
ſsatum,
conſs. 12. num. 41.
lib. 1. Hyppolitum Riminaldum,
conſs. 569. à num 102.
lib. 5. Pancirolum,
conſs. 99. num. 3. & 5. lib. 1. de quo
*
etiam nullus vnquam dubitauit. Hoc
ſsuppo
ſsito, quòd
|
mulier tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias de voluntate expre
ſsſsa
ſsiue tacita mariti defuncti, vel è contrà, maritus;
euitet pœnas
ſsecundarum nuptiarum, nec proprietatem
re
ſseruare teneatur, pleno potiùs iure
ſsuccedat, & acqui
ſsita à coniuge præmortuo,
ſsiue à filiis ex
ſsub
ſstantia
illius, quoad proprietatem & v
ſsumfructum con
ſseruet,
tenent Baldus,
in l. 1. col. 3. verſs. ſsed pone. C. de ſsecundis
nuptiis, & in l. 2. col. finali. in princ. C. de indicta viduitat. tollenda. Decius
in rub. C. de ſsecundis nuptiis, colum.
penult. & in cap. Eccleſsia ſsanctæ Mariæ, de conſstitut.
num. 35. & per plures rationes defendunt Romanus
conſs. 219. num. 2. & 5. incipit,
Ex themate conſsultationis.
Decius
in conſs. 620. num. 4. Natta,
conſs. 466. num. 2. Cremen
ſsis,
ſsingul. 75. Cæpola,
cautela. 336. Romanus,
ſsingul. 251. incipit,
Tu ſscis quod ſsi mulier, vbi di
ſstinguit,
vtrum vxor intra annum luctus, an verò po
ſstea nubat:
vt primo ca
ſsu non euitet pœnas iuris communis propter
con
ſsen
ſsum mariti; altero verò impunita maneat. Quod
tenet etiam, & huius di
ſstinctionis rationem reddit Guil
lelmus Benedictus,
in cap. Rainuntius. de teſstam. verbo,
qui cum alia matrimonium contrahens, num. 207. 208. &
209. Andreas Gaill.
lib. 2. obſseruat. 98. num 18. Min
ſsing.
ſsingularium obſseruationum cent. 5. obſseruat. 24. num. 7.
Rolandus
conſs. 95. num. 20. & 21. lib. 1. & conſs. 83. num. 12.
& 13. lib 3. Corra
ſsius
Miſscellaneor. lib. 3. cap. 1. num. 12.
Simon de Prætis
lib. 4. dubit. 10. num. 118. fol. 35. Gra
ſsſsus
§.
ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 17. num. 6. Bur
ſsatus
dict.
conſs. 12. num. 41. lib. 1. Ioannes de Matienço
in l. 3. tit. 1.
gloſs. 2. num. 43. lib. 5. nouæ recopilat. qui omnes huius re
ſsolutionis eam rationem a
ſsſsignant, quòd mulier
ſsecun
*dò nubendo, infert iniuriam priori marito, cuius anima nuptiis repetitis contri
ſstatur. §.
quæ vero nunc. verſs.
nos igitur, in authent. de nuptiis. & in §. ſsin autem tute*lam, ibidem. vbi dicitur, mulierem nuptias repetentem,
tria negligere; videlicet Deum, defuncti memoriam,
& dilectionem filiorum; & propter hoc e
ſst impo
ſsita
pœna mulieri
ſsecundò nubenti: quæ ratio ce
ſsſsat, quando
de voluntate viri vel
ècõtraècontra, maritus de
volũtatevoluntate vxoris,
ſecúdosecundo loco
ſse
cõnubioconnubio coniungit, quia marito volenti &
cõſentienticonsentienti nulla fit iniuria,
l. cũcum donationis; , C. de tranſsact.
l. 1. §. vſq;vsque adeo ff. de iniur. c. ſscient. de reg. iur. li. 6. VerũVerum cõtracontra hanc communem & receptam omnium
ſsententiam
*
con
ſstanter: in
ſsurgit, &
ſsubtiliter impugnat eam, Dominus Franci
ſsc. Sarmientus,
ſselectarum interpret. lib. 1.
cap. 4. num. 3. quo loco
ſsecurè tradit, con
ſsen
ſsum mariti,
vt mulier
ſsecundò nubat, non præiudicare filiis, nec
excu
ſsare mulierem, nec mutare ius; & quamuis ip
ſse
*
non referat illos, idem ante eum tentarunt etiam Bertrand.
in conſs. 280. volum. 2. & Ripa,
in l. fœminæ. quæſst. 11.
C. de ſsecundis nuptiis, quorum ad hoc meminit Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruat. cent. 5. obſseru. 24.
n. 7. in fin. qui tamen à communi opinione recedendum
*
nò e
ſsſse dicit. quod etiam ego libenter a
ſsſsererem, præ
ſsertim cùm videam,
ſsuperiorem
ſsententiam ita communem e
ſsſse, vt mille authores eam
ſsequuti
ſsint, nec vllus
in effectu firmiter (excepto Sarmiento) ab ea di
ſsſsentiat: eo etiam, quòd dato, quòd verum e
ſsſset præcipuum
fundamentum, quo vtebatur contra communem Sar
*mientus
dict. num. 3. quod prædictum
ſstatutum non fuerit in poenam ob iniuriam;
ſsed quia æquitati naturali,
& rationi con
ſsonum e
ſst, vt bona laboribus prioris viri
quæ
ſsita, non cedant in vtilitatem vitrici, vel eius filiorum,
ſsed re
ſseruentur aliis filiis alterius matrimonij:
adhuc militat
ſsuperior ratio, quæ pro communi adduci
ſsolet: quæ negari non pote
ſst ex dictis iuribus, & tex
*tu
in §. proſspeximus. in authent. de non eligend. ſsecund.
nubend. mulier. & in
§. ſsed quod ſsancitum, & in §. venient. in authent. de nuptiis. Et
cõtrariacontraria procedit interim,
dum in dubio
ſsumus, nec aliter nobis con
ſstat de voluntate mariti prædefuncti; tunc enim iniquum e
ſsſset,
bona laboribus illius quæ
ſsita, in aliorum vtilitatem cedere: vbi verò maritus ip
ſse aliter voluerit
ſsic exprimendo verbis expre
ſsſsis, aut alia
ſsimilia apponendo, ex quibus legitimè de voluntate ip
ſsius con
ſstare po
ſsſsit, prædicta ratio contraria omninò ce
ſsſsat. Quis enim iniquum
iudicabit voluntatem te
ſstatoris ob
ſseruari,
ſsiue mulierem nubentem de voluntate eiu
ſsdem, poenas prædictas
euitare? aut quæ: iniquitas con
ſsiderari poterit in hoc,
quod bona prioris viri laboribus quæ
ſsita, pleno iure vxori re
ſseruentur, vel ab illa in alios filios tran
ſseant,
ſsi
totum hoc non præter, aut contra voluntatem acquirentis,
ſsed ex voluntate potius illius contingit? Hoc
plane iniquitas non e
ſst; maximè (ad quod nunquam
aduertit D. Franci
ſs. Sarmientus
vbi ſsup.) cùm alia via
ſsuccur
ſsum
ſsit filiis prioris matrimonij à iure ip
ſso, quo
manus & pote
ſstas
ſsecundò nubentis re
ſstricta e
ſst ex deci
ſsione
leg. hac edictali. C. de ſsecundis nuptiis. vbi
ſscriptum, &
ſstatutum fuit, quòd coniux
ſsuper
ſstes non
po
ſsſsit quocumque titulo, in
ſsecundum coniugem transferre plus, quàm reliquerit vni ex filiis prioris matrimonij, cui minus reliquerit: quemadmodum cum Antonio Gabriele, Craueta, Benedicto, Riminaldo,
Baëça, & aliis
ſsuperiùs diximus: & legibus huius regni, donationibus propter nuptias, arrharum promi
ſsſsioni, & inter viuos, atque in vltima voluntate di
ſspo
ſsitioni certus modus di
ſsponendi & procedendi præfixus
ſsit,
quo filij
ſsuis legitimis defraudari minime po
ſsſsunt. Deinde
ſsimiliter, cum non po
ſsſsit mulier, quæ:
ſsecundò nup
ſsit, relinquere plus filiis
ſsecundi matrimonij quàm primi, vt cum vna communi, contra aliam communem infinitos referens defendit Antonius The
ſsaurus,
deciſs. Pedemontana. 170. num. 4. & tribus ſseqq. & num. 11. vbi
& multis ſseqq. argumentis, quæ: pro contraria parte
expendi po
ſsſsunt, pleni
ſsſsime
ſsatisfacit, & plures ampliationes tradit à
num. 25. Vel
ſsaltem de iure regio,
certus ordo datus
ſsit, & de iure etiam communi
ſstatutum fuerit, qualiter
ſsuccedere debeant liberi diuer
ſsarum nuptiarum, qui diuer
ſsos patres, aut matres diuer
ſsas habuerunt, & quo ordine bona di
ſstingui debeant,
vt omnibus ius
ſsuum remaneat illæ
ſsum:
ſsicuti cum
Gra
ſsſso, §.
ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 17. à n. 1. ſsuperiùs diximus & hactenus, de licentia mariti,
ſsiue vxoris defunctæ.
Quoad filios verò
ſsimiliter con
ſstituendum e
ſst, quòd
*
mulier tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias de voluntate filiorum primi matrimonij, euitat pænas
ſsecundarum
nuptiarum: nec e
ſst locus tunc deci
ſsioni textus in
dict. l.
fœminæ. cum
ſsimilibus Quod probatur authoritate gl.
in §. 1. in verb. copulantur, in auth. de non elig. ſsecund. nub.
mulier, quam
ſsequuntur Angelus, & Bald.
ibi. Idem
Angelus, Roman. Nicolaus de Vbaldis, Barbatia, Cæpola, Ludouicus Bologninus, Mathe
ſsilanus, Ia
ſson, Præpo
ſsitus, Decius, Socinus, Ioannes de Amicis, Ripa, Ioannes de Garronibus, Pari
ſsius, Corra
ſsius, Socinus Iunior, Mando
ſsius, Boërius, Gratus, & Alexander de Næuo: quos ita tenendo conge
ſsſserunt in vnum Menoch.
conſs. 155. num. 13. lib. 2. Bur
ſsatus
conſs. 12. num. 41. & 42.
lib. 1. & vltra eos, Rolandus
conſs. 95. num. 16. lib. 1.
& conſs. 81. à num. 10. lib. 3. Guilielmus Benedictus,
in
cap. Rainuntius, de teſstament. verbo.
qui cum alia matrim. contrahens, num. 202. Antonius Gabriel,
lib. 3.
tit. de ſsecund nuptiis, concl. 1. num. 29. & 33. Simon de
Prætis,
de interpret. vlt. voluntatum, lib. 4. dubitat. 10.
num. 120. fol. 350. Cifuentes,
in. l. 14. Tauri. limitatione .
Antonius Gomez,
in l. 15. Tauri num. 6. in fine. Padilla,
in
l. cum donationis, num. 5. C. de tranſsactionibus. Matienço,
in l. 3. tit 1. gloſs. 2. n. 43. lib. 5. nouæ recopilationis. Alphon
ſsus de Azeuedo,
in l. 4. eodem tit. & lib. num. 36. & 37.
Ioannes Guttierrez,
in repetit l. nemo poteſst, ff. de legatis,
primo, num. 18. Pancirolus,
conſs. 99. num. 3. & n. 5. lib 1.
Hippolitus Riminaldus,
conſs. 569. n. 170. lib. 5. Petrus
Gregorius,
in ſsyntag. iuris, lib. 9. cap. 26. num. 56. part. 2.
Petrus Surdus,
conſs. 91. à num. 20. lib. 1. Gra
ſsſsus §.
ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 17. num. 7. & quæſst. 25. num. 8. Plaça
in epitome delictorum cap. 45. num. 1. verſs. quæ reor intelligenda fore. Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingular. obſseruat.
centuria 5. obſser. 24. n. 8. Andreas Gail.
pract. obſser. lib. 2.
obſseruat. 98. n. 19. & 20. Qui omnes in hoc conueniunt, |
quòd in propo
ſsita
ſspecie, & in hac materia, idem operetur con
ſsen
ſsus tacitus filiorum, quod expre
ſsſsus. Vt in
*
terminis po
ſst Baldum, Gratum, Decium, Pari
ſsium &
Boërium, adnotarunt Menochius
dict. conſs. 165. n. 16.
lib. 2. Bur
ſsatus
dict. conſs. 12. n. 41. lib. 1. Rolandus, Riminaldus, Pancirolus, Surdus, Prætis, Benedictus, Gra
ſsſsus,
& reliqui
vbi ſsupra. Et huius re
ſsolutionis
rationẽrationem ſsimi
*lem præcedenti reddunt, quòd iniuria, quæ irrogatur
filiis propter
ſsecundas nuptias, propter quam
ſsecundò
nubens pœnas illas incurrit, §.
ſsoluto. in authent. de nuptiis. §. proſspeximus. in auth. de non eligend. ſsecund. nubent.
mulier, tollitur con
ſsen
ſsu liberorum, per regulam quòd
con
ſsentientibus, & volentibus non fit iniuria:
cap. ſscienti.
de regulis iuris. in 6. Sed in hoc ca
ſsu,
ſsicut in præcedenti de con
ſsen
ſsu mariti, contra communem in
ſsurgit
etiam Sarmientus,
dict. cap. 4. num 1. & 2. num. 3. verſs.
non obſstat. & num. 4. & filium, qui con
ſsentit
ſsecundis
*
nuptiis matris, vel patris, expre
ſssè
ſsiue tacitè, non amittere legis beneficium, con
ſstanter affirmat, per nonnullas rationes
ibi propo
ſsitas, quæ licèt grauiter vrgere
videantur, non debebit tamen propter eas à communi
opinione recedi: cùm tanta
ſsit authoritas, & tantus numèrus eorum, qui receptam & communem
ſsententiam
tuentur; maximè cùm satisfieri po
ſsſsit rationibus in contrarium ponderatis ab eo, ex his, quæ ip
ſse
eod. cap. ſscrip
ſsit contra communem, quæ contra eum retorqueri
*
poterunt. Nam
ſsi verum e
ſst, quod ip
ſse affirmauit
ibi,
dict. num. 3. verſs. non obſstat ratio. rationem legum loquendum de
ſsecundis nuptiis, non fundari in pœnam
ob iniuriam;
ſsed quia æquitati naturali, & rationi
con
ſsonum e
ſst, vt bona laboribus prioris viri quæ
ſsita,
non cedant in vtilitatem vitrici, vel filiorum eius,
ſsed
re
ſseruentur filiis alterius matrimonij prioris
ſsequitur
inde, quòd cum obligatio prædictæ re
ſseruationis, &
cau
ſsa incurrendarum aliarum pœnarum (vtcunque
ſsit)
contingat propter culpam,
ſsiue ingratitudinem, aut iniuriam in contrahendis
ſsecundis nuptiis commi
ſsſsam,
(quod negari non pote
ſst) recte ac communiter Doctores
con
ſstitucrint, mulierem ip
ſsam, pœnam aliquam pati
non debere, ex his nuptiis, quibus filij expre
ſssè, aut tacitè con
ſsen
ſsum adhibuerunt. Nec rationi naturali, aut
æquitati repugnat, vt bona alterius matrimonij, filiis
eiu
ſsdem non re
ſseruentur, ex voluntate ip
ſsorum contracto matrimonio; quòd
ſsi non contraheretur, re
ſseruari non deberent, aut quibus ip
ſsi, & iuri in proprium
fauorem introducto, iure ip
ſso non contradicente, nec
ratione aliqua repugnante, rectè renunciare potuerunt:
& per con
ſsen
ſsum adhibitum
ſsic renunciare volui
ſsſse vi
ſsi
ſsunt, vt aliam interpretationem
ſsumere iniquum e
ſsſset,
& ab omni ratione alienum; vt statim dicam. Ex quo
re
ſsponderi pote
ſst ad alias rationes eiu
ſsdem contra communem; quia verum e
ſst filios, qui nuptiis matris con
ſsen
ſserunt, feci
ſsſse id, quod iure diuino & humano facere
debuerunt,
ſsuo honori con
ſsului
ſsſse, & opera mi
ſsericordiæ in eo exercui
ſsſse; non tamen inde
ſsequitur, quòd
dici po
ſsſsit, temerè ip
ſsos filios à lucro legis ex eo repelli,
cùm non temerè,
ſsed iu
ſstè potius, atque ex voluntate
& con
ſsen
ſsu
ſsuo repellantur: & magis temerarium videri po
ſsſset, quod mater
ſsic contrahendo de con
ſsen
ſsu filiorum, pœnas incurreret, quas
ſsi incurrere exi
ſstimaret,
for
ſsitan matrimonium non contraxi
ſsſset; &
ſsic matrimonio ip
ſso decipi illam contingeret, quæ, de con
ſsen
ſsu filiorum contrahendo, quod nullam pœnam
ſsubi
*tura e
ſsſset, probabiliter credere potuit. Et
ſsic
tenèdotenendo cum
communi, aduertendum erit, quòd filij vbi expre
ſssè
non con
ſsentirent
ſsecundis nuptiis parentum, tacite con
ſsentire videntur ex multis coniecturis; quas eruditè con
ſsiderarunt, & conge
ſsſserunt in vnum Rolandus
dict.
conſs. 81. n. 20. & ſseqq. lib. 3. & dict. conſs. 95. n. 13. & ſseqq.
lib. 1. Petrus Paulus Pari
ſsius
conſs. 29. n. 84. & ſseqq. & n. 91.
lib. 3. Menochius,
conſs. 155. à n. 16. vſsque ad n. 22. num. 31.
& 33. lib. 2. & conſs. 237. num. 4. 5. & 6. & à num. 24. vſsque
ad num. 33. lib. 3. Simon de Prætis, Surdus, & Bur
ſsatus,
vbi ſsuprà. Hyppolitus Riminaldus,
in conſs. 569. à n. 102. cum ſseqq. lib. 5. inter alias tamen, Gratus
conſs. 83. n. 18.
lib. 2. re
ſspondit, quòd
ſsi filii præ
ſsentes
ſsint, dum
ſse
*cundum contrahitur matrimonium per parentes, & nihil dicant, con
ſsentire videntur, & ratificare
ſsecundas
nuptias, vt beneficio de
ſsecundis nuptiis
dictæ legis, fœminæ. cum
ſsimilibus, vti non po
ſsſsint &
ſsufficere hoc
tenuerunt etiam Decius,
in rub. C. de ſsecundis nuptiis.
colum, vltima, verſs. & in tali caſsu & in conſs. 206. num. 7.
verſs. & non eundo. Angelus,
in conſs. 396. Doctor in
ſsignis,
colum. 2. Cum quibus tran
ſseunt ferè omnes Authores, quos
ſsuprà num. 93. præcitauimus. & in terminis
ſsequuntur illos Rolandus,
dict. conſs. 95. num. 23. & 24.
Menochius,
dict. conſs. 155. num. 21. Bur
ſsatus,
conſs. 12. n. 41.
lib. 1. Cæterum Dominus Franci
ſscus Sarmientus,
dict.*
cap. 4. num. 1. in fine, miratur (& meritò quidem) volui
ſsſse Doctores communiter, præ
ſsentiam
ſsolam filiorum
in dicto matrimonio
ſsibi præiudicare, aut illam inducere po
ſsſse rati
ſsicationem
ſsecundarum nuptiarum, vt
beneficio de
ſsecundis nuptiis vti non po
ſsſsint: & contrarium rectius tentauit Ioannes de Garronibus;
ſsed
illum nó retulit Sarmientus,
in rub C. de ſsecundis nuptiis.
num. 118. cui acce
ſsſsit expre
ſssè Menochius
ſsibi contrarius,
conſs. 237. num. 25. & 26. lib. 3. Hyppolitus Riminaldus,
conſs. 569. num. 177. 178. & 179. lib. 5. quorum
opinio veri
ſsſsima mihi videtur ex
ſsequentibus. Primò,
*
nam &
ſsi præ
ſsens & tacens con
ſsentire videatur actui,
qui geritur, quoties ille re
ſspicit merum fauorem, &
commodum ip
ſsius, vt latius probat Bartolus
in l. quæ
dotis. num 21. ff. ſsoluto matrimonio, receptus communiter
ſsecundum Ia
ſsonem
ibi. num. 70. & Claudium.
num. 20.
Andream ab Exea
de pactis à n. 15. Cephalum,
conſs. 235.
num. 29. lib. 2. Bur
ſsatum,
conſs. 32. num. 38. lib. 1. Tamen
*
in actu
ſsibi præiudiciali, non videtur con
ſsentire,
ſsed potius di
ſsſsentire.
l. filius familias § inuitus. vbi glo
ſsſsa ff.
de procuratoribus. Bartolus,
in dict. l. quæ dotis, num. 25.
receptus communiter
ſsecundum Ia
ſsonem
ibi. num. 94.
Panormitanus,
in cap. non iniuſste. Num 7. de procuratoribus. Mantua
ſsingul. 130. num. 1. Baldus, Salicetus, Paulus, Alexander, Tiraquellus, Corneus, Curtius Iunior,
Crotus, Ruinus, Suarez, Guido Papa, Ca
ſsſsadorus, Bellonius, Afflictis, Curtius Senior Cornelius, Beninca
ſsſsius, & Achilles Per
ſsonalis, quos
ſsic tenendo, in multis
locis, conge
ſsſsit in vnum Vincentius Carrocius,
tract. de
locato & conducto, de præ
ſsente locationi, & tacente,
quæſst. 3. num. 2. fol. mihi 49. colum. 3. Guillelmus de Peru
ſsio,
inter conſs. vltim volunt conſs. 79. num. 12. & 13. lib. 1.
Decianus,
reſsponſs. 117. num. 64. lib. 3. Menochius,
lib. 3.
præſsumpt. 42. num. 24. Petrus Surdus,
conſs. 45. num. 45.
lib 1. ergo filij et
ſsi præ
ſsentes fuerint
ſsecundis nuptiis
parentum, non ex hoc videntur illis con
ſsentire, vt beneficium legis amittant, quod in eorum fauorem introductum e
ſst Et huius opinionis hanc e
ſsſse veram &
ſsolidam rationem dicit Menochius,
dict. conſs. 237. num. 26.
lib. 3. præter ea, & vltra eum, quia mater
ſsecundò nubendo, infert iniuriam marito defuncto, & filiis prioris
matrimonij, vt
ſsuprà diximus. Et probant Decius,
conſsil. 205. n. 4. Rolandus,
conſs. 81. num. 12. lib. 3. Menochius
conſs. 155. num. 14. lib. 2. Bur
ſsatus,
dict. conſs. 12.. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia,
conſs. 11. num. 6. & 7. volum. 1. vnde
filij, et
ſsi præ
ſsentes fuerint
ſsecundis nuptiis; tacendo
non videntur illas approbare, aut ratificare, ex alia
Doctorum theorica in hac materia; quòd præ
ſsens actui,
*
ex quo iniuria
ſsibi irrogatur & tacens, con
ſsentire non
videatur,
ſsed potius di
ſsſsentire. Felinus,
in cap. nonne
num. 13. de præſsumpt. Ancharanus,
conſs. 169. in princ. Decius,
conſs. 661. num. 10. Deinde filij, ex alio con
ſsentire
non videntur et
ſsi præ
ſsentes & tacentes exi
ſstant, quòd
patri aut matri
ſsecundò nubenti, reuerentiam debeant:
*
at præ
ſsens & tacens nunquam videtur con
ſsentire quoties debet reuerentiam actum facienti:
ſsed potius præ
ſsumitur propter metum reuerentialem tacui
ſsſse. vt communem e
ſsſse omnium
ſsententiam profitentur Felin.
in
cap. cauſsam matrimonij, num 4. de officio delegati. Crotus,
in l. non ſsolum §. morte, num. 101. ff. de noui operis nuntia|tione. Barbo
ſsa,
in l. quæ, dotis num. 169. ff. ſsoluto matrimonio. & vltra eos Afflictis
deciſs. 58. num. 3. Hyppolitus
Riminaldus (qui in terminis no
ſstris
ſsic argumentatur)
dict. conſs. 569. à num. 177. lib. 5. idem Barbo
ſsa,
in l. 2. eiuſsd.
tit. §. finali. num. 8. Denique cùm matrimonium con
ſsen
ſsu
contrahentium, & forma á iure requi
ſsita perficiatur,
nec po
ſsſsint filij præ
ſsentes illud impedire, nullo modo
videntur con
ſsentire: vt in ca
ſsu no
ſstro con
ſsiderabat
Ga
ſspar Baëtius,
de non meliorandis dotis ratione filiabus.
capit. 10. num. 79. quia præ
ſsens & tacens, qui non potuit
*
impedire, ne actus, qui gerebatur, fieret; con
ſsentire
non videtur in præiudicium iuris
ſsibi competentis: vt
tenet
Bartolus in, dict. l. quæ dotis. n. 23. vbi dicit communiter receptum, Ia
ſson
n. 76. Alex. in l. liberta n. 9. ff. ſsoluto
matrimonio. Caualcanus,
deciſs. 33. n. 15. 1. part. Ioannes
Cephalus,
conſs. 589. n. vlt. lib. 4. Padilla,
in l. quoties ab omnibus, num. 6. C. de fideicommiſsſsis. Petrus Surdus,
conſsil. 45.
num. 47. lib. 1. Ioannes Vincentius Hondedei.
conſs. 91.
num. 91. lib. 1. imò, quod magis e
ſst,
ſsiue agatur de præiudicio per
ſsonali,
ſsiue reali, præ
ſsens & tacens, etiam
ſsi
potuit actum impedire, in præiudicialibus non videtur
con
ſsentire: ex doctrina Baldi
in l. ſsi ſsciens, colum. finali.
C. ad Velleianum: quam e
ſsſse magis communiter receptam te
ſstatur Bolognetus,
in dict. l. quæ dotis, num. 125.
vbi eleganter comprobat eam Barbo
ſsa,
num. 160. verſs.*
nihilominus circa prædicta. fol. 744. Maximè quando
ſscit
ius
ſsuum durare, quo ca
ſsu præ
ſsens & tacens con
ſsentire
non videtur, nec
ſsibi tacendo præiudicat: vt multis probant Ma
ſscardus,
de probationibus, tom. 2. concluſs 1224.
num. 51. Petrus Surdus,
tract. de alimentis tit. 1. quæſst. 42.
num. 102. Camillus Gallinius,
de verbor. ſsignificat. lib. 5.
cap. 19. num. 181. & num. 22. & Barbo
ſsa,
in dict. l. quæ
dotis, qui à num. 51. verſs. vlterius quærit Bartolus, & multis num. ſseqq. pleni
ſsſsimè agit, an, & quando præ
ſsens &
*
tacens videatur con
ſsentire, vel di
ſsſsentire actui coram
ſse ge
ſsto, cui iunge, vltra relatos
ibi, Petrum Cenedum,
in Collectianeis ad ius Canonic. collectaneo 9. ad decret. n. 4.
Menochium,
lib. 6. præſsumpt. 99. per totam. Fuluium Pacianum Mutinen
ſsem
tract. de probationibus lib. 1. cap. 29.
& 30. D. Franci
ſscum Sarmiento
in l. Titia cum teſstam.
§. Lucia Titia, per totum §. ff. de leg. 2. fol. mihi 120. Hieronymum Albanum,
in additione Bartoli ad l. quæ dotis,
ff. ſsoluto matrimonio, per totam legem. Iacobum Concenatium,
ſsingularium quæſst. iuris lib. 1. quæſst. 9. & lib. 2.
quæſst. 19. D. Ferdinandum de Mendoça.
diſsputat. iuris ciuilis. lib. 2. cap. 4. . num. 37. & ſseqq. Ioannem Marcum Aquilinum
in rub. ff. de verb. obligat. à num. 37. vſsque ad
num. 46. vbi latè agit de prædictis, & de intellectu
l. qui
patitur. ff. mandati. l. ſsi remunerandi, §. ſsi paſsſsus. eod. tit. &
l. donati. §. ſspecies. ff. de donat. Ioannes Gar
ſsia,
de nobil.
gloſs. 8. num. 5. ex quibus con
ſstat apertè,
ſsuperiorem
ſsen
*tentiam Grati, & aliorum,
ſsu
ſstineri minimè po
ſsſse, provt infrà latiùs probabitur. Vnde mihi de hac re a
ſsſsiduè
cogitanti, &
ſstrictam iuris rationem attentè con
ſsideranti, videbatur in hac quæ
ſstione di
ſstinguendum e
ſsſse,
ſsequentibus conclu
ſsionibus adhibitis,
ſsiue nonnullis
ca
ſsibus di
ſstinctis, quibus tota difficultas ce
ſsſsabit, & maiori di
ſstinctione, quam adhuc, præ
ſsens controuer
ſsia explanabitur. Deinde multo pò
ſst prælegi Menoch.
conſs. 237.
*
à num. 17. vſsque ad num. 34. lib. 3. vbi eruditè, & notanter loquitur, & nonnullos etiam ca
ſsus di
ſstinguit,
ſsed
non ita plenè, vt
num. ſseqq. adnotabitur.
Primus igitur ca
ſsus
ſsit, quando filij ætate maiores,
*
expre
ſssè con
ſsen
ſserint matri tran
ſseunti ad
ſsecundas nuptias, & ei remi
ſserint expre
ſssè iniuriaro omnem, vel
omne ius
ſsuum; hoc enim ca
ſsu, mater
ſsecundò nubendo nihil amittit,
ſsed retinet in proprietate & v
ſsufructu
omnia bona, qui ex priori marito, vel ex fucceffione
filiorum ex paterna
ſsub
ſstantia iam acqui
ſsierat, & hoc
virtute expre
ſsſsæ renuntiationis, vel remi
ſsſsionis: Ita in
terminis huius ca
ſsus docuit Angelus,
in conſsil. 396. Doctor in
ſsignis
colum. 4. num. 4. verſsic. hæc autem regula fallit. &
ſsequutus est illum Decius
in conſsil. 209. num. 7.
verſsic. & non eundo. Menochius etiam, qui duplici ratione comprobat,
dict. conſs. 237. num. 16. 17. & 18. lib. 3.
& in hoc ca
ſsu omnes vtriu
ſsque iuris Interpretes conueniunt, tam in lecturis, quàm in re
ſspon
ſsis, & con
ſsultationibus, nec vllus di
ſsſsentit: vt con
ſstat ex omnibus
relatis
ſsupra
num. 93. & 94. qui in fortioribus terminis,
à pœnis
ſsecundarum nuptiarum parentes liberant; idque propter con
ſsen
ſsum filiorum tacitum, vel expre
ſsſsum,
nuptiis adhibitum, etiam iure competenti non remi
ſsſso,
vel iniuria: Et quamuis in hoc contra communem tenuerit Sarmientus, vt
ſsuprà vidimus, tamen in no
ſstro
ca
ſsu, cùm filius expre
ſssè dicit, quod remittit matri ius
fibi competens, ex dictis legibus, matrem impunè contrahere secundas nuptias admi
ſsit expre
ſsse,
ſselectarum,
dicto capit. 4. num. 4. verſsic. denique niſsi filius expreſssè
dicat.
Secundus ca
ſsus
ſsit, quando filij ætate maiores matri
*monio
ſsimpliciter, expre
ſssè tamen, con
ſsentiunt,
ſsed non
renuntiant expre
ſssè iuri a lege
ſsibi tributo. Et in hoc
ca
ſsu dicendum e
ſst idem, quod in
ſsuperiori; eo enim
ip
ſso, quòd con
ſsentiunt expre
ſssè, parentes ad
ſseundas
conuolare nuptias, ius
ſsuum remi
ſsi
ſsſse videntur, ideo
talis con
ſsen
ſsus expre
ſsſsus filiorum efficit, vt mater
ſsecundò nubens liberetur ab obligatione re
ſseruandi proprietatem eorum, quæ aliàs re
ſseruare teneretur,
ſsi ab
ſsque
con
ſsen
ſsu & voluntate filiorum nup
ſsi
ſsſset; & in hoc ca
ſsu
ſsic verè præ
ſsentit glo
ſsſs.
in §. 1. in verbo
copulantur in
authent. de non eligend. 2. nubent. & apertiùs Romanus,
Ia
ſson, Nicolaus de Vbaldis, Decius, Cremen
ſsis, Boërius. Ioannes de Garronibus, Ripa, & alij, quos in terminis no
ſstris loquendo adduxit Menoch.
dict. conſs. 237.
num. 19. lib. 3. vbi, &
num. ſseqq. veram & concludentem
rationem a
ſsſsignat, vt
ibi videri poterit: ne in his in
ſsi
ſstamus, quæ per alium rectè fcripta
ſsunt. Hunc etiam
ca
ſsum indi
ſstinctè probarunt omnes Authores, qui hucu
ſsque de hac materia tractarunt, vt con
ſstat ex infinitis
relatis
ſsuprà
num. 93. & 94. ſsolus impugnat Sarmientus,
dict. cap. 4. num. 1. & 2. & num. 4. cui
ſsatisfactum fuit
ſsuprà
num. 97. Et quod duobus ca
ſsibus
ſsuperioribus, in fi
*liis maioribus dictum e
ſst, dicendum e
ſst etiam in filiis
pupillis, vel minoribus, quando
ſscilicet filij pupilli
ſsunt,
vel minores; & expre
ſsse con
ſsentiunt,
ſsolemniter adhibita tutoris, vel curatoris authoritate; & id quidem
fiat iu
ſstis omninò de cau
ſsis: Tunc enim renunciando
expre
ſssè iuri
ſsuo, vel matrimonio expre
ſssè con
ſsentiendo, mater nihil amittit, ex quo nup
ſsit ex legitimo filiorum con
ſsen
ſsu, vnde
ſsecus erit quando nulla vrgente
cau
ſsa legitima, nec vtili pupillo, aut minori, con
ſsen
ſsus
prædictus adhibeatur, vel ex pre
ſsſsa renuntiatio iuris competentis fiat, etiam cum auctoritate tutoris vel curatoris. Sic po
ſst Angelum, baldum Nouellum, & Ioannem
de Garronibus, tradit Menochius; & iure fundat
dict.
conſs. 237. num. 21. 22. & 23. & vltra eum idem admittit,
*
ſsed nullum refert Andreas Gaill,
pract. obſseruat. obſser. 98.
num. 22. lib. 2. vbi dicit ce
ſsſsare etiam pœnas
ſsecundò nubentium,
ſsi liberis in pupillari ætate adhuc exi
ſstenti
bus, mulier ex con
ſsen
ſsu propinquorum, & tutoris, nuptias repetat: & mouetur argumento textus
in l. 2. & in
l. finali. C. de adoptionibus, l. nec hi. §. & primum. l. quod
nec curatoris, ff. eodem tit. id tamen intelligi debet (vt
ſsu per iùs declaratum e
ſst)
ſsi iu
ſstis & vtilibus cau
ſsis interuenientibus fiat; aliàs enim
ſsolus propinquorum
con
ſsen
ſsus, & tutoris auctoritas non
ſsufficeret. Sufficere
etiam tutoris filij impuberis con
ſsen
ſsum, dixit Ioachimus Min
ſsingerus,
ſsingul. obſseruat. cent. 5. obſseruat. 24. n. 9.
qui
ſse remittit ad declarationem Bertrandi
conſs. 58. col.
finali. lib. 1.
Tertius ca
ſsus
ſsit (de quo plene actum e
ſst
ſsupra à
num. 99. cum ſseqq.) quando filij, etiam ætate maiores, et
ſsi
*
præ
ſsentes fuerint tempore, quo matrimonium
ſsecundum celebratur, expre
ſssè non con
ſsen
ſserunt
ſsecundis
nuptiis, tacuerunt potiùs, & nihil dixerunt, aut egerunt, quo eorum animus, & voluntas elici valeat: tunc
enim ex
ſsola præ
ſsentia
ſsibi non præiudicant, nec matrimonio con
ſsentire videntur; idcirco parentes ex
ſsola
|
præ
ſsentia filiorum, à pœnis
ſsecundarum nuptiarum
non excu
ſsantur: ex dictis
ſsuprà à
num. 99. 100. & ſseqq.
& his, quæ
ſscrip
ſsit Menochius
lib. 3. præſsumpt. 29.
num. 90. Ma
ſscardus,
de probat, tom. 2. Concluſs. 1224. à
num. 29. Item etiam, quia aliud e
ſst honorare matrem,
&
ſsecundas eius nuptias, illí
ſsque a
ſsſsi
ſstere: aliud iuri
ſsuo
renunciare: vt recte adnotauit Pari
ſsien
ſsis,
in annotat.
ad Decium, in conſs. 205. verb.
volente. & in rub. C. de ſsecundis nuptiis. col vlt. quod in dubio præ
ſsumendum non
e
ſst, Ripa,
in l. ſsi vnquam. C. de reuocandis donat. quæſst. 42.
num. 108. in fine. Cephalus,
conſs. 445. num. 29. lib. 3. nec
prote
ſstatio in contrarium, ex parte filiorum fuit nece
ſsſsaria, vt ius suum reseruaretur illæ
ſsum. Aretinus
in
conſs. 241. Factum ita proponitur, col. finali. Rubeus,
in
conſs. 125. Præſsens caſsus. num. 5. & ita argumentatur Baëça.
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 10. n. 59.
& multis eleganter comprobat Ioannes Cephalus;
conſs. 590. num. 12. & quatuor ſseqq. lib. 4. & faciunt re
ſsoluta per Vincentium Carrocium,
tract. de locato & conducto. Quæſst. 3. de præſsente locationi & tacente, fol. mihi 49.
col. 3. in quo deceptus fuit manife
ſste D. Franci
ſscus Sar
*mientus,
dict. cap. 4. num. 2. qui arguens contra communem, & contendens probare, quod tacitus con
ſsen
ſsus filiorum non præiudicet illis: ex eo probabat, quòd
ſsi
Con
ſsen
ſsus tacitus filiorum noceret, nunquam legibus
de
ſsecundis nuptiis locus e
ſsſset; ni
ſsi vbi filius expre
ſssè
& impiè contradixi
ſsſset, cùm tamen vbi filij
ſsecundis
nuptiis expre
ſssè
nõnon con
ſsen
ſserint, aut alio legitimo modo con
ſsen
ſsum non o
ſstenderint, nulla prote
ſstatio nece
ſsſsaria
ſsit, vt legibus de
ſsecundis nuptiis locus e
ſsſse
po
ſsſsit, ex relatis
ſsuprà; & quia in terminis no
ſstris,
ſsolam
præ
ſsentiam filiorum, & taciturnitatem minimè
ſsufficere in præiudicium filiorum, &, tamet
ſsi nulla contradictio
interuenerit, probarunt expre
ſssè Ioannes de Garronibus; & alij relati
ſsuprà
num. 100. Boërius
deciſs. 185.
num. 23. verſs. & ſsi eſsſsent maiores, & verſs. aliàs præſsentia
& taciturnitas. Pari
ſs.
in annotat, ad Decium, in dict.
conſs. 205. Fulgo
ſsius,
in conſs. 63. Baëça
dict. cap. 10. n. 78.
Hyppolitus Riminaldus,
in conſs. 569. num. 177. & duobus ſseqq. lib. 5. & ita tenendum e
ſst, quicquid Gratus,
Rolandus, Bur
ſsatus, & alij in contrarium con
ſsuluerint.
Quartus ca
ſsus
ſsit, quando filij ætate maiores, præ
*
ſsentes fuerint, dum contrahitur
ſsecundum matrimonium, & quamuis expre
ſssè non con
ſsen
ſserint, aut iura
ſsua non remi
ſserint expre
ſssè, aliquo tamen facto,
ſseu
actu po
ſsitiuo exteriori vltra præ
ſsentiam,
ſsuam voluntatem & con
ſsen
ſsum o
ſstendant: tunc enim tacitè con
ſsentire videbuntur, &
ſsibi præiudicabunt, ex quo gerunt actum, ex quo voluntas eorum arguitur, & qui geri
ab eis non potui
ſsſset, nec debui
ſsſsent,
ſsi
ſsecundis nuptiis
con
ſsen
ſsum non præ
ſstiti
ſsſsent. Id quod efficaciter probatur ratione
ſsequenti, nam
ſsi filij
ſsecundis nuptiis expre
ſssè con
ſsentirent verbis, nullus ambigit, quin
ſsibi præiudicarent, vt
ſsuprà dictum e
ſst: ergo idem dicendum
e
ſst
ſsi factis con
ſsen
ſsum o
ſstendant, quia voluntas ex facto, æquè declaratur ac ex verbis:
l. Paulus. ff. rem ratam*
haberi; & latiùs probant Tiraquellus,
in tract. de iure
Conſstituti. 3. part. limit. 30. num. 12. Craueta, conſs. 159. n. 5.
Cephalus,
conſs. 153. num. 3. lib. 2. & conſs. 352. num. 6. lib. 3.
Thomas Grammaticus,
conſs. crimin. 13. num. 3. Menochius,
conſsil. 110. num. 1. & conſsil. 121. num. 90. lib. 2.
Imò meliùs, ac expeditius, voluntas viuentis aut mo
*rientis, datur intelligi, rebus ip
ſsis
ſseu factis, quàm verbis:
l. ſsi tamen & ei qui. ff. de ædilitio editio, & notat glo
ſsſsa, vbi allegat multa iura,
in l. reuſsari. ff. de adquirenda hæreditate. & pleniùs declarant Petrus de Peralta,
in l. cum fundus. num. 5. fol. 138. & in l. Lucius. La prima, num. 11. fol. 140. & in l. cum ita legatur. §. ſspecies n. 4.
fol. 348. ff. de leg. 2. Aymon Craueta,
in rub. ff. de leg. 1.
num. 139. & num. 168. cùm facta effectum ip
ſsum o
ſsten
*dant; verba verò aliquando contra voluntatem proferentis
ſsint: vt egregiè probat textus,
in cap. dilecti filij,
el. 2. & ibi notat Decius
in ſsecundo notabili, de appellat. Socinus Iunior,
in conſs. 38. num. 13. lib. 1. Gozadinus
in
conſs. 101. num 3. Menochius conſsil 5. num 16. lib 1. De
*inde quia præ
ſsens & tacens, etiam in merè præiudicialibus con
ſsentire videtur, quoties vltra præ
ſsentiam, ex
parte ip
ſsius, po
ſsitiuus aliquis actus exterior interuenit:
l. filius familias, ff. ad Macedonianum, Clem. 1. de procuratoribus. Abbas,
in cap. cum virum, in tertio notabili, de
regular. & in
cap. non iniuſstè. col. penult. de procur. Ia
ſson
in l. quæ dotis, num. 90. & 99. ff. ſsolut. matrim. Cor
ſsetus
in ſsingularibus ſsuis, in verb. taciturnitas. Craueta
de antiquitate temporum 1. part. quæſst. 5. n. 23. fol. 41. Galiaula
in rub. de verb. obligat. num. 62. & ibi Alciatus,
num. 6.
ad fin.Ma
ſscardus
de probat. tom. 3. concl. 1219. num. 51. &
latè confirmat Exea
de pactis, à num. 50. Forcatulus
dialog. 52. num. 3. ad fin. & præ
ſsentia inter coniunctos ha
*betur pro con
ſsen
ſsu, quando coniunctus vltra præ
ſsentiam aliquid faceret, quod con
ſsen
ſsum argueret,
ſsecundum Ia
ſsonem, & Alciatum,
in l. cum proponas, filios. C.
de pactis, eundem Ia
ſsonem,
in conſsil. 3. circa primum,
col. 4. verſsic. & dum succeſsſsiuè lib. 1. & plenius comprobat Tiraquellus,
de retractu lignagier. gloſs. 9. num. 158.
fol. 140. Denique ex his, quæ in terminis huius ca
ſsus
adnotarunt Boërius,
deciſs. 185. num. 20. & Decius
in
conſs. 206. col. 2. Pari
ſsius
conſs. 29. num. 84. lib. 3.
Quintus ca
ſsus
ſsit, quando filij præ
ſsentes fuerunt, dum
*
ſsecundæ contrahebantur nuptiæ per parentes, nec expre
ſsſse aut tacitè con
ſsen
ſserunt illis, po
ſstmodùm tamè expre
ſssè, aut tacitè ratificarunt eas: tunc enim
ſsic amittunt
beneficium legis, ac
ſsi à principio
ſsecundo matrimonio
con
ſsen
ſsum adhibui
ſsſsent. Paria enim
ſsunt, quoad
effectũeffectum
*
huius materiæ, & quæ
ſstionis no
ſstræ, vel ab initio expre
ſssè con
ſsentire, & approbare
ſsecundas nuptias, vel ex po
ſstfacto ratificare illas, vtroque enim ca
ſsu beneficio legis
priuantur filij
ſsic ratificantes: Angelus
dict. conſs. 396. Doctor in
ſsignis Ioan, de Garronibus
in rubr. C. de ſsecundis
nuptiis n. 116. Boër.
deciſs. 185. n. 23. in princ. Anton. Gabriel
referens alios
com. opin. lib. 3. tit. de ſsecundis nuptiis, concl. 1.
n. 36. Modernus Pari
ſsien
ſs.
de inoffic. donat, n. 77. Baëza
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 10. num. 96.
*
Et hoc præiudicium
ſsic eueniet filiis,
ſsi ip
ſsi expre
ſsſse ratificent
ſsecundas nuptias, aut
ſsi aliquid gerant, ex quo
illas approbare & ratificare tacitè videantur: vt putà quia
dum viuunt de i
ſstis
ſsecundis nuptiis non conqueruntur, vel quia familiariter cum matre viuunt, & cohabitant, vel quia diligunt matrem, & vitricum, vel eis in vita aliquid donant, vel in te
ſstamento relinquunt, & aliis
ſsimilibus coniecturis, quas cumularunt Roland,
conſs. 81.
num. 13. & ſseqq. lib. 3. & conſs. 95. num. 20. & ſseqq. lib. 1.
Decius
conſs. 205. num. 5. 6. & 7. Pari
ſsius
conſs. 29. à n. 82.
lib. 3. Menochius
conſs. 155. à num. 16. lib. 2. & conſs. 237.
n. 27. lib. 3. Bur
ſsatus
conſs. 12. n. 42. lib. 1. Surdus
conſs. 91.
n. 21. & 22. lib. 1. Et ratio e
ſst in promptu, quia
ſsi ra
*tificatio verbis expre
ſsſsis facta
ſsufficiens e
ſst,
ſsufficere
etiam debet ratificatio, quæ ex factis colligatur, quia facta fortiorem ratificationem inducunt, quàm verba; Abbas,
in conſs. 116. in 2. part. & ex Ia
ſsone, Tiraquello, &
aliis, Bur
ſsatus
conſs. 40. n. 18. & conſs. 118. num. 14. lib. 1.
Menochius,
conſs. 507. num. 15. lib. 6.
Sextus & vltimus ca
ſsus
ſsit, quando filij præ
ſsentes
*
non fuerint dum contrahitur
ſsecundum matrimonium,
imò ab
ſsentes,
ſsic vt nec expre
ſssè nec tacitè
ſsecundis
nuptiis con
ſsentire potuerint; nam
ſsi po
ſstea de illis facti
certiores, iniuriam omninò clara, aut ius
ſsuum expre
ſssè remi
ſserint, res erit omninò clara, Cùm ex
ſsua renuntiatione
ſsibi præiudicent, & ratificatio
ſsequens idem operari potens
ſsit,
ſsicut con
ſsen
ſsus praecedens operaretur,
ex dictis
ſsuprà. Enimuerò ab
ſsentia, vel præ
ſsentia in hoc
nihil mutat; con
ſsen
ſsus, aut ratificatio totum efficit.
Idèmque dicendum e
ſst,
ſsi tacitæ ratificationis
ſsigna &
& coniecturæ probabiles interueniant, de quibus ca
ſsu
præcedenti actum fuit; alias, his deficientibus, cum
filij ab
ſsentes fuerint tempore nuptiarum, nec aliquis
con
ſsen
ſsus allegari po
ſsſsit, deci
ſsio
dict. l. fœmina. remanebit intacta; & coniux tran
ſsiens ad
ſsecundas nuptias
|
incurret pœnas illius legis, &
ſsimilium iurium. Id quod
certum e
ſst ex omnibus Authoribus, quos in hac quæ
ſstione ab initio præcitauimus, qui vnanimiter, vt filij
amittant beneficium legis, aliquem con
ſsen
ſsum requirunt. Et confirmari pote
ſst ex dictis per Menochium,
dict. conſs. 237. num. 27. & 28. lib 3. Et de his hactenus,
quæ non
ſsunt contemnenda,
ſsed notanda potius; nam
vt vides plenius, & di
ſstincte magis, quàm adhuc remanent declarata.
Quod ad aliud verò, vtrùm vxor
ſsecundo nubendò,
*
amittat v
ſsumfructum bonorum
ſsimpliciter
ſsibi relictum? Dicendum e
ſst; legatum v
ſsusfructus omnium bonorum á marito vxori relictum, perpetuum e
ſsſse pro tèpore vitæ, nec per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias amitti: quando non adiecta conditione aliqua viduitatis,
ſsed
ſsimpliciter, vt dictum e
ſst, relinquitur: per textum
in §.
ſsi verbo ſsolum vſsumfructum, in authent. de nuptiis vbi glo
ſs.
in verbo.
manere, rationem a
ſsſsignat: textus
in authent.
hoc locũlocum. C. ſsi mulier ſsecundò nupſserit. Boërius
deciſs. 193.
num. 2. & 3. Craueta
conſs. 36. Pari
ſsius
conſs. 95. num. 17.
& ſseqq. vol. 1. Ioannes de Garronibus,
in l. 1. num. 16.
C. de fecundis nuptiis. Octauianus Amadæus, & alij
quos
ſsic tenendo retulit Borgninus Caualcanus,
de
vſsufructu mulieri relicto. num. 113. fol. 297. vbi dicit,
quòd per adulterium & ince
ſstum, cum proprietate con
ſsolidabitur
ſstatim v
ſsusfructus, exi
ſstens penes mulierem. Quod confirmari pote
ſst ex infinitis, quæ remi
ſsſsiuè conge
ſsſsimus
ſsuprà
num. 82. Idem etiam, quòd per
ſsecundas nuptias legatum
ſsic
ſsimpliciter relictum non
amittatur, tenet Hyppolitus,
ſsingulari 577. incipit,
Mulier contrahendo, num. 9. Guillielmus Benedictus,
in cap. Rainuntius, de testament. verbo,
qui cum alia matrimonium contrahens. num. 198. Andreas Gaill.
lib. 2:
obſser. 24. Num 24. Antonius Galeatius Malu
ſsſsia, in
conſs. 51. num. 9. vbi rectè probat, vxorem tran
ſseuntem
ad
ſsecundas nuptias, v
ſsumfructum à marito præmortuo
ſsibi relictum non amittere; nec pariter obuentum
ſsibi in bonis filij prædefuncti: & idem in marito di
*cendum e
ſsſse. Quod procedit etiam
ſsi non
ſsimpliciter
v
ſsumfructum reliquerit maritus,
ſsed donec, quandiu,
& quou
ſsque vxor vixerit, adhuc enim per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, mulier non amittet illum, ex quo
te
ſstator de vita viduali mentionem non fecit, vt per
Federicum de Senis. in
conſsil. 36. Ca
ſsus.
ad finem. Ioannem de Garronibus
in dict. l. 1. num. 26. verſs. ſsed pulchrum dubium est. quos
ſsequutus e
ſst Caualcanus,
dict.
num. 113. in fin. fol. 298.
Quoad vltimum denique, con
ſstituendum e
ſst, lega
*tum v
ſsusfructus omnium bonorum vxori relictum,
ſsub
conditione,
Si castè & honestè vixerit non adiecto,
ſsi
in viduitate perman
ſserit: non amitti per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, quia mulier
ſsecundo nubendo, non
dicitur inhone
ſstè viuere: textus
in l. 2. C. de indicta
viduitate tollenda. & ita tenet Bartolus
in l. mulier. &
cum proponeretur, argumento illius textus,
ff. ad Trebellianum. &
ſsequuntur plures relati per Hyppolitum,
qui ip
ſse Bartoli
ſsententiam probat,
ſsingulari. 577. Euerardus,
loco 91. col. 5. Felinus,
in cap. cum ſsit. num. 13. de
foro competenti. Palacios Rubios,
in rubr. de donation.
inter. §. 12. in princip. & communem opinionem dicit
Claudius,
in dict. §. cum proponeretur. Expre
ſssè etiam
probarunt hanc partem Cor
ſsetus
in repertorio ad Abbatem. in verb.
vſsumfructum bonorum meorum. Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu mulieri relicto. num. 104.
fol. 298. Andreas Gaill.
pract. obſseruat. lib. 2. Obſseru. 98.
num. 25. Guillielmus Benedictus,
in dict. cap. Rainuntius. verbo.
qui cum alia matrimonium contrahens. n. 212.
& ita tenendum e
ſst, quicquid contrarium,
ſsecundò
nubendo amittere vxorem tale legatum, tenuerint alij,
quos
ſsequuti de communi opinione te
ſstantur Gualden
ſsis,
de arte testandi tit. 6. cautela 39. num. 4. Bermundus
de publicis concubinis, col. 193. Nec placere pote
ſst
Angeli, & Alexandri concordia,
in dict. §. cum proponeretur. Quòd
ſsi prædicta conditio adiecta fuerit à marito defuncto, vel filio eius; procedat hæc
ſsecunda
opinio:
ſsi verò à patre, vel alio extraneo prioris viri
non con
ſsanguineo, tunc Bartoli
ſsententia procedat
Nam re vera huiu
ſsmodi di
ſstinctio ex capite de
ſscendit,
non ex iuris ratione: nec fundamentum habet; quamuis probauerint eam Couarruuias, Gra
ſsſsus, Menchaca, Decius, Ioannes de Garronibus, Palacios Rubios, Padilla, Baëça, Doctor e
ſspino, & alij, quos ita
di
ſstinguens conge
ſsſsit in vnum noui
ſsſsime Cæuallos,
pract. quæſst. ſsiue communium contra communes. quæst. 151.
num. 3. & 4. tom. 1. fol. mihi 238. Et quamuis in prædicta contrarietate,
ſsic concordandas opiniones dixerit
Menchaca,
de ſsucceſs. progreſs. lib. 3. §. 27. De legatis
num. 29. fol. mihi 179. Po
ſstmodum tamen,
ſsub
eodem
num. in verſs. & nostra ſsententia retenta; Bartoli opinionem indi
ſstinctè videtur admittere. Pro qua, concludenter verget ratio con
ſsiderata per eundem
ibi. in
verſs. nam communis opinio est. Quòd
ſsi vxor v
ſsufructuaria bonorum mariti relicta
ſsit,
Donec, quouſsque, &
quandiu caſstè, & honestè vixerit, & non nupſserit, aut*
vitam vidualem ſseruauerit: an per tran
ſsitum ad
ſsecundas nuptias, v
ſsumfructum perceptum teneatur re
ſstituere, & à quo tempore fructus percipiens non faciat
ſsuos. Tractat plene, & vtiliter Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu mulieri relicto. à num. 115. fol. 299. vſsque
ad num. 124. vbi tres ca
ſsus di
ſstinguit, vt ibi videri poterit, ne, quæ ab eodem in hac materia rectè
ſscripta
ſsunt, repetamus.
CAPVT III.
Vſsumfructum in bonis aduentitiis filiorum ex
legis diſspoſsitione parentibus competentem,
legalem nuncupari communiter, formalem
etiam & proprium vſsumfructum dici poſsſse,
vbi recepta Doctorum ſsententia probatur, &
Neoterici cuiuſsdam argumentis contra communem, nouè, & concludenter reſspondetur: de vſsufructu aduentitiorum, & deciſsione leg. 47. & 48. Tauri, nonnulla diſstinctè, & dilucidè magis, quàm adhuc traduntur. Pater legitimus adminiſstrator filij in poteſstate, aut tutor, vel curator filij emancipati,
vtrùm inuentarium conficere, ac ſsatiſsdationem præſstare teneatur, in iudicio, vel extra,
virtute legalis adminiſstrationis, quæ poſsſsit
exerceri: & an bona immobilia abſsque decreto alienare, plena, & diſstincta manu
tractatur. Demum ſsocietas tacita quando, ſsiue ex quibus coniecturis tacitè cenſseatur contracta, aut continuata, remiſsſsiuè, pleniſsſsimè tamen ab aliis actum proponitur.
SVMMARIVM.
-
1 Patri, de iure antiquo, in ſsolidum acquirebantur bona
aduentitia filiorum, tam quoad dominium, quàm ad
vſsumfructum.
-
2 Hodie tamen ex noua Iuſstiniani conſstitutione, vſsusfructus dumtaxat eorum acquiritur, quorum antea
plenum dominium acquirebatur.
-
3 Arias Pinellus laudatur.
-
4 Pinellum rectè improbaſsſse eos, qui de iure Digeſstorum crediderunt, in ſsolidum non acquiri parentibus
bona aduentitia filiorum.
-
5 Communem allegationem legis, placet, ff. de acquirenda hæreditate, falſsam eſsſse; nec probare id, ad quod
præcitatur communiter.
-
6 Patri de iure antiquo ante nouam Imperatorum con|ſstitutionem, bona materna in ſsolidum acquiri, ſsicut
aduentitia; hodie vero vſsumfructum dumtaxat
eorum bonorum
-
7 Ioannes de Matienço lapſsus in allegatione Pinelli,
nouè notatus per Authorem.
-
8 Patria poteſstas baſsis eſst, ac fundamentum acquiſsitionis vſsusfructus aduentitiorum.
-
9 De patria poteſstate, & infinitis effectibus illius, remiſsſsiuè, pleniſsſsimè tamen actum proponitur.
-
10 Pater in omnibus caſsibus, in quibus habet vſsumfructum, efficitur per legem legitimus adminiſstrator
bonorum filij; & tam in iudicio, quàm extra, omnia
poteſst gerere, nec ad ſsuſscipiendam, & gerendam adminiſstrationem, decretum, aut facultatem iudicis
tenetur requirere.
-
11 Pater legitimus adminiſstrator bonorum filij, expedit
pro filio omnia, etiam ſspeciale mandatum exigentia.
-
12 Habet enim à lege maiorem authoritatem, quàm cæteri alij adminiſstratores.
-
13 Filiusfamilias ſsine conſsenſsu & voluntate patris ſstare
non poteſst in iudicio, quando patri quæritur vſsusfructus. & de materia legis finalis. §. neceſsſsitate.
C. de bonis quæ liberis, remiſsſsiue.
-
14 Filius familias ſsine conſsenſsu & voluntate patris, vtrùm
in iudicio ſstare poſsſsit in aduentitiis, in quibus pater
ipſse non habet vſsumfructum, nec adminiſstrationem:
vbi duæ communes contraria referuntur, & Bart.
ſsententia probatur.
-
15 Verus traditur, & communis ſsenſsus leg. fin. & neceſsſsitate. C. de bonis quæ liberis.
-
16 Vt filiusfamilias in iudicio eſsſse poſsſsit, vtrum conſsenſsus
patris à principio interuenire debeat ad validitatem
iudicij an verò ſsufficiat, quòd ex pòſst facto ante finitum iudicium accedat, vbi duæ opiniones referuntur;
& ſsententia gloſsſse recipitur.
-
17 Patris conſsenſsus an ſsufficiat, quòd tempore litis conteſstatæ accedat.
-
18 Pater vbi agit nomine filij, vel filius de conſsenſsu patris, qualiter libellus formari debeat, remiſsſsiuè.
-
19 Pater legitimus adminiſstrator bonorum filij, vtrùm
poſsſsit citra conſsenſsum filij in iudicio agere, & actiones mouere; & ſsi filius ſsit abſsens, an cautio de rato
ab eo exigatur? remiſsſsiuè.
-
20 Filius vtrùm citari debeat, quando agitur cauſsa ad
eum ſspectans ſsuper bonis aduentitiis? remiſsſsiuè.
-
21 Pater legitimus adminiſstrator honorũhonorum filij, vtrùm abſsque conſsenſsu illius poſsſsit ante, & poſst litem conteſstatam procuratorem conſstituere? remiſsſsiuè.
-
22 Pater legitimus adminiſstrator, vtrùm iura filiorum
remittere poſsſsit, ſsiue inſstrumentum publicum in eorum præiudicium approbare? Et hac de re commendatum Menoch. conſsil. 279. lib. 3.
-
23 Pater vtrùm poſsſsit diuidere bona aduentitia, ex hæreditate matris inter ipſsos filios? remiſsſsiuè.
-
24 Vſsusfructus in bonis aduentitiis filiorum patri competens, legalis communiter nuncupatur.
-
25 Et formalis etiam dici poteſst: & num. 27. & ſsequentibus.
-
26 Vſsusfructus competens parentibus ad ſsecundas nuptias
tranſseuntibus ſsuper bonis reſseruandus, formalis dici
poteſst, & qua ratione?
-
27 Vſsusfructus, qui olim acquirebatur patri in bonis aduentitiis filiorum, erat cauſsalis; hodie tamen factus
eſst formalis: Vera ratio redditur; & Ioann. de
Monte Sperel, conſsil. nouè expenditur.
-
28 Vſsumfructum aduentitiorum patri competentem cauſsalem eſsſse, & non formalem, ex ſsententia Emmanuelis de Caſstro.
-
29 Quæ per Authorem improbatur, & illius argumentationibus nouè, & concludenter reſspondetur.
-
30 Emmanuelem de Caſstro arguentem contra communem
lapſsum fuiſsſse, noua Authoris conſsideratio.
-
31 Nec illius argumentum præualere contra communem,
nouè etiam ab Authore adnotatum.
- 32 Legem, Ius publicum, ff. de pactis. ex mente communi ſsingulariter declaratam per Menchacam.
-
33 Vſsumfructum aduentitiorum, verum & formalem
vſsumfructum eſsſse, contra Emmanuelem Mendez
cum ſsententia communi, meliùs quàm adhuc probatum, & numeris ſsequentibus.
-
34 De alio vſsufructu, ad vſsumfructum aduentitiorum
regulariter arguendum non eſsſse.
-
35 Sunt enim inter vnum & alterum vſsumfructum nonnullæ, & notabiles differentiæ.
-
36 Vſsusfructus aduentitiorum, quem pater habet; potentior eſst alio vſsufructu in multis.
-
37 Negari tamen non poteſst, quin vſsusfructus ipſse aduentitiorum, verus vſsusfructus, & formalis dici poſsſsit;
& ratio redditur.
-
38 Vſsusfructus aduentitiorum ſsæpè, & ſsimpliciter vocatur vſsusfructus in multis iuribus.
-
39 Emmanuelis de Caſstro, ſsolutio ad nonnullas leges concludenter, & noue confutata per Authorem.
-
40 Inter vſsumfructum, aut ius vſsusfructus, & commoditatem, maximam differentiam eſsſse.
-
41 Verba, quæ in lege, ſstatuto, aut alia diſspoſsitione, proferuntur, non ſsunt improprianda; ſsed propriè &
ſstrictè, atque in potiori ſsignificatu accipienda.
-
42 Verbum vſsusfructus, in quacunque diſspoſsitione, propriè ſsignificat plenum, verum, & integrum vſsumfructum.
-
43 Patria poteſstas morte diſsſsoluitur.
-
44 Vſsusfructus patri quæſsitus in bonis aduentitiis, durat
etiam mortuo filio.
-
45 Patria poteſst as, quæ ad acquiſsitionem vſsusfructus aduentitiorum requiritur, ſsufficit, ſsi tempore acquiſsitionis interueniat, & poſstquam ſsemel eſst operata effectum, quamuis ceſsſset, & finiatur, non extinguitur
vſsusfructus ſsemel quæſsitus.
-
46 Pro communi ſstrictum argumentum expenditur.
-
47 Emmanuelis de Caſstro ſsolutio, in hac materia, nouè impugnatur, & num. ſseq.
-
48 Legis 4. C. de bonis quæ liberis, deciſsionem (quantumuis illa nona ſsit) fortiter vrgere pro communi;
acuta Authoris conſsideratio.
-
49 Vſsusfructus aduentitiorum materiam latiſsſsimam eſsſse,
& infinitas continere quæſstiones, & de illis plene
actum à multis; remiſsſsiuè.
-
50 Nicolai Boërij deciſsiones duodecim expenduntur
quibus tota fere vſsusfructus aduentitiorum mater
comprehenditur.
-
51 Petri Surdi conſsil. 116. lib. 1. commendatum in hac
materia.
-
52 Hieronymi Gabriel. conſsil. 162. lib. 2. notandumeſsſse
in hac materia.
-
53 Borgninum Caualcanum, de vſsufructu aduentitiorum,
inuoluta atque confuſsa manu tractaſsſse.
-
54 Vſsusfructus aduentitiorum patri non quæritur, quoties
bona ea lege, & cõditioneconditione filio donantur, aut in teſstamento relinquuntur, ne patri quæratur vſsusfructus,
& de hoc latius actum remiſsſsiuè proponitur.
-
55 Vſsusfructus aduentitiorum acquiſsitionem prohibitam
fuiſsſse patri; ex quibus coniecturis conſstare poſsſsit vbi
expreſsſsa prohibitio facta non eſst.
-
56 Vſsusfructus aduentitiorum non quæritur patri, quando conſstat quoquo modo, etiam ex coniecturis de voluntate relinquentis.
-
57 Dummodò verba talia ſsint, ex quibus nihil aliud
quãquam perceptionis vſsusfructus prohibitio deduci poſsſsit.
-
58 Vſsusfructus aduentitiorum acquiſsitione prohibita, nec
commoditatem pater habebit.
-
59 Vſsufructus acquiſsitione prohibita patri per teſstatorem,
vtrùm etiam facultas adminiſstrandi prohibita cenſseatur? & numeris ſsequentibus.
-
60 Pater, quamuis in bonis aduentitiis filij non ſsit conſstitutus vſsufructuarius: attamen quando non eſst ſsuſspectus à teſstatore, vel à lege, erit in ipſsis datiuus,
non legitimus adminiſstrator.
-
61 Patri volenti, magis concedendam adminiſstrationem,
quàm curatori datiuo, in rebus, in quibus patri non
quæritur vſsusfructus.
-
62 Caldas Luſsitani opinio, in quæſstione propoſsita, ſsuprà
num. 59.
-
63 Franciſsci Burſsati, & Caldas Pereiræ reſsolutiones in
quæſstione ſsuperiori, nouiter conciliatæ, & declaratæ.
-
64 Ioannis Franciſsci de Ponte ſsententia in hac materia
expenditur, & nouè per Authorem declaratur.
-
65 Pater legitimus administrator filijfamilias minoris,
& in poteſstate exiſstentis, vtrùm bona ipſsius abſsque
decreto alienare poſsſsit: vbi infiniti congeruntur, qui
de hac quæſstione tractarunt.
-
66 Plena & diſstincta reſsolutio quæſstionis ſsuperioris vt
haberi poſsſsit (ex mente omnium, qui hucuſsque ſscripſserunt) nonnullos caſsus diſstinguendos eſsſse.
-
67 Octauius Simoncellus, in reſsolutione, & tractatu
quæſstionis præcedentis, cæteros omnes antecellit.
-
68 Pater legitimus filijfamilias minoris adminiſstrator,
bona mobilia abſsque decreto alienare poteſst.
-
69 Pater legitimus adminiſstrator filij exiſstentis in poteſstate, ratione vſsusfructus ſsibi competentis, & nulla ſsubſsiſstente cauſsa neceſsſsaria & legitima, bona
ipſsius immobilia non alienat.
-
70 Is, in quem pater alienauit bona immobilia filij, non
poterit condemnationem euitare, niſsi probet alienationem ex legitima & neceſsſsaria cauſsa factam
fuiſsſse.
-
71 Pater legitimus adminiſstrator filij in poteſstate exiſstentis, neceſsſsaria aliqua ex cauſsa ipſsius filij, vtrùm alienare poſsſsit bona immobilia abſsque decreto:
vbi Azonis opinio contra Salicetum defenditur.
-
72 Pater tutor, aut curator filij emancipati, ſsi res immobiles filij alienare velit, requiritur neceſsſsariò iudicis decretum cum debita cauſsæ cognitione.
-
73 Filius viuo patre, vtrùm poſsſsit reſscindere alienationem aduentitiorum à patre factam, & agere etiam
contra tertios poſsſseſsſsores, & an in bonis alienatis concedatur hypotheca contra bona patris? remiſsſsiùe.
-
74 Pater legitimus adminiſstrator filijfamilias, vtrùm
poſsſsit bona aduentitia illius abſsque decreto locare?
remiſsſsiuè.
-
75 Filius, aut filia de iure communi, per matrimonium
à poteſstate patris non liberatur.
-
76 Vſsusfructus aduentitiorum, de iure communi conſseruatur patri, etiam filius, vel filia ſsit coniugatus, vel
coniugata.
-
77 Filius, vel filia de iure huius regni, per matrimonium
& velationem à poteſstate patris liberatur, & pro
emancipato habetur.
-
78 Et huius deciſsionis regiæ, maximos effectus, & quæſstiones nonnullas congeſstas in vnum, remiſsſsiuè.
-
79 Filio vxorato & velato ſstatim tenetur pater vſsumfructum aduentitiorum liberum dimittere, nec aliquid
retinere poteſst.
-
80 Filius etiam ſsi contraxerit matrimonium abſsque conſsenſsu patris, pater non habebit vſsumfructum bonorum eius ex deciſsione legis 48. Tauri: ſsed tenebitur
liberum, & integrum illum dimittere. & numeris
ſsequentibus.
-
81 Lex generaliter loquens generaliter debet intelligi, &
omnes caſsus comprehendit, etiam ſsi maior ratio militaret in vno, quàm in altero. & de hac regula plene actum, remiſsſsiuè.
-
82 Lex, quod non dicit, videtur ſsupponere non eſsſse neceſsſsarium.
-
83 Matrimonium contractum abſsque conſsenſsu patris de
Iure Canonico validum & legitimum eſst etiam in
foro ſseculari, nec licentia patris requiritur, licet
aliud eſsſset de Iure Ciuili.
-
84 Legis permiſsſsione, qui vtitur, non debet in aliquo
grauari.
-
85 Pater legitimus adminiſstrator, & vſsufructuarius bonorum aduentitiorum filij ſsatiſsdare non tenetur,
nec de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri, nec de
reſstituendis rebus finito vſsufructu, nec adminiſstrationis rationem reddere debet, nec aliis oneribus
grauari.
-
86 Lex enim, quæ de patre erga filios maximam confidentiam habet, & præſsumit illum magis diligere
filios, quàm ſse ipſsum, & ſsemper capere bonum conſsilium pro filiis, hoc onus ei remittit.
-
87 Pater legitimus adminiſstrator, vtrum inuentarium
conficere debeat de bonis filij, vbi duæ communes
contrariæ referuntur.
-
88 Doctores nonnullos (qui inuentarium, cum bonorum
deſscriptione confundunt) rectè notatos per Molinam, idque concludenter oſstenſsum per Authorem,
& numer. ſsequenti.
-
89 Inuentarium tutoris, hæredis, vſsufructuarij, & alterius cuiuſscunque adminiſstratoris qua ſsolemnitate
confici debeat? remiſsſsiuè.
-
90 Pater legitimus adminiſstrator, dato quòd verum ſsit,
quòd inuentarium conficere non teneatur de bonis filij, tenetur ad minus deſscriptionem bonorum facere,
& de effectu & forma illius.
-
91 Pater legitimus adminiſstrator tenetur in conſscientia
deſscriptionem facere de bonis filij.
-
92 Pater tranſsiens ad ſsecundas nuptias, non amittit vſsumfructum ſsibi quæſsitum in bonis aduentitiis filiorum, nec legitimam adminiſstrationem.
-
93 Pater tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vtrum teneatur
inuentarium conficere, & de conſseruandis, ac reſstituendis bonis ſsatiſsdationem præſstare, plenius, &
distinctè magis quàm adhuc explicatur, & numeris ſsequentibus.
-
94 Arias Pinellus & Ioannes de Matienço notati per
Authorem, quod in quæstione ſsuperiori, nimis indistinctè & generaliter locuti ſsint.
-
95 Alphonſsi de Azeuedo reſsolutio, in quæſstione propoſsita,
ſsuprà num. 93. probata, & nouè declarata per Authorem, & numer. ſsequentibus.
-
96 Pater tranſsiens ac ſsecundas nuptias, compelli poteſst, vt
bonorum etiam immobilium filiorum, deſscriptionem
quandam fieri patiatur.
-
97 Satiſsdationem qui exigere non poteſst bonorum deſscriptionem fieri petere potest.
-
98 Pater tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vtrum de bonis
mobilibus ſsatiſsdare, ac inuentarium conficere debeat.
-
99 Patri diſsſsipanti, ſsiue dilapidanti bona filij, vtrùm bonorum adminiſstratio auferenda ſsit? vbi Alphonſsus
de Azeuedo nouè notatur per Authorem.
-
100 Pater vſsufructu aduentitiorum, vtrùm priuari debeat, quando illi aduentitiorum adminiſstratio bonorum.
-
101 Vſsufructuarius ſsi non vtatur, & fruatur arbitrio boni viri, aut diſsſsipet res, in quibus vſsumfructum habet, aufertur ei ius vſsusfructus, & per proprietarium expelli poteſst.
-
102 Habens vtile dominium alicuius rei, priuatur illo,
ſsi male ſse geſsſserit circa rem.
-
103 Vaſsallus, qui male vtitur re feudali, & malè tractat
feudum, priuatur illo.
-
104 Conductor, qui malè verſsatus fuerit circa rem conductam, priuatur illa.
-
105 Iure ſsibi competenti, qui abutitur, priuatur eo, idque multis exornatum & declaratum, remiſsſsiuè.
-
106 Mater tranſsiens ad ſsecundas nuptias, vtrùm teneatur
inuentarium conficere, ac ſsatidationem præstare
de bonis, quæ filiis reſseruari debent.
-
107 Pater adminiſstrans bona filij emancipati, aut filij in
poteſstate, quorum vſsumfructum non habet, tenetur
rationem administrationis reddere, cauere, ac alia
onera ſsubire, prout quilibet alius adminiſstrator.
-
108 Inuentarium etiam conficere debet.
-
109 Inuentarij confectio eos tangit, qui rationem reddere
tenentur.
-
110 Pater ex legis diſspoſsitione legitimus eſst tutor filij emancipati, filij autem in poteſstate conſstituti, legitimus adminiſstrator.
-
111 Pater non definit eſsſse tutor filij emancipati, licèt ad
ſsecundas conuolauerit nuptias.
-
112 Pater tutor, vel curator filij emancipati, inuentarium
conficere, adminiſstrationis rationem reddere, & reliqua facere tenetur, ad quæ alij tutores, vel curatores adſstringuntur, & bona eiuſsdem pro adminiſstratione tacitè obligantur.
-
113 Mater tutrix filiorum, inuentarium conficere, ſsatiſsdare, rationem adminiſstrationis reddere, & reliqua facere tenetur, quibus alij tutores grauantur.
-
114 Legitimus tutor ſsatiſsdare tenetur.
-
115 Pater legitimus tutor filij emancipati, vtrum ſsatisdare teneatur? latiùs, quàm adhuc explicatur, &
numeris ſsequentibus, vbi Alberici de Roſsate diſstinctio probatur.
-
116 Referens aliquid ſsimpliciter, nec approbans, nec reprobans, videtur illud approbare.
-
117 Doctor Spino, in quæstione ſsuperiori, nouè & rectè
argutus, & notatus per Authorem.
-
118 Pater cùm ex legis diſspoſsitione filiorum bona adminiſstrat, non cenſsetur cum illis in ſsocietate viuere, aut
durare, & conſsequenter, non tenetur lucra cum illis communicare, & ſsi bona ſsimul poſsſsederit, &
magna lucra acquiſsiuerit, & num. ſsequent.
-
119 Societas non ſsolum expreſssè contrahitur, per pactum,
vel ſstipulationem, ſsed etiam tacitè, tacito conſsenſsu
ſsignis, factis, vel aliter declarato.
-
120 Societas tacitè contracta cenſsetur inter fratres, vel
nepotem & patruum, qui diu ſsimul habitant, nulla vnquam inter ſse reddita ratione, omnia bona retinent communia.
-
121 Societas tacita, vtrùm contracta videatur inter hæredes coniugis præmortui, & coniugem ſsuperſstitem,
bonis ſsimul remanentibus, & non diuiſsis.
-
122 Societas tacita, quando, ſsiue ex quibus coniecturis
contracta, aut continuata cenſseatur, tam inter minores, quam inter maiores, vt lucrorum & damnorum communicatio fieri debeat? remiſsſsiuè, pleniſsſsimè
tamen actum proponitur.
-
123 Societas tacita, vt contracta, ſseu continuata cenſseatur,
tria copulatiuè requiruntur.
-
124 Societas tacitè contracta non cenſsetur, vbi potest alia
ratio, quàm ſsocietatis contractæ conſsiderari.
SEcundum exemplum v
ſsusfructus legalis, (quod huic
capiti in initio præcedentis re
ſseruatù fuit) proponit
Antonius Gomez
tom. 2. variarum, cap. 15. de ſseruit. n. 1.
in fin. in patre legitimo admini
ſstratore, & v
ſsufructuario bonorum aduentitiorum filij. Et licet hæc materia
trita
ſsit, & vulgata; vtilis tamen e
ſst, & nece
ſsſsaria: idcirco hoc loco omnino prætermitti non pote
ſst: breuiter tamen de ip
ſsa agendum erit, vt quæ in mille locis
traduntur ab. aliis, in vnum conge
ſsta inueniri po
ſsſsint,
illi
ſsque
ſsimul nonnulla nouè adnotata,
ſsiue di
ſstinctè
magis, & clariùs quàm adhuc re
ſsoluta adiungantur.
Atque vt de hac re cognitio, & re
ſsolutio radicitùs percipiatur, con
ſstituendum e
ſst primò; quod olim de iure
*
antiquo, ante nouiorum Cæ
ſsarum deci
ſsiones, patri in
ſsolidum,
ſsiue pleno iure acquirebantur bona aduentitia
filiorum, tam quoad dominium, aut proprietatem, quàm
ad v
ſsumfructum: po
ſstmodùm verò Iu
ſstinianus
ſstatuit,
quòd
ſsi quis filiusfamilias, aliquid
ſsibi acqui
ſsierit, qui
*bu
ſscunque de cau
ſsis, dummodo non
ſsit ex
ſsub
ſstantia
eius, cuius in pote
ſstate
ſsit; id
ſsuis parentibus non in plenum.
ſsicut antea
ſsancitum erat;
ſsed v
ſsque ad v
ſsumfructum tantum acquirat,
ſsic vt hodie v
ſsusfructus dumtaxat eorum acquiratur parenti, quorum antea plenum
dominium acquirebatur, Vtramque conclu
ſsionem
probat textus
in l. cum oportet. & in lege finali. C. de
bonis qua liberis, in l. 1. ff. ſsi quis à parente fuerit manumiſsſsus. l. filiæ licet. C. de collat. l. quæritur. ff. de bonis
libertorum, in §. 1. Inſstitut. per quas perſsonas nobis acquiritur. cum aliis in idem ponderatis per. Eruditi
ſsſsimum,
&
ſsubtili
ſsſsimum Pinellum
1. par. l. 1. C. de bonis mater*nis. à num. 9. vſsque ad num. 19. quo loco plura & nouè,
& doctè animaduertit. Primò enim, rectè improbat
*
nonnullos Authores, & illorum rationibus
ſsatisfacit,
qui de iure Dige
ſstorum, falsò, decepti crediderunt, in
ſsolidum non acquiri parentibus bona aduentitia filiorum: cum contrarium & communi Doctorum sententia receptum
ſsic, & expre
ſsſsa multorum iurium deci
ſsione probetur. Secundo, cum Polito meritò improbat
communem, & vulgatam allegationem
l. placet. ff. de*
acquirenda hæreditate, cum qua noui
ſsſsimè (male tamen)
tran
ſsiuit etiam Antonius Pichardo.
in §. igitur liberi
veſstri, num. 1. Inſstitut. per quas perſsonas nobis acquiritur.
& ante eum Caldas Pereira i
n l. ſsi curatorem habens.
verbo
læſsis, n. 120. & 121. (alios plures con
ſsultò prætermitto, qui in eodem errore fuerunt) nam lex illa non
probat regulam, ad quam citatur communiter, nec dicit
omnia per filium patri acquiri,
ſsed dumtaxat, quod vbi
fit ea acqui
ſsitio fit
ſsine vllo interuallo, vt nec momento
ius
ſsit penes filium: vt etiam docuerunt Bartolus, Albericus, & Cumanus, quos retulit Pinellus
vbi ſsuprà, & vltra eum eleganter Marianus Socinus,
in repet. l. cum filio familias, num. 1. ff. de leg. 1. quæ habetur Repetitionum iuris ciuilis,
vol 4. fol. mihi 87. &
ſsic
ſsuperiorem re
ſsolutionem, quod olim parentibus in
ſsolidum aduentitia acquirerentur, hodie vero v
ſsusfructus dumtaxat eorum, & proprietas filiis re
ſseruetur; vt certam & indubitatam tradiderunt po
ſst alios multos ibi relatos, Caldas
dict. verb. læ
ſsis,
n. 121. verſs. quæ eſst communis ſsententia.
Menochius, Antonius Gomez, & Ioannes de Matienço,
in locis relatis per Antonium Picardo,
in dict. §. igitur
liberi veſstri, num. 2. in fin. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 9.
tit. 1. n. 8. lib. 5. nouæ recopil. & vltra eos Gregorius Lopez, per illum textum (qui ius commune confirmat)
in l. 5. tit. 17. partit. 4. verbo,
el vſsufructu Bertachinus
in
repertor. 3. part. litt. P. verſs. pater vſsufructuarius. fol. mihi
12. in antiquis. Viuius
commun. opinion. litt. F. verſs. filio
quæritur dominium in aduentitiis. fol. 55. & litt. P. concl. 3.
verſs. pater habet vſsumfructum. fol. 99. Iacobus Mandellus de Alba,
in conſs. 241. n. 22. lib. 2. in conſs. 112. n. 4. lib. 1.
Ioannes Cephalus
in conſs. 467. n. 82. lib. 4. Antonius Galeatius Malu
ſsſsia
in conſs. 51. n. 2. vol. 1. Cerbantes
in l. 5.
Tauri, n. 3. 4. & 5. Mendez de Ca
ſstro
in repet, dict. legis,
cum oportet. C. de bonis quæ liberis, 1. part. n. 1. & 2. part.
num. 74. Quod Iu
ſstinianus introduxit, excitatus
exẽploexemplo
*
aliorum Imperatorum, qui in bonis maternis, & materni genetis ius nouum
ſstatuerunt
in l. 1. & 2. C. de bonis
maternis. Nam cum parti de iure antiquo bona materna omnino,
ſsiue in
ſsolidum acquirerentur, quoad dominium, & v
ſsumfructum: quòd v
ſsusfructus tantum
eorũeorum
bonorum patri acquireretur, & proprietas filiorum e
ſsſset, in dictis iuribus decreuerunt: vt communem
ſsententiam probans defendit con
ſstanter Arias Pinellus, &
contrariæ partis argumentis plenè
ſsatisfacit,
dict. 1. part.
l. 1. C. de bonis maternis ex n. 19. vſsque ad n. 34. &
ſsequuntur Menchaca
de ſsucceſs. creatione, lib. 1. §. 1. n. 9. latè Pereira,
in repet. dict. legis, ſsi curatorem habens, verbo læſsis,
à n. 122. fol. mihi 350. vſsque ad num. 126. Vnde adnotandum erit, Ioannem de Matienço
in l. 9. tit. 1. gloſs. 1. n. 2.
lib. 5. lap
ſsum fui
ſsſse, a
ſsſserendo tenui
ſsſse Pinellum contra
communem in ca
ſsu
ſsuperiori acqui
ſsitionis bonorum
maternorum non
ſsolum enim communem improbauit,
immò illam amplectitur, & ab aliorum calumniis, &
impugnationibus defendit. Vt con
ſstat apertè
ex dicto
num. 19. (quo loco citatur per Matiençum) & dicit,
Nos
communem vt veriſsſsimam amplectimur.
E
ſst autem prædictæ acqui
ſsitionis v
ſsusfructus aduen
*titiorum, ba
ſsis ac fundamentum patria pote
ſstas,
l. 1. C.
de bonis maternis, l. cum oportet. C. de bonis quæ liberis, §.
igitur liberi veſstri: per quas perſsonas nobis acquiritur, l. patre furioſso, in fin. ff. de his qui ſsunt ſsui vel alieni iuris. ex
quibus, & aliis iuribus
ſsic ob
ſseruant, po
ſst ordinarios
ibi |
Antonius Gomez
in l. 48. Tauri n. 5. Ioannes Gutierrez
in repet, ad text, in §. ſsui, Inſstitut. de hæred. qualitate &
differentia, n. 26. Alphon
ſsus de Azeuedo
in dict. 9. tit. 1.
lib. 5. n. 1. & 8. Iacobus Menochius
in conſs. 279. n. 33. &
34. lib. 3. Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 5. n. 10. in fin.
& in conſs. 124. n. 5. Petrus Surdus
in conſs. 116. n. 2. lib. 1
& hoc modo loquendi v
ſsus e
ſst Pinellus
2. part. rubr. C. de
bonis matern. in princ. ante num. 1. vbi
à n. 1. cum multis
ſseqq. de patria pote
ſstate, & infinitis effectibus illius,
*
multa notanda dicit. & iunge illi Caldas
dict. verbo læ
ſsis,
n. 121. & verbo ſsine curatore,
num. 38. 39. & 40. Vaconium à Vacuna,
declaration, iuris lib. 1. declarat 8. de
patria poteſstate. Connanum
commentar. iuris ciuilis lib.
2. cap. 13. de patria poteſstate, per totum. Petrum Gregorium
in Syntag. iuris lib. 11. cap. 5. & 6. & pleniùs
cap. 8.
per totum, part. 2. Ioannem Corra
ſsium (qui patriæ pote
ſstatis effectus decem congerit)
in l. qui liberos, ff. de
ritu nuptiar. à n. 7. vſsque ad n. 17. Cuiacium
in recitat.
ſsolemn. ad libros Codicis, ad tit. C. de patria poteſstate, in
rubr. & in l. vlt. per totum, fol. mihi 994. Seba
ſstianum
Monticulum, qui 34. effectus patriæ pote
ſstatis adducit,
tract. de patria poteſst. cap. 1. cum ſseqq. qui habetur
8. vol.
tractatuum fol. mihi 133. part. 2. A
ſscanium Clementium
(qui cumulat etiam infinitos)
eod. tract. cap. 6. effectu 1.
2. 3. 4. 5. 6. & ſseqq. qui habetur
eod. vol. 8. part. 2. fol. 104.
& propter hanc patriam pote
ſstatem, propter quam pa
*ter v
ſsumfructum con
ſsequitur, in omnibus ca
ſsibus, in
quibus illum habet; efficitur per legem, legitimus admini
ſstrator bonorum filij, &
tãtam in iudicio, quàm extra,
omnia pote
ſst gerere, nec ad
ſsu
ſscipiendam & gerendam
admini
ſstrationem, decretum, aut facultatem iudicis tenetur requirere. Per textum
in l. 1. C. de bonis maternis,
& in l. cum oportet, §. vlt. C. de bonis quae liberis. Bartolus
in l. pater qui Caſstrenſse, num. 2. ff. de caſstrenſsi peculio. &
po
ſst alios plures Bertachinus
in repert. 3. part. littera P.
verſs. pater adminiſstrator. Tiraquellus
de leg. connub. gloſs.
5. num. 4. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetud. Burgund. rubr. 6. Des
enfans.
§. 5. n. 2. Antonius Gomez
in l. 48. Tauri, n. 14.
Arias Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 63.
Cal das
in dict. l. ſsi curatorem habens, verbo, contractum
feci
ſsti,
n. 5. verſs. ſsi autem pater tutor non ſsit, in fin. fol. 136.
& verbo læ
ſsis,
n. 133. Paulus Pari
ſsius
in conſs. 157. n. 21.
lib. 4. Craueta
in conſs. 74. n. 1. Mendez de Ca
ſstro
in repet. dict. l. cum oportet, 2. part. n. 121. Menochius
in conſs.
179. n. 41. & 45. lib. 3. Barbo
ſsa
in l. 3. n. 7. ff. ſsoluto matrimonio. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 31. num. 3.
& expedit pro filio omnia, etiam
ſspeciale mandatum
*
exigentia: vt ex multis probat Bur
ſsatus
in conſs. 21. n. 4.
lib. 1. habet enim à lege maiorem authoritatem, quàm
*
cæteri alij admini
ſstratores: vt ex aliis adnotauit Iacobus
Mandellus de Alba.
in conſs. 286. n. 6. lib. 2. vnde filiusfa
*milias,
ſsine con
ſsen
ſsu, & voluntate patris
ſstare non pote
ſst
in iudicio, quoties patri quæritur v
ſsusfructus. Per textum
in l. fin. §. neceſsſsitate. C. de bonis quæ liberis. l. 7. tit.
2. partit. 3. & Gregorius Lopez
ibi. gloſs. 1. Speculator,
tit. de actore. §. expedit. col. 10. verſs. ex his infertur. Aretinus
in conſs. 72. Socinus
regula 195. Menochius
recuperandae. poſsſseſsſsionis remed. 15. n. 305. Viuius
communium.
litt. F. opin. 7. verſs. filius, fol. mihi 48. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina 13. in princ. 1. part. Doctor Paz
in praxi 1. part 1. tom. 2. temp. num. 15. Mendez
in dict. l. cum
oportet. 2. part. num. 133. Barbo
ſsa
in l. 2. §. quod ſsi in patris, n. 91. ff. ſsoluto matrimonio. Fabius Turretus
in conſs.
20. n. 1. latè Caballinus
Milleloquio 146. per totum. part. 2.
& hoc e
ſst certi
ſsſsimum. Sed in aduentitiis, in quibus pa
*ter ip
ſse non habet v
ſsumfructum nec admini
ſstrationem,
vtrùm filiusfamilias
ſsine con
ſsen
ſsu, & voluntate
eiuſdẽeiusdem
patris, in iudicio
ſstare po
ſsſsit, totum dubium e
ſst: glo
ſsſsa tamen
in dict. l. final. verſsic. neceſsſsitate. verbo,
imponenda. etiam in hoc ca
ſsu con
ſsen
ſsum patris requirit: & illam
ſsequuti
ſsunt infiniti, quos in vnum conge
ſsſserunt
Io
ſsephus Ludouicus,
dict. deciſs. 13. num. 6. Doctor Paz,
vbi ſsupra. num. 16. & 17. Menochius,
dict. num. 305.
Mendez,
in dict. l. cum oportet. num. 134. Et ratio huius
communis colligitur ex his, quæ in hac quæ
ſstione eruditè tradit Barbo
ſsa,
in dict. §. quod ſsi in patris. l. 2. ff.
ſsoluto matrimonio. num. 3. 4. & 5. Verum contraria
ſsententia verior e
ſst, & tenenda, imò, quòd in his in quibus patri non quæritur v
ſsusfructus, po
ſsſsit filiusfamilias in patris pote
ſstate con
ſstitutus, in iudicio, & extra iudicium agere ab
ſsque patris con
ſsen
ſsu, & de eis rebus ad libitum di
ſsponere, iuxta textum
in authent. vt
liceat matri, & auiæ, in princ. collat. 8. & in cap. fin. ad
fin. de iudiciis, in 6. defendunt Bartolus
in dict. §. neceſsſsitate, num. 2. Gomezius
in §. actiones. num. 17. Inſstitut.
de actionibus. Palacios Rubios
in repetit. rubr. de donat.
inter. §. 49. num. 9. Afflictis
deciſs. 180. num. 3. & alij
relati per Mendez
in dict. l. cum oportet. 2. part. n. 134.
Petrum de Barbo
ſsa (qui in hac opinione firmiter re
ſsidet)
in dict. §. quod ſsi in patris. num. 19. & in l. 3. n. 4.
& ſseqq. & num. 7. & 8. ff. ſsolut. matrim. & tenent etiam
Beccius
in conſsil. 97. num. 12. lib. 1. Petrus Surdus
in
conſs. 216. num. 21. lib. 1.
Nec ob
ſstat textus
in dict. §. neceſsſsitate. vbi etiam in
*
his, in quibus pater non habet v
ſsumfructum, non admittitur filiusfamilias ad agendum citra patris con
ſsen
ſsum. Quia re
ſspondendum e
ſst, quòd
ſsuperior re
ſsolutio &
opinio Bartoli procedit, vbi à principio v
ſsusfructus non
fuit quæ
ſsitus patri, nec potuit quæri: tunc enim
ſsine
con
ſsen
ſsu patris filius agere pote
ſst: cæterùm in aduentitiis, in quibus pater potui
ſsſset habere v
ſsumfructum
ſsi
volui
ſsſset, & priuatur eo
ſsua voluntate, vel ex di
ſspo
ſsitione legis, tunc filius agere non poterit citra con
ſsen
ſsum
patris,
ſsed ip
ſsius voluntas, & con
ſsen
ſsus in
ſsignum repudiationis requiritur: & ita declarat Otto, glo
ſsſsator antiquus relatus per glo
ſsſsam
in dict. §. neceſsſsitate: vbi ſsequuntur Bartolus
num. 2. & 11. & alij plures: & e
ſst recepta
interpretatio,
ſsecundùm Ripam in
l. 1. § fuit quæſsitum,
n. 3. ff. ad Trebellianum. & eleganter comprobat eam Barbo
ſsa
in dict. §. quod ſsi in patris, num. 19. & latiùs
in l. 3.
n. 7. & 8. ff. ſsoluto matrimonio. & ante ip
ſsum Mendez
in*
dict. l. cum oportet. 2. part. n. 134. & ad validitatem iudicij, vtrùm con
ſsen
ſsus patris à principio interuenire debeat, vt filiusfamilias in iudicio e
ſsſse po
ſsſsit: an verò
ſsufficiat, quod ex pò
ſst facto ante finitum iudicium accedat?
Tractant Bartolus
in dicto §. neceſsſsitate, n. 11. Rota
deciſs. 175. n. 2. in nouis. Capreolus
in l. 1. n. 22. ff. de iuriſsdict. omnium iudicum. Ancharanus
conſs. 337. in fine:
Afflictis
deciſs. 180. ad fin. qui po
ſst alios in ea fuerunt
opinione, vt voluerint quòd
ſsufficiat con
ſsen
ſsus po
ſstmodum accedens, atque ex illo confirmari iudicium a
ſsſseruerint. Glo
ſsſsa tamen
in dict. § neceſsſsitate. Sentit prædictum con
ſsen
ſsum à principio interuenire debere, aliàs irritari iudicium
ſsine
ſspe reconuale
ſscentiæ. Et eam
ſsequuti
ſsunt Baldus
ibi. & Paulus
num. 11. & e
ſsſse receptam, & communem opinionem te
ſstatur Ia
ſson
in l.
ſsi quis mihi bona, §. iuſsſsum, num. 20. ff. de acquir. hæred
Vantius
de nullitat. Pag. 327. num. 44. & veriorem exi
ſstimat, & forti
ſsſsimis fundamentis comprobat eam Petrus de Barbo
ſsa
in l. 3. num. 8. & 9. ff. ſsoluto matrimonio. fol. 779. Idèmque cum aliis
ibi relatis tenet Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 13. num. 2. Vbi ex mente Aretini,
Alexandri, Angeli, Alciati, & aliorum exi
ſstimat, quòd
*
patris con
ſsen
ſsus, & authoritas
ſsaltem tempore litis
cõteſtatæcontestatæ interuenire debet, aliàs proce
ſsſsus irritabitur,
etiam
ſsi pater po
ſst litis conte
ſstationem acta per filium
ratificauerit. Libellus autem, qualiter formari debeat,
*
vbi pater agit nomine filij, vel filius de con
ſsen
ſsu patris in aduentitiis: tradit Doctor Paz.
in praxi, 1. part.
1. tom. 2. temp. num. 19. Sed elegantius, atque vtilius
Arias Pinellus (quem ip
ſse non refert)
2. part. leg. 1. C.
de bonis maternis, num. 64. & 65. per totum, & an pa
*ter legitimus admini
ſstrator bonorum filij, citra con
ſsen
ſsum ip
ſsius, po
ſsſsit in iudicio agere, & actiones mouere: &
ſsi filius
ſsit ab
ſsens, cautio de rato ab eo exigatur;
& de intellectu
leg. fin, §. vbi autem in vnum. C. de bonis
quæ liberis, po
ſst alios agunt idem Pinellus;
dict. 2. part.
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 66. per totum. Barbo
ſsa,
|
in dict. l. 3. ff. ſsoluto matrimonio. num. 40. & 41. & vltra
relatos
ibi. Menchaca
de ſsucceſsſs. creat. lib. 1. §. 6. num. 53.
verſs. redeundo ad illum articulum de poteſstate teſstatoris.
Menochius,
in conſs. 279. n. 37. lib. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 357.
num. 18. lib. 4. quibus iunge noui
ſsſsime Additionatorem deci
ſsionum Gammæ
in addit. ad deciſsion. 77. vbi
*
tractat & multos alios refert in idem, vtrùm filius citari debeat, quando agitur cau
ſsa ad eum
ſspectans,
ſsuper bonis aduentitiis, vel
ſsufficiat cum
ſsolo patre agi.
*
Similiter vtrùm pater legitimus admini
ſstrator bonorum filij ab
ſsque con
ſsen
ſsu illius po
ſsſsit ante & po
ſst litem
conte
ſstatam procuratorem con
ſstituere? Tradunt Bertachinus
in repertorio, 3. part. lit. P. verſs. pater adminiſstrator, in fine. verſs. pater adminiſstrator poteſst conſstituere procuratorem. Pinellus,
2. part. leg. 1. C. de bonis
maternis, num. 65. Menchaca
de ſsucceſsſs. creat. lib. 1. & 6.
in fin. Io
ſsephus Ludouicus
dict. deciſs. 13. n. 6. Cha
ſsſsaneus in
conſsuetud. Burgund. rubr. 6. §. 8. gloſsſsa. & au
ſsſsi le, &c.
in fine. Villalobos
commur. opin. verbo, pater
n. 49. & 50. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 286.
num. 6. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 133. num. 61. lib. 2. Plene
*
A
ſscanius Clementius tract.
de patria poteſst. cap. 6. eſsſsectu 12. n. 18. verſs. vltimò quæro. Et an po
ſsſsit iura filiorum remittere, vel
ſsuper illis tran
ſsigere, aut in
ſstrumentum publicum in eorum præiudicium approbare? E
ſst
ſsingularis, & non vulgata quæ
ſstio, in qua
ſsingulariter,
atque ex propo
ſsito loquutus e
ſst Menochius
in conſs. 279.
lib. 3. cui iunge
IacobũIacobum Mandellum de Alba (qui in terminis loquitur)
in conſs. 286. num. 15. lib. 2. Ioannem
Cephalum
in conſs. 24. num. 22. & ſseqq. & n. 26. & 29.
lib. 1. Additionatorem ad deci
ſsionem Gammæ
373. 2.
part. fol. 433. Denique vtrum po
ſsſsit diuidere bona ad
*uentitia ex hæreditate matris
ſsua voluntate inter ip
ſsos
filios? tractat idem Menochius
in conſs. 279. ſsupra relato.
n 43. cui iunge Tiraquellum
in præfat. leg. ſsi vnquam.
C. de reuocand. donat. num. 31.
Hic ergo v
ſsusfructus, qui ratione & virtute patriæ
pote
ſstatis, in bonis aduentitiis filiorum patri competit;
*
quòd legalis
ſsit, adnotarunt expre
ſssè in hac materia, &
ſsic communiter nominarunt eum Baldus, & Angelus, in
l. 1. §. ſsi vſsusfructus, ff. ad legem falcidiam. Paulus de
Montepico
in l. Titia. cum teſstamento. §. Titia cum nuberet. quæſst. 58. ff. de legatis ſsecundo. & po
ſst alios plures
Anton. Gomez,
tom. 2. variar cap. 15. de ſseruitut. n. 1.
in fine. Arias Pinellus
l. part. leg. 1. C. de bonis maternis.
in princ. Molina
de Hispanorum primogeniis, lib. 1. c. 27.
num. 11. Ioannes Gar
ſsia
de expenſs. & meliorat. cap. 10.
num. 2. & cap. 11. in princ. Qui tamen formalis v
ſsusfru
*ctus dici pote
ſst, &
ſsic nuncupari
ſsolet à multis, habito
re
ſspectu ad proprietatem, quæ penes filios remanet, &
quia ab ip
ſsa proprietate vel dominio
ſseparatus, defertur à lege parentibus. Id quod communi con
ſsen
ſsu videntur omnes Doctores admittere: Et po
ſst Baldum,
Corneum, Nouellum, Palacios Rubios, & Didacum
del Ca
ſstillo,
ſsic aduertit Pinellus
2. part. dict. leg. 1. C.
de bonis maternis, num. 16. vbi po
ſst Picum, Ripam, &
alios relatos con
ſstituit idem in parentibus tran
ſseun
*tibus ad
ſsecundas nuptias, vt dicatur v
ſsusfructus formalis, quem ip
ſsi habent
ſsuper bonis, quæ filiis prioris
matrimonij re
ſseruari debent. Idem etiam, quod v
ſsusfructus aduentitiorum dici po
ſsſsit formalis, animaduertunt Antonius Gomez,
in l. 48. Tauri num. 2. Ioannes
Gar
ſsia.
dict. cap. 10. num. 2. & alij referendi infrà à
n. 33.
Ioannes de Monte
ſsperello (quem hucu
ſsque nullus præcitauit)
in conſs. 97. num. 9. lib. 1. vbi rectè adnotauit,
quòd v
ſsusfructus, qui olim acquirebatur patri in bo
*nis aduentitiis filiorum, erat cau
ſsalis: quia
ſsimul cum
dominio aut proprietate quærebatur; hodie tamen factus e
ſst formalis, quia
ſsine dominio, aut proprietate
acquiritur. Enimverò proprietas
ſsiue dominium, ex
noua Imperatorum con
ſstitutione penes filios remanet,
&
ſsolus v
ſsusfructus parentibus defertur. Vnde con
ſsiderabam, & nouè, & verè, Emmanuelis Mendez de
*
Ca
ſstro opinionem omninò contrariam in hac materia, nulla iuris ratione
ſsu
ſstineri po
ſsſse: Is enim
in repetit.
leg. cum oportet. C. de bonis quæ liberis. 2. part. ex n. 107.
vſsque ad num. 112. non
ſsolùm tentare,
ſsed & a
ſsſserere
duo contendit: quæ mihi nullo pacto probari po
ſsſsunt.
Primum enim credit vnum, quod e
ſst omnino fal
ſsum,
ſscilicet v
ſsumfructum aduentitiorum parentibus competentem, cau
ſsalem e
ſsſse, & non formalem. Idque a
*pertè con
ſstat ex his, quæ communi omnium re
ſsolutione,
in cap. 1. huius libri adnotauimus. Si enim v
ſsusfructus cau
ſsalis vocatur, qui cum dominio, & proprietate coniungitur, & illius occa
ſsione cau
ſsatur, vt ibi
diximus; quomodo hic v
ſsusfructus parentibus conce
ſsſsus, cau
ſsalis dici poterit, qui non dominij, aut proprietatis filiorum occa
ſsione cau
ſsatur,
ſsed patriæ pote
ſstatis
virtute & iure, con
ſstituitur per legem: aliàs
ſsi patria
pote
ſstas deficeret, quid proprietas filiorum cau
ſsaret.
Nec aliquid vrget ratio, qua
ſsuadetur ip
ſse principaliter: Quòd cùm v
ſsusfructus aduentitiorum acquiratur
ratione patriæ pote
ſstatis, remanente in hoc di
ſspo
ſsitione iuris antiqui: con
ſsequens erit, vt prius filio, deinde patri acquiratur. Quemadmodum & olim proprietas ip
ſsa acquirebatur; ac propterea penes patrem
non
ſsit verus v
ſsusfructus formalis,
ſsed
ſsolùm cau
ſsalis,
nam is tantum ad filium
ſspectat cum
ſsit dominus rei.
Sed quid ad rem prædicta ratio, quæ (vt dixi) nihil ad
ſstringit, dato enim pro vero, quod bona aduentitia priùs
filiis, & deinde parentibus acquirantur: non Lib.
ſsequitur
inde, quòd v
ſsusfructus (qui à per
ſsona filij ex legis di
ſspo
ſsitione tran
ſsit in patrem) cau
ſsalis dici po
ſsſsit, cùm penes patrem non
ſsit proprietas, cuius ratione cau
ſsari
po
ſsſsit, illa potius penes filios ex eiu
ſsdem legis præcepto; & voluntate reman
ſserit: & quamuis à principio,
cau
ſsalis
ſsolus vsusfructus penes filium e
ſsſset, vtpote dominum rei, non
ſsequitur etiam cau
ſsalem v
ſsumfructum
fui
ſsſse tran
ſslatum in patrem; non enim nouum e
ſst in
iure, vt quod non habemus, aliis tradendo transferamus in ip
ſsos, vt probauimus
ſsuprà
cap. 1. huius libri.
Nam & dominus rei pleno iure transferendo v
ſsumfructum in alium, transfert formalem v
ſsumfructum,
quem non habebat; vt inquit textus
in l. quod noſstrum.
ff. de vſsufructu. Habebat tamen cau
ſsalem, qui
ſseparatus à proprietate factus e
ſst formalis, vt
dict. cap. 1.
cum glo
ſsſsa
ibi. latiùs o
ſstendimus. Et hæc e
ſst concludens ratio contra prædictum Authorem, aut aliàs fatendum erit omnem v
ſsumfructum cau
ſsalem e
ſsſse, (quod
tentari non pote
ſst) cum ab initio v
ſsusfructus cum proprietate
ſsit penes dominum, quo tempore cau
ſsalis e
ſst:
po
ſstmodùm verò à proprietate
ſseparetur, & certis, à iureque con
ſstitutis modis in alios transferatur, & con
ſstituatur, quo tempore v
ſsusfructus formalis efficitur, iù
ſsque alienis rebus vtendi, & fruendi dicitur. Nec attenditur, quod ab initio penes dominum cum proprietate, aut dominio fuerit, Lib.
ſsed quod nunc à proprietate
ſseparatus, certí
ſsque modis con
ſstitutus, penes alium
ſsit.
Vt certum e
ſst, & ita aperta iurium deci
ſsione probatum,
vt de hoc amplius hallucinari non debeat. In quo de
*cipitur iterum idem Mendez
dict. 2. part. num. 111. arguit enim contra communem, quod
ſsi hic v
ſsusfructus
formalis e
ſsſset, verè, & propriè di
ſstingueretur à proprietate, & e
ſsſset res maxime diuer
ſsa, quod vtrumque fatendum erat potiùs; cùm certum
ſsit, talem v
ſsumfructum di
ſstingui à proprietate, quæ penes filios remanet, & e
ſsſse rem diuer
ſsam vt de
ſse patet. Nec præuale
*re pote
ſst illius argumentum contra communem, quod
ex
l. ius publicum, ff. de pactis, deducitur. Nam re
ſsponderi, &
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ docuerunt Bartolus, & omnes Doctores communiter
ibi. & re
ſsolutis
per Menchacam, de
ſsucceſsſs. creat. lib. 1. §. 3. num. 7. ex verſs.*
pro reſsolutione ergo harum rationum, vſsque ad numer. 11.
quo loco latè, & vtiliter declarat regulam
dict. leg. Ius
publicum, atque ex his, quæ adducit,
ibidem, num. 8.
in fine verſs. quoddam enim eſst inductum. & num. 9. Omnino diluitur argumentum prædicti Moderni.
Deinde &
ſsecundo, credit ip
ſse Mendez, v
ſsumfructum
* |
aduentitiorum, non e
ſsſse verum v
ſsumfructum formalem, nec ita nuncupari po
ſsſse: quod etiam admitti non
pote
ſst. Nam et
ſsi verum
ſsit, de alio v
ſsufructu, ad hunc,
*
quem pater habet in bonis aduentitiis filiorum, regulariter arguendum non e
ſsſse; vt cum iudicio aduertit Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, n. 16. ſsunt enim in
*ter vnum, & alterum v
ſsumfructum, nonnullæ, & notabiles differentiæ, quas pro
ſsequuntur ij Authores, quos
ſstatim referam, & latiùs Pinellus ex
dict. n. 16. & v
ſsus
*fructus aduentitiorum, quem pater habet, potentior e
ſst
alio v
ſsufructu in multis, vt con
ſstat apertè ex
l. cum oportet, §. non autem, ibi:
pleniſsſsimam poteſstatem, l. fin. §. vlt.
C. de bonis quæ liberis. Pinellus omninò videndus,
dicta
2. part. l. 1. ex num. 16. cum multis ſseqq. Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 27. num. 11. Ioannes Gar
ſsia
tract. de expenſs. & meliorat, cap. 10. num. 1. in fin. &
num. 2. & cap. 11. in princ. & num. ſseqq. Negari tamen
*
non pote
ſst, quin v
ſsusfructus ip
ſse aduentitiorum verus
v
ſsusfructus, & formalis dici po
ſsſsit: tum quia alteri v
ſsufructui a
ſsſsimilatur in multis, & ab ip
ſsa proprietate di
ſstinctus, &
ſseparatus e
ſst, & e
ſst: ius alienis rebus vtendi,
& fruendi propter patriam pote
ſstatem,
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia, quæ con
ſseruari indemnis debet, vt certum e
ſst.
Tum etiam, quia v
ſsusfructus
ſsimpliciter vocatur in
multis iuribus; quod non contingeret,
ſsi verus v
ſsusfru
*ctus non e
ſsſset, aut aliter exprimeretur à iure: & tamen
ſsæpè, &
ſsimpliciter v
ſsusfructus vocatur is, qui in bonis
aduẽtitiisaduentiis filiorum, à lege
parètibusparentibus defertur:
l. cum oportet. C. de bonis quæ liberis. l. 1. & 2. C. de bonis maternis. §. igitur liberi veſstri. Inſstitut. per quas perſsonas nobis
acquiritur. l. 5. 6. & 7. tit. 17. part. 4. ex quibus iuribus,
vt indubitatum id admittunt Pinellus, Molina, & Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsuprà. Antonius Gomez,
in l. 6. Tauri, n.
12. & 13. Matienço
in l. 9. tit. 1. gloſs. 1. in fin. & in l. 4.
tit. 3. gloſs. 3. & 4. lib. 5. nouæ recopil. Rojas
in epitome
ſsucceſsſsionum, cap. 29. num. 23. & ſseq.Ioannes Guttierrez.
practic. lib. 2. quæſst. 40. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana. 156. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 69. Caldas
Pereira
in l. ſsi curatorem habẽshabens verbo, læſsis. n. 110. & ſseqq.
Cephalus
in conſs. 467. num. 82. lib. 4. Hieronymus Gabriel,
in conſs. 162. per totum, lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 133.
num. 61. lib. 2. Petrus Surdus
in conſs. 116. num. 3. & ſseqq.
lib. 1. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 51. num. 2.
vol. 1.
Nec
ſsu
ſstineri pote
ſst
ſsolutio, quam ad dictas leges ad
*ducit Mendez.
vbi ſsuprà, dict. 2. par. num. 110. quòd intelligi debeant, non de vero & proprio v
ſsufructu,
ſsed
de commoditate tantum, quæ lato modo v
ſsusfructus
appellari
ſsolet. Nam id fal
ſsum e
ſsſse,
ſsatis con
ſstat ex eo,
quod inter v
ſsumfructum,
ſseu ius v
ſsusfructus, & com
*moditatem, maximam e
ſsſse differentiam aperte probauimus ad finem huius libri,
in explicat. l. vlt. C. de vſsufructu. vbi adnotauimus alia, quibus communis (quam
defendimus) non mediocriter comprobatur; &
in explicat. ad text. in § finitur. Inſstitut. de vſsufructu. & pro
nunc,
ſsic in terminis ob
ſseruauit (vbi refert alios)
IoãnesIoannes Cephal.
in conſs. 157. num. 6. in fin. & num. 7. lib. 2.
& quia verbum v
ſsusfructus, quod in iuribus
ſsuperiùs
adductis sæpè repetitum e
ſst, intelligendum e
ſst potius, &
accipiendum verè & propriè pro v
ſsufructu vero competenti patri in bonis aduentitiis
filiorũfiliorum, quàm impropriè, pro commoditate,
ſsiue facultate fructuum perci
*piendorum. Verba enim, quæ in lege,
ſstatuto, aut alia
di
ſspo
ſsitione proferuntur, non
ſsunt improprianda,
ſsed
propriè &
ſstrictè, atque in potiori
ſsignificatu
accipiẽdaaccipienda:
vti
ſscribunt, & latiùs comprobant Decius
in conſs. 276. In
cau
ſsa quæ Lucæ.
num. 9. Rolandus
in conſs. 44. num. 13.
& in conſs. 68. num. 15. vol. 3. Cephalus
in conſs. 82. num.
12. lib. 1. &
in conſs. 303. num. 66. &
in conſs. 405. num.
24. lib. 3. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 454. num. 22.
lib. 4. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 18. num. 15. &
in conſs. 48. num. 2. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs.*
30. num. 42. & in terminis no
ſstris, quod verbum v
ſsusfructus, in quacumque di
ſspo
ſsitione, propriè
ſsignificet
plenum, verum, & integrum v
ſsumfructum, nonnullis
fundamentis o
ſstendit Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in
conſs. 49. num. 7. in fine. & num. 8. & 9. lib. 1.
Denique, nam licèt verum
ſsit, quod patria pote
ſstas
*
morte di
ſsſsoluitur, per textum
in princ. Inſstitut. Quibus
modis ius patriæ poteſstatis ſsoluitur. l. ſsi ita, ff. quando dies
legati cedat, Caius,
lib. 1. Inſstit. tit. 6. Vlpianus
in fragmentis. tit. 10. verſs. morte. & tit. 23. Iulius Paulus
lib.
2. ſsententiarum, tit. 25. Menochius
in conſs. 151. num. 10.
lib 2. Antonius Pichardus.
in dict. princ. quibus modis ius
patriæ poteſstatis ſsoluitur. num. 1. tamen v
ſsusfructus patri
quæ
ſsitus viuo filio in bonis aduentitiis, non finitur mortuo illo,
ſsed durat in ita patris, etiam po
ſst mortem filij.
*
l. 4. C. de bonis quæ liberis. l. vlt. C. ad Tertyllianum. l.
vlt. in fin. C. communia de ſsucceſsſs. Quia patria pote
ſstas,
*
quæ ad adqui
ſsitionem v
ſsusfructus aduentitiorum requiritur,
ſsufficit
ſsi tempore acqui
ſsitionis interueniat, &
po
ſstquam
ſsemel e
ſst operata effectum, quamuis ce
ſsſset,
& finiatur, non extinguitur v
ſsusfructus
ſsemel quæ
ſsitus:
vt vtrumque po
ſst glo
ſsſsam, Baldum, & alios antiquos
ibi relatos, probarunt Antonius Gomez,
in l. 6. Tauri n.
11. & in l. 48. num. 5. verſs. nec obſstat prædictis. Pinellus
1. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 39. & 42. Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſs. lib. 1. §. 1. num. 38. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 19. num. 20. & lib. 2. cap.
9. num. 24. Ioannes Guttierrez.
pract. lib. 3. quæſst 78. n.
3. & in repet, ad text, in §. ſsui, de hæredum qualitate &
differentia. num. 24. & 26. Matienco,
in l. 9. tit. 1. lib.
5. nouæ collect. regiæ, gloſsſs. 1. num. 6. & his non relatis, Azeuedius
ibi num. 1. in fin. Sfortia Oddi
in conſs. 51.
num. 4. lib. 1. Petrus Surdus
in conſs. 116. num. 46. & 47.
*
lib. 1. hoc autem proprium e
ſst, & peculiare proprij &
veri v
ſsusfructus formalis, quòd morte finiatur, iuxta
textum.
in §. finitur. de vſsufructu, cum aliis vulgatis. Non
autem
ſsolius commoditatis, quæ re
ſspicit per
ſsonam illius, qui habet ius ip
ſsum principale,
l. neceſsſsario. §. finali.
ff. de periculo, & commodo rei venditæ, & infrà alio capite
pleniùs dicetur: ergo
ſsi pater haberet
ſsolam commoditatem, extingui deberet illa mortuo filio, & penes ip
ſsum patrem non duraret.
Nec
ſsatisfacit
ſsolutio Mendez Lu
ſsitani
dict. 2. part.*
leg. cum oportet, num. 109. nam dato pro vero, quòd
in
d.l. 4. C. de bonis quæ liberis, nouiter conce
ſsſsus fuerit
patri v
ſsusfructus, quandiu pater ip
ſse viuat: videbatur enim ce
ſsſsante patria pote
ſstate, quòd ce
ſsſsare deberet etiam v
ſsusfructus, qui ratione patriæ pote
ſstatis conceditur, vt ip
ſse dicit, & tamen contrarium nouiter deciditur in eo textu. Adhuc tamen
ſsi verum amamus, fa
*tendum erit, militare, & fortiter ad
ſstringere illius legis,
&
ſsimilium iurium deci
ſsionem, (quantumuis illa noua
ſsit) lex enim illa, quæ patri per tempus vitæ v
ſsumfructum aduentitiorum concedit, non tantum pro vita
filij; certa e
ſst alia lege, verum v
ſsumfructum conce
ſsſsum fui
ſsſse patri, non
ſsolam commoditatem; alias enim
non decideret id, quod commoditati tantum v
ſsusfructus repugnaret, aut decidendi contrarium, aliquam
rationem exprimeret. Ex quibus communis
ſsententia fortius, & melius, quàm adhuc, remanet comprobata.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, v
ſsusfru
*ctus aduentitiorum materiam lati
ſsſsimam e
ſsſse, & infinitas continere quæ
ſstiones, quæ cum ex propo
ſsito hoc
loco tractari non debeant: non inutile futurum erit,
ſsi
lectorem fidelitate, & veritate, (omnia enim originaliter prælegimus) ad eos remittamus, qui plenius, aut di
ſstincte magis tractarunt. Idcirco de hoc v
ſsufructu legali, & quibus ca
ſsibus patri competat, vel non, aut in
quibus bonis, quo tempore duret, quibus ex cau
ſsis finiatur, & qualiter parentes
ſse habere debeant circa curam & admini
ſstrationem bonorum, & qualiter filiis
obligati remaneant;
ſsunt videndi ex propo
ſsito, atque
originaliter, Arias Pinellus (qui cæteris omnibus elegantius atque
ſsubtilius tractat,)
1. 2. & 3. part. leg. 1.
C. de bonis maternis, Antonius Gomez.
in l. 48. Tauri, | per totam. Matiençus, & Azeuedius,
in l. 9. tit. 1. lib.
3. nouæ recopil. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetud. Burgund. rub.
6. Des enfans. §.
5. per totum. Menchaca,
de ſsucceſsſs.
creat, lib. 1. §. 10. ad l. quoniam in prioribus. num. 234. &
235. latiùs
de ſsucceſsſsi. progreſsſs. lib. 1. §. 1. à num. 8. cum
multis ſseqq. Molina
de Hiſspanorum primogeniis. lib. 1. cap.
19. à num. 18. vſsque ad n. 37. Mieres,
de maioratu. part. 2.
quæſst. 3. num. 14. Caldas Pereira, qui lati
ſsſsimè agit,
in
l. ſsi curatorem habens. verbo, læ
ſsis.
ex num. 121. vſsque ad
num. 153. Ioannes Guttierrez.
de iuramento confirmatorio.
1. part. cap. 41. à n. 10. & in repet. cap. quamuis pactum de
pact. in 6. verbo, nullum ad bona paterna regre
ſsſsum.
per
totum. Ioannes Gar
ſsia
tract. de expenſsis. cap. 10. à n. 2.
& num. 45. & 46. & cap. 11. num. 11. & numer. 24.
Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 69. per totam. Rolandus.
conſs.
95. à num. 43. lib. 1. Caballinus
milleloquio 551. per
totum. part. 2. Aldobrandinus
in conſs. 24. à princ. & in
conſs. 52. num. 15. & in conſs. 65. lib. 1. Emmanuel Mendez de Ca
ſstro
in repetit. dict. leg. cum oportet. C. de bonis quæ liberis. 2. part. de bonis aduentitiis per totam. à
num. 73. vſsque ad num. 140. Ludouicus Molina, è
ſsocietate Ie
ſsu religio
ſsus
de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsp. 8. Doctor Spino,
in ſspeculo, gloſsſs. rubr. 4. part. à num. 14.
ſsunt etiam videndæ deci
ſsiones duodecim Nicolai Boë
*rij, quibus tota ferè v
ſsusfructus aduentitiorum materia
comprehenditur,
deciſs. inquam
25. & 61. per totam,
& deciſs. 85. 190. 193. 194. 195. 196. 197. 198. & 199.
& deciſs. 172. Petrus Surdus, qui eruditè, & vtiliter
*
loquitur in hac materia
in conſsil. 116. fere per totum.
lib. 1. Hieronym. Gabriel,
in conſs. 162. per totum lib. 2.
*
quod e
ſst
ſsingulare con
ſsilium, & notandum in hac materia; Borgninus Caualcanus (qui parum di
ſstinctè lo
*quitur, & inuoluta atque confu
ſsa manu de hac materia tractat)
de vſsufructu mulieri relicto, à numer. 179.
fol. 370. vſsque ad num 195. Inter alia tamen notandum
*
e
ſst, quòd v
ſsusfructus aduentitiorum patri non quæritur, quoties bona ea lege & conditione filio donantur,
aut in te
ſstamento relinquuntur, ne patri quæratur v
ſsusfructus eorum; nam ex prohibitione perceptionis
v
ſsusfructus, ce
ſsſsant omnia, quæ adhuc dicta
ſsunt: per
textum
in authent. excipitur. C. de bonis quæ liberis. &
in authent. vt liceat matri & auiæ. verſs. 1. collat. 8. per
quæ iura
ſsic tenent glo
ſsſsa, & communiter omnes Doctores,
ibi. & alibi
ſsæpè, quos in vnum conge
ſsſserunt,
& latiùs declararunt eorum materiam Antonius Gomez.
in l. 48. Tauri, num. 10. verſs. Tertiò principaliter.
Molina de Hi
ſspanorum primogeniis
lib. 1. cap. 19. à
num. 30. Mieres,
de maiorat. part. 2. quæſst. 3. num. 14.
Menchaca
de ſsucceſsſs. creat lib. 1. §. 10. ad l. quoniam
in prioribus, numer. 234. & 235. & de ſsucceſsſs. progreſsſs.
lib. 3. §. 26. numer. 32. Ioannes Guttierrez
in dict. cap.
quamuis pactum. verbo, nullum ad bona paterna regre
ſsſsum.
à num. 18. cum ſseqq. Caldas Pereira, qui latè agit,
dict. verbo, læſsis. à num. 144. vſsque ad num. 148. Et vbi
*
expre
ſsſsa prohibitio facta non e
ſst, ex quibus coniecturis
deduci, aut con
ſstare po
ſsſsit, v
ſsusfructus aduentitiorum
acqui
ſsitionem prohibitam fui
ſsſse patri; tradit notanter Petrus Surdus
dict. conſs. 116. lib. 1. num. 11. & 12.
& numer. 23. & 38. & num. 54. 55. & 56. & num. 64.
& 70. qui
conſs. 143. num. 21. lib. 1. po
ſst Hieronymum
Gabrielem
in conſs. 118. num. 12. Beccium
in conſs. 97.
num. 6. rectè probauit, quòd v
ſsusfructus aduentitio
*rum non quęritur patri, quando con
ſstat quoquemodo,
etiam ex coniecturis, de voluntate relinquentis: nedum quomodo prohibitio
ſspecifice facta fuit. Id quod
*
intelligi debet, dummodò verba talia
ſsint, ex quibus
nihil aliud, quàm perceptionis v
ſsusfructus prohibitio
deduci po
ſsſsit; vt po
ſst Cumanum, Ca
ſstren
ſsem, Aretinum.
SocinũSocinum, & alios, anteà adnotauerat Molina,
de primogeniis. lib. 1. cap. 19. num. 31. & ip
ſsum non referens,
Caldas
dict. verbo læ
ſsis,
num. 145. & alias coniecturas
prohibitionis con
ſsiderarunt Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſs. lib. 3. dict. §. 26. num. 32. Aluaradus,
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. num. 106. fol. mihi. 79. videndus etiam
lib. 4. cap. 3. num. 6. fol. 167. nec com
*moditatem habebit pater, v
ſsusfructus perceptione prohibita: vt cum aliis contra Angelum, rectè defendit
Molina,
lib. 1. cap. 19. num. 33. & latiùs fundans Caldas
dict. verbo, læ
ſsis.
num. 145. verſs. licet autem huiuſsmodi prohibitio, vſsque ad num. 146. vbi argumentis contrariæ; partis
ſsatisfacit: & iunge illis idem tenentes Petrum Surdum
in dict. conſs. 116. num. 73. lib. 1. Hieronymum Gabrielem
in conſs. 118. num. 12. in fin. & n. 13.
lib. 1. & conſs. 162. à n. 16. vſsque ad n. 22. & n. 31. lib. 2.
Licèt autem prohibita
ſsit patri v
ſsusfructus acqui
ſsitio
*
per te
ſstatorem in bonis filij, non cen
ſsetur ei prohibita
facultas admini
ſstrandi prædicta bona, etiam ex præ
ſsumpta mente te
ſstantis, quoties nulla legis, vel te
ſstatoris
ſsu
ſspicio concurrit: &
ſsic quoties patri v
ſsusfructus acqui
ſsitio prohibeatur, non quia te
ſstatori, vel legi
ſsit
ſsu
ſspectus,
ſsed potius pro vtilitate filij, vt filio plenius
con
ſsulatur, non
ſsolum in proprietate,
ſsed etiam in. v
ſsufructu bonorum admini
ſstratio non tollitur, quamuis
v
ſsusfructus acqui
ſsitio
ſsit prohibita. Ita eleganter explicat Corneus
in l. cum non ſsolum. §. ſsin autem, in ſsecunda. num. 3. C. de bonis quæ liberis. &
ſsequitur Cagnolus
referens alios,
in l. frater à fratre, num. 161. ff. de condictione indebiti. Beroius
in conſs. 139. vol. 2. & latius
comprobans, cum aliis eruditè con
ſsoluit in terminis
Franci
ſscus Bur
ſsatus
in conſs. 133. num. 39. & 40. & n. 56.
& 57. lib. 1. vbi po
ſst Azonem, Bartolum, Baldum, Ange
*lum, Corneum & alios, rectè con
ſstituit
num. 31. quòd
pater, quamuis in bonis filij aduentitiis non
ſsit con
ſstitutus v
ſsufructuarius: Attamen quando non e
ſst
ſsu
ſspectus à te
ſstatore, vel à lege, erit in ip
ſsis datiuus, non
legitimus admini
ſstrator, &
ſsic omnia admini
ſstrabit, licèt ex lege, vel ex pacto, nullus ei v
ſsusfructus quæratur. Et confirmatur ex
ſsingulari doctrina Aretini
in §. pupillus, num. 6. Inſstitut. de inutilibus ſstipulationibus.
vbi
ſscrip
ſsit: quòd in rebus, in quibus patri non quæ
*ritur v
ſsusfructus, ip
ſsi volenti, magis admini
ſstratio
concedenda e
ſst, quam curatori datiuo: quem refert
idem Bur
ſsatus,
vbi ſsup. numer. 57. & num. 53. & ſseqq.
nonnullis comprobat rationibus. Contrarium tamen,
prædictis non relatis, imò quod in ca
ſsu, quo ex pro
*hibitione relinquentis non acquiritur v
ſsusfructus patri,
curator dari debeat huiu
ſsmodi bonis, filio minore exi
ſstente, nec pater e
ſsſse po
ſsſsit legitimus admini
ſstrator, ex
Glo
ſsſsa, Ca
ſstren
ſsi, & Saliceto, credit verius, & plenius
fundat Caldas Pereira
dict. verbo læſsis. n. 147. fol. 372.
vbi in
verſs. nec in contrarium vrget textus,
ſsic di
ſstinguit:
vti colligi pote
ſst ex
ſsolutione per eundem tradita,
ſsi
rectè perpendatur: Quòd regulariter, vbi v
ſsusfructus
acqui
ſsitio patri prohibetur per te
ſstatorem lex illum
ſsu
ſspectum iudicat, ideò admini
ſstratorem eum e
ſsſse ip
ſsi legi repugnat; cæterùm quando non prohibetur illi v
ſsusfructus acqui
ſsitio,
ſsed ip
ſse
ſsponte recu
ſsat v
ſsumfructum habere, vt in ca
ſsu
leg. vlt. §. ſsin autem in ſsecunda. C.
de bonis quæ liberis. tunc neque legi, neque te
ſstatori
e
ſst
ſsu
ſspectus, & legitimam admini
ſstrationem con
ſsequitur.
Vnde pro vera re
ſsolutione cogitabam dici po
ſsſse, inter
*
Bur
ſsatum, & Caldas nullam contrarietatem e
ſsſse, eorum
potius re
ſsolutiones
ſsic declarari, & conciliari po
ſsſse;
Quòd Caldas loquutus fuerit in terminis Saliceti, & Ca
ſstren
ſsis, hoc e
ſst, quod regulariter, cùm pater priuatur
v
ſsufructu per te
ſstatorem, aufertur eidem admini
ſstratio
bonorum ob præ
ſsumptam
ſsu
ſspicionem, vt per Ruinum
in conſs. 24. num. 8. vol. 5. & tenet etiam idem Bur
ſsatus
dict. conſs. 133. num. 96. qui
eod. num. & num. ſsequenti,
limitat in ca
ſsu, quo loquuti
ſsumus
ſsuprà,
in principio,
vt non procedat, quoties patri v
ſsusfructus acqui
ſsitio
prohibetur, non quia legi, vel te
ſstatori
ſsu
ſspectus
ſsit,
ſsed potius in fauorem filij, vt pleniùs illi con
ſsulatur non
ſsolum in proprietate,
ſsed etiam in v
ſsufructu: quia i
ſsto
ca
ſsu, licèt patri v
ſsusfructus auferatur, non tamen bonorum admini
ſstratio; quia nulla legis vel te
ſstatoris
ſso
ſspicio concurrit; de quo duplex proponit exemplum. |
Primum, quando expre
ſssè dixit te
ſstator velle prædictam
acqui
ſsitionem prohibere, vt pleniùs con
ſsultum
ſsit filio
in proprietate, & in v
ſsufructu. Secundum, quoties pater
erat incertus, vel incognitus te
ſstatori, & v
ſsusfructus acqui
ſsitionem prohibuit, tunc enim non potuit per te
ſstatorem
ſsu
ſspectus iudicari, & con
ſsequenter nec admini
ſstratio ei debet auferri,
argumento legis ſsecundæ §. voluntatem ff. ſsoluto matrimonio, aliàs regulariter, admini
ſstratio patri non competit, v
ſsusfructus acqui
ſsitione prohibita. Quamuis in hoc contrà tenuerit Crotus
in l.
frater à fratre. ff. de condictione indebiti. num. 50. ſsed malè
quidem, vti vltra relatos
ſsupra, con
ſstat ex his, quæ noui
ſsſsimè
ſscrip
ſsit Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſsil. 19.
num. 29. & in conſsil. 31. num. 3. & 4. vbi po
ſst alios
ſsecurè
*
tradit: quod pater,
ſsi velit,
ſsemper erit legitimus admini
ſstrator, etiam in his, in quibus ip
ſsi non quæritur
v
ſsusfructus, quando v
ſsusfructus non acquiritur ex di
ſspo
ſsitione legis,
ſsecus tamen quando ex di
ſspo
ſsitione hominis; quia dum homo prohibet, videtur de patre diffidere, & durius agitur cum lege, quàm cum homine, vt
apud ip
ſsum latiùs videri poterit. Sic tamen explicari debet, vt cum Bur
ſsato (qui ab eodem non citatur) con
ſsentiat, vt
ſsuperiùs con
ſstituimus; ni
ſsi te
ſstator vt con
ſsuleret filio, non propter aliquam diffidentiam, aut
ſsu
ſspicionem patris, ip
ſsi v
ſsusfructus acqui
ſsitionem prohiberet.
Et cùm v
ſsusfructus acqui
ſsitio prohibita non e
ſst,
*
vtrùm pater legitimus admini
ſstrator filijfamilias minoris, & in pote
ſstate exi
ſstentis, bona ip
ſsius ab
ſsque decreto alienare po
ſsſsit. Di
ſsputarunt pleni
ſsſsimè Salicetus,
Curtius, Ia
ſson, & alij,
in l. præſses. C. de tranſsactionibus.
& po
ſst alios antiquos Tiraquel.
in præfatione legis, ſsi vnquam. C. de reuocandis donationibus. num. 28. verſsicul. ſsic
quoque. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ. rub.
6. §. 5. gloſsſsa 1. num. 14. Guillielmus Benedictus
in cap.
Rainuntius, de teſstament. verb.
duas habens filias, num.
255. Natta
in conſsil. 179. num 7. lib. 1. Couarruuias
variarum. lib. 1. cap. 8. num. 5. Antonius Gomez.
in l. 48.
Tauri, num. 18. Pinellus
3. part. legis. 1. C. de bonis maternis. num. 21. verſs. ex hac autem regula. & num. 22. &
24. & num. 30. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione. lib.
1. §. 10. num 80. & num. 418. & de ſsucceſsſsionum reſsolutione.
lib. 2. §. 12. num. 17. Loriotus
de conſsanguin. axiomate
40. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum iuris. cap. 11. num.
11. verſsicul. qui tamen ære alieno. Pari
ſsius
in conſsilio. 101.
num. 38. lib. 1. Rolandus
in conſsilio 99. num. 39. lib. 1.
Alciatus
in reſsponſso 358. per totum. Nicol. Vigel.
ff. lib.
18. par. 2. cap. 6. regula. 1. exceptione. 6. Hieronymus
Gabriel
in conſsil. 36. num. 31. lib. 1. Ioannes de Arno.
in
ſsuis dialogis. dialogo 31. incipit,
Pater. Ioannes Antonius
Trigona
ſsingulari. 22. Villalobos,
communium opinionum.
litera. P. num. 63. Simoncellus.
de decretis, lib. 3. titul.
8. prima inſspectione. â principio, fol. mihi. 372. & 373.
Ma
ſscardus.
de probationibus, tomo 3. concluſs. 1149. num.
18. Cephalus.
in conſsil. 467. num. 41. lib. 4. Menochius.
de arbitrariis. lib. 2. centuria. 2. caſsu. 171. num. 54. & in
conſs. 279. num. 45. libro 3. & in conſsilio. 442. num. 3. lib.
5. Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum. lib. 2. obſseruatione. 72. num. 14. Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum centur 5. obſseruatione 61. per totam. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina. 13. n. 11. 1. parte. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens. verbo. contractũcontractum feci
ſsti.
n. 5. verſs.
qui tamen ære alieno. & verbo, læ
ſsis,
n. 139. Mendez de
Ca
ſstro
in repetitione d. leg. cum oportet; 2. part. num 121.
quibus omnibus attentè, atque originaliter prælectis, vt
de hac re plena, & clara re
ſsolutio haberi po
ſsſsit: ex
*
mente
ſsuperiorum
ſsequentes ca
ſsus con
ſstituendi
ſsunt;
vti nonnullos di
ſstinguit Octauius Simoncellus
dicto*
tractatu de decret. lib. 3. titulo 6. inſspectione 1. à principio. qui tractatu, & re
ſsolutione huius quæ
ſstionis, cæteros omnes antecellit.
Sit igitur primus ca
ſsus, qui communi omnium con
ſsen
ſsu probatur, (
ſsed à Simoncello loco relato præter
*mittitur) quando pater legitimus filijfamilias minoris
admini
ſstrator, intendit alienare bona mobilia illius: quo
ca
ſsu decretum iudicis nece
ſsſsarium non e
ſst,
ſsed liberè
illa alienare pote
ſst: vt te
ſstatur Ia
ſson
in l. præſses. num. 5.
C. de tranſsactionibus. & tenuit Azo
in ſsumma. C. de bonis
quæ liberis, verſsic. nec puto quod in alienatione mobilium.
quos
ſsequutus e
ſst Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium
obſseruationum centuria 5. dicta obſseruatione 61. num. 1.
& vt indubitatum
ſsupponunt omnes Authores, quos
ſsuperius retulimus: dumtaxat enim proponunt dubium
in bonis immobilibus, nec de mobilibus aliquid
dubitarunt.
Secundus ca
ſsus
ſsit, quando pater legitimus admini
*
ſstrator filij exi
ſstentis in pote
ſstate, ratione v
ſsusfructus
ſsibi competentis, & nulla
ſsub
ſsi
ſstente cau
ſsa nece
ſsſsaria
& legitima, intendit alienare bona immobilia ip
ſsius:
& tunc non pote
ſst; per textum
in l. 1. & 2. & in l. vlt.
C. de bonis matern. & in l. finali. §. ipſsum autem. verſs
non autem. & §. ſsin autem æs alienum. C. de bonis quæ liberis. Baldus
in l. 1. ſsub num. 1. ff. de rebus eorum. &
pleniùs confirmant Pinellus
3. part. leg. 1. C. de bonis
maternis. ex numer. 21. vſsque ad num. 25. Simoncellus
vbi ſsuprà num. 2. & 3. vbi po
ſst Bartolum, Alexandrum,
& Pinellum
vbi ſsup. num. 23. rectè probauit, quòd is,
*
in quem pater alienauit immobilia, non poterit vitare
condemnationem, ni
ſsi probet alienationem ex legitima & nece
ſsſsaria cau
ſsa factam fui
ſsſse: & in dubio fundata erit intentio filij vendicantis rem alienatam, ex ratione adducta per Pinellum,
dict. num. 13. Et in hoc
ſsecundo ca
ſsu nullus Scribentium di
ſsſsentit; omnes potius
vnanimiter probarunt eum. Id quod ex relatis
ſsuprà
num. 65. & ca
ſsu
ſsequenti referendis, con
ſstat aperte.
Hunc etiam ca
ſsum probauit expre
ſsſse Azo.
in ſsumma.
C. de bonis quæ liberis, num. 9. nec dixit patrem libere
alienare aduentitia bona filiorum, (prout nonnulli putant) immò ab
ſsque legitima cau
ſsa non po
ſsſse
ſscrip
ſsit, vt
ſstarim dicemus; & cum iudicio aduertit Pinellus
dict.
3. part. num. 21.
Tertius ca
ſsus
ſsit, quando pater legitimus admini
ſstra
*tor filij in pote
ſstate exi
ſstentis, nece
ſsſsaria aliqua ex causa, vt putà æris alieni, aut
ſsimili alia legitima cau
ſsa,
bona immobilia filij ab
ſsque decreto alienare contendit.
Quo ca
ſsu duæ
ſsunt contrariæ, aut inuicem repugnantes opiniones. Salicetus enim in
dict. l. præſses. C. de tranſsactionibus: quem
ſsequuntur nonnulli, (qui à
ſsuperioribus præcitantur) quod etiam in terminis huius ca
ſsus decretum iudicis nece
ſsſsarium
ſsit, con
ſstanter a
ſsſseruit,
& eius opinionem legendo, & di
ſsputando teneri po
ſsſse
dixi Ia
ſson
in eadem l. præſses num. 5. & Curtius Iunior,
num. 15. Crotus
in l. frater à fratre, num. 31. Azo verò
in ſsumma rubr. C. de bonis quæ liberis, num. 9. & 11. verſs.
& pro conſseruatione contrariũcontrarium docuit, & non e
ſsſse nece
ſsſsarium decretum, quando pater
ſsic alienat ex nece
ſsſsaria cau
ſsa, dixit apertè: & hanc patrem e
ſsſse veriorem
& magis communem, con
ſstat ex infinitis Authoribus,
quos tenendo eam conge
ſsſserunt Pinellus,
vbi ſsup. n. 21.
Ma
ſscardus
tom. 3. dict. concluſs 1149. num. 18. A
ſscanius
Clementius
tract. de patria potestate cap. 6. effectu 12.
num. 6. & 10. Gaill.
dict. obſseruat. 72. num. 14. Min
ſsingerus.
dict. obſseruat. 61. num. 2. & 3. Simoncellus
dict. inſspectione 1. num. 6. Io
ſsephus Ludouicus, Rolandus, Menochius, Cephalus, Couaruuias, Caldas Pereira, &
alij relati
ſsup. num. 65. Ioannes Antonius Trigona
ſsingulari 22. vbi iuribus & rationibus contrariæ partis
ſsatisfacit, Pinellus etiam
loco ſsæpè relato, num. 22. & 23.
&
ſsic hæc opinio ita communi Scribentium placito recepta e
ſst, vt contraria obtinere non po
ſsſsit.
Quartus ca
ſsus
ſsit, quando pater tutor aut curator e
ſst
*
filij emancipati; quo ca
ſsu
ſsi res immobiles filij alienare
velit, requiritur nece
ſsſsariò iudicis decretum cum debita
cau
ſsæ cognitione, & alias
ſsolennitates tenetur ip
ſse ob
ſseruare, quibus alij tutores, aut curatores ad
ſstringuntur: per textum
in l. ſsi pupillorum. §. ſsi pater, ff. de rebus
eorum. & in l. cum emancipatis. C. de prædiis minorum. &
ſsic ob
ſseruant Bartolus, Baldus, Alexander, Paulus
|
Ioannes Bapti
ſsta Caccialupus, & Menochius, quos ita
tenendo conge
ſsſsit Simoncellus,
dicta inſspectione prima.
num. 1. & vltra eum latius comprobant Que
ſsada,
diuerſsarum quæſstionum Iuris cap. 11. num. 11. verſsiculo, quod
ſsi pater tutor ſsit. Rolandus
dicto conſs. 99. num. 39. Caldas
Pereira
in dicta l. ſsi curatorem habens. verbo. læ
ſsis,
num.
139. verſs. cæterum ſsi pater non legitimam. Caualcanus
de
tutore & curatore, num. 29. Andreas Gaill.
dicta obſseruatione 72. num. 14. & 15. libro ſsecundo.
Quintus ca
ſsus e
ſst ad declarationem præcedentium
*
nece
ſsſsarius,
ſscilicet, cum alienatio ritè facta non fuerit,
& iuxta ea, quæ; ca
ſsibus præcedentibus re
ſsoluta
ſsunt;
vtrùm filius viuo patre re
ſscindere po
ſsſsit alienationem
aduentitiorum ab ip
ſso patre factam, & agere etiam
contra tertios po
ſsſse
ſsſsores, & an in bonis alienatis concedatur hypotheca contra bona patris? In quo amplius
non in
ſsi
ſsto,
ſscio enim hac de re plene actum & di
ſstinctè
re
ſsolutum per Hyppolitum
ſsingulari finali. Nattam
in
conſsilio 214. lib. 1. Couarruu.
reſsolutionum lib. 1. cap. 8.
numer. 5. Pinellum
3. parte leg. primæ. C. de bonis maternis, num. 74. & in authent. niſsi tricennale. num. 44.
& 45. eiuſsdem tituli. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 69.
num. 16. & num. 23. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 13. n. 15.
& ſseqq. Menochius
in conſs. 279. num. 34. lib. 3. & commendo Iacobum Mandellum de Alba
in conſs. 144. à
princ. lib. 1.
Sextus & vltimus ca
ſsus
ſsit, cum quæritur, vtrùm ea,
*
quæ
ſsuperius dicta
ſsunt, de nece
ſsſsaria cau
ſsa, aut decreto in alienatione aduentitiorum, procedat etiam in
locatione; &
ſsic an pater legitimus admini
ſstrator filij familias, po
ſsſsit bona illius, ab
ſsque decreto locare,
vel ab
ſsque cau
ſsa legitima? Quod tractat plenè Pinellus
3. part. leg. 1. C. de bonis maternis. num. 63. & 64. & illius re
ſsolutionem
ſsequutus e
ſst Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto. num. 176. verſs. & hoc niſsi eſsſset pater
qui locauit. & latius di
ſsputat Vincentius Carrocius,
tractato de locato & cond. 2. gradu perſsonarum quæst. 4. per
totam fol. mihi. 65.
Tertiò principaliter
conſtituẽdumconstituendum e
ſst in hac ma
*teria, quod de iure communi, filius aut filia per matrimonium à pote
ſstate patris non liberatur,
l. inter, §. filius familias. l. marito. §. cæterum. ff. ad leg. Iuliam de adulteriis. l. 1. tit. 17. partita 4. Quod latiùs probantes,
ſsic adnotarunt Tiraquellus,
de legib. Connubialibus, leg. 1.
num 1. & ſseqq. Boëtius
deciſs. 197. in princ. Palacios
Rubios, Gomez Arias, Ca
ſstillo, & Antonius Gomez.
in l. 47. Tauri. Matienço
in l. 8. tit. 1. lib. 5. gloſs 1. n. 1.
& ibi Azeuedius
num. 9. Rolandus
in conſs. 95. num. 47.
lib. 1. Ioannes Gutierrez.
in §. ſsui. de hæredum qualitate,
num. 118. Barbo
ſsa
in l. 2. §. quod ſsi in patris, n. 1. & in
l. 3. num. 6. ff. ſsoluto matrim. Et con
ſsequenter duran
*te patria pote
ſstate, & effectu acquirendi patri, procedit
hæc acqui
ſsitio v
ſsusfructus aduentitiorum
ſsecundum ius
commune:
ſsiue con
ſseruatur v
ſsusfructus ip
ſsi patri, etiam
ſsi filius vel filia,
ſsit coniugatus, vel coniugata: vt in
l. 1. & 2. C. de bonis quæ liberis. & per Boërium
deciſsion.
197. n. 5. & ſseqq. Cephalum
in conſs. 423. num. 55. lib. 3.
Antonium Gomez. & alios
vbi ſsup. Pinellum
1. part.
l. 1. C. de bonis maternis, num. 34. in fine. Sed vtrumque de iure huius Regni mutatum, atque innouatum
e
ſst. Primùm enim, filius, vel filia per matrimonium &
*
velationem, à pote
ſstate patris liberatur, & pro emancipato habetur, ex
l. 47. Tauri, quæ: hodie e
ſst,
l. 8. tit. 1.
de los caſsamientos. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Ex
*
quarum legum deci
ſsione maximi effectus re
ſsultant, &
plures quæ
ſstiones excitari
ſsolent communiter, de quibus, & præ
ſsenti materia,
ſsunt videndi omninò Palacios Rubios, Gomez Arias, Didacus del Ca
ſstillo, Antonius Gomez, Ioannes de Matienço; & Alphon
ſsus
de Azcuedo
in eiſsdem legibus. idem Palacios Rubios.
in
repet. rubr. de donat. inter. §. 43. Couarruuias
in 4. de
ſsponſsalibus. 2. part. cap. 7. §. 1. num. 13. Menchac.
de ſsucceſs.
creatione. lib. 2. § 19. num. 70. & de ſsucceſsſs. progreſsſsu. lib. 1.
§. 1. à num. 25. Mieres
de maiorat. 4. part. quæſst. 23. n. 56. Pinellus
1. part. legis 1. C. de bonis maternis, num. 39. ad finem. Ioannes Gutierrez.
in dicto §. ſsui. de hæredum qualitate. num. 118. & ſseqq. & pract. lib. 2. quæſst. 9. & 10. &
de iur amento confirmatorio, 1. part. cap. 41. num. 14. Villalobos,
communium: litera. F. numer. 27. fol. mihi 21.
Caldas Pereira
in l. ſsi curatorẽcuratorem habens, verbo læ
ſsis
n. 138.
verſs. quod hodie in praxi vtiliſsſsimum eſst. Angulo
ad leges
meliorationum in l. 1. tit. 5. gloſsſs. 5. num. 3. Ludouicus
Molin.
de iuſstitia & iure. tractat. 2. diſsput. 9. verſsic. ab
hac regula excipitur. & in fine disput. verſs. eſst tamen intelligendum. & disput. 227. verſs. de iure vero. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ. rubr. 6. §. 3. gloſsſs. le
fils ou. &
gloſsſs. ſsequenti. Deinde &
ſsecundò, de iure
*
huius Regni, filio vxorato & velato,
ſstatim tenetur
pater v
ſsumfructum aduentitiorum liberum dimittere,
nec aliquid retinere pote
ſst: ex
l. 48. Tauri, quæ: hodie
e
ſst
l. nona. tit. primo. de los caſsamientos. lib. 5. nouæ recop.
Vbi latius declarant Authores huius Regni
ſscribentes
communiter: & ij qui
numero præcedenti præcitati
ſsunt,
Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſsu. lib. 1. §. 1. n. 37. & 43.
Molina de
Hiſspanorum primogeniis. lib. 1. cap. 19. à n. 25.
Mendez de Ca
ſstro
in repetitione legis, cum oportet. C. de
bonis quæ liberis. à n. 114. cum ſseqq. par. 2. & 4. part. n. 163.
& 164. Didacus Perez.
in l. 1. titul. 3. lib. 1. ordinamenti.
Simon de Prætis.
de interpretat, vltim. volunt. lib. 1. in*terpret. prima, ſsolut. 4. à num. 79. folio. 142. Inter alia
tamen, Cifuentes & Antonius Gomez
in dicta l. 48.
Tauri. num. 6. verſsiculo. quàm legem intellige. vt certum
tradiderunt, illius legis deci
ſsionem procedere etiam
ſsi
filius ab
ſsque con
ſsen
ſsu patris matrimonium contraxerit,
& veletur: adhuc enim pater ip
ſse tenebitur v
ſsumfructum
liberum, & integrum filio dimittere, nec aliquid habebit. Quod etiam
ſsecurè admittunt Bernardus Diaz, de
Luco, Alphon
ſsus de Azeuedo, & Ioannes Gutierrez,
(quorum
ſstatim mentionem faciam.) & ita
tenendũtenendum erit,
quicquid dubitet Palacios Rub. à
ſsuperioribus relatus,
&
ſsine aliqua lege aut fundamento aduer
ſsus Antonium
Gomez, & Cifuentes, immeritò contrarium a
ſsſserat
Mendez de Ca
ſstro
in repetitione dictæ legis. cum oportet.
prima parte num. 36. fol. mihi 12. id, quod vltra omnes
huius Regni
ſscriptores, ex
ſsequentibus apertè conuinci
pote
ſst. Primò, Quia lex illa regia non requirit con
ſsen
ſsum
patris, nec de hoc aliquod verbum loquitur;
ſsed vt pater
teneatur v
ſsumfructum aduentitiorum liberum filio reddere, duntaxat vult, quòd filius matrimonium contraxerit, & benedictiones Eccle
ſsiæ
ſsu
ſsceperit, vt intelligunt
communiter omnes
ibi. & con
ſstat ex illis verbis: (
Mandamos que dea qui a delante el hijo, o hija, caſsandoſse y
velandoſse, ſse ayan para fiel vſsufructo de todos ſsus bienes. &
cum non di
ſstinguat i
ſstum ca
ſsum, nec nos debemus di
ſstinguere illum: ex vulgata regula
leg. de pretio. ff. de pu*bliciana in rem actione. maximè cum generaliter loquatur, quo ca
ſsu generaliter debet intelligi, & omnes
ca
ſsus comprehendit, etiam
ſsi maior ratio militaret in
vno quàm in altero:
l. 1. §. quod autem ff. de aleatoribus.
l. 1. §. & generaliter, ff. de legatis præſstandis. l. in fraudem,
ff. de militari teſstamento. Decius
in cap. ſsedes. num. 11. &
12. de reſscrip. & in conſs. 20. num. 3. Mieres,
de maioratu.
1. part. quæſst. 1. num. 30. & 31. vbi refert Tiraquellum
& alios plures. Cephal.
in conſs. 93. vbi in
ſsimili ca
ſsu
ſsic
argumentatur,
à num. 101. vſsque ad num. 105. & in conſs.
397. num. 18. lib. 3. Surdus
in conſs. 34. num. 3. & in conſs.
132. num. 15. lib. 1. & de hac regula videndus e
ſst omnino
Camill. Gallinius.
de verborum ſsignificatione. lib. 10. cap.
2. per totum. & cap. 3. & 4. Deinde quia cum dicta lex
*
Regia non dicat, quòd matrimonium contrahendum
ſsit cum con
ſsen
ſsu & voluntate patris, vt v
ſsusfructus
reddi debeat per parentes filio: videtur
ſsupponere talem
con
ſsen
ſsum nece
ſsſsarium non e
ſsſse; &
ſsi nece
ſsſsarius foret,
ſsine dubio id diceret: vti in alio propo
ſsito argumentantur Decius
in conſs. 445. 15. num. 1. Cephalus
in conſs.
445. num. 37. lib. 3. Tandem & vltimò, quia matrimo
*nium contractum ab
ſsque con
ſsen
ſsu patris, de iure canonico validum, & legitimum e
ſst, etiam in foro
ſseculari: |
nec licentia patris requiritur, licet aliud e
ſsſset de iure ciuili: vt plene comprobantes
ſsic adnotarunt ex aliis,
Couarruuias
de ſsponſsalibus, ſsecunda parte cap. 6. in princ.
num. 17. & 22. Viuius
communium opinionum lit. F. fol.
49. num. 2. & ſsequentibus. Petrus Cenedus
collectaneo 58.
ad Decretales. num. 7. Ioanne Guttierrez. practicarum lib.
2. quæſst. 1. num. 3. Cephalus
in conſs. 712. num. 2. lib. 5.
Barbo
ſsa
quarta part. legis. primæ ff. ſsoluto matrimonio. num.
32. & 36. & noui
ſsſsimè Antonius Pichardo,
in principio.*
Inſstit. de nuptiis, num. 6. & 11. vnde filius qui contrahendo matrimonium, vtitur permi
ſsſsione canonica, non
debet in eo grauari: vt v
ſsu
ſsfructus
ſsibi non re
ſstituatur
ſstatim:
argumento leg. Gracchus, C. ad leg. Iuliam de
adult. & in
ſsimili, ex Abbatis & aliorum doctrina,
ſsic argumentatur Gomez Arias
in l. 49. Tauri, n. 52.
& i
ſstam opinionem amplecti videtur expre
ſssè, licèt
quæ
ſstionem non moueat in terminis, Alph. de Azeuedo,
in l. 9. tit. 1. num. 2. lib. 5. nouæ recopil. dum dicit, quòd
hodie ex illa lege,
ſsiue pater con
ſsentiat,
ſsiue non, filius
vel filia contrahendo matrimonium, totum v
ſsumfructum habebit: & con
ſstanter tuetur eam.
ſsed non ita fundat, Ioannes Gutierrez
practicar. lib. 2. quæſst. 10. num. 5.
per totum. vbi refert Bernardum Diaz de Luco idem tenentem.
Quartò & principaliter con
ſstituendum e
ſst in hac materia, (
ſsic enim aperiemus, in quo pater legitimus v
ſsufructuarius ab aliis fructuariis di
ſstet) quòd pater legiti
*mus admini
ſstrator, & v
ſsufructuarius bonorum aduentitiorum filij,
ſsati
ſsdare non tenetur, nec de vtendo &
fruendo arbitrio boni viri, nec de re
ſstituendis rebus finito v
ſsufructu, nec admini
ſstrationis rationem reddere debet, nec aliis oneribus grauari: per textum
in l. cum oportet. §. non autem. & in l. fin. §. ſsin autem. C. de bonis quæ
liberis. & latè comprobant A
ſscanius Clementius tract.
de patria pote
ſstate. cap. 6.
effectu 12. à num. 8. cum. ſseq.
8. vol. tractatuum, part. 2. fol. mihi 115. Ioannes de Monte
ſsperello.
in conſs. 97. à princ. & num. 9. & 11. & conſs. 124.
num. 4. lib. 1. (alios plures
num. ſseq. præcitabo) lex enim,
quæ de patre erga filios maximam confidentiam habet,
*
& præ
ſsumit illum magis diligere filios quàm
ſseip
ſsum,
&
ſsemper capere bonum con
ſsilium pro filiis, vt multis
probant Tiraquellus,
in præfat. ſsi vnquam. C. de reuocandis donationibus, num. 25. Ma
ſscardus
de probat. tom. 2.
concl. 1154. per totam. A
ſscanius Clementius
vbi ſsuprà,
cap. 4. num. 2. & ſseqq. Menoch.
in conſs. 145. num. 50. &
conſs. 152. num. 63. lib. 2. Cephalus
in conſs. 702. n. 37. lib. 5.
Bur
ſsatus
in conſs. 133. n. 54. 55. & 53. lib. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 125. n. 12. lib. 1. & 286. n. 17. lib. 2.
hoc onus ei remitti: quod ex dictis iuribus adnotarunt
communiter glo
ſsſsa, Albericus, Bartolus, Baldus, Ca
ſstren
ſsis, Alexander, Corneus, & alij. &
ſsequuntur infiniti relati per Tiraquellum
vbi ſsuprâ n. 19. Pinellus
2. part. l. 1.
C. de bonis maternis n. 20. & 21. Menchaca
de ſsucceſs. creat.
lib. 1. §. 6. num. 46. Caldas Pereira,
in dict. l. ſsi curatorem
habens. verbo, læ
ſsis.
num. 134. Iacobus Mandellus de Alba,
in conſs. 186. num. 6. lib. 2. Mendez de Ca
ſstro
in dict.
l. cum oportet. 2. part. num. 121. &
ſsecurè admittunt
Antonius Gomez.
in l. 48. Tauri num. 6. in fin. & n. 17.
Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris. cap. 11. num. 11. Si
*militer, patrem legitimum admini
ſstratorem, non teneri
inuentarium conficere de bonis filij; vt certum, aut magis verum omnes
ſsuperiùs adducti a
ſsſseuerarunt: & Azeuedius
in l. 4. tit. 1. lib. 5. nouæ recopil. num. 51. Matienço
in l. 2. tit. 1. eod. lib. gloſsſs. 2. num. 10. Iacobus Cancerius
variar. ſsol. cap. 7. de tutoribus, â num. 154. Andreas
Gaill. practic. lib. 2. obſseruat. 145. num. 13. & obſseruat. 72.
num. 15. & 16. & apud Gallos ita ob
ſseruari te
ſstatur Rupellanus,
in Enchiridio iuris Galliæ, pag. 365. & e
ſsſse veriorem opinionem te
ſstatur Min
ſsingerus,
ſsingul. obſseruat, centur. 2. obſseru. 93. Rolandus
tract. de confectione
inuentarij. quæſst 26. num. 1. in fin. & num. 2. fol. mihi 32.
vbi refert Cinum, & Baldum, huius opinionis authores; & reddit præcipuam eius rationem. Contrariam tamen
ſsententiam, imò teneri patrem legitimum admini
ſstratorem inuentarium conficere de bonis filij, & ad
id compelli po
ſsſse, nec rectè appellari onus, inuentarij
confectionem, defendunt Pinellus,
vbi ſsup. dict. 2. part.
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 23. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creat lib. 1. §. 6. num. 46. Mendez
in dict. l. cum
oportet. num. 121. & cum Pinello, indi
ſstinctè, &
ſsimpliciter tran
ſseunt Ioannes Gar
ſsia.
de expenſs. & meliorat.
cap. 11. num. 65. Spino
in ſspeculo. gloſsſs. 35. de confectione
inuentarij. num. 13. Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 155. fol. mihi. 351. Vbi po
ſstquàm
retulit Pinelli opinionem, dicit in hæc verba.
Quod
mihi placet, maximè officio iudicis, ſsi iudici videbitur vtile eſsſse, & redundare in fauorem & vtilitatem filij. Iacob. Cancerius
vbi ſsup. num. 56. qui dicit id maxime
procedere,
ſsi iudici con
ſstet aliquem
ſsube
ſsſse timorem
alienationis, aut di
ſsſsipationis: quo ca
ſsu idem admittit Min
ſsingerus
dict. obſseruat. 93. num. 3. Molina verò,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 15. num. 34. in hac
contrarietate, mediam viam eligit, & rectè quidem: &
primò
numer. 33. cum iudicio reprehendit nonnullos,
qui inuentarium cum bonorum de
ſscriptione confundunt, qua
ſsi idem
ſsint. In quo errore, vltra relatos ab eo,
*
fuerunt etiam Rolandus
in conſs. 92. num. 20. & 21. lib. 1.
Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsup. dict. num. 65. deinde
ſsequutus e
ſst
Cumanum, Socinum, Bertrandum, & alios, qui inuentarium, & bonorum de
ſscriptionem, vt diuer
ſsa con
ſsiderant. Id quod veri
ſsſsimum e
ſst ex
ſsequentibus: Pri
*mò, quia regulariter inuentarium tutoris, hæredis, v
ſsufructuarij, & alterius cuiu
ſscunque admini
ſstratoris,
magna cum
ſsolennitate fieri debet? & multa nece
ſsſsaria
ſsunt, quæ in de
ſscriptione minimè requiruntur: vt con
ſstat ex his, quæ plenè
ſscrip
ſserunt Baëça
de decima tutori præſstanda. cap. 2. num. 41. & ſseqq. Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 52. per totam. Caualcanus
de tutore & curatore. à num. 58. cum ſseqq. & num. 79. & num. 106.
Min
ſsingerus,
dict. obſseruat. 93. numer. 3. Rolandus
de
confect. inuentarij. quæſst. Inuentarium tutoris,
fol. mihi
144. & quæſst. Po
ſstquàm vi
ſsum e
ſst
ſsupra.
fol. 94. Spino
dict. gloſsſs. 35. de confect. inuentarij. Ludouicus Moli
na, è
ſsocietate Ie
ſsu religio
ſsus,
de institia & iure. tract. 2.
diſsp. 223. & 228. Præterea
ſsi idem e
ſsſsent, cur diuer
ſsis
nominibus nuncuparentur; aut quare inter ea, differentia aliqua con
ſstitueretur: iuxta textum
in l. ſsi idem.
C. de codicillis, ſsiue qualiter procedere po
ſsſset re
ſsolutio
Doctorum quàmplurium, qui dixerunt communiter,
quòd tutor, hæres, vel v
ſsufructuarius, cui remi
ſsſsa fuit
confectio inuentarij, tenetur
ſsaltem bonorum de
ſscriptionem aliquàm pati: vt con
ſstat ex Baëça,
de decima
tutori præſstanda. cap. 2. ex numer. 50. Rolando,
dict.
conſs. 92. num. 20. lib. 1. Ioanne Gutierrez
in repet, leg. nemo poteſst. ff. de legatis 1. num. 416. vbi ex aliis re
ſsoluit,
bonorum de
ſscriptionem non debere fieri cum
ſsolemnitate legis vltimæ,
§. ſsin autem. C. de iure deliberandi:
ergo non
ſsunt idem; planè
ſsi idem e
ſsſsent, præfata doctrina fru
ſstratoria redderetur, vt de
ſse patet apertè. Tan
*dem & vltimò inquit Molina, quòd ad minus tenebitur pater de
ſscriptionem aliquàm bonorum pati, po
ſsito, quòd inuentarium
ſsolemne conficere non debeat.
ſsic enim filio poterit e
ſsſse con
ſsultum, nec bona eius occultari, aut tempore minui, & con
ſsumi continget. Et
hanc di
ſstinctionem, Molina non relato tenuit etiam
Caldas Pereira
in dict. l. ſsi curatorem habens, verb. læ
ſsis.
num. 134. verſs. ex quibus cum Speculatore: & verior atque hone
ſstior vi
ſsa e
ſst Baëtio,
de decima tutori præſstanda. cap. 4. num. 6. in fin. & videtur eam probare Min
ſsingerus
dict. obſseruat. 93. num. 3. vbi dicit, quòd tali
ca
ſsu per Notarium, in præ
ſsentia patris, & filij, & duorum amicorum, fiet de
ſscriptio bonorum filij, & hoc
pro iuris & bonorum con
ſseruatione filij: iuxta textum
in l. 1. § ſsi ſseruus. ff. de ventre in poſsſseſsſsionem mittendo,
Boërius etiam, & Rolandus expre
ſssè hanc concordiam
probarunt: ille,
in deciſs. 61. num. 7. i
ſste,
tract. de confect. inuentarij, quæſst, 26. numer. 3. ad fin. fol. 33. vbi
ſscrip
ſsit, quòd licèt verius
ſsit, quòd pater inuentarium
|
conficere non teneatur de bonis filij, cogetur tamen pati, quòd de
ſscribantur bona, & de eis in
ſstrumentum publicum conficiatur:
argu. l. 1. §. recte. ff. vſsufructuarius
quemadmodũquemadmodum caueat, vt eueniente ca
ſsu mortis patris, vel
aui, facilior
ſsit probatio & refert alios idem tenentes: &
*
teneri patrem in con
ſscientia, facere talem de
ſscriptionem de bonis filij, vt po
ſst mortem eius con
ſstet: quæ
fuerint bona filij, & illi tradi po
ſsſsint, affirmat Ludouicus Molina, de
iuſstitia & iure. tract. 2. diſs. 219. ante finem.
Sed cum pater tran
ſsit ad
ſsecundas nuptias, quo ca
ſsu
non amittit v
ſsumfructum,
ſsibi quæ
ſsitum in bonis ad
*uentitiis filiorum, nec legitimam admini
ſstrationem,
quam habet â lege in bonis filij, per textum
in l. vlt.
C. de bonis maternis. & in l. generaliter. in fin. l. fœminæ. §.
illud. C. de 2. nuptiis. ex quibus
ſsic adnotarunt communiter Doctores,
ibi. Bertachinus,
in repertorio. 3.
part. lit. P. verbo pater admini
ſstrator
verſs. 30. incipit:
Pater adminiſstrator eſsſse non definit, Anton. Gomez.
in l. 15. Tauri, num. 15. Boërius
deciſs. 198. in princ.
Pinellus
in dict. l. vlt. num. 15. Pari
ſsius
in conſs. 29. num.
74. & 93. & 94. volum. 3. Baëça.
de decima Tutori præſstanda. cap. 4. num. 51. Menchaca
de ſsucceſsſs. creat. lib. 2.
§. 12. num. 36. Ioannes Guttierrez
practic. lib. 2. quæſst. 95.
num. 12. Dubium e
ſst, vtrùm teneatur inuentarium con
*ficere, & de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, & con
ſseruandis, ac re
ſstituendis bonis,
ſsatisdationem præ
ſstare? & Pinellus
2. part. leg. 1. C. de bonis maternis. n. 75.
verſs. ampliatur nono. regulam generalem con
ſstituit; vt
ſscilicet parentes tran
ſseuntes ad
ſsecundas nuptias,
ſsati
ſsdare teneantur, ac inuentarium conficere: & allegat
nonnulla iura, præcipuè textum
in l. hac edictali. §. is
illud. C. de 2. nuptiis, quæ in matre, non in patre lo
*quuntur,
ſsed &
ſsi in matre loquantur, adhuc Pinelli re
ſsolutio maiori di
ſstinctione, & declaratione indiget, nimis enim indi
ſstinctè loquitur; provt etiam
ſsequutus illum, nimis ab
ſsolutè e
ſst loquutus Ioan. de Matienço
in
l. 2. tit. 1. gloſsſs. 2. num. 16. lib. 5. affirmans teneri patrem,
cautionem &
ſatisdationẽsatisdationem præ
ſstare de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, ac reddita ratione bonis omnibus re
ſstituendis: Vnde Alphon
ſsus de Azeuedo (qui
*
prædictorum nullam mentionem facit) in
l. 4. tit. 1. lib. 5.
nouæ collect. regiæ. à num. 48. vſsq; ad num. 55. præ
ſsentem quæ
ſstionem di
ſsputat; & tandem in contraria
ſsententia remanet; Nec teneri patrem ad
ſsecundas nuptias
tran
ſseuntem, prædictam
ſsati
ſsdationem præ
ſstare, aut inuentarium conficere,
ſsecure defendit, & e
ſsſse communem opinionem affirmat. Sicuti affirmarunt etiam, Ioannes Nicol.
in l. generaliter, num. 163. C. de 2. nupt. Villalobos
in ærario communium opinionum, lit. B. num. 47.
Id quod intelligi debet, duntaxat procedere in bonis immobilibus, in quibus pater à prædictis oneribus liberatur, (vt ip
ſse dicit (in quibus etiam, vltra eum & omnes animaduerto, admittendam e
ſsſse declarationem tra
*ditam
ſsuprà à
num. 90. vt quamuis pater non teneatur
ſsatisdare, nec inuentarium conficere, po
ſsſsit tamen ad in
ſstantiam filiorum,
ſsiue ex officio iudicis compelli, vt de
ſscriptionem bonorum faciat etiam immobilium; ex ratione adducta in præcedenti quæ
ſstione. Vt po
ſst mortem
patris con
ſstare po
ſsſsit apertiùs, quæ fuerint bona filij,
vel aduentitia, vel ex priori matrimonio prouenientia,
quæ re
ſseruari debuerunt. Idque ex regula generali,
quãquam
ex Bald.
in conſs. 137. vol. 1. Cumano
in conſs. 88. & aliis,
Colligit Molina
de Hiſspan. primog. lib. 1. cap. 15. n. 28.
quòd is qui
ſsati
ſsdationem non pote
ſst exigere, bonorum
*
de
ſscriptionem petere pote
ſst. Quæ fortius debet habere
locum in no
ſstro ca
ſsu, vbi pater tran
ſsit ad
ſsecundas nuptias, quàm in præcedenti, quo loquuti
ſsumus in patre
legitimo admini
ſstratore, & v
ſsufructuario bonorum aduentitiorum filij, qui
ſsecundò non nup
ſsit, & tamen tenetur bonorum de
ſscriptionem pati, et
ſsi inuentarium
conficere non debeat.
Quòd
ſsi bona
ſsint mobilia, quæ re
ſseruari debent filiis prioris matrimonij, tunc pater ad
ſsecundas tran
ſsiens
*
nuptias, prædictam cautionem, &
ſsati
ſsdationem præ
ſstare, inuentarium conficere, & cætera facere debet, ad
quæ mater ad
ſstringitur
in dict. l. hac edictali. §. is illud.
C. de ſsecundis nuptiis. &
ſsic, quoad bona mobilia æquiparantur maritus, & vxor
ſsecundò nubentes. Quod
ſsentit expre
ſssè Alphon
ſsus de Azeuedo in
dict. l. 4. tit. 1. lib. 5.
num. 52. dum dicit bonorum mobilium,
ſsaltem memoriam, & æ
ſstimationem fieri debere; vt
ſsciatur quæ bona
erant, & cuius æ
ſstimationis & valoris: & in terminis
admittit Anton. Gomez
in l. 15. Tauri num. 5. in princ.
quatenus rectè intelligit, deci
ſsionem textus,
in dict. §.
is illud. dum loquitur de bonis mobilibus,
ſsic procedere in patre,
ſsicut in matre: & po
ſst Bartolum & alios
priùs docuit Gregorius Lopez, (quem ip
ſsi non referunt)
in l. 26. tit. 13. partu. 5. verb.
fincan à ſsus hijos. in fine gloſs.
verſsic. & adde ad prædicta.
Tenebitur etiam pater legitimus admini
ſstrator, vel
*
qui
ſsecundò nup
ſsit, inuentarium conficere
ſsolenne de
bonis filij,
ſsi ip
ſsius filij bona dilapidaret. Secundum Azeuedium,
vbi ſsup. dict. num. 52. vbi allegat
ſsolum Boërium,
deciſs. 61. qui re vera malè allegatur ad id, dicit enim totum contrarium, atque ex
ſsententia Bartoli, Alexandri,
Ca
ſstren
ſsis, Angeli & aliorum re
ſsoluit, verius & æquius
e
ſsſse, vt patri alienanti, di
ſsſsipanti, aut malè admini
ſstranti bona filij, eorumdem bonorum admini
ſstratio auferatur: & con
ſsequenter, quòd talis pater dilapidans bona filij ab admini
ſstratione remoueri debeat, nec audiendus
ſsit, etiam
ſsi velit cauere, aut inuentarium conficere, quia cautio,
ſsiue inuentarium, ius liberorum non
redderet tutum. Vt po
ſst Alexandrum, & alios, rectiùs
con
ſsiderarunt (
ſsed illorum nullam mentionem facit
Azeuedius) Arias Pinellus.
2. part. leg. 1. C. de bonis
maternis. num. 36. & num. 38. A
ſscanius Clementius.
tract.
de patria poteſstate. cap. 6. effectu. 12. num. 14. Franci
ſscus
Bur
ſsatus
in conſs. 133. num. 56. lib. 2. Petrus Surdus eruditè comprobans
in conſs. 116. num. 24. & num. 48. lib. 1.
Quòd autem patri di
ſsſsipanti bona filij, eorum admini
ſstratio
auferẽdaauferenda ſsit; Recepta e
ſst, & communis Doctorum
ſsententia: vti vltra prædictos ex multis aliis tenent Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudin. Burgund. rubric. 6. Des
enfans.
§. 5. gloſsſs. & legitime admini
ſstratur.
num. 1. fol.
mihi. 218. Pinellus.
dict. 2. part. num. 33. verſs. ſsed etiam
ceſsſsante dolo ſsi pater diſsſsipet; & 3. part. n. 74. Rodericus
Iuarez.
allegatione. 4. Boëça,
de decima tutori præſstanda:
cap. 4. num. 8. Molina de
Hiſspanorum primogeniis. lib. 1.
cap. 16. num. 7. Mendez de Ca
ſstro,
in repetitione dictæ
leg. cùm oportet. 2. part. num. 131. verſs. Cui addatis caſsum alium. Barbo
ſsa
in l. ſsi conſstante. in princ. num. 41. ff.
ſsoluto matrimonio. Molina
de iuſstitia & iure tract. 2. diſsputatione 228. verſs. item ſsi pater dilapadet bona aduentitia
filij. Imo & v
ſsufructu priuari debet pater, quando illi
*
aufertur admini
ſstratio bonorum,
ſsecundum Ca
ſstren
ſsem,
num. 4. & Alexandrum,
num. 6. in l. Imperator. ff. ad
Trebellianum. quos alios referentes,
ſsequuti
ſsunt Boërius
deciſsione 61. num. 17. Mendez vbi ſsup. dict. num. 131.Molina
dict. diſsput. 228. ac verè pro illis con
ſsiderari pote
ſst
primò, id quod in aliis v
ſsufructuariis
ſstatutum e
ſsſse,
capitibus ſseqq. huius libri, latiùs demon
ſstrauimus. Quate
*nus communi Doctorum
ſsententia receptum e
ſst, quòd
v
ſsufructuarius,
ſsi non vtatur, & fruatur arbitrio boni
viri, aut di
ſsſsipet res, in quibus v
ſsumfructum habet, aufertur ei ius v
ſsusfructus, & expelli pote
ſst per proprietarium. Et habens vtile dominium alicuius rei, non
*
v
ſsumfructum
ſsolum,
ſsicut pater, priuatur illa,
ſsi malè
ſse ge
ſsſserit circa rem. Va
ſsſsallus etiam, qui malè vtitur
*
re feudali, & malè tractat feudum, priuatur illo: & conductor, qui malè ver
ſsatus fuerit circa rem conductam,
priuatur ea. Et vt generaliter dicam, qui iure
ſsibi com
*petenti abutitur, priuatur illo: vt dicta omnia, multis
comprobantes,
ſsic anotarunt. & infinita conge
ſsſserunt
*
Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ. rubric. 4. §. 6.
gloſsſsa vltim. à num. 6. fol. mihi. 156. Barbatia
in conſs. 36.
à num. 12. lib. 2. Afflictis
deciſs. 265. à num. 72. Rolandus
in conſs. 49. num. 19. & num. 21. lib. 2. Baëça
de inope debitore. cap. 15. à num. 26. & de decima tutori præſstanda. | cap. 13. à num. 1. cum multis ſseqq. Menochius
de arbitrariis lib. 2. centuria. 1. cæſsu. 78. per totum.
Quòd attinet verò ad matrem, vtrum ip
ſsa prædictam
*
ſsati
ſsdationem præ
ſstare teneatur, ac inuentarium conficere, cùm ad
ſsecundas tran
ſsit nuptias? tractat Azeuedius
in dict. l. 4. tit. 1. lib. 5. nouæ recopilationis. num. 53. &
54. & dubitationem diluit textus
in dict. l. hac edictali.
§. is illud. C. de 2. nupt. Dicit enim, quòd
ſsi lucra ex priori matrimonio prouenientia, quæ re
ſseruari debent, con
ſsi
ſstunt in bonis immobilibus, non e
ſst opus cautione:
quod declarat Azeuedus
vbi ſsup. ſsi modò mulier
ſsoluendo
ſsit, & idonea, ita vt filiorum ius
ſsecurum e
ſsſse po
ſsſsit. Cui addo; quod etiam in hoc ca
ſsu, ad petitionem
filiorum, vel ex officio iudicis, tenetur mater bonorum
de
ſscriptionem facere, ne bona aliquando occultari po
ſsſsint: Ex his, quæ in parte
ſsuperiùs re
ſsoluimus, & dictis
per Boërium
deciſs. 61. num. 22. Quòd
ſsi in rebus mobilibus lucra con
ſsi
ſstant, cautionem idoneam tenetur mater
præ
ſstare, de ip
ſsis rebus, aut earum æ
ſstimatione, aut
ſsi
non pote
ſst cauere, po
ſsſse
ſsſsio conceditur liberis cauentibus de præ
ſstando v
ſsufructu matri, qui interim ex rebus percipietur, & neutro cauente, potior e
ſst conditio
matris, vt declarant communiter glo
ſsſsa, Bartolus, Salicetus, & omnes; & ex communi Antonius Gomez.
in
l. 15. Tauri. num. 5. in princ.
Procedunt autem, quæ: huc v
ſsque dicta
ſsunt, vt pater
non teneatur
ſsati
ſsdare, nec inuentarium conficere, nec
admini
ſstrationis rationem reddere, quando pater bona
filij, tanquam pater & legitimus admini
ſstrator ratione
patriæ pote
ſstatis admini
ſstrat:
ſsecùs tamen dicendum
*
erit, cùm pater admini
ſstrat bona filij emancipati, aut
filij in pote
ſstate, quorum v
ſsumfructum non habet,
tunc enim tenetur filio rationem de ge
ſstis, & admini
ſstratis reddere, cauere, ac alia onera
ſsubire, provt quilibet alius admini
ſstrator. vt po
ſst Bartolum, Ca
ſstren
ſsem,
Socinum, Aretinum, & alios, plene probarunt Craueta
in conſsil. 218. num. 3. Decius
in conſsil. 110. col. final. Rolandus
in conſs. 49. num. 13. lib. 1. Pari
ſsius
in conſs. 89. col. 3.
vol. 1. Cephal.
in conſsil. 363. num. 9. lib. 3. & in
conſsil. 466.
num. 11. lib. 4. &
in conſs. 678. num. 26. lib. 5. Bur
ſsatus
in
conſs. 133. num. 32. lib. 2. & his non relatis, Pinellus
2. part.
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 27. & 29. Ioannes Guttierrez, qui ad propo
ſsitum dicit nonnulla vtilia,
de iuramento confirmatorio 1. part. cap. 4. num. 19. & ſseqq. &
cap. 41. num. 12. Caldas
in l. ſsi curatorem habens, verbo,
læ
ſsis,
num. 134. quibus con
ſsequens e
ſst dicere, quòd in
*
hac
ſspecie, inuentarium etiam conficere pater compellatur: quod tacitè præ
ſsentiunt
ſsuperiùs relati: & expre
ſssè Caldas Pereira (qui vtiliter loquitur, & hanc re
ſsolutionem legibus huius Regni applicat)
dicto verbo,
læ
ſsis,
num. 138. per totum. Probatúrque efficaci ratione,
quia cùm pater teneatur rationem admini
ſstrationis reddere, & inuentarium etiam conficere debebit: Nam in
*uentarij confectio eos tangit, qui rationem reddere tenentur; vt
ex l. tutor qui repertorium ff. de adminiſstratione tutorum, adnotauit Bartolus
ibi. & ex
l. cum tale, §. 1.
ff. de conditionibus & demonſstrationibus. Paulus
ibidem,
& ex aliis, Plotus
de in litem iurando, §. 4. num. 85. Pinellus
dict. 2. part. num. 21. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum
iuris, cap. 11. num. 11. verſs. & valet argumentum. Rolandus
dict. conſs. 49. num. 13. procedunt etiam
ſsuperiora (vt
diximus) in patre legitimo admini
ſstratore filij in pote
ſstate con
ſstituti, nec habebunt locum in patre nudo admini
ſstratore, vel vt loquar magis
ſspecificè, in patre tutore, vel curatore filij emancipati. Quod vt di
ſstinctione
& claritate percipiatur, animaduerto; Quòd pater ex
*
legis di
ſspo
ſsitione, legitimus e
ſst tutor filij emancipati:
filij autem in pote
ſstate con
ſstituti e
ſst legitimus admini
ſstrator:
l. ſsi ſsuperſstite, vbi
ſsic notarunt Doctores communiter,
C. de dolo. §. 1. Inſstitut. de legitima parentum tutela. §. 1. de fiduciaria tutela. l. 10. tit. 16. partit. 6. & communem re
ſsolutionem agno
ſscunt Ia
ſson
in l. ſsi infanti. n. 8.
C. de iure deliberandi. & in
l. præſses, num. 3. C. de tranſsact.
Bertachin.
In repert. 3. part. litera. P. verb.
pater tutor. Tiraquel.
in præfatione leg. ſsi vnquam. C. de reuocandis
donationibus, num. 30. Baëça.
de decima tutori præſstanda,
cap. 4. num. 17. & 28. & 79. Bur
ſsatus
in conſs. 133. num. 27.
lib. 2. Caldas Pereira, qui non refert prædictos,
in dict.
l. ſsi curatorem habens verbo. læ
ſsis,
num. 138. verſs. pater*
autem. Nec definit e
ſsſse tutor filij emancipati pater, licèt
ad
ſsecundas conuolauerit nuptias,
l. generaliter, & ibi notat Angelus
C. de ſsecund. nupt. l. 4. tit. 7. lib. 3. fori. Baldus
in authentic. eiſsdem pœnis, num. 8. C. de 2. nuptiis. Boërius,
deciſs. 266. num. 2. Cha
ſsſsaneus, & alij relati per
Baëçam
de decima tutori præſstanda, cap. 4. num. 51. Bertachinus,
vbi ſsupra, dicta litera P. verſs. pater tutor. Pater
*
igitur, qui tutor, aut curator
ſsit filij emancipati, quod
inuentarium conficere, admini
ſstrationis rationem reddere, & reliqua facere teneatur: ad quæ alij tutores, vel
curatores ad
ſstringuntur, ac bona eiu
ſsdem pro admini
ſstratione tacitè obligentur, docuerunt Baldus, & alij
Doctores
in dict. l. ſsi ſsuperſstite. C. de dolo. Ia
ſson
in dicta
l. præſses. num. 3. C. de tranſsactionibus, & aliis relatis, Tiraquellus
in præfatione legis, ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, num. 29. Bertachinus
dicta 3. part. verbo, pater
tutor.
verſs. 3. Baëça
de decima tutori præſstanda, cap. 4. n. 6.
7. & 8. Caldas Pereira
dict. verb. læ
ſsis,
num. 138. Que
ſsada
diuerſsarum quæstionum iuris, cap. 11. num. 11. Ioannes
Guttierrez
de iuramento confirmatorio 1. part. cap. 41. n. 13.
Aufrerius,
in apoſstilla ad Capellam Tholoſsanam deciſs.
105. in fine, Emmanuel Soarez
in communibus, verbo,
pater,
num. 41. Caualcanus
de tutore & curatore, num. 291.
fol. mihi 162. Bur
ſsatus
in conſs. 133. num. 31. lib. 2. Caballinus
milleloquio. 552. num. 1. part. 2. A
ſscanius Clementius
tract. de patria poteſstate cap. 6. effect. 14. num. 23. & 24.
per totum. qui habetur
8. vol. tract. part. 2. fol. mihi 117.
Sed quia prædicti Doctores non
ſsatis explicarunt,
vtrùm pater ip
ſse, qui ita generaliter cæteris tutoribus
æquiparatur, & eorum oneribus grauatur, (vt ip
ſsi vnanimiter agno
ſscunt)
ſsi tutor
ſsit, vel curator filij emancipati, aut nepotis eius,
ſsati
ſsdare teneatur, idque nece
ſsſsarium e
ſst. Latius aliquantulum, & di
ſstinctè magis,
quàm ip
ſsi tradunt explicare
ſstudui, & pro vera re
ſsolutione præmitto, quòd mater tutrix filiorum, inuenta
*rium conficere,
ſsati
ſsdare, rationem admini
ſstrationis
reddere, & reliqua facere tenetur, quibus alij tutores
grauantur. Id quod ex aliis multis re
ſsoluunt Pinellus,
2. part. leg. 1. C. de bonis maternis num. 28. Buëça
de decima
tutori præſstanda, cap. 4. num. 41. Caldas
in dict. l. ſsi curatorem habens, verbo, læ
ſsis,
num. 139. Que
ſsada
dict. cap. 11.
num. 11. in fine. Caualcanus
de tutore & curatore, num. 24.
Spino
in ſspeculo gloſs. 29. de tutoribus, num. 35. & expre
ſssè
probatur
in l. 9. titul. 16. part. 6. in illis verbis:
Mas ſsi
los huerfanos, ſsolo que ſsea buena muger e de recabdo, pero
deue dar e facer a los moços primeramente tal ſsegurança: &
*
iterum verbis
ſsequentibus. Legitimus etiam tutor,
ſsati
ſsdare tenetur,
l. legitimos ff. de legitimis tutoribus, §. 1.
Inſstitut. de ſsatiſsdatione tutorũtutorum. dict. l. 9. tit. 16. partit. 6. vbi
Gregorius Lopez, verbo,
fiadores, & Pinel. & reliqui
*
ſsuperiùs præcitati. Pater tamen legitimus tutor filij
emancipati, aut nepotis eius, an teneatur
ſsati
ſsdare, nulla
lege deci
ſsum extat. Corneus autem
in l. cum oportet, §.
ſsed cum tacitas, C. de bonis quæ liberis, Crotus
in l. frater
à fratre, num. 56. ff. de condictione indebiti. Pinel.
dict. 2.
part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 27. Caldas, Tiraquellus, Emmanuel Soarez, Caualcanus, Aufrerius,
Bur
ſsatus, & alij relati
ſsuprà num. 112. velut expre
ſssè
ſsentiunt, patrem tutorem
ſsati
ſsdare teneri. Dicunt enim,
quòd pater filiorum tutor cauet, & alia onera tutorum
ſsubit. Quod idem,
ſsolo Pinello relato
ſscribit Ioannes
Guttierrez
de iuramento confirmatorio. 1. part. cap. 41. n. 13.
Baëça
de decima tutori præſstanda. cap. 4. num. 6. qui
cap. 2.
num. 78. eiuſsdem tractatus, in hac quæ
ſstione nihil re
ſsoluit;
ſsed dumtaxat
ſse remittit ad Salicetum
in l. 3. cap. de
tutore, & curatore qui ſsatis non dedit. Albericum
in rubr.
eiuſsdem tit. & glo
ſsſsam
in l. 9. tit. 16. partit. 6. quo loco
Gregorius Lopez, verbo,
fiadores, refert Salicetum
vbi
ſsuprà dicentem, quòd pater causâ cognitâ
ſsati
ſsdat, non
|
aliàs: & Albericum
in dict. rubr. num. 1. vbi pro, & contra argumentatur; & tandem re
ſsoluit quæ
ſstionem in
hæc verba:
Puto conſsiderandum, quòd ſsi patrimonium filij
ſsit amplum, & perſsona patris indigens, & ſsuſspecta teneatur ſsatiſsdare, alias non; vt colligitur ex dict. l. legitimos, §. 1.
& 2. Et hanc doctrinam videtur approbare Gregorius
*
Lopez
vbi ſsuprà. dum
ſsimpliciter vlterius progreditur,
nec aliquid amplius dicit.
ReferẽsReferens enim aliquid
ſsimpliciter, nec
approbãsapprobans, nec reprobans, approbare videtur illud: vt ex glo
ſsſsa & Tiraquello adnotauit Ioann. Guttier.
in repetitione legis, nemo poteſst. ff. de legatis 1. num. 270. &
confirmatur ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Peralta
in l. ſsi quis
in principio teſstam. num. 56. fol. mihi 391. Tiberius Decianus,
tractatuum criminalium lib. 3. cap. 9. in fine. & e
ſsſse
tutiorem Alberici, & Saliceti opinionem, vt pater
nonni
ſsi cau
ſsa cognita
ſsati
ſsdet, agno
ſscit expre
ſssè
Que
ſsada, quem nullus refert,
diuerſsarum quæſstionum iuris cap. 11. num. 11. quam etiam ego veri
ſsſsimam exi
ſstimo;
ſsi modò iudex in cognitione cau
ſsæ multa inquirat, &
per
ſscrutetur, ex quibus
ſscire po
ſsſsit, qua via magis consultum po
ſsſsit, & debeat e
ſsſse filio: quod in
ſspectis moribus, conditione patris, & eius
ſsub
ſstantia, amplitudine
patrimonij filij, & aliis
ſsimilibus, facile
ſsibi con
ſstare
poterit: vt iuxta nece
ſsſsitatem ca
ſsus occurrentis, patrem ab onere
ſsati
ſsdationis excu
ſset, vel ad
ſstringat:
Nam cum certum quid in hoc
ſstatui non po
ſsſsit, arbitrio iudicis totum relinquendum e
ſst: ex dictis per Tiraquel.
in l. ſsi vnquam. C. de reuocand. donation. verb. omnia, vel partem aliquam,
num. 27. 28. & ſseqq. &
ſsic debent intelligi, quæ in no
ſstro ca
ſsu re
ſsoluunt Emmanuel
Suarez.
in theſsauro receptarum ſsententiar. in verb. pater,
ſsub num. 41. A
ſscanius Clement.
tract. de patria potestate cap. 6. effectu 14. num. 24. in ſsi. qui dicunt communem e
ſsſse
ſsententiam, vt pater cauere teneatur. Vnde
non po
ſsſsum non mirari, Doctorem Spino,
in ſspeculo teſstament. gloſsſsa. 29. de tutoribus. num. 35. primum in hac
*
quæ
ſstione, eorum authorum, quos
ſsuperius retulimus,
nullam mentionem feci
ſsſse. Cum tamen de hac re di
ſsputationem in
ſstituerit. Secundò ita generaliter, & ab
ſsque aliqua lege aut ratione con
ſstitui
ſsſse, patrem tutorem, etiam diuitem, à
ſsati
ſsdatione non excu
ſsari, cum hoc
ca
ſsu Alberici, & Saliceti authoritate contrarium probari po
ſsſsit, vt
ſsupra vidimus. De aliis autem v
ſsufructuariis circa cautionem quid
ſstatuendum
ſsit,
capitibus
ſsequentibus huius libri plenè demon
ſstrabimus. Sufficiat
nunc, de patre legitimo admini
ſstratore, & v
ſsufructuario bonorum aduentitiorum filij, pleniùs, & di
ſstinctè
magis quàm adhuc egi
ſsſse. His tamen addendum cen
ſsemus vnum, quod ex
ſsuperioribus deduci valea, & in
*
praxi vtili
ſsſsimum e
ſsſse pote
ſst. Quòd cùm pater ex legis
di
ſspo
ſsitione legitimus
ſsit admini
ſstrator bonorum filij,
& eorum v
ſsumfructum habeat, nec inuentarium
ſsolenne conficere debeat, vt dictum e
ſst, non cen
ſsetur
cum illis in
ſsocietate viuere, aut durare, & con
ſsequenter non tenetur lucra cum illis communicare, et
ſsi non
facto inuentario bona
ſsimul po
ſsſsederit: & magna lucra
acqui
ſsierit. Quod in terminis rectè adnotauit Palacios
Rubios
in repetitione rubricæ de donationibus inter. §. 62.
num. 31. qui commendat, & in facti contingentia
ſsic iudica
ſsſse dicit. Et confirmari pote
ſst ex eo, quod quamuis
*
ſsocietas non
ſsolum contrahatur expre
ſssè per
pactũpactum, aut
ſstipulationem: iuxta textum
in l. 4. ff. pro ſsocio. cum
concordantibus adductis per Rolandum
in conſsil. 91.
num. 24. lib. 1. Hyppolitum Riminaldum
in conſsil. 280.
num. 1. & 2. volum. tertio. Tiberium Decianum
in conſs. 97.
num. 3. volumin. ſsecundo. Sed etiam tacitè, tacito con
ſsen
ſsu,
ſsignis, factis, vel aliter declarato: vt contendit
Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris lib. 7. cap. 13.
num. 1. Rolandus
dicto conſs. 91. num. 26. Craueta
in
conſs. 26. num. 5. Cephalus
in conſs. 340. num. 6. li. 3. Riminaldus Senior
in conſs. 605. n. 13. volumin. 4. Tiberius Decianus
in conſs. 36. num. 4. & num. 25. & 26. volumin. 1. vt putà cùm
ſsociorum hæredes durant in opera
*
ſsocietatis, & fratres, aut nepos cum patruo, diu
ſsimul
habitant, & nulla vnquam inter
ſse reddita ratione, omnia bona retinent communia, Quo ca
ſsu tacita
ſsocietas cen
ſsetur inter eos contracta: vt po
ſst Bartolum, Alexandrum, Baldum, & alios multos, latè probant Tobias
Nonius
in conſs. 64. num. 10. Cephalus
in conſs. 247. n. 2.
lib. 2. Menochius
in conſs. 12. num. 1. lib. 1. & in conſs. 121.
num. 103. lib. 2. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 280. n. 19.
volumin. 3. Et in hoc Regno, quo inter coniuges, omnia
bona con
ſstante matrimonio acqui
ſsita communicantur:
Et altero eorum mortuo, bonis
ſsimul remanentibus, &
*
non diui
ſsis, inter hæredes coniugis præmortui, & coniugem
ſsuper
ſstitem tacita
ſsocietas contracta cen
ſsetur, vt
lucrorum & damnorum
cõmunicatiocommunicatio fieri debeat: provt latiùs fundantes
ſsic tenent Palacios Rubios
in repetitione rubricæ. de donationibus inter. §. 62. num. 25.. Gregorius Lopez.
in l. 20. tit. 8. partit. 5. gloſsſsa magna, prope
finem. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 63. n. 11. Aquibus
tamen di
ſsſsentit Matienço
in l. 2. tit. 9. lib. 5. nouæ recopilationis. gloſsſs. 1. num. 13. & ſseqq. qui latiùs videndus e
ſst:
*
& Alphon
ſsus de Azeuedo
ibi num. 15. &
ſsocietas tacita,
quando,
ſsiue ex quibus coniecturis contracta, aut continuata videatur, tam inter minores, quàm inter maiores, vt lucrorum & damnorum communicatio fieri debeat, pleni
ſsſsimè tractant, nec aliquid intactum relinquunt, Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione. 63. à num. 8. Rolandus
in conſs. 91. lib. 1. Menochius videndus omnino
in conſs. 12. per totum lib. 1. & in conſs. 121. per totum lib. 2.
& præſsumptionum lib. 3. præſsumptione 57. per totam. &
vide
præſsumption. 56. Cephalus
in conſs. 247. per totum.
lib. 2. & in conſs. 483. per totum, lib. 4. Hyppolitus Riminald.
in conſs. 280. volumine 3. Tiberius Decianus
in
conſs. 36. volum. 1. & in conſs. 85. volum. 2. Vbi
num. 5. &
dicto conſs. 36. num. 35. Tria copulatiuè requirit, vt
ſsocie
*tas tacitè contracta,
ſseu continuata cen
ſseatur: Menoch.
etiam
dicto conſs. 121. num. 103. lib. 2. & Riminaldus
dict.
conſs. 280. num. 19. volum. 3. Pedrocha Brixen
ſsis
in conſs. 27.
num. 42. lib. 1. qui
per totum conſs. multa congerit in
hac materia nece
ſsſsaria; & Aldobrandinus
in conſs. 116.
à n. 2. lib. 1. Ad rem igitur deueniendo, quamuis
ſsocietas
tacitè contrahatur, & continuetur (vt dictum e
ſst) in patre legitimo admini
ſstratore bonorum filij, hæc tacita
ſsocietas con
ſstitui aut con
ſsiderari non debet: nam cùm
*
ſsub
ſsit alia ratio, quàm
ſsocietatis contractæ, nempe legalis admini
ſstrationis, illa attendenda e
ſst, vt
ſsocietas contracta
ſseu continuata non cen
ſseatur: vt aduertit Palacios Rubios
vbi ſsuprà, & po
ſst alios Cephal.
in conſs. 247.
n. 21. lib. 2. & faciunt adducta per Decium
in conſs. 446.
num. 2. Alexandrum
in conſs. 132. num. 8. lib. 5. Socinum
in
conſs. 113. lib. 4.
CAPVT IV.
De definitione vſsusfructus, & prima dubitandi
ratione aduerſsus eam, vbi bonorum paraphernalium, & eorum, quæ æſstimata in dotem dantur, nonnulla dicuntur; & alia plura,
quæ in praxi quotidiana ſsunt, remiſsſsiuè traduntur: dominium rerum dotalium, dum
conſstat matrimonium, vxoris ne ſsit, an mariti, dilucidè, & diſstinctè magis, quàm adhuc
explicatur; & nonnulla nouè adnotata per
Authorem, cum ſsingulari ſsimul, & neceſsſsaria quarundam rerum explicatione in medium proponuntur: demum in quæſstione
ſsuperiori, Martini ſsententia quæ à multis probata eſst, per Authorem defenditur, & iis quæ
nouiſsſsimè ſscripſserunt quamplures Authores
nota adiicitur, nouéque & ſsubtiliter reſspondetur per eundem.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus definitio traditur, & pleniſsſsimè explicatur, remiſsſsiué.
-
2 Definitio omnis periculoſsa in iure.
-
3 Definitio debet conuerti cum ſsuo definito, ita vt alteri
rei, quàm definitæ non conueniat.
-
4 Contra definitionem vſsusfructus prima dubitandi ratio
proponitur.
-
5 De marito ad vſsufructuarium, & é contra, validum
argumentum fieri non poteſst.
-
6 Maritus in rebus dotalibus, fortius & potentius ius
habet, quàm fructuarius in re fructuaria.
-
7 Dotalium rerum, quæ æſstimatæ in dotem dantur dominium in maritum tranſsit, ipſséque effectus dominus,
ad libitum de illis diſsponere poteſst.
-
8 Ioannes Cephalus, in conſsil. 532. num. 9. lib. 4. nouè, &
verè confutatus per Authorem.
-
9 Æſstimatio rerum dotalium efficit vt omne lucrum,
aut damnum conſstante matrimonio in rebus æſstimatis contingens, mariti ſsit, & non vxoris.
-
10 Efficit etiam, vt ſsola æſstimatio, ſsiue pretium in obligatione ſsit, & inde ſsoluto matrimonio æſstimatio tantum
peti, & ſsolui poteſst.
-
11 Maritus, quando habeat electionem in caſsu dotis reſstituendæ, reddendi res dotales, vel earum æſstimationem, etiam cum res æſstimatæ in dotem datæ ſsunt,
remiſsſsiuè.
-
12 Æſstimatio rerum dotalium iu dubio facit emptionem,
& de nonnullis coniecturis, remiſsſsiuè.
-
13 Et commendatum Iacobi Mandelli de Alba, conſs. 136.
à num. 5. lib. 2.
-
14 Dotales res, quoties in pondere, numero, vel menſsura
conſsiſstunt, in dominium mariti tranſseunt, vt poſsſsit
de illis libere diſsponere: tenetur tamen ſsoluto matrimonio earum æſstimationem præſstare, licèt fuerint
abſsque eius culpa conſsumptæ.
-
15 Maritus ſsoluto matrimonio, vtrùm teneatur æſstimationem ſsoluere rerum dotalium, quarum valor vſsu,
& tempore conſsumitur, ſsiue minuitur.
-
16 Vxor conſstante matrimonio, triplicis generis bona habere poteſst, dotalia, ſsimplicia, & paraphernalia.
-
17 Et de bonis paraphernalibus, fructibus eorum, &
praxi, quoad illa de iure huius Regni obſseruanda,
plenè actum, remiſsſsiuè.
-
18 Dotalium rerum, vxor ne, an maritus habeat ex lege
dominium, & multis numeris ſsequentibus.
-
19 Pro marito duæ leges expenduntur.
-
20 Et ad illas reſspondetur, explicatùrque hoc numero,
& ſsequenti. & infrà à num. 36. quare maritus dotalium rerum ſsæpe in iure dominiis nuncupetur: &
vide num. 22.
-
21 L. ſsi prædium, C. de iure dotium, in fauorem mariti
ponderata, illius rationi ſsatisfactum: & ſsolutio Laræ, ab impugnatione Petri de Barboſsa nouè defenſsa
per Authorem.
-
22 L. doce ancillam, C. de rei vendicatione: pro marito
inducitur, & Petri de Barboſsa ſsolutio, & nouè, &
ſsubtiliter impugnatur per Authorem; defendíturque,
dotalium rerum dominium manere penes vxorem,
conſstante matrimonio de iure ciuili, & de iure naturali, & numeris ſsequentibus.
-
23 Verbum, Videtur, fictionem, & improprietatẽimproprietatem denotat.
-
24 Petri de Barboſsa, in quæſstione ſsuperiori noua concordia, nouè, & verè confutata per Authorem.
-
25 Petri de Barboſsa interpretatio ad textum in l. in rebus, C. de iure dot. nouè, & concludenter improbata ab Authore.
-
26 Vulgatum Doctorum argumentum, quod ex l. doce
ancillam, C. de rei vendicatione, deſsumitur, minime vrgere pro marito, clarè oſstenſsum per Authorem.
-
27 Legis dotalem, ff. ſsoluto matrimonio. cum ſsimilibus,
ſsolutio traditur.
- 28 L. in rebus, C. de iure dotium, quæ communiter ponderatur pro marito, nouè, & ſsingulariter declaratur
per Authorem, & ibidem agitur, an dominium rerum dotalium, ſsoluto matrimonio, tranſsiret ipſso iure
in mulierem de iure Digeſstorum.
-
29 Referuntur multi Authores docentes, maritum eſsſse verum dominum dotis, conſstante matrimonio.
-
30 Dotis dominium, dum conſstat matrimonium, penes
mulierem eſsſse, multis iuribus probari, quæ hoc numero, & ſsequentibus adducuntur.
-
31 L. tertia. §. ſsed vtrum, ff. de minorib. quæ vulgo allegatur in fauorem dominij mulieris conſstante matrimonio, ab impugnatione & ſsolutione Petri de
Barboſsa nouè defenditur.
-
32 Verbum, quod ex ſsui natura, & proprietate præſsens
tempus, & non futurum denotat, ad futurum referri
non debet.
-
33 Verbum, eſst, de ſsui natura, veritatem & proprietatem
ſsignificat.
-
34 Petri de Barboſsa interpretationem, ad textum in
l. quamuis. ff. de iure dotium, repugnare menti illius legis, noue, & apertè oſstenſsum per Authorem.
-
35 Referuntur multi Authores aſsſserentes, vxorem eſsſse veram dominam dotis conſstante matrimonio.
-
36 Et eorum opinio per Authorem probatur, & eleganter declaratur, & numeris ſsequentibus.
-
37 L. cum in fundo. ff. de iure dot. pro reſsolutione Authoris optimè ponderata.
-
38 Dictio, quaſsi, impropriam ſsignificationem vocabuli, &
imperfectionem dicti ſsignificat.
-
39 Nicaſsij reſsolutio, in quæſstione tractata ſsuprà à n. 18.
adducta, & nouè confutata per Authorem.
-
40 Petrum Gregorium, eleganter & vere loquutum in
hac materia; noua Authoris conſsideratio.
-
41 Ioannis Vaudi Pedemontani opinio in hac materia, nouè adducta, & probata per Authorem.
-
42 Iacobi de Carolis dictinctio in hac materia nouè confutata per Authorem.
-
43 Iacobi Cuiacij declaratio in hac materia (quæ huc
vſsque per aliquem adducta non eſst) per Authorem
expenditur, & eiuſsdem reſsolutioni applicatur.
-
44 Antonij Pichardi nouiſsſsimam reſsolutionem in hac materia, Authoris reſsolutioni conuenire, nouè conſsideratum per eundem.
-
45 Hieronymi de Cæuallos nouiſsſsimam diſstinctionem in
hac materia, nouam non eſsſse, nec veram, iuriſsque
rationi minimè conuenire, nouè, & concludenter ab Authore probatum.
-
46 Maritus conuentus actione perſsonali, vtrum liberetur
ab onere ſsatiſsdandi, ſsi bona immobilia in dotem data poſsſsideat; & nouè infertur ad l. 66. Tauri.
-
47 Dotalium rerum poſsſseſsſsionem, penes maritum exiſstere,
& vxorem non poſsſsidere, ex ſsententia communi, &
vtrumque poſsſsidere ex ſsententia aliorum Authorum.
-
48 L. ſsciendum. §. ſsi fundus. ff. qui ſsatisdare cogantur,
explicatur: & num. ſsequenti.
-
49 Queſsadæ, & Hieronymi de Cæuallos rationes ad illum textum reiiciuntur.
-
50 Iacobi Cuiacij interpretatio ad textum in dicto §. ſsi
fundus. nouè expenditur.
-
51 Dotalia bona æſstimata, vel inæſstimata, vtrum computari debeãtdebeant in ſsumma mille ducatorum, (quæ in l. 11.
12. & 13. tit. 1. lib. 6. nouæ collect. regiæ, requiſsita eſst,) vt maritus onus armatæ, militiæ ſsubire teneatur, & in ſsimilibus caſsibus: & num. ſsequenti.
-
52 Legis Lucius, §. idem reſspondi. ff. ad municipalem.
vera ratio redditur.
-
53 Hieronymus de Cæuallos, in explicatione ad textum in
dict. §. idem reſspondi. nouè notatus per Authorem.
-
54 Mulieri competit rei vendicatio vtilis contra quemlibet poſsſseſsſsorem, non obſstante dotis æſstimatione, quãdoquando
maritus non eſst ſsoluendo: & gloſs. verbo, æſstimatæ,
in l. in rebus, C. de iure dotium, latiùs explicata,
remiſsſsiuè.
-
55 Maritus delicto ſsuo non poteſst vxori præiudicare in
dote, & bonis mariti confiſscatis; vxor dotem ſsuam
ſsaluam habere debet: & de ratione, & pleniori declaratione, remiſsſsiuè.
DE v
ſsufructu formali, cau
ſsali, & legali hactenus
actum e
ſst capitibus tribus præcedentibus: nunc
vero de v
ſsufructu formali (qui propriè e
ſst v
ſsusfructus,
de quo tractamus) agendum erit. Et in primis à definitione incipere, &
ſsingulas eius partes explicare
hoc capite, & nonnullis ſsequentibus nece
ſsſsarium e
ſst. Quia omnis,
quæ: à ratione
ſsu
ſscipitur, de aliqua re in
ſstitutio, debet à
definitione profici
ſsci, vt intelligatur quid
ſsit id, de quo
di
ſsputatur: Cicero
officiorum lib. 1. in princ. verſs. omnis.
quem po
ſst Bald. Cagnolum, Afinium, Mantuam, & alios
refert Seba
ſstianus Medices
in proœmio tract. de definit.
num. 1. vbi
num. 2. ex aliis rectè adnotauit, quòd definitio maximum lumen affert rei, quæ in controuer
ſsiam
adducitur. Et qui ne
ſscit definire, di
ſsputare ignorat, vt
ip
ſse tradit
ibid. n. 6. Iu
ſstinianus ergo,
in princ. Inſstitut.*
de vſsufructu. qui
ſsump
ſsit ex Iurecon
ſsulto Paulo
lib. 2.
ad Vitellium relatio in l. ff. de vſsufructu & quemadmodù
quis vtatur. & ab vtroque confirmat Regia
L. 20. tit. 31.
part. 3. definit, vt
ſsit ius vtendi & fruendi rebus alienis
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia. quæ: definitio integra e
ſst, & optima e
ſst, con
ſstans genere, & differentiis;
ſsecundum omnes: vt te
ſstatur Ioannes Corra
ſsius
in l. 1. n. 1. ff. de ſseruitutibus. Seba
ſstianus Medices
de definitionibus, part. 2. definit. 70. v. vſsusfructus & vſsus, n. 6. & tuentur eam, atque à
nonnullis impugnationibus defendunt Raphael Fulgo
ſsius, & Angelus
in dicta l. 1. ff. de vſsufructu. & Florianus
de Sancto Petro
ibi à n. 1. cum nonnullis ſsequentibus. Seba
ſstianus Medices
vbi ſsupra, dict. definit. 70. per totam.
Vdalricus Za
ſsius
ad tit. ff. de vſsufructu, & quemadmodum
quis vtatur. in princ. fol. mihi 183. Iacobus Cuiacius
in
paratitlis, in lib. 3. Codicis, tit. 33. de vſsufruct. fol. mihi 178.
& plene declarant
ſsingulas definitionis partes, Angelus
Aretinus, & communiter Scribentes
in dict. princ. Inſstitut. de vſsufructu. & ibi Nica
ſsius, Min
ſsingerus, & alij, &
noui
ſsſsimè Antonius Picardus
à num. 1. cum ſseqq. optimè
Franci
ſscus Hotmannus
ibid. & in diſsp. de feudis, cap. 4. &
in epitome in lib. 7. Digeſstor. tit. 1. ff. de vſsufructu, num. 2.
fol. mihi 107. Franci
ſs. Duarenus
ad tit. ff. de ſseruitutibus in
princ. de diuiſs. ſseruitut. Forcatulus
in rubr. ff. de ſseruitutibus, num. 3. Martinus Sancus
in tract. indiuiduor. fol. 7.
pag. 2. Petrus Gregorius in
ſsyntag. iuris, lib. 4. cap. 3. de
vſsufructu, à n. 2. 1. part. Antonius Gomez
tom. 2. variar.
cap. 15. de ſseruitut. n. 3. Antonius Gabriel
commun. opin.
tit. de vſsufructu, concl. 1. Franci
ſsc. Connanus
commentar.
Iuris, lib. 4. cap. 1. Ioannes Cephalus
in conſs. 2. n. 8. lib. 1.
& in conſs. 157. n. 7. lib. 2. Franci
ſsc. Bur
ſsatus
in conſs. 360.
n. 16. lib. 4. Petrus Augu
ſstinus Morla, (ex priuatis aliorum
ſscriptis omnia tran
ſscribens noui
ſsſsimè)
Emporij
1. part. tit. 6. ff. de ſseruitut. quæſst. 1. n. 3. ſsed definitio hæc,
*
ſsicut & alia quæcunque in iure, periculo
ſsa videtur: iuxta
textum
in l. omnis definitio, ff. de regul. Iuris de qua vi de
omninò Seba
ſstianum Medices
dicto tract. de definitionibus, in proœmio n. 7. definitio enim perfecta, debet conuerti cum
ſsuo definito, ita vt alteri rei, quam definitæ
*
non conueniat: vt ex multis, latiùs probat Medices
vbi
ſsupra in proœmio n. 8. & quæſst. 4. 1. part. à princ. at prædicta v
ſsusfructus definitio, non
ſsolum v
ſsufructuario,
*
ſsed & multis aliis per
ſsonis conuenire videtur (vt aliis
capitibus videbimus.) Primò enim, maritus in rebus
dotalibus habet ius vtendi, & fruendi, & fructus omnes
lucratur,
l. pro oneribus, C. de iure dotium. l. dotis fructus,
in princ. & §. 1. ff. eodem tit. & re aliena,
nẽpenempe dote vxoris
fruitur, & vtitur: vt
ſsignificat textus
in l. in rebus, C. de
iure dotium. (alia multa iura
ſstatim præcitabo) huius
tamen difficultatis
ſsolutio pendet, ex
ſsolutione
cuiuſdãcuiusdam
quæ
ſstionis in iure valde controuer
ſsæ: vtrum
ſscilicet,
con
ſstante matrimonio, dotalium rerum
dominiùdominium vxoris
ſsit, an mariti, vel ius dumtaxat percipiendi, & lucrandi
fructus, & admini
ſstrandi bona dotalia illi competat: In
qua quæ
ſstione variæ extant, & diuer
ſsæ Doctorum
ſsententiæ, vt infra dicemus. Conueniunt tamen omnes in
*
hoc: quod de marito ad v
ſsufructuarium, & è contra, validum argumentum fieri non po
ſsſsit & maritus (vtcum
*que res
ſsit, in rebus dotalibus fortius, & potentius ius
habeat, quàm fructuarius in re fructuaria: vt ex communi noui
ſsſsimè agno
ſscit eruditi
ſsſsimus Petrus de Barbo
ſs.
in l. diuortio. §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio. n. 7.
fol. mihi. 1036. &
ſsic
ſsuperior definitio marito non
conuenit. Id quod manife
ſstius apparebit,
ſsi con
ſstituamus primò, & principaliter, quòd dos ab vxore, vel à
patre eius, pote
ſst dari marito æ
ſstimata, aut inæ
ſstimata.
Primo ca
ſsu, quando dos datur æ
ſstimata, ea æ
ſstimatione, quæ faciat emptionem; dotalium rerum (quæ
ſsic
*
æ
ſstimatæ in dotem dantur) dominium in maritum
tran
ſsit, ip
ſseque effectus dominus, ad libitum de illis
di
ſsponere pote
ſst: per textum
in l. quoties. C. de iure dotium, & in l. plerumque, ff. eod. tit. l. æſstimatæ. ff. ſsoluto
matrimonio. l. 16. & 18. cũcum ſseqq. tit. 11. partit. 4. & po
ſst
ordinarios in dictis iuribus, ex recepta
omniũomnium ſsententia
ſsic re
ſsoluunt Socinus
in conſs. 56. lib. 1. Roland. in conſs. 92.
num. 2. lib. 2. & in conſs. 54. à n. 4. lib. 4. Natta.
in conſs. 650.
num. 2. Antonius Gomez
in l. 53. Tauri, num. 44. Ioannes Guttierrez,
de iuramento confirmatorio. 1. part. cap. 1.
n. 8. Io
ſsephus Ludouicus,
deciſs. Peruſsina. 10. & deciſs. 89.
Petrus de Barbo
ſsa
in l. æſstimatis. à num. 1. ff. ſsoluto matrimonio. & vltra relatos per
eũeum, Borgninus Caualcanus
deciſs. 16. à n. 2. Que
ſsada
diuerſs. quæſst. iuris, cap. 14. n. 16.
& n. vlt. verſs. ſsi enim dos eſsſset æstimata. Ioannes CephaIus
in conſs. 351. num. 32. lib. 3. Iacobus Mandellus de
Alba
in conſs. 271. num. 6. lib. 2. Ioannes Vincentius
Hondedei
in conſs. 14. num. 4. vol. 1. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 71. num. 9. & 10. Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum. gloſsſsa de legato pro dote relicto.
num. 72. idque ex Purpurato, Couar. & aliis pluribus,
verum e
ſsſse affirmat Barbo
ſsa
vbi ſsup. & plenè di
ſsputat
num. 26. 27. & 28. etiam
ſsi maritus dotem æ
ſstimatam
recipiens, tempore receptionis pauper
ſsit,
ſsiue non
ſsoluendo; nam adhuc æ
ſstimatio facit emptionem, & dominium in eum transfertur: Inde apparet, quòd vltra
*
eum & nouè & verè con
ſsidero, Ioannem Cephalum
in conſs. 532. num. 9. lib. 4. minus bene con
ſsulendo ob
ſserua
ſsſse, quòd res dotalis æ
ſstimata, emptionem non
faciat,
ſsi viro pauperi,
ſsiue non
ſsoluendo exi
ſstenti, data
fuerit; cùm contrarium verius e
ſsſse clarè appareat ex
ſsuperioribus, & Io
ſsepho Ludouico
deciſs. 89. in fine.
*
efficit autem æ
ſstimatio rerum dotalium, vt omne lucrum, & damnum con
ſstante matrimonio in rebus æ
ſstimatis contingens, mariti
ſsit, & non vxoris: &
ſsic
vtili
ſsſsimum e
ſst vxori, res æ
ſstimatas in dotem dare marito: vt ex multis ob
ſseruat Barbo
ſsa in
dicta l. æſstimatis. num. 5. & vltra relatos ab eo agno
ſscunt communem,
& veram re
ſsolutionem Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione
Peruſsina, 10. num. 2. & num. 8. Que
ſsada
dicto cap. 14.
in fine. Marcus Mantua
in conſs. 44. numer. 6. part. 2.
Cephalus
dict. conſs. 351. num. 34. lib. 3. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 14. num. 45. vol. 1. Id quod procedit, etiam
ſsi v
ſsu vxoris res æ
ſstimatæ in dotem datæ
deteriorentur, vt in ve
ſstibus exemplum ponens, tradit
Barbo
ſsa
dict. num. 5. qui
num. 1. verſs. ex hac prima concluſs. & num. 2. 3. & 4. & num. 21. plenè atque eruditè
agit, quæ debeat continere æ
ſstimatio rerum dotalium,
*
vt inducat emptionem: Et nonnullos ca
ſsus congerit
Ioannes Cephalus (quem ip
ſse non refert)
dict. conſs. 51.
à num. 3. vſsque ad num. 10. lib. 3. Efficit etiam, vt
ſsola
æ
ſstimatio,
ſsiue pretium
ſsit in obligatione, & con
ſsequenter, quòd
ſsoluto matrimonio, maritus, vel hæres eius, præcisè compellatur æ
ſstimationem rerum dotalium
ſsoluere, nec liberetur res ip
ſsas dotales tradendo: &
ſsimiliter vxor ad æ
ſstimationem tantùm rerum
agere po
ſsſsit. vt ex communi etiam tradit Barbo
ſsa
in
dict. l. æſstimatis. num. 3. in fin. & num. 4. & vltra relatos ab eo ex multis ob
ſseruant Borgninus Caualcan.
deciſsion. 16. num. 4. fol. mihi. 231. 1. part. Iacobus Man|
dellus de Alba
in conſsil. 136. num. 4. lib. 1. Cephalus
in
conſsil. 532. num. 3. & num. 10. lib. 4. Ioannes Vincentius
Hondedei
in conſsil. 14. n. 47. volumin. 1. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
dicto conſsil. 71. num. 9. & 10. Et mari
*tus quando habeat electionem in ca
ſsu dotis re
ſstituendæ, reddendi res dotales ip
ſsas, vel earum æ
ſstimationem,
etiam cùm æ
ſstimatæ res in dotem datæ
ſsunt, tradit plenè Cephalus (quem lectori commendo)
dicto conſsil. 532.
per totum lib. 4. & Iacobus Mandellus de Alba
in conſsil. 136. per totum. lib. 1. & conſsil. 178. n. 11. eodem lib.
Et
ſsi in in
ſstrumento dotali, fiat mentio æ
ſstimationis;
*
ſsimus tamen in dubio, an fuerit talis æ
ſstimatio, quæ
faciat emptionem, nec ne; quòd in dubio credendum
ſsit æ
ſstimationem emptionem facere, vt maritus præcisè teneatur,
ſsiue hæres eius, rerum dotalium æ
ſstimationem
ſsoluere, nec liberetur res ip
ſsas dotales re
ſstituendo, po
ſst glo
ſsſsas, & multos Authores, vt certum tradunt
Couarruuias
practicarum cap. 28. in principio. Barbo
ſsa
in dict. l. æſstimatis. num. 5. vbi optime & vtiliter declarat
num. 29. & 30. & ſsequentibus. & vltra eum idem ob
ſseruant Cephalus
dict. conſsil. 351. num. 32. lib. 3. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris. cap. 14. n. vlt. in fine. Ioannes Guttierrez
pract. lib. 3. quæſst. 77. num. 2. & num. 7.
Ioannes Vincentius Hondedei
conſs. 14. num. 40. vtiliter declarans
num. ſsequent. volumin. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 271. num. 6. lib. 2. & in conſs. 136.
num. 4. eodem lib. vbi
à num. 5. vſsque ad num. 10. nonnul
*las coniecturas congerit, ex quibus in dubio æ
ſstimatio
emptionem facere videtur. Horum igitur bonorum, quæ
æ
ſstimata in dotem dantur, dominium, & libera di
ſsponendi facultas, cùm in maritum tran
ſseat, certum e
ſst,
definitionem
ſsuprà traditam v
ſsusfructus, marito minimè conuenire. Idemque ob
ſseruandum e
ſst, quoties dotales res in pondere, numero, vel men
ſsura con
ſsi
ſstunt; in
*dicitur enim ab
ſsque pacto contrahentium, tacita quædam earum rerum æ
ſstimatio, &
ſsic dominium tran
ſsit
in maritum, vt po
ſsſsit de ip
ſsis liberè di
ſsponere, teneatur
tamen
ſsoluto matrimonio, earundem æ
ſstimationem
præ
ſstare, licèt fuerint ab
ſsque eius culpa con
ſsumptæ, per
textum
in l. res in dotem, ff. de iure dotium. & l. 21. titul.
11. partit. 4. & ex
cõmunicommuni re
ſsoluunt Couarruuias
pract.
dict. cap. 28. num. 6. Ioannes Guttierrez.
de iuramento
confirmatorio, 1. par. cap. 1. num. 7. Doctor Spino
in ſspeculo. gloſsſs. 11. principali. de legato pro dote relicto. num. 92.
Quod
ſsecus e
ſst in rebus aliis, quæ in dotem dantur; &
*
mulier, cùm contrahit matrimonium,
ſsecum adducit;
quorum valor v
ſsu, & tempore con
ſsumitur,
ſsiue minuitur (
como la ropa blanca, tapices, adereços de caſsa, & alia
ſsimilia) quæ
ſsi non æ
ſstimentur, & v
ſsu communi ac promi
ſscuo con
ſsumantur,
ſsiue deteriorentur, talia re
ſstituenda
ſsunt, qualia reperiuntur tempore
ſsoluti matrimonij, nec maritus ad æ
ſstimationem tenetur. Sic po
ſst
Baldum
in l. de his. C. de donationibus inter virum & vxorem. Angelum
in l. in hac. C. de pactis conuentis. & in l.
maritus vxori, ff. ad l. falcidiam, re
ſsoluit Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, cap. 28. in princ. verſs. quid autem
ſstatuendum eſst. fol. mihi 112. Alia verò bona, quæ in
dotem non dantur, vel quæ extra dotem
ſsunt; in dominium mariti non tran
ſseunt,
ſsed in dominio vxoris remanent; nec in illis etiam,
ſsuperior definitio verificari pote
ſst. Id quod euidentiùs apparebit,
ſsi
ſsecundo loco
& principaliter con
ſstituamus; Quòd vxor con
ſstante ma
*trimonio, triplicis generis bona habere pote
ſst, dotalia,
ſsimplicia, & paraphernalia. Bona dotalia
ſsunt, quæ expre
ſsſsim dotis nomine & cau
ſsa marito dantur: de quibus
diximus
ſsuprà; & tractatur
in l. 1. & per totum tit. ff. ſsoluto
matrimon. & per totum tit. 11. partita. 4. bona
ſsimplicia,
ſsiue extra dotem
ſsunt, quæ mulier apud
ſse retinet, nec
dominium, nec admini
ſstrationem marito concedit,
ita vt nec fructus aliquos ip
ſse lucretur, ni
ſsi in ca
ſsibus
certis de iure communi, licet aliud
ſsit de iure huius
Regni: vt ij Authores ob
ſseruant, quos
ſstatim adducam.
Paraphernalia bona dicuntur, quæ mulier vltra dotem
in domum viri infert, quorum dominium penes ip
ſsam
remanet regulariter, admini
ſstratio tamen, aliquando
tacitè, vel expre
ſsſsè per eam marito conceditur:
ſsic colligitur
ex l. vlt. C. de pact. conuentis, l. ſsi ego, §. dotis, ff.
de iure dotium, & optimè declarat
regia L. 17. tit. 11. partita. 4. in verſs. Parapherna ſson llamados. Et pleni
ſsſsimè
*
hanc materiam declarantes, infinitáque de bonis paraphernis dicentes, & de praxi quoad illa de iure huius
Regni ob
ſseruanda;
ſsic re
ſsoluunt po
ſst ordinarios, & alios
plures Iacobus Menochius omnino videndus
in conſs. 56.
à num. 2. vſsque ad num. 10. lib. 1. & lib. 3. præſsumpt. 8.
& 9. Antonius Gomez,
in l. 50. Tauri num. 20. Cauar
ruuias
reſsolut. lib. 1. cap. 8. num. 8. & de ſsponſsalibus. 2.
part. cap. 7. §. 6. n. 2. Thomadoccius
in conſs. 33. n. 15. &
conſs. 189. num. 5. Lara
in l. ſsi quis à liberis, §. ſsi quis ex his,
num. 65. & num. 70. & duobus ſseqq. & num. 262. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, cap. 14. num. 24. Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſs. 18. princ. de melioratione, num. 26. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2.
cap. finali. 3. par. §. 1. num. 6. Borgninus Caluacanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 206. fol. 402. Sfortia
Oddi
in conſs. 25. num. 1. Ioannes Vincentius Hondedei,
in conſs. 91. num. 56. & ſseqq. Alphon
ſs. de Azeuedo
in l. 2. tit. 3. lib. 5. nouæ recopilation. num. 62. 63. 64. & 65.
& in l. 3. & 4. tit. 9. eodem lib. 5. à num. 22. vſsque ad
num. 26. Petrus de Barbo
ſsa
1. par. legis primæ, ff. ſsoluto
matrimonio, à num. 27. vſsque ad num. 35. & 3. par. eiuſsdem legis, num. 31. & num. 67. 68. & 69. & in l. 2.
eiuſsdem tit. in princ. num. 54. 55. & 56. qui duo, quoad
fructus, ius admini
ſstrandi, & alia
ſsimilia diuer
ſsum ius
ob
ſseruari de iure huius Regni, quàm de iure communi
rectè adnotarunt, vt
ibi videri poterit. Ad rem igitur
deueniendo. In his bonis, & aliis, quæ æ
ſstimata in dotem dantur, dubium quæ
ſstionis propo
ſsitæ non procedit,
ſsed duntaxat in bonis inæ
ſstimatis. Id quod in terminis rectè con
ſsiderat Ioannes Vaudi.
variar. quæſstion.
lib. 2. quæſst. 3. in princ. Propriè enim fundus dotalis e
ſst, inæ
ſstimatus fundus: cùm æ
ſstimatus magis
ſsit
emptitius intelligendus:
l. vnica §. itaque partus, &
§. in fundo autem. C. de rei vxoriæ actione, vt
ſsupra diximus. Dotalium itaque rerum, (quæ inæ
ſstimatæ in dotem datæ
ſsunt) vxor-ne, an maritus habeat ex lege do
*minium, valde controuer
ſsum e
ſsſse
ſsolet. Pro vtroque enim varia iura, & diuer
ſsa argumenta expendi po
ſsſsunt;
vt con
ſstat ex dictis per Barbo
ſsam in loco
ſstatim
referẽdoreferendo, & his, quæ noui
ſsſsime
ſscrip
ſsit Antonius Pichardus
in princ. Inſstitut. quibus alienare licet, vel non. num. 2.
& 3. & num. 10. Pro marito autem
ſsequentia iura ponderantur communiter: primò, textus
in l. dotale. §. do*tale. ff. de fund dotali, dum dicit:
Dotale prædium ſsic
accipimus, cum dominium marito quæſsitum eſst: vt tunc demum alienatio prohibeatur. & in principio
Inſstitut. quibus alienare licet vel non, vbi Iu
ſstinianus
ſsæpè appellat
maritum,
Dominum rerum dotalium. Sed re
ſsponderi
*
pote
ſst, quòd in his, & aliis iuribus, maritus appellatur
dominus rerum dotalium, & dicitur penes eum e
ſsſse
dominium; propter
adminiſtrationẽadministrationem, & perceptionem,
& fruitionem fructuum: vt re
ſsponderi po
ſsſse dixit Barbo
ſsa,
in l. dotalem, num. 4. in fine, & alij relati per eundem
ibi. num. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio. &
ſsic
intelligit Doctor Spino
in ſspeculo teſst amentorum, gloſs. 11.
princ. de legato pro dote relicto. num. 76. & 77. vltra quos,
& alios, con
ſsiderari pote
ſst, id contingere fictione quadam, &
ſsubtilitate iuris
ſsiue propter rationem prædictam, hoc e
ſst, propter commodum fructuum, propter
quod, non domini rerum, aliquando in iure domini
nuncupantur: vt eleganti
ſsſsimè probat Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 1. capit. 12. de dominio,
proprietate, & poſsſseſsſsione, num. 7. per totum, 1. parte.
Siue de iure
ſsubtilitatis, ide
ſst, ex illo improprio emptionis contractu, qui con
ſsideratur in dote re
ſspectu mariti,
propter onera matrimonij
ſsu
ſstinenda: per textum
in l.
ex promiſsſsione. 18. ff. de obligationibus & actionibus, dum
dicit:
Ex promiſsſsione dotis non videtur lucratiua cauſsa
eſsſse: ſsed quodammodo creditor aut emptor intelligitur, qui
| dotem petit. plane is qui emptor quodammodo intelligitur, dominus etiam quodammodo intelligi pote
ſst.
Secundò, pro marito ponderatur textus
in l. ſsi præ*dium 23. C. de iure dotium. dicitur enim expre
ſssè in ea
lege, quòd vxor res dotales
ſsemel in dotem traditas marito, alienare non pote
ſst: & reddit rationem, quia
dominium earum rerum marito quæ
ſsitum non pote
ſst
mulier ip
ſsa alienando auferre. Sed huic difficultati
ſsatisfacere conatur Lara,
in §. ſsi quis ex his, num. 252. leg. ſsi
quis à liberis, ff. de liber. agnoſscend. & reſspondet, verum
e
ſsſse con
ſstante matrimonio vxorem e
ſsſse dominam dotis,
ideò tamen (licet domina
ſsit) res dotales alienare non
po
ſsſse, quia læderetur vir, qui
ſsu
ſstinet onera matrimonij, propterea quòd per alienationem careret commodo fructuum, quod ex lege illi competit, ideò alienatio
prohibita e
ſst ip
ſsi vxori: verùm hanc
ſsolutionem nouè
improbat Petrus de Barbo
ſsa
in dicta l. dotalem, num. 1.
in fine fol. mihi 955. Ex eo, quòd ille textus non fundetur in læ
ſsione viri,
ſsed dumtaxat moneatur principaliter ea ratione, quod mulier non pote
ſst alienando
auferre dominium marito quæ
ſsitum; quæ ratio
ſsecundùm eum, euincit dominium dotis e
ſsſse penes maritum.
Su
ſstinendo tamen Laræ
ſsolutionem, eruditi
ſsſsimi Barbo
ſsæ: impugnationi re
ſsponderi po
ſsſse con
ſsidero; vxorem con
ſstante matrimonio res dotales alienare non
po
ſsſse propter rationem prædictam; hoc e
ſst, quia cum
dos detur marito propter onera matrimonij, quæ
ſsu
ſstinet, læderetur ius mariti in fructibus, & admini
ſstratione, ex tali alienatione, & tolleretur illi nolenti, rei
iãiam
quæ
ſsitæ
dominiũdominium, hoc e
ſst
dominiũdominium illud, quod in marito
cõſtanteconstante matrimonio dari
ſsuprà diximus; quod cùm à
tẽporetempore contracti matrimonij, & traditionis dotis
ſsibi quæ
ſsitum fuerit, per alienationem vxoris non pote
ſst auferri. Ex quo, melius quàm adhuc remanet explicata
communis argumentatio, quæ ex illo textu deducitur:
nam et
ſsi dicatur
ibi, rei iam quæ
ſsitæ dominium marito
auferri non po
ſsſse; non tamen expre
ſsſsum, illud e
ſsſse verum & propriù dominium, aut quale dominium
ſsit,
ſsed
duntaxat dicitur, dominium, quod ex aliis legibus, de
improprio quodam dominio, quod
ſsubtilitate, aut fictione iuris procedit, intelligendum e
ſst. Vt alio loco intellexit idem Barbo
ſsa
in l. diuortio, § ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, num. 29. in principio fol. 1049. Vbi dixit expre
ſssè,
quòd maritus non efficitur
ſsimpliciter dominus dotis,
ſsed tantum, quoad ius admini
ſstrandi, & faciendi fructus
ſsuos, & eorum re
ſspectu dominus appellatur.
Tertiò, pro marito expenditur vulgatum argumentum, quod de
ſsumitur ex
l. doce ancillam, C. de rei vendi*catione. Quatenus probat, rei vendicationem pro rebus
dotalibus marito competere tantùm, dum con
ſstat matrimonium; at rei vendicatio illi competit, qui habet
dominium, ex
lege l. in rem, 24. ff. de rei vendicatione. Ergo mulier, cui denegata e
ſst rei vendicatio, dominium
non habet, & con
ſsequenter mariti dominium e
ſsſse videtur. In qua difficultate Petrus de Barbo
ſsa
in l. dotalem,
num. 1. verſsic. 2. pro eadem parte, ibi:
neque huic in ductioni,
ff. ſsoluto matrimonio, in primis, & rectè quidem, Pinelli, Laræ, & aliorum
ſsolutiones, aut rationes improbat;
po
ſstmodùm verò
num. 4. eiuſsdem leg. in verſs. non obſstat
ſsecundum: exi
ſstimat huic argumentationi re
ſsponderi
po
ſsſse, dominium vxoris offu
ſscatum fui
ſsſse de iure ciuili,
ſsiue iuris ciuilis
ſsubtilitate, propter quam offu
ſscationem mulier non con
ſsideratur tanquam domina dotis,
quoad effectus ciuiles, & inde cum actiones pertineant ad ius ciuile,
l. 2. §. deinde ex his. ff. de origine iuris,
mulieri non competit rei vendicatio. Quæ tamen
ſsolutio fuit Martini, (quem ip
ſse non refert) vt con
ſstat ex
glo
ſsſsa
in dicta l. in rem actio. ff. de rei vendicatione, ibi:
Solutio, habet offuſscatum, ſsecundùm Martinum. eodèmque modo intellexit Anton. Galeatius Malua
ſsſsia (quem
hactenus nullus retulit)
in conſs. 53. num. 10. volum. 1. ibi:
Et cum eius patrimonio, ciuili ratione, fuerint confuſsa. Et
allegat textum
in dicta l. doce ancillam. Nihilominus
tamen; vxorem con
ſstante matrimonio verum dominium dotis habere, etiam de iure ciuili, clare o
ſstendunt
multa iura, quæ
ſstatim expendam; ideò non ita
ſsimpliciter dici po
ſsſse mihi videtur, quòd dominium vxoris
circa res dotales ita offu
ſscatum;
ſsit, vt in nulla con
ſsideratione habeatur de iure ciuili, aliud enim
ſsubtilitate,
vel fictione iuris, propter rationes adductas
ſsuprà n. 20.
videri qua
ſsi dominium dotis penes maritum exi
ſstere; &
res dotales, in patrimonium eius tran
ſslatas: vt dicit
textus
in l. in rebus C. de iure dotium. Quæ lex rectè
ponderata multùm vrget pro hac no
ſstra
ſsententia; non
enim dicit, legum subtilitate dominium vxoris fui
ſsſse
offu
ſscatum, & tran
ſslatum in maritum,
ſsic vt in vxore
de iure ciuili in nulla con
ſsideratione habeatur;
ſsed tantum dicit, quòd legum
ſsubtilitate tran
ſsitus rerum dotalium videtur fieri in patrimonium mariti: & vtitur verbo,
videatur, quod fictionem, & improprietatem deno
*tat: vt po
ſst glo
ſsſsas, & plures Doctores, ex communi
con
ſstituunt Ia
ſson
in l. ſsi is qui pro emptore, ff. de vſsucapionibus num. 96. & num. 107. & 108. Tiraquel.
in tract. Le
mort
ſsai
ſsit.
declarat. 5. 2. part. num. 13. Roland.
in conſs. 86.
num. 31. & 32. volum. 2. Et po
ſstmodùm dicit etiam, quòd
bona dotalia
ſsecundùm legum
ſsubtilitatem, ad mariti
ſsub
ſstantiam perueni
ſsſse videntur, quæ verba fictionem
etiam, aut improprietatem denotant. Aliud verò e
ſst dicere, dominium vxoris fui
ſsſse offu
ſscatum de iure ciuili,
vt in nulla con
ſsideratione habeatur; cuius contrarium
potius denotari videtur in
dict. l. in rebus. Hoc e
ſst, non
ex eo, quod legum
ſsubtilitate, res dotales videantur in
patrimonium, &
ſsub
ſstantiam mariti tran
ſsire, & inductum quoddam qua
ſsi fictitium, & improprium dominium; rei veritatem deletam fui
ſsſse, aut mutatam,
ſsecundum quam vxor remanet domina vera dotis, quamuis propter dictam fictionem, aut
ſsubtilitatem iuris,
exercitium actionum, & ius alienandi dotalia, illi fuerit
prohibitum. Nec inde
ſsequitur offu
ſscatum videri dominium, cum ius alienandi
ſsæpe aliquibus prohibeatur,
nec ideò de
ſsinant habere dominium, vt
cap. ſsequenti
probabimus: & po
ſst alios aduertit Vela
ſsq. de Auendaño,
in l. 14. Tauri gloſs. 1. num. 7. Ex quo mihi placere non
*
pote
ſst di
ſstinctio,
ſsiue concordia Petri de Parbo
ſsa in hac
materia. Is enim pro concordia diuer
ſsarum
ſsententiarum, quæ
ſsunt in no
ſstra quæ
ſstione, exi
ſstimat dicendum,
in dict. l. dotalem, num. 8. in fin. & num. 9. quòd vbi res
traduntur ex cau
ſsa dotis, non videntur tradi ea mente,
vt dominium tran
ſseat in maritum, ni
ſsi tantum quoad
ius admini
ſstrandi bona, & recipiendi fructus, intelligendo id (vt ip
ſse di
ſstinguit) attento iure naturali;
ſsed attento iure ciuili verum & proprium dominium e
ſsſse mariti, dominium autem naturale, quod videbatur manere
penes vxorem, offu
ſscatum e
ſsſse iure ciuili, & in nulla
con
ſsideratione haberi. Verumenimuerò, multo verius credo etiam de iure ciuili, dotalium rerum,
con
ſstante matrimonio, verum dominium remanere penes vxorem; quia etiam de iure ciuili (quo
ſsæpe
vxor domina nuncupatur) rei veritas non ideo delata
vel confu
ſsa e
ſst, quod eiu
ſsdem iuris
ſsubtilitate, aut fictione, res dotales in
ſsub
ſstantiam aut patrimonium mariti videantur tran
ſsire, &
ſsic qua
ſsi dominium illud,
quod ex iuris
ſsubtilitate, aut fictione marito datur, rei
veritatem non immutat, nec mulieri verum dominium
aufert. Cum po
ſsſsint concurrere
ſsimul, & vxorem veram dominam dotis e
ſsſse, & maritum
ſsimul, ob rationem
ſsuperius repetitam, dominium quodammodo habere videri. Id quod in hac materia fatetur expre
ſssè Cuiacius (quem hucu
ſsque nullus ad propo
ſsitum
retulit) is enim
in recitationibus ſsolemnibus ad libros Codicis, ad titulum C. de iure dotium, in princip. fol. mihi 303.
ſscribit: Maritum e
ſsſse dominum dotis, quæ ei e
ſst tradita, vt latius fundat ibi, & di
ſstinctionem adhibet, quæ
ex iuris ratione facit vtrumque dominum; & maritum,
qui accepit dotem; & vxorem, quæ dedit dotem, vel
cuius nomine data e
ſst. Nam ait iuris
ſsubtilitate e
ſsſse dominum maritum, re vera dominam e
ſsſse vxorem: &
ſsecundum hanc di
ſstinctionem facimus duos dominos
|
eiu
ſsdem rei, vt iterum dicemus
infrà num. 43. Deinde,
*
&
ſsecundò placere non pote
ſst interpretatio, quàm ad
textum in dicta
l. in rebus, C. de iure dotium, tradit ip
ſse
Barbo
ſsa in
dicta l. dotalem, num. 7. in fine, nam dum ille
textus dicit, propter illam con
ſstitutionem ciuilem, rei
veritatem confu
ſsam non fui
ſsſse nec deletam; re
ſspondet,
quod in illis verbis voluit
ſsignificare Imperator, non
ob
ſstante ciuili con
ſstitutione, aliquos ca
ſsus reperiri, in
quibus ius ciuile vxorem con
ſsiderat adhuc pro domina,
ſscilicet attento iure naturali ex iuribus
ibi adductis:
quod admitti non pote
ſst, nam
ſsi verum amamus, clarè
colligere po
ſsſsumus, Imperatorem in ea lege, ad aliquos
ca
ſsus nequaquam
ſse re
ſstrinxi
ſsſse,
ſsed generaliter potius
ſstatui
ſsſse, ex illo iure
ſsubtilitatis, que res videntur in
ſsub
ſstantiam, aut patrimonium mariti tran
ſsire; rei veritatem non deleri,
ſsed vxorem adhuc dominam e
ſsſse, &
ſsic
ius ciuile, non ob
ſstante fictione, aut
ſsubtilitate illa eiu
ſsdem iuris, con
ſsiderat vxorem pro domina, licet ius admini
ſstrandi dotem, recipiendi fructus, & alia
ſsimilia,
propter onera matrimonij marito conce
ſsſserit, ip
ſsique
liberam di
ſsponendi de rebus facultatem ab
ſstulerit.
Nec aliquid vrget pro marito, vulgatum Doctorum
a
ſsſsumptum, quod ex textu in
dict. l. doce ancillam, de
*
ſsumitur, marito competere rei vendicationem, & idcirco eum dumtaxat e
ſsſse verum dominum. Fal
ſsum enim
e
ſst, domino tantum rei vendicationem competere: nec
textus
in d.l. in rem actio. ff. de rei vendicatione, id probat;
ſsed dumtaxat dicit, quod domino competit rei vendicatio, non autem excludit, aliis competere, et
ſsi domini non
ſsint; quia rei vendicatio competit etiam his, qui
rem in bonis habent. vt in
l. rem in bonis. ff. de acquirend.
rerũrerum dominio: atqui maritus bona dotalia in bonis habet,
l. quamuis ff. de iure dotium. Nec e
ſst nece
ſsſse, rem
meãmeam e
ſsſse, vt in bonis meis dicatur e
ſsſse:
ſsed
ſsufficit ius aliud habere:
l. bonorũbonorum ff. de verbor. ſsignificat. quod in hac materia
exemplum ponens rectè a
ſsſsequutus e
ſst Ioannes Vaudi.
variar. quæſst. iuris, lib. 2. quæſst. 3. in princ. vbi probat
nouum non e
ſsſse, vendicare maritum po
ſsſse, quam rem
in bonis habeat, &
ſsi dominus non
ſsit; nam & ante
nuptias donationis mulier, tamet
ſsi domina non
ſsit,
§ & hæc ſsancita. Nouell. de nuptiis. authent. in donatione.
C. de ſsecundis nupt. illius tamen per
ſsequendæ cau
ſsa,
ſsi
fortè maritus aliús ve di
ſstraxerit, aduer
ſsus quemlibet
po
ſsſse
ſsſsorem, vendicationem habet.
Nouella. permiſsſsa.
de donationib. ante nupt. & re
ſspondet ad argumentum,
quod obiicitur ab Accur
ſsio
in dict. l. in rebus, in re dotali v
ſsucapienda, marito acce
ſsſsionem po
ſsſse
ſsſsionis dari.
Id enim non illi
ſsuo iure permi
ſsſsum e
ſst; at per
ſsonæ:
omne mulieris referat acceptum oportet:
l. dotis fructus §. ſsi res. ff. de iure dotium.
Quartò in fauorem mariti argumentum adducitur,
*
quod qui dominus non e
ſst, non pote
ſst
ſseruum manumittere:
l. 4. C. de his qui à non dominis: Sed maritus
pote
ſst
ſseruos dotales manumittere,
l. dotalem. 62. ff. ſsoluto matrim. l. 1. & vltim. C. de ſseruo pignori dato manumiſsſso. Ergo maritus dominus dotis e
ſst: Hoc tamen argumentum facile diluitur, animaduertendo, eam manumi
ſsſsionem nihil officere dominio vxoris, cum non aliter
con
ſstante matrimonio maritus
ſseruos dotales manumittere po
ſsſsit, quàm
ſsi
ſsoluendo
ſsit; nam
ſsi non
ſsoluendo
ſsit, lege Ælia Sentia libertas impeditur
ſserui dotalis,
l. ſseruum. ff. de manumiſsſsionib. l. 1. C. de ſseruo pignori dato
manumiſsſso. Præterea quia
ſspeciale e
ſst fauore libertatis,
vt quamuis, qui nullo modo dominus e
ſst manumittere
ſseruos non po
ſsſsit, ille tamen, qui ficto
ſsaltem & improprio modo dominus e
ſst (vt maritus, qui qua
ſsi, aut
fictum dominium habet) manumittere po
ſsſsit: & ita
re
ſspondeti po
ſsſse, dixit Barbo
ſsa in
dict. l. dotalem num. 4.
Quintò, pro marito vrgere videtur tex.
in dict. l. in*
rebus, C. de iure dotium. Ex qua communiter colligunt
Doctores, nouè di
ſsponi, vt dominium rerum dotalium,
ip
ſso iure reuertatur ad mulierem,
ſsoluto matrimonio,
ab
ſsque aliqua traditione: vt ex aliis multis
ſsecurè adnotarunt Arias Pinellus
3. par. legis. 1. C. de bonis maternis. num. 14. verſs. in eodem articulo, & alij
ſstatim referendi
Vnde
ſsequi videtur, dominium rerum dotalium con
ſstante matrimonio, apud maritum fui
ſsſse, non apud
vxorem, aliàs non diceretur ad eam reuerti. Quam
ſsententiam cum aliis ibidem relatis, contra Ioannem Gar
ſsiam, & alios defendit etiam Barbo
ſsa in
dicta lege dotalem, num. 8. & 9. in fine, & numn. 10.
Quo loco con
ſstanter tuetur, & magis communem
ſsententiam e
ſsſse dicit, rerum dotalium dominium, de iure
Dige
ſstorum non tran
ſsire, ip
ſso iure, in mulierem,
ſsoluto matrimonio,
ſsed opus fui
ſsſse, quòd actualiter illi
traderentur, aut re
ſstituerentur. Et inde infert ad argumentum
ſsuprà po
ſsitum, quod
ſsi dominium con
ſstante matrimonio, penes vxorem e
ſsſset,
ſsoluto matrimonio, ip
ſso iure continuaretur, nec e
ſsſset nece
ſsſsaria deci
ſsio Iu
ſstiniani in
dicta l. in rebus. Quâ tamen, vt ip
ſse
credit, opus fuit, propter offu
ſscationem dominij de Iure
ciuili cau
ſsatam, de qua
ſsuprà diximus. Nihilominus tamen, huic argumentationi re
ſsponderi po
ſsſse con
ſsidero,
con
ſstituendo, prædictam re
ſsolutionem non e
ſsſse omninò tutam, cum contrariam amplexi fuerint quamplures Iuris Authores, quos in vnum conge
ſsſsèrunt Barbo
ſsa, & Pinellus
vbi ſsuprà. Doctor Spino in
ſspeculo gloſs.
10. de legato pro dote relicto, num. 74. Po
ſsito tamen, quòd
vera
ſsit ex relatis
ſsuprà, & Antonio Galeatio Malua
ſsſsia, qui loqu itur in pulchro ca
ſsu,
in conſsil. 53. num. 10.
vol. 1. dicendum e
ſst, dubitandi rationem illius legis, ex
illo improprio, &
ſsubtilitatis iure
ortãortam fui
ſsſse, ex quo res
dotales in
ſsub
ſstantiam aut patrimonium mariti tran
ſsi
ſsſse
videntur, vt dicit Imperator ibi. Nam ex quo
ſsemel illæ
res fictione, aut
ſsubtilitate Iuris fuerunt tran
ſslatæ in
ſsu
ſstantiam mariti, & qua
ſsi radicatæ in patrimonio
ip
ſsius, videbatur dicendum, non po
ſsſse eas res à patrimonio mariti abdicari, & in vxorem ip
ſso iure,
ſsoluto
matrimonio tran
ſsire,
ſsed nece
ſsſse e
ſsſse, quòd actualiter
per maritum, vel hæredes eius, re
ſstituerentur vxori:
Iu
ſstinanus tamen con
ſsiderans prædictas res, & ab initio
vxoris fui
ſsſse, & naturaliter in eius perman
ſsi
ſsſse dominio, nec veritatem immutandam e
ſsſse ex
ſsubtilitate aut
fictione Iuris ciuilis, quæ habere pote
ſst locum, etiam
manente vero dominio penes vxorem; decernit in eo
textu, actionem, & prælationem, de qua
ibi mulieri
competere, & dominium rerum dotalium ip
ſso iure tran
ſsire,
ſsoluto matrimonio; in ip
ſsam vxorem,
ſsic vt magis continuatum, quàm retran
ſslatum videatur. Denique & vltimò, & alia Iura pro marito ponderari
ſsolent,
quæ adducit Barbo
ſsa in
dicta, l. dotalem. à principio, &
noui
ſsſsimè Antonius Pichardus in
principio Inſstitutionum,
Quibus alienare licet, vel non. num. 10. per totum. Illis
tamen, & aliis quibu
ſscunque
ſsatisfieri pote
ſst, ex dictis
ſsuprà
à num. 20. cum ſsequentibus. Licèt eorum rationi
*bus moti, (nec plenè veritatem a
ſsſsequuti) quòd dominium ciuile & naturale rerum dotalium, dum con
ſstat
matrimonium, mariti
ſsit, po
ſst longam di
ſsputationem,
tenuerint Glo
ſs.
in d.l. in rebus, verb.
naturali. Cinus,
Bartolus, & Baldus.
num. 6. & alij communiter, vt ibi
a
ſsſserit Salicetus
num. 5. glo
ſs in aliis locis, Campegius,
Nouellus, Ia
ſson, Rogerius, Hyppolitus Rimin. & Menoch. in locis relatis. per Barbo
ſsam
in dicta l. dotalem,
n. 2. in principio. qui hanc partem veriorem credit
n. 5.
cum declaratione tamen
ſsupra tradita: & indi
ſstinctè
in l. 1. eiuſsdem tituli ff. ſsoluto matrimonio, 1. parte. n. 28.
verſsicul. Ad veram tamen reſolutionẽresolutionem: & in l. 2. 1. part. in
princ. n. 56. & in l. diuortio. §. ſsi fundum, n. 23. verſsi. Cui
tamen concluſsioni. Et vltra relatos per eum, eandem opinionem tenent Antonius Gomez.
in l. 50. Tauri, n. 20.
verſs. Item adde quòd vxor. Que
ſsada
diuerſs. quæſst. iuris,
cap. 15. num. 18. & ſseqq. Lancelotus Gallia.
in conſs. 4.
num. 15. Andreas Gaill. pract.
obſseru. lib. 1. obſseru. 133.
num. 7. Cephalus
in conſs. 63. Num. 5. l. 1. & in conſs. 214.
num. 3. lib. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 53.
num. 10. vol. 1.
Sed pro vxore
ſsunt etiam & alia multa Iura, & quæ
*
magis vrgent, quàm ea, quæ pro marito adduximus, |
Primò, Textus
in l. in rebus, C. de iure dotium.dum dicit.
Quòd res dotales & ab initio vxoris fuerunt, & naturaliter in eius
permãſeruntpermanserunt dominio. Et dum dicit, propter
illam con
ſstitutionem ciuilem, rei veritatem non e
ſsſse deletam, nec confu
ſsam. Cui minimè
ſsatisfacit Barbo
ſsa. in
dict. l. dotalem, num 7. in fine,vt
ſsuprà vidimus. Secundò
Text.
in l. aſsſsiduis. C. qui potiores in pignore habeantur. Vbi
con
ſstante matrimonio, dos dicitur propria
ſsub
ſstantia
mulieris, & aliena mariti,
l. filium, ff. de collatione bonorum. Tertiò Textus in
l. diuortio. ſsi fundum. ff. ſsoluto
matrimonio. Vbi Iurecon
ſsultus Papinianus, fundum dotalem, re
ſspectu mariti, Alienum appellat. Et
in l. ſsi conſstante, §. ſsi mulier, ff. eodem tit. Quartò
l. 2. §. quòd ſsi in
patris ff. eodem tit. ibi:
Ipſsius & filiæ dos eſst, cum aliis,
quæ noui
ſsſsimè adducit Antonius Pichardus
in dict. principio, Quibus alienare licet vel non, num. 3. per totum.
Quintò facit Textus vulgatus
in l. 3. §. ſsed vtrùm, ff.*
de minoribus, in illis verbis:
Quoniam dos ipſsius filiæ
proprium patrimonium eſst. Cui tamen re
ſspondet Barbo
ſsa
in dict. l. dotalem, num. 6. in fine, quòd dos, habito re
ſspectu ad vxorem & maritum, attento præ
ſsenti
ſstatu, dicitur e
ſsſse mariti,
ſsed propter
ſspem re
ſstitutionis dicitur
e
ſsſse mulieris. Quæ
ſsolutio reincidit in
ſsententiam Glo
ſs.
Pauli Ca
ſstren
ſsis, & aliorum, quos referens noui
ſsſsimè
impugnat Hieronym. de Cæuallos
practicarum quæſst.
ſsiue
communium contra communes, quæſst. 3. num. 38. & 39.
Vbi
num. 40. allegat nonnulla Iura, quibus o
ſstenditur
manife
ſstè, dominium,
ſsiue ius vxoris de præ
ſsenti e
ſsſse
con
ſsiderabile, non verò de futuro. His addo, prædictam
ſsolutionem valdè repugnare naturæ & proprietati verbi
Eſst, quod in
dict. §. ſsed vtrùm,continetur: & præ
ſsens
tempus propriè
ſsignificat, non futurum, vt
ſscilicet de
præ
ſsenti, non
ſspectato tempore re
ſstitutionis, dos dicatur
proprium patrimonium, &
ſsub
ſstantia mulieris. Ver
*bum autem, quod ex
ſsui natura, & proprietate præ
ſsens
tempus, & non futurum denotat, ad futurum referri
non debet, ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Bartolus
in l. Mela. §.
ſsed ſsi alimenta. num. 2. ff. de alimentis leg. Ca
ſstren
ſsis per
illum Textum, & alia iura,
in l. qui ædificium, num. 2. ff.
de ſseruitutibus vrbanorum. Maximè, quia verba potiùs
intelligenda
ſsunt de præ
ſsenti, quàm de futuro. Vt ex
aliis probat Cephalus
in conſs. 253. num. 21. lib. 2.
Sextò & vltimò, (alia iura
ſsciens prætermitto) , e
ſst Textus valdè
ſsingularis
in l. quamuis, 78. ff. de iure dotium.
Vbi Iurecon
ſsultus Triphonius expre
ſssè dicit, Dotem
mulieris e
ſsſse, & vtitur verbo
Eſst, quod de
ſsui natura
veritatem, & proprietatem
ſsignificat, ex doctrina Bartoli,
in l. ſsi maritus, §. legis, ff. ad legem Iuliam, de adul*teriis. Baldi,
in l. quæ fortuitis, C. de pignoratitia actione.
Quos
ſsequuntur Decius
in l. ineo, quod plus, ff. de regulis iuris. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 96. num. 4.
vol. 1. Ioannes Cephalus
in conſs. 135. num. 28. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 2. Ioannes Vincentius Hondedei,
in conſsil. 57. num. 29. volum. 1. Et
ſsic pla
*cere non pote
ſst interpretatio, quam ad eam legem tradit idem Barbo
ſsa
in dicta l. dotalem, num. 6. dum dicit,
Dotem dici mulieris, quia nece
ſsſsariò ei re
ſstituenda e
ſst,
ſsoluto matrimonio: cùm contrarium expre
ſssè, imò
con
ſstante matrimonio dotem dici mulieris, nullo habito re
ſspectu ad tempus re
ſstitutionis, dixerit Iurecon
ſsultus
ibi. Vnde ex dictis Iuribus contrariam
ſsenten
*tiam,
ſscilicet, vxorem e
ſsſse veram dominam dotis, dum
con
ſstat matrimonium; & maritum dumtaxat videri habere fictitium quoddam,
ſsiue improprium quoddam dominium, tenuit Martinus à Glo
ſsſsa relatus,
in dicta l. in
rebus, verb. naturali. Et
ſsequuntur Accur
ſsius, Paulus,
Za
ſsius, Bartolus, Corra
ſsius, Balduinus, Antonius Co
ſstanus, Connanus, Robertus, Lambertinus, Igneus,
Rogerius Amota, Duarenus, Aufrerius, Simancas, Molina, Ioannes Gar
ſsia, & Lara, in locis relatis per Barbo
ſsam
in dicta l. dotalem, num. 2. Doctor Spino
in ſspeculo, gloſs. 10. de legato pro dote relicto, num. 70. Io
ſsephus
Ludouicus
deciſs. 89. num. 17. & 18. noui
ſsſsimè Ioannes
Guttierrez
de tutelis, & curis 3. part. cap. 26. n. 16. fol. 653. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 35. num. 25. Hanc
*
etiam
ſsententiam veriorem exi
ſstimo, & omninò tenendam propter nonnulla Iura, quæ expre
ſssè dicunt, nec
in hoc cauillari po
ſsſsunt, dotem e
ſsſse in bonis mariti.
mulieris tamen e
ſsſse,
dicta l. quamuis, 78. ff. de iure dotium
l. dotis fructus, §. ſsi res, ff. eodem tit. l. Lucius Titius. 21.
§. idem reſspondi, ff. ad municipalem, l. in rebus C. de iure
dotium. inducta, vt
ſsuperiùs induximus eam, & notatis
his, quæ in eius explicatione
ſsupra diximus, ex quibus,
& prædictis legibus, vera
ſsit huius quæ
ſstionis re
ſsolutio:
Quòd dos, licèt in bonis mariti
ſsit, mulieris tamen e
ſst;
nec
tamẽtamen quę in bonis no
ſstris
ſsunt, dominij no
ſstri
ſsunt, vt
apertè probat Textus
in l. bonorum. 49. ff. de verborũverborum ſsignificatione, & diximus
ſsuprà, num. 26. Et ſsic mulieris e
ſst verum dominium, dum con
ſstat matrimonium;
ſsæpè tamen in Iure tribuitur illud marito,
ſsiue ip
ſse maritus
dominus nuncupatur rerum dotalium, fictione quadam,
&
ſsubtilitate Iuris ciuilis,
ſsiue propter commodum fructuum, & admini
ſstrationem illi competentem, propter
quod non domini rerum, aliquando domini vocantur,
vt cum Petro Gregor. diximus
ſsuprà, n. 10. &
iterùiterum dicemus
infrà, num. 40. ſsiue de iure
ſsubtilitatis, id e
ſst, ex
illo qua
ſsi,
ſsiue improprio emptionis contractu, qui con
ſsideratur in dote, re
ſspectu mariti, propter onera matrimonij
ſsu
ſstinenda,
l. ex promiſsſsione 18. ff. de obligationibus, & actionibus. Propter quod, res videntur in
ſsub
ſstantiam, & patrimonium mariti tran
ſsire, ex
dicta l. in rebus, & dominium marito competere, quamuis dominium reuera apud vxorem
ſsit, vt in dictis Iuribus pro
vxore allegatis, dicentibus, dotem e
ſsſse proprium patrimonium vxoris, & eius
ſsub
ſstantiam, & e
ſsſse rem alienam quoad maritum, quemadmodum & eum,
cui in fundo vicini
ſseruitus prædialis debetur, dominium e
ſsſse fundi
ſseruientis, iura negant,
l. loci corpus
ff. ſsi ſseruitus vendicetur; & tamen re
ſspectu iuris
ſseruitutis dominum e
ſsſse, concedunt iura.
l. ſsemper aduerſsus,
§. in hoc interdicto, verſs. ergo nunquam ff.: quod vi aut clam.
Et v
ſsufructuarij ius,
ſseruitutis e
ſsſse, quandoque dicunt;
quandoque autem fictione quadam &
ſsubtilitate iuris,
dominium e
ſsſse concedunt, vt alio capite pleniùs demon
ſstrauimus. Et prædictam doctrinam vltra rationes
ſsupradictas clarè probat Text.
in dict. l. in rebus, C. de iure
dotium. quæ, in verbo
permanſserint, quod
ſsignificat durationem, & perfectionem,
l. vrbana 166. §. pernoctare.
ibi:
per totam enim noctem ſsignificat, ff. de verborum ſsignificatione. apertè demon
ſstrat, dominium
ſsemper fui
ſsſse & man
ſsi
ſsſse penes vxorem, licèt de iure
ſsubtilitatis,
res dotales in
ſsub
ſstantiam mariti videantur tran
ſsire.
Quod etiam
ſsignificat Textus
in l. cùm in fundo 81. ff. de*
iure dotium. Vbi Iurecon
ſsultus Triphonius appellat maritum, qua
ſsi dominum rei in dotem datæ, penes quem
anteà dixerat e
ſsſse rei dotalis dominium
in l. quamuis, 78.
ff. eodem titul. Ratione enim dictionis
Quaſsi, reiecta
Accur
ſsij explicatione, ibi, quam meritò reiicit Petrus
Gregoriust in
Syntagmate iuris, lib. 1. cap. 12. num. 7. ſsimilitudo dominij, propter commodum fructuum, non
verum dominium
ſsignificatur. Dictio enim illa
Quaſsi,
*
impropriam
ſsignificationem vocabuli, & imperfectionem Dicti
ſsignificat.
l. 55. ff. de conditionib. Bartolus
in l. ſsi is qui pro emptore, num. 5. & Ia
ſson
ibi. num. 92. ff. de
vſsucapionibus.
Et
ſsic retenta
ſsuperiori doctrina, & re
ſsolutione, ex
ea ad nonnulla inferri, poterit opportunè, quæ
ſsic per
aliquem (ex omnibus, qui hactenùs
ſscrip
ſserint) non
erunt adnotata. Et primò infertur ad ea, quæ in quæ
*
ſstione adhuc tractata tradit Nica
ſsius
in princ. Inſstitutionum, Quibus alienare licet vel non, oppoſsitione 1. n. 6.
Nam inprimis, dum di
ſstinguit inter Ius Ciuile & Naturale, de
ſstruitur eius opinio, ex his, quæ
ſsuperiùs dicta
ſsunt contra Barbo
ſs num. 22. & 24. & dicendis contra Hieronymum de Cæuallos
num. 45. infrà. Deinde,
in quantum. di
ſstinguit
ſstatum præ
ſsentem à futuro, vt
ſscilicet con
ſsiderato exitu rei, quando
ſsoluitur matrimonium propter
ſspem illam, vxor dicatur Domina, de|
ſstruitur euidenter ex dictis
ſsuprà contra Barbo
ſsam n. 31.
& 34. & his, quæ eruditè, &
ſsubtiliter adnotauit Iacobus Cuiacius
in recitationibus ſsolemnibus. in libros Codicis, ad titulum C. de iure dotium, ìn princ. fol. mihi 303.
Vbi dicit, vxorem e
ſsſse dominam con
ſstante matrimonio, non tam, quòd quandoque dos ad eam reditura
ſsit
ſsoluto matrimonio, quàm quòd emolumentum dotis
con
ſstante quoque matrimonio, licèt eius dotis maritus
fingatur e
ſsſse dominus, re ip
ſsa redeat ad mulierem. Nam
cùm maritus
ſsu
ſstineat onera matrimonij, inde fit, vt
emolumentum dotis redeat ad vxorem, & fruatur ip
ſsa
potiùs dote quàm maritus; atque adeò vt ip
ſsa re videatur e
ſsſse domina, maritus e
ſsſse dominus
ſsine re, propter
onera matrimonij, quæ
ſsunt vxor ip
ſsa, quæ alenda, curanda, tuenda e
ſst, & liberi, & alia
ſsimilia.
Secundò infertur, Petrum Gregor.
in Syntagmate iu*ris. lib. 1. cap. 12. de dominio,
proprietate, & poſsſseſsſsione.
num. 7. eleganter, & verè loquutum in hac materia; nam,
vt
ſsuperiùs dixi, is pro certo tradit, vxorem con
ſstante
matrimonio, verum dominium dotis habere; maritum autem propter commodum fructuum, fictione
quadam, &
ſsubtilitate iuris Dominum nuncupari. Id
quod in Iure fieri
ſsolitum e
ſsſse, duplici exemplo, recti
ſsſsimè probat, vt ibi videri poterit.
Tertiò infertur ad ea, quæ &
ſsubtiliter, & eruditè
*
ſscribit Ioannes Vaudi.
variarum quæſst. iuris, lib. 2.
quæſst. 3. in princ. Ille enim in hac quæ
ſstione optimè
ſse
habuic, & tandem cum iudicio probauit, (alia con
ſsultò prætermitto, quæ ibi videri po
ſsſsunt) mulierem
aperto iure, intelligi dominam dotis, licèt dos in bonis
mariti e
ſsſse videatur, quod dominium minimè arguit,
vt anteà ego dixeram
numeris præcedentibus.
Quarto infertur, Iacobum de Carolis.
Pauonis. tertio*
colore num. 6. folio mihi 103. minimè percepi
ſsſse no
ſstræ
quæ
ſstionis veram rationem: is enim
dicto colore 6. multa inuoluit de dominio, tandem dicit, con
ſstante matrimonio verè dominum & po
ſsſse
ſsſsorem dotis e
ſsſse maritum, quamuis vxor etiam dicatur domina, quia habet
ius alimentorum, in quo decipitur apertè. Nam vt con
ſstat ex
ſsuperioribus, verum dominium penes vxorem
e
ſst, & mariti dominium fictitium, aut
ſsine re vocatur, vt
dicebat Cuiacius
loco ſsuprà relato. Idque propter onera
matrimonij, quæ
ſsu
ſstinet, & alimenta, quæ ex dote
vxori, & familiæ mini
ſstrat ip
ſse maritus: Malè ergo verum dominium tribuitur marito per dictum Authorem, quod vxoris e
ſsſse adhuc probatur.
Quintò infertur, Iacobi Cuiacij declarationem in
*
hac materia valdè
ſsingularem e
ſsſse, atque extraordinariam, nec per aliquem adhuc tactam. Ille enim,
in recitationibus ſsolemnibus, ad libros Codicis, ad dictum titulum C. de iure dotium, in princ. multa dicit in hac quæ
ſstione, tandem
ſsuperiorem
ſsententiam, quam amplectimur, probat expre
ſssè, con
ſstituitque
vt ſsuprà dicebamus, verum dominium eum effectu, & re ip
ſsa vxoris
e
ſsſse, dum con
ſstat matrimonium; maritum tamen iuris
ſsubtilitate, &
ſsine re, per dotis con
ſstitutionem dominum effici, vt pleniùs
ibi legi poterit.
Sextò infertur, Antonij Pichardi noui
ſsſsimam re
ſso
*lutionem in hac materia, aut contrariam e
ſsſse iis, quæ
ip
ſse
ſscrip
ſsit, aut
ſsaltem re
ſsolutioni no
ſstræ conuenire
omnino. Id quod clare con
ſstat ex his, quæ tradit
in princ.
Inſst. Quibus alienare licet vel non. Vbi
n. 10. re
ſsoluit verius
videri, maritum dominum e
ſsſse. Po
ſstmodùm verò
n. 11.
vt
ſsatisfaciat iuribus pro vxore adductis, animaduertit,
maritum con
ſstante matrimonio,
ſsubtili quadam iuris
fictione, rerum dotalium dominum e
ſsſse; quamuis re vera, & naturaliter earum dominium ad
vxorẽvxorem pertineat.
Quod nos fatemur expre
ſssè; negamus tamen, (quod
ip
ſse dicit) tale dominium, dum pendet matrimonium,
ſsilere & inefficax e
ſsſse; nam e
ſst potiùs reip
ſsa, & cum
effectu multùm efficax, propter alimenta, &
ſseruitia,
quæ vxori præ
ſstantur, & alia quamplura, quæ mox dicentur, & contra Barbo
ſsam idem dicentem
ſsuperiùs adnotata
ſsunt.
Septimò infertur, Hieronymi de Cæuallos noui
ſsſsi
*mam di
ſstinctionem in hac materia, nouam non e
ſsſse,
nec veram, atque iuris rationi minimè conuenire: is
enim
pract. quæſst ſsiue
communium contra communes. l. 1.
quæſst. 3. à num. 38. vſsq; ad num. 62. multa inculcat in hac
quæ
ſstione, tandem di
ſstinguit inter dominium ciuile, &
naturale: Ciuile marito tribuit, Naturale autem vxori;
quod mihi di
ſsplicet ex
ſsequentibus. Primò ex his, quæ
ſsuperiùs diximus,
à num. 22. Quatenus contra Barbo
ſsam, (qui
ſsic di
ſstinguit,
ſsed à prædicto Authore non
refertur, nec Nica
ſsius etiam
ſsic di
ſstinguens loco
ſsuprà
relato) defendimus vtrumque, & verum dominium
penes vxorem e
ſsſse con
ſstante matrimonio. Secundò,
quia præfata di
ſstinctio ciuilis & naturalis dominij in
quæ
ſstione
ſsuperiori, non
ſsolum iure probari pote
ſst,
imò contrarium apertè multorum iurium deci
ſsione
probatur; enimuerò
ſsi verum amamus, omnia iura, quæ
in hac materia loquuntur, aut
ſsimpliciter dicunt dominium e
ſsſse mariti, aut e
ſsſse vxoris, aut dotem in bonis
mariti e
ſsſse, mulieris tamen e
ſsſse: nu
ſsquam verò vxori
& marito
ſsimul dominium tribuunt, aut ciuile & naturale inter eos diuidunt. Tertiò & vltimò, huic re
ſsolutioni repugnat vtriu
ſsque
còmuniscommunis re
ſsolutio, & authoritas: Prima enim verum dominium & vtrumque marito tribuit,
ſsecunda verò vxori. Tutius ergo erit
ſsuperiorem
ſsententiam amplecti, & contrariam reiicere.
Octauò infertur,
ad l. 66. Tauri. quatenus di
ſsponit,
*
quòd nemo teneatur
ſsati
ſsdare pro debito pecuniatio
conuentus, ab
ſsque eo, quòd præcedat probatio,
ſsiue cognitio debiti
ſsaltem
ſsummaria, per te
ſstes, vel per in
ſstrumenta. Quod idem di
ſsponit
l. 3. tit. 16. lib. 5. nouæ
collectionis Regiæ. Et tamen prædictæ leges debent intelligi iuxta ius commune, vt procedant, quando reus
conuentus actione per
ſsonali, non e
ſst
ſsoluendo; &
ſsic
tenetur de iure
ſsatisdare;
ſsecus tamen,
ſsi e
ſst idoneus &
ſsoluendo; tunc enim non tenetur
ſsati
ſsdare, & idoneus
dicitur,
ſsi po
ſsſsideat bona immobilia,
l. ſsciendum. ff. qui
ſsatiſsdare cogantur. Vbi declarant plenè Doctores
ſscribentes communiter: & po
ſst Rodericum Iuarez, &
alios plures, Aluarus Vala
ſscus
conſsultation. 66. per totam. Vnde illæ leges tantùm addunt iuri communi, vt
in ca
ſsu, quo pauper,
ſsiue non idoneus, quia non po
ſsſsidet immobilia, tenetur
ſsati
ſsdare, intelligendum
ſsit,
ſsi
prius præcedat
ſsummaria cognitio debiti, per te
ſstes,
vel per in
ſstrumenta, vt declarant Palacios Rubios, &
Antonius Gomez.
num. 1. in dicta l. 66. Tauri. Matienço
in dict. l. 3. gloſs. 1. num. 3. & gloſs. 2. & Azeuedius
ibi num. 2. Si igitur maritus conuentus actione per
ſsonali, bona dotalia immobilia po
ſsſsideat; ab onere
ſsati
ſsdandi, (quod vulgò dicitur
Se arraygar) liberabitur, quia
*
vt
ſsupra diximus, talia bona in bonis mariti
ſsunt, &
ſsecundùm communem opinionem, habet po
ſsſse
ſsſsionem
eorum, ita quod vxor non po
ſsſsideat,
ſsed
ſsolus vir, vt
per Textum in.
l. 1. & l. 3. ff. pro dote. l. 1. C. eodem titulo,
l. Pomponius, §. in dotẽdotem, ff. de acq. poſsſs. adnotarunt ibi Glo
ſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores communiter. Glo
ſsſsa
etiam
in l. ſsciendum. & ſsi fundus. ff. qui ſsatiſsd. cogantur, verbo,
intelliguntur, & Bartolus
expreſsẽexpresse ibi in princ. fatetur,
quòd vir
ſsolus po
ſsſsidet. Idem Bartolus
in l. 3. § ex contrario, num. 6. ff. de acq. poſsſs. Glo
ſs. etiam,
verbo, poſsſsidet,
in l. aſsſsiduis. C. qui potiores in pig. habeantur. Decius
in
l. dotis, num. 2. C. de collat. & in conſs. 671. num. 6. Paleotus
de nothis & ſspuriis filiis. cap. 50. num. 5. Cæpola ad
tit. de vſsucap. pro dote. num. 4. folio mihi 441. Cephalus
in conſs. 214. num. 4. lib. 2. & receptam
ſsententiam te
ſstatur Alexander
in dict. §. in dotem. Sub dubio tamen propter difficultatem Textus
in l. ſsciendum, §. ſsi fundus. ff.*
qui ſsatiſsd. cog. qui videtur
ſsentite, quòd maritus & vxor
ſsimul po
ſsſsideant. Quod tenent alij plures, vt con
ſstat ex
ſsuperioribus, & Cuiacio, cuius
ſstatim mentionem faciam. Vnde pro explicatione illius Textus, reiectis his,
*
quæ adeum adnotarunt Que
ſsada
diuerſs. quæſst. iuris cap. 34. num. 20. & noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
pract. quæſst. ſsiue,
communium contra communes. | lib. 1. quæſst. 3. à num. 52. dici pote
ſst primò, verum e
ſsſse,
maritum res dotales po
ſsſsidere,
ſsed
in dict. §. ſsi fundus,
vxor non tenetur
ſsati
ſsdare, quia quoad effectum
nõnon ſsatisdandi, pro po
ſsſse
ſsſsore habetur, vt declarat Glo
ſsſsa
ibi.
verb. intelliguntur. Quam
ſsequuntur Bartolus, & omnes
ibidem. Ia
ſson in
leg. 3. §. ex contrario. n. 43. ff. de acq.
poſsſs. & noui
ſsſsimè Barbo
ſs.
in l. 2. §. quòd ſsi in patris. n. 3.
in princ. ff. ſsol. mat. fol. 713. Et tunc admi
ſsſsa
cõmunicommuni ſentẽtiasententia, ex alio etiam vltra prædictos Authores, con
ſstitui
pote
ſst, mulierem à
ſsati
ſsdatione excu
ſsari, quia licèt dos
in
ſsub
ſstantia, & bonis mariti videatur e
ſsſse, dum con
ſstat matrimonium; re tamen vera mulieris e
ſst, vt
ſsuprà
diximus, vbi plenè probauimus, proprietatem, & verum dominium dotis vxoris e
ſsſse, commodum tamen
fructuum, & admini
ſstrandi ius marito concedi. Id autem
ſsufficeret, vt vxor à prædicta
ſsati
ſsdatione liberari
deberet, ex Textu in
dict. l. ſciendũſciendum verſs. Item qui ſsolam proprietatẽproprietatem. Secundò dici pote
ſst, (vt eleganter Cuiacius ad
*notauit loco relato
ſsuprà
num. 43.) quòd quemadmodum adhibita
ſsuperiori di
ſstinctione veri & proprij dominij penes vxorem remanentis, & fictitij penes
maritũmaritum
à lege con
ſsiderati, facimus duos dominos eiu
ſsdem rei,
ſsic
& con
ſsequenter duos po
ſsſse
ſsſsores rerum
dotaliũdotalium iure dominij virum, & vxorem faciemus; vt
ſsi dos con
ſsi
ſstat
in immobilibus rebus, & vir & vxor earum intelligatur e
ſsſse po
ſsſse
ſsſsor, non oneretur in aliis cau
ſsis,
ſsiue litibus
ſsati
ſsdare. Vnde e
ſst
ſsummè notandus Textus in
dict.
§. ſsi fundus, tam pro vxore, quàm marito ad deci
ſsionem
dictæ legis 66. Tauri, & dict. legis Reg. 3. vt non teneantur
arraygarſse, ſsi actione per
ſsonali conuenti, bona dotalia immobilia habeant: & ad id commendat Ia
ſson
ibi, in
princ.
Nonò infertur, ad
l. 11. 12. & 13. tit. 1. lib. 6. nouæ*
collectionis Regiæ. Quatenus di
ſsponitur ibi, quòd qui
habuerit in bonis
ſsummam mille
ducatorũducatorum, teneatur
ſsubire munus armatæ militiæ militum, quod in Hi
ſspania
dicitur:
De cauallero quantioſso. Vt
ſscilicet prædictæ leges debeant intelligi,
ſsi maritus habuerit bona propria,
quæ faciant proprium patrimonium ip
ſsius; ideò
ſsi in
dotem bona receperit nón æ
ſstimata, plus etiam quàm
mille ducatorum valoris, talia bona non computabuntur in prædicta
ſsumma, quia licèt videantur e
ſsſse in bonis mariti, non tamen faciunt proprium patrimonium
illius,
ſsed vxoris patrimonium
ſsunt. Idemque dicendum
e
ſst in aliis
ſsimilibus ca
ſsibus, in quibus tot
ſsummæ bona
requirentur in per
ſsona mariti, vti ex communi adnotauit Ia
ſson
in d.l. ſsciendum, §. ſsi fundus, num. 2. ff. qui ſsatiſsdare cogantur. Decius
in conſs. 666. num. 3. Et confirma
*tur ex
ſsingulari deci
ſsione Textus
in l. Lucius, 21. §.
idem respondi. ff. ad municipalem. Vbi
ſscribit Paulus:
Idem reſspondi, conſstante matrimonio, dotem in bonis mariti
eſsſse: ſsed ſsi ad munera municipalia accepto modo ſsubſstantiæ
vocetur, dotem non debere cõputari.computari Ex quibus verbis apertè colligitur quòd bona dotalia, quamuis
ſsint in bonis
mariti, non tamen faciunt proprium patrimonium, aut
ſsub
ſstantiam illius; ideò non computatur marito publica munera
ſsubeunti, quia ex bonis dotalibus, quæ
ſsunt proprium patrimonium, &
ſsub
ſstantia vxoris, non
e
ſsſset benè con
ſsultum Reipublicæ,
ſsiue ciuitati. Et hæc
e
ſst vera ratio illius legis, quam minimè a
ſsſsequuti
ſsunt
Que
ſsada
diuerſs. quæſst. iuris. cap. 14. num. 19. Hieronymus de Cæuallos,
practicarum quæſstionum ſsiue
commu*nium contra communes. lib. 1. quæſst. 3. num. 53. qui hoc
tribuebat totum naturali dominio vxoris, cum tamen
vtrumque, & verum dominium illius
ſsit, vt
ſsuprà vidimus,
ſsic vt proprium dicatur patrimonium eiu
ſsdem:
quòd
ſsi dos æ
ſstimata data fuerit marito, aut dotis præfatam
ſsummam æ
ſstimatam receperit, quia tunc dotis
æ
ſstimatæ verus dominus effectus e
ſst ip
ſse, vt in
initio
huius capitis diximus, prædicta
ſsolutio non procederet,
& con
ſsequenter talia bona computarentur in patrimonio mariti, dummodò aliàs facultatibus idoneus e
ſsſset;
nam
ſsi non
ſsoluendo, cùm perinde habeatur, ac
ſsi dos
inæ
ſstimata data fui
ſsſset, non e
ſstet
ſsatis con
ſsultum Reipublicæ, ex Glo
ſsſsa
ſsingulari,
verbo æ
ſstimatæ, in
l. in
rebus. C. de iure dotium, quæ docuit, mulieri compete
*re vtilem rei vendicationem contra quemlibet po
ſsſse
ſsſsorem, non ob
ſstante dotis æ
ſstimatione, quando maritus non e
ſst
ſsoluendo. Quam
ſsequuntur, & multis exornant Antonius Gomez.
in l. 50. Tauri, num. 44. Pinellus
3. parte legis 1. C. de bonis maternis, num. 15. Couarruuias
practicarum quæſstionum. cap. 28. num. 8. Ioannes
Guttieres
de iuramento confirmatorio, prima parte, cap. 1.
num. 9. Barbo
ſsa
in l. æſstimatis. ff. ſsoluto matrimonio. n. 25.
in fine. & num. 26. & 28. & 33. Ideò vt excu
ſsetur,
vel obligetur maritus, in
ſspiciendum e
ſst, an bona dotalia tradita fuerint marito, æ
ſstimata ea æ
ſstimatione,
quæ faciat emptionem, vt tunc non computentur in
patrimonio mariti; an cum æ
ſstimatione, quæ faciat
emptionem, vt tunc computentur, ni
ſsi maritus
ſsoluendo non
ſsit, aut tot debitis vexetur, quòd illis deductis,
& compen
ſsatis,
ſsoluere non po
ſsſsit æ
ſstimationem dotis.
Decimò & vltimò infertur, ad communem DD. re
*
ſsolutionem, qui rectè con
ſstituunt communiter, maritum non po
ſsſse delicto
ſsuo vxori præiudicare in dote,
& con
ſsequenter bonis mariti confi
ſscatis, vxorem dotem
ſsuam
ſsaluam habere debere; vtpote cùm dos
ſsit res
aliena à marito, & proprium patrimonium, &
ſsub
ſstantia vxoris, & ad hoc
ſsunt Textus aperti in
l. ob maritorũmaritorum, C. ne vxor pro marito, in.
l. res vxoris, C. de donationibus inter virum & vxorem. in
l. quiſsquis, §. vxores,
C. ad legem Iuliam Maieſstatis, in
l. ſsi quis la 2. & in
authentica, Bona damnatorum. C. de bonis proſscriptorum. Et
communiter Doctores in dictis iuribus, & alibi
ſsæpè,
vt te
ſstatur, & optimè declarat Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum. lib. 2. obſseruatione, 86. per totam.
Ægidius Bo
ſsſsius
tit. de bonorum publicatione. num. 72. Iulius Clarus
receptarum ſsententiarum. lib. 5. quæſst. 78. n. 21.
Antonius Gomez,
in l. 78. Tauri. num. 1. & 4. Ioannes
de Matienço in
l. 10. tit. 9. lib. 5. gloſs. 1. & Azeuedius
ibi.
num. 11. Cephalus
in conſs. 214. num. 5. lib. 2.
CAPVT V.
De vſsusfructus definitione iterùm tractatur, &
nonnullis argumentationibus contra eam
propoſsitis reſspondetur, vtrùm illa Maioratus poſsſseſsſsori, Clerico in reditibus Eccleſsiaſsticis, Conductori, Emphyteutæ, Feudatario,
& Superficiario conueniat, plenè, breuiter
tamen diſscutitur, & nonnulla nouè, & diſstinctè magis, quàm adhuc, adnotantur ad
propoſsitum per Authorem.
SVMMARIVM.
-
1 Contra definitionem vſsusfructus, dubitandi ratio proponitur, & diluitur infrà num. 3.
-
2 Maioratus poſsſseſsſsor, vel is, qui rem poſsſsidet reſstitutioni
ſsubiectam; dicitur vſsufructuarius, & non dominus,
ex ſsententia quorundam.
-
3 Sed ex ſsententia aliorum quamplurimorum, verus dominus dicitur per tempus vitæ ſsuæ, & hæc pars per
Authorem probatur.
-
4 L. vltima, §. ſsed quia, C. communia de legatis,
explicatur.
-
5 Dominus alicuius rei, etiam pleno iure, non definit eſsſse
quis, quòd dominium ab eo abire ſsperetur, vel quòd
alienare prohibitus ſsit.
-
6 Legis, ſspecies, ff. de auro & argento legato, vera
ratio redditur.
-
7 Et Petri Auguſstini Morlæ nouiſsſsima interpretatio
ad illum Textum, nouè improbatur per Authorem.
-
8 Clerici habentes beneficia, vſsufructuario ſsimiles ſsunt,
ex ſsententia multorum.
-
9 Et de aliorum ſsententiis, remiſsſsiuè.
-
10 Opinio Authoris in quæſstione ſsuperiori proponitur,
& Argumento contra definitionem vſsusfructus adducto, reſspondetur.
-
11 Vſsuarius nihilo magis iuris habet, quam re ad neceſsſsitatem vtendi; Vſsufructuarius verò omnem commoditatem habet, & omnes fructus ſsuos facit.
-
12 Contra definitionem vſsusfructus, aliud argumentum
proponitur de Conductore, Emphyteuta, Feudatario,
& Superficiario, & diluitur numeris ſseqq.
-
13 Vſsusfructus, & feudi conuenientia multiplex, remiſsſsiuè.
-
14 Accurſsij ſsolutio, ad difficultatem propoſsitam ſsuprà
num. 12. refertur, & hoc numero, & ſsequentibus
latè explicatur.
-
15 Gloſsſsæ expoſsitio, ad Textum in principio, Inſstitutionum. de vſsufructu, damnatur.
-
16 Emphyteuta re ſsibi in emphytheuſsim conceſssâ, non vtitur in re ſseruitutis, quemadmodum vſsufructuarius
vtitur; ſsed quodammodò re propria vti videtur, iure
& ratione vtilis dominij ſsibi competentis.
-
17 Vſsufructuarius debilius ius habet in vſsufructu, quàm
Emphyteuta in emphyteuſsi; idque multis probatum
per totum numerum.
-
18 Emphyteuſsis natura & origo ab vſsusfructus natura
diſstat in multis.
-
19 Vſsufructuarius habet ius in rem.
-
20 Et re fructuaria iure ſsuo vtitur & fruitur, ſsiue ex ſseipſso fructus percipit ex fundo.
-
21 Conductor verò, licèt ius vtendi & fruendi habeat,
non tamen habet ius in rem, ſsed in perſsonam locatoris, vt eum re conducta frui patiatur.
-
22 Nec vtitur nomine proprio, aut proprio iure, ſsed nomine domini, & iure alieno.
-
23 Vſsusfructus nomen feudatario minimè conuenire.
-
24 Vſsusfructus, & feudi differentia multiplex, remiſsſsiuè.
-
25 Superficiarium ab vſsufructuario quamplurimùm diſstingui, & de contractu ſsuperficiario, aut ſsuperficie, &
eius natura pleniſsſsimè actum, remiſsſsiuè.
-
26 Vſsumfructum à reditu multùm diſstare.
-
27 Fabianum de Biocchis lapſsum circa definitionem vſsusfructus noua Authoris conſsideratio in hac materia.
QVoniam definitionem v
ſsusfructus
capite præcedenti tradidimus latiùs, aliquantulum
hoc capite
circa eam in
ſsi
ſstere nece
ſsſse erit. Et vt
ibi diximus, dubia
*
redditur ex eo præfata definitio, quòd competit alteri,
quàm definito; cùm tamen bona definitio, alteri, quàm
rei definitæ, conuenire non debeat. Id quod latiùs probant Berengarius
in l. naturaliter, §. nihil commune,
num. 56. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. Ioannes Annibal
in
rubric. ff. de vſsucapionibus, num. 59. Alciatus
lib. 6. paradoxorum, cap. 9. Gellius
noct. Attic. lib. 4. cap. 1.Fumeus in
tractatu Subſstitutionum, num. 2. & infinitos referens Seba
ſstianus Medices
tract. de diffinitionibus, quæſst. 4. 1. part.
num. 21. fol. mihi 232. Sed in propo
ſsito con
ſstat apertè,
quòd multis aliis conueniat; quamplurimi enim
ſsunt, qui ius vtendi, & fruendi habent, & rebus
alienis vtuntur,
ſsaluàmque illarum
ſsub
ſstantiam con
ſseruare debent. Nam inprimis, maioratus po
ſsſse
ſsſsor, vel is,
*
qui rem po
ſsſsidet re
ſstitutioni
ſsubiectam, dumtaxat e
ſst
v
ſsufructuarius, & non dominus: argumento Textus,
in
l. ſspecies ff. de auro & argento legato, & vtitur re aliena,
per Textum,
in l. vltima, §. ſsed quia, C. communia de legatis. & tenetur præ
ſstare cautionem, ad quam cæteri
v
ſsufructuarij ad
ſstringuntur, vt latiùs probat Molina
de
Hiſspanorumprimogeniis, & lib. 1. cap. 15. & vtitur tantùm, & fruitur per tempus vitæ
ſsuæ bonis maioratus,
aut re
ſstitutioni
ſsubiectis, nec illa alienare pote
ſst; quod
v
ſsufructuario propriè conuenit, vt manife
ſstum e
ſst, &
ſsic tenentes latiùs fundant Rodericus Iuarez, Gomez
Arias, & Ca
ſstillo, quos in vnum conge
ſsſserunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 19. num. 1. Ioannes
Guttierrez,
practicarum, lib. 2. quæſst. 17. num. 2. Verùm
huic argumentationi facilis e
ſst
ſsolutio, con
ſstituendo
*
primùm, maioratus po
ſsſse
ſsſsorem, per tempus vitæ
ſsuæ, verum dominum e
ſsſse, non v
ſsufructuarium tantùm. Id
quod recti
ſsſsimè defendit, & fundat Molin. & prædictis
rationibus
ſsatisfacit
dict. cap. 19. à num. 4. vſsque ad n. 16.
&
ſsequuntur Ioannes Guttierrez
praticarum lib. 2.
dicta quæſst. 17. num. 2. & lib. 3. quæſst. 89. num. 7. vbi
refert Gregorium Lopez, Peraltam, Antonium Gomez,
Couarruuiam, Pinellum, Menchacam, Auendañum,
Mierez, & Padillam idem tenentes. Aldobrandinus
in
conſs. 25. num. 10. & 11. lib. 1. Barbo
ſsa
1. part. legis, diuortio,
in princip. ff. ſsolut. matrimonio, num. 6. Ex quibus & his,
quæ latiùs tradunt ij Authores, con
ſstat apertè præfatam v
ſsusfructus definitionem, maioratus po
ſsſse
ſsſsori minimè conuenire,
illúmq;illúmque habere potentius, ius quàm habeat v
ſsufructuarius, vt optimè probat Molina
vbi ſsuprà, & Barbo
ſsa
dicto num. 6.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, quod in
dict. l. vltima,*
§. ſsed quia, C. communia de legatis, dicitur res aliena, quæ
fideicommi
ſsſso, aut re
ſstitutioni
ſsubiecta e
ſst; in
ſspecto,
&
cõſideratoconsiderato futuro tempore, quo re
ſstitutio fieri debet,
& re
ſspectu alienationis prohibitæ; non tamen alio re
ſspectu, nec attento tempore præ
ſsenti, vt
ſsentit Glo
ſsſsa
ibi, & declarant omnes Doctores, vt ex communi adnotauit Cephalus
in conſs. 393. num. 80. lib. 3. non tamen
*
dominus alicuius rei etiam pleno iure definit e
ſsſse quis,
quòd dominium ab eo abire
ſsperetur, vel quòd alienare
prohibitus
ſsit, vt po
ſst alios plures probant Molina
dict.
cap. 19. num. 4. & num. 11. Mieres
de maioratu. Part. 3.
quæſstione 9. numero 9. Aldobrandinus
dicto conſsilio
25. numero 10. & 11.
Tertiò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, adeò alienum
*
e
ſsſse à mente Iurecon
ſsulti in
dict. l. ſspecies. ff. de auro &
argento legato, vt contrarium eius, quod adhuc diximus, probare voluerit, vt potiùs in eandem
ſsententiam
expendi po
ſsſsit ille Textus. Dicit enim, quòd onus re
ſstituendi, quicquid in auro & argento legatum fuerat, non
inducit legatum v
ſsusfructus, nec tollit dominium, aut
proprietatem in vita, quamuis res ad v
ſsum, vel ad v
ſsumfructum relinquatur. Et ratio e
ſst, nam adiectio illa,
Quarum rerum vſsusfructus, dum viues, tibi ſsufficiet, non debuit inducere aliud legatum, nec mutare naturam legati
ſsimplicis præcedentis, vt cum iudicio declarat Bartolus
ibi, & non ita exactè Molina
lib. 1. dict. cap. 19. num. 7.
*
Et
ſsic intelligenda e
ſst illa lex, quicquid prædictæ interpretationis Bartoli nulla facta mentione, aliter intelligat noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
Emporij, 1. part.
tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 8. ante finem. verſs. & ex
ſsupradictis. Vbi retulit communem di
ſstinctionem Formalis & Cau
ſsalis v
ſsusfructus, & illam probauit, & po
ſstmodùm infert ex ea ad Textum,
in dict. l. ſspecies, & dicit,
adiectionem prædictam, proprietati nihil detrahere, ex
eo, quòd dato v
ſsufructu, cen
ſsetur data proprietas: in
quo decipitur aperte, nam adiectio illa v
ſsusfructus potiùs videbatur legato proprietatis aliquid detrahere,
non legatum proprietatis inducere; nec legata cen
ſseretur proprietas,
ſsiue illa data diceretur, v
ſsufructu dato,
ſsi legatum proprietatis non præce
ſsſsi
ſsſset. Nihilominùs
tamen adiectionem illam, legato proprietatis nihil detrahere debere, rectè
ſstatuit Iurecon
ſsultus, quòd
ſsimplex legatum proprietatis præce
ſsſserat: vt optimè aduertit Bartolus
ibi; non quòd datio v
ſsusfructus, quæ rem
dubiam efficiebat, legatum proprietatis induceret.
Deinde, &
ſsecundo loco in contrarium vrget, quòd
*
prædicta definitio & Clericis conuenire videtur: Clerici
enim habentes beneficia, v
ſsufructuario
ſsimiles
ſsunt, per
Textum
in cap. Epiſscopus, 10. quæſst. 2. & in cap. Epiſscopus. & cap. vlt. 12. quæſst. 2. Contendit enim illorum iurium con
ſstitutio, Clericos v
ſsumfructum
ſsuorum beneficiorum habere, & fructus tanquam
ſstipendium aliquod, mercedèmque
ſsui laboris capere. Quod nec ratione, nec æquitate carere dixit Duarenus
de ſsacris Eccleſsiæ miniſsteriis. cap. 4. columna 1. in verſs. dicitur vtenda.
fol. mihi 1169. & admittit Mendez de Ca
ſstro
de annonis
ciuilibus, notabili 5. num. 2. & ante omnes docuit Glo
ſsſsa
in
cap. præſsenti, de officio Ordinarij, in 6. Quæ a
ſsſserit, |
Clericos in bona valetudine con
ſstitutos, v
ſsufructuarios
e
ſsſse, in ægritudine verò, à qua decedunt, v
ſsuarios tantùm. Et illam
ſsequuti
ſsunt quamplures, quos referunt
Couarrnuias in
cap. cùm in officiis, de teſstament. num. 1.
Hieronymus de Cæuallos
practicarum quæſst. ſsiue
communium contra communes, quæſst. 198. fol. mihi 284. (alios
con
ſsultò prætermitto; ab his enim, quos
ſstatim referam,
præcitantur.) Huius tamen difficultatis
ſsolutio pendet ex
*
re
ſsolutione quæ
ſstionis
ſsuperioris, in qua extant diuer
ſsæ
& contrariæ multorum
ſsententiæ. Alij enim Clericum
in bonis, & redditibus Eccle
ſsia
ſsticis v
ſsufructuarium,
vel v
ſsuarium tantùm appellant: Alij fidelem admini
ſstratorem, aut
ſsimplicem di
ſspen
ſsatorem e
ſsſse contendunt;
Alij id iuris duntaxat tribuunt Clericis, quod à Canonibus expre
ſsſsim
ſsibi conceditur: Alij verò dominos e
ſsſse
Clericos beneficij, & reddituum Eccle
ſsia
ſsticorum affirmant; ita vt certa ex eis
ſsententia
ſsumi non po
ſsſsit, vt
contendit Couarruuias
vbi ſsuprà, dict. num. 1. Et con
ſstat ex his, quæ in hac quæ
ſstione
ſscrip
ſserunt D. Thomas, Sotus, Lede
ſsmius, Adrianus, & Caietanus,
vbi
infrà. Abbas
in cap. cùm eſsſses, num. 21. de teſst. Barbatia
in cap. venerabile. de officio delegati. colum. 10. Sarmientus
de redditibus Eccleſsiaſsticis. 3. part. cap. 1. num. 3. &
4. & 4. part. cap. 6. per totum. Nauarrus,
in apologia. de
redditi bus. quæſst. 1. monitu. 24. n. 12. & monitu. 35. & 38.
num. 6. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione. lib. 3. §. 22.
num. 40. Guillelmus Benedictus
in capite Rainuntius, de
teſstamentis, verbo, & vxorem nomine Adela
ſsiam.
in
princ. num. 165. & 266. Ioannes Guttierez
practicarum,
lib. 2. quæſst. 114. à num. 4. & num. 13. Ioannes de Matienço
in l. 13. tit. 8. Lib. 5. nouæ recopilationis, gloſs. 1.
Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum. §. teſstamentum.
quæſst. 34. num. 9. in fine. Spino in ſspeculo, gloſsſsa rubric.
parte. 14. num. 5. & 6. & num. 14. Petrus Gregorius
in
ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. num. 8. 1. parte. Molina è
Societate Ie
ſsu religio
ſsus,
de iuſstitia & iure tractatu. 2.
diſsputatione. 242. per totam, folio mihi. 786. Hieronymus
de Cæuallos
communium contra communes. quæſst. 198. &
quæſst. 388. Vtcumque tamen
ſsit, quod ad nos attinet,
ſse
*curè affirmari pote
ſst,
ſsuperiorem definitionem v
ſsusfructus, Clerico minimè conuenire, vel quia
ſsit verus dominus fructuum, & redituum Eccle
ſsia
ſsticorum; quamuis cum modo & onere expendendi eos in certos &
probatos v
ſsus. Quod probabile e
ſst, & optimè defendit
Franci
ſscus Sarmientus
vbi ſsuprà. Molina
dicta diſsputatione 143. in princ. verſs. contraria tamen ſsententia. folio
mihi. 786. vbi dicit, idem affirmare Sotum,
LedeſmiũLedeſmium,
Adrianum, D. Thomam, & Caietanum in locis
ibi relatis. Cæuallos
dict. quæſst. 388. num. 52. vel quia Clerico in redditibus Eccle
ſsia
ſsticis conce
ſsſsa,
ſsiue
ſstatuta
aliqua
ſsunt, quæ v
ſsufructuario minimè conueniunt;
alia autem denegata, quæ v
ſsufructuario liberè conceduntur. Et vt generaliter dixerim, quatenus ad di
ſstributionem pertinet, cum beneficiarius multò minùs
po
ſsſsit, quàm v
ſsufructuarius; enim verò v
ſsufructuarius omnes fructus indi
ſstinctè
ſsuos facit, ad
libitumq;libitumque
di
ſsponere pote
ſst de his, quæ ex v
ſsufructu acqui
ſsiuit:
quod non pote
ſst Clericus, vtpote cùm illius pote
ſstas,
aut facultas di
ſsponendi, re
ſstricta
ſsit certis modis à iure,
vt con
ſstat ex omnibus
num. præcedenti relatis, & cum
iudicio declarant Couaruuias, & Nauarrus,
vbi ſsuprà
Barbo
ſsa
2. part. legis, diuortio, num. 53. verſsic non valet
igitur, ff. ſsoluto matrimonio. Qui po
ſst alios
ibi relatos
rectè probat, beneficiarum malè æquiparari v
ſsufructuario: v
ſsuario verò æquiparari non po
ſsſse certum e
ſst,
& concludenter probat Couarruuias
vbi ſsuprà, dicto
num. 1. Clericus enim beneficium Eccle
ſsia
ſsticum obtinens, in percipiendis & lucrandis fructibus plus iuris
habet quàm v
ſsuarius: licèt enim certis, à iurèque determinatis modis teneatur illos con
ſsumere; omnes tamen fructus ex Beneficio perceptos
ſsuos facit, v
ſsuarius
verò nihil præter v
ſsum habet. Ex quo apparet, præfatam definitionem v
ſsusfructus, v
ſsuario etiam non conuenire, & cum my
ſsterio additum
ibi verbum
fruendi: per quod excluditur nudus v
ſsus; minus enim e
ſst in v
ſsu,
quàm in v
ſsufructu, vt con
ſstat
per totum titulum, Inſstitutionum, de vſsu & habitatione. Et v
ſsuarius nihilo magis
*
iuris habet, quàm re ad nece
ſsſsitatem vtendi: V
ſsufructuarius verò omnem commoditatem habet, & omnes
fructus
ſsuos facit, ex dictis iuribus, &
principio, Inſstitutionum, de vſsufructu. vbi Balduinus
num. 5. & noui
ſsſsimè Antonius Pichardo.
num. 14. & 15. Nica
ſsius in
princ. de vſsu & habitatione, num. 1. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 5. Medices
de
definitionib. part. 2. definitione 70. num. 11. & plures differentias v
ſsusfructus, & v
ſsus alio capite congeram
infrà.
Tertiò tandem & vltimò in contrarium ob
ſstat, quòd
*
prædicta definitio non v
ſsusfructus
tantũtantum,
ſsed & aliarum
rerum communis videtur. Nam conductor, ius vtendi
&
fruẽdifruendi habere dicitur,
l. ex conducto, 15. l. ſsi in lege, 24.
§. colonus, l. ſsi merces, 25. §. 1. ff. locati, l. 3. l. 7. tit. 8. partit. 5.
Et vtitur, fruitúrque re aliena, vt de
ſse patet. Quo modo argumentatur Franci
ſscus
Hotman̄usHotmannus in principio, de
vſsufructu. verb.
ius alienis rebus, & ab eo tran
ſscribens
Antonius Pichardus
ibidem num. 8. Emphyteuta etiam
idẽidem ius obtinet, & re aliena fruitur; dominium enim penes dominum remanet, qui rem in emphyteu
ſsim conce
ſsſsit,
l. 1. ff. ſsi ager vectigalis. §. adeò, Inſstitutionum de lo*catione, & conductione, l. 1. & 2. C. de iure emphyteutico. Similiter v
ſsusfructus, & feudi conuenientia multiplex reperitur in iure, quam eruditè congerit Franci
ſscus
Hotman̄usHotmannus in diſsputatione de feudis cap. 31. à princ. col. 1.
per totam fol. mihi 875. Itaque
ſsicut v
ſsusfructus e
ſst ius
vtendi & fruendi;
ſsic etiam feudum, & in feudo alterius e
ſst proprietas, alterius v
ſsusfructus,
ſsicut in v
ſsufructu, vt
dict. col. 1. iure, & ratione latiùs probatur.
Denique, & Superficiarius re aliena vtitur, & fruitur,
hoc e
ſst, is, qui in alieno
ſsolo
ſsuperficiem emit, vel conduxit in perpetuum, aut non modicum tempus, con
ſstituta mercede domino, quæ Salarium dicitur, quod pendatur pro
ſsolo, domino illius,
l. vltima ff. de ſsuperficiebus, l. 3. §. 1. ff. de noui operis nunciatione, l. habitator, 59.
l. ſsuperficiario, 74. ff. de rei vendicatione, l. etiam ſsuperficies, ff. qui potiores in pignore habeantur. Ergo incongruè Iu
ſstinianus loquitur in dicta definitione: & hanc difficultatem præ
ſsentiens Glo
ſs.
in dicto princip. Inſstitut. de*
vſsufructu. verb. e
ſst ius,
verſsic. ſsicque per hoc verbum, interpretatur verba illa,
vſsusfructus eſst ius, exponi debere,
id e
ſst,
ſseruitus, vt etiam expo
ſsuit Nica
ſsius
in eod. princ.
num. 2. Vt
ſsic
ſsuperiores per
ſsonæ in definitione non
comprehendantur, quæ licet vtantur & fruantur rebus
alienis, diuer
ſsimodè tamen vtuntur & fruuntur: Emphyteuta enim, Va
ſsallus, & Super
ſsiciarius, non iure
ſseruitutis fruuntur,
ſsicut v
ſsufructuarius fruitur;
ſsed quia
vtile dominium habent, quod ad hæredes tran
ſsit, vt in
§.
finali ex quibus cauſsis feudum amittatur, collat. 10. &
in l. cædere §. in cuius arborum furtim cæſsarum. Medices
tractatu de definitionibus, definit. 70. verſs. vſsusfructus
num. 12. Colonus etiam, diuer
ſsa ratione vtitur & fruitur; neque enim ager colono,
ſsiue equus commodatario
ſseruitutem debet; fructuario verò debet, vt optimè
animaduertit
Hotman̄usHotmannus in commentariis verborum iuris,
verbo, v
ſsusfructus e
ſst ius,
in princ. fol. mihi 972. Et v
ſsus
rei conductæ, item vt commodatæ, magis e
ſst facti, quàm
iuris: magis e
ſst facultas percipiendi fructus, quàm ius
aliquod con
ſstitutum,
l. 1. ff. quando dies legati cedat; at
v
ſsusfructus in iure con
ſsi
ſstit, vt dictum e
ſst, & eleganter
tradit
Hotman̄usHotmannus in dicto princ. de vſsufructu, verbo
ius
alienis rebus. A quo
ſsump
ſsit,
ſsed tacuit eum, Antonius
Pichardus
ibidem, in finalibus verbis. Et quamuis prædi
*cta Glo
ſsſsæ expo
ſsitio
ſsu
ſstineri non po
ſsſsit, nec vera
ſsit;
cùm verbum illud
Ius, quod in definitione po
ſsitum e
ſst,
ſsumendum
ſsit in generali
ſsignificatione, vt exponatur, provt
ſsonat, nec
ſstridè pro
ſseruitute tantùm accipi po
ſsſsit,
ſsuperior tamen
ſsolutio, & doctrina veri
ſsſsima e
ſst; quæ
vt di
ſstincte, magis quàm adhuc remaneat declarata,
con
ſstituendum e
ſst primò: Quòd emphyteuta re
ſsibi in
* |
emphyteu
ſsim conce
ſsſsa, non vtitur iure
ſseruitutis: quemadmodum v
ſsufructuarius vtitur,
ſsed quodammodò, re
propria vti videtur, iure & ratione vtilis dominij
ſsibi
competentis ex di
ſspo
ſsitione legis, vel
ſsaltem communi
Doctorum interpretatione. Quod apertè probatur ex
his iuribus, quæ: pro emphyteuta expendimus
ſsuprà
num. 12. & ex his, quæ ad propo
ſsitum optimè con
ſsiderant Aluarus Vala
ſscus
de iure emphyteutico 1. part.
quæſst. 1. Redoanus
tractatu de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 15. num. 6. fol. mihi. 69. Iacobus Mandellus de
Alba
in conſs. 454. num. 5. lib. 3. Cæpola
de ſseruitutibus
ruſsticorum prædiorum, cap. 22. de montibus, num. 10. in fin.
Deinde v
ſsufructuarius, debilius ius habet in v
ſsufructu,
*
quàm emphyteuta in emphyteu
ſsi; tam re
ſspectu vtilis
dominj, quàm po
ſsſse
ſsſsionis,
ſsecundùm Aretinum,
in l. naturaliter, col. 2. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. Mandellum
de Alba,
vbi ſsuprà, dict num. 5. Item etiam, quia ius
emphyteutæ vtile e
ſst, & hæreditarium, quod ad hæredes tran
ſsit? ius verò v
ſsufructuarij hæreditarium non
e
ſst, nec ad hæredes tran
ſsit, vt in terminis adnotarunt
expre
ſssè Natta
in conſs. 477. num. 10. & 12. lib. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 23. volum. 1.
Decianus
in conſsil. 123. num. 53. volum. 3. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 50. num. 9. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 17. verſs. valida erit conſsequentia, & ius v
ſsufructuarij,
ſsiue po
ſsſse
ſsſsio illius, ab onere
ſsati
ſsdandi non releuat, quod
ſsecus in emphyteuta ob
ſseruatur, per Textum,
in l. ſsciendum, §. poſsſseſsſsor autem, verſsiculo, eum verò qui tantùm ff. qui ſsatiſsdare cogantur, iuncta declaratione Bartoli
ibidem, in principio, Alexandri, & Ia
ſsonis,
num. 2. eiu
ſsdem Ia
ſsonis,
in dicta l. naturaliter, num. 16. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, & po
ſst Rodericum Iuarez, & alios, latiùs declarat Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 66. â num. 18.
vſsque ad num. 25. & vide in terminis Florianum de S.
Pet.
in l. 4. num. 13. & 14. ff. de vſsufructu. Denique emphyteuta non tenetur ita
ſsaluam
ſseruare rerum
ſsub
ſstantiam,
ſsicut fructuarius debet, vt explicans prædictam
definitionem dixit Za
ſsius
in titulum ff. de vſsufructu &
quemadmodum quis vtatur, in principio, verſsiculo, prætereà & emphyteuta, fol. mihi 831. & emphyteu
ſsis origo
*
valdè di
ſstat ab v
ſsusfructus natura in multis, diuersí
ſsque
modis con
ſstituitur, vt con
ſstat ex dictis per Ia
ſsonem,
in
l. 1. n. 29. C. de iure emphyteutico. Iulium Clarum
lib. 4.
§. emphyteuſsis, quæst. 1. & ſseqq. Connanum
commentariorum iuris, lib. 7. cap. 12.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, quod v
ſsufructuarius di
*citur habere ius in rem, per textum
in lege vti frui. §.
vtrum autem ff. ſsi vſsusfructus petatur. & ex communi re
ſsoluit Ia
ſson
in dict. l. ſsciendum §. poſsſseſsſsor, num. 2. ff. qui*
ſsatiſsdare cogantur. & re fructuaria iure
ſsuo vtitur & fruitur,
ſsiue ex
ſseip
ſso fructus percipit ex fundo, ex textu
in
dict. l. vtifrui. in princ. & Ia
ſsone
in dicta l. naturaliter, in
principio ff. de acquirend poſsſseſsſsione. Moderno,
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, titul. 1. §. 1. gloſs. 1. num. 30. Menochio
in conſsil. 66. num. 10. lib. 1. Cephalo
in conſsil. 637.
num. 5. lib. 5. Cuiacio
in recitationibus ſsolemnibus Digeſstorum ad l. fundi Trebatiani, in princip. ff. de vſsufructu
legato. Conductor verò,
ſsiue colonus, licèt ius vtendi
& fruendi habeat, ex iuribus adductis
ſsuprà, num. 12. Non
*
tamen habet ius in rem,
ſsed in per
ſsonam locatoris, vt
eum re conducta frui patiatur, ex ei
ſsdem iuribus, &
l. qui fundum, ff. locati, l. emptorem. C. eodem tit. l. 19. tit. 8.
partit. 5. Romanus
in conſsil. 309. & 311. Aretin.
in conſsil. 160. Alexander
in conſsil. 118. lib. 5. Antonius Gomez
variarum reſsolut. tom. 2. cap. 3. de locatione & conductione.
num. 9. Hotmannus reddens rationem,
in principio, Inſstitutionum, de vſsufructu: verbo,
ius alienis rebus, & ip
ſsum non referens Antonius Pichardo
num. finali illius §.
& regulariter, quod conductores,
ſseu coloni
ſsimplices
ab annis nouem infrà non habeant ius in rem. Ex aliis
probat Borgn. Caualcanus
deciſs. 42. n. 45. & n. 79. 1. p. nec
*
vtitur nomine proprio, aut proprio, iure;
ſsed nomine domini, & iure alieno,
l. non vtitur. 45. ff. de vſsufructu. &
docuit Bartolus
in l. ſsi pignore, n. 8. ff. familiæ erciſscundæ, Ia
ſson
in l. naturaliter, num. 14. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione.
Et in hoc differt v
ſsufructuarius à conductore, vel colono; in aliis etiam, quæ nouè adducit Barbo
ſsa
in l. diuortio, in principio ff. ſsolut. matrimonio, num. 33. 34. & 35.
Tertiò
conſtituendũconſtituendum e
ſst, v
ſsusfructus nomen feudata
*rio minimè conuenire, cum v
ſsusfructus natura, & proprietas hæc
ſsit, vt vnius per
ſsonæ finibus coërceatur:
neque ab ea di
ſscedere,
ſsine
ſsuo interitu po
ſsſsit, feudum
vero vt ager vectigalis, ad hæredes, id e
ſst liberos, po
ſstero
ſsque, perpetuo iure tran
ſseat, vt optimè con
ſsiderat
Franci
ſscus Hotmannus
in diſsputatione de feudis cap. 4.
colum. 2. verſsic. iam vero fol. mihi 814. & plenius
cap. 31.
*
verſsic. ſsequitur vt in quibus rebus, fol. 876. vbi v
ſsusfructus,
& feudi differentiam multiplicem a
ſsſsignat.
Quartò con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperficiarium ab v
ſsufru
*ctuario quamplurimùm di
ſstingui, idcirco
ſsuperficiario,
V
ſsusfructus definitionem minimè conuenire. Id quod
clare con
ſstat ex exemplo po
ſsito
ſsuprà num. 13. & his,
quæ de contractu
ſsuper
ſsiciario, aut
ſsuperficie, & eius
natura pleni
ſsſsime
ſscrip
ſserunt po
ſst alios plures (idcirco
hac de re con
ſsulto tractatum prætermitto:) Aluarus
Vala
ſsus
de iure emphyteutico; 1. part. quæst. 33. per totam, fol. mihi. 175. Vaconius
declarationum iuris, lib. 2.
cap. 82. Franci
ſscus Connanus,
commentariorum iuris,
lib. 7. cap. 12. de iure emphyteutico, num. 3. 4. & 5. Menoch.
de arbitrariis lib. 2. centuria 1. caſsu 31. & de retinenda
poſsſseſsſsione remedio 3. num. 4. & nonnullis ſseqq. Euerardus
in
loco, à feudo ad emphyteuſsim. num. 49. fol. mihi 246. Cuiacius
in paratitl. in libros Digeſstorum tit. 18. de ſsuperficiariis fol. mihi 259. & in recitationibus ſsolemnibus in eoſsdem libros ad l. 2. in principio ff. de ſseruitutibus: & noui
ſsſsimè non referens prædictos, Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 52. 53. & 54.
Quintò
conſtituendũconſtituendum e
ſst (idquod ex definitione v
ſsusfructus con
ſstat apertè) v
ſsumfructum à redditu multum
*
di
ſstare, & con
ſsequenter præfatam definitionem ei, cui
reditus relictus
ſsit, minime conuenire, vt alio capite
huius libri plenius demon
ſstrabitur. Ideo
in rubrica, ff.
de vſsufructu legato. vnum ab altero di
ſstinguitur &
ſseparatur, nam v
ſsusfructus nomen e
ſst iuris, & e
ſst
ſseruitus, vt
ſsuprà diximus: & probatur
in princ. Inſstitut. de vſsufructu. & in l. 1. ff. de ſseruitutibus. Reditus nomen e
ſst corporis, vel pro corpore æ
ſstimationis, & non e
ſst
ſseruitus
item reditus, quotquot annis accipiuntur de manu hæredis; v
ſsumfructum autem fructuarius quotquot annis
ſsuo iure percipit: vt tradunt glo
ſsſsa, Bartolus, & Doctores
in l. fundi Trebatiani. ff. de vſsufructu legato. & eleganter Cuiacius
in explicatione illius leg. vbi alias differentias adducit.
Sextò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, (quod nullus
hucu
ſsque animaduertit) deceptum in hac materia Fa
*bianum de Biocchis: is enim
in repetitione ad textum
in authent. nouiſsſsima. C. de inofficioſso teſstamento. num. 6.
quæ habetur
volumine. 7. repetitionum iuris ciuilis. folio
mihi 339. quærens, quid
ſsit V
ſsusfructus, re
ſspondet, quòd
e
ſst pars dominij, & eius emolumentum; quod e
ſst diuer
ſsum à definitione
ſsuperiùs tradita: aliud enim e
ſst
v
ſsusfructus definitionem a
ſsſsignare, & declarare quid
ſsit v
ſsusfructus, (de quo ip
ſse agit:) aliud verò dicere
v
ſsumfructum e
ſsſse partem dominij, & eius emolumentum, vt de
ſse patet; nec ita
ſsimpliciter verum e
ſst,
ſsed
maiori indiget declaratione, vt infra dicetur alio capite.
CAPVT VI.
V
ſsufructuarius quo iure,
ſsiue qua actione ad
v
ſsumfructum con
ſsequendum agere po
ſsſsit: &
tres actiones, quæ pro legatis, noua Imperatorum con
ſstitutione, dantur, vtrum pro v
ſsufructu competant, di
ſstinctè magis, quàm adhuc explicatur. Deinde, an v
ſsufructuarius
|
certæ rei,
ſsiue vniuer
ſsalis omnium bonorum,
teneatur de manu hæredis v
ſsumfructum,
ſsiue po
ſsſse
ſsſsionem illius accipere; aliàs occupans propria authoritate puniatur pœnâ
con
ſstitutionis
leg. non eſst dubium. C. de legatis,
& de materia illius legis, atque pluribus coniecturis, ex quibus occupandi rem legatam
propria auctoritate licentia videatur v
ſsufructuario conce
ſsſsa, plenè, breuiter tamen, actum: tandem v
ſsufructuarium verè naturaliter po
ſsſsidere
ſsibi, & non domino, cum communi
ſsententia probatum, & contrariæ concludenter, remi
ſsſsiuè tamen,
ſsatisfactum.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius quo iure, ſsiue qua actione, ad vſsumfructum conſsequendum agere poſsſsit, & infr. n. 6.
-
2 Legatorum genera olim quatuor fuiſsſse, & de illis, remiſsſsiuè.
-
3 Antonium Fabrum lib. 6. coniecturarum iuris ciuilis
cap. 1. de prædictis legatis ſsubtiliter loquutum, &
latè, nei per aliquem hucuſsque præcitari.
-
4 Legatorum genera antiqua, ac eorum differentiæ omnes, Conſstantini, & Iuſstiniani legibus penitus ſsunt
ſsublatæ; vt hodie legatorum omnium, vna eademque ſsit vis, & ſsubſstantia.
-
5 Legatarium tres actiones habere pro legati perſsecutione, realem, perſsonalem, & hypothecariam.
-
6 Vſsufructuario actionem perſsonalem ex teſstamento dari, per quam petit rem ſsibi dari, non tantum tradi.
-
7 Hæres quando intelligatur dare in legato vſsusfructus.
-
8 Vſsufructuario interdictum adipiſscendæ poſsſseſsſsionis
competere.
-
9 Vſsufructuario in rem actionem, aut vendicationem
dari.
-
10 Praxis, qua vſsufructuarius vti debet in actione confeſsſsoria, & negatoria.
-
11 Actio realis, & perſsonalis (quæ contrariæ ſsunt) quare
pro eadem re legata competant, remiſsſsiuè.
-
12 Vſsufructuario hypothecariam actionem competere pro
rei legatæ vſsufructu, ex ſsententia Borgnini Caualcani, quæ per Authorem nonè improbatur, & numeris ſsequentibus.
-
13 Pro legatis, & fideicommiſsſsis tres actiones competunt,
ſsi natura rei legatæ hoc patiatur; ſsecus ſsi natura rei
legatæ repugnet.
-
14 Actio hypothecaria, non competit pro re teſstatoris legata, quamuis competat aduerſsus alias res teſstatoris.
-
15 Actiones tres pro legatis competentes, adita hæreditate non priùs naſscuntur.
-
16 Vſsusfructus legatum non cedit, niſsi à die hæreditatis
aditæ, & eius eſsſse ab aditione hære ditatis pendet.
-
17 Vſsufructuarius habet actionem contra hæredem propter
retardatam hæreditatis aditionem dolo commiſsſsam.
-
18 Lagatarius non poteſst occupare rem legatam propria
auctoritate niſsi de voluntate teſstatoris, ſsed à manu hæredis poſsſseſsſsionem accipere debet; aliàs perdit rem,
& legatum, & cadit à iure ſsuo.
-
19 Legatario, ex quibus videatur testator licentiam dediſsſse occupandi rem legatam propria authoritate: &
de materia legis, non eſst dubium. C. de legatis.
pleniſsſsimè ab aliis actum proponitur, & in vſsufructuario. vide infra, num. 27.
-
20 Ioannes Sichardi lectura ad libros Codicis non contemnenda. & ab Authore integrè prælecta.
-
21 Legatarius quando dicatur cum vitio occupaſsſse rem
legatam, vt amittat ius omne, quod habebat in illa.
-
22 Et opinio Petri, & Alberici, (quæ communi eſst contraria) Authori vera videtur.
-
23 Legis, non eſst dubium, C. delegatis, & legis, ſsi quis in tantum, C. vnde vi, rigor, communi totius Chriſstiani orbis vſsu, & praxi antiquatus eſst.
-
24 Leg. non eſst dubium, C. de legatis diſspoſsitio, vtrùm
correcta ſsit ex noua deciſsione leg. 1. titul. 4. lib. 5. nouæ collectionis regiæ.
-
25 Philippi Cornei, & Ioannis Sichardi opinio noua in
hac materia, nonè confutata per Authorem.
-
26 Vſsufructuarium, ſsiue particularem certæ rei, ſsiue vniuerſsalem omnium bonorum, non poſsſse poſsſseſsſsionem
accipere niſsi à manu hæredis, vel proprietarij; alias
omne ius amittere. Intelligendo, vt ſsuprà numeris
præcedentibus in aliis legatariis eſst explicatum.
-
27 Pater legitimus adminiſstrator, & vſsufructuarius bonorum aduentitiorium filij, propria authoritate occupat illa.
-
28 Vſsufructuarium verè naturaliter poſsſsidere nomine proprio, ſsibique, & non domino, fundum, aut rem, in qua
vſsumfructum habet, & numeris ſsequentibus.
-
29 Vſsufructuario ſspoliato, interdicto recuperanda poſsſseſsſsionis ſsuccurri, vt ante omnia reſstituatur.
-
30 Interdictum recuperanda non datur, niſsi poſsſsidenti.
-
31 Non autem autem competit ei, qui meram detentationem habet.
-
32 Vſsufructuario violenter ſspoliato ſsuccurritur remedio
conſstitutionis legis, ſsi quis in tantam, C. vnde vi.
-
33 Vſsufructuario interdictum Vti poſsſsidetis conceditur.
-
34 Pro communi ſsententia relata ſsuprà num. 28. nonnulla
iura expenduntur.
-
35 Et ad illa minimè ſsatisfacere ſsolutionem eorum, qui
contrariam partem amplectuntur, remiſsſsiuè cum Iaſsone probatum.
-
36 Vſsufructuarium naturaliter non poſsſsidere, ſsed tantum
detinere rem, ex ſsententia quamplurium.
-
37 Et illorum fundamenta, reducenda eſsſse ad ea, quæ in
vnum congeſsſsit Iaſso, optiméque, & concludenter omnibus ſsatisfactum per eundem.
-
38 Vaconij declaratio noua in hac materia, vt vſsufructuarij poſsſseſsſsio nec merè ciuilis ſsit, nec merè naturalis, ſsed mixta; nouè improbata per Authorem.
-
39 Huius capitis quæſstiones diſstinctè magis, quàm adhuc,
remanere explicatas per Authorem.
VSufructuarius quo iure,
ſsiue qua actione ad v
ſsumfructum con
ſsequendum agere po
ſsſsit, antequam
*
ad alia tran
ſseamus, nece
ſsſse e
ſst, inquirere: idque facile
definiri poterit ex iure, & actione, quæ pro aliis legatis à iure dantur, & multa
ſsciens con
ſsultòque prætermittens, quæ de antiquo, & nouiori iure cumulare po
ſsſsem,
conſtituèdumconstituendum duxi primò; Legatorum genera olim
quatuor fui
ſsſse, quæ explicant Caius,
Inſstit. lib. 2. tit. de
legat. Vlpianus
in fragmentis, titul. 24. verſs. legamus
*
Iulius Paulus
lib. 3. ſsententiarum. tit. 6. de legatis. Et de
illis latè agunt, & exemplis declarant Guillielmus Benedictus
in cap. Rainuntius. de teſstamentis. verb. ſsi abſsque
liberis, el ſsegundo. n. 138. fol. mihi 84. part. 2. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens. Verbo, ſsine curatore. num. 20. &
noui
ſsſsimè, Antonius Pichardus
in §. ſsed olim, per totum,
vbi Recentiores communiter,
Inſstit. de legatis. & vltra
alios, quos
alio cap. adducam, de prædictis legatis
ſsub
*tiliter loquitur, & latè, nec per aliquem hucu
ſsque præcitatur, Antonius Faber
coniecturarum iuris ciuilis. lib. 6.
cap. 1. per totum fol. 186. cum ſsequentibus.
Illa tamen, & antiqua legatorum genera, ac eorum
*
differentiæ omnes, Con
ſstantini, & Iu
ſstiniani legibus
penitus
ſsunt
ſsublatæ, vt hodie legatorum omnium vna
eademque
ſsit vis &
ſsub
ſstantia:
l. 1. C. communia de. legat.
§. ſsed olim. §. noſstra autem, Inſstitut. de legatis. & con
ſsequenter
ſsublatis antiquis & variis legatorum generibus,
pro quibus varia quoque actionum genera legatario
dabantur, vt latè o
ſstendit Antonius Picardus
in dict. §.
noſstra autem, num. 6. earundem etiam actionum genera
ſsunt
ſsublata; noueque
ſstatutum in dictis iuribus, legatarium tres habere actiones pro legati per
ſsecutione, rea
*lem, per
ſsonalem, & hypothecariam, idque de iure
cõ| p. 49municommuni Imperatorum, & Regio Partitarum, certum e
ſst,
atque de iure etiam nouiori nouæ collectionis Regiæ:
iuxta ea, quæ plenè declarat Matienço
vbi infrà. &
ſsic
re
ſsoluunt omnes Scribentes communiter, vti infinitos
re
ſserentes tradunt, & latè explicant Guillielmus Benedictus
loco relato ſsupra, dict. num. 138. Antonius Gomez.
tom. 1. variarum, cap. 12. de leg. num. 7. Michael Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum. §. legatam, quæst. 74. 75. & 76.
Ioannes de Matienço
in l. 1. tit. 4. lib. 5. recopilationis.
gloſsſsa 14. à num. 11. vſsque ad n. 21. vbi vide Alphon
ſsum de Azeuedo
à num. 144. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs.
Peruſsina. 23. num. 3. Antonius Pichardus, nonnullis
difficultatibus, ex mente communi
ſsatisfaciens
in dict.
§. noſstra autem per totum. & hos non referens Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu mulieri relicto. num. 15. &
16. fol. 194. vbi in terminis quæ
ſstionis no
ſstræ loquitur,
probatque, v
ſsusfructus legatarium, ad v
ſsumfructum
con
ſsequendum tres habere actiones prædictas, ex te
ſstamento per
ſsonalem, in rem, & hypothecariam; illi
ſsque
aduer
ſsus hæredem, aut proprietarium experiri po
ſsſse.
Quod vt di
ſstinctè magis appareat,
ſsecundo loco con
ſstituendum erit, verum e
ſsſse, v
ſsufructuario actionem
*
per
ſsonalem ex te
ſstamento dari, per quam petit rem
ſsibi
dari, non tantum tradi: quod optimè adnotauit Raphaël
Fulgo
ſsius
in l. 1. num. 5. ff. de vſsufructu. Dare autem,
*
quando intelligatur hæres in legato v
ſsusfructus, explicat Iurecon
ſsultus
in l. 3. ff. de vſsufructu. & nos
alio cap.
pleniùs dicemus: & vide Baldum
in l. 1. C. communia*
de legatis n. 7. Similiter, verum etiam e
ſsſse, v
ſsufructuario Interdictum adipi
ſscendæ po
ſsſse
ſsſsionis competere,
quod pro v
ſsufructu, vel
ſseruitute, aut alio iure incorporali datur: vt po
ſst Angelum, Salicetum, Ripam, Zucardum, Beroüm, & Bellonum, re
ſsoluit Menoch.
adipiſscendæ poſsſseſsſsionis. remed. 2. num. 83. 84. & 85.
Deinde, v
ſsufructuario in rem actionem, aur vendi
*cationem dari, docet Bartolus
in rubric. C. de vſsufructu. num. 2. Fulgo
ſsius
in dict l. 1. ff. vſsufructu. num. 5.
qui
ſspeciali fauori vltimarum voluntatum tribuit, vt
po
ſsſsit legatarius rem
ſsuam, antequam tradatur, etiam
vendicare: Franci
ſscus Marc.
deciſsione. 832. num. 3.
1. parte. Pinellus
2. Parte. legis 1. C. de bonis maternis.
num. 18. vbi
ante finem illius numeri, dicit pro hoc e
ſsſse
bonum textum
in l. vtifrui. §. 1. ibi:
in rem actio, ff. ſsi
vſsusfructus petatur. quem tamen prius expendit Bartolus
vbi ſsapra. dicto num. 2. Matienço
in l. 1. tit. 4. lib. 5.
gloſsſsa 14. num. 38. Antonius Gomez, qui rectè fundat,
tom. 1. Variarum. cap. 12. de legatis. num. 7. in verſsiculo.
Idem etiam est in ſseruitute, & alio iure incorporali legato: Borgninus Caluacanus
de vſsufructu mulieri relicto.
num. 7. & num. 15. fol. 194. vbi dicit, quòd
ſsi fructuarius
*
non po
ſsſsidet, debet intentare in confe
ſsſsoria, & negatoria rei vendicationem, vel Publicianam, narrando qualiter te
ſstator tenuit rem pro
ſsua, & tanquam
ſsuam iure
dominij, vel qua
ſsi; & ob id habui
ſsſse, & habere ius in
v
ſsufructu po
ſsſse
ſsſso potentius partis aduer
ſsæ; vel declarari debere, parti non competere ius in v
ſsufructu, vt
ſsic in con
ſsequentiam teneatur pars aduer
ſsa relaxare ip
ſsa bona ad v
ſsufructuandum;
ſsi autem po
ſsſsidet, non erit
nece
ſsſse probare de dominio, vel qua
ſsi;
ſsed per po
ſsſse
ſsſsionem præ
ſsumetur dominium, vel qua
ſsi, tanquam incidenter deductum in confe
ſsſsoria, vel negatoria: Quòd
ſsi occupata fuerit po
ſsſse
ſsſsio bonorum, ce
ſsſsa
ſsibi actione
ab hærede, poterit v
ſsufructuarius agere pluribus remediis adductis per eundem Caualcanum
vbi ſsupra. n. 16.
Quare autem, pro eadem re legata competat per
ſsona
*lis, & realis actio, quæ contrariæ
ſsunt? Declarant communiter Doctores
in l. 1. C. communia de legatis. Antonius Gomez.
dict. cap. 12. num. 7. verſsicul. Nec obſstat.
Antonius Pichardus
in dict. §. nostra autem. Inſstitut.
de legat num. 9. & 10.
Denique, & hypotechariam actionem competere
*
v
ſsufructuario, pro v
ſsufructu rei legatæ,
ſsecure admittit Caualcanus
vbi ſsuprà, dict. num. 15. verſsiculo contra
autem. & videtur in hoc con
ſsentire, Antonius Gomez.
dict. cap. 12. num. 7. Mihi tamen verum non videtur,
quod pro certæ rei, aut certarum v
ſsufructu, competere
po
ſsſsit: & ad id dicendum moueor principaliter; Nam
*
quod dicitur, pro legatis, & fideicommi
ſsſsis tres competere actiones, intelligendum e
ſst,
ſsi natura rei legatæ
hoc patiatur,
ſsecus
ſsi natura rei legatæ repugnet. Sic
dixit explicandam i
ſstam materiam Bartolus
in dict.
l. 1. C. Communia de legatis. num. 1. & cum aliis Bartolum
ſsequitur Petrus Surdus
deciſs. 28. num. 10. & illius doctrinam e
ſsſse communem con
ſstat ex dictis per
Gra
ſsſsum, §.
legatum. quæſst. 74. & 75. Antonium Gomez
dict. num. 7. ad finem. Sed in hoc ca
ſsu, natura v
ſsusfructus legati, cuius dominium, & ius ip
ſso iure tran
ſsit
ab
ſsque aliqua traditione; vt iure, & authorum allegatione comprobat Antonius Gomez
vbi ſsupra; repugnat
hypothecariam competere po
ſsſse:
l. neque pignus. ff. de*
regulis iuris. l. ſsi rem, ff. de pignoratitia actione, ergo hypotecharia competere non pote
ſst.
Prætereà, nam actio hypotecharia non competit
pro re teſstatoris legata, quamuis competat aduerſsus
alias res teſstatoris, quæ ad hæredem peruenerunt: gloſsſsa
in dict. l. 1. C. communia de legatis. & ibi Bartolus oppoſsitione 2. n. 1. in fine. Baldus diſsputans n. 14. Antonius
Pichardus in §. noſstra autem. Inſstitut. de legatis, num. 11.
ergo pro eodem vſsufructu competere non poteſst, quicquid contrà, ſsed malè quidẽquidem, Caualcanus exiſstimauerit.
Denique, & tertio loco con
ſstituendum e
ſst, pædictas
*
tres actiones pro legatis competentes, po
ſst aditam hæreditatem, non priùs, na
ſsci; quia ante aditam hæreditem non pote
ſst confirmatum e
ſsſse te
ſstamentum, vt certum e
ſst: & docuit Baldus
in dicta l. 1. C. communia de leg.*
num. 5. Id quod in no
ſstra materia omnino etiam admittendum e
ſst, quoniam v
ſsusfructus legatum non cedit, ni
ſsi à die hæreditatis aditæ, & eius e
ſsſse ab aditione hæreditatis pendet:
l. 1. §. dies autem. ff. quando
dies vſsusfructus legati cedat. l. ſsi ſseruo hæreditario. ff.
quibus modis vſsusfructus amittatur. Tellus Ferdinandez
in l. 3. Tauri, 3. part. n. 10. & 11. Matienço
in l. 1. tit. 4. l. 5.
gloſsſsa. 14. à n. 35. Tamen habet v
ſsufructuarius actio
*nem contra hæredem, propter retardatam hæreditatis
aditionem dolo commi
ſsſsam:
l. ſsi vſsusfructus. ff. de
vſsuctructu. quam
ſsic
ſsummauit Florianus de Sancto Petro,
num. 1. & hæctenus de prima huius capitis parte,
quæ ad ius agendi pertinet.
Quo ad
ſsecundam verò, quæ ad acqui
ſsitionem po
ſsſse
ſsſsionis,
ſsiue modum acquirendi tendit: Con
ſstituendum e
ſst, quòd legatarius regulariter, non pote
ſst occu
*pare rem legatam,
ſsiue illius po
ſsſse
ſsſsionem apprehendere propria auctoritate, ni
ſsi de voluntate te
ſstatoris expre
ſsſsa, aut tacita;
ſsed à manu hæredis po
ſsſse
ſsſsionem
accipere debet: aliàs perdit legatum, & rem, & cadit à
iure
ſsuo:
l. non eſst dubium. vbi communis omnium
ſsententia,
C. de legatis. & lati
ſsſsimè declarant materiam il
*lius textus, multà
ſsque congerunt coniecturas, ex quibus videtur te
ſstator licentiam dedi
ſsſse occupandi rem
legatam propria auctoritate, Ia
ſson, Corneus, & alij
Doctores
ibi, Pinellus,
loco infra referendo, Rodericus
Iuarez,
in lib. quoniam in prioribus. quæſst. 7. num. 9. &
num. 17. & 18. Palacios Rubios
in repetitione rubricæ. de
donationibus inter. §. 59. Guilliemus Benedictus
in capite, Rainuntius, de teſstamentis. verbo.
ſsi abſsque liberis, tractat. 2. de fideicommiſsſsaria ſsubſstitutione, num. 145. Gualden
ſsis
de arte teſstandi, titul. de legatis cautela 12. Couarruuias
reſsolutionum lib. 3. cap. 16. num. 7. verſsic. His
præterea ſsuffragatur. Petrus de Peralta
in l. omnia, §.
fundum. & ibi Dominus Franci
ſscus Sarmiento, &
in
leg. Titia cum teſstamento. §. Lucius. el primero ff. de leg.
2. Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio. 5. n. 30.
vſsque ad num. 37. Natta
in conſs. 477. n. 3. lib. 2. Que
ſsada
diuerſs. quæſst. iuris. cap. 14. num. 5. Antonius Gomez
tom. 1. variar. cap. 12. num. 10. & in leg. 45. Tauri, n. 30.
Mencacha
de ſsucceſsſsi. creatione. lib. 1. §. 9. num. 16. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 310. num. 2. lib. 2. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 100. num. 24. & n. 60. |
Iacobus Concenatius
quæſst. ſsingularium iuris. lib. 3.
quæſst. 13. Mieres
de maioratu, part. 3. quæſst. 17. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 2. §. 1. à
num. 86. ad num. 92. Simon de Prætis
de interpretatione
vltum. voluntatum, lib. 5. interpretatione 2. dubitatione 1.
à num. 96. folio 479. & multis num. ſseqq. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum. §. legatum. quæſstione 67.
num. 13. & §. teſstamentum. quæſst. 67. & §. fideicommiſsſsum. quæſst. 43. IoãnesIoannes Guttierrez
in repetitione legis. Nemo poteſst. ff. de leg. 1. n. 354. 355. 359. 363. & 364. Ioan
*nes Sichardus, (cuius lectura non contemnenda erit
in libros Codicis, & à me paucis ab hinc diebus integrè
prælecta e
ſst,
in dict. l. non eſst dubium, per totam. C. de leg.
Qui omnes vnanimiter admittunt, tunc demum lega
*tarium dici, cum vitio occupa
ſsſse rem legatam, vt amittat ius omne, quod habet in illa, quando accepit rem
legatam po
ſstquam hæres adiui
ſsſset hæreditatem, & acqui
ſsiui
ſsſset po
ſsſse
ſsſsionem rerum hæreditariarum:
ſsecus
tamen
ſsi
nondũnondum adita hæreditate, & nondum acqui
ſsita
po
ſsſse
ſsſsione per hæredem, legatarius acciperet rem
ſsibi
legatam, quia tunc non amitteret ius
ſsuum, quamuis
etiam illo ca
ſsu po
ſsſsit hæres agere contra legatarium, vt
po
ſsſse
ſsſsionem rei ablatæ
ſsibi re
ſstituat.
l. 1. §. rediguntur.
ff. quorum legatorum. l. vnica. C. eodem tit. Couarruuias
*
tamen
vbi ſsuprà, lib. 3. dict. cap. 16. num. 7. verſsic. His
præterea ſsuffragatur. Sequutus Petri, Oldradi, & Alberici
ſsententiam in locis
ibi relatis, verius credit; legatarium occupantem propria auctoritate rem
ſsibi legatam, hæreditate iacente,
ſsic amittere ius
ſsuum, & legatum, ac
ſsi hæreditas adita fui
ſsſset, cùm hæreditas iacens repræ
ſsentet defuncti, & domini per
ſsonam. Id quod
ego verius credo propter generalitatem
dictæ leg. non eſst
dubium, & prædictam rationem: amplius tamen non
in
ſsi
ſsto in eo, propterea quod rigor illius legis, &
leg. ſsi
quis in tantam, C. vnde vi. communi totius Chri
ſstiani
*
orbis v
ſsu, & praxi antiquatus
ſsit, vt affirmat Couarruuias
vbi ſsuprà, & cum eo tran
ſsit Azeued.
in l. 1. tit. 4. lib. 5. nouæ recopil. n. 183. & in alio loco eiu
ſsdem,
ibidem relato.
Propter quod etiam nec in alio in
ſsi
ſsto. vtrùm di
ſspo
ſsitio
*
dictæ l. non eſst dubium, correcta
ſsit, ex noua deci
ſsione
dictæ l. 1. tit. 4. de los teſstamentos lib. 5. quam tamen correctam non e
ſsſse affirmant D. Antonius de Padilla
in l.
eam quam, C. de fideicommiſsſsis. num. 115. & Azeuedius
ibi. dicto num. 183. contra Tellum Ferdinandez
in l. 3.
Tauri. 3. part. num. 4. cui re vera
ſsatisfacere non el
ſsſset
difficile, po
ſsito quòd in ea lege circa hoc nihil reperitur expre
ſssè di
ſspo
ſsitum, nec verba illius legis, quæ iuxta iuris rationem intelligenda
ſsunt, correctionem inducere non expre
ſsſsam credendum
ſsit, ex vulgatis iurium
quamplurimorum rationibus. Inde iuxta ius commune
nouè con
ſsiderabam Philippi Cornei
ſsententiam in hac
*
materia, mihi placere non po
ſsſse, quamuis eam amplexus fuerit Ioannes Sichardus
in dicta l. non eſst dubium,
num. 5. Ille enim, in eadem lege
ſscrip
ſsit; tunc legatarium
dici accepi
ſsſse rem legatam cum vitio, quando adita hæreditate, & acqui
ſsita po
ſsſse
ſsſsione per hæredem, acceperit rem propria auctoritate clam; vt
ſsic non
ſsufficiat aditam fui
ſsſse hæreditatem, & acqui
ſsitam po
ſsſse
ſsſsionem,
ni
ſsi occupatio clande
ſstina fuerit. Quod minime probatur
in dicta l. non eſst dubium, nec dicitur per aliquem, ex
his omnibus quos
ſsuperiùs retulimus. Enimverò communis omnium
ſsententia, quacunque occupatione contenta et,
ſsuperior verò antiquorum opinio, quæ à Couarruuia & à me probatur, nec aditionem hæreditatis,
nec acqui
ſsitionem po
ſsſse
ſsſsionis requirit; vtrumque igitur requirere, & adiicere id clam fieri, nece
ſsſse e
ſsſse, nulla ratione procedere pote
ſst.
Quibus
ſsic con
ſstitutis, quod attinet ad no
ſstram ma
*teriam con
ſstituendum e
ſst; Idem ius ob
ſseruari in legato
v
ſsusfructus, quod in legato proprietatis, aut
ſsimplici
alicuius rei legato
ſstatutum e
ſst
in dicta l. non eſst dubium.
Et con
ſsequenter infertur, v
ſsufructuarium,
ſsiue certæ
rei
particularẽparticularem,
ſsiue vniuer
ſsalem omnium bonorum, non
po
ſsſse po
ſsſse
ſsſsionem accipere, ni
ſsi à manu hæredis, vel
proprietarij; aliàs legatum, & omne ius amittere, intelligendo provt in aliis legatis explicatum e
ſst
numeris
præcedentibus. Sic re
ſsoluunt Albericus
in l. cum oportet,
ad finem principij, C. de bonis quæ liberis. Romanus
conſsil. 312. Alexander
conſsil. 50. num. 5. lib. 7. Socinus
conſsil. 131. num. 8. lib. 1. Paulus à Montepico,
in repetitione
legis. Titia cum teſstam. §. Titia cum nuberet. de legat. 2.
num. 137. ad finem. Aimon Craueta, Paulus Pari
ſsius,
Boërius, & Gozadinus, quos ita tenendo, & concludenti comprobans ratione refert Pinellus,
2. part. leg. 1.
C. de bonis maternis num. 61. & 62. qui in patre v
ſsufructuario, & legitimo admini
ſstratore bonorum aduentitiorum filij, meritò contrarium
ſstatuit ex verbis illius
legis: &
l. cum oportet, C. de bonis quæ liber. cum nonnullis Authoribus
ibi præcitatis. Superiorem etiam
re
ſsolutionem vnanimiter admittunt Plotus
in l. ſsi quando, num. 54. verſsic. & propterea, C. vnde vi. Rolandus
in conſsil. 77. num. 38. & ſseqq. volum. 1. Franci
ſscus Marc.
deciſsion. 493. num. 1. part. 2. & alios referens Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, à num. 9. fol. 190.
vſsque ad num. 14. Petrus Pechius, dicens communem,
de teſstam. coniugum, lib. 5. cap. 5. num. 2. fol. 169. & 170.
Simon de Prætis, Gra
ſsſsus, & alij relati
ſsuprà num. 19.
Menochius
in conſsil. 105. num. 69. & ſseqq. lib. 1. & recuperandæ, adipiſscendæque poſsſseſsſsionis, locis relatis eodem
num. 19. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, artic. 47. num. 51. fol. 330. Fabius Turretus
conſsil. 30.
num. 1. volum. 1. Marcus Antonius Eugenius
conſsil. 100.
num. 24. & num. 60. lib. 1. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creation. lib. 1. §. 7. num. 26. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
conſsil. 52. num. 24. volum. 1. Qui pariter admittunt, po
ſsſse
v
ſsufructuarium de licentia expre
ſsſsa,
ſsiue tacitè
ſsubintellecta te
ſstatoris, po
ſsſse
ſsſsionem accipere propria auctoritate; & cumulant plures coniecturas, ex quibus prædicta licentia videtur conce
ſsſsa: & iunge relatos
ſsuprà,
dicto num. 19.
Quo ad tertium verò, quod huic capiti propriè conuenit; quæ aut qualis dicatur po
ſsſse
ſsſsio, quæ de manu
hæredis per fructuarium fuerit occupata;
ſsiue qualiter
v
ſsufructuarius po
ſsſsidere dicatur? Vt breuiter me ab
ſsoluam, nec ea tran
ſscribam, quæ ab aliis perfectè explicata
ſsunt,
ſsed dumtaxat nece
ſsſsaria
proponãproponam con
ſstituendum erit: V
ſsufructuarium verè naturaliter po
ſsſsidere
*
nomine proprio,
ſsibíque, & non domino, fundum, aut
rem, in qua v
ſsumfructum habet: Sic docuit glo
ſsſsa,
verb.
ex contrario in fin. l. 3. §. ex contrario ff. de acquirenda
poſsſseſsſsione. Bartolus, & communiter omnes ex Ia
ſsone
ibi.
Ioannes relatus â glo
ſsſsa
in l. naturaliter. ff. eodem tit.
de acquirenda poſsſseſs. vbi Bartolus
num. 1. & communis
omnium
ſsententia,
ſsecundum Ia
ſsonem
num. 4. & num. 6.
& 14. Menochium (qui ip
ſse communem profitetur veri
ſsſsimam)
recuperandæ poſsſseſs. remedio. 1. quæſst. 5. num. 70.
& remedio 9. num. 297. & retinendæ poſsſseſs. remedio 3.
num. 70. & num. 77. & conſs. 139. num. 1. lib. 2. Conrad.
Lagus
in methodica iuris. 4. par cap. 13. Boërius
deciſs. 28.
à num. 1. Tiraquellus referens multos,
in tractatu, Le
mort
ſsai
ſsit le vif,
in 3. part. declarat. 1. num. 4. Franci
ſscus
Marcus
deciſs. 867. num. 1. 1. part. & creberrimo omnium
con
ſsen
ſsu probatam e
ſsſse te
ſstatur Couarruuias
in regul.
poſsſseſsſsor, in initio relectionis 2. part. num. 5. Villalobos
communium opinionum lit. V. num. 56. & 57. Caualcanus,
dicens à communi non e
ſsſse recedendum,
de vſsufructu
mulieri relicto. num. 5. ad finem. fol. 187. Aluarus Vala
ſscus
de iure emphyteutico. quæſst. 18. num. 3. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſsil. 52. num 40. & in conſsil. 56.
num. 9. & in conſsil. 101. num. 2. volum. 1. Sfortia Oddi
in conſsil. 82. num. 19. lib. 1. Petrus Surdus
in conſsil. 162.
n. 13. lib. 2. Hippolitus Riminal.
in conſsil. 545. num. 4.
& in conſsil. 559. num. 1. lib. 5. Franci
ſscus Duarenus
in
commentariis ad tit. ff. de acquir. poſsſseſs. ad l. 3. §. ex contrario illius tit. columna 3. verſs. rurſsus oppugnatur. &
verſs. & in l. vltima. fol. mihi. 641. & 642. & diſsputationum anniuerſsariorum. lib. 1. cap. 18. colum. 1. fol. mihi. 1036.
Inde v
ſsufructuario Interdicta po
ſsſse
ſsſsoria dantur tan|
quam vero po
ſsſse
ſsſsori,
ſsiue propter veram & naturalem
po
ſsſse
ſsſsionem illius. Vt ex communi tradit Ripa,
in rubric. de cauſsa poſsſseſsſsionis & proprietatis. num. 21. Meno
*chius
adipiſscendæ, remedio. 2. num. 83. & illi
ſspoliato
interdicto recuperandæ po
ſsſse
ſsſsionis
ſsuccurri, vt ante
omnia re
ſstituatur, probat clarè textus
in l. 3. §. vnde
vt interdictum. cum §§. duobus ſseqq. ff. de vi & vt armata.
Per quem,
ſsic probant indifferenter omnes ex Menochio, qui refert quamplures, & optimè declarat,
recuperandæ poſsſseſs. remedio 1. à num. 69. vſsque ad num. 75. &
*
tamen illud Interdictum non datur ni
ſsi po
ſsſsidenti,
l. 1.
§. ſscire autem. ff. eodem tit. de vi & vi armata. Non autem competitei, qui meram detentationem habet:
l. 1. §.*
dicitur. ff. de vi & vi armata. l. ſsi duo, creditores, ff.*
vti poſsſsidetis. Similiter v
ſsufructuario violenter
ſspoliato,
ſsuccurri remedio con
ſstitutionis
l. ſsi quis in tantam,
C. vnde vi. quia vere, atque naturaliter po
ſsſsidet, ex
multis probat Menochius,
recuperandæ poſsſseſs. remedio 9.
num. 295. & 4. ſseqq. Et tandem Interdictum vti po
ſs
*
ſsidetis concedi eidem fructuario, in
ſspecta po
ſsſse
ſsſsione
vera rei, in qua v
ſsusfructus habetur,
ſsi in ea turbatio
contingat, ex glo
ſsſsis, & communi
ſsententia re
ſsoluit
Menochius,
retinendæ poſsſseſs. remedio 3. ex num. 70. vſsque ad num. 79. ergo ineuitabiliter concluditur (vt inquit Ia
ſso.
in l. naturaliter. num. 9. ff. de acquirenda poſsſseſs.)
*
quod v
ſsufructuarius verè naturaliter po
ſsſsidet. Idque
vltra
ſsuperiorem rationem adductam
num. 29. 30. & 31.
probatur ex textu
in dict. l. naturaliter. 12. l. poſsſseſsſsio quoque. 49. ff. de acquirenda poſsſseſs. l. vti frui, in princ. ff. ſsi
vſsusfructus petatur.
Ad quæ iura minimè
ſsatisfacit
ſsolutio eorum, qui
*
contrariam
ſsu
ſstinere partem contendunt. Id quod facile
euincitur ex his, quæ eruditè, & magi
ſstraliter
ſscrip
ſsit Ia
ſson
in dicta l. naturaliter, à n. 4. vſsque ad n. 11. quo loco
plenè o
ſstendit
ſsolutionem ad dictas leges, quæ per eundem refertur, veram non e
ſsſse, nec communi opinioni
ob
ſstare, vt
ibi videri poterit, & ita tenendum erit: quic
*quid contrarium, v
ſsufructuarium naturaliter non po
ſsſsidere,
ſsed tantum rem detinere,
ſsiue po
ſsſsidere rem ip
ſsam
naturaliter nomine domini, non autem proprio (vt
cõmuniscommunis affirmat) defendant Theophilus
in §. idem placet. Inſstitut. per quas perſsonas nobis acquiritur, Iacobus
à Rauenna
in l. 1. ff. de acquir. poſsſseſsſs. Guillielmus de Cuneo
in l. licet, C. eodem titul. Cumanus, Baldus, & Aretinus,
in dict. l. naturaliter. Quos in hoc expendunt
Couarruuias, & Aluarus Vala
ſscus
locis relatis ſsuprà n. 28
vltra quos idem etiam tenuerunt Vdalricus Za
ſsius
in
l. 1. §. quod ait prætor. ff. quorum legatorum ad fin. fol. mihi
309. Qui dicit textum illum e
ſsſse apertum contra communes opiniones, quod v
ſsufructuarius
nõnon po
ſsſsidet fundum etiam naturaliter,
ſsed tenet tantum fundum, id e
ſst,
detinet. Cui tamen textui
ſsatisfacit Ia
ſson
loco ſsuprà relato. Iacobus Cuiacius (communi etiam contrarius)
in
recitationibus ſsolemnibus in libros Digeſst. ad dict. l. naturaliter, in princ. Ioannes Vaudi Pedemontanus
variarum
quæſst. iuris lib. 2. quæſst. 3. de poſsſseſs. col. 3. verſs. ex eo intelligimus, & col. 7. verſs. huc accedit quod fructuarium. Franci
ſsc. Hotmannus
obſseruat. lib. 1. cap. 1. col. 2. ad medium
fol. mihi 262. Franci
ſsc. Connanus
comment. iuris ciuilis
lib. 3. cap. 10. de poſsſseſsſs. natur. & ciuili, n. 2. fol. mihi 193.
*
quorum fundamenta contra communem, in effectu reducuntur ad nonnulla, quæ conge
ſsſsit Ia
ſso.
in dicta. l.
naturaliter, à num. 9. in fine, vſsque ad num. 14. vbi ita
concludenter omnibus
ſsatisfacit, vt à communi in iudicando, & con
ſsulendo non e
ſsſse recedendum meritò
dixerit.
Quapropter, nec placere pote
ſst opinio Vaconij,
ſsiue
*
declaratio noua in hac materia: Is enim
declarationum
iuris, lib 2. declaratione 38. quomodò vſsufructuarius poſsſsideat, fol. mihi 63. in prædicta contrarietate dicendum
ſstatuit, V
ſsufructuarium nec merè naturaliter, nec merè
ciuiliter po
ſsſsidere,
ſsed illius po
ſsſse
ſsſsionem e
ſsſse mixtam.
Enimverò, ciuiliter non po
ſsſsidere v
ſsufructuarium,
con
ſstat apertè ex his, quæ latiùs
ſscrip
ſserunt Cuiacius, Connanus, Duarenus, & Hotmannus
vbi ſsuprà. Qui pro
hac parte & iura, & rationes expendunt,
ſsic vt po
ſsſse
ſsſsio
illius de ciuili participare non po
ſsſsit, naturaliter verò,
& ab
ſsolutè po
ſsſsidere eundem, probatur ita expre
ſssè ex
communi, & re
ſsolutis per Ia
ſsonem, vt media prædicta
via eligi nullo pacto po
ſsſsit. Ex quibus huius Capitis
*
quæ
ſstiones, di
ſstinctè magis, quam per Caluacanum, aut
alium Neotericum, remanent explicatæ.
CAPVT VII.
De actione Confeſsſsoria, & Negatoria, & requiſsitis illarum, ad quid, & quare competant, & quid ex parte agentis probandum ſsit,
plena, breui tamen, & diſstincta manu
tractatur. Leg. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur, cum
l. 1. §. item Iuliano, ff. de remißionibus, vulgata
contrarietas proponitur: agitúrque, an vſsufructuario Confeſsſsoria detur pro vendicanda
ſseruitute, quæ prædio fructuario debetur,
vbi quamplurimorum ſsententiæ rejiciuntur;
Ioanníſsque, & Bartoli ſsententia probatur.
SVMMARIVM.
-
1 Actiones confeſsſsoria, & negatoria, in rem ſsunt, &
dantur pro ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus.
-
2 Actio confeſsſsoria, & negatoria, quomodò differant,
& de opinione Gloſsſsæ & Placentini.
-
3 Opinio Placentini, cum opinione Gloſsſsæ concordata,
remiſsſsiuè.
-
4 Actiones confeſsſsoria & negatoria pro ſseruitute competunt, & pro omni iure incorporali.
-
5 Actionem confeſsſsoriam intentans, quæ teneatur probare, vt obtineat?
-
6 Actio confeſsſsoria vt intentari poſsſsit, neceſsſse eſst, quòd
dominus fundi dominantis perturbetur in vſsu poſsſseſsſsionis, vel quaſsi, ſsiue per eum, qui ſseruitutem, conſstituit; ſsiue per alium quemlibet.
-
7 In actione confeſsſsoria ſsi plenè probauerit actor, ad quæ
debeat condemnari reus?
-
8 Actio negatoria, quæ pro tuenda libertate rei competit, vt intentetur; quæ ſsint neceſsſsaria?
-
9 Actionem negatoriam intentans, onere probationis
non adſstringitur, quia in ſsola negatione intentio eius
fundatur.
-
10 Qualibet res in dubio cenſsetur libera & Allodialis,
& de hac regula plenè actum, remiſsſsiuè.
-
11 Actionis confeſsſsoriæ, & negatoriæ nonnulla ſspecialia
eſsſse, quæ remiſsſsiuè traduntur.
-
12 Actio confeſsſsoria vtilis & directa, ex ſsententia Gloſsſsæ, & communi.
-
13 Et quibus competat vtilis, quibus etiam directa detur,
& contra quos?
-
14 Vſsufructuario, pro vendicanda ſseruitute debita prædio
fructuario, vendicationem vtilem dari ex ſsententia
quorundam, quæ cum multis aliis ab Authore
improbatur.
-
15 Prudentes in quæſstione ſsuperiori inter ſse diſsſsentire.
-
16 Et l. vnicam, §. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus,
nonnullis modis explicatam, remiſsſsiuè.
-
17 Gloſsſsæ interpretationes duæ ad textum in dicto §. item
Iuliano, improbatæ.
-
18 D. Antonij de Padilla, nouiſsſsimus intellectus ad illum
textum, nouè, concludenter tamen confutatus per
Authorem.
-
19 Cuiacij ſsententia in hac materia, fortiter conuicta per
Authorem.
-
20 Vſsufructuarium ſsuo nomine vendicare ſseruitutes debitas prædio fructuario minimè poſsſse, ſsed nomine
domini, vel procuratorio nomine rectè poſsſse, cum
Ioanne, & Bart. probatum per Authorem.
-
21 Balduinus, Duarenus, & Corraſsius arguti per Authorem, quòd diſstinctionem Ioannis, & Bartoli ſsibi
tribuerint, aut ſsaltem vt propriam retulerint illam.
COnfe
ſsſsoria & Negatoria actio, vtrùm fructuario
dentur pro
ſseruitute fundo aut prædio fructuario
debita, tractaturus, con
ſstituere primùm duxi, quod non
ab
ſsque vtilitate erit, quòd in iure, actiones duæ reperiuntur: Confe
ſsſsoria & Negatoria, quæ in rem
ſsunt, ex
*
iuribus quamplurimis
ſstatim referendis, & dantur pro
ſseruitutibus & iuribus incorporalibus, ex ei
ſsdem iuribus. Confe
ſsſsoria dicitur ea, quâ a
ſsſserimus
ſseruitutem
nobis deberi in prædio, aut in re alterius: Negatoria
verò, quâ negamus alteri in re no
ſstra
ſeruitutẽseruitutem competere: de quibus agitur, & ibi multa exempla traduntur,
in
§. æquè ſsi agat, Inſstitut. de actionibus, l. 2. l. loci corpus,
4. §. in confeſsſsoriam, & §. ſsi quis mihi, & §. competit, l. &
ſsi fortè, §. 1. l. ſsicuti 8. §. competit, & §. ſsed ſsi quæratur, l.
ſsi quis diuturno, §. 1. & l. egi. 12. ff. ſsi ſseruitus vendicetur.
In quibus iuribus,
ſsic tradunt
ſuperiorẽsuperiorem doctrinam omnes Doctores communiter, Albericus de Ro
ſsate
in rubrica, ff. ſsi ſseruitus vendicetur, num. 1. & in l. 2. num. 1.
& 2. eodem titul. Raphaël Fulgo
ſsius in
l. fructuario, n. 1.
ff. ſsi vſsusfructus petatur. Angelus
in rubrica, ff. ſsi ſseruitus vendicetur, in princ. Florianus de Sancto Petro
in
l. 2. eiuſsd. tit. num. 1. 2. & 3. Ludouicus Gomezius
n. 12.
Dinus de Murello
num. 1. Petrus Plateanus Angoli
ſsmæus
num. 2. Antonius V
ſsillus
num. 29. Ioannes Cruceus
num. 1. & 2. Ioachimus Min
ſsingerus
num. 4. in
dict. §. æquè ſsi agat, idem Min
ſsingerus
ſsingular. obſseruat.
cent. 1. obſseruat. 19. Ioannes Cri
ſspus de Montibus
tract.
de actionibus, cap. 128. & 129. Ludoumainus
eod. tract.
lib. 1. cap. 13. in princ. Forcatulus
dialogo 16. Cæpola
de
ſseruitutibus vrbanorum, cap. 2. num. 11. & 12. Corra
ſsius
Miſscellan. lib. 1. cap. 23. Robertus
lib. 1. ſsententiarum,
cap. 28. Rebuffus
in tract. de decimis, quæſst. 9. Et nullo
ex his relato, D. Antonius de Padilla
in l. 1. C. de ſseruitutibus, num. 58. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſsil. 39.
num. 8. & 10. lib. 1. Doctor Paz
in praxi, 3. tom. cap. 1.
& 4. num. 19. cum ſseqq. Et differunt Confe
ſsſsoria, & Ne
*gatoria, non ideò, quòd vna verbis affirmatiuis; alia
verò negatiuis proponatur, vt exi
ſstimauit Placentinus
relatus à Glo
ſsſsa
in dict §. æquè ſsi agat; ſsed potiùs, quòd
Confe
ſsſsoria tuetur
ſseruitutem, & per eam intendimus,
quòd aduer
ſsarius patiatur, & confiteatur, rebus no
ſstris
ſseruitutem aliquam deberi; Negatoria verò libertatem
tuetur, & per eam negamus, res no
ſstras alienis
ſseruire
debere, &
ſsic non intere
ſst, quibus verbis vtraque actio
intentetur, quia
ſsola intentio, ac voluntas agentis, actiones eam adinuicem
ſsecernit, iuxta Glo
ſsſs.
in dict. §.
Æquè ſsi agat, quam
ſsequuntur, & eleganter declarant
Petrus Plateanus
ibi, num. 2. & Min
ſsingerus
num. 3. Forcatulus
dict. dialog. 16. num. 13. Ludoumainus
dict. cap. 13.
in princ. & alij, qui præcitantur ab his, quos referam
ſstatim. Florianus de Sancto Petro
in dict. l. 2. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, num. 2. & 3. & probatur
in dict. l. 2. ff. ſsi
ſseruitus vendicetur, ibi:
Confeſsſsoria ei, qui ſseruitutem ſsibi
competere contendit: Negatoria domino, qui negat. Bartolus tamen
in l. 1. ff. vſsusfructus petatur, num. 4. & in l. ſsi*
priùs, oppoſsitione 5. ff. de noui operis nunciatione, Placentini, & Glo
ſsſsæ opiniones concordat, o
ſstendítque, bonum. & rectum intellectum habui
ſsſse Placentinum; &
Bartoli concordiam
ſsequuntur communiter omnes,
ſsecundùm Ia
ſsonem
ibi, num. 33. Aretinus
in princ. & Gomezius
num. 20. in dict. §. æquè ſsi agat. Vbi Antonius
V
ſsillus
num. 77. Placentini opinionem con
ſstanter defendit, illúmque ab omnibus impugnationibus immunem reddit, quamuis Raphaël Fulgo
ſsius
in dict. l. 1. ff. ſsi
vſsusfructus petatur, num. 7. indi
ſstinctè probauerit, malè
loqui eos, qui faciunt differentiam in verbis negatiuis,
*
cùm non
ſsint
inſpiciẽdainſpicienda verba,
ſsed effectus. Dantur autem prædictæ actiones Confe
ſsſsoria & Negatoria pro
ſseruitute, & pro omni iure incorporali, veluti
ſsi pro
iure præ
ſsentandi agatur, vel pro iure eligendi, vi
ſsitandi, decimandi, exigendi vectigal, vel pro iuri
ſsdictione,
aut alia
ſsimili re: vt ex aliis o
ſstendit Ia
ſson
in l. ſsi prius,
num. 3. ff. de noui operis nunciatione, & in dict. §. æquè ſsi
agat, num. 34. vbi Gomezius
num. 12. & Min
ſsingerus
n. 22. Padilla
in l. 1. C. de ſseruitutibus. n. 64. Doctor Paz
in praxi, 3. tom. cap. 1. §. 4. n. 22. Quamuis
ſecũdùmsecundum Innocentium in
cap. Abbate, de verborum ſsignificatione, cùm
prędictæ actiones pro
ſsuperioribus iuribus intentantur,
propriè non dicantur Confe
ſsſsoriæ & Negatoriæ actiones; po
ſsſsunt tamen dici Qua
ſsi
cõfeſſoriæconfeſſoriæ, & Qua
ſsi negatoriæ, & Innocentij
doctrinãdoctrinam ſsequutus e
ſst Florianus de
Sancto Petro
in l. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, n. 2. vbi dicit, quòd directa. aut propria Confe
ſsſsoria competit
ſolũſolum,
quando agitur de
ſseruitutibus, vel de v
ſsufructu vendicandis, vel denegandis:
ſsed pro aliis iuribus, quòd propriè i
ſstæ actiones non competunt,
ſsed pro illis debet agi,
expre
ſssâ hac causâ,
ſscilicet, quia illud ius ad agentem
pertinet, vel de iure, vel de con
ſsuetudine, aut priuilegio; aut dicendo, qua
ſsi Confe
ſsſsoriâ, aut Negatoriâ, agi
pro illo iure, vt
ibi videri poterit.
Tenetur tamen, qui actionem confe
ſsſsoriam inten
*tat, nonnulla proponere, & probare, quæ po
ſst alios adnotarunt Florianus de Sancto Petro in
dict. l. 2. ff. ſsi
ſseruitus vendicetur. num. 8. & 9. Alexand.
in conſs. 136.
num. 8. vol. 2. Guido Papæ
deciſsion. 28. per totam. Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum lib. 1.
centur. 1. obſseruatione 19. & in primis probare debet,
(quòd non ita di
ſstinctè
ſsuperiores tradunt) ip
ſsum e
ſsſse
dominum fundi, vel rei, &
ſsic fundum dominantem
ad
ſse pertinere,
l. 2. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, ibi:
Hæc
autem actio in rem Confeſsſsoria, non alij, quàm domino
fundi competit: Seruitutem enim nemo vendicare poteſst,
quàm qui dominium in fundo vicino habet, cui ſseruitutem
dicit deberi. Secundò, probare ad
ſstringitur id, quod e
ſst,
cau
ſsa huius actionis, nempe in fundo, aur prædio vicino, alterius
ſseruitutem con
ſstitutam, & debitam e
ſsſse iis
modis, quibus con
ſstitui & deberi
ſseruitutem
alio cap.
dicemus. Corneus
in conſs. 139. num. 3. lib. 2. Paulus Pari
ſsius,
in conſs. 26. num. 13. lib. 1. Bero.
de ſseruitutibus vrbanorum prædiorum. cap. 19. num. 1. Tertiò tandem tenetur probare, quòd per aliquem perturbetur,
ſsine impediatur quominùs iure
ſsuo liberè vti po
ſsſsit. Ioachimus
Min
ſsingerus in
dict. §. æquè ſsi agat, num. 27. & 28. &
Antonius V
ſsillus
ibid. num. 93. eruditè, & vtiliter Marc.
Antonius Eugenius
in conſs. 32. n. 17. 18. 19. lib. 1. Et
ſsic,
*
vt actio Confe
ſsſsoria intentari po
ſsſsit nece
ſsſse e
ſst, quòd
dominus fundi dominantis perturbetur, vel mole
ſstetur
in v
ſsu po
ſsſse
ſsſsionis, vel qua
ſsi,
ſsiue per eum, qui
ſseruitutem con
ſstituit,
ſsiue per alium quemlibet, vt colligitur
ex
l. ſsi quis diuturno. 8. §. 1. verſsic. & generaliter: vbi
Glo
ſsſsa
verb. poterit,
ff. ſsi ſseruitus vendicetur. l. 3. §. idem
Iulianus, ff. de itinere actúque priuato. l. 1. §. competit,
vbi Glo
ſs ff. de aqua quotidiana & æſstiua. Et ex communi re
ſsoluit Ia
ſson, in
l. ſsi prius, num. 6. ff. de noui operis
nunciatione, & in dict. §. æquè ſsi agat. num. 57. Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 2. num. 12. Quæ tria
ſsi
plenè probauerit, qui actione Confe
ſsſsoriâ experitur,
*
condemnabitur reus, vt præ
ſstet æ
ſstimationem, vel intere
ſsſse eius, quod actoris intere
ſst, liberè
nõnon fui
ſsſse v
ſsum
ſseruitute; nam in actione Confe
ſsſsoria & Negatoria,
(quæ pro
ſseruitute competunt) veniunt fructus & intere
ſsſse, veniunt & damna quæ po
ſst litem conte
ſstatam
acce
ſsſserunt, & etiam quæ præce
ſsſserunt, dummodò
ſspecialiter petantur,
l. loci corpus. §. in confeſsſsoria. vbi Bartolus, Fulgo
ſsius, Angelus, & Florianus de Sancto Petro
in Summario, & num. 1. ſsic adnotarunt Innocentius
in cap. Abbate, in gloſsſsa magna, ad finem, de verborum
ſsignificatione: ſsimiliter condemnabitur, vt ampliùs vim
aut impedimentum actori non faciat, & cautionem
præ
ſstet, quod ampliùs actorem, qui obtinuit, vti iure
ſsuo non impediat,
l. loci corpus. §. 1. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, l. harum actionum, ff. eodem titulo. Vbi Florianus de Sancto Petro
num. 1. notabili 1. ex illo textu deducit, quòd victus in Confe
ſsſsoria, tenetur facere, vel
|
pati
ſsecundùm naturam
ſseruitutis & nece
ſsſsitatur cauere, etiam pro tempore futuro; quia tale factum vel
patientia e
ſst quid
ſsucce
ſsſsiuum, non autem momentaneum, vt declarat Cinus in
l. corruptionem, in princ. C.
de vſsufructu. Idem etiam re
ſsoluunt Min
ſsingerus
in dict.
§. æquè ſsi agat, num. 29. & Antonius V
ſsillus
num. 94.
& 95. Negatoria verò actio quæ, vt diximus, pro tuen
*da libertate datur,
ſsiue per quam prædia no
ſstra,
ſsi fortè quis ea
ſseruire prætendat in libertatem a
ſsſserimus, vt
alicui concedatur, duo nece
ſsſsaria
ſsunt. Primum, quòd
actor habeat dominium prædij, cuius libertatem a
ſsſserit, vel ius aliquod in eo,
ſsecundùm quod reus pretendat
ſseruitutem
ſsibi competere in illo,
l. 2. ff. ſsi ſseruit.
vendicetur, vbi Florianus de Sancto Petro
num. 7. &
cõmunitercommuniter omnes,
in dict. §. æquè ſsi agat, Inſstit. de actionibus, & in l. ſsi prius, per illum textum,
ff. de noui operis
nunciatione, vt te
ſstatur Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum, centuria 1. obſseruatione 19. num. 1.
Vbi
à num. 2. & num. 3. & 4. agit, vtrùm dominium ab
agente Negatoriâ probandum
ſsit, & refert rationes, &
Speculatoris
ſsententiam, Alexandri quoque con
ſsultationem, quibus videbatur dicendum, dominium probari nece
ſsſse e
ſsſse: demùm
ſsequutus Bartoli, Innocentij &
aliorum re
ſsolutionem, con
ſstituit di
ſstinguendum e
ſsſse,
(quod Domini decidendo cau
ſsam, de qua
ibi probarunt) an Negatoriam intendens, e
ſsſset in po
ſsſse
ſsſsione fundi, vel non: Nam priori ca
ſsu
ſsufficit,
ſsi po
ſsſse
ſsſsio
probetur;
ſsic enim & de dominio præ
ſsumendum e
ſsſset,
de quo
ſsolum incidenter quæritur: po
ſsteriori verò
ca
ſsu,
ſsi agens in po
ſsſse
ſsſsione non
ſsit dominij,
ſsiue allegati iuris, probationem ei incumbere: ex his, quæ pleniùs dixit Guido Papæ
deciſs. 28. per totam. Idem Min
ſsingerus
reſsp. 11. num. 6. & ſseqq. E
ſst autem in hac actione vnum
ſspeciale, quòd in aliis actionibus,
ſsiue regulariter in omnibus, onus probandi incumbit actori, &
non reo,
l. actor. C. de probationib. l. qui accuſsare. C. de*
edendo, l. is qui deſstinauit, ff. de rei vendicatione. Et actore non probante, reus, et
ſsi nihil præftiterit, ab
ſsoluitur; quippe cùm
ſsufficiat ei, quòd po
ſsſsideat,
ſsiue quòd
aduer
ſsarius intentionem
ſsuam non probauerit,
l. 1. §. interdictum autem, ff. vti poſsſsidetis. l. vlt. C. de rei vendic. Sed
in actione Negatoria, actor non a
ſstringitur probare
rem
ſsuam, alienis rebus,
ſsiue prædio vicino
ſseruitutem non debere,
ſsed tantùm habet nece
ſsſse, o
ſstendere
ius, aut dominium, quod habet: reus autem, etiam
ſsi in qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsione
ſseruitutis exi
ſstat, probare debet,
con
ſstitutam fui
ſsſse
ſseruitutem, aut legitimo modo quæ
ſsitam, & con
ſsequenter agens negatoriâ obtinebit, et
ſsi
libertatem rei
ſsuæ
quãquam a
ſsſserit, minimè probauerit, quia
per
ſsolam
negationẽnegationem fundata e
ſst eius
intẽtiointentio; enimvero
actor negatiuè agit, reus autem excipit affirmatiuè, &
affirmatio probari debet, &
nõnon negatio: vt in hoc ca
ſsu rectè con
ſsiderat Min
ſsingerus
in dict. §. æquè ſsi agat, n. 36.
Item etiam, quia quælibet res in dubio cen
ſsetur libera,
*
& allodialis; & ideò a
ſsſserenti rem non e
ſsſse liberam, incumbit probatio. Vt po
ſst multos probat, & plenè declarat Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingul. obſser. centur. 5. obſseruat. 25. per totam. D. Antonius de Padilla
in l. altius, C.
de ſseruitutibus. Antonius Gomez
in l. 46. Tauri, num. 6.
Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana. 216. &
ſsic
aduer
ſsarius, et
ſsi po
ſsſse
ſsſsor
ſsit,
ſseruitutem iure con
ſstitutam, aut tempore quæ
ſsitam, probare debet,
l. ſsicuti, 6.
ſsed ſsi quæratur, ff. ſsi ſseruitus vendicetur, vbi notat Glo
ſsſsa
verb, po
ſsſse
ſsſsoris,
verſsic. ſsuſstinet verò partes actoris; quam
ſequũtursequuntur ibi communiter Doctores, & latiùs declarantes eam Bartolus
in dict. l. ſsi prius, ff. de noui operis nunciatione, num. 14. & ſseqq. vbi Paulus Ca
ſstren
ſsis
n. finali.
& Ia
ſson
à num. 35. Alciatus
de præſsumptionibus, regula 2.
præſsumptione 2. Tiraquell
de primogenitur. quæſst. 17. opinione 11. Doctor Paz.
in praxi, 3. tom. cap. 1. §. 4. n. 38.
& in effectu ad hanc re
ſsolutionem reduci debent, quæ
latè cumulat Florianus de Sancto Petro
in dict. §. ſsed ſsi
quæratur num. 5. & 6. & 7. alia etiam
ſspecialia Nega
*toriæ & Confe
ſsſsoriæ actionis con
ſsiderarunt Antonius
V
ſsillus
num. 45. & Min
ſsingerus
num. 50. in dict. §. æquè ſsi
agat, Afflictis
deciſs. 155. D. Franci
ſscus Sarmientus
ſselectarum lib. 1. cap. 2. num. 4. & 5. Menoch.
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 3. num. 539.
His ita con
ſstitutis, Glo
ſsſsa
in dict. §. æquè ſsi agat, verb.
altiùs tollendi,
verſsic. reſspondet, quia ad ſsimilitudinem,
præmittit primùm in hac materia, quòd actio Confe
ſsſsoria, & Negatoria, quæ pro
ſseruitutibus competunt,
in rem dicuntur, & ad in
ſstar rei
vẽdicationisvendicationis per omnia
dantur: idcircò,
ſsicut rei
vẽdicatiovendicatio ratione dominij, vel
qua
ſsi, datur;
ſsic &
CõfeſſoriaConfeſſoria & Negatoria actio. Deinde,
&
ſsecundò con
ſstituit, actionem
ConfeſſoriãConfeſſoriam vtilem, &
*
directam, Confe
ſsſsoriámque directam competere illis,
*
qui dominium directum habent in ea re, cui
ſseruitutem
deberi contendunt, daríque contra eum, qui directus
dominus e
ſst prædij, vel rei, quam
ſseruitutem debere
contendimus: vtilem verò competere ei, qui vtile tantùm dominium,
ſsiue ius aliquod habet in re, cui
ſseruitutem deberi a
ſsſserimus; &
ſsic creditori pro
ſseruitute
debita rei, quam pignori accepit,
l. creditori, 9. ff. de noui
operis nunciatione, iuncta l. ei qui, ff. de ſseruitutibus. Emphyteutæ, & Superficiario, ex
dict. l. ei qui, in fine, &
l. in prouinciali, §. ſsi ego, ff. de noui operis nunciat. &
V
ſsufructuario,
ex l. 1. §. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus,
&
ſsententiam Glo
ſsſse e
ſsſse communem, con
ſstat ex Floriano de Sancto Petro
in l. 2. ff. ſsi ſseruitus vendicetur,
ex num. 4. vſsque ad num. 8. quo loco plenè agit, quibus,
& contra quos prædictæ actiones competant. Ludouico Gomezio
num. 20. verſsic. & proptereà creditori. Dino
de Muxello
num. 23. per totum, qui loquitur ad propo
ſsitum Glo
ſsſsæ
in dict. verſsic. reſspondet. Petro Plateano
num. 2. & Min
ſsingero
num. 26. in dict. §. æquè ſsi agat,
Ioanne Cri
ſspo de Montibus,
in tractatu de actionibus,
cap. 128. in fine, V
ſsufructuario ergo, pro vendicanda
*
ſseruitute, debita prædio fructuario, vendicationem vtilem dari, (quamuis directa illi non competat)
ſsentit expre
ſssè Glo
ſsſsa loco
ſsuperiùs relato. Glo
ſs. etiam
in dict.
§. item Iuliano, verbo, ſseruitutem, &
in dicta l. creditori,
verbo,
vendicatio, & in l. 3. §. finali, verbo, agi pote
ſst,
ff. de aqua pluuia arcenda. Quas vltra
ſsuperiores,
ſsequuntur Albericus vbique, Longouallius
in repetit. leg.
Imperium, ff. de iuriſsdictione omnum iudicum, num. 203.
& alij, quos po
ſstquam hæc
ſscrip
ſseram, inuenio conge
ſsſsi
ſsſse in vnum Petrum Augu
ſstinum Morlam
emporij,
1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus quæſst. 2. num. 2. in fine. Verùm contrariam
ſsententiam, imò nec directam, nec vtilem actionem v
ſsufructuario competere (tenuerunt Bartolus
in dict. l. 1. §. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus, num. 5.
Cumanus
in l. 2. ff. de noui operis nunciat. Cuiacius
lib. 1.
obſseruat. cap. 16. D. Antonius de Padilla
in l. 1. num. 62.
in fine, C. de ſseruitutibus. Ioannes Corra
ſsius
in l. ei qui,
num. 6. ff. de ſseruitutibus. Doctor Felicianus
tractatu de
cenſsibus, in præfatione, num. 14. verſsic. éſstque magis amica & conſsentanea. fol. 7. Pro quibus vrgenter facit, quòd
v
ſsufructuarius in re fructuaria dominium non habet,
ſsed ius v
ſsusfructus, cuius ratione
ſseruitutem vendicare
nõnon pote
ſst; nam v
ſsusfructus
ſseruitus e
ſst, vt dicit textus
in l. 1. ff. de ſseruitutibus. Vnde fructuarius, qui
ſseruitutem deberi fundo prætenderet,
ſseruitutis e
ſsſse
ſseruitutem diceret, &
ſsic audiendus non e
ſsſset ex
l. 1. ff. de
vſsufructu legato. Deinde, quia Iurecon
ſsultus Vlpianus
in l. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur, Seruitutis vendicandæ
ius non e
ſsſse v
ſsufructuario, expre
ſsſsim
ſstatuit; idcircò
intelligi debet generaliter, provt loquitur, vt nec directa, nec vtili agere po
ſsſsit pro
ſseruitute vendicanda ip
ſse
fructuarius, aliàs enim fru
ſstratoria redderetur illius
textus deci
ſsio.
ſsi vtilis actio fructuario competeret, quæ
vtilitate, effectu non differt à directa, vt cum iudicio
argumentatur Corra
ſsius
in dict. l. ei qui, num. 6. & ab eo
tran
ſscribens,
ſsed tacens illum Petrus Augu
ſstinus Morla
de ſseruitutibus, dicta quæſst. 2. num. 3. in princ. Tota igitur difficultas con
ſsi
ſstit in explicatione textus
in dict. l.
vnica, §. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus: quæ adeò contrariatur,
l. 1. in princ. ff. ſsi vſsusfructus petatur, vt in hac
|
re di
ſsſsentire inter
ſse prudentes, affirmet Cuiacius
reci*tationum ſsolemnium, in lib. ff. ad l. ei qui pignori, in princ.
ff. de ſseruitutibus, & varias interpretationes ad illa iura
*
cumularunt idem Cuiacius
in dict. l. ei qui pignori, per
totam, & obſseruat. lib. 1. cap. 16. & lib. 9. cap. 17. & lib. 16.
cap. 31. Vitalis
lib. 1. variar. cap. 2. num. 9. Robertus
receptæ lectionis, lib. 2. cap. 12. Petrus Gregorius
in Syntagmate iuris, lib. 4. cap. 22. num. 9. Suarez
lib. 1. obſseruat.
cap. 20. & reiectis duabus interpretationibus Glo
ſsſsæ,
verbo, non po
ſsſse,
in dict. l. 1. ff. ſsi vſsuſsfructus petat. quas
*
meritò confutarunt Ioannes Corra
ſsius, & Doctor Felicianus
vbi ſsuprà D. Antonius de Padilla
in dict. l. 1.
*
C. de ſseruitutibus, num. 92. verſsic. mihi verò neutra ſsolutio, aliter & noui
ſsſsime, vt ip
ſse dicit, prædicta iura interpretatur: De quo miror nullam mentionem feci
ſsſse
Felicianum, qui
in præfat. de cenſsibus, num. 14. per totum, latè de hac re
ſscrip
ſsit: nec etiam Petrum Augu
ſstinum Morlam,
dict. quæſst. 2. de ſseruitutibus. Di
ſstinguendum igitur putat Padilla, vt Confe
ſsſsoria minimè
competat v
ſsufructuario, vt
in dict. l. 1. ff. ſsi vſsusfructus
petatur: Competat tamen Negatoria, pro liberando
fundo in quo habet v
ſsumfructum, à
ſseruitute, quæ: illi
imponitur. Et
ſsic procedit textus
in dict. l. vnica, §.
item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus. Et ratio e
ſst
ſsecundùm
eum, quia facilius debet concedi Negatoria, quàm
Confe
ſsſsaria, ex vulgata regula
l. Arrianus, ff. de actionibus & obligationibus. Hæc tamen di
ſstinctio &
ſsolutio
imaginaria e
ſst, nec vlla iuris deci
ſsione confirmari pore
ſst; imò adeò repugnat verbis textus,
in dicta l. 1. ſsi
vſsusfructus petatur, & in dict. & item Iuliano, vt contrarium videatur ex ei
ſsdem iuribus expre
ſssè deduci, maximè ex
dicto §. item Iuliano, ibi enim
ſscriptum e
ſst.
Item
Iuliano placet fructuario vendicandarum ſseruitutum ius
eſsſse. Quæ verba demon
ſstrant apertè, Iurecon
ſsulti voluntatem, & intentionem eam fui
ſsſse, vt fructuarius
po
ſsſsit potius actione Confe
ſsſsoria agere, quàm Negatoria, vt ibi declarat Accur
ſsius, verbo,
vendicandarum, dum
diciit,
ſscilicet per Confe
ſsſsoriam. Nec enim,
ſsi Vlpianus
tractaret de actione Negatoria pro liberando fundo,
diceret vendicandarum
ſseruitutum ius e
ſsſse fructuario,
cùm longè diuer
ſsum
ſsit,
ſseruitutem vendicare, aut per
actionem Negatoriam a
ſsſserere fundum, vel rem fructuariam nullam
ſseruitutem debere, vt de
ſse patet
apertè.
Vnde Cuiacius
lib. 1. obſseruat. cap. 16. & lib. 9. cap. 17.
aliter prædictam contrarietatem componit, & con
ſstituit, apud ip
ſso
ſsmet Iurecon
ſsultos hac de re diuer
ſsas
ſsententias fui
ſsſse: nam Iulianus in ea opinione fuit, vt
exi
ſstimaret, fructuario
ſseruitutum vendicandarum ius
e
ſsſse; Marcellus tamen in notis, quas
ſscrip
ſsit in Iulianum, improbans Iuliani
ſsententiam, Labeonis atque
Neruæ
ſsententiæ magis adhæret, vt fructuario
ſseruitutum vendicatio non detur, eiú
ſsque
ſsententia obtinuit,
& Vlpiano placuit, vt apertè colligitur
ſsecundùm eum,
ex
dict. l. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur, & Cuiacij
ſsententiam, & interpretationem veriorem e
ſsſse cæteris omnibus dixit Felicianus, &
ſsequitur eam
dict. tract. de
cenſsibus, in præfatione, num. 14. verſsic. ergo in hac perplexitate: quam tamen improbat Petrus Augu
ſstinus Morla
de ſseruitutibus, dicta quæſst. 2. num. 3. in fine, nec
ſsu
ſstineri
po
ſsſse fortiùs, quàm adhuc con
ſsiderabam ex eo, quòd
textus
in dicta l. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur. e
ſst re
ſspon
ſsum Vlpiani,
lib. 18. ad Sabinum, & textus
in dict. l. 1.
§. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus. e
ſst etiam eiu
ſsdem
Vlpiani re
ſspon
ſsum,
lib. 62. ad edictum. Aut ergo nece
ſsſsariò dicendum e
ſst, quod
in dict. l. 1. Vlpianus approbat
Marcelli
ſsententiam, &
in dicto §. item Iuliano, approbat etiam Iuliani opinionem: quod e
ſsſset maximum ab
ſsurdum;
ſsi verum e
ſst, Marcellum, & Iulianum inter
ſse
di
ſsſsentire; aut coacta ratione fateri oportet, quod neutrius
ſsententiam probauit Vlpianus,
ſsequenti ratione:
Nam quemadmodum
in l. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur.
ſsimpliciter refert, quòd Marcellus probat
ſsententiam
Labeonis, & Neruæ exi
ſstimantium, fructuarium
ſseruitutem vendicare non po
ſsſse, quæ fundo fructuario
debeatur, nec expre
ſssè approbat illam, ita &
ſsimiliter
in dicto §. item Iuliano, refert idem Vlpianus, quod
Iuliano placet, fructuario
ſseruitutum vendicandarum
ius e
ſsſse, nec etiam expre
ſssè approbat illum, &
ſsic
quemadmodum ex relatione
ſsimplici
ſsententiæ Marcelli, quæ expre
ſssè non approbatur per Vlpianum, infert Cuiacius, quod ea
ſsententia obtinuerit, & Iuliano
placuerit: debuit pariter inferre, quòd
in dicto §. item
Iuliano, ex relatione
ſsententiæ Iuliani, inducitur approbatio Vlpiani; maxime quia, ex quo refert Iulianum
dicentem, fructuario
ſseruitutum vendicandarum ius
e
ſsſse, nec approbat, nec reprobat illius sententiam, videtur approbare illum: vt ex Glo
ſsſs.
in l. inter omnes, ff.
qui ſsatiſsdare cogantur. verb. hæreditatem,
in fin. & Tiraquello
in duobus locis relato, adnotauit Ioannes Guttierrez
in repetit. leg. nemo poteſst, ff. de legatis 1. num. 270.
Quare in propo
ſsita difficultate verius exi
ſstimo dicen
*dum, v
ſsufructuarium
ſsuo nomine vendicare
ſseruitutes
debitas prædio fructuario minimè po
ſsſse, cùm non
ſsit
dominus fundi, nec earum
ſseruitutum. Et ita procedit textus
in l. 1. & in l. vtifrui, ff. ſsi vſsusfructus petatur. Sed nomine domini, vel procuratorio nomine,
rectè po
ſsſse, quia velut procurator e
ſst in rem
ſsuam, &
omnium proprietati vtilium, cu
ſstodia, diligentia, &
cura illi cen
ſsetur commi
ſsſsa,
l. 1. in fine cum l. ſsequenti. ff.
vſsufructuarius quemadmodum caueat. &
ſsic procedit
textus
in l. 1. §. item Iuliano, ff. de remiſsſsionibus. Et apertè probatur
ibi, dum dicitur, quòd fructuario vendicare
ſseruitutes permittitur, vt nunciare nouum opus,
ſsed nunciatio noui operis fructuario permittitur non
ſsuo,
ſsed alieno nomine, hoc e
ſst domini:
l. 1. §. vſsufructuarius, ff. de noui operis nuntiatione. Ergo eodem modo, procuratorio
ſscilicet nomine,
ſseruitutum vendicatio competit. Quæ interpretatio, & di
ſstinctio fuit originaliter Ioannis relati à Glo
ſs.
verb. vſsumfructum, in
l. 2. ff. de noui operis nuntiatione. &
ſsequuti
ſsunt Bartolus
ibi, num. 8. idem Bartolus
in l. 1. num. 9. ff. eodem titul. Cu
*manus
in dict. l. 2. num. 2. Balduinus
in dict. §. æquè ſsi
agat. ſscholio 2. Franci
ſscus Duarenus
in commentariis ad
titul. ff. de noui operis nunciatione, in rubr. cap. 3. verſsic.
alia quæſstio eſst de vſsufructu fol. mihi 585. Corra
ſsius
in
l. ei qui, num. 6. ff. de ſseruitutibus. Qui tamen
ſsuperiorem declarationem iniu
ſste
ſsibi tribuunt, aut
ſsaltem vt
propriam, male referunt illam; quam etiam
ſsequuntur
Caballinus,
milleloquio 1. n. 11. & 12. Petrus Augu
ſstinus
Morla
emporij 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus quæſst. 2.
num. 5.
CAPVT VIII.
V
ſsusfructus purè, vel ad diem, vel
ſsub conditione relicti dies quando cedat? quando
etiam in aliis
ſseruitutibus, annuis legatis, &
cæteris relictis. Deinde, vtrùm hodie attenta di
ſspo
ſsitione
leg. 1. titul 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, v
ſsusfructus legatum debeatur, et
ſsi nullus fuerit
hęres ex
teſtamẽtotestamento, nec ab inte
ſstato, eleganter di
ſscutitur: Telli Fernandez, & Ioannis
de Matienço contrarietas proponitur, &
Matienci re
ſsolutio meliùs, quàm adhuc
comprobatur,
legatarióq;legatarióque v
ſsusfructus à quo
tempore fructus debeantur de iure communi, & Regio, di
ſstinctè & breuiter explicatur. Demùm v
ſsufructu vxori, vel alteri relicto titulo legati, vel in
ſstitutionis, nullo alio
hærede penitùs in
ſstituto, vel
ſsolùm po
ſst
ip
ſsius vxoris mortem, vtrùm di
ſspo
ſsitio va|
leat, & quid relictum præ
ſsumatur? vbi; quæ
hucu
ſsque dicta
ſsunt, breuiter narrantur; legibus huius Regni nouè applicantur quamplurima, quæ adnotata, per Authorem traduntur, quæ nullus hactenus
ſsic di
ſstinctè
explicauit.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus purè relicti dies non cedit, niſsi ex die aditæ hæreditatis; ſsed cùm ad diem relinquitur, vel
ſsub conditione, nullo modo cedit, etiam poſst aditam
hæreditatem, niſsi die adueniente, vel conditione
exiſstente, & de iure huius Regni, vtrùm hoc ſsit
immutatum, & latiùs infrà à num. 11. & ſsequentibus.
-
2 Vſsusfructus legatum differt in hoc â legato in annos
ſsingulos relicto: quòd legatum annuum cedit ſstatim
à die mortis teſstatoris, non ex die aditæ hæreditatis,
vt vſsusfructus, & vera diſscriminis ratio proponitur.
-
3 Vſsusfructus purè relictus ſsemel cedit; ſsed relictus per
ſsingula tempora, ſsæpius cedit, ideſst, ex initio cuiuslibet temporis: & idem in legato in ſsingulos annos
relicto, in quo cedendo cuiuſsque anni principia reputantur.
-
4 Legatum in annos ſsingulos relictum, ſsi legatarius
viuo teſstatore deceſsſserit; eſst in cauſsa caduci, &
idcircò pertinet ad fiſscum ex lege Iulia, & Papia;
at legatum vſsusfructus non pertinet ad fiſscum à
quo nunquam recederet, ſsi ſsemel fiſsco necteretur, ſsed
remanet apud hæredem, à quo vſsusfructus legatus
eſst, vel apud eum, cui fundi fructuarij proprietas
legata eſst.
-
5 Leges Caducariæ non habent locum in vſsufructu.
-
6 Vſsusfructus legatum differt à cæteris legatis; cætera
enim legata à morte teſstatoris cedunt, ideſst, incipiunt
deberi, licèt ante aditam hæreditatem non petantur,
quapropter ad hæredes ſsuos legatarij ea legata
tranſsmittunt.
-
7 Vſsusfructus legati dies, quantum ad tranſsmiſsſsionem,
nunquam cedit, quia cum perſsona fructuarij, extinguitur vſsusfructus; quantum ad acquiſsitionem,
vel obligationem, cedit ab adita hæreditate.
-
8 Dies ſseruitutis purè legatæ, vel ex die certo, cedit ex
morte teſstatoris, quantum ad tranſsmiſsſsionem; quantum verò ad debitionem, vel acquiſsitionem, ex die
aditæ hæreditatis.
-
9 Dies appoſsitus, cùm legatur, vel promittitur vſsusfructus impedit naſsci obligationem, & actionem; at
in promiſsſsione, ſsiue legato proprietatis, & in aliis
rebus, contrà ſstatuitur.
-
10 L. ſseruum filij 46. §. fin. ff. de legat. 1. explicatur,
& Cumani interpretatio recipitur.
-
11 Vſsusfructus legatum, vtrùm debeatur hodie, attenta
diſspoſsitione leg. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5.
nouæ collectionis Regiæ, ſsi nullus fuerit hæres, ex
teſstamento, nec ab inteſstato, & de opinione Telli
Fernandez in hac quæſstionè.
-
12 Ioannis de Matienço reſsolutio in quæſstione ſsuperiori,
proponitur quam contra Tellum probat Author, &
pro ea nonnulla, & vrgentia fundamenta nouè conſsiderat, & numeris ſsequentibus.
-
13 Hæreditate non adita, de iure communi nihil in teſstamento ſscriptum valet, idque multorum allegatione
exornatur, & pleniſsſsimè explicatur, remiſsſsiuè.
-
14 Aditio venientium ab inteſstato non requiritur hodie
iure Regio ad valorem legatorum, eo caſsu, quo nullus hæres inſstitutus ſsit, vel inſstitutus repudiauerit.
-
15 Leg. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ recopilationis, verus ſsenſsus traditur, & Azeuedij, aliorùmque intellectus rejicitur.
-
16 Vſsufructuarius, cui titulo legati relictus eſst vſsusfructus, quo remedio conſsequatur legatum, ſsi poſst mortem eius, aut aliter, ſsic fuerit alius hæres institutus, vt viuente fructuario adire hæreditatem non poſsſsit;
& vide infrà num. 32.
-
17 Telli Fernandez adnotatio noua in hac materia, & in
praxi vtilis, recepta, & nouè comprobata per Authorem.
-
18 Vſsusfructus fundi, vel alterius rei ſsi legetur, & legatarius abſsens, ſseu ignorans, per aliquod tempus
legatum non petierit, non poterit ipſse, nec hæres eius
petere vſsumfructum pro tempore præterito; nec fructus etiam eius temporis conſsequetur, cùm fructuarius non poſsſsederit, nec ſsatiſsdederit, & non incipiat
lucrari fructus, niſsi à die præſstitæ, ſseu realiter oblatæ ſsatiſsdationis, vel ex tempore adeptæ poſsſseſsſsionis
ſsine vitio.
-
19 Vſsufructuarius paratus cauere, & ſsatiſsdare, volénſsque
legatum conſsequi, ſsi id non fecerit, propter defectum
hæredis, vel perſsonæ, cui ſsatiſsdationem præſstaret, vel
quia hæres noluit illam accipere, aut malitiosè diſstulit hæreditatem adire, ab eo tempore fructus lucratur.
-
20 Vſsufructuario, â quo tempore debeantur fructus rei legatæ de iure communi?
-
21 Fructus rei legatæ, attenta deciſsione legis 1. tit. 4. de
los teſstamentos, lib. 5. à tempore mortis teſstatoris
debentur, quamuis iure communi ſsatis controuerſsum eſsſset, à quo tempore deberentur.
-
22 Vſsufructuario, à quo tempore debeantur fructus rei legatæ de iure Regio; vbi Ioannis de Matienço opinio nouè confutatur per Authorem, & ſsingularis
declaratio traditur ad dict. l. 1. tit. 4. de los teſstamentos.
-
23 Vſsusfructus omnium bonorum legatum vxori, vel alteri relictum, alio hærede vniuerſsali poſst eius mortem inſstituto, vtrùm valeat. & numeris ſsequent.
-
24 Circa quæſstionem ſsuperiorem, quatuor opiniones fuiſsſse, ex ſsententia Iaſsonis, & aliorum.
-
25 In effectu tamen, duas eſsſse opiniones, primam negatiuam, ſsecundam affirmatiuam.
-
26 Vxorem, vel alium ſsic relictum vſsufructuarium, legatarium eſsſse dumtaxat, non hæredem.
-
27 Ioannis Andreæ, Dini, Alexandri, & aliorum opinio negatiua refertur.
-
28 Præcipua prædictorum fundamenta expenduntur.
-
29 Et illis nonnullis modis ſsatisfactum, remiſsſsuè, cum
Menochio, ſsed melius infrà num. 30. & 31.
-
30 Secunda opinio affirmatiua proponitur, quæ verior eſst,
magis communis, & omninò amplectenda, & quamplurimorum allegatione comprobatur.
-
31 Rationes, & fundamenta communis, ad vnam reduci
debere, quæ cõcludensconcludens eſst; & hoc numero aſsſsignatur.
-
32 Doctores quamplures in hac materia ſscribentes fruſstrà, & inutiliter laborare, quærentes remedium;
quo poſsſsit fructuarius conſsequi legatum in quæſstione
propoſsita, ſsuprà num. 23. noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
33 Vſsusfructus omnium bonorum cùm alicui relinquitur,
& alius hæres vniuerſsalis inſstituitur poſst mortem
eius, hæres tenetur ad ſsolutionem æris alieni, nec
neceſsſse eſst curatorem hæreditati dare, contra Matheſsilanum.
-
34 Vſsusfructus omnium bonorum cùm vxori relinquitur,
& poſst mortem eius alius hæres vniuerſsalis inſstituitur; vxor poteſst propria authoritate vſsumfructum
capere, ex ſsententia Caſstrenſsis, & aliorum, quæ
per Authorem concludenti ratione confutatur.
-
35 Vſsufructuarius, cui relinquitur vſsusfructus omnium
bonorum, alio hærede inſstituto poſst mortem eius, cauere tenetur, & Inuentarium conficere.
-
36 Quæ hucuſsque dicta ſsunt ex num. 23. procedere indubitanter de iure Regio, ex dipoſsitione legis 1. tit. 4.
de los teſstamentos lib. 5. etiam poſsito, quòd de iure
communi vera eſsſset Ioannis Andreæ opinio, (quæ
communiter improbatur) noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
37 Vxor, vel alius, ſsi in vſsufructu omnium bonorum inſstitutus ſsit, & poſst mortem eius, alius hæres vniuerſsalis inſstituatur, ſsine controuerſsia admittunt Doctores, teſstatoris diſspoſsìtionem valere.
-
38 Sed ſsolùm dubitant, vtrùm in hoc caſsu, ſsicut in ſsuperiori, de quo ſsuprà ex num. 23. inſstitutio ſsit quoque
legatum, an verò fideicommiſsſsum induci debeat, ita
quòd vxor ſsit hæres in vſsufructu, & proprietate, &
grauata poſst mortem hæreditatem reſstituere.
-
39 Et huius controuerſsiæ effectus præcipuus adducitur.
-
40 Fideicommiſsſsum conditionale non tranſsmittitur ad hæredes, ſsi fideicommiſsſsarius pendente conditione ante
grauatum decedat: quod latiſsſsimè, remiſsſsiuè tamen
traditur explicatum.
-
41 Prima opinio refertur in quæſstione ſsuperiori, vxorem
cenſseri inſstitutam, tam in proprietate, quàm in
vſsufructu, & institutionem post mortem eius factam, ad Fideicommiſsſsariam ſsubstitutionem trahendam.
-
42 Imolæ opinio in præfata quæstione, in quo concordet,
aut diſscordet cum opinione communi? remiſsſsiue.
-
43 Secunda opinio in eadem quæſstione adducitur, & probatur, vxorem ſsic inſstitutam in vſsufructu, meram
legatariam vſsusfructus eſsſse, ſsicut in caſsu relato ſsuprà à num. 23.
-
44 Vſsusfructus omnium bonorum, titulo inſstitutionis, aut
legati, ſsi vxori, vel alteri relinquatur, filio poſst mortem hærede vniuerſsali instituto; vtrum valeat diſspoſsitio? remiſsſsiuè, & noua Authoris declaratio in
hac quæstione de iure huius Regni.
-
45 Vxor instituta in vſsufructu omnium bonorum donec
vixerit, nullo alio hærede ſscripto poſst mortem eius,
cenſsetur hæres instituta in totum, ſsiue detracta
centæ rei mentione, totam ipſsam hæreditatem conſsequetur; poſst mortem tamen, tenebitur reſstituere illam
venientibus ab intestato, quorum fauore fideicommiſsſsum inductum cenſsetur.
-
46 Et hanc reſsolutionem, de iure communi communiter
receptam, de iure Regio immutatam non eſsſse, noua
Authoris conſsideratio in hac materia.
PRo clara & di
ſstincta materiæ huius capitis explanatione, con
ſstituendum erit primò: Quòd v
ſsusfructus
*
purè relicti dies, non cedit, ni
ſsi ex die aditæ hæreditatis;
ſsed cùm ad diem relinquitur, vel
ſsub conditione, nullo
modo cedit,
etiãetiam po
ſst
aditãaditam hæreditatẽhæreditatem, ni
ſsi vel dies venerit vel conditio extiterit
l. 1. §. die, ff. quando dies vſsusfructus legati cedat, l. 2. ff. quando dies legati cedat, l. vnica
§. libertatibus, C. de caducis tollendis. Ex quibus iuribus
ſsic adnotarunt Glo
ſsſsa, Bartolus, Albericus, Baldus, Angelus, Fulgo
ſsius & Florianus de Sancto Petro
ibi. Idem
Baldus
in l. filius à patre, num. 3. ff. de liberis & poſsthumis. Paulus de Montepico in
l. Titia cum teſstamento, §.
Titia cùm nuberet, ff. de legat. 2. quæſst. 26. num. 114. in
princ. Vdalricus Za
ſsius ad
tit. quando dies vſsusfructus
leg. cedat, in princ. fol. mihi 195. Cuiacius
in paratitl.
in lib. 15. Digeſstorum, ad eundem tit. fol. mihi 42. Petrus
Co
ſstalius ad
l. 1. eiuſsdem tit. in princ. Ioannes Cephalus
in conſs. 429. num. 56. & in conſs. 450. num. 44. lib. 3. Menochius
in conſs. 105. num 8. lib. 1. & præſsumptione. 169. n. 20.
lib. 4. Gra
ſsſsus
§. legatum, quæſst. 23. num. 1. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 29. num. 90. Pedroccha
in conſs. 7.
num. 46. & 47. Andreas Gaill.
practicarum. obſseruat. lib.
2. obſseruat. 143. num. 1. Tellus Fernandez
in l. 3. Tauri.
3. part. num. 10. verſs. Quo præmiſsſso. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 93. in fine, verſs.
quia dies, fol. 266. Ioannes de Macienço in
l. 1. tit. 4.
de los te
ſstamentos
lib. 5. nouæ recopilationis. gloſsſs. 14. num.
35. & 36. qui tamen, de iure huius Regni exi
ſstimat id
immutatum ex deci
ſsione
dict. legis primæ. tit. 4. de los
teſstamentos. Et diem v
ſsusfructus purè legati à die mortis te
ſstatoris cedere, cuius contrarium defendit Tellus
vbi ſsuprà, & infrà latius aperietur. Et per hoc differt
*
quamplurimum, v
ſsusfructus legatum, à legato in annos
ſsingulos relicto; quòd legatum annuum cedit
ſstatim à
die mortis te
ſstatoris, non ex die aditæ hæreditatis:
l. 12.
ff. quando dies legati cedat. Legati v
ſsusfructus dies, non
cedit, ni
ſsi ex die aditæ hæreditatis, vt diximus. Et
vera differentiæ ratio e
ſst, quia legatum annuum
ſstatim
à morte te
ſstatoris
cõſiſtitconsistit; v
ſsusfructus
legatũlegatum non ante
con
ſsi
ſstit, quàm legatarius vtifrui po
ſsſsit: non pote
ſst autem continuò vtifrui à morte te
ſstatoris, quia non dicitur v
ſsusfructus con
ſstitutus, quou
ſsque ei via ad fruendum aperiatur, ide
ſst, ante aditam hæreditatem; ideò
ante aditionem nulla e
ſst
ſsuper v
ſsufructu actio, etiam
ip
ſso iure. Sic procedit textus
in dicta l. 1. §. dies, & §. final. ff. quando dies vſsusfructus legati cedat. Vti eleganter
explicat Cuiacius
recitationum ſsol. in libros Digeſstorum,
ad l. in ſsingulos, 8. ff. de annuis legatis, verſsicul. addere
licet. Elegantius Za
ſsius
ad dictum tit. quando dies vſsusfructus legati cedat, in fine, verſsic. nota in hoc tit. fol. 195
*
differt etiam, quod v
ſsusfructus purè, aut
ſsimpliciter
relictus,
ſsemel cedit,
ſsed relictus per
ſsingula tempora
ſsæpius cedit, ide
ſst, ex initio cuiuslibet temporis; & idem
in actione, quæ pro v
ſsufructu competit, & in legato in
annos
ſsingulos relicto; cùm enim in illo tot
ſsint legata
quot anni,
l. in ſsingulos, ff. de annuis legatis: Con
ſsequens
e
ſst, vt in eo cedendo, cuiu
ſslibet anni principia reputentur:
l. à vobis, ff. de annuis legatis. Sed in v
ſsufructu
contra vt dictum e
ſst; licèt enim factum fruendi
ſsucce
ſsſsiuum
ſsit, ita quod con
ſstitutus plene acquiri non
po
ſsſsit, plene tamen cedit; ide
ſst, eius obligatio na
ſscitur.
Sic procedit textus
in l. 1. ff. quando dies vſsusfructus legati cedat, vbi Fulgo
ſsius, & Florianus de S. Petro,
ſsic adnotarunt. Et eruditè explicantes Petrus Co
ſstalius
in eadem l. 1. ad finem, Za
ſsius
vbi ſsupra, verſsic. vſsusfructus pure
relictus. Deinde differt, quòd
legatũlegatum in annos
ſsingulos
*
relictũrelictum,
ſsi legatarius vino te
ſstatore dece
ſsſserit, e
ſst in cau
ſsa
caduci, & idcirco pertinet ad fi
ſscum, ex lege Iulia & Papia quæ
ſsunt leges caducariæ; at legatum v
ſsusfructus
non item, hoc e
ſst, non pertinet ad fi
ſscum, à quo nunquam recederet,
ſsi
ſsemel fi
ſsco necteretur,
ſsed remanet
apud hæredem, à quo v
ſsusfructus legatus e
ſst, vel apud
eum, cui fundi fructuarij proprietas legata e
ſst, quia le
*ges caducariæ non habent locum in v
ſsufructu:
l. ſsi vitio fructus, ff. de vſsufructu. Cuiacius
in dicta l. in ſsingulos, verſsic. & poſstremo. Denique differt v
ſsusfructus le
*gatum, à cæteris legatis purè aut
ſsimpliciter relictis;
cætera enim legata à morte te
ſstatoris cedunt, ide
ſst, incipiunt deberi, licet ante aditam hæreditatem non petantur, quapropter ad hæredes
ſsuos, legatarij ea legata
tran
ſsmittunt:
l. à Titio, in fine, ff. de furtis, l. vnica. §. in
nouiſsſsimo, & §. libertatibus, C. de caducis tollendis: quod
non e
ſst in v
ſsufructu: vt Co
ſstalius, & Za
ſsius aduertunt
vbi ſsuprà. Enimverò, v
ſsusfructus legati dies, quantum
*
ad tran
ſsmi
ſsſsionem, nunquam cedit; quia cum per
ſsona
fructuarij extinguitur v
ſsufructus:
l. vnica. § libertatibus,
C. de caducis tollendis. Quantum ad acqui
ſsitionem, vel
obligationem, cedit ab adita hæreditate, vt
ſsuprà diximus. Et eleganter aduertit Cuiacius
recitationum ſsolennium in lib. Digeſst. ad l. 3. ff. de ſseruitute legata. Et per
hoc e
ſst in ce
ſsſsione legati, longè alia ratio v
ſsusfructus,
quam proprietatis: vt idem Cuiacius tradit
in paratitl.
ad dictum tit. quando dies vſsusfructus legati cedat. fol. 42.
*
& aliarum
ſseruitutum etiam, nam
ſseruitutis purè, vel ex
die certo legatæ dies cedit ex die mortis te
ſstatoris,
quãtumquantum ad tran
ſsmi
ſsſsionem, quantum verò ad debitionem, vel acqui
ſsitionem ex die aditæ hæreditatis: Cinus, & Bartolus,
l. 3. ff. de ſseruitute legata, & Cuiacius
ibidem optimè explicans; Petrus Co
ſstalius
in dicta l. 1.
ff. quando dies vſsusfructus legati cedat, in princ. Præterea
dies appo
ſsitus cùm legatur, vel promittitur v
ſsusfructus,
impedit na
ſsci obligationem & actionem; at in promi
ſs
*
ſsione,
ſsiue legato proprietatis, & in aliis rebus, contra
ſstatuitur: vt dicunt Baldus, & Fulgo
ſsius, per illum textum
in dicta l. 1. §. dies; ff. quando dies vſsusfructus legati
cedat, Co
ſstalius, & Zazius
vbi ſsupra. Idem Co
ſstalius
in l. qui mandatum. 43. ff. mandati. & noui
ſsſsimè Anto|
nius Pichardus,
in §. l. Institut. de verborum obligar
num. 20. & 21. & num 27.
Secundò, & principaliter con
ſstituendum e
ſst, ex dictis adhuc inferri opportunè po
ſsſse ad explicationem,
& re
ſsolutionem quamplurium, quæ nece
ſsſsaria & vtilia
ſsunt, nec di
ſstinctè
ſsatis per Scriptores declarantur.
Et primò infertur ad interpretationem textus
in l.*
ſseruum filij, 46. §. finali, ff. de legatis 1. Quatenus Iurecon
ſsultus Paulus
ſscribit:
Si duos fundos habens reſstator alterius mihi, vſsumfructum, alterum Titio leget:
aditum mihi legatarius non debebit, ſsed hæres cogetur redimere aditum, & præſstare. Nam vera & fundamentalis
ratio illius textus in eo con
ſsi
ſstit, quòd cùm
legatũlegatum v
ſsusfructus cedat, ab adita hæreditate, vt
ſsuprà diximus;
ſseruitus imponi non potuit in fundo legato, quia tempore,
quo v
ſsusfructus legati dies ce
ſsſsit,
iãiam fundus alienus erat,
& ideò noui domini, hoc e
ſst legatarij con
ſsen
ſsus nece
ſsfarius fuit, nec ip
ſso iure con
ſstitui, aut deberi
ſseruitus
potuit: vnde legatarius aditum non debet,
ſsed hæres cogitur illum præ
ſstare. Vt cum indicio &
ſsubtiliter declararunt Cumanus
ibi, & Fulgo
ſsius
in l. binas ædes, ff. de
ſseruitutibus vrbanorum prædiorum, quidquid aliter interpretetur Bartolus
in l. damnas, §. 1. ff. de vſsufructu
legato.
Secundò infertur ad explicationem
legis 1. titul 4.
*
delos teſstamentos, lib. 5. nouæ, collectionis Regiæ. Vtrùm
illius legis di
ſspo
ſsitio procedat in legato v
ſsusfructus, vt
ſscilicet legatum v
ſsusfructus debeatur hodie, et
ſsi nullus fuerit hæres ex te
ſstamento nec ab inte
ſstato. Quam
quæ
ſstionem primus omnium excitauit in terminis Tellus Fernandez
in l. 3. Tauri, 3. part. num. 9. 10. & 11.
& in ea opinione e
ſst, vt exi
ſstimet, etiam
ſstante deci
ſsione
dictæ legis Regiæ, legatum v
ſsusfructus non deberi,
nec po
ſsſse legatarium con
ſsequi v
ſsumfructum, ni
ſsi verè
& realiter hæreditas ex te
ſstamento, aut ab inte
ſstato
adeatur, & impo
ſsſsibile e
ſsſse, legatum ab
ſsque aditione
ſsub
ſsi
ſstere: Et in hanc
ſsententiam duobus principaliter
mouetur fundamentis. Primum ex his deducitur, quæ
numeris præcedentibus dicebamus, legatum v
ſsusfructus
non po
ſsſse incipere ante
aditionẽaditionem hæreditatis, & cedere
diem illius, eodem in
ſstanti & concur
ſsu, quo aditur hæreditas, & con
ſsequenter ante aditionem, legatum v
ſsusfructus non dari, & inde dicit inferri, quòd dicta lex
Regia minimè procedit, nec venit decidere aliquid in
legato v
ſsusfructus, & differentiam patere inter alia legata, & legatum v
ſsusfructus; quia di
ſspo
ſsitio illius legis dumtaxat confirmat, et
ſsi nullus fuerit hæres, ea legata, quorum dies cedit à morte te
ſstatoris, et
ſsi de iure
communi non valerent,
ſsi hæreditas adita non e
ſsſset:
non tamen illa, quorum e
ſsſse vltra validitatem eorum,
dependet ab aditione hæreditatis, ad hoc quòd incipiant, vt in legato v
ſsusfructus diximus. Et hoc e
ſst primum fundamentum. Secundum verò deducitur ex eo,
quòd v
ſsusfructus e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis, quæ creatur,
& con
ſstituitur ex patientia domini prædij, nec incipere
pote
ſst, donec
ſsit dominus, qui vtifrui v
ſsufructuarium
patiatur,
l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu. Sed antequam
hæreditas adeatur, nemo e
ſst, qui prædictam patientiam
præ
ſstare,
ſsiue pati
ſseruitutem po
ſsſsit; ergo legatum v
ſsu
ſsfructus
ſsub
ſsi
ſstere non pote
ſst. Vnde
ſsecundùm eum,
ſsi
legatarius moreretur ante aditionem hæredis, et
ſsi aliquod tempus tran
ſsi
ſsſset fructus non deberentur, quia
non ce
ſsſsit dies legati.
Verumenimvero, contrariam in hac re
ſsententiam,
*
imò quòd ex di
ſspo
ſsitione
dictæ legis Regiæ legatum
v
ſsusfructus debeatur, et
ſsi nullus fuerit hæres ex te
ſstamento, nec ab inte
ſstato, & rationem atque deci
ſsionem
illius legis æquè milita e in legato v
ſsusfructus, ac in
cæteris legatis, contra Tellum Fernandez con
ſstanter defendit Ioannes de Matienço
in eadem l. 1. tit 4. de los teſstamentos lib. 5. gloſsſsa 14. à n. 35. vſsque ad n. 39. Vbi nonnullis rationibus
cõprobatcomprobat i
ſstam partem, & fundamentis Telli Fernandez
ſsatisfacit, & illius re
ſsolutionem
probare videntur Azeuedius
ibidem, num. 138. Ioannes
Guttierrez
practicarum. lib. 2. quæſst. 31. num. 3. in fin. Ille
enim in quæ
ſstione ibi propo
ſsita ad Maciençum
ſse refert; i
ſste autem relata eiu
ſsdem opinione, contra Tellum, cum ea tran
ſsit, nec ampliùs dicit etiam in legato
v
ſsusfructus.
Ego verò rectè perpen
ſsa intentione, ratione, & generalite
dictæ legis 1. VeriorẽVeriorem arbitror Ioannis Matien
ęço
opinionem, & in praxi (
ſsi ca
ſsus contingeret) omninò
ob
ſseruarem eam. Ad quod moueor principaliter rationibus
ſsequentibus. Primò; nam quemadmodum v
ſsu
ſsfructus
ſsimpliciter relicti dies, non cedit ni
ſsi ex die
aditæ hæreditatis, nec ante incipit
ſsub
ſsi
ſstere, aut deberi legatum; ita etiam, quamuis aliorum legatorum purè relictorum cedat dies à morte te
ſstatoris, quantum
ad tran
ſsmi
ſsſsionem, & alia; quoad effectum tamen
con
ſsequendilegatum,
ſsiue quoad petitionem, & acqui
ſsitionem illius, non cedit, nec incipit, antequam hæres adierit: ita vt dici po
ſsſsit, eorum e
ſsſse, & effectum,
ab aditione hæreditatis pendere, (vt de legato v
ſsu
ſsfructus Tellus con
ſstituit:) nam vtique
ſsi hæres hære
*
ditatem non adierit, nihil in te
ſstamento
ſscriptum valet,
l. ſsi nemo, ff. de teſstamentaria tutela, cum aliis vulgatis, quæ de iure communi id expre
ſsſse probant, & multis exornant, atque pleni
ſsſsimè explicant Petrus de Peralta in
l. omnia, per totam, ff. de legatis 2. folio 328.
Couuarruuias in
cap. 3. de teſstamentis, num. 3. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione lib. 3. §. 27. num. 4. Antonius Gomez:
tom. 1. variarum cap. 12. de legatis, num. 11.
Bernardus Diaz.
regula 411. Gratianus
regula 218.
Andreas de Be
ſsetis
in repetitione legis 1. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsijs. à n. 140. quæ habetur
repetitionũrepetitionum iuris ciuilis, volum. 7. fol. 37. Tellus Fernandez
in 3. Tauri, dicta. 3. part. à princ. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum. §.
legatum, quæſst. 68. Matienço
in dict. l. 1. tit. 4. gloſsſs. 14.
à num. 1. vſsque ad num. 21. & Azeuedius
ibi, num. 86. &
ſseqq. Iacobus Cancerius
variarum, cap. 4. num. 35. &
ſseqq. Lex ergo, quæ, nullo hærede
ſscripto, vel
ſscripto
nõnon
adeunte, voluit expre
ſssè con
ſseruare cætera legata, quæ
de iure communi, hæreditate non adita, non debebantur:
ſsiue quæ ante hæredis aditionem non incipiebant
effectum
ſsortiri, potuit etiam & legatum v
ſsusfructus
ab
ſsque vlla hæredis aditione validate: quòd
ſsi con
ſsi
ſstit
dubium non in potentia,
ſsed in voluntate ip
ſsius legis,
ſsatis apertè con
ſstat de illa, cùm generaliter dixerit:
Valga el teſstamento, en las mandas, y en las otras coſsas que
en el ſse contienen, & ibi:
y complaſsſse el teſstamento. Quibus
verbis, ita generaliter, & indefinitè prolatis, contineri
etiam legatum v
ſsusfructus, nemo negare poterit, nec
probare prædictam re
ſstrictionem Telli Fernandez
ad
dictam legem, cùm in ea, non magis
ſspecificè confirmentur legata. quorum dies cedit à morte te
ſstatoris,
quàm ea, quorum dies cedit ab adita hæreditate;
ſsed
generaliter cautum fuerit, omnia legata, & cætera in
te
ſstamento relicta, valere debere. Et per hoc excluditur fundamentum primum, quòd alia legata confirmentur in ea lege, non legatum v
ſsusfructus.
Secundò moueor, quoniam hodie, attenta di
ſspo
ſsi
*tione
dict. l. 1. titul. 4. de los teſstamentos, aditio venientium ab inte
ſstato, non requiritur ad valorem legatorum eo ca
ſsu, quo nullus hæres in
ſstitutus
ſsit, vel in
ſstitutus repudiauerit, vt in terminis illius legis probarunt
Greg. Lopez, Petrus de Peralta, Burgos de Pace, D.
Antonius Padilla, Antonius Gomez, & Tellus Fernandez, quos in vnum congerit, &
ſsic defendit Ioannes
Guttierrez
practicarum, lib. 2. quæſst. 31. per totam Ioannes de Matienço
in eadem l. 1. gloſsſsa 14. num. 7. & 9.
quicquid po
ſst alios dubitet Azeuedius
ibidem, à n. 126.
vſsque ad num. 138. & tamen eo ca
ſsu, hæreditatis aditio non datur, quæ iuxta ius commune e
ſst te
ſstamenti
perfectio, te
ſstamentóque, & cæteris in eo contentis
vires, & robur tribuit: nec etiam hæres exi
ſstit, qui
defunctum repræ
ſsentare, dominium hæreditatis acquirere, te
ſstamentúmque implere, & res legatas legatariis tradere po
ſsſsit, quod de iure communi nece
ſsſsarium
|
erat: quare pari ratione dicendum e
ſst in no
ſstro ca
ſsu
legatum v
ſsusfructus con
ſseruari debere, et
ſsi nullus hæres fuerit, qui
ſseruitutis patientiam præ
ſstet,
ſsicut v
ſsufructuarium vti & frui patiatur, cùm et
ſsi nullus e
ſsſset ex
ſsucce
ſsſsoribus ab inte
ſstato, qui bona admitteret, vel
alius, qui in eorum defectum vocatur, Curator e
ſsſset
bonis dandus, qui legatariis
ſsatis faceret, ip
ſsorum petitionibus re
ſsponderet, atque v
ſsufructuario patientiam
præ
ſstaret, vt rectè aduertunt Antonius Gomez
in l. 24.
Tauri, in fine. Ioannes de Matienço
in dicta l. 1. gloſsſsa 14. num. 37. qui
ſsecundæ argumentationi Telli Fernandez, aliter etiam & rectè
ſsatisfacit.
Neque contrarium probant verba
dict l. 1. in verſsic.
Y entonces herede aquel, (vt falsò opinantur Azeuedius
*
& alij, nec perfectè explicant Ioannes Guttierrez &
ſsuperiores), quæ
ſsolum euincunt, bona defuncti, cuius
hæreditas per hæredem adita non e
ſst, ad eum pertinere debere, ad quem pertinerent,
ſsi te
ſstator inte
ſstatus dece
ſsſsi
ſsſset: non tamen inde inferri pote
ſst, nece
ſsſsariam e
ſsſse aditionem, ob rationem prædictam, quòd deficiente omni hærede, lex
ſsupplet defectum illius, curatorem hæreditati dando: id quod euidentiùs apparet
ex recepta quamplurimorum
ſsententia, qui in terminis
*
iuris communis vnanimiter
ſscrip
ſserunt, quòd vbi v
ſsufructus titulo legati, vxori, vel alteri relictus e
ſst, po
ſst
eius mortem, aut aliter,
ſsic in
ſstituto hærede, vt viuente v
ſsufructuario ip
ſse hæres adire hæreditatem non po
ſsſsit, multis remediis eidem fructuario
ſsuccurrendum, vt
legatum con
ſsequatur. Quæ conge
ſsſserunt, & plenè explicarunt Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento,
§. Titia cùm nuberet, ff. de legatis 2. n. 118. verſsic. aliquando & tertiò legatur vſsusfructus, Ioannes Cephalus
in
conſs. 450. n. 63. lib. 3. Pari
ſsius
in conſs. 97. n. 7. & 8. lib. 2.
Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 25. n. 91. & 94. Menochius
in conſs. 105. n. 52. lib. 1. & in conſs. 273. n. 2. lib. 3.
pleniùs
præſsumption 141. n. 41. 42. & 43. lib. 4. vbi
n. 44.
probauit Baldi remedium
ibi relatum, & e
ſsſse
ſsatis consentaneum legibus, & æquitati dixit, vt hoc ca
ſsu petat v
ſsufructuarius, Iudicis officio, legatum
ſsibi præ
ſstari; ergo in
terminis & di
ſspo
ſsitione
dictæ legis 1. quantò magis id habere locum poterit, vt voluntas te
ſstatoris
ſsortiatur e
ſsſsectum, & legatarius
vſumfructũvſumfructum habeat, cùm verba illius
legis adeò generalia
ſsint, & apta comprehendere omne
legatum,
cuiuſcũquecuiuscunque qualitatis, aut conditionis illud
ſsit:
*
quod attinet verò ad
ſsecundam illationem Telli
FernãddezFernandez; quatenus dixit, quòd
ſsi legatarius v
ſsusfructus moreretur ante
aditionẽaditionem hæredis, et
ſsi aliquod tempus tran
ſsii
ſsſset, fructus aliquos non acquireret, quia
nõnon ce
ſsſsit dies legati, &
cõſequenterconsequenter quòd nulli deberentur illi: nihil dixit
Ioann. de Matienço
vbi ſsuprà, nec alij
ſsuperius relati huius doctrinæ mentionem faciunt, eam tamen veram e
ſsſse,
& iure procedere, probatur
euiẽtereuidenter ex eo, quòd mortuo
legatario,
ſsiue ante,
ſsiue po
ſst aditionem hæredis legatum v
ſsusfructus extingui, nec ad hæredes tran
ſsire, indubitatum e
ſst, per textum in §
finitur, cum vulgatis, Inſstit. de vſsufructu. Fructus etiam,
ſsi aliquod tempus tran
ſsi
ſsſset, non deberi hæredi, licèt aliter non probauerit
Tellus
vbi ſsuprà, manife
ſstè comprobatur ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Ruinus
in conſs. 60. num. 8. & ſseqq. volum. 2.
Franci
ſscus Marc.
deciſs. 823. num. 1. in. 1. part. Corneus
in conſs. 173. vol. 3. & po
ſst alios Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 90. & 91. fol. mihi 263.
vbi affirmant, & latiùs comprobant, quod
ſsi v
ſsusfructus fundi, vel alterius rei, alicui legetur, & legatarius
ab
ſsens,
ſseu ignorans, per aliquod tempus legatum non
petierit, non poterit ip
ſse, nec hæres eius petere v
ſsumfructum pro tempore præterito, nec frufus etiam eius
temporis con
ſsequetur, cùm fructuarius non po
ſsſsederit,
nec
ſsati
ſsdederit, & non incipiat lucrari fructus, ni
ſsi á die
præ
ſstitæ,
ſseu realiter oblatæ;
ſsatisdationis, vel ex tempore adeptæ po
ſsſse
ſsſsionis
ſsine vitio, hoc e
ſst, non vitiosè, nec
clam,
ſsed cum
ſscientia & patientia proprietarij; cùm igitur in
ſspecie propo
ſsita nec po
ſsſsederit, nec
ſsati
ſsdederit
fructuarius, fructus eius
tẽporistemporis non poterit ad hæredes
tran
ſsmittere. Verùm id non procedet,
ſsi v
ſsufructua
*rius paratus cauere, &
ſsati
ſsdare, volen
ſsque legatum con
ſsequi, id adimplere nequiuerit, propter defectum hæredis, vel per
ſsonæ. cui
ſsati
ſsdationem præ
ſstaret, vel quia
hæres noluit illam accipere, aut quia malitiosè di
ſstulit
hæreditatem adire; tunc enim, cùm iuris ordini, & formæ
ſsatisfacere voluerit legatarius, nec per eum
ſsteterit, ab eo tempore fructus lucrari debebit, non minùs,
ac
ſsi realiter præ
ſstita, & accepta fui
ſsſset cautio, vt po
ſst
alios, adnotarunt expre
ſssè Rolandus
in conſs. 73. num. 34.
& ſseqq. vol. 2. Franci
ſscus Marc,
deciſs. 490. part. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsia
in conſs. 52. num. 19. & 32. vol. 1.
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 49. fol. 266.
& 267. Franci
ſsc. Bur
ſsatus
in conſs. 139. n. 64. & in conſs. 214.
n. 28. lib. 2. Ex quibus deduci pote
ſst, ad re
ſsolutionem alte
*rius quæ
ſstionis, v
ſsufructuario deberi fructus rei legatæ,
de iure communi, adita iam hæreditate, vel non adita,
dolo tamen hæredis dilata, dummodò po
ſsteà adeatur;
aliàs nihil in te
ſstamento
ſscriptum valeret, à die præ
ſstitę,
ſseu realiter oblatæ
ſsati
ſsdationis, vel à die adeptæ po
ſsſse
ſsſsionis ab
ſsque vitio, etiam non præ
ſstita
ſsati
ſsdatione, iuxta ea quæ
ſsuperiùs diximus, & latiùs declarant Arias Pinellus
2 part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 77. per totum. Borgninus Caluacanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 90. fol. 263. De iure verò Regio in aliis legatis cer
*tum e
ſst, fructus rei legatæ à tempore mortis te
ſstatoris
deberi, attenta
dict. l. 1. tit. 4. de los testamentos, quamuis iure communi
ſsatis controuer
ſsum e
ſsſset, à quo tem
*pore deberentur; vt po
ſst alios ibi relatos, defendunt
Tellus Fernandez
in l. 20. Tauri, num. 9. Aluaradus
de
coniecturatamente defuncti, lib. 4. cap. 1. num. 43. Ioannes Gutierrez
practicarum, lib. 2. quæst. 33. per totam.
Matienço
in dicta l. 1. tit. 4. gloſs. 14. num. 30. & Azeuedius
ibi. num. 122. Petrus de Barbo
ſsa
2. part. leg. diuortio, ff. ſsoluto matrimonio, num. 82. Idemque in legato v
ſsusfructus ob
ſseruandum e
ſsſse, vt à tempore mortis te
ſstatoris legatario debeantur. Exi
ſstimat Matienço
vbi ſsuprà, dicta gloſsſs. 14. à num. 35. cum ſseqq. & in hac quæ
ſstione nihil
ſscribit,
ſsed ad
eũeum ſsed remittit Azeuedius
ibi
n. 138. quod tamen non credo verum, imò quod attinet
ad i
ſstum ca
ſsum,
ſecurẽsecurem defendendum proponerem, nihil
de nouo induci po
ſsſse ex deci
ſsione
dictæ legis regia 1. &
con
ſsequenter
ſuperiorẽsuperiorem re
ſsolutionem iuris communis,
ob
ſseruandam fore etiam de iure regio; nam licèt ex lege illa con
ſseruentur omnia legata, et
ſsi nullus hæres
fuerit; non tamen remittitur cautio, &
ſsati
ſsdatio, quæ
tot legibus ab v
ſsufructuario præ
ſstari debet, nec eriam
po
ſsſse
ſsſsionis non vitio
ſsæ requi
ſsitum, (vt fructuarius incipiat lucrari fructus in ca
ſsu non præ
ſstiræ, aut realiter oblatæ
ſsati
ſsdationis) adimitur: quæ: tamen in aliis
legatis minimè nece
ſsſsaria
ſsunt: nihil ergo interest, de iure communi aditam e
ſsſse hæreditatem. vel de iure regio
con
ſseruari legata, et
ſsi hæreditem adita non
ſsit,
ſsi fructuarius non
ſsati
ſsdederit, aut
ſsine vitio po
ſsſse
ſsſsionem
adeptus
ſsuerit, quoad effectum, vt illi incipiant deberi
fructus. Debebuntur tamen eo ca
ſsu, quo nullus hæres
exi
ſsterer, vel à die adeptæ po
ſsſse
ſsſsionis
ſsine vitio, vel
ab eo tempore, quo
ſsati
ſsdare paratus propter de
ſsectum hæredis, vel per
ſsonæ, cui
ſsati
ſsdationem præ
ſstaret,
ſsati
ſsdare omi
ſsit: Ex dictis
ſsuprà, quæ
ſsunt notanda,
quia non reperientur alibi
ſsic re
ſsoluta.
Tertiò, & principaliter infertur ad re
ſsolutionem al
*terius quæ
ſstionis in hac materia, & in v
ſsu foren
ſsi omninò nece
ſsſsariæ. Nunquid valeat legatum v
ſsusfructus
omnium bonorum, vxori, vel alteri relictum, alio hærede vniuer
ſsali po
ſst mortem eius in
ſstituto? In qua quæ
*
ſstione quatuor Doctorum opiniones referunt po
ſst alios
Ia
ſson
in l. extraneum, num. 5. C. de hæredib. inſstituendis.
Doctores
in l. filius à patre, ff. liberis & poſsthum. Romanus
in conſs. 71. incipit:
Viſsis dubiis num. 5. In effectu ta
*men duas opiniones e
ſsſse, primam negatiuam;
ſsecundam affirmatiuam, communiter probari
ſsolet; vti ex
communi te
ſstantur Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum,
§. legatum, quæſst. 23. num. 2. in princ. Menoch.
in conſs. 273. | num. 1. lib. 3. Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum
lib. 2. obſseruatione 143. in princ. qui, & alij quamplures,
*
quos
ſstatim referam, conueniunt in hoc (nec vllus contradicit,) Vxorem, vel alium,
ſsic relictum v
ſsufructuarium legatarium e
ſsſse, dumtaxat non hæredem. Quod
priùs docuerat Baldus
in l. id quod pauperibus, quæſst. 14.
C. de Epiſscop. & Clericis. & in dicta l. extraneum. num. 7.
C. de hæredibus inſstituendis: Et rationem a
ſsſsignat Me
*noch.
lib. 4. præſsumptione 141. num. 33. & 34. Partem
itaque negatiuam, quod tale legatum non valeat, tenent
Ioannes Andreas
ad Speculatorem, tit. de pignorib. §. final. aliàs
tit. de diuerſsis cautionibus, verſs. pono quod vſsusfructus, n. 16. Alexander
in dicta l. extraneum, num. 8.
in fine, & in conſs. 162. Circa 1. dubium. num. 2. vol. 2. Dinus
in conſs. 3. Angelus, Imola, Benedictus de Pumblino,
& Ancharan. quos recen
ſset Ia
ſson
in dict. l. extraneum,
colum. 3. verſsic. Quarta & vltima eſst opinio. Innocentius, & Petrus de Anchar.
in c. fin. de pignoribus. Ea ratione principaliter moti
ſsunt, quòd dies v
ſsusfructus le
*gati, non cedit ni
ſsi à die aditæ hæreditatis per hæredem
in
ſstitutum, vt
ſsuperiùs diximus:
ſsed hæres in propo
ſsito ca
ſsu adire non pote
ſst hæreditatem viuente vxore,
cùm
ſsit in
ſstitutus po
ſst mortem illius, &
ſsic
ſsub die incerta, quæ conditionem facit, & hæreditatis aditionem
impedit:
l. ſsi cum hæres, ff. quando dies legati cedat: Ergo
legatum v
ſsusfructus e
ſst inutile, nec confirmari poterit
mortua vxore, cum eo tempore iam extinctus
ſsit v
ſsusfructus:
l. Titio cum morietur, ff. de vſsufructu. §. finitur,
Institut. eodem tit. Mouentur etiam ex textu
in l. qui filio, in princ. vbi glo
ſs.
ff. de hæredibus inſstituendis, expendendo eum, vti po
ſst alios optimè expendit Menochius
dicta præſsumptione. 141. num. 39. quo loco
à n. 37.
*
in fine, vſsque ad num. 40. his duobus fundamentis, nonnullis modis re
ſspondet, meliùs tamen re
ſsponderi pote
ſst ex his, quæ
ſstatim in
ſsecunda opinione adnotabimus.
Partem verò affirmatiuam, quòd tale legatum valeat
*
(quæ verior e
ſst, magis communis, & omnino amplectenda) tuentur Baldus
in l. id quod pauperibus, quæſst. 14. n. 27.
C. de Epiſscopis & Clericis. Salicetus
in dict. l. extraneum,
in fin. & Ia
ſson
ibi col. penul. verſs. Tertiò limita. Aretinus, Ca
ſstren
ſsis, Angelus, Berous, Decius, Bertrandus,
Socinus vterque, Pari
ſsius, Natta, Barbacia, Odofredus,
Crotus, Durandus, Pechius, & alij, quos ita tenendo,
conge
ſsſserunt Cephalus
in conſs. 607. n. 27. & in conſs. 472.
num. 53. & ſseqq. lib. 4. Menochius
in conſs. 105. num. 9.
lib. 1. & in conſs. 273. num. 1. lib. 3. & lib. 4. præſsumptione. 141. num. 39. in fine, & n. 40. Addit.
ad Alexandrum,
dict. conſs. 192. num. 3. vbi dicit contrariam opinionem,
tanquam iniquam contra te
ſstatoris voluntatem, & naturam materiæ
ſsubiectæ rejiciendam: Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 590. num. 28. & 31. & ſseqq.
lib. 5. & in conſs. 222. num. 24. lib. 3. & in conſs. 62. vbi latiùs declarat per totum con
ſsilium,
lib. 6. Guillelmus
Benedictus
in cap. Rainuncius, de teſstamentis, verb. reliquit. num. 7. Couarruuias
variarum lib. 2. cap. 2. num. 5.
Viglius
in §. hæres, num. 6. Inſstit. de hæredibus inſstituendis, Gra
ſsſsus
§. legatum, quæſst. 23. num. 2. Borgninus Caualcanus,
de vſsufructu mulieri relicto, num. 69. fol.
mihi 33. & 134. & numer. 224. in fine. fol. 436. Simon
de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum,
lib. 3. ſsolutione 1. numer. 35. fol. 6. Tellus Ferdinandez
in l. 3. Tauri, 3. part. numer. 10. Sfortia Oddi
in
conſsil. 91. numer. 9. & 10. & numer. 24. & 25. lib. 1.
Aldobrandinus
in conſsil. 46. numer. 8. lib. 1. Paulus de
Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cum nuberet, ff. de legatis. 2. quæſst. 26. num. 114. vſsque ad n. 118.
Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 10. à num. 19. vſsque ad n. 39. Et quòd hæc
ſsit benignior opinio, æquitati, materiæ
ſsubiectæ, & menti te
ſstatoris magis con
ſsentanea, affirmat Andreas Gaill.
lib. 2. obſseruatione 243.
num. 2. 3. & 4. Quorum omnium, rationes & funda
*menta ad hoc reduci debent, quòd in hac
ſspecie, tempus mortis v
ſsufructuarij non debet cen
ſseri adiectum
in
ſstitutioni, vt aditionem impediat,
ſsed tantùm differendi gratia vt hæres non habear commodum v
ſsusfructus, quandiu vixerit fructuarius, nec in eo perturbet
illum & con
ſsequenter, ex mente & voluntate te
ſstatoris,
ſsic in
ſstitutus
ſstatim adire pote
ſst, & tran
ſsmittere hæreditatem, vt pote putè in
ſstitutus hæres: quia prædicta
verba non
ſsu
ſspendunt, vel limitant
ſsuper in
ſstitutionem,
ſsed o
ſstendunt enixam te
ſstatoris voluntatem
ſsuper
legati viribus, quæ manife
ſstè colligitur ex eo, quòd
cùm voluerit vxori, vel alteri relinquere v
ſsumfructum,
quod e
ſst con
ſsequens, nece
ſsſsariò
ſsequitur antecedens,
hoc e
ſst, puram in
ſstitutionem volui
ſsſse,
ſsine quo con
ſsequens, hoc e
ſst, legatum
ſsub
ſsi
ſstere non po
ſsſset:
l. illud, ff.
de acquir. hæred. Quod cæteris omnibus
ſsuperiùs præcitatis, elegantiùs animaduertit Andreas Gaill.
dicta obſseruatione 143. ex num. 2.
Ex his con
ſsiderabam, nonnulla adnotanda fore, quæ
nece
ſsſsaria
ſsunt, nec ita
ſspeci
ſsice traduntur per aliquem,
ex Scribentibus communiter in hac materia. Primò, fru
*
ſstra, & inutiliter videri labora
ſsſse quamplures, & maximi nominis Authores, qui inue
ſstigare
ſsolent in quæ
ſstione
ſsuperiori, cùm v
ſsusfructus relinquitur vxori, alio
hærede vniuer
ſsali po
ſst mortem eius in
ſstituto: qualiter,
ſsiue quo remedio po
ſsſsit vxor con
ſsequi legatum, ex
quo viuente ea nullus exi
ſstit hæres, qui hæreditatem
adire po
ſsſsit; & plura excogitarunt remedia Baldus
in
l. extraneum, num. 4. C. de hæredibus inſstituendis, & Ia
ſson
ibi columna, 3. Angelus
in l. miles ita, ff. de militari tetamento. Et po
ſst alios Paulus de Montepico, Cephalus,
Pari
ſsius, Marcus Antonius Eugenius, & Iacobus Menochius quorum mentionem fecimus
ſsuprà, num. 16.
Verum vana e
ſst, & inutilis eorum altercatio, quæ ita
demum procederet,
ſsi vera e
ſsſset Ioannis Andreæ, Dini,
Alexandri, & aliorum opinio, quòd hæres po
ſst mortem fructuarij in
ſstitutus,
ſsub conditione in
ſstitutus videretur, nec adire po
ſsſset hæreditatem ante mortem illius:
ſsed cùm
ſsuperior opinio improbata
ſsit, & iuxta
aliam, & veriorem opinionem, hæres dicatur purè in
ſstitutus, &
ſstatim in vita vxoris adire hæreditatem po
ſsſsit; prædicta remedia nece
ſsſsaria non erunt legatario
v
ſsusfructus, cùm
ſsatis con
ſsultum
ſsit illi per aditionem
hæreditatis: id quod inter alia remedia rectè tradit Baldus
in dicta l. id quod pauperibus, quæſst. 14. C. de Epiſscopis & clericis: & vt certi
ſsſsimum probarunt omnës,
quos retuli
ſsuprà num. 30. qui hæredem videri pure in
ſstitutum, &
ſstatim po
ſsſse hæreditatem adire, vnanimiter dixerunt.
Secundò, errore manife
ſsto lap
ſsum in hac materia
*
Mathe
ſsilanum,
ſsingulari 4. num. 5. & 6. is enim in ca
ſsu
ſsuperiori, cum v
ſsusfructus alicui relictus e
ſst, alio po
ſst
mortem eius hærede in
ſstituto: exi
ſstimauit hæredem
conueniri non po
ſsſse ad
ſsolutionem æris alieni; ideóque
curatorẽcuratorem dandum hæreditati, aduer
ſsus quem creditores
hæreditarij agere po
ſsſsint. Moueturque
ſsuperiori ratione, quod hæres
ſsic in
ſstitutus ante mortem v
ſsufructuarij adire non po
ſsſsit; quam tamen omnino fal
ſsam
e
ſsſse ex dictis adhuc con
ſstat apertè: idcirco talem hæredem conueniendum fore ad
ſsolutionem æris alieni,
nec e
ſsſse nece
ſsſsariam curatoris dationem rectiùs tradiderunt Socinus, Didacus Couatruuias, Paulus de Montepico, & alij, quos refert, & sequitur Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 35. n. 7. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 224. fol. 430. Rubeus, & Bellonus relati, & probati per Menochium
lib. 4. præſsumptione 143. num. 15.
Tertiò,
ſsu
ſstineri non po
ſsſse quorundam traditionem
*
in hac materia Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 391. incipit:
Viſsis dubiis. Romani
in conſs. 71. Alexandri
in conſs. 58. lib. 3. Saliceti
in dict. l. extraneum, Ripæ
in l. 1. n. 18. ff. quorum
legatorum. Qui exi
ſstimabant in quæ
ſstione adhuc propo
ſsita, cum v
ſsusfructus omnium bonorum vxori relictus e
ſst, & po
ſst mortem eius alius hæres vniuer
ſsalis in
ſstituitur: po
ſsſse vxorem propria authoritate v
ſsumfructum capere, tanquam po
ſsſse
ſsſsione bonorum vacante,
nec hærede aliquo exi
ſstente, de cuius manu legatum ac|
cipi po
ſsſsit: Quæ
ſsententia nullo pacto vera e
ſsſse pote
ſst,
vt pote cùm præcipuum, aut vnum tantum eius fundamentum, ex dictis adhuc de
ſstruatur omninò, nec hæredem aliquem exi
ſstere, fal
ſsum
ſsit. Ideò dubiam & ob
ſscuram appellarunt eam Hyppolitus Riminaldus
in
princ. Inſstitut. de donationibus, num. 565. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. nono. num. 2. fol. 169.
Quartò, rectè loquutum in hac materia Borgninum
Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto, num. 74. fol. 240.
*
vbi contra Aretinum, Pari
ſsium, Portium, & alios, in
ca
ſsu
ſsuperiori defendit, teneri vxorem,
ſsic relictam v
ſsufructuariam,
ſsati
ſsdationem præ
ſstare, inuentarium conficere, ac alia implere, ad quæ alij v
ſsufructuarij
tenẽturtenentur
ea ratione motus, quod à principio ade
ſst per
ſsona, hoc
e
ſst, hæres purè in
ſstitutus, cui talis cautio debeat præ
ſstari: id quod præfati, Ioannis Andreæ opinionem
ſsequuti negabant verum; male tamen, vt dictum e
ſst.
Vnde contrarium, rectiùs in terminis
ſstatuit Ruinus
in
conſsil. 206. num. 23. & ſseqq. vol. 2.
Quintò, quæ hucu
ſsque dicta
ſsunt
ex n. 23. cum ſseqq.
*
& de iure communi probantur, procedere etiam de iure
regio ab
ſsque dubio, ex di
ſspo
ſsitione
l. 1. tit. 4. de los teſstamentos. cũcum ex illa lege
ſsu
ſstineantur omnia, quæ in
teſtamẽtotestamento relicta
ſsunt, et
ſsi nullus fuerit hæres in
ſstitutus, vel
in
ſstitutus non adierit: & con
ſsequenter omnia
ſsuperiora
ob
ſseruanda fore, non
ſolũſolum in terminis prædictis, quibus
hæres purè in
ſstitutus videtur, &
ſstatim adire hæreditatem pote
ſst;
ſsed etiam in fortioribus, hoc e
ſst, cùm
nullus hæres in
ſstitutus fuerit, vel in
ſstitutus non adierit,
nec etiam legitimus; vel po
ſsito, quòd iure communi
vera e
ſsſset Ioannis Andreæ opinio: vt quæ diximus
ſsuprà in legato particulari v
ſsusfructus,
cõtracontra Tellum Fernandez, procedant etiam in legato v
ſsusfructus omnium bonorum, cùm inter hæc legata, nulla differentiæ ratio reddi po
ſsſsit, & vtroque ca
ſsu v
ſsufructuarius
ſsit
legatarius, vt
ſsuprà
ſscrip
ſsi, & tradit Baldus
in dicta l.
id quod pauperibus, quæſst. 14. & in dict. l. extraneum,
num. 7. Iacobus Menochius
lib. 4. præſsumpt. 141. num. 33.
quæ e
ſst noua, &
ſsingularis declaratio in hac materia.
Sextò, prædicta procedere, quando v
ſsusfructus
*
relinquitur titulo legati;
ſsed
ſsi titulo in
ſstitutionis
relictus
ſsuerit, tunc aperire nece
ſsſse e
ſst, vtrùm diuer
ſsum ius con
ſstituendum
ſsit: & titulo in
ſstitutionis relictus dicitur v
ſsusfructus, cum te
ſstator in
ſstituit
vxorem, vel alium, in v
ſsufructu omnium bonorum,
& po
ſst eius mortem alium in
ſstituit hæredem vniuer
ſsalem, quo ca
ſsu
ſsine controuer
ſsia admittunt Doctores, (nec aliquis in hoc di
ſsſsentit) te
ſstatoris
*
di
ſspo
ſsitionem valere;
ſsed
ſsolum dubitant, quomodo vxor hæres
ſsit, an
ſscilicet in
ſsolo v
ſsufructu, vel
etiam in proprietate? Id quod apertè deprehenditur ex
ex omnibus
ſstatim referendis, & expre
ſssè adnotauit
Menochius
in conſs. 273. num. 5. lib. 3. & præſsumpt. 141.
num. 26. lib. 4. hoc e
ſst, vtrum in hoc ca
ſsu,
ſsicut in
ſsuperiori, de quo
ſsupra ex
num. 23. in
ſstitutio illa
ſsit quoque
legatum, an verò fideicommi
ſsſsum inductum
ſsit, ita
quòd vxor
ſsit hæres in v
ſsufructu, & proprietate, &
grauata po
ſst mortem hæreditatem re
ſstituere. Effectus
*
huius inue
ſstigationis maximus e
ſst;
nãnam ſsi in
ſstitutio po
ſst
mortem vxoris facta, ad fideicommi
ſsſsum trahitur: con
ſsequens e
ſst, quòd fideicommi
ſsſsario ante hæredem in
ſstitutum moriente, hæreditas ad hæredes ip
ſsius fideicommi
ſsſsarij non tran
ſsmittitur, quia fideicommi
ſsſsum con
*ditionale non tran
ſsmittitur ad hæredes,
ſsi fideicommi
ſsſsarius pendente conditione ante grauatum decedat: per textum
in l. vnica §. ſsin autem aliquid, C. de caducis toll. vbi Doctores communiter; & pleni
ſsſsimè declarant Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum, quæſst. 67. & 68. Andreas Gail.
practicarum obſseruat. lib. 2. obſseruat. 132. per totam. Rolandus,
Pari
ſsius, Cephalus, Menochius, Bur
ſsatus, Decianus,
Riminaldus Iunior, Surdus, Crotus, & alij in multis
confiliis; quæ lati
ſsſsimè de hac quæ
ſstione
ſscribens,
conge
ſsſsit in vnum Pedrocha
in conſs. 40. quæſst. 5. à n. 295. vſsque ad num. 363. Ioannes Vincentius Hondedei
in
conſsil. 70. ex num. 10. & ex num. 31. cum ſsequentibus.
Prima tamen, & communior
ſsententia e
ſst, vxorem
*
in prædicto ca
ſsu cen
ſseri in
ſstitutionem, tam in proprietate,
quàm in v
ſsufructu, & in
ſstitutionem po
ſst mortem eius
factam, ad fideicommi
ſsſsariam
ſsub
ſstitutionem trahendam fore: Per textum
in l. ſsi quis ita inſstituatur ex certo
fundo: aliàs,
ſsi ita quis hæres inſstitutus excepto fundo, ff.
de hæredibus inſstituendis. Sic tenent Baldus
in l. id quod
pauperibus, quæſst. 14. C. de Epiſscopis, & clericis, & in l. 2.
ff. ſsi pars hæreditatis petatur, & ibidem Angelus: idem
Angelus
in l. filius à patre, ff. de liberis & poſsthumis, &
in conſsil. 151. Viſso themate, ad finem, Salicetus, & Ia
ſson,
in l. extraneum, num. 6. C. de hæredibus inſstituendis. &
ibidem Alexander,
num. 8. idem
in conſs. 162. num. 5. lib. 2.
Decius, vterque Socinus, Cardinalis Zabarella, Corneus, Natta, Siluanus, Bellonus, Berous, Bertrandus, &
alij relati per Menochium
in conſs. vlt. num. 48. lib. 1. & in
conſs. 273. num. 6. lib. 3. & præſsumpt. 141. num. 26. & 49.
lib. 4. Qui ip
ſse communem hanc
ſsententiam profitetur
veram, Gra
ſsſsus §
legatum, quæſst. 23. num. 3. Durandus
de arte teſstandi, titul. de legatis, cautela 39. num. 2. Crotus
in l. re coniuncti, ff. de legat. 3. num. 179. & ſseqq. Peregrinus
de fideicommiſsſsis. artic. 5. num. 21. poſst principium
fol. 51. Andreas Gaill. qui dicit communem omnium
opinionem,
lib. 2. obſseruat. 143. num. 5. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolut. 1.
à num. 7. vſsque ad num. 17. fol. mihi 4. & 5. vbi refert Rolandum, Cephalum, Hyppolitum Riminaldum, &
alios idem tenentes, &
num. 8. & tribus ſseqq. Huius
ſsentendæ rationes adducit Peregrinus etiam,
dict. art. 5.
num. 21. in princ. vbi refert Imolæ opinionem in hac
*
quæ
ſstione, & declarat, in quo concordet aut di
ſscordet
cum opinione Baldi, & aliorum hactenus relata, vt
ibi
videri poterit: & per Menochium
in conſs. 273. num. 9.
lib. 3. Paulum de Montepico
in l. Titia cum teſstamento,
§ Titia cum nuberet, de legat. 2. num. 102. & ſseqq.
Secunda verò, & præcedenti contraria opinio e
ſst,
*
vxorem, vel alium in v
ſsufructu omnium bonorum in
ſstitutum, alio po
ſst mortem eius hærede vniuer
ſsali in
ſstituto, merum Legatarium v
ſsusfructus e
ſsſse, nec hæredem dici po
ſsſse, & con
ſsequenter non intere
ſsſse, an
v
ſsusfructus vxori relinquatur, an ip
ſsa in
ſstitutum in eo,
per rationem prædictam:
ſsed vtroque ca
ſsu, in
ſstitutum
po
ſst mortem vxoris, purè in
ſstitutum videri, & hæreditatem ad hæredes
ſsuos tran
ſsmittere; quoniam tempus in
ſstitutioni hæredis vniuer
ſsalis adiectum, non
ſsu
ſspendit in
ſstitutionem,
ſsed tantùm remouet hæredem à
perceptione, & commodo v
ſsusfructus; Sic
ſscrip
ſsit Angelus
in l. hæreditas ex die, ff. de hæredibus inſstituendis,
& defendit con
ſstanter Modern.
addit. ad Alexandrum, d.
conſsil. 162. & hanc opinionem veriorem exi
ſstimat Andreas Gaill.
dict. obſseruat. 143. num. 6. Paulus Ca
ſstren
ſsis
in dicta l. ſsi filus à patre ad finem, & conſs. 440. col 2. lib. 2.
Corneus
in dict. l. extraneum, Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 5.Couarruias
variarum lib. 2.
cap. 2. ſsub num. 5. Pari
ſsius
in conſs. 97. à princ. lib. 2. Emmanuel Soarez
receptarum ſsententiarum, littera. V.n. 114.
Decius
in conſsil. 278. Iacobus Mandellus de Alba
in
conſs. 55. num. 2. & 3. lib. 1. & e
ſsſse veriorem opinionem,
mentique, & voluntati te
ſstatoris magis conuenientem.
affirmat, & alios refert Simon de Prætis
lib. 3. d. ſsolut.
1. n. 21. & 22. fol. 5. & n. 35. & 36. quo loco expendit nouè con
ſsilium Baldi 273. & con
ſsilia
ſsequentia
lib. 4. vbi
nonnullis, &
ſsubtilibus rationibus probauit Baldus.
Vxorem
ſsic in
ſstitutam in v
ſsufructu, legatariam tan
*tum in v
ſsufructu, & meram v
ſsufructuariam e
ſsſse. Huic
etiam parti ego libentius accedo, contrariamque, defuncti voluntati valde aduer
ſsari exi
ſstimo: nec verba
in
ſstitutionis aliquid facere, ex his quæ
ſsuperiùs relati,
latiùs in hac quæ
ſstione adnotarunt.
Septimò, quæ adhuc dicta
ſsunt, procedere, cùm
*
extraneus po
ſst mortem vxoris hæres in
ſstituitur, idcirco
opportunè & nece
ſsſsariò dubitari. Vtrum valeat di
ſspo|
ſsitio, cum v
ſsusfructus omnium bonorum, titulo legati,
vel in
ſstitutionis, vxori, aut alteri relinquitur per tempus vitæ, aut donec ip
ſsa vixerit, filio po
ſst mortem hærede vniuer
ſsali in
ſstituto: & po
ſsito, quòd valeat, quid
vxor con
ſsequi debeat ex tali relicto. Cuius rei di
ſsputationem,
ſsciens con
ſsultoque, duplici ratione prætermittendam duxi, tum quòd de hac quæ
ſstione plenè, & di
ſstinctè
ſscrip
ſserint Paulus de Montepico
in dict. §. Titia
cum nuberet, ex num. 97. cum pluribus ſseqq. Menoch.
lib. 4. dict. præſsumpt. 141. ex num. 8. vſsque ad num. 25.
Simon de Prætis
lib. 3. dict. ſsolut. 1. à num. 23. cum ſseqq.
fol. 5. Tum etiam, quòd de iure huius Regni, procedere
non poterit prædictum dubium,
ſsiue communis Doctorum re
ſsolutio effectum
ſsortiri; vtpote, cùm omnia
bona parentis, excepta quinta parte eorum,
ſsint legitima filiorum; ita quod ab illorum
ſsucce
ſsſsione, ni
ſsi
certis de cau
ſsis
ſsubmoueri non debeat, nec po
ſsſsit vxor,
vltra v
ſsumfructum quintæ partis, titulo in
ſstitutionis,
nec legati con
ſsequi; vt
infrà alio capite, cùm de con
ſsuetudine vulgari tractabimus, plenius
cõprobabimuscomprobabimus.
Octauò & vltimò, quòd
ſsi te
ſstator in
ſstituerit vxo
*rem, vel alium in v
ſsufructu omnium bonorum, donec vixerit, aut
ſsimpliciter, & po
ſst mortem eius nullum
alium hæredem in
ſstituat, vxor cen
ſsetur in
ſstituta hæres
in totum,
ſsiue detracta certa rei. mentione, totam ip
ſsam hæreditatem con
ſsequetur: tenebitur tamen re
ſstituere illam po
ſst mortem eius venientibus ab inte
ſstato,
quorum fauore inductum fideicommi
ſsſsum cen
ſsetur.
Sic po
ſst Manticam, Petrum Pechium, Ca
ſstren
ſsem, Decium. Pari
ſsium, Cephalum, & alios re
ſsoluit, & bene
fundat Menochius
lib. 4. dicta præſsumpt. 141. ex num. 2.
vſsque ad num. 8. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 75. fol. 240. Sfortia Oddi
in conſs. 91. n. 4. qui exi
ſstimant idem procedere,
ſsi vxor relicta fuerit v
ſsufructuaria per verbum
Relinquo, nullo alio cohærede dato: vt
ibi videri poterit: & per Picum
in dicto §. Titia cum nuberet, num. 26. & 27. His addo prædictam re
ſsolutionem
*
(quæ. de iure communi indubitanter procedit, ex Menochio
vbi ſsuprà,) procedere etiam de iure regio, nec
in hoc aliquid immutatum ex deci
ſsione
dictæ l. 1. tit. 4.
de los teſstamentos, lib. 5. Intelligendo id iuxta ea, quæ
alio
cap. lib. 2. plenius adnotauimus ad explicationem
leg. 1.
§. ſsi ex fundo, ff. de hæredibus inſstituendis.
CAPVT IX.
Vſsusfructus iure legati in teſstamentis relictus,
vtrùm conſstituatur, & acquiratur ipſso iure,
an per factum hæredis; & in aliis legatis, à
quo tempore tranſseat dominium in legatarium? vbi ius nouum ab antiquo diſstinguitur, & adhibita diſstinctione inter legatum
Vendicationis, & Damnationis, quæ hactenus de hac materia ſscripſserunt Doctores,
dilucidè, & diſstinctè explanantur, & quarundam legum verus ſsenſsus adducitur. Deinde in legato generis, vel alternatiuo, &
in vſsufructu disjunctiuè, ſsiue alternatiuè relicto, cuius ſsit electio, hæredìs-ne, an legatarij, eadem diſstinctione aperitur: demùm
in legato ambiguo, vel obſscuro, vtrùm, quod
minimum eſst, debeatur, ambigitur: & nonnullis legibus ad propoſsitum explicatis, Accurſsij traditio contra Decium, & Modernum Par. defenditur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus à proprietate multis modis ſseparationem
recipit.
- 2 Vſsusfructus à proprietate ſseparatur, ſsi in teſstamento
relinquatur, & tunc an tranſseat ipſso iure in legatærium, num. ſseqq.
-
3 Expenditur contrarietas textus, in §. 1. Inſstitutionum. de vſsufructu, cum l. 3. ff. eodem tit. & diluitur infrà num. 13.
-
4 Vſsusfructus iure legati, in teſstamentis, an conſstitatur,
& legatario acquiratur ipſso iure; an per factum
haredis? & reſsolutio traditur infra, num. 13.
-
5 Legatorum genera olim quatuor fuiſsſse.
-
6 Legatorum per Vendicationem quale; & quibus verbis
fiebat?
-
7 Legatum per Damnationem, quomodò fieret?
-
8 Legatum per Sinendi modum, quale olim?
-
9 Legatum per Præceptionem, quod diceretur olim.
-
10 Legata multùm intereſsſse per vendicationem, an per
damnationem relinquantur.
-
11 Dominum rei legatæ per vendicationem, tranſsire in
legatarium, antequam de manu hæredis præſstetur illi.
-
12 Dominium rei legatæ per Damnationem, non tranſsire
in legatarium, antequam de manu haeredis præſstetur illi.
-
13 Vſsusfructus iure legati in teſstamentis relictus, ipſso
iure conſstituitur, & acquiritur, ſsi legatus ſsit per
Vendicationem; per factum, & patientiam hæredis,
ſsi ſsit legatus per Damnationem.
-
14 Vſsusfructus in teſstamento relictus per Vendicationem,
quamuis ipſso iure tranſseat in legatarium; id tamen
non excuſsat illum, ſsi accipere velit poſsſseſsſsionem abſsque authoritate hæredis.
-
15 Vſsum fructum in teſstamento relictum conſstitui, & acquiri hodie generaliter ipſso iure.
-
16 Idque de iure nouiſsſsimo huius Regni, ſsecuriùs firmari poſsſse.
-
17 Seruitutis realis in teſstamento relictæ, ius, aut dominium ipſso iure tranſsire in legatarium.
-
18 Iaſsonis reſsolutio in hac materia declaratur.
-
19 Bartoli doctrina, in quæſstione ſsuperiori explicatur.
-
20 Aretini opinio in hac materia impugnata.
-
21 Proponitur difficultas leg. Si ab hærede, ff. ſsi vſsusfructus petatur, & verus ſsenſsus illius textus adducitur.
-
22 Vſsumfructum earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur,
iure legati in teſstamentis relictum, non conſstitui,
nec acquiri iure, niſsi præſstita cautione de reſstituendo tantumdem.
-
23 Expenditur difficultas leg. Papianianus 18. ff. de
ſseruitutibus.
-
24 Et duæ ſsolutiones Accurſsij taxantur.
-
25 Noua etiam Corraſsij interpretatio ad illum textum
confutatur, & num. ſsequenti.
-
26 Dominium rei legatæ, vtrùm tranſseat in legatarium à
morte teſstatoris, an ab adita hæreditate, difficilem
quæſstionem eſsſse, & plenè tractatam remiſsſsiuè.
-
27 Redditur vera ratio dictæ leg. Papinianus, ff. de ſseruitutibus.
-
28 Et Ioannis Bologneti noua conſsideratio, nouè per Authorem rejicitur.
-
29 Duplex proponitur difficultas, l. Stichus ſseruus meus,
ff. de manumiſsſsis teſstamento.
-
30 Legatum rei aliena iure ſsubſsiſstere, cum distinction e
tamen leg. cùm rem alienam, C. de legatis, &
de materia illius textus pleniſsſsimè actum remiſsſsiuè.
-
31 Explicatur textus in dict. l. Stichus ſseruus, & vtrique
difficultati reſspondetur.
-
32 In legato generis, vel alternatiuo, cuius ſsit electio, hæredìs-ne, an legatarij?
-
33 Doctorum quamplures diſstinctione, & declarationes
in quæſstione ſsuperiori remiſsſsiuè.
-
34 Et adhibita diſstinctione inter legatum Vendicationis
& Damnationis præfata quæſstion reſsoluta.
-
35 Vſsusfructus, cùm disjunctiuè, aut alternatiuè legatur,
cuius ſsit electio?
-
36 Lex, Titio 21. ff. de vſsufructu legato, ſsingulariter, &
nouè explicata per Cuiacium.
-
37 In legato ambiguo, ſsiue obſscuro, id deberi, quod minimum eſst, non quod maximum.
-
38 L. qui duos, 20. ff. de legat. 1. verè, & eleganter declarata.
-
39 L. qui ex pluribus, 106. ff. de verborum obligationibus, ſsingulariter declaratur, & conciliatur
cum l. Iulianus, 41. §. ſscio, ff. de legat. 1. Vbi Accurſsij adnotatio, contra Decium, & Modernum defenditur, & num. ſsequenti vera ratio redditur.
-
40 Teſstator in dubio, cenſsetur proſspicere hæredi, & minus grauare eum, quàm ſsit poſsſsibile.
-
41 L. Titia, 40. §. Seia teſstamento, ff. de auro & argento legato, remiſsſsiuè explicatur.
VSusfructus formalis, de quo præcipuè tractatus
*
no
ſster e
ſst, nonnullis modis
ſseparationem recipit
à proprietate, & con
ſstituitur, vt
capite ſsequenti dicemus,
& exemplis o
ſstendit Iu
ſstinianus
in §. 1. Inſstitutionum de*
vſsufructu. Et primò
ſseparatur à proprietate,
ſsi in te
ſstamento relinquatur,
l. 3. l. vſsusfructus 6. ff. de vſsufructu,
l. 4. C. eodem tit. l. 20. tit. 31. partit. 3. verſsic. La primera
es quando vn home, & textus
in dicto §. 1. Inſstitut. de
vſsufructu. Qui difficultatem facit ex eo, quòd in exem
*plis po
ſsitis
ibi ſsentire videtur apertè, v
ſsumfructum in
te
ſstamento relictum, con
ſstitui ip
ſso iure, &
ſsine aliquo
facto hæredis in
legatariũlegatarium tran
ſsire. Id quod clarè colligi
*
pote
ſst ex illis verbis:
Si quis vſumfructũvſumfructum alicui legauerit:
nam hæres nudam habet proprietatem; legatarius verò vſsumfructum. Et è contrà, ſsi fundum legauerit, deducto vſsufructu; legatarius nudãnudam habet proprietatẽproprietatem; hæres verò vsũfructũvsusfructum. Et tamen in
contrariũcontrarium videtur, quòd v
ſsusfructus
in te
ſstamento relictus,
nõnon po
ſsſsit
ſseparari à proprietate,
nec con
ſstitui, ni
ſsi hæres per patientiam, vel traditionem
illũillum con
ſstituat, per textum
in l. 3. ff. de vſsufructu, dũdum dicit:
Omnium prædiorum, iure legati, poteſst vſsusfructus conſstitui, vt hæres iubeatur dare alicui vſsumfructum; dare
autem intelligitur, ſsi induxerit in fundum legatarium, eúmve patiatur vtifrui. Ex quibus iuribus, & aliis
ſsimilibus,
*
pendet, vt arbitror, vera re
ſsolutio quæ
ſstionis; an
ſscilicet v
ſsusfructus iure legati in te
ſstamentis
cõſtituaturconstituatur,
& acquiratur ip
ſso iure, an per factum hæredis? pro cuius explicatione, reuocandum erit in memoriam, Legatorum genera olim quatuor fui
ſsſse, per Vendicationem, per Damnationem, per Sinendi modum, & per
Præceptionem: & certa quædam verba, cuique generi
legatorum a
ſsſsignata e
ſsſse, vt explicant Caius
Inſstitut.
lib. 2. tit. de legat. Vlpianus
in fragmentis, tit. 24. verſsicul.
legamus, Iulius Paulus
lib. 3. ſsententiarum, tit. de legat. &
latè explicant nonnulli Recentiores
in §. ſsed olim, Inſstitut. de legat. Vbi noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
ex n. 2.
cum ſseqq.lati
ſsſsimè Petrus Richardus
in dicto §. ſsed olim,
ex num. 3. Guillelmus Benedictus
in cap. 1. Rainuntius, de
teſstamentis, verb. ſsi ab
ſsque liberis,
el ſsegundo, num. 38.
fol. 84. part. 2. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens,
verbo, ſsine curatore,
num. 20. Antonius Faber
coniecturarum Iuris ciuilis, lib. 6. cap. 1. per totum, fol. 186. Ioannes Bolognetus
in rubr. ff. de legat 1. ex num. 28. vſsque
ad num. 35. Legatum per Vendicationem dicebatur,
*
cùm verbis directis
ſsiue deputatis ad ip
ſsum legatarium,
res legabantur: vt puta, Do, lego, capito,
ſsumito,
ſsiue habeto. Per Damnationem, cum verba ad hære
*dem erant deputata,
ſsiue di recta, hoc e
ſst, cùm te
ſstator
eo modo legandi vtebatur: Hæres meus damnas e
ſsto
dare:
ſsiue, Dato, facito, vel hæredem meum dare iubeo. Per Sinendi modum legabatur ita; Hæres meus
*
damnas e
ſsto
ſsinere Titium
ſsumere,
ſsibìque habere rem
illam,
ſsiue: Permitte
SemproniũSempronium ſsumere
ſsibi rem illam.
Et de natura, & conditione huius legati, dicit nonnulla Anton. Pichar.
vbi ſsuprà. num. 5. Denique per Præceptionem legari dicebatur, cùm etiam propriis,
ſsiue
*
ſspecialibus verbis, te
ſstator dicebat vni ex hæredibus,
vt aliquid ex hereditate præcipuum haberet; vtputa, Præscripto, tibique habeto domum illam, prædium, aut
fundum illum, ide
ſst, ante omnia, & ante diui
ſsionem
tibi capito. Sic colligitur ex Iulio Paulo
vbi ſsuprà, tit. 7.
Theophilo
in dict. §. ſsed olim, & cæteris
ſsuperiùs præcitatis, & aliis po
ſstmodùm referendis. Multùm ergo in
*tere
ſst, an legata verbis directis, & deputatis ad legatarium, hoc e
ſst, per Vendicationem relinquantur: an
verbis obliquis, & ad hæredem directis, hoc e
ſst, per
Damnationem vt Caius, Vlpianus, & Iulius Paulus docent
vbi ſsuprà, &
ſsecurè admittunt omnes Doctores,
*
qui hucu
ſsque de hac materia tractarunt. Nam in primo ca
ſsu, & in eo legati genere, quod per Vendicationem fiebat, dominium rei legatæ, rectâ viâ à morte
te
ſstatoris tran
ſsibat in legatarium, nec traditio hæredis
ex
ſspectanda erat,
ſsed ip
ſse legatarius propria auctoritate po
ſsſse
ſsſsionem poterat'accipere, & vendicare. Vt
nonnullis iuribus confirmans, aduertit noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in dicto §. ſsed olim, num. 3. ſsic intelligens textum vulgatum
in l. à Titio 64. ff. de furtis, &
m l. legatum, 80. ff. de legat. 2. & vera ratio colligitur
ex his, quæ
ſscrip
ſsit Ioannes Bolognetus
in rubr. ff. de
legat. 1. ex num. 28. cum ſseqq. Nam, cùm in eo legato,
te
ſstator verba dirigeret, & de
ſstinaret ad legatarium,
con
ſstat eam e
ſsſse ip
ſsius voluntatem, vt legatarius
ſstatim
po
ſst mortem
ſsuam, non
ſspectato hærede, po
ſsſsit vendicare, & accipere legatum: & ideò dominium talis legati, legis auctoritate, & voluntate te
ſstatoris ip
ſso iure
*
in legatarium tran
ſsit: at in legato Damnationis contrà
ſstatuitur, nam cùm in illo, obliqua verba aduer
ſsus hæredem dirigantur, & de
ſstientur; illum te
ſstator, qua
ſsi
ſsuæ voluntatis executorem elegi
ſsſse videtur, & ideò, antequam de manu hæredis legatario præ
ſstetur, nec dominium quæritur, nec vendicatio competit,
ſsed dumtaxat conceditur actio in per
ſsonam, quæ dicitur, Ex
te
ſstamento, vt admonet Theophilus
in dict. §. ſsed olim,
& tradit Pichardus
ibi num. 4. & pulchrè explicauit
Caius
vbi ſsuprà, textus igitur
in dicto §. 1. Inſstitut. de
vſsufruct. loquitur in legato Vendicationis, in quo v
ſsus
*fructus ip
ſso iure con
ſstituitur, & acquiritur, nec factum
aliquod hæredis nece
ſsſsarium e
ſst, vt expre
ſssè declarat
lulius Paulus
lib. 3. ſsententiarum, tit. 6. verſsic. vſsusfructus, vbi adnotauit Cuiacius, &
tract. 5. ad Africanum,
pag. 75. & in recitationibus ſsolemnibus, in libros Digeſstorum,ac in
l. via 5. ff. de ſseruitutibus, in verſs. prætereà conſstituitur iure legati, & in l. Titio 21. ff. de vſsufructu legat, in
princ. Et colligitur apertè ex verbis illius text.
in princ.
huius capitis relatis, quæ:
ſsunt propria legati
VẽdicationisVendicationis, ex Paulo, & Cuiacio
vbi ſsuprà,Theoph. & Min
ſsing.
in d. §. ſsed olim, text. verò in d.l. 3. ff. de vſsufructu, loquitur
in legato Damnationis, in quo v
ſsusfructus ip
ſso iure non
acquiritur, nec con
ſstituitur,
ſsed per factum, & patientiam hæredis: quod addit Paulus
vbi ſsuprà, tit. de vſsufructu, in princ. Sc ſsequitur Cuiacius
in dict. l. via, & in
quocunque alio legato Damnationis, procedere diximus suprà
num. 12. & aduertit Alciatus
lib. 3. Parergon.
cap. 1. Et probatur ex verbis eiu
ſsdem
legis 3. ibi:
dare
iubeatur, quæ
ſsunt propria verba legati Damnationis,
ex Vlpiano,
in fragmentis, tit. 24. & cæteris relatis
ſsu
*prà,
num. 7. in quo tamen aduertit Pinellus
2. part. leg. 1.
C. de bonis maternis, num. 62. verſs. hinc patet. Quod licèt
hodie verum
ſsit, v
ſsumfructum in te
ſstamento relictum
per verba directa, con
ſstitui, & tran
ſsire in legatarium
ip
ſso iure; non tamen id excu
ſsare fructuarium,
ſsi accipere velit po
ſsſse
ſsſsionem, ab
ſsque auctoritate hæredis, &
con
ſsequenter non ob
ſstante iuris antiqui di
ſspo
ſsitione
circa legatum Vendicationis, incorrectam manere hodie deci
ſsionem
legis, non dubiũdubium, C. de legatis, &
ſseruanda
fore, quæ: in legato v
ſsusfructus, & reliquis legatis
ſstatuimus
ſsuprà
c. 6. huius libri, vt
ſsic aliud
ſsit, iuris
ſsubtilitate,
aut fictone, videri, con
ſstitui, & acquiri legatum ip
ſso
iure; aliud vero, de manu hæredis po
ſsſse
ſsſsionem accipiendam e
ſsſse. Deinde aduertendum e
ſst, prædictam legatorum differentiam confu
ſsam e
ſsſse à Iu
ſstiniano, &
*
ex omnibus legatis hodie vendicationem competere; |
ideóque, hodie generaliter v
ſsumfructum in te
ſstamentò
relictum, con
ſstitui, & acquiri ip
ſso iure. Id quod expre
ſssè adnotauit Cuiacius
in dict. l. via, 5. ff. de ſseruitutibus,
verſsic. ſsed à Iuſstiniano confuſsa eſst, & eum non referens,
idem probat Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 69. num. 5. dicit
enim hodie curandum non e
ſsſse de i
ſsta altercatione, quia
Iu
ſstinianus generaliter introduxit, quòd dominium
trãſeattranseat in legatarium, & vendicatio competat, & in i
ſsta
generalitate continetur v
ſsusfructus: Pinellus etiam
idem
ſsecurè admittit, quibu
ſscumque verbis v
ſsusfructus relictus
ſsit,
2. parte dictæ leg. 1. C. de bonis maternis, num. 62. Idque de iure noui
ſsſsimo huius Regni
ſse
*curiùs firmari pote
ſst, ex deci
ſsione
leg. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ recopilat. Item ex his, quæ
ſscribit
Ioannes de Matienço
ibi. gloſs. 14. num. 31. in aliis autem
*
ſseruitutibus realibus, certum e
ſst, ius, aut dominium
ip
ſso iure tran
ſsire in legatarium,
l. ſsi partem, §. 1. ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, Glo
ſsſsa
in l. corruptionem, C. de vſsufructu. Bartolus
num. 6. & communiter
omnes ex Ia
ſsone,
num. 142. in l. 1. ff. de legat. 1. & in
l. 4. §. Cato num. 49. ff. de verborum obligationibus. Paulus Ca
ſstren
ſsis
in l. itinere, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum
prædiorium. Antonius Gomez
tomo 1. variarum; cap. 12.
de legatis, num. 7. verſsic. item etiam idem eſst in ſseruitute.
Infertur ex his ad explicationem quorundam, quæ
non ita
ſspecificè, & di
ſstinctè per Recentiores explicantur; primò Ia
ſsonem, in
l. 1. num. 62. 63. & ſseqq. ff. de leg. 1.
*
recte videri con
ſstitui
ſsſse di
ſscriminis rationem, inter legatum relictum, per verba directa, Vt
Do, lego. &
ſsimilia: & inter legatum relictum per verba obliqua, aut
Damnationis; vt Damno hæredem, vel fidei hæredis
committo, vt primo ca
ſsu transferatur directo, & ip
ſso
iure in legatarium, v
ſsusfructus in te
ſstamento relictus;
ex iuribus ibidem adductis: in
ſsecundo verò ca
ſsu, minimè tran
ſseat ip
ſso iure v
ſsusfructus legatus,
ſsed requiritur, quòd con
ſstituatur ab hærede. Quam re
ſsolutionem probauit Alciatus
ibi num. 42. dicens, quód v
ſsusfructus acquiritur ip
ſso iure,
ſsi verba
ſsunt directa ad legatarium,
ſsecùs,
ſsi verba
ſsunt directa ad hæredem. Sed
eam improbat Pinellus
2. parte dictæ leg. 1. C. de bonis
maternis, num. 62. verſsic. hinc patet. Bolognetus etiam
in
l. 1. ff. de legatis 1. n. 291. fol mihi 73. videndus etiam
num. 290. verſsic. ampliatur & 5. Saluari tamen pote
ſst
vtraque opinio, intelligendo, Ia
ſsonis di
ſstinctionem
procedere iuxta terminos iuris antiqui ante nouam Iu
ſstiniani con
ſstitutionem, in quibus terminis procedunt
iura per eum adducta: Pinellum verò loqui in terminis
iuris nouioris, quo prædicta verborum differentia e
ſst
ſsublata, in quibus terminis loquutum eum,
ſsatis demon
ſstrant verba ibi po
ſsita; & in ei
ſsdem videntur loqui Iacobus de Nigris
num. 145. ad finem, & Craueta
num. 142. in dicta l. 1. ff. de legatis primo.
Secundò infertur, recti
ſsſsimè docui
ſsſse Bartolum in
*
dicta l. 1. ff. de legatis primò, num. 6. V
ſsumfructum in
tellamento relictum, recta via, & ip
ſso iure tran
ſsire in
legatarium: quem
ſsequuntur communiter omnes ex
Bologneto
ibi. num. 207. & 290. Gra
ſsſso §.
legatum, quæſstione 69. n. 5. Antonio Galeatio Malua
ſsſsia
in conſs. 52.
num. 42. vol. 1. Sed ex prædictis, videtur tantùm procedere po
ſsſse eam doctrinam in legato Vendicationis,
ſsiue
per verba directa relicto, non in legato obliquo,
ſseu
Damnationis. Vti ad explicationem, & limitationem
doctrinæ Bartoli aduertit Ia
ſson
in eadem l. 1. num. 63.
& 64. &
ſsentit Paulus Ca
ſstren
ſsis in
l. itinere, per illum
textum,
de ſseruitut. ruſsticorum prædiorum. Pote
ſst tamen
vtraque opinio ad concordiam reduci, ex his, quæ illatione præcedenti dicta
ſsunt. Intelligendo, Ia
ſsonis re
ſsolutionem procedere iuxta terminos iuris antiqui, vt
ſsuprà diximus; Bartolum verò loqui attento iure nouiori, quo,
ſsublatis prædictis legatorum differentiis,
con
ſstitui ip
ſso iure v
ſsumfructum in te
ſstamento relictú,
rectè docuit, vt non malè
ſsentit Gra
ſsſsus
dicto §. legatum. quæſstione 69. num. 5. & expre
ſssè admittunt Cuiacius, & Pinellus
vbi ſsuprà.
Tertio infertur, lap
ſsum fui
ſsſse in hac materia Fran
*ci
ſscum Aretinum, in
dicta l. 1. ff. de legatis primò, n. 4.
verſs. tertiò videtur poſsſse limitari, licèt ſsequuti
ſsint illum
Bolognetus
ibi. num. 291. Corra
ſsius in
l. 3. num. 19. ff.
de ſseruitutibus: Is enim contra Bartolum a
ſsſserit generaliter v
ſsumfructum iure legati in te
ſstamento relictum
non con
ſstitui, nec acquiri legatario ip
ſso iure, cuius
contrarium verius e
ſsſse de iure antiquo in legato Vendicationis,
ſsiue per verba directa relicto, & de iure
nouiori hodie generaliter, ex Vlpiano, Caio, Iulio.
Paulo, Cuiacio, & aliis
ſsuperiùs relatis, con
ſstat apertè
& ita in terminis contra eum tenent Ripa in
dicta l. 1.
num. 60. Petrus Dueñas
regula 210. in princ. verſsic. Amplia ſsecundò. Gra
ſsſsus
dicto §;
legatum, quæſst. 69. num. 5.
Vnde tota difficultas con
ſsi
ſstit in explicatione textus in
*
l. ſsi ab hærede, 2. ff. ſsi vſsusfructus petatur. Quem contra
Bartolum expendit Aretinus
vbi ſsup. Iurecon
ſsultus enim
Pomponius
lib. 5. ad Sabinum, ſsic
ſscribit:
Si ab hærede
ex teſstamento fundi vſsusfructus petitus ſsit, qui arbores deieciſsſset, aut ædifìcium demolitus eſsſset, aut aliquo modo deteriorem vſsumfructum feciſsſset, aut ſseruitutes imponendo,
aut vicinorum prædia liberando: ad iudicis religionem pertinet, vt inspiciat, qualis ante iudicium acceptum fundus.
fuerit: vt fructuario hoc, quod intereſst, ab eo ſseruetur.
Ex quibus verbis colligitur apertè, po
ſsſse hæredem,
qui tenetur ad v
ſsumfructum ex te
ſstamento, diminuere
ius eius, imponendo
ſseruitutem ante traditionem,
quãuisquamuis eo ca
ſsu teneatur ad intere
ſsſse, quod tamen facere non
po
ſsſset, nec
ſseruitutem imponere,
ſsi v
ſsusfructus in te
ſstamento relictus, ip
ſso iure tran
ſslatus e
ſsſset in legatarium,
per textum in
l. ſsed & fi quid, §. proprietatis, ff. de vſsufructu. Verùm pro huius difficultatis explicatione, reiectis interpretationibus Doctorum
ibi, Ia
ſsonis,
n. 63.
verſsicul. & ad textum, in dicta l. ſsi ab hærede. Mariani
Tondelli, & Bologneti,
num. 291. in dict. l. 1. ff. de legatis primò. Corra
ſsij in
l. 3. ff. de ſseruitutibus, num. 19.
verſs. conſsidero itaque. Repetenda
ſsunt ea, quæ de legato
Vendicationis, & Damnationis
ſsuperiùs diximus, ex
quibus pendet verus intellectus illius legis; vbi v
ſsu
ſsfructus re vera legatus fuit per Damnationem,
ſsiue per
verba obliqua; idcircò ip
ſso iure con
ſstitui non portuit,
nec in legatarium tran
ſsire ante factum, aut patientiam
hæredis, & ideò hæres, qui tunc dominus erat, ante
tran
ſslatum, & con
ſstitutum v
ſsumfructum, mero iure
potuit
ſseruitutem imponere, licèt teneatur hoc, quod
intere
ſst fructuario præ
ſstare. Idque non ob
ſscurè colligi pote
ſst ex illis verbis:
Si ab hærede ex teſstamento fundi vſsusfructus petitus ſsit. Quia ex legato Damnationis,
actio per
ſsonalis competebat ex te
ſstamento; ex Vendicationis tamen legato, vendicatio dabatur, quæ dominium
ſsupponit: po
ſst tran
ſslatum autem & con
ſstitutum ius v
ſsusfructus, nec con
ſsentiente fructuario, po
ſsſset
proprietarius in damnum iuris v
ſsusfructus
ſseruitutem
imponere, ex
dicto §. proprietatis; cuius rationem inferiùs alio capite trademus.
Quartò infertur,
ſsuperiorem re
ſsolutionem minimè
*
procedere in legato v
ſsusfructus earum rerum, quæ v
ſsu
con
ſsumuntur, & con
ſsequenter v
ſsumfructum earum rerum, in te
ſstamentis, iure legati relictum, non con
ſstitui, nec acquiri legatario ip
ſso iure, ni
ſsi præ
ſstita cautione
de re
ſstituendo tantundem; nam cùm prædicta cautio
ade
ſsſsntiam legati nece
ſsſsaria
ſsit,
ſsequitur, ante eam
præftitam, ius aliquod tran
ſsire non potui
ſsſse, nec con
ſstitui v
ſsumfructum,
ſsed opus e
ſsſse, quòd res tradatur,
& præ
ſstetur cautio, vt inducatur v
ſsusfructus. Sic ex
communi probarunt Ia
ſson
num. 125.: Alciatus
num. 32.
Ripa
num. 61. in dicta l. 1. ff. de legat. 1. Et po
ſst longam
di
ſsputationem habitam
ex num. 304. fol. 74. verius credit Bolognetus
num. 306. ibidem, &
ſsequuntur Menchaca
de ſsucceſs. creatione lib. 1. §. 7. num. 26. Gra
ſsſsus
§.
legatum, quæſst. 69. num. 6. & quæſst. 75. num. finali.
quamuis Alexander
in eadem l. 1. n. 20. quem probauit
Socinus n. 12. & defendit Craueta
ibidem n. 137. exi
ſstimat, in legato prædictarum rerum,
ſsaltem oblata cautio|
ne, dominium ante traditionem transferri, & Alexandrum tueri videtur Pinellus
2. part. leg. 1. de bonis maternis. num. 69. in fine.
Quintò infertur ad explicationem
legis Papinianus,*
18. ff. de ſseruitutibus, vbi Paulus
ſscribit:
Papinianus notat: In omnibus ſseruitutibus, quæ aditionibus confuſsæ
ſsunt, reſsponſsum eſst, doli exceptionem nocituram legatario, ſsi
non patiatur eas iterùm imponi. Quod difficultatem facit; nam hæreditatis aditione quo pacto, aut iure confundi
ſseruitus potuit,
ſsi verum e
ſst, rei legatæ dominiæ
rectâ viâ, & ip
ſso iure tran
ſsi
ſsſse à morte te
ſstatoris in legatarium, ita quod res legata nullo tempore hæredis
fuerit,
l. à Titio, 66. ff. de furtis, l. legatum, 82. ff. de legat. 2. l. ſseruus Titij, 37. ff. de legat, 1. Vnde Accur
ſsus
in
eadem l. Papinianus, ſsentiens expre
ſssè propo
ſsitam dif
*ficultatem, re
ſspondet primò, regulam textus
in dicta l. à
Titio, in fine, ff. de furtis, intelligendam e
ſsſse in legato
purè relicto nec procedere po
ſsſse in legato conditionali;
nam rei legatæ
ſsub conditione dominium, non tran
ſsit
ip
ſso iure in legatarium,
ſsed pendente conditione e
ſst
hæredis:
l. 1. §. ſserui, ff. ad SyllanianũSyllanianum. l. Sempronius Attalus, ff. de vſsufructu legato, l. finali. §. ſsin autem ſsub
conditione, C. communia de legatis. Quam
interpretationẽinterpretationem
ſsequuntur Bartolus, Albericus, & Fulgo
ſsius
ibi Vdalricus Za
ſsius
ſsingularium intellect. lib. 1. cap. 8. num. 7. Sed
manife
ſstè diuinat, quoniam fingit conditionem adiectam fui
ſsſse legato; quod præ
ſsumendum non e
ſst cùm
de conditione nulla mentio habeatur in eo textu, maximè, quia conditio facti e
ſst:
l. qui hæredi, in princ. ff.
de conditionibus & demonſstrationibus. Facta autem non
præ
ſsumuntur,
l. in bello, §. factæ, ff. de captiuis, quo argumento præfatum intellectum rectè subuertit Corra
ſsius,
ibi num. 5. Secundò re
ſspondet Accur
ſsius,
ſsupponendo, prædium, vel fundum legatum fui
ſsſse hæredis,
quo ca
ſsu, ce
ſsſsat etiam regula
dictæ legis à Titio, quæ
procedit, vbi te
ſstator res
ſsuas proprias legauerit, non
vbi res hæredis. Quod admittunt etiam Glo
ſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores communiter
in dicta l. ſsi hæredis ſseruus, ff. de legatis 1. & communem omnium
ſsententiam profitetur, & eruditè declarat Petrus de Peralta
in l. ſsi quis ſseru. num. 1. 2. & 3. fol. 94. & in l. is cuius, per
totam, fol. 283. ff. de legatis 2. Tenent etiam Guillelmus
Benedictus
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verb. ſsi
ab
ſsque liberis moreretur,
el 2. num. 153. Bolognetus
in l. 1. n. 302. ff. de legat. 1. Gra
ſsſsus §.
legatum quæſst. 69.
num. 16. Idque veri
ſsſsimum e
ſst regulariter, diuinat tamen
ad textum
in dicta l. Papinianus, cùm ex textus
ſserie
non appareat, rem legatam fui
ſsſse hæredis: ideò Corra
ſsius
in eadem l. papinianus, num. 6. aliter declarat il
*lum textum, & nouè, vt ip
ſse dicit, & aduer
ſsus Scriptorum omnium
ſsententiam con
ſstituit, dominium rei legatæ non tran
ſsire in legatarium à morte te
ſstatoris,
ſsed
ab adita hæreditate,
l. ſseruo legato, in princ. l. ſsi tibi homo.
§. cùm ſseruus. ff. de legatis 1. l. cum legato, ff. quando
dies legati cedat. Atque ita, iterim non e
ſsſse legatarij,
l. &
eleganter, §. item ſsi ſseruum, ff. de dolo, l. huic ſscripturæ,
ff. ad legem Aquiliam, nec hæredis verè, licèt legis interpretatione, (quia rei legatæ dominium, hæreditare
iacente in hæreditate ip
ſsa remanet) hæredis fui
ſsſse intelligatur,
l. quod ſseruus, de legat. 2. Idcirco hæreditatis
aditione
ſseruitutes confu
ſsas re
ſspondet Paulus, cùm hæres prædij dominus, prædij dominantis, &
ſseruientis
dominus efficiatur, & ad textum
in dicta l. â Titio, in
fine ff. de furtis, re
ſspondet Corra
ſsius, intelligendo Verba
eius legis:
Ea, quæ legantur, ab eo qui legauit, in eum cui
legata ſsunt, rectâ viâ tranſsire. Hoc e
ſst, ab adita hæreditate, & po
ſst aditionem hæredis, non expectata traditione ip
ſsius,
l. omnia, ff. de legat. 2. Quo tempore, ide
ſst,
in ip
ſso actu aditionis,
ſseruitus fuit confu
ſsa,
l. legatũlegatum 119.
§. finali. ff. de legat. 1. Verùm hæc Corra
ſsij interpretatio, licèt
ſsubtilis, & arguta
ſsit, vera tamen mihi non
videtur: tum quia ratio illius textus in alio con
ſsi
ſstit, vt
ſstatim dicam, tum etiam, quia
ſsuperiori re
ſsolutioni nimis aduer
ſsari videntur verba textus
in dict. l. à Titio, & in dict. l. legatũlegatum 82. quæ
ſsuperiorum explicationem non
admittunt; vnde vel contraria
ſsententia probanda e
ſst
ex illis iuribus, vel aliter explicare illa tenebatur Cor
*ra
ſsius: deinde non ita certum e
ſst, dominium rei legatæ
nõnon tran
ſsire in legatarium à morte te
ſstatoris,
ſsed ab adita
hæreditate; enimvero in hac quæ
ſstione diuer
ſsæ
fuerũtfuerunt,
& contrariæ: Doctorum opiniones, vt vix propter contrarietatem Authorum, & ip
ſsorum iurium, certa re
ſsolutio tradi po
ſsſsit, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt
communiter Doctores
in l. ff. de legat. 1. Menchaca de
ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 15. num. 69. & §. 17. n. 128.
Duennas
regula. 210. per totam. Peralta
in l. omnia,
n. 11. vbi dominus Franci
ſscus Sarmientus
à num. 1. de
legat. 2. Bolognerus
in dict. l. 1. ff. de legat. 1. ex n. 279.
vſsque ad num. 307. Connanus
commentariorum iuris ciuilis. lib. 4. cap. 9. num. 11. Lara
in l. ſsi quis à liberis,
§. vtrum, de liberis agnoſscendis, à num. 45. vſsque ad n. 53.
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, § legatum, quæſst. 70.
Ioannes Guttierez
canonic. quæſst. lib. 2. cap. 26. num. 9.
& ſseqq. Petrus Ricciardius
ad §. ſsed olim Inſst. de legat.
ex num. 18. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica,
quæſst. 16. num. 23. 24. 25. & 26. fol. 180. Mendez Lu
ſsitanus
in repetitione l. cum oportet, C. de bonis quæ liberis, 3. part. num. 158. verſsic. vnde ad tollendam controuerſsiam, fol. 63. Doctor Spino
in ſspeculo gloſs. 8. princ. de
legato purè relicto, num. 16. & ſseqq.
Quare interpretatio illius textus, petenda e
ſst ex
ſsuperiori differentia legatorum Vendicationis, & Dam
*nationis, quorum naturâ, & effectu perpen
ſsis, rectè
re
ſspondet Iure Confultus
in dicta l. Papinianus, ff. de
ſseruitutibus, & in l. legatiũlegatium 119. §. finali, ff. de legatũlegatum 1. ſseruitutes aditione hæreditatis confu
ſsas, iterùm imponi, aut
re
ſstaurari debere; loquuntur enim ea iura in legato
DãnationisDamnationis, cuius dominium non tran
ſsire in legatarium,
antequãantequam ab hærede præ
ſstetur,
ſsuprà diximus: idcircò aditione hæreditatis,
ſseruitus confunditur, quoniam tunc
incipit hæres vtriu
ſsque prædij dominium habere. Quæ
interpretatio non ob
ſscurè confirmatur ex illis verbis:
In omnibus ſseruitutibus quæ aditionibus confuſsæ ſsunt. Quæ
apertè indicant, eius textus deci
ſsionem non obtinere
in omnibus
ſseruitutibus,
ſsed in his dumtaxat, quæ aditionibus confunduntur, qua
ſsi aliæ
ſsint, quæ minimè
confunduntur aditione, ex verbis etiam
dictæ legis legatum, §. finali, ibi:
Dari debet. Ex quibus manife
ſstè
colligirur, tractare Iurecon
ſsultum
ibi, de legato Damnationis, quoniam legatum Vendicationis non datur,
ſsed vendicatur, vt
ſsuprà dicebamus; & videtur a
ſsſsequutus Bolognetus
in l. 1. ff. de legat. 1. num. 286. verſsic. finali, fol. 72. quatenus dicit, textum in
dicta l. Papinia*nus, intelligendum e
ſsſse in terminis habilibus, & verum intellectum ip
ſsius e
ſsſse, quod non præ
ſsupponit
ſsemper confundi
ſseruitutes,
ſsed
ſsolùm dicit in ca
ſsibus, in
quibus confunduntur per aditionem: ca
ſsus autem multos e
ſsſse de iure Dige
ſstorum, quoniam ex quatuor generibus Legatorum, vnum tantum per Vendicationem
trãsferebattransferebat dominium; in aliis verò non transferebatur:
in hoc tamen decipitur ip
ſse Bolognetus, quòd exi
ſstimauit, textum
in dicta l. Papinianus, cum
ſsuis concordantibus, po
ſsſse re
ſstringi hodie ad legatum conditionale, cùm revera ille textus non loquatur in legato conditionali, vt cum Corra
ſsio animaduertebam
ſsuprà; &
eiu
ſsdem deci
ſsio ita procedat in legato Damnationis, ex
natura ip
ſsius,
ſsicut in legato conditionali.
Sextò infertur ad explicationem textus
in l. Stichus*
ſseruus meus, 39. ff. de manumiſsſsis teſstamento, quam aliàs
multis exornant Bartolus
in l. qui abſsenti, §. 1. num. 2.
ff. de acquirenda poſsſseſs. & in l. filius familias, §. diui, ff. de legatis 1. num. 6. vbi Ia
ſson
1. lectur. à num. 37. vſsque ad n. 44.
& Bolognetus
à num. 143. vſsque ad num. 152. Difficultas autem illius textus in duobus con
ſsi
ſstit; primùm,
quare ibi, libertatis datio non valuerit po
ſst
alienationẽalienationem
perfectam, cùm &
ſseruo alieno libertas relinqui potuerit,
l. Imperator, l. rogo, ff. de fideicommiſsſsariis libertatibus, §. finali. Inſstitution. de ſsingulis rebus per fideicom|miſsſsum relictis. Secundum, quòd rei alienæ: legatum
non
ſsub
ſsi
ſstere,
in verſsic. at quid in legato, ſsentit expre
ſsſsim Vlpianus; & tamen rei alienæ legatum validum
*
e
ſsſse, cum di
ſstinctione tamen, probatur in
l. cum rem
alienam, C. de legatis, §. non ſsolùm, Inſstitution. eodem titulo, & vltra ordinarios ibi pleni
ſsſsimè explicant Gualden
ſsis
de arte teſstandi, titul. 6. de legatis, cautela 32. &
37. Couarruuias
in capit, filius noster, de teſstament. Petrus Ricciardius in
dict. §. non ſsolùm, ex num. 41. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creat, lib. 3. §. 22. limitatione 17.
n. 33. & ſseqq. Antonius Gomez.
tomo 1. Variar. cap. 12.
de legat. num. 13. Gratianus
regul. 28. Menochius
de
arbitrariis, lib. 2. caſsu 146. latiùs
lib. 4. præſsumpt. 116.
per totam. Mantica
de coniecturis vltim. voluntatũvoluntatum, lib. 9.
tit. 9. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 14. per totam. Mieres
de maioratu, 4. part. quæſst. vltim. Spino
in ſspeculo, gloſsſs. 8.
de legato purè restricto, num. 43. & tribus ſseqq. & noui
ſsſsimè his non relatis Antonius Pichardus in
dict. §. non*
ſsolùm, per totum. Verumenimuero, ex
ſsuperiori legatorum differentia, deducenda e
ſst vera re
ſsolutio; textus enim
in dicta l. cùm rem alienam, & in dict. §. non ſsolùm, intelligi debent, in legato Damnationis, per quod
res omnes, tam propriæ: , quàm alienæ legari poterant:
textus verò in
dicta l. Stichus ſseruus meus, in vtroque re
ſspon
ſso, in legato Vendicationis procedit, per quod illæ
tantummodò res legari poterant, quæ: te
ſstatoris erant,
vt aduertit Pichardo in
dicto §. non ſsolùm, num. 26. &
27. & in §.
ſsed olim, eiuſsdem tit. num. 3. & 4. Idcircò libertatis datio non valuit, quia relicta fuit libertas directa, hoc e
ſst, per Vendicationem, vt
cõſtatconstat ex illis verbis;
Liber eſsto, quæ dari non potuit directò, collata in id
tempus, quo
ſseruus alienus futurus e
ſsſset,
l. ſseruo tuo, C.
de teſstamentaria manumiſsſsione, vti optimè declarat Bolognetus in
dict. §. diui, num. 152. & duobus ſseqq. & eum
non referens Antonius Pichardus
vbi ſsup. dict. num. 26.
& 27. Sic nec aliud legatum valuit, quia inutiliter res
aliena per Vendicationem legabatur,
ſsecundùm Caium
in Inſstitut. tit. de legatis. Vlpianum,
in fragm. tit. 24. verſsiculo legamus.
Septimò infertur ad re
ſsolutionem quæ
ſstionis in iure
*
controuer
ſsæ
ſscilicet in legato generis, vel alternatiuo,
cuius
ſsit electio, hæredis-ne, an legatarij? Nam legatario dandam e
ſsſse, videtur probare textus
in § ſsi generaliter, InſtitutionũInſtitutionum de legatis, l. 2. ff. de optione legata. l. ſsi
ſseruus legatus. 111. §. cùm homo, ff. de legatis 1. l. planè 34. §. penultimo, eiuſsdem tituli, l. hæredes 26. §. ſsi in
certo, ff. familiæ erciſscundæ, l. ſsi is cui, 19. & l. Lucio, 23. ff.
de legatis 2. Sed hæredis
electionẽelectionem e
ſsſse, non legararij, videtur probare textus
in l. legato generaliter, 37. ff. de legatis 1. l. 4. ff. de tritico, vino, & oleo legato, l. nũmisnummis, 37. ff. de*
legatis 3. Pro cuius quæ
ſstionis re
ſsolutione, &
prædictorũprædictorum iuriũiurium explicatione variæ adhibentur di
ſstinctiones, &
declarationes per Doctores, vt videre licet penes glo
ſsſsas,
Bartolum, & Doctores in dictis iuribus,
eundẽeundem BartolũBartolum,
in l. ſsi domus, vbi Ia
ſson
à num. 20. ff. de legatis 1. & plenè
tractant Guillelmus Benedictus
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verb. domum.
num. 41. Gualden
ſsis
de arte testandi, titul. de legatis, cautela 13. Petrus de Peralta
in
dict. l. Lutio, de legatis 2. ex num. 8. & Sarmientus
ibidem, ex num. 1. Couaruuias
in cap. indicante, num. 3. de
teſstamentis, Antonius Gomez.
tom. 1. variarum, cap. 12.
de legatis, num. 32. & tom. 2. cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 43. Menochius
lib. 4. præſsumptione. 107.
in princ. & præſsumptione. 129. num. 5. & 6. præſsumptione. 150. Caldas Pereira
de nominat, emphyteut. quæſst. 10.
à num. 62. vſsque ad num. 80. Michaël Gra
ſsſsus,
receptarum, §. legatum, quæſstione. 61. 62. & 63. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 11. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretat. 1. ſsolutione 3. & 4. fol. mihi 19. cum ſseqq. Doctor
Spino
in speculo, gloſsſs. 8. de legato purè relicto, num. 33.
*
& 34. ſsed vera interpretatio ex dictis
ſsuprà. &
ſsuperiori legatorum differentia con
ſstat: enimuerò inter legatum Vendicatioms, & Damnationis con
ſstituenda e
ſst
differentia: namque legatum, quod pet Vendicationem fiebat, electionem tribuebat legatario: cùm enim
eo legandi genere, iuberetur legatarius rem
ſsibi habere, vel accipere, ex voluntate velut expre
ſsſsa te
ſstaroris
videbatur ei electio tributa,
ſsiue generaliter,
ſsiue alternatiuè res fui
ſsſset relicta;
ſsed in legato Damnationis
contrà fiebat, hæredíque electio debeatur, nam cùm
verba te
ſstatoris ad hæredem dirigerentur, & de
ſstinarentur, & his verbis,
Damnas eſsto dare, aut aliis
ſsimilibus damnaretur
ſsua manu dare, eo ip
ſso electio conce
ſsſsa per te
ſstatorem videbatur eidem: quod eleganter
aduertunt Vlpianus
in fragmentis, titul. 24. verſsic. legamus. & optime explicat Cuiacius
ibi, & tractatu. 5. ad
Africanum, ad l. ſsi ſseruus, §. cùm homo, ff. de legatis 1.
Otmannus
in dict. § ſsi generaliter, vbi noui
ſsſsimè
ſsic explicat rem i
ſstam Pichardus. Idem
in §. ſsed olim, num. 4.
verſsic, planè quamuis; & non ob
ſscure probatur hæc
differentia,
in dicta l. is cui 19. & in dict. l. Lutio 23. ff.
de legatis 2. Quæ etiam hodie habebit locum, & procedere debebit, non ob
ſstante, quòd horum legatorum
differentiæ
ſsint
ſsublatæ, & ex omni
legãdilegandi genere vendicatio competat,
l. 1. C. communia de legatis. Quia cùm
talis differentia ex voluntate te
ſstatoris procedat, non
debet cen
ſseri
ſsublata, vt defendit Pichardus
in dict. §.
ſsed olim, num. 4. nec
ſspecies aliqua incidere pote
ſst, vel
ca
ſsus contingere, in quo modus legandi, voluntatem
legantis non o
ſstendat, & in effectu, ad hoc tendit doctrina & re
ſsolutio Bartoli
in dict. l. legato generaliter, ff.
de legatis 1. num. 2. in fine, verſsic. item prædicta vera. Vbi
ad limitationem eorum, quæ di
ſstinguens
ſsuperiùs dixerat, aduertit eo loco, quòd cùm verba te
ſstatoris ad
legatarium diriguntur, eius
ſsit electio, hæredis verò,
cùm ad
eũeum verba de
ſstinantur. Quam doctrinam in legato generis, & alternatiuo, communiter approbari
per omnes, te
ſstantur Antonius Gomez. & Couarruuias
in locis relatis, ſsuprà num. 33. Peralta
in dicta l. Lutio
num. 8. Gra
ſsſsus
dicto §. legatum, quæſst. 62. num. 2. & 6.
Menochius
lib. 4. præſsumptione. 108. num. 25. Si verò
verba ad legatarium non dirigantur, nec ad hæredem
etiam, vel aliter non appareat de voluntate te
ſstatoris,
in legato generis, & alternatiuo, plures ca
ſsus di
ſstinguunt Antonius Gomez, & Michael Gra
ſsſsus videndi
omninò in locis
ſsuperiùs relatis, & prædictam di
ſstinctionem in legatis genericè
traditãtraditam, generaliter etiam in
omnibus legatis probauit eruditè Cuiacius
recitationũrecitationum
ſsolemnium, in lib. digeſst. ad l. Titio vſsusfructus, 21. ff. de
vſsufr. legat. & in legato v
ſsusfructus di
ſsiunctiuè. aut alternatiuè relicto, admittit etiam expre
ſsſsim, &
ſsuperio
*rem verborum differentiam recipit idem Cuiacius ibidem. explicàtque
ſsingulariter textum
in dicta l. Titio
vſsusfructus, quare
ſscilicet
ſscribat Paulus:
Titio vſsusfru*ctus Stichi, aut ſsi nauis ex Aſsia venerit, decem legata ſsunt,
non petet vſsumfructum antequàm conditio decem exiſstat
vel deficiat; ne poteſstas hæredi, vtrùm velit dandi, auferatur. Et inprimis in elligit, in
ſspecie eius legis, hæredem. cui lex
ſstatuit electionem e
ſsſse, fui
ſsſse damnatum,
Titio v
ſsumfructum, aut
ſsi nauis ex A
ſsia venerit, decem
dare, &
ſsic hæredem aut v
ſsum
ſsructum dare purè debere, aut decem
ſsub conditione,
ſsi nauis ex A
ſsia venerit; & nihilominùs antequam conditio decem exi
ſstat,
vel deficiat, Titium non po
ſsſse petere v
ſsumfructum,
quamuis v
ſsusfructus ei purè relictus videatur, ne
ſscilicet eripiat hæredi electionem, quam vtique hæres habiturus e
ſst.
ſsi extiterit conditio:
ſsin verò deficiat, ami
ſsſsurus, quia deficiente conditione ad
ſscripta legato decem, v
ſsusfructus omninò præ
ſstandus e
ſst, qui
ſsolus remanet in legato,
l. 2. §. Scæuola. ff. de eo quod certo loco.
Sed &
ſsi exi
ſstat conditio decem, non poterit peti v
ſsusfructus quia plus causâ peteretur, & præriperetur hæredi electio. Neque etiam id
ſsignificant illa verba:
Non
potſst vſsumfructum ante, quàm conditio decem exiſstat,
vel deficiat. Sed hoc tantummodò, non po
ſsſse peti
v
ſsumfructum, antequam conditio decem exi
ſstat, vel
deficiat, ide
ſst, pendente conditione, vt in
l. cùm illud, ff. | quando dies legati cedat, vt illa verba,
Antequàm conditio exiſstat vel deficiat, ſsint periphra
ſsis horum:
pendente conditione.
Procedunt autem, quæ
ſsuperiùs diximus
ex num. 32.
*
in legato generali, vel alternatiuo; aliud tamen erit in
ambiguo, ob
ſscuro, vel incerto legato, vt
ſsi incertum,
vel ambiguum
ſsit, de re, vel quantitate legata, eo quòd
verba te
ſstatoris, ad duas, pluté
ſsve res, aut quantitates
referri po
ſsſsunt, iuxta ea, quæ adnotarunt Cuiacius
ad
l. veteribus, ff. de pactis. Eguinarius
in rubrica, ff. de rebus dubiis, Alciatus
in l. nepos Proculo, num. 8. ff. de verbor. ſsignificat. Vbi explicant, quid dicatur ob
ſscurum,
& quid ambiguum, & latiùs Camillus Gallinius
de
verbor. ſsignificat. lib. 3. cap. 11. & cap. 13. 14. & 15.
quæ; minima e
ſst, debeat præ
ſstari,
l. ſsemper in obſscuris, 9. l. ſsemper in ſstipulationibus, 35. ff. de regul. iuris, l.
idem Iulianus, 41. §. ſscio, ff. de legatis 1. l. ſsi ita relictum 44. §. finali, ff. de legatis 1. l. qui concubinam. 29.
§. cum ita legatum, l. nummis. 73. ff. de legat. 3. Ex quibus iuribus in legato dubio,
ſsiue ambiguo, id deberi,
quod minimum e
ſst, non quod maximum,
ſsiue quod
minus e
ſst, legatum cen
ſseri, pa
ſsſsim adnotarunt Doctores
ibi & alibi
ſsæpe. Decius
in dicta l. ſsemper in obſscuris, num. 2. & in l. in teſstamentis, n. 2. ff. de regulis iuris,
& in conſs. 355. columna vltima, verſsic. & iſsta concluſsio.
Natta
in conſs. 420. n. 26. & 27. lib. 2. Ruinus
in conſs. 168.
num. 10. vol. 2. Rolandus
in conſs. 16. num. 32. lib. 3. Alciatus
in reſsp. 492. num. 6. in fine. Tiraquel.
in tractat, de
pia cauſsa, priuileg. 25. pag. 56. Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, 1. part. §. 13. num. 4. Padilla
in l. ſsi
frater, â num. 9. C. de fideicommiſs. Mieres
de maioratu,
in initio, 1. par. num. 105. Couarruuias
in cap. indicante, n. 4. de teſstamentis, Menochius
lib. 4. præſsumption. 108.
num. 17. & iuxta hanc di
ſstinctionem intelligi debet tex
*tus, (cuius rationem antiquiores non a
ſsſsequuntur)
in
l. qui duos, 20. ff. de legat. 1. Vt, dum dicit Pomponius:
Qui duos ſseruos haberet, vnum ex his legaſsſset, vt
non intelligeretur quem legaſsſset, legatarij eſst electio, credendum
ſsit, te
ſstatorem de certo
ſseruo non
ſsen
ſsi
ſsſse, vel
cogita
ſsſse,
ſsed cùm duos
ſseruos haberet, vnum ex his
lega
ſsſse, &
ſsic legatum nec erat alternatiuum, vt de
ſse
patet, nec ambiguum etiam, vt incertum, vt peior præ
ſstari deberet,
ſsed generale erat; & ideò electio data
fuit legatario. Quod
ſsatis apertè comprobari pote
ſst ex
textu
ſsi rectè perpendatur
in dict. l. legato generaliter, ff.
de legatis 1. Dicit enim; fundo vel lance legatis,
ſsi de
certo fundo, vel lance te
ſstator
ſsen
ſserit, electionem e
ſsſse
hæredis; quia legatum manet incertum, aut ob
ſscurum;
ideò declaratio, aut electio pertinet ad hæredem, quia
eadem per
ſsona cen
ſsetur cum ip
ſso defuncto,
l. ſsi quis à
filio, §. ſsi plures, & ibi Alexander latè,
ff. de legatis 1.
Ergo
ſsi non cogitauit de certo fundo, vel lance, non
erit incerta voluntas te
ſstatoris,
ſsed generalis, vt in prima parte illius textus patet.
Verùm
ſsuperiori re
ſsolutioni ob
ſstate videtur textus
in l. qui ex pluribus, 106. ff. de verbor. obligationibus, qui
*
apertè, & in contrarium probat, eam rem deberi, quam
hæres elegerit, quapropter Ludouicus Texeira in l. ff.
de rebus dubiis, exi
ſstimat, per eum textum intelligendum fore textum
in dict. §. ſscio, & alia
ſsimilia iura, vt
ideò minor fundus veniat in legato, quia hæres
ſsic declarauit; neque enim præcisè compellendus e
ſst minorem dare,
ſsi velit forte maiorem
ſsoluere: quod prius
docuerunt Angelus, Cumanus, & Socinus in
eadem l. 1.
& probatur expre
ſssè
in l. ſsi quis à filio, 32. § ſsi quis plures, ff. de legatis 1. Quatenus Iurecon
ſsultus inquit:
Si
quis plures Stichos habens, Stichum legauerit, ſsi non apparet, de quo Sticho ſsenſserit: quem hæres elegerit, debet
præſstare. Non ergo compellitur minorem dare, vel maiorem,
ſsed eius electioni totum relinquitur. Idcircò
ſsuperiora iura neq aquam
ſsunt contraria,
ſsed in idem
potius incidunt; nam verum e
ſst, in ambigua, ob
ſscura,
vel incerta di
ſspo
ſsitione, minorem rem deberi, per rectum
in dicto §. ſscio: minor autem intelligitur, quam
hæres vt minorem dare voluerit;
certũcertum e
ſst enim electurum, & præ
ſstaturum eum, id quòd fuerit, aut
ſsibi videatur minus,
l. ſsi ita relictum, in princ. & in fin. ff.
de legatis 2. vel quod re vera, aut
ſsua æ
ſstimatione
ſsaltem,
ſsit minus. Id quod cum indicio aduertit, & docet
Accur
ſsius,
ſsic intelligens
ſsuperiora iura,
in dicto §. ſscio,
verbo,
minorem; dicit enim:
Sed ſsi vellet hæres dare maiorem, vtique poterit: vt infrà de verborum obligationibus,
l. qui ex pluribus: nam is minor intelligitur. Et ita tenendum, quicquid Decius
in dict. l. ſsemper in obſscuris, n. 3.
& Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, titul. 1. §.
13. num. 4. 1. part. ab
ſsolutè & indi
ſstinctè.
ſsed malè quidem, a
ſsſseuerauerint, in
ſspecie
dicti §. ſscio, omninò deberi fundum minoris pretij. Mouentur principaliter ex
eodem textu, ibi:
Vtique minorem eum legaſsſse. Qui tamen
ſsuperiori re
ſsolutioni minimè contrariatur,
ſsi animaduertamus, prædictæ
ſsententiæ, & deci
ſsionis textus
in dicto § ſscio, præcipuam, & fundamentalem rationem in eo con
ſsi
ſstere, quòd te
ſstator in dubio cen
ſsetur pro
ſspicere hæredi, & minus grauare eum, quàm
ſsit
*
po
ſsſsibile,
l. vnum ex familia, § ſsi rem, ff. de legatis 2.
l. ſsi ſseruos, §. qui Margaritam, ff. de legatis 1. Ruinus
in l. Gallus, §. quidam rectè, ff. de liberis & poſsthumis, n. 6.
& 11. Cagnolus
in rubrica, ff. ſsi certum petatur num. 73.
Paulus Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 121. col. 3. lib. 1. Craueta
in
conſs. 187. n. 3. Pari
ſsius
in conſs. 80. n. 43. vol. 2. Decianus in
conſs. 1. n. 90. lib. 2. Ioannes Vincentius Hondedei,
in conſs.
63. n. 65. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 10.
n. 16. ex qua præ
ſsumptione, videri in dubio
teſtatorẽtestatorem volui
ſsſse relinquere, quod minus e
ſst, rectè
respõditrespondit Africanus
ibi, &
ſsic intelligit Iacobus Menochius
lib. 4. præſsumptione. 106. num. 17. & 18. Non tamen arbitrium,
ſsiue ius eligendi aufert te
ſstator hæredi
ſsic fauendo &
con
ſsulendo illi,
ſsi legatario velit fundum maioris pretij dare, cùm eo ca
ſsu,
ſsua æ
ſstimatione minorem, aut
ſsibi minùs conuenientem videatur dare; aliàs prædicta
præ
ſsumptio, quæ in fauorem hæredis fundatur, in eius
damnum retorqueretur: quod e
ſsſset maximum ab
ſsurdum, vt de
ſse patet apertè
Secundò ob
ſstare videtur textus
in l. Titia 40. § Seia*
teſstamento, ff. de auro, & argento legato. Vbi fauore religionis
ſsumitur præ
ſsumptio, quòd te
ſstator
ſsen
ſserit de
maiori, non autem de minori; vt probarunt Bartolus
ibi. Baldus, Ancharanus, Imola, Abbas, &: alij, quos
commemorauit Tiraquellus in
tractatu de priuilegiis piæ
cauſsæ, priuil. 25. ſsed pro vera re
ſsolutione, & explicatione illius textus, ne tran
ſscribamus, aut repetamus
ea, quæ ab aliis plenè dicta fuerint,
ſsunt videndi Couarru.
in cap. indicante. num. 4. & 5. de teſstam. D. Franci
ſscus Sarmientus
ſselectarum, lib. 3. cap. 3. num. 3. 4. & 5.
Menochius
lib. 4. præſsumpt. 106. num. 33. & 34. Mantica
qui
ſsumma di
ſstinctione. & erudite vt a
ſsſsolet, declarat,
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 6. tit. 3. num. 28.
& tribus ſseqq. fol. 217.
CAPVT X.
Vſsusfructus, quibus modis conſstituatur, & ipſsum quadrupliciter conſstitui probatur: deinde ſseruitutes reales an eiſsdem modis conſstituantur quibus vſsusfructus? vbi Ioannis
Corraſsij opinio confutatur, atque gloſsſsæ, &
aliorum ſsententiâ admiſsſsâ, nudis pactis conſstitui non poſsſse vſsumfructum, nec alias ſseruitutes, defenditur: nonnulla iura verè, &
dilucidè explicantur, & hæc materia breuiter, & diſstinctè magis, quàm hactenùs reſsoluta proponitur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus quadrupliciter conſstituitur.
-
2 Vſsusfructus legis auctoritate qualiter conſstituatur?
-
3 Vſsusfructus à Iudice quando conſstituatur?
-
4 Vſsusfructus in teſstamentis, quomodò conſstituatur iure
legati?
-
5 Vſsusfructus an conſstituatur iure fideicommiſsſsi?
-
6 Vſsusfructum ſsine teſstamento ſsi quis velit conſstituere pactionibus & ſstipulationibus, id efficere debet.
-
7 Seruitutes reales in teſstamentis, & inter viuos, conſstituuntur pactionibus, & ſstipulationibus.
-
8 Et eiſsdem ferè modis, quibus vſsumfructum conſstitui
poſsſse diximus.
-
9 Seruitutis conſstituendi quamplures modi, remiſsſsiuè.
-
10 Vſsumfructum, & alias ſseruitutes pactis nudis conſstitui non poteſsſse, probatur, & nonnulla iura expenduntur, quæ contrarium indicare videbantur, & num.
ſseq. reſspondetur ad illa.
-
11 Et prima ſsolutio Gloſsſsæ confutatur.
-
12 Probatur tamen ſsententia eiuſsdem, dum ſsentit, pactum
nudum de conſstituenda ſseruitute, vel vſsufructu,
efficax non eſsſse ad producendam actionem: & conſsequenter vſsumfructum, & ſseruitutes, pactis nudis
conſstitui non poſsſse.
-
13 Cuiacij ſsententia, in quæſstione ſsuperiori, nouè expenditur per Authorem.
-
14 Corraſsij ſsententia, vſsumfructum, & ſseruitutes pactis
nudis conſstitui poſsſse, improbata per Authorem.
-
15 Stipulationem nominatum contractum eſsſse.
-
16 Pactionem nudam, actionem producere, quoties lege,
vel Senatusconſsulto, illa adiuuatur.
-
17 Textum in §. finali. Inſstitutionum de ſseruitutibus,
Corraſsij ſsententiam non probare.
-
18 Corraſsij argumentum nihil concludere, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
19 Promittere ſseruitutem, & conſstituere, diuerſsa; & de
effectibus remiſsſsiuè.
-
20 Seruitus promitti poteſst ab eo, qui prædium non habet,
conſstitui verò non poteſst ſsine prædiis; & vera diſscriminis ratio aſsſsignatur.
-
21 Seruitus futuro ædificio an acquiri, vel imponi poſsſsit?
-
22 Seruitus quæcumque rectè conſstituitur pactionibus in
traditione rerum adiectis, tempore, quo res traduntur.
-
23 Dummodò pactiones in continenti non ex interuallo
adiiciantur.
-
24 Seruitute iam ex quocunque contractu promiſsſsia, quæ
ſsolebat olim, tempore conſstitutionis, ſstipulatio interponi?
-
25 Explicatur l. via. 5. ff. de ſseruitutibus & Fulgoſsij,
Corraſsiique interpretationes referuntur.
-
26 Petrus Auguſstinus Morla nouè confutatus.
-
27 Vſsusfructus, & aliæ ſseruitutes, multùm intereſsſse, an
conſstituantur inter viuos, vel ex teſstamento?
PRo di
ſstincta & clara huius Capitis explicatione,
*
con
ſstituendum e
ſst inprimis, quòd v
ſsusfructus quadrupliciter con
ſstitui potui pote
ſst; à lege
ſscilicet, à iudice, à te
ſstante, & à contrahentibus. Sic cæteris omnibus elegantiùs di
ſstinguit in hac materia Ioannes Corra
ſsius in
l. via, 5. num. 1. ff. de ſseruitut. Legis authori
*tate con
ſstituitur patri v
ſsusfructus in bonis aduentitiis
filij,
l. cùm oportet, C. de bonis quæ liberis: & matri
tran
ſseunti ad
ſsecundas nuptias in bonis, quæ titulo lucratiuo à marito defuncto con
ſsequta erat,
l. fœminæ,
C. de ſsecundis nuptiis, & vtrumque pleni
ſsſsimè tractauimus
ſsuprà,
cap. 2. & 3. huius libri. A Iudice con
ſsti
*tuitur v
ſsusfructus in iudicio familiæ; herci
ſscundæ, &
communi diuidundo, cùm proprietas vni, & alteri v
ſsu
ſsfructus adiudicatur,
l. vſsusfructus plurib. ff. de vſsufructu,
l. & puto, §. 1. ff. familiæ herciſscundæ, l. ſsi quis putans, §. idem Iulianus, ff. communi diuidundo. Te
ſstamento con
*
ſstituitur v
ſsusfructus iure legati (vt capite præcedenti
diximus)
ſsi legatus
ſsit v
ſsusfructus alicui, vel
ſsi proprietas deducto v
ſsufructu legetur; quo ca
ſsu legatarius
proprietatem habebit, v
ſsufructu apud hæredem remanente: aut
ſsi eiu
ſsdem fundi proprietas alteri relicta
ſsit,
alteri v
ſsus
ſsructus,
l. vſsusfructus, 6. ff. de vſsufructu, §. 1.
Inſstitionum, de vſsufructu, tradunt Corrasius
in dicta
l. via, ex num. 1. vſsque ad num. 7. Petrus Gregorius in
Syntagmate iuris, lib. 4. cap. 5. de acquiſsitione, & extinctione vſsusfructus, num. 1. & noui
ſsſsimé Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. titul. 6. ff. de ſseruitutibus,
num. 69. in fine, & num. 70. cum ſseqq. Antonius Pichard. (qui non ita di
ſstinguit, nec
ſsuperiores etiam)
in §.
1. num. 1. Inſstiutionum, de vſsufructu, Cuiacius
etiam
recitationum ſsolemnium, in lib. Digeſstorum, ad l.
via, 5. ff. de ſseruitutibus. Vbi
in verſsic. Quæro, an iure
fideicommiſsſsi, quærit vnum (quod nullus alius tangit
*
ex multis, quos viderim) an fcilicet v
ſsusfructus con
ſstituatur iure fideicommi
ſsſsi, & re
ſspondet, quòd v
ſsu
ſsfructus per fideicommi
ſsſsium ip
ſso iure non con
ſstituitur,
quoniam fideicommi
ſsia non
ſsunt iuris, nec dominia
transferunt,
ſsed posse
ſsſsionem tantùm,
l. qui, vſsumfructum 3. ff. ſsi vſsusfruct. petatur. Sed per Prætorem fideicommi
ſsſsarium, constituitur v
ſsusfructus fideicommi
ſsſsarius,
dict. l. qui vſsumfructum 3. leg. 1. §. 1. & l. ſsi
vſsusfructus mihi, 9. ff. vſsufructuarius quemadmodum caneat, addita
l. ſsi quis vſsumfructum, 29. ff. de vſsufructu
legato. Deinde quærit, quomodo con
ſstitui po
ſsſsit v
ſsus
*fructus per fideicommi
ſsſsum, & dicit id fieri hoc modo,
ſsi hæres rogatus fuerit alteri v
ſsumfructum tradere, vel
ſsi is, cui legatus e
ſst v
ſsusfructus, rogetur eum alteri
cedere. Denique,
ſsine Te
ſstamento,
ſsi quis velit v
ſsumfructum alteri con
ſstituere, pactionibus, &
ſstipulationibus id efficere debet,
dicto §. 1. Inſstitutionum, de v*ſsufruct. l. 3. ff. eodem titul. Idemque in
ſseruitutibus, vt
ſscilicet
ſseruitutes reales ru
ſsticorum, & vrbanorum prædiorum, in te
ſstamentis con
ſstituantur, & per contractus, pactionibus, &
ſstipulationibus, probat rectus
in
§. fin. Institution. de ſseruitutib. ruſstic. præd. & vrbanor.
*
Et ei
ſsdem feré modis con
ſstitui, quibus v
ſsumfructum
con
ſstitui po
ſsſse diximus, a
ſsſserit Caius Iurecon
ſsultus in
l. via, 5. ff. de ſseruitutibus. cuius e
ſst etiam, atque ex
eodem lib. 1. vſsusfructus, 6. ff. de vſsufructu, vt aduertit
Cuiacius in
dicta l. via, 5. In princip. Seruitutis etiam
*
con
ſstituendæ, & acquirendæ, alios quamplures modos
congerunt Cæpola
de ſseruitut. vrbanor. prædior. c. 19.
Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 12.
Co
ſstanus
lib. 1. quæſstion. iuris, cap. 18. Goueanus
lib. 1.
variarum lectionum, cap. 14. Reuardus
ad leg. Scriboniam, cap. 1. & 6. Min
ſsingerus
in dict. §. 1. de vſsufructu,
à num. 2. & Padilla in
l. 1. & 2. C. de ſseruitut. & aqua.
Verumenimuerò, prædictorum iurium deci
ſsio dubia
*
redditur ex eo, quòd ex con
ſstitutione v
ſsusfructus, vel
alterius
ſseruitutis actio ena
ſscitur,
l. 2. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, & §. æquè ſsi agat; Inſstitutionum, de actionibus.
Ergo videtur, quòd pacto nudo non con
ſstituatur, cùm
non pariat actionem pactio nuda,
l. iuris gentium, §. ſsed
cùm nulla, cum vulgatis,
ff. de pactis: quam difficultatem
ſsentit Glo
ſsſs.
in dict. §. 1. de vſsufructu, verb.
pactionibus,
*
& remittit
ſse ad ea quæ dixit
in dict. §. final. de ſseruitutibus, ſsub eodem verbo; quæ reperit etiam
in l. 3. verb. pactionibus,
ff. de vſsufructu. Et in his locis, primò intelligit, verba illa
pactionibus &
ſstipulationibus, exponenda
e
ſsſse, id e
ſst, pactionalibus
ſstipulationibus, &
ſsic non nudis pactis. Quæ: tamen expo
ſsitio vera non e
ſst, & manife
ſsté violat mentem, & verba illorum iurium, in quibus pactiones, &
ſstipulationes non pro eodem,
ſsed vt
diuer
ſsa ponuntur; id quod ex contextura illorum, & natura dictionis,
Et, facilé deprehenditur; illa enim
ſsui
natura inter diuer
ſsa poni
ſsolet, vt ex Glo
ſsſsa,
in rubr. ff.
de iuris & facti ignorantia, adnotarunt Bartolus in
l. 1.
lectura 1. in princ. ff. de officio procuratoris Cæſsaris, & in
l. 1. num. 2. ff. de pactis. Pari
ſsius
in conſs. 36. num. 14. & | in conſs. 92. num. 3. lib. 1. Iacobus Menochius
adipiſscendæ poſsſseſsſsionis, remedio 3. num. 20. Marcus Antonius
Eugenius
in conſs. 22. num. 23. & in conſs. 65. vbi optimè
declarat,
num. 30. & ſseqq. &
ſsic glo
ſsſsam improbat noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. parte, dicto*
tit. 6. ff. de ſseruitut. num. 70. Colligitur tamen ex illa
vnum. quod e
ſst veri
ſsſsimum, pactum nudum de con
ſstituenda
ſseruitute, vel v
ſsufructu, efficax non e
ſsſse ad producendam actionem, & con
ſsequenter, v
ſsumfructum,
&
ſseruitutes pactis nudis con
ſstitui non po
ſsſse: in quo
ſsequutus e
ſst glo
ſsſsam Socinus
in conſs. 44. num. 6. vol. 4.
& idem probat apertè & noui
ſsſsimè Antonius Pichardus in
§. final. Inſstitut. de ſseruitutib. ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum, in princip. & in §.
1. Inſstitution. de
vſsufruct. num. 1. vbi po
ſst glo
ſsſsas ibidem, accipit verbum illud
pactionibus, pro, conuentionibus, qua
ſsi
ſsentiat expre
ſssè, pactiones nudas non
ſsufficere, & vltra
eum Augu
ſstinus Morla videtur idem præ
ſsentire,
vbi ſsuprà, dict. num 70. eleganter Cuiacius in
dict. l. via, ff. de*
ſseruitutib. poſst princip. Vbi dicit, verbum illud
ſstipulationibus po
ſsitum in dictis iuribus,
ſsic accipiendum e
ſsſse,
vt eo nomine omnes contractus intelligamus, quemadmodum, cùm dicimus traditionem, omnem intelligimus modum transferendi dominium. Deinde verbum
illud
pactionibus intelligendum e
ſsſse de pactis conuentis, quæ ex continenti contractibus adiiciuntur; nam
non omnibus pactionibus con
ſstituitur v
ſsusfructus,
ſsed
his
ſsolùm, quæ;
ſsunt vtiles ad agendum; quales
ſsunt,
quæ: contractibus ex continenti adiiciuntur, vt pacto
venditionis, permutationis, diui
ſsionis, donationis,
l.
quiſsquis 28. C. de donationib. l. Seia. 42. ff. de donationibus cauſsa mortis. Hæ autem pactiones dicuntur leges,
l. legem, C. de pactis. Non omnia pacta dicuntur leges,
ſsed ea
ſsola, quæ; adiiciuntur contractibus, quia legem
dant contractibus, & formam,
l. iuris gentium ff. de pactis. Et ita tenendum e
ſst, quicquid contrarium expre
ſs
*sè affirmet Corra
ſsius
in l. 4. ff. de ſseruitutib. n 7. vbi pro
ſsolutione difficultatis propo
ſsitæ
ſsuprà n. 10. animaduertit, textum
in d. §. fin. Inſstitut. de ſseruitutibus, quatenus
de pactionibus loquitur, ad innominatos contractus
ſse
referre, cùm
ſsecundùm eum, omnia pacta nuda
ſsint
contractus innominati: quatenùs verò de
ſstipulationibus
verba facit, ad contractus nominatos referendum, cùm
*
ſstipulationis contractus, vt ip
ſse dicit, nominati
ſsſsimus
contractus
ſsit. Quod firmat etiam D. Ferdinandus Mendoça
diſsputationum iuris ciuilis, lib. 1. cap. 13. n. 2. fol. 329.
ReſepõdetRespondet ergo Corra
ſsius pactionem illam nudam à lege fomentari, videlicet ex textu,
in §. finali. Inſstitut. de
ſseruitutib. in quo expre
ſsſsim cautum e
ſst, efficaciter con
ſstitui
ſseruitutem pacto nudo; &
ſsic non mirum,
ſsi ex ea
*
pactione licèt nuda, actio oriatur, ex regula
l. legitima,
ff. de pactis, cum vulgatis iuribus, de quibus plenè agit
Mendoça
vbi ſsupra, lib. 2. cap. 10. per totum, fol. 484. Verùm Corr
ſsaij
ſsententia
ſsu
ſstineri nullo pacto pote
ſst; tum
quia vera non e
ſst, & communi re
ſsolutioni contraria:
*
tum etiam, quia
in dicto §. finali non probatur, vtpote
cùm in eo textu non agatur expre
ſsſsim de pacto nudo,
vt ip
ſse affirmat,
ſsed dumtaxat dictum
ſsit, pactionibus
&
ſstipulationibus con
ſstitui po
ſsſse
ſseruitutes, vt de v
ſsufructu dicitur,
in dict. §. 1. de vſsufructu Quod diuer
ſsum
e
ſsſse, aut aliter
intelligendũintelligendum, ex his con
ſstat, quos
ſsuperiùs
retulimus, ex
ſsecunda etiam
ſsolutione vel explicatione
glo
ſsſsæ:
in d. §. fina. quatenùs dicit, textum
ibi, & in d. §. 1.
de vſsufructu, non loqui de pactis nudis,
ſsed de contractibus iurisgentium, quibus v
ſsusfructus, & cæteræ:
ſseruitutes con
ſstitui po
ſsſsunt, cùm illi
ſsolo con
ſsen
ſsu perficiantur, vt tenet etiam Aretinus
in conſs. 70. num. 2. &
ſsequutus explicationem glo
ſsſsæ, Antonius Pichardo
in
dict. §. finali, & in dicto §. 1. Et
ſsic ille textus nullo modo probat pactum nudum de con
ſstituenda
ſseruitute efficax e
ſsſse, vt falsò opinatur Corra
ſsius. Deinde, quo
*niam ex ip
ſsa con
ſstitutione
ſseruitutis ena
ſscitur actio
Confe
ſsſsoria, non verò ex promi
ſsſsione ip
ſsius
ſseruitutis
ex ei
ſsdem iuribus, quæ adducit Corra
ſsius
l. 2. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, §. æquè ſsi agat, de actionibus, & con
ſsequenter Corra
ſsij argumentum vbi
ſsupra
num. 7. nihil
concludit.
Ideò ad clariorem di
ſsſsolutionem prædictæ difficultatis, & maiorem declarationem huius materiæ, vltra
ea, quæ dicta
ſsunt, quæ: & argumentum diluunt, &
Corra
ſsij
ſsententiam confundunt, con
ſstituendum erit
*
primò, Seruitutem
perſonalẽpersonalem v
ſsusfructus,
cæteraſq,cæteraſque ſseruitutes reales, primò promitti ex contractu venditionis,
donationis, diui
ſsionis, vel alterius contractus, & deinde con
ſstitui vel tradi: &
ſsic promittere
ſseruitutem, &
con
ſstituere, diuer
ſsa
ſsunt; ex promi
ſsſsione namque per
ſsonalis dumtaxat na
ſscitur obligatio, vt v
ſsusfructus, vel
alia
ſseruitus con
ſstituatur: ex con
ſstitutione autem
ſseruitutis, ius reale cau
ſsatur vt ex illo textu colligunt
Glo
ſsſsa, Bartolus, Alexander, Ca
ſstren
ſsis, & omnes
in
l. ſsi ſsub vna, 136. §. 1. ff. de verborum obligationibus, idem
Ca
ſstren
ſsis
in l. 2. ex. his, in fine, verſsic. ſsed videtur, eodem tit. Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus, num. 22. & num. 24. in fine. num 23. huius
rei rationem a
ſsſsignat, & nonnullos effectus con
ſsiderat.
Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 38. num 7. &
Corra
ſsius
in dicta l. 4. ff. de ſseruitutibus, num. 7. qui ex
*
hac di
ſstinctione
ſsumit occa
ſsionem inferendi ad interpretationem quorundam iurium, quæ alioquin viderentur inter
ſse adinuicem pugnare. Nam
ſsine prædiis
ſseruitutem con
ſstitui non po
ſsſse, nec
ſseruitutem acquirere, aut debere, ni
ſsi qui prædium habet, docet Vlpianus
in l. 1. ff. communia prædiorum: & tamen rectè promittere
ſseruitutem eum, qui prædium non habet, probat textus
in l. hæredes, §. an ea, ff. familiæ erciſscundæ.
Sed ex præcedenti doctrina vera differentiæ ratio colligitur; ex promi
ſsſsione
ſsiquidem,
ſsola in per
ſsonam obligatio na
ſscitur, in qua nullus habetur ad rem re
ſspectus,
ſsed per
ſsona tantùm con
ſsideratur: ideò promitti pote
ſst
ſseruitus ab eo, qui prædium non habet,
dict. l. hæredes,
§. an ea, Ex con
ſstitutione autem
ſseruitutis ius reale cau
ſsatur, quod
ſsub
ſsi
ſstere non pote
ſst, ni
ſsi
ſsub
ſsit res, in qua
re
ſsideat, idcircò
ſseruitus con
ſstitui non pote
ſst
ſsine prædiis,
ex dicta l. 1. ff. communia prædiorum, in quibus, &
aliis iuribus
ſsic
ſsolent etiam communiter explicare Doctores, vt con
ſstat ex
ſsuperiùs relatis.
Deinde ip
ſse Corra
ſsius infert, ad
ſsolutionem alterius
*
difficultatis: an
ſscilicet futuro ædificio
ſseruitus acquiri,
vel imponi po
ſsſsit; nam Iurecon
ſsultus Pomponius
in
l. ſsi ſseruitus, 23. §. fin. ff. de ſseruitutibus vrbanor. expre
ſssè
dicit, quòd futuro quoque ædificio, quod nondum e
ſst,
vel imponi, vel acquiri
ſseruitus pote
ſst: Iurecon
ſsultus
etiam Paulus idem probat
in l. Labeo, 10. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, per totam legem, maximè ibi:
Nam
ſsi licet nodũnodum ædificato ædificio ſseruitutem conſstituere, &c.
Tunc tamen ob
ſstat, quòd
ſsine prædiis
ſseruitus con
ſstitui
non pote
ſst, per textum
in l. 1. ff. communia prædiorum.
Sed re
ſspondet Corra
ſsius, con
ſsiderandum e
ſsſse, quòd
cùm
ſseruitus con
ſstituitur futuro ædificio, non con
ſstituitur
ſsine fundo; e
ſst quippe fundus: licèt nondum exædificatus; &
ſsic verificatur regula
dicta leg. 1. & hæc
ſsolutio
ſsatis conformis videtur e
ſsſse verbis textus,
in
dict. §. futuro, dum dicit:
Quod nondum eſst: & dictæ legis,
Labeo, ibi:
Nam ſsi licet, & c. Glo
ſsſsa tamen
ibidem, &
in capite, ad diſsſsoluendum, in verbo, legitimè accu
ſsari,
de deſsponſsatione impuberum: quas
ſsequuntur Doctores
ibi. Abbas
in cap. quia nonnulli, num. 8. de reſscriptis. Socinus
in conſsil. 141. Conſsiderata, ſsub num. 3. lib. 1. & noui
ſsſsimè Fuluius Pacianus
tract. de probationibus, lib. 2.
cap. 20. num. 14. & num. 16. fol. 65. exi
ſstimat, futuro ædificio
ſseruitutem con
ſstitui non po
ſsſse propriè, quia qualitas non pote
ſst e
ſsſse
ſsine
ſsubiecto, po
ſsſse tamen per
ſsonam obligari ad con
ſstituendam
ſseruitutem, cùm ædificium erit ædificatum, vel in rerum natura: & idem
admittit Florianus de Sancto Petro
in dicta l. ſsi ſseruitus,
§.
finali. Vbi notat ex illo textu, quòd licet futuræ rei
non po
ſsſsit con
ſstitui
ſseruitus,
ſscilicet vt dicatur
ſseruitus
con
ſstituta, pote
ſst tamen quis
ſse obligare, vt facto ædi|
ficio con
ſstituatur. Quod verè repugnat verbis textus,
in dicta l. Labeo, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum; vbi nondum ædificato ædificio
ſseruitutem con
ſstitui po
ſsſse dicitur generaliter. Secundò con
ſstituendum e
ſst, textum
in dicto §. finali, Inſstitut. de ſseruitutibus, & in dicto §. 1.
de vſsufructu, non tractare, vt
ſsuperiùs dicebamus, de
v
ſsufructu, vel
ſseruitute nudis pactis promi
ſsſsa, quia
talia pacta non po
ſsſsent efficacem actionem producere,
vt
ſseruitus con
ſstitui deberet; (quod probatum e
ſst
ſsuprà),
ſsed agere potiùs de ip
ſsa
ſseruitute realiter con
ſstituenda; quod ex verbis eorum euidenter deducitur,
nam
in dicto §. finali, ſscriptum e
ſst:
Si quis velit vicino
aliquod ius conſstituere, pactionibus, atque ſstipulationibus,
id efficere debet. Et
in dicto §. 1. de vſsufructu, & l. 3. eiuſsdem tituli, dicitur:
Si quis velit vſsumfructum alicui
conſstituere. Quod plus e
ſst, quàm promittere, aut à
ſsola
promi
ſsſsione longè di
ſstat, vt de
ſse patet. Seruitus ergo
*
quæcunque realis, & per
ſsonalis v
ſsusfructus, con
ſstitui
pote
ſst pactionibus in traditione rerum adiectis, tempore, quo res traduntur: vt pacto venditionis, permutacionis, diui
ſsionis, & donationis, vt cum Cuiacio dicebamus,
ſsuprà
num. 13. Po
ſsſsum enim tibi vendere, donare, permutare, aut alio contractu tradere fundum, &
in traditione, legem & conditionem adiicere, vt
ſseruitus per
ſsonalis, aut realis con
ſstituatur, & eo ip
ſso, quòd
traditio fiat prædicta lege,
ſseruitus manet con
ſstituta,
l. ei fundo 19. ff. de ſseruitutibus, l. cùm eſsſsent, 33. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, in illis verbis: Et in tradendo dictum eſst, vt alteri per alterum aquam ducere liceret: rectè
eſsſse impoſsitam ſseruitutem, ait. Et confirmat
l. 11. tit. 31.
partit. 3. quæ: ad propo
ſsitum
ſsingularis e
ſst, dum dicit:
Otro ſsi dezimos, que comprando vn home de otro, caſsa, o
otro edificio, o alguna heredad, ſsi el comprador y el vendedor ſse auinieren, que aquella caſsa que compra, que ſsirua
en alguna manera en otra caſsa, o edificio, o heredad, que
ſsea de aquel que la vende, o de otro qualquier, ſsi tal ſseruidumbre como eſsta otorga el comprador, magueria coſsa
que compra, non ſsea aun paſsſsada a ſsu poder, vale tambien,
como la ſsi la otorgaſsſse en otra coſsa qualquier ſsuya, de que
fueſsſse y a ſseñor e tenedor. Dummodò tales pactiones
*
incontinenti, non ex interuallo adjiciantur, vt docuit
Cuiacius
in dicta l. via, 5. ff. de ſseruitutibus, in princ.
& aduertit Grégorius Lopez
in relata lege partitæ, verbo;
vale tambien. Vbi intelligit
ſsuperiora, dummodò
traditio facta
ſsit ex continenti; nam
ſsi ex interuallo
fieret, non diceretur
ſseruitus realiter con
ſstituta,
ſsed
po
ſsſset agi ex pacto, vt con
ſstitueretur,
l. ſsi binas, vbi
ſsic
declarant Bartolus, & Ca
ſstren
ſsis,
ff. de ſseruitutibus vrbanorum.
Tertiò con
ſstituendum, pro maiori declaratione præ
*dictorum iurium, quatenus dicunt,
ſstipulationibus con
ſstitui po
ſsſse v
ſsumfructum, &
ſseruitutes (id quod ex
nonnullis iuribus deducitur)
ſscilicet, olim
ſseruitute iam
ex quocunque contractu promi
ſsſsa, quòd
ſsolebat tempore con
ſstitutionis interponi
ſstipulatio quædam, cuius
forma erat:
Per te non fieri ſspondes, quominùs eo iure
vti poſsſsim. Vt con
ſstat
ex l. quoties, 20. ff. de ſseruitutibus
l. cùm eſsſsent, 33. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, l. 3. §. ſsi. iter,
ff. de actionibus empti: quæ
ſstipulatio, cùm interponeretur, po
ſstquam
ſseruitus erat iam promi
ſsſsa, & debita, firmandarum conuentionum cau
ſsa
ſsubjici dicebatur,
l. 5.
§ conuentionales, ff. de verborum obligationibus. Paulus
lib. 5. ſsententiarum, tit. 7. vbi notat Cuiacius: Modernus
in l. 1. §. . ſsi quis ſsimpliciter, num. 5. ff. de verborum obligationibus.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, ex dictis
in principio hu*ius capitis, inferri interpretationem ad textum,
in l. via,
5. ff. de ſseruitutibus, quatenus
ſscribit Iurecon
ſsultus:
Via,
iter, actus, hauſstus aquæ eiſsdem ferè modis conſstituuntur,
quibus & vſsumfructum conſstitui diximus. Nam
ſsicut v
ſsusfructus,
ſsic &
ſseruitus pluribus modis con
ſstituitur, vt
docet idem Caius
in l. poteſst, 17. ff. communia prædiorum,
& Iu
ſstinianus
in dicto §. finali, de ſseruitutibus; & tamen
in contrarium vrget, quòd, v
ſsusfructus ab initio, pro
parte diui
ſsa, vel indiui
ſsa, ex cerco tempore, & v
ſsque
ad certum tempus con
ſstitui pote
ſst,
l. 4. & l. 5. ff. de vſsufructu: quod non e
ſst invia, nec in aliis
ſseruitutibus,
quæ indiuiduæ
ſsunt, nec diem, aut conditionem recipiunt,
l. 1. §. ſsi vſsusfructus, ff. ad legem falcidiam, l. 4. ff.
de ſseruitutibus. Denique v
ſsusfructus in iudicio familiæ
erci
ſscundæ, & communi diuidundo con
ſstituitur, adiudicata proprietate nuda vni, & alteri v
ſsufructu,
l. &
puto, §. 1. ff. familiæ erciſscundæ, l. vſsusfructus, 5. ff. de
vſsufructu, l. ſsi quis putans, idem Iulianus, ff. communi
diuidundo: at
ſseruitus prædialis à prædio
ſseparari non
pote
ſst,
§. 1. ff. communia prædiorum, §. adeo, Inſstitut. de
ſseruitutibus rusticorum. Quapropter Iurecon
ſsultus Caius, non
ſsine maximo my
ſsterio adiecit verbum
ferè, in
dicta l. via. In qua, vt propo
ſsitæ difficultati
ſsatisfaciat
Fulgo
ſsius, con
ſstituit, Iurecon
ſsultum Caium
ibi tracta
ſsſse de modo momentaneo con
ſstituendi
ſseruitutem, veluti te
ſstamento, aut contractu, non de tempore, quo
durat
ſseruitus, quia tempus non pertinet ad modos
con
ſstituendi
ſseruitutem,
ſsed ad quandam modificationem: quamuis Corra
ſsius
in eadem l. via, num. 9. recti
ſsſsimè præ
ſsentire Accur
ſsium
ibidem, dicendum arbitretur: quòd
ſsuperiora,
ſscilicet ex tempore, vel ad tempus,
ſsub conditione, aut ad conditionem, pro parte diui
ſsa,
vel indiui
ſsa,
ſseruitus, vel v
ſsusfructus con
ſstituatur, ad
modos con
ſstituendæ
ſseruitutis; quicquid Fulgo
ſsius dicat pertinere,
ex l. 4. ff. de ſseruitutibus, & l. vſsusfructus
3. & 4. ff. de vſsufructu. Sed quia circa eos modos differt
ſseruitus prædij ab v
ſsufructu, non ab
ſsolutè dixit
Caius, ei
ſsdem modis con
ſstitui
ſseruitutes ibi relatas:
quibus v
ſsusfructus,
ſsed v
ſsus e
ſst hoc temperamento
ferè
Quæ interpretatio probari pote
ſst, reiecta tamen noui
ſsſsima re
ſstrictione Petri Augu
ſstini Morlæ Emporij,
1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus num. 74. Exi
ſstimantis, ver
*bum illud
ferè, propriùs referendum e
ſsſse ad modum
con
ſstituendi
ſseruitutem, in iudicio familiæ erci
ſscundæ: V
ſsusfructus enim con
ſstituitur applicata vni proprietate nuda; alij verò v
ſsufructu: at verò
ſseruitus
prædialis à prædio non
ſseparatur. Sed decipitur manife
ſstè, nam licèt verbum illud, ad eum modum referatur
etiam, non tamen re
ſstringendum e
ſst ad illum tantùm,
cùm ad alios etiam referri po
ſsſsit, in quibus v
ſsusfructus,
*
& aliæ
ſseruitutes differunt, vt dicit Corra
ſsius
vbi ſsupra.
Vltimò tandem con
ſstituendum e
ſst, quòd licèt v
ſsusfructus, & aliæ
ſseruitutes, te
ſstamento, & contractibus
con
ſstitui po
ſsſsint, vt
ſsæpe repetitum e
ſst; multùm tamen
intere
ſsſse, an ex te
ſstamento con
ſstituantur, vel inter vinos, vt explicant, & nonnullos effectus con
ſsiderant
Corra
ſsius
in l. 4. ff. de ſseruitutibus, num. 7. verſsic. est porrò.
Petrus Augu
ſstinus Morla
vbi ſsupra num. 71.
CAPVT XI.
Vſsusfructus, qui ſseruitus perſsonalis eſst, cur vel
præſsens, vel ex die, & conditione, ad diem,
& conditionem conſstitui valeat? ſseruitutes
verò prædiorum ipſso iure, ideſst, ciuili &
mero iure, nec à die, vel conditione incipere, neque die, vel conditione finiri poſsſsint? vbi plenè, breuiter tamen, & diſstinctè,
quæ hucuſsque ſscripta ſsunt explicantur, nonnulla nouiter confutantur, Cuiacijque ſsententia expenditur, & probatur per Authorem. Deinde dubitatur, quare ſseruitus quocunque modo habeat intermiſsſsionem, vna
ſsit, & continua; vſsusfructus autem diuiſsus
temporibus non vnus eſst vſsusfructus, ſsed
plures ſsunt? & eiuſsdem Cuiacij ratio recipitur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus vel præſsens, vel ex die, vel ſsub conditione
dari poteſst.
-
2 Seruitutes verò, nec ex tempore, nec ad tempus, nec
ſsub conditione, nec ad certam conditionem dari poſsſsunt, & de ratione differentiæ per totum caput agitur, & vera ratio redditur infrà, ex num. 13. maximé num. 18.
-
3 Contractus quicunque, & puré, & ſsub conditione, &
in diem celebrari poteſst.
-
4 Poſsſseſsſsio, & dominium ſsub conditione transferuntur.
-
5 Legem 4. ff. de ſseruitutibus, ex ſsententia Corraſsij,
cæteris aliis, in materia ſseruitutum, ſsubtiliorem eſsſse,
& in ea tractari, quæ ſsunt de apicibus iuris, &
quæ magis animo concipi, quàm verbis exprimi
poſsſsunt.
-
6 Quorundam ſsolutio ad difficultatem propoſsitam ſsuprà
num. 1. 2. & 3. taxatur.
-
7 L. 4. ff. de ſseruitutibus, de conditione extinctiua, &
inchoatiua intelligendam, contra nonnullos, cum
Fulgoſsio, & aliis defenditur.
-
8 Gloſsſsæ interpretationes duæ, ad textum in dict. l. 4. ff.
de ſseruitutibus, confutantur.
-
9 Fulgoſsij interpretatio nouè arguta, & improbata per
Authorem.
-
10 Antonium de Leon. Canonicum Segobienſsem, deceptum in explicatione dict. l. 4. nouiter oſstenſsum
per Authorem.
-
11 Communis Doctorum interpretatio in difficultate ſsuperiori refertur, & num. ſseq. confutatur.
-
12 Connani rationem, ad text. in dict. l. 4. ff. de ſseruitutib.
nouam non eſsſse, ſsed in communem rationem incidere, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
13 Seruitutes ipſso iure, ideſst, ciuili & mero iure; nec à
die, vel conditione incipere, neque die, vel conditione finiri poſsſse; iure Prætorio poſsſse, & quæſstionis
adhuc diſscuſsſsæ reſsolutio traditur, & num. ſseqq.
-
14 Vſsusfructus finitur tempore, ſsi ad certum tempus conſstitutus ſsit.
-
15 Seruitutes prædiales, eſsſse qualitates prædiorum, quæ
ipſsis prædiis adeò cohærent, vt ratione ſseruitutum
dicantur prædia qualiter ſse habere.
-
16 Vſsusfructus non ita cohæret fundo, vt eius qualitas
dici poſsſsit, ſsed perſsonæ debetur, èſstque ius percipiendorum fructum, ſsaluâ rerum ſsubſstantiâ.
-
17 Cuiacium, lecturâ, intellectu, & reſsolutione huius materiæ alios antecellere.
-
18 Cuiacij interpretatio, ad textum in dict. l. 4. ff. de ſseruitutibus, relata, & probata per Authorem.
-
19 Seruitus, aut vſsus ſseruitutis habet intermiſsſsionem dupliciter, ex conuentione, & ex ſsui natura, vt hoc
num. declaratur.
-
20 Seruitus quocumque modo habeat intermiſsſsionem, vna
est, & continua: ſsic vt prædium non deſsinat ſseruire,
nec liberum ſsit, etiam eo tempore, quo non licet vti
ſseruitute.
-
21 Diuerſsum tamen est in vſsufructu; nam ſsi diuiſsus est
temporibus vſsusfructus, non vnus eſst vſsusfructus,
ſsed plures ſsunt, & ideò eo tempore, quo non licet
vtifrui, proprietas plena pertinet ad proprietarium.
-
22 Et vera diſscriminis ratio aſsſsignatur.
-
23 Vſsusfructus non potest eſsſse ſsine perſsona, quæ vti, &
frui poſsſsit, etiamſsi non vtatur.
-
24 Vſsumfructum acquirere ante aditam hæreditatem ſseruus hæreditarius non potest, & vera ratio redditur.
VSusfructus qui pluribus modis con
ſstitui valet, vt
*
capite præcedenti dictum e
ſst, vel præ
ſsens, vel ex
die, vel
ſsub conditione, ad diem, & conditionem dari,
& con
ſstitui pote
ſst,
l. 4. ff. de vſsufructu. l. & puto, §. vſsusfructus, ff. familiæ erciſscundæ: ſseruitutes verò prædio
*rum, di
ſstinguuntur in hoc ab v
ſsufructu; ex tempore
enim, nec ad tempus, nec
ſsub conditione, nec ad certam conditionem dari po
ſsſsunt,
l. ſseruitutes 4. ff. de ſseruitutib. Quod dubium videtur, cum v
ſsusfructus etiam,
et
ſsi per
ſsonalis,
ſseruitus tamen
ſsit: cùm etiam quicumque contractus, & purè, &
ſsub conditione, & in diem
*
celebrari po
ſsſsit,
l. quod in diem, ff. obligationib. & actionib. l. in diẽdiem ff. de condictione indebiti, l. 2. ff. de in diem addictione, l. ſsub conditione, ff. de obligat. & actionib. l. hoc
iure, l. ante Kalendas, l. eum qui Kalendis, & l. hoc anno,
ff. de verborum obligation. §. omnis ſstipulatio, Inſstitut.
eodem tit. §. emptio, Inſstitut. de emptione & vendition.
Po
ſsſse
ſsſsio etiam, & dominium
ſsub conditione transferuntur, & ex tempore,
l. qui abſsenti, 38. §. 1. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, l. vltim. C. de legatis. Verùm pro hu
*ius difficultatis explicatione: nonnulla repetere ex his,
quæ: ab aliis dicta
ſsunt, vt vel probentur, vel improbentur à nobis, non tran
ſscribendi occa
ſsione tantùm,
&
ſsequentia con
ſstituere, omninò nece
ſsſsarium erit. Inprimis igitur con
ſstituo,
ſsuperiorem difficultatem valdè difficilem e
ſsſse, & diuer
ſsis modis explicatam per Doctores, vt ex infrà dicendis apparebit, & firmat expre
ſssè
Ioannes Corra
ſsius in
princ. d.l. 4. ff. de ſseruitutib. dicens,
*
non e
ſsſse legem
ſsubtiliorem illâ in materia
ſseruitutum,
quoniam tractantur in ea, quæ:
ſsunt de apicibus iuris,
& quæ magis animo concipi, quàm verbis exprimi po
ſsſsunt; & e
ſsſse
ſsubtilem & difficilem fatetur Bartolus
ibidem, & meritò dixi
ſsſse eum, a
ſsſserit Connanus
commentarior. iuris ciuilis, lib. 4. cap. 8. in princ. tanta enim fuit
ip
ſsi quidem certè, &
ſsui
ſsimilibus difficultas, vt de ea
ſse expedire quantumuis verbo
ſsis
ſsuis commentariis
non potuerint. Deinde minimè
ſsatisfacere
ſsolutionem
*
eorum, qui dicunt, non obe
ſsſse, quod dicitur de v
ſsufructu; nam ille,
ſseruitus e
ſst, per
ſsonalis tamen, non realis
ſseruitus:
ſsed
in d.l. 4. ff. de ſseruitutib. agitur de
ſseruitutibus realibus; id enim e
ſst quod quærimus, nec
ſsufficit inter eas diuer
ſsitatem con
ſstituere, ni
ſsi congrua di
ſscriminis ratio a
ſsſsignetur. Prætereà, quoniam iura quoque realia,
ſsub die & conditione dari po
ſsſse, probatur
ei
ſsdem iuribus, quæ:
ſsuperius adduximus, & rectè aduertit Corra
ſsius
in dict. l. 4. num. 10. ſsimiliter textum
in dict. l. 4. ff. de ſseruitutib. non
ſsolùm intelligi debere, de
conditione extinctiua, vt voluerit Iurecon
ſsultus,
ſserui
*tutis con
ſstitutionem non valere, vt
ſseruitus extinguatur in futurum euentum, veluti
ſsi itineris, aut viæ
ſseruitutem con
ſstituam, ea tamen adiecta lege, vt finiatur,
& extinguatur,
ſsi nauis ex A
ſsia venerit, quo ca
ſsu inutilis & inefficax erit con
ſstitutio ip
ſso iure:
ſsed etiam intelligendum e
ſsſse de conditione inchoatiua, vt
ſsimiliter
ſsub ea conditione,
ſseruitus con
ſstitui ip
ſso iure non po
ſsſsit, veluti
ſsi dixero; Con
ſstituo tibi itineris
ſseruitutem,
ſsub conditione,
ſsi nauis ex A
ſsia venerit; talis enim con
ſstitutio inefficax etiam erit, & inutilis ip
ſso iure. Sic rectè in vtraque conditione intelligit illum textum Fulgo
ſsius
ibi num. 4. vbi
ſsequuntur, & optimè comprobant Eguinarius, & Corra
ſsius
num. 12. & 13. Antonius
de Leon,
num. 2. Longoualius
in l. Imperium, de iuriſsdictione omnium iudicum, num. 208. Connanus
commentarior. iuris ciuilis, lib. 4. cap. 8. in princ. Goueanus
lib. 1. variarum lectionum, cap. 9. Vdalricus Za
ſsius
lib. 1.
ſsingularium, cap. 30. Et ita tenendum e
ſst, quicquid inter vnam, & alteram conditionem malè di
ſstinguant
Accur
ſsius, Bartolus, Angelus & Florianus,
in dicta l. 4.
Cœpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 16. numer. 2.
Socinus
in conſs. 141. num. 4. volum. 1. quorum di
ſstinctio
euidenter de
ſstruitur ex textu,
in dict. l. 4. & his quæ
ſsubtiliter con
ſsiderat Corra
ſsius
vbi ſsuprà.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, fal
ſsas e
ſsſse, nec probari
*
po
ſsſse alias duas
ſsolutiones glo
ſsſsæ, & antiquorum,
in
dicta l. 4. ff. de ſseruitutibus, dum exi
ſstimarunt rationem
eius legis in eo con
ſsi
ſstere, vel quia tempus non e
ſst modus tollendæ: , aut inducendæ: obligationis,
l. obligationum ferè. §. Placet, ff. de obligat. & action. vel quoniam
ſseruitus e
ſst actus legitimus; atqui actus legitimi
neque diem recipiunt, neque conditionem,
l. actus legitimi, ff. de reg iur. nam præfatæ interpretationes apertè |
conuincuntur, ex adnotatis per Corra
ſsium
ibi, ex
num. 9. vſsque ad num. 24. & illas in terminis improbat
Antonius de Leon
ibidem, num. 2. & 3. Deinde admittendam non e
ſsſse Fulgo
ſsij interpretationem, (ad quem
*
omnes
ſsuperiores non aduertunt.) Is enim
in eadem l. 4.
num. 4. & 5. interpretatur illam legem, ideò
ſseruitutes
ip
ſso iure, neque ex tempore, neque ad tempus, neque
ſsub conditione, neque ad certam conditionem con
ſstitui po
ſsſse. Quoniam ad acqui
ſsitionem
ſseruitutis nece
ſsſsaria e
ſst traditio, quæ tamen momento fieri non pote
ſst,
ſsicut in rebus corporalibus,
ſsed habet tractum
ſsucce
ſsſsiuum,
ſscilicet per patientiam,
l. quoties, ff. de ſseruitutibus, l. 2. in fine, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum; hæc autem patientia,
ſsi ante conditionis euentum præ
ſstetur,
nihil prode
ſst ad
acquiſitionẽacquisitionem ſseruitutis;
ſsi verò po
ſst, ex
eodem tempore acquirititur. hæc enim ratio
ſsu
ſstineri non
pote
ſst, ex eo, quòd
ſsi vera e
ſsſset,
ſsequeretur inde, quòd
nec v
ſsusfructus ad tempus, vel
ſsub conditione, dari
po
ſsſset, cùm per patientiam con
ſstituatur etiam, & acquiratur,
l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu: & tamen expre
ſssè dicitur contrarium
in dicta l. 4. ff. de vſsufructu. Nec
procedere po
ſsſset, cùm
ſseruitus te
ſstamento relicta fui
ſsſset; tunc enim patientia nece
ſsſsaria non e
ſst,
ſsed ip
ſso iure
quæritur, adeò vt ignorans etiam
ſsibi legatam
ſseruitutem, non vtendo amittat illam legatarius,
l. ſsi partem,
ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur. Vbi Glo
ſsſsa,
Bartolus, & omnes communiter
ſsic adnotarunt, Ia
ſson
in l. 2. §. & harum, num. 2. circa finem, & in l. 4. §. Cato,
num. 51. de verborum obligationibus. Modernus Pari
ſsien
ſsis
in l. corruptionem, num. 83. C. de vſsufructu, Antonius Gomez
tom. 2. variarum, cap. 15. num. 23. &
tandem,
ſsi aliud non ob
ſstaret huiu
ſsmodi con
ſstitutioni
ſseruitutis,
ſsuperior ratio non
ſsufficeret, vt ex infrà dicendis con
ſstabit.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, deceptum fui
ſsſse in hac
*
materia (quod nullus hactenus animaduertit) Antonium
de Leon Canonicum Segobien
ſsem
in dicta l. 4. ff. de
ſseruitutibus, num. 3. verſsic. ego autem, quo loco, nouam
& veram rationem illius legis in eo con
ſsi
ſstere affirmat,
quòd
ſseruitus, nullo modo admittere po
ſsſsit diui
ſsionem;
&
ſsic, quòd Papinianus in ea lege, ver
ſsetur in eo articulo, an
ſscilicet ius con
ſstituendæ
ſseruitutis,
ſsua natura
ſsit
diuiduum, vt latiùs ibi probat: fal
ſso tamen, cùm reuera diuer
ſsa quæ
ſstio agitata, & propo
ſsita
ſsit per Papinianum, vt ex verbis illius textus patet expre
ſsse: nec
ſsequitur, etiam
ſsi prædicta interpretatio admitti po
ſsſset,
ſseruitutem ip
ſsam diuidi, cùm ex tempore con
ſstituta
fuerit illa, quo ca
ſsu ex eo tempore perpetua erit, nec
anteà incipere poterit. Denique, vt alia prætermittam,
conuincitur manife
ſstè, quoniam
ſsicut v
ſsusfructus,
ſsic
& v
ſsus ex die, & conditione, ad diem, & conditionem
con
ſstituntur. Quod in hac materia
ſsecurè tradit Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in libros Digestorum, ad
dictam l. 4. ff. de ſseruitutibus, in princ. vbi allegat ad hoc,
l. 4. ff. de vſsufructu, quæ tamen de v
ſsufructu tantùm
loquitur: potui
ſsſset tamen allegare textum
in l. 3. in fine,
ff. de vſsufructu. quatenus dicitur ibi, per Caium Iurecon
ſsultum:
Quibus autem modis vſsusfructus constituitur & finitur iiſsdem modis etiam nudus vſsus & conſstitui
& finiri ſsolet. At v
ſsus,
ſseruitus indiuidua e
ſst, quamuis
v
ſsusfructus diuiduus
ſsit,
l. 1. §. ſsi vſsusfructus, cum aliis
vulgatis,
ff. ad legem falcidiam: ergo prædicta ratione
nullo modo moueri potuit Papinianus.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, alios quam plures, aliâ,
*
& diuersâ via interpretari prædicta iura, diuer
ſsàmque
a
ſsſsignare rationem; Seruitutes
ſscilicet ip
ſso iure, ex
tempore, vel ad tempus, vel
ſsub conditione, vel ad certam conditionem imponi non po
ſsſse: quòd voluerit
lex,
ſseruitutes prædiorum perpetuam cau
ſsam habere
debere, hoc e
ſst, eius e
ſsſse naturæ, vt eis a
ſsſsiduè perpetuò, & omni tempore, vti po
ſsſsimus,
ſsi volumus,
l. foramen, ff. de ſseruitutibus vrbanorum, l. 1. §. 1. ff. de aqua
quotidiana & æſstiua, l. 1. §. hoc inter dictum ff. de fonte,
l. certo generi, in princ. ff. de ſseruitutibus ruſsticor. l. eum
debere columnam, ff. de ſseruitutibus vrbanorum: quam
rationẽrationem expre
ſsſsim præ
ſsentit Accur
ſsius
in dicta l. 4. ff. de
ſseruitutibus, dum dicit, ideò traditum, ne
ſseruitutes
diem, aut conditionem recipiant, quòd lex voluerit,
eas con
ſstitui cum quadam perpetuitate, propter vtilitatem prædiorum. Quem
ſsequutus e
ſst Bartolus
in l.
Caius ff. de annuis legat, quamuis
in dicta l. 4. num. 3.
improbet: Sequuntur
etiãetiam Longouallius
in l. Imperium,
num. 202. de iuriſsdictione omnium iudicum. Eguinarius,
& Duarenus
in eadem l. 4. vbi Corra
ſsius
num. 25. verſsic.
conſstitui planè. cum hac ratione permanet; Connanus etiam
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 8. n. 1.
*
in eadem rationem incidit, quamuis communiter, nec
hucu
ſsque per aliquem expendatur
ſsic: dicit enim,
ſseruitutes prædiales, non per
ſsonis deberi,
ſsed prædiis, quibus naturâ
ſsuâ hærent, & perpetuò coniunctæ
ſsunt;
ideò non po
ſsſse pacto mutari, quod in eis naturale e
ſst,
& ingenitum: id autem e
ſst, vt
ſstatim debeantur, &
perpetuò; quare
ſsi ex tempore, vel ad tempus, vel
ſsub
conditione, vel ad certam conditionem imponantur, tamen ip
ſso iure, ide
ſst, vi, naturaque
ſsua, &
ſstatim debentur, & perpetuò,
ſsed exceptione pacti occurritur
ei, qui contrà quàm e
ſst conuentum, cas
ſsibi conatur
vendicare. Verùm huic rationi, & communi
num. præcedenti relatæ, fortiter ob
ſstat argumentum, & ratiocinatio Bartoli,
in dict. l. 4. ff. de ſseruitutibus, num. 3. quod
attenta prædicta ratione non deberet impediri con
ſstitui
ſseruitutem ex tempore perpetuam:
ſsiquidem po
ſsteà perpetuò remaneret
ſseruitus, exemplo eius, quæ
purè con
ſstituitur: & tantùm procederet, quoad
ſseruitutem ad certum tempus con
ſstitutam, vel ad certam
conditionem.
Quintò
deniq;denique & vltimò (vt quid verius mihi videa
*tur, exponam;) con
ſstituendum erit primò, veri
ſsſsimum
e
ſsſse, ip
ſso iure, ide
ſst ciuili & mero iure, nec à die, vel
cõditioneconditione incipere, neque à die, vel conditione finiri
ſseruitutes po
ſsſse; iure autem prætorio po
ſsſse, per textum,
indict. l. 4. . ff. de ſseruitutibus: diuersũdiuersum tamen e
ſsſse in v
ſsufructu: nam hæ
ſseruitutes rectè con
ſstituuntur ex die, &
cõditioneconditione, ad diem, & condicionem,
l. 4. ff. de vſsufructu,
iuncta
l. 3. in finalibus verbis, eiuſsdem tituli. Vnde
ſsi v
ſsus
*fructus
ſsit con
ſstitutus ad diem, finietur eo ip
ſso die,
l. &
puto, 16. §. vſsusfructus, ff. familiæ erciſscundæ, l. 1. §. vltimo, ff. quando dies vſsusfructus legati cedat, & Paulus
lib.
4. ſsententiarum, tit. De vſsufruct. Vſsusfructus, inquit,
finitur tempore, ſsi ad certum tempus conſstitutus ſsit. Secun
*dò,
ſseruitutes prædiales e
ſsſse qualitates prædiorum,
quæ ip
ſsis prædiis adeò cohærent, vt ratione
ſseruitutum
dicãturdicantur prædia qualiter
ſse habere. Audiamus Cel
ſsum Iurecon
ſsultum,
in l. quid aliud 80. ff. de verbor. ſsigniſsication. ita dicentem, :
Quid aliud ſsunt iura prædiorum, quàm prædia ipſsa qualiter ſse habentia, vt bonitas,
ſsalubritas, amplitudo. Sic aduertunt Glo
ſsſs. Alciatus, &
Rebu
ſsſsus
ibi &c optimè explicant Connanus
commentariorum iuris lib. 4. cap. 7. num. 8. Goueanus
lib. 1. variarum lectionum cap. 9. In hoc autem valdè differt v
ſsu
ſs
*fructus ab aliis
ſseruitutibus; non enim ita cohæret fundo, vt eius qualitas dicit po
ſsſsit,
ſsed per
ſsonæ debetur,
é
ſstque ius percipiendorum fructuum
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia, vt
cap. 4. & 5. huius libri, latiùs explicauimus.
Tertiò, Cuiacium lectura, intellectu, & re
ſsolutione
*
huius materæ cæteros alios antecellere, atque eruditè
& verè explicare textum
in dicta l. 4. ff. de vſsufructu,
& in dict. l. 4. ff. de ſseruitutibus, in lectura eiuſsdem l. quæ
habetur
recitationum ſsolemnium. in lib. Digeſstorum, ſsub
titulo, ff. de ſseruitutibus: ibi enim
ſsingula eiu
ſsdem legis verba & rationes,
ſsingulariter explicat: po
ſst principium autem,
in verſsic. Quæ ſsit ratio differentiæ, eam
*
e
ſsſse dicit di
ſscriminis rationem inter v
ſsumfructum, &
ſseruitutes; quia v
ſsus, & v
ſsusfructus
ſsunt iura hominum. nihil autem vetat, homini dari hæc iura ex tempore, vel ad tempus: Seruitutes autem
ſsunt qualitates
rerum, vel prædiorum vt diximus: qualitates autem
rebus imprimi non po
ſsſsunt, quia in
ſsubiecto exi
ſstunt,
|
&
apparẽtapparent. Rursùs impre
ſsſsæ qualitates vix auelli
queũtqueunt
ni
ſsi certis præ
ſscripti
ſsque modis: igitur
ſsi ex die
ſsint
con
ſstitutæ
ſseruitutes, ip
ſso iure
ſstatim exi
ſstunt, nec expectatur dies, vel conditio; quòd
ſsi
ſsint con
ſstitutæ ad
diem, vel conditionem, ip
ſso iure tempore, vel conditione non finiuntur, quia inhærent prædiis, nec temerè
auelli po
ſsſsunt.
Quartò ex prædicta re
ſsolutione inferri,
ſseruitutes,
& v
ſsumfructum in alio differre: Nam
ſseruitus, aut
*
v
ſsus
ſseruitutis, habet intermi
ſsſsionem dupliciter, ex conuentione, & ex
ſsui natura. Ex conuentione,
ſsi conuenerit, vt vtatur alternis men
ſsibus, vel annis, vel vtatur ab
hora tertia in decimam, quia interualla dierum &
horarum, non ad temporis cau
ſsam,
ſsed ad modum pertinent, iure con
ſstitutæ
ſseruitutis,
l. 4. §. interualla, ff. de
ſseruitutibus: modus autem adiici pote
ſst
ſseruitutibus,
l. 5. §. modum, eiuſsdem tituli, ex
ſsui natura, vt
ſseruitutes ru
ſsticorum prædiorum, iter, &
ſsimilia. Nec enim
ſsemper quis ire pote
ſst: , aut agere,
l. ſseruitutes, 14. ff. de
ſseruitutibus, l. vſsusfructus, 13. ff. de vſsufructu legato.
Seruitus ergo quocunque modo habeat intermi
ſsſsio
*nem, vna e
ſst, & continua:
ſsic vt prædium non de
ſsinat
ſseruire, nec liberum
ſsit, etiam eo tempore, quo non licet vti
ſseruitute, quia continua e
ſst
ſseruitus,
l. 1. §. 1. ff. de
aqua quotidiana & æſstiua. Diuer
ſsum tamen e
ſst in v
ſsu
*fructu: nam
ſsi diui
ſsus e
ſst temporibus v
ſsusfructus, non
vnus e
ſst v
ſsusfructus
ſsed plures
ſsunt: & ideò eo tempore, quo non licet vtifrui, proprietas plena pertinet
ad proprietarium,
l. ſsi duobus 2. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. 1. ff. quando dies vſsusfructus legati
cedat, l. cùm vſsusfructus, 13. ff. de vſsufructu legato, vt
aduertit Cuiacius
in dict. l. 4. §. interualla, verſsic. notandum, vbi ex præcedentibus rationem differentiæ a
ſs
*
ſsignat, nam
ſseruitutes inhærent prædiis, etiam
ſsi eis vti
non po
ſsſsimus per quædam interualla, nam hæ
ſsunt in
ſsitæ, & impre
ſsſsæ prædiis,
ſsunt enim prædiorum qualitates: v
ſsusfructus autem cohæret per
ſsonæ. Denique non
*
pote
ſst e
ſsſse
ſsine per
ſsona, quæ vti & frui po
ſsſsit, etiam
ſsi
non vtatur, vt latiùs ibi declarat, & alia ad propo
ſsitum
dicit, infertque ad explicationem textus,
in l. vſsusfructus, 26. ff. de ſstipulatione ſseruorum, ſseruum hæredita
*rium, ante aditam, ideò acquirere non po
ſsſse v
ſsumfructum, quia ip
ſse
ſseruus frui non pote
ſst; ip
ſsa autem hæreditas in hac cau
ſsa non
ſsu
ſstinet cau
ſsam, & per
ſsonam
defuncti, ex eodem textu, &
l. hæreditas, 61. ff. de acquirendo rer. dominio.
CAPVT XII.
In ſseruitutibus perſsonalibus vt Vſsus, & Vſsusfructus, & in realibus ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum, quomodo traditio fiat,
ſsiue quid in eis iuribus pro traditione poſsſseſsſsionis habeatur? vbi l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu, l. quoties la ſsegunda, ff. de ſseruitutibus, l. 1. §. finali, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, lex, ſsi ego, §. 1. ff. de publiciana in rem
actione, explicantur, & quæ ad hanc materiam expectant, dilucidè, & diſstinctè magis, quàm adhuc enucleantur, lucíque &
diſstinctioni nonnulla reſstituta traduntur,
quæ obſscura, & tenebroſsa aliquibus videri
ſsolent.
SVMMARIVM.
-
1 Seruitutes perſsonales, vt Vſsus, & Vſsusfructus: &
reales, vt Ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum,
tametſsi corporibus accedant, incorporales ſsunt.
-
2 Et ideò traditionem non recipiunt.
-
3 Nec poſsſsideri propriè dicuntur.
- 4 Contra ſsuperiora, dubitandi ratio duplex proponitur,
& diſsſsoluitur num. ſsequentibus.
-
5 In ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus, ideò dici
traditionem non eſsſse, quia tradere, eſst de manu in
manum transferre; at ſseruitus res incorporea actu
tradi non poteſst.
-
6 Eſsſse tamen iure ciuili introducta media ſsatis idonea
quibus ſseruitutum traditio fieri intelligatur.
-
7 Seruitutes et ſsi propriè non poſsſsideantur, quaſsi tamen
poſsſsideri intelliguntur.
-
8 Interdicta veluti poſsſseſsſsoria conſstituta ſsunt ad vſsus
ſseruitutum tuitionem, ad inſstar interdictorum, quæ
pro conſseruanda poſsſseſsſsione rei corporalis prodita
ſsunt.
-
9 Interdicta pro ſseruitutibus conſstituta, quare veluti
poſsſseſsſsoria dicantur, non poſsſseſsſsoria ſsimpliciter.
-
10 Cuiacij reſsolutio in hac materia nouiter adducta, &
probata per Authorem.
-
11 Seruitutum quaſsi poſsſseſsſsio, interdum per abuſsionem dicitur poſsſseſsſsio ſsimpliciter.
-
12 In ſseruitutibus, id quod pro traditione poſsſseſsſsionis habetur, interdum per abuſsionem dicitur traditio ſsimpliciter.
-
13 Et tunc Iureconſsulti magis videntur effectum inspicere, quàm iuris ciuilis ſsubtilitatem.
-
14 Expoſsita l. 4. § ſsi viam, ff. de vſsucapionibus, &
num. ſsequenti, in fine.
-
15 Seruitutes omnes ruſsticæ, & vrbanæ amittuntur per
non vſsum; ſsed diuerſso modo, vt hoc numero declaratur.
-
16 L. ſseruitutes, 14. ff. de ſseruitutibus, pro communi
reſsolutione ponderatur.
-
17 In ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus, quid ſsit id,
quod pro traditione poſsſseſsſsionis habetur: & reſsolutio
traditur infrà, ex num. 20.
-
18 Venditorem teneri tantùm ad tradendum rem venditam, emptorem verò nummos facere venditoris debere.
-
19 Et cur ita ſstatutum fuerit, remiſsſsiuè.
-
20 Labeonis, Iauoleni, Vlpiani, & Caij Iureconſsulti ſsententiæ, in quæſstione propoſsita ſsuprà num. 17.
-
21 Traditionem, & patientiam, vt diuerſsa conſsiderari
apud Iureconſsultos in hac materia.
-
22 L. quoties, la ſsegunda, ff. de ſseruitutibus, vera interpretatio traditur, & defenditur, Iureconſsultum
Labeonem notatum, & confutatum fuiſsſse per Iureconſsultum Iauolenum in ſspecie illius textus.
-
23 Pomponium Iureconſsultum non rectè defendiſsſse Labeonis doctrinam.
-
24 Cuiacium lapſsum in explicatione dictæ l. quoties,
noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
25 Per cautionem excogitatam à Iureconſsulto Labeone,
non conſstitui ſseruitutem, ſsiue idam actu traditam
non videri, vtilem tamen eſsſse vt patientia præſstetur
ab aduerſsario, per quam ſseruitus incipiat conſstitui.
-
26 Vſsus, & patientia ſseruitutum, traditionem, & conſstitutionem illarum inducit.
-
27 Seruitutum, atque incorporalium iurium quaſsi poſsſseſsſsionem, niſsi per vſsum & patientiam aduerſsarij
quæri non poſsſse.
-
28 Seruitutum, atque incorporalium iurium quaſsi poſsſseſsſsio, qualiter acquiratur, & probetur, & in hanc rem
Petri Antonij de Petra locus quidam ſsummè commendatus per Authorem.
-
29 Seruitutum traditio facta, & quaſsi poſsſseſsſsio illarum
quæſsita, vtrùm videatur per ſsolam inductionem in
fundum, & num. ſsequentibus.
-
30 Vbi Innocentij, aliorúmque opinio refertur.
-
31 Et pro illa expenduntur nonnulla iura.
-
32 Aretini, Socini opinio, præcedenti contraria, relata.
-
33 Et pro illa nonnullæ leges inductæ.
-
34 Vſsumfructum per ſsolam inductionem in fundum tra|ditum videri, cæter as verò ſseruitutes reales, ruſsticas, vel vrbanas vltra inductionem, vſsum & patientiam requirere, ex ſsententia quorundam, quæ
hoc numero improbatur.
-
35 Authoris ſsententia in quæſstione agitata ſsuprà ex n. 29.
& Reuardi locus adductus.
-
36 Vſsumfructum, vel aliam ſseruitutem, qui conſstituere
debebat, quid olim ex antiqua obſseruatione facere
ſsolebat.
-
37 Aretini, & aliorum præcipuum fundamentum, verè,
& meliùs, quàm adhuc diſsſsolutum.
-
38 Pro reſsolutione Authoris nonnullæ leges optimè inductæ.
-
39 Traditionem, & patientiam ſseruitutum, vt diuerſsa
conſsederari per Iureconſsultos in hac materia, verum
eſsſse, & iterùm probatum ſsuprà num. 21.
-
40 Nec diſsiunctiuam, ſsiue alternatiuam, quâ Iureconſsulti, in tractatu huius materiæ vuntur, in coniunctam, vel copulatiuam reſsolui poſsſse, contra nonnullos.
-
41 Dictio Ve, ſsui natura eſst diſsiunctiua.
-
42 Alternatiuæ vltima pars, in defectum, vel ſsaltem in
locum prioris debet cenſseri adiecta.
PRo ab
ſsoluta, & per
ſsecta huius capitis explicatio
*ne, vtque di
ſstinctè, & clarè percipi valeant, quæ
ad propo
ſsitum communiter
ſsolent adnotare Doctores,
nonnulla præmittere, & con
ſstituere priùs nece
ſsſsarium
duxi. Primò igitur con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſseruitutes
per
ſsonales, vt v
ſsus, & V
ſsusfructus, & reales, vt ru
ſsticorum prædiorum, &: vrbanorum, tamet
ſsi corporibus accedant, incorporales
ſsunt,
l. 1. § finali. ff. de rerum
diuiſsione, l. ſseruitutes. 14. ff. de ſseruitutib. & ideò tradi
*tionem non recipiunt,
l. ſseruus, 43. §. incorporales, ff. de
acquirendo rerum dominio, ibi:
Traditionem & vſsucapionem non recipere, l. quoties, 20. ff. de ſseruitutibus, ibi:
Quia ulla huiuſsmodi iuris vacua traditio eſsſset. Nec po
ſs
*
ſsideri propriè dicuntur, ex
dict. §. incorporales, dicta
l.
ſseruitutes, 14. l. ſsequitur, §. ſsi viam, ff. de vſsucapionibus,
l. ſseruitutes, in princ. ff. de ſseruitutibus vrbanorum.
Nec ob
ſstat incontrarium
l 3. §. dare, ff. de vſsufructu,*
l. ſsi ego, 13. §. 1. ff. de publiciana in rem actione, l. 1. verſs.
finali, ff. de ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus, traditionem e
ſsſse. Similiter non ob
ſstat, quòd in ei
ſsdem
ſseruitutibus incorporalibus, po
ſsſse
ſsſsionem dari, videatur
expre
ſsſsum ex nonnullis iuribus deduci, quæ
ſstatim referenda
ſsunt: nam quod attinet ad primum, animaduertendum e
ſst; In
ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus,
ideò dici traditionem non e
ſsſse, quia tradere, e
ſst de ma
*nu in manum transferre; at
ſseruitus res incorporea actu
tradi non pote
ſst, vt de
ſse patet apertè, & non ob
ſscurè
ex
ſsuperioribus colligitur: e
ſsſse tamen iure ciuili intro
*ducta media
ſsatis idonea, quibus
ſseruitutum traditio
fieri intelligatur, quæ ex ei
ſsdem iuribus deducuntur,
& inferiùs dicentur. Ad
ſsecundum verò aduertendum
e
ſst, ius
ſseruitutis vt diximus, incorporeum e
ſsſse, ideò
ſseruitutes propriè non po
ſsſsideri; qua
ſsi po
ſsſsideri tamen
intelliguntur,
l. ait prætor, §. item ei, ff. ex quibus cauſsis
maiores, l. ſseruitutes quæ in principio, & l. ſsi ædes, §. fina*li. ff. de ſseruitutibus vrbanorum. Sic declarat glo
ſsſsa verbo,
v
ſsu non capiuntur,
in dicta l. ſseruitutes, 14. ff. de ſseruitutibus; vbi
ſsequuntur Bartolus, & Paulus Ca
ſstren
ſsis
in
principio. Corra
ſsius
num. 20. & alij Doctores communiter, idem Corra
ſsius
in l. quoties, la. eiuſsdem tit. num. 3.
& num. 21. Glo
ſsſsa etiam in
l. 2. verbo, poſsſsit, ff. communia
prædiorum, & in l. regulariter, verbo, ius,
ff. de petitione
hæreditatis. vbi Bartolus
oppoſsitione vltima, & in l. 1.
num. 12. & 15. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. Et communem
ſsententiam profitentur Ia
ſson
in l. 3. in principio, eod.
tit. num. 5. Antonius Gomez
in l. 45. Tauri, num. 36. & 37.
D. Antonius de Padilla
in l. ſsi quas actiones, num. 2. &
ſseqq. & num. 18. & ſseqq. & in l. ſsi aquam, ex num. 1. C. de
ſseruitutibus. Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 1. ex num. 81. & remedio 9. num. 270. & num. 272. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 12.
num. 74. & multis ſseqq. Ideò interdicta veluti po
ſsſse
ſsſso
*ria con
ſstituta
ſsunt, ad v
ſsus
ſseruitutum tuitionem, ad
in
ſstar Interdictorum, quæ pro con
ſseruanda po
ſsſse
ſsſsione
rei corporalis prodita
ſsunt, per textum
in dicta l. quoties, 20. ff. de ſseruitutibus, l. ſsicuti, §. Ariſsto, in fine, ff. ſsi
ſseruitus vendicetur, & ex communi
ſsecurè probarunt
vnanimiter Doctores
ibi. Ia
ſson
in l. 1. n. 38. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione. Menoch. plenè
cõprobanscomprobans in locis
ſsuprà.
relatis, Corra
ſsius
in dicta l. quoties, 20. vbi
ex num. 14.
vſsque in finem legis, plenè pro
ſsequitur Interdicta, quæ
ad con
ſseruationem qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsionis
ſseruitutum prodita
ſsunt. Idem Corra
ſsius optimè declarans
in dicta l.*
ſseruitutes, 14. num. 20. Vbi rectè, non tamen
ſsic expre
ſssè, præ
ſsentit, Interdicta pro
ſseruitutibus con
ſstituta,
veluti po
ſsſse
ſsſsoria
ſsimpliciter, quia
ſseruitutes non propriè, aut
ſsimpliciter po
ſsſsideri dicuntur,
ſsed qua
ſsi po
ſsſsideri intelliguntur. Cuiacius etiam
recitationum ſsolem*nium, in libros Digeſstorum, ad dictam l. quoties, 20. ff. de
ſseruitutibus, in finalibus verbis: quo loco eruditè o
ſstendit, primò,
ſseruitutes aliquo modo po
ſsſsideri, quia pro
illis dantur interdicta po
ſsſse
ſsſsoria, quæ non e
ſsſsent prodita,
ſsi non po
ſsſsiderentur. Secundò, ideò propo
ſsita e
ſsſse
interdicta, quia in
ſseruitutibus e
ſst quid, quod pro po
ſsſse
ſsſsione habetur; quid
etiãetiam, quod pro traditione accipitur,
hoc e
ſst, v
ſsus
ſseruitutum, & patientia quod efficit, vt
ſseruitutes po
ſsſsideantur, vtque datis interdictis, Prætor
eam po
ſsſse
ſsſsionem tueatur,
l. 1. §. vlt. ff. de ſsuperficiebus,
cum aliis iuribus
ibidem relatis.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, quòd prædicta qua
ſsi
*
po
ſsſse
ſsſsio, quæ in
ſseruitutibus, & iuribus incorporalibus con
ſsideratur, interdum per abu
ſsionem dicitur po
ſsſse
ſsſsio
ſsimpliciter,
l. 1. C. de his qui potentiorum nomine.
Vbi notat Glo
ſsſsa
verbo, ex iuris, &
in l. regulariter, iuncta glo
ſsſsa,
verbo, ius, ff. de petitione hæreditatis, & in l. fin.
iuncta Glo
ſsſsa
verbo, po
ſsſsedi
ſsſse,
ff. de itinere actuque priuato, & glo
ſsſsas non referens,
ſsic aduertit D. Antonius
*
de Padilla in
l. ſsi quas actiones, num. 4. C. de ſseruitutibus.
Similiter, id quod in
ſseruitutibus pro traditione po
ſsſse
ſsſsionis habetur, quod exprimitur
in dicta l. quoties, 20.
interdum etiam per abu
ſsionem dicitur traditio
ſsimpliciter,
in l. 3. §. dare, ff. vſsufructu, in l. ſsi ego, §. 1. ff. de publiciana in rem actione, in l. 1. verſsic. finali, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum. Et tunc Iurecon
ſsulti magis videntur
*
effectum in
ſspicere, quàm iuris ciuilis
ſsubtilitatem, vt
ex infrà dicendis con
ſstat apertè.
Deinde
ſsuperiori, & communi re
ſsolutioni minimè
*
aduer
ſsari textum (quicquid dicant nonnulli)
in l. 4. §.
ſsi viam, ff. de vſsucapionibus, in illis verbis:
Quia nec
poſsſsideri intelligitur ius incorporale. Quæ non
ſsunt
intelligẽdaintelligenda generaliter,
ſsed
ſspecialiter de iure libertatis
ſseruitutis Viæ: , vel alterius
ſseruitutis ru
ſsticæ, de qua tractatur
ibi: nam licèt
ſseruitutes omnes ru
ſsticæ, & vrbanæ
*
amittantur per non v
ſsum,
l. hæc autem. 5. in principio, ff.
de ſseruitutibus vrbanorum. Tamen inter vrbanas, & ru
ſsticas illud intere
ſst, quòd non vtendo ita demum pereunt vrbanæ,
ſsi vicinus aliquo facto con
ſstitutus in
qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsione, libertatem v
ſsucapiat: ru
ſsticæ verò
per non v
ſsum omninò pereunt, etiam ab
ſsque præ
ſscriptione libertatis, quia
ſseruitutis ru
ſsticæ nulla qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio con
ſsiderari pote
ſst, ex qua cau
ſsetur v
ſsucapio, per
textum
in dicta l. hæc autem, cum
l. ſsequenti, ff. de ſseruitutibus vrbanorum, l. ſsi quis alia, §. vltimo. ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur. Sic di
ſstinguunt, & prædictam differentiam admittunt Bartolus
in dicto §. ſsi viam,
num. 1. & Ca
ſstren
ſsis
num. 3. Corra
ſsius
in dicta l. ſseruitutes, 14. num. 42. ff. de ſseruitutibus. Gregorius Lopez
in l. 16. tit. 31. partit. 3. verbo, a buena fe, Padilla
in dict.
l. ſsi quas actiones, num. 34. 35. & 36. Vnde venit intelligendus textus
in dicto §. ſsi viam, Nam in verbis
ſsuperiùs relatis, Iurecon
ſsultus videtur reddere rationem, cur
ſsolo non v
ſsu
ſseruitus Viæ amittatur, dicens
libertatem eius
ſseruitutis, qua
ſsi po
ſsſsideri non po
ſsſse, &
ideò nec præ
ſscriptione acquiri,
ſsed non negat cætera
|
iura incorporalia qua
ſsi po
ſsſsideri: quod non ita percipiunt quamplures, nec a
ſsſsequutus e
ſst Padilla
vbi ſsupra,
num. 39. Denique Iurecon
ſsultum Paulum
in l. ſseruitutes.*
14. ff. de ſseruitutibus, non de
ſstruere,
ſsed adiuuare potiùs
præfatam, & communem re
ſsolutionem; non enim
ſsimpliciter dixit,
ſseruitutes po
ſsſse
ſsſsionem non habere,
ſsed cum my
ſsterio docuit,
ſseruitutes non habere certam,
continuàmque po
ſsſse
ſsſsionem, vt denotaret apertè qua
ſsi
po
ſsſse
ſsſsionem,
ſsiue aliquam po
ſsſse
ſsſsionem illarum e
ſsſse,
vt
ſsuprà dictum e
ſst, & non malè aduertit Corra
ſsius
ibi.
num. 20.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, nece
ſsſsa
*rium e
ſsſse, inquirere, quid
ſsit illud, quod in
ſseruitutibus,
& iuribus incorporalibus, pro traditione po
ſsſse
ſsſsionis
habetur: id quod pendet ex vera intelligentia, atque
interpretatione textus
in dicta l. quoties, 20. ff. de ſseruitutib. & vt di
ſstinctè, & explicitè aperiatur, animaduertendum. e
ſst; Venditorem teneri tantùm rem venditam
*
præ
ſstare, ide
ſst, tradere illam: emptorem verò, nummos facere venditoris debere, per textum
in l. exempto
in princip. ff. de actionib. empt. Cur autem lex, emptorem
*
dominium pretij, præcisè transferre coëgit; venditorem
autem ad
ſsolam traditionem ob
ſstrinxit, di
ſsputat plenè
Corra
ſsius,
in dicta l. quoties, 20. n. 4. per totum. Si ergo vendiderit quis
ſeruitutẽseruitutem Viæ, hoc e
ſst, ius eundi agendi per
fundum
ſsuum, ad fundum emptoris, vel aliud
ſsimile ius
di
ſstraxerit, quoniam vt dictum e
ſst, venditorem oportet
rẽrem venditam emptori tradere, quæ
ſsitum e
ſst in
dicta l. quoties, quomodo fiat hoc ca
ſsu iuris venditi traditio, cùm iura incorporalia actualiter præ
ſstari aut tradi nequeant: &
Anti
ſstius Labeo Iurecon
ſsultus, cuius
ſsententia refertur
in eadem l. quoties, in ea opinione fuit, vt exi
ſstimaret, cautionem interponendam per venditorem, per
ſse
non fieri, quominùs eo iure
ſseruitutis diuendito, emptor vti po
ſsſset, & eam cautionem pro traditione habendam, cùm aliàs, eius iuris vacua traditio e
ſsſse non po
ſsſsit: Iauolenus verò Iurecon
ſsultus author
dictæ l. quoties,
v
ſsum eius iuris pro traditione po
ſsſse
ſsſsionis habendum
cen
ſsuit, hoc e
ſst, eo ip
ſso, quòd patitur venditor,
emptorẽemptorem vti vendita
ſseruitute, factam videri eius iuris traditionem. Vides ergo in
ſseruitutibus, & iuribus incorpora
*libus, cautionem ex
ſsententia Labeonis, aut v
ſsum ex
ſsententia Iauoleni, pro traditione po
ſsſse
ſsſsionis haberi:
vel traditionem ip
ſsam, aut patientiam, ex
ſsententia Vlpiani,
in l. ſsi ego, 13. §. 1. ff. de publiciana in rem actione
& in l. 1. §. finali ff. de ſseruitutibus ruſsticorum: cui accedit Caius Iurecon
ſsultus
in l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu,
vel inductionem in fundum, ex
ſsententia eiu
ſsdem Caij
in dict. §. dare: vides etiam traditionem, & patientiam
*
in dictis iuribus, & apud
ſsuperiores Iurecon
ſsultos non
accipi pro eodem,
ſsed vt diuer
ſsa con
ſsiderari
in dicto §.
dare, & in dicta l. ſsi ego, §. 1. ibi,
Per traditionem conſstitutis, vel per patientiam. Denique vides de his omnibus
ſsigillatim agere, & de per
ſse nece
ſsſse e
ſsſse,
ſsi di
ſstinctè, & clarè rem i
ſstam a
ſsſsequi de
ſsideras; nam qui indi
ſstinctè omnia pertractat,
ſsiue qui
ſsimul plura coniungit, confusè vt intelligat, nece
ſsſse e
ſst: ex his, quæ:
ſscrip
ſserunt Glo
ſsſsa, Salicetus, &
alij, in l. apud antiquos, C.
de furtis. Angelus
in conſsil. 376. col. 2. Sylua Nuptialis
lib. 5. tit. quomodo indicandum, num. 32. fol. 450. Pedroccha
in conſs. 9. num. 4.
Quod attinet ergo ad primum, ad cautionem
ſscili
*cet, Iurecon
ſsultum Labeonem improbari per Iurecon
ſsultum Iauolenum,
in dicta l. quoties, ſsecurè & con
ſstanter defendit Corra
ſsius in
eadem l. quoties, num. 5. & n. 9.
in verſsic. ego puto. Labeo enim perperam credebat, cauendum e
ſsſse, ob id, quod per vacuam iuris traditionem,
quæ nulla fieri poterat, emptori minimè con
ſsuli po
ſsſset,
in quo reprehenditur per Iauolenum; falsò etenim putauit Labeo, nullam eius iuris traditionem e
ſsſse, nam
per v
ſsum
ſseruitutis præ
ſstitum ab emptore, & patientiam venditoris, traditio po
ſsſse
ſsſsionis facta intelligitur,
vt con
ſstat
ex dicta l. 3. dare, ff. de vſsufructu, dicta l. ſsi
ego §. 1. ff. de publiciana in rem actione, dict. l. 1. verſs. fin. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum. Eandem etiam interpretationem admittit, & eleganter Labeonem confutatum o
ſstendit Antonius de Leon. Canonicus Segobien
ſsis
in l. 5. ff. de ſseruitutibus, num. 2. per totum. Idque veri
ſsſsimum exi
ſstimo, nec per cautionem
ſseruitutem con
ſstitutam, vel traditam credere po
ſsſsum, vt
ſstatim probabo,
quamuis
ſsuperiores non ita expre
ſsſsim dixerint, et
ſsi præ
ſsentire videantur. Deinde arbitror, Iurecon
ſsultum Pom
*ponium, malè defendi
ſsſse Labeonis
ſsen
ſsum, confutatum
ſsuprà
in l. ratio, §. ſsi iter, ff. de actionibus empti,
quia, cùm
ſsuperioribus modis
ſsatis idoneis, & à iure introductis, detur ficta quadam traditio, quę
idẽidem operatur,
quod vera,
ſsiue quid
ſsit, quod pro traditione habetur,
non indigemus cautione, vt etiam & optimè aduertit
Antonius de Leon
vbi ſsuprà, in fin. Prætereà lap
ſsum
*
fui
ſsſse in hac materia eruditi
ſsſsimum Cuiacium, (quod
nullus hactenus animaduertit) is enim
recitationum ſsolennium, in libros Digeſstiorum, ad dictam l. quoties, 20.
ff. de ſseruitutibus, expre
ſsſsim præ
ſsentit, cautionem,
ſsatis
idoneum modum e
ſsſse tradendæ, vel con
ſstituendæ
ſseruitutis, nec in hoc reprehen
ſsum fui
ſsſse Labeonem à lauoleno,
ſsed tantùm dixi
ſsſse eundem Iauolenum, patientiam, & c v
ſsum, veriùs pro traditione accipiendum; cùm
tamen prædicta cautio, ad traditionem, vel con
ſstitutionem
ſseruitutis non
ſsufficiat, vt
ſstatim dicam, &
ſsuperiùs pungebam, nec po
ſsſsit negari, quin Iauolenus à
ſsententia Labeonis di
ſsce
ſsſserit, quatenus exi
ſstimabat
ille, ideò cautionem interponendam, quod nulla eius
iuris vacua traditio e
ſsſse po
ſsſset. Denique per
ſsupradictam cautionem, non con
ſstitui
ſseruitutem, vel illam
*
actu traditam non videri; obligari tamen venditorem
taliter cauentem, ad præ
ſstandam patientiam, per quam
ſseruitus con
ſstituatur, & quia emptor vti non pote
ſst
ſsine
patientia venditoris, negari non po
ſsſse, quin dicta cautio
vtilis
ſsit emptori, non nece
ſsſsaria, ita quòd ab
ſsque ea
effectus traditionis deficiat, vt minùs benè pungunt
Ca
ſstren
ſsis, & Fulgo
ſsius
in eadem l. quoties, in princ. &
con
ſsequenter emptori, etiam non prædicta cautione
ſsatis con
ſsultum erit per v
ſsum eius iuris, qui pro traditione habetur, &: per eum
ſseruitus con
ſstituitur, ex dictis iuribus, intelligendo illa non de
ſsimplici v
ſsu,
ſsed
*
coniuncto cum patientia aduer
ſsarij. qui
ſseruitutum traditionem, & con
ſstitutionem illarum inducit,
dicta. l. ſsi
ego, § 1. dicta l. 3. §. dare, dicta, l. 1. verſs. fin. l. quoties, 15.
§.
fin. ff. de ſseruitutibus. Sic præ
ſsentit Corra
ſsius
in dicta,
l. quoties, 20. num. 9. ff. de ſseruitutibus, & expre
ſssè aduertit Antonius de Leon,
in dicta l. 5. num. 2. in fine, ff. de
ſseruitutibus, dicens, verbum
vſsum, quod
in dicta l. quoties, po
ſsitum e
ſst, comprehendere patientiam: Cuiacius
etiam
in eadem l. quoties, in fine, vtrumque, v
ſsum
ſseruitutum pro po
ſsſse
ſsſsione haberi, patientiam pro traditione. Ratio e
ſst, quia quemadmodum traditio in rebus
corporalibus non aliter transfert dominium, quàm
ſsi
voluntate domini fiat,
§. per traditionem, Inſstitut. de rerum diuiſsione. Ita etiam, v
ſsus in incorporalibus non
con
ſstituit ius
ſsine con
ſsen
ſsu, & patientia aduer
ſsarij:
ſsic
ſscribunt Bartolus
in l. 1. §. hoc inter dicto, ff. de itinere
actúque priuato, & in l. 1. §. fin. num. 4. ff. de aqua pluuia
arcenda. Aretinus
in l. quod meo, colum. 3. in princ. ff. de
acquirenda poſsſseſsſsione. Idem Aretinus, & Ca
ſstren
ſsis in
l. naturaliter, in principio, eod. tit. Gregorius Lopez
in
l. 15. tit. 31. partit. 3. verbo. contradiciendo,
verſs. Non
enim datur. Corra
ſsius
dicta l. quoties, 20. n. 10. 11. & 12.
*
vbi rectè o
ſstendit,
ſseruitutum, atque incorporalium
iurium qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsionem, ni
ſsi per v
ſsum, & patientiam aduer
ſsarij, quæri non po
ſsſse. Quod multorum allegatione comprobant Padilla
in l. ſsi aquam, num. 1. &
num. 24. C. de ſseruitutib. Menoch
de arbitrariis, lib. 2.
centuria 2. caſsu 161. num. 1. Antonius Gomez
tom. 2.
variar. cap. 15. num. 25. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 52. num. 41. Couarruuias
in regula, poſsſseſsſsor, in
initio 2. part. num. 8. in princ. Quibus con
ſsonat re
ſsolutio
con
ſsultationis Ia
ſsonis,
in conſs. 81. num. 5. volum. 3. vbi
concludit, quòd non pote
ſst quis e
ſsſse in qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio|
ne iuris alieni incorporalis, ni
ſsi datâ
ſscientiâ, & patientiâ aduer
ſsarij, & v
ſsu, & exercitio ip
ſsius, ex quibus
firmatur qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio; ideò hæc
ſsunt alleganda,
capitulãdacapitulanda, & probanda. Quod ex aliis multis probauit Pe
*trus Antonius de Petra de
fideicommiſsſsis, quæſst. 12. ex n.
74. quo loco v
ſsque
ad n. 268. fol. mihi 360. infinita congerit, quæ
ſsummè vtilia
ſsunt, & nece
ſsſsaria, nec alibi
ſsunt ita plenè tractata, & re
ſsoluta; & pleni
ſsſsimè agit,
ſseruitutum, atque incorporalium iurium qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio,
qualiter acquiratur, & probetur. Menochius etiam de
arbitrariis, lib. 2. centuria 2. caſsu 160. & ſseq. Et hactenus
de cautione, de v
ſsu, & de patientia.
Quod attinet verò ad quartum modum, quo
ſseruitutum traditio fieri intelligitur,
ſscilicet per inductionem in fundum, con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, &
propter diuer
ſsas
ſsententias difficile, vtrùm
ſseruitutum
*
traditio facta, & qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio illarum quæ
ſsita videatur, per
ſsolam inductionem in fundum ab
ſsque aliquo
v
ſsu, vel exercitio. Et inprimis per
ſsolam inductionem
in fundum
ſseruitutem traditam videri, & po
ſsſse
ſsſsionem
*
quæ
ſsitam, po
ſst Innocentium, Baldum, Ca
ſstren
ſsem, Romanum, Socinum, Ripam, & alios ibi relatos, firmiter
defendit Antonius Gomez.
tomo 2. variarum cap. 15. de
ſseruitutibus, num. 25. vbi rectè ponderauit nonnulla iu
*ra, quæ
ſsolam inductionem, vel
ſsolam patientiam
ſsufficere contendunt, & hæc duo, vt diuer
ſsa con
ſsiderant,
l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu, l. ſsi ego §. 1. ff. de publiciana in*
rem actione, l. 1. verſsicul. finali, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, l. ſsi partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur. Sed contrarium, imò
ſsolam inductionem in fundum non
ſsufficere, vt
ſseruitus tradita; & qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio quæ
ſsita videatur,
ſsed requiri potiùs cum illa v
ſsum,
ſsiue exercitium cum
ſscientia, & patientia aduer
ſsarij,
defendũtdefendunt Aretinus, & Socinus
in l. 3. in princ. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, quos
ſsequuntur Matthæus de Afflictis,
deciſs. 67. num. 1. Couarruuias in regula.
poſsſseſsſsor, in 2.
part. num. 8. & pro hac parte nonnullas leges, ponderat,
ſsed contrariam tuetur, vt
ſstatim dicam, Antonius
*
de Leon,
in l. 5. ff. de ſseruitutibus, num. 1. verſsicul. pro iſsta
ſsententia, l. quoties, 20. ff. de ſseruitutibus, l. 2. Cod. eodem tit. l. ſseruus, §. incorporales, ff. de acquirendo rerum
dominio, iunct. l. ſseruitutes. 14. ff. de ſseruitutibus; vbi
v
ſsus & patientia omninò requiritur, pro traditione po
ſsſse
ſsſsionis incorporalium: & qui hanc partem amplectuntur, ad iura contraria re
ſspondent, vt per Antonium
Gomez
vbi ſsuprà, dicto num. 25. in princ. verſsicul. Sed
aduertendum, quòd iſsta ſsententia. Ip
ſse verò Innocentius
in cap. in litteris, de reſstitutione ſspoliatorum, num. 12. An
*tonius de Butrio,
in cap. fin. de cauſsa poſsſseſsſsionis, & proprietatis, num. 22. Anchara.
in regula, ſsine poſsſseſsſsione, de
regul. iuris, in 6. præfatas opiniones, in concordiam reducunt, con
ſstituúntque, v
ſsumfructum traditum videri,
ſsi fructuarius inducatur in fundum, per dominum proprietatis, &
ſsic per
ſsolam inductionem, iuxta textum
in l. 3. dare, ff. de vſsufruct. Cæteras
tamẽtamen ſseruitutes reales, ru
ſsticas, vel vrbanas, non cen
ſseri traditas, quamuis
creditor inductus
ſsit in fundum per debitorem;
ſsed vltra inductionem, nece
ſsſsarium e
ſsſse v
ſsum cum patientia
aduer
ſsarij,
ex d.l. quoties, ff. de ſseruitutib. Verùm hæc
concordia & differentia meritò, & concludenter improbatur per Antonium Gomez.
dict. num. 25. verſsicul.
Nec placet mihi concordia, vbi in contrarium rectè inducit textum,
in dict. l. ſsi ego, §. 1. ff. de publiciana in rem*
actione, & in l. via, 5. ff. de ſseruitutibus. Propter
quæ iura, prædictam differentiam reiiciendam arbitror, v
ſsumfructúmque, & cæteras
ſseruitutes prædiales, traditas videri, atque earum ius, & po
ſsſse
ſsſsionem
quæri,
ſsi debitor
ſseruitutis creditorem induxerit in fun
dũdum, qui
ſseruire debet, quamuis aliud factum non intercedat. Quod apertè probat textus
in dicta l. 3. §. dare,
ff. de vſsufructu. Cui nullo modo
ſsatisfieri pote
ſst, maximè
ſsi in
memoriãmemoriam repetantur ea, quæ ex antiquæ ob
ſseruationis
ſsolemnitate refert Reuardus
de authoritat. prudentum, cap. 9. & ad
l. 153. ff. de regulis iuris. Solebat enim
* is qui v
ſsumfructum, vel aliam
ſseruitutem con
ſstituere debebat, certum diem con
ſstituere, quo in rem præ
ſsentem veniret is, qui eam accepturus erat, & comitantibus amicis, in fundum inducebatur, verbis quibu
ſsdam
ſsolemnibus; inde
ſsi po
ſst debitam
ſseruitutem,
creditor in fundum induceretur, con
ſstituta
ſseruitus
manebat;
ſsed
ſsi non induceretur, dubitor tamen
ſseruitutis pateretur, creditorem vti iure
ſseruitutis; per patientiam tradita, & con
ſstituta remanebat
ſseruitus: quò
velut expre
ſssè tendit Iurecon
ſsultus
in dict l. 3. §. dare,
ff. de vſsufructu, & apertè
ſsignificat textus
in dicta l. 1.
verſsic. finali, ff. ſseruitutibus ruſsticorum. Ideò i
ſstam partem, vt
ſsuperiùs dixi, non tamen
ſsic fundatam, rectè
defendit Antonius Gomez.
dicto cap. 15. de ſseruitutibus,
num. 25. verſsic. Sed his non obſstantibus, & verſsic. Sic teneo prædictam. Eandem etiam
ſsequitur Antonius de
Leon
in dicta l. 5. ff. de ſseruitutibus, num. 3. in fin. quamuis aliter prædicta declaret; & videtur pungere Alciatus
in l. traditionibus, num. 16. C. de pactis. Ex quibus
*
diluitur præcipuum fundamentum contrariæ partis,
hoc e
ſst, Aretini, & aliorum, quod ex his iuribus deducebatur, quæ
ſsuperiùs expendimus,
num. 33. v
ſsum
ſscilicet, & patientiam omninò requiri, vt
ſseruitus acqui
ſsita & con
ſstituta videretur; nam eo ip
ſso, quòd quis inducitur in fundum, vt qua
ſsi apprehendat
ſseruitutem,
incipit vti vt dominus ip
ſsa
ſseruitute, & debitor inducens in fundum creditorem, cui
ſseruitutem debebat,
ſsatis videtur per inductionem patientiam præ
ſstare, vt
optimè indicat Iurecon
ſsultus,
in dict. §. dare; videns
enim patientiam aduer
ſsarij nece
ſsſsariam e
ſsſse,
ſsignificat
patientiam interuenire videri per inductionem in fun
*dum, quæ patientiæ præ
ſstitæ euidens
ſsignum e
ſst, vel per
patientiam tantùm, ab
ſsque inductione: & in
dict. l. ſsi ego,
§. primo. traditio, & patientia, propter eandem
rationẽrationem
æquiparantur, & in
dict. l. 1. verſs. finali, ff. de ſseruitutibus
ruſsticorum, traditio, & patientia
inducũtinducunt officium Prætoris, quia patientia non magis demon
ſstratur actu ip
ſso
patientiæ, quàm per actum traditionis,
ſsiue per inductionem in fundum factam.
Ex his etiam apparet, rectè dictum fui
ſsſse
ſsuprà,*
adnotatione 5. numer. 21. traditionem, & patientiam
vt diuer
ſsa con
ſsiderari per Iurecon
ſsultos in hac materia;
quod ex dictis iuribus con
ſstat expre
ſsſsim. Nec probari
pote
ſst vulgata interpretatio Glo
ſsſsæ & aliorum
in dict.
l. ſsi ego §. 1. ff. de publiciana in rem actione, & in dicta
l. 1. verſsic. finali. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum. Couarruuias
in regula, poſsſseſsſsor, in initio, 2. part. num. 8. verſsic. ſsic
ſseruitutes; ſscilicet quòd di
ſsiunctiua,
ſsiue alternatiua
*
illorum iurium, re
ſsoluatur in coniunctam, vel copulatiuam: id enim violat euidenter mentem, & verba Iurecon
ſsultorum, à quorum proprietate recedi minimè
pote
ſst, maximè quia dictio illa
Ve, ſsui natura e
ſst di
ſs
*iunctiua, vt
ſscribunt Alciatus
in l. ſsæpè num. 4. ff. de verborum ſsignificatione. Iacobus Menochius
adipiſscendæ
poſsſseſsſsionis remedio. 3. n. 21. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 65. num. 31. lib. 1. & vltima illa pars alterna
*tiuæ:
Eum ve patiatur vti frui, quæ continetur
in dicta
l. 3. §. dare, in defectum, vel
ſsaltem in locum prioris,
debet cen
ſseri adiecta: vt dare videatur, qui induxerit
in fundum legatarium, vel vtifrui patiatur illum, ex notatis per Doctores in
l. penultima. C. de verbor. ſsignificatione, Cephalum
in conſs. 349. num. 36. lib. 3. Et hactenus
de
ſsuperioribus, quæ
ſsunt notanda, quia nullibi ita di
ſstinctè & clare reperientur tractata, aut re
ſsoluta.
CAPVT XIII.
V
ſsusfructus, vel alterius
ſseruitutis obligatio, an
ſsit dandi, vel faciendi? & qui v
ſsumfructum,
vel aliam
ſseruitutem con
ſstituere tenetur, an
præcisè ad con
ſstitutionem ad
ſstringi po
ſsſsit?
vbi quæ hucu
ſsque dicta
ſsunt, breuiter nar|
rantur, Vltramontanorum opinio probatur,
&
l. ſstipulationes non diuiduntur, in verſsiculo,
Celſsus, ff. de verborum obligationibus, l. qui
vſsumfructum, 43. §. finali, cum
l. ſsequenti, ff.
de vſsufructu, l. ſsi vſsusfructus mihi in biennium, ff. de vſsufructu legato, ſsingulariter, &
verè explicantur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus, vel alterius ſseruitutis conſstituendæ obligatio, an ſsit dandi, vel faciendi? & numeris ſsequentibus.
-
2 Prædictam obligationem dandi eſsſse, defenditur, &
per torum caput, atque hoc numero concludens
ratio redditur.
-
3 Obligatio ſsimplex dandi, quæ dicatur; quæ faciendi?
-
4 Angeli de peruſsio doctrina in bac materia, nouè adducta, & probata per Authorem.
-
5 Vſsumfructum, vel aliam ſseruitutem qui tenetur conſstituere, dare tenetur, & ad dandum vel conſstituendum, præcisè aſstringi poteſst.
-
6 Vdalrici Zaſsij opinio in hac materia nouè expenditur, & confutatur per Authorem.
-
7 Raphaëlis Fulgoſsij arguta, & ſsubtilis reſsolutio in hac
materia, nouè adducta, & probata per Authorem.
-
8 Andream Alciatum rectè intellexiſsſse, & tractaſsſse
iſstam materiam.
-
9 Quæ ſsint ſsuperioris Diſsputationis vtilitates, & effectus,
remiſsſsiuè.
-
10 Proponitur difficultas leg. vſsumfructum 43. §. finali. ff. de vſsufructu.
-
11 Et Alexandri intellectus confutatur.
-
12 Facti obligationem præciſsam non eſsſse ex ſsententia communi, ſsed poſst moram ſsuccedere obligationem ad
intereſsſse.
-
13 Facti obligationem præciſsam eſsſse contra communem.
-
14 L. ſstipulationes non diuiduntur, in verſsiculo, Celſsus, ff. de verborum obligationibus, explicatur.
-
15 Legis, qui vſsumfructum, 43. § finali, ff. de vſsufructu, difficultas diſsſsoluitur, & num. ſsequentib.
vera ratio illius textus proponitur.
-
16 L. quæſsitum, ff. de vſsufructu, explicatur.
-
17 Legis, ſsi vſsusfructus mihi in biennium, ff. de vſsufructu legato, vera ratio adducta.
-
18 Proponitur difficultas legis, ſsi ſseruum, §. finali, ff.
de verborum obligationibus, vbi Mariani Socini
Iunioris ratio nouè confutatur, & verior ratio redditur.
-
19 Vſsusfructus earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, obligatio dandi eſst.
QVoniam v
ſsumfructum, & alias
ſseruitutes, primò promitti ex quocumque,
ſsolemni tamen contractu; po
ſstmodùm verò con
ſstitui: promitterèque, &
con
ſstituere
ſseruitutes, diuer
ſsa e
ſsſse,
capitibus præcedentibus adnotauimus. Videndum e
ſst nunc, quod difficile e
ſst, & diuer
ſsis Doctorum
ſsententiis intricatum:
Vtrùm v
ſsusfructus, vel alterius
ſseruitutis con
ſstituendæ
*
obligatio,
ſsit dandi, vel faciendi, & qui v
ſsumfructum
vel aliam
ſseruitutem con
ſstituere tenetur, an præcisè ad
con
ſstitutionem adftringi po
ſsſsit? In qua quæ
ſstione, variè
ſse inuoluunt Doctores communiter, in
l. 2. §. & harum, ff. de verborum obligationibus, vbi ex propo
ſsito di
ſsputarunt Bartolus,
num. 3. per totum, Paulus Ca
ſstren
ſs.
num. 6. verſs. in gloſsſsa, quæ incipit,
qui viam, Alexander
col. 3. Ia
ſson
num. 21. per totum, Alciatus
à num. 35. vſsque
ad num. 56. & ibidem lati
ſsſsimè Ioannes Marcus Aquilinus
ex num. 121. cum multis ſsequentib. in 4. parte illius §.
Fulgo
ſsius, Angelus, & Florianus in
l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu. Idem Florianus
in l. qui vſsumfructum, § final.
num. 3. eiuſsdem tit. Vltramontani & antiqui, & nouiores alij Doctores, quos
ſstatim referam, Caballinus
in epitome diuidui, & indiuidui, num. 18. fol. 11. & n. 68.
fol. 27. Subtiliter, & eleganter Modernus
in labyrint.
diuidui, & indiuidui, in princ. n. 68. & 69. fol. mihi 34.
quo loco,
num. 70. & in explicatione 16. legum ad l. ſsi
partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, & ad
l.
corruptionem, C. de vſsufructu, num. 9. & ſseqq. & n. 27.
& 28. Concludentibus rationibus, & argumentis o
ſsten
*dit, prædictam obligationem dandi e
ſsſse. Quod ante
eũeum
tenuerunt etiam Petrus, Dinus, Rainerius, Albericus de
Ro
ſsate, Chri
ſstophorus de Ca
ſstill. Raphaël Com. Petrus de Be
ſsu, Iacobus de Put. Paulus de Ca
ſstro, Aretinus, & moderniores Taurinen
ſses, in
dict. §. & harum, vt
refert Alciatus
ibi. num. 39. Iacobus, Petrus, Cinus, &
Albericus etiam in
l. vbi autem non apparet, §. final. ff. de
verb. oblig. Bartol.
ſsibi contrarius in
l. ſsi is qui pro emptore, in tertia quæſstione principali, circa medium, ff. de vſsucapionib. & idem
ſsentit in
l. ſstipulationes non diuiduntur,
in 4. q. principali, ff. de verb. oblig. Aquilinus
vbi ſsuprà. Alciatus, & alij
ſstatim re
ſserendi;
quãquamquamquam enim traditio,
& patientia, factum videantur continere (in quo decipiuntur pa
ſsſsim ij Authores qui contrariam
ſsententiam
ſsu
ſstinuerunt) tamen, quia con
ſstituere, & dare ius ip
ſsum
ſseruitutis per
ſsonalis, vel realis, principaliter debetur;
dicitur obligatio dandi, & non faciendi. Simplex enim
*
obligatio dandi dicitur, quoties dare dumtaxat principaliter e
ſst in obligatione, vt cùm debentur centum, vel
fundus, aut equus, licèt etiam factum traditionis debeatur, vt latiùs, atque
ſsubtiliter probat Modernus
vbi ſsuprà, in princ. num. 17. & in dict. l. corruptionem, num. 13.
cum ſseqq. & ab eo tran
ſscribens Caballinus
in epitom. diuidui & indiuidui, num. 17. fol. 10. pariter
ſsimplex obligatio faciendi dicitur, quoties factum dumtaxat principaliter e
ſst in obligatione, & tantùm ad faciendum
principaliter agi pote
ſst, etiam
ſsi datio alicuius rei acce
ſssoriè, & in con
ſsequentiam veniat; vti exemplis confirmat Modernus in locis
ſsuprà relatis; atque ex antiquio
*ribus non malè videtur agnoui
ſsſse Angelus de Peru
ſsio
in l. 3. ff. de vſsufructu. Dicit enim, notandum e
ſsſse textum illum, dum dicit:
Dare autem, &c.
ſsic obligatum ad v
ſsumfructum, teneri ad dandum, item etiam
videri, quòd teneatur pati, vt in
ſsimili videmus, quòd
obligatus ad dandum,
ſsit obligatus ad tradendum; &
ſsic
ad factum, cùm non po
ſsſsit dari, ni
ſsi tradatur. Sed
ſsoluit in hunc modum, quòd traditio e
ſst obligationis executio; & ideò non attenditur traditio,
ſsed
ſsola obligatio, in qua venit datio: vbi autem ip
ſsum tradi e
ſst in
obligatione, tunc e
ſst obligatio faciendi, quod in e
ſsſsectu e
ſst idem cum
ſsententia Moderni, nempe in
ſspiciendum e
ſsſse id, quod principaliter e
ſst in obligatione, quamquam acce
ſsſsoriè,
ſsiue in con
ſsequentiam aliud veniat. Ex
his igitur, & aliis po
ſstmodum referendis
ſsecurè dici
pote
ſst, quòd qui v
ſsumfructum, vel aliam
ſseruitutem
*
con
ſstituere tenetur, dare tenetur, & con
ſsequenter ad
con
ſstituendum, &
ſsic ad dandum præcisè a
ſstringi pote
ſst; per regulam
legis, vbi autem non apparet, §. finali.
& l. ſsi ſseruum, §. final. ff. de verbor. obligationib. & alia
iura, & fundamenta, quæ lati
ſsſsimè congerunt, &
ſsic defendunt Ioannes Marc. Aquilinus, Alciatus, Modernus
Pari
ſsien
ſsis & alij in locis
ſsuperiùs citatis. Cinus
in l. corruptionem, C. de vſsufruct. Bartol.
in l. ſstipulationes non
diuiduntur, num. 27. in fin. ff. de verbor. obligationib. vbi
exi
ſstimat veram, & iuridicam
ſsententiam. Marianus
Socinus Iunior
num. 347. Albericus
in princ. Fulgo
ſsius
num. 4. & Florianus
n. 3. in l. 3. § dare, ff. de vſsufructu.
Et ita tenendum e
ſst quicquid aliter intelligat i
ſstam
*
materiam Vdalricus Za
ſsius in
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, n. 32. & 33. fol. mihi 541. Vbi primò refert di
ſstinctionem Bartoli ibi, quam communem e
ſsſse dicit,
ſscilicet, quòd aut e
ſst imponenda
ſseruitus,
ſsiue
ſsit realis,
ſsiue
per
ſsonalis; & tunc hoc debet præcisè fieri: aut e
ſst præ
ſstanda patientia, po
ſstquam
ſseruitus e
ſst con
ſstituta, & tunc
|
non compellitur præcisè quis ad factum,
ſsed
ſsoluendo
intere
ſsſse liberatur,
ſsi non præ
ſstatur patientia. Deinde &
ſsecundò a
ſsſserit, hanc a
ſsſsertionem non e
ſsſse tutam, per
facilem & expeditam rationem
ſsecundùm eum; nam imponere
ſseruitutem, nihil aliud e
ſst quàm præ
ſstare patientiam, per textum
in dict. l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu, & in
l. quoties, la 2. ff. de ſseruitutibus. Vnde infert, quòd
ſsi di
ſstinctio Bartoli, & Doctorum procederet, hoc e
ſsſset imponere verbis legem, cùm re, & effectu non
ſsit differentia, nam
ſsi concedit Bartolus, quòd nemo po
ſsſsit cogi ad
factum præ
ſstandæ patientiæ,
ſsed
ſsuccedat intere
ſsſse,
ſsecundùm eum: idem etiam recipi debet in con
ſstituenda,
vel imponenda
ſseruitute. Verùm hæc doctrina euidenter
conuincitur ex dictis
ſsupra, & prædictæ argumentationi
facilè, & verè
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ cum Moderno,
& aliis
ſsuperiùs adnotaueram; nam licet patientia, aut
traditio, factum videantur continere; tamen, quia con
ſstituere, & dare ius
ſseruituris, principaliter debetur, dicitur obligatio dandi. Prætereà, quia etiam is, qui per
patientiam
ſseruitutem con
ſstituerit, dare intelligitur, per
textum, in
dict. § dare, vbi dare videtur, qui induxerit in
fundum legatarium, eúmve patiatur vtifrui: & quamuis
verum e
ſsſset, facti obligationem e
ſsſse,
ſsiue ad faciendum
tantùm obligatum videri, qui tradere, aut patientiam
præ
ſstare tenetur, adhuc præci
ſsa e
ſsſset obligatio
faciẽdifaciendi vt
ſstatim
num. 13. contra communem defendam. Idcircò,
i
ſstam materiam rectius intellexit Raphael Fulgo
ſsius in
*
l. 1. n. 4. ff. de vſsufructu. Primùm enim docuit
ibi, ſstipulationem,
ſsiue
promiſſionẽpromissionem v
ſsusfructus e
ſsſse dandi, & non
faciendi: improbátque Bartolum, & alios, qui exi
ſstimarunt ip
ſsam obligationem
ſseruitutis, vel v
ſsusfructus, e
ſsſse
pariter dandi, & faciendi, quia vtrumque requiritur,
ſsecundùm eos
in dict. §. dare. Deinde con
ſstituit, litteram
eiu
ſsdem §. non legendam copulatiuè:
ſsed alternatiuè;
quemadmodum enim dare dominium intelligitur dominus, qui induxerit in fundum eum, cui dare velit, vt in
l. traditionibus C. de pactis; vel
ſsi dominus patiatur ex titulo habili ad traditionem dominij, à creditore po
ſsſsideri, vt in
l. 2. C. de acquirenda poſsſseſsſsïone: ita & in v
ſsufructu alterutrum horum
ſsufficit,
ſsicut & in pignore; nam
ſsufficit ad con
ſstitutionem pignoris iure ciuili, vel rem
tradere, vel etiam pati, ip
ſsum
creditorẽcreditorem præcedente obligatione nanci
ſsci. Tandem con
ſstituit,
textũtextum in
dict. §. dare, non facere ad propo
ſsitum pro communi
ſsententia, &
contrariam
ſsatis probari in
l. ſstipulationes non diuiduntur, in princ. & in
l. 2. §. & harum ff. de verborum obligationibus, quæ loquuntur in
ſstipulationibus, quæ in dando con
ſsi
ſstunt, & tamen ibi fit mentio
ſseruitutis: nec ob
ſstare litteram textus, in
dicto §. dare, nam
ſsimile e
ſst in
obligatione dandi fundi; nam dare intelligitur,
ſsi tradat,
vt in
l. ſsi ſstipulatus, ff. de vſsuris: ſsicut dicimus & in re corporali; nam in
conſequẽtiaconſequentia ſstipulor rem tradi, vt in
l. ratio. §. 1. ff. de actionibus empti. Idem etiam tradit, & rectè
intelligit i
ſstam materiam Andreas Alciatus in
dict. §. &*
harum, ex n. 35. Primò enim pro vtraque parte leges, &
fundamenta adducit. Deinde veriorem
ſsententiam e
ſsſse
dicit, quòd promittens
ſseruitutem dicatur
ſsimpliciter
obligatus ad dandum, nec
attẽdendumattendendum e
ſsſse, quòd teneatur præ
ſstare patientiam, quæ
ſsuccedit loco traditionis,
quoniam i
ſstud venit in con
ſsequentiam: po
ſstmodùm vero, ex
num. 44. ad iura, & fundamenta contraria
reſpõdetrespondet, &
ſsingulariter explicat textum, in
dict. l. 3. §. dare, ff.
de vſsufructu, atque
ſsuperioris di
ſsputationis nonnullas
*
vtilitates, & effectus congerit, vt ibi videri poterit, ex
num. 52. cum ſsequentibus.
Nec vrgent in contrarium textus in
l. qui vſsumfructum, 36. §. finali. ff. de vſsufructu, vbi qui fuit in mora,
*
in præ
ſstando v
ſsumfructum, tenetur ad intere
ſsſse mortuo
ſseruo: vti Bartolus in
Summario, & omnes Doctores
cõmunitercommuniter adnotarunt
ibi, & clarè con
ſstat ex verbis eius
textus,
ſscribit enim Africanus:
Vſsusfructus ſserui Titio legatus eſst; & cùm per hæredem ſstaret, quominùs præſstaretur,
ſseruus mortuus eſst: aliud dici non poſsſse ait, quàm in id obligatum eſsſse hæredem, quanti legatarij interſsit, moram factam non eſsſse: vt ſscilicet ex eo tempore in diem, in quo
ſseruus ſsit mortuus, vſsusfructus æſstimetur. Cui illud quoque
conſsequens fit, vt ſsi Titius ipſse moriatur: ſsimiliter ex eo
tempore, quo mora Titio facta ſsit, in diem mortis æstimatio vſsusfructus hæredi eius præſstetur. Ergo videtur, quòd
prædicta obligatio dandi v
ſsumfructum, potiùs
ſsit faciendi, quàm dandi, cùm po
ſst moram
ſsuccedat obligatio ad intere
ſsſse. Huic difficultati
ſsuccurrit Alexander
in*
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, dicens, quòd
in dict.
§. finali, hæres non erat ampliùs obligatus ad con
ſstituendum v
ſsumfructum, quia cùm te
ſstamento fui
ſsſset
relictus, ab adita hæreditate habebatur pro con
ſstituto;
&
ſsic
ſsolùm erat obligatus ad patientiam, &
ſsic ad factum: ideò
ſsuccedit obligatio ad intere
ſsſse,
ſsi non facit
hæres,
ex verſsic. Celſsus, dictæ leg. ſstipulationes non diuiduntur. Sed improbat Marianus Socinus ibid.
num. 347.
per textum
ſstatim
ſsequentem in
l. quæſsitum, 44. ff. de vſsufruct. vbi di
ſsponitur idem, cùm per
ſstipulationem debitus e
ſst v
ſsusfructus, & per moram non fuit præ
ſstitus; & tamen tunc v
ſsusfructus non habetur pro con
ſstituto,
ſsed con
ſstitutione opus e
ſst. Deinde conuincitur Alexander ex textu,
in dict. l. 3. §. dare, ff. de vſsufructu, qui loquitur, quando v
ſsusfructus relictus fuit in te
ſstamento, & nihilominùs dicit, quòd hæres tenetur dare. Vnde pro vera explicatione con
ſstituendum e
ſst primó, prædictam
ſsolutionem Alexandri originaliter fui
ſsſse Bartoli, in
l. ſsi vſsusfructus mihi in biennium, ff. de vſsufructu legat. quem refert, & nonnullis fundamentis rectè
improbat Ia
ſson (quem omi
ſsit Socinus) in dict.
l. 2. §.
& harum, ff. de verborum obligat. num. 21. verſsic. Quid
tenendum. Secundò, non e
ſsſse ita certum id, quod pro
*
vero, & indubitato
ſsupponunt Alexander, & Bartolus; obligatum ad aliquid faciendum non teneri præcisè facere,
ſsed liberari,
ſsoluendo intere
ſsſse,
ſsiue po
ſst
moram ad intere
ſsſse obligationem
ſsuccedere, quamuis
idem defendant etiam ip
ſse Bartolus, & Doctores communiter in
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, & ex
multis veram, & communem re
ſsolutionem agno
ſscant
Antonius Gomez
tom. 2. variarum, cap. 10. de indiuiduis;
num. 22. Baeça
de inope debitore, cap. 1. num. 4. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 6. §. 2. num. 1.
Matienço in
l. 2. tit. 16. lib. 5. nouæ recopilat
gloſsſsa 6.
in princ. Ioannes Guttierez
de iuramento confirmatorio,
1. part. cap. 39. in princ. & Petrus Dueñas
regula 155.
*
Contrarium enim, facti obligationem præci
ſsam e
ſsſse,
nec ex
ſsimplici mora
ſsuccedere obligationem ad intere
ſsſse, rectiùs docuerunt Glo
ſsſsa in
l. vnica, C. de ſsententiis, quæ pro eo quod interest. Martinus Doctor antiqui
ſsſsimus relatus per
BartolũBartolum, in
dict. l. ſstipulationes non
diuiduntur, num. 36. in princ. Corra
ſsius
Miſscellan. Iuris ciuilis, lib. 2. cap. 3. Cuiacius
in dicta l. ſstipulationes
non diuiduntur. Modernus in
l. ſsi quis ab alio, in fin. ff.
de re iudicata, & in
tractatu diuidui, & indiuidui, in
princ. num. 69. in fin. verſs. Nimis enim erroneum, fol. 35.
& 2. part. 2. partis. numer. 319. fol. 245. D. Ferdinan.
Mendoça
diſsput. iuris ciuil. lib. 3. cap. 2. num. 11. verſsic.
Quod adeò, fol. 572. Curtius optimè comprobans in
d.l. vnica, numer. 60. vbi Iacobus de Sancto Georgio
num. 61. dicit, hanc e
ſsſse veri
ſsſsimam
ſsententiam, &
cõtrariamcontrariam nulla lege probari: nec re vera probat eam
text. in
d.l. ſstipulationes non diuiduntur, in verſsic Celſsus;
*
nam qui promi
ſsit aliquid facere, præcisè tenetur ad factum. Sed quia aliquando po
ſst moram promi
ſsſsor facti
adimplere non pote
ſst id, quod promi
ſsit, vel
ſsi pote
ſst,
iam
ſstipulatoris,
ſsiue creditoris non intere
ſst illud fieri,
fauore ip
ſsius, odióque debitoris,
ſsiue promi
ſsſsoris moro
ſsi,
ſsuccedit obligatio ad intere
ſsſse; non tamen liberatur ab obligatione faciendi:
ſsic enim ex
ſsua mora, &
culpa commodum reportaret, quod iuri, & rationi
minimè conuenit, vt euidens e
ſst. Stipulator ergo petere pote
ſst, vel factum præcise præ
ſstare, vel æ
ſstimationem
ſsoluere, illudque eligere, quod
ſsibi magis expedire
decernat.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperiorem difficultatem
|
dictæ legis, qui vſsumfructum, 43. § finali, ff. de vſsufructu.
di
ſstinctione componendam e
ſsſse: nam aut debet quis
de præ
ſsenti v
ſsumfructum con
ſstituere pro tempore futuro, & tunc præcisè compellitur ad con
ſstituendum, &
ſsic ad dandum, iuxta opinionem, quam defendimus: aut
agitur de con
ſstitutione, vel obligatione con
ſstituendi,
quæ tempore præterito fuit. vtputà
ſsi lap
ſsum fuerit tempus in
totũtotum, vel pro parte, quo v
ſsusfructus debebatur;
&
tũctunc quia impo
ſsſsibile e
ſst, vt
idẽidem v
ſsusfructus, qui debebatur, po
ſsſsit con
ſstitui, cùm ip
ſse varietur ex
tẽporetempore, itavt
alius futurus
ſsit, quàm qui legatus fuerit; aliud dici
non pote
ſst, ni
ſsi quòd æ
ſstimatio debeatur, vt acutè IureCon
ſsultus con
ſsiderauit
ibi. &
ſsic declarat Alciatus
in dicta l. 2. §. &
harum, num. 45. ff. de verborum obligationibus. Marianus Socinus Iunior
in dict. l. ſstipulationes
non diuiduntur. num. 348. qui.
num 350. rectè aduertit,
legum, quæſsitum, ff. de vſsufructu (quæ
ſstatim
ſsequitur,
*
poſst dictum §. finalem) quatenùs dicit temporis præteriti v
ſsumfructum, & operas rectè peti, exponi debere,
ide
ſst, v
ſsusfructus, & operarum æ
ſstimationem. Quod
anteà
expoſuerãtexpoſuerant Accur
ſsius, & Bartolus
ibi. idem Bartolus
in l. ſsi vſsusfructus mihi in biennium, ff. de vſsufructu*
legato, cuius legis, &
prædictorũprædictorum veram
rationẽrationem optimè,
ac verè a
ſsſsequutus e
ſst Cuiacius in
recitationibus ſsolemn.
in lib. Digeſstorum, ad dictam l. ſsi vſsusfructus mihi, vbi rectè probat, v
ſsumfructum tempore finiri, quoties ad certum tempus v
ſsusfructus legatur, veluti biennio, aut
triẽniotriennio: quòd
ſsi per hæredis moram, & calliditatem factum
ſsit, vt intra biennium non cederetur, & con
ſstitueretur legatario v
ſsusfructus, po
ſst biennium integra e
ſst
actio ex te
ſstamento legatario in id, quod intere
ſst aduer
ſsus hæredem, qua con
ſsequetur v
ſsusfructus æ
ſstimationem bimam: nam et
ſsi quæ alia res legata perempta e
ſsſset, (
ſsicut & hic v
ſsusfructus peremptus e
ſst tempore
biennij) po
ſst hæredis moram, hæres legatario teneretur
actione ex te
ſstamento,
l. ſsi ex legati cauſsa, ff. de verb.
oblig. Ratio e
ſst, quoniam res ip
ſsa iam peti non pote
ſst,
quæ in rerum natura e
ſsſse de
ſsiit, nec dari pote
ſst,
ſsed peti
pote
ſst æ
ſstimatio rei peremptæ, quæ po
ſst moram hæredis in petitionem venit,
l. eum qui, §. 1. ff. de iureiurando, l. cùm res, §. vltimo, ff. de legatis primò; & ita etiam,
v
ſsusfructus ip
ſse peti iam po
ſst biennium non pote
ſst,
quoniam illud tempus v
ſsufructui præ
ſstitutum fuit, quia
ſsi v
ſsusfructus peteretur po
ſst biennium, alius peteretur,
quàm qui legatus e
ſst; non petitur ergo po
ſst biennium,
quia peremptus e
ſst,
ſsed petitur æ
ſstimatio bima, ex textu valde
ſsingulari, qui prædictum doctrinam tradit in
dict. l. ſsi vſsusfructus mihi in biennium.
Nec prædictæ di
ſstinctioni, & re
ſsolutioni ob
ſstat tex
*tus in
l. ſsi ſseruum, §. finali. ff. de verborum obligationibus,
vbi homo mortuus, qui promi
ſsſsus, & debitus erat, adhuc
po
ſst mortem in petitionem venit, & in obligationem.
Quia dici pote
ſst, quòd ille textus procedat in mera, aut
ſsimplici obligatione dandi;
ſsed in no
ſstra quæ
ſstione, obligatio e
ſst mixta dandi, & faciendi, &
ſsic pote
ſst peti æ
ſstimatio. Ita re
ſspondet Marianus Socinus Iunior, in
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, num. 349. cuius
ſsolutio
euidenter de
ſstruitur ex his, quæ cum Moderno in
initio huius capitis adnotauimus. Maximè, quia prædictam obligationem dandi e
ſsſse
ſsimpliciter, aut principaliter;
ſsiue factum traditionis, vel patientiæ, illius naturam non immutare, rectiùs probarunt ij, quos
num.
præcedentibus præcitaui. Idcircò dicendum erit, verum e
ſsſse, quòd in obligatione dandi, res perempta adhuc duret in obligatione, quoad petitionem, & alios
effectus, de quibus in
dicto §. finali, & plenè per Doctores
ibidem, qui veram rationem huiu
ſsce rei a
ſsſsignant:
cæterùm in terminis
dictæ l. qui vſsumfructum, §. fin. ff.
de vſsufructu, po
ſsito quòd obligatio illa con
ſstituendi
v
ſsumfructum dandi
ſsit, vt verum e
ſst, in petitione,
ſsiue
in obligatione,
ſseruo perempto, dumtaxat æ
ſstimatio
v
ſsusfructus venit, ex ratione
dictæ leg. ſsi vſsusfructus mihi
in biennium. Re igitur perempta, aliud e
ſst, in obligatione dandi, hominem
ſsimpliciter, & pleno iure contineri; aliud verò, hominis v
ſsumfructum tantùm deberi, ex dictis iuribus.
Quartò & vltimò conſstituo, præfatam Vltramontanorum opinionem, indubitanter procedere in vſsufructu earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur; nam talis
obligatio eſst dandi tantum, ex quo non requiritur aliqua patientia, ſsed dominium, & poſsſseſsſsio transferuntur
in vſsufructuarium, l. ſsi tibi. ff. de vſsufructu earum rerum, & aduertit Alciatus in dicto §. & harum, n. 50.
CAPVT XIV.
Vſsufructuarius vtrùm cauere debeat, & Inuentarium conficere, tam in rebus, in quibus vſsusfructus propriè conſstituitur, quàm
in rebus, quæ in abuſsu conſsiſstunt, ſsic vt illarum non propriè, ſsed quaſsi vſsusfructus
authoritate Senatuſsconſsulti conſstituatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius duas cautiones præſstare tenetur circa
rem fructuariam.
-
2 Cautio præſstanda in rebus, in quibus propriè vſsusfructus conſstituitur, duo capita continet, quæ hoc numero explicantur.
-
3 Vſsufructuarius cauere tenetur, etiam in rebus, quæ
in abuſsu conſsiſstunt, & vſsu aut tempore conſsumuntur.
-
4 Vſsufructuarius Inuentarium tenetur conficere, &
qualiter, & quare, vt hoc numero declaratur.
-
5 De effectu cautionis in vtroque vſsufructu.
PRo vera, & ab
ſsoluta huius Capitis explicatione, &
*
quorundam
ſsequentium, memini
ſsſse oportebit:
Quòd v
ſsufructuarius duas cautiones præ
ſstare tenetur
circa rem fructuariam;
ſsiue ex edicto Prætoris vna, altera ex Senatu
ſscon
ſsulto cautio proponitur. Ex edicto
Prætoris cautio e
ſst, quæ propriè ad tractatum de v
ſsufructu pertinet, & generalis e
ſst, locúmque obtinet in
rebus, in quibus propriè v
ſsusfructus con
ſstituitur. Ex
Senatu
ſscon
ſsulto, vtilitatis gratiâ, cautio propo
ſsita e
ſst
in iis rebus, in quibus propriè v
ſsusfructus con
ſstitui non
poterat, hoc e
ſst, in iis, quæ in abu
ſsu con
ſsi
ſstunt, quarum per cautionem qua
ſsi v
ſsusfructus introductus e
ſst, §.
conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Doctores communiter,
l. 1. & per
totum titulum, ff. de vſsufructu earum
rerum. Alexander
in conſs. 58. num 7. vol. 3. Corneus
in
conſs. 187. vol. 2. Craueta
in conſs. 300. num. 4. & 5. Ruinus
in conſs. 115. num. 11. lib. 2. Rolandus
in conſs. 73.
num. 6. lib. 2. Antonius Galleatius Malua
ſsſsia
in conſs. 51.
num. 14. & in conſs. 110. num. 2. volumine. 1. Franci
ſscus
Connanus
commentariorum iuris ciuilis lib. 4. cap. 4. à
princ. Et cautio, quæ præ
ſstanda e
ſst in rebus, in quibus
*
v
ſsusfructus propriè con
ſstituitur, duo continet: Primò,
vt caueat v
ſsufructuarius,
ſse boni viri arbitratu v
ſsurum,
& fruiturum, ide
ſst
ſse non deteriorem cau
ſsam v
ſsusfructus redditurum, ceteráque facturum, quæ in re
ſsua diligens paterfamilias faceret: deinde, vt caueat in dictis
rebus, in quibus propriè v
ſsusfructus con
ſstituitur,
ſsiue
quæ v
ſsu non con
ſsumuntur,
ſse rem v
ſsufructuariam mobilem, vel immobilem, prout textus ait, finito v
ſsufructu,
re
ſstituturum, textus e
ſst in
l. 1. §. cauere, & §. habet, ff.
vſsufructuarius quemadmodum caueat, & in
l. finali, ff. ſsi
cui plus quàm per legem falcidiam, in
l. ſsi vſsusfructus,
16. l. ſsi cuius, cum
l. ſseq. ff. de vſsufructu, & in
l. 1. & 4.
C. eodem tit. c. vlt. de pignoribus, l. 20. tit. 31. partita 3.
ibi:
Deue la eſsquilmar à buena ſse, dando primeramente
recado que la coſsa en que a el vſsufruto no fe pierda, ni ſse
empeore por ſsu culpa no por la cobdicia quel mueua a eſsquilmar mas de lo que combiene. E que quando el finare,
que la coſsa ſse a tornada a ſsu dueño. Atque ex dictis iuribus
ſsic adnotarunt communiter omnes Doctores ibi: ele|
ganter Petrus Gregorius in
Syntagmate iuris, 1. parte,
lib. 4. cap. 3. num. 10. & ſseqq. Ioannes Sichardus in
dict.
l. 1. C. de vſsufructu, num. 5. Florianus
in l. 2. ex num. 4.
& in dicta l. ſsi cuius, ff. de vſsufructu. Imola
in dicto cap.
vltimo. de pignoribus. Nica
ſsius
in princ. de vſsufructu, n. 4.
& ibidem noui
ſsſsimè Antonius Pichardus, non ita exactè explicans,
num. 15. & num. 22. Vdalricus Za
ſsius
ad
tit. ff. de vſsufructu, verſsic. Ad 4. punctum, fol. mihi 287.
Cuiacius in
paratit. in lib. 50. Digeſstorum, ad tit. ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, fol. mihi. 45. Arias
Pinellus qui lati
ſsſsimè, & eruditè loquitur, atque
ſsuperiorem doctrinam pluribus modis ampliat,
2. parte legis, 1. C. de bonis maternis, ex num. 75. cum ſseqq. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſsil. 12. num. 55. & num. 70.
& 71. & in conſs. 51. num. 18. & in conſs. 110. num. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 363. à princ. Afflictis
deciſs. 342. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ. rubrica. 4. §. 6. gloſs. Et
ſsera tenüe,
à princ fol. 155. Paulus
de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. quæſst. 49. ex num. 157. Socinus Iunior
in conſs. 49. per totum, lib. 4. Gualden
ſsis
de arte teſstandi,
tit. 8. cautela. 1. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum,
lib. 5. cap. 9. num. 4. Antonius Gabriel
communium opinionum, tit. de vſsufruct. concluſs. 1. Iulius Clarus
§. teſstamentum, quæst. 64. & 66. Menchaca
de ſsucceſs. creatione,
lib. 1. §. 7. à num. 22. plene Rolandus
in conſs. 92. lib. 1. Cephalus
in conſs. 653. in princ. lib. 5. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina, 61. ex num. 12. part. 2. Bolognetus
in l.
nemo poteſst, ff. de legatis 1. ex num. 100. cum multis ſseqq.
Villalobos
communium, littera V. num. 59. Ioannes Guttierrez
in repetitione dict. l. nemo poteſst, à num. 276. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, ex n. 88.
& n. 146. Viuius
communium opinionum, littera C. fol. 10.
in fine. & fol. 11. num. 2. Gerardus Mazolus,
in conſs. 21.
num. 25. Syluanus,
in conſs. 37. num. 3. Azeuedius
in l. 3.
num. 48. tit. 1. lib. 5. nouæ recopilation. Simon de Pretis
de interpretat, vltimarum voluntatum, lib. 4. dubitatione
10. ex num. 74. fol. 342. Brunor. à Sole,
in compendio reſsolutorio propoſsitionum iuris, verb. v
ſsusfructus,
el primero,
fol. 208. Petrus Surdus
tractat. de alimentis, tit. 7. quæſst. 19.
num. 161. fol. 251. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 321.
à princ. lib. 3. Pedroccha Brixien
ſsis
in conſs. 7. ex num. 17.
Altera verò cautio ex Senatu
ſscon
ſsulto, ide
ſst, à Senatu
*
Romano introducta, ad eas tantùmmodò res pertinet,
quæ in abu
ſsu con
ſsi
ſstunt, & v
ſsu con
ſsumuntur, in quibus etiam v
ſsufructuarius cauere tenetur,
ſsicut in his,
quæ v
ſsu, aut tempore non con
ſsumuntur. licèt diuer
ſso
modo, vt
ſstatim alio capite dicam; & interponetur cautio in hunc modum, quòd v
ſsufructuarius promittat, re
ſspectu prædictarum rerum, quæ v
ſsu con
ſsumuntur. vt vini, olei, frumenti, &
ſsimilium, vt quandocunque re
ſstitutio fieri debeat, eiu
ſsdem qualitatis re
ſstituantur, cuius
ſsunt, cùm dantur, aut æ
ſstimatis rebus, pecuniæ nomine caueatur: quod & facilius e
ſst,
§. conſstituitur, Institutionum, de vſsufructu, l. 2. ff. de vſsufr. earum rerũrerum quæ vſsu
conſsumuntur. Bartolus
in l. 1. n. 12. de vſsufruct. Angelus
in
§. 1. n. 4. Inſstitution. eodem tit. Alexander
conſs. 58. num. 10.
lib. 3. Decius
in conſs. 565. num. 5. Guido Papæ
conſs. 63.
num. 4. Rolandus
dict. conſsil. 92. num. 6. & 8. & num. 23.
Petrus Gregorius
in Syntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. n. 12.
1. part. Andreas Gail.
practicarum obſseruationum, lib. 2.
obſseruatione 46. num. 3. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana, 80. num. 2. plenè Pedroccha.
conſs. 7. ex n. 57.
cum ſsequentibus.
Deinde, & Inuentarium tenetur conficere v
ſsufru
*ctuarius,
ſsiue
ſsit particularis legatarius quarundam
rerum,
ſsiue vniuer
ſsalis omnium bonorum, & ad id
compelli pote
ſst: nam cùm arbitrio boni viri teneatur vti, & frui;
ſsi Inuentarium factum non e
ſsſset,
cogno
ſsci minimè po
ſsſset, an ita v
ſsus e
ſsſset, & plenam
rerum, quæ ad manus
ſsuas peruenerunt, re
ſstitutionem
faceret, facilèque, Inuentario non con
ſsecto, periret rerum relictarum proprietas, & eius iurium probatio:
ſsic procedit textus
in leg. 1. §. rectè, ff. vſsufructuarius
quemadmodùm caueat, & rectè explicant po
ſst alios plures ibi relatos, Rolandus
in conſs. 92. numer. 15. lib. 1.
Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 22. Mo-.
lina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 28. num. 8.
Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationib. cap. 11.
num. 64. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens, verbo,
læ
ſsis,
num. 135. in
princ. verſsic. quod etiam in fructuario.
Ioannes Guttierrez
in dict. l. nemo poteſst, num. 414. Antonius San
ſsonius Mediolanen
ſsis
in conſs. 51. num. 4. inter
conſs. vltimarum voluntatum, lib. 2. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis articulo 35. num. 26. Doctor
Spino
in ſspeculo, gloſs vltima de confectione inuentarij
num. 17. Pedrocha Buxien
ſsis
conſs. 7. ex num. 56. vſsque ad
num. 614. & ad hæc reduci debent, quæ plenè re
ſsoluit
Rolandus
tractatu de confectione Inuentarij, quæst 36.
per totam, vbi
num. 3. ex aliis affirmat; quòd illud facere
non debet v
ſsufructuarius
ſsecundùm
ſsolemnitatem
legis
finalis, C. de iure deliberandi; ſsed
ſsatis e
ſsſse,
ſsi faciat aliquam de
ſscriptionem de dictis bonis: & pleniùs agit Pedroccha
vbi ſsuprà, qui
num. 67. & ſseqq. rectè intelligit
ſsuperiora, non
ſsolùm in immobilibus,
ſsed
etiãetiam in mobilibus, vt
ſscilicet v
ſsufructuarius audiendus non
ſsit,
ſsi nolit d.
ſscriptionem bonorum mobilium fieri,
ſsiue in Inuentario hæredis de
ſscriptio fieri debeat, vt quamplures
ibi relati arbitrantur,
ſsiue in ip
ſso in
ſstrumento cautionis,
quæ ab v
ſsufructuario præ
ſstanda e
ſst, vt alij
ibidem etiam
adducti crediderunt.
Effectus autem cauendi erit, vt propter prædictam
*
cautionem vtendifruendi arbitrio boni viri, toties experiatur proprietarius, vel is, cui cautum e
ſst, quoties
fructuarius re abutitur, & finito v
ſsufructu plena re
ſstitutio fiat, per quod fit
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia,
l. damni
infecti ſstipulatio, 18. §. ei cuius, l. inter fructuarium. ff. de
damno infecto. Melior textus
in l. 1. §. habet, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, vbi optimè aperit Vlpianus, sic
ſscribens.
Habet autem ſstipulatio iſsta duas cauſsas;
vnam, ſsi aliter quis vtatur, quàm vir bonus arbitrabitur:
aliam de vſsufructu reſstituendo; quarum prior ſstatim committetur, quàm aliter fuerit vſsus: & ſsæpius committetur
Sequens committetur finito vſsufructu.
CAPVT XV.
Teſstator vtrùm poſsſsit cautionem prætoriam
de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri, ſsalua rerum ſsubſstantia, & confectionem Inuentarij vſsufructuario remittere? quid ſsi
pœnam adjiciat, vel vſsufructuarium moleſstari prohibeat, & an ipſse hæres prædictam
cautionem remittere valeat? vbi hæc materia breui, abſsoluta tamen, & diſstincta
manu tractatur; quæ hactenus ſscripta ſsunt
per Doctores in medium proponuntur: &
nonnulla nouè adnotata per Authorem traduntur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuario remitti non poteſst per teſstatorem cautio
prætoria de vtendo & fruendo arbitrio boni viri,
quæ ab illo hæredi præſstanda eſst.
-
2 Nec etiam ex licentia Principis.
-
3 Siue tacitè, aut per indirectum.
-
4 Hæres non tenetur pro fideiuſsſsore vſsufructuarij pauperem, ſsiue deploratæ fortunæ hominem recipere, etiam
ex mandato teſstatoris.
-
5 Vſsufructuario remitti non poteſst per teſtatorẽtestatorem cautio
prætoria de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri:
etiam per viam conditionis, pœnæ, vel tranſslationis.
-
6 Hæredes non prohibentur ab vſsufructuario cautiones.
vſsusfructus petere, etiamſsi teſstator diſspoſsuerit, vt
ipſsi hæredes vſsufructuarium nullâ moleſstiâ afficiant.
-
7 Vſsufructuarius cauere tenetur, non obſstante hæredis
vel proprietarij promiſsſsione, quòd liberè illum vtifrui patientur, nec aliquam moleſstiam inferent.
-
8 Prohibitio teſstatoris, aut promiſsſsio hæredum, quòd hæredes ipſsi non inferant moleſstiam aliquam vſsufructuario, intelligitur de moleſstia iniuſsta, non autem
de iuſsta, & legitima.
-
9 Et etiam de moleſstia, quæ venit præter naturam rei;
non autem de illa, quæ ex ipſsa proficiſscitur.
-
10 Barbatiæ conſsil. 56. vol. 3. ſsuperiori reſsolutioni minimè contrariari, & eiuſsdem diſstinctionem veram
eſsſse.
-
11 Decij reſsolutio adducta, & intellecta per Authorem.
-
12 Vſsufructuario ſsicut remitti non poteſst cautio in rebus
immobilibus, in quibus propriè cadit vſsusfructus; ita
nec in rebus propriè non conſstituitur vſsusfructus.
-
13 Et Petri opinio contraria relata, & probata per Authorem, iuxta declarationem traditam infrà, n. 30.
-
14 Vſsumſsructum inter viuos conſstituens, cautionem prædictam remittere poteſst.
-
15 Teſstator per viam contractus in teſstamento celebrati
cautionem remittere poteſst vſsufructuario, vt hoc
numero declaratur.
-
16 Hæres poſstquam ſsucceſsſsit, remittere poteſst vſsufructuario cautionem, ex recepta & veriori ſsententia.
-
17 Vſsufructuario remitti non poteſst per teſstatorem confectio Inuentarij, quæ dicitur antecedens neceſsſsarium
ad ipſsam cautionem, quia niſsi de rebus fieret inuentarium, de illis conſstare non poſsſset, perirétque proprietas, & illius iurium probatio.
-
18 Idque procedit etiamſsi pœna ad iciatur.
-
19 Vſsufructuarius non debet conficere Inuentarium ſsecundùm formam legis finalis, C. de iure deliberandi,
ſsed ſsufficit aliqua deſscriptio, cùm remiſsſsa eſst per
teſstatorem confectio Inuentarij.
-
20 Et etiamſsi remiſsſsa non fuerit ex ſsententia aliorum,
quæ probatur, & explicatur per Authorem.
-
21 Vſsufructuarius recuſsare non poteſst, quin rerum,
quarum vſsusfructus ei relictus eſst, deſscriptionem,
ſseu inſstrumentum faciat ſsecundùm earum qualitates.
-
22 Cautio de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri, de
reſstituendis rebus finito vſsufructu, atque inuentarij
confectio, quare per teſstatorem remitti non poſsſsit?
& num. ſseqq.
-
23 Et nonnullæ rationes improbatæ remiſsſsiuè.
-
24 Communis Doctorum ratio proponitur.
-
25 Et contra illam nonnullæ debitandi rationes expenduntur, & num. ſseqq.
-
26 Dolus, aut delictum præſsumi non debet, & de hac
regula plenè actum, remiſsſsiuè.
-
27 Cautionem de ſsubſstantia vſsusfructus eſsſse, ideò per teſstatorem remitti non poſsſse, ex ſsententia quorundam,
quæ euidenter deſstruitur.
-
28 Nec argumentis contrariæ partis integrè ſsatisfactum
per Bolognetum.
-
29 Communem Doctorum rationem, quòd cautio ideò
remitti non poſsſsit, ne delinquendi occaſsio detur, ſsi
quis velit tueri, qualiter debeat ad argumenta contraria reſspondere, remiſsſsiuè.
-
30 Cautionis remiſsſsionem non valere, ſsubtili, & noua
ratione, cum ſsingulari declaratione legis penultimæ, C. vt in poſsſseſsſsionem legatorum.
-
31 L. 1. C. de vſsufructu, meliùs quàm adhuc explicata,
& Petri opinio, de qua ſsuprà num. 13. contra communem probata cum Menchaca.
QVoniam capite præcedenti re
ſsoluimus, qualiter
v
ſsufructuarius teneatur cauere, & de cautione,
quæ tunc nece
ſsſsaria fuerunt, explicauimus; videndum
e
ſst nunc: Vtrùm v
ſsufructuario remitti po
ſsſsit per te
ſsta
*torem, cautio prætoria de vtendo, & fruendo arbitrio
boni viri,
ſsaluâ rerum
ſsub
ſstantiâ, quæ ab illo hæredi
præ
ſstanda e
ſst; & textus
in l. 1. C. de vſsufructu, & in l. penultim. C. vt in poſsſseſsſsionem legatorum, & in l. ſsi pecuniæ, in principio, ff. eodem tit. apertè videntur præfatam
quæ
ſstionem decidere, con
ſstitueréque, prædictam
cautionẽcautionem remitti non po
ſsſse. Quod ex illis iuribus deduxerunt, & probarunt communiter Glo
ſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores
ibi. idem Bartolus
in l. nemo poteſst. ff. de legat. 1. oppoſsit. 5. n. 3. & ibidem communiter Doctores, &
po
ſst alios quamplurimos, Paulus de Montepico
in l.
Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legat. 2.
quæſst. 50. num. 158. Antonius Gabriel
communium concluſsionum, lib 5. tit. de vſsufructu, concluſs. 1. num. 3. Iulius
Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 64. ante finem. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 9. num. 3. Paulus Pari
ſsius
in conſsil. 95. & 96. vol. 2. Rolandus
in conſsil. 92. lib. 1. & de confectione inuentarij, quæſst. vlt. num. 4.
& 5. Iacobus Mandellus de Alba
in conſsil. 55. lib. 1. Portius
communium opinionum, lib. 3. concluſs. 18. Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 75. verſsic. ampliatur 10. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7.
num. 22. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum
voluntatum, lib. 4. interpretat. 1. ſsolut. 5. dubitat. 10. n. 74.
*
fol. 342. Ioannes Guttierrez
in repetit. dict. l. nemo potest,
num. 276. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina 61. num. 13.
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 148. fol. 342.
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 2. lib. 1.
Ferrantes Garguiarei (quem hactenus nullus allegauit)
*
patrocinio 11. per totum lib. 2. Pedroccha Brixien
ſsis
in
conſsil. 7. num. 40. Ioannes Sichardus
in dict. l. 1. C. de vſsufruct. ex num. 6. Hippolitus Riminaldus
in conſs. 321. n. 1.
lib. 3. & in conſsil. 620. num. 47. lib. 6. Ludouicus Molina
è Societate Ie
ſsu religio
ſsus,
de iuſstitia & iure, tract. 2.
diſsp. 7. verſsic. vſsufructuarius, fol. mihi 75. &
ſsicut te
ſstator
non pote
ſst de iure communi cautionem prædictam v
ſsufructuario remittere, nec etiam pote
ſst ex licentia à
Principe
ſsibi conce
ſsſsa, vt ex aliis tradit Rolandus
dict.
conſsil. 92. num. 3. ſsequitur Pechius
dict. cap. 9. num. 4. &
comprobat Simon de Prætis
dicta dubitat. 10. num. 77. &
78. fol. 342. nec etiam tacitè, aut per indirectum,
ſsicut
expre
ſssé non pote
ſst. Paulus Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 191. col. 1.
Decius
in conſs. 607. colum. 2. in princ. Barbacia
in cap.*
vltim. de pignorib. Rolandus
de confectione inuentarij.
quæſst. vltim. num. 5. & contra Ia
ſsonem, & Ripam, optimè defendit Menchaca
dicto. §. 7. num. 30. Hinc e
ſst,
quód hæres, etiam ex mandato te
ſstatoris, non tenetur in fideiu
ſsſsorem v
ſsufructuarij, pauperem,
ſsiue deploratæ fortunæ hominem accipere; te
ſstator enim, cui à iure negatur pote
ſstas tollendi hanc cautionem, non pote
ſst compellere hæredem, vt inopem, vel aliter non
idoneum fideiu
ſsſsorem accipiat, ne per indirectum ei
concedatur, quod à iure prohibitum e
ſst. Sic contra Baldum, Angelum, Salicetum & alios, quos malè
ſsequutus
e
ſst Simon de Prætis,
vbi ſsuprà, num. 74. in principio,
rectè defendunt Annibal
in dicta l. nemo poteſst. n. 184.
Pinellus
dicta 2. parte legis. 1. C. de bonis maternis, vbi
optimè fundat
num. 76. Petrus Surdus
deciſs. 119. num. 2.
& 6. vbi agit, an hæres grauari po
ſsſsit per te
ſstatorem,
vt fideiubeat pro v
ſsufructuario: & agit de intellectu
l. tribus, ff. de vſsufructu earum. Menchaca
dict. §. 7. n. 31.
& concludenter comprobat Molina de Hi
ſspanorum
primogeniis
lib. 1. c. 15. num. 28. & eum non referens,
Ioannes Gutierrez
in dicta l. nemo poteſst, num. 289. Si
*militer cautio prædicta remitti non pote
ſst v
ſsufructuario per te
ſstatorem, etiam per viam conditionis, pœnæ,
vel tran
ſslationis: vtputà
ſsi prohibuit te
ſstator, ne hæres
prædictam cautionem exigeret, & pœnam adiiceret
ſsuperiorem,
ſsi cautio petita fuerit, nam talis adiectio pœnæ nullius erit momenti, poterítque impunè hæres cautionem ab v
ſsufructuario exigere, ac
ſsi vlla pœna adiecta non fui
ſsſset:
ſsic eleganter
ſscrip
ſsit Ia
ſson
in conſs. 40. Redemptoris noſstri, num. 3. lib. 1. quem
ſsequuntur &
optimè comprobant Menchaca
dicto §. 7. num. 33. Pinellus
dicta 2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. 76.
Ioannes Gutierrez
in dict. l. nemo poteſst, num. 277. Socinus
Iunior
in conſs. 115. num. 27. cum ſseqq. volum. 1. Anto|
nius Gabriel
dicta concluſsione 1. de vſsufructu num. 23.
Achilles Pedroccha
in conſs. 7. n. 70. volum. 1. Simon de
Prætis
lib. 4. dicta dubitatione 10. ex num. 83. fol. 344.
*
Vnde infertur dicendum, quòd hæredes non prohibentur ab v
ſsufructuario cautiones v
ſsusfructus petere,
etiãſietiamsi
te
ſstator di
ſspo
ſsuerit, quòd ip
ſsi hæredes v
ſsufructuarium
nullâ molestiâ afficiant,
ſsiue nullo modo inquirent; quemadmodum po
ſst Ca
ſstren
ſsem, Decium, Felinum, Purpuratum, Baldum, Alexandrum, Barbaciam, & Ruinum,
concludit Antonius Gabr.
in dictis concluſsion. lib. 5. tit.
de vſsufructu, concluſsione. 1. num. 23. cum concordantibus
cumulatis à Portio Imol.
lib. 3. regula 18. verſsicul. 4. Amplia. & alios re
ſserunt, &
ſsic affirmant verum Rolandus
in conſs. 92. num. 9. lib. 1. & de confectione inuentarij,
quæſst. vltima, num. 6. Simon de Prætis
dicta dubitatione. 10. num. 84. Pedroccha
dicto conſs. 7. num. 23. Guillelmus de Peru
ſsio
in conſs. 79. num. 18. & 19. inter conſsilia*
vltimarum voluntatum, volumine 1. & eadem ratione,
v
ſsufructuarius cauere tenebitur, non ob
ſstante, quòd
hæres,
ſsiue proprietarius promi
ſserit ei, quòd liberè vtifrui po
ſsſsit, & quod nullam mole
ſstiam in
ſseret;
ſsic po
ſst
Baldum, Decium, Ia
ſsonem, Alexandrum, Crauetam, & alios, re
ſsoluunt Rolandus
dicta quæſst. vltima.*
numer. 7. Antonius Gabriel, & Simon de Prætis
vbi ſsuprà; nam prohibitio te
ſstatoris, aut promi
ſsſsio hæredis, quòd hæredes ip
ſsi non in
ſserant mole
ſstiam aliquam v
ſsufructuario, intelligitur de mole
ſstia iniu
ſsta,
non autem de iu
ſsta & legitima, vt in terminis declarat
Baldus
in l. vnica. num. 7. C. de his quæ pœnæ nomine, &
in l. 1. num. 13. C. de vſsufructu, cum pluribus concordantibus, adductis ab Andrea Barbatia, & aliis
in additionibus ad eundem Baldum, in dicta l. vnica, eodem n. 7.
ſsic etiam adnotarunt Decius
in conſs. 581. num. 11. Alexander
in l. quod de bonis, §. ſsi frater, ff. ad Trebellianum.
Craueta
in conſs. 187. columna finali. Pedroccha
dicto
conſs. 7. num. 24. & Rolandus
dicta quæſst. vltima. num. 7.
& etiam intelligitur de mole
ſstia, quæ veniat præter na
*turam rei, non autem de illa, quæ ex ip
ſsa profici
ſscitur,
quemadmodum declarat Baldus in loco, de quo
ſsuprà:
Ia
ſson
dicto conſs. 40. col. 1. volumine 1. Rolandus
dicto n. 7.
& in conſs. 92. num. 9. lib. 1. & Craueta
vbi ſsuprà, per
textum,
in l. quæro, §. inter locatorem, ff. locati.
Nec prædictis contrariatur Barbacia
conſs. 56. colum. 8.
*
verſsic. prætereà facit, & colum. ſseq. vol. 3. dum dicit;
quòd quando te
ſstator mandat, ne hæredes quoquemodo v
ſsufructuarium mole
ſstent, tunc,
ſsi hæredes ip
ſsi
etiãetiam
ex iuxta cau
ſsa, illi moueant controuer
ſsiam, erunt hæreditate priuandi: id enim declarat, & limitat
ſstatim,
nisi iu
ſsta cau
ſsa mole
ſstiæ publicum fauorem concernit,
vt e
ſst cautio de vtendo & fruendo arbitrio boni viri in
v
ſsufructu;
ſsecùs tamen, quando priuatum commodum
*
te
ſspiceret: & concordat Decius
in conſs. 633. in princ.
ibi enim
ſscribit quòd hæredes prohibiti à te
ſstatore mole
ſstare v
ſsufructuarium, de iure, vel de facto, directè,
vel per indirectum, non po
ſsſsunt etiam viâ iuris, & ex
iu
ſsta cau
ſsa illum mole
ſstare: vt putà
ſsi dicant, quòd te
ſstator aliqua ratione non potuit de aliquibus bonis di
ſsponere, aliàs priuabuntur hæreditate, vt probat etiam
Petrus Surdus
in conſs. 143. num. 28. lib. 1, non tamen
negat Decius,
ſsiue nullo modo tangit, propter prædicta verba, cautiones v
ſsusfructus exigi non po
ſsſse per
hæredes, quod aliis locis dixerat, vt vidimus
ſsuperiùs,*
num. præcedent. ſsicut autem prædicta v
ſsufructuario remitti non pote
ſst in v
ſsufructu proprio,
ſsiue in rebus immobilibus, in quibus propriè cadit v
ſsusfructus: ita
nec in v
ſsufructu improprio,
ſsiue in rebus, in quibus
propriè con
ſstituitur v
ſsusfructus:
ſsic po
ſst Bartolum,
Baldum, Salicetum, & alios Doctores,
in l. 1. C. de vſsufructu, Ia
ſsonem, Decium, Alexandrum, Abbatem,
& Paulum de Montepico, re
ſsoluit Rolandus
de conſsectione inuentarij, quæſstione vltima num. 8. & ex multis
probarunt Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 64. num. 2.
Arias Pinellus
2. part. legis 1. C. de bonis maternis, n. 74.
verſsic. ampliatur etiam vt teſstator hanc cautionem. Simon
de Prætis
lib. 4. dicta dubitatione 10. num 79. fol. 342.
*
Contrarium tamen, imò in v
ſsufructu improprio, prædictam cautionem remitti po
ſsſse per te
ſstatorem, tentarunt Petrus, & Cinus in
l. 1. C. de vſsufructu. Ancharanus & Panormitanus
num. 4. Collectan. num. 6. in cap.
fin. de pignoribus. Barbacia
in conſs. 64. num. 8. lib. 2. &
hanc opinionem longè veriorem e
ſsſse, quàm communem, con
ſstare defendit Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §,
7. num. 24. qui quidem non decipitur,
(quicquid aliter affirmet de Authoribus huius partis
Pinellus
vbi ſsuprà) intelligendo, & declarando Petri
ſsententiam iuxta ea, quæ dicentur
ſstatim,
num. 31. ad
explicationem
l. 1. C. de vſsufructu, hoc e
ſst, cautionem
de re
ſstituendo remitti non po
ſsſse; cautionem autem de
vtendo & fruendo arbitrio boni viri, non
ſsolùm nece
ſs.
ſsariam non e
ſsſse,
ſsed etiam contrariam naturæ v
ſsusfructus huiu
ſsmodi videri, vt loco relato apertiùs explanauimus.
Si verò v
ſsusfructus inter viuos con
ſstituatur, con
ſsti
*tuens illum, prædictam cautionem remittere pote
ſst. Id
quod
ſsecurè
ſscrip
ſserunt Guill. Petrus, Cinus, Baldus,
Salicetus, Paulus, & Fulgo
ſsius
in dict. l. 1. C. de vſsufructu, & ante alios Bartolus
ibi num. 13. communiter approbatus, ex Sichardo
ibidem num. 6. Menchaca (qui argumentis contrariæ partis optime
ſsatisfacit)
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. n. 34. & Bartoli opinionem
e
ſsſse communem, & magis veriorem affirmant Pinellus
vbi ſsuprà, dicta 2. part. num. 75. verſsic. at illa iura quæ
rigide diſsponunt; & Ioannes Guttierrez
in repetitione
dictæ. l. nemo poteſst, num. 287. & 290. vbi re
ſspondet ad
textum,
in l. 1. C. de vſsufructu,qui aliquibus videbatur
contrarium probare Et vltra eos in fortioribus terminis, quòd po
ſsſsit te
ſstator per viam contractus in te
ſsta
*mento celebrati, remittere cautionem prædictam vxori,
ſsiue alteri v
ſsufructuario præ
ſsenti, & acceptanti, probauit Alciatus
in conſs. 38. num. 23. lib. 9. idemque
ſsi faceret
te
ſstator, & per
ſse, &
ſsuos hæredes promitteret Notario
ſstipulanti, & acceptanti pro, & nomine vxoris, vel alterius v
ſsufructuarij, ex aliis animaduertit Simon de
Prætis
lib. 4. dicta dubitatione. 10. num. 74. fol. 342.
Hæres autem po
ſstquam
ſsucce
ſsſsit, & cautionem præ
*dictam, & inuentarij confectionem v
ſsufructuatio remittere pote
ſst: Ita glo
ſsſsa, & Bartol.
num. 11. Baldus
num. 12. & communiter omnes
in dicta 1. C. de vſsufructu. vt te
ſstatur
Iaſson in dicta l. nemo poteſst, in vtraque
lectura, col. vltima, Ripa
num. 41. Ioannes Guttierrez
num. 280. & num. 285. Ruinus
in conſs. 115. num. 5. lib. 5.
Decius
conſs. 565. Craueta
conſs. 187. ad finem. Oro
ſscus in
l. pactum inter hæredem, num. 12. ff. de pactis Simon de
Prætis
vbi ſsuprà Borgninus Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, num. 149. fol. 243. & ita tenendum e
ſst cum
communi, quicquid Annibal
in dicta l. nemo poteſst, ex
num. 178. cum Ia
ſsone contradicere videatur: quibus,
& aliis plenè
ſsatisfacit Menchaca
de ſsucceſsſsionum creætione, lib. 1. §. 7. num. 23. Et cùm remitti non po
ſsſsit di
*cta cautio per te
ſstatorem, nec etiam confectio Inuentarij poterit remitti i quæ dicitur antecedens nece
ſsſsarium ad ip
ſsam cautionem, quia ni
ſsi de rebus fieret inuentarium, de illis con
ſstare non po
ſsſset, periretque proprietas, & illius iurium probatio. Sic po
ſst Ca
ſstren
ſsem,
Alexandrum, Ia
ſsonem, Socinum Iuniorem, Picum, Pari
ſsium, & Ruinum, re
ſsoluit Rolandus de
confectione inuentarij, quæſst. vltima num. 9. po
ſst Barbaciam, Baldum,
& Ananiam, Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis,
num. 75. verſsic. ea autem dura, & ex communi tanquam
certum probarunt Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 64.
& quæſst. 66. n. 3. Boërius
deciſsione 61. n. 12. Craueta in
conſs. 187. n. 7. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 61. n. 16. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib 1. §. 10. n. 668. Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto, n. 148. folio mihi 342.
& 343. Molina
de primogeniis lib. 1. cap. 28. num. 13. 15.
& 16. Purpuratus
in conſs. 94. num. 3. lib. 1. Caldas Pereira in
l. ſsi curatorem habens, verbo, læ
ſsis,
num. 136.
Ioannes Guttierez
in dicta l. nemo poteſst, n. 445. & 416. |
Riminaldus Iunior
in conſs. 620. num 46. lib. 6. & in
conſs. 321. num 2. lib. 3. Brunor. à Sole
in compendio reſsolutorio propoſsitionum iuris, verbo, Vſsusfructus primò.
folio. 208. etiam
ſsi hæredi inuentarium petenti, pœnam
*
adiiciat re
ſstator, Simon de Prætis
in conſs. 96. num. 6.
Bellonus
in conſs. 54. num. 4. & alios referens Achilles
Pedrocha
in conſs. 7. à num. 56. vſsque ad num. 65. lib. 1.
Remi
ſsſsio tamen confectionis Inuentarij per te
ſstatorem
*
facta, operabitur vnum; nempe, quòd v
ſsufructuarius
non debebit conficere Inuentarium,
ſsecundùm formam,
&
ſsolemnitatem
l. finalis. §. ſsin autem, C. de iure deliberandi;
ſsed
ſsufficit ei facere aliquam de
ſscriptionem,
vt po
ſst alios à
ſse relatos probat Rolandus
in conſs. 92.
num. 20. lib. 1. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 337. & vltra eum idem tenet Antonius
Gabriel
communium concluſsionum, lib. 5. titul. de vſsufructu concluſsione 1. num. 35. Io
ſsephus Ludouicus
dicta
deciſsione 61. num. 37. Ioannes Guttierrez
in dicta l. nemo poteſst, num. 416. Antonius The
ſsaurus
deciſsion. Pedemontana. 80. num. 3. qui
in verſsic. ſsed ego crederem, idem
*
ob
ſseruandum exi
ſstimat, etiam
ſsi confectio inuentarij
per te
ſstatorem remi
ſsſsa non fuerit, vt tunc
ſsu
ſsſsiciat
ſsimplex de
ſscriptio bonorum coram Iudice facta, cum te
ſstibus, & iuramento v
ſsufructuarij. Quod etiam vltra
aliquam remi
ſsſsionem inuentarij, docuerunt Ca
ſstren
ſsis,
Alexander Corneus, Picus, & Pari
ſsius, quos
ſsequutus
e
ſst Rolandus
de confectione inuentarij, quæſst. vltima, numer. 11. & hanc partem ego credo veri
ſsſsimam: dummodò præfata de
ſscriptio bonorum coram Iudice taliter
fiat, quòd in futurum hæredi,
ſsiue proprietario con
ſsultum
ſsit, ita vt bona occultari non po
ſsſsint, plenaque &
integra re
ſstitutio finito v
ſsufructu fiat: quod minimè
continget, ni
ſsi
ſscriptura publica fiat, ne aliàs iudice vel
te
ſstibus iam mortuis, copia probationis deficeret. Quod
ex aliis non malè probauit Rolandus
dicto conſsil. 92.
num. 15. 16. & ſseqq. & ad hæc reduci debent, quæ ex
Alexandro
in conſs. 58. num. 8. vol. 3. & aliis
ibi relatis,
re
ſsoluit Pedroccha
dict. conſs. 7. num. 38. & n. 56. quòd
*
v
ſsufructuarius recu
ſsare non pote
ſst, quin rerum, quarum v
ſsusfructus ei relictus e
ſst, de
ſscriptionem,
ſseu in
ſstrumentum faciat
ſsecundùm earum qualitates. Et hactenùs de his.
Nunc verò videamus, quanam ratione, cautio hæc
*
de vtendo, & fruendo arbitrio boni viri
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia & confectio inuentarij per
teſtarorẽtestatorem remitti
non po
ſsſsit? Et plures rationes a
ſsſsignari
ſsolent, quas
remi
ſsſsiuè tamen conge
ſsſsit in vnum, nec illas probauit
*
Arias Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 75.
verſsic. Ampliatur decimò, vbi etiam improbauit rationem Glo
ſsſsæ
in l. penultima. C. vt in poſsſseſsſsionem legatorum, quam etiam improbat Ioannes Guttierrez
in dict.
l. nemo poteſst, num. 277. Communior autem ratio e
ſst,
*
cautionem prædictam, non
ſsolùm in fauorem hæredis;
ſsed ideò fui
ſsſse inductam, ne quis inuitetur ad delinquendum; vnde per te
ſstatorem non pote
ſst remitti
l. conuenire, ff. de pactis dotalib. l. ſsi vnus, §. illud, ff. de
pactis. Sic po
ſst Bartolum, & alios antiquos magis communiter probarunt alij, vt te
ſstantur Alciatus
num. 28.
Ioannes Annibal
num. 164. Ioannes Guttierrez
n. 279.
in dicta l. nemo poteſst, ff. de legatis 1. Gualden
ſsis
de arte
teſstandi, titul. 8. cautela 1. col. 2. Rolandus
in conſs. 92.
num. 2. lib. 1. & de
confectione inuentarij, quæſst. 36. n. 1.
& quæſst. vltima, num. 7.vbi refert Ca
ſstren
ſsem, Decium,
Pari
ſsium, Crauetam, Alciatum, Ruinum, Socinum, &
alios idem tenentes ex eo, quòd remi
ſsſsio talis
ſsati
ſsdationis inuitaret v
ſsufructuarium ad delinquendum, ad
malè vtendum, &
ſsic ad di
ſsſsipandum, &
ſsonaret id
quoddam vitium, & quandam turpitudinem, quia
ſsonat, quod ip
ſse v
ſsufructuarius debeat malè vti pro libito voluntatis. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1.
§. 7. num. 22. & 23. Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 15. Simon de Prætis
lib. 4. dubitatione 10.
num. 75. & 76. folio 342. Ioannes Sichardus
in dicta
l. 1. C. de vſsufructu, num. 6. Pedroccha
in conſs. 7. ex n. 39. cum ſseqq. & alij infiniti de hac quæ
ſstione tractantes,
quorum
ſsuprà mentionem fecimus. Sed impugnant
hanc rationem Ia
ſson
in dict. l. nemo poteſst, tam in pri
*ma, quàm in
ſsecunda lectura, maximè
num. 93. & n. 125.
Crotus
num. 26. Ripa
num. 41. in dicta l. nemo poteſst,
Ioannes Oro
ſscus
in l. pactum inter hæredem, num. 11. ff.
de pactis, ea ratione, quòd
ſsi propter futurum dolum
non po
ſsſset remitti cautio, nec hæredi e
ſsſse permittendum eam remittere, cùm non magis illi, quàm te
ſstatori concedatur futuri doli remi
ſsſsio, & tamen hæres
pote
ſst hanc cautionem remittere, vt cum communi
ſscrip
ſsimus
ſsuprà
num. 16. Deinde, nam in contrarium
vrgent nonnullæ rationes, quas non malè con
ſsiderærunt Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 64. in fine.
Ioannes Guttierrez
in dicta l. nemo poteſst, num. 281. &
tribus ſseqq. & quamuis illis
ſsatisfacere conetur Menchaca
dict. §. 7. num. 22. & 23. adhuc non pote
ſst animus conquie
ſscere: ex eo, quòd durum
ſsatis videatur,
vt te
ſstator, qui rerum
ſsuarum ab
ſsolutus e
ſst moderator
& arbiter, & de ip
ſsis ad libitum di
ſsponere pote
ſst, &
cuius voluntas omninò ob
ſseruari debeat, non po
ſsſsit
v
ſsufructuario cautionem prædictam remittere, cui potuit in
ſsolidum,
ſsiue pleno iure rem legare. Maximè,
quia ex eo, quòd re
ſstator cautionem v
ſsufructuario remitteret, dolum futurum remittere non videretur, nec
occa
ſsionem delinquendi tribui
ſsſse,
ſsed adhuc legatarius
teneretur re legata vti & frui arbitrio boni viri, quemadmodum tenetur, cùm po
ſsſsidet res ante
ſsati
ſsdationem,
ſsiue cautionem præ
ſstitam; aliàs expelli po
ſsſset, &
iure v
ſsusfructus priuaretur, vt rectè aduertit Ioannes
Guttierrez
vbi ſsuprà. Nec etiam præ
ſsumi deberet do
*lus futurus,
ſsiue delictum v
ſsufructuarij; imò quòd
vteretur, & frueretur arbitrio boni viri, ex vulgata regula
legis, merito, ff. pro ſscio, quam multis exornarunt
Antonius Gabriel
communium lib. 7. concl. 2. Alciatus
regul. 3. præſsumptione 1. Iacobus Menoch.
lib. 5. præſsumptione 2. & 3. Fuluius Pacianus
tract. de probationibus, lib. 2. cap. 16. ex num. 5.
Nec
ſsatisfaciunt alij Authores exi
ſstimantes, cautio
*nem e
ſsſse de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus; ideò remitti non
po
ſsſse per te
ſstatorem: quo in errore fuerunt quamplures relati per Pinellum,
2. part. l. 1. C. de bonis maternis,
n. 77. & 78. prout
cap. ſseq. latiùs o
ſstendam, quia iuxta
hanc rationem, nec ab hærede remitti po
ſsſset. Deinde,
quia de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus cautionem non e
ſsſse,
ſsaltem in immobilibus,
ſsiue in his, in quibus propriè
v
ſsusfructus con
ſstituitur, indifferenter admittunt omnes, qui hac de re hucu
ſsque tractarunt: imò in illis
etiam in quibus v
ſsusfructus propriè con
ſstitui non valet, cautionem non e
ſsſse de
ſsub
ſstantia, ex aliis
ſsecnrè
probauit Pinellus
vbi ſsup. & cap. ſseq. latiùs explicabitur. Et tamen in omnibus cautio remitti prohibetur in
dicta l. penultima, C. vt in poſsſseſs. legatorum. Tandem
quia prædicta cautio aliquando nece
ſsſsaria non e
ſst, vt
in fi
ſsco, in patre, & in v
ſsufructuario habente proprietatem
ſsub conditione, probauit Glo
ſsſsa
in l. ſsi vſsuſsfructus C. de vſsufructu, & latiùs Pinell.
vbi ſsup. quibus
*
fundamentis, nec concludenter, nec integrè
ſsatisfacit
Bolognetus, licèt hanc rationem tueri conetur in
dicta
l. nemo poteſst, ex num. 106.
Quòd
ſsi velis communem rationem defendere, cau
*tionem ideò remitti non po
ſsſse, ne delinquendi occa
ſsio
detur; ad rationes in contrarium adductas, & alias re
ſspondere poteris, vti plenè re
ſspondent Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 22. & 23. Florianus
de
ſsancto Petro in
l. 2. ex num. 5. vſsque in finem legis,
ff. de vſsufructu. Sichardus
in l. 1. C. de vſsufructu, n. 6.
Rolandus
de confectione inuentarij, quæſst. vltim. num. 9.
verſs. Superest vt ad argumenta.
Subtiliùs tamen intelligendo i
ſstam materiam, tentari
pote
ſst, deci
ſsionem textus, in
dict. l. penult. C. vt in poſsſseſs
*ſsionem legatorum, alia &
ſsubtili ratione procedere, quâ
moti Imperatores, cautionis remi
ſsſsionem non valere
re
ſspondent) nam cùm te
ſstator iubet, cautionem de
|
vtendo, & fruendo arbitrio boni viri per fructuarium
non præ
ſstari, proprietatem quodammodò rei illi legare videtur, quia per remi
ſsſsionem cautionis (per quam
arbitrio boni viri, vti & frui tenetur fructuarius) conce
ſsſsa videtur facultas, & licentia fructuario, vt ad libitum re vti po
ſsſsit;
ſsed cùm voluntas te
ſstatoris clara
ſsit
& manife
ſsta, volentis tantum v
ſsumfructum relinquere,
adiectio illa remi
ſsſsionis cautionis, tanquam inutilis,
aut naturæ; v
ſsusfructus contraria, rejicitur,
argum. l. 1.
§. ſsi ex fundo, ff. de hæredibus inſstituendis; &
ſsic manet
legatum v
ſsusfructus vtile, tanquam
ſsi
ſsimpliciter relictus e
ſsſset v
ſsusfructus
ſsine adiectione de non cauendo,
pro qua interpretatione vltra ea, quæ dicemus
ſstatim
ad
l. 1. C. de vſsufructu,expendi pote
ſst textus optimus
in
l. ſsi pecuniæ, 6. ff. vt in poſsſseſsſsionem legatorum, in illis verbis:
Proprietas quidem legata non eſst; ſsed legatario
permittendum est ſsatiſsdare & vſsumfructum pecuniæ habere. Quæ probant apertè, quòd
ſsi pecuniæ: v
ſsusfructus legatur, & in te
ſstamento canetur, ne
ſsati
ſsdetur,
proprietas legata non videtur,
ſsed detracta cautionis
remi
ſsſsione, v
ſsusfructus debetur,
ſsati
ſsdatione,
ſsiue cautione præ
ſstita. Dubitauit tamen Iurecon
ſsultus, an
proprietas legata e
ſsſset propter cautionem remi
ſsſsam; &
revera non e
ſsſse legatam proprietatem re
ſspondet, quamuis de hoc dubium moui
ſsſset. Id quod in hærede ce
ſsſsat
omninò, proptereà quòd prædicta contradictio non
datur; nec militat ratio, quæ militat in ip
ſso defuncto,
eo quòd hæres ip
ſse nihil di
ſspo
ſsuit anteà, quòd remi
ſsſsioni cautionis impedimento e
ſsſse po
ſsſsit, ac præ
ſstari,
vel remitti cautionem,
ſsua dumtaxat intere
ſst: te
ſstatori autem impedimento e
ſst: , quòd legauerit v
ſsumfructum tantum, ac illum dumtaxat præ
ſstari, & deberi
voluerit, &
ſsimul cautionem remi
ſserit, quæ v
ſsusfructus tantum legati naturæ, ac finibus eius valdè repugnat, & per con
ſsequens diuer
ſsa in vno, quàm in alio
militat ratio, quoad remi
ſsſsionem cautionis.
Quod attinet verò ad textum
in l. 1. Cod. de vſsu*fructu, vel communem Doctorum allegationem minimè probat, vel præfatam no
ſstram re
ſsolutionem confirmat: id quod euidenter apparebit,
ſsi animaduertamus:
In v
ſsufructu improprio,
ſsiue earum rerum quæ v
ſsu
con
ſsumuntur, aut minuuntur, cautionem de vtendo, &
fruendo arbitrio boni viri, nece
ſsſsariam non e
ſsſse, & remitti po
ſsſse per te
ſstatorem; quinimò talis remi
ſsſsio fru
ſstratoria e
ſst, aut inanis, quia et
ſsi remi
ſsſsa cautio non
ſsit,
præ
ſstari eam, nihil hæredis intere
ſst, cùm non
ſsolùm
in prædicto v
ſsufructu nece
ſsſsaria non
ſsit,
ſsed etiam impo
ſsſsibilis, aut ip
ſsi v
ſsufructui contraria, cuius natura e
ſst,
vt prædictarum rerum
ſsub
ſstantia minime per fructuarium
ſsalua re
ſseruari debeat,
ſsed potius vt con
ſsumatur,
vt pungebam
ſsuprà, num. 13. & cum Petro aduer
ſsus
communem eleganter con
ſsiderat Menchaca,
de ſsucceſsſsionum creatione lib. 1. §. 7. num. 24. cuius opinio non e
ſst
omnino authoritate de
ſstituta, nam vltra relatos per
Menchacam, alij Authores probarunt eam, inter quos,
Corneus
in conſs. 367. vol. 4. Pari
ſsius
in conſs. 96. num. 5.
volum. 2. quos refert Antonius Gabriel
tit. de vſsu fructu
dicta concluſs. 1. num. 18. expre
ſssè dicunt, v
ſsufructuarium improprium, hoc e
ſst earum rerum, quæ: v
ſsu con
ſsumuntur, præ
ſstare debere cautionem de re
ſstituendo
tantundem; non verò de vtendo & fruendo arbitrio
boni viri: &
ſsic cautio hæc v
ſsus, & fruitionis, arbitrio
boni viri in hoc v
ſsufructu con
ſsiderabilis non e
ſst: altera verò, cautio de re
ſstituendo tantundem, aut æ
ſstimatis
rebus de reddenda æ
ſstimatione, omnino nece
ſsſsaria e
ſst
hæredi: vt optime aduertit Menchaca
vbi ſsupra, nec
pote
ſst per te
ſstatorem remitti. Cuius vera, & vulgaris
ratio e
ſst, quia eo ip
ſso, quod in dictis rebus, quæ v
ſsu
aut tempore con
ſsumuntur, vni proprietatem, & alteri
v
ſsumfructum te
ſstator legat, implicat contradictionem,
ſsecuram e
ſsſse proprietatem ab
ſsque cautione, cùm po
ſsſsit
legatarius tam eas res (quarum dominium in eum tran
ſsit) quàm proprias omnes con
ſsumere, & nihil relinquere, ex quo ab ip
ſso, finito v
ſsufructu, vel mortuo eo, ab
hærede
ſsatisfieri po
ſsſsit proprietario, vel hæredi te
ſstatoris, &
ſsic ne implicet hæc di
ſspo
ſsitio duo repugnantia,
lex prohibet cautionem remitti, non ex eo, quod cautio
ſsit de
ſsub
ſstantia (vt nonnulli,
ſsed male quidem, arbitrantur) &
ſsic procedit textus
in dicta l. 1. C. de vſsufruct. Vbi in his rebus omnino nece
ſsſsaria cautio e
ſst,
etiam
ſsi per te
ſstatorem remi
ſsſsa fuerit, vt con
ſstat ex
verbis illius legis:
Quamuis cautionem à te prohibuerit
exigi, tamen non aliter à debitoribus ſsolutam pecuniam accipere poteris, quàm oblata ſsecundum formam Senatuſsconſsulti cautione. Ex quibus conuincitur manife
ſstè
communis Doctorum error, quatenus allegant eum
textum, ad probandum, etiam in v
ſsufructu improprio
cautionem de vtendo & fruendo arbitrio boni viri non
po
ſsſse per te
ſstatorem remitti, quos in vnum conge
ſsſsi
ſsuprà num. 12. cum tamen loquatur Imperator ibi de
alia cautione longè diuer
ſsa, hoc e
ſst, Senatu
ſscon
ſsulti,
vt intelligit rectiùs glo
ſsſsa
ibidem, verbo, cautione. Quæ
remitti non pote
ſst ex ratione prædicta, & quia concurrere non po
ſsſsunt, volui
ſsſse te
ſstatorem
ſsolum v
ſsumfructum relinquere, non proprietatem, & cautionem
prædictam remittere. Vnde remoueri debet ob
ſstaculum illud remi
ſsſsionis, vt v
ſsusfructus tantum legatario
debeatur, quem
ſsolum reuera re
ſstator reliquit, atque
vt hæredi, vel proprietario, per cautionem in futurum
con
ſsultum e
ſsſse po
ſsſsit,
ſsi rebus con
ſsumptis, in patrimonio,
ſsiue bonis v
ſsufructuarij, nihil maneret, ex quo
tantundem, aut pretium æ
ſstimationis
ſsolui po
ſsſset: quæ
ſsunt notanda, quia non reperientur alibi ita di
ſstinctè, &
plenè re
ſsoluta.
CAPVT XVI.
Vſsufructuarius an faciat fructus ſsuos ante cautionem præſstitam; & vtrùm cautio ipſsa de
ſsubſstantia vſsusfructus eſsſse dicatur: vbi breuiter recenſsentur, quæ ab aliis hucuſsque dicta ſsunt, & ſscripta: nonnulla nouè adnotata per Authorem traduntur, & hæc materia accuratè, & diſstinctè magis, quam adhuc reſsoluta proponitur.
SVMMARIVM.
-
1 Materiam huius capitis melius quam alibi reſsolutam per Pinellum.
-
2 Andream Gaill. breuiter, magiſstraliter, atque diſstinctè intellexiſsſse iſstam materiam.
-
3 Hieronymum de Cæuallos, nec accurate, nec perfectè
explicaſsſse hanc materiam.
-
4 Cautionem vſsufructuariam dupliciter peti poſsſse.
-
5 Vſsufructuarius ſsi petat res hæreditarias ſsibi tradi, exceptione poteſst per hæredem repelli, donec cautionem
idoneam præſstet.
-
6 Vſsufructuarius ſsi ſsatisdare recuſset, hæres non abſsoluitur ſsimpliciter, ſsed condemnatur ad tradendum ſsub
conditione, ſsi fructuarius ſsatiſsdet.
-
7 Cautionem non eſsſse de ſsubſstantia vſsusfructus, in rebus,
quæ vſsu non conſsumuntur.
-
8 Et pro hac parte, nonnullæ leges, & rationes adductæ.
-
9 Vſsufructuarius rem poſsſsidens, facit fructus ſsuos, etiam
ante ſsatiſsdationem.
-
10 Vſsufructuarius ſsi poſsſsidente proprietario cautionem
non offerat, nec ipſsum proprietarium interpellet,
fructus ſsuos non faciet.
-
11 Idemque dicendum, ſsi res ſsit penes tertium ſsine culpa
proprietarij, & ſsine oblatione ſsatiſsdationis ex parte
fructuarij: tunc enim fructus, qui euinci poterunt
ab illo tertio, ad vtilitatem proprietarij cedent.
-
12 Vſsufructuarius non ſsatiſsdans, poſst cautionem, vel ſsatisdationem ab eo petitam, non facit fructus ſsuos, | etiam ſsi rem poſsſsideat, quia eo ipſso conſstituitur in
mala fide.
-
13 Vſsufructuarij mora in ſsatisdando, poſst cautionem, vel
ſsatisdationem petitam, quoad fructus etiam perceptos, nocet illi.
-
14 Vſsufructuarius non dicitur eſsſse in mala fide, aut in
mora non cauendi, vel inuentarium conficiendi, quovſsque interpelletur per hæredem, & ab eo petita fuerit cautio: quia ipſse non tenetur ſsatisdationem offerre, ſsed tantum moram non facere hæredi petenti illam; & conſsequenter ſsi rem poſsſsideat ſsuos faciet
fructus, etiam ante cautionem, & inuentarij confectionem.
-
15 Vſsufructuarius quando dicatur vitiosè, quando etiam
legitimè poſsſsidere, vt ante cautionem fructus faciat
ſsuos, vel non; vbi communis diſstinctio refertur.
-
16 Guillelmi de Peruſsio rationes nonnullæ contra communem diſstinctionem nouiter adductæ, & probatæ per
Authorem, & num. ſseqq.
-
17 Taciturnitas hæredis non petentis cautionem, non inducit tacitum conſsenſsum, vt vſsufructuarius fructus
ſsuos faciat.
-
18 Vſsufructuarius ante cautionem præstitam, ita demum
fructus ſsuos facit, ſsi adeptus eſst poſsſseſsſsionem rerum
hæreditariarum bona fide, hoc eſst, de manu hæredis,
ſsecus ſsi occupauit illam propria authoritate.
-
19 Nec id vitium purgatur ex ſscientia, vel taciturnitate
hæredis, vel proprietarij.
-
20 Authores nonnullos non recte percepiſsſse, aut minus bene
reſsoluiſsſse iſstam materiam.
-
21 Hieronymus de Cæuallos nouè notatus per Authorem.
-
22 Cautionem de ſsubſstantia vſsusfructus eſsſse in his rebus
quæ vſsu conſsumuntur ex communi ſsententia.
-
23 Et præſstari debere per legatarium, etiam hærede non
petente illam.
-
24 Vſsufructuarius in his rebus, quæ vſsu conſsumuntur,
non facit fructus ſsuos niſsi poſst cautionem datam, &
perceptos tenetur reſstituere.
-
25 Superioris reſsolutionis communis præcipuum fundamentum adducitur.
-
26 Cautionem non eſsſse de ſsubſstantia vſsusfructus, etiam
in his rebus, quæ vſsu conſsumuntur, ex ſsententia aliorum quæ per Authorem probatur.
-
27 In rebus, quæ vſsu conſsumuntur, quid ſsit id, quod loco
proprietatis ſsuccedit.
-
28 Vſsufructuarius poſsſsidens res, quæ vſsu conſsumuntur,
facit fructus ſsuos, etiam ante cautionem contra
communem.
PRo breui di
ſstincta, atque ab
ſsoluta huius capitis
explicatione, con
ſstituendum duxi primò. Materiam
i
ſstam multis in locis tractatam (vt
ſstatim con
ſstabit)
melius tamen quam alibi re
ſsolutam per Pinellum 2.
*
part. l. 1. C. de bonis maternis, ex num. 77. vſsque ad n. 80.
breuiter, magi
ſstraliter, atque di
ſstinctè intellectam ab
Andrea Gaill.
practicarum obſseruationum lib. 2. obſserua*tione. 46. Minus tamen accuratè, imperfectéque explicatam (licèt à ceteris noui
ſsſsimè) per Hieronymum de
*
Cæuallos
pract. quæſst. ſsiue communium contra communes. quæſst. 408. per totam, maximè
num. 9. & 10.
Deinde &
ſsecundò con
ſstituendum duxi, Cautio
*nem v
ſsufructuariam dupliciter peti po
ſsſse, vel iudicis
officio, per textum
in l. ſsi cuius, vbi Baldus, & Florianus,
num. 1. ff. de vſsufructu. vel iure repul
ſsionis, & exceptionis;
ſsicuti
ſscrip
ſserunt Socinus
in conſs. 131. In
præſsenti conſsultatione, num. 16. vol. 1. Rolandus
in conſs. 92.
num. 13. vol. 1. hoc e
ſst dicere, quòd
ſsi v
ſsufructuarius
*
petat res hæreditarias
ſsibi tradi, pote
ſst exceptione
per hæredem repelli, donec cautionem idoneam præ
ſstet: argumento, & doctrina textus
in l. Iulianus, §. offerri, ff. de actionibus empti. Per quem in terminis
ſsic
ob
ſseruant Socinus & Rolandus,
vbi ſsupra, Pinellus
dicto num. 77. verſsic. nec obſstat. Cephalus
in conſs. 610. n. 46.
lib. 4. & in conſs. 714. num. 28. lib. 5. Laurentius de Pinu,
in conſs. 27. num. 2. Andreas Gaill.
dicta obſseruatione 46. n. 5. & nonnullis comprobat Caualcanus
de
vſsufructu mulieri relicto num. 90. verſsic. quod ſsecus eſsſset.
videndus etiam
num. 142. & ante alios docuit Albericus (quem
ſsuperiores non citant)
in l. vſsufructu, n. 2.
C. de vſsufructu. ſsic procedit textus
in l. ſsi vſsusfructus, ff. de
vſsufructu. quatenus probat, v
ſsufructuarium pro v
ſsufructu con
ſstituendo non agere priùs quàm hæredi
ſsati
ſsdationem præ
ſstiterit. Quod
ſsi ip
ſse
ſsati
ſsdare recu
ſset, hæres
*
non ab
ſsoluitur
ſsimpliciter,
ſsed condemnatur ad tradendum res hæreditarias, quatum v
ſsusfructus relictus e
ſst,
ſsub conditione
ſsi fructuarius
ſsati
ſsdet: vt dicit Paulus
Ca
ſstren
ſsis
in l. 1. C. de vſsufructu in fine, vbi refert Bartolum idem con
ſsului
ſsſse, Decius
in conſs. 418. num. 17. 18.
& 19. Bur
ſsatus ita intelligendus
in conſs. 184. num. 50.
lib. 2.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an v
ſsufructuarius non præ
ſstita cautione vtifrui po
ſsſsit, & ante
quam præ
ſstet illam, vtrùm
ſsi rem po
ſsſsideat fructus
ſsuos
faciat. Id quod pendet ex re
ſsolutione alterius quæ
ſstionis,
ſsit ne, vel non, cautio de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus? In
*
qua, vt dilucide procedamus, di
ſstinguendus e
ſst v
ſsu
ſsfructus rerum immobilium,
ſsiue earum, quæ v
ſsu non
con
ſsumuntur, ab v
ſsufructu rerum, quæ v
ſsu con
ſsumuntur. Primo ca
ſsu, cautionem non e
ſsſse de
ſsub
ſstantia v
ſsu
ſsfructus in rebus immobilibus,
ſsiue in his, quæ v
ſsu non
con
ſsumuntur, & ab
ſsque cautione v
ſsumfructum con
ſsi
ſstere po
ſsſse, docuit glo
ſsſsa,
verb. ſsalua rerum ſsubſstantia,
in princ. Institut. de vſsufructu. quam
ſsequuntur Angelus, Faber, Chri
ſstophorus, Balduinus, Min
ſsingerus, &
communiter Scribentes
ibidem, Baldus, Salicetus, Fulgo
ſsius, & Paul.
in l. 1. C. de vſsufructu. Bartolus
in l. vxori vſsusfructus, ve ſsic. quæro an vſsusfructus, ff. de vſsufruct. legat. Pari
ſsius
in conſs. 37. num. 13. vol. 3. Socinus
in conſs. 131. num. 17. vol. 1. Bellonus
in conſs. 54. num. 8.
& ſseqq. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetud. Burgundiæ rubrica 4.
§. 6. gloſsſsa. Et
ſsera tenuë.
num. 3. Decius
in conſs. 418.
num. 17. & 18. Natta
in conſs. 477. num. 4. lib. 2. Guillielm.
de Peru
ſsio
in conſs. 76. num. 3. & 4. inter conſs. vltimarum
voluntatum. vol. 1. Petrus Surd.
deciſsione 141. num. 16.
& in puncto iuris credunt veri
ſsſsimam
ſsententiam Pinellus 2
part. l. 1. C. de bonis maternis n. 77. & 78. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creation lib. 1. §. 7. num. 27. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto num. 90. folio. 262.
in fine, & 263. in princ. Pro hac autem parte, quæ ve
*ri
ſsſsima e
ſst, &
cómunitercommuniter approbatur per omnes, primò
facit, quòd in multis ca
ſsibus v
ſsufructuario remittitur
dicta cautio: per notata per glo
ſsſsam, & Doctores
in l.
vſsusfructus, C. de vſsufructu. Pinellum, & Menchacam;
vbi ſsupra. Ioannem Guttierrez
in repetione legis, nemo
poteſst. ff. de legatis 1. ex num. 280. cum ſseqq. & hæres
po
ſstquam
ſsucce
ſsſsit, pote
ſst illam remittere (vt
cap. præcedenti probauimus:) ergo nece
ſsſsarium e
ſst dicere, quòd
non
ſsit de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus cautio, nec etiam de
forma ip
ſsius, quia
ſsi de forma, vel
ſsub
ſstantia e
ſsſset, remitti non po
ſsſset vllo ca
ſsu: Vt cum iudicio con
ſsiderat
Menchaca
vbi ſsuprà. Secundò facit textus in
l. 1. §. ſsi ad
fiſscum, ff. vt legatorum, ſseu fideicommiſsſsorum nomine, &
in l. vltima. §. ſsin autem, C. de bonis quæ liberis. vbi fi
ſsco,
& patri legitimo admini
ſstratori bonorum aduentitiorum filij prædicta cautio remittitur. Tertiò, facit textus
in l. ſsi vſsusfructus, 9. §. plane ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat. vbi in
ſspecie ibi propo
ſsita, remittendam cautionem hanc v
ſsufructuario, Iurecon
ſsultus Vlpianus re
ſspondet. His
ſsic con
ſstitutis, Arias Pinellus (qui
vt
ſsuperius dicebam, cæteris omnibus vtilius, atque
elegantius loquutus e
ſst in hac materia)
dicta 2. part.
l. 1. C. de bonis maternis, num. 77. regulam generalem
con
ſstituit, & illam nonnullis modis limitat, ac declarat.
Regula e
ſst, vt v
ſsufructuarius rem po
ſsſsidens, faciat
*
fructuis
ſsuos, etiam ante
ſsati
ſsdationem. Quod expre
ſsſsim docuerunt Accur
ſsius, Azon, Bartolus, Albericus,
Fulgo
ſsius, Ca
ſstren
ſsis, Baldus, Salicetus, Imola, Panormitanus, Angelus, vterque Socinus, Corneus, Bertran|
dus, Alexander, & Cha
ſsſsaneus,
in locis relatis per Pinellum
vbi ſsupra. His addo tenentes idem Ioannem Sichardum
in l. 4. C. de vſsufructu. n. 7. Decium
in conſs. 607.
num. 3. Ruinam
in conſs. 60. à num. 2. volum. 2. Bellonum
in conſs. 54. num. 8. & ſseqq. Cephal.
in conſs. 714. num. 28.
lib. 5. Nattam
in conſs. 477. à princ. vſsque ad num. 5. lib. 2.
Paulum de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia
cum nuberet, ff. de legatis 2. quæſst. 52. num. 160. Caualcanum,
de vſsufructu mulieri relicto, num. 90. Hypolit. Riminald.
in conſs. 321. num. 9. lib. 3. Antonium Galeatium
Malua
ſsſsiam
in conſs. 52. num. 54. lib. 1. Antonium Gabrielem
communium lib. 5. tit. de vſsufructu. concluſsione. 1.
num. 40. Io
ſsephum Ludouicum
deciſs. 31. ex num. 7. Pari
ſsium
in conſs. 95. num. 63. & 64. lib. 2. Antonium The
ſsaurum
deciſsione Pedemontana 80. num. 3. textus autem
in l. ſsi vſsusfructus 16. ff. de vſsufruct. quem adduximus
ſsuprà,) &
l. vxori. 24. ff. de vſsufructu legato, &
ſsimilia
iura procedunt, & intelligi debent, de v
ſsufructuario
non po
ſsſsidente, qui etiam non rectè aget, ni
ſsi
ſsatidationem offerat, vt
ſsuprà dicebam
num. 5. & aduertit Pinellus
dict. num. 77. verſsic. nec obſstat. Nos verò loquimur de v
ſsufructuario po
ſsſsidente legitimè, non clam, nec
vitiosè, vt
ſstatim dicam; qui etiam ante cautionem, &
inuentarij confectionem, facit fructus
ſsuos. Vt Authores relati explicant, & comprobat Caluacanus
dicto
num. 90.
Hinc deducitur prima limitatio, quòd
ſsi v
ſsufructuarius, po
ſsſsidente proprietario, cautionem non offerat,
*
nec proprietarium interpellet; fructus
ſsuos non faciet,
cùm non po
ſsſsideat, nec prædicta adimpleat: Idemque
dicendum,
ſsi res
ſsit penes tertium,
ſsine culpa proprietarij, &
ſsine oblatione
ſsati
ſsdationis ex parte fructua
*rij, tunc enim fructus, qui euinci poterunt ab illo tertio, ad vtilitatem proprietarij cedent: vt po
ſst Bartolum,
Baldum, Aretinum, & Picum, probat Pinellus
vbi ſsupra, verſsic. ſsed hæc regula: & in hoc conueniunt, aut
apertè præ
ſsentiunt illud ferè omnes Authores, qui hactenus de hac materia tractarunt: & hæc e
ſst prima
limitatio.
Secunda limitatio
ſsit, ni
ſsi cautio, vel
ſsati
ſsdatio petatur per hæredem, vel proprietarium, tunc enim v
ſsufructuarius non
ſsati
ſsdans, etiam
ſsi rem po
ſsſsideat, non
facit fructus
ſsuos: quia eo ip
ſso quod
ſsati
ſsdationem
*
petitam non præ
ſstat, in mala fide con
ſstituitur, & con
ſsequenter commodo fructuum gaudere non debet:
quamuis ergo po
ſsſse
ſsſsio legitima ad lucrandos fructus
ſsufficiat etiam ante cautionem; po
ſst petitam tamen
cautionem non
ſsufficit po
ſsſse
ſsſsio, quia iam vitio
ſsa e
ſsſse
incipit:
ſsic po
ſst glo
ſsſsas, Bartolum, Fulgo
ſsium, Imolam,
Panormitanum, Alexandrum, Socinum, Baldum, & Salicetum, re
ſsoluit Pinellus
vbi ſsupra, dicto num. 77. in fine. & idem probarunt Ioannes Sichardus
in l. 4. C. de
vſsufructu, num. 7. Florianus expre
ſsſsim
in l. ſsi cuius, n. 6.
in verſsicul. aut fuit petita & non præſstita. ff. de vſsufructu.
Pari
ſsius
in conſs. 61. n. 50. volum. 3. Craueta
in conſs. 300.
num. 2. Bellonus
in conſs. 54. ex n. 8. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 142. fol. 336. qui po
ſst alios,
*
in fortioribus terminis defendit, quod
ſsi v
ſsufructuarius,
hærede,
ſsiue proprietario cautionem, vel
ſsati
ſsdationem
petente, fuerit in mora
ſsati
ſsdandi, aut rectè conficiendi
inuentarium, fructus perceptos re
ſstituet, & v
ſsumfructum perdet, qui con
ſsolidabitur cum proprietate. Hanc
limitationem ob
ſseruat etiam Petrus Surdus
deciſs. 281.
vbi agit de muliere, quæ errans in iure, cautionem non
præ
ſstitit. Idemque ex aliis ob
ſseruat, & optime comprobat Pinellus
dicta 2. parte legis 1. C. de bonis maternis,
num. 79. dicens, v
ſsufructuarij non
ſsati
ſsdantis moram,
po
ſst petitam ab eo cautionem, nocere etiam ei, quoad
fructus ante moram,
ſsiue ante
ſsati
ſsdationem perceptos.
Hinc infertur, quòd v
ſsufructuarius non dicitur e
ſsſse
*
in mala fide, aut in mora non cauendi, aut inuentarium
conficiendi, (quia hæc duo æquiparantur vt dicit The
ſsaurus loco
ſstatim referendo) quou
ſsque interpelletur per
hæredem, & ab eo petita fuerit cautio: quia ip
ſse non
tenetur
ſsati
ſsdationem offerre;
ſsed tantum hæredi petenti eam, moram non facere, & con
ſsequenter
ſsi rem
po
ſsſsideat,
ſsuos facit fructus, etiam ante cautionem, &
inuentarij confectionem; dummodò po
ſsſse
ſsſsio iu
ſsta
ſsit,
& legitima, provt limitatione
ſsequenti explicabitur.
Quod po
ſst alios rectè adnotauit Pinellus
vbi ſsuprà,
num. 79. verſsicul. in eodem articulo eſst aliud, vltra quem
idem tenent Decius
in conſs. 607. in 1. dubio. Ioannes de
Garronibus, Ca
ſstren
ſsis, Socinus, & alij, cum quibus
ſsic re
ſsoluit Antonius Gabriel,
lib. 5. de vſsufructu concluſsione. 1. num. 40. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina. 31. ex num. 7. Pari
ſsius
in conſs. 95. num. 63. & 64. lib. 2.
Caluacanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 142. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana. 80. num. 3. optime
Natta
in con. 477. num. 1. in fine. & num. 2. lib. 2. Ioannes Sichardus in
dicta l. 4. C. de vſsufructu num. 7. Florianus
in l. ſsi cuius ff. eodem tit num. 6. in princ. ibi:
aut
cautio non fuit petita. Hyppolitus Riminald.
in conſs. 321.
n. 10. lib. 3. Petrus Surdus
tract. de alimentis, tit. 7. qu. 19.
num. 17. eruditè Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum. lib. 2. obſseruatione 46. num. nono. vbi dicit, quòd in
ca
ſsu
ſsuperiori, fructuarius facit fructus
ſsuos, quia vbi
cautio præ
ſstari debet, intelligitur
ſsi perita
ſsit, &
ſsufficit quod petenti cautionem moram non fecerit fructuarius per textum
elegantẽelegantem in l. 2. §. quod ait prætor. ff.
quorum legatorum, in. l. 1. §. non exigit prætor. ff. vt in poſsſseſsſsionem legatorum. in l. ſsi quis filium §. ſstipulatio. ff. de
collatione bonorum. & imputet
ſsibi hæres, vel proprietarius, quod cautionem non exegerit: Exactam verò v
ſsufructuarius recu
ſsare non pote
ſst; quòd
ſsi fecerit ab
ſsque
dubio commodo v
ſsusfructus carebit; vt
ibidem latiùs
probatur vtrumque per eundem Authorem.
Tertia limitatio
ſsit, vt re
ſsolutio tradita
ſsuprà ex n. 9.
*
ita demum procedat, ni
ſsi fructuarius vitiosè adeptus
ſsit
po
ſsſse
ſsſsionem: quia tunc etiam po
ſsſsidendo res, fructus
ſsuos non faciet, & dicitur vitiosè po
ſsſsidere,
ſsi ignorante
proprietario, aut clam, & mala fide po
ſsſse
ſsſsionem acceperit;
ſsic vtrumque, po
ſst Cinum, Imolam Angelum,
Aretinum, Baldum,
vtrũquevtrunque Socinum, Corneum, Cha
ſsſsaneum, Ia
ſsonem & Mattheum de Afflictis, tradit Pinellus,
dicta 2. parte legis 1. C. de bonis maternis num. 77.
verſsicul. limitatur 3. Sed in hoc latius in
ſsi
ſstere nece
ſsſsarium erit: Doctores enim, qui de hac
ſscribere
ſsolent,
variate,
ſsiue certum quid non adducere, mihi videntur:
& in primis, quam plures, & maximi nominis Authores exi
ſstimant di
ſstinguendum, quòd aut v
ſsufructuarius percipit fructus
ſsciente & con
ſsentiente proprietario, & tunc legitimè dicitur, non vitiosè, po
ſsſsidere, &
facit fructus
ſsuos: interdum fructus percipit fructuarius, ignorante proprietario; vel
ſsi
ſsciente, non di
ſsſsimulante, cautionem potius petente; & tunc
ſsecus:
ſsic
intelligunt i
ſstam materiam magis communiter Doctores, vt multos referens te
ſstatur Paulus de Montepico
in
l. Titia cum testamento, §. Titia cum nuberet, ff. de legatis 2. quæſst. 52. num. 160. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 90. Bellonus
in conſs. 54. num. 9. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 52. num. 54. volum. 1.
Natta
in conſs. 477. à princ. vſsque ad num. 4. lib. 2. Surdus
de alimentis, tit. 7. quæſst. 19. num. 17. Hyppolitus
Riminaldus
in conſs. 321. num. 9. lib. 3. & communem re
*
ſsolutionem profitetur Guillelmus de Petu
ſsio
in conſs. 79.
num. 6. & 7. inter conſsilia vltimarum voluntatum, vol. 1.
qui tamen, &
ſsubtiliter, & verè contendit contra communem probare,
ſscientiam, & patientiam hæredis cautionem non petentis, nihil proficere v
ſsufructuario po
ſsſsidenti, vt fructus faciat
ſsuos, ni
ſsi materia
ſsit præexi
ſstens, vnde oriri po
ſsſsit tacitus con
ſsen
ſsus inter hæredem,
& v
ſsufructuarium, hoc e
ſst, factum traditionis po
ſsſse
ſsſsionis rei fructuariæ: & ad id probandum, nempe taci
*turnitatem hæredis non petentis cautionem, non inducere tacitum con
ſsen
ſsum, ex quo fructuarius iuuari po
ſsſsit ad lucrandos fructus. Mouetur ex doctrina Bartoli
communiter recepta
in l. quæ dotis, ff. ſsoluto matrimo|nio. in puncto illo, an taciturnitas, & patientia inducant con
ſsen
ſsum
ſsuper a actu difformi: exemplum, quando aliquis occupauit po
ſsſse
ſsſsionem rei meæ, me
ſsciente,
& patiente: nam ibi notatur, quod aut præcedit contractus, ex cuius natura teneor illud pati, & tunc videor
tractus con
ſsentire:
argument. l. 2. & quòd
ibi notatur,
C. de acquirenda poſsſseſsſsione: aut non præcedit contractus, ex cuius natura debeam illud pati, & tunc
ſsi tractatur de magno præiudicio, non videor con
ſsentire,
ſsecus
ſsi de modico præiudicio, ex iuribus
ibidem adductis, & his quæ: po
ſst alios quamplures eruditè re
ſsoluit
Barbo
ſsa
in dict. l. quæ dotis: idcirco Guillel. ip
ſse in contrarium exi
ſstimat
ſse habere veritatem; & ad id dicendum mouet eum elegans doctrina Baldi in propriis terminis
ſsequentis Guillelmum de Cuneo
in l. 1. C. de vſsu*fructu vbi
ſsuper quæ
ſstione prædicta, an v
ſsufructuarius
nõnon præ
ſstita cautione faciat fructus
ſsuos,
notãternotanter ad propo
ſsitum dicit, quod aut v
ſsufructuarius e
ſst adeptus po
ſsſse
ſsſsionem bona fide, vt quia hæres tradidit
ſsibi po
ſsſse
ſsſsionem rerum hæreditariarum ad v
ſsufructuandum nec
petiit cautionem, & tunc facit fructus
ſsuos propter bonam fidem,
l. ſsed & ſsi lege §. ſscire. ff. de petitione hæreditatis: aut fuit in po
ſsſse
ſsſsione mala fide; putà, quia occupauit po
ſsſse
ſsſsionem rerum authoritate propria, vt contingit, dicit ip
ſse, in vxoribus te
ſstatoris relictis v
ſsufructuariis; & tunc non facit fructus
ſsuos ante præ
ſstitam cautionem, quia videtur eos indebitè percepi
ſsſse: & hactenus Baldus; cuius doctrinam nonnullis rationibus
cõprobatcomprobat Guillelmus de Peru
ſsio,
vbi ſsupra, ex num. 9. &
& vltra eum expre
ſssè probarunt illam nonnulli, quos
cum Baldo
ſsequutus e
ſst Pinellus,
dicta 2. parte legis 1.
C. de bonis maternis, num. 79. verſsicu. in eodem conſsil. vbi
recti
ſsſsime adnotauit, & ratione fundauit, adeo verum
e
ſsſse, fructuarium non facere fructus
ſsuos
ſsi vitiosè, hoc
e
ſst, non de manu hæredis po
ſsſse
ſsſsionem accepit, vt tale
vitium minime purgetur ex
ſscientia, & taciturnitate
*
proprietarij: quod in e
ſsſsectu e
ſst idem, quod cum Guillelmo
ſsuperiùs dicebamus. Baldi etiam di
ſstinctionem
expre
ſsſsim probauit Andreas Gaill.
lib. 2. dict. obſseruat.
46. num. 6. & 7. vbi in prædicta quæ
ſstione
diſtinguendũdistinguendum
dicit; Vtrùm fructuarius mala fide, aut inuito, vel in
ſscio
hærede; an verò eo
ſsciente, & permittente, in po
ſsſse
ſsſsionem rerum hæreditariarum venerit? vt
ſsic re
ſsolui debeat, provt
ſsuprà re
ſsolutum e
ſst.
Hinc infertur primò, Authores relatos
ſsuprà num. 15.
*
non rectè percepi
ſsſse, aut minus congruè re
ſsolui
ſsſse
iftãistam
materiam, quatenus
ſscientia dumtaxat & taciturnitate
hæredis contenti erant, nec doctrina Baldi, & di
ſstinctione
ſsuperiori vtebantur:
ſsimiliter nec integre, nec
perfecte tracta
ſsſse eam Hieronymum de Cæuallos, (vt
*
initio huius capitis dicebam)
communium contra communes quæſst. 408. num. 9. 10. & 15. is enim prædictorum
Authorum nullam mentionem facit, multàque prætermittit, quæ ad huius quæ
ſstionis re
ſsolutionem omninò
nece
ſsſsaria erant, vt ex dictis
ſsuprà con
ſstat apertè. Deinde imperfecte di
ſstinguit, quòd aut cautio fuit petita,
vel non; vt cum petita non e
ſst, fructuarius
ſsuos faciat
fructus; cùm verò petita fuit, minime illos
ſsuos faciat:
neque enim
ſsufficit petitam non e
ſsſse, ni
ſsi (vt dictum
e
ſst,) bona fide, & de manu hæredis po
ſsſse
ſsſsionem acceperit legatarius: & hactenus de v
ſsufructu vero & proprio, aut earum rerum quæ: v
ſsu non con
ſsumuntur.
Nunc verò quarta limitatio
ſsit, & hinc agendum de
improprio, aut vtilitatis cau
ſsa introducto v
ſsufructu,
*
hoc e
ſst, earum rerum, quæ: v
ſsu, aut tempore con
ſsumuntur: in quo
ſsuperior re
ſsolutio limitari
ſsolet, vt in
eo
ſscilicet, de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus dicatur e
ſsſse cautio,
ſsic vt ius vtendi & fruendi ante cautionem
ſsub
ſsi
ſstere
nullo modo po
ſsſsit: ita ob
ſseruant glo
ſsſsa, Bartolus, Paulus, Iacobus Butrigarius, Alexander, Salicetus, Fulgo
ſsius, Baldus, Angelus, Aretinus, vterque Socinus, &
Alciatus, quos in vnum conge
ſsſsit Pinellus
2. part. leg. 1.
C. de bonis maternis num. 78. in princ. his addo tenentes
idem Ruinum,
in conſsil. 51. num. 9. & in conſs. 206. n. 25. volum. 2. Guillelmum de
Peruſsio in conſs. 76. num. 2. & 3.
inter conſsilia vltimarum voluntatum, lib. 1. Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto, num. 89. fol. 260. & 261. qui
ex hoc, po
ſst Angelum Aretinum
in princ. Inſstit. de vſsu*fructu num. 3. in fine, (cuius meminit etiam Pinellus
vbi
ſsupra)
ſsecurè inferunt duo. Primum, cautionem prædictam in his rebus, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, præ
ſstandam e
ſsſse, etiam herede non petente illam, quod in v
ſsufructu proprio
ſsecus e
ſsſse ex multis tradebam
ſsuprà n. 14.
*
SecũdumSecundum, quod v
ſsufructuarius non facit fructus
ſsuos in
prædictis rebus ni
ſsi po
ſst cautionem datam, & perceptos
tenetur re
ſstituere, vt probat Caualc.
vbi ſsupra. & ex aliis
refert Pinellus,
dicto num. 78. Præcipuum autem huius
communis
ſsententiæ: fundamentum e
ſst; quòd cùm ex
Senatu
ſscon
ſsulto, vtilitatis gratia in prædictis rebus data
cautione admi
ſsſsus fuerit v
ſsusfructus,
§. conſstituitur. In*ſstitut. de vſsufructu, l. 1. cum ſseqq. ff. de vſsufructu earum
rerum, cautioque
ſsuccedat loco proprietatis, aut re
ſseruationis iuris illius, fit con
ſsequens, quod de
ſsub
ſstantia
v
ſsusfructus e
ſsſse videatur.
Verùm, contrariam
ſsententiam, imò quod in v
ſsufructu improprio,
ſsiue earum rerum, quæ v
ſsu con
ſsumun
*tur, cautio non
ſsit de
ſsub
ſstantia,
ſsicut in v
ſsufructu proprio dictum e
ſst,
ſsentit glo
ſsſsa
verb. ſsalua rerum ſsubſstantia, in princ. Inſstitut. de vſsufructu. & expre
ſssè glo
ſs.
in
l. 1. C. de vſsufructu, Azon.
in ſsumma, C. eodem, num. 2.
verſsic. dicunt. &
ſsequuntur Imola
in cap. vltimo. num. 18.
de pignoribus. Ioannes Faber
in §. 1. num. 2. Inſstitut. de
vſsufructu. Decius
in conſs. 418. num. 19. & con
ſstanter defendit Arias Pinellus
dicta 2. part. legis 1. C. de bonis
maternis, num. 78. verſsicul. ſsed ego prædictam doctrinam.
Menchaca optimè comprobans, de
ſsucceſs. creatione lib. 1.
§. 7. num. 25. & num. 27. verſsicul. qua ratione idem quoque. & pro hac parte e
ſst textus velut expre
ſsſsus
in l. hoc
Senatuſsconſsultum, §. ſsi pecuniæ, ff. de vſsufructu earum.
vbi in his rebus, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, ante cautionem præ
ſstitam con
ſstare, & finiri v
ſsumfructum re
ſspondet Vlpianus: vnde con
ſstat, & ante cautionem legatum v
ſsusfructus con
ſsi
ſstere, & fructuarium rectè percepi
ſsſse fructus: vt ex illo textu rectè deduxerunt Pinellus, & Menchaca,
locis relatis ſsup. vltra quos animaduertendum erit, quod in his rebus, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, id quod
ſsuccedit loco proprietatis, e
ſst ip
ſsa obligatio fructuarij, quâ ad
ſstrictus e
ſst, finito v
ſsufructu re
ſstituere tantundem, vel ę
ſstimationem
ſsoluere, iuxta textum
in §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, l. ſsi tibi, ff.
de vſsufructu earum rerum, & cap. ſseqq. pleniùs di
ſstinguetur: Non verò cautio ip
ſsa, provt quamplures,
ſsed
malè quidem, arbitrati
ſsunt; quia cautio potiùs e
ſst firmitas præexi
ſstentis obligationis, argumento
l. contrahitur, ff. de pignoribus, & eorum quæ notantur per
Doctores
in rubrica, de fide instrumentorum, & in l. 3. C.
de verborum ſsignificatione. Prætereà, quia cautio re
ſspicit
ſsecuritatem, re
ſspectu proprietatis, & con
ſseruationis iuris hæredis in his rebus, non verò respectu iuris
vtendi, & fruendi,
cũcum in illis, etiam abuti po
ſsſsit fructuarius, hoc e
ſst, con
ſsumere eas, vt
cap. ſseqq. probabimus:
Non e
ſst ergo de
ſsub
ſstantia v
ſsusfructus ip
ſsa cautio, etiam
in his, quæ v
ſsu con
ſsumuntur; vnde
ſsub
ſsequitur nece
ſsſsariò dicendum, quòd negato prædicto Antecedente, con
ſsequentia & illatio Angeli Aretini vera non
erit, vt fructuarius ante cautionem in dictis rebus fructus
ſsuos non faciat, cùm in eis militet eadem ratio, quæ
a
ſsſsignatur in v
ſsufructu immobilium, & con
ſsequenter
fructuarius legitimè po
ſsſsidens, etiam ante cautionem,
commodo fructuum gaudere debeat. Quod e
ſst de mente Bartoli
in dict. l. vxori, ff. de vſsufructu legato, Glo
ſsſsæ,
Azonis, & Alexandri, quos cum aliis, ad hoc cum iudicio expendit, &
ſsic defendit Pinellus
dict. 2. part. l. 1. C.
de bonis maternis, num. 78. in verſsic. Patet igitur. Menchaca
dict. §. 7. num. 25. & 27. & multis rationibus
confirmat Borgninus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 89.
verſsic. Tamen alia ratione, fol. mihi, 264. in princ. qui
affirmat etiam in foro con
ſscientiæ
ſsecurum e
ſsſse fru|
ctuarium percipientem fructus ante cautionem, & lici
*tè po
ſsſse retinere illos. Id quod intelligendum e
ſst,
ſsi rem
ab
ſsque vitio po
ſsſsideat, vt adhuc dictum e
ſst.
CAPVT XVII.
Vſsufructuarius quomodo, & qualiter cauere
debeat, tam circa res, quæ vſsu conſsumuntur, aut minuuntur, & deteriorantur, quàm
circa eas, quæ vſsu non conſsumuntur, & de
differentia in modo cauendi in prædictis rebus: vbi hæc materia abſsoluta, & diſstincta
manu tractatur, & quæ hucuſsque ab aliis intricatè, & confusè ſscripta fuêre, luci, & claritati reſstituta traduntur, nonnulláque ab
Authore nouè adnotata in medium proponuntur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius cauere debet, ſsiue ſsatiſsdare, tam in
vſsufructu immobilium, & aliorum, in quibus propriè cadit vſsusfructus; quàm in vſsufructu mobilium,
vel eorum, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, aut tempore
minuuntur, & deteriorantur.
-
2 Authores præcitantur, qui de materia huius capitis meliùs tractarunt.
-
3 Antonij Galeatij Maluaſsſsiæ conſsilium 110. per totum volumine primo, optimum eſsſse, & notandum
in hac materia.
-
4 Vſsufructuarius in iis rebus, quæ vſsu non conſsumuntur,
ſsiue mobiles ſsint, ſsiue immobiles, cauere debet de
vtendo & fruendo arbitrio boni viri, deque rebus
ipſsis, provt exſstabunt, finito vſsufructu reſstituendis.
-
5 Senatus conſsultum, vtilitatis gratiâ, in rebus etiam,
quæ vſsu conſsumuntur, mediante cautione, quaſsi vſsumfructum conſstitui ſstatuit.
-
6 Vſsufructuarius dominium conſsequitur, & proprietatem
rerum mobilium, quæ vſsu conſsumuntur, & ſseruando
ſseruari non poſsſsunt, cùm in hoc dentur illi, vt eius
fiant; ſsiue res ipſsæ æſstimatæ fuerint, ſsiue non: dummodò, ſsi æſstimatio omiſsſsa fuerit, ab vſsufructuario
ſsatiſsdatum ſsit, de tantundem in genere reſstituendo,
eiuſsdem qualitatis, & bonitatis.
-
7 Vſsufructuarius pecuniæ qualiter cauere debeat?
-
8 Pecuniam non eſsſse de rebus, quæ ſseruando ſseruari non
poſsſsunt, cum Pinello, contra communem.
-
9 Vſsusfructus bonorum mobilium, quæ recipiunt functionem in genere ſsuo, & ſseruando ſseruari non poſsſsunt.
ſsi relictus fuerit, qualiter cautio præſstari debeat; &
vera, nouáque reſsolutio traditur, & numeris ſsequentibus.
-
10 Authores nonnullos deceptos in hac materia, nouè conſsideratum ab Authore.
-
11 Et eorum ſsententiam, etiam iuxta communem reſsolutionem procedere non poſsſse.
-
12 Federici de Senis, Socini, & Bertrandi lapſsus in hac
materia.
-
13 Vſsufructuarius earum rerum, quæ vſsu ipſso conſsumuntur, & functionem in genere ſsuo recipiunt, alternatiuè cauere debet vel eaſsdem res eiuſsdem qualitatis
in genere ſsuo reſstituere, vel earum æſstimationem, ex
communi ſsententia.
-
14 In alternatiuis, debitoris eſst electio, & de hac regula
plenè actum, remiſsſsiuè.
-
15 Superior communis nouè impugnata per Authorem.
-
16 L. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, contra communem explicata.
-
17 Commune Doctorum fundamentum nouè diſsſsolutum.
-
18 Communis ſsententia in vno caſsu admiſsſsa.
-
19 Vſsufructuarius sponte præſstans cautionem proprietario, de reſstituendo, finito vſsufructu, æſstimationem
rerum, etiam quæ vſsu conſsumuntur, & functionem
in genere ſsuo recipiunt, poteſst ad ipſsam æſstimationem, præcisè compelli; etiam ex mente communis
ſsententiæ.
-
20 Vſsufructuarius qualiter cauere debeat in his rebus,
quæ vſsu ipſso conſsumuntur, ſsed functionem in genere
ſsuo non recipiunt.
-
21 Antonium Galeatium Maluaſsſsiam fruſstrà in quæſstione ſsuperiori dubium habuiſsſse, nouè conſsideratum
ab Authore.
-
22 L. ſsi tibi, in verſsiculo finali. ff. de vſsufructu earum
rerum, nouè explicata.
-
23 Æſstimatio rei fructuariæ in omni vſsufructu fieri debet, habito respectu ad tempus conſstitutionis, & traditionis, non ad tempus reſstitutionis.
-
24 Vſsusfructus ſsi relinquatur in ipſsis rebus mobilibus, ſseu
ſsupellectilibus, quæ quodammodo ipſso longo vſsu
non dicuntur conſsumi, ſsed potiùs inueteraſscunt, aut
fortè quodammodò aliqualiter tantùm minuuntur,
qualiter cautio præstari debeat?
-
25 Panormitani, aliorùmque ſsententia confutatur.
-
26 Ferdinandus Vaſsquez de Menchaca, nouiter ab Authore notatus.
-
27 Pauli Pariſsij diſstinctio relata, & confutata.
-
28 Antonius Galeatius Maluaſsſsia conſs. 110. num. 9.
vol. 1. nouè confutatus ab Authore.
-
29 Ioannis Baptiſstæ de ſsancto Seuerino, inter conſsilia
Socini Senioris, conſsil. 9. num. 7. verſs. Concludo
igitur, vol. 4. reſsolutio expenditur, & eius diſstinctio nouè improbatur.
-
30 Quæſstionis propoſsitæ ſsuprà ex num. 24. vera reſsolutio
traditur, & communior ſsententia recipitur.
-
31 Vſsufructu finito, quid præcisè reſstitui debeat ab vſsufructuario, tam in his rebus, quæ quodammodò ipſso
longo vſsu non dicuntur conſsumi, ſsed potiùs inueteraſscunt, ſsiue aliqualiter tantùm minuuntur, quàm
in his, quæ naturaliter ipſso vſsu conſsumuntur, &
ſseruando ſseruari non poſsſsunt.
-
32 Dominium, & proprietas non ſsolùm bonorum mobilium, quæ naturaliter ipſso vſsu conſsumuntur, ſsed
etiam eorum, quæ quodammodò ipſso longo vſsu non
dicuntur conſsumi, ſsed tantùm inueteraſscunt, aut
aliqualiter minuuntur, ſseu deteriores fiunt, in vſsufructuarium tranſsit: ſsic vt ipſse ad libitum de illis
diſsponere poſsſsit.
-
33 Achilles Pedrocchæ opinio, nouè & vere confutata
per Authorem.
-
34 Vſsufructuarius rerum, quæ longiſsſsimo tempore conſsumuntur, qualiter cauere debeat?
VSufructuarius, vt
ſsuprà
c. 14. in initio dicebamus,
*
cauere debet,
ſsiue
ſsati
ſsdare, tam in v
ſsufructu immobilium, & aliorum, in quibus propriè cadit v
ſsusfructus, quàm in v
ſsufructu mobilium, vel eorum, quæ
v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur, aut tempore minuuntur, & deteriorantur. Quod vltra relatos ibidem expre
ſssè probarunt glo
ſs. Albericus, Bartolus, Salicetus, Baldus, Fulgo
ſsius, Sichardus, & alij in
l. 1. C. de vſsufructu, & in
l. ſsi cuius, vbi Florianus
ex num. 6. ff. eodem tit. Corneus
in conſsil. 367. vol. 4. Bertrandus
in conſs. 67. col. vlt.
vol. 1. Pari
ſsius
in conſs. 96. col. 2. vol. 2. Rolandus
in conſsil. 92. num. 6. & 8. lib. 1. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs.
Peruſsina 61. num. 12. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pe
demontana 80. num. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in
conſsil. 52. num. 37. vol. 1. in modo tamen cauendi, maxima differentia e
ſst inter prædictas res, (vt
ſsuperiores
aduertunt ad alij plures
ſstatim referendi) quam vt breuiter, & di
ſstinctè magis. quàm adhuc oftendere po
ſsſsim,
& quæ ab aliis
ſscripta
ſsunt, in vnum congeram,
ſsequentes Authores originaliter prælegere nece
ſsſse erit; ip
ſsi
enim po
ſst alios, quos referunt, hac de re meliùs, quàm
*
eæteri tractarunt. Alexander
in conſs. 58. habita, col. 2.
vol. 3. Decius
in conſs. 565. Ia
ſson
in conſs. 40. ex num. 2.
vol. 1. Iacobus Portius, qui Ioannem Paliarem, Fede|
ricum de Senis, Ruinum, Gualden
ſsem, ac Bertrandum
recen
ſset,
lib. 3. reg. 18. Antonius Gabriel
communium
opinionum, tit. de vſsufructu, concluſs. 1. num. 18. & tribus
ſseqq. Rolandus
in conſs. 92. à numer. 22. vſsque in finem
conſsil. lib. 1. & in conſsil. 37. ex num. 3. lib. 2. Petrus Surdus
deciſsione 67. per totam. Pinellus
2. part. leg. 1. C. de
bonis maternis, num. vltimo, in fine, verſsicul. In modo autem cauendi, vſsque ad finem capitis. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. Borgninus Caluacanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 146. fol. mihi
340. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 70. fol.
mihi 342. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina 61.
num. 13. 14. & 15. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana. 80. Gerardus Mazolus
in conſsil. 25. num. 25.
Achilles Pedroccha
in conſs. 7. à princ. vſsque ad num. 22.
Petr. Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. cap. 9. n. 4.
verſsic. Interim verò, fol. 171. Andreas Gaill.
practicarum
obſseruationum, lib. 2. obſseruatione. 46. in princ. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia, (qui facit optimam & notandam
*
con
ſsultationum in hac materia)
in conſs. 110. per totum,
volum. 1. Hoc ita præhabito, ne confusè
ſsed di
ſstinctè
procedamus, veritas etiam huiu
ſsce di
ſsputationis vt dilucidiùs apparere po
ſsſsit,
ſsequentia con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi; eis enim, omnium Scribentium placita,
ſsen
ſsus, & re
ſsolutiones, contineri, & explicari poterunt.
Primò igitur con
ſstituendum e
ſst, quòd v
ſsufructua
*rius in his rebus, quæ v
ſsu non con
ſsumuntur,
ſsiue mobiles
ſsint,
ſsiue immobiles, cauere debet de vtendo, &
fruendo arbitrio boni viri, deque rebus ip
ſsis, provt
text. aiunt, finito v
ſsufructu, re
ſstituendis,
l. 1. §. cauere
& §. habet, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, l. vltima. ff. ſsi cui pluſsquam per legem falcidiam, l. ſsi vſsusfructus, 16. l. ſsi cuius, cum l. ſsequenti, ff. de vſsufructu,
l. 1. & 4. C. eodem tit. cap. vltimo, de pignoribus, l. 20.
tit. 31. partit. 3. Alexander
in dicto conſsil. 58. Habita, columna. 2. verſsicul. Poſsito, volumine. 3. Ia
ſson,
in conſs. 40.
column. 2. num. 2. verſsicul. circa ſsecundum, volumin. 1.
Decius
in conſs. 107. in princ. Rolandus
in conſsil. 37. n. 3.
lib. 2. Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum. lib. 2.
dicta obſseruatione. 46. num. 2. alios infinitos conge
ſsſsi in
vnum ad idem,
ſsuprà
cap. 14. num. 2. Hæc autem cautio
ex edicto Prætoris de
ſscendit, pertinètque, vt dictum e
ſst,
ad eas res, in quibus v
ſsusfructus propriè con
ſstituitur;
ip
ſse autem Prætor circa res, quæ ip
ſso vero v
ſsu con
ſsumuntur, nihil di
ſspo
ſsuit, nec in aliquo
ſse intromi
ſsit, ex
quo in eis propriè, vt dicebatur
ſsuprà
dicto cap. 14. non
cadit v
ſsusfructus, cùm ip
ſsa a
ſsſsidua permutatione, quodammodò extinguantur,
ſsed demum
ſsuperuenit Senatu
ſscon
ſsultum. quod vtilitatis cau
ſsa recepit, harum quoque rerum mediante cautione qua
ſsi v
ſsumfructum con
*
ſstitui po
ſsſse,
l. 1. cum ſseqq. & l. ſsi tibi, & per totum. tit. ff. de
vſsufructu earum rerum qua vſsu conſsumuntur, dicta l. 1.
§. habet autem, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat,
§ conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Doctores communiter, & in dictis iuribus Rolandus
dicto conſsil. 37.
num. 6. volum. 2. Craueta.
in conſsil. 300. num. 4. & 5. Gaill.
dicta obſseruation. 46. num. 3. Pedroccha
dicto conſsil. 7. n. 5.
& ſseqq. eleganter Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dict.
conſsil. 110. num. 2. & 3. volum. 1. Qualiter autem, & quomodo ex Senatu
ſscon
ſsulto cautio præ
ſstari debeat, ca
ſsibus,
ſsiue numeris
ſsequentibus explicabitur.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, quód v
ſsufructuarius
*
dominiũdominium con
ſsequitur & proprietatem rerum mobilium,
quæ v
ſsu ip
ſso naturaliter con
ſsumuntur, &
ſseruando
ſseruari non po
ſsſsunt,
ſsiue functionem in genere
ſsuo recipiant, vel non, cùm in hoc dentur illi, vt eius fiant,
ſsiue res ip
ſsæ æ
ſstimatæ fuerint,
ſsiue non; dummodò
ſsi
æ
ſstimatio omi
ſsſsa fuerit, ab v
ſsufructuario
ſsati
ſsdetur, de
tantundem ingenere re
ſstituendo eiu
ſsdem qualitatis, &
bonitatis, vt in
l. ſsi tibi 7. ff. de vſsufructu earum rerum
§. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Aretinus
num. 7.
Alexander, vterque Socinus, Pari
ſsius, & alij, quos ita
tenendo refert Rolandus
in conſs. 62. num. 23. & 24. vol. 1. Iacobus Philippus Portius, qui refert alios,
lib. 3. regularum, regul. 18. in 3. ampliatione, Antonius Gabriel
qui nonnullos recen
ſset
communium, lib. 5. tit. de vſsufructu concl. 1. num. 18. & 19. Gerardus Mazollus
in
conſs. 25. num. 25. Plotus
in l. ſsi quando, num. 604. C. vnde
vi Craueta
in conſs. 300. ſsub num. 5. Ruinus, Siluanus,
Purpuratus, & Franci
ſscus Marcus, cum quibus
ſsic tenuit
Pedroccha
dicto conſs. 7. num. 2. & 3. vbi
num. ſseqq. rationem reddit; & alij in fortioribus terminis referendi infrà
num. 32. ſsed non eodem modo in prædictis rebus cauetur
ſsemper; ideò ca
ſsibus
ſsequentibus circa hoc
latius di
ſstinguendum e
ſst.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, quòd v
ſsusfructus pecuniæ
*
ſsu
ſstinetur ex deci
ſsione iuris, quamuis improprius, imò
& improprii
ſsſsimus v
ſsusfructus videatur: quia licèt ip
ſsius
erogatione con
ſsumatur, & a
ſsſsidua permutatione extinguatur, tamen per cautionem proprietario con
ſsulitur, vt in §.
conſstituitur, de vſsufructu; pecunia igitur
v
ſsufructuarij fit, vt illa vti, & di
ſsponere ad libitum po
ſsſsit, tenetur tamen cautionem hæredi præ
ſstare, de tanta
pecunia, cùm morietur, aut capite minuetur, re
ſstituenda, per textum
in dicto §. conſstituitur, l. 2. l. ſsi tibi 6. &
l. quoniam, 10. ff. de vſsufructu earum rerum, Paulus de
Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, quæſst. 49. n. 157. de legatis 2. Rolandus
in conſs. 37.
num. 6. lib. 2. Malua
ſsſsia
in conſs. 51. num. 14. vol. 1. Guillielmus de Peru
ſsio
in conſs. 79. num. 25. inter conſs. vltimarum voluntatum, vol. 1. Id autem non procedit ex eo,
quòd pecunia dicatur e
ſsſse de rebus, quæ
ſseruando
ſseruari non po
ſsſsunt, vt exi
ſstimant Bartolus, & Doctores
communiter per glo
ſsſsam
ibi. in l. 1. §. fuit quæſsitum, ff.
ad Trebellianum, & alij multi, quos conge
ſsſsit in vnum
Tiraquellus
de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſs. 7. num. 103.
cum ſseqq. quoniam pecunia reuera
ſseruando
ſseruari po
*te
ſst; vt contra communem doctè probauit Pinellus
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 42. per totum. Sed
quia pecunia per v
ſsum à dominio no
ſstro exit, diuer
ſsó
ſsque dominos
ſsortitur; &
ſsi ea v
ſsus fuerit fructuarius,
vt iure pote
ſst,
ſsalua non erit proprietarij,
ſsiue hæredis
cau
ſsa: ideò in pecunia propriè con
ſstitui v
ſsusfructus non
poterat,
ſsed per cautionem, per quam proprietatis ius
con
ſseruatur, qua
ſsi v
ſsusfructus vtilitatis causâ ex Senatuscon
ſsulto introductus e
ſst, vt iura
ſsuperiora probant
expre
ſssè.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſsi v
ſsusfructus re
*linquatur bonorum mobilium, qui recipiunt functionem in genere
ſsuo, &
ſseruando
ſseruari non po
ſsſsunt,
nec vltra triennium durant, vt e
ſst vinum, oleum, frumentum, fructus, & alia
ſsimilia, quæ pondere, numero, men
ſsuràue con
ſstant, dominium earum rerum tran
ſsit in legatarium, vt diximus
ſsuprà
num. 6. & fructuarius tenetur,
ſsi prædictæ res æ
ſstimatæ non
ſsuerint, præ
ſstare cautionem de aliis rebus eiu
ſsdem qualitatis & bonitatis, & in eodem genere, finito v
ſsufructu, re
ſstituendis: quòd
ſsi earum rerum æ
ſstimatio fiat, cautio præ
ſstatur de æ
ſstimatione, finito v
ſsufructu, reddenda. Sic
po
ſst multos alios
ſscribunt Ruinus
in conſs. 206. n. 25. volum. 2. Philippus Portius
regularum, lib. 3. regula 18. ampliatione 3. Purpuratus
in conſs. 452. num. 7. vol. 2. Rolandus referens alios,
in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Pedroccha Brixien
ſsis
in conſs. 7. num. 1. 2. & 3. vltra quos nonnulla licebit in hac materia adnotare. Primò, deceptos
fui
ſsſse Corneum
in conſs. 367. volum. 4. Paulum Ca
ſstren
*
ſsem
in l. partis, n. 2. ff. de præſscriptis verbis, & po
ſst alios
ab eodem relatos, Simonem de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10.
n. 79. qui generaliter & indi
ſstinctè con
ſstituunt, quòd
in prædictis rebus præ
ſstatur cautio de re
ſstituendo tantumdem, finito v
ſsufructu; aliter enim
ſstatutum e
ſst
in l.
ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum: debueruntque di
ſstinguere, an æ
ſstimatio præce
ſsſserit, & tunc malè loquuntur,
ſsiquidem non tantumdem,
ſsed æ
ſstimatio re
ſstitui debet: An verò æ
ſstimatio facta non fuerit, &
tunc tantumdem in genere re
ſstituendum cauetur, ídque
|
eiuſdẽeiusdem qualitatis, & bonitatis re
ſstitui debet, vt
ſsuprà re
ſsoluimus: nec pote
ſst eorum re
ſsolutio
ſsaluari, etiam iuxta
re
ſsolutionem
cõmunemcommunem Doctorum, quam cum Pinello,
*
Caualcano, Malua
ſsſsia, & aliis referam
ſstatim Siquidem
iuxta eam, non tantumdem in genere,
ſsed vel
tantumdẽtantumdem,
vel
pretiũpretium æ
ſstimationis arbitrio v
ſsufructuarij re
ſstituendum e
ſst, vt videbimus
infrà. Secundo ex dictis adhuc,
manife
ſstè deduci, tam iuxta re
ſsolutionem
ſsuperiorem,
quàm communem doctrinam, quæ v
ſsufructuario electionem tribuit, male con
ſsului
ſsſse Federicum de Senis
conſsil. 46. Socinum
in conſs. 9. volum. 4. Bertrandum
in*
conſs. 36. volum. 1. arbitrantur enim hi Patres, in prædictis rebus præcisè interponendam e
ſsſse cautionem de
pretio æ
ſstimationis finito v
ſsufructu reddendo. In quo
labuntur apertè, quoniam rebus non æ
ſstimatis, quis
ſsanæ mentis, v
ſsufructuarium poterit ad æ
ſstimationem,
finito v
ſsufructu, ad
ſstringere, cùm æ
ſstimatio nulla præce
ſsſserit, & ab
ſsque illa potuerit v
ſsusfructus con
ſsi
ſstere,
cautione præ
ſstita de tandumdem in genere re
ſstituendo,
vt diximus
ſsuprà num. 6. & expre
ſssè aduertit, & quamplures recen
ſset Achilles Pedroccha
in conſs. 7. num. 2.
& 3. Deinde & tertiò, Pinellum etiam videri deceptum
*
2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, num. vltimo, verſsi. In
modo autem cauendi, ibi:
Ego autem verius puto, dum
ſsequutus communem
ſsententiam affirmat, textum,
in l.
ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, v
ſsufructuario con
ſsulere, vt po
ſsſsit ip
ſse alternatiuè cauere in his rebus, quæ
v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur, & functionem in genere
ſsuo recipiunt, de rebus eiu
ſsdem generis, bonitatis, & qualitatis, finito v
ſsufructa, re
ſstituendis, aut illarum æ
ſstimatione, & con
ſsequenter rebus etiam æ
ſstimatis, cautionem,
ſsiue re
ſstituendi obligationem alternatiuam e
ſsſse,
de rebus eiu
ſsdem generis, aut pretio æ
ſstimationis reddendis, idque totum in voluntate v
ſsufructuarij, aut
hæredis eius po
ſsitum e
ſsſse; & vltra eum, idem in effectu
probat Alexander
in conſs. 120. num. 1. & 2. vol. 6. dicit
enim, quòd
ſsi non fuit facta æ
ſstimatio, tenetur v
ſsufructuarius ad reddendum tantundem in genere eiu
ſsdem qualitatis, & bonitatis, & non ad æ
ſstimationem:
in quo rectè dicit, & concordat, cum prima parte di
ſstinctionis propo
ſsitæ
ſsuprà
num. 9. & de
ſstruit euidenter
Federici de Senis, & aliorum
ſsententiam à me improbatam
ſsuprà
num. 12. Cæterùm
ſsi æ
ſstimatio facta fuerit,
dicit Alexander, quòd tenetur v
ſsufructuarius ad æ
ſstimationem, vel ad rem in genere re
ſstituendam, arbitrio, & voluntate eiu
ſsdem fructuarij. Quod dixit Pinellus, & communis probauit, vt con
ſstat ex Borgnino
Caualcano, qui ip
ſse cum communi tran
ſsit, & alios
ſsequentes illam refert, de
vſsufructu mulieri relicto, n. 143.
fol. 336. & n. 146. fol. 341. verſsic. Et eſst in electione vſsufructuarij: vbi dicit, quòd Iudex debet certum terminum præfigere fructuario, vt eligat, quid velit re
ſstituere. Idem etiam probarunt Alexander Tertius Bergomen
ſsis
in conſs. 58. num. 12. & 13. inter conſs. vltimarum voluntatum, vol. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 110. num. 4. & ſseqq. & num. 8. in fine, & num. 9.
vol. 1. Quorum, & communis, præcipuum fundamentum deducitur,
ſsed malè quidem, ex textu
in l. ſsi tibi,
ff. de vſsufructu earum rerum: potiùs enim contrarium
probatur
ibi,atque ex vulgata regula
l. plerumque, §. vlt. ff.
de iure dotium, quæ in alternatiuis debitori tribuit ele
*ctionem; &
ſsic v
ſsufructuarij debere e
ſsſse dicunt; &
idem probatur
in l. 24. tit. 11. partit. 5. & plenè declarant
dictam regulam Bartolus
in l. ſstipulationes non diuiduntur, num. 35. in fine, ff. de verborum obligationibus. Antonius Gomez
to. 2. variar. cap. 11. num. 39. Dueñas
regula 235. ſsub tom. diuerſsarum regularum Iuris, fol. mihi 285. Euerardus
in loco à natura alternatiuorum, folio
mihi. 666.
Verùm communis hæc re
ſsolutio, quæ in
ſspecie, ex
*
omnibus, quos viderim, à nemine impugnatur, placere
mihi nullo modo pote
ſst; videntur enim huius opinionis Authores, & illorum
ſsequaces contra aperta iura
Verba facere. Et inprimis contra textum in §.
conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vbi Iu
ſstinianus, po
ſstquam loquutus fuerat de pecunia, in qua, vt
ſsuperius vidimus, de
tanta pecunia re
ſstituenda præ
ſstatur cautio, in hunc modum
ſscribit:
Cæteræ quoque res ita traduntur legatario,
vt eius fiant: ſsed æſstimatis his, ſsatisdatur, vt ſsi moriatur,
aut capite minuatur, tanta pecunia reſstituatur, quanti hæ
fuerint æſstimatæ. Quibus verbis nullus poterit de
ſsuperiori di
ſstinctione, aut opinione i
ſsta contra communem ampliùs dubitare; nam vbi res æ
ſstimatæ non
ſsint,
cautionem interponendam de tantumdem in genere re
ſstituendo, & Alexander
dicto conſs. 120. & alij relati
ſsuprà
n. 9. expre
ſssè admittunt: vbi verò res æ
ſstimantur,
qualiter cautio interponenda
ſsit, expre
ſsſsim etiam deciditur
in dicto §. conſstituitur, qui in hoc cauillari non
pote
ſst, dicit enim apertè, quòd his rebus æ
ſstimatis, de
tanta pecunia
ſsati
ſsdatur, quanti hæ fuerint æ
ſstimatæ.
Si ergo alternatiua cautio e
ſsſset,
ſsiue alternatiue vnum,
aut alterum re
ſstitui po
ſsſset, malè feci
ſsſset Iu
ſstinianus,
ſsi id
non exprimeret quod adeò nece
ſsſsarium erat. Nec de
ſsunt
Authores, qui hanc partem, quam defendimus tueantur;
in
eãeam enim clarè inclinant Aimon. Craueta
in conſs. 300.
ſsub n. 5. Corneus
ſsibi contrarius
in conſs. 187. colũcolum. 2. lib. 2.
Purpuratus
in conſs. 452. n. 7. volum. 2. Euinius
in conſs. 206.
n. 25. volum. 2. tenent etiam eandem velut expre
ſssè, Paulus de Montepico
in dict. l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, quæſst. 49. num. 157. Antonius San
ſsoius
Mediolanen
ſsis
in conſs. 51. num. 30. volum. 2. Deinde da
*to, quòd prædictorum authoritas deficeret, in hanc partem
ſse. urè inciderem, per textum, qui manife
ſstè
ſsuperiorem di
ſstinctionem probat, quicquid aliter,
ſsed malè
intelligat communis,
in l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum
rerum, vbi
ſsic
ſscribitur:
Si tibi vini, olei, frumenti vſsusfructus legatus fuerit; proprietas ad legatarium debet
transferri, & ab eo cautio deſsideranda eſst; vt quandocunque mortuus, aut capite minutus ſsit, eiuſsdem qualitatis res
reſstituantur. In quibus verbis decedit apertè Caius Iurecon
ſsultus illius legis Author, quòd cùm in prædictis
rebus æ
ſstimatio non fit, cautio interponenda e
ſst, de
aliis rebus eiu
ſsdem qualitatis & generis re
ſstituendis.
Po
ſstmodùm dicit:
Aut æſstimatis rebus certæ pecuniæ nomine cauendum eſst; vbi expre
ſssè
ſstatuit ip
ſse Iurecon
ſsultus, rebus æ
ſstimatis, non po
ſsſse interponi cautionem,
ni
ſsi de tanta pecunia, hoc e
ſst, æ
ſstimatione re
ſstituenda.
Et confirmatur euidenti ratione, quia
ſsi in ca
ſsu illius
legis, & in hac materia cautio alternatiua admitti po
ſsſset, multùm læderetur ius hæredis, cùm fructuarius finito v
ſsufructu eligeret
ſsoluere id, quod
ſsibi vtilius e
ſsſset:
& hæredi inutilius, quod e
ſsſset contra defuncti voluntatem, qui magis hæredi, quàm v
ſsufructuario con
ſsului
ſsſse videtur, vt multis probant Craueta
in conſs. 32.
num. 3. & in conſs. 86. Socinus
in l. Cumanus, column. finali, verſsi. Ex quibus, 8. de conditionibus & demonſstrationibus. Decianus
in conſs. 1. num. 90. volum. 2. Pari
ſsius
in conſs. 67. num. 114. lib. 3. Rolandus
in conſs. 16. num. 32.
lib. 3.. Menochius
lib. 4. præſsumptione 106. num. 17. & 18.
noui
ſsſsimè Ioan. Guttierrez
tractatu, de tutelis & curis, 3.
part. cap. 5. num. 17. & 19. fol. 545. Nec credendum e
ſst,
volui
ſsſse te
ſstatorem grauare hæredem multiplici onere,
hoc e
ſst, legati v
ſsusfructus, & cautionis alternatiuè interponendæ, vt in
ſsimili argumentantur Corneus
in
conſs. 230. verſs. Quia non eſst, volum. 4. Afflictis
deciſs. 44.
num. 18. verſs. cùm ergo. Rolandus
in conſs. 8. num. 28.
volum. 2. Cephalus
in conſs. 517. num. 44. volumin. 5. Pedroccha Brixien
ſsis
in conſs. 7. num. 152. & nonnulla dicit Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 100. num. 14.
& ſseqq. lib. 1. Ex quibus facilè di
ſsſsolui poterit commune Doctorum fundamentum, de quo
ſsuperiùs mentio
*nem fecimus, cùm in quæ
ſstione no
ſstra, non conce
ſsſserit lex fructuario facultatem re
ſstituendi alternatiuè
vnum aut alterum,
ſsed potiùs denegauerit, voluerítque,
rebus non æ
ſstimatis, tantundem in genere re
ſstituendum; æ
ſstimatis verò rebus, quòd pecuniæ nomine, &
æ
ſstimationis caueatur, & pretium æ
ſstimationis re
ſstituatur; po
ſsſset tamen alternatiua cautio interponi
|
vno aut altero re
ſstituendo, vel vnum aut alterum finito
*
v
ſsufructu etiam rebus æ
ſstimatis re
ſstitui, ex voluntate
re
ſstituentis, & recipientis; ex his, quæ
ſscribunt Butrigarius, Salicetus, & alij
in l. quoties, C. de iure dotium.
Signorolus
in l. æſstimatis, & Barbo
ſsa
ibi, num. 4. ff. ſsoluto
matrimonio, &
ſsentit apertè Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 110. num. 10. ante finem, & num. 11. quo
loco retinet ip
ſse communem re
ſsolutionem, quam im
*pugnauimus
ſsuprà; infert tamen, quòd etiam iuxta
eam, compelletur aliquando v
ſsufructuarius ad æ
ſstimationem finito v
ſsufructu reddendam, nec alternatiuè
eligendi pote
ſstas illi erit; videlicet quando ip
ſse fructuarius,
ſsponte cautionem proprietario præ
ſstitit, de re
ſstituenda finito v
ſsufructu æ
ſstimatione rerum etiam, quæ
v
ſsu con
ſsumuntur, & functionem in genere
ſsuo recipiunt, quia non debuit
ſsimpliciter dictarum rerum
æ
ſstimationem promittere,
ſsed ip
ſsam electionem de iure competentem re
ſseruare, ideò tunc non liberaretur,
re
ſstituendo tantundem, quia ex conuentione partium,
natura cuiu
ſslibet contractus alterari
ſsolet,
l. 1. § ſsi conueniat, ff. depoſsiti, & pluribus confirmat D. Franci
ſscus
Sarmientus
Selectarum, lib. 1. cap. 11. Verùm retenta
opinione à nobis probata
ſsuprà, iuxta quam, rebus æ
ſstimatis, electioni locus non datur fructuario,
ſsed ad
æ
ſstimationem præcisè tenetur, id dubitandi ratione
pror
ſsus carebit.
Quintò con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſsi v
ſsusfructus re
*linquatur rerum, quæ v
ſsu ip
ſso naturaliter con
ſsumuntur, earum tamen, quæ functionem in genere
ſsuo non
recipiunt; tunc debet v
ſsufructuarius cauere de tanta pecunia, finito v
ſsufructu, reddenda, & ad illam præcisè
tenetur. Id quod expre
ſsſsim videntur præ
ſsentire Authores omnes, quos retulimus
ſsuprà,
ex num. 9. & in terminis tenent Alexander
in conſsil. 58. Habita ſsuper narratis, colum. 2. verſsicul. Poſsito ergo quod legatum, volum. 3.
Ia
ſson
in conſsil. 40. colum. 2. volum. 1. Plotus
in l. ſsi quando, num. 604. C. vnde vi, Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dict. conſsil. 110. num. 9. verſsicul. Aut ſsunt res quæ fun*ctionem, qui
ibidem, num. 5. fru
ſstra dubitauit, an etiam
in his rebus cautio alternatiua concedenda e
ſsſset v
ſsufructuario,
ſsine alternatiua facultas, vnum aut alterum
re
ſstituendo, finito v
ſsufructu,
ſsicut in his, quæ functionem in genere
ſsuo recipiunt, communis dixerat: quæ
tamen cùm in illis etiam à nobis improbata fuerit, in
his moueri dubium aliquod non poterit, vt ip
ſse po
ſstmodùm
dict. num. 9. vt certum
ſstatuit, quamuis anteà
dubium habui
ſsſset: non tamen
ſsatisfacit idem Author
*
textui, quem in contrarium expendebat
dict. l. ſsi tibi. ff.
de vſsufructu earum rerum, in illis verbis:
Idem ſscilicet de
cæteris quoque rebus, quæ vſsu conſsumuntur, intelligemus.
Sed ea verba ad præcedentia referri debent, non quoad
effectum cautionis alternatiuæ admittendæ,
ſsed quoad
hoc, vt proprietas ad legatarium transferri debeat, &
æ
ſstimatione facta, pecuniæ nomine cauendum
ſsit.
Æ
ſstimatio autem rei fructuariæ, in omni v
ſsufructu
*
fieri debet, habito re
ſspectu ad tempus con
ſstitutionis, &
traditionis, non ad tempus re
ſstitutionis; &
ſsic in eadem
æ
ſstimatione, in qua erant, tempore con
ſstitutionis v
ſsusfructus, debent re
ſstitui proprietario. Glo
ſsſsa in §.
conſstituitur, verbo,
æſstimatæ, Institut. de vſsufructu, quæ approbatur per Angelum, Balduinum, & omnes
ibi. Azo.
in ſsumma illius tit. num. 3. Paulus de Montepico in §.
Titia cùm nuberet, quæſst. 49. num. 157. Bertrandus in
conſs. 40. num. 7. lib. 2. & in conſsil. 275. vol. 3. Rolandus
in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Antonius Gabriel
communium, tit. de vſsufructu, concluſs. 1. num. 22. Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. vltim. in fin. verſs.
Quando autem in hac materia. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 143. fol. 337. & num. 146. Io
ſsephus
Ludouicus
deciſs. Peruſsina 61. num. 15. part. 2.
Sextò con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſsi v
ſsusfructus relin
*quatur in ip
ſsis rebus mobilibus,
ſseu
ſsupellectilibus,
quæ quodammodò ip
ſso longo v
ſsu non dicuntur con
ſsumi,
ſsed potius inuetera
ſscunt, aut fortè quodammodò aliqualiter tantùm minuuntur, vt
ſsunt vegetes, aurum, argentum, &
ſsimilia, va
ſsa, ve
ſstes pretio
ſsæ, metallica, ferrea, baliftæ, & alia eiu
ſsdem generis, quæ longiori tempore in
ſsuo v
ſsu con
ſseruantur, licèt fortè longi
ſsſsimo tempore inuetera
ſscant, & aliqualiter minuantur, non debet præ
ſstari ip
ſsa cautio de earum æ
ſstimatione, finito v
ſsufructu, reddenda,
ſsed imò de vtendo
fruendo arbitrio boni viri,
ſsicut & in rebus immobilibus, & quæ ip
ſso v
ſsu non con
ſsumuntur, præ
ſstari oportere,
ſsuprà diximus. Sic tenent Cardinalis, Abbas, &
Imola in
cap. vltim. de pignorib. & Florianus relatus ab
eodem Imola
ibi. num. 24. Socinus in conſsil. 9. col. 4. lib. 4.
& alij relati per Rolandum
in conſsil. 92. num. 22. lib. 1.
Andream Gaill.
practicarum obſseruation. lib. 2. obſseruat. 46. num. 4. Sed improbantur communiter, vt affir
*mant Pinellus
dict. 2. part. l. 1. C. de bonis maternis,
num. vltim. in finalibus verbis. Borgninus Caualcanus
de
vſsufruct. mulieri relicto, num. 146. fol. 340. Achilles Pedroccha
in conſsil. 7. num. 16. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſsil. 110. num. 110. lib. 1. & pro his facit optimum argumentum, quod deducitur ex
l. 1. ff. de vſsufructu earum rerum, vbi Vlpianus Iurecon
ſsultus æquiparat
v
ſsumfructum earum rerum, quę v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur,
vel minuuntur tantum; at in rebus, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, diuer
ſsimodè præ
ſstari cautionem, con
ſstat euidenter
ex his, quæ diximus
ſsuprà, & l. ſsi tibi, 7. ff. de vſsufructu
earum rerum, §. Conſstituitur, Inſstit. de vſsufructu. Deinde
quia ex mente omnium Scribentium in hac materia, indi
ſstinctèque loquentium, in quibu
ſscumque rebus, quæ
ip
ſso v
ſsu con
ſsumuntur,
ſsiue longi
ſsſsimo tantùm tempore con
ſsumantur, aut diminuantur,
ſsiue breuiori tempore tollantur, quomodocumque hoc eueniat, præ
ſstari
debet dicta cautio de earum æ
ſstimatione, finito v
ſsufructu, reddenda, ex dictis iuribus, &
cap. vltim. de pignorib. l. penultim. ff. de vſsufructu earum rerum, & po
ſst
alios de communi, te
ſstatur Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſsil. 110. num. 10. volum. 1. Vnde vltra omnes
*
animaduertebam, cùm Authores quamplures in propo
ſsito prælegi
ſsſsem, Ferdinandum Vazquez de Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. in princ. minùs benè dixi
ſsſse, veram e
ſsſse, & communem re
ſsolutionem, quòd in va
ſsis aureis, vel argenteis, & in aliis
ſsimilibus, quæ v
ſsu non con
ſsumuntur,
ſsed minuuntur tantùm,
ſsiue vile
ſscunt, præ
ſstari debet cautio de vtendo &
fruendo arbitrio boni viri, & de ei
ſsdem rebus, provt
extabunt finito v
ſsufructu, re
ſstituendis:
ſsiquidem in contrarium ex
ſstat communis & vera
ſsententia ex Authoribus
ſsuperiùs relatis, & his, quæ po
ſstmodùm latius dicentur: quocirca Paulus Pari
ſsius
in conſsil. 96. num. 3. &
ſseqq. volum. 2. aliter in hac dubitatione
ſse habuit, & di
*
ſstinguit; quòd
ſsi bona mobilia
ſsint eius qualitatis, quam
diximus
ſsuprà
num. 24. vbi exempla adduximus, debent
æ
ſstimari, & æ
ſstimatione facta, cautio interponenda e
ſst
de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, & de re
ſstituendis illis, finito v
ſsufructu,
ſsi minuta aut deteriorata non
reperiantur; aliàs bonis ip
ſsis deterioratis retentis, de
pretio æ
ſstimationis reddendo, &
ſsequuntur Rolandus
in conſs. 92. num. 23. lib. 1. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione
Peruſsina 61. num. 14. & iuxta hanc di
ſstinctionem iudicauit Senatus Pedemontanus in cau
ſsa Pa
ſseri, & Tortelli,
ſsecundùm Antonium The
ſsaurum,
deciſsione Pedemontana 80. num. 1. ſsed improbant Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 146. verſsicul. Pariſsius autem, fol. 341. Achilles Pedrocha
in conſsil 7. n. 18.
pro quibus contra Pari
ſsium, vltra ea, quæ
numeris præcedentibus diximus, facit textus qua
ſsi expre
ſsſsus
in dict. §.
conſstituitur, in verſsiculo, cæteræ quoque res, de vſsufruct. vbi
prædictæ res, propter verba illa adeò generalia omninò
comprehenduntur, vt ad oculum patet, nec ille textus
cauillari pote
ſst, & tamen contrarium
ſstatuitur
ibi. Deinde faciunt & alia iura, quæ adducit ad propo
ſsitum
Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. dict. §. 7. n. 32.
ex quibus apertè colligitur in prædictis rebus aliter
cautionem interponendam e
ſsſse.
Ex his apparet,
ſsu
ſstineri non po
ſsſse Antonij Galeatij
*
Malua
ſsſsiæ
dict. conſsil. 110. n. 9. con
ſsiderationem quandam, quæ in
ſsententiam Pari
ſsij in effectu venit incidere: dicit enim
ibi. in
verſsicul. Fateor tamen quòd in prædictis rebus, quæ naturaliter v
ſsu ip
ſso non con
ſsumuntur, quamuis vile
ſscant, aut aliqualiter minuantur, pote
ſst ip
ſse fructuarius ea
ſsdem res
ſsibi traditas in ip
ſso
ſstatu, in quo tunc reperirentur, in
ſspecie re
ſstituere,
ſsupplendo tamen in pecunia numerata ip
ſsum valorem.
ſsiue pretium æ
ſstimationis tempore traditionis earum factæ, &
ſsic reficiendo hæredi, vel proprietario dictarum rerum
deteriorationem. Sed contrarium verius e
ſsſse, ex relatis
ſsuprà contra Pari
ſsium, & iuribus ibidem adductis, ex
his etiam quæ
ſstatim dicentur, con
ſstat apertè, quod ip
ſse
etiam fateri videtur po
ſstmodùm
num. 10.
Vnde & tertio loco, Ioannes Bapti
ſsta de Sancto Se
*uerino
inter conſs. Socini Senioris, conſs. 5. num. 7. verſsic.
Concludo igitur, vol. 4. po
ſst longam di
ſsputationem, aliter prædictam quæ
ſstionem declarat,
ſscribitque, quòd
ſsi
prædictæ res mobiles, quæ v
ſsu ip
ſso non con
ſsumuntur,
longi
ſsſsimi temporis v
ſsu minuuntur, & deteriores fiunt
qual a
ſsunt, aurea, argenteà ve va
ſsa, numi
ſsmata, & his
ſsimilia; quod tunc interponi debet cautio prætoria de
vtendo fruendo arbitrio boni viri, & de rebus ip
ſsis finito v
ſsufructu re
ſstituendis, quemadmodum in rebus immobilibus dictum e
ſst
ſsuprà: quòd
ſsi res tales
ſsint, quæ
non multi temporis v
ſsu minuantur, vt
ſsunt vegetes,
tenues, iuxta re
ſsoluta per Rolandum
in conſs. 92. num.
vltim. lib. 1. panniculi, linteamina, & alia
ſsimilia, cautio non prætoria,
ſsed Senatu
ſscon
ſsulti interponenda e
ſst,
ſsicut facta prius rerum æ
ſstimatione, cauendum
ſsit de
ip
ſsa æ
ſstimatione, cùm finietur v
ſsusfructus, reddenda.
Et hanc di
ſstinctionem
ſsequutus e
ſst expre
ſssè Achilles
Pedrocha
dict. conſs. 7. num. 19. & tribus ſseqq. & ante
ip
ſsum dicit veram, & commendat Simon de Prætis non
relatus ab eo,
de interpretatione vltim. voluntat. lib. 4.
ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 79. atque ita etiam tenuit Senatus
ſsuperiorem di
ſstinctionem ob
ſseruans, vt
dicit Petrus Surdus
deciſsione 67. in fine. Verùmenimuero, hæc di
ſstinctio admitti non pote
ſst; magis enim ex
capite, quàm ex iuris deci
ſsione de
ſscendit, nec iure aliquo confirmatur. Nam in prædictis rebus æqualiter cauendum e
ſst, nec pote
ſst inter illas discriminis ratio
con
ſstitui, ídque ex communi, & recepta omnium Scribentium mente (
ſsuperiùs in contrarium adductis
ſsolùm exceptis) indi
ſstinctè loquentium, con
ſstituentiùmque, cautionem interponendam e
ſsſse de rerum æ
ſstimatione, finito v
ſsufructu, reddenda, in quibu
ſscumque rebus, quæ ip
ſso v
ſsu con
ſsumuntur, aut longi
ſsſsimo tempore minuuntur, vt ex nonnullis affirmat Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſs. 110. num. 10. vol. 1. vnde in
ei
ſsdem terminis, in quibus prædicti loquuntur, contratium re
ſsoluit, & multorum iurium authoritate comprobat Menchac.
dict. §. 7. num. 32.
Vera igitur, & magis communis opinio e
ſst, quòd in
*
præfatis rebus, facta prius earum æ
ſstimatione, caueri
debeat de tanta pecunia finito v
ſsufructu reddenda, quæ
maximè iuuatur ex litera textus,
in dicto §. conſstituitur,
de vſsufruct. & probatur per Aretinum, & Fabrum
ibi
Bertrandum
in conſs. 40. n. 7. lib. 2. Rolandum
in conſs. 92.
in fine lib. 2. & indi
ſstinctè receptior videtur, & magis
vera in puncto iuris,
ſsecundùm Pinellum
2. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num. vltim. in verſsic. final. Borgninum Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto num. 146.
Malua
ſsſsiam
dict. conſs. 110. num. 10. vol. 1. Pro quibus
vltra alia concludenter facit, quòd aliàs non po
ſsſset fieri
plena re
ſstitutio, nec fructuarius tantundem redderet,
ſsed multò minùs,
ſsi res v
ſsu & tempore deterioratas, &
minoris valoris effectas re
ſstitueret: quod inconueniens
ce
ſsſsabit,
ſsi facta æ
ſstimatione
earũearum rerum, interponatur
cautio de pretio æ
ſstimationis finito v
ſsufructu reddendo.
Infertur nunc ex præfata communi
ſsententia, quòd
*
tam in dictis rebus mobilibus
ſseu
ſsupellectilibus, quæ
quodammodò ip
ſso longo v
ſsu non dicuntur con
ſsumi,
ſsed potiùs inuetera
ſscunt, aut aliqualiter tantùm minuuntur, quàm in his rebus, quæ naturaliter ip
ſso v
ſsu con
ſsumuntur, vel
ſseruando
ſseruari non po
ſsſsunt, præcisè
tenetur v
ſsufructuarius, & compellitur ad ip
ſsam æ
ſstimationem, vt
ſscribunt Alexander
in conſs. 58. Habita
ſsuper narratis, col. 2. verſsic. poſsito ergo, volum. 3. Ia
ſso
in
conſs. 40. vol. 2. Plotus
in l. ſsi quando, num. 605. C. vnde vi,
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſs. 110. num. 9. in
verſsic. ſsecus verò ſsi eſsſsent res quæ naturaliter, & num. 10.
in verſsic ſsed hoc videtur eſsſse contra communem: in. his
verò rebus, quæ functionem in genere
ſsuo recipiunt,
& pondere, numero, men
ſsuràve con
ſstant, quid præcisè
re
ſstitui debeat,
ſsuprà diximus. In aliis autem, quæ longi
ſsſsimo tempore, aut v
ſsu con
ſsumuntur, dicemus
infrà,
num. vltimo, & tradit Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 23. verſsic. quod ſsi ſsimus in tertia.
Septimò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, quòd domi
*nium, & proprietas non
ſsolùm bonorum mobilium,
quæ ip
ſso v
ſsu naturaliter con
ſsumuntur,
ſsed etiam eorum, quæ quodammodò ip
ſso longo v
ſsu non dicuntur
con
ſsumi,
ſsed tantùm inuetera
ſscunt, aut aliqualiter minuuntur,
ſseu deteriores fiunt, in
vſufructuariũvſufructuarium tran
ſsit;
ſsic,
vt ip
ſse illa alienare, & di
ſstrahere, eorundem vtilitatem
percipere, & ad libitum de illis di
ſsponere po
ſsſsit:
ſsic in
terminis re
ſspondet Mazolus
in conſs. 25. n. 25. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia
dict. conſs. 110. n. 2. & n. 10. vol. 1. &
vltra eos, idem tenent Alexander
num. 20. & Socin.
n. 12.
in l. 1. ff. de legatis primò, quidquid contra contendat
Achilles Pedrocha
dict. conſs. 7. num. 29. & ſseqq. qui decipitur exi
ſstimans id procedere tantùm in his rebus, quę
*
v
ſsu con
ſsumuntur, aut non multi temporis
ſspatio minuuntur,
ſseu deteriorantur, non tamen in his rebus,
quo longo temporis
ſspatio minuuntur: quod tamen
fal
ſsum e
ſsſse o
ſstenditur: nam cùm in his etiam rebus,
quæ longo temporis
ſspatio minuuntur,
ſseu deteriorantur, æ
ſstimatio fieri debeat, & cautio interponi de pretio æ
ſstimationis reddendo, iuxta communem relatam
ſsuprà num. 30. nec cautio prætoria locum habeat eo ca
ſsu, vt exi
ſstimabat,
ſsed malè quidem, vt
ſsupra dixi, Ioannes Bapti
ſsta de Sancto Seuerino, quem
ſsequitur Pedrocha
ibi, & ex cuius di
ſstinctione
ſsuperiorem doctrinam
inferebat: planè
ſsequitur, dominium earum rerum ad
v
ſsufructuarium tran
ſsire, & po
ſsſse eum ad libitum de illis
di
ſsponere, ex
dict. l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu earum rerum, §. conſstituitur, de vſsufructu, & Authoribus
ſsuprà
citatis. Et
ſsic non con
ſstituitur differentia in hoc, quòd
res, quæ v
ſsu minuuntur,
ſseu deteriorantur, breui, vel
longo tempore
conſumãturconſumantur, aut minuantur. Quod idem
*
dicendum e
ſst in his rebus, quæ longi
ſsſsimo tempore
con
ſsumuntur, in quibus præ
ſstanda erit cautio de reddenda æ
ſstimatione, finito v
ſsufructu, non verò prætoria cautio de ei
ſsdem rebus re
ſstituendis, vt rectè adnotauit, & comprobat Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7. num. 32. verſsic. Quòd ſsi ſsimus in tertia.
CAPVT XVIII.
Vſsufructuarius vtrùm teneatur fideiuſsſsoriam,
& idoneam, an iuratoriam cautionem præſstare, & quid obtineat, ſsi ſsit pauperior, vt non
poſsſsit idoneè cauere? Vbi quæ hucuſsque
ab aliis ſscripta fuere, congeruntur in vnum,
quatuor Doctorum opiniones referuntur, ex
illiſsque noua Authoris reſsolutio conficitur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarium hæredi ſsiue proprietario cauere debere,
certiſsſsimum eſsſse.
-
2 Cùm autem leges noſstræ variè loquantur, ſsæpe enim appellant Cautionem, aliquando verò Satiſsdationem,
quæ ſsunt diuerſsa.
-
3 Nam cautio illa intelligitur, quæ fit per nudam repromiſsſsionem abſsque fideiuſsſsoribus, & pignore, vt eſst
Iuratoria, quæ ob id vocatur Nuda.
-
4 Satiſsdatio autem accipitur pro ea, quæ eſst ſsuffulta fideiuſsſsoribus, vel pignore.
-
5 Dubitari ſsolet, cuiuſsmodi debeat eſsſse cautio vſsufructuarij.
-
6 Cautio vſsufructuaria hæredi, vel proprietario præſstanda, non debet eſsſse nuda, ſsed cum fideiuſsſsoribus.
-
7 Vſsufructuarius idoneè cauere debet hæredi, vt ſsit illi
ſsatis proſspectum, in eum caſsum, quo vſsusfructus finiatur.
-
8 Cautio idonea dicitur in iure, quæ fit datis fideiuſsſsoribus, vel pignore.
-
9 Vſsufructuarius ſsi ob paupertatem, vel aliam difficultatem, idoneos fideiuſsſsores inuenire non poſsſsit, an idcircò vſsufructu priuandus ſsit, hæreſsve, qui exigit
cautionem ab eo, contentus eſsſse debeat iuratoria cautione, ita ut eâ præſstitâ, fructuarius vtifrui poſsſsit,
& fructus ſsuos faciat; & vide, numeris ſsequentibus.
-
10 Satiſsdare, qui ex neceſsſsitate iuris tenetur, & quia eſst
forenſsis, vel pauper, non poteſst inuenire fideiuſsſsorem, regulariter ab onere ſsatiſsdandi releuatur, ſsi iuret
ſse non inuenire fideiuſsſsorem, & præſstare, vel adimplere id, pro quo tenetur fideiuſsſsorem dare.
-
11 Doctores quamplures præcitantur qui elegantius tractarunt de quæſstione propoſsita ſsuprà numer. 9.
-
12 Hieronymus de Cæuallos meritò & nouè notatus ab
Authore.
-
13 In quæſstione ſsuperiori quatuor fuiſsſse præcipuas Doctorum opiniones.
-
14 Cautionem iuratoriam non ſsufficere, ſsed idoneè cauendum eſsſse ab vſsufructuario, ex ſsententia Gloſsſsæ,
quæ de rigore iuris verior eſst.
-
15 Et pro illa nonnulla fundamenta adducuntur, remiſsſsiuè.
-
16 VſufructuariũVsufructuarium in prædicto caſsu ad iuratoriam cautionem admittendum eſsſse, ex ſsententia aliorum.
-
17 Cautio iuratoria qualiter fiat, & quæ debeat continere?
remiſsſsiuè.
-
18 Bartoli opinio in quæſstione ſsuperiori refertur, quæ in
effectu præcedentis ſsecundæ opinionis limitatio est,
vel declaratio.
-
19 Et circa illam nouum dubium proponit Author, ſsiue
certo modo intelligendam animaduertit.
-
20 Saliceti opinio in quæſstione hactenus agitata refertur.
-
21 Reſsolutio Auctoris circa quæſstionem ſsuperiorem.
PRo huius capitis perfecta & ab
ſsoluta, breui tamen
*
explicatione, con
ſstituendum erit primo: Certi
ſsſsimum e
ſsſse, quòd v
ſsufructuarius hæredi,
ſsiue proprietario cauere debeat, vt
cap. præcedentibus plenè dictum
e
ſst. Cùm autem leges no
ſstræ variè loquantur;
ſsæpe
*
enim appellant Cautionem, vt
in l. 1. C. de vſsufructu,
& per
totum tit. ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat,
cum aliis multis: aliquando verò Sati
ſsdationem, vt
in
l. 4. C. de vſsufructu, quæ
ſsunt diuer
ſsa; nam cautio illa in
*telligitur, quæ fit per nudam repromi
ſsſsionem ab
ſsque fideiu
ſsſsoribus, & pignore, vt e
ſst Iuratoria, quę ob id vocatur nuda
l. ſsancimus, C. de verborum ſsignificatione, Glo
ſsſsa.
in c. qua fronte, in verbo, cautione,
de appellationibus, Baldus
in l. executorem, n. 16. C. de executione rei indicatæ, &
plenè declarat Barbo
ſsa videndus omninò
in l. diuortio, §.
interdum, à num. 22. ff. ſsoluto matrimonio, & noui
ſsſsimè
Hieronymus de Cæuallos
practicarum; ſsiue,
communium
contra communes, quæſst. 66. in princ. Sati
ſsdatio autem
*
accipitur pro ea, quæ e
ſst
ſsuffulta fideiu
ſsſsoribus, vel pignore; textus
in dict. l. ſsancimus, & in l. 1. ff. qui ſsatiſsdare cogantur, cum Glo
ſsſsa
ibi, verbo,
fideiuſsſsoribus, &
communi Doctorum re
ſsolutione, ex Barbo
ſsa
vbi ſsuprà,
dicto num. 22. dubitari
ſsolet, cuiu
ſsmodi debeat e
ſsſse cau
*tio v
ſsufructuaria; & quamuis, vt dictum e
ſst, Cautionis nomine
ſsimpliciter, nuda promi
ſsſsio
ſsignificetur: hoc tamen non obtinet in cautione v
ſsufructuaria, quæ
non debet e
ſsſse nuda,
ſsed cum fideiu
ſsſsoribus, per textum,
*
in dicta l. 4. C. de vſsufructu, & in l. tribus, ff. de vſsufructu earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur. Salicetus
in dict.
l. 1. C. de vſsufructu, num. 15. & ibi communiter omnes
& in dict. l. 4. eiuſsdem tit. vbi Ioannes Sichardus
num. 1.
ſsic adnotauit Ia
ſson
in l. 1. colum. vltim. verſsic. 10. Limitat. ff. qui ſsatiſsdare cogantur. Guid. Pap.
deciſs. 248.
Alexander
in conſs. 57. Ponderatis verbis, num. 4. l. 3. Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia
cùm nuberet, de legatis 2. quæſst 53. num. 161. Bertrandus
in conſs. 144. vol. 3. Ruinus
in conſs. 206. num. 2. vol. 2. Decius, Pari
ſsius, & alij, quos refert Rolandus
in conſs. 92.
n. 11. lib. 1. Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum
lib. 2. obſseruatione 47. num. 2. Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum, centuria, 6. obſseruatione 48.
num. 2. Guillielmus de Peru
ſsio
in conſs. 79. num. 21. inter conſs. vltim. voluntatum, vol. 1. Iacobus Mandellus de
Alba
in conſs. 563. num. 2. lib. 2. Pinellus
2. part. l. 1. C. de
bonis maternis, num. 79. Gregorius Lopez, per illum
textum,
in l. 20. titul. 31. part. 3. verbo
arecabdo. Antonius Gomez.
tom. 2. var. cap. 15. de ſseruit. num. 1. in fine.
& num. 2. Molina,
de Hiſspanorum primogen. lib. 1. cap. 15.
num. 29. Ioannes Guttierrez
in repetitione l. nemo poteſst,
ff. de legatis 1. num. 293. Ioannes Gar
ſsia.
de expenſsis &
meliorationibus, cap. 11. in princ. quia v
ſsufructuarius
*
idoneè cauere debet hæredi, vt
ſsit illi
ſsatis pro
ſspectum
in eum ca
ſsum, quo v
ſsusfructus finiatur;
ſsic vt cautio
loco proprietatis apud eum e
ſsſse dicatur, vt dicit glo
ſs.
ex ſscholio, vltim. in §. conſstituitur, de vſsufructu, & cap.
præcedentibus pleniùs diximus: at idonea cautio in iure
*
dicitur, quæ. fit datis fideiu
ſsſsoribus, vel pignore,
l. ſsi
mandato, §. finali, ff. mandati. Gloſs. ibidem. in verbo,
accepta, l. 4. §. ſsi ſsub conditione. ff. de fideicommiſsſsariis
libertatibus, l. ſsi debitori, ff. de iudiciis, textus
in dict. l. 1. ff.
qui ſsatiſsdare cogantur, & ex communi tradit Gaill.
dicta
obſseruatione 47. num. 4. Hieronymus de Cæuallos
dict.
quæſst. 66. num. 11.
Hoc
ſsuppo
ſsito,
ſsecundo loco con
ſstituendum e
ſst, du
*bium e
ſsſse,
ſsi v
ſsufructuarius ob paupertatem, vel aliam
difficultatem, idoneos fideiu
ſsſsores inuenire non po
ſsſsit,
aut nullos inueniat, an idcircò v
ſsufructu priuandus
ſsit,
hærè
ſsve, qui exigit cautionem ab eo, contentus e
ſsſse
debeat iuratoria cautione, ita vt eà præ
ſstitâ, v
ſsufructuarius vtifrui po
ſsſsit, & fructus
ſsuos faciat. Et
ſsanè Doctores in huius dubij re
ſsolutione multùm variant, &
ſse
ſse torquent, vt ex infrà referendis con
ſstabit; & meritò
dixit Min
ſsingerus
dicta obſseruat. 48. num. 3. vltra quem,
& reliquos
ſstatim referendos, animaduerto, quòd regulariter, qui ex nece
ſsſsitate iuris
ſsati
ſsdare tenetur, &
*
quia e
ſst foren
ſsis, vel pauper, non pote
ſst inuenire fideiu
ſsſsorem, releuatur ab onere
ſsati
ſsdandi,
ſsi iuret
ſse non
po
ſsſse inuenire fideiu
ſsſsorem, & præ
ſstare, vel adimplere
id, pro quo tenebatur fideiu
ſsſsorem dare, &
ſsic eo ca
ſsu
ſstatur iuratoriæ cautioni illius: ita glo
ſsſsa final. in
l. 1. ff.
qui ſsatiſsdare cogantur. Quam quotidie practicari dicit
Ia
ſson
ibi num. 23. & e
ſsſse recepti
ſsſsimam
ſsententiam affirmant Lancellotus, Decius, Hyppolitus, Alciatus,
Imola, Rodericus Iuarez, Rolandus, & alij, cum quibus
ſsic defendit, & hanc opinionem regulariter veram
e
ſsſse, a
ſsſserit Barbo
ſsa in
dicta l. diuortio, §. interdum,
num. 26. verſsiculo, vltimò ad complementum, & n. 27.
fol. mihi 1117. ſsed in cautione præ
ſstanda pro v
ſsufructu adquirendo, diuer
ſsum ius con
ſstituunt Doctores
quamplures, aut
ſsaltem variis modis rem i
ſstam explicarunt: inter multos tamen, po
ſst ordinarios,
in dicta*
l. 1. & in dicta l. 4. C. de vſsufructu, & in
cap. vlt.
de pignoribus, & in
authent. cui relictum, C. de indicta
viduitate tollenda, de hac quæ
ſstione elegantiùs tractarunt Paulus de Montepico
in dicto §. Titia cùm nuberet, quæſst. 53. num. 161. Alexander
in conſs. 57. Ponderatis verbis, num. 4. lib. 3. Guid. Pap.
deciſs. 250. Rolandus
in conſs. 71. num. 11. lib. 1. &
in conſs. 43. num. 10.
24. 35. 36. & 49. lib. 2. Bellonus
in conſs. 54. ex num. 5. | cum ſseqq. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum
voluntatum, lib. 4. dubitat. 10. num. 81. per totam fol.
mihi 343. Andreas Gaill.
lib. 2. obſseruat. 47. per totam.
Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruat. cent. 6.
obſseruat. 48. per totam. Ioannes Sichardus
in dict. l. 4.
C. de vſsufructu, à num. 2. vſsque in finem leg. Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 150. 151. &
152. fol 343. & 344. Antonius Gomez
tomo 2. variarum,
cap. 15. de ſseruit. num. 3. in fine in verſsic. item adde quòd
ſsi talis. Pinellus
2. part. leg 1. C. de bonis maternis,
numer. 79. verſsic. quod ſsi vſsufructuarius. Ioannes Gutierrez in
dict. l. nemo poteſst, ex numer. 292. vſsque ad
num. 301. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 3. titul. 16. lib. 5.
nouæ recopilationis, num 7. Petrus Surdus latè
deciſs. 141.
per totam. Caballinus
milleloquio. 526. Guil. de Peru
ſsio
in conſsil. 79. num. 21. inter conſsilia vltimarum voluntatum,
volum. 1. Barbo
ſsa
in dicto. §. interdum, n. 28. & noui
ſsſsimè
Hieronymus de Cæuallos
communium contra communes,*
q. 69. n. 8. & quæst. 408. n. 5. qui tamen imperfectè tractat i
ſstam quę
ſstionem; tum quia præfatos Authores non
refert, nec communes contrarias congerit in vnum; tum
etiam, quia certum quid non re
ſsoluit, nam
dicta qu. 69.
vnam,
dicta verò quæst. 408. alteram opinionem vide
*tur probare: con
ſstat autem ex
ſsuperioribus, in hoc dubio quatuor e
ſsſse Doctorum opiniones præcipuas, quas
recitant Glo
ſsſsa, & Doctores communiter
in dicta l. 4.
C. de vſsufructu. Prima opinio e
ſst, in prædicto ca
ſsu non
ſsufficere iuratoriam cautionem,
ſsed idoneè cum fideiu
ſs
*
ſsoribus cauendum e
ſsſse; aliàs
ſsi v
ſsufructuarius non pote
ſst inuenire fideiu
ſsſsorem, imputet
ſsibi, quia non habebit v
ſsumfructum, nec commodum ex eo,
ſsecundùm
glo
ſsſsam
in dict. l. 4. verbo,
boni viri, quam Baldus
colum. fin. verſsic. quicquid dicatur, per multa argumenta
ſsequitur, & Salicetus
colum. 1. in fine, in verſsic. Quarta,
opinio a
ſsſserens eam à multis, & non mediocris doctrinæ
Iurecon
ſsultis teneri; adeò vt durum e
ſsſset ab illa recedere, &
ſsubiungit, quòd procedit de rigore iuris. Sequuntur etiam Ia
ſson, Ripa, Tiraquellus, Riminaldus,
Ruinus, Bellonus, Siluanus, & Rolandus, quos ad id
congerunt Simon de Prætis,
lib. 4. dicta dubitatione 10.
num. 81. fol. 343. Ioannes Gutierrez
in dict. l. nemo poteſst, num. 299. &
ſsecundùm apices iuris procedere, veriorèmque e
ſsſse de rigore iuris, te
ſstantur Gaill.
lib. 2. dicta
obſseruation. 47. num. 6. Min
ſsingerus
centur. 6. dicta obſseruation. 48. num. 8. Ioannes Sichardus
in dict. l. 4. C. de
vſsufructu, num. 3. ad finem. Guil. de Peru
ſsio
dicto conſs. 79.
n. 21. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 1. & pro
hac prima opinione, quæ, vt prædicti dicunt, de rigo
*re iuris veri
ſsſsima e
ſst, tria fundamenta adducit Gaill.
vbi ſsuprà, num. 6. & 7. nonnulla Ioannes Sichardus
in
dicta l. 4. num. 4. & 5. quæ in effectu concludunt, nec
ad illa concludenter re
ſsponderi pote
ſst.
Nihilominùs de. æquitate & benignitate aliæ opi
*niones traduntur per Doctores; idcircò
ſsecunda opinio
e
ſst, v
ſsufructuarium eo ca
ſsu ad iuratoriam cautionem
admittendum e
ſsſse, illamque ab hærede in defectu fideiu
ſsſsorum recipiendam e
ſsſse,
ſsi fiat eo, quo debet, modo; & hanc partem tenent Bartolus
in dict. l. 4. Guid.
Pap.
deciſs. 180. num. 3. Philippus Portius
num. 3. communium opinionum, concluſsione 18. in 8. amplatione. Hippolitus
in practica criminali, §. diligenter, num. 104.
Imola
in l. cùm non facile, n. 3. & 4. ff. ſsi cui plus quàm
per legem falcidiam, Barbatia
conſs. 11. volum. 3. & cum
ea tran
ſsit Cæuallos
communium contra communes, dicta
quæſst. 66. num. 8. & nonnulla fundamenta adducit Ioannes Gutierrez
in dicta l. nemo poteſst ex num. 293. alios
*
huius opinionis Authores refert Petrus Surdus
deciſs. 141.
ex num. 7. Cautio autem i
ſsta iuratoria, qualiter fiat, &
quæ debeat continere,
ſscribit Rolandus
in conſsil. 65.
num. 27. lib. 3. latiùs Gaill.
dicta obſseruatione. 47. num. 8.
& 9. Hæc tamen opinio placere mihi nullo modo pote
ſst; tum quia lege non probatur, imò contrarium potiùs iure ip
ſso expre
ſsſsum e
ſst, vt con
ſstat ex fundamentis,
pro opinione præcedenti
ſsuperiùs remi
ſsſsiuè adductis: tum etiam, quia æquitas, aut benignitas, per quam ius
hæredis aut proprietarij fiat deterius, nec illi con
ſsultum
e
ſsſse po
ſsſsit, in fauorem fructuarij admitti non pote
ſst,
contra intentionem legis, volentis proprietatis cau
ſsam
ſsaluam e
ſsſse oportere, & proprietario idoneè caueri.
Vnde tertia opinio e
ſst, quæ tamen cum
ſsuperiori con
*iungi debet, ita vt illius limitatio
ſsit, vel
ſaltẽsaltem declaratio,
vt
ſscilicet iuratoria cautio
ſsufficiat,
ſsi per
ſsona offerens
iuratoriam cautionem,
ſsit frugi, probatæ, & hone
ſstæ
vitæ;
ſsecus
ſsi
ſsit
ſsu
ſspectæ, & improbatæ Vitæ, quo ca
ſsu hæres, vel proprietarius oblatam ab v
ſsufructuario
iuratoriam cautionem acceptare non tenetur,
ſsed vt
ſsibi rectè pro
ſspiciatur, datis fideiu
ſsſsoribus idoneis, à iudice po
ſstulare pote
ſst, quos
ſsi dare non po
ſsſsit v
ſsufructuarius, res fructuaria
ſseque
ſstrari debet penes virum
aliquem bonum, qui re
ſspondeat v
ſsufructuario de fructibus,
ſsecundùm formam textus
in l. post quam, §. imperator, ff. vt legatorum nomine caueatur, & in l. ſsi fideiuſsſsor, § finali. ff. qui ſsatiſsdare cogantur. Ita docuit Bartolus
in l. 1. num. 6. C. de vſsufructu, quem
ſsequuntur
multi relati à Simone de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. dubitatione. 10. num. 81. fol. 343.
qui format hanc opinionem e
ſsſse magis communem, &
æquam, & multorum Authorum authoritatibus corroboratam. Panormitanus
num. 6. & alij Canoni
ſstæ
in
capite vltimo. de pignoribus, ſsequuntur etiam Antonius
Gomez.
tomo 2. variarum, cap. 15. de ſseruitutibus, num. 3.
Pinellus
ſsecunda parte legis 1. C. de bonis maternis, n. 79.
verſsiculo, Illud autem, Ioannes Gutierrez
in dicta l. nemo potest, num. 300. Caballinus
Milleloquio 526. parte 2.
Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. interdum, num. 28. ff. ſsoluto matrimonio, & cum ea videtur tran
ſsire Hieronymus Cæuallos
communium contra communes, dicta quæſst. 408.
num. 5.
Verumenimuerò, opinio i
ſsta Bartoli licèt communi
*ter approbata, adhuc dura mihi videtur, tum propter rationes prioris opinionis
ſsuprà relatæ, quæ fortiter vrgent, vt videri pote
ſst apud Gaill.
dict. obſseruat. 47. n. 5.
& 6. tum etiam, nam licèt eo ca
ſsu, quo res fructuaria penes aliquem virum bonum
ſseque
ſstratur, qui de fructibus v
ſsufructuario re
ſspondeat,
ſsatis con
ſsultum e
ſsſse videatur hæredi, vel proprietario, tamen cùm res penes ip
ſsum
fructuarium remanet, & iuratoria tantùm cautio præ
ſstatur,
quantũuisquantumuis hone
ſsta per
ſsona
ſsit fructuarius, non
ſsatis con
ſsultum videtur hæredi, vel proprietario, nec proprietatis cau
ſsa ita
ſsalua remanet, vt in futurum euenire
non po
ſsſsit, illæ
ſsam potiùs quàm
ſsaluam e
ſsſse proprietatis cau
ſsam, finito v
ſsufructu, vt ad oculum patet; vnde
etiam i
ſsto ca
ſsu po
ſsſset hæres, vel proprietarius
ſseque
ſstrum petere, vel quòd res apud ip
ſsum remaneat, cum
obligatione præ
ſstandi fructus v
ſsufructuario, vt opinione
ſsequente dicetur: aut quòd fideiu
ſsſsores idonei dentur, non ob
ſstante, quòd fructuarius hone
ſsta per
ſsona
ſsit,
cùm iura indi
ſstinctè loquantur, &
ſsemper ab v
ſsufructuario idoneè caueri voluerint, nec i
ſstum ca
ſsum di
ſstinguant; vnde in terminis, etiam quando fructuarij
per
ſsona fide digna e
ſst, & hone
ſsta,
ſsi fideiu
ſsſsores dare
non po
ſsſsit, quòd rei fructuariæ ab hærede
ſseque
ſstrum
peti po
ſsſsit,
ſscribunt Ruinus
in conſs. 51. num. 8. & in
conſsil. 206. num. 25. vol. 2. Bertrandus, Bellonus, & alij
relati per Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto, n. 150.
verſsic. multi autem tenuerunt, fol. 344.
Quarta denique, & vltima opinio e
ſst, hæredem, vel
*
proprietarium in ca
ſsu idoneæ cautionis deficientis, res,
quarum v
ſsusfructus relictus e
ſst, penes
ſse retinere po
ſsſse,
& v
ſsufructuario certam
ſsummam, vel fructuum, vel
pecuniæ ex
ſsoluere; ita tamen vt ip
ſse proprietarius de
annua
ſsolutione ritè v
ſsufructuario caueat: quam opinionem dicens æquiorem tenet Salicetus in
l. 4. C. de
vſsufructu, num. 2. Angelus in
l. hac edictali, §. his illud,
n. 6. C. de ſsecundis nuptiis, & e
ſsſse veriorem, & benigniorem exi
ſstimat Andreas Gaill.
dict. obſseruat. 47. n. 13. in
finalibus verbis, & quòd illam Domini
ſsequuti
ſsunt, &
ab ea in iudicando recedendum non e
ſst, quia
ſsic pro|
prietario & v
ſsufructuario pariter pro
ſspicietur, nec cuique de iure, aut commoditate
ſsua quicquam detrahetur, firmat Min
ſsingerus
Centuria 6. dicta obſseruat. 48. n. 8.
Ego autem, vt
ſsuperiùs dixi, in puncto iuris, & de
*
rigore, primam opinionem veriorem e
ſsſse exi
ſstimo (quod
quamplures etiam & maximi nominis Authores relati
ibi fatentur) duram tamen e
ſsſse, & contrariam voluntati te
ſstatoris legantis v
ſsumfructum, volentí
ſsque fructuum commodo gaudere omninò fructuarium: idcircò
totum hoc arbitrio Iudicis relinquendum, qui con
ſsideratis per
ſsonarum qualitatibus, negotij, de quo agitur,
circum
ſstantiis, & quantitate patrimonij legatarij, quid
fieri debeat, in
ſspiciet, vt cum Menochio, & aliis, probarunt Simon de Prætis
de interpretatione vltim. voluntatum, lib. 4. dubitat. 10. num. 81. in fine, fol. 343. Guillielmus de Peru
ſsio
in conſs. 79. num. 22. in fine, hoc etiam
præ
ſsentit apertè Petrus Surdus
deciſs. 141. num. 13. in
fine, & 14. vol. 1. arbitrium tamen iudicis, non debere
e
ſsſse circa effectum & validitatem legati; nam vtcumque
ſsit, fructuarius nunquam omninò fructibus carebit,
illis potiùs ex voluntate te
ſstatoris fruetur, vt de mente
Bartoli fuit apertè
in dict. l. 1. C. de vſsufructu, num. 6.
Imolæ,
in cap. vlt. de pignoribus, num. 27. erit ergo arbitrium circa hoc, an
ſsi fructuarius idoneè cauere non
po
ſsſsit fideiu
ſsſsoribus, iuratoria cautione eiu
ſsdem contentus debeat e
ſsſse proprietarius, quod non defacili
ſstatuet, ni
ſsi qualitas rei fructuariæ, & per
ſsonæ legatarij
ita
ſsuadeat, vt proprietario
ſsatis con
ſsultum e
ſsſse videatur, vel hæredi
ſsola iuratoria cautione admi
ſsſsa: an verò res penes virum aliquem
ſseque
ſstrari debeat, vel apud
ip
ſsum proprietarium remanere, vt
numeris præcedentibus, dictum e
ſst.
CAPVT XIX.
Maritus, cui ab vxore relictus eſst vſsusfructus
omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, alio hærede inſstituto in proprietate,
vtrùm cauere teneatur, vt alij fructuarij tenentur, etiam reſspectu dotis, quam actione
dedote reſstituere tenetur hæredibus vxoris;
& poſsito, quòd cauere debeat, an per cautionem fructuariam ceſsſsare, ſsiue extingui
videatur primitiua actio de dote, quâ tenebatur bona dotalia reſstituere, quæſstio noua
in hac materia, nec hactenùs ſscripta; vbi
etiam materia l. in omnibus, 42. ff. de iudiciis,
de debitore, qui efficitur ſsuſspectus excauſsa
de nouo ſsuperueniente, & l. vltimæ, C. de
pactis conuentis; Quando ſscilicet prouiſsio
hominis expreſsſsa legis prouiſsionem ceſsſsare
faciat, multis exornatur, & declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Quæſstionem huius capitis nouam eſsſse, nec per aliquem
hactenùs ſscriptam.
-
2 Primum huius capitis dubium proponitur, & reſsoluitur infrà num. 9.
-
3 Secundum dubium proponitur, & reſsolutio traditur
infrà, num. 20. & vide ex num. 14.
-
4 In fauorem mariti, vt cauere non teneatur, primum
fundamentum adducitur.
-
5 Et nouè, & verè per Authorem diſsſsoluitur, explicatúrque conſsilium Alexandri 50. num. 5. vol. 7.
-
6 Pro marito, vt ab obligatione cauendi excuſsetur, ſsecundum fundamentum expenditur.
-
7 Et de iure ſsubſsiſstere non poſsſse, euidenter oſstenditur, &
num. ſsequenti.
-
8 Paulum Pariſsium deceptum in hac materia, & eius
opinionem falſsam eſsſse.
- 9 Vſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, ſsi ab vxore marito relictus fuerit, alio hærede inſstituto in proprietate, maritus ipſse cautionem
fructuariam præſstare debet, etiam respectu dotis,
quam actione de dote reſstituere tenetur haredibus
vxoris, & num. ſsequentibus.
-
10 Regulam generalem eſsſse, vſsufructuarium omnem cauere debere.
-
11 Debitor quantumcunque ſsit efficaciter obligatus, ex
cauſsa de nouo ſsuperuenienti cogitur ſsatiſsdare, & materia l. in omnibus, 41. ff. de iudiciis, latiſsſsimè
explicata, multíſsque exornata, remiſsſsiuè.
-
12 Vſsufructuarius etiamſsi offerat generalem bonorum hypothecam, adhuc cauere tenetur, & contra maritum
concludens fundamentum adducitur.
-
13 Textum in l. 1. C. de vſsufructu, velut expreſssè decidere quæſstionem propoſsitam ſsuprà ex num. 2. & reſsolutam num. 9.
-
14 Maritus dato pro vero, quod in quæſstione ſsuperiori cauere teneatur, vtrùm per cautionem ceſsſset, ſsiue extinguatur primitiua actio de dote, quâ ipſse maritus
tenebatur bona dotalia reſstituere hæredibus vxoris,
& num. ſseqq. fundamenta adducuntur, & concluditur num. 20.
-
15 Prouiſsio hominis expreſsſsa, legis prouiſsionem ceſsſsare
facit, provt hoc numero latius; remiſsſsiuè tamen
explicatur.
-
16 Hypotheca à lege tacitè constituta in bonis mariti, retinetur per mulierem, etiamſsi ipſsa habeat expreſsſsam Hypothecam per pactum acquiſsitam.
-
17 Hypothecæ conſstitutæ à lege tacitè in bonis mariti pro
reſstitutione dotis, non fieri præiudicium per fideiuſsſsores, aut pignora recepta per mulierem, ſsoluto matrimonio.
-
18 Prouiſsio hominis expreſsſsa, tunc tollit prouiſsionem legis,
quando prouiſsio legis est ſspecialis, ſsiue ſspeciali aut
extraordinario iure inducta, ſsecus ſsi eſst prouiſsio legis
de iure communi.
-
19 Quæ de prouiſsione hominis expreſsſsa dicta fuêre ſsuprà
num. 15. latiorem explicationem requirere; quod attinet tamen ad propoſsitum præſsens, tunc demum per
prouiſsionem hominis receſsſsum videri ab ordinaria
prouiſsione legis, quando circa idem concurrunt hominis & legis prouiſsio; ſsecus tamen ſsi ad idem non
tendunt.
-
20 Per cautionem fructuariam, non videri extinctam
primitinam actionem de dote, in quæſstione propoſsita
ſsuprà ex num. 14. reſsoluitur.
HIs, quæ capitibus præcedentibus dicta fuêre, op
*portunè annectitur alia quæ
ſstio, quæ
ſsingularis
e
ſst, nec per aliquem hucu
ſsque
ſscripta, atque, cùm aliquando in iudicium, & certamen deducta fui
ſsſset, diuer
ſsae fuerunt Aduocatorum, & aliorum Iurisperitorum
ſsententiæ: Vtrùm
ſscilicet maritus, cui ab vxore
*
relictus e
ſst v
ſsusfructus omnium, vel alicuius partis bonorum, alio hærede in
ſstituto in proprietate, cautionem v
ſsufructuariam præ
ſstare teneatur,
ſsicut alij fructuarij tenentur, etiam re
ſspectu dotis, quam actione de
dote re
ſstituere tenetur hæredibus vxoris; an verò
ſsufficiat pro cautione, vel loco illius, dotis hypotheca, &
actio. Et in hoc con
ſsi
ſstit primum dubium. Secundum
verò dubium e
ſst, an dato pro vero, quòd cauere teneatur, dicendum
ſsit, per cautionem ce
ſsſsare,
ſsiue extingui
*
primitiuam actionem de dote, quâ maritus tenebatur
bona dotalia re
ſstituere hæredibus vxoris. Et deueniendo ad primum dubium, in fauorem mariti vt minimè
cauere debeat, illud præcipuè vrgere videtur, quòd
*
vbicumque v
ſsufructuarius habebat tempore v
ſsusfructus
ſsibi relicti, aut tempore mortis te
ſstatoris, po
ſsſse
ſsſsionem earum rerum, quarum v
ſsusfructus
ſsibi relictus
e
ſst, non tenetur fructuariam cautionem præ
ſstare,
ſsed
po
ſsſse
ſsſsio ab obligatione cauendi excu
ſsat. Quemadmodum videtur præ
ſsentire Alexander
in conſs. 50. num. 5. | vol. 7. ſsed tempore, quo v
ſsusfructus relictus fuit, maritus habebat po
ſsſse
ſsſsionem rerum dotalium,
l. in rebus,
C. de iure dotium. & cap. 4. huius lib. plenè probauimus:
ergo cautionem fructuariam præ
ſstare non debet; verum
huic fundamento, in quo principaliter nonnulli in
ſsi
*
ſstere videbantur, facilè
ſsatisfieri pote
ſst, nam
ſsi prælegamus originaliter Alexandrum loco
ſsupra relato, inueniemus apertè, non probare eum, liberum e
ſsſse debere ab obligatione cauendi po
ſsſsidentem res fructuarias,
ſsed
ſsolùm
ſscribit, po
ſsſse ip
ſsum propria authoritate fructus percipere, nec teneri capere eos de manu hæredis;
quod longè diuer
ſsum e
ſst: teneri tamen v
ſsufructuarium,
etiam res po
ſsſsidentem, cautionem fructuariam præ
ſstare, cùm ab eo petita fuerit, nec propter po
ſsſse
ſsſsionem
ab obligatione cauendi excu
ſsari, licèt ante cautionem
petitam, po
ſsſsidendo legitimè fructus suos faciat, multorum allegatione, & doctrina capitibus præcedentibus comprobauimus, & ex aliis probat Pinellus
2. part.
l. 1. C. de bonis maternis num. 79. poſst princ. & in hunc
ſsen
ſsum intelligi debet Alexander
vbi ſsuprà, dict. num. 5.
vt intelligit Antonius Gabriel
communium opinionum,
lib. 5. titul. de vſsufructu, concluſsione 1. num. 8. verſsic.
Quartò limita.
Secundo loco. & pro marito nonnulli vrgere exi
ſsti
*mabant, quòd is, cui relictus e
ſst v
ſsusfructus omnium
bonorum, alteri proprietate relicta hæres e
ſst purè, quemadmodum per textum,
in l. ex facto, ff. de hæredibus
inſstit. ob
ſseruat Ruinus
in conſs. 51. lib. 1. & in conſs. 174.
lib. 2. ſsed explorati iuris e
ſst, hæredem purè non teneri
cauere;
ſsic igitur nec maritus tenebitur, cui ab vxore relictus e
ſst v
ſsusfructus omnium bonorum. Quod in terminis videtur dixi
ſsſse Paulus Pari
ſsius
in conſs. 95. n. 63.
& in conſs. 6. num. 51. vol. 3. ſsed hoc fundamentum
*
perquam fal
ſsum e
ſst, nec
ſsub
ſsi
ſstere pote
ſst; quippe cùm
contrarium verius multò
ſsit, & communi omnium
con
ſsen
ſsu probatum, maritum
ſsic relictum v
ſsufructuarium omnium bonorum, non e
ſsſse hæredem,
ſsed legatarium tantùm, vt
ſscribunt Baldus, Paulus, & Ia
ſson,
in l. filius à patre, ff. de liberis & poſsthumis, Couarruuias
variar. l. 2. cap. 2. num. 4. & 5. Gualden
ſsis
de arte teſstandi,
titul. de legat cautela 39. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 69. & ſseqq. folio mihi 233. Simon de
Prætis, Gra
ſsſsus, Menochius, Peregrinus, Marcus Antonius Eugenius, & alij, quos
ſsuprà hoc eodem libro
cap. 8. num. 29. in vnum conge
ſsſsi. Nec contrarium firmat
Ruinus in dictis consiliis, licèt in eo articulo probet
*
Contra fundamenta, atque argumentationes adduxerit.
Pari
ſsius autem in locis relatis
vbi ſsuprà, dicto conſs. 95.
num. 63. & dict. conſs. 61. num. 51. po
ſst Aretinum
in dict.
l. filius à patre, licèt voluerit, quòd cùm relinquitur
alicui v
ſsusfructus omnium bonorum alio hærede in
ſstituto purè, vel po
ſst mortem eius, non teneatur cautionem fructuariam præ
ſstare; &
ſsequantur Philippus Portius
lib. 3. communium opin. concl. 18. limitatione 7. Antonius Gabriel
de vſsufructu, dicta concl. 1. in fine; tamen
decipitur apertè, cùm in ei
ſsdem terminis, teneri talem
fructuarium cautionem præ
ſstare, rectiùs
ſscrip
ſserint,
quamplures, quos
ſsupra
hoc eodem lib. cap. 8. num. 35.
in vnum conge
ſsſsi, & ex multis adnotauit Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 74. fol. 240. Quocirca
*
in
ſspecie propo
ſsita
ſsupra, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum, vel alicuius partis eorum ab vxore marito relictus e
ſst, alio hærede in
ſstituto in proprietate, quod maritus ip
ſse cautionem fructuariam præ
ſstare debeat, etiam
re
ſspectu dotis, quam actione de dote re
ſstituere tenetur
hæredibus vxoris, verius mihi videtur, &
ſsi ca
ſsus contingeret,
ſsic ob
ſseruarem. Ad quod principaliter mo
*ueor ex
ſsequentibus. Primò regulam generalem e
ſsſse,
v
ſsufructuarium omnem cauere debere: Id quod abundè
capitibus præcedentibus adnotatum e
ſst, & probatur
in
l. 1. & per totum, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, l. ſsi cuius, cum
l. ſseq. ff. de vſsufructu, l. 1. & 4. C.
eodem tit. capitulo vltimo. de pignoribus, l. 20. tit. 31. partit. 3. ſsed hæc regula non reperitur limitata in marito, cui ab vxore relictus e
ſst v
ſsusfructus omnium bonorum;
imo in eo expre
ſssè e
ſst idem
ſstatutum, vt dicemus
ſstatim, & ex communi omnium
ſsententia, etiam
ſsi relictus
ſsit v
ſsufructuarius omnium bonorum, alio hærede in
ſstituto po
ſst mortem eius, quod fortius e
ſst, cauere tenetur, vt diximus
ſsuprà
hoc eodem libro, cap. 8. n. 35. igitur
maritus in propo
ſsita
ſspecie omninò cauere debebit.
Secundò, nam debitor quantumcumque
ſsit efficaciter
*
obligatus, ex cau
ſsa, quæ de nouo
ſsuperueniat, cogitur
ſsati
ſsdare,
l. in omnibus, 41. ff. de iudiciis,quam infinitis exornant Bartolus in
l. ſsi conſstante, in princ. n. 6. ff. ſsoluto
matrim. idem Bartol.
in l. in poſsſseſsſsionem, ff. ex quibus cauſsis in poſsſseſsſsionem eatur. Ia
ſson in §.
actionem, n. 64. de actionibus. Rodericus Iuarez in
l. 2. tit. de los emplaçamientos,
verſs. ſsed attende quòd aliquis, fol. mihi 191. Palacios Rubios
in repet. cap. per veſstras, §. 9. per totum, fol. mihi 139.
Menochius
de arbitrariis, lib. 1. Centuria prima, caſsu. 88.
Antonius Gomez.
tomo 2. variarum, cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 57. Ioannes Gutierrez
de iuramento confirmatorio, 1. parte, cap. 16. num. 22. & 23.
Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 66. à num. 33. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 15. num. 11. & ſseqq.
Mieres
de maioratu, parte 4. quæſst. 34. per totam. Barbo
ſsa
2. parte, l. 2. ff. ſsoluto matrimonio, à num. 28. ſsed in ca
ſsu no
ſstro
ſsuperuenit cau
ſsa de nouo, hoc e
ſst, legatum
v
ſsusfructus, de cuius natura e
ſst, vt fructuarius cauere
debeat; ergo maritus quantumcumque
ſsit efficaciter
obligatus actione & hypotheca dotis, cogendus e
ſst
ſsati
ſsdare,
ſsi v
ſsumfructum habere velit.
Tertiò facit, quod v
ſsufructuarius, etiam
ſsi offerat ge
*neralem bonorum hypothecam, adhuc cauere tenetur,
ſsicuti ob
ſseruant Ruinus
in conſs. 51. n. 8. & in conſs. 206.
n. 25. volum. 2. Portius
lib. 3. communium, concluſsione 18.
verſsiculo. 8. Amplia Bellonus
in conſs. 54. num. 1. Rolandus
in conſsil. 92. num. 11. volum. 1. ergo generalis hypotheca bonorum mariti pro dote re
ſstituenda, non debet
ſsufficere pro cautione, eò magis, quòd per hypothecam
& obligationem reddendi dotem, non erit
ſsatis
ſsuccur
ſsum, aut con
ſsultum ei, ad quem, finito v
ſsufructu pertinere debent res fructuariæ,
ſsi contingat, ip
ſsum fructuarium rebus abuti, aut con
ſsumere & deteriorare illas,
nec po
ſstmodùm
ſsoluendo e
ſsſse: quod inconueniens ce
ſsſsat,
ſsi cautio fructuaria præ
ſstita fuerit, eo, quo debet,
modo, iuxta naturam rei fructuariæ;
ſsiquidem damno
dato, dolo aliquo admi
ſsſso,
ſsiue qua deterioratione interueniente, tenebitur fideiu
ſsſsor, vt proprietatis & rerum
ſsub
ſstantia
ſsemper
ſsalua e
ſsſse debeat. Et
ſsi naturam
cautionis, & legi
ſslatoris finem in
ſspicias, ne dolus malus committatur, vtque proprietario vel hæredi
ſsatis
con
ſsultum e
ſsſse debeat, non minùs propriè habebit locum in hoc ca
ſsu obligatio præ
ſstandi cautionem, quàm
in alio quocunque, cùm eadem ratio generalis militet.
Tandem & vltimò, & non eundo per alia
ſsuffragia, hanc
*
partem velut expre
ſssè videtur probare textus
in l. 1. C. de
vſsufructu, vbi Imperatores, maritum relictum v
ſsufructuarium omnium bonorum ab vxore, nece
ſsſsitate cauendi ad
ſstringunt, quibus bona etiam dotalia contineri, nullus dubitare poterit, qui verba eius legis cum iudicio perpendat;
ſscriptum enim e
ſst:
Si vſsusfructus omnium bonorum teſstamento vxoris marito relictus eſst; quamuis cautionem à te prohibuerit exigi, tamen non aliter à
debitoribus ſsolutam pecuniam accipere poteris, quàm oblata ſsecundùm formam Senatusconſsulti cautione. Maritus
ergo relictus v
ſsufructuarius omnium bonorum vxoris,
cauere tenetur ex illo textu, etiam in fortioribus terminis, cùm prohibuerit te
ſstator exigi cautionem, quantò magis in no
ſstro ca
ſsu, vbi nulla prohibitio fuit. Et hactenus de primo dubio.
Quod attinet vetó ad
ſsecundam, an po
ſsito, quòd in
*
quæ
ſstione
ſsuperiori maritus cauere teneatur, per cautionem ce
ſsset,
ſsiue extinguatur primitiua actio de dote,
quâ ip
ſse maritus tenebatur bona dotalia re
ſstituere hæredibus vxoris: animaduertendum e
ſst, quòd pro parte
affirmatiua, vt ce
ſsſset actio ordinaria de dote, videtur
|
facere textus
in l. vltima. C. de pactis conuentis, tam ſsuper
dote. ibi:
Et ſsi quidem in dotali inſstrumento hypothecæ
pro his nominatim à marito ſscriptæ, ſsint, his eſsſse mulierem
ad cautelam ſsuam contentam. Per quem textum, & tex
*tum
in l. cùm ex filio, §. filio, ff. de vulgari, l. & habet, §.
cùm quis, ff. de precario, adnotare
ſsolent in mille locis
Doctores, quòd proui
ſsio hominis expre
ſsſsa, legis proui
ſsionem ce
ſsſsare facit. Sic Interpretes communiter
in dicta l. vltima, & ex aliis plenè explicant Antonius Gabriel
communium opinionum, titulo de regulis iuris, concluſsione 8. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 730. n. 28.
lib. 4. Menochius
in conſs. 151. num. 37. lib. 2. Franci
ſscus
Beccius
in conſsil. 87. num. 3. lib. 1. Tiberius Decianus
in
conſsil 10. num. 19. vel. 2. & in conſsil. 78. num. 25. vol. 3.
Ioannes de Monte
ſsperello
in conſsil. 21. num. 3. & in
conſs. 258. numer. 4. lib. 1. Hippol. Riminaldus
in
conſs. 552. num. 49. 50. & 51. lib 5. ergo cautio fructuaria ad in
ſstantiam & petitionem hominis, hoc e
ſst, hæredis, vel proprietarij data ab v
ſsufructuario, re
ſspectu
illorum bonorum, legis proui
ſsionem, &
ſsic actionem
dotis ce
ſsſsare faciet. Verùm hoc fundamentum facilè
euerti poterit,
ſsi aduertamus primò, ad doctrinam
*
glo
ſsſsæ,
verbo, contentam,
in dicta l. vltima, quæ docuit
expre
ſsſsim hypothecam à lege tacitè con
ſstitutam in bonis mariti, retineri per mulierem, etiam
ſsi ip
ſsa habeat
expre
ſsſsam hypothecam per pactum acqui
ſsitam. In quo
approbatur communiter
ſsecundùm Alexandrum,
in
conſs. 58. volum. 7. Antonium de Fano,
de pignoribus, 2.
parte. 4. membro, num. 38. in fine. & inde hypothecæ
*
con
ſstitutæ à lege tacitè in bonis mariti pro re
ſstitutione
dotis, non fieri præiudicium per fideiu
ſsſsores. vel pignora recepta per mulierem,
ſsoluto matrimonio, ex eadem glo
ſsſsa & aliis Authoribus, plenè o
ſstendit Baldus
Nouellus
in tractatu. de dote, parte 6. priuilegio 68. per
totum,maximè
num. 3. eò magis, quòd per proui
ſsionem
*
hominis expre
ſsſsam, tunc videtur rece
ſsſsum à proui
ſsione legis, quando proui
ſsio legis e
ſst
ſspecialis,
ſsiue iure
ſspeciali, & extraordinario inducta, secus
ſsi e
ſsſset proui
ſsio de iure communi, quia tunc per proui
ſsionem hominis, non cen
ſsetur ab illa rece
ſsſsum, vt
ſscribunt Bartolus
num. 12. & Ia
ſson
num. 143. in l. 1. C. de iure emphyteutico.
Decius
in cap. in præſsentia, columna vltima, verſs. non
obſstat quòd contrarium, de probationibus, & in conſs. 99.
columna 2. Ruinus
in conſs. 74. num. 18. lib. 1. Iacobus
Mandellus de Alba
in conſs. 125. num. 19. & in conſs. 173.
num. 14. lib. 1. Menochius
lib. 4. præſsumptione. 190. n. 41.
in fine. Ergo proptereà quòd cautionis remedium petitum fuerit, & præ
ſstitum, non debet videri rece
ſsſsum ab
hypotheca legali, quæ proui
ſsio e
ſst legis ordinaria,
ſsicut cautionis etiam ordinaria e
ſst. Nec ob
ſstat argumentum deductum
ex dicta l. vltima. C. de pactis conuentis,
*
ſsi
ſsecundo loco animaduertamus de intellectu illius textus, & doctrina deducta
ſsuprà
num. 15. latè, & diffusè
tractari po
ſsſse; ea enim altiorem requirebat indaginem,
ſsed ad propo
ſsitum nihil intere
ſst, nam licèt admittamus,
rece
ſsſsum videri ab ordinaria proui
ſsione legis, per hominis proui
ſsionem, quod egregiam habet in iure controuer
ſsiam, iuribus, & Authoribus hinc inde pugnantibus, vt colligi pote
ſst ex his, quæ
ſscribunt Doctores
communiter in
eadem l. vltima, Antonius Gabriel
dicta
concluſsione. 8. Menochius
lib. 4. præſsumptione 190. n. 39.
& tribus ſseqq. Pedrocha
in conſs. 14. num. 33. & 4. ſseqq.
Thomadoccius
in conſs. 111. num. 8. tamen id locum habere poterat, vbi circa idem,
ſsiue ad eundem effectum
concurrunt hominis & legis proui
ſsio; tunc enim hominis proui
ſsio ce
ſsſsare facit proui
ſsionem legis,
ſsecus tamen
ſsi ad idem non tendunt,
ſsed diuer
ſsa in
ſse continent, vt concludit Antonius Gabriel
vbi ſsuprà, num. 9.
& ex aliis re
ſsoluunt Menochius
dicta præſsumptione 190.
num. 40. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 125. n. 19.
lib. 1. Pedrocha
dicto conſs. 14. num. 3. ſsed in propo
ſsita
ſspecie, non concurrunt circa idem, quoniam actio de
dote, & tacita hypotheca dotem re
ſspiciunt &
ſsecuritatem illius, atque re
ſstitutionem; cautio verò legatum
v
ſsusfructus, quod habet cau
ſsam & originem di
ſstinctam, nec fluit ab eodem fonte & capite, vnde non concurrunt, nec debent
ſse impedire, ex re
ſsolutis per Cephalum
in conſs. 153. num. 43. lib. 2. Petrum Antonium
de Petra, de
fideicommiſsſsis, quæſst. 1. num. 27. Alexandrum
Rauden
ſsem de Analogis,
lib. 1. cap. 33. num. 6. folio mihi. 304. concluditur ergo, vt alia con
ſsultò,
ſscièn
ſsque
*
prætermittam, in quæ
ſstione prædicta, per cautionem
fructuariam, non videri extinctam primitiuam actionem de dote. Quæ
ſsunt notanda, quia noua
ſsunt, nec
hactenùs in propo
ſsito per aliquem adnotata.
CAPVT XX.
Vſsufructuarius vtrùm cenſseatur procurator
in rem ſsuam, & habere mandatum generale circa res fructuarias; quam curam, ſsollicitudinem, & diligentiam circa illas adhibere debeat, ſsiue earum cuſstodia qualiter ei
demandata videatur? vbi vera reſsolutio traditur in hac materia, & quæ hucuſsque ſscripta ſsunt, congeruntur in vnum. Deinde an
vſsufructuarius de dolo, lata, leui, & leuiſsſsima culpa teneatur, reſsoluitur, & Ioannis Cephali ſsententia in conſsil. 653. num. 15. lib. 5. non
damnatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius poſsſseſsſsione adepta, & cautione præſstita, ſsiue ante cautionem poſsſsidendo legitimè vti
& frui tenetur arbitrio boni viri, & iuxta modos
à iure præſscriptos.
-
2 Vſsufructuarius re fructuaria, iure ſsuo, vtitur, &
fruitur.
-
3 Sic vt dicatur ſsua authoritate frui, & per manus ſsuas
4. Tenetur tamen in his rebus, in quibus vſsumfructum
habet, maximam curam, cuſstodiam, & diligentiam
adhibere, & facere omnia, quæ diligentiſsſsimus paterfamilias facere poſsſset, & deberet, & prædictas
res diligenter colere & laborare, & dolus malus, &
diſsſsipatio omninò ab eo abeſsſse debet.
-
5 Vſsufructuario cenſsetur demandata cuſstodia rei, &
iurium, tam indicio quàm extrà.
-
6 Vſsufructuarius cenſsetur procurator in rem ſsuam, &
habere mandatum generale, ex communi ſsententia.
-
7 Vſsufructuarium non dici procuratorem in rem ſsuam,
tamen negandum non eſsſse, procuratorem eſsſse, & agere poſsſse nomine domini, ex ſsententia quorundam Recentiorum.
-
8 Vſsufructuarium procuratorem dici in rem ſsuam, in
his, quæ reſspiciunt vſumfructũvſumfructum, & agere poſsſse proprio
nomine abſsque mandato proprietarij: in his verò
quæ proprietatem reſspiciunt, non poſsſse ſsine mandato,
nec dici procuratorem in rem ſsuam, ex ſsententia
aliorum.
-
9 Quæ nouè, verè tamen, & concludenter impugnatur, &
num. ſseq. reſsolutio Authoris traditur.
-
10 VſufructuariũVsusfructuarium, ad vſsumfructum conſsequendum, contra
hæredem, & alium quemcunque agere poſsſse abſsque
mandato hæredis, vel proprietarij, tanquam procuratorem in rem ſsuam.
-
11 Vſsufructuarium in his, quæ reſspiciunt vſsumfructum,
dici procuratorem in rem ſsuam, & proprio quidem
nomine abſsque mandato hæredis, vel proprietarij
agere poſsſse.
-
12 Vſsufructuarium regulariter loquendo, ſsiue reſspectu
ipſsius rei fructuariæ, non dici propriè procuratorem
in rem ſsuam, ſsiue procuratorem generalem, ſsed quoad quædam, videlicet, quæ reſspiciunt cuſstodiam, defenſsionem, adminiſstrationem, & conſseruationem
rei, & iurium eius.
-
13 Vſsufructuarius ſsi negligens fuerit circa prædicta, ad
intereſsſse tenetur.
-
14 Vſsufructuarius conſseruare tenetur iura, pertinentias,
& ſseruitutes debitas proprietati, ſseu fundo fructuario; & ſsi permiſserit eas amitti, vſsucapi, vel præſscribi, ad intereſsſse tenetur.
-
15 Vſsufructuarius ſsi non denunciauerit, cùm potuerit,
proprietario probabiliter ignoranti periculum rei,
aut aliud neceſsſsariò fiendum, & damnum ſsequatur, tenebitur ipſsi proprietario ad intereſsſse, & damnum.
-
16 Contra vſsufructuarium viuentem ſsicut agi poteſst pro
damno dato in rebus fructuaris: ita etiam poteſst
contra eius hæredes, poſstquam ipſse eſst mortuus.
-
17 Vſsufructuarius non ſsolùm de dolo, lata, leuíque culpa
tenetur, ſsed etiam de leuiſsſsima.
-
18 Cephalus in conſsil. 653. num. 15. lib. 5. nouè notatus
per Authorem.
-
19 vſsufructuarius dicitur in culpa eſsſse ſsaltem leuiſsſsima,
ſsi tamam non præſstierit diligentiam circa res fructuarias, quantam diligentiſsſsimus quiſsque rebus ſsuis,
imò maiorem.
-
20 Emphyteuta, libellarius, conductor, & alij ſsimiles, de
culpa leuiſsſsima tenentur.
VSufructuarius po
ſsſse
ſsſsione adepta, & cautione
*
præ
ſstita,
ſsiue ante cautionem, po
ſsſsidendo legitimè, provt
ſsuprà capitibus præcedentibus re
ſsolutum
e
ſst: quoniam vti & frui tenetur arbitrio boni viri, &
iuxta modos ei à iure præ
ſscriptos, vt tradunt ij Authores, quos
ſstatim referam, &
capite ſsequenti dicetur; &
quamuis re fructuaria iure
ſsuo vtatur, & fruatur,
l. vti*frui, ff. ſsi vſsusfructus petatur. Ia
ſson
in l. naturaliter, in
princip. ff. de acquirenda poſsſseſs. Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, tit. 1.§
1. gloſs. 1. num. 30. Menochius
in conſs. 66. num. 20. lib. 1. ſsic vt dicatur
ſsua authoritate
*
frui, & per manus
ſsuas, vt optimè probat Modernus
vbi ſsuprà, num. 26. & n. 30. & ex aliis
ſscribit Cephalus
in
conſsil. 637. num. lib. 5. tenetur tamen in his rebus, in
*
quibus v
ſsumfructum habet, maximam curam, cu
ſstodiam, & diligentiam adhibere, & facere omnia, quæ
diligenti
ſsſsmus paterfamilias facere po
ſsſset, & deberet,
& prædictas res diligenter colere, & laborare, dolus
malus, & di
ſsſsipatio omninò ab eo abe
ſsſse debet. Quod
argumento textus in
l. ea igitur, ff. de pignoratitia actione, & in l. 1. verſs. finali, cum
l. ſsequenti, ff. vſsufructuarius
quemadmodum caueat, rectè adnotarunt Aretinus
in §.
finitur, num. 3. verſs. in eadem gloſsſsa, Inſstitut. de vſsufructu
Ruinus
in conſs. 57. num. 7. vol. 4. Aimon Craueta
in conſsil. 300. n. 1. & 2. vol. 2. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto. n. 156. fol. mihi 351. Antonius Gomez
tom. 2. & variar. cap. 15. de ſseruitutibus, num. 6. Molina
de
Hiſspanorum Primogeniis, lib. 1. cap. 22. num 3. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 11. in princ. Cephalus
in conſs. 653. num. 5. lib. 5. Doctor Spino
in ſspeculo,
gloſsſs. 13. principali, de legato vſsusfructus, n. 80. cen
ſsetur
enim v
ſsufructuario demandata cu
ſstodia rei, & iurium,
*
tam in iudicio, quàm extrà, vt
ſscribunt Bartolus
in l.
apud Trebatium, §. 1. num. 1. ff. de aqua pluuia arcenda,
Alexander, & Ia
ſson
in l. 1. §. vlt. num. 3. ff. de noui operis
nunciatione, Decius
in conſs. 418. num. 7. Modernus
dicta
gloſsſsa 1. num. 11. & gloſs. 8. num. 58. Menochius
in conſs. 66.
*
num. 30. lib. 1. Pedrocha
in conſs. 7. num. 178. Et ideò cen
ſsetur ip
ſse fructuarius procurator in rem
ſsuam, & habere
mandatum generale, vt po
ſst Bartolum, Angelum, Ca
ſstren
ſsem, Baldum, Ia
ſsonem, & alios, ex communi
ſsententia probat Antonius Gomez
dicto cap. 15. de ſseruitutibus, num. 6. & communem referunt Pinellus
2. part.
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 16. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, dicto cap. 11. num. 3. qui tamen
ab ea recedunt, vt
ſstatim dicetur,
ſsed probarunt eam
Ruinus
in conſsil. 206. num. 29. volum. 2. pariſsius in conſs. 94.
num. 17. lib. 2. & alij, quos refert Gra
ſsſsus
receptarum
ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 34. in princ. qui præcipuè mouentur per textum,
in l. 1. §. finali, cum
l. ſsequenti, ff.
vſsufructuarius quemadmodum caueat, vbi
ſscriptum e
ſst:
Interdum autem inerit proprietatis æſstimatio, ſsi fortè fructuarius, cùm poſsſset vſsucapionem interpellare, neglexit, omnem enim rei curam ſsuſscepit, nam fructuarius cuſstodiam
præſstare debet. Sed Pinellus
vbi ſsuprà, dict. num. 16. exi
ſstimat hac in re, meliùs aduertere ad illum textum, Ru
*beum in
l. non ſsolum, §. morte, n. 12. ff. de noui operis nunciatione. Crotum in
l. 1. §. nuntiatio, n. 9. eod. tit. & priùs
Fulgo
ſsium
ibidem, contra
còmunemcommunem allegationem; nec
ampliùs dicit, & Ioannes Gar
ſsia, qui tacet eum,
dicto
cap. 11. n. 4. pro communi hac re
ſsolutione primò expendit textum, in
l. 1. §. finali, ff. de noui operis nunciatione,
cui ex aliis recte
ſsatisfacit: po
ſstmodùm refert Rubei &
Croti opinionem contra communem, & tandem cum
eis in
ſsistens credit verius, v
ſsufructuarium non dici procuratorem in rem
ſsuam, non tamen negandum e
ſsſse, e
ſsſse
procuratorem, & agere po
ſsſse nomine domini; atque
adeò debere cu
ſstodire, & curam gerere rei, quâ vtiturfruitur, quoniam procuratoris vicem, & officium
ſsu
ſstinet, cui
ſsatisfacere tenetur.
Verùm
ſsententiâ
ſsuperiori non relatâ, ex mente
*
cõmunicommuni, vt ip
ſsi a
ſsſserunt, aliter di
ſstinguunt in hac quæ
ſstione Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
n 7. per totum, fol. mihi 189. Michaël Gra
ſsſsus
dict. §. legatum, quæſst. 34. n. 2. dicúntque communem e
ſsſse Interpretum
ſsententiam, vt v
ſsufructuarius dicatur procurator in rem
ſsuam, & agere po
ſsſsit proprio nomine ab
ſsque
mandato proprietarij, in his, quæ v
ſsumfructum re
ſspiciunt, in his verò, quæ proprietatem re
ſspiciunt, non po
ſsſsit
ſsine mandato, cùm non
ſsit procurator in rem
ſsuam,
ſsed proprietarij, in eis habeat tacitum mandatum.
Sed tamen prædictos Authores, in eo iu
ſste notandos
crediderim, quòd affirment præfatam di
ſstinctionem ex
*
communi Doctorum
ſsententia de
ſscendere;
ſsiquidem antiquiores ferè omnes, paucis exceptis, fructarium dici
procuratorem in rem
ſsuam
ſsimpliciter docuerunt, vt
con
ſstat expre
ſsſsim ex multis relatis per Antonium Gomez, Pinellum, Gra
ſsſsum, & Ioannem Gar
ſsiam
vbi ſsuprà.
Alij
autèautem Recentiores (quorum numero, præ
ſsertim.
ſsunt
Rubeus, Crotus, Pinellus, & Gar
ſsia) et
ſsi hoc negauerint,
fatentur tamen, fructuarium dici procuratorem, vt agere po
ſsſsit, & debeat nomine domini itaque agendi pote
ſstatem ab
ſsque mandato proprietarij, non
ſsolùm illi
cóceduntconcedunt ſsed etiam eundem agere ad
ſstringunt: quoniam
officium procuratoris su
ſstinet, cui
ſsatisfacere tenetur.
Et denique, quicunque hac de materia
ſscrip
ſsit, etiam in
his, quæ re
ſspiciunt proprietatem; curam, diligentiam, &
ſsollicitudinem tacitè demandatam videri fructuario
adeò apertè admittit, vt generaliter con
ſstituere in illis
non po
ſsſse ip
ſsum ab
ſsque mandato agere, durum admodùm, & iuri contrarium videatur. Et in
ſspecie magis loquendo repugnat traditionibus Decij,
in conſs. 418. n. 7.
Menochij,
in conſs. 66. n. 30. lib. 1. Moderni
in conſsuetud.
Pariſsienſs. tit. 1. §. 1. gloſs. num. 1. 1. & gloſs. 8. n. 58. Achillis Pedrochæ
in conſs. 7. n. 178. qui dicunt, cen
ſseri fructuario demandata omnia, quæ tendunt ad cu
ſstodiam,
defen
ſsionem, & con
ſseruationem rei fructuariæ. Quo
*circa in hac contrarietate dicendum mihi videbatur primò, ad v
ſsumfructum con
ſsequendum, contra hæredem,
& alium quemcunque, rectè agere po
ſsſse v
ſsufructuariú
ab
ſsque mandato alterius cuiu
ſscumque. tanquam procuratorem in rem
ſsuam, aut eum, ad quem iu
ſsto titulo ius,
aut dominium v
ſsusfructus pertinet. Id quod
certiſſimũcertissimum
e
ſst, & po
ſst alios probant Pinellus
2. part. leg. 1. C. de
bonis maternis, num. 62. verſs. Quod autem, Caualcanus
de
vſsufructu mulieri relicto, n. 7. & n. 198. Gra
ſsſsus
dicto §.
legatum, quæſst. 34. num. 2. in fine.
Secundò, in his, quæ v
ſsumfructum re
ſspiciunt, v
ſsu
*fructuarium dici procuratorem in rem
ſsuam, & proprio
quidem nomine ab
ſsque mandato haeredis, vel proprietarij, liberè agere po
ſsſse. Quod nullus negat, imò potiùs
id omnes tanquam indubitatum admittunt, atque ex
cõmunicommuni re
ſsolutione tradunt Caualcan. & Gra
ſsſsus
vbi ſsuprà
Tertiò, regulariter loquendo,
ſsiue
ſspecificè, re
ſspectu
*
proprietatis, aut ip
ſsius rei fructuariæ, veram non e
ſsſse,
vt anteà dicebam, generalem Caualcani, & Gra
ſsſsi traditionem, in his, quæ proprietatem re
ſspiciunt nullo
modo ab
ſsque mandato proprietarij fructuarium agere
po
ſsſse, nec in eis tacitum mandatum habere. Similiter
veram non e
ſsſse Ca
ſstren
ſsis, Baldi, & aliorum primam
ſsententiam, relatam
ſsuprà.
num. 6. generaliter fructuarium dici procuratorem in rem
ſsuam, & generale mandatum obtinere etiam re
ſspectu iuris proprietatis. Id
quod naturæ; v
ſsusfructus repugnat euidenter, vt de
ſse
patet, & his, quæ;
ſscribit Menochius
in conſs. 66. num. 16.
lib. 1. deinde vtramque
ſsententiam temperandam in
hunc modum, vt
ſscilicet, v
ſsufructuarius non dicatur
propriè procurator in rem
ſsuam,
ſsine procurator
generalis, aut generale mandatum obtinens,
ſsed
quoad quædam, videlicet quæ: re
ſspiciunt cu
ſstodiam,
defen
ſsionem, & admini
ſstrationem, aut con
ſseruationem rei fructuariæ, & iurium eius; hæc enim tacitè illi demandata videntur, vt colligitur apertè ex
dicta lege 1. In fine, &
lege ſsequenti. ff. vſsufructuarius
quemadmodum caueat. Et po
ſst; Salicetum, & Alexandrum, eruditè, & verè aduertit Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, titul. 1. §. 1. gloſsſsa 1. num. 11. & ab
eo tran
ſscribit Caballinus
Milleloquio 1. num. 11. & 12.
& horum re
ſspectu tacitum mandatum dicitur habere à
proprietario, & ab
ſsque mandato illius agere pote
ſst, vt
ip
ſse Modernus aduertit, & pò
ſsi Rubeum, & Crotum,
in idem incidit Ioannes Gar
ſsìa
vbi ſsuprà, quod iniu
ſstè,
& contra mentem dictorum iurium negarunt Caualcanus & Gra
ſsſsus locis
ſsuperiùs relatis. Imò non
ſsolùm pote
ſst v
ſsufructuarius omnia, quæ tendunt in vtilitatem,
& con
ſseruationem ip
ſsius rei fructuariæ facere; verùm
etiam
ſsi facere omi
ſserit, & negligens fuerit,
ſsibi impu
*tandum e
ſst, & ad intere
ſsſse tenetur, vt Iuribus & communi dictorum re
ſsolutione probauit Antonius Gomez.
dicto capite 15. de ſseruitutibus, num. 6. In fine, & inde fit,
*
quòd v
ſsufructuarius con
ſseruare tenetur iura, pertinentias, &
ſseruitutes debitas proprietati,
ſseu fundo fructuario, &
ſsi permi
ſserit eas amitti, v
ſsucapi, vel præ
ſscribi, vt dictum e
ſst, ad intere
ſsſse tenetur, ex textu
in dicta
l. 1. in fine, cum
l. ſsequenti, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, & tradit Modernus
dicta gloſs. 1. num. 11.
& Caballinus
milleloquio. 1. num. 12. Similiter
ſsi non de
*nuntiauerit, cùm potuerit proprietario probabiliter
ignoranti periculum rei, veluti ruinæ, vel inundationis,
aut aliud nece
ſsſsariò fiendum impen
ſsa proprietarij, vel
quid
ſsimile, & damnum
ſsequutum fuerit tenebitur ip
ſse
proprietario ad intere
ſsſse, & damnum, vt po
ſst Ca
ſstren
ſsem,
in l. eum ad quem, C. de vſsufructu, rectè adnotauit Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, titul. 1.
§. 1. Gloſs. 8. num. 58. Et
ſsicut agi pote
ſst pro damno dato
*
contra v
ſsufructuarium viuentem; ita etiam pote
ſst contra eius hæredes, po
ſstquam ip
ſse e
ſst mortuus:
ſsic
ſscribunt, & comprobant Cephalus
in conſs. 653. n. 7. lib. 5.
Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 55. num. 9. lib. 1. Fit
*
etiam deinde, quòd v
ſsufructuarius tenetur non
ſsolùm
de dolo, lata, leuìque culpa,
ſsed etiam & de leui
ſsſsima
culpa, quia v
ſsusfructus
ſsolùm ip
ſsius fructuarij gratiâ
con
ſstituitur, vt de
ſse patet, ideò de leui
ſsſsima culpa tenetur, §.
item is cui, Inſstitut. quibus modis re contrahitur obligatio, l. ſsi vſsusfructus legatus, §. denique, ff. de vſsufructu,
iuncta
l. In lege aquilia & leuiſsſsima, 45. ff. ad legem
Aquiliam. ſsic tenent Angelus
in l. cùm vſsufructuarius,
in fine. ff. de vſsufructu.Albericus
in l. quamuis, num. 2. ff.
de damno infecto. Modernus
dict. gloſs. 8. num. 50. Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 36. & 39.
vol. 1. Vnde cum in propo
ſsito legi
ſsſsem Ioannem Ce
*phalum, con
ſsiderabam nouè, ip
ſsum apertè lap
ſsum fui
ſsſse
in conſs. 653. num. 15. lib. 5. dicebat enim v
ſsufructuarium
teneri tantùm de dolo, lata, leuique culpa, cùm etiam
de leui
ſsſsima teneatur, ex
ſsuprà dictis. Dicetur autem
e
ſsſse in culpa
ſsaltem leui
ſsſsima v
ſsufructuarius,
ſsi tantam
*
non præ
ſstiterit diligentiam circa res fructuarias, quantam diligenti
ſsſsimus quoque rebus
ſsuis; imò maiorem:
argumento textus,
in dict. §. item is qui res vtenda, Inſstitut. quibus modis re contrahitur obligatio, & in l. 1. §. is
quoque cui rem, ff. de obligat. & act. & ob
ſseruat Antonius Galearius Malua
ſsſsia
dict. conſs. 38. num. 37. vbi.
n. 38.
39. & 40. agit vtrùm emphyteuta, libellarius, conductor, & alij
ſsimiles de culpa leui
ſsſsima teneantur: de
*
quo e
ſst videndus omninò Io
ſsephus Ludouicus
deciſs.
Peruſsina 22. num. n. 21. in fine & deciſs. 94. num. 11.
CAPVT XXI.
Vſsufructuarius an, & quando, proptereà quod
arbitrio boni viri non vtatur, ſsiue propter
rei deteriorationem, aut arborum inciſsionem, expelli poſsſsit, vt ius vſsusfructus amittat, & propter damnum illatum vtrùm ad
intereſsſse tantùm teneatur; an verò vſsusfructus etiam iure priuari debeat? vbi hæc materia breuiter, & diſstinctè, explicatur communis ſsententia à quorundam impugnationibus defenditur, & Antonij Galeatij Maluaſsſsiæ conſs. 38. per totum, vol. 1. nouè expenditur, & commendatur in hac materia.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius vti & frui arbitrio boni viri adeò
tenetur, vt nihil in perniciem, aut damnum proprietatis facere poſsſsit.
-
2 Sed illius conſseruationi, & vtilitati, tanquam bonus
paterfamilias proſspicere debet.
-
3 Vſsufructuarius, ſsi non vtatur nec fruatur arbitrio boni
viri, ſsiue malè ſse habuerit circa res fructuarias, vel
deteriorandoillas, aut arbores fructiferas incidendo:
vtrùm expelli poſsſsit per proprietarium, vt ius vſsusfructus amittat, & pro damno etiam illato teneatur,
an verò ad intereſsſse tantùm cum eo agi poſsſsit, ſsed
vſsufructu priuari non debeat.
-
4 Vſsufructuarium in quæſstione ſsuperiori expelli non debere, ſsed ad intereſsſse tantùm teneri ex ſsententia quorundam, qua tamen improbatur infrà num. 9. &
ſsequentibus.
-
5 Emphyteuta, conductor, & ſsimiles, incidendo arbores
virides & fructiferas, & propter rei deteriorationem, ius, quod habent, amittunt, & expelli poſsſsunt.
-
6 Antonium Galeatium Maluaſsſsiam & eruditè, & vtiliter loquutum fuiſsſse de materia huius Capitis; &
conſsil. 38. per totum, vol. 1. ſsingulare eſsſse & notandum.
-
7 Vſsufructuarius, cùm caueat de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, aliquibus videtur, quòd propter rei
deteriorationem expelli non debeat, vt ius vſsusfructus amittat, ſsed ad intereſsſse tantùm teneatur, & ad
pœnam, in ſstipulatione comprehenſsam: qui tamen
decipiuntur, provt reſsoluitur infrà, num. 11. & 12.
-
8 Priuationis pœna locum non habet, vbi lex eam expreſssè non ſstatuit.
-
9 Vſsufructuarium non vtentem & fruentem arbitrio
boni viri, vel res fructuarias deteriorantem, aut
virides, & fructifer as arbores incidentem, expelli
poſsſse, & ius vſsusfructus amittere, ex veriori, &
communiori ſsententia.
-
10 Quæ & iure, & ratione concludenti fulcitur.
-
11 Et contrariæ opinionis primo fundamento reſspondetur.
-
12 L. 1. §. habet autem, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, & l. ſsed & ſsi quid, §. & generaliter,
ff. de vſsufructu, explicantur.
-
13 Vſsufructuarius quotieſscumque, quia non vtitur & fruitur arbitrio boni viri, vel propter rei deteriorationẽdeteriorationem,
aut arborum inciſsionem, expelli poteſst, & vſsusfructus iure priuatur, damnum quoq;quoque reſsarcire tenetur.
-
14 Vt de conductore, qui malè verſsatur in re conducta,
& de emphyteuta, dici ſsolet.
-
15 Iure ipſso expreſsſsum eſsſse ſsatis, fructuarium propter arborum inciſsonem, vel rei deteriorationem expelli
poſsſse, & iure vſsusfructus priuam, contra nonnullos.
-
16 Delictum in committendo grauius eſsſse delicto in omittendo, commiſsſso.
-
17 Vſsufructuarius, vt propter rei deteriorationem, vel
arborum inciſsionem cadat ab vſsufructu, quæ & qualis deterioratio neceſsſsaria ſsit, & iudicis arbitrium,
quod multum valeat hac in re.
-
18 Vſsufructuarius, quòd malè verſsatus fuerit, aut non
vſsus arbitrio boni viri circa res fructuarias, ex quibus deprehendi poſsſsit?
-
19 Vſsufructuarij dolo, vel culpa, vtrùm præſsumi debeat,
quod rei deterioratio contigerit, & onus probandi,
an ipſsi, vel proprietario incumbat? remiſsſsiuè.
-
20 Vſsufructuarius, emphyteuta, & conductor, quamuis
ob modicam rei deteriorationem expelli non debeant,
tenentur tamen dominis damnum, ſsiue intereſsſse integrè reſsarcire.
-
21 Vſsufructuarius ſsi loco arborum cæſsarum alias ſsubſstituat, an debeat ceſsſsare amiſsſsio iuris propter deteriorationem incurſsa.
VSufructuarius vti & frui arbitrio boni viri
*
adeò tenetur, vt nihil in perniciem, aut damnum
proprietatis facere po
ſsſsit,
l. æquiſsſsimum, §. 1. ff. de vſsufructu, ſsed illius con
ſseruationi, & vtilitati, tanquam
bonus pater
ſsamilias pro
ſspicere debet, aliàs ius v
ſsusfru
*ctus amittit ex
ſsententia communi;
ſsiue ad re
ſsarciendum damnum tenetur, ex
ſsententia aliorum, vt
ſstatim
dicam. Sic
ſsuperiorem doctrinam, de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, nec quicquam gerendo in perniciem proprietatis, tradunt Alexander & Ca
ſstren
ſsis
in
Authent. qui rem, in princip. & ibi communiter Doctores
C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, Petrus Gregorius
in Syntagmate iuris, 1. part. lib. 4. cap. 3. de vſsufructu, num. 15.
& 16. Cardinalis Albanus
in rubr. ff. de vſsufructu, in fine.
Ruinus
in conſs. 58. num. 5. lib. 1. Natta
in conſs. 477. num. 7.
Rolandus
in conſs. 49. num. 12. & 13. lib. 2. Cephalus
in
conſsil. 653. num. 4. & lib. 5. Petrus de Soncinas
in conſs. 15.
num. 10. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 2.
Malua
ſsſsia
in conſs. 38. per totum, vol. 1. Sed dubium e
ſst
*
in eo, vtrùm
ſsi v
ſsufructuarius non vtatur nec fruatur
arbitrio boni viri,
ſsiue male
ſse habuerit circa res fructuarias, vel deteriorando illas, aut arbores fructiferas
incidendo, expelli po
ſsſsit per proprietarium, vt ius v
ſsusfructus amittat, & pro damno etiam illato teneatur: an
verò ad intere
ſsſse tantùm cum eo agi po
ſsſsit,
ſsed v
ſsufru
*ctu priuari non debeat. Et partem negatiuam, v
ſsufructuarium expelli non debere propter prædictam cau
ſsam,
ſsed ad intere
ſsſse tantùm teneri, defendunt Angelus
in §. finali, num. 3. Inſstitut. de ſseruitutibus, afflictis
cap. 1.
§. licet, num. 14. ſsi de feudo fuerit controuerſsia. Ruinus
in l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 2. ff. ſsoluto matrimonio
Berous
in conſs. 5. 4. à num. 19. lib. 3. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubr. 4. § 6. in gloſsſsa finali num. 18.
*
Riminald.
in conſs. 94. num. 36. lib. 1. Et pro his vrget
primò, quòd licèt emphyteuta, conductor, &
ſsimiles,
incidendo arbores virides, & fructiferas, & propter rei
deteriorationẽdeteriorationem. ius quod habent, amittant, & expelli po
ſsſsint, vt tradunt Bartolus, Baldus, Ca
ſstren
ſsis, Alexander,
& communiter omnes
in l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, idem Bartolus
in l, in fraudem, §. finali,
per illum textum,
ff. de iure fiſsci, & in Authent. qui rem,
vbi Doctores omnes communiter,
C. de ſsacroſsanctis
Eccleſsiis, & po
ſst multos, Paulus de Montepico
in l.
Titia cum teſstamento,§
Titia cùm nuberet, de legat. 2.
num. 131. Iulius Clarus §.
emphyteuſsis, quæſst. 26. num. 2.
Rolandus
in conſsil. 59. num. 14. lib. 2. Menochius
in conſsil. 13. num. 4. lib. 1. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. peruſsin. 22.
& deciſs. 94. Bur
ſsatus
in conſsil. 91. num. 4. lib. 1. Aluarus
Vala
ſscus
conſsultat. 50. Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi
fundum, ff. ſsoluto matrimonio, num. 15. vſsque ad num. 17.
fol. 1040. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. n. 1.
*
vol. 2. Quod e
ſst
ſsingulare & notandum, quia in eo &
eruditè, & vtiliter loquutus e
ſst in hac materia: id ta
*men vt
ſsuperiores & alij nonnulli exi
ſstimant videtur
in v
ſsufructuario procedere non po
ſsſse, quia cùm ip
ſse caueat de vtendo & fruendo arbitrio boni viri, propter
rei deteriorationem videtur, quòd expelli non debeat,
vt ius v
ſsusfructus amittat,
ſsed ad intere
ſsſse tantùm teneatur, & ad pœnam in
ſstipulatione comprehen
ſsam, &
hoc videtur ab initio paci
ſsci, & à quauis expul
ſsione, &
caducitate recedere proprietarius, argumento textus
in. l. ſsed & ſsi quid § & generaliter, ff. de vſsufructu, & in
l. 1. §. habet autem, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat: qua ratione v
ſsi
ſsunt Iacobin. de Sanct. Georg.
in
authent. qui rem, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, Paulus de
Montepico
in dicto §. Titia cùm nuberet, quæſst. 36. verſs.
Nunc pro complemento quæro de quæſstione multùm neceſsſsaria, num. mihi. 131. & eo non relato, Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſs. 38. num. 2.
SecũdòSecundò facit, quòd pœna priuationis non habet locum, vbi lex eam expre
ſssè non
ſstatuit, argumento tex
*tus,
in §. cùm igitur, verſsiculo, ſsin autem in authent. de
non eligendo ſsecundò nubent, collatione 1. & in l. at ſsi
quis, §. diuus ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum; &
e
ſst communis Doctorum
ſsententia po
ſst Baldum
ibi. columna finali, in prine. & in authentica, ex testamento, C. de
ſsecundis nuptiis. Sed de de iure, v
ſsufructuario prædicta pœna non imponitur, vt colligi pote
ſst
ex l. ex ſsylua, & l. ſseq.
& l. æquiſsſsimum, §. 1. ff. de vſsufructu, vbi v
ſsufructuario
tantùm inhibetur, vt arbores fructiferas, ac etiam infructuo
ſsas non decidat, non tamen ip
ſsi decidenti priuationis pœna imponitur: ergo propter praedictam cau
ſsam, priuari non debebit fructuarius iure v
ſsusfructus.
Nihilominùs contraria
ſsententia, verior e
ſst, & com
*munior, v
ſsufructuarium non vtentem & fruentem arbitrio boni viri, vel res fructuarias deteriorantem, aut
virides, & fructiferas arbores incidentem, expelli po
ſsſse,
& ius v
ſsusfructus amittere: provt meliùs docuerunt
Baldus
in conſs. 290. volum. 2. Guillelm. Cun.
in authent.
qui rem, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsis, per illum textum,
qui quamuis loquatur in emphyteuta; fortiori ratione
procedere debet in v
ſsufructario, cùm ius eius debilius
ſsit iure emphyteutæ, vt infrà referendi adnotarunt: deinde per alia, & bona iura, quæ: ibidem adducit, &
ſsequuntur Paulus Ca
ſstren
ſsis
num. 3. Ia
ſson
num. 4. Iacobin.
de Sanct. Geor.
n. 6. & Decius
columna 2. in fine, ibi.
Romanus, Alexander, Barbacia, Cæpola, & Ruinus,
cum quibus
ſsic defendit Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſs. 38. n. 17. & 18. & vltra eum Paulus de Montepico
in dicto §. Titia cùm nuberet, quæst. 36. num. 131.
qui dicit, quòd i
ſsta quæ
ſstio fuit in facto in quadam
magna Domina, quæ erat relicta v
ſsufructuaria bonorum mariti, & exciderat multas & infinitas arbores, Rolandus
in conſs. 49. num. 12. lib. 2. Tiraquellus
de retractu
conuentionali, §. 3. gloſsſsa 1. num. 22. Pinellus
2. parte
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 60. Albanus
in conſs. 55.
num. 6. Cephalus
in conſs. 653. num. 4. lib. 5. Menochius
de arbitrariis lib. 2. centuria 1. caſsu 78. num. 1. & 3. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. peruſsina 22. num. 5. & 6. & magis veram opinionem firmat Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio. § ſsi fundum, num. 17. & 18. & vltra relatos per eum,
Craueta
in conſs. 300. num. 2. lib. 2. Bellonus
in conſs. 54.
n. 11. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 156. Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, tit. 1. §. 1. gloſs. 1.
n 31. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 55. n. 6. lib. 1.
Menochius
in conſs. 66. n. 30. lib 1. Ioannes Botta
in conſs. 47.
num. 33. Guttierrez
in repetitione l. nemo potest, n. 182.
de leg. 1. & pro hac parte, vt
ſsuperiùs dicebam, ponde
*ratur communiter textus
in dict. authent. qui rem, C. de
ſsacroſsanctis Eccleſsiis, vbi emphyteuta propter prædictam rationem expellitur, & iure
ſsuo priuatur, & tamen pari, vel maiori, aur fortiori ratione procedit ille
textus in v
ſsufructuario, conductore, &
ſsimilibus per|
ſsonis, vt inquit Menochius
dicto caſsu 87. n. 3. Io
ſsephus
Ludouicus
dicta deciſs. 22. num. 6. Secundò facit textus
in l. 2. ff. ſsi vſsusfructus petatur, vbi durante etiam v
ſsufructu pote
ſst dominus proprietatis conueniri,
ſsi deteriorem reddat v
ſsumfructum; ergo maiori ratione poterit v
ſsufructuarius, vt in terminis no
ſstris ex illa adnotauit Ioannes Gar
ſsia de
expenſsis & meliorationibus c. 11.
num. 34. Tertiò facit textus veluti expre
ſsſsus in
l. hoc ampliùs 9. §. finali, ff. de damno infecto, quæ: dicit fructuarium malè vtentem po
ſsſse prohiberi, ne v
ſsufructu vtatur. Quartò facit, quòd v
ſsufructuarius tenetur fundum
rectè colere,
1. item ſsi fundi, 16. ff. de vſsufructu, & vti,
& frui arbitrio boni viri, vt initio huius capitis diximus: ergo
ſsi id non faciat,
ſsed potiùs contrarium, re
ſsolui debet ius eius, per textum, in
authent. cui relictum,
C. de indicta viduitate; & quod notat Baldus
ibi. num. 10.
Modernus
dicta gloſs. 1. num. 31. Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi
fundum, num. 18. in princ. Et comprobatur vltra eos, per
textum,
in l. ſsi proprietarius, ff. de damno infecto, & in
l. ſsi ex duobus, §. ſsi plures, verſsic. ſsed per prætorem, ff. de
noxalibus actionibus.
Ex quibus facilè di
ſsſsolui po
ſsſsunt contrariæ: partis
*
fundamenta; Et primum non ob
ſstat; nam et
ſsi cautio de
vtendo & fruendo arbitrio boni viri, ab v
ſsufructuario
fuerit præ
ſstita, adhuc non e
ſsſset bene con
ſsultum proprietario,
ſsi ip
ſse fructuarium male vtentem, & res fructuarias deteriorantem
ſstatim non po
ſsſset expellere,
cùm facilè occultari po
ſsſset veritas v
ſsusfructus conce
ſsſsi, & probatio deteriorationis difficilior redderetur. Vt
aduertunt Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus,
cap. 11. num. 36. Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum, num. 18. in*
princ. vltra quos aliter, & meliùs re
ſsponderi pote
ſst,
con
ſstituendo ad explicationem textus,
in dicta l. 1.
§. habet autem, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat,
& l. ſsed et ſsi quid, §. & generaliter, ff. de vſsufructu. Quod
licèt dicatur
ibi, committi
ſstipulationem de vtendo &
fruendo arbitrio boni viri,
ſsi v
ſsufructuarius aliter vtatur, non tamen per hoc
ſsequitur, quin etiam po
ſsſsit expelli: quia diuer
ſsa
ſsunt remedia, & vnum alterum non
tollit, neque re
ſstringit:
ſsic declarant Ca
ſstren
ſsis
num. 3.
& Iacobin. de Sanct. Georg.
num. 6. in dict. authent. qui
rem, quos
ſsequuti
ſsunt Paulus de Montepico
in dicto §.
Titia cùm nuberet, num. 131. in fine. Antonius Galeatius
Malua
ſsſsia
dicto conſs. 38. num. 18. 19. & 20. & ij Autho
*res rectè
ſscribunt, quòd quotie
ſscunque v
ſsufructuarius,
quia non vtitur & fruitur arbitrio boni viri, vel propter
rei deteriorationem, aut arborum inci
ſsionem, expelli
pote
ſst, & v
ſsusfructus iure priuari, damnum quoque re
ſsarcire tenetur argumento textus
in l. duobus, §. Colonus,
ff. de iure fiſsci; quod etiam probauit Barbo
ſsa
in dicta l.
diuortio, §. ſsi fundum, num. 18. ante finem, & vltra relatos ab eo, Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 55. n. 6.
lib. 1. Ruinus
in conſs. 58. Quia locatur, num. 5. volum. 1.
& in conſs. 43. Viſso ac perlecto, in fine, volum. 2. Et de conductore, qui malè ver
ſsatur in re conducta, & emphyteuta idem dici
ſsolet communiter,
in dict. authent. qui
rem, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis. Alexander
in conſs. 129.
*
lib. 2. Rolandus
in conſs. 49.n 15
volum. 2. & in conſs. 40.
num. 9. volum. 4. Natta
in conſs. 481. num. 21. volum. 3.
Curtius Senior
in conſs. 70. ſsub num. 8. & his non relatis
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 20. vol. 1.
Vincentius Carocius
de locato & conducto, quæſst 7. à
princ. fol. mihi. 191.
Secundum verò fundamentum facilè conuincitur ex
*
eo, quòd imò iure ip
ſso fatis expre
ſsſsum fuerit, fructuarium propter arborum inci
ſsionem, vel rei deteriorationem expelli po
ſsſse, & iure v
ſsusfructus priuari, vt
per textum
in dict. l. hoc ampliùs, § finali, ff. de damno
infecto. Ex multis affirmat Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum, num. 17. in princ. & Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dict. conſs. 38. num. 22. qui
num. 23. in idem expendit
textum, in
l. vſsufructu legato, & in l. hactenus, ff. de vſsufructu, vbi v
ſsufructuarius perpetuò prohibetur, & repellitur ab v
ſsufructu,
ſsi rem non reficit; ergo fortiùs,
ſsi
eam deteriorat, quia grauius e
ſst delictum in committendo, quam in omittendo,
ſsecundùm Glo
ſsſsam, & Do
*ctores
in l. ſsi mora, ff. soluto matrimonio, Glo
ſsſsa
in lege
Diuus, verbo, nec
ſsollicitudo,
in fine, ff. ad Sillanianum,
Baldus
in l. quod te mihi, num. 6. ff. ſsi certum petatur
Decius
in conſs. 37. col. 4. num. 9. & nonnulla dicit Ia
ſson
in l. edita, num. 40. C. de edendo, & in l. tranſsigere, num. 7.
C. de tranſsactionibus, & in l. ſsi prius, num. 49. ff. de noui
operis nunciatione; &
ſsuperiorem re
ſsolutionem apertè
videtur probare Cardinalis Hieronymus Albanus
in
rubrica, ff. de vſsufructu, in fine, re
ſsoluens, fructuarium
malè vtentem, priuari po
ſsſse v
ſsufructu, etiam
ſsi cautionem præ
ſstiti
ſsſset de benè vtendo, vt
ſsuperiùs dicebamus
num. 9. & 10.
E
ſst tamen animaduertendum, quòd v
ſsufructuarius
*
vt propter rei deteriorationem, vel arborum inci
ſsionem cadat ab v
ſsufructu, non
ſsufficit quælibet deterioratio, ,
ſsed nece
ſsſsaria e
ſst notabilis deterioratio, & non
modica; item perpetua, & non circa culturam, & fructus,
ſsed circa rem, & dolo
ſsa, culpabilis, & fraudulenta, & vbi hæc coniunctim non concurrunt, v
ſsufructuarius non cadit ab v
ſsufructu, nec expellitur,
ſsicut dicimus in emphyteuta:
ſsic ex communi omnium
ſsententia.
in dict authent. qui rem, po
ſst multos, quos allegant,
tradunt Ia
ſson
conſs. 3. num. 7. & in conſs. 17. in princ. vol. 1.
Vincentius Carocius
de locato & conducto, dicta quæſst. 7.
ex num. 41. fol. mihi 192. qui loquitur in v
ſsufructuario;
in quo etiam expre
ſsſsim loquuntur Iacobus Mandellus
de Alba
in conſs. 5. num. 6. lib. 1. Paulus de Montepico
in dicta §. Titia cùm nuberet, ſsub quæſst. 36. num. mihi 133.
Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina. 22. num. 21. & deciſsione 94. num. 10. Aluarus Vala
ſscus
conſsul. 50. num. 6.
Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi fundum, num. 20. verſsic. & tenebis
mente. Natta
in conſs. 477. num. 7. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 11. num. 34. in fine. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto n. 157.
fol. 352. & nullo ex his relato, Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
dicto conſs. 38. num. 8. hac autem in re multum valebit di
ſscreti Iudicis arbitrium, qui ex prædiorum.
ſsiue
rerum, & arborum, aut fructuum qualitate digno
ſscere
poterit, quæ, aut qualis deterioratio notabi lis, aut magna dicatur,
ſsiue modica; ex his, quæ
ſscrip
ſsit Menochius
lib. 2. de arbitrariis, quæſst. 78. num. 8. cum quo
omnes conueniunt, vt con
ſstat ex
ſsuperioribus, & aliis
comprobat Ioannes Botta
in conſs. 46. num. 34. ip
ſsius
etiam Iudicis arbitrio relinquitur, ex quibus colligi, &
*
deprehendi po
ſsſsit, quando v
ſsufructuarius malè ver
ſsatus fuerit, aut non v
ſsus arbitrio boni viri circa res fructuarias, con
ſsideratis, quæ optimè
ſscrip
ſserunt Alexand.
in conſs. 139. n. 3. vol. 2. & in conſs. 118. n. 7. vol. 5. Natta
in
conſs. 477. n. 7. Malua
ſsſsia
dict. conſs. 38. n. 14. verſsic ſsecundò id quoque, Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 156. In dubio autem, vtrùm præ
ſsumi debeat, quòd
*
rei deterioratio, dolo vel culpa v
ſsufructuarij contigerit,
& onus probandi, an ip
ſsi, vel proprietario incumbat,
tradit Barbo
ſsa in
dict. §. ſsi fundum, num. 20. verſs. In dubio ſsanè. Menochius
in conſs. 130. num. 4. & ſseqq. vol. 1.
Angui
ſsſs.
in conſs. 99. Baldus
conſs. 190. vol. 2. Crotus in
conſsil. 115. vol. 1. Io
ſsephus Ludouicus
dicta deciſs. Peruſsina
22. num. 25. qui
num. 24. ex aliis rectè adnotauit, quam
*uis v
ſsufructuarius, emphyteuta & conductor ob modicam rei deteriorationem expelli non debeant, nec ab
v
ſsufructu cadant, tenentur tamen dominis damnum,
ſsiue intere
ſsſse deteriorationis integrè re
ſsarcire. Quod
etiam ob
ſseruarunt Ruinus
in conſs. 53. lib. 1. Vincentius
Carocius
de locato & conducto, dicta quæſst. 7. num. 42.
in fine, fol. 192. Quod
ſsi v
ſsufructuarius loco arborum
*
cæ
ſsarum alias
ſsub
ſstituat, an debeat ce
ſsſsare ami
ſsſsio iuris
propter deteriorationem incur
ſsa, cùm videatur etiam
ce
ſsare deterioratio,
argumẽtoargumento à d contrario
ſsen
ſsu videtur
decidere textus, & in fauorem fructuarij,
in l. fraudem,
45. §. ſsi conductor, ff. de iure fiſsci, per quem
ſsic ob
ſseruant Ia
ſson
in dict. l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 4. ff. ſsol.
matrimonio. Crotus
in conſs. 115. num. 8. lib. 1. Io
ſsephus
|
Ludouicus
deciſs. 94. n. 13. Gama
deciſs. 147. in fine. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 50. num. & in colono, emphyteuta, marito, &
ſsimilibus, & v
ſsufructuario, po
ſst Baldum, Alexandrum, Ia
ſsonem, Beccium, Siluanum, & alios,
probauit Carocius
dict. quæſst. 7. n. 22. fol 191. Borgninus
Caualcanus
deciſs. 32. n. 16. 1. part. quod tamen latiùs &
eruditè, vt
ſsolet, explicauit Barbo
ſsa, hac de re videndus omninò
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, n. 18. verſsic
ſsunt tamen prædicta omnia limitanda, & num. 19. per totum, fol. 1048.
CAPVT XXII.
Vſsumfructum ad rei naturam, & boni patrisfamilias rationem, vel conſsuetudinem exigendum; & fructuarium arbitrio boni viri vtifrui, non videri contra ſsolitum vſsum teſstatoris vtentem; videri verò arbitrio boni viri
vtifrui, ſsi ſse gerat circa res fructuarias, vti ſse
gerere dominus proprietatis ſsolitus erat, vel
ad rei naturam & modum. Deinde conſsuetudinem patrisfamilias ſspectandam in exquirenda voluntate, quamplurimorum authoritate, & teſstimoniis comprobatum.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus ad rei naturam, & boni patrisfamilias rationem, vel conſsuetudinem exigitur.
-
2 Sic vt ex natura rei ſsumatur, & ad eum, ad quem naturaliter eſst deſstinata, vſsum hominum, & pro diligentis patrisfamilias conſsuetudine, & modo referatur.
-
3 Non ſsolùm enim natura rei & modus, ſsed etiam eius
qui vſsumfructum dedit conſsuetudo, multum quoque
valet in iſstis diiudicandis.
-
4 Franciſscus Connanus laudatus.
-
5 Vſsufructuarius arbitratu boni viri vti non videtur, qui
contra ſsolitum teſstatoris vſsum re fructuaria vtitur,
aut modum illius non ſseruat.
-
6 Vſsufructuarius an boni viri arbitrio vſsus fuerit, colligendum eſst ex his, quæ teſstator solitus erat facere.
-
7 Quod tamen limitari debet, niſsi teſstator, quia nolebat,
non vteretur re, ad eum, ad quem naturaliter erat
destinata, vſsum; tunc enim ad rei naturaliter, & boni patrisfamilias rationem vſsusfructus exigi poſsſset.
-
8 Conſsuetudo teſstatoris non inſspicitur in his, quæ inſsunt
ex natura rei.
-
9 Vſsufructuarius, qui in rebus fructuariis ſse habuerit eo
modo, quo dominus proprietatis ſse habere ſsolitus
erat, videtur vſsus arbitrio boni viri, nec res deterioraſsſse.
-
10 Teſstator in dubio cenſsetur legaſsſse fructus, quemadmodùm eo viuente percipiebantur.
-
11 Hæres ſsi grauatur aliquid pati intelligitur grauatus, vt
patiatur eo modo quo patiebatur defunctus.
-
12 Conſsuetudinem & vſsum teſstatoris inſspiciendum eſsſse in
exquirenda voluntate, atque vt ſsciamus, quid, quale, vel quantum ipſse legare voluerit.
-
13 Legatarius, vel hæres qui facit ſsecundùm conſsuetudinem & vſsum teſstatoris, videtur facere ſsecundùm
eius voluntatem, & è conuerſso.
-
14 Cephali reſsolutio in conſs. 653. num. 10. lib. 5. nonnullis confirmata, remiſsſsiuè.
-
15 Teſstator in dubio cenſsetur voluiſsſse, quòd legatarius
conſsequatur legatum, provt ipſse teſstator habebat in
vſsu ſsuo.
-
16 Vſsufructuarius videtur arbitrio boni viri vtifrui, ſsi ſse
gerat circa res fructuarias, vti dominus proprietatis
ſse gerere ſsolitus erat ordinariè, aut frequenter, non
extraordinariè, vel aliquando tantùm.
- 17 Conſsuetudo teſstatoris ordinaria, non extraordinaria attendenda, vt dignoſsci poſsſsit, quid, quale, vel quantum legare voluerit.
-
18 Teſstatoris vſsum ordinarium non extraordinarium ſsequi debemus.
-
19 Vſsufructuarium vti re fructuaria pro vſsu deſstinato,
proprietario inuito.
PRo explicatione eorum, quæ
capite præcedenti diximus, quatenus v
ſsufructuarium non vtentem arbitrio boni viri expelli po
ſsſse, & de
dãnodamno illato teneri probauimus, atque vt certam aliquam, aut generalem doctrinam
hoc capite tradamus, quà digno
ſsci po
ſsſsit, quando quis arbitrio boni viri vti, vel non vti videatur, con
*
ſstituendum erit inprimis id, quod ferè omnes, qui de
hac materia tractarunt, & quidem immeritò intactum
relinquunt, aut non ita di
ſstinctè explicarunt: Quòd
v
ſsusfructus ad rei naturam, & boni patrisfamilias rationem, vel con
ſsuetudinem exigitur,
ſsic vt ex natura
*
rei
ſsumatur, & ad eum, ad quem naturaliter e
ſst de
ſstinata v
ſsum hominum, & pro diligentis patrisfamilias
con
ſsuetudine, & modo referatur. Non
ſsolùm enim
*
natura rei, & modus,
ſsed etiam eius, qui v
ſsumfructum dedit, con
ſsuetudo, multùm valet in i
ſstis diiudicandis; quam doctrinam ex vi
ſsceribus quamplurimorum iurium, atque illorum verbis maturè, & accuratè perpen
ſsis, recti
ſsſsimè deduxit
ſsolus eruditi
ſsſsimus
Connanus
Commentariorum iuris ciuilis. lib. 4. cap. 1.
*
num. 4. & 5. fol. mihi 225. qui inter alia, expendit optimum Iurecon
ſsulti Caij re
ſspon
ſsum
in l. item ſsi fundi 10.
in verſs. finali, ff. de vſsufructu, quo loco
ſsic
ſscriptum
e
ſst
Nam & ſsi fundi vſsusfructus fuerit legatus: & ſsit ager,
vnde in fundum cuius vſsusfructus legatus eſst, ſsolebat paterfamilias, vel palo vti, vel ſsalice, velarundine: puto fructuarium hactenus vti poſsſse, ne ex eo vendat: niſsi fortè ſsalicti eius, vel ſsyluæ palaris, vel arundineti vſsusfructus ſsit
legatus: tunc enim & vendere poteſst. Nam & Trebatius
ſscribit, Syluam caduam & arundinetum poſsſse fructuarium cœdere ſsicut paterfamilias cœdebat, & vendere, licèt
paterfamilias non ſsolebat vendere, ſsed ipſse vti: ad modum
enim referendum eſst, non ad qualitatem vtendi. Ex his
autem verbis, &
ſsuperiori doctrina,
ſsecundo loco con
ſstituendum erit: Quód v
ſsufructuarius arbitratu boni,
*
viri vti non videtur, qui contra
ſsolitum te
ſstatoris v
ſsum,
re fructuaria vtitur, aut modum illius non
ſseruat,
vt ex eo textu clarè colligitur, & ob
ſseruant communiter Doctores, & Albericus
ibi, de inci
ſsione ramorum,
arborum, &
ſsyluæ cæduæ dicit, vt
ſsi te
ſstator de triennio, in triennium, aut de quinquennio, in quinquennium incidere
ſsolitus erat, eodem modo incidere debeat v
ſsufructuarius, & non citiùs, aliàs non vtetur &
fruetur arbitrio boni viri, & latiùs probat Paulus de
Montepico
in l. Titia cum teſstamento §. Titia cum nuberet, de legat. 2. quæſst. 36. ante finem, verſsic. ſsed quia dictum eſst mihi, num. 130. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 33. in fine. & infrà dicemus, dum
tractabimus, vtrúm fructuario incidere arbores liceat:
ſsuperiorem autem re
ſsolutionem, de fructuario contra
ſsolitum te
ſstatoris v
ſsum vtente, tradit expre
ſsſsim Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 12. vol. 1. quo
*
loco ex mente communi firmat, ex his. quæ:
ſsolitus erat
facere te
ſstator, colligendum e
ſsſse, an fructuarius arbitrio boni viri v
ſsus fuerit, nècne. Quod tamen limitari
debet, ni
ſsi te
ſstator, quia nolebat, non vteretur re, ad
*
eum, ad quem naturaliter erat de
ſstinata v
ſsum; tunc enim
ad rei naturam, & modum, & boni patrisfamilias rationem v
ſsusfructus exigit po
ſsſset, argumento textus,
in
dicto verſs. nam & ſsi fundi, in fine dictæ l. item ſsi fundi, &
horum, quæ
ſscribit Connanus
dict. cap. 1. n. 4. & 5. Quæ
corroborantur ex re
ſsolutis per Manticam
de coniecturis vlt. voluntatum, lib. 6. tit. 9. num. 7. vbi ex multis
*
probat, quòd con
ſsuetudo te
ſstatoris non in
ſspicitur in
his, quæ in
ſsunt ex natura rei, provt
ibi iure, & ratione
latiùs probauit.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, quòd v
ſsufructuarius, qui
*
in rebus fructuariis
ſse habuerit eo modo, quo dominus
proprietatis
ſse habere
ſsolitus erat, videtur v
ſsus arbitrio
boniviri, nec res deteriora
ſsſse:
ſsic in terminis
ſscribit
Cephal.
in conſs. 653. num. 10. lib. 5. per textum,
in l. ſsed
& ſsi quid, §. & ſsi veſstimentorum. verſsic. ſsed an locare, & in
dicto verſsic. finali dictæ l. item ſsi fundi, ff. de vſsufructu,
cuius re
ſsolutio ex
ſsequentibus confirmari pote
ſst. Primò ex his, quæ: adnotauit Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 743. num. 5. lib. 4. vbi dicit quòd te
ſstator in du
*bio cen
ſsetur legare fructus, quemadmodum eo viuente
percipiebantur: & allegat textum optimum
in l. Sempronio 32. § codicillis ff. de vſsufructu legato, in illis verbis:
Reſspondi, verbis, quæ proponerentur, id petitum, vt
ad eum modum paterentur hæredes ibi eos eſsſse, ad quem
modum, ipſsa patiebatur. Et per eum textum dixit Bar
*tolus
in ſsummario, quòd
ſsi hæres grauatur aliquid pati,
intelligitur grauatus, vt patiatur eo modo, quo patiebatur defunctus. E
ſst etiam textus optimus
in l. cum ſseruus 81. ante finem, ff. de conditionibus & demonſstrationibus, ibi:
Nam quod ipſse viuus facturus erat, id ab hæredibus ſsuis fieri iuſsſsiſsſse intelligitur. Quem
ſsic expendit
Simon de Prætis
de interpretatione vlt. volũtatumvoluntatum, lib. 1.
interpretatione 1. dubit. 3. ſsolut. 5. num. 51. vbi ex
n. 49.
cum ſseqq. fol. 31. & 32. & eodem lib. interpretatione 2.
dubitatione 2. ſsolutione 2. Num. 24. fol. 93. & lib. 4. dubitatione. 7. à num. 39. vſsque ad num. 48. fol. 303. multis
*
probat con
ſsuetudinem, & v
ſsum te
ſstatoris
inſpiciẽduminspiciendum
e
ſsſse in exquirenda voluntate; atque vt
ſsciamus quid,
quale, vel quantum ip
ſse legare voluerit: Mantica etiam
de coniecturis vlt. Voluntatum lib. 6. tit. 9. per totum &
lib. 12. tit. 15. num. 16. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. teſstamentum quæſst. 76. num. 7. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris cap. 20. num. 11. Menoch.
lib. 4.
præſs. 106. num. 2. Vincent. Caroc.
de locato & conducto
tit. de merced. conſsuetudinaria, quæſst. 3. n. 3. fol. mihi 8.
Et inde legatarius vel hæres, qui facit
ſsecundum con
*
ſsuetudinem & v
ſsum te
ſstatoris, videtur facere
ſsecundum eius voluntatem, & è conuer
ſso: vt ex aliis probat
Signorolus
in conſs. 175. num. 6. Secundò præfata re
ſso
*lutio comprobatur ex his, quæ
ſscribunt Ia
ſson
in l. certi
condictio §. ſsi nummos, à num. 5. ff. ſsi certum petatur.
Mieres
de Maioratu, in initio 2. part. à. num. 19. & noui
ſsſsime Barbo
ſsa
in l. fructus 7. ff. ſsol. matrimonio, n. 30.
& 31. fol. 600. vbi dicit vnum verbum ad propo
ſsitum
nece
ſsſsarium. Vltimò roboratur ex adductis per eundem
Cephalum
in conſs. 773. num. 93. lib. 5. po
ſst Alexandrum
in conſs. 171. num. 5. lib. 5. vbi probat, te
ſstatorem in du
*bio volui
ſsſse cen
ſseri, quòd legatarius con
ſsequatur legatum, pro vt ip
ſse te
ſstator habebat in v
ſsu
ſsuo: per textum
in l. damnas eſsto, in fine ff. de vſsufructu legato, & in
l. ſsi cui ædes, ff. de legatis 3. debet tamen
ſsuperior Cephali re
ſsolutio explicari in hunc modum, quòd v
ſsufru
*ctuarius videatur arbitrio boni viri vtifrui,
ſsi
ſse gerat
circa res fructuarias, vti dominus proprietatis
ſse gerere
ſsolitus erat ordinariè, aut frequenter
nõnon extraordinariè,
vel aliquando
tantũtantum. Quod denotant iura anteà præcitata, & maximè verbum
ſsolebat,quod optimum e
ſst,
in di*cta l. item ſsi fundi, verſs. fin. ff. de vſsufructu. deinde quoniam con
ſsuetudo te
ſstatoris ordinaria non extraordinaria attendenda e
ſst, vt digno
ſsci po
ſsſsit, quid, quale, vel
quantum legare voluerit: Menochius referens alios,
lib. 3. præſsumptione. 143. num. nono. Que
ſsada
diuerſsarum quæst. iuris. cap. 20. num. 12. Simon de Prætis
de
interpretatione vltimarum voluntatum lib. 1. interpretatione 1. dubitatione 5. num. 51. & te
ſstatoris v
ſsum ordinarium, non extraordinarium
ſsequi debemus: vt plenè
*
o
ſstendunt Ia
ſson. in
dict §. ſsi nummos, num. 26. in fine Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsienſsibus, 1. parte. §. 22.
num. 126. Mieres
de Maioratu. initio ſsecundæ partis: a
num. 21. vſsque ad n. 27. pro v
ſsu autem de
ſstinato, vtitur
v
ſsufructuarius re fructuaria proprietario inuito: vt per
illum textum adnotauit Florianus de
ſsancto Petro
in l.
arboribus. § nauis. n. 2. ff. de vſsufructu. & de his hactenus.
CAPVT XXIII.
Vſsufructuarius, qui non colit foliatè agrum,
ſsiue terras ſsolicitè arari, & laborari non curat, vtrùm ius vſsusfructus amittat, & ad intereſsſse damni teneatur; vbi Ioannis Cephali ſsententia in conſs. 653. num. 18. lib. 5. expenditur, & nonnullis rationibus aduerſsus eam
adductis, noua, & vera concordia proponitur: demum L. item ſsi fundi. §. ſseminarios. ff. de
vſsufructu, nonnullis exornatur, & declaratur, remiſsſsiuè.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius, qui non colit ſsolicitè agrum, ſsiue terras arari & laborari ſsolicitè non curat; nec cadit ab
vſsufructu, nec ad aliquod intereſsſse, ſsiue damnum,
proprietario tenetur; ex ſsententia Ioannis Cephali.
-
2 Quia prædicta facere, pertinet ad cõmodumcommodum fructuum,
qui ad vſsufructuarium ſspectant, nec proprietariorum intereſst terras non fuiſsſse cultas ex ſsententia
eiuſsdem Cephali.
-
3 Quæ tamen aut magno non caret ſscrupulo, aut ita indistinctè & ſsimpliciter intellecta, vera eſsſse nõnon poteſst.
-
4 Vt ratione, iure, & quamplurimorum authoritate demonſstratur apertè, & numeris ſseqq.
-
5 Vſsufructuarius ad culturam rei fructuariæ compelli
poteſst, ſsicut conductor; aliàs, tenetur, & dicitur in
culpa leui non colendo.
-
6 Vſsufructuarius cogi potest à proprietario vt rem rectè
colat, niſsi velit priuari fructibus.
-
7 Et l. 22. tit. 31. partita 3. in id ponderata.
-
8 Vſsufructuarium ex ſsententia communi diligenter debere, & ad vſsum boni patris familias res fructuarias
colere, & laborare, aliàs expelli poſsſse & iure vſsusfructus priuari.
-
9 Vſsufructuarius ex ſsententia Baldi non poteſst omittere
culturam, ſsed cogitur ad eam, quia res inculta deterioratur.
-
10 Ad vſsufructuarium ſspectat rem ruinoſsam reficere, &
manutenere, ex ſsententia Baldis, quæ explicatur infrà, num. 12.
-
11 Vſsufructuarius an debeat colere, nec ne res fructuarias ex natura ipſsarum diiudicandum eſsſse, & pro
explicatione præcedentium, & conſsultationis Cephali, in conſs. 653. num. 18. lib. 5. noua & vera concordia adducta.
-
12 Ad vſsufructuarium ſspectat rem ruinoſsam reficere,
ſsi refectio modica expenſsa fieri poſsſsit, & præſsentem, vtilitatem contineat; ſsecus ſsi magnam expenſsam requirat & perpetuam vtilitatem concernat.
-
13 Vſsufructuarius, etiam inuito proprietario res fructarias reficere potest, & cætera facere, quæ pertinent
ad culturam: quamuis vltra culturam, aut refectionem ampliare, vel detrahere non poſsſsit.
-
14 Vſsufructu fundi conceſsſso, videri conceſsſsum vſsumfructum frumenti, ad ſseminandum deputati.
-
15 Debet tamen vſsufructuarius ſseminarium agri conſserendi cauſsa paratum ſsemper renouare quaſsi instrumentum agri, vt finito vſsufructu domino reſstituatur.
-
16 Vſsufructu finito, quare ſseminarium reſstitui debet, remiſsſsiuè.
-
17 Seminarium quid ſsignificet propriè in l. item ſsi fundi. §. ſseminarios. ff. de vſsufructu, remiſsſsiuè: &
de illo textu, vide ſsuprà, ex num. 14.
AD explicationem eorum, quæ capitibus præcedentibus re
ſsoluta
ſsunt, quatenus con
ſstituimus
|
v
ſsufructuarium non vtentem & fruentem arbitrio boni viri,
ſsiue res fructuarias deteriorantem, expelli po
ſsſse:
ſsilentio prætermittendum non e
ſst id, quod po
ſst Baldum, Ia
ſsonem, & alios
ſscrip
ſsit Ioannes Cephalus
in
conſs. 653. num. 18. lib. 5. vbi a
ſsſserit: Quod v
ſsufructua
*rius, qui non colit
ſsolicitè agrum,
ſsiue terras arari, &
laborari
ſsolicitè non curat, nec cadit ab v
ſsufructu, nec
ad aliquod intere
ſsſse,
ſsiue damnum proprietario tenetur,
Et reddit rationem, quia prædicta facere, pertinet ad
*
commodum fructuum, qui ad v
ſsufructuarium
ſspectant,
nec proprietariorum intere
ſst, terras non fui
ſsſse cultas.
Quæ tamen re
ſsolutio, aut magno non caret
ſscrupulo,
*
aut ita indi
ſstinctè &
ſsimpliciter intellecta, vera e
ſsſse non
pote
ſst: vti ratione, iure, & quamplurimorum autho
*ritate demon
ſstrabitur apertè: & in primis ex textu
in
l. hactenus, 8. ff. de vſsufructu, in illis verbis:
Caſsſsius quoque ſscribit lib. 8. iuris ciuilis, fructuarium per arbitrum
cogi poſsſse reficere quemadmodum ſsubſserere cogitur arbores.
Et aliis iuribus ad propo
ſsitum adductis per Cæpolam
in conſs. 25. Cauſsarum ciuilium num. 11. Auielium Corbulon
in tractu de cauſsis ex quibus emphyteuta iure ſsuo
priuatur, cap. de cauſsa priuationis ex eo quod emphyteuta
rem incultam reliquit, num. 1. & 2. fol. mihi 6. Secundò
ex textu
in l. item ſsi fundi, 10. in princ. ff. de vſsufructu,
ibi: Nam & Celſsus lib. 18. digestorum ſscribit cogi eum poſsſse rectè colere. Et de v
ſsufructu fundi antea tractauerat:
vnde Florianus in principio illius textus deduxit, quòd
v
ſsufructuarius ad culturam rei fructariæ compelli po
*te
ſst,
ſsicut conductor, aliàs tenetur, & dicitur in culpa
leui non colendo: & illum
ſsequutus e
ſst Bertachinus,
repertorij. 3. part. verbo, V
ſsufructuarius conuenitur,
verſsic.*
19. fol. mihi 304. Item etiam, quod v
ſsufructuarius cogi
pote
ſst á proprietario, vt rem rectè, colat, ni
ſsi velit priuari fructibus, dicit glo
ſsſsa
2. in l. eum ad quem C. de vſsufructu, per textum
in l. hoc amplius in fine, ff. de damno
infecto, & in l. cum vſsusfructus ff. de vſsufructu, quam
ſsequitur Ioannes Sichardus
ibi. num. 8. in princ. & videtur
confirmarilege regia.
22. tit. 31. partit. 3. in illis verbis:
Que pune quanto pudiere de la alinar, è de la guardar, è*
de la endereçar bien, è lealmente, de manera que ſsi fuere
caſsa, que la repare, e la enderece que non caya nin ſse empeore por ſsu culpa, è ſsi fuere heredad, que la labre bien, e
la aliſsie, eſsi fuere viña, o huerta, que faga eſsſso meſsmo.
Confirmatur etiam ex his, que adnotarunt communi
*ter Doctores, & inter alios Ia
ſson
num. 4. in authent. qui
rem, C. de ſsacro ſsanctis Eccleſsiis, Aretinus
in §. finitur
num. 3. verſsic. in eadem gloſsſsa. Inſst. de vſsufructu. Mantua
ſsingulari. 237. Ruinus
in conſs. 57. num. vol. 4. & in
conſs. 48. num. 12. volum. 2. Albanus
in conſs. 55. num. 6. &
ſseqq. Craueta
in conſs. 300. num. 1. & 2. volum. 2. Emannuel Iuarez
in ſsuis communibus opinionibus, verbo. V
ſsusfructus,
num. 105. Bellonus,
in conſs. 54. num. 11. Petrus
Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. de vſsufructu,
num 17. v
ſsufructuarium diligenter debere, & ad v
ſsum
boni patrisfamilias, res fructuarias colere & laborare,
aliàs expelli po
ſsſse, & iure v
ſsusfructus priuari. Deinde
& tertiò, ex
ſsententia Baldi, qui
in dicta l. item ſsi fun*di, ff. de vſsufructu, in princ. ſsic
ſscribit:
Nota quòd vſsufructuarius non potest omittere culturam, ſsed cogitur ad
eam, quia res inculta deterioratur; vt infrà, locati l. ſsi merces, §. conductor. Præterea idem Baldus dicit
in leg.*
prætor ait, §. Celſsus rectè ſscribit. ff. de damno infecto
quòd ad fructuarium
ſspectat rem ruino
ſsam reficere, &
manutenere.
Vnde pro vera explicatione huius difficultatis,
ſsiue
contrarietatis, con
ſsiderabam ex natura rei fructuariæ
*
totum hoc diiudicandum e
ſsſse, & con
ſsequenter Cephali
re
ſsolutionem procedere po
ſsſse, quoties terra, ager, fundus, aut alia res fructuaria, ex eo, quòd non colatur,
ſsiue non aretur, aut laboretur, non efficiatur deterior
ad perpetuam
ſsiue aliquam deteriorationem ip
ſsius rei,
ſsed ad curam & perceptionem fructuum, quorum damnum pertinet ad fructuarium tantùm,
ſsic vt deterioratio contingere videatur tantùm re
ſspectu vtilitatis præ
ſsentis ip
ſsius v
ſsufructuarij, &
cõmoditariscommoditaris fructuum, non
tamen in futurum, aut re
ſspectu bonitatis proprietatis,
vel con
ſseruationis ip
ſsius: tunc enim, cum v
ſsufructuarius
ſsit dominus fructuum, propter hoc expelli non pote
ſst, nec ad aliquod damnum tenetur, quoniam
ſsunt
aliqui fundi, vel agri eius naturæ, vt relinquere illos
incultos per aliquod tempus, non faciat eos deteriores,
imò fructuo
ſsiores, quia terrenum quie
ſscit, & po
ſstea
ſsi colatur, largiorem me
ſsſsem reddit: vti in quæ
ſstione
illa, an emphyteuta priuari debeat ex eo quod rem incultam reliquit: po
ſst Baldum
num. 2. Decium
num. 3. &
Ia
ſsonem
num. 7. in dict. authent. qui rem. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis. re
ſsoluit Aurelius Corbulo
dicto tractatu, de cauſsis ex quibus emphyteuta iure ſsuo priuatur,
cap. de cauſsa priuationis ex eo quod emphyteuta rem incultam reliquit, num. 2. & 3. fol. mihi 6. ſsecus tamen
e
ſsſset, vbi negligentia in non colendo, laborando,
ſseu
arando, proprietati aliquam deteriorationem, aut damnum allatura e
ſsſset in futurum, vt
ſsi fundus, qui incultus relinquitur, eius naturæ
ſsit, quòd incultus deterior
redditur, vt
ſsi contineat vineam, & alias arbores fructiferas, quæ
ſsi non incidantur, aut putentur, de
ſsiccantur:
nam
ſsi hæ, &
ſsimiles incultæ relinquantur, fructuarius
arbitrio boni viri vti non videtur, & ob id à iure
ſsuo
cadit,
ſsic vt expelli po
ſsſsit, & pro damno quoque teneatur, ex dictis
ſsuprà, & his quæ: in emphyteuta in
terminis
ſscribunt Baldus, Decius, & Ia
ſson,
vbi ſsuprà, &
in l. 2. ſsub num. 98. C. de iure emphyteutico. Roland.
in
conſs. 49. num. 21. in fine, volum. 2. Guil. Redoan.
tractat.
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, de caducitate ob rei deteriorationem. num. 9. pagin. 506. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina. 22. num. 20. & 23. & Corbulo
vbi ſsupra,
num. 5.
Quod verò dicit Bald.
in dict. §. Celſsus rectè ſscribit.
*
quòd ad
fructuariũfructuarium ſspectat rem ruino
ſsam reficere, & manutenere.
intelligendũintelligendum e
ſst de refectione quæ modica expen
ſsa fieri po
ſsſsit, & præ
ſsentem vtilitatem contineat, non
autẽautem de ea, quæ magnam expen
ſsam requirat, &
perpetuãperpetuam vtilitatem re
ſspiciat. Quod alio capite
infrà pleniùs
explicabitur: & in terminis ex communi adnotauit Iacobus mandellus de Alba
in conſs. 210. numer. 9. lib. 2.
vbi probat, quòd va
ſsſsallus conditionem domini meliorem reddere pote
ſst, deteriorem non: & feudum
ſsuo
ſsumptu tueri debet, quemadmodum maritus dotem, &
v
ſsufructuarius proprietatem. Sed hæc intelligenda de
modicis impen
ſsis, & præ
ſsentis vtilitatis cau
ſsa factis,
non autem de magnis, & perpetuis. Quo etiam modo
intelligenda e
ſst
dict. lex. 22. tit. 31. partit. 3. vt aduertit
Gregorius Lopez
ibi verbo
caſsa. Deinde adeò vera e
ſsſse
prædicta, vt etiam inuito proprietario, po
ſsſsit v
ſsufru
*ctuarius res fructuarias reficere & cætera facere,
quæ pertinent ad culturam, quamuis vltra culturam,
aut refectionem ampliare, vel detrahere non po
ſsſsit, ex
l. hactenus, §. Neratius, vbi Angelus, & Florianus,
n. 1.
ff. de vſsufructu, & alio cap. infra latius dicetur.
His addendum erit, v
ſsufructu fundi conce
ſsſso, videri
conce
ſsſsum v
ſsumfructum frumenti ad
ſseminandum de
*putati:
l. item ſsi fundi, 10. §. ſseminarios, ff. de vſsufructu.
ibi:
Inſstrumentum autem fructuum habere debet: vbi
Angelus, Fulgo
ſsius, & Florianus
ſsic adnotarunt Debet
tamen v
ſsufructuarius,
ſseminarium agri con
ſserendi cau
*
ſsa paratum
ſsemper renouare; qua
ſsi in
ſstrumentum agri,
quod finito v
ſsufructu domino re
ſstituitur, ex
dicto §. ſseminarium, & dictis Authoribus; Petro Gregorio,
in ſsyntagmate iur. lib. 4. cap. 3. num. 17. Connano
commentariorum iuris ciuilis lib. 4. cap. 1. num. 9. Et quare
ſseminarium re
ſstitui debeat finito v
ſsufructu, explicat ele
*ganter Fulgo
ſsius
ibidem, n. 1. & 2. Et quid
ſsit propriè
ſseminarium, de quo
in dict. §. ſseminarios. nouè explicat Gulielmus Budeus
in annotationibus in Pandectas,*
ad text. in d.l. item ſsi fundi. §. ſseminarios. cuius meminit Connanus
dicto cap. 1. num. 9. vt
ibi videri poterit.
Item an
ſseminaria, & plantaria in fructu
ſsint.
Vſsufructuarius, qui non vtatur, & fruatur arbitrio boni viri; ſsiue malè verſsetur in vna re,
an cadat tantum ab illa; an verò commodo,
& iure totius vſsusfructus, etiam aliarum rerum, priuari debeat: vbi de hac re latius,
quàm adhuc, agitur. Borgnini Caualcani, &
Petri Antonij de Petra reſsolutio nouè, & verè confutatur; & contra fructuarium ratione, iure, & authoritate euidenter concluditur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius, qui male verſsatur in vna re, an cadat
à commodo totius vſsusfructus, etiam aliarum rerum: & numeris ſsequentibus.
-
2 Quòd cadit tantum à re, in qua malè verſsatur, ex ſsententia quorundam, quæ nonnullis rationibus comprobari videtur, ſsed confutatur infrà ex num. 10.
-
3 Pœna non debet egredi delictum, nec modum eius.
-
4 Circa rem vbi peccatur, ſsiue delinquitur, eatenus res
perditur, & pœna incurritur, quatenus in ea peccatum eſst.
-
5 Per contrauentionem in parte, non priuatur quis toto.
-
6 Alienare prohibitus, ſsi alienet aliquam rem de fideicommiſsſso, cadit tantum a parte alienata, non a toto
fideicommiſsſso: ſsed contra infrà num 21.
-
7 Vaſsſsallus ſsi alienet vnam partem feudi, non cadit à
toto, ſsed tantummodo à parte alienata.
-
8 Emphyteuta alienando partem bonorum emphyteuticorum, non cadit in totum à iure emphyteutico, ſsed
rerum tantum alienatarum.
-
9 Et idem in emphyteuta ad longum tempus locante.
-
10 Vſsufructuarius, qui malè verſsatur in vna re, ſsiue qui
aliquam rem deteriorem reddit commodo & iure totius vſsusfructus, etiam aliarum rerum priuari debet, ex ſsententia Authoris, quæ per totum caput
conſstanter defenditur.
-
11 Aimon Craueta, & Ioannes Cephalus, pro reſsolutione Authoris adducti.
-
12 Petrum Antonium de Petra lapſsum in allegatione
Ioannis Cephali, nouè, & verè oſstenſsum per Authorem; & verba eiuſsdem in conſs. 339. num. 31.
lib. 1. relata.
-
13 Pro ſsuperiori reſsolutione fortiſsſsimum argumentum expenditur.
-
14 Vſsufructuarius vt expelli poſsſsit, & ius vſsusfructus
amittat, neceſsſse non eſst, quòd omnes arbores inciderit, ſsiue totum fundum, aut ſsingulas omnes res deteriorauerit, ſsed ſsufficit deterioratio, vel arborum inciſsio in aliqua parte.
-
15 Vſsufructuarius, qui in parte fundum deteriorauerit,
& in parte meliorauerit, cadit ab vſsufructu, nec
habetur ratio meliorationis.
-
16 Et in emphyteuta, colono, vel conductore, idem ex
communi ſsententia obſseruari.
-
17 Conducens plures res, ſsi vnam malè tractet, priuatur
omnibus.
-
18 Hæres committens fraudem in rebus hæreditariis, priuatur quarta falcidia, non ſsolum in ea re, in qua dolum commiſsit, ſsed & in cæteris rebus.
-
19 Pro reſsolutione tradita ſsuprà num. 10. efficax, & concludens ratio conſsideratur.
-
20 Primæ, & ſsecundæ rationi adductæ ſsuprà num. 3. & 4.
ſsatisfactum.
-
21 Fideicommiſsſsarium prohibitioni alienationis contrauenientem, per alienationem partis, cadere à toto fideicommiſsſso, contra relatos ſsuprà, num. 6.
- 22 Quod dictum eſst ſsuprà num. 7. de vaſsſsallo alienante,
non omnino certum eſsſse, aut ſsaltem Authoris reſsolutioni minimè repugnare.
-
23 Dictum ſsuprà num. 8. de emphyteuta, ab aliis improbari, (vtcumque tamen res ſsit,) reſsolutioni Authoris non obſstare, & verè, & nouè oſstenſsum.
-
24 Emphyteuta ſsi male verſsatur in vna re ex pluribus
rebus ſsimul ſsibi in emphyteuſsim conceſsſsis, omnibus
priuatur.
-
25 Emphyteuta ſsimilis eſst fructuario.
-
26 Emphyteuta ſsi male verſsatur in parte, quare cadat
in totum, & pro parte, alienando, cadat tantum
pro parte: vbi Martini Monter à Cueua ratio ſsubtilis nouè expenditur, & de illo honorifica mentio
fit per Authorem.
VSufructuarium non vtentem & fruentem arbitrio
boni viri,
ſsiue res fructuarias deteriorantem, aut
male in illis ver
ſsantem, v
ſsusfructus iure priuandum,
& expellendum e
ſsſse,
capitibus præcedentibus plenè probauimus. Nunc verò opportune quæritur, vtrùm v
ſsu
*fructuarius, qui male ver
ſsatur in vna re;
ſsiue, illâ arbitrio boni viri non vtitur & fruitur, cadat à commodo
totius v
ſsusfructus, etiam aliarum rerum; an verò rei deterioratæ tantum; Et in hac quæ
ſstione po
ſst Pari
ſsium
in
conſs. 37. n. 13. vol. 3. & Ruinum
in conſs. 48. n. 12. volum. 2.
*
Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 144.
fol. 339. & num. 357. in fine. fol. 353. & de tutore & curatore num. 79. verſs. tunc eſst quod ſsi vſsufructuarium. fol. 42.
ſsecurè
ſscribit, nec amplius di
ſsputat, v
ſsufructuarium
tantùm debere amittere v
ſsumfructum earum rerum,
quas deteriorauit,
ſsiue in quibus malè ver
ſsatus e
ſst; &
non totum, aut integrum v
ſsumfructum: & vitra eum
idem in terminis ex Ruino vbi
ſsuprà, & Cephalo
in
conſs. 139. numer. 3. lib. 1. tenet Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis. quæſst. 10. num 53. fol. mihi 226. Verumenimverò præ
ſsentem hanc quæ
ſstionem latiùs aperire omnino nece
ſsſsarium e
ſst, atque pro vtraque parte,
quæ; magis vrgere videantur fundamenta expendere,
vt inde vera re
ſsolutio dilucidiùs deduci valeat, & pro
prædictis
ſsequentia fundamenta adduci po
ſsſsunt.
Primò, quia pœna non debet egredi delictum, nec
*
modum eius: per textum
in l. hæres qui tacitam, & in
l. reſscriptum ff. de his, quibus vt indignis, l. Sancimus C.
de pœnis Glo
ſsſsa
in cap. quæſsiuit, in fine, de his quæ fiunt
à maiori part. cap. & in
ſsimili in feudatario, & emphyteuta
ſsic argumentantur Roland.
in conſs. 17. num. 3. & 7.
vol. 2. Cephalus
dicto conſs. 139. num. 4. lib. 1. Curtius
Senior
conſs. 70. Super controuerſsia. num. 9. Natta in
conſs. 479. num. 2. vol. 3. & Vincentius Carocius cuius
ftatim mentionem faciam:
ſsed v
ſsufructuarius deliquit
in parte, aut in vna re tantùm: ergo non debet in totum
v
ſsufructu priuari. Secundò, nam vbi peccatur,
ſsiue delinquitur circa rem; eatenus res perditur, & pœna in
*curritur quatenus in ea peccatum e
ſst: per textum
in l.
Paulus, & in l. beneficum. vbi Bartolus & Doctores
notant,
ff. ad legem falcidam, Angelus in l. 1. §.
ſsi duo,
ff. quorum legatorum. Aretinus
conſs. 14. col. 2. in fine,
Rolandus & Ioannes Cephalus
vbi ſsuprà, Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, dicta quæſst. 10. num. 34.
Vincentius Carocius
de locato & conducto, tit. de locatione emphyteutæ quæſst. 4. num. 1. folio mihi 89. & inde per
*
contrauentionem in parte, non priuatur quis toto: vt
ex alijs concludit Alciatus
in conſs. 556. Aldobrandinus
in conſs. 110. à princ. lib. 1. Hieronymus de Cæuallos
practicarum ſsiue communium contra communes quæſst. 76.
*
à princ. & in materia fideicommi
ſsſsaria, quòd prohibitus
alienare,
ſsi alienauerit aliquam rem de fideicommi
ſsſso,
cadat tantum à parte alienata, non à toto
fideicõmiſſofideicommisso,
ex aliis ob
ſseruant Ruinus
in conſs. 119. num. 11. in fine.
& ſseqq. vol. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 12. num. 38. vol. 1. Tertiò
*
facit, quòd
ſsi va
ſsſsallus alienet vnam partem feudi, non
cadit à toto,
ſsed tantummodo à parte alienata, vt e
ſst
textus
in cap. 1. de vaſsſsallo qui contra conſstitutionem Lo|tha. feud. alien. in princ. per quem
ſsic tenent po
ſst alios
multos Corneus
in conſs. 67. num. 8. vol. 2. Baldus
in
conſs. 341. num. 2. lib. 2. Modernus
in conſsuet. Pariſsien.
tit. 1. §. 13. gloſsſsa. 5. num. 7. Curtius Iunior
de feudis 4.
part. principali in 1. dubitatione poſsita poſst tres regulas
amiſsſsionis feudi propter alienationem, Iulius Clarus §.
feudum, quæſst. 31. num. 7. Grammaticus
deciſs. 4. num. 2.
& deciſs. 30. num. 1. 1. Ioannes Vincentius Honded. in
loco
ſstatim referendo; & alij quorum etiam
ſstatim
mentionem faciam. Quod in
ſsimili dicitur de emphyteuta, qui partem bonorum emphyteuticorum alienando, non cadit in totum à iure emphyteutico;
ſsed
rerum tantum alienatarum, vt tradunt Ia
ſson
in l. finali num. 121. C. de iure emphyteutico, & in l. ſsi prius, n. 31.
ff. de noui operis nunciatione. Cumanus
in l. quidam §.
vlt. ff. de donationibus, Alexand.
in conſs. 99. num. 28.
vol. 5. Iulius Clarus §.
emphyteuſsis, quæſst. 13. num. 10.
Cephalus
dict. conſs. 139. num. 1. lib. 1. Petrus Antonius
de Petra
de fideicommiſsſsis, dicta quæſst. 10. num. 41. Alciatus, Pari
ſsius, Rolandus, Grammaticus, Herman. Decius, Ripa, Socinus, Curtius Senior, & Curtius Iunior,
Tiraquellus, Angelus, Comen
ſsis, Corneus, Natta, Za
ſsius, Caballinus, Redoanus, & alij, quos ita tenendo
in vnum Congerunt Aurelius Corbulo
tractat. de cauſsis
ex quibus emphyteuta iure ſsuo priuatur, ampliatione 42.
num. 6. fol. mihi 100. Silue
ſster Aldobrandinus
in conſsil. 110. num. 22. vol. 1. Ioannes Vincentius Hondedei
*
in conſs. 51. num. 34. & in conſs. 58. num. 85. vol. 1. & in
emphyteuta locante ad longum tempus, eo ca
ſsu, quo
cadere debeat, idem probat ex multis Vincentius Carocius
de locato & conducto, quæſst. 4. de locatione emphyteutæ, fol. mihi. 89.
His tamen non ob
ſstantibus, de iure verius mihi vi
*detur, quòd v
ſsufructuarius, qui malè ver
ſsatur in vna
re,
ſsiue qui aliquam rem deteriorem reddit, commodo,
& iure totius v
ſsufructus, etiam aliarum rerum priuari
debeat. Ad quod facilè etiam qui
ſsque moneri debebit
ex
ſsequentibus. Primò, quoniam in v
ſsufructuario aper
*tè videtur id firmare eruditi
ſsſsimus Craueta
in conſs. 300.
ex num. 1. lib. 2.dum dicit expre
ſsſsim, dolum, aut fraudem fructuarij in vna re nocere illi, quoad omnes, & in
eum
ſsen
ſsum retulit Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 144. fol. mihi. 338. dicens,
ſsed malè quidem,
illud con
ſsilium non ita ab
ſsolutè &
ſsimpliciter intelligendum, cùm potius indi
ſstinctè intellectum veri
ſsſsimum
ſsit. vt ex dicendis
infrà con
ſstabit. Deinde eandem
partem tuetur Ioannes Cephalus
in conſs. 139. num. 31.
*
lib. 1. quem pro contraria parte falsò allegat Petrus
Antonius Petra
de fideicommiſsſsis, dicta quæſst. 10. n. 53.
nam licet
ibi num. 3. dubitandi,
ſsiue arguendi rationem
proponat; in deci
ſsione tamen aliter
ſstatuit, & contrarium
ſsentit de iure verius. Id quod euidenter con
ſstat ex
verbis ip
ſsius,
dicto num. 31. vbi
ſsic
ſscribit:
Non obſstat
quod dictum eſst de vſsufructu, quia id procedit vbi res mutatur abſsque facto & culpa vſsufructuarij, vt loquitur d.
lex, repeti, §. rei mutatione, ſsecus vbi rei mutatio cauſsatur facto vſsufructuarij. quia tunc ille textus non negat, quin,
vſsufructuarius vniuerſso priuetur vſsufructu. Secundò,
*
quia v
ſsufructuarius, qui dolum committit circa res fructuarias,
ſsiue malè in illis ver
ſsatur, nec vtitur & fruitur
arbitrio boni viri, cadit à iure
ſsuo, & expelli pote
ſst,
quod ip
ſse Caualcanus cum communi probauit, &
cap.
præcedentibus latiùs o
ſstendimus:
ſsed v
ſsufructuarius, qui
malè ver
ſsatur in parte, vel in aliqua re, dolum committit, nec vtitur & fruitur arbitrio boni viri; ergo
ſsumus
in ca
ſsu, quo expellit debet, & iure v
ſsusfructus priuari,
ex re
ſsolutis per Bellonum
in conſs. 54. num. 11. Albanum
in conſs. 55. num. 6. Cephalum
in conſs. 653. num. 4. lib. 3.
Botam
m conſs. 46. num. 33. quia tantùm requiritur, quòd
dolus commi
ſsſsus fuerit, etiam
ſsi in omnibus rebus non
committatur, vt dicit Craueta
dicto conſs. 300. in princ.
Et coadiuuatur, nam ad hoc vt v
ſsufructuarius expelli
*
po
ſsſsit, & ius v
ſsusfructus amittat, nece
ſsſse non e
ſst, quòd
omnes arbores inciderit,
ſsiue totum fundum, aut
ſsingulas omnes res deteriorauerit,
ſsed
ſsufficit deterioratio vel arborum inci
ſsio in aliqua parte, aut quòd damnum aliquod con
ſsiderabile proprietario inferatur, vt
eruditè ob
ſseruat Menochius
de arbitrariis, lib. 2. centuria 1. caſsu 78. num. 8. Quod adeò verum e
ſst, vt v
ſsufru
*ctuarius, qui in parte fundum deteriorauerit, & in parte meliorauerit, cadit ab v
ſsufructu, nec habetur ratio
meliorationis, vt po
ſst alios nonnullos adnotarunt expre
ſssè Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento,
§. Titia cùm nuberet, de legatis 2. ſsub quæſst. 36. numer.
mihi 133. Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſsil. 38.
num. 26. vol. 1. & emphyteuta, qui malè ver
ſsatur in
*
parte, & in parte meliorauerit rem emphyteuticam,
quòd non po
ſsſsit opponere compen
ſsationem meliorationis ad excu
ſsandum
ſse à caducitate. ob
ſseruant Ia
ſson
in
conſs. 17. dubio. 2. lib. 1. & in authent. qui rem, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, num. 8. & ibidem Cagnolus
num. 43.
Rolandus
in conſs. 49. num. 16. vol. 2. & cum Beroio, Pico, & aliis, Aurelius Corbulo
dicto tractatu, de cauſsis
ex quibus emphyteuta iure ſsuo priuatur, cauſsa 13. n. 14.
fol. 70. & in Colono, vel conductore probat Vincentius Carocius
de locato & conducto, tit. de quarto gradu
accidentium, quæſst. 7. num. 9. fol. mihi 191. Barbatia
etiãetiam
*
in conſs. 36. col. 8. & 9. lib. 2. ſscribit, quòd conducens
plures res,
ſsi vnam malè tractet, priuatur omnibus, &
ſsequuntur Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ,
rubrica 4. § 6. n. 16. Baëça
de decima tutori præſstanda,
cap. 13. num. 30. Natta
in conſs. 481. num. 21. vol. 3. Vincentius Carocius
vbi ſsuprà, dict. quæſst. 7. num. 10. quod
latius explicat ip
ſse Barbacia
vbi ſsuprà, Rota Peru
ſsina
deciſs. 22. ſsub n. 6. Tertò facit textus
in auth. de hæredibus & falcidia, §. Sancimus, iuncta
ſsua glo
ſsſsa; vbi pro
*batur, quòd hæres committens fraudem in rebus hæreditariis, priuatur quarta falcidia, non
ſsolùm in ea re,
in qua dolum commi
ſsit,
ſsed & in cæteris rebus. Quem
textum
ſsic expendunt Bartolus, & Paulus
in l. Paulus,
ff. ad legem falcidiam, & confirmatur ex multis, quæ in
ſsimili congerit Baeça
dict. cap. 13. ex num. 26. cum ſseqq.
& cap. 11. num. 10. & ſsequentibus.
Vltimò facit efficax & concludens ratio, quòd
ſsi
*
propter deteriorationem, aut dolum in parte commi
ſsſsum, v
ſsufructuarius dumtaxat caderet à parte deteriorata, eaque tantùm proprietario adiudicaretur, ea adiudicatio ip
ſsi proprietario foret damno
ſsa, qui eo ca
ſsu
rem
ſsolam deteri oratam culpa & facto fructuarij con
ſsequeretur, rebus aliis non deterioratis apud fructuarium culpo
ſsum manentibus; quòd ne contingat, iuris
rationi con
ſsonum e
ſst, vt reliquas etiam res in
ſsua bonitate permanentes, vnà cum deteriorata con
ſsequi debeat: aliàs fru
ſstratoria e
ſsſsent & inania omnia iura, &
communes Doctorum re
ſsolutiones, quæ: dicunt v
ſsufructuarium non vtentem & fruentem arbitrio boni
viri, & res deteriorantem expelli po
ſsſse, & ad intere
ſsſse,
& damnum teneri. Nec propter intere
ſsſse, aut damni
ſsatisfactionem expellendi ius ce
ſsſsare, vt
ſsuprà animaduertebam hoc eodem libro,
cap. 21. & in terminis probarunt expre
ſsſsim Cardinalis Albanus
in rubrica, ff. de
vſsufructu, ad finem. Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in
conſs. 38. num. 11. & num. 15. & ſseqq. & num. 18. & 19.
vol. 1. Deinde nam omnis v
ſsufructuarius regulariter
præ
ſstare debet cautionem de vtendo & fruendo arbitrio
boni viri, & de rebus re
ſstituendis, aut illarum æ
ſstimatione, iuxta di
ſstinctiones traditas
ſsuprà
cap. præcedentibus; ergo prædicta cautione operari debebit. Vt v
ſsufructuarius partem tantùm deteriorans, toto debeat
priuari commodo v
ſsufructus. Quod in emphyteu
ſsi probarunt expre
ſsſsim Berous
in conſs. 120. num. 34. & ſseqq.
vol. 1. Aurelius Corbulo
dict. tractatu de cauſsis, ex quibus emphyteuta iure ſsuo priuatur, 13. cauſsa, n. 11. fol. 70.
vbi
ſscribunt, quòd emphyteuta, qui promi
ſsit vti emphyteu
ſsi, arbitrio boni viri, propter leuem deteriorationem
aut incidens duas arbores, cadit à iure
ſsuo, quia promifit
vti arbitrio boni viri, &
ſsic leuiter etiam deteriorans, non
dicitur arbitrio boni viri v
ſsus, vt latiùs
ibid. probant.
Quibus ita præhabitis, non ob
ſstant rationes in con
*trarium adductæ, nam ad primam &
ſsecundam re
ſsponderi pote
ſst, vt per Rolandum,
in conſs. 17. num. 12. & 19.
vol. 2. Cephalum
dict. conſs. 139. circa finem lib. 1. re
ſsoluta
autem per Ruinum, & Bur
ſsatum locis relatis
ſsuprà,*
num. 6. diluuntur apertè ex his, quæ; po
ſst alios multos
ſscribit Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis quæſst.
10. à num. 55. cum ſseqq. vbi defendit, fideicommi
ſsſsarium prohibitioni alienationis contrauenientem, per
alienationem partis, cedere à toto fideicommi
ſsſso: quod
tenent etiam Angelus
in conſsilio 168. numer. 2. Angui
ſsſsola
in conſsilio 63. libro 6. Aliud etiam fundamentum
*
de va
ſsallo alienante
ſsolùm partem feudi, non omninò certum e
ſst: nam contrarium, quòd per alienationem partis, totum feudum amittatur, dixit Baldus
in
cap. 1. §. 1. qualiter olim feudum alienari poterat, per
quem textum, & textum
in cap. 1. §. liberatio, quibus
modis feudum amittatur. Quod correcta
ſsit di
ſspo
ſsitio
d.
c. 1. de vaſsallo qui contra conſstitutionem, re
ſspondit Barbatia
in conſs. 36. num. 15. vol. 2. Riminald. Senior
in
conſs. 381. col. 1. vol. 2. & alios refert Petrus Antonius de
Petra
de fideicommiſsſsis, dicta quæſst. 10. num. 48. & veriorem opinionem in puncto iuris profitentur Cephalus
dicto conſs. 139. num. 25. lib. 1. Iulius Clarus §.
feudum, quæſst. 35. num. 7. vel
ſsaltem di
ſstinguendum e
ſsſse in
ea, ex mente communi adnotarunt Pari
ſsius
in conſs. 14.
col. 1. vol. 2. Rolandus in conſs. 17. num. 17. vol. 2. vtcumque tamen res
ſsit,
ſsuperiori no
ſstræ re
ſsolutioni hæc re
ſsolutio ob
ſstare non poterit, eo quòd procedit, & loquitur, cùm va
ſsallus alienat pro parte, non cùm malè ver
ſsatur,
ſsiue deteriorat pro parte, quod admodum diuer
*
ſsum e
ſst, vt
ſstatim dicetur: & quamuis in emphyteuta
alienante, prima opinio relata
ſsuprà, num. 8. magis communiter, probari
ſsoleat, vt firmant relati
ibi. & ex multis Aurelius Corbulo
dicto tractatu de cauſsis ex quibus
emphyteuta iure ſsuo priuatur, ampliatione 42. num. 6.
fol. 100. contrariam tamen
ſsententiam, quamplures tenuerunt, vt con
ſstat ex relatis per Tiraquellum,
de retractu lignagier, §. 23. gloſsſsa 1. num. 4. & 28. Rolandum,
in conſs. 49. num. 15. vol. 2. Ioannem Cephalum
dict. conſs.
139. n. 6. & ſseqq lib. 1. Baeçam
de decima tutori præſstanda cap. 13. num. 30. Petrum Antonium de Petra,
dicta
quæſst. 10. ex num. 41. & 59. cum ſseqq. Et dato, quòd res
e
ſsſset dubia propter Authorum contrarietatem, aut
ſsuperior opinio communior, vt diximus, nihil habebat
ob
ſstare, proptereà quòd nos loquimur de v
ſsufructuario, qui non vtitur arbitrio boni viri, vel malè ver
ſsatur
in parte, vel in vna re, quod ab alienatione diuer
ſsum
e
ſst; idcircò toto v
ſsufructu integrè priuari debet: Nam
et
ſsi in emphyteuta pro parte alienante dubij & contrarij
ſsint Doctores, vt vidimus, cùm tamen ip
ſse non alie
*nat,
ſsed malè ver
ſsatur in vna re ex pluribus rebus
ſsimul
ſsibi emphyteu
ſsim conce
ſsſsis, quod omnibus priuari
debeat, communi
ſscribentium con
ſsen
ſsu receptum e
ſst, vt
con
ſstat ex multis relatis per Tiraquellum
gloſsſsa 1. dict.
§. 23. num. 2. & po
ſst Richard. Malumb. & Oldr. Baldum, Barbatiam, Cha
ſsſsaneum, Redoanum, Albertum
Brunum, Rolandum, & alios
ſsecurè probant Aurelius
Corbulo.
tractatu ſsuprà relato, 13. cauſsa, num. 7. fol. 70.
& ampliatione 42. num. 5. fol. 100. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina 22. num. 6. Cæpola
in l. cum eiuſsdem, ad
finem, num. 8. ff. de ædilitio edicto. Natta
in conſs. 476.
num. 15. & 16. & noui
ſsſsimè Martinus Monter à Cueua
cauſsarum ciuilium, Regni Aragonum deciſs. 5. n. 68.
& 69. & num. 74. & 75. fol. mihi 105. & 106. at emphyteuta
ſsimilis e
ſst fructuario, Glo
ſsſsa
in cap. 1. in fine,*
verbo, meliorem,
de inueſstitura de re aliena facta, Speculator
tit. de feudis, §. quoniam, verſs. 40. Baldus
in l.
neque, C. de vſsufructu, Ia
ſson
in l. 2. quæſst. 2. num. 18. C.
de iure emphyteutico, Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in
conſs. 38. num. 16. vol. 1. & di
ſscriminis rationem
ſsingularem &
ſsubtilem, quare
ſscilicet, emphyteuta
ſsi malè
*
ver
ſsatur in parte, cadat in totum; & pro parte alienando, cadat tantùm pro parte, adducit Martinus Monter
à Cueua, & eruditus quidem, &
ſsingularis ingenij, &
lecturæ vir,
dict. deciſs. 5. cauſsarum ciuilium Regni Aragonum, num. 74. 75. & 76. fol. 106. vt cùm nece
ſsſse fuerit, ibi videri poterit.
CAPVT XXV.
Sylua cædua, vel non cædua vtrùm in vſsufructu ſsit, & fructuarius an & quando arbores
fructiferas, vel non fructiferas incidere poſsſsit? vbi hæc materia plena, clara tamen & diſstincta manu tractatur, nõnullanonnulla nouè adnotata per Authorem cum diſstinctione multorum caſsuum in medium proferuntur; de
hac re eruditiſsſsimi D. Petri de Barboſsa commentaria in l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto
matrimonio, commendantur omninò.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius arbores fructiferas incidere non poteſst,
aliàs ius vſsusfructus amittit, & ad intereſsſse etiam
damni & deteriorationis tenetur.
-
2 Idemque ius in emphyteuta ſseruatur.
-
3 Et in colono, vel conductore.
-
4 Arborum inciſsio, & quodlibet aliud damnum, in dubio, facto & culpa fructuarij, coloni, emphyteutæ, &
ſsimilium, obueniſsſse præſsumitur.
-
5 Pater legitimus adminiſstrator & vſsufructuarius bonorum aduentitiorum filij arbores fructifer as incidere non poteſst.
-
6 Vſsufructuarius, emphyteuta, colonus, & ſsimiles, citra
omnem pœnam incidere poſsſsunt arbores fructiferas
ad vſsum deſstinatum.
-
7 Vſsufructuarius, emphyteuta, colonus, & ſsimiles, incidere poſsſsunt arbores fructiferas, pro reparatione
fundi, ex ſsententia multorum: ſsed contrà infrà n. 21.
-
8 Dummodà inciſsio talis, arbitrio boni viri fiat, & pro
modo neceſsſsitatis, atque ita, vt fundus deterior non
fiat: ſsed indiſstinctè contrarium infrà, dicto n. 21.
-
9 Emphyteuta mutare poteſst formam rei, ſsi tali mutatione rem meliorem reddat & conſsequenter reducere
poteſst ſsyluam ad pratum, vel ad terram aratoriam,
ſsi id vtilius ſsit, ex ſsententia quorundam.
-
10 Vſsufructuarius non poteſst mutare formam rei fructuariæ. etiam in aliam vtiliorem.
-
11 Emphyteuta ex ſsententia Baldi, quæ verior eſst, non
poteſst mutare formam rei etiam in melius, & conſsequenter nec ſsyluam exſstirpare, & ibi vineam plantare, vel ex ea terram aratoriam facere.
-
12 Niſsi quando probatur, hanc eſsſse regionis conſsuetudinem.
-
13 Emphyteuta mutare poteſst formam fundi in melius,
quando mutatio fieret in aliam formam latentem in
ipſso fundo.
-
14 Vſsufructuarij potentius ius habent in vſsufructu, quàm
colonus & conductor in re conducta.
-
15 Colonus, vel conductor, non poſsſsunt mutare formam rei
etiam in melius; & vide, numero præcedenti.
-
16 Vſsufructuario, emphyteutæ, colono, & ſsimilibus, non
licere arbores fructiferas incidere, etiam vbi fundus ex inciſsione fieret fructuoſsior, contra nonnullos.
-
17 Vſsufructuarius, & emphyteuta, an excuſsentur, ſsi loco
arborum exciſsarum, alias ſsubſstituant, & plantent,
& qualiter, & quo tempore fieri debeat ſsubſstitutio,
vt illos excuſsare poſsſsit, & tribus numeris ſsequentibus.
-
18 Vincentium Carocium non rectè expendiſsſse nonnulla
iura, nouè, & verè adnotatum per Authorem.
-
19 Petri de Barboſsa reſsolutio in hac materia probata, &
pro ea ponderatus per Authorem textus in l. æquiſsſsimum, §. 1. ff. de vſsufructu.
-
20 Paulum de Montepico lapſsum in allegatione l. agri, 22.
ff. de vſsufructu.
-
21 Vſsufructuarium non poſsſse exſscindere arbores fructiferas etiam pro reparatione fundi, contra communem
defenditur cum nonnullis, & meliùs, quàm adhuc
comprobatur.
-
22 Poſsſse tamen aridas, ſsiccas, & vetustas exſscindere.
-
23 Arbores vi ventorum, vel fluminis euulſsæ, vtrùm ad
fructuarium pertinere debeant, & quando illis vti
poſsſsit?
-
24 Arbores vi ventorum, vel ſsimili impetu euulſsæ, locatoris ſsunt, nec poteſst colonus pro ſse retinere modo
aliquo.
-
25 Idémque dicendum eſsſse in arboribus grandibus naſscentibus, & renaſscentibus, quæ domini eſsſse debent,
etiamſsi conductor eas plantauerit; ex ratione, quæ
hoc numero aſsſsignatur.
-
26 Vſsufructuarius an poſsſsit incidere arbores cæduas, quæ
breui, aut non breui tempore renaſscuntur: & quæ
citò aut breuiter non renaſscuntur, an dici poſsſsint cæduæ, vt in fructu reputari debeant?
-
27 Vſsufructuarius an poſsſsit incidere arbores grandes in
ſsylua non cædua exiſstentes.
-
28 vſsufructuarius cædere poteſst indiſstinctè ſsyluam cæduam vſsque ad radices.
-
29 Vſsufructuarius in cædendo ſsyluam cæduam, an teneatur obſseruare modum & conſsuetudinem teſstatoris,
& numeris ſsequentibus.
-
30 Teſstator in dubio legaſsſse cenſsetur fructus, quemadmodum viuo eo percipiebantur.
-
31 Vſsufructuarius arbitrio boni viri vti non videtur, qui
contra ſsolitum teſstatoris modum arbores incidit.
-
32 L. diuus, ff. de vſsu & habitatione, quòd nihil faciat
pro reſsolutione Barboſsæ.
-
33 L. ſsi abſsente, 55. §. finali, ff. de vſsufructu, quam
pro ſse expendit Barboſsa, quòd poſsſsit contra eum
retorqueri, iuxta explicationem Gloſsſsæ ibi.
-
34 Petri de Barboſsa opinio, in quæſstione agitata ex n. 29.
quòd de rigore iuris fortaſsſsis verior ſsit.
-
35 Sylua cædua quæ dicatur?
-
36 Vſsusfructus ſsyluæ cæduæ multum intereſsſse, an principaliter legetur, an verò principaliter relinquatur
fundus cui ſsylua accedit, & explicatur l. ex ſsylua, 11. ff. de vſsufructu.
-
37 L. ſsed ſsi grandes, 12. ff. de vſsufructu, explicata; &
Franciſsci Connani, & Petri de Barboſsa interpretatio recepta.
-
38 Vſsufructuarius ex ſsylua non cædua vtrùm poſsſsit arbores incidere, & materia l. ex ſsylua, 11. ff. de vſsufructu, remiſsſsiuè tractata.
-
39 Vſsufructuarius ex ſsylua non cædua an poſsſsit arbores
incidere, quoties aliàs inutile legatum eſsſset.
-
40 Et Petri de Barboſsa mens explicata.
-
41 Conſsuetudo regionis attendi debet, maximè in coniecturanda, & exequenda defuncti voluntate.
-
42 Sylua non cædua quæ dicatur?
QVæ
ſstionibus præcedentibus proximum e
ſst inquirere nunc, vtrùm v
ſsufructuarius incidendo arbores fructiferas, vel non fructiferas, arbitrio boni viri
vti non videatur, vt inde expelli po
ſsſsit; an verò incidendi arbores facultas, iure ip
ſso conce
ſsſsa illi videatur?
Qua in quæ
ſstione vt plena, clara tamen, & di
ſstincta
manu procedam, confusè enim loquuntur Doctores,
ſsequentes ca
ſsus con
ſstituere omninò nece
ſsſsarium duxi:
iis enim, quæ hactenus
ſscrip
ſserunt Doctores, atque in
ſscriptis eorum præce
ſsſserunt, dilucidè & di
ſstinctè percipi poterunt. Primò igitur con
ſstituo, quòd v
ſsufructua
*rius arbores fructiferas incidere non pote
ſst, aliàs ius
v
ſsusfructus amittit, & ad intere
ſsſse etiam damni, & deteriorationis tenetur,
l. æquiſsſsimum, 17. §. fructuarius,
cum
ſsimilibus
ff. de vſsufructu, l. 27. tit. 11. partita 4.
Doctores communiter
in l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto
matrimonio. Paulus
in authent. qui rem, num. 3. & ibi
Decius
num. 5. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, & cum Rolando, Albano, Iulio Claro, Tiraquello, Ruino, Io
ſsepho Ludouico, Menochio, Pinello, & Cephalo, optimè probat, & aliorum
ſsententiam impugnat Petrus de
Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 17. & 18.
pet totum, fol. 1042. & vltra eum idem tenent Alexander
in conſs. 118. n. 2. & 3. lib. 5. Crotus
in conſs. 115. vol. 1.
Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia
cùm nuberet, de legatis 2. quæſst. 36. num. 128. Michaël
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæst. 33.
in princ. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus,
cap. 11. num. 31. & 32. Mieres de Maioratu
part. 4. q. 39.
num. 5. Caualcanus
deciſs. 32. num. 40. part. 1. Idemque
ius in emphyteuta ob
ſseruatur; is enim,
ſsi arbores fru
*ctiferas incidat, in commi
ſsſsum incidit, ac expelli pote
ſst,
qua
ſsi fundum emphyteuticum deteriorauerit, vt dicit
Baldus
in dicto §. ſsi fundum, & plenè comprobat, &
ſsic
defendit Barbo
ſsa
ibidem, num. 15. & 16. fol. 1040. Beroius
in cap. potuit, num. 87. de locato, Paulus de Montepico
in dicto §. Titia cùm nuberet, dicto num. 128. verſsiculo, fui
interrogatus multoties. Alexander
dicto conſs. 118. num. 8.
vol. 5. Iulius Clarus §.
emphyteuſsis, quæst. 26. Ioannes
Gar
ſsia
dicto cap. 11. num. 34. Cephalus
in conſs. 139. n. 15.
lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 91. num. 3. lib. 1. Colonus etiam,
vel Conductor eodem iure ad
ſstringitur, & arbores fru
*ctiferas incidens, à iure
ſsuo cadit, & de damno dato tenetur, ex
l. in fraudem, §. conductor, ff. de iure fiſsci, iuncta doctrina Ia
ſsonis
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, n. 2.
& communi re
ſsoluta per Io
ſsephum Ludouicum,
deciſs.
Peruſsina, 94. part. 2. Menoch.
conſs. 130. num. 4. & ſseqq.
lib. 1. Angui
ſsſsol.
conſs. 99. Borgninum Caualcanum
deciſs. 44. num. 72. in princ. 1. parte. Vincentium Carocium
de locato & conducto, gradu 4. accidentium, quæſst. 7. n. 5.
& 6. & num. 12. fol. 191. quo loco ex aliis firmat, hoc
adeò verum e
ſsſse, vt in dubio arborum inci
ſsio, & quod
*libet aliud damnum, facto, & culpa fructuarij, coloni,
emphyteutæ, &
ſsimilium obueni
ſsſse præ
ſsumatur, & tenet etiam, vbi rationem a
ſsſsignat, & recté explicat Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum, num. 20. verſs. in dubio ſsanè,
Denique nec pater legitimus admini
ſstrator, & v
ſsu
*fructuarius bonorum aduentitiorum filij, arbores fructiferas incidere pote
ſst, vt
ſscribit Angelus
in l. vltima,
§. ſsin autem legata, in fine, C. de bonis quæ liberis. Cæpola
de ſseruitutibus rusticorum, cap. de montibus n. 13.
Roland.
in conſs. 49. num. 18. lib 2. Arias Pinellus
2. part.
leg. 1. C. de bonis maternis, num. 60. verſs. manebit autem.
Tiraquellus
de tractatu conuentionali, dicto §. 3. gloſsſsa
vnica num. 24. circa finem.
Nunc tamen limitatur
ſsuperior re
ſsolutio, vt non
*
procedat primò, quando v
ſsufructuarius, emphyteuta,
colonus, &
ſsimiles, inciderent arbores fructiferas ad
v
ſsum de
ſstinatum; tunc enim citra pœnam caducitatis,
& omnem aliam pœnam id efficere po
ſsſsent: quod ex
aliis multis
ſsecurè admittunt, & latiùs declarant Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm
nuberet, de legat. 2. quæſst. 36. num. 128. Curtius Senior
conſs. 71. columna penultima. Natta
in conſs. 601. num. 6.
volum. 3. Federicus Scot.
in conſs. 2. num. 3. Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 146. &
deciſs. 44. num. 52. & communem opinionem profitetur
Vincentius Carocius
dicta quæſst. 7. num. 20. & 21.
fol. 191.
Secundò limitatur, vt minimè procedat, quoties ar
*bores fructiferæ pro reparatione fundi fructuarij ex
ſscinderentur; id enim citra omnem pœnam licere debet
fructuario, emphyteutæ, colono, &
ſsimilibus, vt
ſscribunt Doctores communiter
in l. diuortio, §. ſsi fundum,
ff. ſsoluto matrimonio, vbi Alexander, & Aretinus in id
expendunt textum,
in l. Arboribus, & in l. ex ſsylua, ff.
de vſsufructu, &
ſsequuntur alij relati per Tiraquellum
dicto §. 3. gloſsſsa vnica, num. 29. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 33. in princ. verſs.
quam communem. Menochius
in conſs. 13. num. vltimo,
lib. 1. Angui
ſsſsol.
in conſs. 14. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 8. | num. 9. Antonius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 5. lib. 1. vbi
num. 24. verſs. Tertium, ex mente communi declarat id
*
procedere, dummodò inci
ſsio talis, arbitrio boni viri
fiat, & pro modo nece
ſsſsitatis; atque ita, vt fundus deterior non efficiatur: quam etiam modificationem admittit, Vincentius Corra
ſsius
de locato & conducto, dicta
quæſst. 7. num. 28. fol. 161. & e
ſst de mente Menochij
vbi*
ſsuprà, qui cum aliis adnotauit
ibidem, emphyteutæ, &
colono licitum e
ſsſse arbores incidere,
ſsyluam ex
ſstirpare, & prædia colere, ac
ſseminare,
ſsi ex eo meliora, ac
maioris redditus efficiantur. Quod tenent etiam Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 50. num. 9. Bologninus
in conſs. 67.
num. 5. & alios referens Aurelius Corbulo
tractatu de
cauſsis ex quibus emphyteuta iure ſsuo priuatur, 10. cauſsa.
num. 4. 5. & 6. fol. 41. vbi
ſsecure probant, po
ſsſse emphyteutam mutare formam rei,
ſsi tali mutatione rem
meliorem reddat, & con
ſsequenter reducere po
ſsſse
ſsyluam ad pratum, vel terram aratoriam,
ſsi id vtilius
ſsit.
Quod in v
ſsufructuario nullo modo procedere pote
ſst,
*
cùm ip
ſse non po
ſsſsit mutare formam rei, etiam in aliam
vtiliorem,
l. hactenus, 8. §. finali, cum l. ſseq. l. vſsufructuarius nouum. 51. l. æquiſsſsimum, 17. §. fructuarius. ff.
de vſsufructu, l. vlt. ff. de vſsu & habitatione, & alio capite
infrà hoc eodem libro latiùs explicabitur. Sed ne
*que in emphyteuta procedere po
ſsſse, expre
ſsſsim docuit
Baldus
in l. 1. num. 11. C. de iure emphyteutico, vbi concludit, quòd emphyteuta non pote
ſst mutare formam
rei etiam in melius, & con
ſsequenter neque ex
ſstirpare
ſsyluam, & ibi vineam plantare, vel ex ea terram aratoriam facere, quia quamuis for
ſsan hoc
ſsit vtilius, tamen
non e
ſst licitum emphyteutæ formam rei mutare, aliàs
incidit in commi
ſsſsum: & hanc partem tuentur quamplures relati per Aurelium Corbulo
vbi ſsuprà, num. 2.
& 3. fol. 41. & cum Ia
ſsone, Cagnolo, Tiraquello, Paulo, Fu
ſsco, Franci
ſsco Marco, Molina, Riminaldo, &
aliis eruditè defendit, & contrariæ partis argumentis
integrè
ſsatisfacit Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi vir,
ex num. 31. vſsque ad num. 36. & in dicto §. ſsi fundum,
num. 20. vbi dicit contrariam
ſsententiam tantùm ad
*mittendam, quando probaretur, hanc e
ſsſse regionis
con
ſsuetudinem, vel vt inquit
num. 34. in dicto §. ſsi vir,
*
emphyteutam mutare po
ſsſse formam fundi in melius,
quando mutatio fieret in aliam formam latentem in
ip
ſso fundo, vt latiùs explicat
ibid. num. 32. & 33. idem
etiam in colono, vel conductore ob
ſseruandum e
ſsſse eui
*denter probatur ex eo, quòd v
ſsufructuarij potentius ius
habent in v
ſsufructu, quàm colonus, & conductor in
re conducta, vt con
ſstat ex Ruino
in conſs. 58. num. 3. &
in conſs. 59. num. 1. vol. 1. Curtio Seniore
in conſs. 70. n. 8.
lib. 1. Caualcano
deciſs. 44. num. 72. ante finem, 1. part.
emphyteutam etiam potentius ius habere, nemo e
ſst qui
dubitet, imò ex
ſsuperioribus Authoribus colligitur
apertè: ergo colono, aut conductori non debet cen
ſseri
permi
ſsſsum, quod v
ſsufructuario, & emphyteutæ denegatum e
ſst. Deinde quoniam in terminis, quod colonus,
vel conductor non po
ſsſsint mutare formam rei, etiam in
*
melius, ni
ſsi multis con
ſsideratis, & cùm apparet manife
ſstè iuxta voluntatem domini fieri, tenet expre
ſsſsim
Vincendus Carocius
de locato & conducto, 4. gradu accidentium, quæſst. 7. num. 26. & 27. fol. 191. qui hac de re
videri poterit, cùm occa
ſsio
ſse offeret.
Ex dictis adhuc, vltra
ſsuperiores, animaduertendum
*
erit, non malè dubita
ſsſse Andream Tiraquellum
de retractu conuentionali, §. 3. gloſsſsa vnica, num. 27. & 28.
vtrùm vera
ſsit, nec ne, communis Doctorum traditio,
de qua
ibi, quatenus dicunt, v
ſsufructuario, emphyteutæ, colono, &
ſsimilibus, licitum e
ſsſse debere, arbores
fructiferas incidere, vbi fundus ex inci
ſsione fieret fructuo
ſsior, quàm e
ſsſset antè: quod vltra relatos per Tiraquellum
vbi ſsuprà, videntur admittere Baldus
in conſs.
290. num. 2. lib. 2. Bolognetus
in conſs. 67. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 22. ſsub num. 5. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 14. n. 11.
& cap. 16. num. 41. Sed cùm
ſsuprà dictum fuerit, v
ſsufructuarium, emphyteutam, colonum, &
ſsimiles non
po
ſsſse mutare formam rei, etiam in melius, nec poterunt etiam ip
ſsi rem fructuariam,
ſsiue arbores ex
ſscindere, quamuis exci
ſsione, vel mutatione res fieret vtilior;
quod
ſsatis comprobatur ex his, quæ ad propo
ſsitum
ſscribit Barbo
ſsa
in dict. l. diuortio, §. ſsi vir, n. 31. 32. 33. & 34.
Deinde animaduertendum erit, ad limitationem eorum, quæ dicta
ſsunt
ſsuprà, an
ſsit vera Ia
ſsonis
ſsententia,
*
qui
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, num. 4. ad finem, exi
ſstimauit, v
ſsufructuarium, &
emphyteutam excu
ſsari,
ſsi loco arborum exci
ſsarum
alias
ſsub
ſstituant, argumento textus, à contrario
ſsen
ſsu,
in l. in fraudem, 45. §. ſsi conductor, ff. de iure fiſsci, Deinde, quòd tunc propter
ſsub
ſstitutionem videtur ce
ſsſsare
deterioratio, &
ſsic etiam videri debet ce
ſsſsare ami
ſsſsio iuris propter deteriorationem incur
ſsa. Quod tenent etiam Cæpola, Crotus, Rolandus, Io
ſsephus
Ludouicus, Molina, Gama, & Vala
ſscus, quos ad id
conge
ſsſsit in vnum Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi fundum, num. 18.
ad finem, vbi
num. 19. refert quòd Alexander,
ibid. n. 2.
po
ſst Cumanum, & Imolam, intellexit hoc e
ſsſse verum,
quando arbores exci
ſsæ e
ſsſsent veteres, ita vt vtilius e
ſsſset
eas ex
ſscindere, & alias
ſsub
ſstituere, aliàs
ſsecus. Et
ſsub
ſscribunt Vincentius, Paulus de Montepico, Curtius
Iunior, Siluanus, Franci
ſscus Marcus, Campegius, Tiraquellus, Alciatus, & Rolandus; quos retulit idem Barbo
ſsa
vbi ſsuprà, dicto num. 19. & vltra eum
ſsic procedere
prædictam limitationem, & habere locum tantùm in
arboribus admodùm antiquis, corruptis, aut parum infructuo
ſsis, non in aliis po
ſst Angelum, Fulgo
ſsium,
Ca
ſstren
ſsem, Riminaldum, & Redoanum, re
ſsoluit
Vincentius Carocius
de locato & conducto, 4. gradu ac*cidentium, quæſst. 7. num. 24. 25. & 26. fol. 192. qui exi
ſstimauit pro hac doctrina benè facere textum,
in l. æquiſsſsimum, 17. §
1. &
in l. agri, 22. & in l. vetus, 75. ff. de vſsufructu, & verè illa iura nihil probant, nam in
dicta
l. agri, & dicta l. vetus, agitur de
ſsub
ſstitutione diuer
ſsa,
hoc e
ſst, de ea, quæ in locum arborum demortuarum
fieri debet, non de ea, quæ fieret per fructuarium, ad
effectum excu
ſsandi
ſse, proptereà quòd alias arbores incidi
ſsſset, &
in dict. l. æquiſsſsimum, dumtaxat proponitur
regula generalis, quòd v
ſsufructuarius cau
ſsam proprietatis deteriorem facere non debet, meliorem facere pote
ſst: inde infert Iulianus Iurecon
ſsultus, quòd
ſsi fundi
v
ſsusfructus legatus e
ſst, non debet neque arbores frugiferas ex
ſscindere, neque villam diruere, nec quicquam
facere in perniciem proprietatis: non tamen exprimitur, an per
ſsub
ſstitutionem, aut
ſsubrogationem excu
ſsari debeat fructuarius, qui arbores inciderit;
ſsiue, an,
quod in ea lege dicitur, limitandum
ſsit in arboribus
antiquis, aut corruptis, quamuis in infructuo
ſsis deduci po
ſsſset argumentum à contrario
ſsen
ſsu. Quocirca re
*ctè videtur contendi
ſsſse Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum,
dicto n. 19. ſuperiorẽsuperiorem limitationem generaliter
accipiendãaccipiendam, dummodò arbores
ſsub
ſstitutæ, durante iure cędentis,
excre
ſscant in bonitatem exci
ſsarum, quia eo ca
ſsu incidens,
ſsibi tantùm videtur præiudica
ſsſse in fructibus,
quos interim percipere potui
ſsſset, & quia hoc ca
ſsu non
pote
ſst videri fundus factus deterior, quoad rei
ſsub
ſstantiam,
ſsed tantùm quoad fructus, qui ad incidentem
pertinebant, propter quod incidens non debet amittere ius
ſsuum, vt pleniùs ibi probat:
ſsi autem arbores
ſsub
ſstitutæ, durante iure incidentis non peruenerint ad
bonitatem exci
ſsarum, fundus videbitur deterior factus,
& habebunt locum, quæ de ami
ſsſsione iuris
ſsuprà diximus. Quod mihi videtur verum, & probari po
ſsſse per
textum,
in dicta l. æquiſsſsimum, §. 1. vbi tantùm
ſstatuitur, quòd v
ſsufructuarius nihil in perniciem proprietatis faciat; at iuxta
ſsuperiorem explicationem nihil in
perniciem proprietatis factum cen
ſsetur: ergo v
ſsufructuarius nullam pœnam incurrit, quam tamen incurreret ex eodem Barbo
ſsa, quando non
ſsub
ſstitueret tantas arbores, quantas exciderat. Item, quando mutauit
formam rei etiam in melius, vt cum nonnullis contra
|
alios rectè aduertit
ibidem, & vltra eum ex dictis
ſsuprà,
*
facilè con
ſstat in hac quæ
ſstione lap
ſsum fui
ſsſse Paulum
de Montepico
in dict. §. Titia cùm nuberet, quæſst. 36.
verſs. Secundò princ. num. 128. in fine, vbi pro communi, contra Ia
ſsonem, de quo
ſsuprà mentionem feci
n. 17.
in princ. dicit e
ſsſse textum meliorem de iure,
in dict. l.
agri, 22. ff. de vſsufructu: nam vt pungebam
ſsuprà contra Carocium, communis loquitur in arboribus antiquis,
ſseu vetu
ſstis, quæ tamen aliquem fructum producunt, in quibus
ſsub
ſstitutioni locum e
ſsſse,
ſsi ex
ſscindantur
illæ, re
ſsoluimus: cæterùm textus
in dicta l. agri, loquitur de aliis arboribus, hoc e
ſst, de
ſsiccatis, & iam
omninò corruptis, aut mortuis, & quæ iam nullum fructum producere po
ſsſsunt: in quibus Iurecon
ſsultus Paulus
ſstatuit, quòd agri v
ſsufructu relicto,
ſsi aliquæ arbores
demortuæ
ſsint, tenetur v
ſsufructuarius loco demortuarum, alias
ſsub
ſstituere, & priores ad ip
ſsum pertinent,
vt clarè con
ſstat ex verbis illius legis, & ex communi adnotarunt Borgninus Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, num. 157. fol. 342. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 28. vol. 1. Albanus
in conſs. 55. num. 7.
& de materia eius textus, vide Barbo
ſsam,
in dicto § ſsi
fundum, num. 21. & ſseqq.
His
ſsic præhabitis, quorum occa
ſsione aliquantulum
*
digre
ſsſsi fuimus à
ſsecunda limitatione tradita
ſsuprà
ex
num. 7. animaduertendum erit, Communem, de qua
ibi,
licere v
ſsufructuario pro reparatione fundi arbores fructiferas incidere, dubiam valdè mihi videri ex
ſsequentibus. Primò, quia textus in
l. arboribus, in princ. & in
l. ex
ſsylua, ff. de vſsufructu, in quibus fundantur Doctores, loquuntur in alio ca
ſsu, nec eorum re
ſsolutionem probant.
Id quòd rectè o
ſstendit Paulus de Montepico
in dicto §.
Titia cùm nuberet, quæſst. 36. in princ. n. 128. in princ. verſs.
Quam concluſsionem limita primò, vbi dicit, de iure teneri
po
ſsſse; imò quòd v
ſsufructuarius non po
ſsſsit ex
ſscindere arbores fructiferas etiam pro reparatione fundi, quamuis
fateatur in contrarium e
ſsſse communem Doctorum
ſsententiam. Secundò, quoniam hoc ca
ſsu non
ſsolùm forma
rei mutatur,
ſsed & in totum de
ſstruitur, quod v
ſsufructuario prohibitum e
ſsſse, plu
ſsquàm manife
ſstum e
ſst, & arbores fructiferas ex
ſscindere non po
ſsſse fructuarium, regula
generali
ſstatuitur, in
dict. l. æquiſsſsimum, §. 1. nec ibi aut
alibi i
ſste ca
ſsus excipitur. Tertiò deinde, nam pro reparatione fundi, aut modica tantùm expen
ſsa nece
ſsſsaria e
ſst,
& tunc non pote
ſst v
ſsufructuarius arbores ex
ſscindere,
quoniãquoniam ad modicam expen
ſsam ip
ſse tenetur, vt alio capite
infrà hoc eodem libro dicetur, & expre
ſssè probatur
in
l. hactenus, ff. de vſsufructu: aut expen
ſsa magna nece
ſsſsaria e
ſst; & tunc dato, quòd non teneatur eam de proprio
facere,
ſsic vt repetere non po
ſsſsit, tenetur tamen vel eam
facere, & po
ſstea repetere à domino,
ſsiue à proprietario
rei, aut
ſsi non vult immodicè expendere, obligatus e
ſst
denunciare domino nece
ſsſsitatem fundi
reparationẽreparationem requirentis, vt de magna expen
ſsa prouideat, ex doctrina
Ca
ſstren
ſsis in
l. eum ad quem, C. de vſsufructu, de qua alio
capite agendum e
ſst: vnde
ſsi nec expendat, nec domino
denunciet,
ſsed arbores fructiferas incidat, in negligentia
non expendendi modicè, nec denunciandi, & in culpa
incidendi, con
ſstitutus videbitur, ac per con
ſsequens v
ſsusfructus ius amittet, & ad damnum, & intere
ſsſse deteriorationis tenebitur: nec enim potuit propria authoritate
arbores incidere,
ſsed aliis modis à iure
ſstatutis, fundi nece
ſsſsitati, aut reparationi con
ſsulere debuit, & in
hãchanc partem, non tamen
ſsic
comprobatãcomprobatam inclinare videtur Barbo
ſsa
in dict. § ſsi fundum, num. 12. in fine, & num. 13. & 14.
*
arbores tamen aridas,
ſsiccas, & vetu
ſstas, pro fundi reparatione, quòd po
ſsſsit v
ſsufructuarius ex
ſscindere, pro certo
tradunt quamplures, & alij
ſsupponunt in
dict. l. diuortio,
§.
ſsi fundum, Paulus de Montepico
in dict. §. Titia cùm
nuberet, n. 128. & ex communi, vt veri
ſsſsimum re
ſsoluit
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. n. 6. & n. 37.
vol. 1. Quòd
ſsi arbores vi ventorum, vel fluminis euul
ſsæ
*
ſsint, aut deiectæ, proprietarij
ſsunt, ip
ſseque tenetur eas
tollere; v
ſsufructuarius autem non cogitur alias
ſsub
ſstituere; illas tamen faciet
ſsuas,
ſsi earum loco alias
ſsub
ſstituat, vel etiam non
ſsub
ſstituendo, poterit illis vti ad proprium v
ſsum, & tantùm in ca
ſsu nece
ſsſsitatis, quando
ſscilicet aliunde non habebit: &
ſsic cædere poterit ex eis arboribus ligna apta ad comburendum, vel materia vti ad
refectionem domus, per textum
in l. Proculus, §. ſsi arbores, in l. arbores, & in
l. arboribus, ff. de vſsufructu, & ex
cõmunicommuni re
ſsoluunt Paulus de Montepico
in dict. §. Titia
cùm nuberet, d. num. 128. verſs. Tertiò limita prædictam
concluſsionem. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1.
cap. 22. n. 6. in princ. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſs. 5.
num. 2. Albanus
in conſs. 55. n. 7. noui
ſsſsimè Ioan. Gutierr.
de tutelis, 3. part. cap. 27. n. 211. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, n. 157. in fine. Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi fundum,
n. 13. verſs. Neque obſstant adducta in contrarium, vſsque
ad n. 14. videndus etiam
num. 21. & 22. idemque in co
*lono,
ſseu conductore, quòd arbores vi ventorum vel
ſsimili impetu euul
ſsas, non po
ſsſsit pro
ſse retinere modo aliquo,
ſsed locatori teneatur illas dare, docuit Alexander
in dicto §. ſsi fundum, num. 5. & ex multis probarunt borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 158. & deciſs. 44. num. 72. 1. part. Vincentius
Carocius
de locato & conducto, 4. gradu accidentium,*
quæſst. 7. num. 16. fol. 192. vbi po
ſst Caualcanum
dicta
deciſs. 44. n. 72. in fine, dicit idem e
ſsſse in arboribus grandibus na
ſscentibus, & rena
ſscentibus, quæ erunt domini,
etiam
ſsi colonus, vel conductor eas plantauerit; nam
licèt à colono fuerint plantatæ, tamen
ſsunt aliæ in terris domini, qui tantùm tenebitur reficere expen
ſsas colono, vt
ibi probatur: & hactenus de primo ca
ſsu, vel
prima conclu
ſsione, in quo incidenter, vt vides, alij plures continentur.
Nunc verò
ſsecundo loco & principaliter con
ſsti
*tuendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an v
ſsufructuarius incidere po
ſsſsit arbores cæduas, quæ breui, aut non breui tempore rena
ſscuntur? Et pro vera re
ſsolutione dicendum erit,
ſsyluam cæduam e
ſsſse in fructu, & ob id
ad v
ſsufructuarium pertinere, & eadem ratione pertinere ad maritum, & emphyteuram: poterit ergo v
ſsufructuarius non
ſsolùm pro
ſsuo v
ſsu arbores cæduas incidere,
ſsed etiam vt po
ſsſsit vendere, & cum eis agere pro
ſsuo
libitu, per textum
in l. ex ſsylua, & in l. item ſsi fundi, in
fine, ff. de vſsufructu, l. in ſsylua, ff. de vſsucapionibus: ita
communiter Doctores
in dict. l. diuortio, §. ſsi fundum,
vbi ex Paulo de Montepico, Boërio, & Molina, communem re
ſsolutionem agno
ſscit Barbo
ſsa
num. 3. folio
1033. noui
ſsſsimè Ioannes Guttierez
de tutelis & curis, 3. part. cap. 27. num. 9. & vltra eum idem probarunt
Alciatus, & Rebuffus
in l. ſsylua cædua, ff. de verb. ſsigniſsicatione, Connan.
Commentariorum iuris, lib. 4. c. 1.
num. 4. & 5. Pinellus
2. part. leg. 1. C. de bonis maternis,
num. 59. Baeça
de Decima tutori præſstanda, cap. 26. n. 21.
Mieres
de Maioratu, part. 4. quæſst. 39. num. 5. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 11. num. 35.
Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum,
quæſst. 33. verſs. aut verò quærimus. Qui, & Molina vbi
ſsuprà, & Paulus de Montepico
dicto §. Titia cùm nuberet, quæſst. 36. verſs. aliquando & ſsecundò, n. 129. expre
ſsſsim
intelligunt deiis arboribus, quæ citò,
ſsiue breui tempore rena
ſscuntur & cre
ſscunt, ideóque eas tantùm cæduas appellari, & in fructu e
ſsſse dicunt; eas tamen, quæ
non citò,
ſsiue non breui,
ſsed longo potiùs tempore rena
ſsci
ſsolent, nec cæduas dici, nec in fructu e
ſsſse videri
cõtenduntcontendunt: idemque ex Sigi
ſsmundo, & aliis con
ſstanter
defendit Arias Pinellus
2. part. leg. 1. C. de bonis maternis, n. 59. verſs. in eodem articulo variant Doctores, & eiu
ſsdem
ſsententię videntur fui
ſsſse nonnulli adducti per Barbo
ſsam, quem
ſstatim referam; contrariam tamen
ſsententiam, imò cæduas dici arbores, quæ rena
ſsci
ſsolent,
licèt longo tempore rena
ſscantur, & in fructu e
ſsſse, ob
idque ab v
ſsufructuario cædi po
ſsſse, tenent Alexander,
Curtius Iunior, Pari
ſsius, & alij, quos retulit Pinellus
loco
ſsuprà relato, & eorum opinionem veriorem e
ſsſse
exi
ſstimat, & nonnullis comprobat Ioannes Gar
ſsia
de
| expenſsis & meliorationibus, cap. 11. num. 35. cui etiam
ſse
ſsub
ſscribere videtur Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi fundum, n. 2.
qui allegat etiam pro hac parte Menochium, & Connanum; vnde in iudicando, & con
ſsulendo durum e
ſsſset
ab hac opinione recedere, quæ Alexandri & tantorum
Authorum authoritate munitur: & primò declaratur
vt procedat, etiam quoad arbores grandes in
ſsylua cæ
*dua exi
ſstentes, quas etiam v
ſsufructuarius poterit incidere, vt colligitur ex Alexandro
in conſs. 118. à num. 3.
lib. 5. Siluano
in conſs. 76. num. 4. & ex Rebuffo, Curtio
Seniori, Croto, & aliis, pro certo affirmat, & contrarium tenentes improbat Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum,
num 8. verſs. ſsed non placet is intellectus, & num. 9. verſs.
vſsufructuarius autem poterit, nec ob
ſstat
l. ſsed ſsi grandes,
ff. de vſsufructu, nam præmi
ſsſso, quod in allegatione, &
intellectu eius legis pa
ſsſsim decipiuntur Doctores, &
ex Neotericis Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 3.
gloſsſsa vnica num. 25. Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 22. num. 5. Ioan. Gar
ſsia
dict. cap. 11. num. 36.
in fine, De eius intellectu agendum erit
infrà num. 37.
Similiter & indi
ſstinctè poterit v
ſsufructuarius cædere
*
ſsyluam cæduam v
ſsque ad radices, ex Boërio
deciſs. 51.
num. 9. & Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi fundum, num. 3. & num. 7.
quo loco
num. 5. in princ. dicit aliud, quod difficultatem
*
videtur continere, v
ſsufructu
ſsyluæ relicto, po
ſsſse v
ſsufructuarium totam
ſsyluam cædere, vel vendere, nullo
habito re
ſspectu ad con
ſsuetudinem te
ſstatoris, neque
etiam ob
ſseruato tempore; quo te
ſstator cædere
ſsolebat, ex
l. diuus, ff. de vſsu & habitatione, & l. ſsed ſsi abſsente, 55. §. finali ff. de vſsufructu: difficultas autem con
ſsi
ſstit in eo, quòd contrarium videtur denotare Iurecon
ſsultus Cel
ſsus
lib. 18. ad Sabinum, relatus
in l. item
ſsi fundi, 10. §. finali. ff. de vſsufructu, in illis verbis:
Nam
& Trebatius ſscribit, ſsyluam cæduam & arundinetum
poſsſse fructuarium cædere, ſsicut paterfamilias cædebat;
& vendere, licet paterfamilias non ſsolebat vendere, ſsed
ipſse vti: ad modum enim referendum eſst, non ad qualitatem vtendi. Ex quibus verbis deducere
ſsolent Doctores communiter, debere fructuarium arbores incidere
iuxta con
ſsuetudinem, & v
ſsum te
ſstatoris, quòd intelligunt non de qualitate,
ſsed de modo, hoc e
ſst, vt
ſsi paterfamilias v
ſsus fuerit
ſsylua non ni
ſsi ad vnum plau
ſstrum
per annum, vel
ſsi vendere non erat
ſsolitus; non ideò
prohibeatur v
ſsufructuarius centum plau
ſstra incidere,
vel illa vendere;
ſsi tamen te
ſstator
ſsolitus erat non cædere, ni
ſsi de quinquennio in quinquennium, v
ſsufructuarius non debeat, nec po
ſsſsit aliter, vel citiùs incidere;
ſsic
explicant po
ſst Albericum, & alios, Paulus de Montepico,
in dict. §. Titia cùm nuberet, quæſst. 36. ante finem,
verſs. ſsed quia dictum eſst, num. 130. Gra
ſsſsus §.
legatum,
quæſst. 33. in fine, verſs. vnum tamen nota, Molina
de primogeniis, lib. 1. cap. 22. num. 2. & comprobatur ex his,
quæ diximus
ſsuprà
hoc eodem lib. cap. 22. vbi inter alia
*
expendimus Iacobum Mandellum de Alba
in conſs. 743.
num 5. lib. 4. dicentem quòd te
ſstator in dubio lega
ſsſse
*
cen
ſsetur fructus, quemadmodum viuo eo percipiebantur, & quòd boni viri arbitrio vti non videtur v
ſsufructuarius, qui contra
ſsolitum te
ſstatoris modum arbores
incidit, vt ex aliis
ſscribit Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 38. num. 12. verſs. tum quia, & verſs. quæ omnia efficere, vol. 1. ex quibus dubia reddi videtur prædicta
*
Barbo
ſsæ re
ſsolutio, eo magis, quòd textus
in l. Diuus, ff.
de vſsu & habitatione, aut expenditur per eundem Bar
*bo
ſsam
in princ. & tunc nihil probat; aut
in §. ſseq. &
tunc potiùs denotat contrarium: textus verò
in dicta l.
ſsi abſsente, 55. §. finali, ff. de vſsufructu, non dicit, quòd
v
ſsufructuarius intempe
ſstiuè cæderet
ſsyluam cæduam
contra
ſsolitum te
ſstatoris modum, aut v
ſsum, cædendo;
ſsed tantùm probat,
ſsyluam cæduam etiam intempe
ſstiuè
cæ
ſsam in fructu e
ſsſse,
ſsicut oliua maturè lecta; item
fœnum immaturè cæ
ſsum in fructu e
ſst. Imò
ſsi vera e
ſst
explicatio Glo
ſsſsæ
ibi. verbo, conſstat, dum dicit, quòd
v
ſsufructuarij intererat, immaturam
ſsyluam cædere, cùm
fortè magis valeat intempe
ſstiuè cæ
ſsa; veri
ſsimiliter credendum e
ſst, quòd te
ſstator viuus idem facere
ſsolitus
erat: ideò durum e
ſsſset in praxi à communi opinione recedere,
ſsed cùm ca
ſsus occureret, maturè cogitandum
e
ſsſset; forta
ſsſsis enim in puncto iuris, & de rigore, Bar
*bo
ſsæ opinio
ſseruari deberet, maximè ex his, quæ diximus
ſsuprà
cap. 22. num. 7. & 8. quòd con
ſsuetudo te
ſstatoris non in
ſspicitur in his, quæ in
ſsunt ex natura rei, &
quòd v
ſsufructuarius arbitrio boni viri vti videtur, et
ſsi
non vtatur re,
ſsicut paterfamilias, hoc e
ſst te
ſstator vti
ſsolebat,
ſsi fortè re, ip
ſsa, quia nolebat, non vteretur ad eum,
ad quem naturaliter erat de
ſstinata, v
ſsum: & quod tunc
ad rei naturam, & boni patris familias rationem v
ſsusfructus exigi po
ſsſset; at iuxta rei naturam integrè pote
ſst
v
ſsufructuarius
ſsyluam cæduam ex
ſscindere, ergo
ſsi v
ſsusfructus
ſsyluæ principaliter legetur, non ob
ſstante con
ſsuetudine te
ſstatoris, id debebit e
ſsſse permi
ſsſsum,
ſsecùs
ſsi
acce
ſsſsoriè, vt
ibi explicat Barbo
ſsa; quo ca
ſsu ad modum,
& con
ſsuetudinem te
ſstatoris res reduci debet: dicitur
*
autem
ſsylua cædua ea, quæ in hoc habetur vt cædatur,
& quæ exci
ſsa, ex
ſstirpibus, vel radicibus rena
ſscitur,
l.
ſsylua cædua, ff. de verborum ſsignificatione, vbi notant
Alciatus, & Brecheus
num. 3. Alexander
in conſs. 118.
num. 3. lib. 5. Molina
de Hispanorum Primogeniis, lib. 1.
cap. 22. num. 2. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, cap. 11. n. 31.
noui
ſsſsimè Ioannes Gutierrez
de tutel. & curis, 3. part.
cap. 27. n. 2. & 5. & ſseqq. Et
ſsic vt
ſsylua cædua dicatur, duo
copulatiue requiruntur. Primum, vt vtilitas
ſsyluæ in hoc
habeatur vt cædatur, id e
ſst, cuius vtilitas con
ſsi
ſstit in eo,
quòd cædatur. Secundum, quòd exci
ſsa, ex radicibus vel
ſstirpibus rena
ſscatur, vt ex communi notauit, & latiùs
declarat Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, § ſsi fundum, num. 2.
videndus
à num. 1. verſs. quoad ſsecundam, v
ſsque ad
verſs.
his ita explicatis, ſsub num. 3.
*
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, multùm
intere
ſsſse, an v
ſsusfructus
ſsyluæ cæduæ principaliter legetur; quo ca
ſsu procedunt ea, quæ
ſsuperiùs diximus, vt
v
ſsufructuarius po
ſsſsit totam
ſsyluam cædere, vel vendere: an verò principaliter relinquatur fundus, hoc e
ſst,
illius v
ſsusfructus, cui
ſsylua accedit; tunc enim confugiendum e
ſst ad modum, & con
ſsuetudinem te
ſstatoris,
vt iuxta eam, arborum inci
ſsio fieri debeat: quòd
ſsi de
con
ſsuetudine te
ſstatoris non appareat, vel nihil cædere
ſsolebat; tunc ne legatum
ſsit inutile, poterit v
ſsufructuarius cædere ramos, quatenus folia extendentur, item
pedamenta, id e
ſst, ramos integros v
ſsque ad
ſstipitem,
truncos tamen,
ſsiue
ſstipites arborum minimè cædere
poterit. Sic procedit textus
in l. ex ſsylua, 11. ff. de vſsufructu, vbi Iurecon
ſsultus v
ſsufructuario non permi
ſsit totam
ſyluãſyluam cęduam cædere,
ſsed tantùm vt ex ea cædat ramos, & pedamenta. Et
ſsic ille textus continuari debet
cũcum §.
finali legis præcedentis, vbi Iurecon
ſsultus di
ſstinguit
legatum
ſsyluæ, à legato fundi, cui
ſsylua accedit, & po
ſst
longam di
ſsputationem,
ſsic in effectu re
ſsoluit Barbo
ſsa,
& aliorum interpretationes impugnat,
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 3. verſs. ſsed vrget in contrarium,
v
ſsque ad
num. 7. qui hac de re latiùs videri poterit, ne
à docti
ſsſsimo Viro plenè re
ſsoluta tran
ſscribamus,
ſsed ea
tantùm, quæ no
ſstri tractatus
ſsunt, propria & peculiaria breuiter re
ſsoluamus: Et Barbo
ſsæ interpretationes
ſsequitur noui
ſsſsimè Ioan Gutierrez
de tutelis & curis, 3.
part. cap. 27. num. 13. ſsimilitérque venit intelligendus
textus
in l. ſsed ſsi grandes, 12. ff. de vſsufructu qui conti
*nuari debet, & in ei
ſsdem terminis accipi, cum
dicta l.
ex ſsylua, nempe quando v
ſsusfructus fundi principaliter
fuit legatus, cui
ſsylua accedit; quo ca
ſsu
ſsi de con
ſsuetudine te
ſstatoris con
ſstat, ea e
ſst omninò ob
ſseruanda, aliàs
ne legatum inutile
ſsit, poterit fructuarius incidere ramos & pedamenta, etiam ad vendendum ex
ſsylua cædua;
ſsed ex non cædua poterit etiam ramos & pedamenta incidere ad v
ſsus proprios tantùm, non tamen ad
vendendum: in vtroque tamen ca
ſsu non poterit arbores grandes incidere; & ratio e
ſst, quia te
ſstator, qui
nunquam illas incidit,
ſsed in tantum excre
ſscere eas pa
ſsſsus e
ſst, videtur volui
ſsſse, ne vnquam inciderentur,
ſsed vt
|
con
ſseruarentur ad ornatum & pro
ſspectum: ideò cùm
ex aliis arboribus po
ſsſsit fructuarius vtilitatem v
ſsusfructus percipere, non pote
ſst arbores grandes incidere.
Quæ interpretatio fuit de mente Connani
Commentariorum iuris ciuilis lib. 4. cap. 1. num. 6. & aliorum intellectibus improbatis,
ſsequitur eam Barbo
ſsa
in dicto §.
ſsi fundum, num. 9. videndus de hac re
à num. 7. verſs. ſsed
quæſstionis eſst, v
ſsque ad
num. 10.
Vltimò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſyluãſyluam non
*
cæduam non e
ſsſse in fructu, & con
ſsequenter non po
ſsſse
fructuarium ex ea totaliter arbores ex
ſscindere, po
ſsſse tamen ad v
ſsum vineæ ramos & pedamenta cædere, dummodò fundus ex hoc deterior non fiat: quod primum
probatur per textum, & communem Doctorum traditionem
ibi in
l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio. Secundò ex textu (qui
ſsic intelligi debet, quicquid Doctores inuoluant, & confusè loquantur)
in l. ex
ſsylua, 11. ff. de vſsufructu, vt rectè explicat Alciat.
in l.
ſsylua cædua, ff. de verborum ſsignificatione, & lati
ſsſsimè
de materia eius legis
ſscribit Barbo
ſsa videndus omninò
in dicto §. ſsi fundum, à num. 10. v
ſsque ad
num. 15. Ioan.
Gutierrez
de tutelis, 3. part. cap. 27. num. 15. & quatuor
ſseqq. limitatur tamen hæc re
ſsolutio, vt non procedat,
ſsi
*
aliàs v
ſsusfructus
ſsyluæ legatum inutile e
ſsſset; tunc enim
po
ſsſset fructuarius, ne legatum
ſsit inutile,
ſsyluam non
cæduam cædere, & arbores incidere, & vendere, argumento textus
in l. diuus, ff. de vſsu & habitatione, & ita
tenent ex aliis multis Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 3. gloſsſsa vnica num. 30. Vincentius Carocius
de
locato & conducto, gradu 4. accidentium, quæſst. 7. n. 29.
fol. 192. & in his terminis loquitur Mieres de Maioratu, part.
4. quæ
ſst.
39. num.
5. in princ. eandem etiam
ſsententiam admittere videtur Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis &
meliorationibus, cap. 11. num. 37. dummodò fructuarius
temperatè vtatur, & taliter, quòd inci
ſsio potiùs ad fru
*ctum pertineat, quàm ad de
ſstructionem, ex ei
ſsdem Authoribus, & Barbo
ſsa, qui nullo ex prædictis relato in
idem inclinat
in dicto §. ſsi fundum, num. 10. verſs. illud
igitur: nam cùm
numeris præcedentibus, plenè probauerit, arbores in fructu non e
ſsſse, nec ad fructuarium
pertinere, quæ inci
ſsæ non rena
ſscuntur, vt de pinetis, &
cupre
ſsſsis affirmat
in dicto verſs. illud, ne v
ſsus remaneat
inutilis, inducendam e
ſsſse exi
ſstimat deci
ſsionem textus,
in
l. item ſsi fundi, 10. §. finali. ff. de vſsufructu, vel
ſsaltem
ad con
ſsuetudinem regionis recurrendum e
ſsſse, argumento
l. excepto. C. de locato: vult igitur Barbo
ſsa,
ſsi rectè
perpendatur, quòd in hoc ca
ſsu, quando aliàs
ſsyluæ non
cæduæ v
ſsusfructus inutilis e
ſsſset, po
ſsſsit v
ſsufructuarius
incidere
ſsyluam non cæduam, iuxta communem
ſsupra
relatam, tamen quòd inci
ſsio talis fieri debeat, aut iuxta con
ſsuetudinem te
ſstatoris, hoc e
ſst eo modo, quo ip
ſse
te
ſstator cædere
ſsolebat, aut
ſsecundùm con
ſsuetudinem
regionis, hoc e
ſst, modo quo in regione tales
ſsyluæ cædi
ſsolent; con
ſsuetudo enim regionis attendi debet, ma
*ximè in coniecturanda & exequenda defuncti voluntate, argumento textus
in l. quòd ſsi nolit, §. quia aſsſsidua, ff.
de ædilitio edicto, & l. ſsemper in ſstipulationibus, ff. de regulis iuris, & multis comprobant Auiles
in capitulis Prætorum, c. 41. gloſsſsa, ſse conocieren. Que
ſsada
diuerſsarum
quæſstionum iuris, cap. 20. num. 2. & ſseqq. & num. 10. Mieres
de Maioratu, in initio ſsecundæ partis, num. 30. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 76. num. 7. & 11. Mantica
de
coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 6. tit. 7. num. 3.
& 4. lib. 11. tit. 14. num. 15. Menochius
lib. 3. præſsumptione 143. Dicitur autem
ſsylua non cædua, quæ non
*
habetur ad cædendum,
ſsed ad alios v
ſsus, & quæ cæ
ſsa
non rena
ſscitur ex radicibus vel
ſstirpibus,
l. ſsylua cædua,
ff. de verborum ſsignificatione, vbi notant Alciatus, &
Rebuffus, & ex communi tradunt Pinellus
2. part. leg. 1.
C. de bonis maternis, num. 59. Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 1. c. 22. n. 6. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis
cap. 11. n. 31. & 37. & latiùs declarat Barbo
ſsa
in dict. §.
ſsi fundum, ex n. 10. noui
ſsſsimè Ioan. Gutierrez
de tutelis
& curis, 3. part. cap. 27. num. 4. & 5. vbi
num. 6. agit de
pinetis, an
ſsint in fructu, & ad fructuarium pertineant:
Gamæ, & Mieres opinionem amplectitur, & contrariam
Barbo
ſsæ impugnat.
CAPVT XXVI.
Pater legitimus adminiſstrator, & vſsufructuarius bonorum aduentitiorũaduentitiorum filij, in cædendis
lignis, & arboribus, vtrùm habeat maiorem
prærogatiuam, quàm cæteri fructuarij? vbi
communis Angeli reſsolutio nouè defenditur contra Pinellum, & pro ea nonnulla nouè etiam adnotantur per Authorem.
SVMMARIVM.
-
1 Pater legitimus adminiſstrator, & vſsufructuarius bonorum aduentitiorum filij, vtrùm in cædendis lignis,
& arboribus, habeat maiorem prærogatiuam, quàm
cæteri fructuari.
-
2 Pinelli declaratio quædam, quòd ſsit conformis menti
communis, nec aliquid nouum contineat.
-
3 Patri non ſsolùm notabilis deterioratio prohibetur in
bonis aduentitiis filiorum, ſsed & quæcumque, quæ
proprietati nocere poſsſsit, contra Pinellum.
-
4 Dictio Nullo modo eſst negatiua omnis actus, & omnis
potentiæ.
-
5 Dictio Nullo modo importat idem, quòd dictio Penitùs.
-
6 L. 2. ff. ſsi vſsusfructus petatur, contra Pinellum retorquetur.
-
7 Dictio Aliquo modo, vniuerſsaliter & negatiuè concepta, veriſsicatur etiam in re minima.
-
8 Dictio Aliquid, vel aliqua, verificatur in quauis re,
etiam minima.
-
9 De circumſscriptione aliqua vbi fit mentio, intelligitur de omni circumſscriptione, etiam non doloſsa.
-
10 Pinellus in quæſstione principali ſsaluatur, & noua, vera tamen concordia per Authorem excogitatur.
-
11 Vſsufructuarius vt ius vſsusfructus amittat, & remoueri poſsſsit, tria interuenire neceſsſse est.
-
12 L. vltima, §. ſsin autem, C. de bonis quæ liberis, explicatur, & ibidem dicitur, ob quam deteriorationem pater ab vſsufructu aduentitiorum remoueri
debeat.
SVccedit nunc nece
ſsſsarium dubium, vtrùm pater le
*gitimus admini
ſstrator, & v
ſsufructuarius bonorum
aduentitiorum filij, in cædendis lignis, & arboribus,
habeat maiorem prærogatiuam, quàm cæteri fructuarij?
Quam
quæſtionẽquæſtionem mouet in terminis Arias Pinellus
2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 60. fol. mihi, 105.
quamuis autem ip
ſsi di
ſspliceat communis Doctorum
ſsententia, quæ inter patrem, & alium v
ſsufructuarium nullam differentiam con
ſstituit,
ſsiue quæ indi
ſstinctè applicat ad patrem legitimum admini
ſstratorem, quæ in alio
v
ſsufructuario
ſstatuta
ſsunt, vt
ſscribit Angelus
in l. vlt.
§. ſsin autem æs alienum, in fine, C. de bonis quæ liberis,
Cæpola
de ſseruitutibus ruſsticorum, cap. 22. de Montibus,
num. 13. Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 3. gloſs.
1. num. 22. Ego tamen libenter communem admitterem; con
ſsidero enim quòd
ſsi pater in cædendis lignis,
& arboribus, aliter
ſse habere po
ſsſsit, quàm cæteri fructuarij
ſse habere debent, nece
ſsſsatiò ip
ſsi proprietati damnum inferendum
ſsit, vt con
ſstat apertè ex dictis
ſsuprà, c.
præcedenti: id autem ip
ſsi patri nullo modo permi
ſsſsum
e
ſst; quodcunque potiùs prohibetur illi, quod in damnum. & detrimentum proprietatis tendere videtur, vt
dicit expre
ſssè textus
in l. finali. §. ſsin autem, C. de bonis
quæ liberis: & quamuis, vt ip
ſse Pinellus dicit, fraus, quæ
aliquando in alio fructuario præ
ſsumitur, cessat in patre,
qui omnia præ
ſsumitur filiis parare, & inde nec valea
regulariter argumentum de alio fructuario ad patrem, |
cui maior pote
ſstas defertur; tamen cùm pater in cædendis lignis & arboribus aliter
ſse habere contendit, quàm
in alio fructuario expre
ſsſsum atque
ſstatutum e
ſst, præ
ſsumptio fraudis minimè in eo ce
ſsſsabit;
ſsiquidem id faciet,
vel cum damno & detrimento proprietatis, vel excedendo modum, quem natura rei expo
ſscere videbatur,
ad quod lex ip
ſsa in alio fructuario re
ſspectum habuit,
vt
ſsuprà
c. præcedenti, & c. 22. dicebamus: vnde quod
attinet ad hoc, non defertur patri maior pote
ſstas, quàm
cæteris fructuariis, nec ita intelligitur patri conce
ſsſsa
facultas in aduentitiis (quicquid contra defendat Pinellus) vt aliter incidere po
ſsſsit, vel maiori prærogatiua
in damnum proprietatis frui: quocirca declaratio ip
ſsius
Pinelli
ibidem, dicto num. 60. verſs. manebit autem, quòd
*
pater arbores frugiferas cædere non po
ſsſsit & quoad hoc
maneat æquiparatio cum aliis fructuariis, conformis
e
ſst menti communis
ſsententiæ, nec aliquid nouum continet: quod verò
ſstatim dicit
in verſs. hinc infero poſsſse,
nece
ſsſsariam e
ſsſse notabilem deteriorationem, vt pater
*
remoueri po
ſsſsit, non tran
ſsit
ſsine maximo
ſscrupulo; nam
in contrarium, vt quæcumque deterioratio cen
ſseatur
patri prohibita, fortiter vrget textus
in dict. l. vlt. §.
ſsin autem, C. de bonis quæ liberis, in illis verbis:
Et
omnia circa vſsumfructum facere, quæ nullo modo proprietatem poſsſsint deteriorem facere. Nam dictio illa
nullo*
modo, e
ſst negatiua omnis actus, & omnis potentiæ; &
ſsic omnem, & quamcumque deteriorationem continet,
argumento textus
in l. vlt. C. de teſstamento militis, &
in terminis ob
ſseruant Decius
in conſs. 3. num. 7. Gozadinus
in conſs. 71. num. 4. Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, verbo,
reuertatur,
ex num. 93. C. de reuocandis donationibus,
Menoch.
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 14. num. 6.
& 7. & in conſs. 22. num. 8. & 16. lib. 1. vbi ex Gozadino,
in conſs. 25. num. 9. adnotauit, quòd dictio
Nullo mo*do, importat idem, quòd dictio
Penitùs; &
ſsic denotat
ille textus, quòd omnis penitus deterioratio patri e
ſst
prohibita; & ratio pote
ſst e
ſsſse, quia lex, quæ
ſsummam
confidentiam habet de patre, & præ
ſsumit, quòd
ſsemper
vtile & bonum con
ſsilium capere debeat pro filio, voluit
penitùs dolum, machinationem, & omnem deteriorationem ab eo abe
ſsſse: quod prædictorum, & opinionis Pinelli nulla mentione facta, Angeli tamen
doctrinãdoctrinam referens, expre
ſssè admittit Angui
ſsſsol.
in conſs. 99. n. 16. vol. 1.
vbi firmat, patrem legitimum admini
ſstratorem, & v
ſsufructuarium
aduentitiorũaduentitiorum filij, non po
ſsſse ex
ſstirpare arbores, nec vites, nec aliquid facere propter quod proprietas
efficiatur deterior,
ſsicut nec alius v
ſsufructuarius
ſsimplex:
*
vnde etiam hac in re animaduertebam eundem
PinellũPinellum
vbi ſsuprà, dict. n. 60. verſs. hinc infero, minùs benè allega
ſsſse textum,
in l. 2. ff. ſsi vſsusfructus petatur, ad probandum, nece
ſsſse e
ſsſse, notabiliter deteriorare proprietatem
patrem, vt expelli po
ſsſsit; contrarium enim potiùs deduci pote
ſst ex illo textu, dum dicit:
aut aliquo modo dete*riorem vſsumfructum: Nam dictio illa
aliquo modo, vniuer
ſsaliter & negatiuè concepta, verificatur etiam in re
minima, &
ſsic in omni damno, aut deterioratione, ex
l. ſsi ſseruum, §. prætor ait, & ibi notat Bartolus
ff. de acquirenda hæreditate, & ob
ſseruant Socinus Senior
in
conſs. 275. col. 2. lib. 2. Gozadinus
in conſs. 27. col. 5. Craueta
in conſs. 294. num. 4. Tiraquellus
in dict. l. ſsi vnquam,
verbo,
omnia vel partem aliquam, num. 14. & num. 37.
& 41. Menochius
in conſs. 4. num. 18. lib. 1. & conſs. 273.
num. 26. lib. 2. & in conſs. 275. num. 15. & in conſs. 291.
num. 48. 49. & 50. lib. 3. & de recuperanda poſsſseſsſsione,
remedio 14. n. 8. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 14.
*
num. 36. lib. 1. qui plenè probant, quod dictio
Aliquid,
vel
aliqua, verificatur in quauis re, etiam minima, & in
terminis
ſscribunt Corneus
in conſs. 158. col. 6. lib. 2. Menochius
dict. conſs. 291. num. 50. lib. 3. quòd vbi fit men
*tio de circum
ſscriptione aliqua, intelligitur de omni
circum
ſscriptione, etiam non dolo
ſsa.
Po
ſsſset tamen
ſsaluari Pinellus in quæ
ſstione principa
*li, con
ſstituendo, aliud e
ſsſse remoueri debere patrem ab
v
ſsufructu ob deteriorationem, in quibus terminis loqui videtur ip
ſse Pinellus
dict. num. 60. verſs. hinc infero
poſsſse patrem; & tunc nece
ſsſse e
ſst, quòd notabiliter deteriorem reddat proprietatem: aliud verò ad inter
ſsſse
teneri ob deteriorationem, & tunc de omni deterioratione tenebitur, vt intere
ſsſse
ſsoluat, cùm nullo modo
po
ſsſsit proprietatem deteriorem facere,
ſsicut in aliis v
ſsufructuariis dici
ſsolet, qui vt ius v
ſsusfructus amittant, &
*
remoueri po
ſsſsint, tria interuenire nece
ſsſse e
ſst, quòd deterioratio fiat in
ſsub
ſstantia, & non in fructibus, item quòd
fiat per culpam, item quòd
ſsit deterioratio notabilis,
vt po
ſst Baldum, Ia
ſsonem, Menochium, Io
ſsephum Ludouicum, Cephalum, Bur
ſsatum, Rolandum, & Vala
ſscum re
ſsoluit Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi fundum, num. 20. verſs. & tenebis mente, fol. 1044. & vltra
eum Beccius
in conſs. 33. Borgninus Caualcanus
deciſs. 32.
num. 6. part. 2. Bertazolus
in conſs. 423. lib. 2. Vincentius
Carocius
de locato & conducto, gradu 4. accidentium,
quæſst. 7. num. 41. & 42. fol. 192. Aurelius Corbulo
tractatu, de cauſsis ex quib. emphyteuta iure ſsuo priuatur, 13.
cauſsa, num. 24. fol. 71. &
ſsic debet explicari textus
in l.
vlt. §. ſsin autem, C. de bonis quæ liberis, quia patri om
*nis deterioratio prohibetur; quâ proprietatem deteriorem facere po
ſsſsit, vt clarè dicit ille textus, & in cæteris v
ſsufructuariis admi
ſsſsum e
ſst non tamen ob quamlibet deteriorationem remoueri pote
ſst,
ſsed propter magnam, aut notabilem tantûm, quamuis ob paruam rei
deteriorationem ad re
ſsarciendum intere
ſsſse teneatur, licèt expelli non po
ſsſsit; vt in v
ſsufructuario quocumque,
emphyteuta, colono, &
ſsimilibus, po
ſst Ca
ſstren
ſsem,
Rolandum, Ruinum, Redoanum, & Io
ſsephum Ludouicum, tradiderunt Aurelius Corbulo
vbi ſsuprà, n. 26.
fol. 71. Vincentius Carocius
dicta quæst. 7. num. 42. in
fine, fol. 192.
CAPVT XXVII.
Gregis, vel armenti, vel equitij, id eſst, vniuerſsitatis, item ſsingulorum capitum, cùm vſsusfructus legatur, quid legatum contineat, in locũlocum
capitum demortuorum, vel inutilium, an, &
quando ex natis, vel non natis, aut aliunde
gregẽgregem ſsupplere, & finito vſsufructu reſstituere vſsufructuarius debeat? vbi l. vetus, l. vel
inutilium, & l. quid ergo ff. de vſsufructu, explicantur, & hæc materia accuratè, & diſstinctè magis, quàm hactenùs declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Partum ancillæ in fructu non eſsſse, idcircò ad fructuarium minimè pertinere.
-
2 Et vera huiuſsce rei ratio, remiſsſsiuè.
-
3 Pecudum fœtus in fructu eſsſse, ideò ad fructuarium, &
bonæ fidei poſsſseſsſsorem pertinere.
-
4 Vſsumfructum non tantùm ſsingulorum animalium, verùm etiam gregis, vel armenti, legari, & conſstitui
poſsſse.
-
5 Grege legato, quòd adiicitur, vel diminuitur, legatario
accreſscere, vel decreſscere.
-
6 Gregis appellatione quid contineatur, remiſsſsiuè?
-
7 Legatum vniuerſsale cùm relinquitur, vtputà hæreditas,
peculium, grex, dos vectigal, poſsſseſsſsio, & ſsimilia,
ad legatarium pertinent emolumenta, ac onera, augmenta etiam, & decrementa; quod non accidit,
cùm res aliquæ ſsingulariter legantur.
-
8 Vſsusfructus propriè cadit in grege pecudum, iumentorum, & cæterorũcæterorum animalium, nec dicuntur animalia
eſsſse de rebus, quæ conſsumuntur per vsũvsum vſsufructuarij.
-
9 Vſsusfructus non modò immobilium ſsed & mobilium rerum constitui poteſst.
-
10 Vſsufructus gregis cùm relictus eſst qualiter vſsufructuarius cauere debeat?
-
11 Vſsufructuarius gregis ex fætibus in locum demortuorum capitum, an, & quando ſsubſstituere teneatur,
& ſsi non habeat vnde ex fætibus ſsubſstituere poſsſsit, an
aliunde ſsubſstituere debeat? & num. ſseq.
-
12 Franciſscum Connanum optimè, & verè intellexiſsſse
iſstam materiam.
-
13 Vſsufructuarius gregis, quare ex fætibus in locum capitum demortuorum, vel inutilium ſsupplere, & ſsubſstituere debeat? vbi vera ratio aſsſsignatur.
-
14 Vſsufructuarius ſsingulorum capitum nihil ſsupplere, aut
ſsubſstituere tenetur, & Connani ratio probatur.
-
15 Raphaëlis Fulgoſsij rationem aliam ſsuſstineri poſsſse.
-
16 Vſsusfructus gregis non perit, vno aut altero pecore extincto, donec ad tam exiguum numerum redactus
ſsit, vt grex eſsſse deſsinat.
-
17 Gregem quis numerus ouium, vel animalium faciat?
vbi communis ſsententia refertur.
-
18 Et Franciſsci Connani opinio magis probatur.
PRo vera, breui tamen, & dilucida huius capitis ex
*plicatione, con
ſstituendum erit primò; partum ancillæ in fructu non e
ſsſse, idcircò ad fructuarium minimè pertinere: quamuis enim apud antiquos vetus fuerit quæ
ſstio, tamen Bruti
ſsententia obtinuit, fructuarium in eo locum non habere,
l. vetus, ff. de vſsufructu,
l. in pecudum, ff. de vſsuris, §. in pecudum, Inſstit. de re*rum diuiſsione, l. 23. tit. 31. partit. 3. quæ iura veram huiu
ſsce rei rationem a
ſsſsignare videntur, vti eleganti
ſsſsimè
explicant Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris
ciuilis, lib. 4. cap. 2. n. 2. fol. mihi, 229. Franci
ſscus
HotmañusHotmannus in dicto §. in pecudum, enunciatione 1. per totam.
Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in lib. Digeſstorum ad
4. §. lana, ff. de vſsucapionibus. Copus
de fructibus, lib. 1.
cap. 3. num. 13.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, pecudum fætus in fru
*ctu e
ſsſse, ideò ad fructuarium, & bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsorem
pertinere, per textum
in dict. l. vetus, in verſs. fætus tamen pecorum, & in dict. l. in pecudum, & in dict. §. in pecudũpecudum, l. 25. tit. 28. partit. 3. & latiùs explicant Doctores
communiter in dictis iuribus, & Connanus
vbi ſsuprà,
ex num. 5. Copus
de fructibus, lib. 1. cap. 1. Loriotus
eodem tractatu, axiomate 3. & 4. Ioannes Robertus
lib. 1. receptæ lectionis, cap. 5.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, v
ſsumfructum non tan
*tùm
ſsingulorum animalium, verùm etiam gregis, vel
armenti legari, & con
ſstitui po
ſsſse. Id quod nullus dubitat: expre
ſsſsim enim probatur in dictis iuribus, maximè
in dicta l. quid ergo, 67. ff. de vſsufructu in verſs. ſsed quod
dicitur, & aduertit Connanus
lib. 4. dicto cap. 2. num. 5.
in princ. fol. 230. & noui
ſsſsimè Angelus Matheacius
tractatu, de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 22. num. 2.
Deinde grege legato, quod adiicitur, vel diminuitur, le
*gatario accre
ſscere, vel decre
ſscere,
l. grege, 21. l. ſsi grege, 22. ff. de legatis, 1. §. ſsi grex, Inſstitut. de legatis, &
ibi noui
ſsſsimè Antonius Pichardus, vbi remi
ſsſsiuè expli
*cat, quid gregis appellatione contineatur: id quod regulare e
ſst, vt
ſsi legatum vniuer
ſsale relictum fuerit, vt
*
hæreditas, peculium, grex, dos, vectigal, po
ſsſse
ſsſsio, &
ſsimilia, ad legatarium pertineant emolumenta, ac onera, augmenta etiam, & decrementa: quod non accidit,
ſsi pecudes, boues, vel equi
ſsingulariter fui
ſsſsent relicti,
ex Doctoribus, communiter in dictis iuribus; Decio,
in conſs. 69. Simone de Prætis,
in conſs. 205. lib. 1. Deciano
in conſs. 87. num. 10. lib. 2. Croto
in conſs. 14. & 15. &
in legato v
ſsusfructus exemplum ponens noui
ſsſsimè Angelus Matheacius
de legatis & fideicomiſsſsis, lib. 2. cap. 22.
num. 2. vbi expendit textum
in dict. l. quid ergo, ff. de vſsufructu.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, quòd in grege pecudum,
*
iumentorum, & cæterorum animalium propriè cadit
v
ſsusfructus, nec dicuntur animalia e
ſsſse de rebus, quæ
con
ſsumuntur per v
ſsum fructuarij. Quod deduci pote
ſst
ex textu,
in dicta l. vetus, cum ſseqq. ff. de vſsufructu, &
expre
ſsſsim colligitur ex §.
conſstituitur, Institutionum, de
vſsufructu. Quem Franci
ſscus Hotmannus
ibid. enunciat. 1.
*
notabat, ad hoc, quòd v
ſsusfructus non modò immobilium,
ſsed & mobilium rerum con
ſstitui pote
ſst. Et ad no
ſstrum propo
ſsitum
ſsic expendunt in terminis Salu
ſstius
Guillelm. de Peru
ſsio, & alij,
in conſs. 79. n. 13. inter conſs.
vltim. voluntatum, vol. 1. qui inde inferunt dicendum,
*
quòd cùm animalia non
ſsint de rebus, quæ per v
ſsum
fructuarij con
ſsumi dicuntur, imò ab iis
ſsecernantur, &
inter res enumerentur, in quibus propriè con
ſstituitur
v
ſsusfructus, nihil venit de æ
ſstimatione tractandum,
ſsed ab
ſsque vlla æ
ſstimatione v
ſsufructuarius gregis tenetur præ
ſstare cautionem de vtendo & fruendo, arbitrio
boni viri, & de re
ſstituendis rebus,
ſsiue capitibus, finito
v
ſsufructu, vt ex
ſstabunt, provt contingit in aliis rebus
immobilibus, vt ip
ſsi dicunt dicto
num. 23. & num. 26.
in fine, & anteà tenuit Socinus
in conſs. 9. col. 4. lib. 4.
Quintò con
ſstituendum e
ſst, quòd in dicto legato
*
v
ſsusfructus gregis licèt fætus, qui na
ſscuntur, v
ſsufructu
durante, pertineant ad v
ſsufructuarium; tamen capita
principalia
ſsemper debent e
ſsſse
ſsalua: inde fit, quòd
ſsi
ex animalibus, quæ
ſsupererant tempore inchoati v
ſsusfructus, aliqua
ſsint perempta, vel effecta inutilia, quamuis
ſsine culpa fructuarij, ip
ſse fructuarius tenetur
ſsub
ſstituere alia in locum demortuorum capitum, vel effectorum inutilium, de ip
ſsis fætibus animalium natis, v
ſsufructu durante; quod
ſsi non facit, tenetur, nec dicitur fui
ſsſse
v
ſsus arbitrio boni viri: ip
ſsa autem animalia
ſsub
ſstituta,
incontinenti efficiuntur proprietarij &
deſinũtdeſinunt e
ſsſse fructuarij. Quę omnia probantur ad litteram
in dict. l. vetus
cum ſseqq. ff. de vſsufruct. & in §. ſsed ſsi gregis, Inſstit. de rerum
diuiſs. l. 22. tit. 31. partita 3. ibi:
E ſsi fueren ganados, è ſse
murieren algunos que de los fijos ponga è crie otros en ſsu
lugar de aquellos quæ aſsſsi murieren. Vbi autem aliqua corpora animalium e
ſsſsent perempta, vel inutilia effecta
ab
ſsque culpa v
ſsufructuarij, nec habui
ſsſset v
ſsufructuarius, vnde potui
ſsſset ex fætibus
ſsub
ſstituere, aliunde
ſsub
ſstituere non tenetur, ni
ſsi re
ſstituere gregem tantùm, &
talem, provt reperitur tempore v
ſsusfructus finiti, vt in
iuribus
ſsuprà allegatis, & ex mente communi
ſsic po
ſst
alios declarant Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de leg. 2. quæſst. 32. n. 124.
Paulus Pari
ſsius
in conſs. 96. num. 6. & ſseqq. vol. 2. Borgninus Caualcanus, non ita di
ſstinctè explicans
de vſsufructu mulieri relicto, num. 84. verſs. vbi etiam dicit, folio
mihi 254. Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 15. de
ſseruitutibus, num. 7. Michaël Gra
ſsſs. §.
legatum, quæſst. 30.
num. vlt. Simon de Prætis
de interpret. vltim. volunt.
lib. 4. ſsolut. 5. dubit. 10. num. 43. per totum. fol. mihi 436.
*
eleganter Salu
ſstius Guillielmus, & alij,
in conſs. 79. n. 27.
inter conſs. vlt. volunt. vol. 1. Connanus etiam, qui optimè
& verè intellexit i
ſstam materiam,
commentariorum iuris
ciuilis, lib. 4. cap. 2. num. 5. fol. mihi 230. idem in e
ſsſsectu re
ſsoluit, dicens quòd v
ſsufructuarius, modò ab
ſsit ab
eo negligentia & culpa, de interitu rerum non tenetur;
ideò
ſsi totus grex, aut eius capita aliquot ca
ſsu pereant,
non imputatur ei,
ſsed
ſsi extent de eo grege fætus, ex
eis, & eorum perpetua
ſsobole, oportet vt gregem
ſsuppleat imminutum; quod antequam faciat, fætus quidem manent eius, donec illos gregi ad
ſscrip
ſserit, & eius
periculo extinguuntur; adeò vt,
ſsi nulli alij rena
ſscantur, debeat aliunde, &
ſsuâ pecuniâ comparare in gregis
ſsupplementum: po
ſstquam verò eos fecit gregis, iam
incipiunt e
ſsſse eius, cuius e
ſst grex, id e
ſst proprietarij, &
ſsi occidant, damnum ip
ſsius proprietarij e
ſst, quia
ſsi de
ſsint alij fætus, non tenetur fructuarius alios emere, qui
ſsufficiant in gregem.
Ratio autem, quare prædicta
ſsubrogatio, &
ſsub
ſsti
*tutio fieri debeat per v
ſsufructuarium, facilè deduci pote
ſst ex v
ſsusfructus, atque ip
ſsius legati gregis natura:
nam cùm v
ſsusfructus
ſsit Ius vtendi fruendi rebus alienis
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia, nece
ſsſse e
ſst, prædictam
ſsub
ſstitutionem fieri, vt rei
ſsub
ſstantia
ſsalua, & illæ
ſsa con
ſseruari po
ſsſsit: maximè quia, vt dictum e
ſst, v
ſsufructuarius
cauere debet, de vtendo & fruendo arbitrio boni viri,
|
&
ſsic con
ſseruata re, ex qua v
ſsumfructum percipit, quòd
e
ſsſse non pote
ſst, ni
ſsi prædicta
ſsubrogatio, aut
ſsub
ſstitutio fiat: quæ
ſsi deficeret, non diceretur fructuarius
v
ſsus fui
ſsſse arbitrio boni viri, & diligentis patrisfamilias, quo modo vti tenetur, vt
capitibus præcedentibus
diximus, & con
ſsequenter proprietario teneretur, vt denotat Vlpianus Iurecon
ſsultus
in dict. l. quid ergo, ff. de
vſsufructu.
Diuer
ſsum tamen e
ſst, cùm
ſsingulorum tantùm capi
*tum v
ſsusfructus relictus e
ſst; tunc enim v
ſsufructuarius
nihil
ſsupplere, aut
ſsub
ſstituere debet, vt dicit expre
ſssè,
textus
in dict. l. quid ergo, verſs. ſsed quod dicitur. Et rationem a
ſsſsignat Connanus
Commentariorum iuris, lib. 4.
dict. cap. 2. num. 5. ante finem, quòd in his, quæ numero
certa
ſsunt & de
ſsignata, non e
ſst augmento locus, adeò
vt ante moram hæredis, nati pulli non legatario debeantur,
ſsed hæredi, quod
ſsecus e
ſsſset in gregis legato,
l. equis, 39. ff. de vſsuris, & hæc ratio
ſsatis confirmatur
ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Doctores communiter
in l. grege, & in l. ſsi grege, ff. de legatis 1. in §. ſsi grex, & in §.
peculium, Instit. de legatis. Crotus
in conſs. 14. & 15. Simon de Prætis
in conſs. 205. lib. 1. Su
ſstineri etiam pote
ſst
*
alia ratio, quam a
ſsſsignat Raphaël Fulgo
ſsius
in dicta l.
vetus, ff. de vſsufructu, quòd cùm legatus e
ſst v
ſsusfructus
ſsingulorum capitum,
ſsunt tot v
ſsusfructus, quot capita:
& idcircò cùm morte vnius finiatur v
ſsusfructus, meritò
v
ſsufructuarius non debet
ſsub
ſstituere:
ſsed cùm legatur
grex, non dicuntur
ſsingulæ res legatæ, licèt habeant
partes integrales; & idcircò
ſsi vna pars pereat, debet reficere eam.
Sexto tandem & vltimo loco con
ſstituendum e
ſst,
*
quòd cùm v
ſsusfructus gregis legatus e
ſst, & eò v
ſsque numerus peruenit gregis, vt grex non intelligatur, perit
v
ſsusfructus; & in hoc nullum dubium e
ſst: ita enim
expre
ſsſsit Iurecon
ſsultus Pomponius
in l. vltima ff. quibus modis vſsusfructus amittatur: vno igitur, aut altero
pecore extincto, non perit v
ſsusfructus gregis, donec ad
tam exiguum numerum redactus
ſsit, vt grex e
ſsſse de
ſsinat. Cuius rei rationem eleganter explicant Franci
ſscus
Hotman̄usHotmannus in dicto §. ſsi grex, enunciatione 1. Inſstitut.
de legatis, Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 6. num. 10. fol. 249. Sed quis
ſsit ille numerus? dubi
*tari
ſsolet, & communiter exi
ſstimarunt Doctores, quod
minor, quam decem ouium numerus, gregem non faciat, vt po
ſst glo
ſsſsam,
verbo, gregis,
in §. ſsed ſsi gregis, Inſstit. de rerum diuiſs. ſscribunt omnes Doctores
ibi. Bar
*tolus
in l. oues, num. 2. per illum textum
ff. de abigeis,
& videtur comprobare
l. 19. tit. 14. partit. 5. verumenimuero in omni, quæ de grege e
ſst, quæ
ſstione, ex vno dumtaxat Calli
ſstrati respon
ſso
in dict. l. oues, ius
ſsibi con
ſstituunt Interpretes, vt rectè aduertit Connanus
vbi ſsuprà,
qui illius textus rationem meliùs con
ſsiderans, hac in re
elegantiùs
ſstatuit
ſsibi incertum e
ſsſse, quando grex dicatur eò v
ſsque imminutus, vt gregis appellationem amittat, vsú
ſsque eius, aut fructus pereati: inde fatetur, quòd
grex e
ſst multarum ouium, at duæ oues multitudinem
faciunt; quocirca ex v
ſsu & facultatibus te
ſstatoris id e
ſsſse diiudicandum, cum iudicio arbitratur: verè enim,
nulla doctrina hac in re dari pote
ſst, quæ magis certa
ſsit;
vnde
ſsi tenuis homo fortunæ, decem aut quindecim
vel viginti ouium dominus, & pa
ſstor, gregis
ſsui v
ſsumfructum leget, etiam in tribus aut quatuor ouibus gregis nomen retinetur; in quo & patriæ
cóſuetudiniconsuetudini multùm e
ſsſse tribuendum, tum in
ſspiciendum, an ex eo, qui
ſsupere
ſst, numero, facilè po
ſsſsit grex re
ſstaurari de his,
qui na
ſscentur, agnis, vt in exemplis
ibi po
ſsitis patet.
CAPVT XXVIII.
Vſsusfructus, Vſsus, & Habitatio qualiter inter
ſse differant, aut conueniant? vbi ad propoſsitum de his omnibus nonnulla accuratè, & diſstincté magis, quàm hactenùs enucleantur,
Lex, ſsi alij vſsus 42. ff. de vſsufructu, l. per ſseruum, 14. § 1. & verſs. deniq;denique l. ſsed ſsi de fructu, 15.
ff. de vſsu & habitatione, & l. huic ſstipulationi, ff.
vſsufructuarius quemadmodum caueat, explicantur; & redditur vera ratio, quare fructus
ſsine vſsu eſsſse non poſsſsit, vſsus ſsine fructu poſsſsit. Lex, cùm antiquitas, C. de vſsufructu, nonnullis exornatur, & vſsufructu legato quando
ſsolus ipſse vſsus relictus præſsumatur? ſseptem
coniecturis declaratur remiſsſsiuè cum Menochio.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsumfructum, ſseruitutis ſspeciem eſsſse.
-
2 Vſsumfructum ſseruitutem perſsonalem eſsſse, non autem
mixtam.
-
3 Et fundamentis eorum, qui vſsumfructum, ſseruitutem
mixtam contendebant, pleniſsſsimê ſsatisfactum, remiſsſsiuè.
-
4 Petri Ricciardi commentaria, ad titulum Inſstitut. de
vſsufructu, poſst huius Operis librum primum, ſsemel & integrè per Authorem ſscriptum, in lucem
prodita fuiſsſse: & nonnullas vſsusfructus quæſstiones
contineri, quæ & latè & eruditè tractantur; infinitas verò alias intactas relictas.
-
5 Vſsusfructus tanquam ius diſspoſsitum, & de per ſse, ſsimplicitérque conſsideratum, dicitur ius perſsonale, &
non reale.
-
6 Vſsum, ſseruitutem perſsonalem eſsſse, & variis diuersisque
modis definiri ab his, qui de hac materia tractarunt.
-
7 Omnium tamen definitiones aut in idem tendere, aut
iure ipſso probari poſsſse.
-
8 Vſsus definitiones variæ referuntur, & Ioannis Corraſsij,
aut Franciſsci Hotmanni definitio magis placet
Authori.
-
9 Vſsus vocem æquiuocam eſsſse, & genericam, & variis
modis ſsumi: primò enim ſsumitur pro iure ſseruitutis; ſsecundò pro commoditate vtendi; tertiò &
quandoque pro vſsufructu; quartò pro eo, quod quis
pro ſsuo vſsu habet; quintò & vltimo pro eo, quod dicitur communis vſsus loquendi.
-
10 Vſsus, ab vſsufructu, quibus differentijs ſseparetur?
-
11 Vſsusfructus ius vtendi & fruendi; Vſsus verò ius
vtendi tantùm continet.
-
12 Quare vſsusfructus plenior eſst, & quidquid omninò
emolumenti de re ſsumi poteſst, illud totũtotum amplectitur,
non modò ad vſsum, ſsed vſsque ad lucrum & voluptatem, & quoſscumque alios vſsus; vſsus autem non
plus habet, quàm quantum opus eſst, vt neque deſsit
aliquid, neque in vllo abundet; tantùm neceſsſsitati,
honeſstatique vitæ pro cuiuſsque conditione & dignitate conſsulatur.
-
13 Vſsuarius in iis cancellis, quibus vſsus ſsuus concluditur, vſsufructuario præfertur, in ſspecie legis, ſsi alij
vſsus, 42. ff. de vſsufructu, vbi adducitur vera ratio
illius legis; Petri Coſstalij interpretatio nouè expenditur & probatur, & Franciſsci Connani conſsideratio noua, nouè etiam reijcitur.
-
14 Vſsus ſsine fructu eſsſse poteſst, fructus ſsine vſsu non poteſst:
vbi vera ratio redditur, & l. per ſseruum, 14. §. 1.
cum l. ſsed ſsi de fructu, 15. ff. de vſsu & habitatione, conciliatur; quamplurium interpretationes
reiiciuntur, & ſsententia Gloſsſsæ probatur.
-
15 L. per ſseruum, § primo, in verſsiculo, denique,
ff. de vſsu & habitatione, & l. huic ſstipulationi,
ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, explicantur.
-
16 Vſsufructu legato, quando ſsolus ipſse vſsus relictus præſsumatur? vbi ſseptem coniecturæ remiſsſsiuè adducuntur.
-
17 Vſsumfructum etiam, non modò vſsum teſstatorem vo|luiſsſse relinquere, aliquando ex coniecturis deducitur.
-
18 Habitationem, ſseruitutem perſsonalem eſsſse.
-
19 Habitationis nonnullæ definitiones traduntur.
-
20 Habitationem ſseruitutem non eſsſse, ex ſsententia Franciſsci Hotman̄iHotmanni quæ nouè refellitur per Authorem, &
ad illum responderi poſsſse cum Corraſsio adnotatur.
-
21 Habitatio, Vſsusfructus, & Vſsus diſsſserunt in multis,
& in quibuſsdam conueniunt.
-
22 Habitatio illis eiſsdem modis quibus Vſsus, & Vſsusfructus conſstituitur.
-
23 Habitationem qui habet, poteſst eam locare alteri, &
gratis concedere.
-
24 Legis, cùm antiquitas, C. de vſsufructu diſspoſsitio,
procedit indifferenter, ſsiue habitatio relinquatur in
vltima voluntate, ſsiue inter viuos, ſsiue per viam reſseruationis, aut alio quouis modo.
-
25 Ad habitandum legare domum aliud eſsſse, & aliud legare habitationem, & aliud legare facultatem habitandi.
-
26 Domus cùm legatur ad habitandum, plena proprietas
intelligitur legata.
-
27 Habitandi commoditas, ſsiue facultas dumtaxat cùm
relinquitur, ea non poteſst alteri cedi, vel locari, quia
in facto, non in iure conſsiſstit.
-
28 Franciſscum Connanum improbantem deciſsionem Iuſstiniani in l. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, vel
nimia ſsubtilitate, aut non leui temeritate argutum
per Authorem.
-
29 Franciſsci Connani opinio contra IuſtinianũIuſtinianum, dato quòd
in puncto iuris vera eſsſset, in hiſsce regnis obſseruari
non poſsſset lege Regia lata, quæ Iuſstiniani conſstitutionem confirmat.
-
30 Is, cui habitatio relicta eſst, de habitando & fruendo
arbitrio boni viri, cautionem interponere debet, &
ibidem de vſsuario.
-
31 Habitationem morte eius, cui conceditur, finiri: non
tamen capitis diminutione, vel per non vſsum.
PRo accurata, & perfecta huius Capitis explicatione,
inprimis con
ſstituere nece
ſsſsariò duxi, V
ſsumfructum
e
ſsſse Ius alienis rebus vtendi, & fruendi,
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia: Id quod expre
ſsſsum e
ſst
in princ. Inſstitution. de
vſsufructu, & in l. 1. ff. eodem titulo, &
ſsuprà hoc eodem
libro,
ex cap. 4. latiùs explicauimus, & con
ſsequenter
*
v
ſsumfructum
ſseruitutis
ſspeciem e
ſsſse,
l. 1. vbi Glo
ſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores communiter,
ff. de ſseruitutibus, Corra
ſsius
in rubrica illius tituli, num. 25. Cæpola
in
tractatu de ſseruitutibus, cap. 3. num. 1. Socinus Iunior
in
conſs. 174. num. 1. vol. 2. & dici
ſseruitutem per
ſsonalem, non
*
autem mixtam,
l. 1. ff. de ſseruitutibus, vbi
ſscribit Marcianus:
Seruitutes, aut perſsonarum ſsunt, vt vſsus, & Vſsusfructus; aut rerum, vt ſseruitus vrbanorum prædiorum ac
ruſsticorum. Per quem textum, & alios,
ſsic tenuit Glo
ſsſsa
in princ. Institut. de vſsufructu, & in l. non ſsolùm, la 2. §.
tale, ff. de liberatione legata, & in l. ſsi quis binas ædes,
per illum textum,
ff. de vſsufructu, in verbo,
ius, Bartolus
in l. ſstipulationes non diuiduntur, num 6. & 27. ff. de
verborum obligationibus, & ibidem Ia
ſson
num. 4. Connanus
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 1. num. 1. &
cap. 7. num. 1. in fine. Aretinus, Faber, Min
ſsingerus, Dinus, Platea, Portius, Nica
ſsius, Balduinus, Paganinus, &
alij, cum quibus communem
ſsententiam con
ſstanter tuetur, & contrariæ partis fundamentis, hoc e
ſst, eorum,
qui v
ſsumfructum
ſseruitutem mixtam
cõtendebantcontendebant, ple
*ni
ſsſsimè
ſsatisfacit Petrus Ricciardus, cuius commenraria
*
ad titulum Institut. de vſsufructu, po
ſst huius operis librum primum
ſsemel & integrè à me
ſscriptum, in lucem
prodita
ſsunt: &
nõnullasnonnullas v
ſsusfructus quæ
ſstiones, & latè
& eruditè tractatas continent, infinitas verò alias intactas relinquunt; is inquam ad
principium Institut. de vſsufructu, ex
num. 103. v
ſsque ad
num. 121. quo numero, &
*
tribus
ſsequentibus, defendit etiam, quòd v
ſsusfructus
tanquam ius di
ſspo
ſsitum, & de per
ſse,
ſsimplicitérque con
ſsideratum, dicitur ius per
ſsonale, & non reale: quod
verum credo per fundamenta adducta
ibidem; aut
ſsaltem
di
ſstinguendum fore, provt
ibi di
ſstinguitur. Communem
etiam
ſsententiam, V
ſsumfructum
ſseruitutem per
ſsonalem e
ſsſse, defendimus
ſsuprà
hoc eodem lib. cap. 1. num 4.
& tenet eam noui
ſsſsimè, vbi nonnullis fundamentis contrariis re
ſspon
ſsum præbet, Petrus Augu
ſstinus Morla
Empory 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. ex n. 1.
cum multis ſseqq.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, V
ſsum
ſseruitutem etiam
*
per
ſsonalem e
ſsſse, & variis diuersí
ſsque modis definiri ab
his, qui de hac materia tractarunt: omnium tamen de
*finitiones aut in idem tendere, aut iure ip
ſso probari po
ſsſse, vt ex dicendis
infrà con
ſstabit: V
ſsus igitur, vt definit
*
Vdalricus Za
ſsius
ad titulum ff. de vſsu & habitatione, e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis, quæ ea
ſsola complectitur, quibus
pro nece
ſsſsitate no
ſstra vtimur: aut, e
ſst ius vtendi re
aliena, quatenus ad v
ſsuarij nece
ſsſsitatem
ſsatis e
ſst,
l. plen. 12. §. 1. ff. de vſsu & habitatione, vt rectè
ſscribit Franci
ſscus Hotmannus
ad princ. Inſstitut. de vſsu & habitatione,
enunciat. 1. in princ. folio mihi, 258. cui a
ſsſsentire videtur,
ſsed non refert eum Antonius Pichardus ad
princ. eiuſsdem tituli, num. 1. vbi dicit, e
ſsſse ius alienis rebus vtendi ad v
ſsum quotidianum, quod in alium transferri non
pote
ſst, & allegat textum
in dicta l. plenum, §. 1. & l. 1.
cum ſseqq. ff. de vſsu & habitatione, l. ſsi alij 42. ff. de vſsufructu, l. 20. verſs. la ſsegunda manera, l. 21. tit. 31. partita 3. vel dici pote
ſst, (quod mihi multùm placet) definitionem v
ſsusfructus conuenire valdè v
ſsui,
ſsi ex ea dictio
fruendi adimatur: hoc enim intere
ſst inter v
ſsum &
V
ſsumfructum, quòd illo tantum vtamur; hoc vtamur
& fruamur. Quod eleganter & verè adnotauit Ioannes
Corra
ſsius
in anteludiis ad l. 1. ff. de ſseruitutibus, num. 6.
& illius
ſsententiam, in effectu probauit noui
ſsſsimè,
ſsed
tacet illum, nec
ſsuperiorum mentionem facit, Petrus
Ricciardus,
ad Rubricam, Inſstitut. de vſsufructu. n. 133.
folio mihi, 53. dicens, quod v
ſsus nihil aliud e
ſst, quàm
ius alienis rebus vtendi,
ſsalua rerum
ſsub
ſstantia, & quòd
non ponitur in definitione
fruendi ad differentiam v
ſsusfructus: deinde
eodem num. 133. rectè aduertit
Vſsus vo
*cem æquiuocam e
ſsſse, & genericam, & Variis modis
ſsumi. Primò enim
ſsumitur pro iure
ſseruitutis, de quo loquitur titulus
ff. de vſsu & habitatione, & Inſstitut. eodem,
vt vltra eum expre
ſsſsim intelligit Iacobus Cuiacius
in
paratitla, ad titulum ff. de vſsu & habitatione, folio mihi. 45. & infrà dicetur. Secundò accipitur pro commoditate vtendi,
l. ſsi alij, & ibi Glo
ſsſsa,
ff. de vſsufructu, &
vltra eum
ſsic accipiunt po
ſst Bartolum, & alios plures,
Antonius V
ſsillus
in §. æquè ſsi agat, Inſstitut. de actionibus, num. 20. Ia
ſson
in l. ſstipulationes non diuiduntur, n. 30.
ff. de verborum obligat. & ibidem Za
ſsius
n. 13. Tertiò, &
quandoque pro v
ſsufructu, vt e
ſst textus cum Glo
ſsſsa,
in
authent. de non eligend. ſsecundò nuben. §. 1. & §.
proſspeximus, & in authent. de hæredibus ab inteſstato venient. in
§.
ſsi verò, iuncta glo
ſsſsa
ibidem, & vltra eum vide nonnullos ca
ſsus per Crauetam,
in conſs. 352. Quartò, pro eo,
quod quis pro
ſsuo v
ſsu habet, vel
ſsui v
ſsus cau
ſsa paratum
e
ſst,
l. cum testamento, ff. de auro & argento legato. Quintò & vltimò pro eo, quòd dicitur communis v
ſsus loquendi,
l. librorum, §. Quod tamen Caſsſsius ff. de legatis 3.
V
ſsus autem ab v
ſsufructu quibus differentiis
ſsepara
*tur, facilè agno
ſscere poterit, qui vtrumque titulum prælegerit,
ff. de vſsu & habitatione, & Inſstitut. eodem, vt
ſscribit Petrus Co
ſstalius ad
l. 1. ff. de vſsu & habitatione, in
princ. & quamplures differentias conge
ſsſserunt in vnum
Gregorius Lopez
in l. 20. 21. & 27. tit. 31. partita 3. Forcatulus
in l. 1. num. 15. ff. ſseruitutibus, & Ioannes Corra
ſsius
in contextu eiuſsdem legis, num. 3. & 4. Vdalricus Za
ſsius
ad titulum, ff. de vſsu & habitatione, fol. 204.
Franci
ſscus Connanus
Commentariorum Iuris Ciuilis,
lib. 4. cap. 5. per totum, fol. mihi. 239. Franci
ſscus Hotmannus
ad princ. Inſstitut. de vſsu & habitatione, per totum. Modernus
in labyrintho 16. legum cap. vlt. n. 167.
Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum cap. 5. & 6. Rebuffus
in l. rectè dicimus, num. 5. de verborum ſsignificatione, Re|
doanus
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 15. num. 6.
fol. 69. Petrus Gregorius
in Syntagmate iuris, lib. 4. c. 2.
per totum, 1. part. Vincentius Carocius
de locato & conducto, tit. de vſsu & habitatione, quæſst. 1. 2. & 3. fol. mihi
86. & 87. Petrus Surdus
in conſs. 103. num. 13. lib. 1. Et
nullo ex his relato, quinque differentias adducit noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 134. Præcipua tamen con
ſsi
ſstit in eo, quòd, vt
dicunt omnes relati
ſsuprà num. 8. V
ſsusfructus, ius vten
*di & fruendi, V
ſsus verò ius vtendi tantùm continet,
in
princ. & per totũtotum, Inſstitut. de vſsufructu, & de vſsu & habitatione. Quare v
ſsusfructus plenior e
ſst, & quicquid om
*ninò emolumenti de re
ſsumi pote
ſst, illud totum amplectitur, non modò ad v
ſsum,
ſsed etiam ad
lucrũlucrum &
voluptatẽvoluptatem, & quo
ſscumque alios v
ſsus; V
ſsus autem non plus
habet, quàm quantum opus e
ſst, vt neque de
ſsit aliquid,
neque in nullo abundet,
ſsed tantùm nece
ſsſsitati & vitæ,
pro cuiu
ſsque conditione & dignitate, con
ſsulatur, vt tradit Connanus, qui cæteris omnibus elegantiùs loquitur,
lib. 4. dicto cap. 5. num. 1. in princ. & vnanimiter
probarunt omnes citati
ſsuprà; id enim expre
ſsſsim deducitur ex dictis iuribus & titulis.
Vnde ex ip
ſsa v
ſsus natura, vt nihil de
ſsit, v
ſsuarius,
ſsi
*ue is, cui v
ſsus legatus e
ſst, in his cancellis, quibus v
ſsus
ſsuus concluditur, v
ſsufructuario præfertur, vt in
ſspecie
l. ſsi alij. 42. ff. de vſsufructu, ſsubtiliter con
ſsiderans Florentinus Iurecon
ſsultus,
ſsic
ſscribit.
Si alij vſsus, alij fructus
eiuſsdem rei legetur; id percipiet fructuarius, quod vſsuario
ſsupererit: nec minùs & ipſse, fruendi cauſsa, & vſsum habebit. Nec aliquo modo mihi placere po
ſsſsunt, quæ ad
illum textum magis imaginariè, quàm verè adnotauit
Franci
ſscus Connanus
lib. 4. dicto cap. 5. num. 2. in fine:
non modò enim ex illa lege non probantur, imò verbis
eius expre
ſssè repugnant, & communiter omnes intelligunt, vt ab eodem vtrumque factum e
ſsſset legatum: libentiùs probauerim ex
ſsuperiori ratione, & peculiari
V
ſsus natura id contingere, quòd v
ſsus vnius, ad alterius
fructum traducendus non
ſsit: & quamuis fructuarius
v
ſsum habere non de
ſsinat, vt
ibi dicitur, illud tamen tantùm habebit, quod plus e
ſst in v
ſsu alterius, nec quod ad
v
ſsum v
ſsuarij
ſspectat; concur
ſsus aut coniunctio erit inter eos, ob rationem prædictam; item quia ad diuer
ſsas
res vocari videntur,
l. huiuſsmodi, §. penultimo, ff. de legatis primò: at in coniunctis rem eandem e
ſsſse oportet
l. re coniuncti, ff. de leg. 3. reliquum igitur, quod erit
ab v
ſsu v
ſsuarij, ad fructuarium pertinebit: quam rationem vltimam eruditè, atque eleganter con
ſsiderat Petrus
Co
ſstalius
aduerſsariorum iuris parte 2. ad legem 1. ff. de
vſsu & habitatione, in princ. & ad
dictam l. ſsi alij, 42. ff. de
vſsufructu, vbi etiam, & eruditè aduerit, fructum
ſsine
v
ſsu e
ſsſse non po
ſsſse; ideóque
ſsi fructus
ſsine v
ſsu legetur,
ſsiue deducto v
ſsu, inutile legatum e
ſsſse, vt
ſstatim dicetur:
at hoc
ſsi tacitè agatur, non e
ſst inutile, vt in
ſspecie
dictæ l.
ſsi alij vſsus: conueniunt tamen v
ſsusfructus & V
ſsus quoad modum con
ſstituendi, & terminandi; V
ſsus enim ii
ſsdem, quibus v
ſsusfructus, con
ſstituitur & finitur modis:
con
ſstituitur ergo v
ſsus te
ſstamento, pactionibus, &
ſstipulationibus, finitúrque morte, capitis diminutione, non
vtendo, ce
ſsſsione, & con
ſsolidatione, & rei interitu,
l. 3. in
fine, ff. de vſsufructu, l. 1. de vſsu & habitatione, in princ. Inſstitut. eodem tit. vbi noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
n. 2.
qui tran
ſscrip
ſsit à Franci
ſsco Hotmanno,
ſsed illum non refert,
enunciatione 1. ibidem. Petrus Ricciardus
ad rubricam,
Inſstitut. de vſsufructu. num. 134. in fine.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, ex dictis adhuc manife
ſstè
*
con
ſstare, V
ſsum
ſsine fructu e
ſsſse po
ſsſse; Fructum
ſsine v
ſsu
non po
ſsſse. Quod vltra rei naturam, ip
ſsa etiam vocabuli appellatio nos monet, dicitur enim v
ſsusfructus,
non autem fructus v
ſsus, vt cum iudicio probauit Connanus
lib. 4. dicto cap. 5. num. 1. meritò ergo dixit Vlpianus
lib. 18. ad Sabinum, relatus
in l. per ſseruum, 14.
§.
1. ff. de vſsu & habitatione: Vſsusfructus, an fructus legetur, nihil intereſst: Nam fructui & vſsus ineſst: vſsui fructus deest; & fructus quidem ſsine vſsu eſsſse non potest: vſsus
ſsine fructu pote. Denique ſsi tibi fructus, deducto vſsu, legatus eſst; inutile eſsſse legatum, Pomponius lib. 5. ad SabinũSabinum
ſscribit: Et, ſsi fortè, vſsufructu legato, fructus adimatur; totũtotum
videri adẽptumademptum ſscribit. Sed in contrarium fortiter vrget
textus difficilis
in l. ſsed ſsi de fructu, 15. ff. eodem tit. de vſsu
& habitatione, qui
contrariãcontrariam ſsententiam probare videtur,
& duplicem continet dubitandi rationem. Prima con
ſsi
ſstit in eo, quòd v
ſsumfructum
ſsine v
ſsu e
ſsſse po
ſsſse expre
ſssè denotat Paulus
ibi, contra Vlpianum
in dicto §. 1.
Secunda, quoniam Iurecon
ſsultus
in verſsiculo, poterit, ſspeciem proponit, in qua v
ſsus apud vnum e
ſsſse pote
ſst, apud
alium fructus
ſsine v
ſsu, & apud
aliũalium proprietas; vnde in
v
ſsufructu non erit ius vtendi & fruendi, contra ea, quæ
de natura v
ſsusfructus
ſsuprà dicta
ſsunt: In qua tamen
contrarietate nequaquam admittendum e
ſst, continere
ea iura inter
ſse repugnantiam, & iuris antinomiam, vt
exi
ſstimauit Budeus,
ſsed malè quidem
in l. finali ff. de
ædilitio edicto: qui tamen conuincitur per textum
in l. 1.
in §. nulla itaque 8. C. de veteri iure enucleando, in illis verbis:
Sed ſsit vna concordia, vna conſsequentia, aduerſsario
nullo conſstituto. Et ibi Accur
ſsius
verbo, Nullo, dicit:
Nota
nullum contrarium in legibus reperiri; quicquid ex aliis
contrà defendat D. Felicianus
in prooemio tractatus, de
cenſsibus, num. 14. ad finem, contra quos e
ſst etiam textus
in l. 2. C. eodem titulo, §. 16. Contrarium autem aliquod in
hoc Codice poſsitum nullum ſsibi locum vendicabit, nec inuenietur, ſsi quis ſsubtili animo diuerſsitatis rationes excutiat.
Nec etiam placere po
ſsſsunt quamplures interpretationes, quas ad dicta iura adduxerunt Cuiacius
lib. 8. obſseruationum, cap. 9. Connanus
lib. 4. Commentariorum
Iuris ciuilis, cap. 5. num. 3. Charondas
lib. 1. veroſsimilium, cap. 21. Forcatulus
in l. 1. num. 16. ff. de ſseruitutibus, Modernus
in l. 1. §. ſsed ſsi mihi, num. 70. ff. de verborum obligat. & in labyrintho diuidui & indiuidui 3. parte,
num. 167. Ioannes Marcus Aquilinus
in dicto §. ſsed ſsi
mihi, num. 63. & 64. & in l. non ſsolùm, §. morte, ff. de noui operis nunciatione, num. 228. 229. 284. & 285. Ioannes Gar
ſsia
de nobilitate, gloſs. 5. num. 3. D. Felicianus
tractatu de cenſsibus, in prooemio, num. 14. verſsiculo, Quod vel
maximè. Petrus Augu
ſstinus Morla
Emporij 1. part. tit. 6.
ff. de ſseruitutibus, num. 90.
Quocirca
ſsemper mihi placuit
ſsententia Glo
ſsſsæ,
verbo, inutile,
in dict. l. per ſseruum, §. 1. quam iniu
ſstè
ſsibi tribuit, aut
ſsaltem Glo
ſsſsam non refert Vdalricus Za
ſsius
in l. ſstipulationes non diuiduntur, n. 12. & ſseqq. ff. de verborum obligationibus, & 1. part. Antinomiarum, num. 13.
V
ſsum dupliciter
ſsumi & con
ſsiderari po
ſsſse, vt dicebam
ſsuprà, num. 9. Aliquando enim
ſsumitur pro
ſseruitute
v
ſsus, quæ di
ſstincta
ſseruitus e
ſst ab v
ſsufructu, & aliis
ſseruitutibus, vt
in l. 1. ff. de ſseruitutibus, ibi:
Vt vſsus &
vſsusfructus, aut rerum, & c. Quo modo accipitur
in tit. ff.
& Inſstitut. de vſsu & habitatione. Aliquando verò
ſsumitur pro commoditate & facultate vtendi, vt colligi valet ex
l. is qui vſsumfructum, 20. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. & per iusiurandum, §. ſsi quis vſsumfructum, ff. de acceptilationibus: vnde quod Vlpianus
ſscribit
in dicta l. per ſseruum, §. 1. V
ſsumfructum
ſsine v
ſsu
e
ſsſse non po
ſsſse, accipiendum e
ſst de v
ſsu, quatenus e
ſst
commoditas, & facultas vtendi; cùm enim is, qui v
ſsumfructum habet, ius vtendi habeat, impo
ſsſsibile e
ſst, quòd
habeat v
ſsumfructum
ſsine v
ſsu, quia frui non pote
ſst, quin
etiam vtatur: quod verò dicit Iurecon
ſsultus Paulus
in
dicta l. ſsed ſsi de fructu, 15. intelligendum e
ſst de v
ſsu,
quatenus e
ſst
ſseruitutis
ſspecies; tunc enim cùm
ſsint
ſseruitutes di
ſstinctæ, v
ſsusfructus erit
ſsine
ſseruitute v
ſsus; nec
eo modo vnquam ine
ſst v
ſsus v
ſsufructui, nam
ſsi ine
ſsſset,
daretur
ſseruitus
ſseruitutis, quod e
ſsſse non pote
ſst,
l. 1. ff.
de vſsufructu legato: V
ſsusfructus ergo e
ſsſse non pote
ſst
ſsine v
ſsu, quatenus e
ſst commoditas & facultas percipiendi fructus; quatenus verò e
ſst
ſseruitus,
ſsic. Quem intellectum
ſsequitur etiam Antonius V
ſsilius
in §. æquè ſsi
agat, num. 20. Inſstitut. de actionibus, & alios referens
Antonius Gomez,
tomo 2. variarum, cap. 10. de indiuiduis, num. 19. in fine, verſs. ſsed vera & mentalis ſsolutio. |
Doctor Spino
in speculo, gloſsſsa. 13. de legato vſsusſsructus,
num. 21.
Ex his etiam explicari poterit textus
in dicta l. per ſser*uum, §. 1. in verſs. deniq;denique ff. de vſsu & habitatione, cui repugnare videtur
l. huic ſstipulationi 5. ff. vſsufructuarius
quemadmodum caueat: quo loco
ſsupponere videtur Iurecon
ſsultus, legatum v
ſsusfructus dempto v
ſsu, validum
e
ſsſse & vtile, dicit enim
in verſs. Ergo:
Ergo et ſsi fructus
ſsine vſsu obtigerit, ſstipulatio locum habebit. Et tamen contrarium dicit expre
ſsſsum Vlpianus in dict.
verſs. denique,
inutile e
ſsſse legatum,
ſsi fructus deducto v
ſsu legatus e
ſst:
quam ob rem plures
ſsolutiones, & interpretationes adduxerunt Cuiacius, Connanus, Charondas, & Budeus
in locis relatis ſsuprà, n. præcedenti, Idem Cuiacius
obſseru.
lib. 13. cap. 12. Alciatus
lib. 2. Parergon, cap. 13. Robertus
lib. 1. recept. lection. cap. 9. ſsed dicendum e
ſst, legatum fructus, deducto v
ſsu, id e
ſst, commoditate & facultate vtendi, inutile e
ſsſse, vt
in dict. verſs. denique: quod
verò
ſscribit Vlpianus
in dict. l. huic ſstipulationi, de
ſseruitute v
ſsus accipiendum e
ſst; pote
ſst enim fructus
ſsine
ſseruitute v
ſsus obtingere, cùm
ſsint diuer
ſsæ
ſseruitutum
ſspecies. Ex quibus adnotandum e
ſst, verba illa,
ergo fructus, non e
ſsſse te
ſstatoris, provt nonnulli,
ſsed malè, exi
ſstimare
ſsolent,
ſsed potiùs Iurecon
ſsulti; nam cùm huiu
ſsmodi
ſseruitutes
ſseparari po
ſsſsint, vt
in dict. verſs. poterit. & docui
ſsſset Vlpianus in cautione de re
ſstituendis
rebus, quæ ab v
ſsufructuario præ
ſstari debet, in tempus
quo v
ſsusfructus ad eum pertinere de
ſsierit, delendam
e
ſsſse, dictionem,
fructus, quoties
ſsolus v
ſsus legatus e
ſsſset;
&
ſsic de
ſsolo v
ſsu, non etiam de fructibus cauendum, ne
plus in cautione contineatur, quàm in legato venit; infert in dicto ver
ſsiculo,
ergo & ſsi fructus, idem dicendum
e
ſsſse,
ſsi
ſseruitus fructus
ſsine v
ſsus
ſseruitute obueniat, vt
in
ſspecie textus
in dict. l. ſsed ſsi de fructu, 15. in verſs. poterit, ff. de vſsu & habitatione: &
ſsic colligitur ex Glo
ſs.
in dict. l. huic ſstipulationi, in verbo,
ſsine vſsu, dum dicit:
Sine ſseruitute vſsus, quia ſsine vtilitate vſsus eſsſse non poteſst.
Et
ſsequuntur illam Albericus, & Angelus
in l. 1. §. ſsi
vſsusfructus, ff. ad leg. Falcidiam. Idem Angelus, Ludouicus, & Imola
in l. ſstipulationes non diuiduntur, ff. de verborum obligat. vbi dicit communem re
ſsolutionem Ia
ſson
num. 30. verſs. contra prædicta opponit Bartolus.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, v
ſsusfructus legatum regu
*lariter ius vtendi, & fruendi; aliquando tamen
ſsolum
vsũvsum
continere, vt cum te
ſstator et
ſsi verbis relinquere videtur
v
ſsumfructum, relinquere tamen
ſsolum v
ſsum intendit:
quod ex coniecturis diiudicari pote
ſst, atque ex illis
dumtaxat pendet, vt po
ſst Ca
ſstren
ſsem,
in conſs. 416. lib. 2.
re
ſspondit Craueta
in conſs. 25. num. 28. &
ſseptem coniecturas, ex quibus v
ſsufructu legato,
ſsolus ip
ſse v
ſsus relictus præ
ſsumitur, conge
ſsſsit Menochius
lib. 4. præſsumptione 135. per totam, qui hac de re videndus erit omninò, ne quæ ab eo plenè re
ſsoluta
ſsunt, inaniter tran
ſscribamus.
AliquãdoAliquando etiam ex
ſstant coniecturæ, quibus col
*ligitur, te
ſstatorem volui
ſsſse relinquere non modò v
ſsum,
ſsed etiam v
ſsumfructum, vt
ibid. aduertit Menochius
in fine, & nonnullas coniecturas recen
ſset Craueta,
in
conſs. 352.
Quintò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, habitationem,
*
ſseruitutem per
ſsonalem e
ſsſse: Id quod pro certo tradunt
omnes ferè, qui de hac materia tractarunt, & Doctores communiter
in §. final. Inſstit. de vſsu & habitatione, &
in l. 1. ff. de ſseruitutibus, vbi con
ſstanter defendit Ioannes
Corra
ſsius
in contextu illius l. num. 4. per totum, & admittunt Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 6. Connanus
Commentariorum Iuris Ciuilis, lib. 4. cap. 5. ex
num. 4. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris lib. 4. c. 2.
num. 10. 1. part. Mantica
de coniecturis vltim. voluntat.
lib. 9. tit. 4. num. 8. fol. 394. Vincentius Carocius
de locato & conducto, tit. de vſsu & habit. quæſst. 1. & 3. fol. 87.
Antonius Pichardus
in dicto §. finali Inſstit. de vſsu &
habit. n. 1. & noui
ſsſsimè nullo ex his relato, Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 135. qui
duo
ſsic Habitationem definiunt, vt
ſsit Ius quoddam
* proprium ab v
ſsu & v
ſsufructu differens, vt dicit Pichardus
vbi ſsuprà, vel ius
ſseparatum ab v
ſsu & v
ſsufructu, in
habitando con
ſsi
ſstens, quod tantùm in domo con
ſstituitur, vt dicit Ricciardus
dict. num. 135. in princ. per textum,
in l. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, & in §. finali.
Inſstit. de vſsu & habit. Quod in effectu dixerant anteà
(
ſsed à prædictis non referuntur) Ioannes Corra
ſsius, &
Franci
ſscus Mantica: ille enim
in contextu dict. l. 1. ff. de
ſseruit. num. 4. ſscribit,
ſsic
ſsolitum e
ſsſse, & rectè quidem,
Habitationem definire, vt Ius
ſsit liberè in aliena domo
habitãdihabitandi, ab v
ſsu & v
ſsufructu
ſseparatum: hic verò
de coniecturis vltim. volunt. lib. 9. dict. titul. 4. num. 8. fol. 394.
dicit, quòd
ſseruitus Habitationis, e
ſst Ius quoddam proprium & di
ſstinctum ab v
ſsu ædium, & v
ſsufructu; verumenimuerò Franci
ſscus
Hotman̄usHotmannus in dict. §. finali de*
vſsu & habit. enunciat. 1. probare contendit,
HabitationẽHabitationem,
ſseruitutem non e
ſsſse, & in hoc differre ab v
ſsu, & V
ſsufructu. Idcircò con
ſstituit proprium ius e
ſsſse, ab v
ſsu, &
V
ſsufructu differens,
ſsiue facultatem gratis per
ſse habitandi in alieno ad certum tempus, & plerumque, quandiu habitator viuet, per textum
in l. habitatio, 10. ff. de vſsu
& habitatione: Deinde con
ſstituit, quòd v
ſsus e
ſst seruitus, & in dominio
cõſtituitconstituit, atque ob id, vindicatione petitur: Habitatio verò non e
ſst
ſseruitus,
ſsed ius quoddam
ſseparatum, vt
in dict. §. finali, Imperator
ſscrip
ſsit, quia
non in dominio,
ſsed in obligatione con
ſsi
ſstit, vt hæres
damnatus, vel
ſstipulandi reus liberam habitationem
præ
ſstet. Sed quod attinet ad primum, prædictam Franci
ſsci
Hotman̄iHotmanni definitionem veram credo, quam repetit ip
ſse, &
ſsingula illius verba latiùs explicat
in Epitome Digeſstorum, lib. 7. tit. ff. de vſsu & habit. num. 9. per
totum, fol. mihi 122. & obſseru. lib. 3. cap. 23. de habit.
eiúſsque cum vſsu, & precario differentia, fol. 98. & in commentariis verborum iuris, verbo, habitatio,
el. 1. & 2.
fol. mihi 694. Quoad
ſsecundum verò, adhuc à communi
ſsententia non recedendum putarem, ex dictis per
Corra
ſsium
vbi ſsuprà, in contextu dict. l. 1. ff. de ſseruitut.
num. 4. vbi re
ſspondet ad textum,
in dict. §. Finali. de vſsu
& habitatione.
Differunt tamen v
ſsusfructus, V
ſsus, & Habitatio in
*
multis, quæ facilè deprehendi po
ſsſsunt ex dictis iuribus,
& nonnullas differentias con
ſsiderant Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 2. num. 10. Connanus,
Hotman̄usHotmannus, Cæpola, Vincentius Corra
ſsius, & Pichardus, in locis relatis
ſsuprà, & differentias, &
cõuenientiasconuenientias
conge
ſsſsit noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 235. per totum: inter alia tamen
conueniunt in hoc, quòd quemadmodùm V
ſsusfructus,
*
& V
ſsus con
ſstituuntur inter viuos, pactionibus, &
ſstipulationibus, & in te
ſstamento, aut alia vltima voluntate:
ita ii
ſsdem illis modis Habitatio con
ſstituitur, vt po
ſst
glo
ſsſsam
verbo, aliquo modo,
in §. finali. Inſstit. de vſsu &
habitatione, ſscribunt communiter Doctores
ibi. vt de
communi te
ſstatur Ricciardus
vbi ſsuprà, num. 135. ad
finem: deinde conuenit v
ſsufructui in hoc, quòd quemadmodùm pote
ſst v
ſsufructuarius ius
ſsuum alteri concedere, locare, & alienare, vt
infrà alio cap. plenè pro
*babimus;
ſsic & is, qui habitationem habet, locare, &
gratis concedere alteri pote
ſst, vt e
ſst textus
in l. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, & in hoc differt ab v
ſsu, quia
v
ſsuarius ius
ſsuum alteri locare non pote
ſst, §.
item is, qui
ædium, vbi aliis iuribus confirmat Antonius Pichardus
num. 1 2. &
3. Inſstit. de vſsu & habitatione, Ricciardus
vbi ſsuprà, dicto num. 135. verſs. Tertiò differt. Vltra quos,
& reliquos in hac materia
ſscribentes nonnulla adnotare omninò nece
ſsſsarium duxi.
Primum, quòd textus
in dict. l. cùm antiquitas, C. de*
vſsufructu, & eius di
ſspo
ſsitio procedit indifferenter,
ſsiue
habitatio relinquatur in vltima voluntate,
ſsiue inter viuos,
ſsiue per viam re
ſseruationis,
ſsiue alio quouis modo, vt tradit Afflictis dicens, quòd ita declarauit Concilium Neapolitanum
deciſs. 401. n. 7. &
ſsequitur Vincentius Carocius
vbi ſsuprà, quæſst. 3. de vſsu locati, n. 3.
fol. 87.
Secundò, aliud e
ſsſse, domum legare ad habitandum; &
*
aliud, legare habitationem; & aliud, legare facultatem
habitandi: nam primo ca
ſsu,
ſsi domus fuerit legata ad
*
habitandum, plena proprietas intelligitur legata; quòd
ſsi Habitatio, hoc e
ſst, Ius habitandi;
ſseruitus, & ius habitandi cen
ſsetur relictum, quod e
ſst proprium, vt
in dict.
l. cùm antiquitas; & con
ſsequenter vtroque ca
ſsu iuri locandi locus erit indubitanter ex deci
ſsione illius legis:
*
cæterùm
ſsi commoditas aut facultas dumtaxat habitandi relicta fuerit, ea non pote
ſst alteri cedi, nec locari,
quia in facto, non in iure con
ſsi
ſstit:
ſsic re
ſsoluit, & omnia
ſsuperiora comprobat Mantica
de coniecturis vltim.
voluntat. lib. 9. tit. 4. num. 9. fol. 394. & vide Gregorium
Lopez
in l. 27. tit. 31. part. 3. gloſsſsa 1. ad medium.
Tertiò Franci
ſscum Connanum improbantem deci
*
ſsionem Iu
ſstiniani
in dict. l. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, vel nimia
ſsubtilitate, aut non leui temeritate arguendum: is enim
Commentariorum Iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 5. num. 6. fol. 241. adeò au
ſsus e
ſst Iu
ſstiniani deci
ſsionem notare, & argumentationibus quibu
ſsdam impugnare, vt non dubitauerit a
ſsſserere, nullum e
ſsſse vel mediocriter eruditum, qui non libenter ab illa con
ſstitutione recedat: inferens deinde, quòd
ſsi hodie apud nos legaretur alicui, alicuius domus habitatio, non conce
ſsſsuros Iudices vt aliis eam locaret, quod tamen in hisce
*
Regnis ob
ſseruari non po
ſsſset, dato, quòd in puncto iuris
vera e
ſsſset Connani opinio. Quod nunc non firmo, id
potiùs con
ſsultò prætermittere volui, proptereà quod
l. 27. tit. 31. partit. 3. expre
ſsſsim confirmat deci
ſs.
dictæ l.
Cùm antiquitas, ibi:
E puede morar en ella eſste a quien otorgaron la morada con la compañía quæ tuuiere, e a um ſsi la
quiſsiere arrendar, o alogar puedelo facer. Et vide infrà,
cap. 73. ex num. 21. vbi de intellectu, & materia
d.l. cum
antiquitas.
Quartò,
ſsingularem e
ſsſse deci
ſsionem
dict. l. Regiæ,
*
quatenus
ſstatuitur
ibi, debere eum, cui habitatio relicta
e
ſst, de habitando & fruendo arbitrio boni viri cautionem interponere, quod in v
ſsuario probatur
in l. huic,
verſs, ſsed & ſsi vſsus, &
in l. penultima, ff. vſsufructuarius
quemadmodùm caueat, Azo
in Summa, C. de vſsufructu,
in fine, Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, n. 75.
in princ. & eo non relato, Ricciardus
in rubrica, Inſstit.
de vſsufructu, num. 134. in fine, & in habitatione, & operis
ſseruorum probauit Imola
in cap. vlt. num. 29. de pignoribus.
Quintò tandem & vltimò, habitationem morte eius,
*
cui conceditur, finiri, non tamen capitis diminutione,
vel per non v
ſsum, quia magis in facto, quàm in iure
con
ſsi
ſstit,
l. ſsi habitatio, 10. ff. de vſsu & habitatione, l.
habitatio, C. de vſsufructu Hotman̄usHotmannus, & Pichardus,
in
§. vlt. Inſstitut. de vſsu & habitatione. Ricciardus ad
rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 135. verſs. 1. quia vſsusfructus, & vltra eos Cuiacius
in paratitla, ad titulum, ff.
de vſsu & habitatione, in fine, fol. mihi, 45. vbi aliam rationem a
ſsſsignat, & confirmatur
dict. l. Regia 27. tit. 31.
partit. 3. dicitur enim in fine:
E non puede ome perder el
derecho que a ganado en tal morada, fueras ende tan ſsolamente por ſsu muerte, o quitandola ſsin premia en ſsu vida.
CAPVT XXIX.
Fructus tantùm, an ius ipſsum vſsusfructus, quando relictum præſsumatur, ſsi fructus tantùm
fundi, vel fructum, vel annuos fructus, aut
reditus quis legauerit? vbi hæc materia accuratè, ſsed breuiter, & diſstinctè magis, quàm
adhuc tractatur: nonnulli caſsus diſstinguuntur, & l. ſsi quis ita, 24. l. defuncta. 65. § Sempronio, ff. de vſsufructu, l. patrimonij, 22. l. fundi
Trebatiani, 37. & l. cùm ita, 41. ff. de vſsufructu legato explicantur.
SVMMARIVM.
-
1 Authores referuntur, qui materiam huius Capitis elegantiùs tractarunt.
-
2 Borgninum Caualcanum nec abſsolutè, nec diſstinctè, nec
etiam integrè materiam hanc tractaſsſse.
-
3 Iacobum Menochium hac de re plena & diſstincta manu
ſscribere, & nonnullos caſsus diſstinctè & verè diſstinguere.
-
4 Petrum Auguſstinum Morlam confusè loquutum in hac
materia.
-
5 Vſsumfructum fundi, vel fructum fundi, aut fructus
fundi, quis legauerit, nihil intereſsſse; iſsta enim ſsimilia sunt, & eiuſsdem natura legata, & in omnibus
vſsusfructus fundi legatus dicitur.
-
6 Vſsumfructum legatum cenſseri, neque plura, ſsed vnum
legatum eſsſse, sùm fructus fundi in annos ſsingulos
relinquuntur, ſsicuti cùm annui fructus legantur: noua Connani conſsideratio, quæ nouè etiam per Authorem probatur.
-
7 Legatum in annos ſsingulos relictum, ſsimile vſsusfructus
legato eſsſse in eo, quòd vtrumque legatum finitur
morte legatarij, in aliis pleriſsque eſst diſsſsimile.
-
8 Vſsusfructus finitur capitis diminutione (quacumque ſsecundùm ius vetus, quod obtinuit ante Iuſstinianum)
vſsufructuarij, quia ipſse vſsusfructus iuris eſst; qui autem minuitur capite, ea perdit, quæ ſsunt iuris.
-
9 At legatum in annos ſsingulos non finitur capitis minutione legatarij: quia hoc legatum quotannis renouatur, & malis in facto, & in nuda eius rei, quæ quot
annis relicta eſst, perceptione, quàm in iure conſsiſstit.
-
10 Eius anni, quo fructuarius vitâ deceſsſsit, fructus, qui
nondum percepti fuerint, etiamſsi maturi ſsint, ad
hæredem eius non pertinent, & eius anni, quo vitâ
deceſsſsit is, cui legatum est in annos ſsingulos, integrum
legatum ad hæredem eius pertinet.
-
11 Vſsusfructus repeti poteſst, vt poſstquam finitus eſst capitis
diminutione, reſstauretur.
-
12 Legatum autem in ſsingulos annos fruſstrà hoc modo repeteretur, quia multiplex est legatum, quod renouatur quotannis.
-
13 Inter vſsusfructus legatum, & legatum in ſsingulos annos relictum, tres aliæ differentiæ, remiſsſsiuè.
-
14 Fructus fundi, cùm in annos ſsingulos relinquuntur,
mortuo legatario, etiam maturis fructibus, legatum
extinguitur, neque de fructibus quicquam ad hæredem eius tranſsmittitur; quod ſsecus eſsſset in legato
relicto in ſsingulos annos ex ratione hîc aſsſsignata, &
vide ſsuprà, num. 6.
-
15 Vſsusfructus fundi, vel fructus fundi, aut fructus annui fundi relinquantur, nihil intereſsſse, vt dictum
fuit ſsupra num. 5. intereſsſse tamen, an verbis directis & ad legatarium relatis; an verbis precariis &
ad hæredem directis fructus fundi, vel fructum, vel
annuos fructus fundi quis legauerit.
-
16 Nam cùm verba ad legatarium diriguntur, ſsiue ſsimpliciter proferuntur, vſsusfructus legatus cenſsetur,
tametſsi fructus tantùm, aut fructus annui legati
ſsint.
-
17 Sed cùm verba precaria ſsunt, & ad hæredem relata,
ita vt legatarius â manu hæredis accipiat, non vſsusfructus, ſsed annuum legatum relictum præſsumitur.
-
18 Vſsusfructus, vel fructus, aut annui fructus relicti ſsint,
quid interſsit, vbi octo effectus adducuntur, remiſsſsiuè.
-
19 Vſsusfructus relictus præſsumitur, quando verba dubia
fuerint, vt quia non diriguntur ad legatarium, nec
ad hæredem, & teſstator legauit fructus fundi ſsimpliciter, vt ſsi dicit: Lego fructus fundi.
-
20 Vel ſsi legauit Titio fructus, qui percipiantur, & percipi poſsſsint ex fundo.
-
21 Aut legando fructus fundi Sempronio, dixit, quòd liberè vti frui illis poſsſset, vel quod illi eſsſsent in ſsua
libera poteſstate.
-
22 Vſsusfructus quandoque exponitur pro fructibus, vt
actus potiùs valeat, quàm pereat, & num. ſseq. in
fine.
-
23 Interpretatio talis fieri debet, vt actus potiùs valeat,
quàm pereat, idque multis probatum, & exornatum, remiſsſsiuè.
-
24 Vſsusfructus quemadmodum partis fundi conſstitui poteſst, ita & partis fructuum, & conſsequenter fructibus fundi pro parte relictis, legatus vſsusfructus cenſsebitur, intelligendo provt ſsuprà declaratum eſst ex
num. 15.
-
25 L. defuncta, §. Sempronio, ff. de vſsufructu, explicatur, & arguta, veráque Franciſsci Connani interpretatio recipitur.
-
26 Idem dicendum eſsſse de reditibus, quod de fructibus
numeris præcedentibus dictum eſst, ex generali
Menochij traditione in hac materia, quam nouè
& verè dubiam reddit Author.
-
27 Fructuum legatum cum legato vſsusfructus conuenire,
quandoq;quandoque etiam, cùm vſsusfructus legatũlegatum non dicitur.
-
28 Hæres pro fructibus legatis an poſsſsit pecuniam ſsoluere,
& fundum vendere? vbi Franciſsci Connani reſsolutio probatur.
PRo accurata, & di
ſstincta huius Capitis explicatione,
*
con
ſstituere primùm nece
ſsſsarium duxi, vltra ordinarios in iuribus
ſstatim referendis, de hac materia originaliter, & attentè,
ſsequentes Authores prælegendos
fore, Bartolum omninò
in l. fundi Trebatiani, ff. de vſsufructu legato, Alexandrum
in conſs. 214. à princ. lib. 6. Pinellum
2. parte, leg. 1. C. de bonis maternis, num. 11. 12.
& 13. Cephalum
in conſs. 20. circa finem lib. 1. Petrum
Gregorium
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. num. 3. & 5.
Rebuffum
in l. rectè dicimus, in princ. ff. de verborum
ſsignificatione, Petrum Co
ſstalium
aduerſsariorum iuris,
part. 2. ad
l. ſsi quis ita, ff. de vſsufructu, per totam. Borgninum Caualcanum, qui nec ab
ſsolute, nec di
ſstinctè,
*
nec etiam integrè, materiam hanc tractauit, de
vſsufructu
mulieri relicto, num. 141. per totum, fol. 334. & 335. Ioannem Corra
ſsium
Miſscellan. lib. 5. cap. 8. num. 6. Iaco
*bum Menochium, qui hac de re, plena, & di
ſstincta manu,
ſscribit, & nonnullos ca
ſsus rectè di
ſstinguit
lib. 4. præſsumptione 136. per totam, &
in conf 330. num. 6. & n. 8.
& quatuor ſseqq. lib. 4. Franci
ſscum Connanum eleganter &
ſsubtiliter loquentem
Commentariorum Iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 4. & 5. folio mihi, 233. & noui
ſsſsimè nullum ex his refert, & confusè loquitur in hac
materia Petrus Augu
ſstinus Morla
Emporij, 1. parte,*
tit. 6. de ſseruitutibus, num. 80. Antonius Pichardus
in
princ. Inſstitut. de vſsufructu, num. 21. & 22. Emmanuel
Mendez de Ca
ſstro
de annonis ciuilibus, in princ. num. 53.
& 54. fol. 41. & 42. His nos nonnulla adijciemus, &
rem perfectiùs explicabimus.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, nihil in
*tere
ſsſse, v
ſsumfructum fundi, vel fructum fundi, aut fructus fundi, quis legauerit: i
ſsta enim
ſsimilia
ſsunt, & eiu
ſsdem naturæ legata, & con
ſsequenter vt
ſsit v
ſsusfructus,
non exigitur nece
ſsſsariò, vt relinquatur, vel donetur per
verbum
Vſsusfructus, ſsed
ſsufficit relinqui, vel dari fructus fundi ad vitam, vel in
ſsingulos annos: in quo conueniunt Vlpianus, & Iurecon
ſsultus Iauolenus: ille enim
in l. ſsi quis ita, 24. ff. de vſsufructu, ſsic
ſscribit:
Si quis ita
legauit: fructus annuos fundi Corneliani Caio Mænio do,
lego, perinde accipi debet hic ſsermo, ac ſsi vſsusfructus fundi legatus eſsſset. Hic verò
in l. cùm ita, 41. ff. de vſsufructu
legato, ſsic dicit:
Cùm ita legatum eſsſset: fructus annuos
fundi Corneliani Publio Mæuio do, lego; perinde putat accipiendum eſsſse Labeo, ac ſsi vſsusfructus fundi ſsimiliter eſsſset legatus, quia hæc mens teſstatoris fuiſsſse videatur.
His etiam accedit textus
ſsingularis ad propo
ſsitum
in l.
per ſseruum, 14. §. 1. ff. de vſsu & habitatione: dicitur
enim ibi, vt
capite præcedenti latiùs vidimus:
Vſsusfructus, an fructus legetur, nihil intereſst: nam fructui & vſsus
ineſst; & fructus quidem ſsine vſsueſsſse non poteſst, &c. Ex
quibus iuribus po
ſst Glo
ſsſsam, Bartolum, & Ca
ſstren
ſsem,
ſsic re
ſsoluit, & Felinum, Cæpolam, & alios contrà tenentes meritò improbat Pinellus
2. parte dicta legis 1. C.
de bonis maternis, num. 11. & 12. & vltra eum idem expre
ſsſsim, & eruditè tradit Mantica
lib. 9. tit. 5. n. 1. fol. 394.
Franci
ſscus Connanus
commentariorum Iuris ciuilis lib. 4.
dicto cap. 3. num. 4. in verſs. Hoc enim receptum eſst, qui
in verſsiculo, Quid autem, & nouè & verè atque
ſsubtili
*ter extendit textum
in dicta l. cùm ita legatum, 41. ff. de
vſsufructu legato, vt non
ſsolùm procedat, cùm annui fructus legantur, in quibus terminis loquitur Iauolenus
ibi, vt con
ſstat ex verbis
ſsuprà relatis,
ſsed etiam, cùm
fructus fundi in annos
ſsingulos relinquuntur hoc modo: Fundi mei fructus in annos
ſsingulos lego; vtroque
enim ca
ſsu, v
ſsumfructum deberi, legatúmque cen
ſseri
rectè putat, neque plura,
ſsed vnum e
ſsſse legatum: quod
e
ſst notandum, & non
ſsine maximo effectu. Scimus
*
enim legatum in annos
ſsingulos relictum,
ſsimile v
ſsusfructus legato e
ſsſse in eo, quòd vtrumque legatum finitur morte legatarij; in aliis pleri
ſsque e
ſst di
ſsſsimile,
l. in
ſsingulos, 8. ff. de annuis legatis, l. Firmio, ff. quando dies
legati cedat, l. patrimonij, ff. de vſsufructu legato, l. pœnales, §. 1. ff. ad legem Falcidiam. Ac primùm in eo, quòd
*
v
ſsusfructus finitur capitis diminutione (quacunque,
ſsecundùm ius vetus, quod obtinuit ante Iu
ſstinianum) v
ſsufructuarij, quia per
ſsonæ relinquitur v
ſsusfructus, quam
per
ſsonam immutat capitis diminutio, & ip
ſse v
ſsusfructus iuris e
ſst; qui autem minuitur capite, ea perdit, quæ
*
ſsunt iuris: at legatum in annos
ſsingulos, non finitur
capitis minutione legatarij, quia hoc legatum quot annis renouatur, & magis con
ſsi
ſstit in facto quàm in iure,
vt ait
l. penultima, ff. de capitis diminutione, & in nuda
eius rei, quæ quot annis relicta e
ſst, perceptione con
ſsi
ſstit, nimirum
ſsi capitis diminutione non tollatur. Quod
eleganter aduertunt Iacobus Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in libros Digeſstorum, ad dictam l. in ſsingulos, 8.
ff. de annuis legatis, in principio. Franci
ſscus Connanus
dicto cap. 3. ſsub num. 4. & in verſsiculo, Et de eo intelligitur quod ſscribit Caius.
Secundò differunt in eo, quòd eius anni, quo fru
*ctuarius vitâ dece
ſsſsit, fructus, qui nondum percepti fuerint, etiam
ſsi maturi
ſsint, ad
hæredẽhæredem eius non pertinent;
at eius anni, quo vitâ dece
ſsſsit is, cui legatum e
ſst in annos
ſsingulos, integrum legatum ad hæredem eius pertinet, vt
ſscribit Caius
in dicta l. in ſsingulos. Ex quo tertia, & alia differentia colligitur, quòd v
ſsusfructus repeti pote
ſst, vt po
ſstquam finitus e
ſst capitis diminutione,
*
re
ſstauretur,
l. 3. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. 3.
§.
ſsi vſsusfructus, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat;
*
legatum autem in
ſsingulos annos hoc modo fru
ſstra repeteretur, quia multiplex e
ſst legatum, quod renouatur
quot annis, vt rectè con
ſsiderat Cuiac.
in d.l. in ſsingulos,
*
vbi adducit tres alias differentias inter v
ſsusfructus legatum, & legatum in
ſsingulos annos relictum, vt
ibi videri
*
poterit. Ad
rẽrem igitur deueniendo, ex
ſsuperiori doctrina,
quòd eo ca
ſsu, quo fructus fundi in annos
ſsingulos relinquuntur, v
ſsusfructus debeatur, & vnum legatum
ſsit,
infert Connanus
dicto cap. 3. num. 4. verſsiculo, quid autem, quòd, mortuo legatario, etiam maturis fructibus,
legatum extinguitur, neque de fructibus quicquam ad
hæredem eius tran
ſsmittitur; quod
ſsecus e
ſsſset in legato
in annos
ſsingulos relicto, vt
ſsuprà vidimus.
Tertiò, & principaliter
cõſtituendumconstituendum e
ſst, nihil inter
*e
ſsſse, vt dictum fuit
ſsuprà
n. 5. v
ſsusfructus fundi, vel fructus fundi, aut fructus annui fundi
relinquãturrelinquantur: intere
ſsſse
tamen, an verbis directis, & ad legatarium relatis, an verbis precariis, & ad hæredem directis fructus fundi, vel
fructum, vel annuos fructus fundi quis legauerit: Nam
cùm verba ad legatarium diriguntur, vt in terminis
dict.*
l. ſsi quis ita, 24. ff. de vſsufructu, & dict. l. cùm ita, 41. ff. de
vſsufructu legato, ſsiue
ſsimpliciter proferuntur, vt in
exẽplisexemplis adductis per Menochium
lib. 4. dicta præſsumptione 136. per totam, v
ſsusfructus legatus cen
ſsetur, tamet
ſsi
fructus annui legati
ſsint, ex dictis iuribus, & communi
|
Doctorum re
ſsolutione, de qua
ſstatim habetur mentio:
ſsed cùm verba precaria
ſsunt, & ad heredem relata;
ita vt legatarius à manu hæredis accipiat; non v
ſsus
*fructus,
ſsed annuum legatum relictum præ
ſsumitur,
l.
fundi Trebatiani, l. patrimonij, ff. de vſsufructu legato: ita
docuerunt glo
ſsſsæ vtrobique, Bartolus,
in dicta l. Trebatiani, num. 1. Bald.
in dict l. ſsi qui ita, 24. vbi latiùs
Petrus Co
ſstalius
ff. de vſsufructu, Alexander
in conſs. 214.
num. 1. lib. 6. Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis,
numer. 12. Franci
ſscus Connanus
lib. 4. dicto cap. 3.
num. 4. in verſs. refert ergo verbis directis, Corra
ſsius
lib. 5.
Miſscellan. cap. 8. num. 6. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 141. fol. 334. Petrus Gregorius
in Syntag.
iuris, lib.
4. cap. 3. num. 5. Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 136. num. 2. & 3. & nullo ex his relato, noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
Emporij, 1. part. tit. 6.
ff. de ſseruitutibus, num. 80. Emmanuel Mendez de Ca
ſstro
de annonis ciuilibus, in princ. num. 53. & 54. folio
naihi 42. & 43. vbi
ex num. 57. cum octo ſseqq. huius di
*
ſstinctionis v
ſsusfructus, vel fructus, aut annui fructus
relicti
ſsint, & quid inter
ſsit, effectus
ſseptem adducit:
alius autem colligitur ex dictis
ſsuprà num. 14. V
ſsusfructus autem relictus præ
ſsumetur, quando verba fuerint
*
dubia, vt non diriguntur ad legatarium, nec ad hæredem, & te
ſstator legauit fructus fundi
ſsimpliciter, vt
ſsi
dicit: Lego fructus fundi; vel
ſsi legauit Titio fructus,
*
qui percipiantur, & percipi po
ſsſsint ex fundo, aut legando fructus fundi Sempronio, dixit, quòd libere vti &
*
frui illis po
ſsſset, vel quòd illi e
ſsſsent in
ſsua libera pote
ſstate: in quo ampliùs non in
ſsi
ſsto, proptereà quòd in his
tribus ca
ſsibus
ſsic tenet, & ratione, atque authoritate
fundat Menochius
lib. 4. dict. præſsumptione 136. num. 4.
7. 8. & 9.
Contrà tamen, & aliquando contingit, quòd v
ſsus
*fructus legatur, & interpretatione admi
ſsſsa, fructus tantùm legatos dicimus, & v
ſsusfructus ip
ſse exponitur pro
fructibus, vt actus potiùs valeat, quàm pereat; vt in exemplo adducto per Crauetam, quem nullus in hac materia refert,
in conſs. 226. col. 2. num. 7. & ſseqq. vbi de in
*terpretatione facienda pro validitate actus, etiam in
materia odio
ſsa &
ſstricta, multa dicit: &
in conſsil. 139.
num. 2. & in conſs. 52. & in conſs. 284. & ad idem congerunt multa Alciatus
regula 3. præſsumptione 34. Rodericus Iuarez
in l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso teſstamento quæſst. 9. verſsic. Impugnant & 3. Cephalus
in
conſs. 51. num. 39. & in conſs. 146. num. 25. lib. 1. Petrus
de Peralta
in l. Mæuius, à num. 2. vſsque ad num. 9. ff. de
legat. 2. fol 507. Simon de Prætis
de interpretatione vlt.
voluntatum, lib. 2. interpretatione 2. ſsolutione 5. per totam, fol. mihi 213. Decianus
in conſs. 7. num. 103. vol. 1.
Achilles Pedrocha
in conſs. 6. n. 90. & ſseqq. & in conſs. 8.
num. 41. & in conſs. 16. num. 146. & in conſs. 17. num. 96.
Fuluius Pacianus Mutinen
ſsis
tractatu, de probationibus,
lib. 2. capite 17. num. 16. & aliud exemplum tradit Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia
cùm nuberet, de legatis 2. num. 83. vbi concludit, non
e
ſsſse v
ſsumfructum legatum ex veri
ſsimili mente te
ſstantis, & verbum
Vſsusfructus pro fructibus accipi debere.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, quòd quemadmodum
*
partis fundi v
ſsusfructus con
ſstitui pote
ſst; ita & partis
fructuum, & con
ſsequenter fructibus fundi pro parte relictis, legatus v
ſsusfructus cen
ſsebitur, intelligendo, provt
ſsuprà declaratum e
ſst
ex num. 15. Id quod contra nonnullos rectè tuetur & iure comprobat Pinellus
dicta 2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 13. & vltra eum,
idem eruditè &
ſsecurè tradit Connanus
lib. 4. dict. cap. 3.
num. 4. in princ. fol. 233. dicens in fructu & v
ſsum ine
ſsſse,
vt certum e
ſst, & tantumdem fructus, quantum v
ſsu
ſsfructus nomine contineri. Idcircò
ſsimilia legata e
ſsſse:
V
ſsumfructum fundi, vel fructum fundi, aut fructus
fundi do, lego:
ſsimilia item; lego partem v
ſsusfructus
fundi, vel v
ſsumfructum mediæ partis fundi, aut partem
fructuum.
Nec vrget in contrarium textus
in l. defuncta, 65. §.* Sempronio, ff. de vſsufructu, quatenus Scæuola Iurecon
ſsultus
ſsic
ſscribit:
Sempronio do, lego ex reditu fructuum
oleris, & porrinæ, quæ habeo in agro Ferrariorum, partem
ſsextam: Quæritur, an his verbis vſsusfructus legatus videatur? Reſspondi, non vſsumfructum, ſsed ex eo, quod redactum eſsſset, partem legatam. Item quæſsitum eſst, ſsi vſsusfructus non eſsſset, an quotannis partem ſsextam redactam
legauerit? Reſspondi, quotannis videri relictum, niſsi contrarium ſspecialiter ab hærede probetur. Vera enim eius
legis ratio non con
ſsi
ſstit in eo, quòd fructus omnes legati non fui
ſsſsent,
ſsed pars quædam eorum, vt malè exi
ſstimarunt Accur
ſsius, & Albericus, quos rectè improbant
Pinellus, & Connanus
vbi ſsuprà,
ſsed vt argutè & verè
o
ſstendit Connanus, quoniam, certa eorum
ſspecies fuit
de
ſsignata; te
ſstator enim non fundi, aut sextæ eius partis fructum,
ſsed oleris & porrinæ partem legauit: vnde
apertè deducitur, nullam
ſseruitutem in fundo fui
ſsſse
con
ſstitutam,
ſsed oleris & porrinæ partem
ſsextam colligendi,
ſsibíque habendi ius legatum e
ſsſse, quod multum
di
ſstat à iure v
ſsusfructus, qui non certi generis fructus,
ſsed quo
ſscunque prouentus, & fructus omnes complectitur, & quicquid, quomodocunque ex re fructuaria na
ſscitur,
ſsiue percipi pote
ſst,
l. item ſsi fundi, l. vſsufructu legato, ff. de vſsufructu, vt cùm iudicio aduertit Connanus
vbi ſsuprà: & ita tenendum e
ſst; magis enim concludit
quàm id, quod ad propo
ſsitum adnotauit Pinellus
dicto
num. 13. quamuis in ea
ſspecie in dubio v
ſsumfructum
non cen
ſseri relictum recte probauerit, & anteà tenuit
Bartolus
in dict. l. fundi Trebatiani, n. 2. verſs. Secundo
caſsu. Et cum aliis probat Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 136. num. 5. & 6.
Quintò con
ſstituendum e
ſst, idem dicendum e
ſsſse de
*
reditibus, quod de fructibus
num. præcedent. dictum e
ſst:
cùm fructus, & reditus æquiparentur,
l. qui fructus, ff.
de vſsufructu legato, per quem textum
ſsic in terminis, ex
omnibus, quos viderim, aduertit in hac materia
ſsolus
Menoch.
dict. præſsumptione 136. num. 9. nec alius Scribentium ad hoc attendit, quod mihi dubium videbatur, primùm ex deci
ſsione textus,
in l. fundi Trebatiani,
ff. de vſsufructu legato, vbi fundi Trebatiani reditus vxori legati
ſsunt, & hæredi permittitur id, quod,
ſsi v
ſsusfructus, vel fructus relictus e
ſsſset, nullo modo permitteretur, vt certum e
ſst, &
ſscribit Connanus
vbi infrà. Secundò per textum
in l. patrimonij, 22. ff. de vſsufructu legato,
vbi patrimonij reditus vxori relictus legatum non e
ſsſse
affirmat Glo
ſsſs.
verbo, in annos, quæ communiter approbari
ſsolet. Tertiò, quoniam et
ſsi Fructus, & Reditus nomina vt plurimùm eadem
ſsignificatione appellantur, tamen Reditus vocabulum proprium e
ſst in eo agro, qui
nũmonummo locatus e
ſst; Fructus autem in eo, qui naturalibus
emolumentis in
ſsi
ſstit, vt ad interpretationem
dict. legis
fundi Trebatiani. In alio tamen propo
ſsito aduertit
CõnanusConnanus lib. 4. dict. cap. 3. num. 5. ante finem, fol. 234. nec
pote
ſst negari differentia inter fructus, & reditus ex fructibus, vt in no
ſstra materia agno
ſscit Pinellus, (nec illius mentionem facit Menochius
dict. num. 9.)
dict. 2.
part. l. 1. n. 13. & nonnullas differentias tradunt Glo
ſsſs.
& Doctores
in cap. generali, de Electione, in 6. Tiraquellus
de retractu lignagier, de. gloſsſsa 6. in princ. Ex quibus dubia redditur generalis Menochij traditio; idcircò vbi te
ſstator reditus legando ampliùs non expre
ſsſserit, nec ex verbis eius, vtrùm de ip
ſso v
ſsufructu
ſsen
ſserit,
colligi po
ſsſsit; non ita facilè hoc legatum fructus, vel
v
ſsusfructus legato comparari poterit.
Sextò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, fructuum lega
*tum, cum legato v
ſsusfructus conuenire quandoque, etiam cùm v
ſsusfructus legatum non dicitur, & nonnullas conuenientias adduxit Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 136. in fine, & in conſs. 694. lib. 7. An autem in
*
ea
ſspecie hæres pro fructibus legatis po
ſsſsit pecuniam
soluere, & fundum vendere, videtur decidere Iurecon
ſsultus
in dict. l. fundi Trebatiani, ff. de vſsufructu legato,
atque optimè & verè re
ſsoluit Franci
ſscus Connanus, videndus
lib. 4. dict. cap. 3. num. 5.
Proprietas rei, non autem vſsusfructus ſsolus,
quando legata præſsumatur, etſsi vſsusfructûs
mentio fiat? item vſsusfructus ſsolus, & non
proprietas, quibus coniecturis legatus præſsumatur? vbi hæc materia accuratè, & diſstincté tractatur: l. libertis, 4. ff. de alimentis
legat. l. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu, & habitatione, l. vlt. ff. de vſsufructu earum rerum.
cum nonnullis aliis illis ſsimilibus, l. denique
8. §. interdum, ff. de peculio legato, & l. Proculus, ff. de vſsufructu, explicantur: Baldi, &
Comenſsis traditiones ibi dilucidè enucleãturenucleantur, & nonnulla noué, & verè adnotantur ad
propoſsitum per Authorem: demùm diſscutitur, vtrùm legata odioſsa ſsint, vel fauorabilia, ſstrictevè, an latè interpretari debeant,
& l. in testamentis, ff. de regulis iuris, an reſspectu legatorum etiam procedat?
SVMMARIVM.
-
1 Intérdum ex voluntate defuncti, & habita ſscilicet
voluntatis potiùs ratione quàm verborum, ſsub nomine Vſsusfructûs, plenam proprietatem legatam
videri.
-
2 Interdum etiam in hac materia Vſsusfructûs, à verbis
teſstatoris expreſsſsis recedimus propter rationem iuris.
-
3 Quamplures caſsus eſsſse, in quibus tametſsi vſsusfructûs
mentio fiat, proprietas etiam rei legata præſsumitur,
non ſsolùm vſsusfructus.
-
4 Teſstator legans fundum ad vſsum & vſsumfructum, vel
ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, aut
alio ſsimili mode proprietatem ipſsam legare præſsumitur.
-
5 Idcircò huiuſsmodi legatum perpetuum eſsſse dicitur, &
tranſsmiſsſsibile ad hæredes, cùm proprietas ipſsa relicta cenſseatur.
-
6 Procedítque, etiamſsi in eadem diſspoſsitione, ex præcedentibus & ſsubſseqentibus appareat, ſsolum vſsum,
ſseu vſsumfructum aliarum rerum legatario fuiſsſse relictum, provt latiùs explicatur, remiſsſsiuè.
-
7 Quamuis ex eo quandoque ſsoleat in contrarium coniectura ſsumi, vt vſsusfructus ſsolus cenſseatur relictus.
-
8 Legatum certæ quantitatis pecuniarum ad alimenta,
alicui factum, proprietatem quantitatis relictæ continere, ſsi adiectum non fuerit, vt mortis tempore pecunias reſstituat legatarius.
-
9 Fundo in gaudimentum alicui legato, non ſsolùm vſsumfructum, ſsed etiam proprietatem legatam videri,
vbi Floriani distinctio in hac quæſstione, nouè confutatur per Authorem.
-
10 Domus ad habitandum ſsi legata fuerit, plena proprietas legata videtur.
-
11 Legatum factum alicui pro ſsuis neceſsſsitatibus, ex quo
certum eſst, debetur, etiamſsi neceſsſsitates non ſsubſsint.
-
12 Quæ ſsuperiùs dicta ſsunt, ita demùm procedere, niſsi ex
aliis verbis vel coniecturis appareat, teſstatorem voluiſsſse ſsolum vſsumfructum relinquere.
-
13 Vt ſsi dictum fuerit, Ad vſsum, ſseu vſsumfructum, ſseu,
ad vtendum, & fruendum tempore vitæ ſsuæ; vel
Donec legatarius vixerit.
-
14 Fundo legato ad vſsum & vſsumfructum, vel ad vtendum & fruendum, vel ad alimenta, aut alio ſsimili
modo, quare proprietas legata præſsumatur?
-
15 Cauſsa, quæ reſspicit fauorem legatarij, non reſstringit
legatum.
-
16 Probatur traditio Bartoli in l. donationes, §. ſspecies
ff. de donationibus, inſspici debere verba teſstatoris
ad cognoſscendum, vtrùm dispoſsitio proprietatem,
ſsiue vſsumfructum contineat.
-
17 Ioannis Baptistæ Laderchij Imolenſsis conſs. 32. lib. 1.
ſsingulare eſsſse in materia & diſstinctione l. libertis, 4.
ff. de alimentis & cibariis legatis.
-
18 Ad textum in dicta l. libertis 4. nonnulli caſsus diſstinguuntur.
-
19 L. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu & habitatione,
explicatur.
-
20 Proprietatem ei legatam videri, cui legatus eſst vſsusfructus, addito onere fideicommiſsſsi, vbi explicatur
l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum.
-
21 L. filios, 39. ff. de vſsufructu legato, & l. ſspecies, 15.
ff. de auro & argento legato, vera ratio redditur.
-
22 Legem, generali capite, 32. ff. de vſsufructu legato,
optimè explicatam per Cuiacium.
-
23 Proprietas legata videtur, ſsi is, cui legatur vſsusfructus, rogatus ſsit post mortem rem alteri reſstituere,
cum Romano & Alciato contra Menochium & alios,
aduersùs quos fortiter inducitur ratio textus in dict.
l. vlt. ff. de vſsufructu earum rerum.
-
24 L. denique, 8. §. interdum, ff. de peculio legato,
pro his, quæ ſsuperiùs dicta ſsunt, ponderatur, & qùãpluresquamplures eius legis interpretationes adducuntur remiſsſsiuè.
-
25 Vſsumfructum domûs, ſsi teſstator alicui legauerit, adiecto onere, ſseu modo, ne domus ipſsa altiùs tollatur,
domûs proprietas cenſsetur relicta, non ſsolùm vſsusfructus, ex deciſsione l. Proculus, 19. ff. de vſsufructu.
-
26 De cuius ratione agitur hoc num. & ſseqq. & communis ratio improbatur.
-
27 Iacobus Cuiacius nouè expenditur per Authorem in
hac materia, & eiuſsdem ratio probatur.
-
28 Defenditur communis & recepta traditio l. Proculus,
ff. de vſsufructu, contra Pinellum, & eiuſsdem rationibus respondetur.
-
29 Doctor Spino nonè & meritò notatus per Authorem,
quòd dixerit ſse vltra omnes Scribentes nouum intellectum adducere ad textum, in d.l. Proculus,
quem tamen ab aliis tranſscripſsit.
-
30 Petri Ricciardi lapſsus triplex in hac materia, nouiſsſsimè detectus per Authorem.
-
31 Vſsumfructum prædij ſsi teſstator relinquat, adiecta conditione, ſseu onere, ne alienari illud poſsſsit, proprietatem ipſsam reliquiſsſse præſsumitur ex ſsententia Baldi
probata ab infinitis, qui hoc numero præcitantur.
-
32 Et eorum præcipua ratio adducitur.
-
33 Ad illàmque concludentur respondetur, & Romani
Doctrina in hac materia recipitur.
-
34 Legis prohibitioni accedere poteſst prohibitio teſstatoris,
nec aliquid nouum operari.
-
35 Prohibitio alienationis in ſspecie propoſsita ſsuprà, intelligi debet potiùs ſsuperflua, quàm quòd inducat legatum proprietatis contra voluntatem teſstatoris.
-
36 Nec proprietatis legatum inducit ex ſsententia aliorum
contra Baldum, quæ probatur per Authorem, &
num. ſseqq. quamplurimis comprobatur.
-
37 Regula l. non aliter, ff. de legatis 3. nonnullis exornatur remiſsſsiuè.
-
38 In dubio interpretatio illa ſsumi debet per quam faueatur potius hæredi, quàm legatario: & per quam
minùs grauetur hæres, quàm ſsit poſsſsibile.
-
39 In legatis ſstricta fit interpretatio, & in fauorem hæredis, cùm proprietas verborum ita ſsuadet.
-
40 Pro hærede contra legatarium in dubio interpretatio
ſsumenda eſst in teſstamentis, quia hæres videtur prædilectus legatario, & ob id quoque in dubio præferendus eſst.
-
41 Legata vtrùm odioſsa ſsint, vel fauorabilia, & conſsequenter vtrùm ſstrictè, an latè accipi debeant.
-
42 Regula l. in teſstamentis, ff. de regulis iuris
(Quòd in teſstamentis teſstatorum voluntates pleniùs
| interpretamur) vtrùm procedat reſspectu legatorum,
& inſstitutionis hæredis, & num. ſseqq.
-
43 Textum in dicta l. in teſstamentis, in legatis etiam accipiendum eſsſse, ex ſsententia Gloſsſsæ & multorum.
-
44 Contrà tamen ex ſsententia Bartoli & aliorum, quæ
probabilis eſst, & defendi poteſst ſsecundùm Authorem.
-
45 L. ſsi quis reum, 6. §. idem Iulianus ſscribit. ff. de liberatione legata, & l. Lucio, ff. de legatis 2. explicantur.
-
46 L. Legatum, 27. de annuis legatis, declarata, &
quòd procedat etiam in promiſsſsione facta inter viuos.
-
47 L. plenum, §. etſsi pecoris, ff. de vſsu & habitatione,
nouè declaratur.
-
48 Arias Pinellum non rectè allegari ſsimpliciter per Menochium & Ricciardum pro opinione Barbaciæ &
ſsequacium, nouè adnotatum per Authorem.
-
49 Proprietatem plenam legatam videri, cùm vſsusfructus prædij relinquitur cum licentia & facultate
alienandi, cum Barbacia defenditur.
-
50 Cornei diſstinctio in conſs. 173. num. 1. & 5. vol. 3. &
in conſs. 64. num. 3. & 4. vol. 4. nouè improbata per
Authorem.
-
51 Vſsumfructum ſsolum, non etiam proprietatem, pluribus coniecturis legatum præſsumi, vbi cum Menochio nouem adducuntur coniecturæ.
-
52 Tertia Menochij coniectura declaratur.
-
53 Teſstator ſsi legauit prædium vxori, & prohibuit eam à
ſsuis hæredibus moleſstari, vſsumfructum tantùm legare cenſsetur, ex ſsententia quorundam.
-
54 Quæ nouè, verè tamen & concludenter ab Authore
conuincitur, & num. ſseqq.
-
55 Fundo legato, plena proprietas legata videtur.
-
56 L. ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de legatis. 3.
nonnullis exornata, remiſsſsiuè.
PRo ab
ſsoluta & clara huius Capitis explicatione
(quod lati
ſsſsimam materiam continet & à multis tractatam) con
ſstituere primùm nece
ſsſsarium erit: Interdum
*
ex voluntate defuncti, & habita
ſscilicet voluntatis potiùs ratione, quàm verborum,
ſsub nomine v
ſsusfructus
plenam proprietatem legatam videri. Id quod in terminis
ſscribit, & iure comprobat Iacobus Cuiacius
recitationum ſsolemnium, m libros Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato, in principio, verſsiculo,
Non eſst tamen nouum, & ad finem, in verſsiculo, Ex his
ſsatis intelligimus; idem etiam adnotarunt,
ſsed nullus refert Cuiacium, Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 76. fol. 241. Dueñas
regula 319. Menochius
lib. 4. præſsumptione 133. num. 1. Michaël Gra
ſsſsus
§.
legatum, quæſst. 38. in princ. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. ex num. 25. fol. 334. Interdum etiam in hac
*
materia v
ſsusfructus, à verbis te
ſstatoris expre
ſsſsis recedimus, propter rationem iuris, vt rectè con
ſsiderat, &
iure fundat Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorat.*
cap. 10. num. 19. ſsunt igitur quamplures ca
ſsus, in quibus
tamet
ſsi v
ſsusfructûs mentio fiat, proprietas etiam rei
legata præ
ſsumitur, non
ſsolus v
ſsusfructus, vt con
ſstat
ex Authoribus relatis
ſsuprà, Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 2. ex num. 28. & tit. 5. ex
num. 8. & Petro Surdo
de alimentis, tit. 2. quæſst. 1. per
totam; alios infinitos con
ſsultò prætermitto, quos
ſstatim
referam.
Sit autem primus ca
ſsus, quando te
ſstator legauerit
*
fundum ad v
ſsum & v
ſsumfructum, vel ad vtendum &
fruendum, vel ad alimenta, aut alio
ſsimili modo, vt in
ſspecie
l. libertis, 4. ff. de alimentis & cibariis legatis;
tunc enim proprietatem ip
ſsam legare præ
ſsumitur: ita
Bartolus, & communiter Doctores
in l. donationes, §.
ſspecies, per illum textum
ff. de donationibus & in l. ſspecies, ff. de auro & argento legato, & in dicta l. libertis,
vbi plenè di
ſstinguit Bartolus
num. 3. & vide
infrà n. 17. & 18. Glo
ſsſsa
in l. ſsi mulier, & ibi Cinus
in fine, & Baldus
num. 2. C. de iure dotium, Fulgo
ſsius, Guido Pap.
Alexander, Corneus, Ia
ſson, Capicius, Fran. de Marchis, Ruinus, Paulus de Montepico, Pari
ſsius, Cremen
ſsis, Za
ſsius, Natta, Alciatus, Caualcanus, Bertazolus, &
Rota Romana: quos
ſsic tenendo conge
ſsſsit Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 11. & vltra eum idem
tenent Mantica
de coniect. vltim. volun. lib. 9. tit. 2. n. 29.
Hyppolitus
ſsingulari 114. incipit
Teſstator, Decius
in
conſs. 202. ſsub num. 6. Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum,
cap. 4. num. 4. Petrus de Peralta qui eruditè loquitur,
in
l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ff. de leg. 2.
ex num. 7. Cephalus
in conſs. 158. num. 4. lib. 2. Molina
de
Hiſspan. primog. lib. 1. cap. 19. num. 9. Lara
in §. vtrum,
legis, ſsi quis à liberis, ff. de liberis agnoſscendis, num. 34.
Que
ſsada
diuerſsarum quæstionum iuris, cap. 23. num. 4.
Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 38. num. 2. Simon de Prætis
lib. 4. de interpretatione vltim. volun. interpretatione 1.
ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 26. fol. 334. vbi loquitur in legato fundi relicti ad alimenta, &
dubitatione 11.
num. 83. fol. 365. Petrus Surdus
in conſs. 11. ex n. 4. lib. 1.
& tractatu, de alimentis, tit. 2. quæſst. 1. in princ. Daniel
Landulphus
in conſs. 155. ex num. 12. inter conſsilia vltimarum, voluntatum, volumin. 1. Ioannes Vincentius
Hondedei
in conſs. 69. num. 2. & in conſs. 91. ex num. 3.
volum. 1. & noui
ſsſsimè, multò tamen po
ſst hæc à me
ſscripta, Petrus Ricciardus, qui prædictos non refert,
ad
rubricam, Institut. de vſsufructu, num. 83. folio mihi, 35.
& vide omnino Addit.
ad deciſsionem Gamæ, 92. 1. part.
fol. 46. Euerhardum
in conſs. 217. ex num. 1. vbi latè, &
vtiliter de legato fundi ad alimenta. Idcircò huiu
ſsmodi
*
legatum perpetuum e
ſsſse dicitur, & tran
ſsmi
ſsſsibile ad hæredes, cùm proprietas ip
ſsa relicta cen
ſseatur, vt expre
ſsſsim dicunt, aut magna ex parte præ
ſsentiunt apertè omnes Authores
num. præcedenti relati, & firmat Mantica
dicto lib. 9. tit. 2. num. 29. qui in idem retulit Paulum de
Montepico, & Alexandrum, procedítque, etiam
ſsi in
*
eadem di
ſspo
ſsitione, ex præcedentibus &
ſsub
ſsequentibus appareat, aliarum rerum
ſsolum v
ſsum,
ſseu v
ſsumfructum legatario fui
ſsſse relictum, vt in ca
ſsu contingenti
con
ſsuluit, & optimè fundat Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 91. num. 4. vol. 1. quamuis ex eo quando
*que
ſsoleat in contrarium coniectura
ſsumi, vt v
ſsusfructus
ſsolus cen
ſseatur relictus, vt probauit Menochius
in
conſs. 352. num. 22. lib. 4. & præſsumptione 134. num. 8. eodem libro, quem declarabo
infrà, num. 52. Similiter &
*
legatum certæ quantitatis pecuniarum ad alimenta alicui factum proprietatem quantitatis relictæ continere,
ſsi adiectum non fuerit, vt mortis tempore pecunias re
ſstituat legatarius, po
ſst Angelum, Baldum, Fulgo
ſsium, &
Gualden
ſsem,
ſsecurè tradit Simon de Prætis
lib. 4. dicta
dubitationę 11. num. 2. & 3. fol. 356. & fundo in gaudi
*mentum alicui legato, non
ſsolùm v
ſsumfructum,
ſsed
etiam proprietatem legatam videri, ex multis ob
ſseruant
Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 78. fol. 246. Simon de Prætis
lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 29. fol. 334. Iacobus Menochius
lib. 4.
præſsumptione 133. num. 11. Surdus
in conſs. 11. num. 5.
lib. 1. quamuis Florianus contrà
ſsentiens, fœdere di
ſstinctionis, repugnantes opiniones conciliare contendat,
quem refert, &
ſsequi videtur Mantica
lib. nono dicto titulo 2. n. 30. Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 4.
num. 5. & æquam, & rationabilem di
ſstinctionem putant hi, quòd aut
ſsunt in
ſstituti hæredes extranei, aut filij: priori ca
ſsu, proprietas pote
ſst intelligi legata; po
ſsteriori autem ca
ſsu,
ſsolus v
ſsusfructus cen
ſseri debet relictus, quia filij magis dilecti præ
ſsumuntur: Quæ tamen
di
ſstinctio mihi placere non pote
ſst, et
ſsi nullus hactenùs
impugnet eam, proptereà quòd,
ſsi verum e
ſst, ex vi verborum legati, & propter rationem iuris id contingere,
quid refert, filij, an extranei
ſsint hæredes in
ſstituti?
ſsicuti
non referre putant quamplures relati per Menochium
vbi ſsuprà, num. 11. qui indi
ſstinctè proprietatem legatam
videri dicunt, vti dixerunt etiam exteri relati
ſsuprà, & |
in terminis
ſscrip
ſsit Bald.
in l. ſsi habitationis, ff. de vſsu &
habitatione, vbi reddit rationem, quæ æquè militat in
filiis,
ſsicut in extraneis, quòd modus,
ſsiue adiectio illa
In gaudimentum, inſserta eſst in fauorem legatarij; & ideò
non re
ſstringit legatum, argumento textus
in dicta lege,
libertis, 4. ff. de alimentis & cibariis legatis, &
ſstatim
dicemus: cur igitur ex in
ſstitutione filiorum re
ſstringi
debebit legatum, verbis ip
ſsis legati, & ratione iuris refragantibus? Prætereà, nam in fortioribus terminis, proprietatem legatam cen
ſseri, prædicta, aut
ſsimili adiectione non ob
ſstante,
ſsecurè tradunt Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 24. Ruinas
in conſs. 41. num. 12. volum. 2.
Petrus Surdus
in conſs. 11. num 4. lib. 1. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 11. num. 11. volum. 1. Et cùm domus ad habitandum legata fuerit, quòd plena proprie
*tas legata videatur, ex aliis adnotarunt Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 6. num. 3. Paulus de Montepico
in dicto §. Titia cùm nuberet, num. 18. Curtius Iunior
in conſs. 38. num. 13. lib. 1. Simon de Prætis
lib. 4. dubitatione 10. Num 29. fol. 334. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 69. num. 2. volum. 1. & ex
ſstat
ſsingulare con
ſsilium Cornei 187. circa hanc con
ſsultationem,
colum. 2.
vol. 2. vbi argumento textus
in d.l. libertis, 4. ff. de alimentis legatis, eleganter aduertit, quòd legatum factum
*
alicui pro
ſsuis nece
ſsſsitatibus, ex quo certum e
ſst, debetur, etiam
ſsi nece
ſsſsitates non
ſsub
ſsint, quia illa verba
Pro
ſsuis neceſsſsitatibus,adiecta certæ quantitati, non minuunt
legatum, ex doctrina
dict æ l. libertis, &
ſsequitur Peralta
in dicta l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ff. de
legatis 2. num. 16. & 17. qui po
ſst Bartolum, Alex. & So
*cinum, rectè intelligit, quæ
ſsuperiùs dicta
ſsunt, ita demum procedere, ni
ſsi ex aliis verbis, vel coniecturis appareat, te
ſstatorem volui
ſsſse legare
ſsolum v
ſsumfructum:
id quod ex aliis
ſscrip
ſserunt etiam in hac materia, Mantic.
de coniecturis vltim. Volunt. lib. 9. tit. 2. num. 29. Simon de Prætis
de interpretatione vltimar. voluntat. lib. 4.
dicta dubitatione 10. num. 30. Modernus
in addit. ad
Alexandrum, in conſs. 223. in fine, ſsub num. 5. lib. 2. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 79.
Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 38. num. 2. fine Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 69. num. 39. volum. 1. Vt
ſsi
*
dictum fuerit,
ad vſsum, ſseu vſsumfructum, ſseu
vtendum
& fruendum tempore vitæ ſsuæ, vel,
Donec legatarius vixerit; tunc enim talia verba
ſsignificant,
ſsolum ip
ſsum
v
ſsumfructum fui
ſsſse relictum, vt po
ſst Angelum, Bartolum, Paulum de Montepico, & Cephalum, tenet Mantica
lib. 9. tit. 2. num. 29. & po
ſst eo
ſsdem, Baldum etiam,
Ia
ſsonem, Socinum Seniorem, Decium, Pari
ſsium, Capicium, Bellonum, Rubeum, Durandum, & Caualcanum. Menochius
lib. 4. . dicta præſsumption 133. num. 12.
& nullo ex his relato, Petrus Ricciardus
ad rubricam,
Institut. de vſsufructu, num. 83. verſsiculo, quid iuris, fol. 35.
Vbi verò hæc verba, aut alia
ſsimilia adiecta non
ſsunt,
ſsiue ex aliis verbis, vel coniecturis non apparet, volui
ſsſse te
ſstatorem
ſsolum v
ſsumfructum legare, fundo legato
*
ad v
ſsum & v
ſsumfructum, vel ad vtendum & fruen
dũdum, vel ad alimenta, aut alio
ſsimili modo; tunc proprietas legata præ
ſsumitur. quia verba illa cau
ſsa demon
ſstrationis tantùm,
ſsiue fauore legatarij potiùs, quàm minuendi aut re
ſstringendi legati gratiâ cen
ſsentur adiecta;
ideò proprietatis legato nihil detrahunt, quoniam cau
ſsa,
*
quæ re
ſspicit fauorem legatarij, non re
ſstringit legatum,
vt dicit Bartolus
in dict. l. libertis, in principio, per illum textum, & latiùs di
ſstinguens
num. 3. Cinus, Baldus, Alexander, Ruinus, Curtius Iunior, Nat. Berous,
Socinus Iunior, Mantica, & Simon de Prætis, quos
ad id conge
ſsſsit Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 69.
num. 2. & vltra eum, Ludouicus Romanus, Federicus
de Senis, Angelus, & Ca
ſstren
ſsis, quos in idem adducit
Laniel Landulphus
in conſs. 55. num. 13. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 1. Que
ſsada
diuerſsarum
quæſtionũquæstionum iuris, cap. 23. n. 4. Graſsſsus d. § legatum, quæſst. 38.
num. 2. Priùs enim res relinquitur, quàm dicatur,
Ad
vſsum, & vſsumfructum: quod in maxima con
ſsideratione habetur, ex traditione Bartoli
in l. donationis, §. ſspe*cies, num. 1. ff. de. donationibus, Vbi ad cogno
ſscendum,
vtrùm di
ſspo
ſsitio proprietatem,
ſseu v
ſsumfructum contineat, docet in
ſspici debere verba te
ſstatoris: nam
ſsi res
ad v
ſsum, vel v
ſsumfructum datur, tunc quia di
ſspo
ſsitio
principaliter o
ſstendit rem e
ſsſse relictam, verba
ſsub
ſsequentia ad v
ſsum, vel ad v
ſsumfructum, cau
ſsa demon
ſstrationis, & non re
ſstrictiue cen
ſsentur adiecta, & legatum
proprietatem continet: at
ſsi relinquitur v
ſsus, vel v
ſsusfructus rei,
ſsecus e
ſst; & tunc proprietas non cen
ſsetur
relicta. Et Bartolum
ſsequuntur Alexander
in conſs. 223. in
fine lib. 2. Curtius Iunior
in conſs. 38. num. 3. lib. 1. Decius
in conſs. 262. ſsub num. 6. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 69. num. 18. & 38. volum. 1. vltra quos, ex
ſstat
*
in hac materia
ſsingulare & notandum con
ſsilium, quod
nullus hactenus expendit, Ioannis Bapti
ſstæ Laderchij Imolen
ſsis
32. per totum, volum. 1. Vbi ex mente Bartoli, & aliorum
in dicta lege, libertis, & in dicta l.*
donationes, §. ſspecies, ff. de donationibus:
ſsic & verè di
ſstinguendum exi
ſstimat, quòd aut res legantur & inde
per modum enunciationis additur,
Sufficiet tibi earum
vſsusfructus: & ex his verbis non immutatur legatum,
verè enim hæc e
ſst quædam cau
ſsa de futuro, quæ non
re
ſstringit præcedentem di
ſspo
ſsitionem, vt per Bartolum
in dicta l. libertis, 4. ff. de alimentis legatis. Aut res
legantur, & additur cau
ſsa legati, & idem e
ſst: & ita procedunt
dicta l. libertis, 4. & l. penultima, §. 1. ff. de alimentis legatis, &
l. ſspecies, ff. de auro & argento legato,
vbi fundus relinquitur, vt habeat vnde viuat legatarius:
& e
ſst ratio, quia cau
ſsa non debet re
ſstringere legatum,
ſsed potiùs ampliare in gratiam legatarij, vt
ſsuprà dicebamus. Aut verò relinquitur fundus ad alimenta, vel
ad v
ſsumfructum, & adhuc idem iuris e
ſst, vt ip
ſse dicit,
& reddit rationem, quia modus, qui inducitur ex verbis,
non debet obe
ſsſse legatario, & in his terminis procedunt
l. Titia, §. finali, ff. de legatis 2. l. cùm hi, §. ſsi vni, ff. de
tranſsactionibus, &
ſsimiles: Aut reliquit te
ſstator fundum
vtendum & fruendum, non dico,
ad vtendum & fruendum; & in hoc ca
ſsu con
ſsultus ip
ſse Ioannes Bapti
ſsta
Imolen
ſsis
dicto conſs. 32. per totum, nouè & plenè defendit, quòd non proprietas,
ſsed
ſsolus v
ſsusfructus videatur relictus, vt
ibi videri poterit. Nec ob
ſstat prædictis
l. ſsi habitatio, 10. §. 1. ff. de vſsu & habitatione, vbi
*
ſsi legatur v
ſsusfructus cau
ſsa habitationis,
ſsola habitatio
dicitur e
ſsſse in legato, non autem v
ſsusfructus plenus: cui
re
ſspondet Bartolus
in dicta l. libertis, 4. num. 3. ad finem, quòd per illam adiectionem, legatum non re
ſstringitur,
ſsed imò augetur, quia eius fauore e
ſst appo
ſsita.
Quod patet,
ſsecundùm eum, quia
ibi relictus fuit v
ſsusfructus ad habitandum, & habitatio e
ſst melior v
ſsufructu, quia non perit capitis diminutione: vnde cau
ſsa
ampliandi videtur appo
ſsita, & ideò ampliatur, vt debeatur habitatio, & hanc Bartoli interpretationem
ſsequutus e
ſst Laniel Landulphus
in conſs. 55. num. 14. & 18.
inter conſsilia vltimar. voluntat. volum. 1. Sed vt vides, Bartolus loquitur aduersùs verba clara illius textus, & ridiculum e
ſst dicere, habitationem pleniorem ip
ſso v
ſsufructu, vt recti
ſsſsimè aduerit Fulgo
ſsius
in eadem l. ſsi habitatio, & cum iudicio improbat Bartolum Ioannes Bapti
ſsta Laderchius
dicto conſs 32. num. 5. lib. 1. vbi
num. 5.
ad explicationem eius textus adnotauit ex aliis; quòd
quoties præcedit terminus vnus, &
ſsequitur alter, qui
ſsub eo contineatur, hic re
ſstringit primum, vt e
ſst textus
clarus
ibi. Vbi,
ſsi relinquitur v
ſsusfructus habitandi cau
ſsâ, legatum de
ſsola habitatione intelligitur, quia v
ſsusfructus continet
ſsub
ſse v
ſsum & habitationem,
in princ. Inſstitut. de vſsu & habitatione, l. 2. ff. eodem titulo: ideóque
cùm dicitur:
Vſsumfructum habitandi cauſsa, intelligimus de v
ſsufructu
ſsolam habitationem continente, qua
ſsi
nomen illud
Vſsusfructus, ex
ſsola hac adiectione re
ſstringatur, vt aliis rationibus probauit, quæ fortiter vrgent:
& hactenùs de primo ca
ſsu, qui pertinet ad textum
in
dicta l. libertis, 4. ff. de alimentis legat. cum
ſsimilibus.
Nunc verò &
ſsecundo loco con
ſstituendum e
ſst, pro
*
doctrina generali tradita
ſsuprà, in initio huius capitis,
num. 1. & 3. alium ca
ſsum e
ſsſse, & Martiani
ſsingulare
re
ſspon
ſsum
in l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum, quæ
vſsu conſsumuntur, vbi
ſsic
ſscriptum e
ſst:
Cùm pecunia erat
relicta Titio, ita vt poſst mortem legatarij ad Mæuium rediret; quanquam adſscriptum ſsit, vt vſsum eius Titius haberet; proprietatem tamen ei legatam eſsſse, etiam vſsus mentione facta, quia erat restituenda ab eo pecunia poſst mortem
eius: Diui Seuerus & Antoninus reſscripſserunt. Ex his
verbis adnotandum e
ſst, exi
ſstimare Doctores communiter, proprietatem ei legatam videri, cui legatus e
ſst v
ſsusfructus addito onere fideicommi
ſsſsi. Quod a
ſsſsumptum
ibidem probatur expre
ſsſsim, vbi pecunię proprietas legata
videtur, quia po
ſst mortem legatarij, eam pecuniam re
ſstitui Mæuio voluit te
ſstator, & re
ſstitui non pote
ſst à fructuario, quia morte eius finitur v
ſsusfructus; proinde
inutile e
ſsſset fideicommi
ſsſsum Mæuio relictum, ni
ſsi
ſstatui
ſsſset Iurecon
ſsultus, legatario plenam proprietatem
legatam videri; addito onere fideicommi
ſsſsi, vt in
ſsimili
ca
ſsu
ſstatuit Iurecon
ſsultus Scæuola
in l. filios hæredes, 39.
*
ff. de vſsufructu legato, vbi te
ſstator vxori ve
ſstem, mundum muliebrem, lanam, linum, & alias res legauerat,
& adiecit: Proprietatem autem
eorũeorum, quæ
ſsuprà
ſscripta
ſsunt, reuerti volo ad filias meas, quæ ex his tunc viuent. Et proprietatem eorum legatam videri, non v
ſsumfructum
ſsolum eadem ratione
ſscribitur;
ſscilicet, quia
po
ſst mortem eius eas res re
ſstitui voluit filiabus, quæ
re
ſstitui non po
ſsſsunt,
ſsi v
ſsusfructus tantùm eorum vxori
legatus cen
ſseatur:
ſsed po
ſst mortem vxoris,
ſsi poneremus v
ſsumfructum tantùm legatum; eæ res omnes reuerrerentur ad proprietarium, apud quem man
ſsit proprietas. Quæ e
ſst etiam ratio
legis, ſspecies, 15. ff. de auro
& argento legato, vti
ſsingulariter, & in no
ſstris terminis
declarat
Cuiacius recitationum ſsolennium, in libros Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato, ex
verſsiculo, non eſst tamen nouum, vbi
in verſsiculo, vnde licet,ex his dicit, licere con
ſstituere generaliter, quòd cùm
v
ſsusfructus alicuius rei legatur, ita vt po
ſst mortem legatarij re
ſstituatur alij, quàm hæredi in
ſstituto, redeatve
ad alium, quàm hæredem in
ſstitutum, eius rei plena
proprietas legata videatur, vt latiùs
ibi probat; & eruditè dubitat vtrùm in
ſspecie
eiuſdẽeiusdem l. generali capite, 32.
*
ff. de vſsufructu legato, ob rationem
ſsuperiùs propo
ſsitam,
& verba quædam à te
ſstatore adiecta, viuo vel mortuo
hærede, debeatur Felici fundi proprietas velut ex cau
ſsa
fideicommi
ſsſsi: dubium autem oriebatur ex eo, quòd licèt te
ſstator v
ſsumfructum tantùm fundi Felici liberto
ſsuo legauerit, erexit tamen eum in
ſspem proprietatis
obtinendæ ab hærede,
ſsi cum eo benè conueniret: ex
quibus non dubitabam a
ſsſserere, rectè
ſscrip
ſsi
ſsſse Romanum
in conſs. 206. n. 3. & in ſsingulari 563. Tu habes, &
Alciatum
in conſs. 103. num. 5. lib. 9. Quòd
ſsi is cui lega
*tur v
ſsusfructus, po
ſst mortem rogatur alteri rem ip
ſsam
re
ſstituere, proprietas ei legata videtur, quoniam vt dicit Mantica
lib. 9. tit. 5. num. 22. non pote
ſst aliter rem
ip
ſsam re
ſstituere, ni
ſsi illam priùs con
ſsequatur (nam
v
ſsumfructum con
ſstat morte extingui:) inde videtur proprietas ip
ſsa legata, vt dicebamus
ſsuprà;
ſsed ab hac opinione cum Pico, Boërio, Emmanuële Suarez, & Caualcano, di
ſsſsentit Menochius
lib. 4. præſsumptione 133.
num. 7. Bertazolus etiam
in conſs. 51. num. 11. in ciuilibus,
& idem probauit Cuiacius
recitation. ſsolemn. in libros
Digeſstorum, ad l. via, 5. ff. de ſseruitutibus, ante finem,
verſs. Diſstinguendum eſst. Qui tamen contrariatur apertè
his, quæ
in dicta l. generali, ſscrip
ſsit; vt con
ſstat ex dictis
ſsuprà, & prædicti loquuntur contra rationem, & verba
expre
ſsſsa textus
in dicta l. vltima ff. de vſsufructu earum rerum, vbi in illis Verbis proprietatem ei legatam e
ſsſse, etiam v
ſsus mentione facta, quia erat re
ſstituenda ab eo pecunia po
ſst mortem eius, magis con
ſsiderandum putat Iurecon
ſsultus, quòd pecunia re
ſstituenda
ſsit, quàm quòd v
ſsûs vel v
ſsusfructûs mentio fiat: id
quod vltra iura, quæ
ſsuperiùs adduximus, comprobari
* pote
ſst per textum
ſingularẽsingularem in l. denique, 8. §. interdum,
ff. de peculio legato,vbi Iurecon
ſsultus Vlpianus
ſsatis
ſsubtili atque eleganti ratione proponit, quòd interdum,
etiam
ſsi non
ſsit legatum peculium, velut legatum accipiendum e
ſst; nam
ſsi te
ſstator libertatem
ſseruo reliquerit
ſsub conditione,
ſsi rationes reddidi
ſsſset, & centum
hæredibus intuli
ſsſset, eo ip
ſso peculium legatum fui
ſsſse
cen
ſsendum e
ſst. Cui legi varias interpretationes adducere
ſsolent Doctores, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscribunt Imola
num. 21. & po
ſst eum, Ia
ſson & lij Recentiores
in l. Centurio, vbi Socinus
num. 4. ff. de vulgari, Marcus Antonius Bauerius
in repetitione legis, cum filio, ff. de legatis 1.
num. 41. & 4. ſseqq. quæ habetur
repetitionum iuris ciuilis, volum. 4. fol. 73. & ibidem Socinus
ex num. 37. Ioannes Bolognetus
in l. 1. num. 47. C. de pactis. Sfortia Oddi Peru
ſsinus
in tractatu Compendioſsæ ſsubſstitutionis, in 5.
particula. Alexander Rauden
ſsis
reſsponſso 24. num. 101.
& 106. & 107. lib. 2. Caldas Pareira
de nominatione emphyteutica, quæst. 1. num. 70. folio mihi, 19. & plures intellectus improbat, nouùmque tradit Io
ſsephus de Ru
ſsticis
in tractatu, an & quando liberi in conditione poſsiti
vocentur, lib. 4. cap. 2. ex num. 24. fol. 61. vſsque ad n. 36.
Vtcumque tamen
ſsit, ratio illius legis, & deci
ſsio eius
rectè expendi pote
ſst pro
ſsuperioribus,
ſsiue Io
ſsephi intellectum
ſsequamur,
ſsiue, vt Bartolus
ibidem probauit,
dicamus, de nece
ſsſsitate relictum præ
ſsumi peculium, quia
aliàs di
ſspo
ſsitio effectum
ſsortiri non po
ſsſset, ex dictis
etiam per eundem Bartolum
in l. ſsi ita ſscriptum, §. regula, ff. de liberis & poſsthumis, quòd quando
ſsunt duo,
quorum vnum
ſsine alio e
ſsſse non pote
ſst, vnum non pote
ſst
ſsine alio tolli,
ſsed
ſsublatum virtute permanentis
perdurat: & hactenus de
ſsecundo ca
ſsu, qui pertinet ad
textum
in dicta l. vltima, ff. de vſsufructu earum rerum.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, & alium
ca
ſsum e
ſsſse, quo proprietas legata cen
ſsetur, etiam
ſsi solius v
ſsusfructus mentio fiat, de quo
in l. Proculus, ff. de
vſsufructu, vbi Pomponius Iurecon
ſsultus
ſsic
ſscribit:
Proculus putat inſsulam ita poſsſse legari, vt ei ſseruitus imponatur, quæ alteri inſsulæ hæreditariæ debeatur, hoc modo: Si
ille hæredi meo promiſserit, per ſse non fore, quò altiùs ea
ædificia tollantur, tunc ei eorum ædificiorum vſsumfructum
do, lego: Vel ſsic; ædium illarum, quoad altiùs, quàm vti
nunc ſsunt ædificatæ non erunt, illi vſsumfructum do, lego.
Ex his verbis adnotare
ſsolent Doctores communiter,
*
quòd
ſsi te
ſstator legat alicui v
ſsumfructum domus, adiecto onere
ſseu modo, ne domus ip
ſsa altiùs tollatur, domus ip
ſsa quoad plenam proprietatem cen
ſsetur relicta,
non v
ſsusfructus
ſsolus: ita Bartolus, Baldus, Albericus,
Angelus, Fulgo
ſsius, & Florianus
in eadem l. Proculus,
Bartolus
in l. ex hac ſscriptura, num. 3. ff. de donationibus,
& ibidem Romanus, Alexander, Cumanus, Comen
ſsis,
Ruinus, Ia
ſson, Galiaula, Curtius Iunior, Alciatus, &
Connanus: quos ita tenendo conge
ſsſsit Menochius
lib. 4. præſsumptione 133. n. 2. Petrus de Peralta
in l. Lutius, la 1. num. 13. ff. de legatis 2. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 9. num. 8. verſsiculo, Infertur ſsimiliter. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum,
lib. 9. tit. 5. num. 8. fol. 395. Sarmiento
ſselectarum lib. 3.
cap. 2. in fine, Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat.
cap. 10. num. 21. & 22. Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 3. concluſsione 1421. ex num. 9. Doctor Spino
in Speculo, gloſs. 13. de legato vſsusfructus, num. 28. Ij autem po
ſst
*
glo
ſsſsam,
verbo, v
ſsumfructum,
in dicta l. Proculus, magis communiter intelligunt, ex tacita defuncti voluntate hoc contingere; quæ colligitur ex eo, quòd prohibuit legatarium altiùs tollere & ædificare: quod onus
ſseruitutis impo
ſsitæ non conuenit v
ſsufructuario; qui
etiam
ſsi nihil dictum
ſsit, altiùs ædes tollere non poterit, vt
ibidem Glo
ſsſsa declarat, & Paldus, & probatur ex
l. vſsufructuarius, 1. & 2. l. æquiſsſsimum, §. proinde, &
§.
Nerua, ff. de vſsufructu. Ideò, ne verba te
ſstatoris
ſsine
effectu maneant, nec videantur
ſsuperflua, dicendum e
ſst,
proprietatem ip
ſsam fui
ſsſse relictam: & hanc rationem,
vt dixi, magis communiter amplectuntur Doctores, vt
|
con
ſstat ex Ioanne Gar
ſsia, Mantica, & Menochio,
vbi
ſsuprà, ſsed eam improbat Arias Pinellus
3. parte leg. 1.
C. de bonis maternis, num. 41. & vltra eum Franci
ſscus
Connanus
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3.
num. 13. fol. 237. vbi pro ratione eius legis alia con
ſsiderat. Cuiacius etiam
recitationum ſsolemnum, in libros*
Digeſstorum, ad l. generali capite, ff. de vſsufructu legato,
ad medium, verſsiculo, ſsuperioribus eſst ſsimile quod habetur; qui tamen à nullo hactenùs præcitatur in hac materia, & ratione Glo
ſsſsæ improbatâ, veri
ſsſsimam rationem a
ſsſsignat, plenam proprietatem in
ſsulæ legatam videri, quia nec
ſseruitutem altiùs non tollendi debere
alius, quàm proprietarius pote
ſst,
ſsicut nec deberi
ſseruitus alij pote
ſst quàm proprietario,
l. 1. ff. cõmuniacommunia prædiorum, l. 2. §. 1. ff. ſsi ſseruitus vendicetur; nec res, cuius
proprietas apud hæredem manet, alij rei hæreditariæ
ſseruire pote
ſst, quia res
ſsua nemini
ſseruit,
l vti frui, ff. ſsi
vſsusfructus petatur, l. in re communi, ff. de ſseruitutibus
vrbanorum. E
ſst enim ius in re aliena, non in re no
ſstra;
vnde eo ip
ſso, quòd
ſseruitutem deberi, aut con
ſstitui voluit te
ſstator, proprietatem legare volui
ſsſse cen
ſsetur, quæ
penes hæredem manere non poterat, ob rationem prædictam, quam optimè
etiãetiam a
ſsſsequutus fuit Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, dicto cap. 10. num. 24. & tacito eo, tran
ſscribit Doctor Spino
dicta gloſsſsa 13. num. 28. & ante
omnes docuit eleganter Romanus, cuius prædicti non
meminerunt,
in l. donationes, §. ſspecies, num. 4. ff. de donationibus.
Verum, contra hanc receptam & communem tra
*ditionem con
ſstanter in
ſsurgit Arias Pinellus
3. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num. 41. & 42. exi
ſstimans, proprietatem in ea lege relictam non cen
ſseri, nec id egi
ſsſse Iurecon
ſsultum,
ſsed tantùm tradidi
ſsſse modum & limitationem quandam ad regulam prædictam, quòd v
ſsufructuarius non po
ſsſsit in re fructuaria
ſseruitutem con
ſstituere, vt ex iu
ſsſsu te
ſstatoris, & concedentis v
ſsumfructum voluntate id po
ſsſsit fieri: Quod tamen diuinatorium e
ſsſse, atque verbis illius legis minimè conuenire,
nullus negare poterit, qui illius legis
ſspeciem, & Iurecon
ſsulti intentionem attentè perpenderit; nec congruum e
ſst, prædictum a
ſsſsumptum deducere dumtaxat
ex eo, quòd nullum extet
ibi verbum, quo Pomponius
ſsignificare voluerit, legatam fui
ſsſse proprietatem:
imò verbum ex
ſstat velut expre
ſsſsum, cùm dixerit Pomponius:
Proculus putat inſsulam ita poſsſse legari. Nam In
ſsulæ nomine, plena proprietas
ſsignificatur: quod certi
ſsſsimum e
ſst
ſsecundùm Cuiacium
vbi ſsuprà, & eum
non referens,
ſsic aduertit, & re
ſspondet ad fundamentum Pinelli, Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 2. verſs. Nec repugnat, Ioannes Gar
ſsia, qui
eleganter & eruditè loquitur, & pleniùs
ſsatisfacit Pinelli motiuis, quàm alius,
de expenſsis & meliorat. dicto
cap. 10. num. 22. 23. & 24. & Communem e
ſsſse veriorem contra Pinellum, dixit Ma
ſscardus
d. concl. 1421. n. 13.
Vnde meritò improbatur Pinellus, & Iurecon
ſsultus
Pomponius laudatur, qui acuti
ſsſsimo ingenio excogitauit formam ex qua proprietas legata cen
ſseatur, et
ſsi
ſsolius v
ſsusfructus mentio fiat: quod recti
ſsſsimè & latiùs
probauit Ioan. Gar
ſsia
vbi ſsuprà.
Ex his prætermittenda non erunt nonnulla, quæ vl
*tra omnes Scribentes adnotata fuerunt à me: inprimis
Doctorem Spino
in Speculo, dicta gloſsſsa 13. de legato
vſsusfructus, num. 28. non rectè dixi
ſsſse, quòd reiectis
omnibus interpretationibus ab Scribentibus adductis,
ip
ſse tradit veri
ſsſsimum intellectum ad
dictam l. Proculus, cùm tamen
ſsuperiorem interpretationem expre
ſsſsim tradiderit ip
ſse, nec aliquid nouum adduxerit,
ſsed
illãillam potiùs deduxerit ex his, quæ
ſscrip
ſsit Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsuprà, cuius nu
ſsquam facit mentionem,
ſsiue eodem
Gar
ſsia non prælecto, tran
ſscribit eam ab his, qui in priuatis
ſscriptis illum
ſsequi
ſsolent: id quod ex verbis
ſsuis
colligitur apertè;
ſsunt enim eadem ferè, aut omninò
ſsimilia cum his, quæ
ſscrip
ſsit præfatus Author, vt
ibidem
poterit videri.
Deinde,
ſsecundò, & noui
ſsſsimè lap
ſsum fui
ſsſse Petrum
*
Ricciardum
ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 77.
Primò, dum exi
ſstimauit Pinelli cogitationem
ad dictam
l. Proculus, veriorem e
ſsſse, contra communem, & receptam interpretationem, & con
ſsequenter in
ſspecie illius legis, non videri relictam proprietatem; quod tamen, & meritò, vt vides, improbauimus
ſsuprà, eò magis, quòd ca
ſsum illius textus, & terminos Iurecon
ſsulti
Pomponij confudit cum terminis quæ
ſstionis Baldi, de
qua
ſstatim agendum e
ſst, quando relicto v
ſsufructu prædij, adiecta e
ſst conditio, ne alienari, vendive ip
ſsum prædium po
ſsſsit: quod tamen ex diuer
ſsitate rationis, diuer
ſso iure diiudicandum fore
ſstatim videbis. Secundò inquit Ricciardus ip
ſse, quòd pro hac parte contra communem, antequam Pinellum prælegi
ſsſset, ex ingenti
Sctiptorum numero, non inuenit alium, quàm Connanum, qui
ſsuam
ſsententiam amplecteretur
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 13. quod tamen
ab ip
ſsa veritate, & Connani verbis adeò alienum e
ſst,
quòd potiùs expre
ſsſsim dixerit, dominum in
ſsulæ e
ſsſse
eum, cui eo modo legata in
ſsula fuit, quamuis Accur
ſsij rationem ad eam legem improbauerit; idque exemplis
ibidem adductis clarè etiam deducitur, vt meliùs
perpẽditperpendit Menochius, & pro Pomponio expendit eum,
lib. 4.
dict. præſsumptione 135. num. 2. verſs. aliter reſsponſsum hoc.
Tertiò tandem & vltimò
ſscribit ip
ſse Ricciardus, quòd
cum Pinello contra communem, tenuit etiam Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 77.
In quo etiam decipitur, proptereà quòd de veritate
ſsententiæ Proculi, aut Pomponij, ille non di
ſscutit, nec impugnat communem interpretationem, aut rationem
eius legis; loquitur enim in terminis Baldi, quando
v
ſsusfructus fundi relictus e
ſst, adiecta conditione, ne
alienari ille po
ſsſsit: quo ca
ſsu fundi proprietatem legatam
non videri, contra Baldum, & alios defendit, vt
ſstatim
dicemus; ce
ſsſsat enim in ea
ſspecie ratio fundamentalis
a
ſsſsignata
ſsuprà, quâ nititur deci
ſsio
dict. l. Proculus.
Inde & quarto loco con
ſstituendum erit, ex præcedenti Di
ſsputatione, & deci
ſsione illius textus, inferri
communiter ad alium ca
ſsum,
ſsiue ad quæ
ſstionem
ſsimi
*lem, cùm te
ſstator relinquit v
ſsumfructum prædij, adiecta conditione,
ſseu onere, ne alienari illud po
ſsſsit, an
præ
ſsumatur proprietatem ip
ſsam relinquere volui
ſsſse? &
hoc ca
ſsu
ſsicut in præcedenti, non
ſsolùm v
ſsumfructum,
ſsed proprietatem etiam relictam videri, affirmant Baldus, & Comen
ſsis
in l. Proculus, Angelus, Fulgo
ſsius, Cumanus, Alexander, Florianus, Corneus, Romanus, Barbacia, Ruinus, Socinus Senior, Decius, Paulus de Montepico, Afflictus, Cremen
ſsis, Mar
ſsilius, Curtius Iunior,
Ferrarius, Pari
ſsius, Claudius Marmerius, Albertus
Brutus, Gratus, Bellonus, Cephalus, Hieronymus Gabriel, Riminaldus Iunior, Menchaca, Ca
ſstillo, Hyppolitus, Loazes, & Villalonga, quos conge
ſsſserunt in vnum Pinellus
3. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 41.
ante fin. verſs. Et inde quaſsi neceſsſsarium, & Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 3. Baldi etiam
ſsententiam
ſsequuntur Simon de Prætis
de interpretatione
vltim. Volunt. Lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. num. 25.
fol. 334. Cardinalis Albanus ad Bartolum
in dict. l. Proculus, Menochius
in conſs. 352. num. 16. lib. 4. Qui po
ſstmodùm
dict. præſsumptione 133. mutauit
ſsententiam, vt
ſstatim dicetur; Surdus
in conſs. 45. num. 27. lib. 1. Petrus
Antonius de Potra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. n. 73. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 1. n. 72.
Brunorius à Sole
m compendio reſsolutorio propoſsit. Iuris,
verbo, v
ſsusfructus,
el 1. fol. 207. & frequentiori Doctorum calculo probatam te
ſstatur Ma
ſscardus
de probationibus, 3. tom. concluſsione 1421. num. 11. & 13. & e
ſsſse
*
veram & communem, nec ab ea in iudicando & con
ſsulendo recedendum affirmat Sfortia Oddi
in conſs. 43. ex
num. 12. vol. 1. Qui omnes ea ratione ducti
ſsunt principaliter, quæ deducitur ex dictis ad
dictam l. Proculus;
quòd alioquin, ni
ſsi proprietas legata intelligeretur, fru
ſstrà adiectum fui
ſsſset onus, ne po
ſsſsit prædium ip
ſsum
|
alienari, cùm natura ip
ſsa v
ſsusfructus, non po
ſsſsit alienare v
ſsufructuarius,
ſsed vti & frui dumtaxat, iuxta modum & rationem iuris,
ſsalua
ſsemper rerum
ſsub
ſstantia.
*
Verumenimuerò huic rationi, quâ præcipuè tanti Patres decipi
ſsolent, verè & concludenter, cùm infinita
prælegerim
ſsatisfieri po
ſsſse exi
ſstimabam ex his, quæ magi
ſstraliter, atque cæteris aliis elegantiùs
ſscripta reliquit
Roman. in hac materia, is enim mutatâ
ſsententiâ, quam
cum Baldo tenuerat
in conſs. 206. n. 4. contrariam defendit in
l. donationes, §. ſspecies, n. 4. ff. de donationibus, & eruditè con
ſstituit di
ſscriminis rationem inter hunc ca
ſsum,
& ca
ſsum
dict. l. Proculus: quippe cùm legatarius, cui legatus fuerat ædium v
ſsusfructus, propter rationem
ſsuperiùs dictam con
ſsequatur proprietatem; nam
ſseruitus
illa alitiùs non tollendi con
ſstitui non po
ſsſset, nec con
ſsi
ſstere,
ſsi proprietas ædium foret ip
ſsius hæredis, quoniam res
ſsua nemini
ſseruit, nec alius, quàm proprietarius
ſseruitutem debere pote
ſst: quæ ratio ce
ſsſsat, cùm
prohibitio alienationis facta e
ſst ei, cui fundi v
ſsusfructus
legatus e
ſst; nam ex tali prohibitione non
ſsequitur nece
ſsſsariò, vt proprietas legata cen
ſseatur, cùm v
ſsufructuario conueniat, quanquam
ſsuperuacua
ſsit, quoniam eà
etiam non adiectâ, futurum erat, vt v
ſsufructuarius
alienare non po
ſsſset, vt in
ſsimili propo
ſsito dicitur
in l.
Cornelius, ff. de hæredibus inſstituendis: magis ergo ex
abundanti videbitur facta prohibitio alienationis, &
expre
ſsſsum quod tacitè inerat, quàm quod plena proprietas relicta videatur, vt cum Romano
ſscribit Mantica
de coniecturis vltim. Volunt. lib. 9. tit. 5. num. 9. & 10.
fol. 396. nec debet alterare naturam di
ſspo
ſsitionis & legati v
ſsusfructus, quòd prohibuerit te
ſstator alienationem rei, quæ à iure inerat & v
ſsufructuario ip
ſsi non erat
permi
ſsſsa;
ſsiquidem prohibitioni legis accedere potuit
*
prohibitio te
ſstatoris, nec aliquid nouum operari, argumento textus
in §. ſsanctiſsſsimas, in authent. de alienatione & emphyteuſsi, & docent Ia
ſson
in l. filiusfamilias,
§.
Diui, 2. lectura, num. 66. ff. de legatis 1. Gratus
in
conſs. 21. num. 14. vol. 1. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæst. 1. num. 97. Idque præ
ſsentiens Craueta
in conſs. 25. n. 30. recti
ſsſsimè
ſscribit, quòd prohibitio alie
*nationis in
ſspecie propo
ſsita intelligi debet potiùs
ſsuperflua, quàm quòd inducat legatum proprietatis contra
voluntatem te
ſstatoris: quocirca à
ſsuperiori opinione
po
ſst Romanum, Decium, Crauetam, Corneum, Ruinum. Connanum, Capellam Tolo
ſsanam, & alios
ibi
*
relatos, mèritò di
ſsſsentiunt Arias Pinellus
3. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num. 43. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 77. verſs. contrarium autem, fol. 243.
Menochius
lib. 4. præſsumptione 133. num. 3. ad finem.
Mantica
de coniect. vltim. Volunt. lib. 9. tit. 5. n. 9. & 10.
Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 38. num. 3. & noui
ſsſsimè his
non relatis, Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de
vſsufructu, num. 78. & 79. fo'. 34. Pro quibus, vltra ea,
quæ dicta
ſsunt, fortiter viger primò, quòd cùm ex alio
non appareat, proprietatem ip
ſsam legatam fui
ſsſse, quàm
ex prohibitione alienationis, atque ex ip
ſsa prohibitione
non reddatur manife
ſsta defuncti voluntas,
ſsed ob
ſscura
potiùs, & incerta maneat, & ad alium finem fieri potuerit, vt omnes Doctores vno ore fatentur: nequaquam
recedendum e
ſst à verbis te
ſstatoris, ex quibus apparet
ſsolùm, v
ſsumfructum relictum fui
ſsſse, ex doctrina textus
in l. ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de legatis 3. cum
*
multis conge
ſstis à Mieres
de Maioratu, in initio 2. part.
ex num. 11. Aluarado
de coniecturis vltim. volunt. lib. 4.
cap. 2. num. 4. Camillo Gallinio
de verborum ſsignificatione lib. 2. cap. 21. à num. 8. & cap. 22. 23. 24. & 25. &
lib. 3. cap. 1. & ſseqq.
Secundò, quoniam in dubio interpretatio illa
ſsumi
*
debet, per quam faueatur potiùs hæredi, quàm legatario, & per quam minus grauetur hæres quàm
ſsit po
ſsſsibile,
l. vnum ex familia, §. ſsi rem, cum communi Doctorum traditione
ibi, ff. de legatis 2. l. ſsi ſseruos, §. qui
margaritam, ff. de legat. 1. Craueta
in conſs. 149. num. 15
Ruinus
in conſs. 76. num. 8. in fine, & num. 9. vol. 2. Pari
ſsius
in conſs. 80. num. 43. vol. 2. Surdus
in conſs. 112. n. 28.
lib. 1. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 240. num. 26.
lib. 3. Pancirolus
in conſs. 135. num. 2. Menochius
lib. 4.
præſsùmptione 106. num. 18. Alexander Rauden
ſsis
de
Analogis, lib. 1. cap. 10. num. 16. fol. 34. Marcus Antonius Eugenias
in conſs. 100. ex num. 14. lib. 1. Pedrocha
in conſs. 20. num. 179. Hondedei
in conſs. 73. num. 65. vol. 1.
Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 23. num. 8. Salazar
de vſsu &
conſsuetudine, cap. 4. num. 32. Ideò in legatis
ſstricta
ſsu
*mitur interpretatio, & in fauorem hæredis, cùm proprietas verborum ita
ſsuadet, vt in no
ſstris terminis, in quibus v
ſsusfructus expre
ſsſsim legatur, nec de proprietate
mentio aliqua fit,
l. nummis, ff. de legatis 3. l. nam quod
liquide, ff. de penu legata, cum aliis adductis per Crauetam
in conſs. 32. num. 3. & in conſs. 86. Decianum
in
conſs. 1. num 90. vol. 2. Menochium
in conſs. 279. num. 3.
& 4. vol. 3. Pedrocham
in conſs. 7. num. 72. Marcum Antonium Eugenium
in conſsi. 100. num. 15. lib. 1. Purpuratus etiam
in conſs. 30. n. 25. vol. 1. Craueta
in conſs. 208.
num. 3. Cephalus
in conſs. 598. num. 63. vol. 4. Iacobus
Mandellus de Alba
in conſs. 743. num. 13. lib. 4. & Menochius
in conſs. 423. num. 29. & 30. lib. 5. generaliter ob
ſseruant, & iure fundant, pro hærede, contra legatarium
in dubio interpretationem
ſsumendam e
ſsſse, in te
ſstamen
*tis, quia hæres videtur prædilectus legatario & ob id
quoque in dubio præferendus e
ſst,
l. qui concubinam, §.
1. ff. de legatis, 3. cum aliis in idem adductis per Hyppolitum Riminaldum
in conſs. 240. num. 26. lib. 3. Crotum
in conſs. 297. num. 15. vol. 3. Pedrocham
in conſs. 23.
num. 17. & 18. vol. 1.
Tertiò, nam licèt controuer
ſsum
ſsit, vtrùm legata o
*dio
ſsa
ſsint, vel fauorabilia, & con
ſsequenter vtrùm
ſstrictè, an latè accipi debeant, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib 3. §. 27.
de legatis. num. 26. per totum, folio mihi 178. Natta
in
conſs. 626. per totum. Mantica
de coniecturis vltim. Volunt.
lib. 7. titul. 1. num. 3. & 14. & ſseqq. & num. 32. & 42.
Menochius
lib. 4. præſsumpt. 109. num. 13. Simon de Prętis in loco referendo
ſstatim
num. ſseq. Alexander Trentacinquius,
de ſsubſstitutionibus, 1. part. cap. 1. n. 31. Decianus
resp. 1. num. 93. & 94. vol. 2. Hyppol. Riminald.
in conſs. 216. num. 9. & 4. ſseqq. & num. 34. 35. & 37. lib. 2.
Ceruantes
in l. 16. Tauri, num. 6. Magis tamen communiter obtinuit, di
ſstinguendum e
ſsſse, quòd aut legatum certum e
ſst, aut certum reddi pote
ſst, & tunc fauorabile iudicatur, & potiùs fauetur legatario, quàm hæredi, quoniam con
ſstat nobis de voluntate te
ſstatoris,
quæ præualere debet: Aut dubium e
ſst, vel incertum,
& tunc odio
ſsum iudicatur, & potiùs fauendum e
ſst hæredi tanquam reo, argumento
l. Arrianus, ff. de obligationibus & actionibus, l. fauorabiliores, ff. de regulis utris, cap. cùm partium eodem tit. lib. 6. & ita re
ſsoluit Menchaca
dicto num. 6. &
ſsequitur Pedrocha
in conſs. 23.
num. 39. & 40. & num. 175. Natta etiam
dict. conſs. 626.
num. 21. & Mantica
vbi ſsuprà, num. 32. expre
ſsſsim admittunt hanc di
ſstinctionem; dicunt enim, quòd omnia iura, quæ probant legata,
ſstrictè interpretanda e
ſsſse,
procedunt, quando e
ſst incertitudo voluntatis, aliàs
ſsecus: quod e
ſst etiam de mente Gozadini,
in conſs. 82. col. 1.
& clarè probat Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina 23.
num. 22. vbi dicit, quòd licèt non ita clarè expeditum
ſsit, an contra legatarium
ſstricta, an verò lata fieri debeat interpretatio: quando tamen circa te
ſstatoris voluntatem & verba per eum prolata in te
ſstamento, nulla cadit ambiguitas, tunc credit magis communiter
concludere Doctores, fauore legatarij, etiam contra hæredem, latam debere fieri interpretationem: cum igitur in quæ
ſstione no
ſstra tanta
ſsit voluntatis incertitudo,
vt verba à te
ſstatore prolata
ſsolùm v
ſsumfructum expre
ſsſserint, nec ex
ſsola prohibitione alienationis certitudo
aliqua deduci po
ſsſsit, cùm diuer
ſsis re
ſspectibus illa fieri
potuerit; nece
ſsſsariò
ſsequitur, quòd potiùs hæredi, quàm
legatario fauendum
ſsit, quia
ſsi te
ſstator volui
ſsſset
proprietatẽproprietatem relinquere, facile e
ſsſset illi id exprimere, quem|
admodum v
ſsumfructum expre
ſsſsit, vt aliàs argumentatur Alexander
in conſs. 38. lib. 6. Albanus
in conſs. 57.
num. 19. Menochius
lib. 4. præſsumptione 23. num. 2.
Nec ob
ſstat prædictis
l. in teſstamentis, de regulis iuris,
*
quæ dum dicit,
In teſstamentis teſstatorum voluntates pleniùs interpretandas eſsſse, non
ſsolùm procedit re
ſspectu
hæredis, aut in
ſstitutionis,
ſsed etiam re
ſspectu legatorum;
quamuis enim quamplures dixerint, legata
ſstrictam recipere interpretationem, vt
ſsuprà vidimus: vtriu
ſsque
*
tamen re
ſspectu procedere exi
ſstimauit Glo
ſsſsa
ibi. glo
ſs.
etiam per illum textum in l. ſsi quis rerum, 6. §. idem Iulianus ſscribit, verb. liberari,
ff. de liberatione legata, & in
l. Lucio Titio, ff. de legatis 2. per illum textum, & in l.
legatum ita eſst, verb.
ſsingulos, per illum textum
ff. de annuis legatis, quas
ſsequuntur Cinus
in l. vltima in princ.
§.
primi, C. communia de legatis, Ia
ſson
in l. venia, n. 5.
de in ius vocando, & in l. qui ſse patris, num. 58. C. vnde
liberi, & communem re
ſsolutionem te
ſstantur Corneus
in authent. ex cauſsa, columna 7. C. de liberis præteritis,
Villalob.
in l. re coniuncti, ff. de leg. 3. fol. 15. in principio. Cagnolus
in eadem l. in teſstamentis, num. 2. & 3.
Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 62. num. 30. vol. 1.
& con
ſstanter defendit hanc partem Simon de Prætis
de
interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretatione 1. dubitatione 4. ſsolutione 11. à num. 9. vſsque ad
num. 16. fol. 56. & 57. vbi allegat alios Authores
ſsic tenentes, & dicit pro ea e
ſsſse textum
in l. plenum, 12. §. ſsed
ſsi pecoris, ff. de vſsu & habitatione.
Verùm & textui, in dicta l. in teſstamentis,& communi
huic Doctorum reſsolutioni, multis modis reſsponderi
poteſst. Primò enim reſspondetur, præfatam doctrinam
plures recipere interpretationes, & limitationes, vti
conſstat ex ſsuperioribus, & latiùs agit Simon de Prætis
vbi ſsuprà, ex num. 17. fol. 57. Inter alias tamen prior eſst,
quæ deducitur ex his, quæ cum Menchaca, Natta, Mantica, & aliis ſsuprà ſscripſsimus: quando verba legati dubia ſsunt, vel ambigua, vel propria verborum ſsignificatio repugnat, vel quando diſspoſsitio eſst determinata ad
certam rem, vt in caſsu ſsuperiori, quo vſsusfructus expreſsſsim relictus eſst; tunc enim in fauorem legatarij ſstricta
potiùs debet fieri, quàm lata interpretatio, vt probauit
Simon de Prætis vbi ſsuprà, dicto num. 17.
Secundò re
ſspondetur, regulam
dictæ legis, in teſsta*mentis, minimè procedere in legatis,
ſsed tantùm re
ſspectu hæredis, vel in
ſstitutionis, ex
ſsententia Bartoli
in l.
cùm auus, num. 5. ff. de conditionibus, & demonſstrationibus, quem
ſsequuntur Decius
in dicta l. in teſstamentis,
num. 3. vbi
num. 4. re
ſspondet ad text.
in l. Titiæ textores,
ff. de legatis primò, qui prima facie videbatur in
contrariũcontrarium vrgere, idem Decius
in conſs. 355. columna vltima, &
in l. 1. n. 12. C. de impuberũimpuberum, Craueta
in conſs. 25. n. 24. & in
conſs. 86. n. 7. & in conſs. 297. colum. 1. Menochius
in conſs. 140.
n. 1. lib. 2. & in conſs. 210. n. 37. & in conſs. 236. num. 10.
lib. 3. & veriorem
ſsententiam profitetur Padilla
in l. ſsi
frater tuus, num. 10. C. de fideicomiſsſsis; vltra quos animaduertendum erit, hanc
ſsententiam probabilem e
ſsſse,
& defendi po
ſsſse, vel intelligendo eam iuxta re
ſsolutiones
ſsuperiùs traditas, quo modo conciliari pote
ſst cum
præcedenti, vel intelligendo
ſsimpliciter; quo ca
ſsu ad leges in contrarium adductas re
ſspondere nece
ſsſse e
ſst (
ſsuperiores enim minimè re
ſspondent:) & inprimis ad textum
in dicta l. ſsi quis rerum, 6. §. idem Iulianus ſscribit,*
ff. de liberatione legata, ſsic re
ſsponderi poterit, primò expo
ſsitionem glo
ſsſsæ
ibi. verbo
liberari, non e
ſsſse
ſsatis tutam: id quod euidenter deduci pote
ſst,
ſsi verba eiu
ſsdem
legis maturè perpendantur: deinde po
ſsito, quòd doctrina Glo
ſsſsæ vera e
ſsſset, adhuc ille textus non deberet
ob
ſstare, proptereà quod loquitur in legato liberationis,
quæ e
ſst valdè fauorabilis etiam in contractibus, vt colligitur ex
l. certum, §. ſsi quis abſsente, ff. de confeſsſsis, iuncta l. non ſsolùm, §. liberatio, cum glo
ſsſsa
ibi. ff. de liberatione
legat a: &
ſsic fauor ibi liberationi præ
ſstatur potiùs, quàm
legato, cuius ratione latior fieri debet interpretatio, ex
dictis per
BartolũBartolum in l. tale pactum, prope finem principij, ff. de pactis,Felinum
in cap. ſsi cautio, n. 6. de fide inſstrumentorum, Cephalum
in conſs. 229. n. 32. lib. 2. Ad textum autem
in dicta l. Lucio, re
ſspondetur; quòd loquitur in legato
Vendicationis, in quo, in dubio cen
ſsetur electio conce
ſsſsa legatario generali verbo, ex. natura & modo legandi, vt
ſsuprà, alio capite diximus, & con
ſstat ex Vlpiano
in fragmentis, titul. 24. iuncta explicatione Cuiacij
ibidem, verbo, optione, Pichard.
in §. ſsi generaliter, Insti*tut. de legatis; textus verò
in dict. l. legatum, 17. ff. de
annuis legatis, nihil pro contraria parte facit; nam
ibi
huiu
ſsmodi interpretatio non fit ex fauore vltimæ voluntatis, aut legati,
ſsed ex ip
ſsis verbis, quæ
ſsatis
ſsufficiebant ad inducendum legatum annuum; & inde deci
ſsio
eius legis non
ſsolùm procedit in vltima voluntate,
ſsed
etiam in promi
ſsſsione facta inter viuos,
ſsiue in
ſsimili conce
ſsſsione, vt
in eadem l. adnotauit Albericus, Imola
in l.
eum qui ita, §. qui ita, colum. 2. in princ. de verborum oblig.
Antonius Gomez
tomo 2. variarum cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 48. verſsiculo, Idem adde quòd ſsi teſstator. Denique textus
in dicta l. plenum, §. ſsed & ſsi pe*coris, ff. de vſsu & habitatione, non ita expre
ſssè probat
contrariam
ſsententiam, vt exi
ſstimauit Simon de Prætis
vbi ſsupra: neque enim ita
ſstrictè interpretandæ
ſsunt defunctorum voluntates, vt
ſsi pecoris v
ſsus relictus
ſsit, putà gregis ouilis, modico
ſsaltem lacte vti non debeat legatarius; hoc enim legatum v
ſsus continet, quatenus ad
v
ſsum legatari attinet, vt dixit Glo
ſsſsa
ibi. verbo,
modico:
inde deduci non pote
ſst regula generalis, latiorem in legatis debere fieri interpretationem, ni
ſsi natura, proprietas, aut verba legati ita apertè
ſsuadeant: & hactenùs de
iis quæ pertinent ad doctrinam, & traditionem Baldi,
dc qua
ſsuprà.
Nunc verò & quinto loco, ex dictis adhuc con
ſstituendum erit, deducendam
ſsolutionem quæ
ſstionis, quæ
præcedenti proxima e
ſst:
ſsi v
ſsusfructus prædij relictus
ſsit
alicui, adiecta facultate & licentia alienandi, vtrùm proprietas plena relicta videatur? Et hoc ca
ſsu proprietatem
ip
ſsam legatam videri, non
ſsolum v
ſsumfructum, exi
ſstimarunt Barbacia, Comen
ſsis, Crotus, Curtius Iunior,
Berous, Pari
ſsius, & Alciatus, quos in vnum congerit,
*
& probare videtur Menochius
lib. 4. præſsumptione 133.
num. 4. videndus
num. 5. & 6. vbi in idem refert Pinellum
3. parte legis 1. C. de bonis maternis, numer. 43.
quem retulit etiam noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitutionum, de vſsufructu, numer. 83. quem tamen
ſsi originaliter & attentè prælegetis, apertè digno
ſsces, nec in hac, nec in contraria
ſsententia firmiter per
ſsi
ſstere; neutram autem indi
ſstinctè probare, certum e
ſst,
Primùm enim
in verſs. aduerto etiam, nonnulla con
ſsiderat pro hac parte, & opinione Barbaciæ, po
ſstmodùm
verò
in verſs. tandem Aduerto, alia con
ſsiderat, quæ Barciæ
ſsententiam labefactant omninò, & inde in hunc
ſsen
ſsum qua
ſsi præfatam
ſsententiam conatur
ſsubuertere;
retulit eum Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. cap. 10.
num. 25. ſsed
ſsuperiorem opinionem, cuius Authorem
dicimus Barbaciam, indi
ſstinctè probarunt etiam Mar
ſsilius
ſsingulari 561. Ferrarius
cautela 2. in principio. Socinus Senior
in conſsil. 131. num. 15. volum. 1. Cephalus
in conſs. 296. num. 1. lib. 2. Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsuprà, dicto
num. 25. Ricciardus dicto num. 84. & magis inclinat Mantica
de Coniecturis vltimarum voluntat. lib. 9. tit. 5. n. 14.
in verſsic. ſsed tamen ego conſsidero: quo loco arguit ex textu
in dicta l. Proculus, vbi
ſsi proprietas relicta cen
ſsetur
v
ſsufructuario, quia conditio illa altiùs non tollendi ip
ſsi
conuenire non pote
ſst, vt
ſsuprà diximus; multò magis in
hac
ſspecie cen
ſseri debet relicta, vbi ad
ſsunt verba di
ſspo
ſsitiua, quæ
ibi deficiunt, & quæ tribuunt alienandi facultatem, cùm ip
ſsa facultas non congruat v
ſsufructuario,
ſsed proprietario: ideò tanquam nece
ſsſsarium antecedens, proprietas relicta debet intelligi: & hæc fuit inductio Raphaëlis Cumani
in conſs. 121. num. 3. qui loquitur in terminis, quando ei, cui relinquitur v
ſsusfructus,
conce
ſsſsa fuit facultas de re di
ſsponendi: quo ca
ſsu dicit
videri relictam proprietatem ob rationem prædictam; &
* |
ita Cumanum meritò
ſsequitur Pari
ſsius
in conſs. 61. n. 3.
lib. 2. & Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsuprà. Sic itaque tenendum
erit cum Barbacia, Cumano, &
ſsuperioribus, vt plena
proprietas debeatur ob
ſsuperiorem rationem principaliter; tum etiam ob alia quæ ip
ſsi con
ſsiderant. Deinde
quoniam licèt in quæ
ſstione præcedenti dubia e
ſsſset te
ſstatoris voluntas, nec ex prohibitione certum quid deduci po
ſsſset (vtpote cum diuer
ſsis re
ſspectibus fieri potui
ſsſset) & inde contrarium nobis probabilius videretur;
in hac tamen, cùm verba te
ſstatoris clara
ſsint, necalium po
ſsſsint
ſsanum aut verum habere intellectum, quicquid alij dicant, proprietatem ip
ſsam legatam fui
ſsſse, coacta ratione fateri nece
ſsſse e
ſst: quid enim intere
ſst, quod
v
ſsusfructus tantùm ab initio legatus
ſsit,
ſsi po
ſstmodùm
talia verba à te
ſstatore proferuntur, quæ proprietatem
expre
ſsſsim denotare videntur; ridiculum enim e
ſst dicere, rei alienandæ facultatem alicui conce
ſsſsam fui
ſsſse
(quod dominij aut proprietatis proprium ius e
ſst) nec
eidem proprietatem videri relictam; verba enim
ſsequentia
ſsic po
ſsſsunt præcedentia declarare,
ſsicut præcedentia
ſsequentia, vt
alio capite plenè probauimus: nec
pote
ſst negari, quin maxima differentiæ ratio
ſsit, quòd
res alienari prohibeatur, vel quòd alienandi illam facultas concedatur, vt pungit Menoehius
lib. 4. dicta præſsumptione 133. num. 6.
Quapropter in quæ
ſstione
ſsuperiori exi
ſstimo falsò
arbitrari nonnullos, quorum Barbaciæ
ſsequaces mentionem faciunt, contrariam opinionem veriorem e
ſsſse:
*
Id enim ex dictis
ſsuprà conuincitur apertè. Deinde nec
probare po
ſsſsum Cornei
ſsententiam, quam Mantica &
alij
vbi ſsuprà referunt,
ſsed nullus improbat eam; is enim
in conſs. 173. num. 1. & 5. vol. 3. & in conſs. 64. num. 3.
& 4. vol. 4. ſsic in hac contrarietate di
ſstinguit, quòd aut
data fuit libera alienandi facultas, & tunc præ
ſsumitur
relicta proprietas, cùm alioquin v
ſsufructuarius
ſsic
alienare non po
ſsſsit, & hoc ca
ſsu procedere pote
ſst Barbaciæ & aliorum opinio: aut data fuit facultas alienandi
arbitrio boni viri, & tunc dicitur legatus v
ſsusfructus
tantùm, cùm ip
ſse v
ſsufructuarius ex conce
ſsſsione te
ſstatoris alienare po
ſsſsit, certis & iu
ſstis de cau
ſsis, vt ad pias
cau
ſsas, ob vrgentem nece
ſsſsitatem, &
ſsimiles, & hoc ca
ſsu contraria opinio locum habere pote
ſst; & Corneum
ſsequitur Berous
in conſs. 13. num. 3. ſsed meritò impugnat Menochius, quamuis nihil certum re
ſsoluat
dicta
præſsumptione 133. num. 6. in fine, quoniam iure non
probatur quòd v
ſsufructuarius tantùm dicatur, data facultate alienandi arbitrio boni viri; non enim id ex natura v
ſsusfructus e
ſst. Præterea & vitra Menochium;
quid in effectu & rei veritate intere
ſst, quòd te
ſstator liberam alienandi facultatem conce
ſsſserit fructuario, an
quòd tantùm licentiam & facultatem alienandi dederit:
ſsiquidem non magis vno modo, quàm alio alienare fructuario ip
ſsi congruit, & voluntas te
ſstatoris alienandi potentiam concedere volentis,
ſsic colligitur adiecta licentia alienandi aut di
ſsponendi,
ſsicut libera facultate adiecta; nec verbum
liberè,rei veritatem &
ſsub
ſstantiam immutare, aut diuer
ſsum ius con
ſstituere debet, eò
magis, quòd ratio principalis Cornei, quòd v
ſsufructuarius
ſsic alienare non po
ſsſset,
ſsic militat in vno ca
ſsu, quàm
in alio, nullo enim modo alienare po
ſsſset ni
ſsi facultas
alienandi, quamuis
ſsimpliciter, data fui
ſsſset:
ſsi igitur licentia ip
ſsa alienandi, ius proprietatis tribuit, non nece
ſsſsaria verborum multiplicatio rei effectum non immutabit.
Sexto & vltimo loco con
ſstituendum erit, aliquando
*
etiam & è contra, v
ſsumfructum
ſsolum relictum præ
ſsumi, non autem proprietatem: cuius rei latiorem di
ſsputationem con
ſsultò duxi prætermittendam, propter
ea, quæ hac de re plenè
ſscrip
ſsit Menochius
lib. 4. præſsumptione 134. per totam, vbi nouem coniecturas v
ſsusfructus tantùm relicti congerit. Prima coniectura e
ſst,
quando te
ſstator legauit illi, qui v
ſsusfructûs tantùm capax e
ſst, rationibus
ibidem adductis. Secunda, quando
legatum re
ſstringitur ad vitam, vel donec vixerit legatarius. Tertia, quando alia legata facta
ſsunt, quæ:
ſso
*lum v
ſsumfructum continent, atque ex vicinitate
ſscripturæ ita colligi pote
ſst. Id quod vltra eum procedere
debet, quando
ſsumus in legato dubio aut ob
ſscuro, nec
certa te
ſstatoris voluntas apparet;
ſsecùs tamen dicendum erit, cum verba aperta
ſsunt,
ſsiue talia, quòd virtualiter & propriè legatum proprietatis contineant:
tunc enim vicinitas
ſscripturæ, legato perfecto, & in
oratione diuer
ſsa relicto, nihil detrahere poterit, nec erit
in con
ſsideratione, quòd in aliis partibus te
ſstamenti
v
ſsusfructus
ſsolus relictus fuerit,
ſsi in alia parte taliter
di
ſspo
ſsitum
ſsit, quòd proprietatem ip
ſsam relictam fui
ſsſse, non
ſsolum v
ſsumfructum, digno
ſsci po
ſsſsit. Quartta
coniectura e
ſst, quando te
ſstator legauit centum
ſsingulis
annis pro v
ſsufructu, vt plenè probat
ibi, num. 10. 11.
& 12. Quinta, quando res, quæ legatur, nonni
ſsi v
ſsumfructum afferre pote
ſst. Sexta, quando te
ſstator legauit
fundi vtilitatem. Septima, quando te
ſstator legauit fundum; ita tamen, vt legatarius cautionem præ
ſstet de benè vtendo: & idem è contra, quando noluit teneri præ
ſstare cautionem, vel rationem reddere. Octaua, quan
*do te
ſstator legauit prædium vxoris, & prohibuit eam à
ſsuis hæredibus mole
ſstari; tunc enim v
ſsumfructum
tantùm legare cen
ſsetur, vt cum Socino, Ruino, Decio,
Albano, Cephalo, & Bertazolo
ſscribit Menochius
vbi
ſsuprà. num. 11. qui dicit, quòd Berous di
ſsſsentit
in conſs.
44. num. 11. lib. 2. nec ampliùs di
ſsputat: idcircò prætermittere non potui, prædictorum traditionem fal
ſsam
quidem mihi videri, ac contra rationem iuris, nec aliquo modo
ſsu
ſstentabilem e
ſsſse. Enimverò ratio illa, quæ
fauore vxoris quæ principaliter fieri
ſsolet, & facta cen
ſseri debet, non ita poterit legatum re
ſstringere, aut diminuere, vt v
ſsusfructus tantùm relictus cen
ſseatur, con
*tra expre
ſsſsam te
ſstatoris voluntatem, qui ea adiectione
non legatum re
ſstringere, aut alterare,
ſsed vxoris tantùm mole
ſstiam vitare curauit;
ſsolent enim hæredes,
marito defuncto, variis mole
ſstiis vxores afficere, etiam
in his, quæ pleno iure legantur illis, controuer
ſsias &
lites
ſsuper bonis te
ſstatoris ei
ſsdem inferre, ac alia
ſsimilia
efficere; vnde cau
ſsa illa,
ſsiue adiectio, quæ fauore vxoris
legatariæ principaliter e
ſst adiecta, non debet re
ſstringere legatum præcedens, vt in fortioribus terminis, iure,
ratione, & quamplurimorum authoritate
in initio huius
cap. comprobauimus. Deinde, quia prædium
ſsimpliciter
legatum e
ſst; at fundi, vel prædij appellatione plena proprietas continetur,
l. ſsi alij,vbi Glo
ſsſsa, Bartolus, & omnes Doctores,
ff. de vfructu legato, & inde fundo legato, quin plena proprietas legata intelligatur, in dubium
non venit, vt po
ſst Bartolum
in l. filios hæredes, ff. de
vſsufructu legato,firmat Mantica
de coniecturis vltim. vo*lunt. lib. 9. tit. 2. num. 5. fol. 384. Menochius etiam alio
loco, hoc e
ſst,
eodem lib. 4. præſsumptione 133. num. 13.
adiectio ergo illa, propriæ legati naturæ nihil detrahet.
Nec vrget prædictorum ratio, quòd prohibitio hæc causâ v
ſsusfructus fierit
ſsolet, quoniam hoc non concludit,
v
ſsumfructum
ſsolùm
ſsui
ſsſse relictum, cùm verba legati
repugnent, & causâ etiam proprietatis fierit po
ſsſsint:
ideò cùm in dubio
ſsimus, re
ſspectu finis, aut intentionis, ob quam prohibitio facta e
ſst; & in claris, re
ſspectu
verborum legati, ab illis nequaquam recedendum erit,
nec dubiâ interpretatione, certa legati forma mutabitur,
ex regula
legis, ille aut ille, §. cùm in verbis, ff. de lega*tis 3. quam multis exornant Tiraquellus
in l. ſsi vnquam,
C. de reuocandis donationibus, verbo, libertis,
ex num. 5.
cum ſseqq. Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 3.
tit. 4. ex n. 1. & lib. 2. tit. 3. num 5. Petrus Magdalenus
de numer. teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part. cap. 6.
num. 30. & cap. 16. num. 126. Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione, lib. 5. quæſst. 4. Nona coniectura,
quando reliquit tantùm admini
ſstrationem, vt ibi probatur per Menochium, & vide etiam in hac materia,
Gerard. Mazolum
in conſs. 28. per totum, lib. 1. vbi latè
comprobat, quòd legatum v
ſsusfructus plenum & integrum, non facit legatarium proprietarium,
ſsed talia ver|
ba tantùm important quòd
ſsit v
ſsusfructus
ſsine diminutione, &
ſsine contradictione, vt
ibi videri pote
ſst.
CAPVT XXXI.
Vſsusfructus ſseruitus cur diuidua, cùm reliquæ
ſseruitutes perſsonales, & reales in vniuerſsum
indiuiduæ ſsint? vbi congeſstis in vnum, quæ
hactenùs ab omnibus ſscripta fuêre, vera ratio redditur: materia hæc accuratè, & diſstinctè aperitur, & l. vſsus pars, 20. ff. de habitatione, & l. viæ, itineris, 17. ff. de ſseruitutibus, cum aliis ſsimilibus explicantur.
SVMMARIVM.
-
1 Diuiduum vel Indiuiduum quid propriè dicatur.
-
2 Et multorum ſsententiæ confutatæ remiſsſsiuè.
-
3 Vera reſsolutio traditur dubij propoſsiti ſsuprà, & quæ
obligatio dicatur diuidua vel indiuidua, explicatur.
-
4 Iaſsonis reſsolutio in hac materia nouiter improbatur.
5 Iaſsonis cogitatio quædam reiicitur
-
6 Pæna vtrùm in ſsolidum committi debeat, vel pro portione hæreditaria tantùm, ſsi vnus ex pluribus hæredibus promiſsſsoris, contraueniret in obligatione indiuidua, & num. ſseq.
-
7 L. 2. §. item ſsi in facto, 1. in executione, 85. §.
quòd ſsi ſstipulatus, ff. de verbor. oblig. & 1. hæredes, 26. §. in illa, ff. familiæ herciſscundæ, explicantur.
-
8 Andreæ Alciati in explicatione dictarum legum diſstinctio reiicitur.
-
9 Mariani Socini Iunioris ſsententia aduersùs Recentiores probatur.
-
10 Stipulatio pœnalis vbi facto diuiduo ſsubiicitur, ſsolùm committitur pro portione hæreditaria contra
eum hæredem, qui contrà fecerit.
-
11 L. 5. §. vlt. & l. in executione, 85. §. item ſsi ita, ff.
de verbor. oblig. explicantur remiſsſsiuè.
-
12 Seruitutes omnes reales indiuiduæ ſsunt.
-
13 Vbi plurimorum rationes adducuntur remiſsſsiuè.
-
14 Et veriſsſsima ratio aſsſsignatur.
-
15 Seruitutes omnes perſsonales, vt Vſsus, Habitatio, & ſsimiles, indiuiduæ ſsunt, excepto vſsufructu, qui diuiduus eſst.
-
16 Vſsusfructus cur diuiduus ſsit, cùm vſsus, qui eſsi etiam
ſseruitus perſsonalis, & fructui ineſst, indiuiduus ſsit.
-
17 Vbi infinitæ diuerſsitatis rationes adducuntur, remiſsſsiuè.
-
18 Et vera differentiæ ratio aſsſsignatur, & numeris ſseq.
-
19 Iacobi Cuiacij, Franciſsci Connani, Vdalrici Zaſsij, &
Ioannis Corraſsij reſsolutiones in hac materia probantur.
-
20 Vſsusfructus omni reſspectu diuiduus eſst.
-
21 Ioannem Parladorium, & Ioannem Marcum Aquilinum rectè percepiſsſse rationem ab Authore ſsuprà
aſsſsignatam.
-
22 Vſsusfructus dupliciter accipitur, provt hoc numero
cum Corraſsio explicatur.
-
23 Ad cuius doctrinam, quorundam reſsolutiones reducendas eſsſse, nouè animaduertit Author.
QVò plenior huius Capitis interpretatio habeatur,
*
cõſtituendumconstituendum inprimis duxi, nece
ſsſse e
ſsſse cogno
ſscere priùs, quid propriè dicatur Diuiduum, vel Indiuiduum;
ſsiue quæ res dicantur diuiduæ, vel indiuiduæ:
qua in re valdè
ſsolent altercare Scribentes, & varias doctrinas adducunt, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt
Doctores communiter
in l. ſstipulationes non diuiduntur,
ff. de verborum obligat. vbi Bartolus
num. 18. & ſseqq.
Paulus Ca
ſstren
ſsis
ex num. 2. Ia
ſson
num. 3. & num. 25. & ſseqq. Marianus Socinus Iunior
n. 3. & n. 255. & ſseqq. &
n. 303. & 310. & ſseqq. idem
in l. 4. §. Cato, eiuſdẽeiusdem tit. n. 1.
2. & 8. vbi Alciatus
ex n. 1. cũcum ſseqq. Vdalricus Za
ſsius
in
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, n. 2. & 3. VincẽtiusVincentius, &
Ripa
in l. in executione, in princ. & §.
1. ff. eodem tit. de
verbor. oblig. Ioannes Corra
ſsius
in l. viæ, ff. de ſseruitutibus, n. 10. Baconius
declarationum iuris, lib. 5. cap. 73.
num. 12. Modernus
in labyrintho diuidui & indiuidui, 2.
part. 2. part. quæſst. 1. num. 258. fol. 217. vſsque ad n. 278.
Eguinarius
de diuiduis & indiuiduis obligationibus lib. 2.
cap. 1. Donellus
in l. 2. §. & harum, num. 58. ff. de verbor. obligat. Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 10.
de diuiduis & indiuiduis ex num. 1. cum ſseqq. Ioannes
Parladorius
rerum quotidianar. lib. 1. cap 6. Doctor Spino
in ſspeculo, gloſsſsa 13. de legato vſsusfructus, num. 15.
& 16. qui, vt videre poteris, variè & diuer
ſsimodè hanc
dubitationem diluunt, atque multorum
ſsententias con
*futant;
ſsubtiliùs tamen, & eruditè, vt a
ſsſsolet, quamplurimorum opiniones confutauit Modernus
vbi ſsuprà,
ac inter alias meritò, & cum iudicio, antiquorum opinionem impugnat, exi
ſstimantium, Diuiduum e
ſsſse, cuius
pars tantam vtilitatem affert re
ſspectu partis, quantam
totum re
ſspectu totius. Cum quibus etiam tran
ſsierunt,
ſsed malè quidem, nonnulli ex Recentioribus, vt con
ſstat ex Antonio Gomez & aliis relatis
ſsuprà.
Idcircò dicendum erit; Diuiduum denotare,
ſsiue
ſsi
*gnificare potentiam & aptitudinem diui
ſsionis; Indiuiduum verò priuationem potentiæ, habitus, & aptitudinis diui
ſsionis. Diuiduum e
ſsſse diui
ſsibile, quod pro parte præ
ſstari, fieri, vel impleri pote
ſst: Indiuiduum autem
indiui
ſsibile, quod
ſsimul, vel in totum,
ſsiue
ſsemel,
ſsiue
ſsucce
ſsſsiuè præ
ſstari, fieri, vel impleri debet; & con
ſsequenter obligatio
ſsiue promi
ſsſsio ea propriè dicitur diuidua, quæ partium præ
ſstationem recipit, id e
ſst, cuius
rei in ea deductæ,
ſsiue contentæ natura e
ſst, vt po
ſsſsit pro
parte præ
ſstari: Indiuidua e
ſst, quæ partis præ
ſstationem
non recipit, id e
ſst, cuius rei in ea deductæ
ſsiue debitæ
natura e
ſst, vt non po
ſsſsit præ
ſstari pro parte: ita præfata
doctrina deducitur ex textu
in l. 2. §. & harum, & §.
ex
his, l. ſstipulationes non diuiduntur, 72. l. in executione, 85.
ff. de verbor. obligat. l. pro parte, 11. l. viæ, 17. ff. de ſseruitutibus, l. ſsi is qui quadringenta, §. quædam, ff. ad legem
Falcidiam, & e
ſsſse veri
ſsſsimam con
ſstat ex Eguinario,
Donello, & aliis
vbi ſsuprà. Spino
dict. gloſsſs. 13. num. 12.
& 15. Moderno Pari
ſs. qui latissimè probat
dict. n. 258.
& num. 261. & 269. & in eodem tractatu, 3. part. num. 9.
fol. 389. n. 21. fol. 394. & num. 34. & 35. fol. 409. Ioanne Corra
ſsio
in dict. l. viæ, num. 18. ff. de ſseruitutibus.
Ex his, cùm prælegi
ſsſsem Ia
ſsonem, con
ſsiderabam
*
nonnulla, ad quæ nullus Scribentium omnium animaduertit. Primò, deceptum apertè eundem Ia
ſsonem
in
dicta l. ſstipulationes non diuiduntur, notabili 1. num. 2.
exi
ſstimantem, præfatam rationem e
ſsſse eandem cum
Dicto,
ſsiue ignotum per ignotius dicere; hoc e
ſst, indiuiduum, quia diuidi non pote
ſst,
ſsiue quia eius diui
ſsio
corrumpit
ſstipulationem, promi
ſsſsionem, aut obligationem: cum tamen ab ip
ſsi
ſsmet Iurecon
ſsultis
ſsic accipiamus, idque pro ratione ei
ſsdem placuerit, vt con
ſstat
ex dictis iuribus, &
dict. l. ſstipulationes non diuiduntur,
in verſs. Horum enim, iuncta interpretatione Moderni
dicto tractatu diuidui & indiuidui, 3. part. n. 54. fol. 409.
& dicta l. viæ, ff. de ſseruitutibus, vbi Ioannes Corra
ſsius
num. 18. præ
ſsentiens hanc difficultatem, quòd rationes
ſscilicet Iurecon
ſsultorum videantur eædem cum Dicto,
eleganter demon
ſstrat, ip
ſsorum Iurecon
ſsultorum rationes parcè detortas;
ſsanèque intellectas concludere.
Secundò, & deteriùs quidem, in eo dubio con
ſstitutus Ia
ſson, quare
ſscilicet
ſseruitutum promi
ſsſsio,
ſsiue obligatio indiuidua
ſsit, refert rationem Iurecon
ſsulti
in dict.
l. viæ, 17. ff. de ſseruitutibus. Quia vſsus eorum indiuiſsus
est, nec illam probat, eodem fundamento excitatus,
quod videatur idem continere cum dicto, & inde alias
plures rationes adducit, in quo etiam vana cogitatione, & non
ſsatis percepta ratione decipitur; in eo enim
|
ſsub
ſstantia veritatis con
ſsi
ſstit, vt colligi etiam pote
ſst ex
ſsententia Iurecon
ſsulti Pauli,
in l. hæredes, §. an ea, ff. familiæ erciſscundæ, vbi
ſseruitutes non diuidi dicit, quia
diuidi non po
ſsſsunt. Et alio loco idem Author;
Non
diuiduntur, inquit,
ſseruitutes, quia partis præſstationem
non recipiunt, l. 2. §. & harum, ff. de verbor. obligat. Veram ergo & fundamentalem rationem
ſsatis in
ſsinuat Iurecon
ſsultus in dictis verbis, vt meliùs intelligit Corra
ſsius
in eadem l. viæ, &
ſsuperiores rationes optimè explicat
num. 18. Ideò rectè infert Pomponius
in eadem l.
in indiuiduis,
ſsingulos hæredes
ſstipulatoris in
ſsolidum
petere, & promi
ſsſsoris etiam
ſsingulos hæredes in
ſsolidum
teneri; nam, vt diximus
ſsuprà, Indiuiduum
ſsimul, vel
in totum,
ſsine
ſsemel præ
ſstari, vel impleri debet, vt dicitur etiam
in dict. l. 2. §. ex his, ff. de verbor. obligat. Quæ
*
iura planè procedunt, vbi agitur ad id, quòd
indiuiduũindiuiduum
e
ſst;
ſsecus tamen ob
ſseruandum erit,
ſsi agatur ad id, quod
diuiduum e
ſst, vtputà
ſsi pœna adiiciatur facto indiuiduo,
& vnus ex pluribus hæredibus promi
ſsſsoris contrà fecerit: quo ca
ſsu, licèt non con
ſsideretur ab vno contra factum, quin omnes videantur contrà feci
ſsſse; tamen pœna contra omnes, proportione hæreditaria, non verò
in
ſsolidum, committitur,
ſsicut committeretur,
ſsi ageretur ad id, quod indiuiduum e
ſsſset: ita colligitur ex textu
in l. 4. § Cato, in princ. ff. de verbor. obligat. vbi
ſsic declarant Bartolus
oppoſsitione 1. ante numer. primum, Ca
ſstren
ſsis, & Alexander
num. 1. in fine, & reddens diuer
ſsitatis rationem, communem re
ſsolutionem te
ſstatur Ia
ſson
num. 4. & num. 17. in fine, verſs. circa primam oppoſsitionem, ſsequuntur Ripa
num. 19. Bologninus
num. 81. Bolognetus
num. 221. & plenè declarat Marinus Socinus
iunior
num 33. per totum. Ex quibus nece
ſsſsariò erit aduertendum: primò, ad textum
in l. 2. §.
item ſsi in facto,*
l. in executione, 85. §. quod ſsi ſstipulatus, ff. de verbor. obligat. & l. hæredes, 26. & in illa, ff. familiæ erciſscundæ, cum
aliis
ſsimilibus, quæ videntur denotare, quòd vno hæredum contrà faciente,
ſsimpliciter omnes hæredes tenentur, vel pœna in
ſsolidum committitur: debent tamen
intelligi, non vt
ſsinguli teneantur in
ſsolidum, vel pœna
in
ſsolidum committatur contra omnes,
ſsed
ſsolùm pro
rata & portione hæreditaria, vt rectè explicant Aretinus, Imola, & Ca
ſstren
ſsis
in dict. §. item ſsi in facto, &
communem re
ſsolutionem te
ſstatur Ia
ſson
in dict. §. Cato.
num. 4. vbi dicit, quòd ita declarantur multę leges, quæ
aliàs nos ducerent in errorem, &
ſsequitur Marianus Socinus Iunior
ibi. dict. num. 33. & num. 23. 24. & 25. vbi
latè explicat.
Secundò aduertendum erit, nequaquam e
ſsſse vera,
*
nec procedere po
ſsſse ea, quæ in explicatione dictarum
legum, di
ſstinguens tradit Alciatus
in dict. §. Cato, n. 10.
vbi
num. 7. & 8. immeritò reprehendit Aretini, Imolæ
& aliorum doctrinam
ſsuprà relatam; quam tamen veram credimus ex rationibus à Communi con
ſsideratis,
& textu
in l. executione, 85. §. in ſsolidum, ff. de verbor.
obligat, ibi:
Sed unicuique pro parte hæreditaria præſstatio
iniungitur.
Tertiò & vltimò aduertendum e
ſst, recta iuris ratio
*ne dixi
ſsſse Marianum Socinum iuniorem
in lectura dicti
§.
Cato, n. 23. noui
ſsſsimorum quorumdam intellectum
e
ſsſse vnum phanta
ſsma, & rectè con
ſsideratum procedere
non po
ſsſse; & quamuis Alciati
mentionẽmentionem non faciat, expre
ſsſsim tamen illius di
ſstinctionem impugnat, & fundamentis eiu
ſsdem
ſsatisfacit, vt
dicto loco videri poterit:
quòd
ſsi
ſstipulatio pœnalis facto diuiduo adiecta
ſsit,
ſso
*lùm committitur pro portione hæreditaria contra eum
hæredem, qui contrà fecerit, vt probat textus
in dict. §.
Cato, in 2. eius part. l. inter cohæredes, §. ſsi quis ſstipulatus fuerit, ff. familiæ erciſscundæ, l. pœnali, §. Iulianus
ſscribit, ff. ad legem Falcidiam. Ex quibus iuribus, ita adnotarunt Bartolus
in eodem §. Cato, oppoſsitione 8. num. 8.
Alexander
n. 34. Socinus Senior
notabili 6. Ia
ſson
n. 33.
Ripa
num. 48. & 62. Alciatus
num. 100. & ſseqq. Marianus Socinus iunior
num. 30. vbi aduertit in hoc, inter
cætera differre Factum diuiduum ab indiuiduo, cùm
ibi pœna contra omnes, pro rata tamen, committatur
quia non pote
ſst ni
ſsi in
ſsolidum peccari, &
ſstipulatori
totaliter præiudicatur; quod non contingit in factis diuiduis, in quibus pro parte tantùm peccari pote
ſst, &
pro parte tantùm
ſstipulatori præiudicatur: ob quam
cau
ſsam, non e
ſst opus fingere, alios contraueni
ſsſse; &
ideò cùm nec verè, nec fictè dicantur contrafeci
ſsſse, teneri non po
ſsſsunt. Idem etiam probauit Modernus
diuidui & indiuidui, 3. part. num. 366. fol. 546. qui v
ſsque ad
*
num. 579. pleni
ſsſsimè re
ſspondet ad textum
in l. 5. §. vlt.
& in
l. in executione, 85. §. item ſsi ita, ff. de verborum
obligationibus.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſseruitu
*tes omnes reales in vniuer
ſsum indiuiduas e
ſsſse, vt apertè probat textus
ex dict. l. 2. §. & harum, §. ex his, l.
ſstipulationes non diuiduntur, ff. de verbor. obligat. l. pro
parte, l. viæ, ff. de ſseruitutibus, l. 1. §. ſsi vſsusfructus, ff.
ad legem Falcidiam, l. & per iuſsiurandum, & 1. ff. de acceptilationibus, l. haredes, §. an ea, ff. familiæ erciſscundæ, l. 8. tit. 31. partit. 3. Et rationem reddit Bartolus
in*
dicta l. ſstipulationes non diuiduntur, num. 2. vbi plures
congerit Ia
ſson
ex num. 14. Alciatus
n. 11. Duarenus
lib. 1.
diſputationũdisputationum, cap. penultimo,Eguinarius
de diuid. & indiuiduis obligationibus, lib. 1. cap. 1. pag. 3. & lib. 2. cap. 2.
Baconius
declarationum iuris, lib. 5. declaratione 73. n. 5.
Corra
ſsius
in l. pro parte, num. 17. ff. de ſseruitutibus, Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 9. num. 5.
Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 10. de indiuiduis,
num. 15. Ioannes Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1.
cap. 6. §. 1. D. Spino
in ſspeculo gloſsſsa 15. de legato vſsusfructus, n. 16. & 17. quorum alij anxiè torquentur, nec
veram rationem a
ſsſsequuntur, alij verò rectiùs arbitran
*tur (vt pungebam
ſsuprà
num. 5.) veram & fundamentalem rationem deducendam ex ratione Iurecon
ſsulti, in
l. viæ, 17. ff. de ſseruitutibus,dum dicit:
Viæ, itineris, actus,
aquæductus pars in obligationem deduci non poteſst, quia
vſsus eorum indiuiſsus eſst. Seruitutes namque cùm
ſsint incorporales, con
ſsiderantur
ſsecundùm vtilitatem & commoditatem,
quãquam præ
ſstant: commoditas autem & vtilitas
ſseruitutum in v
ſsu tantùm con
ſsi
ſstit.
ſsiue v
ſsu
ſsolo terminatur, ideò cùm v
ſsus
ſseruitutum indiuiduus
ſsit, vt
dicit Pomponius in
dict. l. viæ, & certum e
ſst; nam qui
habet
ſseruitutem viæ, vel itineris, non pote
ſst actum
eundi ita temperare, vt partim ire, partim
ſstare videatur, quia vti pro parte non po
ſsſsumus, vt
ſscribit Paulus
in l. vſsus pars, 20. ff. de vſsu & habitatione. Prætereà per
concur
ſsum plurium non diminuitur v
ſsus; quamuis enim
plures vtantur, quilibet vtitur in
ſsolidum, ac
ſsi
ſsolus vteretur, vt o
ſstendit Vlpianus in
l. ſsi vt certo, §. ſsi duobus
vehiculum, ff. commodati, in illis verbis:
Vſsum autem
balnei quidem, vel porticus, vel campi, vniuſscuiuſsque in
ſsolidum eſsſse: neque enim minus me vti quod & alius vteretur. Et Paulus
in l. qui per certum, 16. ff. communia prædiorum, dum probat, eum, qui per certum locum iter,
aut
actũactum alicui ce
ſsſsit, po
ſsſse pluribus per eundem locum,
vel iter, vel actum cedere, quia talis v
ſsus indiuiduus e
ſst;
vnde ip
ſsæ
ſseruitutes indiuiduæ
ſsunt: & ad hæc reduci
debent, quæ hac de re
ſscripta reliquerunt Eguinarius,
Parladorius, D. Spino in locis
ſsuprà relatis, Corra
ſsius
in d.l. viæ, ff. de ſseruitutibus, num. 18. in fin. verſs. vſsus
verò ſseruitutum.
Tertiò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſseruitutes
*
omnes per
ſsonales, vt V
ſsus, Habitatio, &
ſsimiles, indiuiduæ
ſsunt, excepto v
ſsufructu, qui diuiduus e
ſst. Quam
doctrinam docuit textus
in l. 1. § ſsi vſsusfructus, ff. ad legem Falcidiam, dum dicit:
Si vſsusfructus legatus ſsit, qui
& diuidi poteſst, non ſsicut cæteræ ſseruitutes indiuiduæ ſsunt.
l. & ſsi fortè. 6. §. ſsi ædes plurium, ff. ſsi ſseruitu vendicetur.
ibi:
Et ait ſsingulos dominos in ſsolidum agere ſsicuti de cæteris ſseruitutibus, excepto vſsufructu. Et in
ſspecie inter
V
ſsum & V
ſsumfructum differentiam con
ſstituit textus
in l. vſsus pars, 20. ff. de vſsu & habitatione, vbi
ſscribit
Paulus:
Vſsus pars legari non poteſst; nam frui quidem pro
parte poſsſsumus: vti pro parte non poſsſsumus: Et in operis
|
probat textus
in dict. l. ſstipulationes non diuiduntur, ff.
de verb. oblig. & in habitatione, textus
in l. ſsi habitatio,
ff. de vſsu & habitatione:
ſsolus ergo v
ſsusfructus inter
ſseruitutes etiam per
ſsonales diuiduus e
ſst, ex dictis iuribus,
&
l. vſsusfructus, 5. ff. de vſsufructu. l. ſsi & vſsusfructus, ff.
ad legem Falcid. & ita vno ore profitentur omnes DD.
communiter in dictis iuribus, Socinus
in conſs. 67. n. 50.
volum. 1. Antonius V
ſsillus
in §. æquè ſsi agat, num. 20. Institut. de actionibus. Vdalricus Za
ſsius
in dicta l. ſstipulationes non diuiduntur, ex num. 8. Corra
ſsius
in dicta l. viæ,
num. 14. Marianus Socinus iunior
in l. 4. §. Cato, de verb.
oblig. num. 350. Connanus
lib. 4. c. 5. num. 11. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. cap. 10. num. 9. Antonius
de Leon in
l. 2. Num. 4. ff. de ſseruitutibus, Antonius Pichardus
in principio Inſstitut. de vſsu & habitatione, n. 4.
& noui
ſsſsimè, nullo ex his relato, Petrus Ricciardus
ad*
rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 142. Vnde
ſsummam
facit difficultatem; nam
ſsi v
ſsusfructus diuiduus e
ſst, cur
& v
ſsus diuidi non pote
ſst, cùm vtraque
ſsit
ſseruitus per
ſsonalis,
l. 1. ff. de ſseruitutibus,fructuíque & v
ſsus ine
ſst, nec
ſsine v
ſsusfructus e
ſsſse pote
ſst,
l. 14. §. 1. ff. de vſsu & habitatione: ideò ratione v
ſsus
ſsibi adiuncti, deberet v
ſsusfructus iudicari indiuiduus. Quo argumento oppre
ſsſsus fuit
Bartolus
in dicta l. ſstipulationes non diuiduntur, num. 28.
verſsiculo, ſsed contra prædicta, & ad illud re
ſspondent Ia
ſson
ibi. num. 30. verſsiculo, contra prædicta opponit Bartolus, & Marianus Socinus iunior
num. 356. atque variis
*
modis prædictæ dubitationi
ſsuccurrunt, & infinitas diuer
ſsitatis rationes con
ſsiderant Doctores communiter
in
dicta l. ſstipulationes non diuiduntur,vbi Bartolus
n. 27. &
ſsequentibus. Za
ſsius
num. 8. 9. 10. & 11. Paulus Pari
ſsius
num. 45. & 46. Socinus iunior
num. 25. & num. 83. &
333. videndus omninò v
ſsque ad
num. 347. Eguinarius
de diuiduis & indiuiduis obligat. lib. 2. cap. 3. Corra
ſsius
in dicta l. viæ, ex num. 14. Modernus
diuidui & indiuidui, 3. parte, num. 47. & 48. fol. 407. Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 10. per totum.Antonius Gomez.
dicto cap. 10. de indiuiduis, num. 18. verſsiculo, ſseruitus
verò mixta, & num 19. Crotus
in l. 4. §. Cato, ff. de verborum obligat. num. 135. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 6. §. 1. num. 4. & 5. Doctor Spino
in Speculo, gloſsſs. 13. de legato vſsusfructus, num. 20. Ioannes
Marcus Aquilinus
in l. 2. §. & harum, 3. parte. num. 61.
& 62. de verborum oblig. Iacobus Cuiacius
in l. pro parte, ff. de ſseruitutibus, & in l. 2. ante finem, ff. de ſseruitute
legata. Baconius
lib. 5. dicta declaratione 73. num. 9. &
10. Iacobus Concenatius
quæſstionum ſsingularium iuris,
cap. 18. per totum, Franci
ſscus Connanus
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 5. num. 11. Antonius Pichardo
in principio, de vſsu & habitatione, num. 4. & noui
ſsſsimè, his non relatis,
ſsex diuer
ſsitatis rationes adducit,
& improbat eas; demum Corra
ſsij
ſsententiam amplectitur Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitutionum de
vſsufructu, ex num. 142. vſsque ad num. 148. Quibus omnibus attentè prælectis, & quæ
ſsuperiùs dicta
ſsunt, maturè con
ſsideratis, veri
ſsſsima differentiæ ratio inter alias
*
ſseruitutes, & v
ſsumfructum, e
ſsſse debebit: Quòd cùm
cæterarum
ſseruitutum vtilitas & commoditas in v
ſsu
tantùm con
ſsistat,
ſsiue v
ſsu
ſsolo terminetur, vt dicebamus
ſsupra num. 14. omnes
ſseruitutes cen
ſsentur indiuiduæ, quia v
ſsus earum indiuiduus e
ſst,
dicta l. viæ, 17. de
ſseruitutibus; V
ſsusfructus verò non terminatur
ſsolo v
ſsu,
ſsiue vtilitas eius non con
ſsi
ſstit in v
ſsu tantùm,
ſsed in fructibus,
ſsiue in corporibus fructuum po
ſsſsimùm con
ſsi
ſstit,
quæ diui
ſsionem recipiunt: vnde cùm fructus diuidui
ſsint, & partes recipiant, & v
ſsusfructus ip
ſse iudicatur diuiduus: V
ſsus verò
ſseruitus,
ſsicut cæteræ aliæ, indiuidua
(nam qui v
ſsum partiri velit, quòd naturam eius corrumpat nece
ſsſse e
ſst) idcircò frui pro parte po
ſsſsumus, vti pro
parte non po
ſsſsumus,
l. vſsus pars, 20. ff. de vſsu & habitatione: quod optimè a
ſsſsequuti
ſsunt Iacob. Cuiacius
recita*tionum ſsolemnium in libros Digeſst. ad dict. l. pro parte, ff.
de ſseruitutibus, & dict. l. 2. ante finem, ff. de ſseruitute legata.
Franci
ſscus Connanus
lib. 4. dicto c. 5. num. 11. qui po
ſstquam ratione probauit, v
ſsum diuidi non po
ſsſse, dicit non
ob
ſstare, quòd v
ſsusfructus diuidi pote
ſst in quo ip
ſse v
ſsus
ine
ſst,quia in ea fructûs parte, quam v
ſsus complectitur,
v
ſsum no
ſstrum & quidem integrum, quatenûs
ſscilicet
rei natura permittit, habemus, ac
ſsi in fundi aliqua parte con
ſstitutus nobis e
ſsſset v
ſsusfructus: ideò nullo modo
diui
ſsionem patitur; rectè etiam Vdalricus Za
ſsius
in dicta l. ſstipulationes non diuiduntur, ex num. 8. vſsque ad
num. 14. vbi dicit, expeditam rationem e
ſsſse, quia v
ſsusfructus con
ſsi
ſstit ex perceptione fructuum, quæ fructuum perceptio diuidi pote
ſst; at nece
ſsſsitas v
ſsus diuidi non pote
ſst, vt latiùs ibi probatur: eleganter Ioannes
Corra
ſsius
in dicta l. viæ, num. 15. & 16. vbi eruditè aduertit, latiùs multò patere diui
ſsionem in v
ſsufructu, re
ſspectu vtilitatis & commoditatis, hoc e
ſst fructuum, qui
omnem omninò diui
ſsionem etiam naturalem admittunt, quàm in cæteris
ſseruitutibus, quæ non ni
ſsi men
ſsuris, & temporibus diuiduntur; aliam verò diui
ſsionem
non recipiunt: idcircò reliquæ aliæ
ſseruitutes indiui
*duæ dicuntur; v
ſsusfructus verò omni re
ſspectu diuiduus
e
ſst, contractûs
ſscilicet, & obligationis, di
ſstributionis,
aut diui
ſsionis, &
ſsolutionis, aut liberationis, vt rectè
probant Za
ſsius
in dicta l. Stipulationes non diuiduntur,
num. 8. Socinus iunior
num. 138. & Antonius Gomez.
dicto c. 10. de indiuiduis, num. 18. verſsiculo, ſseruitus verò
mixta. Denique Ioannes Parladorius, & Ioannes Mar
*cus Aquilinus locis
ſsuprà relatis, rectè percipiunt
ſsuperiorem rationem, licèt non ita exactè; quòd v
ſsusfructus, et
ſsi ius incorporale
ſsit, diui
ſsionem patitur, quia
i
ſstud ius con
ſsi
ſstit in re corporali,
ſscilicet in fructibus,
qui corporales
ſsunt, & diui
ſsionem recipiunt. Nec vrget
in contrarium
l. ſsi cum duorum, 32. ff. de ſstipulatione ſseruorum, quæ indi
ſstinctè videtur innuere, v
ſsumfructum
diui
ſsionem non recipere. Nam animaduertendum erit,
*
v
ſsumfructum in Iure dupliciter accipi po
ſsſse; in primis
enim accipitur, quatenus ius ip
ſsum vtendi fruendive
de
ſsignat,
l. 1. ff. de vſsufructu, in principio Inſstitut. eodem
quo modo, cæterarum
ſseruitutum exemplo, nullam diui
ſsionem recipit, cùm neque tangi, neque videri, aut
palpari po
ſsſsit, l. 1. §.
1. ff. de rerum diuiſsione: in principio,
Institut. de rebus corporalibus & incorporalibus. Secundo modo accipitur, quatenus ad factum magis, quàm ad
ius refertur, & actualem ip
ſsam fructuum perceptionem
ſsignificat, & tunc omni re
ſspectu diui
ſsionem recipit, vt
dictum e
ſst
ſsuprà: ita Corra
ſsius
in dict. l. viæ, num. 15.
quem
ſsequitur Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut.*
de vſsufructu, num. 147. & ad hæc in effectu reducenda
ſsunt, quæ in prædicta difficultate
ſscribunt Bartolus
in eadem l. ſsi cum duorum, & in dicta l. ſstipulationes non
diuiduntur, num. 26. Ia
ſson
num. 8. & Marianus Socinus
iunior
num. 137. & n. 332. dum dicunt, quòd v
ſsusfructus
non pote
ſst diuidi diui
ſsione naturali, cùm
ſsit ius incorporale,
ſsed benè diuiditur
ſsecundùm iuris ordinationem:
vel quòd v
ſsusfructus dicitur diuiduus re
ſspectu diui
ſsionis per partes quantitatiuas,
ſsed re
ſspectu diui
ſsionis per
partes di
ſscretas & demon
ſstrabiles dicitur indiuiduus,
quia cùm
ſsit ius, &
ſsic quid incorporeum, non cadit in
eo diui
ſsio.
CAPVT XXXII.
V
ſsusfructus vtrùm, aut quomodo
ſsit pars dominij, vel
ſseruitutis? vbi proponitur vulgati
ſsſsima contrarietas
l. 4. ff. de vſsufructu, cum
l. rectè dicimus,
25. ff. de verborum ſsignificatione.
Quæ hactenùs ab omnibus
ſscripta
ſsunt, et
ſsi
originaliter, attentéque prælecta fuerint, remi
ſsſsiuè tantùm traduntur, & Accur
ſsij, Azoní
ſsque
ſsententia ab Authore defenditur: demùm agitur, vtrùm dominium, quod in
V
ſsufructu, & iuribus incorporalibus con
ſsti|
tuunt Doctores communiter,
ſsit propriè dominium.
Lex, qui vſsumfructum, ff. ſsi vſsusfructus petatur, multis exornatur, & Bartoli
opinio contra Ia
ſsonem, &
ſsequaces probatur.
SVMMARIVM.
-
1 Author quamplurima, quæ hoc Capite adducere poſsſset,
ſsciens conſsultóque prætermittit, & quare?
-
2 Vſsusfructus vtrùm, aut quomodo ſsit pars dominij, vel
ſseruitutis, apud ipſsos etiam Iureconſsultos dubium eſst.
-
3 Proponitur contrarietas l. 4. ff. de vſsufructu, cum l. rectè
dicimus, 25. ff. de verborum ſsignificatione.
-
4 Multorum interpretationes ad ea iura adducuntur
remiſsſsiuè.
-
5 Et Gloſsſsæ, Azoniſsque ſsententia probatur per Authorem, & num. ſseqq.
-
6 Vſsusfructus proprie, nec eſst, nec dici poteſst pars dominij, nec impedit, quin proprietarius dicatur dominus rei; dicitur tamen pars dominij in multis,
ideſst, habet ſsimilitudinem & ſspeciem dominij in
multis, quia verè multa vſsufructuario conceduntur,
quæ regulariter domino congruunt, nec videntur niſsi
domino competere.
-
7 Vſsusfructus particeps eſst dominij, & ijſsdem iuribus
cenſsetur, quia ex die, & in diem, & pro indiuiſso
constitui poteſst; quod in reliquis iuribus prædiorum,
quæ Seruitutes nominamus, non fit.
-
8 Item venit in venditione bonorum ſsicut dominium, legitimo tempore amittitur, & per legem Falcidiam
minuitur.
-
9 Vſsufructuario cauetur de damno infecto, & eius causâ mittitur in poſsſseſsſsionem ædium non cauentis.
-
10 Vſsusfructus in multis aliis non eſst ſsimilis dominio.
-
11 Authores præcitantur, qui Gloſsſsæ, & Azonis ſsolutionem probarunt.
-
12 Franciſscum Hotmannum præfatam ſsententiam probaſsſse, nouè conſsideratum ab Authore.
-
13 Vſsusfructus mixtus ſseu cauſsalis cùm in ſsuo toto inſsit,
& ſsuo munere fungatur, veriſsſsimum partis nomen
obtinet.
-
14 Verbum Eſst, magis ſsignificat ſsubſstantiam & exiſstentiam, quàm ſsimilitudinem, nec eſst in mundo verbum adeò realis exiſstentiæ & veritatis expreſsſsiuum.
-
15 Aliquando tamen ſsecundùm ſsubiectam materiam ſsimilitudinariè tantùm accipitur.
-
16 Vſsufructuario vtrùm nomen Domini conueniat, ſsiue
an vſsusfructus dominium dici poſsſsit, vbi, & numeris
ſseqq. l. qui vſsumfructum, 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur, declaratur.
-
17 In incorporalibus cadit dominium, & proprietas, quamuis non cadat poſsſseſsſsio, ſsed quaſsi poſsſseſsſsio.
-
18 Dominium, quod in vſsufructu, & iuribus incorporalibus concedunt Doctores communiter, an ſsit propriè
dominium? Vbi duæ communes contrariæ referuntur, & Bartoli ſsententia magis probatur.
-
19 Bartolus ab impugnationibus Iaſsonis, & aliorum liberatus, remiſsſsiuè.
PRo accurata huius Capitis explicatione, quamplu
*rima, quæ dicere po
ſsſsem,
ſsciens con
ſsultóque prætermittenda duxi, quòd originaliter atque attentè prælectis à me, quæ hactenus
ſscripta
ſsunt ab omnibus, lati
ſsſsimè actum de hac re in mille locis inueniam, & varias
ſsententias, atque interpretationes cumulatas videam, nec demùm aliquid, quod ad hanc Di
ſsputationem pertineat intactum. Quocirca, hoc Capite dumtaxat proponam eam
ſsententiam, quæ verior mihi videatur, contentus in aliis, in vnum congerere eos, qui
pleniùs de hac materia tractare
ſsolent:
ſsic enim ab ei
ſsdem tacta & probata, vel improbata, iterùm tran
ſscribi, quod valdè abhorremus, minimè continget. Ad rem
igitur deueniendo, con
ſstituendum erit inprimis: Quòd
*
v
ſsusfructus vtrùm, aut quomodo
ſsit pars dominij, vel
ſseruitutis, non
ſsolum apud Scriptores no
ſstros,
ſsed apud
ip
ſsos etiam Iurecon
ſsultos dubium e
ſst, vt apertè deducitur ex textu
in l. ſsi à reo, §. ſsi reo, ff. de fideiuſsſsoribus,
ibi: In eo videtur dubitatio, an vſsusfructus pars ſsit rei, an
proprium quiddam Ex quibus verbis
dubitationẽdubitationem eorundem Iurecon
ſsultorum rectè deduxit Antonius de Leon.
Canonicus Segobien
ſsis
in l. 2. ff. de ſseruitutibus, num. 5.
poſst principium. verſs. hæc dubitatio, fol. 15. item ex eo
con
ſstat, quod
in l. 4. ff. de vſsufructu, ſscriptum e
ſst,
Vſsus*fructus in multis caſsibus pars dominij eſst, & exſstat, quod
vel præſsens, vel ex die dari poteſst. Et in l. in venditione, 8.
ff. de bonis authoritate indicis poſsſsidendis, ſscribit Caius:
In
venditione bonorum etiam vſsusfructus venit: quia appellatione domini fructuarius quoque continetur. E contrà verò
ſsic
ſscribit Paulus
in l. rectè dicimus, 25. ff. de verbor.
ſsignific. Rectè dicimus, eum fundum totum noſstrum eſsſse,
etiãetiam cùm vſsusfructus alienus eſst: quia vſsusfructus non dominij pars, ſsed ſseruitutis ſsit; vt via, & iter Et
in l. Mæuius,
§. ſsi fundo, ff. de legatis 2. dicit etiam Papinianus: Vſsusfructus enim, etſsi in iure, non in parte conſsiſstit, emolumentum tamen rei continet. Vlpianus denique in l. falſsus, 44.
§. vlt. ff. de furtis, fructuarium dominum non e
ſsſse, expre
ſsſsim fatetur his verbis:
Quia fructuarius dominus*
non eſst. Quare in hac difficultate, Doctores, vt dixi, in
multis locis, varios cumulant ineffectus, quorum alios
probãtprobant, alios verò impugnant, & inter hos Arias Pinellus
3. part. l. 1. C. de bonis maternis, n. 1. 2. & 3. duas interpretationes Bartoli, & vnam nouam Viglij confutauit. Po
ſstmodùm verò, vt
ſstatim dicam,
ſsententiam Glo
ſsſsæ, &
Azonis magis probauit,
ſsed primam Bartoli di
ſstinctionem
ſsequutus e
ſst Sigi
ſsmundus Lofredus, quem nullus
adhuc ad propo
ſsitum retulit,
in conſs. 3. num. 12. & ip
ſsam
probari po
ſsſse firmat Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. cap. 10. num. 3. 4. & ſseqq. vbi
ex num. 1. vſsque ad
num. 11. tractat de contrarietate dictorum iurium, noui
ſsſsimè etiam Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de
vſsufructu, ex num. 86. vſsque ad num. 89. vbi Bartoli &
Viglij interpretationes improbauit itidem cum Pinello, & aliis modis propo
ſsitam difficultatem diluunt Vdalricus Za
ſsius
in l. qui vſsumfructum, num. 1. de verbor. obligat. fol. mihi. 449. & in dict. l. in venditione, Alciatus, &
Rebuffus
in dicta l. rectè dicimus. Ioannes Robertus
lib. 3. ſsententiarum, cap. 18. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 7. fol. 234. &
cap. 6. num. 2. fol. 245. Curtius Burg.
lib. 3. coniecturalium
ad fratrem, cap. 37. Antonius de Leon,
in d.l. 2. ff. de
ſseruitutibus, Franci
ſscus Hotmannus
obſseruationum lib. 3.
cap. 22. per totum, fol. mihi 95. & ſseqq. Modernus, qui
nouam &
ſsubtilem di
ſstinctionem adducit
in conſsuetud.
Pariſs. tit. 1. §. 1. gloſsſs. 1. ex n. 4. Caballinus
milleloquio 1. per
totum, Ioannes Sichardus
in rubrica, C. de vſsufructu,
num. 6. Doctor Spino
in ſspeculo, gloſsſsa 13. de legato vſsusfructus, num. 23. & noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. ex n. 9.
vſsque ad num. 14. Antonius Picchardo
in princ. Inſstit. de
vſsufructu, num. 16. per totum: Mihi verò à prima, vt di
*cunt, ætate,
ſsemper in hoc articulo magis placuit,
quod Glo
ſsſsa
ſsentit
in dict. l. 4. ff. de vſsufructu, & in aliis
iuribus adductis
ſsuprà, Azo
in ſsumma, de vſsufructu, n. 2.
*
quòd v
ſsufructus propriè non
ſsit, nec dici po
ſsſsit pars
dominij; nec impediat, quin proprietarius dicatur dominus rei, vt
ſscribitur
in dict. l. rectè dicimus: dicatur
tamen pars dominij in multis, ide
ſst, habeat
ſsimilitudinem, &
ſspeciem dominij in multis, quia verè multa
v
ſsufructuario conceduntur, quæ regulariter domino
congruunt, nec videntur ni
ſsi domino rei competere, vt
Glo
ſsſsa probauit
in dict. l. 4. Ia
ſson
in l. 1. §. vſsufructuarius, num. 2. ff. de noui operis nunciatione, Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 1. ex n. 53. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 66. num. 20. Hinc videmus quòd v
ſsus
*fructus particeps e
ſst dominij, & ii
ſsdem iuribus cen
ſsetur, quia ex die, & in diem, & pro indiui
ſso con
ſstitui po|
te
ſst: quod in reliquis iuribus prædiorum, quæ
ſseruitutes
nominamus, non fit, vt aduerit Connanus
vbi infrà, &
probatur in
d.l. 4. ff. de vſsufructu, vbi eo effectu videtur Iurecon
ſsultus dominij
ſsimilitudinem probare volui
ſsſse. Item venit in venditione bonorum
ſsicut domi
*nium, legitimo tempore amittitur, & per legem Falcidiam minuitur,
d.l. venditione, l. 5. ff. de vſsufructu, l.
corruptionem, C. eodem, l. 1. §. ſsi vſsufructus, ff. ad legem
Falcidiam. Denique & v
ſsufructuario cauetur de damno
*
infecto, & eius causâ mittitur in po
ſsſse
ſsſsionem ædium
non cauentis,
l. qui bona, §. ſsuperficiarium, cum ſsimilibus, ff. de damno infecto: in aliis tamen multis v
ſsusfru
*ctus non e
ſst
ſsimilis dominio, vt
in l. ſsi Titio, 33. §. 1. ff.
de vſsufructu, & in l. insto, §. non mutat, ff. de vſsucapionibus, l. ſsi quis ædes, in princ. ff. de ſseruitutibus Vrbanorum, & in aliis ca
ſsibus con
ſsideratis per Glo
ſsſsam, & Doctores
in dict. l. 4. latiùs per Connanum, & Ricciardum
*
vbi infrà. & ita cum Glo
ſsſsa, & Azone rectè præfata iura
explicarunt Baldus, Fulgo
ſsius, Rebu
ſsſsus, Robertus, &
Curtius Burg. quos refert, &
ſsequitur Pinellus
dicta 3.
part. l.C. de bonis maternis, num. 4. Franci
ſscus Connanus
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 6. num. 2.
per totum, fol. mihi, 245. & in e
ſsſsectu licèt multa inuoluat, & confundat, probauit Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. n. 13. probauit
etiãetiam Antonius Pichardus
in princ. Instit. de vſsufructu, n. 16. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 15. n. 6.
& veri
ſsſsimam
ſsolutionem arbitratur Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 87. & 88. eandem etiam expre
ſsſsim admittere videtur Franci
ſscus Hot
*mannus
obſseruationum, lib 3. cap. 22. per totum, fol. mihi, 95. Primò enim argumentis quibu
ſsdam in contrarium adductis non ob
ſstantibus, veriorem
ſsententiam
dicit, vt v
ſsufructus in multis, pars dominij
ſsit, quod
multis exemplis comprobat: po
ſstmodùm verò &
ſsecundò di
ſstinguit inter merum v
ſsumfructum, & mixtum, hoc e
ſst, vt magis communiter Doctores dicere
ſsolent, inter formalem & cau
ſsalem v
ſsumfructum, vt cùm
merus
ſsiue formalis
ſsit ius in alieno prædio, & ius
ſseparatum à
ſsub
ſstantia,
ſsiue à corpore prædij. con
ſsentaneum
ſsit, eum
ſsub
ſstantiæ partem dici non po
ſsſse, quamuis in
multis pars rei e
ſsſse dicatur: v
ſsufructus verò mixti
ſseu
*
cau
ſsalis longè di
ſsſsimilis ratio
ſsit, nam cùm in suo toto
in
ſsit, &
ſsuo munere fungatur, veri
ſsſsimum Patris nomen obtinet, vt ibi latiùs probat, & idem de v
ſsufructu
cau
ſsali tanquam verum & indubitatum
ſsupponunt omnes Authores, qui de hac materia tractarunt, & tenent
expre
ſssè Morla, Pichardus, & alij
vbi ſsuprà. Nec ob
ſstat
prædictæ
ſsolutioni, quòd adiecto verbo
Eſst, Iurecon
ſsultus
in dict. l. 4. ff. de vſsufructu, firmat, v
ſsumfructum
*
partem dominij e
ſsſse in multis, quod verbum
Eſst, magis
ſsignificat
ſsub
ſstantiam & exi
ſstentiam, quàm
ſsimilitudinem: imò, vt dicunt
ſstatim referendi, in Mundo
non e
ſst verbum adeò realis exi
ſstentiæ & veritatis expre
ſsſsiuum, vt
ſscribunt Ia
ſson
in l. ſserui electione, §. 1. ff.
de legatis 1. Baldus
in conſs. Schematis, ſsub rubrica, C. ſsi
quis aliquem teſstari prohibuerit, colum. 4. cuius meminit
Ioannes de Matienço
in l. 2. tit. 9. lib. 5. gloſsſs. 3. num. 15.
Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donatio. verbo, reuertatur,
num. 183. Menochius
in conſs. 106. n. 223.
lib. 2. Petrus de Peralta
in l. & Proculo, num. 34. fol. 219.
& in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, n. 3.
fol. 458. de legatis 2. quia re
ſspondetur communiter, di
*
ſstinguendum e
ſsſse
ſsecundùm
ſsubiectam materiam, nam
licèt verbum
Eſst, regulariter, ex
ſsui natura denotet exi
ſstentiam, & veritatis expre
ſsſsinum
ſsit; tamen,
ſsi materia
ſsubiecta non patiatur ni
ſsi
ſsimilitudinem, eam tantùm
ſsignificabit, & non formale dominium, quia Iurecon
ſsulti plus re
ſspiciunt mentem, quàm nomina,
l. nomina,
l. nominis, §. 1. ff. de verborum ſsignificatione: quod videtur
ſsentire Modernus
in conſsuetudinibus Pariſsien. tit. 1. §. 1.
gloſsſsa 1. num. 5. videndus
num. 58.
Secundum con
ſstituendum, e
ſst,
ſsuperiùs dictis proximam e
ſsſse
altercationẽaltercationem aliam Doctorum, vtrùm
ſscilicet
* nomen Domini, v
ſsufructuario conueniat;
ſsiue, an dominium v
ſsufructus iure dici po
ſsſsit; Et nomen Domini non reiiciendum in fructuario, probare videtur textus
in dicta l. in venditione, 8. ff. de bonis authoritate Iudicis poſsſsidendis, vbi Bartolus, & Angelus
numer. 2.
di
ſstinguendum exi
ſstimant:
ſsed eorum di
ſstinctionem
meritò impugnat Caballinus
milleloquio 1. numer. 2.
idem tamen, quòd dominium v
ſsusfructus dici po
ſsſsit,
clarè probat textus
in l. qui vſsumfructum, 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur, ibi:
Eſst enim abſsurdum, plus iuris habere eos, qui poſsſseſsſsionem dumtaxat vſsusfructus, non etiam
dominium adepti ſsunt. Facit etiam textus
in l. ſsemper, §. in
hoc interdicto, ff. quod vi aut clam, vbi dicitur, quòd in illo
Interdicto habenda e
ſst ratio dominij, quoad reficiendum intere
ſsſse, vtputà,
ſsi e
ſsſset ami
ſsſsa
ſseruitus, aut v
ſsusfructus intereat: vnde nomen Domini v
ſsufructuario
conuenire, & dominium v
ſsusfructus dici,
ſsecurè tradiderunt Aretin. in §.
alienus, in princ. Inſstitut. de hæredibus inſstitu. Gomez.
in §. æque ſsi agat, columna vltima
ad finem, Inſstitut. de actionibus. Crotus
in l. naturaliter,
§. nihil commune, num. 110. vbi Alexander
num. 6. ff. de
acquirenda poſsſseſsſsione. Idem Alexander
in conſs. 129. n. 4.
volumine ſsecundo. Ia
ſson
in l. traditionibus, num. 10. C. de
pactis. Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 4. num. 2.
Socinus
in l. ait prætor, la 2. §. vltimo ff. de iureiurãdoiureiurando Modernus
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 1. gloſsſsa prima, num. 88.
Pinellus
dicta 3. parte legis 1. C. de bonis maternis, n. 5.
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto num. 3. & 4. Menochius
in conſs. 66. num. 20. & 23. lib. 1. & ad hæc reduci debent, quæ ad propo
ſsitum no
ſstrum di
ſstinguendo
adnotarunt Ioannes Sichard.
in rubr. C. de vſsufructu, n. 6.
& Caballinus
Milleloq. 1. ex num. 4. cum ſseqq. Vbi dicunt, quòd aut loquimur quantum ad di
ſspo
ſsitionem &
e
ſsſsectum v
ſsusfructus, & eorum, quæ ab v
ſsufructu dependent, & ad fructuarium pertinent, & tunc indi
ſstincte, appellatione Domini venit v
ſsufructuarius, quia verè & propriè e
ſst dominus. v
ſsufructus, per textum
in
dicta l. qui vſsumfructum 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur: aut
verò loquimur quantum ad di
ſspo
ſsitionem & e
ſsſsectum
ip
ſsius rei, in qua quis habet v
ſsumfructum tantùm; &
tunc nullo modo, nec verè, nec fictè, nec propriè, nec impropriè appellatione dominij, quibu
ſscunque verbis prolati, venit v
ſsufructus, quia nullo modo e
ſst dominus
rei, vt ad oculum patet, & latius probatur
ibi. Idem
etiãetiam
quod Aretinus, Gomezius, Alexander, & cæteri, docuerat priùs Bartolus, quem multi
ſsequuntur,
in dict. l.
naturaliter, §. nihil commune, in princ. col. 1. colligentes
*
inde
ex dicta l. qui vſsumfructum: quòd in incorporalibus
cadit dominium & proprietas, quamuis non cadat po
ſsſse
ſsſsio,
ſsed qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio. Quod expre
ſssè
ſscrip
ſsit Bartolus
ibi num. 1. &
ſsequuntur Paulus
num. 5. Cuman.
n. 3.
Imola, & Aretinus
num. 4. & cum Socino, Alexandro,
Ripa, Za
ſsio, Corra
ſsio, Claudio Marmerio, Bolognino,
Fabio, & Berengario, re
ſsoluit Padilla
in l. 1. C. de ſseruitutibus, n. 10. & in hoc nullum dubium e
ſst. Verùm, vt res i
ſsta
perfectius & radicitus explicari po
ſsſsit (Caualcanus enim
& alij breuiter nimis, nec accuratè, nec di
ſstinctè expli
*cant) in eo
ſsolet maximum dubium excitari, vtrùm dominium hoc, quod in v
ſsufructu, & iuribus incorporalibus concedunt Doctores communiter,
ſsit proprium, vel
improprium: quod vt diluat, nonnullos ca
ſsus
ſsubdi
ſstinguit Caballinus
dicto milleloquio 1. ex num. 4. vſsque ad
num. 9. infèrtque ad quæ
ſstionem,
ſsi
ſstatuto caueatur,
quòd Communitas loci teneatur emendare damnum
datum domino domus, vel fundi, vtrùm comprehendat
etiam fructuarium, an
ſsolùm proprietarium, vt latiùs
ibi videri poterit, & verè in hoc
ſsunt contrariæ
ſsententiæ; alij enim exi
ſstimant, in v
ſsufructu, & cæteris incorporalibus iuribus non cadere propriè,
ſsed qua
ſsi, aut impropriè, dominium; alij verò cum Bartolo in incorporalibus propriè cadere dominium defendunt: id quod
con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Bartolus
in dict. §. nihil
commune, num. 1. Paulus, Imola, Aretinus, & Alexander
numeris relatis
ſsuprà. Ia
ſson
num. 30. Berengarius Ferdi|
nandus
num. 12. & 13. Marianus Socinus iunior
ex n. 41.
vſsque ad num. 67. Fabius Acorombo
num. 29. Ludouicus
Bologninus
num. 10. & 11. Claudius Marmerius
ex
num. 41. vſsque ad num. 50. Hotman. Decius
à num. 16.
vſsque ad num. 21. Rubeus
à num. 11. vſsque ad num. 117.
Corra
ſsius
num. 14. 15. & 16.Petrus Paulus Pari
ſsius
n. 19.
& tribus ſsequentibus. & qui priorem partem amplectuntur, con
ſstituere
ſsolent plures dominij
ſspecies,
ſsiue dominium pluribus & diuer
ſsis modis accipiendum arbitrantur, & aliquando propriè & in
ſspecie intelligunt, &
tunc verum dominium e
ſsſse dicunt; aliquando verò generaliùs & impropriè accipiunt pro omni iure in re, vel
ad
rẽrem, &
ſsic pro omni iure incorporali: & in hac
ſsignificatione lata & impropria v
ſsufructuarius
ſsecundùm eos
dicitur habere dominium v
ſsusfructus,
in dicta l. qui
vſsumfructum, Quo modo vltra relatos à
ſsuperiorioribus
intelligit Iacobus de Carolis
Pauonis tertio colore, num. 3.
fol. mihi. 99. Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitutionum. de vſsufructu, num. 61. & 62. qui tamen in eadem
rubrica
num. 154. 155. & 156. rectiùs defendit cum Bartolo, in v
ſsufructu, & aliis iuribus incorporalibus propriè cadere dominium: ibíque non facta mentione eorum, quos
ſsuprà retulimus, ferè omnia, quæ dicit, tran
ſs
*cribit ab ip
ſsis, re
ſspondetque ad argumenta Ia
ſsonis contra Bartolum, & declarat
dictam l. qui vſsumfructum.
Quod defendens
ſsententiam Bartoli, fecerat priùs &
elegantiùs Ioannes Corra
ſsius
in dicto §. nihil commune,
num. 15. & 16. Quibus etiam
ſsatisfieri pote
ſst ex dictis
ibidem per Pari
ſsium
num. 19. & ſsequentibus. Socinum
Iuniorem
num. 43. & ſsequentibus, quorum occa
ſsione,
maximè Ioannis Corra
ſsij, ampliùs in prædictis, aut in
defen
ſsione Bartoli. non in
ſsi
ſstendum putaui,
ſsed ad eos
Lectorem omninò remittere volui.
CAPVT XXXIII.
Vſsufructuarius qualiter vti debeat, vt ſsubſstantiam rei fructuariæ neque immutet, neque
corrumpat, ſsed & ſsi quid ædificauerit, an
poſsſsit ipſse tollere, ſsiue refigere hoc, aut expenſsas repetere, vel refixa vendicare: demum, quare non poſsſsit formam rei fructuariæ quocumque modo, etiam in melius reponendo mutare, neque ædificium inchoatum conſsummare: vbi hæc materia accurata, dilucida tamen & diſstincta manu tractatur, quæcumque iura ad propoſsitum ſsunt,
declarantur, & nonnulla & nouè, & meliùs
quàm hactenus, ab Authore adnotantur.
SVMMARIVM.
-
1 Iureconſsultorum reſsponſsa quædam omninò prælegenda
pro huius Capitis explicatione.
-
2 Authores nonnulli referuntur, qui eruditè & eleganter
de hac materia tractarunt.
-
3 Borgninus Caualcanus notatus per Authorem, quod
breuiter nimis de hac materia loquatur, & multa
intacta relinquat, quæ ad explicationem huius Tractatus prætermitti non poterant.
-
4 Vſsufructuarius ſsic rebus vti, fruique tenetur, vt ſsubſstantiam rei neque immutet, neque corrumpat, ſsed
ſsaluam potiùs, illæſsam, atque integram conſseruet;
aliàs enim vſsusfructus durare, aut conſsiſstere non poteſst, quoniam mutare rem, eſst excedere ius vſsufructuarij.
-
5 Vſsufructuarius non tantùm rei ſsubſstantiam & formam mutare vetatur, ſsed etiam eius vſsum, ſsi hoc
modo futura eſst proprietarij deterior conditio.
-
6 Vſsufructuarius abſsque proprietarij licentia, nec formam rei mutare, nec ampliare, vel addere, aut detrahere, nec de nouo ædificare poteſst, quamuis melius repoſsiturus ſsit: alias vſsusfructûs iure priuatur,
& proprietario ad intereſsſse tenetur, nec poterit repetere, nec retentionem habere eius, quod ſsic conſsumpſserit: Intelligendo proùt latiùs explicatur infrà,
num. 10. 11. & 12.
-
7 Vſsufructuarius qualiter debeat vti domo, vt dicatur
vti arbitrio boni viri.
-
8 Iacobi Cuiacij distinctionem in hac materia, eſsſse contra verba textus in l. æquiſsſsimum, §. ſsed ſsi ædium,
ff. de vſsufructu, & verè & nouè probatum ab Authore.
-
9 Vſsufructuarium etiam inuito proprietario, facere poſsſse omnia, quæ pertinent ſsolùm ad ornamentum, vbi
Angeli de Peruſsio ratio expenditur, & probatur.
-
10 Circa id, quod dictum fuit cum Caualcano ſsuprà, n. 6.
vt nec repetere, nec retinere poſsſsit vſsufructuarius,
quod in ædificando, vel mutando formam rei conſsumpſsit, latiùs inſsistit Author, & in allegatione duarum legum rectè eundem Caualcanum redarguit.
-
11 Alberici de Roſsate reſsolutio m dubio ſsuperiori proponitur, ratio quædam eiuſsdem nouè & verè confutatur, & de l. ſsed & ſsi quid inædificauerit, 19. ff. de
vſsufructu, meliùs quàm adhuc agitur.
-
12 Sententia Authoris proponitur in præfata quæſstione
& quatuor caſsibus diſstinctis, dilucidiùs, quàm hactenùs enucleatur.
-
13 Vſsufructuarius ædificium inchoatum conſsummare non
poteſst; vbi proponitur difficultas l. vſsufructuarius,
68. ff. de vſsufructu, & num. ſseq.
-
14 Vſsufructuali cuius loci, vel rei legato veniunt omnia,
ſsine quibus inutile legatum eſsſset, vel fructuarius
vtifrui non poſsſset.
-
15 Vſsufructu relicto, ſsi fructuarius vti non poſsſsit re ad
prædia, propter ius inneris alterius prædio contiguo
relictum, vel propter aliam cauſsam, hæres teneatur
facere, quod fructuarius liberè vti poſsſsit, & redimere viam.
-
16 Legato prædio, debetur & ſseruitus, quæ legata non eſst,
quando legatum prædij eſsſset & inutile, niſsi ſseruitus
præſstaretur.
-
17 Communis interpretatio ad dict. l. vſsufructuarius, 68.
probata, & nonnullis obiectionibus cum Pinello ſsatiſsfactum.
-
18 Cuiacium rectè percepiſsſse rationem dict. l. vſsufructuarius, 68. & verba eiuſsdem ad propoſsitum elegantia relata.
-
19 Noua & ſsubtilis ratio ad dictam l. conſsiderata, &
num. ſseq.
-
20 Tempus & dilationem, in fauorem & commodum hæredis præſsumitur teſstator appoſsuiſsſse.
-
21 Pater legitimus adminiſstrator & vſsufructuarius bonorum aduentitiorum filij, ædificium inchoatum conſsummare poteſst; imò ad id tenetur, ſsi filio vtile fuerit.
-
22 Vſsufructuarium non poſsſse exſstirpare ſsyluam, & ibi vineam plantare, vel ex ea terram aratoriam facere,
aut aliis modis mutare formam rei, etiam in aliam
meliorem.
-
23 Proponitur difficultas l. æquiſsſsimum, 17. §. proinde,
verſs. & ſsi fortè in hoc, ff. de vſsufructu, & communis interpretatio improbatur.
-
24 Dictio Vel, ſsuâ naturâ ponitur inter diuerſsa.
-
25 Recentiorum intellectus quidam, ad dictum verſsiculum, & ſsi fortè in hoc, confutatus.
-
26 Aliter declaratus textus in dict. verſs. & ſsi fortè, &
nonnullis contrariis nouiter ſsatisfactum.
PRo ab
ſsoluta & di
ſstincta huius Capitis explicatione,
*
primò con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi, Lectorem monendum, de hac materia ante omnia, oportere nonnulla Iurecon
ſsultorum re
ſspon
ſsa originaliter, atque attentè prælegere; ex eis enim, tanquam à fonte, vera cuiu
ſsque rei ratio, & doctrina deducenda erit: textum in|
quam
in l. vſsufructu, 7. §. hac ratione, cum duabus legibus ſseqq. l. æquiſsſsimum, 17. §. fructuarius, cum reliquis
omnibus §§. ſseqq. l. ſsed & ſsi quid, 19. l. vſsufructuarius
nouum. 51. l. vſsufructuarius, 68. ff. de vſsufructu: legen
*dos etiam omninò Arias Pinellum (qui cæteris aliis
elegantiùs tractat)
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, ex
num. 52. vſsque ad num. 59. Franci
ſscum Connanum
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. n. 1. & 2. fol. 231.
Corra
ſsium, Charondam, Loriotum, & Co
ſstalium, in
locis relatis per Pinellum
vbi ſsuprà, & vltra eum, Franci
ſscum Hotmannum
obſseruationum, lib. 3. cap. 36. per
totum, fol. mihi, 435. Ioannem Garciam
de expenſsis &
meliorationibus, cap. 11. ex num. 38. vſsque ad num. 45. Petrum Gregorium
in ſsyntag. iuris lib. 4. cap. 3. num. vlt.
per totum, 1. part. Cuiacium
recitationum ſsolemnium, in
lib. Digeſstorum, ad l. ſsi iter, 10. ff. de ſseruitutibus. Denique notandum Borgninum Caualcanum; quippe cùm
*
ip
ſse breuiter nimis de hac materia loquatur, & multa
intacta relinquat, quæ ad explicationem huius tractatus
prætermitti non poterant, vt con
ſstat ex dictis ab illo,
de vſsufructu mulieri relicto, num. 158. fol. 353.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, v
ſsum
*fructum e
ſsſse Ius alienis rebus vtendi & fruendi,
ſsaluâ
rerum
ſsub
ſstantiâ, vt
ſsæpe repetitum e
ſst, & nonnullis
capitibus
ſsuprà hoc eodem libro plenè declaratum. Inde euenire, quòd v
ſsufructuarius
ſsic rebus vti, fruíque
teneatur, vt
ſsub
ſstantiam rei neque immutet, neque corrumpat,
ſsed
ſsaluam potiùs, illæ
ſsam, atque integram
con
ſseruet; aliàs enim v
ſsusfructus durare, aut con
ſsi
ſstere non pote
ſst, quoniam mutare rem, e
ſst excedere ius
v
ſsufructuarij: ita docuit Glo
ſsſsa communiter approbata
verbo, ſsalua rerum
ſsub
ſstantia,
in princ. Inſstit. de vſsufru*ctu, & quampluribus legibus confirmat eleganter Franci
ſscus Connanus
lib. 4. dicto cap. 3. num. 1. à princ. qui
num. 2. rectè aduertit, quòd v
ſsufructuarius non tantùm
rei
ſsub
ſstantiam, & formam mutare vetatur,
ſsed etiam
eius v
ſsum,
ſsi hoc modo futura e
ſst proprietarij deterior
conditio, vt latiùs exponitur iuribus
ibidem adductis, &
probatur
in l. æquiſsſsimum, 17. §. ſsed ſsi ædium, cum §§.
*
ſseqq. ff. de vſsufructu, Fructuarius igitur, vt generaliter
dixerim, ab
ſsque proprietarij licentia nec formam rei
mutare, nec ampliare, vel addere, aut detrahere, nec
de nouo ædificare pote
ſst, quamuis meliùs repo
ſsiturus
ſsit: aliàs v
ſsusfructus iure priuatur, (vel, vt propriùs dicam, rei mutatione ex
ſstinguitur) & proprietario ad intere
ſsſse tenetur, nec poterit repetere, nec retentionem
habere eius, quod
ſsic con
ſsum
ſsit:
ſsic po
ſst Corneum,
Aretinum, Florianum, Cæpolam, & Albertum Brunum,
re
ſsoluit Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 158. qui allegat textum
in l. hactenus, cum
l. ſseq. ff. de vſsufructu, ibi:
Neque autem ampliare, nec
inutile detrahere poſsſse: quamuis melius repoſsiturus ſsit. Et
e
ſst textus
ſsingularis
in l. vſsufructuarius, 51. ff. de vſsufructu, vbi Iurecon
ſsultus Neratius
ſsic
ſscribit:
Vſsufructuarius nouum tectorium parietibus, qui rudes fuiſsſsent, imponere non potest; quia, tametſsi meliorem, excolendo ædificium, domini cauſsam facturus eſsſset, non tamen id iure ſsuo
facere poteſst. Idem quoque probat Iulianus Iurecon
ſs
in l. æquiſsſsimum, 17. §. fructuarius, & §.
inde Nerua,
§.
item ſsi domus, & ſsed ſsi ædium, ff. eodem tit. vbi dicit,
quòd
ſsi ædium v
ſsusfructus relictus fuerit, poterit v
ſsufructuarius lumina immittere in domum, colores, picturas,
ſsigilla, & marmora, & reliqua, quæ ad ornatum
pertinent, facere; non tamen poterit dietas transformare, vel coniungere, eas
ſseparare, vel atrium mutare,
vel viridaria ad alium modum conuertere, vel aditus
porticù
ſsve aperire, & reddit horum omnium rationem
in fine, in hæc verba:
Excolere enim quod inuenit, poteſst,
qualitate ædium non immutata. Et
in dicto §. item ſsi domus, rectè explicat Angelus de Peru
ſsio, qualiter v
ſsufructuarius debeat vti domo, vt dicatur vti arbitrio boni vi
*ri. Quod ex dictis §§.
ſsatis colligi poterit, & eorum verba
latè explicat idem Angelus
in §. fructuarius per totum,
dict l. æquiſsſsimum, atque ex Recentioribus, Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. num. vlt. per
totum, Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in lib. Digeſstorum, ad l. ſsi iter, 10. ff. de ſseruitutibus, in princ. Quem
*
locum vt primùm prælegi,
ſstatim aduertebam vnum a
ſsſserere ip
ſsum, quod palam e
ſst contra textum
in dict. l.
æquiſsſsimum, §. ſsed ſsi ædium; inquit Cuiacius, v
ſsufructuarium ædium ita demum po
ſsſse ædes pingere,
ſsi pictas
acceperit, alioqui non po
ſsſse: Et tamen in
eo §. generaliter dicitur:
Sed & colores, & picturas, & marmora poterit, & ſsigilla, & ſsiquid ad domus ornatum pertinet. Nec
di
ſstinguitur, an pictas, vel non pictas ædes acceperit
fructuarius, indi
ſstinctè etiam intelligunt omnes Doctores communiter, maximè Angelus de Peru
ſsio
in eadem l. æquiſsſsimum, §. fructuarius, num. 5. vbi ex dictis
verbis generaliter adnotauit, v
ſsufructuarium etiam in
*uito proprietario facere po
ſsſse omnia, quæ pertinent
ſsolùm ad ornamentum: & reddit rationem, quia ornamenta
ſsemper
ſse habent per modum
ſsimplicis qualitatis, & durat eadem
ſsub
ſstantia, quæ non immutatur,
ſsed
qualificatur in melius: Quod attinet verò ad id, quod
*
a
ſsſserit Caualcanus, vt nec repetere, ratione repo
ſsitûs
v
ſsufructuarius, quod in ædificando vel mutando formam rei
cõſumpſitconsumpsit; animaduertendum e
ſst minimè probari
in l. hactenus, in fine, cum
l. ſsequenti, ff. de vſsufructu, quas ip
ſse allegat: ibi enim dumtaxat dicitur, quod
nec ampliare, nec inutile detrahere poterit v
ſsufructuarius, quamuis melius repo
ſsiturus
ſsit; non tamen exprimitur, an repetere, aut retinere liceat, vel non. Id
quod apertè con
ſstat ex verbis eorum iurium: ex aliis
ergo petenda e
ſst huiu
ſsce dubitationis
ſsolutio, nempe ex
l. ſsed & ſsi quid inædificauerit, 19. ff. eodem titulo, vbi
ſsic
ſscriptum e
ſst:
Sed & ſsiquid inædificauerit, poſsteà neque eum tollere hoc, neque refigere poſsſse, refixa planè poſsſse vendicare. Vides ergo neque tollere, neque refringere, (
ſsiue, vt Connanus legit, & in aliis libris
ſscribitur,
neque refigere) po
ſsſse tamen refixa vendicare. Quo loco
Fulgo
ſsius, & Angelus aliter non declarant: Baldus autem; & Florianus
num. 1. dumtaxat deducunt ex ea lege,
v
ſsufructuarium non po
ſsſse tollere ædificium, quod po
ſsuit in re fructuaria: Glo
ſsſsa verò
ex ſscholio 1. diuer
ſsimodè intelligit, nec certum quid affirmat: tandem Alberi
*cus de Ro
ſsate magis in
ſsi
ſstit; primò enim con
ſstituit generaliter, v
ſsufructuarium expen
ſsas factas in ædificando
non tollere: quod reuera non probatur
ibi, nec de expen
ſsis mentio aliqua habetur: po
ſstmodùm &
ſsecundò
cum aliis antiquis di
ſstinguere videtur, quod cùm ædificium e
ſst immobile, vt paries, &
ſsimilia, tollere non
pote
ſst, & dicit
ſsic procedere illum textam:
ſsi verò e
ſst
mobile, vt fene
ſstræ, & o
ſstia, &
ſsimilia, v
ſsufructuarius
tollere pote
ſst: &
ſsic dicit procedere textum
in l. ſsed addes, §,
ſsi inquilinus, ff. locati,tandem
numero ſsecundo quærit, numquid actione negotiorum ge
ſstorum agere po
ſsſsit fructuarius, vt vel impen
ſsa præ
ſstetur, vel patiatur
dominus ædificium tolli: & dicit quòd
ſsic, argumento
textus,
in dict. §. ſsi inquilinus. Nec ob
ſstat quòd donare
videatur, cùm in alieno ædificauerit: Quia re
ſspondet,
quòd non videtur donare, quia iure
ſsuo ædificauerit;
quæ tamen ratio tuta non e
ſst, imò prædictorum iurium
rationi contraria. Ex quibus expre
ſsſsim deprehenditur?
fructuarium iure
ſsuo
ſsic ædificare non po
ſsſse, maximè ex
dicta l. vſsufructuarius nouum 51. ibi:
Non tamen id iure
ſsuo facere poteſst: excedit enim ius v
ſsufructuarij in hoc,
vt dicebamus
ſsuprà & clarè con
ſstat ex ei
ſsdem iuribus:
vnde cùm ædificat, meritò
ſstatutum videtur
in dicta l.
ſsed & ſsi quid, quod dumtaxat refixa vendicare po
ſsſsit,
hoc e
ſst, tollere ea, quæ
ſsine damno tolli po
ſsſsunt, vt cùm
ædificium e
ſst mobile, iuxta di
ſstinctionem Alberici
ſsuprà
relatam: nam & malè fidei po
ſsſse
ſsſsori expendenti, abra
ſsione &
ſseparatione
ſsine læ
ſsione prioris
ſstatus
ſsuccurritur,
l. domum, l. idemque, §. idem Labeo, ff. mandati, l. vtiles, ff. de petione hæreditatis, ibi:
Vt tamen poteſstas ei fiat tollendorum eorum, quæ ſsine detrimento rei tolli
poſsſsunt. Et latiùs explicat Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis &
meliorat. cap. 2. num. 1. & 2. Vincentius Carocius
de lo|cato & conducto, fol. 214. quæſst. 2. melior amentorum, n. 7.
& tamen po
ſsſse
ſsſsor malæ fidei iure
ſsuo non expendit:
Quæ omnia maturè con
ſsiderari debere exi
ſstimaui; videbam enim Doctores variè & confusè loquutos: item
verum e
ſsſse, v
ſsufructuarium nec ampliare, nec detrahere, nec mutare po
ſsſse, iure
ſsuo, quoniam excedit ius v
ſsufructuarij, ideòque ius v
ſsusfructus extingui debere ratione adducta
ſsuprà, & repetenda
infrà num. 17. non
tamen
ſsatis compertum e
ſsſse, an repetendi, vel retinendi, vel con
ſsequendi facultas eidem conce
ſsſsa, vel denegata fuerit, cùm
in dicta l. ſsed & ſsi quid inædificauerit,
dumtaxat dicatur, quod inædificatum tollere non pote
ſst, quamuis refixa vendicare po
ſsſsit; benè verum e
ſst,
quod inde po
ſsſset argumentum deduci, repetendi, retinendi, neque con
ſsequendi ius v
ſsufructuario competere,
cùm tantum in ea lege vendicandi refixa facultas concedatur eidem, qua
ſsi in aliis omnibus denegari videatur.
Verùm, his omnibus ex propo
ſsito, attentèque con
ſsi
*deratis,
ſsequentibus ob
ſseruationibus rem i
ſstam, & dilucidè, & verè explicandam e
ſsſse, arbitror. Primò igitur
ob
ſseruandum & con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperiorem Di
ſsputationem minimè ver
ſsari, nec intelligendam fore, circa fructuarium immodicè con
ſsumentem pro nece
ſsſsaria
refectione rei, hoc e
ſst, de ea, de qua tractatur
in l. hactenus, f. de vſsufructu: is enim quamuis â principio de
ſsua bur
ſsa expendere non teneatur,
ſsed tantùm denunciare domino, vt expendat (vt alio capite latiùs explicabimus)
ſsi tamen immodicè expendat, nece
ſsſsariò reficiendo, aut inædificando, omnium legum prærogatiuas &
priuilegia
ſsibi vendicabit, vt po
ſsſsit expen
ſsas nece
ſsſsariò
factas,
ſsiue meliorationes recuperare,
ſsiue petendo,
ſsiue
actione debita con
ſsequendo,
ſsiue excipiendo, retinendo, vel repetendo: id quod alio capite eleganter dicetur, & in terminis
ſsic rectè explicauit Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, cap. 11. num. 28. in princ. qui tamen nihil
tangit ex his, quæ diximus
ſsuprà, ex n. 10. ſsuperior igitur & præ
ſsens altercatio ver
ſsatur tantùm circa fructuarium de nouo ædificantem, ampliantem, vel mutantem
formam rei, aut alio modo, non ob nece
ſsſsitatem vrgentem,
ſsed potiùs ob
ſsuam tantùm vtilitatem, commoditatem, vel voluptatem, exædificantem, ob
ſseruata
ratione
l. hactenus, in fine, cum
l. ſseq. l. æquiſsſsimum, 17.
§. 1. & ſseqq. l. 51. & 68. ff. de vſsufructu: In quibus terminis loquimur, & in his, &
ſsecundo loco con
ſstituendum erit, veri
ſsſsimum & plenè probatum
ſsuprà, v
ſsufructuarium nec inædificare de nouo, nec mutare, nec ampliare, nec detrahere, nec ad alium modum redigere
po
ſsſse, etiam
ſsi melius repo
ſsiturus
ſsit: Quod
ſsi mutando, ampliando, vel detrahendo, vel ad alium modum
redigendo, damnum proprietario intulerit, ad intere
ſsſse
damni & deteriorationis tenebitur, atque expelli ab
v
ſsufructuando poterit: quod etiam certum e
ſst ex dictis
ſsuprà, & probatur authoritate quamplurimorum, quos
retulimus
ſsuprà,
capite 21. per totum; & denique nec
tollere poterit, quod inædificauerit, ex
dicta l. ſsed & ſsi
quid: neque,
ſsi illud immobile
ſsit, expen
ſsas repetere,
iuxta di
ſstinctionem Alberici
ſsuprà relatam; nam cùm
Vide infrà c. 57.
ad finem.
in alieno ædificauerit, dona
ſsſse videtur: nec prode
ſst ratio Alberici, quòd donare non videatur, quia iure
ſsuo
id facit: Nam ea potiùs ratione donare videtur, quia iure
ſsuo fructuarius facere non pote
ſst,
ex dicta l. 51. ff. de
vſsufructu, cum
ſsimilibus: nec erit iniquum, repetitionem eo ca
ſsu denegare, nec aliquo modo con
ſsumptum
in ædificando recuperare po
ſsſse v
ſsufructuarium; imputet enim ip
ſse
ſsibi, qui lege re
ſsi
ſstente, & nolente, ampliauit, mutauit, detraxit, aut inædificauit id, quod tollere non po
ſsſse, nec aliquo remedio recuperare
ſscire potuit, vel debuit: id etiam quod ædificare, vel ampliare
pro
ſsuo officio, aut munere non tenebatur, cùm ad nece
ſsſsarias tantùm (& eas non magnas) expen
ſsas teneatur habita di
ſstinctione adhibenda alio capite
infrà. Ex
qua nihil in fauorem fructuarij deduci poterit, vt
ibi videbitur: nec in hac
ſspecie con
ſsiderari poterit vtilitas
tantùm re
ſspectu v
ſsufructuarij,
ſsed magis in
ſspici debebit
ex parte proprietarij, vt quod
ſsic inædificatum, ampliatum, vel ornatum fuerit, magis ad commoditatem &
voluptatem fructuarij, quàm ad vtilitatem domini pertinere videatur. Quod recti
ſsſsimè aduertit, & iure atque
ratione eleganter fundat Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis
dicto cap. 11. num. 28.
Tertiò conſstituendum eſst, refixa ſsanè poſsſse vſsufructuarium vendicare, vt in dict. l. ſsed & ſsi quid, expreſsſsit
Iureconſsultus, & conſsequenter abradere, ſseparare, &
tollere poſsſse ea, quæ ſsine detrimento rei tolli poſsſsunt,
vt in oſstiis, feneſstris, & ſsimilibus docuit Albericus vbi
ſsuprà, & eum non referens, ſsic tenet Ioannes Gaſsia vbi
ſsuprà, dicto num. 28. verſs. vnde has expenſsas: alio autem
modo expenſsum non poterit vſsufructuarius recuperare,
vt non ſsine myſsterio Iureconſsultus in ea lege, ad id tantum, vt vendicet ſscilicet refixa, vſsufructuarium reſstringere voluerit, forſsitan conſsiderans, quòd etſsi iure
ſsuo id facere non potuerit, & verè in alieno fecerit, non
debeat eſsſse adeò deterioris conditionis, vt poteſstatem
non habeat tollendorum eorum, quæ ſsine detrimento
rei tolli poſsſsunt.
Quartò & vltimò conſstituendum eſst, vſsufructuarium ædificantem de nouo, aut inchoatum ædificium
perficientem, vel alio modo ampliantem, vel mutantem, malæ fidei poſsſseſsſsorem dici poſsſse eo reſspectu, quòd
lege nolente aut prohibente, ædificium conſsummauerit, aut ampliando, vel addendo, formam rei, quocumque modo mutauerit, aut de nouo inædificauerit: quippe cùm ipſsa lex expreſsſsim caueat, fructuarium ampliare,
detrahere, vel mutare, etiam in melius reponendo, non
poſsſse, nec etiam ædificium inchoatum conſsummare, &
eo reſspectu ſsuſstineri poterit (vt nouiter & vltra omnes
animaduerto) Franciſsci Hotmanni doctrina libro ſsecundo Feudorum, Hic finitur lex, §. ſsi vaſsallus, folio mihi. 263.
qui ob rationem à me conſsideratam, quòd lege prohibente faciat, non ita clarè loquitur contra iuris regulas,
dum fructuarium ſsic ædificantem malæ fidei poſsſseſsſsorem facit, ſsicut loqui abſsolutè, ſsed non rectè quidem,
arbitratus eſst Ioannes Garſsia vbi ſsuprà, dicto num. 28.
poteſst enim dici, mala fide facere quem, quod lege contrarium monente, ſsiue aliquid prohibente, facit; vt ex
dictis per Doctores in l. non dubium, C. de legibus, deducitur apertè: & ita intelligi poteſst Franciſsci Hotmanni doctrina; eo tamen reſspectu, quòd etſsi in alieno ædificet, ex voluntate domini poſsſsideat, & conſsentiente
eo, mediíſsque à iure introductis, rem obtineat, non
abſsolutè dici poteſst malæ fidei poſsſseſsſsor imò bonæ fidei poſsſseſsſsor dici poteſst, quamuis malè faciat inædificando: Et ſsic poterunt procedere, quæ contra Hotmannum conſsiderat Ioannes Garſsia vbi ſsuprà, qui in fine
dicti num. 28. ſsubdit vnum neceſsſsarium, quòd ſsi ædificium perfectum, vel de nouo erectum ab vſsufructuario, euidenter vtile ſsit proprietario, nec ad solam voluptatem referri poſsſsit, tunc recurrendum ſsit ad iuris regulas de vtilibus expenſsis factis à bonæ fidei poſsſseſsſsore,
conſsideratis nonnullis ibidem dictis: quod æquum quidem exiſstimo, mutare tamen conſsiderandum moneo,
proptereà quòd refixa tantùm vendicandi facultas conceditur in dict. l. ſsed & ſsi quid inædificauerit, nec vtilitas proprietarij in conſsideratione habetur, fortaſsſsis hoc
ideò, quia lege prohibente fecerit, nec ad id obligatus
fuerit: Item quod iuris & rationis fructuarij metas exceſsſserit, vt in dicta l. hactenus, in fine & l. 51. & 68. ff.
de vſsufructu; potuit tamen ædificium ita vtile eſsſset, vt
ferè neceſsſsarium videretur, & tunc dubium non eſsſset:
quæ omnia maturiùs conſsideranda ſsunt, cùm occaſsio
ſse obtulerit, & notanda, quia alibi in mundo non ſsunt
ita digeſsta, nec per alium ſsic elaborata: & hactenus ad
dictam l. ſsed & ſsi quid. 19. ff. de vſsufructu.
Nunc vero tertio loco & principaliter con
ſstituen
*e
ſst, ex dictis adhuc, non ineleganter defendi po
ſsſse communem Doctorum interpretationem, ad textum
in l.
vſsufructuarius, 68. §. 1. ff. de vſsufructu. vbi Iurecon
ſsultus Neratius
ſsic
ſscribit.
Ædificium inchoatum fructua|rium conſsummare non poſsſse placet, etiamſsì eo locò aliter
vti non poſsſsit. Cruciantur enim Doctores communiter
in inquirenda ratione, quare v
ſsufructuarius con
ſsummare non po
ſsſsit, et
ſsi aliter eo loco vti non po
ſsſsit, hoc e
ſst,
et
ſsi aliàs omninò inutilis futurus
ſsit v
ſsusfructus, vt
Glo
ſsſsa, & Angelus intelligunt ibi. & contra Corra
ſsium,
Curtium, & aliòs eruditè comprobat Pinellus
dicta 2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 56. in princ. & tenet
Cuiacius
vbi infrà, num. 18. Ex quibus, & communi,
veráque Doctorum
ſsententia procedit ille textus, vt dixi, et
ſsi aliàs ab
ſsque omni vtilitate futurus
ſsit v
ſsusfructus: Quod difficile videtur ex eo; nam v
ſsufructu alicu
*ius loci, vel rei legato, veniunt omnia,
ſsine quibus inutile legatum e
ſsſset, vel fructuarius vti frui non po
ſsſset,
l. 3. §. 1. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, l. 1. §. 1. ff. ſsi vſsusfructus petatur, vbi Petrus Co
ſstalius allegat alia iura, Angelus
in conſs. 290. num. 7. per totum, dicens id procedere
tam in contractu, quàm in vltima voluntate; quod confirmari pote
ſst ex regula
l. 2. ff. de iuriſsdictione omnium
iudicum, l. ad rem mobilem, ff. de procuratoribus, &
ſsingulari doctrina Pauli Ca
ſstren
ſsis, qui
in l. ſseruum filij, §. ſsi*
duos, n. 1. & 2. ff. de legatis 1. generaliter docuit, quòd v
ſsufructu cuiu
ſsque rei relicto,
ſsi fructuarius vti non po
ſsſsit
re ad prædia propter ius itineris alterius prædio contiguo relictum, vel propter aliam cau
ſsam, hæres tenetur
facere, quod fructuarius liberè vti po
ſsſsit, & redimere
viam, & prædio legato, quòd debeatur &
ſseruitus, quæ
*
legata non e
ſst, quando legatum prædij e
ſsſset inutile, ni
ſsi
ſseruitus præ
ſstaretur, &
ſseruitus ip
ſsa omninò nece
ſsſsaria
e
ſsſset, po
ſst Bartolum, Cæpolam, & alios probat Menochius
lib. 4. præſsumptione 144. num. 11. qui allegat bonum textum
in l. damnas, §. 1. vbi etiam Cuiacius
ff. de
vſsufructu legato, l. binas, §. non autem, ff. de ſseruitutibus,
l. ſsi fundum ſsub conditione, § qui fundum, in fine, ff. de*
legatis 1. Sed his difficultatibus rectè
ſsatisfieri
ſsolet communi interpretatione ob
ſseruata, v
ſsufructuarium
ſscilicet
ideò non po
ſsſse ædificium inchoatum con
ſsummare,
etiãſietiamsi omnino ab
ſsque vtilitate v
ſsusfructus maneat, quia
per con
ſsummationem ædificij mutaretur & corrumperetur pri
ſstina
ſsub
ſstantia, & forma rei, quæ v
ſsumfructum debet, contra naturam v
ſsusfructus, ex qua rerum
ſsub
ſstantia
ſsalua e
ſsſse debet, nec mutari pote
ſst; &
ſsic v
ſsusfructus extingueretur, ex regula iuris, quâ cauetur
nõnon
con
ſsi
ſstere v
ſsumfructum, mutata forma rei,
l. repeti, §.
rei mutatione, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur. Nec
vrgent in contrarium rationes & iura
ſsuperiùs adducta,
quia verum e
ſst, v
ſsufructuario
ſsiue legatario concedi
omnia,
ſsine quibus v
ſsusfructus, vel legatum con
ſsi
ſstere
non pote
ſst, quia ex eo forma &
ſsub
ſstantia rei fructuariæ non immutatur; imò potiùs con
ſseruatur: quod
ſsecus e
ſst in
ſspecie propo
ſsita, vt declarant Glo
ſsſsa, Angelus, Baldus, & Fulgo
ſsi.
in dict. l. vſsufructuarius, 68. &
communem re
ſsolutionem te
ſstantur Curtius iunior
n. 58.
& Ia
ſson
num. 24. in dict. l. 2. ff. de iuriſsdictione omnium
indicum. Arias Pinellus
dicta 2. part. num. 53. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsis, cap. 11. num. 42. Nec ob
ſstat, etiam
ſsi
dicatur, quòd forma rei con
ſsi
ſstit in con
ſsummatione,
l. ſsi is qui quadringenta, §. quædam, ff. ad l. falcidiam.
Vnde videtur, quòd ante
consũmationemconsummationem non mutetur
forma ædificij, quod non e
ſsſse con
ſsummatum, expre
ſssè
dicit textus
in dict. l. vſsufructuarius, 68. quo argumento
à communi
ſsententia di
ſscedunt Curtius
in dicta l. 2.
num. 59. & Corra
ſsius
Miſscel. lib. 1. cap. 6. qui alios intellectus, non tamen probabiles adducunt. Sed re
ſspondet eleganter Pinellus
vbi ſsuprà, con
ſstituendo, quòd
Glo
ſsſsa, & Doctores in hac materia appellant formam,
ip
ſsam figuram &
ſspeciem rei, nec loquuntur de forma, provt accipitur
in dict. §. quædam. Quod etiam
præ
ſsentit, & cum communi intellectu tran
ſsit Iacobus
Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in lib. Digeſstorum, ad
*
l. ſsi iter, 20. ff. de ſseruitutibus. Vbi dicit primò, quòd
ædificium inchoatum perficere non pote
ſst fructuarius,
etiam
ſsi eo loco aliter vti non po
ſsſsit, quia nihil noui à
fructuario in
ſstitui pote
ſst; ideò in ea
ſspecie inutile erit
legatum v
ſsusfructus, quia ædificij inchoati nullus e
ſst
v
ſsus; Deinde &
ſsecundò dicit
ſsingulariter, quare con
ſsumare non po
ſsſsit, videlicet, quia mutat rei
ſspeciem,
ſsi ex non ædificio ædificium faceret: ac mutata re con
*
ſsumitur v
ſsusfructus, & con
ſsummatio ædificij e
ſst con
ſsummario v
ſsusfructus. Verùm licèt i
ſste intellectus
cõmuniscommunis veri
ſsſsimus
ſsit, & mihi
ſsemper placuerit,
ſsubtilius
tamen vltra Pinellum & reliquos tentari po
ſsſset, rationem illius textus in eo con
ſsi
ſstere, quòd legatum v
ſsusfructus ædificij inchoati, & nondum perfecti, nec con
ſsummati, &
ſsic cuius adhuc v
ſsusfructus nullus e
ſsſse pote
ſst (vt dicebat Cuiacius) non videtur omninò purum,
aut ab
ſsolutum,
ſsed tacitam potiùs habere conditionem,
ſsi con
ſsummatum fuerit ædificium, hoc e
ſst, vt à con
ſsummatione v
ſsusfructus incipiar, & interim dilationem
habeat, donec perficiatur & con
ſsummetur ædificium. Et
*
tamen regula iuris ex
ſstat quòd tempus, & dilationem,
in fauorem, & commodum hæredis præ
ſsumitur appo
ſsui
ſsſse te
ſstator,
l. cum tempus, 17. ff. de regulis iuris, vbi
Decius, Bartolus, Ca
ſstren
ſsis, Alex. & omnes
in l. qui
ante Kalendas. ff. de verb. obligat. idem Bartolus
in l. ſsi
cum præfinitione, in fine, ff. quando dies legati cedat. Ia
ſson
in l. 2. num. 63. C. de iure emphyteutico, Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 7. tit. 10. num. 11. Peralta
in l.
vnum ex familia, in princ. num. 19. de legatis 2. D. Spino
in ſspeculo, Gloſsſsa, 13. n. 72. 73. & 74. qui plenè dictam
regulam declarant: vnde quemadmodum tempus &
dilationem in fauorem hæredis appo
ſsitam, non pote
ſst
impedire, nec in damnum hæredis abbreuiare legatarius
ex
ſsupradictis;
ſsic neque con
ſsummare ædificium, cùm
ex con
ſsummatione ce
ſsſsaret dilatio, & inciperet v
ſsusfructus, qui incipere non debet ex voluntate, & tacita conditione defuncti, quov
ſsque à proprietario fuerit con
ſsummatum. Quod in patre legitimo admini
ſstratore, &
*
v
ſsufructuario bonorum aduentitiorum filij diuer
ſso iure
cen
ſsendum e
ſst, quippe cùm po
ſsſsit ip
ſse nouum ædificium, quod filio vtile
ſsic, facere, & inchoatum con
ſsummare; imò ad id tenebitur,
ſsi filij vtilitatem con
ſsummatio, vel noua ædificatio re
ſspiciat, argumento
l. 1.
C. de bonis maternis: & ita debent intelligi adducta per
Pinellum
ibi 2. part. ex num. 52.
Quartò con
ſstituendum e
ſst ex prædictis apertè dedu
*ci, v
ſsufructuarium non po
ſsſse ex
ſstirpare
ſsyluam, & ibi
vineam plantare, vel ex ea terram aratoriam facere, neque ex vinea pratum, neque ex
ſsylua hortum, nec de
ſstructis ædibus eas renouare: & vt generaliter dixerim,
aliis quibu
ſscunque modis non po
ſsſse mutare formant
rei, etiam in aliam meliorem, ex dictis
ſsuprà, l. hactenùs, 8. in fine, cum
l. ſseq. l. æquiſsſsimum, 17. §. fructuarius,
cum ſseqq. ff. de vſsufructu, & diximus
ſsuprà
cap. 25. ex
num. 7. vſsque ad num. 17. quia cùm fructuarius vti & frui
ita debeat, vt rerum
ſsub
ſstantia
ſsalua
ſsit, nec forma
ip
ſsarum mutetur; ex dictis autem, formæ mutatio contingat, & mutatâ formâ, non
ſsit eadem
ſsub
ſstantia,
l.
Iulianus, §. ſsi quis, ff. ad exhibendum, faciendi prædicta facultas nullo modo competere pote
ſst v
ſsufructuario.
Sed ob
ſstat huic re
ſsolutioni textus valdè quidem dif
*ficilis
in l. æquiſsſsimum, 17. §. proinde, verſs. etſsi fortè in
hoc, ff. de vſsufructu. Vbi v
ſsufructuario permittitur lapidicinas in
ſstituere, & oliueta, & vites eiicere,
ſsi plus reditùs
ſsit in vno, quàm in altero: & con
ſsequenter mutare formam, &
ſsub
ſstantiam rei fructuariæ, permittit
Iulianus Iurecon
ſsultus in hæc verba:
Etſsi fortè in hoc
quod inſstituit, plus reditûs ſsit, quàm in vineis, vel arbustis,
oliuetis, quæ ſsuerunt, forſsitan etiam hæc deiicere poterit:
vel ſiquidẽsiquidem ei permittitur meliorare proprietatem. Quibus
verbis Iulianus reliqua iura de
ſstruere videtur, quæ de
non mutanda forma etiam in melius con
ſstituta
ſsunt.
Quare Accur
ſsius ibi. verbo, deiicere, & alij plures variè
di
ſsſsoluunt, nec vllus verè Iuliani
ſsen
ſsum percipere potuit. Communior tamen e
ſst eiu
ſsdem Accur
ſsij interpretatio, potui
ſsſse fructuarium in ea
ſspecie mutare formam
prædij, & lapidicinas in
ſstituere ex voluntate domini, |
quia ip
ſse dominus, & paterfamilias, qui v
ſsumfructum
conce
ſsſsit, lapidicinas illas viuens in
ſstituerat, quæ po
ſstmodùm fuerunt perfectæ, & vites eiectæ, & ex
ſstirpatæ.
Quod videntur denotare illa verba:
Vel quas paterfamilias inſstituit, exercere poterit, & ibi:
Et ſsi fortè in eo
quod inſstituit. Vt hæc verba referantur ad patremfamilias, vt ex voluntate ip
ſsius depul
ſsæ, & ex
ſstirpatæ vites videantur, qua
ſsi id
õninòomninò facturus e
ſsſset hæres,
ſsecutus patrisfamilias
voluntatẽvoluntatem. Nec ob
ſstat dicere, quòd nec cæptum à te
ſstatore
ſsiue patrefamilias defuncto perficere
potuit v
ſsufructuarius,
ex dict. l. vſsufructuarius, 68. ff. de
vſsufructu. Quia re
ſspondetur, ex voluntate patrisfamilias
id factum fui
ſsſse; quod aliàs fieri non po
ſsſset: & Glo
ſsſsam
ſsequuntur magis communiter DD.
ibi Ioan. Gar
ſsia
de expenſsis, dict. cap. 11. num. 44. dicens, quòd
ſsi Accur
ſsij
ſsen
ſsus di
ſspliceat, difficilè lex illa interpretari poterit. Verùm mihi di
ſsplicet ex eo, quòd Iulianus
ibi
non
ſsolùm videatur tracta
ſsſse de lapidicinis, quas te
ſstator in vita in
ſstituere cæpit,
ſsed etiam de iis, quas fructuarius de nouo in
ſstituit, vt colligitur ex illis verbis:
Vel quas paterfamilias inſstituit, exercere poterit, vel ipſse
inſstituere, ſsi nihil agriculturæ nocebit. Con
ſsiderando naturam, & proprietatem dictionis
Vel, quæ
ſsuâ naturâ
*
ponitur inter diuer
ſsa, & notat diuer
ſsum ca
ſsum proponi, vt per textum in
l. 1. ff. de rebus dubiis. aduertunt
Cephalus
in conſs. 236. num. 43. lib. 2. Marcus Antonius
Eugenius
in conſs. 46. num. 3. lib. 1. maximè, quia Iurecon
ſsultus
in dicto verſs. etſsi fortè, non facit fundamentum in hoc, quod paterfamilias, vel v
ſsufructuarius in
ſstituere cæperit,
ſsed in eo, quod plus reditûs
ſsit, ita vt
proprietatis melioratio contingat. Quod expre
ſsſsim deducitur ex verbis relatis
ſsuprà, num. 23. in princ. Vnde
*
Recentiores quamplurimi magis communiter con
ſstituunt, quòd mutatio cuiu
ſslibet formæ, non mutat
ſsub
ſstantiam alicuius rei,
ſsed dumtaxat mutatio illius formæ, quæ
ſsub
ſstantialis dicitur, & hæc v
ſsufructuario prohibetur, quoniam
ſsalua debet e
ſsſse
ſsub
ſstantia rei fructuariæ: vnde
in dict. verſs. & ſsi fortè, licèt ex
ſstirpatione
vitium mutetur aliqua forma; non tamen mutatur
ſsub
ſstantialis forma rei fructuariæ; con
ſstat enim
ibi agri
v
ſsumfructum deberi, cuius forma
ſsub
ſstantialis manet, quamuis oliueta & vites ex
ſstirpentur, argumento
textus
in cap. commiſsſsum, & in cap. cùm in tua, de decimis: & licèt ex cultura, aut in
ſstitutione mutetur qualitas, non tamen mutatur
ſsub
ſstantia, eodèmque iure res
cen
ſsetur, argumento
l. quæſsitum, §. illud, ff. de legatis 3.
& eorum, quæ
ſscribunt Socinus
in conſs. 297. lib. 1. Pari
ſsius
in conſs. 73. ex num. 12. lib. 4. Burgos de Paz
in conſsil. 50. ex num. 8. hic tamen intellectus
ſsu
ſspectus mihi
videbatur ex eo, quòd
ſsi verum e
ſst in
ſspecie propo
ſsita,
aliquam formæ mutationem contingere, quo pacto
hæc v
ſsufructuario licita e
ſsſse debebit, contra tot iura
in
initio huius capitis adducta, & communes Doctorum
re
ſsolutiones, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 22. num. 7. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 94. num. 51. lib. 1. Aluarus
Vala
ſscus
conſsultatione 50. num. 9. Barbo
ſsa
in l. diuortio,
§. ſsi fundum, num. 20. ff. ſsoluto matrimonio. Deinde mutatione aliqua data, quo etiam pacto ampliùs v
ſsusfructus durabit, qui rei mutatione interire
ſsolet
ſstatim, vt
ſsuprà probauimus? Aut quo iure vites & oliueta eiiciendi, atque ex
ſstirpandi facultas fructuario conceditur, quæ
denegata videtur in
l. hactenus, in fine, cum l. ſseq. ff. de
vſsufructu, quatenus generaliter
ſstatuitur, ampliare, vel
detrahere eum non po
ſsſse. etiam
ſsi melius repo
ſsiturus
ſsit,
nec deambulationes deiicere permittitur
in eadem l.
æquiſsſsimum, dict. §. fructuarius, et
ſsi ea deiectione meliorem aut maioris valoris proprietatem facturus
ſsit fructuarius: Nec aliquo modo qualitatem mutare, aut
fundum de nouo qualificare licere, con
ſstat ex
eadem l.
in §. ſsed ſsi ædium: quæ omnia nimis vrgent contra eorum
reſolutionẽresolutionem, quæ in e
ſsſse, fuit Alberici de Ro
ſsate
in
eadem l. æquiſsſsimum, §. inde eſst quæſsitum, num. 10. vbi
ad propo
ſsitum dictorum iurium di
ſstinguit,
ſsed reuera
difficultatem non diluit, nec glo
ſsſsa etiam, aliis modis
re
ſspondendo, iurecon
ſsultum non affirma
ſsſse,
ſsed tenta
ſsſse
tantùm for
ſsitan id v
ſsufructuario licere, vel de æquitate
eam traditionem ob
ſseruandam fore, quamuis de rigore
iuris alitet e
ſsſset dicendum, vt vidimus
ſsuprà.
Quapropter ex eadem lege vera interpretatio dedu
*cenda erit, inprimis fructuarium cau
ſsam proprietatis
deteriorem facere non debere, meliorem facere po
ſsſse:
inde fundi v
ſsufructu legato, non debere neque arbores
frugiferas excidere, neque villam diruere, nec quicquam
facere in perniciem proprietatis. Deinde non videri
v
ſsufructuarium meliorem facere proprietatem,
ſsi prædium fuit voluptuarium, & ip
ſse voluerit arbores etiam
infructiferas excidere, vel deambulationes amœnas
tollere, vt fortè hortos olitorios faciat, vel aliud quid,
quod ad reditum
ſspectat: videtur enim hoc ca
ſsu facere
in perniciem proprietatis, proptereà quòd prædium illud non ad vtilitatem,
ſsiue ad reditum,
ſsed ad delectationem, voluptatem, & amœnitatem fuerit de
ſstinatum.
Quo modo intelligendus e
ſst textus
in dict. l. æquiſsſsimum,
in verſs. etſsi fortè, el 1. Prætereà, atque ex eadem regula, fructuarius poterit lapidicinas, vel cretæ fodinas,
vel arenæfodinas in
ſstituere,
ſsi non agri partem nece
ſsſsariam huic rei occupet, & denique venas lapidicinarum,
metallorum quoque, poterit inquirere in prædio etiam
de
ſstinato agriculturæ,
ſsi nihil agriculturæ nocebit, &
poterit etiam vineta & oliueta, quæ anteà fuerunt deiicere,
ſsi plus reditus
ſsit in eo, quod in
ſstituit, quàm in vinetis, vel arbu
ſstis, vel oliuetis; quia ita faciendo, non
mutat formam rei, & facit in meliorationem proprietatis: quod ita attenditur ex
dicto §. fructuarius, ſsicut
attenditur ex aliis iuribus, an forma rei mutetur, vel
non; & ita procedit textus
in dict. verſs. etſsi fortè, el 2.
iuncto ſsuo, §. incipienti
Proinde, qui tamen non procederet,
ſsi vineæ v
ſsusfructus legatus proponeretur; tunc
enim non liceret v
ſsufructuario vineas ex
ſstirpare, vt venas metallorum perquireret, quoniam eo ca
ſsu forma
rei, cuius v
ſsusfructus legatus fuit, mutaretur. Nec
etiãetiam
poterit prædicta facere, quando tantum apparatum
ſsint
de
ſsideratura, quem non po
ſsſsit
ſsu
ſstinere proprietarius,
etiam
ſsi formam rei non immutaret,
ſsed ne ædificium
quidem ponere in fundo poterit, ni
ſsi quod ad fructum
percipiendum nece
ſsſsarium
ſsit, vt ibid. probatur
in verſs.
ſsed ne ædiſsicium: & ita dilucidè remanet, & verè, explicatus textus
in dict. l. æquiſsſsimum, ex §. fructuarius, v
ſsque ad §.
ſsed ſsi ædium.
Nec obſstat veriſsſsimæ huic reſsolutioni, quòd nec ampliare, nec detrahere liceat vſsufructuario, etiamſsi melius repoſsiturus ſsit, nec deambulationes deiicere, nec
qualitatem aliquomodo immutare, quo modo impugnabam præcedentem interpretationem ſsuprà num. 25.
ante finem. Nam ad primum reſspondetur, procedere id
in damnum proprietatis, vel formam rei immutando,
quæ in dict. verſs. etſsi fortè, non immutatur. Ad ſsecundum reſspondetur, intelligendo, provt intellexi ſsuprà
verſsiculum etſsi fortè, el 1. Ad tertium denique reſspondetur in dict. §. ſsed ſsi ædium, dumtaxat prohiberi rem
immutare, vel ad alium modum conuertere; excolere
enim, quod inuenit, fructuarius debet, qualitatem ædium non immutando: & de his hactenùs.
CAPVT XXXIV.
Proprietarius vtrùm eadem æquitatis lege teneatur, quâ v
ſsufructuarium teneri
cap. præcedenti diximus, vt nihil immutando, aut alio
quouis modo, in re
ſsua faciat ip
ſse, quod detrimentum fructuario afferat: deinde an hypothecare, vel alienare proprietatem
ſsine
con
ſsen
ſsu fructuarij po
ſsſsit, vbi Ca
ſstren
ſsis
ſsententia explicatur, & meliùs, quàm ha|
ctenus corroboratur. Demùm agitur vtrùm
ſsententia lata contra v
ſsufructuarium, nocere debeat proprietario, vel è contra, & Pauli Pari
ſsij re
ſsolutiones probantur.
SVMMARIVM.
-
1 Proprietarium eadem æquitatis lege teneri, quâ vſsufructuarium teneri cap. præcedenti diximus, vt
nihil in re ſsua faciat ipſse, quod detrimentum fructuario afferat.
-
2 Proprietates dominus vſsufructuario inuito, nihil facere poteſst circa res fructuarias, aut proprietatem earum, quod in damnum fructuarias ſsit, & conſsequenter nec formam, vel ſspeciem, aut vſsum rei fructuariæ etiam in melius immutare, nec alio quocunque
modo vtendifruendi facultatem impedire.
-
3 Triticum mutuum recipiens, creditore inuito, ſsoluere
farinam non poteſst, cum Alciato contra Purpuratum.
-
4 Proprietarius, ſsi formam rei immutando, vel aliud
quodcunque faciendo, vti frui vſsufructuarium impediat, vel eidem aliquod damnum inferat, ad totale intereſsſse tenetur pro rata temporis, quo fructuarius fuit impeditus.
-
5 Vſsufructuarius vocari debet, quoties res agitur etiam
circa proprietatem, quæ ei damnum afferre poteſst.
-
6 Sententia lata contra proprietarium, non præiudicat
vſsufructuario non citato in vſsufructu, nec è contra
præiudicat proprietario non citato in proprietate lata contra fructuarium.
-
7 Sententia lata contra vſsufructuarium, an, & quando
proprietatis domino nocere debeat, & è contra, plenè
explicatum, remiſsſsiuè, & de hac re Petrus Paulus
Pariſsius commendatus.
-
8 Proprietarium abſsque conſsenſsu & volũtatevoluntate vſsufructuarij poſsſse hypothecare, & vendere proprietatem, cum
Caſstrenſsi melius, quàm hactenùs comprobatum, &
num ſseq.
-
9 Vſsufructuarius non habet ita liberum vſsumfructum,
ſsicut habet proprietatem liberam proprietarius, quia
eſst fortius ius, & magis adradicatum.
-
10 Proprietarius non poterit proprietatem alienare in
damnum conſsiderabile vſsufructuarij, vel quando
vertatur aliquod intereſsſse, vel commodum, quod non
alienatur, committendo id æquitati, & arbitrio iudicantis, vt is ex bono & æquo conſsideret, quando
conſsenſsus vſsufructuarij neceſsſsarius ſsit, nec-ne.
-
11 Borgninus Caualcanus nouè & verè notatus per Authorem, quòd contra legem & rationem loquatur, nec
Doctorum reſsolutiones in quæſstione ſsuperiori prælegerit.
PRo expedita huius Capitis explicatione, con
ſstituere
*
primò nece
ſsſsarium erit: Proprietarium, eadem æquitatis legere teneri, quâ v
ſsufructuarium teneri
capite præcedenti diximus, vt nihil in re
ſsua faciat ip
ſse, quod detrimentum fructuario afferat: Id quod certum e
ſst, iuribus
ſstatim referendis probatum, & à Connano adnotatum in terminis,
commentariorum iuris ciuilis, libro 4.
cap. 3. num. 2. ad finem, fol. 232. Pinello
2. parte l. 1. C.
de bonis maternis, num. 57. verſsiculo, & eſst notandum. Id
*circò, & vt generaliter dixerim, proprietatis dominus v
ſsufructuario inuito, nihil facere pote
ſst circa res fructuarias, aut proprietatem earum, quod in damnum fructuarij
ſsit & con
ſsequenter nec formam, vel
ſspeciem, aut
y
ſsum rei fructuariæ, etiam in melius immutare, nec alio
quocunque modo vtendi fruendi facultatem impedire:
Quod po
ſst alios adnotarunt Cor
ſsetus
in repertorio ad
Abbatem, verbo
vſsufructuarius. Corneus
in conſs. 8. circa
primum, columna 3. lib. 2. Mantua
ſsingulari 498. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 159.
fol. 353. & vltra eos probatur primò ex textu
in l. ſsed &
ſsi quid, 19. §. proprietatis, & §. ſseq. ff. de vſsufructu, quem
expendit Decius
in conſsilio 417. n. 20. Secundò,
ex textu
in l. vſsufructu, 7. §. hac ratione, ff. eodem titulo; vbi Vlpianus
ſsic
ſscribit:
Hac ratione Labeo ſscribit, nec ædificium licere domino, te inuito, altiùs tollere: ſsicuti nec areæ
vſsufructu legato, poteſst in area ædiſsicium poni: quam ſsententiam puto veram. Tertiò facit textus
in l. vltima ff. de
vſsu & habitatione, vbi
ſsic
ſscriptum reliquit Paulus:
Neratius ait: vſsuariæ rei ſspeciem is, cuius proprietas eſst, nullo modo commutare poteſst; deteriorem enim cauſsum vſsuarij
facere non poteſst: facit autem deteriorem, etiam in meliorem ſstatum re commutatâ. Quem textum velut expre
ſsſsum
*
e
ſsſse cen
ſseo pro opinione Alciati
in l. 2. §. mutui datio, ff.
ſsi certum petatur, n. 10. contra Purpuratum
ibidem, n. 43.
adeò, verum e
ſsſse, aliud pro alio, inuito creditore
ſsolui
non po
ſsſse, vt procedat id, etiam
ſsi quod
ſsoluitur, melius
ſsit: & inde infert, quòd recipiens triticum mutuum,
inuito creditore
ſsoluere non pote
ſst farinam, vt latiùs
probat
ibi: ad propo
ſsitum autem no
ſstrum redeundo,
ſsuperior doctrina
ſsic procedit, vt
ſsi proprietarius
formãformam
*
rei immutando, vel aliud quodcunque faciendo, vti
frui v
ſsufructuarium impediat, vel eidem aliquod damnum inferat, ad totale interesse teneatur pro rata temporis, quo fructuarius fuit impeditus,
l. Proculus, 23. §.
vlt. ff. de vſsufructu, dum dicit:
Si arbores vento deiectas
dominus non tollat, per quod incommodior ſsit vſsusfructus,
vel iter: ſsuis actionibus vſsufructuario cum eo experiendum
erit. Vbi
ſsic adnotauit Florianus, &
ſsequitur Gironda
de
Gabellis, 2. part. §. 1. num. 30. fol. 37. e
ſst etiam bonus
textus
in l. repeti, §. finali. ff. quibus modis vſsusfructus
amittatur, dum dicit:
Planè ſsi proprietarius hoc fecit, ex
teſstamento, vel de dolo tenebitur. Sed & interdictum
Quod vi aut clam, vſsufructuario competit. Et
in l. ſsed & ſsi
quid. 19. §. proprietatis, ff. de vſsufructu, ibi:
Proprietatis dominus non debebit impedire fructuarium ita vtentem,
ne deteriorem eius conditionem faciat. Inde e
ſst, quòd v
ſsu
*fructuarius nece
ſsſsariò vocari debet,
ſsiue illius con
ſsen
ſsus
requiri, quoties res agitur etiam circa proprietatem, quæ
ei obe
ſsſse,
ſsiue damnum aliquod con
ſsiderabile afferre pote
ſst. Quod ex aliis ob
ſseruant Tiraquellus
de retractu
conuentionali, §. 1. gloſsſsa 6. num. 29. qui allegat bonum
textum
in l. is qui fundum, 31. ff. de vſsufructu legato.
Sfortia Oddi
in conſs. 82. num. 14. vol. 1. Ideò
ſsententia
*
lata contra proprietarium, non præiudicat v
ſsufructuario non citato, nec vocato in v
ſsusfructu, nec è contra
præiudicat proprietario non citato, in proprietate lata
contra fructuarium, vt dicit Glo
ſsſsa
in l. is cuius §. finali,
ff. de vſsufructu. Quam
ſsequunrur communiter omnes,
vt con
ſstat, ex Caualcano
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 125. fol. 423. Pinello
2. Part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 68. verſs. ſsimiliter eſst differentia: qui meritò
a
ſsſserit, quòd hanc materiam inuoluunt Scribentes
in l.
ſsæpe, ff. de re indicata; erit tamen vltra eum videndus
*
omninò Paulus Pari
ſsius
in repetitione ad illum textum,
num. 12. 13. 14. 15. & 16. quo loco plenè di
ſsputat, an,
& quando
ſsententia lata contra v
ſsufructuarium proprietatis domino nocere debeat, & è contrà: conclu
ſsiones & doctrinas Bartoli
ibid. explicat, & accuratè re
ſsoluit; ideò ampliùs in
ſsi
ſstere nece
ſsſse non erit: vide etiam
Addit ad
deciſs. Gamæ 266. part. 2.
Secundò & principaliter con
ſstituendum erit, ex di
*ctis
ſsuprà non ob
ſscurè, manife
ſstè potiùs digno
ſsci, deceptos nonnullos, exi
ſstimantes, proprietarium non po
ſsſse vendere proprietatem
ſsine con
ſsen
ſsu & voluntate v
ſsufructuarij, qua
ſsi id prædicta æquitatis aut prohibitionis ratione contineri videatur. Quod non dubitarunt
a
ſsſserere Guilliel. de Cun.
in l. 2. C. de vſsufructu. Oldradus
in conſs. 24. & Sfortia Oddi
in conſs. 82. num. 14. vol. 1.
ſsed decipiuntur, vt dixi, quoniam ex alienatione nullum damnum v
ſsufructuario contingit in v
ſsufructu, cùm
nihil
ſsua inter
ſsit, quod i
ſste, vel ille
ſsit proprietarius,
dummodò ip
ſsum non turbet in v
ſsufructu, vt eleganter
con
ſsiderat Ca
ſstren
ſsis
in dict. l. 2. C. de vſsufructu, in fine,
qui
ſsecurè defendit, proprietarium po
ſsſse hypothecare
& vendere proprietatem ab
ſsque con
ſsen
ſsu v
ſsufructuarij
|
& aliis obiectionibus re
ſspondet. Ca
ſstren
ſsis etiam
ſsententiam defendit Ioannes Sichardus
in lectura dicta l. 2.
ex num. 2. vſsque ad num. 9. & veriorem exi
ſstimat Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus,
num. 9. &
ſsequitur Pinellus
2. part. dict. l. 1. C. de bonis
maternis, num. 51. Pro quibus valdè vrget primò textus
in l. fundi Trebatiani, ff. de vſsufructa legato, vbi apertè
ſsupponit Scæuola, proprietatem vendi potui
ſsſse, nec
con
ſsen
ſsum fructuarij requirit, &
in l. 3. §. ſsi hæres, ff.
vſsufructuarius quemadmodum caneat, vbi idem
ſsupponit
Vlpianus, dicit enim:
Si hæres alienauerit proprietatem,
& poſsteà amittatur vſsusfructus. Secundò e
ſst textus
ſsingularis
in dicta l. 2. C. de vſsufructu, vbi
ſsic
ſscribitur:
Verbis teſstamenti quæ precibus inſseruisti, vſsumfructum
tibi legatum animaduertimus. Quæ res non impedit proprietatis dominum obligare creditori proprietatem, manente fcilicet integro vſsufructu tui iuris. Ergo & alienare
poterit proprietatem,
ſsaluo iure v
ſsusfructus, nec pote
ſst
in hoc congrua di
ſscriminis ratio a
ſsſsignari, vt intelligit
Accur
ſsius
ibi. verbo,
obligare, dicens
item & vendere.
Ca
ſstren
ſsis, & Sichardus
vbi ſsuprà. Qui addunt, quòd
ſsi e
ſst
ſspeciale in patre v
ſsufructuario, quod debeat con
ſsentire in alienatione proprietatis,
l. vlt. §. filius autem,
C. de bonis quæ liberis, in contrarium debet e
ſsſse ius commune, quòd
ſsine con
ſsen
ſsu fructuarij po
ſsſsit totalem alienationem facere. Tertiò facit quòd proprietas v
ſsucapi pote
ſst, quamuis v
ſsusfructus rectè con
ſstitutus per
v
ſsucapionem non perimatur,
l locum, 21. §. proprietarius, ff. de vſsufructu, l. iuſsto, 44. §. non mutat, iuncta declaratione glo
ſsſsæ
ibi. verbo, non pote
ſst,
ff. de vſsucapionibus. Sed
ſsi prohibitus e
ſsſset proprietarius alienare proprietatem
ſsine con
ſsen
ſsu fructuarij, non po
ſsſset pati in
præiudicium ip
ſsius v
ſsucapi rem, argumento
l. alienationis verbum, 28. ff. de verbor. ſsignificat. & eorum, quæ
adnotarunt per illam legem Scribentes communiter,
Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 44. in fine, lib. 2. Socinus
in conſs. 266.
num. 44. lib. 2. Decius
in conſs. 445. num. 28. Tiraquellus
de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſsa 9. num. 249. Pinellus
in authent. niſsi tricennale, num. 29. C. de bonis maternis,
quamuis ip
ſse
ſsubtiliter atque eruditè, vt a
ſsſsolet, contra
Communem exi
ſstimet fal
ſsam e
ſsſse allegationem
dict. l.
alienationis, alienatione prohibita, & v
ſsucapionem prohibitam cen
ſseri, vt
ibi videri poterit. Quartò denique &
vltimò, quando tot iura, atque Doctorum authoritates
deficerent, concludens fundamentum videretur, quòd
*
v
ſsufructuarius non habet ita liberum v
ſsumfructum,
ſsicut habet proprietatem liberam proprietarius; quia e
ſst
fortius ius, & magis adradicatum, vt
ſscribit Baldus
in l.
locum, §. ex eo, per illum textum,
ff. de vſsufructu, ſsed v
ſsufructuarius non habens ita plenum & liberum ius,
pote
ſst vendere v
ſsumfructum, vt alio capite probabitur
infra, etiam
ſsine con
ſsen
ſsu proprietarij; ergo multò magis poterit proprietarius vendere proprietatem ab
ſsque
con
ſsen
ſsu v
ſsufructuarij. Poterit tamen contraria
ſsenten
*tia locum obtinere, vbi ex alienatione proprietatis, damnum con
ſsiderabile euenire po
ſsſset v
ſsufructuario; tunc
enim citra con
ſsen
ſsum eius, non po
ſsſset proprietarius
alienare: in quibus terminis loqui videtur Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 2. gloſsſsa vnica num. 52. verſs.
nam licèt, nec inuitus cogetur fructuarius ip
ſse proprietarium rixo
ſsum, aut malæ conditionis mutare, vt dicebat Sfortia
dict. conſs. 84. num. 14. & e
ſst de mente Ca
ſstren
ſsis
in dict. l. 2. ad finem, quatenus pro ratione
ſsuperioris doctrinæ aduertit, quod nihil ad fructuarium
intere
ſst, quis
ſsit proprietarius, dummodò non turbetur
in v
ſsufructu; ergo
ſsi aliquid ad euro attineat, contrà erit
dicendum, vt etiam, & rectè ob
ſseruat Ioannes Sichardus
in dict. l. 2. C. de vſsufructu, num. 8. vbi dicit regulariter con
ſsen
ſsum fructuarij non requiri, quando proprietarius velit alienare rem, ex qua v
ſsusfructus pendeat:
ſsed tunc demum quando vertatur aliquod intere
ſsſse vel commodum v
ſsufructuarij: quod committendum
e
ſst æquitati iudicantis, vt is ex æquo & bono con
ſstituat,
quando con
ſsen
ſsu opus
ſsit, vel non; dicit etiam quòd in
ca
ſsu, quo e
ſsſset nece
ſsſsarius con
ſsen
ſsus, nece
ſsſsarium quoq,
e
ſsſse laudimium tanquam merces con
ſsen
ſsus: quod latiùs tractauerat
n. præcedentibus, & ibid. Ca
ſstren
ſsis
n. 2.
Ex quibus prætermittere non po
ſsſsum Borgninum
*
Caualcanum qualibet nota dignum e
ſsſse in hac quæ
ſstione; is enim
de vſsufructu mulieri relicto, num. 141. verſs.
legatum verò, fol. 435. contra rationem & legem loquitur, atque
ſsuperioribus Doctorum re
ſsolutionibus non
prælectis,
ſsecuré (
ſsed improbè quidem) affirmat, hæredem
ſsiue proprietarium non po
ſsſse inuito v
ſsufructuario,
ſsiue eo irrequi
ſsito, aliquid de proprietate di
ſsponere, nec alienare illam, & aliter non declarat: quod, vt
vides, à iure ip
ſso & ratione valdè alienum e
ſst, &
ſsuperioribus doctrinis repugnat.
CAPVT XXXV.
Proprietarius vtrùm, aut quare, ne conſsentiente quidem fructuario, ſseruitutem imponere
poſsſsit, niſsi per quam deterior conditio fructuarij non fiat? ipſse etiam fructuarius, quare nec acquirere, nec imponere, retinere tamen ſseruitutem poſsſsit? vbi quæ hactenùs dicta ſsunt ab aliis vbicunque, congeruntur, &
confutantur; Raphaëlis Fulgoſsij ratio contra
Recentiores recipitur, meliùs quàm adhuc
explicatur, atque Pinelli motiuis contra
eam nouiter reſspondetur.
SVMMARIVM.
-
1 Proprietarium non poſsſse ſseruitutem imponere fundo,
nec amittere, acquirere planè ſseruitutem eum poſsſse,
etiam inuito fructuario.
-
2 Vſsufructuarius acquirere ſseruitutem non poteſst, retinere autem poteſst, & ſsi fortè fuerit, non vtente fructuario, amiſsſsa, hoc quoque nomine tenebitur.
-
3 Prædictorum vera ratio redditur: & textus in l. ſsed &
ſsi quid, 19. §. ſsed nec ſseruitutem, ff. de vſsufructu,
meliùs, quàm hactenùs enucleatur, & num. ſseq.
-
4 Seruitutem nemo in damnum alterius imponere poteſst,
maximè ſsi ille habeat aliam ſseruitutem.
-
5 Diſspoſsitionem rerum ſsuarum etſsi liberè vnicuique lex
committat; hoc tamen ita, vel ex naturali iuſstitia
accipiendum eſst, ſsi non publicum, aut priuatum alicuius commodum lædatur.
-
6 Proprietarius quare acquirere ſseruitutem poſsſsit, etiam
inuito fructuario.
-
7 Vſsufructuarius quare retinere ſseruitutem poſsſsit; acquirere verò, vel imponere ſseruitutem non poſsſsit.
-
8 Proprietatis dominus, ne conſsentiente quidem fructuario, ſseruitutem imponere poteſst, niſsi per quam deterior conditio fructuarij non fiat, vbi proponitur vulgata difficultas l. ſsed etſsi quid, 19. §. proprietatis,
cum l. ſseq. ff. de vſsufructu.
-
9 Franciſsci Connani, Sarmienti, Arij Pinelli, atque
Ludouici Vitalis declarationes contra communem
reiectæ.
-
10 Ferdinandi Vaſsquez. de Menchaca noua interpretatio, nouè & ſsubtiliter confutatur.
-
11 Emmanuelis Mendez de Caſstro intellectus nouus nouè & verè improbatus.
-
12 Iacobi Cuiacij ſsententia in prædicta difficultate non
probatur.
-
13 D. Feliciani de Solis rationem veram in ſse eſsſse, ſsed non
concludere circa difficultatem dict. § proprietatis.
-
14 Petri Auguſstini Morlæ rationem inefficacem eſsſse, &
iuri contrariam.
-
15 In prædicta difficultate facilius eſsſse aliorum rationes
confutare, quàm veram aut concludentem rationem
conſstituere.
-
16 Raphaëlis Fulgoſsij rationem magis placere Authori,
& Pinelli motiuis contra eundem, nouè atque ſsubtiliter ſsatisfactum, & num. ſseq.
-
17 Emphyteuta vſsumſsructum poteſst ad vitam conſstituere,
& ſseruitutem imponere ad vitam eius duraturam.
-
18 Vaſsſsallus in re feudali poteſst ad vitam ſseruitutem conſstituere.
-
19 Superficiarius ſseruitutem & cenſsum in ſsuperficie imponere poteſst.
HIs, quæ Capite præcedenti dicta fuêre, proximum
e
ſst con
ſstituere nunc, ob eandem æquitatis, vel
prohibitionis rationem, nec
ſseruitutem imponere po
ſsſse
*
fundo proprietarium, nec amittere
ſseruitutem,
ſsed acquirere planè
ſseruitutem eum po
ſsſse, etiam inuito fructuario, vt Iulianus
ſscrip
ſsit. Quibus con
ſsequens e
ſst, fructuarium quidem acquirere
ſseruitutem non po
ſsſse, reti
*nere autem po
ſsſse, &
ſsi fortè fuerit, non vtente fructuario, ami
ſsſsa, hoc quoque nomine tenebitur: ita docuit
Vlpianus
in l. ſsed & ſsi quid, 19. §. ſsed nec ſseruitutem imponere, ff. de vſsufructu. In quo nullus ampliùs in
ſsi
ſstit,
ſsed tanquam indubitatum omnes admittunt, vt con
ſstat
ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Petrus Gregorius
in ſsyntagmate
iuris, lib. 4. cap. 3. num. vlt. verſs. ſsed nec ſseruitutem, Cuiacius
recitationum ſsolemnium, in lib. Digeſstorum, ad
l. 3.
*
ff. de ſseruitutibus. Ratio autem quare proprietarius imponere, vel amittere
ſseruitutem non po
ſsſsit,
ſsatis con
ſstare pote
ſst ex his, quæ in initio Capitis præcedentis
diximus: proprietarium nihil in præiudicium, aut detrimentum fructuarij facturum, nec aliquo modo iuri
v
ſsusfructus obe
ſsſse,
ſsiue aliquid detrahere po
ſsſse. Deinde,
*
quia non pote
ſst quis in proprio fundo, in alterius præiudicium imponere
ſseruitutem, maximè
ſsi ille habeat
aliam
ſseruitutem,
l. 2. §. 1. l. per quem locum, ff. de ſseruitutibus rusticorum, l. in concedendo, ff. de aqua pluuia arcenda, l. hoc iure, §. is qui, & l. Lucio, ff. de aqua quotidiana & æſstiua: quæ iura adducit Ioannes Corra
ſsius
in
l. 3. ff. de ſseruitutibus, num 17. in fine, & num. 20. vbi
reddit elegantem & veram rationem, quòd licet di
ſspo
*
ſsitionem rerum
ſsuarum liberè vnicuique lex committat,
l. ſsed & ſsi lege, §. conſsuluit. ff. de petitione hæreditatis, l.
in re mandata, C. mandati: hoc tamen ita vel ex naturali
iu
ſstitia accipiendum e
ſst,
ſsi non publicum aut priuatum
alicuius commodum lædatur,
l. opus nouum. ff. de operibus publicis. Ia
ſson
in l. ex hoc iure, ad principium, ff. de*
iuſstitia & iure; acquirere autem
ſseruitutem etiam inuito fructuario, proprietarius pote
ſst, nam & res fructuario nec fraudi, nec damno e
ſst, & v
ſsusfructus ip
ſse melior
ſsit, vt rectè con
ſsiderat Cuiacius
in dict. l. 3. in princ.
ff. de ſseruitutibus. v
ſsufructuarius verò retinere
ſseruitutem pote
ſst, quia dum retinet, nihil de nouo facit quod
po
ſsſsit ip
ſsi prohiberi; retinere potius, & con
ſseruare de
*bet, aliàs eo nomine tenebitur,
ſsi eo non vtente,
ſseruitus
ip
ſsa ami
ſsſsa fuerit, vt inquit Vlpianus loco relato
ſsuprà.
Ratio e
ſst, quoniam v
ſsufructuarius omnem rei curam
ſsu
ſscepit, & cu
ſstodiam, atque diligentiam præ
ſstare tenetur, vt inquit textus
in l. 1. ad finem, cum
l. ſseq. ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus. num. 6. & latè probauimus
ſsuprà, cap. 10. acquirere tamen, vel imponere
ſseruitutem non pote
ſst, quoniam fructuarius dominus
non e
ſst, & nemo
ſseruitutem acquirit, vel imponit, ni
ſsi
qui dominus e
ſst,
l. 1. ff. communia prædiorum. Corra
ſsius
in dict. l. 3. num. 20. ff. de ſseruitutibus. Padilla
in l. & in
prouinciali, num. 5. C. eodem tit. Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 1. cap. 20. num. 1. D. Felicianus de Solis
tractat. de cenſsibus lib. 2. cap. 4. num. 9. verſs. & hinc eſst.
Ex quibus remanet meliùs quàm hactenus per aliquem
enucleatus textus
in dict. l. ſsed & ſsi quid, §. ſsed nec ſseruitutem. ſsubdit po
ſstmodùm idem Vlpianus:
Proprietatis*
autẽautem dominus, ne conſsentiente quidem fructuario, ſseruitutem
imponere poteſst: niſsi per quam deterior conditio fructuarij
non fiat; veluti, ſsi talem ſseruitutem vicino conceſsſserit, ius
ſsibi non eſsſse altiùs tollere. Locum autem religioſsum facere
potest, conſsentiente fructuario, & hoc eſst verum fauore Religionis. Id autem adeò mirabile & difficile, iurique contrarium aliquibus videtur, vt
ſse rationem a
ſsſsequi non
po
ſsſse fateatur coactus Curtius iunior (quem in hoc
laudauit Pinellus)
in l. penultima num. 37. C. de pactis.
Ratio difficultatis & admirationis con
ſsi
ſstit in hoc, quod
licèt proprietario rectè prohibitum e
ſsſse videatur, fructuario inuito,
ſseruitutem imponere, ne reddatur deterior cau
ſsa v
ſsusfructûs, ne etiam damnum inferatur eidem fructuario; tamen cum fructuarius ip
ſse con
ſsen
ſsum præ
ſstat, licitum id deberet e
ſsſse proprietario, quoniam iuri pro
ſse introducto quilibet pote
ſst renunciare,
l. paciſsci, ff. depactis, l. penultima, C. eodem, nec Volenti.
& con
ſsentienti fraus aliqua,
ſsiue damnum irrogari videtur, & nihilominùs con
ſstitutio
ſseruitutis non valet,
nec quamuis fructuarius con
ſsen
ſserit. Id quod iuxta communem
ſsententiam certum e
ſst, vti communiter intellexi
ſsſse omnes firmant, Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, n. 74. Felicianus
de cenſsibus, lib. 2. cap. 4. num. 10.
verſs. ſsed hanc reſsolutionem.
Quapropter Franci
ſscus Connanus
commentariorum*
iuris ciuilis, lib. 4. capite 3. num. 3. fol. 232. con
ſstanter a
ſsſserit contra Communem, proprietarium, etiam inuito
fructuario,
ſseruitutem imponere po
ſsſse, quâ v
ſsusfructus
conditio deterior non fiat; quòd
ſsi fiat deterior, ita demum
ſsi fructuarius ip
ſse con
ſsentiat, dicítque verba illa
(
ne conſsentiente quidem fructuario) legenda e
ſsſse (
non conſsentiente fructuario,) & verbum,
Niſsi, legis
ſsequentis,
accipiendum e
ſsſse pro,
Dumtaxat; vt
ſsit
ſsen
ſsus, eam
dumtaxat
ſseruitutem imponi po
ſsſse à proprietario, v
ſsufructuario non con
ſsentiente, quâ ip
ſsius conditio deterior non fiat: quòd
ſsi deterior fiat; eiu
ſsdem con
ſsen
ſsus
nece
ſsſsarius e
ſst: & in effectu hanc
ſsententiam
ſsequutus
e
ſst, & nonnullis comprobat Arias Pinellus
in dicta 2.
parte l. 1. num. 74. qui magis probat, duplicem negationem ponendam e
ſsſse, vt legatur:
Proprietatis dominus, ne quidem conſsentiente fructuario ſseruitutem imponere non poteſst, niſsi per quam deterior conditio fructuarij
non fiat. Idem etiam admittit D. Franc. Sarmientus
ſselectarum interpretationum, lib. 6. cap. 12. quos merito improbat Felicianus
libro 2. dicto cap. 4. num. 10. quoniam
eorum a
ſsſsertio euidenter violat verba illorum iurium,
é
ſstque contra receptam & vulgatam Codicum Pandectarum fidem, violat etiam Vlpiani verba, &
ſse ip
ſsam
prodit Ludouici Vitalis declaratio
lib. 2. variarum lectionum. cap. 8. His addo ex alio prædictorum lectionem
conuinci, quòd
ſstatim dixerit Vlpianus, proprietarium
facere po
ſsſse locum religio
ſsum con
ſsentiente fructuario,
& hoc fauore Religionis; ergo fauore illo ce
ſsſsante, contrà dicitur, vti communis intelligebat.
Vnde Ferdinandus Va
ſsquez de Menchaca
lib. 1. de*
ſsucceſsſsionum creatione, §. 7. num. 40. verſsiculo, redeundo
ad illum articulum, reprobata Pinelli & Connani opinione, cum Communi defendit, proprietatis dominum
nec con
ſsentiente v
ſsufructuario
ſseruitutem imponere
po
ſsſse, per quam v
ſsusfructûs conditio deterior fiat: &
reddit nouam rationem, quia fructuarius ius v
ſsusfructûs alienare non pote
ſst,
§. finitur, Inſstitut. de vſsufructu;
&
ſsic nec Con
ſsentire proprietario
ſseruitutem imponenti, quia
ſseruitutis con
ſstitutio alienatio quædam videtur,
l. vltima, C. de rebus alienis non alienandis; &
ſsic talis
con
ſsen
ſsus inanis e
ſsſse debet. Nec ob
ſstat, quòd licèt vnus
ex dominis prædij communis,
ſseruitutem imponere non
po
ſsſsit, tamen accedente po
ſsteà con
ſsen
ſsu alterius domini, firmatur, atque iu
ſstificatur
ſseruitus illa,
l. per fundum,
ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, l. vltima ff. communia prædiorum, quia re
ſspondet ip
ſse, longè diuer
ſsum e
ſsſse vnum
ab altero, proptereà quod vnu
ſsqui
ſsque dominorum habet ius alienandi partem
ſsuam; v
ſsufructuarius verò ius
alienandi non habet,
ſsed, vt vides, interpretatio hæc, nec
vera e
ſst, nec
ſsu
ſstineri pote
ſst inprimis enim
diuersũdiuersum e
ſst,
v
ſsufructuarium, inuito,
ſseu ignorante proprietario, v
ſsusfructus ius alienare; aut eidem
ſseruitutem imponere volenti con
ſsen
ſsum præ
ſstare, vt ad oculum patet; nec a
ſs|
ſsumptum
dictæ l. vltimæ, ita indi
ſstinctè procedit, vt colligitur ex his, quæ
ſscribit Corra
ſsius
in l. 3. ff. de ſseruitutibus, num. 25. & 26. Deinde, quia præcipuum fundamentum euidenter de
ſstruitur ex eo, quòd
ſsi probemus, po
ſsſse fructuarium vendere, locare, aut quoquo
modo alienare v
ſsumfructum,
ſsequetur inde,
ſsi ratio adducta per
MenchacãMenchacam procedit, quòd maiori ratione poterit
ſseruitutis con
ſstitutioni con
ſsen
ſsum præ
ſstaret: at v
ſsufructuarius vendere pote
ſst, locare, gratis concedere, &
alienare v
ſsumfructum, vt cum multis alio capite
infrà
tuebimur: ergo poterit etiam
ſseruitutis con
ſstitutioni patientiam aut con
ſsen
ſsum præ
ſstare. Denique cùm verum
ſsit, po
ſsſse v
ſsufructuarium vendere, & locare v
ſsumfructum, non poterit procedere di
ſscriminis ratio, quæ ab
eodem excogitata fuerat inter fructuarium, & vnum ex
dominis prædij communis.
Quare Emmanuel Mendez de Ca
ſstro (qui
ſuperiorũſuperiorum,
*
& aliorum, de quibus
infrà, nullam mentionem facit)
in repetitione ad textum, in
l. cùm oportet, C. de bonis
quæ liberis, 2. parte, num. 128. in fine, fol. 47. ea ratione
dicit, non po
ſsſse fructuarium domino proprietatis
ſseruitutem imponere volenti con
ſsentire, quia
ſsi con
ſsentire
po
ſsſset, efficeretur, vt vnus & idem locus duobus in
ſsolidum
ſseruiret: quod e
ſsſset contra naturalem rationem
l. ſsi vt certo, § duobus vehiculum, ff. commodati: nec
fructuarius ip
ſse con
ſsentire pote
ſst, vt
ſsuo iure
ſsibi vti
quandocunque non liceret, argumento
legis quoties, verſsiculo, & ideò, & l. penultimæ, de pactis: vnde
ſsit, vt
ſseruitus, quæ non diminuit ius vtendi fruendíque, rectè
imponatur, vt
ibi dicitur. Verùm hæc ratio placere non
pote
ſst, quoniam eâ attentâ, con
ſsideratóque ne locus
idem duobus
ſseruire debeat,
ſsequitur inde, quòd nec
ſseruitus, quæ non diminuit ius v
ſsusfructûs, imponi non
po
ſsſsit, cùm adhuc eadem ratio militet;
ſsiquidem duobus
fundus
ſseruire debebit: deinde, nam
ſseruitutis con
ſstitutio non impediret fructuarium vtifrui po
ſsſse iure
ſsuo,
quamuis ip
ſsius v
ſsusfructûs conditio deterior fieret,
ſsiue
eiu
ſsdem ius diminueretur; nec duorum concur
ſsus in eodem loco ita in
ſsolidum con
ſsiderari pote
ſst, vt concurrere non po
ſsſsit in hac
ſspecie, cùm alter iure tantùm
ſseruitutis vtatur, alter verò vniuer
ſso commodo fructuum,
& prouentuum gaudeat, quicunque ille
ſsit: denique,
nam
ſsicut fructuarius venditione, locatione, aut
ſsimili
contractu efficere po
ſsſset, vt iure
ſsuo
ſsibi vti ampliùs non
liceret,
ſsic & gratuitò con
ſsen
ſsum præ
ſstando proprietario, diminuere ius v
ſsusfructus, aut deteriorem facere
ſsuam cau
ſsam poterit, eò magis, quòd vt dixi non ideò
ſsibi in vniuer
ſsum, ius vtendi & fruendi tollit, cùm vti
& frui po
ſsſsit
ſsaluo iure
ſseruitutis, ex qua v
ſsusfructûs
cau
ſsa deterior fieri dicitur: alia igitur ratione procedit
ille textus, nec prædicta
ſsufficiens e
ſst ex dictis
ſsuprà. Ex
quibus etiam conuincitur ratio Cuiacij, licèt magis arguta
ſsit
in §. religioſsum, Inſstit. de rerum diuiſs. & recita*tion. ſsolemn. in lib. Digeſstorum, ad
l. 3. ff. de ſseruitutibus: deinde, quoniam fateor fructuarij intere
ſsſse,
ſseruitutem non con
ſstitui, non tamen ideò
ſsequitur fructuarij con
ſsen
ſsum nihil operari debere; &
ſsic remanet indi
ſsſsoluta difficultas adhuc agitata. Quam vt di
ſsſsoluat
Doctor Felicianus de Solis
lib. 2. de cenſsibus, cap. 4. n. 10.
*
ad finem. Primò con
ſstituit, proprietarium, etiam inuito
fructuario, po
ſsſse cen
ſsum in proprietarium con
ſstituere, ex
l. 2. C. de vſsufructu: po
ſstmodùm verò, arguit in contrarium ex textu,
in dict. l. ſsed & ſsi quid, dict. §. proprietatis
dominus; & aliorum intellectibus reiectis, dicit, quòd
libenter admittit, proprietatis dominum
ſseruitutem imponere non po
ſsſse; non tamen inde
ſsequi non po
ſsſse, hypothecam, iú
ſsve annui redditus in proprietate con
ſstituere. Quod mihi admodùm placet. Ratio verò differentiæ quamuis in
ſse omninò vera
ſsit; quod attinet ad
no
ſstrum propo
ſsitum, non concludit: Inquit enim, differentiæ rationem ex eo procedere, quòd
ſseruitus quælibet tam vrbana, quàm ru
ſstica con
ſsi
ſstit in iure quodam
vtendi & fruendi; quare cùm eo careat proprietatis dominus, nequit imponere
ſseruitutem: at verò quoad hypothecam id non exigitur,
ſsed
ſsu
ſsſsicit, quòd
ſsit in bonis
debitoris illam coni
ſstuentis; ac proinde rectè pote
ſst in
nuda proprietate hypotheca, cen
ſsù
ſsve con
ſstitui. Ex eo
autem dixeram, rationem hanc in
ſse veram non concludere circa
ſsuperiorem difficultatem, quòd licèt iure vtendi & fruendi proprietatis dominus careat; tamen
cùm illud
ſsit penes fructuarium, accedente ip
ſsius con
ſsen
ſsu & voluntate, videbatur quòd po
ſsſset proprietarius
ſseruitutem imponere, non ob
ſstante eo impedimento,
quod ex iure vtendi & fruendi fructuarij, & ip
ſsius con
ſsen
ſsu
ſsuppleri po
ſsſset. Nec redditur ratio per dictum Authorem, quare con
ſsen
ſsus fructuarij nihil efficiat, cùm
ip
ſse ius vtendi & fruendi habeat, quod non e
ſst penes
proprietarium, cùrve ip
ſse fructuarius iuri pro
ſse introducto renunciare non po
ſsſsit.
Inefficax e
ſst etiam, & iuri contraria, nec concludit
*
ratio quædam adducta noui
ſsſsimè à Petro Augu
ſstino
Morla
emporij 1. part. titul. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 3.
num. 3. inquit enim,
ſseruitutes non ab aliis, quàm à dominis po
ſsſse imponi nonnullis rationibus
ibi adductis.
Quarum prima e
ſst, quia con
ſsen
ſsus eorum interuenire debet in imponenda
ſseruitute, quorum ius minuitur: inde
infert, quòd proprietarius
ſsine con
ſsen
ſsu fructuarij imponere non pote
ſst
ſseruitutem, & allegat textum
in dict.
l. ſsed & ſsi quid, §. finali. de vſsufructu: nec aliter probat, & tamen in eo textu expre
ſssè deciditur contrarium,
vt hactenùs vidi
ſsti.
In tanta igitur difficultate, in qua procul dubio faci
*lius e
ſst aliorum rationes confutare, quàm veram & concludentem rationem con
ſstituere, magis placuit Ra
*phaëlis Fulgo
ſsij interpretatio in
eadem l. de qua agimus, §.
ſsed nec ſseruitutem, num. 1. quam defendit Ludouicus Ru
ſsardus
in notis perpetuis, ad d. §. proprietatis dominus, & probauit Alciatus
in l. penultima num. 53. C.
de pactis, vt in effectu proprietarius & fructuarius etiam
ſsimul
ſseruitutem con
ſstituere non po
ſsſsint, quia neuter
eorum perfectè dominus e
ſst; proprietarius enim ius vtendi & fruendi non habet, & con
ſsen
ſsus v
ſsufructuarij
non pote
ſst ius proprietarij integrum facere,
ſsi ip
ſse fructuarius retineat v
ſsumfructum, & ideò nec con
ſsentiente fructuario, poterit ius realis
ſseruitutis con
ſstituere. Inquit ergo Fulgo
ſsius, quod fructuarius cedere, aut imponere non pote
ſst, quia non e
ſst dominus, nec pote
ſst per
con
ſsen
ſsum
ſsuum, ius diminutum proprietarij facere
integrum v
ſsufructu remanente.
Nec ob
ſstant argumenta nonnulla, quibus Fulgo
ſsij
rationem impugnare contendit Arias Pinellus
dicta 2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 74. illis enim et
ſsi nullus hactenùs
ſsatisfaciat, congruum re
ſspon
ſsum dari poterit: & primùm non ob
ſstat, dominum appellari v
ſsufructu carentem,
in l. rectè dicimus, 25. ff. de verborum
ſsignificatione; nec videre ip
ſsum, legem adiicientem,
qualitatem illam perfecti dominij ad con
ſstituendam
ſseruitutem: Nam fateor vtrumque libenter, dum tamen
non deficiat ius illud penes fructuarium exi
ſstens, propter
quod,
ſseruitutem imponere non pote
ſst proprietarius, vt
Fulgo
ſsius dicebat: enim verò ius illud adeò con
ſsiderabile e
ſst in hac materia, vt qualitas perfecti & ab
ſsoluti dominij minimè nece
ſsſsaria
ſsit, vt Pinellus inquit, data
ſsaltem qualitate aliqua dominij, cum facultate
ſscilicet
vtendi & fruendi: quo modo forta
ſsſsis con
ſsiderauit plenum dominium Fulgo
ſsius, hoc e
ſst, dominium competens cum plena & integra facultate v
ſsus & fruitionis
rei: Nam & hinc videmus, quòd emphyteuta, qui non
*
habet ab
ſsolutum atque perfectum dominium,
ſsed vtile
tantùm, ex
ſsententia communi, caducitatíque, pœnæ,
& recognitioni dominij directi obnoxium, quia tamen
re emphyteutica ip
ſse
ſsolus fruitur, nec ius vtendi &
fruendi penes alium e
ſst, v
ſsumfructum pote
ſst ad vitam
con
ſstituere, &
ſseruitutem imponere ad vitam eius duraturam. Quod infinita Authorum allegatione comprobantes vt certum tradiderunt Padilla
in l. & in prouinciali, n. 6. C. de ſseruitutib. Iulius Clarus
lib. 4. ſsententiarum,
§.
emphyteuſsis, quæſst. 21. Pinellus
3. part. l. 1. C. de bonis
| maternis, num. 70. Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 10. num. 2. & 6. Felicianus
de cenſsibus, lib. 2.
cap. 4. num. 16. & argumentis contrariis eruditè
ſsatisfacit Corra
ſsius dicens, hanc veri
ſsſsimam
ſsententiam
in l. 3.
ff. de ſseruitutibus, ex n. 16. vſsque ad n. 28. Va
ſsſsalus
etiãetiam
*
in re feudali pote
ſst ad vitam
ſseruitutem con
ſstituere, vt
multis probant Molina
dict. c. 20. n. 3. Cuiac.
lib. 2. de
feudis tit. 9. Iulius Clarus
§. feudum, q. 73. D. Felic.
dict.
cap. 4. num. 18. Denique & superficiarius, qui vtile tan
*tum dominium habet, ex
ſsententia
cõmunicommuni,
ſseruitutem
& cen
ſsum in
ſsuperficie imponere pote
ſst, vt ex multis
probarunt Aluarus Vala
ſscus
de iure emphyteutico, quæſst.
33. num. 2. Felicianus
lib. 2. dicta cap. 4. num. 13. E
ſst igitur nece
ſsſsarium dominium cum qualitate illa, vt ius vtendi & fruendi non
ſsit penes alium, quamuis non
ſsit
perfectum aut ab
ſsolutum: quo modo intelligi debet
doctrina Fulgo
ſsij, vt dicebam
ſsuprà. Nec
ſsufficit plenum dominium proprietatis ab
ſsque v
ſsufructu, quoniam
deficit ius illud,
ſsine quo
ſseruitutis con
ſstitutio dari non
pote
ſst: non ob
ſstat
ſsecundum Argumentum, quòd
ſsi fructuarius con
ſsentiat proprietario
ſseruitutem imponenti,
iam concurrit con
ſsen
ſsus vtriu
ſsque, & con
ſsequenter pote
ſst
ſseruitus imponi, argumento textus
in l. per fundum, 11. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, vbi
ſsu
ſstinetur
ſseruitus conce
ſsſsa ab vno ex pluribus dominis, accedente
con
ſsen
ſsu aliorum, etiam ex interuallo, ex
l. vlt. ff. communia prædiorum, quia ex dictis
ſsuprà, ſsatis con
ſstat.
ſsolutio,
nec vtriu
ſsque
conſensũconſensum ſsufficere;
ſsibi enim ob
ſstant proprietarius, & v
ſsufructuarius, nec pote
ſst fructuarius per
cõſenſumconsensum ſsuum, ius diminutum proprietarij facere
integrũintegrum, v
ſsufructu remanente, vt inquit Fulgo
ſsius;
ſsiue volente fructuario,
ſsuum v
ſsumfructu retinere. Nec vrgent
in
cõtrariumcontrarium duo illa iura, proptereà quòd non loquuntur in
ſspecie no
ſstra,
ſsed in diuer
ſsa, quando vnus ex dominis prædij communis, imponit
ſseruitutem, quæ accedente con
ſsen
ſsu aliorum firmatur, quia nihil con
ſsiderari pote
ſst, quod impedimento
ſsit con
ſstitutioni
ſseruitutis; enimverò omnes domini plenum habent dominium, nec ius vtendi & fruendi penes alium re
ſsidet: at
verò in no
ſstro ca
ſsu maximum impedimentum præ
ſstat,
fructuarium ita con
ſsentire, vt velit ip
ſse v
ſsusfructûs
cau
ſsam adhuc durare, propter quod, ius domini,
ſsiue
proprietarij integrum e
ſsſse non pote
ſst: quod ad con
ſstitutionem
ſseruitutis nece
ſsſsarium erat, vt dictum e
ſst.
CAPVT XXXVI.
Fructus quid, & vnde dicatur? quid propriè,
& ſstrictè Fructus nomen contineat, qualiter etiam largè, aut generaliter accipiatur?
Deinde vſsufructu relicto, quamplurima contineri, vbi multarum quæſstionum reſsolutione, valdè vſsufructuarij ius ampliatur: & verbum Fructus in hac materia non ſstrictè, aut
propriè dumtaxat, ſsed largè etiam & generaliter ſsumi debere. Denique communis
Doctorum ſsententia, quæ fructus, in Naturales, Induſstriales, & Ciuiles diuiſsit, vtrùm
ſsit vera, nec-ne: vbi diligenti & accurata reſsolutione, diſstinctioni, & claritati reſstituta
traduntur, quæ obſscura & tenebroſsa videri
poſsſsent: multàque adnotantur per Authorem, quæ hucuſsque ſsic explicata non erant.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructu legato, quamplurima contineri, & latiùs infrà ex num. 11. & à num. 26. cum multis ſseq.
-
2 Quatuor dubia proponuntur, quæ principaliter tractantur in hoc Capite.
-
3 Scribentes hucvſsque de hac materia, licèt multa effundant, confusè tamen & intricatè loquuti ſsunt, nec
perfectè, nec etiam diſstinctè rem iſstam explicarunt.
-
4 Fructus quid, & vnde dicatur?
-
5 Fructûs nomine propriè & ſstrictè quid intelligatur?
-
6 In fructu non dicitur eſsſse id, quod non renaſscitur.
-
7 Fructus in genere ſsumptus quid ſsignificet? & vide infrà num. 65. & 66.
-
8 Fructûs, redditûs, prouentûs, obuentionum, ac emolumentorum appellatione quid contineatur? remiſsſsuè,
latiſsſsimè tamen declaratum à multis.
-
9 Doctor Spino notatus per Authorem, quòd ad dubium
in Summario propoſsitum non reſspondeat, aut præpoſsterè & impropriè loquatur.
-
10 Fructus intelligi regulariter, deductis expenſsis circa eos
factis, & de hac re pleniſsſsimè actum per Barboſsam.
-
11 Vſsufructu legato quæ contineantur, & verbum Fructus qualiter accipi debeat in hac materia?vbi nonnulla iura ad propoſsitum eleganter expenduntur.
-
12 Pertinere ad fructuarium in re fructuaria non ſsolùm
fructus, & quæ fructuum loco, aut vice reputantur,
ſsed etiam omnia, quæ obuentionum, & commoditatum loco habentur, licèt in fructu propriè non ſsint,
idque ex ſsententia multorum.
-
13 Ad fructuarium dumtaxat pertinere commoditates,
& obuentiones, quæ infructu conſsiſstunt, ex ſsententia Petri de Barboſsa, contra ſsuperiores.
-
14 Author, vt prædictam contrarietatem componat, & veriorem ſsententiam declaret, nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxit, quæ num. ſseqq. proponuntur.
-
15 Vſsufructuario negari non poſsſse, quin in re fructuaria
maximum ius Iureconſsulti tribuerint, & verbis nimis
generalibus atque abſsolutis omnes prouentus, vtilitates, atque obuentiones rei conceſsſserint.
-
16 Nonnulla iura in hac materia nimis reſstringi per Barboſsam, & contra eum verba quædam Iureconſsulti
Celſsi argutè ponderata.
-
17 Ex his, quæ Ioannes Garſsia in hac materia ſscripſsit,
ſsatisfieri poſsſse ad nonnulla fundamenta, quæ expenduntur per Barboſsam.
-
18 Fructûs nomine frequenter Iureconſsultos in hac materia intelligere; & fructuaria in re fructuaria concedere id, quod non renaſscitur, ſsi tamen in fructu ſsit,
aut ſsaltem fructûs nomine (etiam quantuncunque
generaliter accepti) contineri poſsſsit.
-
19 Dominum D. Petrum de Barboſsa, nimis generaliter
loquutum in hac materia, & nouè & verè adnotatum ab Authore.
-
20 Vſsufructuario in re fructuaria id concedendum, in
quo propriè & ſstrictè cadit nomen fructuum, aut
ſsaltem largè & generaliter cadere poteſst.
-
21 Petrum Barboſsa in effectu probaſsſse ſsententiam communem, quam damnauit; ſsubtiliter & verè probatum
per Authorem.
-
22 Gaſsparem Baëcium errore manifeſsto lapſsum in hac
materia, nouè, atque concludenter, & verè oſstenſsum
ab Authore.
-
23 Concluſsio & reſsolutio Authoris circa præcedentia.
-
24 Barboſsa reſsolutionem in alio loco ſsententiam Authoris
confirmare.
-
25 Tiberium Decianum iuxta mentem Authoris, intellexiſsſse iſstam materiam.
-
26 Vſsufructuarius in ſstagno, in quo vſsumfructum habet,
qualiter poſsſsit piſscari, piſscéſsque occidere.
-
27 Vſsusfructus in columbario poteſst conſstitui, & qualiter fructuarius poſsſsit in eo columbas capere, & occidere.
-
28 Vſsufructuarius in fundo, aut in viuario, qualiter venari, feràſsque, & aues occidere poſsſsit?
-
29 Vſsufructuarius Caſstri an iuriſsdictionalia exercere poſsſsit, & antiquas inueſstituras renouare?
-
30 Ad vſsufructuarium pertinere pœnas, condemnationes,
& mulctas, ſsiue confiſscentur bona mobilia, ſsiue immobilia; & ſsimiliter emolumenta ſsigilli, & officiorum.
-
31 Mulctæ, pœnæ, condemnationes, & confiſscationes bonorum, quæ propter delicta, vſsufructu, aut matrimonio conſstante, commiſsſsa imponuntur, ad quem
pertinere debeant, ſsi finito vſsufructu, aut ſsoluto matrimonio, ſsententia lata fuerit?
-
32 Et de hac quæstione commendatum ab Authore Barboſsam, latiſsſsimè, atque elegantiſsſsimè omnium ſscribentem.
-
33 Penſsiones pædagiorum, & paſscuorum dicuntur in fructu eſsſse, & ſsic ad fructuarium pertinere.
-
34 Vſsusfructus ex redditu vectigalium, an debeatur ei,
cui omnium bonorum vſsusfructus relictus eſst.
-
35 Vſsufructuario vtrùm competat ius patronatûs, & præſsentandi.
-
36 Marito an competat ius præſsentandi, ratione rei in
dotem datæ, cui annexum eſst ius patronatûs.
-
37 Vſsufructuario caſstri, vel villæ, vtrùm competat ius
conferendi beneficia, & officia? remiſsſsiuè.
-
38 Vſsufructu legato, vtrùm veniat id, quod ex exemplatione protocollorum percipitur.
-
39 Bartoli ſsententia in quæstione ſsuperiori refertur.
-
40 Bartoli opinionem qui indiſstinctè tueri velit, qualiter
poſsſsit argumentis contrariis reſspondere?
-
41 Pauli Caſstrenſsis contraria opinio relata.
-
42 Borgninus Caualcanus notatus per Authorem, quòd de
hac quæſstione nimis breuiter egerit, nec perfectè,
aut diſstinctè ſscripſserit.
-
43 Concordia Baldi, quæ in præfata quæſstione per Barboſsam improbatur, ab Authore defenditur.
-
44 Et illius argumentationi contra Baldum ſsatisfieri poſsſse oſstenditur.
-
45 Vſsufructuario vtrùm debeatur laudemium, ſsi emphyteutica res alienetur.
-
46 Vſsufructuario an quæratur vtilitas commiſsſsi, ſsi res feudalis, emphyteutica, aut cenſsualis cadat in commiſsſsum.
-
47 Modernum Pariſs. in tractatu, & explicatione prædictæ quæſstionis, cæteros omnes antecellere.
-
48 Tiraquelli diſstinctionem rectè improbatam per eundem.
-
49 Eundem Modernum eruditè & verè reſspondiſsſse ad ea
quæ pro vſsufructuario in quæſstione præcedenti adduci poterant.
-
50 Fructuum diuiſsiones plures, & ſspecies à Doctoribus
conſsideratas.
-
51 Fructus alios eſsſse Naturales, alios Induſstriales, &
alios Ciuiles, ex ſsententia communi.
-
52 Fructus Naturales qui ſsint?
-
53 Fructuum Induſstrialium exempla.
-
54 Fructus Ciuiles qui ſsint?
-
55 Fructuum ſspecies duas dumtaxat eſsſse, & ciuilium fructuum denominationem commentitiam videri, ex
ſsententia multorum.
-
56 Author vt in prædicta contrarietate ſsuam ſsententiam
interponat, nonnullos caſsus diſstinguendos exiſstimat,
& rem iſstam diſstinctè magis, quàm hactenùs declaratam proponit.
-
57 Fructuum omnium in Mundi exordio vnam, atque
eandem ſspeciem fuiſsſse.
-
58 Fructus quo tempore cœperint curâ hominum & culturâ prouenire? remiſsſsiuè.
-
59 Fructuum naturalium denominationem veriſsſsimam
eſsſse, & ipſsorum Iureconſsultorum reſsponſsis probatam.
-
60 Fructuum Induſstrialium denominationem veriſsſsimam
etiam eſsſse, atque omninò admittendam.
-
61 Fructuum naturalium, & induſstrialium diſstinctionem
lege Regia probatam.
-
62 Ioannis Corraſsij præpoſsteram ſsubtilitatem in hac materia, rectè argutam per Pinellum, & illius fundamentis optimè ſsatisfactum à Menochio.
-
63 Contentio inter Corraſsium & Menochium, mediante analogiâ, conciliata per Alexandrum Raudenſsem.
- 64 Fructuum ciuilium denominationem commentitiam
eſsſse, nec iure probatam.
-
65 Fructûs nomen frequenter accipi in iure, & apud Scribentes, pro omni commodo & vtilitate rei.
-
66 Iacobi Mandelli de Alba reſsolutio in conſs. 275. n. 13.
& 15. nouè expenditur, & probatur per Authorem.
-
67 Ad ea, quæ de fructibus ciuilibus ſsuperiùs dicta ſsunt,
num. 51. 55. & 64. noua reſsolutio, & conciliatio
Anthoris proponitur.
-
68 Iacobi Mandelli de Alba in conſs. 441. num. 12. conſsultatio, & reſsolutio in hac materia, nouè ponderata, & probata per Authorem.
-
69 Penſsiones, vecturæ, mercedes, & ſsimilia, vtrùm nomine Fructûs contineantur? & de opinione Bartoli.
-
70 Alexandri doctrinam, penſsiones, mercedes, vecturas,
& ſsimilia, ad ſsimilitudinem fructuum naturalium
eſsſse, nullo modo admitti poſsſse.
-
71 Opinio quorundam, qui prædicta à fructibus induſstrialibus non ſsepararunt, confutatur.
PRo ab
ſsoluta, & di
ſstincta huius Capitis explicatio
*ne, quod lati
ſsſsimam materiam continet, in primis
con
ſstituere, & præmittere nece
ſsſsarium erit, v
ſsufructu
legato, quamplurima contineri, atque non
ſsolùm rei,
cuius v
ſsusfructus relictus e
ſst, fructus,
ſsed etiam quidquid inde percipi pote
ſst, ip
ſsius fructuarij e
ſsſse: hoc e
ſst, vt
Doctores declarant communiter, omnes vtilitates, commoda, obuentiones, emolumenta, & prouentus ex re
ip
ſsa,
ſsiue illius occa
ſsione prouenientes, ad fructuarium
pertinere. Quod
ſstatim maiori di
ſsputatione enucleabitur, & eleganter comprobant Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 1. num. 3. fol. 224.
Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, capite 23.
num. 1. 2. & 3. alios plures
ſsciens, con
ſsultòque prætermitto;
ſstatim enim referam eos. Id autem vt perfectè,
radicitùsque explicari valeat, quatuor præcipuè aperire,
*
intelligereque oportebit. Primò, fructus quid, & vnde
dicatur? Secundò, quid propriè &
ſstrictè verbum
fructus contineat; qualiter etiam largè aut generaliter
ſsumi
debeat? Tertiò, in materia no
ſstra verbum
fructus, quæ
comprehendat,
ſsiue
ſstrictè, an largè & generaliter
ſsumendum
ſsit? inde enim deduci debebit, quæ
ſsub legato
V
ſsusfructûs contineri po
ſsſsint, & debeant. Quartò &
vltimò, vtrùm vera
ſsit, nec ne, communis Doctorum
ſsententia, quæ fructus, in Naturales, Indu
ſstriales, &
Ciuiles diui
ſsit: an etiam aliorum Scribentium diui
ſsiones iure probari po
ſsſsint? Enimverò de his omnibus, &
de materia huius Capitis licèt multa effundant Scribentes (qui omnes originaliter à me prælecti
ſsunt) con
*fusè tamen, & intricatè loquuntur, nec perfectè, nec
etiam di
ſstinctè, rem i
ſstam explicarunt. Quocirca valdè
nece
ſsſsarium, atque Lectori gratum & iucundum futurum
ſsperamus,
ſsi ei
ſsdem attentè prælectis, &
ſsæpe reuolutis, certam, atque di
ſstinctam in hac materia re
ſsolutionem proponamus.
In primis ergo, quod attinet ad primum, quid Fru
*ctus, & vnde dicatur; Dicendum e
ſst,
Fructus nomen à
ferendo,
ſsiue fruendo dictum, vt Marcus Varro
quarto
de lingua latina, ſscribit; quòd rebus his, quas fundus
fert, & quæ in fundo
ſseruntur, fruamur: &
ſsic omnes
res, quas fert fundus, & in fundo
ſseruntur, comprehendit. Ex quo definit, fructum fundi e
ſsſse eum, qui ex eo
ſsatus na
ſscitur, vtilis ad aliquam rem. Satum intelligit
natum, aut ortum,
ſsiue naturæ vi,
ſsi hominum operâ.
Quam de
ſscriptionem Cel
ſsus approbans, fructum e
ſsſse
ait, quidquid in fundo na
ſscitur, & quidquid inde percipi
pote
ſst,
l. item ſsi fundi, ff. de vſsufructu, & latiùs comprobant, &
ſsic re
ſsoluunt Franci
ſscus Connanus
lib. 4.
dicto cap. 1. num. 2. & 3. Ioannes Copus
tractatu de fructibus, tit. 1. cap. 1. de propria fructus ſsignificatione, qui
habetur
tractatuum Doctorum, volum. 17. folio mihi, 235.
Min
ſsingerus
in §. in pecudum, n. 1. Inſstitut. de rerum diuiſsione. Franci
ſscus Hotmannus
in Commentariis verbo|rum iuris, verbo, fructus,
el primo & 2. fol. mihi, 982. Menochius
in conſs. 66. num. 2. lib. 1. & in idem pungit,
ſsed
nullum ex prædictis refert Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. ſsi vir,
num. 36. ff. ſsoluto matrimonio.
Quoad
ſsecundum verò, quid intelligatur
Fructûs
*
nomine, propriè &
ſstrictè ob
ſseruandum e
ſst: Propriè &
ſstrictè
Fructûs nomine id dumtaxat intelligi, quod ex
corpore rei immediatè percipitur, & na
ſscitur: vt partus
pecorum, oleum, poma, & fructus alij
ſsimiles, qui ex
re immediatè na
ſscuntur,
l. vſsura, 118. ff. de verborum
ſsignificatione, l. qui ſse, & l. cum quis, ff. de condictione ob
cauſsam: ac id quidem
ſsi rena
ſscatur; illud enim, quod
*
non rena
ſscitur non dicitur e
ſsſse in fructu,
l. diuortio, §.
ſsi vir, ff. ſsoluto matrimonio, vbi Glo
ſsſsa, Bartolus, Imola,
Alexander, & omnes Doctores communiter, vt de communi, alios plures referens, lati
ſsſsimèque declarans, te
ſstatur Barbo
ſsa
ibidem, ferè per totum §. maximè n. 35. in
fine, verſsic. Vltimò ex iſsto textu, & n. 36. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubrica 4. §. 17. gloſs. & faire les,
n. 1. 2. & 3. fol. 184. Franci
ſscus Hotmannus
vbi ſsuprà,
Ioannes Gar
ſsia, qui alia iura allegat,
de expenſsis & meliorationibus cap. 23. num. 1. & clarê præ
ſsentiunt Connaus
lib. 4. dicto cap. 1. num. 1. Iacobus Mandellus de
Alba
in conſs. 275. num. 15. lib. 2. latè tamen & generaliter,
ſsiue
ſsumptum in genere nomen
Fructus ſsignificat
*
non tantùm ea, quæ in fundo
ſseruntur,
ſsiue ex re immediatè percipiuntur,
ſsed omnia, & quæcunque emolumenta, omnia lucra, omnes commoditates, & vtilitates, quæ ex re percipi po
ſsſsunt,
ſsiue eiu
ſsdem occa
ſsione
proueniunt,
l. in pecudum, l. vſsuræ, ff. de vſsuris, l. item
ſsi fundi, ff. de vſsufructu, l. de fructibus, ff. de donat, inter.
Quod admittunt Cha
ſsſsaneus, & Connanus
vbi ſsupra, &
expre
ſssè tradit Ioannes Copus
tractatu, de fructibus,
dicto tit. 1. capit. 2. Ioannes Gar
ſsia
dicto c. 23. num. 1. 2.
& 3. qui eleganter loquitur, rectèque aduertit, apud
Iurecon
ſsultos verbum
Fructus non ita
ſstrictè accipi,
ſsed
ciuili modo interpretari, vt iuxta qualitatem rei, de qua
agitur, amplam omnem videatur vtilitatem continere,
ex iuribus
ibi adductis: Hotmannus etiam
in commentariis verborum iuris, verbo, fructus,
el primo in fine, & 2.
fol. 682. ſsic etiam velut expre
ſsſsim præ
ſsentiunt infiniti
Authores, qui pa
ſsſsim in iure quærentes, quæ continean
*tur
Fructûs nomine,
ſsic vnanimiter adnotare
ſsolent, vt
notarunt etiam, dum quærunt, quid Redditûs, Prouentûs, Obuentionum, ac Emolumentorum appellatione
contineatur, vt vtrumque con
ſstat ex his, quæ ad propo
ſsitum pleni
ſsſsimè
ſscrip
ſserunt Cha
ſsſsaneus
rubrica 4.
dicto §. 17. dicta gloſsſsa, & faire,
per totam, Modernus
in
conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 1. gloſsſsa 7. ex num. 1. Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, c. 4. num. 9. Ioannes Copus
dicto tractatu, de fructibus, tit. 1. cap. 1. & quinque ſsequentibus. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 318. n. 11.
Auendañus
reſsponſso 6. num. 6. Baeça
de decima tutori
præstanda, cap. 22. num. 3. & 5. & cap. 23. num. 29. &
cap. 25. num. 8. Gironda
de Gabellis, 2. parte, §. 2. num. 21.
& 22. fol. 49. Vincentius Carocius
de locato & conducto,
ſsexto gradu accidentium, quæſstione 10. ex num. 50. vſsque
in finem quæstionis, folio mihi 233. nec
ſsine nota aliqua prætermitti pote
ſst hac in re Doctor Spino
in Spe*culo teſstamentorum, gloſsſs. 13. de legato vſsusfructus, num. 36.
is enim
in ſsummario illius numeri, quærit, quid contineatur fructuum appellatione; & po
ſstmodùm dicit, id
dubium inue
ſstigandum e
ſsſse, & tamen ad illud non re
ſspondet, aut præpo
ſsterè & impropriè loquitur, con
ſstituens re
ſsolutiuè tenendum e
ſsſse, fructus dici, deductis
expen
ſsis, & ære alieno deducto. Quod tamen non e
ſst
ad dubium propo
ſsitum re
ſspondere; aliud enim e
ſst quærere, quid fructuum appellatione contineatur, & illud
explicare; aliud verò con
ſstituere, fructus intelligi regulariter deductis expen
ſsis circa eos factis: quod in iure
*
certi
ſsſsimum e
ſst, & vltra Authores
ibi relatos pleni
ſsſsimè
exornatum, atque declaratum per Barbo
ſsam
in l. fructus 7. ex num. 6. cum ſsequentibus, ff. soluto matrimonio.
Quoad tertium verò, quod difficilius e
ſst, v
ſsufructu
* inquam relicto, quæ contineantur,
ſsiue qualiter in materia no
ſstra verbum
Fructus accipi debeat, Iurecon
ſsultus Vlpianus
in l. vſsufructu legato 7. ff. de vſsufructu, ſsic
diffinit:
Vſsufructu legato, omnes fructus rei ad fructuarium pertinent. Et aut rei ſsoli, aut rei immobilis vſsusfructus legatur: Rei ſsoli, vtputà ædium vſsufructu legato quicunque rei redditus eſst, ad fructuarium pertinet: quæque
obuentiones ſsunt ex ædificiis, ex areis, & cæteris, quæcunque ædium ſsunt: vnde etiam mitti eum in poſsſseſsſsionem vicinarum ædium cauſsa damni infecti placuit, & Cel
ſsus
etiam Iurecon
ſsultus
in l. item ſsi fundi, 10. ff. de vſsufructu, circa propo
ſsitam quæ
ſstionem
ſsic
ſscribit:
Item ſsi
fundi vſsusfructus ſsit legatus, quicquid in fundo naſscitur,
quicquid inde percipi poteſst, ipſsius fructuarij eſst; ſsic tamen vt boni viri arbitratu fruatur. In qua lege aduertendum e
ſst, quòd nomine
Fructus intelligitur, quidquid
in fundo na
ſscitur, &
ſsimul quidquid inde percipi pote
ſst. Quæ duo verba non fuerunt otiosè, aut
ſsine my
ſsterio maximo cumulata, vt non malè aduertit Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. dicto cap. 23. num. 1.
in fine, vbi
num. 2. & 3. inducit, & expendit nonnulla iura, vt probet, Iurecon
ſsultos in hac materia v
ſsusfructus,
de qua agimus, non fui
ſsſse
ſsequutos
ſstrictam verbi
Fructus ſsignificationem,
ſsed potiùs nomen
Fructus ciuili
modo interpretatos fui
ſsſse, vt iuxta qualitatem rei, de
qua egi
ſsſsent, amplam,
ſsiue omnem rei vtilitatem, &
prouentum
ſsignificarent,
l. in pecudum, ff. de vſsuris,
l. numiſsmatum, l. vſsufructuarium venari, l. defuncta, ff. de
vſsufructu, l. de fructibus, ff. de donat. inter. l. ſsi nauis, 62. ff. de
rei venditatione l. apud Iulianum, §. fructus, ff. de legatis
primò. Iauolenus etiam Iurecon
ſsultus
in l. vſsufructu,
42. ff. de vſsufructu legato, id intelligendum in fructu
e
ſsſse docuit, quod ad v
ſsum hominis inductum e
ſst. Quæ
verba multa comprehendunt, vt de
ſse patet apertè, &
colligitur etiam ex
l. arbores, 66. §. primo, l. ſsi abſsente,
55. §. ſsyluam, ff. de vſsufructu. Deinde & alluuionis incrementum, quod non
ſsuboritur, aut rena
ſscitur, neque
ex terra percipitur, ad v
ſsufructuarium pertinere,
ſstatuitur
in d.l. item ſsi fundi, & Kalendarium, id e
ſst, nomina debitorum, quæ
ſsemel tantùm exigi po
ſsſsunt, &
non rena
ſscuntur, in legato v
ſsusfructus comprehendi,
probatur expre
ſssè
in l. vxori meæ, 37. ff. de vſsufructu
legato. Ex quibus iuribus infiniti, & graui
ſsſsimi Scri
*ptores
ſsic ius v
ſsufructuarij ampliarunt, vt non dubitauerint a
ſsſserere, pertinere ad eum in re fructuaria, non
ſsolùm fructus, & quæ fructuum loco, aut vice reputantur,
ſsed etiam omnia ea, quæ obuentionum, & commoditatum loco habentur; &
ſsic non
ſsolùm commoditates, quæ in fructu con
ſsi
ſstunt,
ſsed & aliæ quęcunque
ex fundo prouenientes, licèt in fructu propriè non
ſsint.
Quod velut expre
ſssè præ
ſsentiunt Paulus Ca
ſstren
ſsis
num. 3. Duarenus
in principio, & in fine, in l. diuortio, §.
ſsi vir, ff. ſsoluto matrimonio. Dinus de Muxello
in §.
æquè ſsi agat, n. 4. de actionibus, Modernus
in conſsuet. Pariſsien. titul. 1. §. 1. gloſsſs. 1. n. 28. 33. & 37. qui omnem vtilitatè,
& obuentionem, quæ ex re, quocunque modo percipi
po
ſsſsit, fructuario tribuit. Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, ff. Titia cùm nuberet, num. 121. de legatis 2. Guill. Benedict.
in c. Rainuntius, de teſstamentis,
verbo, cætera bona,
num. 24. Baeça
de decima tutori præſstanda, cap. 25. num. 21. Flor. de Sancto Petro
in l. 1. n. 5.
& in l. vſsufructu, 7. num. 1. ff. de vſsufructu. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 23. num. 9. Laurentius de
Pinu,
in conſs. 40. num. 3. lib. 1. Sfortia Oddi
in conſs. 30.
num. 37. lib. 1. Menochius
in conſs. 66. num. 17. lib. 1. &
his non relatis, in eandem
ſsententiam apertè inclinat
Ioannes Gar
ſsia
dicto cap. 23. num. 3. & num. 6. in fine,
Bellonus
in conſs. 6. num. 17. Alciatus
in reſsponſso 688.
Verùm contrariam
ſsententiam, imò ad fructuarium
*
dumtaxat pertinere commoditates, & obuentiones, quæ
in fructu con
ſsi
ſstant, & non alias, & labi contrarium
opinantes Baeçam, Molinam, & Gar
ſsiam, quos tantùm
refert, con
ſstanter defendit, &
ſsæpe repetit Petrus de
Barbo
ſsa
in diſscurſsu lecturæ l. diuortio, § ſsi fundum, & §.
| ſsi vir, num. 4. in principio, & in verſsiculo, Ex quibus patet, & num. 9. & num. 14. & 15. Verſsiculo, cùm verius
ſsit, & num. 36. & 37. & 38. in verſsiculo, Non obſstat ſsecundum, ff. ſsoluto matrimonio. Quam contrarietatem vt
*
ego componam, & quam veriorem
ſsententiam putem, declarem, nonnulla con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi.
Et primò con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufructuario negari
*
non po
ſsſse, quin in re fructuaria maximum ius iurecon
ſsulti tribuerint, & verbis nimis generalibus, atque
ab
ſsolutis omnes fructus rei, omnes prouentus, vtilitates, atque obuentiones conce
ſsſserint, & quæcunque generaliter ex re,
ſsiue occa
ſsione rei percipi po
ſsſsint, vt
con
ſstat ex iuribus relatis,
ſsuprà num. 11. & Authoribus
adductis
num. 12. quæ in hoc cauillari non po
ſsſsunt, nec
*
adeò re
ſstringi (quicquid aliter contendat Barbo
ſsa
in dicto § ſsi vir, num. 4.) vt dum dicunt, quòd quicquid in
fundo na
ſscitur, & quicquid inde percipi pote
ſst, ad fructuarium pertinet, debeant intelligi, & re
ſstringi, quando illud, quod percipitur, rena
ſscitur; &
ſsic e
ſst in fructu, aliàs non, cùm verba,
Quidquid inde percipi poteſst,
quæ à Iurecon
ſsulto Cel
ſso,
in dicta l. item ſsi fundi, proferuntur, & appo
ſsita
ſsunt po
ſst illa verba,
quidquid in
fundo naſscitur, denotent apertè, vltra id, quod rena
ſscitur, quicquid inde ex re percipi pote
ſst quocunque modo, ad v
ſsufructuarium pertinere: id enim omne, quod
ex re,
ſsiue rei occa
ſsione percipi pote
ſst, fructûs appellatione,
ſsaltem largè continebitur, vt
ſstatim dicam, &
ſsatis con
ſstat ex iuribus
ſsuperiùs adductis. Ad ea autem,
quæ pro contraria parte con
ſsiderat Barbo
ſsa,
ſsciens con
*
ſsultóque
ſsatisfacere nolui, proptereà quòd ad illa concludenter
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ ad propo
ſsitum
eleganter
ſscrip
ſsit Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorat. dicto c. 22. num. 47. & 48. & cap. 23. num. 4. 5. & 6.
per totum.
Secundò con
ſstituendum e
ſst,
Fructus nomine in hac
*
materia, frequenter Iurecon
ſsultos intelligere, & fructuario in re fructuaria concedere id, quod non rena
ſscitur,
ſsi tamen in fructu
ſsit; aut
ſsaltem
Fructûs nomine,
etiam quantuncunque generaliter accepti, contineri
po
ſsſsit. Id quod apertè colligitur ex
dicta l. vſsufructu, 7.
dict. l. item ſsi fundi, 10. l. numiſsmatum, & dicta l. vſsufructuarium venari, ff. de vſsufructu, cum aliis allegatis
ſsuprà,
num. 11. & optimè aduertit Ioannes Gar
ſsia
dicto
cap. 23. num. 1. & 2. & ante eum magi
ſstraliter docuerat
Aretinus, quem ip
ſse non retulit,
in dict. l. diuortio, § ſsi
vir, col. 2. poſst principium. Quare nimis generaliter pro
*bauit Barbo
ſsa
ibidem num. 36. non dici in fructu e
ſsſse
id, quod non rena
ſscitur, & con
ſsequenter neque ad maritum, neque ad fructuarium pertinere; multa enim
non rena
ſscuntur quæ dicuntur e
ſsſse in fructu, & fructuarij
ſsunt. Verbum ergo
Fructus in no
ſstra materia latam
recipit interpretationem pro omni commodo, & vtilitate, quæ ex re prouenire po
ſsſsit, vt accipitur in iuribus
ſsuperius adductis & aliis referendis infrà, cùm de diui
ſsione fructuum tractabitur.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufructuario in re fru
*ctuaria id concedendum, in quo propriè &
ſstrictè cadit
nomen fructuum, aut
ſsaltem largè & generaliter cadere pote
ſst; ita vt quamuis nomen fructuum non conueniat propriè,
ſsaltem obuentionum, prouentuum, aut
commoditatum nomen conuenire po
ſsſsit; hæc enim
omnia licèt propriè non dicantur fructus, tamen à iure
ciuili
fructuũfructuum loco iudicantur, & largè pro fructibus habentur: quod Modernus Pari
ſs. Guill. Benedictus, Paulus
de Montepico, Florianus, & alij relati
ſsuprà num. 12. vt
certum
ſsupponunt, & tradunt; & expre
ſssè agno
ſscit Barbo
ſsa
in dicto § ſsi vir, num. 38. vbi in effectu commu
*nem
ſsententiam, quam damnauit, probat; dicit enim,
dum præ
ſstat
ſsolutionem ad textum
in dict. l. vſsufructn
legato, ff. de vſsufructu, obuentiones omnes ratione rei
prouenientes, ad fructuarium pertinere, quia cadunt
ſsub nomine fructuum ciuilium: quod in effectu e
ſst idem,
quod nos probamus, hoc e
ſst, prædicta propriè non e
ſsſse
in fructu, quia non rena
ſscuntur; largè tamen iure ip
ſso
ciuili
ſsub nomine
Fructus contineri: idcircò omnia, &
quæcunque commoda, & obuentiones v
ſsufructuario
debitæ
ſsunt, quæ occa
ſsione rei fructuariæ proueniant,
dummodò in fructu,
ſsaltem generaliter, aut largè e
ſsſse
videantur; & ita cum Communi tenendum erit, & in
praxi omninò ob
ſseruandum, & vide
infrà c. 37. num. 17.
in fine. & 18.
Quartò
te vltimò con
ſstituendum e
ſst, Ga
ſsparem Baë
*tium errore manife
ſsto lap
ſsum fui
ſsſse in hac materia,
tractatu, de decima tutori præſstanda, cap. 25. num. 21. quem
etiam improbauit eruditi
ſsſsimus Barbo
ſsa
in dict. § ſsi vir,
num. 4. ad finem. Nos tamen aliâ viâ, & fortiùs eum
impugnandum
ſsu
ſscipimus; a
ſsſserit enim
dict. num. 21.
v
ſsufructuarium ita plenum ius habere, vt etiam petat
ea, quæ fructus rei fructuariæ non
ſsunt, illí
ſsque vtatur,
& fruatur. In quo, vt dixi, decipitur manife
ſstè; nam
aut fructuarius petit ea, quæ ex re na
ſscuntur, & tunc
petit propriè fructus: aut petit ea, quæ ex re non rena
ſscuntur, ex ip
ſsa tamen re,
ſsiue occa
ſsione illius proueniunt, & tunc petit etiam fructus; nam licèt impropriè
fructus dicantur, qui ex re non rena
ſscuntur, largè tamen, aut ciuilis iuris interpretatione, & modo,
Fructûs
nomine veniunt, &
ſsic fructuarij
ſsunt.
Concludendo itaque in hac materia, dicimus verum
*
e
ſsſse, ad v
ſsufructuarium non pertinere id, quod in fructu non e
ſst; dicendum tamen in fructu e
ſsſse, non
ſsolùm, quòd ex re immediatè rena
ſscitur, aut percipitur,
ſsed quidquid inde prouentus, commodi, aut vtilitatis
e
ſst,
ſsiue occa
ſsione rei prouenire pote
ſst: in quod iterùm
etiam reincidere videtur Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi vir, n. 38.
*
verſs. non obſstat ſsecundum; vbi dicit
ſsic intelligendum
e
ſsſse textum
in dicta l. vſsufructu, 7. ff. de vſsufructu, vt
non probet Iurecon
ſsultus
ibi, ſsimpliciter obuentiones
omnes pertinere ad v
ſsufructuarium,
ſsed re
ſstringat
ſse ad
illas obuentiones, quæ in fructu con
ſsi
ſstunt, vel occa
ſsione rei, loco fructuum
ſsubrogantur. Id quod nos firmamus, nec ampliùs dicimus; dumtaxat enim a
ſsſserimus, non
ſsolùm fructuarij e
ſsſse id, quod in fructu propriè con
ſsi
ſstit,
ſsed etiam quicquid inde occa
ſsione rei, loco fructuum
ſsubrogatur, vel habetur. Quod rectè percipit Tiberius Decianus
reſsp. 35. num. 52. vol. 2. vbi di
*xit, quòd v
ſsusfructûs appellatio continet omnes, & vniuer
ſsas vtilitates, & emolumenta, quæ quoquo modo, ordinariè, vel extraordinariè percipi po
ſsſsunt ex re,
in qua debetur v
ſsusfructus, & idem tenuit Caballinus
milleloquio 5. 1. parte. Et
ſsentit apertè, atque noui
ſsſsimè
Ioannes Guttierrez
de tutelis, & curis, 3. parte cap. 28.
num. 2. & cap. 25. num. 6. 7. 8. & ſseqq.
Ex his (quæ notanda
ſsunt, nullibi enim
ſsic tacta,
aut re
ſsoluta
ſsunt per aliquem) infertur ad multa, quæ
in re fructuaria v
ſsufructuario competunt, vel quia in
fructu
ſsunt, vel fructuum loco habentur. Et primò
*
infertur, po
ſsſse v
ſsufructuarium in
ſstagno, in quo v
ſsumfructum habet, pi
ſscari, pi
ſscé
ſsque occidere, dummodò
alij in locum mortuorum
ſsub
ſstituantur; dicuntur namque pars fundi, ré
ſsque immobilis, pi
ſsces, qui in
ſstagno
ſsunt, vt multiplicentur & cre
ſscant, ideòque quamuis
v
ſsufructuarius pi
ſscando, eis frui po
ſsſsit; eorum tamen
pi
ſscium numerus con
ſseruandus e
ſst, vt po
ſst Cæpolam
de ſseruitutibus ruſsticorum, cap. 42. num. 6. qui allegat textum
in l. vſsufructuarium, §. in viuariis, ff. de vſsufructu,
re
ſsoluit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 22.
num. 9. & 10. & vide Tiraquellum,
de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſsa 7. num. 116. Modernum
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 1. gloſsſsa 8. num. 17. & num. 20. & noui
ſsſsimè Ioannem Guttierrez
ſsic re
ſsoluentem
de tutelis, &*
curis, 3. part. cap. 27. num. 25. & 26. ex quibus, & textu
in dict. l. vſsufructuarium, §. in viuariis, apparet po
ſsſse etiam in columbario v
ſsumfructum con
ſstitui, vt notauit
ibi Florianus, & Vincentius Carocius
de locato &
conducto, tit. de rebus, quæ vſsu conſsumuntur, quæſst. 1. de
columbario num. 2. fol. mihi 138. Et con
ſsequenter poterit fructuarius columbas capere, & occidere, vt multiplicentur, & cre
ſscant, dummodò aliæ in mortuarum
|
locum
ſsub
ſstituantur, vt dicit Cæpola
de ſseruitutibus Vrbanorum, cap. 77. num. 2. Molina
dict. cap. 22. num. 11.
Vbi refert Modernum Pari
ſs.
videndũvidendum dict. gloſsſsa. 8. n. 33.
& 34. & vltra eum idem re
ſsoluit Palacios Rubios
in l.
14. Tauri, num. 28. Similiter, quia venationes in fructu
*
ſsunt,
l. venationem, ff. de vſsuris, poterit v
ſsufructuarius
in fundo, aut in viuario, in quo v
ſsumfructum habet,
venari, aucupari, ferá
ſsque, aut aues occidere, neque à
proprietario prohiberi pote
ſst, ne venetur,
l. item ſsi fundi, §. aucupiorum, l. vſsufructuarium venari, in princ. &
in §. ſsi in viuariis ff. de vſsufructu, Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubrica 4. §. 17. dicta gloſsſs. Et faire,
num. 10. Franc. Marcus
deciſs. 532. Baeça
de decima
tutori præſstanda, cap. 24. num. 17. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 7. tit. 8. n. 3. lib. 7. nouæ collectionis Regiæ; dummodò po
ſst mortem fructuarij idem ferarum numerus
maneat, qui tempore con
ſstituti, aut cœpti v
ſsusfructus
erat, vt ex communi tradit Molina
dict. cap. 22. num. 8.
& noui
ſsſsimè Ioannes Guttierrez
de tutelis, & curis, 3.
part. dict. cap. 27. num. 22. & clarè probat textus
in dict.
l. vſsufructuarium venari, ibi; commodi
ſsſsimè tamen (ne
per
ſsingula animalia, facultatis fructuarij, propter di
ſscretionem difficilem, ius incertum
ſsit)
ſsufficit,
eundem numerum per
ſsingula quæque genera ferarum,
finito v
ſsufructu, domino proprietatis a
ſsſsignare, qui fuit
cœpti v
ſsufructùs tempore.
Secundò infertur, v
ſsufructuarium ca
ſstri, iuri
ſsdictio
*nalia exercere po
ſsſse, & antiquas inue
ſstituras renouare;
id enim ca
ſstri, vel iuri
ſsdictionis fructus e
ſst, &
ſsic ad v
ſsufructuarium pertinere debet, vt rectè fundat, & latiùs
probat Menochius, videndus omninò
in conſs. 66. per
totum, lib. 1. & eadem ratione pertinere ad eum pœnas,
*
condẽnationescondemnationes, multas, & emolumenta
ſsigilli, & officiariorum,
ſsiue con
ſsi
ſscentur bona mobilia,
ſsiue immobilia;
prædicta enim, vt diximus, fructus iuri
ſsdictionis
ſsunt, vt
po
ſst Bartolum, & alios Antiquos defendunt eleganter
Modernus
in conſsuetud. Pariſsienſs. §. 1. gloſsſsa 1. num. 51.
Guilliel. Benedict.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis,
verbo, cætera bona,
num. 36. Cha
ſsſsaneus
in conſs. 61.
num. 14. Baëça
de decima tutori præſstanda, cap. 22. n. 15.
Molina de
Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 25. n. 22.
& 23. &
ſsic re
ſsoluit, latiùs tamen di
ſsputat D. Petrus de
Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, §. ſsi vir, num. 41. 42. & 43. Quòd
*
ſsi
ſsententia feratur finito v
ſsufructu, vel matrimonio
ſsoluto, multæ, pœnæ, condemnationes, & confi
ſscationes
bonorum, quæ imponuntur propter delicta commi
ſsſsa,
durante v
ſsufructu, vel con
ſstante matrimonio, an pertinere debeant ad hæredes fructuarij, vel mariti, aut
ipsũipsum
maritum, an verò ad proprietarium, aut vxorem, vel.
hæredes eius, tractant plenè Modernus
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 7. gloſsſsa 2. col. vlt. Guill. Benedictus
dict.
verbo, cætera bona,
n. 38. Boerius deciſs. 5. n. 22. Cha
ſsſsaneus
in conſsuet. Burgundiæ, rubrica 4. §. 6. in fine. Baeça
de decima tutori præſstanda, cap. 28. n. 17. Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 9. tit. 6. n. 16. verſs. item an mulctæ. la
*tissimè,
atq;atque eruditè Barbo
ſsa, ad quem in hoc me remitto;
cæteris enim omnibus Scribentibus pleniùs agit,
in dict.
§. ſsi vir, ex num. 43. verſs. iuxta hæc vtiliter quæritur, vſsque ad num. 56. Similiter pen
ſsiones pædagiorum, &
*
pa
ſscuorum dici e
ſsſse in fructu; &
ſsic ad fructuarium pertinere po
ſst Bartolum, Ca
ſstren
ſsem, Baldum, & Paulum
de Montepico, tenet Menochius
dicto conſs. 66. num. 7.
& 9. lib. 1. & videtur probare Mantica
lib. 9. dict. tit. 9.
num. 16. vbi po
ſst Baldum
in l. 1. num. 2. C. de vſsufructu,
aduertit, quòd
ſsi te
ſstator emit, aut conduxit Vectigalia;
is, cui legatus e
ſst v
ſsusfructus omnium bonorum, præ
*
ſstita
ſsati
ſsdatione, habet etiam v
ſsumfructum ex redditu
vectigalium, & refert Paulum de Montepico
in § Titia
cùm nuberet, l. Titia cùm teſstamento, num. 92. vbi videtur
ſsentire hæc e
ſsſse in fructu, & con
ſsequenter pleno
iure ad legatarium v
ſsusfructus pertinere, quamuis
n. 154.
Baldi doctrinam
ſsimpliciter
ſsequutus fuerit: quam etiam
ſsequitur Afflictis
ibi relatus, &
ſsimpliciter etiam
videntur eam probare Laurentius de Pinu, in
conſs. 40. num. 7. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 97. lib. 1. atque
expre
ſssè Guill. Bened.
dict. verbo, cætera bona,
num. 31.
vbi po
ſst Bertachinum
ibi relatum, dicit, teneri fructuarium præ
ſstare cautionem de re
ſstituendo exactum finito vsufructu: & vide nonnulla ad propo
ſsitum, quæ adducit Bacëtius
de decima tutori præſstanda, cap. 25. à n. 21.
vſsque ad 28.
Tertiò infertur, vsufructuario vniuer
ſsitatis bono
*rum, cui ius patronatûs annexum e
ſst, competere ius
præ
ſsentandi, quod cen
ſsetur fructus iuri
ſspatronatus in
fructuarium cum vniuer
ſsitate tran
ſslati, vt in
ſspecie adnotarunt Afflictis
lib. 3. constit, rubrica 13. num. 3. Modernus
in conſsuet. Pariſsien. §. 1. gloſsſsa 1. num. 3. & §. 37.
gloſsſs. 10. num. 3. Molina qui refert Rochum de Curte,
Lambertinum, & Cel
ſsum
ſsic tenentes,
de Hiſspanorum
primogeniis. lib. 1. cap. 24. n. 3. Menochius
dicto conſs. 66.
num. 6. lib. 1. Barbo
ſsa
in dict. §. ſsi vir, num. 57. verſs. vnde infertur; & vitra eum, idem tenent plures, quos in
vnum conge
ſsſsit Petrus Cenedo
collectan. 5. ad Decretales, num. 5. Gironda
de Gabellis, 2. part. §. 2. num. 24. &
noui
ſsſsimè Ioannes Guttierrez
de tutelis, & curis, 3. part.
cap. 29. num. 6. Quod intelligendum e
ſst, ni
ſsi ius patronatus per
ſse sub
ſsi
ſstat, neque vniuer
ſsitati annexum
ſsit;
tunc enim ab
ſsque Epi
ſscopi licentia, tran
ſsire non pote
ſst in fructuarium,
c. illud, de iure patronatus: vnde nec
præ
ſsentare poterit eo ca
ſsu fructuarius. Cæterùm
ſsi ius
patronatus
ſsit annexum cum vniuer
ſsitate,
ſsine licentia
Epi
ſscopi tran
ſsibit in eum,
c. ex literis, c. cùm ſsecundum,
de iure patronatus: & con
ſsequenter ius præ
ſsentandi
competet illi, vt po
ſst Modernum, declarat Barbo
ſsa
dicto num. 57. in fine, dicens, idem ob
ſseruandum e
ſsſse in
*
marito, cui
ſsecurè, atque concludenter probat, ius
præ
ſsentandi competere, con
ſstante matrimonio,
ſsi mulier dederit in dotem villam, vel ca
ſstrum, cui erat annexum ius præ
ſsentandi: quod credo veri
ſsſsimum ex rationibus
ibidem adductis, nec aliorum
ſsentitias probo, ex dictis
ibi. ex num. 55. in fine, ver ſsiculo, his ita explicatis, v
ſsque
ad num. 59. & vide Ioannem Gutierrez
*
vbi ſsuprà dicto capite 29. per totum: collatio autem officiorum, & bene
ſsiciorum an computetur inter fructus, vt v
ſsufructuarius ca
ſstri, vel villæ ea conferre po
ſsſsit, di
ſsputat ex propo
ſsito (ideò ampliùs non in
ſsi
ſsto) Guillielmus Benedictus
in quæſstione, de theſsauraria, per totam, quæ habetur
poſst repetitionem c. Rainuntius, de teſstamentis folio mihi, 51. & 52. cui iunge Felinum
in c. cùm
olim, ex num. 2. de maioritate & obedientia. Modernum
in conſsuet. Pariſsien. §. 1. gloſsſs. 5. num. 57.
Quartò infertur ad explicationem quæ
ſstionis, licèt
*
vulgatæ,
ſsatis tamen apud Doctores controuer
ſsæ, vtrùm
ſscilicet v
ſsufructu legato, veniat id, quod ex exemplatione protocollorum percipitur,
ſsi
ſsortè is; qui v
ſsumfructum vxori, vel alteri legauit, Notarius fuerat: in
qua quæ
ſstione Bartolus
in dict. l. diuortio, §. ſsi vir, n. 3.
*
ff. ſsoluto matrimonio, & in l. quædam, §. nihil, num. 6.
ff. de edendo, & in conſs. 50. in fine, expre
ſssè docuit, tale lucrum non pertinere ad mulierem, vel alium v
ſsufructuarium. Et deducit rationem ex illo textu: quia id quod
ſsemel perceptum, iterùm non rena
ſscitur, non dicitur in
fructu e
ſsſse:
ſsed redditus, aut emolumentum protocollorum, non reiteratur, cùm ex protocollo vnum tantùm
exẽplumexemplum deduci po
ſsſsit, nec concedatur aliud, ni
ſsi ex magna cau
ſsa; ergo ad v
ſsufructuarium pertinere non debet.
Et Bartoli
ſsententiam
ſsequuntur Imola, & Corra
ſsius
in
princ. col. 1. Aretinus
col. 2. Ia
ſson
num. 6. in dict. §. ſsi
vir. Boërius
deciſs. 19. num. 5. & deciſs. 244. n. 4. & cum
ea
ſsimpliciter tran
ſseunt Simon de Prætis
de interpretatione vltim. volunt. lib. 4. dubitatione 10. num. 22. fol. 334.
Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 186. lib. 1. Vincentius
Carocius
de locato & conducto, ſsexto gradu accidentium,
quæſst. 10. num. 48. fol. 233. & hanc partem con
ſstanter defendit, nec aliorum di
ſstinctiones admittit Petrus Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi vir, num. 36. verſsicul. Ex qua concluſsione, & num. 37. 38. & 39. vbi &
num. 40. opinionem Bar
*toli
ſsic defen
ſsam, duobus modis explicat: ita vt qui vo|
luerit eam opinionem indi
ſstinctè tueri, argumentis
contrariæ partis plenè
ſsatisfacere po
ſsſsit, ex adnotatis &
re
ſsolutis
ibidem.
Verùm contrariam partem; imò vtilitatem, aut lu
*crum protocollorum pertinere ad v
ſsufructuarium, defendunt Paulus Ca
ſstren
ſsis
num. 3. & Duarenus
in princ.
& in fine, in dict. §. ſsi vir. Ioannes Gar
ſsia, & Molina in
locis relatis per Barbo
ſsam
vbi ſsuprà, dict. n. 37. & vltra
eum communiter approbari te
ſstantur Guillielmus Benedictus
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, cætera
bona,
num. 27. verſs, ſsed aduertatis. Borgninus Caualca
*nus, (qui nimis breuiter
ſscribit, nec perfectè agit de
hac quæ
ſstione)
de vſsufructu mulieri relicto, n. 88. Franci
ſscus Marcus
quæſst. 856. 1. parte, Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 3. & 4. titul. 9. de las ganancias, num. 21. lib. 5.
nouæ recopilationis.
Baldus tandem pro concordia harum opinionum
in*
l. diuortio, §. ſsi fundum, ad medium, ff. ſsoluto matrimon.
& in l. 1. num. 18. C. de fructibus & litium expenſsis, ſsic
di
ſstinguit: quòd aut quæritur, vtrùm pecunia ex protocollis redacta ad v
ſsufructuarium pertinere debeat
perpetuò,
ſsiue irreuocabiliter tanquam fructus; ita quod
mortuo eo,
ſsiue aliàs finito v
ſsufructu nulla pecunia reddatur hæredi: & hoc modo verum e
ſst, talem pecuniam
v
ſsufructuario non deberi; &
ſsic procedit opinio Bartoli:
aut verò quæritur, vtrùm talis pecunia pertinere debeat
ad v
ſsufructuarium omnium bonorum, quoad pote
ſstatem vtendi & fruendi dumtaxat; & dicendum e
ſst, quod
ſsic, quemadmodum & quacunque alia pecunia hæreditaria vti & frui pote
ſst,
l. 1. C. de vſsufructu, præ
ſstita cautione de tanta pecunia re
ſstituenda, finito v
ſsufructu: &
ſsic procedit Pauli Ca
ſstren
ſsis, &
ſsequacium opinio. Et
huic concordiæ
ſsub
ſscrip
ſserunt Alexander, Vincentius,
Iacobus, & Baëtius, quos retulit Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi
vir, num. 37. ad finem. & vltra eum, probarunt etiam
Caualcanus
dicto num. 88. qui facit totum fundamentum in verbis generalibus legati v
ſsusfructûs omnium
bonorum, quæ comprehendunt etiam pecunias, & bona
quæ
ſseruando
ſseruari non po
ſsſsunt,
ſsed v
ſsu con
ſsumuntur. Guillelmus Benedict.
vbi ſsuprà, dicto num. 27. verſsiculo, ſsed ſsaluando, Michaël Gra
ſsſsus
receptarum, §. legatum, quæſst. 31. Mantica
de contecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. num. 15. Iacobus Menochius
lib. 4. præſsumptione 142. num. 15. qui etiam fundatur ex
eo, quòd legatus fuerit v
ſsusfructus omnium bonorum;
&
ſsic quemadmodum
continẽturcontinentur protocolla, quæ inter
mobilia connumerantur, ita & redditus, qui ex eis proueniunt,
Fructus nomen et
ſsi improprium obtinent, &
contineri debent
ſsub eo legato. Qua ratione, & aliis
*
adductis
numeris præcedentibus (quatenus intelligebamus
Fructus nomen propriè &
ſstrictè largè etiam &
impropriè accipi)
ſsatisfieri pote
ſst rationi
ſsiue argumentationi Barbo
ſsæ,
in dicto §. ſsi vir, num. 37. in fine; propter quam, ip
ſse non probauit præfatam concordiam,
quam tamen,
ſsi ca
ſsus occurrat omninò
ſseruandam admonemus, &
ſseruandam dicit noui
ſsſsimè Ioannes Gutierrez
de tutelis & curis, 3. parte, cap. 27. num. 30.
Quintò & vltimò infertur ad re
ſsolutionem quæ
ſstio
*nis, laudemium
ſscilicet,
ſsiue Quinquage
ſsima cui debeat
ſsolui, directo domino, an v
ſsufructuario;
ſsi emphyteutica res alienetur? Et vera re
ſsolutio ex præcedentibus
petenda videtur; diximus enim, omne emolumentum
rei, & quicquid generaliter percipi pote
ſst ex re, ad v
ſsufructuarium pertinere: vnde in terminis, quòd commodum laudemij pertinere debeat ad v
ſsufructuarium, quia
fructus e
ſst ex re ip
ſsa,
ſseu propter rem proueniens, &
aliis quinque rationibus concludit Oldraldus
in conſs. 24.
Ioannes Andreas
in additione ad Speculatorem, verſs. 92.
in fine. Albericus
in rubrica, C. de vſsufructu, quæstione 1.
Alexander
in dicta l. diuortio, § ſsi vir, num. 8. in fine,
Ia
ſson
in l. vltima num. 45. C. de iure emphyteutico, &
communem omnium sententiam te
ſstantur Guillelmus
Benedictus
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, cætera.
bona, num. 32. Socinus iunior
in conſs. 70. num. 31. lib. 3. Tiraquellus
de retractu Lignagier, in fine tituli, n. 106.
Alciatus
reſsponſso 668. Cha
ſsſsaneus
in conſsuet. Burgundiæ,
rubrica 4. § 6. num. 8. fol. 154. Bellonus
in conſs. 6. n. 17.
Iulius Clarus
lib. 4. §. emphyteuſsis, quæſst. 23. num. 5. Menochius
inconſs. 66. num. 36. lib. 1. Laurentius de Pinu
in conſs. 40. num. 4. Gironda
de Gabellis, 2. parte, §. 2.
num. 23. fol. 50. petrus Co
ſstalius,
aduerſsar. iuris, parte 2.
ad l. vſsufructu legato, ff. de vſsufructu: & nullo ex his relato, Amadæus à Ponte
quæſst. 20. in principio laudimialium quæſstionum, vbi, &
quæſst. 24. rectè fundat in tali
alienatione, vtriu
ſsque proprietarij
ſscilicet, & v
ſsufructuarij con
ſsen
ſsum requiri; commodum tamen laudimij
ad v
ſsufructuarium
ſspectare, diuer
ſsum ius e
ſst, cùm res
cen
ſsualis, emphyteutica, aut feudalis cadit in commi
ſs
*
ſsum, vt quia va
ſsſsallus abnegauit dominium, & conuictus fuit, aut cen
ſsuarius contra di
ſspo
ſsitionem iuris,
ſseu
conditionem contractus, tempore debito non
ſsoluit, vel
alia ratione res debuit in commi
ſsſsum cadere: vtilitas
enim talis commi
ſsſsi non quæritur v
ſsufructuario,
ſsed
pertinet ad proprietarium. Quod ita decidit Oldradus
in conſs. 240. &
ſsequuntur plures relati per Tiraquellum
vbi ſsuprà, num. 110. Guill. Bened.
dicto verbo. cætera
bona,
num. 33. in fine Ia
ſson
in l. finali, num. 45. C. de iure
emphyteutico. Modern. Pari
ſs (qui tractatu & explica
*tione huius rei cæteros omnes antecellit, & plene
ſscribit)
in conſsuet. Pariſsien. titul. 1. §. 1. gloſsſs. 1. num. 37. &
38. & n. 40. rectè improbat Tiraquelli di
ſstinctionem in
*
hac quæ
ſstione: po
ſstmodum verò
num. 45. generaliter
con
ſstituit, res quæ cadunt in commi
ſsſsum proprietario
cedere; v
ſsufructuarium tamen habiturum v
ſsumfructum
rei commi
ſsſsæ, quandiu durauerit v
ſsusfructus: quod ex
aliis re
ſsoluit etiam Amadæus à Ponte
dicta quæst. 20. in
priheip. Denique ad ea, quæ pro v
ſsufructuario adduci
*
poterant in quæ
ſstione præcedenti, eruditè & verè re
ſspondet ip
ſse Modernus
dicto num. 38. verſsicul. non obſstant &
ſsuperioris re
ſsolutionis concludentem rationem
a
ſsſsignat, quam etiam con
ſsiderat,
ſsed non refert eum
Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi vir, num. 42. in fine, verſsiculo, neque prædictæ reſsolutioni obſstat, & num. 43. &
noui
ſsſsimè
ſsic non explicans, nec
ſsuperiores referens,
tradit Ioannes Gutierrez
de tutelis, & curis, 3. parte, c. 30.
num. 12. fol. 673.
Quoad quartum verò & vltimum, vtrùm vera
ſsit
*
diui
ſsio fructuum, quæ à Doctoribus con
ſstituitur; primò
ob
ſseruandum e
ſst, fructuum diui
ſsiones plures, &
ſspecies
con
ſsideratas à Doctoribus in variis locis, vt po
ſst alios
plures adnotarunt, & nonnullas adducunt Pinellus 2.
parte l. 2. C. de reſscindenda venditione, cap. 4. num. 52.
per totum, Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis remedio 15.
num. 577. & de arbitrariis, lib. 2. Centuria 3. caſsu 210. per
totum, Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationibus,
cap. 23. num. 7. in principio, & ante finem verſsiculo, ex quibus ceſsſsant, & alij referendi
infrà, num 55.
Secundò ob
ſseruandum e
ſst, Doctores magis com
*muniter con
ſstitui
ſsſse, fructus alios e
ſsſse Naturales, alios
Indu
ſstriales, & alios Ciuiles:
ſsic
ſscrip
ſsit Bartolus
in l. &
ex diuerſso, in principio, ff. de rei vendicatione, & alij
plures, quos referunt Pinellus, Menochius, & Ioannes
Gar
ſsia
vbi ſsuprà, Baeça
de decima tutori præstanda, c. 22.
n. 3. Antonius Pichardus, qui tran
ſsit cum Communi,
in
§. ſsi quis à non domino, num. 7. Inſstitut. de rerum diuiſsione, & e
ſsſse fructus Ciuiles agno
ſscit expre
ſssè, licèt de
hac re ex propo
ſsito non agat Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio,
§. ſsi vir, num. 38. in fine. Dicuntur autem fructus Na
*turales, quos natura, nihil, aut parum operante hominis indu
ſstriâ, aut operâ producit,
l. fructus percipiendo,
ff. de vſsuris, l. bonæ fidei emptor, ff. de acquirendo rerum
dominio, quales
ſsunt poma, glandes, herba, fœnum,
mala per
ſsica, nux, cera
ſsum, & alia eiu
ſsdem generis.
Fructus Indu
ſstriales
ſsunt. quos hominis indu
ſstria,
ſsiue
*
opera, & labor, cooperante tamen naturâ, producit:
vel, vt inquit Menochius
dicto caſsu 210. num. 5. quos
natura producere non pote
ſst, ni
ſsi hominis labor, &
opera antecedat, per textum
in dict. l. fructus, ff. de
| vſsuris, l. ſsi eius, ff. de rei vendicatione: quales
ſsunt frumentum,
ſsata, vinum, oleum, & alia
ſsimilia. Ciulies
verò fructus nuncupantur, qui à iure ip
ſso proueniunt,
*
ſsiue hominum proui
ſsione iure ciuili introducta quæruntur, vt v
ſsuræ, pen
ſsiones, mercedes, & vecturæ nauium,
l. ſsi nauti, ff. de rei vendicatione, l. vſsuræ, l. fructus, ff. de
vſsuris, l. cum de donatione, ff. de donationibus.
Tertiò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, præfatam diui
*
ſsionem à pluribus confutatam fui
ſsſse; enimverò quamplurimi exi
ſstimant, fructuum
ſspecies duas dumtaxat
e
ſsſse, vt alij dicantur Naturales, alij Indu
ſstriales, & ciuilium fructuum denominatio commentitia
ſsit:
ſsic ob
ſseruat glo
ſsſsa
in dict. l. & ex diuerſso, &
in dict. §. ſsi quis
à non domino, & in c. grauis, de reſstitutione ſspoliatorum,
& con
ſstanter defendunt Menochius
dict. caſsu 210. n. 29.
qui mutatâ
ſsententiâ, quam cum Communi probauit
dicto remedio 15. num. 577. dicit veram non e
ſsſse hanc
denominationem fructuum ciuilium, & nullo iure probatam. Franci
ſscus Hotmannus
in commentariis verbor.
iuris, verbo, fructus,
el. 3. fol. mihi 682. Ioannes Copus
tractatu, de fructibus tit. 2. cap. 3. num. 2. vbi affirmat
fructus Naturales, & Indu
ſstriales, & inter naturales, &
eos, quos humana cura producit,
ſspeciem mediam non
e
ſsſse. Loriotus
de fructibus, axiomate 16. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 1. num. 2.
ibi:
Quibus verbis tam naturales, &c. & iterùm paulò
po
ſst. Franci
ſscus Duarenus
ad titulum de vſsuris, c. de
diuiſs. fructuum, Min
ſsingerus, & Nica
ſsius vterque
n. 7.
m dict. §. ſsi quis a non domino. Couar.
variarum lib. 1.
cap. 3. num. 6. Pinellus
2. parte l. 2. C. de reſscindenda
venditione, cap. 4. num. 52. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 91. num. 60. vol. 1. Alexander Rauden
ſsis
de Analogis, lib. 1. cap. 6. num. 11.
Ego vero, vt in prædicta contrarietate meam
ſsen
*tentiam interponam, nonnullos ca
ſsus di
ſstinguendos e
ſsſse
exi
ſstimo, quibus res i
ſsta di
ſstinctè magis, quàm hactenùs enucleari, & declarari poterit.
Primò igitur con
ſstituo, fructuum omnium in Mundi
*
exordio
ſspeciem vnam tantùm fui
ſsſse, hoc e
ſst, à prima
illa mundi origine non plures,
ſsed vnam, atque eandem
omnium fructuum
ſspeciem fui
ſsſse: omnes enim fructus
ab ip
ſso
ſsummo rerum omnium Opifice Deo,
ſsolóque
eius verbo,
ſsine cultura cuiu
ſsque, aut cura,
ſsed
ſsua
ſsponte, & nullo cogente na
ſscebantur, vt con
ſstat
Geneſsis 1.
& 2. cap. & latiùs probat Ioannes Copus
tractatu de
fructibus, dicto tit. 2. cap. 1. vbi
cap. 2. eleganter explicat,
quo tempore cœperint fructus curâ hominum, & cul
*turâ prouenire.
Secundò con
ſstituo, fructuum naturalium denomi
*nationem veri
ſsſsimam e
ſsſse, communi omnium Scribentium con
ſsen
ſsu receptam, & ip
ſsorum Iurecon
ſsultorum
re
ſspon
ſsis probatam. Quod ex
dict. l. fructus, ff. de vſsuris, l. bonæ fidei emptor, ff. de adquirendo rerum dominio,
con
ſstat apertè, atque vt indubitatum affirmat Menochius
dict. caſsu 200. in princ. vbi refert glo
ſsſsam, & Doctores
ſsic tenentes
in dict. c. grauis, de reſstitutione ſspoliatorum, glo
ſsſsam, Bartolum, & Doctores
cõmunitercommuniter in
dict.
l. & ex diuerſso, ff. de rei vendicatione, Modernum Par.
Ioannem Copum, Corra
ſsium, Baconium, & Couarruu.
& vltra eum, idem tenent Min
ſsingerus, Balduinus, Nica
ſsius, & Pichardus
in dict. §. ſsi quis à non domino, n. 7.
Connanus, Duarenus, Pinellus, Alexander Raudensis,
Ioannes Vincentius Hondedei, & alij relati
ſsuprà
n. 55.
Baëtius
de decima tutori præſstanda, cap. 22. num. 3. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorat, cap. 23. num. 7. in
princ. verſs. quod attinet ad Iureconſsultos, Barboſsa in dict.
§. ſsi. vir, num. 38. qui, vt anteà dixi, non agit ex propo
ſsito de hac re,
ſsed inter alia, horum fructuum naturalium mentionem facit.
Tertiò con
ſstituo, fructuum Indu
ſstrialium denomi
*nationem veri
ſsſsimam etiam e
ſsſse, atque omninò admittendam, vtpote, cùm ea non ob
ſscurè, apertè potiùs probata
ſsit
in dict. l. fructus, ff. de vſsuris. Quam rectè expendunt Menochius
dict. caſsu 210. num. 4. & 5. & eum
non referens Ioannes Gar
ſsia
d.c. 23. num. 7. in princ. d.
verſs. quod attinet; & ita probarunt Authores
ſsuperius
præcitati, & de iure Regio id probari videtur
in l. 39.
*
tit. 28. partit. 3. vbi expre
ſssè
ſsit mentio, & di
ſstinctio
Naturalium fructuum & Indu
ſstrialium: & ita tenendum e
ſst, quidquid contrarium tentauerit Ioannes Corra
ſsius
Miſscellan. iuris, lib. 3. cap. 9. cuius præpo
ſsteram
*
ſsubtilitatem rectè arguit Pinellus
dict. 2. parte l. 2. C. de
re ſscindenda venditione, c. 4. num. 52. ad medium, & illius
fundamentis optimè
ſsatisfacit Menochius
d. caſsu 210.
ex num. 6. v
ſsque ad
num. 19. qui de hac re omninò videndus e
ſst, & vltra illum Alexander Rauden
ſsis
de Ana*logis, lib. 1. cap 6. n. 11. nouè intendit Corra
ſsij & Menochij contentionem conciliare in hunc modum: Quod
vox
Fructus naturalis, analoga e
ſst, quia per prius, de
notat eos fructus, quos natura, parum, aut nihil cooperante hominis operâ, producit: per po
ſsterius vero
ſsignificauit eos, in quibus opera & indu
ſstria hominis nece
ſsſsaria e
ſst, vt in frumento, &
ſsimilibus. &
ſsic loquitur
textus
in l. in pecudum, §. vlt. ff. de vſsuris, & in §. in.
pecudum, Inſstitut. de rerum diuiſs. dum dicit, naturam,
causâ hominis, fructus omnes compara
ſsſse: nam pote
ſst
intelligi de natura per prius, & de natura per po
ſsterius;
vt latiùs
ibi declaratur.
*
Quartò conſstituo, fructuum Ciuilium denominationem commentitiam eſsſse, nec iure probatam, quidquid
aliter contendat Communis, vt conſstat ex relatis ſsuprà
num. 51. & cum ea Ioannes Garſsia d.c. 23. num. 7. Verius itaque eſst, fructuum ciuilium nomen non eſsſse, quia
Fructûs nomen eos propriè complectiur, qui ex re ipſse
naſscuntur, vt probauimus in initio huius capit, num. 4. 5.
& 6. & tenet nouiſsſsimè Ioannes Guttierrez de tutelis,
& curis, 3. parte cap. 23. num. 5. & 6. & ideò fructus ab
vſsuris, penſsionibus, mercedibus, & vecturis, cæteríſsque
obuentionibus ſseparantur in l. ancillarum, verſs. ſsed &
penſsiones, ff. de petitione hæreditatis, l. vſsuræ, ff. de vſsuris,
l. apud Iulianum, §. fructus, ff. de legatis 1. l. cum de donatione, ff. de donationibus: hæc enim omnia, non fructus, ſsed vicem fructuum habere dicuntur, ex textu in
d.l. vſsuræ, l. qui his verbis, ff. de legatis 3. Quod ſsic defendunt multi, quos retulimus ſsuprà n. 55. & in terminis
ſsic declarat prædicta iura Franc. Hotmannus in commentariis verbor, iuris, verbo, fructus, el. 1. folio mihi 682.
Quintò con
ſstituo,
Fructus nomen in iure no
ſstro, vt
*
dicebam
ſsupra num. 7. frequenter accipi non propriè &
ſstrictè tantùm,
ſsed largè etiam, aut in genere pro omni
commodo, & vtilitate rei, vt
in l. fructus, ff. de regulis
iuris, l. loci corpus, §. 1. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, l. vlt.
ff. de vſsuris: idcircò v
ſsuræ, mercedes, pen
ſsiones, ve
*cturæ nauium, &
ſsimilia, aliquando
appellãturappellantur fructus,
l. in venditione, § ſsi quis Fructus ff. de bonis authoritate indicis poſsſsidendis, l. qui quadringenta, §. qui ducenta, ff. ad
leg. falcidiam, l. vnica, §. cùm autem, C. de rei vxoriæ
actione: quod rectè a
ſsſsequutus e
ſst Iacobus Mandellus de
Alba, quem nullus hucu
ſsque retulit in hac materia,
in
conſs. 275. num. 13. & 15. vbi dicit, quòd
Fructus, & pẽſiopensio, ſsunt vocabula æquiuoca, & variis modis
ſsumuntur,
& appellatio fructuum comprehendit aliquando quemlibet redditum, etiam
ſsi
ſsit mere ciuilis, vt e
ſst redditus
nauis, & vt
ſsunt pen
ſsiones vrbanorum prædiorum; propriè tamen
Fructus vocabulum ad fructus naturales, &
Indu
ſstriales refertur, & repetit iterùm
in conſs. 619. n. 3.
*
QuãuisQuamuis igitur proprie fructus non
ſsint ea, quæ à Doctoribus appellari
ſsolent fructus ciuiles, cùm non à re,
ſsed à
iure fuerint inducta; poterunt tamen fructus nuncupari,
ciuilis iuris interpretatione, & modo, cùm ip
ſso iute fructuum loco habeantur, aut pro fructibus accipiantur ex
iuribus
ſsuperiùs adductis: &
ſsic poterit prædicta Doctorum contrarieras conciliari, quæ reuera in eo tantùm
con
ſsi
ſstit, quòd non debeant fructus vocari, quæ à iure
ciuili non
ſsimpliciter fructus appellantur,
ſsed fructuum
vice
ſsunt, aut pro fructibus reputantur. Id quod rectè
etiam agnoui
ſsſse videtur Iacobus Mandellus de Alba
in*
conſs. 441. num. 12. vbi dicit, pen
ſsiones, & afficta loco
|
fructuum e
ſsſse ex interpretatione iuris, non ex propria
natura, aut conditione: huic addo, quod ex quo à iure
ip
ſso ciuili expre
ſsſsum e
ſst, vt prædicta fructuum vicem
obtineant,
ſsiue pro fructibus habeantur, mirum non
e
ſsſse,
ſsi à Doctoribus fructus ciuiles appellati fuerint.
Sextò & vltimò con
ſstituo, pen
ſsiones, vecturas, mer
*cedes, &
ſsimilia, propriè aut
ſstrictè loquendo fructus
non e
ſsſse; largè tamen, & generaliter intelligendo,
ſsiue
iuris ciuilis interpretatione,
ſsub nomine
Fructus comprehendi, aut fructuum loco haberi, vt rectè dixit Mandellus de Alba
dict. conſs. 441. num. 12. Vincentius Carocius
de locato & conducto, dicta quæſst. 10. num. 5. folio
mihi, 131. & noui
ſsſsimè
ſsic etiam intelligit Ioannes Gutierrez
de tutelis, & curis, 3. parte c. 23. num. 16. & 17. &
clarè colligitur ex iuribus adductis
ſsuprà, num. 65. vnde
Ciuiles fructus appellauit
ſsuperiora Bartolus
in dicta l.
& ex diuerſso, num. 1. ff. de rei vendicatione. Paulus Ca
ſstren
ſsis
in l. ſsi nauis, in principio, eodem titul. Berous
in
c. grauis, num. 9. de reſstitutione ſspoliatorum. Loriotus
de
fructibus, axiomate 16. Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 15. ſsub num. 623. Quæ opinio
ſsu
ſstineri
poterit, intelligendo eam iuxta declarationem fructuum
*
ciuilium traditam
ſsuprà num. 67. & 68. Nec admitti pote
ſst Alexandri
ſsententia
in conſs. 142. num. 7. lib. 5. licèt
eum,
ſsed malè quidem,
ſsequuti
ſsint Afflictis
deciſs. 44.
num. 7. Franci
ſscus Marcus
deciſsione 1420. n. 8. part. 2.
dicentis, pen
ſsiones, vecturas, mercedes, &
ſsimilia e
ſsſse
ad
ſsimilitudinem fructuum naturalium, cùm reuera ab
ip
ſsis multùm di
ſstent: enimverò prædicta ab
ſsque opera, facto, & diligentia hominis prouenire non po
ſsſsunt, vt de
ſse patet apertè, fructus verò naturales nihil, aut parum cooperante hominis indu
ſstriâ, producuntur, vt
ſsuperiùs probauimus: Similiter admitti non
*
pote
ſst opinio quorundam a
ſsſserentium, domorum pen
ſsiones, mercedes, vecturas, affictus, tributa, &
ſsimilia, à
fructibus indu
ſstrialibus non
ſseparari. Quod
ſscrip
ſsit Bartolus
in l. vltima, in fine ff. de iure fiſsci, & tenent Couar. Corra
ſsius, Copus, & alij, quos in id expendunt
Menochius
dicto caſsu 210. num. 27. & 28. Vincentius
Carocius
dicta quæſstione 10. num. 9. fol. 232. & vltra eos
Pinellus
2. parte l. 2. C. de reſscindenda venditione, c. 4.
num. 52. ante finem. Min
ſsingerus
in §. ſsi quis à non domino, num. 7. Inſstitut. de rerum diuiſsione. Sed decipiuntur apertè; nam licèt in prædictis indu
ſstria & diligentia
hominis ver
ſsetur, vt dictum e
ſst; quia tamen id non fit
cooperante naturâ ad productionem eorum, Indu
ſstriales dici non po
ſsſsunt, ex dictis
ſsupra num. 53. & 60. idcircò coacta ratione, prædicta à fructibus Indu
ſstrialibus
ſseparare nece
ſsſse e
ſst, con
ſstitueréque, fructus propriè
non e
ſsſse,
ſsed iuris ciuilis modo, & interpretatione, fructuum loco haberi: & de his hactenùs, quæ vt vides,
di
ſstinctè magis quàm anteà erant, remanent explicata.
CAPVT XXXVII.
Minera, ſsiue minerale, creta, arena, lapidicina,
vena marmorea, aut lapidea, ſsiue aurea, ſsiue argentea, metallica, ſsalinaria, vel ſsimilis,
quæ in fundo fructuario reperitur, vtrùm vſsufructuarij commodo cedere debeat? Deinde de theſsauro reperto in fundo fructuario,
& de augmento alluuionis in eodem, breuis, vera tamen, &; diſstincta reſsolutio traditur: Molinæ, Garſsiæ, & Barboſsæ reſsolutiones in hac materia adducuntur, & nonnulla
circa eas nouiter adnotantur per Authorem.
SVMMARIVM.
-
1 Omnia dubia proponuntur, quæ in hoc capite diſsputantur, & quæ in ſsummario ſsupra propoſsita ſsunt.
- 2 Primi dubij reſsolutionem, ex quorundam iurium deciſsione pendere.
-
3 De materia huius capitis originaliter, atque attentè
prælegenda, quæ ſscripſserunt Doctores in l. diuortio, §. ſsi vir, ff. ſsoluto matrimonio.
-
4 Antiquorum lectura præhabita, ipſsorumque reſsolutione percepta, facile etiam percipi poſsſse, quæ in qualibet materia Recentiores ſscribiunt, vel adiiciunt. &
incipientes à Neotericis, nec antiquorum commentaria originaliter prælegentes, rem de qua agunt, radicitùs, ſsiue fundamentaliter intelligere non poſsſse.
-
5 Nonnullos Authores rectè de hac materia tractaſsſse, &
Ludouicum Molinam, & Ioannem Garſsiam, cæteris aliis Recentioribus vtiliùs, atque elegantiùs
ſscribere.
-
6 Lapidicinæ, mineræ, aut mineralia argenti, cretæ, metallorum venæ, arenæ, aurive fodinæ, ſsi antiquæ ſsint,
ita quod ex illis aurum, argentum, creta, ſsiue aliud
metallum, lapidèſsve exciſsi, vel effoſsſsi ſsunt tempore
Maiorum poterit vſsufructuarius vti eis ad eum vſsum, & commoditatem, quæ à principio Maioribus
fuerit.
-
7 Lapidicinas, & venas metallorum iam apertas tempore vſsusfructûs legati, indiſstinctè ad vſsufructuarium
pertinere.
-
8 Eius, qui vſsumfructum dedit, conſsuetudinem multiùm
valere in diiudicandis rebus, quæ ad vſsufructuarium
pertinent.
-
9 Lapidicinæ, ſsalinæ, cretæ, mineræ, arenæ, metalla, auri,
argentive fodinæ, ſsi antiquæ non ſsint, ſsed de nouo
repertæ, eius tamen naturæ, vt quod ex eis percipitur,
renaſscatur, illarum vſsus, vel vſsusfructus ad fructuarium pertinet, & numeris ſseqq.
-
10 Vſsufructuarius an poſsſsit repetere expenſsas factas circa
venas inueniendas.
-
11 Vbi Ascurſsij ſsententia refertur.
-
12 Et quæ nouiſsſsimè adnotauit Barboſsa, ad propoſsitum
expenduntur.
-
13 Ioannis Garſsiæ, & Petri de Barboſsa contrarietas nouè
conſsiderata per Authorem, noua etiam distinctione
compoſsita.
-
14 Ioannis Garſsiæ reſsolutionem minimè probari lege Partitæ ab eo adductam.
-
15 Lapidicina, metalla, fodina, & ſsimilia, vtrùm ad
fructuarium pertineant, ſsi talia ſsint, vt ex eis effoſsſsum, aut deductum non renaſscatur.
-
16 Ioannis Garſsiæ reſsolutio probata per Authorem.
-
17 Ludouicum Molinam apertè inclinaſsſse in eandem
ſsententiam, nouè conſsideratum per Authorem.
-
18 Barboſsæ reſsolutio in hac materia profertur.
-
19 Vſsufructuarius an poſsſsit lapides, ſsiue metalla excidere,
cùm ex venæ lapideæ, metallicæ, aut alius ſsimilis
inuentione, fundus deterior redditur, & an eo caſsu
de damno dato teneatur?
-
20 Theſsaurus repertus infundo fructuario, vtrùm vſsu
frutluarij commodo cedat, & an ille repertoris partem habere debeat?
-
21 Theſsaurus in fundo proprio, vel alieno, vel in loco publico, aut religioſso inuentus, ad quem pertineat, &
quota pars inuentori, & Principi debeatur? & de
praxi, aut conſsuetudine huius Regni, remiſsſsiuè.
-
22 Augmentum alluuionis in prædio fructuario factum,
an iure vſsusfructus & commodi, ad vſsufructuarium
pertinere debeat? & num. ſseqq.
-
23 De augmento, & eius natura, remiſsſsiuè, & vide infrà
num. 25.
-
24 Franciſsci Connani ſsingularia verba in hac materia
proferuntur, ex illiſsque conſstituitur diſscriminis ratio ad textum in l. item ſsi fundi, verſs. huic vicinus
tractatus, ff. de vſsufructu.
-
25 De augmento vtrùm idem iudicandum ſsit, quod de
principali, cui adiungitur, vt illius naturam ſsequatur: vbi de Augmento infinita dicuntur, remiſsſsiuè.
HIs, quæ Capite præcedenti de iure v
ſsufructuarij
*
dicta fuêre, proximum e
ſst coniungere nunc, &
breui re
ſsolutione explanare vtrùm etiam minera,
ſsiue
minerale, creta, arena, lapidicina, vena marmorea, aut
lapidea,
ſsiue aurea,
ſsiue argentea, metallica,
ſsalinaria,
vel
ſsimilis, quæ in fundo fructuario reperitur, v
ſsui, &
commoditati v
ſsufructuarij cedere debeat? & de the
ſsauro
reperto in fundo fructuario, & de augmento alluuionis
in eodem.
Et quod attinet ad primum dubium, eius re
ſsolutio
*
ex quorundam iurium deci
ſsione petenda videtur,
l. vſsufructu legato, 7. l. vſsufructu relicto, 59. l. æquiſſimũæquiſſimum 17. ff. de
vſsufructu, meliùs
in l. item ſsi fundi, 9. eodem tit. vbi
ſsic
ſscribitur:
Et ſsi lapides in eo fundo ſsint, eorum quoque vſsusfructus ad eum pertinet: ſsed & ſsi lapidicinas habeat, & lapides cædere velit: vel cretæ fodinas habeat, vel arenas; omnibus his vſsurum Sabinus ait, quaſsi bonum patremfamilias.
Quam ſsententiam puto veram. Prætereà de hac re, & ma
*teria huius Capitis, originaliter, atque attentè prælegenda
ſsunt, quæ Bartolus, Alexander, Ca
ſstren
ſsis, Ia
ſson,
Vincentius, Duarenus, & alij Doctores communiter
ſscribunt
in l. diuortio, §. ſsi vir, ff. ſsoluto matrimonio: lecturâ enim Antiquorum præhabitâ, ip
ſsorùmque re
ſso
*lutione perceptâ, facilè etiam percipi po
ſsſsunt, quæ in
qualibet materia Recentiores
ſscribunt, vel adiiciunt,
aliàs à Neotericis incipientes, nec antiquorum commentaria originaliter prælegentes, rem de qua agunt,
radicitùs,
ſsiue fundamentaliter intelligere non po
ſsſsunt.
Deinde, vt alios omittam, qui ab ei
ſsdem præcitantur,
*
legendos omninò Mieres
de maioratu, parte prima quæſstione decima num. 32. Molinam
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. capitulo 23. ex num. 8. vſsque in finem cap.
Ioannem Gar
ſsiam
de expenſsis & meliorat, cap. 22. n. 47.
per totum. Petrum de Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi vir, per totum. Quod attinet tamen ad præ
ſsentem materiam à
principio, v
ſsque ad
num. 7. & num. 8. in fine, & num. 9.
& 14. & numer. 16. & 17. per totum, & vide noui
ſsſsimè Ioannem Gutierrez
de tutelis & curis, 3. parte, c. 25. per totum, fol. 642. & ſseq. Molina autem, &
Ioannes Gar
ſsia, cæteris aliis elegantiùs
ſscribunt, & nonnullos ca
ſsus di
ſstinguit Ioannes Gar
ſsia; alios etiam Molina: idcircò eorum ordinem
ſseruare, & à primo ca
ſsu
incipere nece
ſsſse erit.
Primò igitur con
ſstituit Ioannes Gar
ſsia
dicto c. 22. n. 47.
*
in princ. quòd
ſsi lapidicinæ, minerę, aut mineralia argenti, cretæ (intelligendo
ſsemper de ea parte, quæ fundi domino competit, non de ea quæ ad Principem
ſspectat
vt anteà dixerat Molina ab eo non relatus
d.c. 23. n. 8.
in principio,) metallorum venæ, arenæ, aurive fodinæ,
antiquæ
ſsunt, ex quibus aurum, argentum, creta,
ſsiue
aliud metallum, lapidè
ſsve exci
ſsi, vel effo
ſsſsi
ſsunt tempore Maiorum, & ita con
ſsuetum fuerit; poterit v
ſsufructuarius vti eis ad eum v
ſsum, & commoditatem, quæ à
principio Maioribus fuerit, qui tradiderunt, ex
l. ſsi fundus, ff. ſsoluto matrimonio. Quælicèt loquatur in marito,
ex eadem ratione recipienda e
ſst in v
ſsufructuario, & aliis,
ex
ſsententia eiu
ſsdem Authoris, qui
ſsuperiora aliter non
comprobat, cùm tamen ante eum idem
ſscrip
ſserit Cuiacius
obſseruationum, lib. 15. cap. 21. & in e
ſsſse præ
ſsen
ſserit
Lofredus
in conſs. 28. num. 8. atque ex ratione
dictæ l. ſsi
fundus, agno
ſscit etiam,
ſsed Gar
ſsiam non refert, Petrus
de Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi vir, num. 4. verſs. prætereà dum
textus: vbi explicando textum
in dicta l. item ſsi fundi,
*
con
ſstituit generaliter, lapidicinas, & venas metallorum iam apertas tempore v
ſsusfructus legati, indi
ſstinctè
pertinere ad v
ſsufructuarium. Id quod vltra prædictos
confirmari pote
ſst ex his, quæ
ſscrip
ſsimus
ſsuprà
hoc eodem
lib. cap. 22. & dictis per Connanum
Commentariorum
iuris ciuilis lib. 4. cap. 1. num. 3. ante finem; vbi
ſscribit,
& rectè comprobat in diiudicandis rebus, quæ ad v
ſsu
*fructuarium pertinere debent, multùm valere eius, qui
v
ſsumfructum dedit, con
ſsuetudinem,
ex dicta l. item ſsi
fundi, ad finem, verſsiculo, nam & ſsi fundi vſsusfructus
fuerit legatus, & nonnullis exemplis ibidem adductis,
num. 4. & 5. ex quibus, & dictis
ſsuprà
dict. cap. 22. præfata re
ſsolutio optimè comprobatur: Item etiam ex §.
ſseminarios, eiuſsdem legis, iuncto Summario, & declaratione Floriani de Sancto Petro
ibi, num. 1. & 3. & his,
quæ in terminis no
ſstri ca
ſsus con
ſsiderat Molina
lib. 1. d.
c. 23. in fine, verſs. Quarta & vltima concluſsio: & hic
ſsit
primus ca
ſsus,
ſsiue ob
ſseruatio prima.
Secundus ca
ſsus
ſsit, quando po
ſsito, quòd lapidicinæ,
*
ſsalinæ, cretæ, mineræ, arenæ, metalla, auri, argentíve fodinæ antiquæ non
ſsint, sed de nouo repertę, eius tamen
naturæ
ſsunt, vt quod ex ip
ſsis percipitur, rena
ſscatur;
tunc communi omnium con
ſsen
ſsu, earum v
ſsus, & v
ſsusfructus v
ſsufructuarij commodo cedere debet, ex
d.l. finali ff. de fundo dotali, & his, quæ
cap. præcedenti lati
ſsſsimè adnotauimus; & con
ſsequenter hoc ca
ſsu, qui inuenerit
ſsuperiora,
ſsiue in
ſstituerit illa, eo ip
ſso quòd rena
ſscuntur, facit meliorem conditionem fundi, qua
ſsi
in
ſstituta re fructuo
ſsa; ac impen
ſsas in eam rem factas, eâ
meliore facta, recuperat, vt per textum
in d.l. æquiſſimũæquiſſimum,
ff. de vſsufructu, iuncta d.l. vltima ff. de fundo dotali, &
l. 27. tit. 2. partita 4. Speriorem doctrinam tradit Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 22. num. 47. verſsiculo, alter caſsus est,
circa quam tamen nonnulla adiicere,
ſsiue maiori explicatione ver
ſsari nece
ſsſse e
ſst.
Primò enim, quatenus ad primum attinet, ſsuperiora,
quæ renaſscuntur, in fructu eſsſse, atque vſsufructuarij
commodo cedere certiſsſsimum eſst, & probatum ab omnibus, qui hucuſsque de hac materia tractarunt, vt conſstat ex communi omnium reſsolutione in d.l. diuortio,
§. ſsi fundum, & §. ſsi vir, vbi Barboſsa num. 14. & 15. &
num. 36. & vt certum ſsupponit, nec de hoc facit dubium
Molina dicto cap. 33. ex num. 8. & tenet expreſssè in fine,
verſsiculo, Tertia concluſsio. Petrus Gregorius in ſsyntagmate iuris, lib. 1. cap. 9. num. 3. prima part. Vdalricus
Zaſsius lib. 2. ſsingularium intellectuum, c. 4. Cuiacius obſseruationum lib. 15. d.c. 21.
Quod attinet verò ad
ſsecundum, vt fructuarius, qui
*
inuenerit,
ſsiue in
ſstituerit prædicta, qua
ſsi re meliore facta, expen
ſsas repetere po
ſsſsit aduertendum e
ſst: Quod
hæc fuit
ſsententia glo
ſsſsæ, cuius Gar
ſsia mentionem non
facit,
in d.l. æquiſsſsimum, §. ſsi forte: verbo,
ſsepara*tum; vbi apertè docuit, quòd v
ſsufructuarius pote
ſst repetere expen
ſsas factas circa venas inquirendas,
ſsi expen
ſsæ magnæ fuerint, atque vtilitas fundi maximè aucta
ſsit. Et
ſsententiæ glo
ſsſsæ meminit,
ſsed Gar
ſsiam non re
*fert, Petrus de Barbo
ſsa
in dicta l. diuortio, §. ſsi vir, n. 17.
vbi ex his, quæ numeris præcedentibus
ſscrip
ſserat, improbat eam: inter alia tamen, quæ ei
ſsdem numeris adnotauerat,
num. 16. con
ſstituit, ex venis auri, & argenti, à communiter accidentibus fundum reddi fructuo
ſsiorem, & maioris vtilitatis & valoris; & idem in fodina cretæ, vel arenæ, quia
ſsubductâ cretâ, vel arenâ, facilè locus ille terrâ impleri pote
ſst, & ex
ſsterili reddi
fertilis. Deinde con
ſstituit eodem numero, in finalibus verbis, quoad venas auri, argenti, &
ſsimilium, in
dubio, ad v
ſsufructuarium pertinere illas, tanquam
fructus, dummodò impen
ſsas non repetat, &
dicto n. 17.
dicit, cauendum e
ſsſse à
ſsententia Glo
ſsſsæ
vbi ſsuprà, eámque confundi ex traditis
numeris præcedentibus ab
eodẽeodem,
itẽitem & ratione
ſsequenti. Nam
ſsi id, quod ex vena deducitur, vult quod
ſsibi cedat, ac
ſsi e
ſsſset fructus; tacitè
impenſarũimpensarum repetitioni videtur renunciare, & pro hoc expendit
textum
in dicta l. æquiſsſsimum, §. & ſsi fortè, con
ſstanter dicens, &
ſsupponens perpetuò, impen
ſsarum (quæ factæ
fuerint circa venas inueniendas (generaliter repetitionem v
ſsufructuario denegandam. In quo, vt vides, con
*trariatur expre
ſssè & Glo
ſsſsæ
ſsententiæ, & Ioannis Gar
ſsiæ re
ſsolutioni, ni
ſsi dicamus, ip
ſsum Barbo
ſsam loquutum non e
ſsſse in no
ſstro ca
ſsu,
ſsiue in ca
ſsu con
ſsiderato per
Gar
ſsiam, quando
ſscilicet venæ eius naturæ
ſsunt, vt id,
quod ex eis deducitur, rena
ſsci po
ſsſsit; quo ca
ſsu expre
ſssè
loquitur Ioannes Gar
ſsia, vt
ſsuprà vidimus:
ſsed eo ca
ſsu,
quo venarum inuentio maximam vtilitatem affert fundo fructuario,
ſsed quod ex illis deducitur, non rena
ſsci|
tur; &
ſsic propriè non e
ſst in fructu,
ſsed v
ſsufructuario
datur, ac
ſsi e
ſsſset fructus, quo ca
ſsu impen
ſsarum repetitio
dari non debet. Vnde circa impen
ſsas repetendas, vel non,
ſsic for
ſsan poterit di
ſstingui in hac materia, ex
dict. l. finali. ff. de fundo dotali, & circa eam ex notatis per Doctores
in d. §. ſsi vir, benè verum e
ſst, quòd
ſsuperior di
ſstinctio,
ſsiue Ioan. Garfiæ: re
ſsolutio probari non pote
ſst,
*
quidquid ip
ſse probari contendat ex
dicta l. 27. tit. 11.
partit. 4. ibi enim dumtaxat
ſstatuitur, quòd
ſsi lapidicina
eius naturæ:
ſsit, vt excre
ſscat, in fructu
ſsit, & mariti, con
ſstante matrimonio; de expen
ſsis tamen repetendis, vel
non repetendis, nihil deciditur in ea lege.
Tertius ca
ſsus
ſsit, cùm lapidicina, metalla, fodina, &
*
ſsimilia, item mineræ, & venæ tales
ſsint, vt ex eis effo
ſsſsum, vel deductum, quidquid illud
ſsit, non rena
ſscatur;
quo ca
ſsu maior dubitatio e
ſst, vtrùm eorum vtilitas ad
v
ſsufructuarium pertinere debeat: nihilominùs tamen
dicendum e
ſst, non
ſsolum rena
ſscentes fodinas, lapidi
*cinas, & metalla ad v
ſsufructuarium pertinere (quod ab
ſsque dubio e
ſst)
ſsed & metalla, arenam, aurum, & argentum, & reliqua commoda, licèt non rena
ſscantur,
dummodò' fructuarius boni viri arbitratu vtatur, hoc
e
ſst,
ſsi fundum meliorem, fructuo
ſsiorem,
ſsiue vtiliorem reddat, atque expen
ſsas in ea re factas non repetat: quod ex
l. item ſsi fundi, l. vſsufructu legato, l. æquiſsſsimum, l. vſsufructu relicto, ff. de vſsufructu, & Pauli
Ca
ſstren
ſsis doctrina
in d.l. diuortio, §. ſsi vir, num. 3. ſsecurè affirmat Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 22. num. 47. verſs.
In fructuario igitur: vltra quem, in eandem
ſsententiam
*
apertè inclinat Ludouicus Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. d.c. 23. num. 8. 1. concluſsio. Ibi enim primùm con
ſstituit, quòd
ſsi vena nouiter in fundo Maioratus inuenta, marmorea, aut lapidea
ſsit, eiù
ſsque naturæ, vt lapides ex ea
ſsemel excisæ: rena
ſsci non
ſsoleant;
ita tamen vt ex earum inci
ſsione fundus fructuo
ſsior, ac
vtilior reddatur, lapis exci
ſsa, Maioratus po
ſsſse
ſsſsoris erit.
Deinde con
ſstituit, Ca
ſstren
ſsis, & Fulgo
ſsij intellectum ad
textum
in d. §. ſsi vir, veri
ſsſsimum e
ſsſse, & con
ſsequenter
eius textûs deci
ſsionem
in princ. genericè intelligendam,
quando
ſscilicet ex inuentione lapidicinæ, fundus fructuo
ſsior effectus fuit,
ſsiue ex eo, quòd lapis rena
ſscatur,
ſsiue ex eo quòd aliter fundus fructuo
ſsior efficiatur: de
quo tamen latius videri poterit Barbo
ſsa
in eodem §. ſsi
vir, à princ. Tertiò denique, &
ſsingulariter ad no
ſstrum
propo
ſsitum con
ſstituit, quòd quamuis verum
ſsit, proprie
atque
ſstrictè loquendo, lapides,
ſseu cætera metalla, quæ
non rena
ſscuntur, in fructu non e
ſsſse, tamen loco fructuum, obuentionum, atque commoditatum haberi,
ideò is, qui fructibus frui debet, commoditatibus etiam
atque prouentibus rei fruetur, quamuis propriè loquendo, fructus non
ſsint: Idque ex iuribus
ſsuperiùs adductis
probat, &
ſsua re
ſsolutione confirmat omninò ea, quæ
c. præcedenti, cum Communi contra Barbo
ſsam adnota
*uimus: qui ip
ſse eiusdem
ſsententiæ videtur fui
ſsſse,
ſsed
Molinam non refert; nam
in d. §. ſsi vir, num. 8. in fine,
verſs. Secundò principaliter, & num. 9. & 16. expre
ſssè
probat, metalla inuenta po
ſst v
ſsumfructum legatum licèt exci
ſsa non rena
ſscantur, tanquam fructus concedi
fructuario, dummodò non repetat impen
ſsas factas: quòd
ſsi impen
ſsis fructuarij, prædicta metalla non fuerint inuenta, ad v
ſsufructuarium non pertinere: quod repetit
ibidem num. 14. & 15.
Quartus & vltimus ca
ſsus
ſsit, cùm ex venæ lapidæ,
*
metallicæ, vel
ſsimilis, quæ rena
ſsci non
ſsolet, inuentione, fundus deterior redditur? tunc enim non poterit
v
ſsufructuarius lapides,
ſsiue metalla excidere,
ſsiue exci
ſsi
lapides, aut metalla ip
ſsius fructuarij non erunt; imò
ſsi
deteriorem fecerit fundum,
ſsic excidendo, de damno tenebitur, atque excauata, & effo
ſsſsa re
ſstituet, vt ex dictis
iuribus, & Pauli Ca
ſstren
ſsis doctrina
in §. ſsi vir, n. 3. rectè affirmat Ioannes Gar
ſsia
doctrina. n. 48. in finalibus verbis: & in po
ſsſse
ſsſsore Maioratus, in quo fortior videbatur
militare ratio, idem
ſscrip
ſsit Molina
lib. 1. dict. c. 23.
ante finem, verſs. ſsecunda concluſsio, &
ſsentit Barbo
ſsa
in
dict. §. ſsi vir, videndus omninò ex
num. 16. vbi nouo
ſsen
ſsu explicat illum textum, & declarat, quando propter aperturam marmoris,
ſsiue cretæ, arenæ, auri, vel
argenti inuentionem, fundus videatur reddi deterior,
aut fructuo
ſsior, vt
ibi videri poterit; & de his hactenùs.
Quoad
ſsecundum verò, vtrùm the
ſsaurus repertus in
*
fundo fructuario, commodo, & vtilitati fructuarij cedat, & an ille repertoris partem habere debeat? Dicendum e
ſst, the
ſsaurum inuentum non cen
ſseri e
ſsſse in
fructu, & pariter non cen
ſseri partem fundi,
ſsed quid
ab eo
ſseparatum; & con
ſsequenter cum the
ſsaurus in
fructu non
ſsit, ad fructuarium pertinere non debebit,
ſsi
in fundo fructuario inuentus fuerit. Quod ex
d.l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, & l. ſsi is
qui, 63. ad medium, ff. de acquirendo rerum dominio, probarunt ferè omnes Doctores communiter
in d.l. ſsi fundum, Albericus
in rubrica, ad finem, C. de vſsufructu, Boërius, & Modernus Pari
ſs quos
ſsequutus e
ſst Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 23. num. 2. verſs. item
theſsaurus. Aluarus Vala
ſscus & alij, quos refert, &
ſsequitur Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 22. num. 51. noui
ſsſsimè
Ioannes Gutierrez
vbi infrà cap. 26. ex num. 12. vſsque
ad num. 20. Andreas De I
ſsernia, Sylue
ſster, Angelus, Bur
ſsatus, & alij, quos in vnum conge
ſsſsit, &
ſsic defendit
Barbo
ſsa
in dicto §. ſsi fundum, num. 25. Mieres
de Maioratu, 1. parte quæſst. 10. num. 32. Baeça
de decima tutori
præſstanda, cap. 24. num. 5. Caballinus
Melleloquio 9. n. 1.
Quod intelligendum e
ſst, quoad eam dimidiam, quæ
ad proprietarium, ratione dominij pertinere debet; nam
tanquam inuentor
ſsuam dimidiam habere debet v
ſsufructuarius, cùm habere deberet eam, etiam
ſsi inueniret
in fundo omninò alieno, vt po
ſst Rebuffum, & Ioannem Gar
ſsiam aduertit Barbo
ſsa
ditio n. 25. & ſseq. Ioannes Gutierrez
de tutelis, & curis, 3. parte cap. 26. n. 18.
& Barbo
ſsa
ibidem, & num. ſseqq. plenè agit, ad quem
*
pertineat, & qualiter diuidi debeat the
ſsaurus in fundo
proprio, vel alieno, vel in loco publico, aut religio
ſso
inuentus, & quota pars Principi debeatur, & de Praxi
aut con
ſsuetudine huius Regni: vltra quem videndi
ſsunt Mieres
1. part. d. quæſstione 10. num. 32. Bur
ſsatus
in
conſs. 209. ex num. 1. vſsque ad num. 17. lib. 2. Ludouicus
Molina, è Societate Ie
ſsu Religio
ſsus
de iuſstitia & iure,
tractatu 2. diſsput. 56. per totam, fol. mihi, 366. noui
ſsſsimè
Ioannes Gutierrez
de tutelis, & curis, 3. parte cap. 26. à
principio.
Quoad tertium tandem & vltimum: Vtrùm au
*gmentum alluuionis in prædio fructuario factum, iure
v
ſsusfructus; & commodi ad v
ſsufructuarium pertinere
debeat? Clarè deci
ſsum e
ſst
in d.l. item ſsi fundi, verſs.
Huic vicinus tractatus eſst, ff. de vſsufructu, & ab his Authoribus, qui de hac quæ
ſstione tractarunt (vt alios tamen prætermittam qui ab ei
ſsdem præcitantur) plenè
& eruditè ad propo
ſsitum
ſscrip
ſserunt Modernus
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 1. gloſsſs. 1. quæſst. 5. n. 45. & gloſsſsa 5.
num. 99. & 100. & ſseqq. Iulius Clarus §.
feudum, q. 88.
Baëtius
de decima tutori præſstanda, cap. 24. n. 10. Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 26. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. cap. 22. num. 39. Menochius
in conſs. 34. num. 16. lib. 1. Sfortia Oddi
in conſs. 30. n. 59.
vol. 1. Mieres
de Maioratu, 1. parte quæſst. 10. à princ.
Alphon
ſsus de Azeuedo,
in l. 3. tit. 6. num. 30. lib. 5. nouæ
recopilationis; qui de
augmẽtoaugmento, & eius natura plura præ
*mittunt, quę nece
ſsſsaria
ſsunt, &
ibi videri
poterũtpoterunt. Quod
attinet verò ad no
ſstrum propo
ſsitum, vt anteà dicebam,
huius dubij re
ſsolutio pendet ex verbis Iurecon
ſsulti Cel
ſsi,
in d.l. item ſsi fundi, vbi
ſsic
ſscribit:
Huic vicinus tractatus eſst, qui ſsolet in eo, quod acceſsſsit, tractari: & placuit, alluuionis quoque vſsumfructum ad fructuarium pertinere. Sed ſsi inſsula iuxta fundum in flumine nata ſsit, eius
vſsumfructum ad fructuarium non pertinere Pegaſsius ait,
licèt proprietati accedat: eſsſse enim veluti proprium fundum, cuius vſsusfructus ad te non pertineat: Quæ ſsententia non eſsi ſsine ratione; nam vbi latet incrementum, & vſsus
| fructus augetur: vbi autem apparet ſseparatum, fructuario
non accedit. Ex quibus verbis
ſsuperiores Authores adnotare
ſsolent, di
ſstinguendum e
ſsſse, vt latens incrementum
ſseu augmentum molliter adauctum v
ſsufructuarius
habeat,
eòq;eoque fruatur, quandiu re
ſsibi frui licuerit, patenti
verò vti frui non po
ſsſsit, illud enim ad dominum pleno
iure pertinet. Quod etiam eleganter tradit Franci
ſscus
*
Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 1.
num. 3. ad finem, vbi reddit di
ſscriminis rationem ad ea,
quæ proponuntur
in dict. verſs. huic vicinus tractatus eſst.
Dicens, quòd id, quod alluuione accedit, fundum auget, eiu
ſsque pars quædam e
ſst: meritò & v
ſsusfructus
eius ad v
ſsufructuarium pertinet, proprietas verò ad dominum: in
ſsula autem nata,
ſseparatum agrum efficit, &
di
ſstinctum; ideò nec in ea ius v
ſsusfructus protenditur,
qui certo fundo con
ſstitutus e
ſst; at
ſsi alicuius territorij
mihi competat v
ſsusfructus, in eòque noua in
ſsula appareat, mihi quoque eius in
ſsulæ fructus debetur, quum
pars
ſsit eius territorij, in quo vniuer
ſso con
ſstitutum habeo v
ſsumfructum. Quæ verba Connani
ſsingularia
ſsunt,
& notanda. Similiter notari debent, nec
ſsilentio præter
*mitti po
ſsſsunt infinita, quæ de augmento, & vtrùm de
illo idem iudicandum
ſsit quod de principali, cui adiungitur, vt illius naturam
ſsequatur, conge
ſsſserunt Mieres
de Maioratu, parte 1. d. quæst. 10. per totam, relati per
Ioannem Gar
ſsiam,
d.c. 22. in princ. ante numer. primum.
Auiles
in capitulis Prætorum, in proœmio, gloſsſsa. Iſslas, per
tot. Cephal.
in conſs. 773. à n. 31. vſsque ad num. 48. lib. 5.
& in conſs. 468. num. 93. & ſseqq. lib. 4. Menochius
in conſs.
201. ex num. 43. cum multis ſseqq. lib. 3. Ioannes Franci
ſscus de Ponte,
in conſs. 4. pro Duce de Frias, à princ. vſsque ad numer. 8. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 573. à
princ. vſsque ad num. 12. lib. 5.
CAPVT XXXVIII.
Vſsufructu omnium bonorum, aut omnium rerum ſsimpliciter relicto, item bonorum mobilium tantùm, aut mobilium, & immobiliũimmobilium
ſsimul, cùm vſsusfructus relinquitur, quibus
ex rebus relictus præſsumatur? vbi de pecunia, frumento, vino, oleo, auro, argento, gẽsmisgemmis quoque, rebus pretioſsis, & venalibus,
vel mercis causâ paratis, ſsupellectile, & aliis
ſsimilibus, tractatur: & quæ hucuſsque ſscripta
ſsunt, diſstinctione, & reſsolutione explicantur.
SVMMARIVM.
-
1 Materiam huius Capitis vtilem eſsſse, practicabilem,
& neceſsſsariam.
-
2 Miſserorum indicium ſsequuntur, qui ad eruendam
veritatem alicuius quæſstionis, aliorum relatione cõtenticontenti ſsunt, nec Scribentium traditiones originaliter
ſscrutantur, & vident.
-
3 Borgninum Caualcanum plenè; intricatè tamen loquutum de hac materia.
-
4 Franciſscum Manticam eleganter, & diſstinctè de hac
materia tractaſsſse,
-
5 Iacobum MenochiũMenochium legendum omninò de hac materia,
& Hyppol. Riminald. locis hoc num. præcitatis.
-
6 Sfortiæ Oddi conſsilium 30. per totum, lib. 1. ſsingulare eſsſse, & nonnulla continere vtilia in hac materia.
-
7 Teſstatores diuerſsis & variis modis ſsolitos eſsſse vſsumfructum ſsuorum bonorum relinquere; idcircò verba
eorum omninò conſsideranda, vtpote cùm ex illis deprehendi debeat, quid, quale, quantùmve, an plus,
vel minus relictum fuerit.
-
8 Vſsusfructus omnium bonorum legatum validum eſsſse,
non ſsolùm cùm extranei, ſsed etiam cùm filij hæredes
Inſstituuntur, quod alio Capite latiùs explicatur, &
ius Regium declaratur.
-
9 Quarundam rerum diſsputationem conſsultò hoc cap.
prætermiſsſsam ab Authore, & quare.
-
10 Vſsufructu omnium bonorum, vel omnium rerum ſsimpliciter relicto, etiam adiecto pronomine meorum,
vel ſsuorum, quænam legata videantur? per totum
numerum.
-
11 M. Ciceronis ſsententiam apud nos hodie obſseruari
non poſsſse, cum Alciato, & aliis.
-
12 Vſsusfructus omnium bonorum mobilium cùm relictus
est, quænam contineantur ſsub tali legato?
-
13 In legato vniuerſsali mobilium, ſsi enunciatæ fuerint certæ ſspecies mobilium, an per talem ſspecialem expreſsſsionem in cæteris non expreſsſsis intelligatur reſstrictum vniuerſsale legatum?
-
14 In legato bonorum mobilium vtrùm veniant redditus,
& penſsiones; vbi noua conſsideratio Authoris proponitur;
-
15 Vſsusfructus bonorum mobilium ad vſsum domûs ſsi legatus fuerit; quid contineatur, remiſsſsiuè,
-
16 Vſsufructu bonorum mobilium legato; an veniat frumentum in foueis ipſsius teſstatoris, vel alio loco repertum, remiſsſsiuè.
-
17 Vſsufructu mobilium relicto, an veniat vinum, ſsiue oleum iam conditum, vbi etiam agitur de fructibus
armenti, vaccarum in poſsſseſsſsionibus teſstatoris exiſstentium, remiſsſsiuè.
-
18 Vſsusfructus legatum de omnibus ſsupellectilibus, &
maſsariis, vel de omnibus quæ reperiuntur in camera,
vel de omnibus donariis, quæ contineat? remiſsſsiuè.
-
19 Supellectile legata, quæ debeantur ex præſsumpta teſstatoris voluntate, plenè, atque accuratè, remiſsſsiuè.
-
20 Vſsufructu omnium mobilium relicto, an veniat vſsusfructus auri, argenti, gemmarum quoque, & rerum
pretioſsarum, remiſsſsiue.
-
21 Auri, & argenti appellatione, an veniat pecunia? remiſsſsiuè.
-
22 Vſsufructu omnium bonorum mobilium legato, vtrùm
vſsusfructus quoque pecuniæ contineatur.
-
23 Pecunia an & quando in legato rerum mobilium, vel
earum vſsufructu comprehenſsa præſsumatur, latiùs
& meliùs quàm alibi explicatum per Menochium.
-
24 Mobilium appellatione pecunias non venire, ſsed ſsupellectilia & ornamenta domus, ex communi vſsu loquendi, qui debet in teſstamentis rigidæ verborum
ſsignificationi præferri.
-
25 Iacobi Menochij reſsponſsiones nonnullas nequaquam
concludere, & nouè, & verè adnotatum per Autorem.
-
26 Vſsusfructus omnium bonorum mobilium & immobilium cùm relinquitur, quænam legata præſsumantur,
& vtrùm nomina debitorum, iura, & actiones inter
immobilia computentur?
-
27 In legato generali vſsusfructus bonorum, vel bonorum
mobilium tantùm, vtrùm venalia, & quæ mercis
causâ parata ſsunt, contineãturcontineantur? vbi inter alios Menochius commendatur, & nonnulli caſsus eiuſsdem recitantur.
VSufructu legato contineri quamplurima, duobus
capitibus præcedentibus plenè o
ſsten
ſsum e
ſst: verùm vltra ea, quæ v
ſsufructuario competere
ibidem diximus, & plura alia competunt, quæ
ſsub legato v
ſsusfru
*ctus vniuer
ſsali contineri
ſsolent: quapropter cùm huius
Capitis materia vtilis
ſsit, practicabilis, & nece
ſsſsaria,
prætermitti omninò non pote
ſst, licèt de ip
ſsa & ante nos
quamplurimi, & plena manu
ſscrip
ſserint, & pro ab
ſsoluta, perfectáque re
ſsolutione, nonnullos ca
ſsus con
ſstituendos exi
ſstimaui, quibus ea, quæ frequentiùs accidunt, comprehendi poterunt.
Et in primis con
ſstituo, mi
ſserorum iudicium
ſsequi
*
eos, qui ad eruendam veritatem alicuius quæ
ſstionis,
aliorum relatione contenti
ſsunt, nec Scribentium om|
nium traditiones originaliter
ſscrutantur, & vident: Idcircò Lectorem monendum, de hac materia omninò,
atque originaliter prælegendos, Paulum de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ex n. 110.
cum multis ſsequentibus, de legatis 2. Borgninum Caual
*canum, plenè, intricatè tamen, loquentem
de vſsufructu
mulieri relicto, ex num. 82. folio mihi, 246. Vſsque ad numer. 89. Guillielmum Benedictum
in c. Rainuntius, de
teſstamentis, verbo, cætera bona,
num. 1. & num. 8. & 9.
& 19. & 24. Iacobum Mandellum de Alba
in conſs. 619.
lib. 4. Capicium
deciſsione 183. In cauſsa Magniſsici. Laurentium de Pinu
in conſs. 40. à principio, lib. 1. Gra
ſsſsum
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 19. & 26.
Franci
ſscum Manticam eleganter & di
ſstinctè de hac
*
materia tractantem
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. per totum. Simonem de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolutione 5.
dubitatione 10. num. 22. per totum, & num. 33. cum ſsequentibus, vſsque ad num. 44. folio 335. Iacobum Menochium
*
legendum omninò de hac materia,
lib. 4. præſsumptione
138. & 142. &
in conſs. 407. per totum, lib. 5. Ioannem
Vincentium Honded.
in conſs. 63. numer. 50. volum. 1.
Hyppol. Riminal.
in conſs. 216. lib. 2. vbi latè agit, quæ
veniant appellatione bonorum mobilium, & quando
legantur ve
ſstes, iocalia, torques, annuli, monilia, &
ſsimilia. Achillem Pedrocham
in conſs. 7. n. 99. & ſsequentibus. Ioannem Petrum Mollignati.
de appellatiua vtriuſsque iuris extenſsione, num. 124. incipit:
Bonorum ſsuorum
appellatio, fol. 23. vſsque ad num. 148. & ex
ſstat con
ſsilium
*
Sfortiæ Oddi
30. per totum, lib. 1. quod
ſsingulare e
ſst, &
nonnulla continet vtilia in hac materia.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, te
ſstatores diuer
ſsis, &
*
variis modis
ſsolitos e
ſsſse v
ſsumfructum
ſsuorum bonorum relinquere; idcircò verba eorum omninò con
ſsideranda, vtpote cùm ex illis deprehendi debeat, quid, quale, quantúmve, an plus, vel minus relictum fuerit. Id
quod non ob
ſscurè, apertè potius præ
ſsentiunt Prætis,
Mantica, Menochius, & alij
vbi ſsuprà. Qui materiam
*
hanc coniecturalem e
ſsſse rectè fatentur: qui etiam vnanimiter & expre
ſssè probarunt, aut certè
ſsaltem
ſsupponunt, legatum hoc v
ſsusfructus omnium bonorum validum e
ſsſse; non
ſsolùm cùm extranei,
ſsed etiam cùm filij hæredes in
ſstituuntur. Ratio e
ſst, quoniam filij Legitimam liberam, & exemptam deducunt, nec pater per
in
ſsitutionem in nuda proprietate, eos
ſsua Legitimâ defraudat, nec illius v
ſsufructu, vt notatur
in Authent. nouiſsſsima, & in corpore vnde
ſsumitur,
C. de inofficioſso teſstamento: vnde ex v
ſsufructu etiam detrahere po
ſsſsunt
ſsuam Legitimam, vt in terminis adnotarunt Ia
ſson
in d.
authent. nouiſsſsima, num. 44. Rodericus Iuarez
in l. quoniam in prioribus, in tertia ampliatione, C. de inofficioſso
teſstamento. Corneus
in conſs. 253. volumine primo. Decius
in conſs. 620. num. 8. Pari
ſsius
in conſs. 94. n. 37. volum. 2. & ex
aliis multis in terminis no
ſstris,
ſsic ob
ſseruat noui
ſsſsimè
Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu,
num. 90. fol. 38. & vltra eum Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 28.
& alio capite
infrà ad legum huius Regni explicationem, & con
ſsuetudinis vulgarem interpretationem latiùs dicemus.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, quarundam rerum di
ſspu
*tationem con
ſsultò hoc capite prætermi
ſsſsam à nobis,
quod de ip
ſsis di
ſstinctè atque ab
ſsolutè ab aliis actum videamus, nec eorum re
ſsolutiones tran
ſscribere liceat: ea
tamen explicabimus, quæ omitti non po
ſsſsint, aut maiori di
ſstinctione, vel explicatione indigeant. Et in primis aduertendum e
ſst: Quòd v
ſsufructu omnium bono
*rum, vel omnium rerum
ſsimpliciter relicto, & non adiecto
mobilium, vel
immobilium, ſsed
ſsimpliciter tantùm,
vt dixi, bonorum omnium v
ſsufructu relicto: tunc veniunt in tali legato omnia bona mobilia,
ſse monentia,
immobilia, venalia, fructus quicunque, & prouentus
ex rebus prouenientes, iura, actiones, & nomina debitorum vbique locorum exi
ſstentia, pen
ſsiones domorum, annui redditus, & indi
ſstinctè v
ſsusfructus quibu
ſscunque ex bonis, & iuribus te
ſstatoris relictus præ
ſsumitur, etiam
ſsi dictum e
ſsſset:
omnium bonorum meorum,
vel
ſsuorum, aut
nulla res eſst, quæ ſsub tali legato non cadat: ita po
ſst alios plures adnotarunt Corneus
in conſs. 187.
columna vltima. volumine 2. Tiraquellus
in l. ſsi vnquam,
verbo, bona,
num. 5. & ſsequentibus, C. de reuocandis donationib. Guillielmus Benedictus
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, cætera bona,
ex num. 24. Pari
ſsius
in
conſs. 96. ex num. 6. volumine 2. Caualcan.
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 84. fol. 254. petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 94. fol. 40. vbi firmat,
adeò veram e
ſsſse hanc re
ſsolutionem, quòd nullum inueniat Authorem contrarium
ſsentientem. Et vltra eos,
eandem tenent etiam Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. dubitatione 10. num. 22.
fol. 334. vbi dicit, quòd venit pecunia inuenta in hæreditate, & venit frumentum pro
ſseminandis agris. Petrus Antonius Angui
ſsſsol
in conſs. 43. Ioannes Petrus Mollignati
de appellantiua vtriuſsque iuris extenſsione, verbo,
immobilium, fol. 73. & 74. ex
num. 575. v
ſsque ad
num. 582.
Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9.
tit. 6. num. 1. 2. & 3. Vbi plenè probat, v
ſsufructu omnium
bonorum legato, earum etiam rerum, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, v
ſsumfructum legatum videri. Quod anteà docuerant Alexander
in conſs. 120. Quia opportunè, num. 1.
volum. 6. Craueta
in conſs. 300. num. 5. verſs, Secundò dubitatur, lib. 2. & ex aliis tradit Caualcanus
de vſsufructu,
num. 88. fol. 259. ſsuperiorem etiam re
ſsolutionem agno
ſscunt veri
ſsſsimam, & indubitatam Menochius
lib. 4. præſsumptione 142. num. 16. 17. & 18. & in conſs. 407. num. 13.
& 14. lib. 5. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum,
§. legatum, quæſst. 19. num. 1. vbi etiam dicunt, v
ſsumfructum pecuniæ contineri in legato v
ſsusfructus omnium
bonorum, & Menochius refert Picum, & Pinellum
idem tenentes
conſsil. & numero ſsuprà relatis. Ex his apparet M. Ciceronis
ſsententiam hodie apud nos ob
ſserua
*ri non po
ſsſse,
ſsiue omnium bonorum v
ſsusfructus relictus
ſsit,
ſsiue mobilium omnium bonorum tantùm: is
enim
lib. Topicorum, ad Trebatium Iureconſsultum ſscrip
ſsit;
Non debet, inquit,
mulieri, cui vir bonorum ſsuorum vſsumfructum legauit, cellis vinariis & oleariis plenis relictis,
putare ad ſse id pertinere: vſsus enim & non abuſsus legatus
eſst. Quæ
ſsententia vt rectè adnotauit Alciatus
lib. 7.
ParergõParergon, c. 2. potuit, tempe
ſstate Ciceronis, ob
ſseruari tanquam vera: Sed cum Senatu
ſscon
ſsulto permi
ſsſsum deinde fuerit, vt earum quoque rerum, quæ
v
ſsu con
ſsumuntur, legari. v
ſsusfructus po
ſsſsit, & cautione proprietario
ſsuccurratur,
l. 1. 2. & per totum,
ff. de vſsufructu earum rerum quæ vſsu conſsumuntur,
§. Conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu: dubium non e
ſst:
hodie nos alio iure vti, & propter verborum generalitatem, mentèmque te
ſstatoris, vini & olei v
ſsumfructum
deberi, cùm omnium bonorum v
ſsusfructus relictus e
ſst:
deinde & in bonis mobilibus v
ſsumfructum con
ſstitui
po
ſsſse, atque earum rerum, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, legari, Vt cum Alciato probarunt Mantica
lib. 9. d. titul. 6.
in principio. Menochius
lib. 4. . dicta præſsumptione 142.
num. 14.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, quænam
*
contineantur
ſsub legato v
ſsusfructus omnium mobilium, vel bonorum mobilium omnium? Magis tamen
communiter probari, quòd in eo legato contineantur
omnia mobilia, &
ſse mouentia, quæ v
ſsu non con
ſsumuntur per triennium, vt
ſsunt ve
ſstes,
ſsupellectilia, animalia, & tandem ea, quæ ad motum mobile de
ſstinata
ſsunt; fructus etiam nondum
ſseparati à
ſsolo continentur, quamuis adhuc immobilium naturam retineant,
cùm
ſsint pars
ſsoli; ea autem, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, non
veniunt, quia in eis propriè non cadit v
ſsusfructus: Ita
per textum
in l. mouentium, ff. de verborum ſsignificatione, & tradita per Corneum
in conſs. 187. columna 2. lib. 2.
Tiraquellum
de retractatu Lignagier, §. 1. gloſsſsa 7. n. 81.
& ſsequentibus. Pari
ſsium
in conſs. 79. num. 41. volum. 2.
Decium
in conſs. 381. num. 3. cum ſsequentibus. Beneuenut, |
Plotum, Durandum, Franc. Marc. & Ruinum, con
ſstituit
Caualcanus de
vſsufructu mulieri relicto, num. 82. fol. 246.
& ſsequent. & noui
ſsſsimè Petrus Ricciard.
ad rubricam,
Inſstitutionum, de vſsufructu, num. 91. per totum, fol. 38.
qui po
ſst Decium
in conſs. 653. num. 2. & Plotum
in l. ſsi
quando, n. 16. C. vnde vi, intelligit id procedere, quando
ſsimpliciter relictus e
ſst v
ſsusfructus omnium bonorum mobilium,
ſsecus
ſsi in in
ſstitutione hæredis, aut in
legatis feci
ſsſset te
ſstator mentionem de animalibus, aut
rebus
ſse mouentibus, vel pen
ſsionibus, quia tunc ex coniecturata mente te
ſstatoris non venirent animalia, &
pen
ſsiones appellatione dictorum bonorum mobilium,
vt
ibi latiùs probat, & agno
ſscit Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. dubitatione 10.
num. 36. fol. 335. vbi aduertit, Decii & Ploti
ſsententiam
ſsuprà relatam, fortè veriorem e
ſsſse, contra Ruinum, &
alios
ibidem relatos. Deinde quærit, quod
ſsi in legato
vniuer
ſsali mobilium
ſsint enunciatæ certæ
ſspecies mobilium, an per talem
ſspecialem expre
ſsſsionem in cæteris non expre
ſsſsis, intelligatur re
ſstrictum vniuer
ſsale le
*gatum? & refert Hyppolitum Riminaldum di
ſsputantem, & concludentem quód non;
in conſs. 216. num. 18.
& ſsequentibus: Demùm probat Beroi
ſsententiam
in
conſs. 3. num. 7. & ſsequentibus, Bonorum mobilium ap
*pellatione venire redditus temporales, putà quatuor,
vel quinque annorum, & non perpetuos; quæ tamen
ſsententia forta
ſsſsis hodie dubia e
ſsſset, attento communi
v
ſsu loquendi, iuxta quem, appellatione mobilium, de
pecuniis,
ſsiue de redditibus iam decur
ſsis, qui in effectu
in pecunia con
ſsi
ſstunt, aut
ſsolui debent, non præ
ſsumi
ſsen
ſsi
ſsſse te
ſstatorem cum Pinello, & Sfortia Oddi
ſstatim
probabimus, vt indeaduertamus etiam ad ea, quæ cum
aliis
ibi relatis probauit Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relict. dicto num. 82. circa finem, verſsiculo, Et
etiam veniunt in legato fol. 251. venire
ſscilicet in legato
v
ſsusfructus bonorum mobilium, pen
ſsiones, & annuos
redditus regulariter. Quod, vt vides, non ita generaliter acceperunt Prætis, & Berous,
ſsed ad redditus temporales quatuor vel quinque annorum re
ſstrinxerunt: id
enim nec attento communi v
ſsu loquendi omninò certum e
ſst. Quòd
ſsi v
ſsusfructus bonorum mobilium ad
*
v
ſsum domûs legatus fuerit; quæ contineantur
ſsub eo
legato, explicat Ruinas
in conſs. 160. num. 3. & ſsequentibus, volumine 3. Item, an in legato v
ſsusfructus bono
*rum mobilium, contineatur frumentum in foueis ip
ſsius te
ſstatoris, in domóque eiu
ſsdem, vel alio loco repertum, tractat Menochius
in conſs. 407. num. 28. lib. 5. Sfortia Oddi
in conſs. 30. num. 1. & 6. & num. 51. volum. 1. &
*
an vinum,
ſsiue oleum iam conditum legatum præ
ſsumatur, mobilium omnium v
ſsufructu relicto. Denique, an
fructus armenti vaccarum in po
ſsſse
ſsſsionibus te
ſstatoris
exi
ſstentium veniant, tractat plenè idem Sfortia
dicto
conſs. 30. num. 36. & ſsequentibus, & vide Caualcanum,
& Ricciardum
vbi ſsuprà, num. 12. quatenus indi
ſstincté
tradunt, in hoc legato non venire ea, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, quia in eis propriè non cadit v
ſsusfructus. Præ
*tereà legatum v
ſsusfructus de omnibus
ſsupellectilibus &
ma
ſsariis, vel de omnibus, quæ: reperiuntur in camera
te
ſstatoris, vel de omnibus donariis, quæ contineat? vide
Decium
in conſs. 472. num. 4. 5. & 6. & in conſs. 653. in principio. Pari
ſsium
in conſs. 67. num. 12. & in conſs. 79. n. 41.
& 45. libro ſsecundo. Plotum
de in litem iurando, §. 1. ex
num. 16. Simonem de Prætis
dicta dubitatione 10. n. 36.
& tribus ſseqq. & num. 42. fol. 335. & ibidem num. 14.
*
Sfortiam
dicto conſs. 30. num. 19. & iunge Menochium
lib. 4. præſsumptione 160. per totam, vbi latè agit, quæ
ſsupellectile legata, ex præ
ſsumpta te
ſstatoris voluntate
*
debeantur: demum
ſsub legato v
ſsusfructus omnium
mobilium, an veniat v
ſsusfructus auri, argenti, gemmarum quoque, & rerum pretio
ſsarum, vltra relatos
ſsupra,
tradunt Ioannes Cephalus
in conſs. 637. num. 46. lib. 5.
*
Menochius
dicto conſs. 407. num. 7. lib. 5. vbi etiam, an
auri, & argenti appellatione veniat pecunia? de quo
etiam vide Simonem de Prætis
vbi ſsuprà, num. 41. Sfortiam Oddi
dicto conſs. 30. num. 20. Pinellum
2. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num 50.
Tandem & vltimò, vtrùm
ſsub legato v
ſsusfructus om
*nium mobilium, v
ſsusfructus quoque pecuniæ in arca, vel alibi in domo repertæ contineatur? dubitant
Doctores in hac materia: & reuera duæ
ſsunt, contrariæque Scribentium
ſsententiæ, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Pari
ſsius
in conſs. 67. & in conſs. 79. vol. 2. Berous
inconſs. 44. ex num. 5. & in conſs. 43. col. 1. lib. 2. Crotus
in conſs. 125. ex num. 9. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 82. verſs. veniunt etiam pecuniæ, fol. 250.
Simon de Prætis
lib. 4. dubitatione 20. num. 41. per totum fol. 335. latè atque eruditè Pinellus
2. parte l. 1. C.
de bonis maternis, ex num. 44. vſsque ad num. 51. Gra
ſsſsus
recept. ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 19. num. 7. 8. & 9.
Mantica
de coniecturis vltim. volunt, lib. 9. tit. 6. num. 14.
fol. 400. Menochius
in conſs. 407. per totum, lib. 5. Sfortia
Oddi
dicto conſs. 30. ferè per totum, maximè ex
num. 8.
v
ſsque ad
numer. 36. Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum lib. 2. obſseruatione 11. per totam. Et his non relatis, Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstit, de vſsufructu,
num. 91. ante finem, fol. 39. Ex quibus apparet, magis
communiter probari, pecuniam mobilem e
ſsſse, &
ſsub relicto v
ſsusfructus mobilium contineri, vt Pinellus, Caualcanus, & Menochius affirmant, alios verò contrà &
con
ſstanter defendere, vt con
ſstat ex eodem Mantica, &
Sfortia
vbi ſsuprà. Ego verò huius rei maiorem di
ſsputationem, ideò nece
ſsſsariam non e
ſsſse, mihi certus
ſsum,
quòd de hac re, pecunia
ſscilicet, an & quando in legato
*
rerum mobilium, vel eorum v
ſsufructu comprehen
ſsa.
præ
ſsumatur, lati
ſsſsimè, atque eruditè
ſscrip
ſserit, & nouem ca
ſsus di
ſstinxerit Menochius
lib. 4. Præſsumpt. 138.
per totam, ad quem omninò confugiendum e
ſst. Videndus etiam Hyppol. Riminald,
in conſs. 216. num. 84. lib. 2.
Deinde quoniam hodie mobilium appellatione, verius
*
exi
ſstimem, pecunias non venire,
ſsed
ſsupellectilia, ornamenta, & alia, de quibus
ſsuprà, ex communi v
ſsu loquendi, qui debet in te
ſstamentis, rigidæ verborum
ſsigni
ſsicationi præferri. Id quod cum Ioanne Andrea, Oldrado, Decio, Natta, Ploto, & aliis, optimè fundant, &
con
ſstanter defendunt Arias Pinellus
dict. 2. part. l. 1. C.
de bonis maternis, num. 50. Sfortia
dict. conſs. 30. ex n. 19.
vſsque ad num. 25. His (& vltra omnes in hac materia
*
Scribentes) addebam ita tenendum e
ſsſse, ex rationibus
prædictorum: nec
ſsatisfacere re
ſspon
ſsiones nonnullas
Menochij
dict. conſs. 407. num. 22. & ſseqq. Vbi ad
ſstrictus
ſsuperiori fundamento, communem, inquam, v
ſsum loquendi, ob
ſseruandum magis e
ſsſse, quàm
ſsermonis proprietatem; at
ſsecundùm communem v
ſsum loquendi,
pecuniam non contineri, quatuor modis re
ſspondet,
ſsed
re vera non
ſsatisfacit; facilè enim & in vniuer
ſsum probari po
ſsſsent ea; quæ, vt communis v
ſsus loquendi probatus dicatur, nece
ſsſsaria
ſsunt, vt de
ſse patet apertè, nec
huic communis v
ſsus loquendi alicuius loci dumtaxat
e
ſst,
ſsed totius
ſserè orbis terrarum, vt etiam con
ſstat euidenter. Idcircò,
ſsi ca
ſsus occurreret,
ſsic
ſsecurè atque indi
ſstinctè ob
ſseruarem, nec aliorum
ſsententias aut di
ſstinctiones admitterem.
Quinto con
ſstituendum e
ſst, quòd v
ſsufructu omnium
*
bonorum mobilium & immobilium relicto, veniunt
non
ſsolùm ea, quæ præcedenti ob
ſseruatione,
ex num. 12.
dicta
ſsunt,
ſsed etiam omnia bona
ſstabilia, & immobilia, vt prædia, & domus, apothecæ, annui redditus
ſsuper bonis immobilibus, & pen
ſsiones annuæ, dummodò perpetuæ
ſsint, &, vt generaliter dixerim, v
ſsusfructus
quibu
ſscunque ex bonis te
ſstatoris relictus præ
ſsumitur, vt
dicit Menochius loco
ſstatim referendo: iura autem, &
actiones non veniret, etiam quòd ade
ſsſset locutio generalis, aut vniuer
ſsalis omnium aut quorumcunque bonorum; nec etiam venirent nomina debitorum, cùm
ſsint tertia
ſspecies, ni
ſsi aliter con
ſstaret de mente te
ſstatoris, volui
ſsſse comprehendi etiam iura, actiones, nomina debitorum, & alia; vt
ſsi exciperet aliqua ex nominibus aut actionibus debitorum: tunc enim, ne ex|
ceptio inutilis e
ſsſset, aut fru
ſstratoria, in cæteris aliis v
ſsumfructum con
ſstituere volui
ſsſse cen
ſseretur: ita
ſsuperiorem hanc re
ſsolutionem tradit in terminis, & quamplurimorum allegatione comprobat Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 83. per totum,
fol. 453. & vltra eum, idem probarunt Simon de Prætis
de interpretatione vltim. voluntat. lib. 4. dubitatione 10.
num. 22. fol. 334. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 19. n. 4. & 5.
Andreas Gaill.
practicar. obſseru. lib. 2. obſseruation. 11. n. 9.
Menochius
lib. 4. præſsumpt. 142. . num. 2. & 3. & num. 19.
& 20. Pancirolus
in conſs. 76. num. 8. Gerardus Mazolus
in conſs. 15. num. 76. Pedrocha
in conſs. 7. ex num. 173.
num. 191. & ſseqq. & iure atque authoritate fundat noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstit. de vſsufructu, num. 92. & 93. fol. 39.
Sexto & vltimò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an
*
in legato generali v
ſsusfructus bonorum, vel bonorum
mobilium tantùm,
veniãtveniant venalia, & quæ mercis cau
ſsa
parata
ſsunt,
ſsiue comprehen
ſsa à te
ſstatore præ
ſsumantur,
nècne: quam quæ
ſstionem lati
ſsſsimè tractarunt (vt alios
ab ei
ſsdem relatos prætermittam) Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. Quæſst. 30. per totam, num. 122. Couar.
variar. lib. 2.
cap. 5. num. 1. Arias Pinellus videndus omninò
1. parte
l. 1. C. de bonis maternis, ex num. 38. vſsque in finem capitis, Menchaca
quæſstionum vſsu-frequentium, lib. 3. cap. 56.
Mantica
de Coniecturis vltim. volunt. lib. 9. tit. 6. num. 9.
& 13. vbi breuiter & di
ſstincte re
ſsoluit. Simon de Prætis
de interpretatione vltim. volunt. lib. 4. dubitatione 8.
num. 9. fol. 309. vsque ad num. 18. & eodem lib. 4. dubitatione 10. num. 40. fol. 335. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 619. lib. 4. Rolandus
in conſs. 74. num. 29. lib. 2.
&
ſsuperiores non referens, Borgninus Caualcanus, qui
nec ab
ſsolutè nec di
ſstinctè procedit,
de vſsufructu mulieri
relicto, num 83. verſs. nec etiam venirent, fol. 253. & num.
284. Michaël Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 20. per totam,
Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 99. & 100. Vincentius
Carocius
de locato & conducto, quæſst. 6. de locatione incerta, fol. mihi, 10. Iacobus Menochius, cuius occa
ſsione, Pinelli etiam, & Couar.
vbi ſsuprà, rem hanc ampliùs non di
ſsſserendam putaui, is enim
lib. 4. præſsumptione 137. per totam, lati
ſsſsimè explicat,
ſsex ca
ſsus con
ſstituit, & nonnullas coniecturas congerit, quæ in effectu
reducuntur ad hoc.
Primò, legato certo genere mobilium, adiecto etiam
vniuerſsali ſsigno, non contineri res venales.
Secundò, idem dicendum eſsſse, cùm teſstator legauerit ſsimpliciter bona mobilia ſsua, nec adiecerit ſsignum
vniuerſsale.
Tertiò, res venales contineri, quando teſstator appoſsuerit ſsignum vniuerſsale, hoc eſst, dixerit ſse legare vſsumfructum omnium bonorum ſsuorum mobilium.
Quartò, idem dicendum eſsſse, quando teſstator appoſsuit ſsignum vniuerſsale vniuerſsitati bonorum, enumerando tamen aliquot ſspecies, ſsed nulla facta reſstrictione ad locum, ſsicuti quando ita dixit: Lego omnia bona mea mobilia, ſsiue argenti, vini, frumenti, vel alterius cuiuſscumque rei; tunc enim etiam venalia comprehenſsa dicuntur.
Quintò, idem dicendum eſsſse, quando teſstator indefinitè loquutus eſst, vt ſsi dixit; Lego res meas mobiles;
lego vſsumfructum rerum mearum mobilium: quod
cum Pinello, Couar. & aliis, contra Decium, & alios
defendit ipſse Menochius.
Sextò, res venales non contineri, etiam ſsigno vniuerſsali appoſsito, quando teſstator ad locum aliquem ſse reſstrinxit, vt ſsi dixerit: Lego vſsumfructum bonorum mobilium, quæ in domo ſsunt.
Septimò, ſsuperiorem caſsum declarandum eſsſse, quinque coniecturis ibidem adductis, ex quibus cenſsebitur
teſstator voluiſsſse ſsub legato ad locum reſstricto, venalia
comprehendere, ex aliis etiam adductis per Graſsſsum,
receptarum ſsententiarum, dicto §, legatum, quæſst. 20. n. 3.
& 4.
CAPVT XXXIX.
Vſsufructu omnium bonorum ſsimpliciter, aut
generaliter relicto, vtrùm feudalium, emphyteuticorum, fideicommiſsſsariorum, &
libellariorum bonorum vſsusfructus relictus
præſsumatur? vbi, quæ hucuſsque ſscripta ſsunt
ab aliis, breuiter recenſsentur, & diſstinctè explicantur: deinde nouiter infertur ad nouam, & vtilem quæſstionem, vtrùm ſscilicet,
omnium bonorum vſsufructu relicto, contineri debeat vſsusfructus eorum, de quibus
inter viuos, reuocabiliter tamen, Maioratus
conſstitutus fuit; & nonnullis caſsibus diſstinctis, res iſsta diſstinctione, & reſsolutione explanatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructu omnium bonorum legato, non debetur vſsusfructus bonorum feudalium.
-
2 Et huius rei ratio duplex aſsſsignata, & num. ſseq.
-
3 Feudum irrequiſsito domino alienari non potest, & ſsi
alienatum fuerit, alienatio redditur nulla.
-
4 Vaſsſsallus nihil diſsponere poteſst de re feudali in præiudicium domini, vel agnatorum, ad quos feudum reuerti debet.
-
5 Vſsumfructum relinquere, atque conſstituere, quædam
alienatio eſst.
-
6 Velle nemo præſsumitur, quod iure facere non poteſst.
-
7 In materia feudali alienatio verè & propriè dicitur
illa, quæ fit per tranſslationem dominij, vel vſsusfructus rei.
-
8 Bona feudalia non dicuntur propriè bona vaſsſsalli.
-
9 Vſsusfructus bonorum feudalium, quæ noua ſsunt & hæreditaria, quod contineatur ſsub legato vſsusfructus
omnium bonorum.
-
10 Vſsufructu omnium bonorum relicto, vtrùm includatur
bonorum emphyteuticorum vſsusfructus? vbi diſstinguitur inter bona emphyteutica, quæ ſsunt ex pacto
& prouidentia, & ea, quæ ſsunt noua & hereditaria.
-
11 Item, ſsi expreſssè teſstator fecerit mentionem de feudalibus & emphyteuticis bonis, quid iuris obſseruari
debeat?
-
12 Vſsusfructus bonorum libellariorum an legatus intelligatur ei, cui omnium bonorum vſsusfructus relictus
eſst?
-
13 Vſsufructu omnium bonorum relicto, vtrùm legatus videatur vſsusfructus eorum bonorum, quæ ſsunt ſsubiecta fideicommiſsſso?
-
14 Vbi pars negatiua defenditur cum Communi, & vera
ratio redditur.
-
15 Teſstatorem velle de bonis alienis teſstari, veriſsimile non
eſsſse.
-
16 Vſsumfructum bonorum fideicommiſsſso ſsubiectorum, vel
ſsaltem eorum æſstimationem, vtrùm conſsequi debeat
is, cui omnium bonorum vſsusfructus relictus eſst, facta bonorum fideicommiſsſsariorum expreſsſsa mentione; & quid, ſsi teſstator alia bona non haberet?
-
17 Vſsusfructus vtrùm debeatur in bonis fideicommiſsſso
ſsubiectis, cùm ſsimpliciter relictus eſst vſsusfructus
omnium bonorum, aut omnium, & quoruncunque bonorum, & fideicommiſsſsum pertineat ad hæredem
ſscriptum: vbi Franciſsci Manticæ, & Iacobi Menochij contrarietas nouè conſsideratur per Authorem,
& Manticæ opinio magis probatur.
-
18 Vſsufructu omnium, ſsingulorum, & quoruncunque bonorum vbique exiſstentium relicto, vtrùm bonorum
fideicommiſsſsariorum vſsusfructus relictus præſsumatur?
-
19 Item, quid ſsi vſsusfructus relictus fuerit omnium, ac
quoruncunque bonorum, & quoquo modo ipſsi teſstatori ſspectantium, & quæ ipſse teneret, aut quoquo
modo poſsſsideret?
-
20 Et de hac re Marcus Antonius Peregrinus commendatus.
-
21 Vſsufructu omnium bonorum relicto, vtrùm contineatur vſsusfructus eorum bonorum, de quibus inter viuos, reuocabiliter tamen, Maioratus conſstitutus fuit:
noua quæſstio, & plenè diſsputata, & reſsoluta, &
num. ſseq.
-
22 Maioratus conſstitutus inter viuos reuocabiliter, & qui
vſsque ad mortem reuocari poteſst, ſsi expreſssè non reuocetur, morte confirmatur, & irreuocabilis perpetuò efficitur.
-
23 Si legetur vni, quod alteri legatum erat, an cenſseatur
ademptum priori?
-
24 Pro reſsolutione quæſstionis propoſsitæ ſsuprà num. 21.
nonnullos caſsus diſstinguendos eſsſse, & primus caſsus
ibidem proponitur.
-
25 Coniecturis, vel interpretationi locus non eſst, quoties
de voluntate teſstatoris apparet manifeſstè.
-
26 Secundus caſsus in quæſstione ſsuperiori proponitur.
-
27 Interpretatio talis fieri debet in teſstamentis & vltimis
voluntatibus, per quam diſspoſsitio non remaneat irrita, ſsed potiùs ſsortiatur effectum, etiamſsi in diſspoſsitione veniant ea, quæ alias non venirent: Idque
quamplurimis exemplis exornatur, & confirmatur,
remiſsſsiuè.
-
28 Verba testamenti ſsic debent intelligi, vt ceſsſsiet ſsuperſstuitatis vitium, & aliquid operentur etiam ſsi impropriè ſsumantur: ídque multis teſstimoniis exornatur
remiſsſsiuè.
-
29 Expreſsſsum in indiuiduo dicitur aliquid, quando diſspoſsitio in alio verificari non poteſst.
-
30 Expreſsſsum dicitur illud, ad quod tantum fieri poteſst
relatio.
-
31 Diſspoſsitio generalis, quæ ſsolùm poteſst verificari in vna
ſspecie, cenſsetur eſsſse ſspecialis.
-
32 Genus vbi non poteſst verificari niſsi in vna ſspecie, cenſsetur ſspecies, aut habetur pro ſspecie.
-
33 Tertius caſsus in quæſstione ſsuperiori proponitur.
-
34 Si donatione causâ mortis, vel inter viuos reuocabili
priùs facta, generalis diſspoſsitio, vt hæredis inſstitutio, ſsequatur, ſspecialis donatio per generalem diſspoſsitionem non reuocatur, nec cenſsetur illi derogatum.
-
35 Melioratio in vna re reuocabiliter facta, non reuocatur per generalem diſspoſsitionem, nec per meliorationem Tertij & Quinti bonorum.
-
36 Rodericus Iuarez laudatur, & verba quædam ipſsius
ponderantur & referuntur.
-
37 Teſstator, qui potuit diſspoſsitionem aliquam reuocare,
nec reuocauit, cenſsetur illam Confirmare.
-
38 Teſstator, quod non expreſsſsit, velle non præſsumitur, quia
ſsi voluiſsſset, vtique expreſsſsiſsſset.
-
39 Mutatio voluntatis in dubio non præſsumitur, & qui
dicit eam mutatam, onere probationis adſstringitur:
idque latiſsſsimè explicatum, remiſsſsiuè.
-
40 Maioratus inter viuos conſstitutus quibus caſsibus irreuocabilis ſsit? Et de materia l. 17. & 44. Tauri, remiſsſsiuè.
-
41 Donatio perfecta & irreuocabilis impedit teſstamenti
factionem ſsuper bonis donatis.
-
42 Et ſsicut expreſssè reuocari non poteſst, ſsic nec tacitè per
alienationem, aut aliam diſspoſsitionem in contrarium
factam.
QVæſstionibus præcedentibus proximum eſst inquirere nunc, vtrùm vſsufructu omnium bonorum
relicto, bona etiam contineantur, quæ reſstitutioni ſsubiecta ſsunt: ſsicuti ſsunt bona feudalia, emphyteutica, &
fideicommiſsſsiaria, de quibus ſsigillatim agendum erit.
Et in primis de bonis feudalibus con
ſstituendum e
ſst;
*
quòd v
ſsufructu omnium bonorum legato, regulariter
non debetur v
ſsusfructus bonorum feudalium, de quibus te
ſstator non potuit di
ſsponere, nec præ
ſsumitur ex
ſsimplici & generali legato & omnium
bonorũbonorum di
ſsponere
volui
ſsſse,
cap. 1. in principio, de ſsucceſsſsione feudi, cum pluribus concordantibus adductis per Alexandrum
in conſsilio 18. num. 2. volumin. 5. Gozadin
in conſs. 47. n. 13.
Pari
ſsium
in conſs. 98. num. 3. & 4. volum. 2. & ex multis
ſsic ob
ſseruant Berous
in quæſst. 95. Iulius Clarus
in §. feudum, quæſst. 37. verſsicul. ſsed numquid. Tiraquellus
in
tractatu, Le mort,
5. Par. declaratione 5. num. 11. & ſsequentibus. Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 122. Beccius
in libro ſsutarum quæſstionum, quæſst. 95. in principio,
Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 97.
fol. 277. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum,
lib. 9. titul. 6. num. 6. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum quæſst. 26. in principio. Petrus Surdus
in conſs. 73. num. 18. & 19. & 1. lib. 1. Cephalus
in conſsilio 516. num. 18. lib. 4. Decianus
in conſs. 57. volumine 1.
Menochius
lib. 4. præſsumptione 142. num. 4. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num 73. volumine 1. Et huius re
ſsolu
*tionis communis duplex ratio colligitur ex
ſsuperioribus, maximè ex Beroo
dicta quæſstione 95. num. 3. & 4.
quòd feudum ip
ſsum irrequi
ſsito domino alienari non
pote
ſst; &
ſsi alienatum fuerit, alienatio redditur nulla,
*
Vt expre
ſssè cautum e
ſst
in capit. Imperialem, de prohibita alienatione feudi per Federicum, c. 1. §. donare, qualiter poterat olim feudum alienari, cum adductis per Iulium Clarum
in §. feudum, quæſst. 31. nec pote
ſst
*
Va
ſsſsallus de re feudali aliquid di
ſsponere po
ſst mortem
ſsuam in præiudicium domini, vel agnatorum, ad quos
feudum ip
ſsum reuerti, & deuolui debet,
cap. 1. in princ.
de ſsucceſsſsione feudi, Potrò relinquere, atque con
ſstituere
*
v
ſsumfructum, quædam alienatio e
ſst,
l. vltima C. de rebus alienis non alienandis, cap. non liceat, 12. quæſst. 2.
ergo non pote
ſst te
ſstator rei feudalis v
ſsumfructum relinquere; & con
ſsequenter nec volui
ſsſse dicitur, cùm nemo velle præ
ſsumatur, quod iure facere non pote
ſst. Id
*
quod apertè probatur ex doctrina Baldi
in rubrica, de
alienatione feudi, quem refert, &
ſsequitur Berous
dicta
quæſst. 95. num. 3. quòd in materia feudali alienatio verè
*
& propriè dicitur illa, quæ
ſsit per tran
ſslationem dominij, vel v
ſsusfructus rei.
Deinde, vel ex eo de
ſscendit ratio, quòd cùm te
ſsta
*tor reliquerit v
ſsumfructum bonorum
ſsuorum, non intellexit etiam de bonis feudalibus, ex quo eius bona dici non po
ſsſsunt,
ſsicuti po
ſst Alexandrum, Socinum, Ia
ſsonem, Pari
ſsium, & Decium
ſscrip
ſsit Menochius
lib. 4. dicta præſsumption. 142. num. 8.
Cæterùm
ſsuperior traditio locum habet in feudo an
*tiquo ex pacto, & prouidentia. quod omninò inalienabile e
ſst;
ſsecus verò in feudo alienabili,
ſsicuti e
ſst feudum nouum & hæreditarium, vti in
ſspecie declarat Picus
in dict. §. Titia cùm nuberet, num. 123. verſsìcul. hæc
concluſsio, & verſsìcul. ſsecundò videtur, & communem
rei
ſsolutionem te
ſstantur Caualcanus
de vſsufructu mulieri
relicto, num. 98. folio 277. Craueta
in conſs. 256. num. 6.
volumin. 1. Gra
ſsſsius §.
legatum, quæſst. 26. num. 1. in fine.
Menochius
dicta præſsumption. 142. num. 9. Pedrocha
in
conſs. 7. num. 95. & 96.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, de bonis emphyteuticis
*
idem dicendum e
ſsſse, v
ſsufructu, inquam, omnium bonorum relicto, bonorum emphyteuticorum v
ſsumfructum non includi: quoniam te
ſstator de bonis emphyteuticis in te
ſstamento di
ſsponere non pote
ſst, & per con
ſsequens nec etiam v
ſsumfructum in eis con
ſstituere, vt
vtrumque iure, ratione, & quamplurimorum authoritate comprobauit Pari
ſsius
in conſs. 98. num. 8. 9. & 10.
volumin. 2. & e
ſsſse communem re
ſsolutionem
ſscribunt
Berous
in præcitata quæſst. 95. num. 2. verſsìcul. & Alexander. Iulius Clarus §.
emphyteuſsis, quæſst. 1. Marçarius
in
epitome de fideicommiſsſsis, quæſst. 10. num. 22. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 98. fol. 277. Decianus
in conſs. 57. Volumin. 1. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, | lib. 1. cap. 23. num. 84. Albanus
in conſs. 37. num. 6. Pedrocha
in conſs. 7. num 75. 76. & 77. Menochius
lib. 4.
dicta præſsumptione 142. num. 10. & 11. qui tamen di
ſstinguendum exi
ſstimat, vti Paulus de Montepico, Pari
ſsius,
Tiraquellus, & alij multi
ibidem relati di
ſstinguunt: Caualcanus etiam
dicto num. 48. nempe, quòd in his, quæ
non
ſsunt alienabilia, (quippe quæ conce
ſsſsa, fuerunt pro
ſse, filiis, & de
ſscendentibus, atque ita dicuntur ex pacto,
& prouidentia) in his, inquam, relinqui, & con
ſstitui
non po
ſsſsit v
ſsusfructus;
ſsi verò emphyteu
ſsis e
ſst noua, &
hæreditaria, atque ita alienabilis, con
ſstitui, atque relinqui po
ſsſsit ex eis v
ſsusfructus, vt etiam in
ſspecie affirmarunt Alexander
in conſs. 120. lib. 1. & in l. 3. §. ex
contrario, colum. penult. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, & ibidem
Ia
ſson
num. 65. Nunc tamen
ſsuperior re
ſsolutio explicatur, vt quamuis regulariter bona emphyteutica, & feudalia non contineantur
ſsub legato v
ſsusfructus omnium
bonorum; attamen i
ſstud non obtineat quoad præiudicium con
ſstituentis v
ſsumfructum, atque ita te
ſstatoris,
& per con
ſsequens, & eius hæredis: idcircò,
ſsi te
ſstator
*
in tali legato v
ſsusfructus feci
ſsſset expre
ſsſsam mentionem
de bonis feudalibus, & emphyteuticis,
ſsiue ex probabilibus coniecturis appareret de mente te
ſstatoris fui
ſsſse,
vt prædicta
ſsub legato comprehenderentur, teneretur
hæres
ſsimpliciter adiens, con
ſseruare Factum defuncti,
vti v
ſsumfructum relictum in bonis ip
ſsius hæredis,
ſsi autem adiuit cum bene
ſsicio legis, & inuentarij, tenebitur
etiam con
ſseruare factu defuncti v
ſsque ad concurrentem
quantitatem, in qua
ſsucce
ſsſsit te
ſstatori: quòd
ſsi hæres
ſscriptus nollet adire hæreditatem, benè verum e
ſst quòd
in præiudicium venientium ab inte
ſstato non potuit te
ſstator in dictis bonis, aliquem con
ſstituere v
ſsumfructum,
vt latiùs probat Caualcanus, & multos
ſsic tenentes adducit
dicto num. 98. per totum, verſsiculo, prædicta tamen,
fol. 278. &
ſsequitur Gra
ſsſsus
dicto §. legatum, quæſst. 26.
num. 2. Verſsicul. prædicta tamen intellige. & po
ſst Corneum, Socinum iuniorem, Guidonem, Alciatum, Cæpolam, & Iulium Clarum, §.
Emphyteuſsis, quæſst. 21. &
§.
feudum, quæſst. 37. num. 1. tradit Pedrocha
dict. conſs. 7.
ex num. 91. vſsque ad num. 95. vbi ex
num. 71. vſsque ad
num. 122. maximè
num. 88. 89. & 90. plenè di
ſsputat,
*
vtrùm v
ſsusfructus
bonorũbonorum libellariorum legatus intelligatur ei, cui omnium bonorum v
ſsusfructus relictus e
ſst.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, vtrùm v
ſsu
*fructuarius omnium bonorum, habeat v
ſsumfructum
in bonis fideicommi
ſsſsariis,
ſsiue fideicommi
ſsſso
ſsubiectis; magis tamen communiter obtinui
ſsſse, quòd non; &
*
con
ſsequenter in legato
ſsimplici omnium bonorum non
intelligi relictum v
ſsumfructum bonorum fideicommi
ſsſso, & re
ſstitutioni,
ſsubiectorum, ita tradunt communiter omnes Doctores
in l. qui Romæ, §. duo fratres, ff. de
verborum obligat. vbi Ia
ſson
num. 33. verſs. in eadem gloſsſsa. Berous
dicta quæſst. 95. num. 2. & 13. & cum Decio,
Guido. Pap. Gabri. Saray, Bellono, Ruino, Pari
ſsio, &
aliis
ſsecurè re
ſsoluit Caualcanus
num. 99. incipit:
Sextò
deduceret iſste hæres, fol. 279. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 27.
Cephalus
in conſs. 516. num. 10. verſsicul. his tamen, vol. 4.
Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 73. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. num 8. Bertazolus
in conſs. 58. num. 33. & ſsequentibus. Portius Imol.
in conſs. 6. num. 39. Menochius lib. 4. dicta præſsumpt. 142.
num. 12. vbi ex mente communi dicit, huius traditionis rationem e
ſsſse, quòd cùm te
ſstator reliquerit v
ſsumfructum bonorum
ſsuorum, inter illa non continentur
bona fideicommi
ſsſso
ſsuppo
ſsita, ex quo
nõnon dicuntur ip
ſsius
te
ſstatoris propria,
ſsed aliena, nempe alterius, cui re
ſstitui debent,
l. vnum ex familia, ff. de legatis 2. l. irritum,
C. ad leg. falcidiam: addit Pedrocha,
ſsed Menochium
non refert,
dicto conſs. 7. num. 120. ideò bona fideicommi
ſsſso
ſsubiecta
ſsub eo legato non contineri, quoniam
*
veri
ſsimile non e
ſst, te
ſstatorem velle de bonis alienis te
ſstari, vt copiosè probant Alexander
in conſs. 168. num. 6.
vol. 2. Decius
in conſs. 378. num. 1.
Cæterùm
ſsuperior ob
ſseruatio procedit, cùm in du
*bio
ſsumus;
ſsecùs tamen,
ſsi te
ſstator eorum bonorum expre
ſsſsam mentionem fecerit: tunc enim v
ſsumfructum
illorum, aut æ
ſstimationem con
ſsequi deberet v
ſsufructuarius ab hærede, tam
ſsi bona e
ſsſsent hæredis, quàm
alterius per
ſsonæ; quia legatum de re hæredis validum
e
ſst, & dere aliena etiam, cum di
ſstinctione
l. cum rem
alienam, C. de legatis. Similiter procedit, quando te
ſstator haberet alia bona,
ſsecùs
ſsi nulla alia, quàm fideicommi
ſsſsaria haberet, vt vtrumque iure, ratione, & authoritate latius probat Caualcanus
de vſsufructu mulieri
relicto, num. 102. 103. & 104. fol. 283. Et in fortioribus
*
terminis, cùm fideicommi
ſsſsum erat re
ſstituendum hæredi in
ſstituto à te
ſstatore, qui bonorum
ſsuorum v
ſsumfructum legauit, quòd non
ſsolum te
ſstator potuerit,
ſsed
etiam quòd in dubio videatur volui
ſsſse eorum v
ſsumfructum relinquere, cum Alciato, Socino, Albano, & Deciano probauit Menochius
lib. 4. dicta præſsumptione 142.
num. 12. & tamen etiam hoc ca
ſsu, expre
ſsſsam mentionem eorum bonorum factam fui
ſsſse, videtur requirere
Caualcanus
vbi ſsuprà,
ſsupponens apertè aliàs illorum
v
ſsumfructum relictum non videri, et
ſsi ad hæredem
ſscriptum fideicommi
ſsſsum pertineat: quod etiam manife
ſstè, & in fortioribus terminis, nempe, quando legatus
e
ſst v
ſsusfructus omnium, & quorumcunque bonorum,
præ
ſsentiunt Pari
ſsius
in conſs. 98. num. 13. & 14. vol.
2.
Socinus iunior
in conſs. 58. num. 4. 5. & 6. cum quibus
idem opinatur Mantica (cuius non meminit Menochius
vbi ſsuprà) lib. 9. tit. 6. n. 8. in fine. & num. 9. & ſseqq. vbi
dicit, v
ſsumfructum non deberi in bonis fideicommi
ſsſso
ſsubiectis, etiam
ſsi fideicommi
ſsſsum pertineat ad hæredem
ſscriptum, & omnium, & quorumcunque bonorum v
ſsusfructus relictus
ſsit, ni
ſsi probetur voluntas te
ſstatoris,
ſsaltem ex probabilibus coniecturis; & cùm hæcquæ
ſstio
de facto incidi
ſsſset, quòd ita re
ſspondit, & obtinuit rationibus & iuribus
ibidem adductis, quæ me fortiter
mouent, vt contra Menochium &
ſsuperiores ita tenendum exi
ſstimem.
Denique
ſsuperior re
ſsolutio tradita
ſsuprà
ex num. 14.
*
procedit, etiam
ſsi te
ſstator dixerit, quòd relinquit v
ſsumfructum omnium,
ſsingulorum, & quorumcunque bonorum
ſsuorum vbique exi
ſstentium, quia per illam dictionem
omnium, & quorumcunque, non ampliatur di
ſspo
ſsitio ad bona hæredis, aut alterius per
ſsonæ, nec ad
dicta bona fideicommi
ſsſsaria, vel alienari prohibita: quod
cum Beroo, Ruino, & aliis latè, & rectè comprobat, &
aliorum traditiones declarat Caualcan.
de vſsufructu
mulieri relicto, ex num. 105. fol. 285. vſsque ad num. 110.
*
qui ante
dictum num. 105. exi
ſstimat de mente te
ſstatoris
apertè con
ſstare, vt velit etiam bonorum fideicommi
ſsſsariorum v
ſsumfructum relinquere, quando relinquit v
ſsumfructum omnium, &
ſsingulorum, ac quorumcunque bonorum, & quoquo modo ad ip
ſsum te
ſstatorem
ſspectantium, & quæ ip
ſse teneret, & quoquo modo po
ſsſsideret: quod tenuerunt etiam Bellonus
in conſs. 9. n. 14.
verſs. ſsed inſstitutione. Ruinus
in conſs. 150. num. 13. vol. 3.
*
Verum in propriis terminis contrariam
ſsententiam con
ſstanter defendit, iure, ratione, & quamplurimorum authoritate eleganter comprobat, & fundamentis contrariis
ſsatisfacit Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 6. ex num. 9. fol. 56. vſsque ad num. 17. qui de
hac re videndus erit omninò, cùm occa
ſsio
ſse obtulerit.
Quartò deinde con
ſstituendum e
ſst,
ſsumpta ex dictis
*
hactenus occa
ſsione, inferri po
ſsſse ad nouam & vtilem
quæ
ſstionem, nec adhuc in terminis tactam per
aliquẽaliquem,
cuius re
ſsolutio & aliis ca
ſsibus occurrentibus applicari
poterit: Si ponamus, quòd aliquis liberos non habens,
nec de
ſscendentes, alicuius, vel maioris partis bonorum
ſsuorum in fauorem cognati, vel con
ſsanguinei Maioratum in
ſstituat, qui Maioratus con
ſstitutus fuerit inter viuos, reuocabiliter tamen,
ſsiue aliàs tali modo, vt ex legibus huius Regni reuocari po
ſsſsit; posteà verò tempore
mortis vxori
ſsuæ, vel alteri omnium bonorum
ſsuorum
v
ſsumfructum relinquat, vtrùm
ſscilicet in hac
ſspecie,
v
ſsufructu omnium bonorum relicto, contineatur etiam
|
v
ſsusfructus eorum bonorum, de quibus inter viuos, reuocabiliter tamen Maioratus con
ſstitutus fuit: Et dubium facit ob
ſscura te
ſstatoris voluntas; ignoramus enim
an de bis bonis
ſsen
ſserit ip
ſse te
ſstator, nèc-ne,
ſscimus tamen Maioratu
ſsic reuocabiliter con
ſstituto, potui
ſsſse in
ſstitutorem non
ſsolum expre
ſssè & directè Maioratum
reuocare,
ſsed etiam tacitè & indirectè per tempus vitæ
vxoris, v
ſsumfructum adimere ei, in cuius
fauorẽfauorem Maioratus con
ſstitutus erat, ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Petrus de
Peralta
in l. 3. §. qui fideicommiſsſsariam, num. 124. ff. de
hæredib. Inſstit. Anton. Gomez
in l. 40. Tauri, num. 72.
D. Anton. de Padilla
in l. vnum ex familia, §, ſsi de falcidia, num. 16. de legatis 2. Molina
de Hiſspanor. primogeniis, lib. 1. cap. 10. num. 11. & cap. 9. num. 42. verſs. fin.
& cap. 11. ex num. 8. & num. 11. aliàs Maioratus con
ſsti
*tutus inter viuos reuocabiliter, & qui v
ſsque ad mortem
reuocari pote
ſst,
ſsi expre
ſssè non reuocetur, morte non
confirmatur, & irreuocabilis perpetuò efficitur, vt plenè
& eruditè comprobat idem Molina
dict. cap. 11. n. 7. 8.
& 9. Prætereà facit dubium, quòd vbi ex cau
ſsa mortis
*
aliquid donatur alicui, vel in vltima voluntate legatur,
ſsi po
ſsteà idem alteri legetur; aut con
ſstat, te
ſstatorem
volui
ſsſse adimere à primo, & e
ſst locus ad
adẽptioniademptioni; aut
non con
ſstat, & legatum diuiditur, vt ex communi re
ſsoluunt, & latiùs declarant Couar.
in rubrica, de teſstamentis, 2. part. num. 21. Menchac.
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3. §. 23. num. 96. Antonius Gomez
tom. 1. variar. cap. 12. de legatis, num. 20. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 80. per totam, Bolognetus
in l. re coniuncti, ff. de legatis 3. ex num. 75. vſsque ad
num. 88. lati
ſsſsimè Menochius
lib. 4. præſsumpt. 173. per
totam. Sed in quæ
ſstione propo
ſsita nullo modo con
ſstat
de voluntate te
ſstatoris, nec apparet, an etiam
ſsen
ſserit de
bonis, de quibus Maioratus con
ſstitutus erat, po
ſsſsúntque verba te
ſstatoris, & legationis v
ſsusfructus in aliis
bonis verificari, vltra ea de quibus Maioratus con
ſstitutus
ſsuit, eò maximè, quòd cum communi
ſsuperiùs probauimus. v
ſsufructu omnium bonorum relicto, non contineri v
ſsumfructum eorum bonorum, quę fideicommi
ſsſso aut re
ſstitutioni
ſsuppo
ſsita erant: Idcircò, pro vera
*
explicatione,
ſsequentes con
ſsiderabam con
ſstitui po
ſsſse
ca
ſsus,
ſsiue ob
ſseruationes fieri, quibus dubitatio hæc, &
verè, & ab
ſsolutè dilui poterit.
Et primò con
ſstituo, quòd
ſsi te
ſstator, qui Maioratum inter viuos reuocabiliter con
ſstituerat omnium bonorum
ſsuorum, etiam eorum, qui Maioratui
ſsuppo
ſsiti
erant, v
ſsumfructum legauerit expre
ſssè, vel quòd legare
voluerit, probabilibus atque euidentibus coniecturis appareat, res erit expedita, & certa; nam cùm potuerit
Maioratum reuocare, multò magis potuit v
ſsumfructum
bonorum Maioratûs relinquere, ex his quæ re
ſsoluunt
Peralta, Antonius Gomez, Padilla, & Molina in locis
relatis
ſsupr. n. 21. in fine, & num. 22. & quia coniecturis,
*
vel interpretationi locus non e
ſst, quoties de voluntate
te
ſstatoris apparet manife
ſstè,
l. ille aut ille, 25. §. cùm in
verbis, ff. de legatis 3. quam multis exornant Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donat. verbo, libertis,
ex
num. 5. Cephalus
in conſs. 246. n. 16. lib. 2. & in conſs. 581.
num. 35. & 536. num. 8. lib. 4. Mantica de
coniecturis
vltim. volunt. lib. 3. tit. 4. num. 1. Menochius
in conſs. 200.
n. 100. lib. 2. & in conſs. 265. n. 11. lib. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 12.
num. 56. vol. 1. Fabius Turretus
in conſs. 32. num. 17. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. num. 8.
& num. 43. & ſseqq. & num. 54. 55. & 56. Sfortia Oddo
in conſs. 100. num. 37. lib. 1. Nec in hoc ca
ſsu propriè habent locum ea, quæ ex communi Doctorum re
ſsolutione, in bonis fideicommi
ſsſsariis
ſsuprà dicebamus, proptereà quòd ea bona re vera & propriè aliena erant, aut
ſsaltem de illis di
ſsponere non poterat te
ſstator; at verò in
terminis no
ſstris bona Maioratus in
ſstitutioni
ſsuppo
ſsita,
adhuc manent te
ſstatoris, & de illis,
ſsicut de aliis bonis
te
ſstari pote
ſst, Maioratum reuocare, & ad libitum de
ei
ſsdem di
ſsponere: vnde forta
ſsſsis ad eliciendam te
ſstatoris voluntatem, sufficerent verba vniuer
ſsalia, quæ in bonis fideicommi
ſsſsiariis non
ſsufficere adnotauimus
ſsuprà
num. 17. 18. & 19.
Secundò con
ſstituo, quòd
ſsi in
ſspecie propo
ſsita te
ſsta
*tor, vxori, vel alteri v
ſsumfructum omnium bonorum,
vel bonorum
ſsimpliciter relinquat, nec habeat alia bona, quàm ea, de quibus Maioratum in
ſstituerat reuocabiliter; tunc v
ſsusfructus bonorum omnium Maioratus
ad v
ſsufructuarium pertinebit,
ſsola proprietate
remanẽteremanente
penes eum, in cuius fauorem Maioratus con
ſstitutus fuit,
ſsi aliter de ea non di
ſspo
ſsui
ſsſset te
ſstator: quæ re
ſsolutio
ſsequentibus fundamentis fulciri poterit. Primò, nam in
ſsimili ca
ſsu cùm te
ſstator alia bona non habet, quòd feudalium, emphyteuticorum, &
ſsimilium bonorum v
ſsusfructus relictas videatur, ad limitationem eorum, quæ
in initio huius capitis diximus, firmant Gerardus,
ſsingulari 35. Dictum eſst vulgare. Tiraquellus
de retracta lignagier, §. 15. gloſsſs. 1. num. 17. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, n. 104. fol. 284. vbi dicit, quòd in hoc ca
ſsu hæres tenetur dare talia bona ad v
ſsufructuandum, aut
ſsi non pote
ſst, eorum æ
ſstimationem. Secundò probatur,
*
quoniam in te
ſstamentis, & vltimis voluntatibus interpretatio talis fieri debet, per quam di
ſspo
ſsitio non remaneat irrita,
ſsed potius
ſsortiatur effectum, etiam
ſsi in
di
ſspo
ſsitione veniant ea, quæ aliàs non venirent,
l. pediculis, §. cùm quæreretur, ff. de auro & argento legato, l.
Mæuius, vbi Glo
ſsſsa, & Ca
ſstren
ſsis notant,
ff. de legat. 2.
l. ſseruos, in fin. ff. de legat. 3. Ex quibus
ſsic deduxerunt
& quamplurimis exornarunt Rodericus Xuarez
in l.
quoniam in prioribus, quæst. 9. verſs. imò quod plus eſst. Pinellus
1. Part. rubricæ, C. de bonis maternis, num. 41. in
fine. Rolandus
in conſs. 32. num. 22. vol. 4. Crauet.
in conſs.
297. num. 4. Cephalus
in conſs. 51. num. 39. & in conſs. 146.
num. 36. lib. 1. Alciatus
regul. 3. præſsumpt. 34. Simon de
Prætis
de interpretatione vltim. volunt. lib. 2. interpret. 2.
ſsolution. 5. per totam, fol. 213. Decianus
in conſs. 7. n. 103.
*
vol. 1. & verba te
ſstamenti
ſsic debent intelligi, vt ce
ſsſset
ſsuperfluitatis vitium & aliquid operentur, etiam
ſsi impropriè
ſsumantur, ex vulgata regula
l. ſsi quando, ff. de
legatis 1. l. generali, §. 1. vbi notat Bartolus
ff. de vſsufructu legato, quam infinitis te
ſstimoniis comprobarunt
Ia
ſson
in l. qui Romæ, §. duo fratres, ex num. 62. ff. de
verbor. obligat. Mieres
de Maioratu, 1. part. quæst. 60.
ex num. 5. Simon de Prætis
de interpretatione vltim.
volunt. lib. 2. interpretatione 3. ſsolutione 5. ex num. 1. cum
multis ſseqq. fol. 260. & 261. Cephalus
in conſs. 544. n. 6.
lib. 4. Decianus
in conſs. 31. num. 133. vol. 1. Achilles
Pedrocha
in conſs. 16. ex num. 53. & in conſs. 35. num. 63.
& in conſs. 40. ex num. 333. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 63. num. 96. vol. 1. Vnde
ſsi in ca
ſsu propo
ſsito, eorum bonorum v
ſsusfructus non deberetur legatario, fructratoria redderetur di
ſspo
ſsitio, cùm te
ſstator alia bona
non haberet. Nec po
ſsſsunt habere locum ea, quę
ſsequenti
ca
ſsu dicentur, nam cùm tale legatum,
ſseu relictum v
ſsusfructus in aliis bonis veri
ſsicari non po
ſsſsit, perinde haberi debet, ac
ſsi expre
ſsſsa di
ſspo
ſsitio interueniret: Ex
*pre
ſsſsum enim in indiuiduo dicitur aliquid, quando di
ſspo
ſsitio in alio verificari non pote
ſst, vt per illum textum,
notarunt communiter Doctores
in l. 2. ff. de liberis &
poſsthumis, & latè
cõprobantcomprobant Tiraquellus
de legibus connubialibus, gloſsi. 7. num. 128. & ſsequentibus. Cephalus
in conſs. 622. num. 54. Lib. 5. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 7. titul. 12. num. 11. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 30. num. 60. & 61. & in conſs. 63.
ex num. 87. vſsque ad num. 96. volum. 1. Laurentius de
Pinu
in conſs. 41. n. 9. lib. 1. Expre
ſsſsúmque dicitur etiam
*
illud, ad quod tantùm fieri pote
ſst relatio, provt in terminis huius ca
ſsus contingit, vt ex aliis agno
ſscit Bur
ſsatus
in conſs. 381. ſsub num. 11. lib. 4. Et di
ſspo
ſsitio generalis
*
quæ
ſsolùm pote
ſst verificari, in vna
ſspecie, cen
ſsetur e
ſsſse
ſspecialis, ex Natta
in conſs. 314. num. 2. lib. 2. & Beroo
in
conſs. 129. num. 11. lib. 2. Genus namque vbi non pote
ſst
*
verificari ni
ſsi in vna
ſspecie, cen
ſsetur
ſspecies, vel habetur pro
ſspecie,
l. ſsi optio, ff. de optione legata, l. fundus
qui locatus, cum
l. ſseq. in finalibus verbis, ff. de fundo in|ſstructo, & latiùs comprobat, atque ad nonnulla vtilia
infert Petrus de Peralta
in l. ſsì quis in principio teſstamenti, ff. de legat. 3. num. 222. fol. 504. & in l. Mæuius,
§. duorum, ff. de legat. 2. num. 13. fol. 542.
Tertiò con
ſstituo, quòd
ſsi Maioratus ex cau
ſsa dona
*tionis inter viuos, reuocabiliter tamen, con
ſstitutus fuerit ex vna re
ſspecialiter, veluti ex domo,
ſseu annuo cen
ſsu magni valoris, vel de aliquibus rebus nominatim &
ſspecialiter; ita quòd reman
ſserunt alia plura bona: &
tunc
ſsi de prædictis nulla facta mentione, te
ſstator vxori, vel alteri v
ſsumfructum omnium bonorum relinquat, in generali bonorum omnium relicto non veniet
v
ſsusfructus eorum bonorum, de quibus Maioratus in
ſstitutus fuerat,
ſsicut nec proprietas veniret,
ſsi vxor in
bonis omnibus in
ſsolidum quoad v
ſsumfructum & proprietatem fui
ſsſset in
ſstituta hæres. Id quod euidenter pro
*batur ex eo, quòd
ſsi donatione cau
ſsa mortis, vel inter
viuos reuocabili priùs facta, generalis di
ſspo
ſsitio, vt
hæredis in
ſstitutio,
ſsequatur,
ſspecialis donatio per generalem di
ſspo
ſsitionem non reuocatur, nec cen
ſsetur illi
derogatum, vt po
ſst Aretinum
in conſs. 74. columna penultima. Aymon. Sauilli.
in conſs. 144. num. 10. adnotarunt Couar.
in rubrica, de teſstamentis, 3. part. num. 19.
Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 3. cap. 2.
num. 48. fol. 136. vbi loquitur in donatione
ſseu melioratione reuocabiliter facta, an per generalem di
ſspo
ſsitionem,
ſsiue hæredis in
ſstitutionem reuocetur, & quòd do
*natio
ſspecialis, &
ſsic melioratio in vna re reuocabiliter
facta non reuocetur per generalem di
ſspo
ſsitionem, nec
meliorationem Tertij & Quinti bonorum, re
ſsoluunt
Angulo
ad leges meliorationum, l. 10. titul. 5. gloſsſsa. 2.
num. 4. fol. 198. Azeuedius
in l. 1. tit. 6. num. 20. lib. 5. nouæ recopilationis, & in ei
ſsdem terminis eruditi
ſsſsimus &
præ
ſstanti
ſsſsimus Rodericus Iuarez, quem
ſsuperiores non
citant
in l. quoniam in prioribus, quæſst. 8. col. 6. verſs. Se*cundum dubium, vbi
ſsic
ſscribit:
Hoc ceſsſsat in propoſsito,
cùm vinculum & melioratio facta eſsſset per contractũcontractum inter
viuos, quæ non reuocatur per teſstamentum tacitè, ſsicut per
ſsecundum teſstamentum reuocatur primum, &c. Et ratio
*
pote
ſst e
ſsſse, quia te
ſstator, qui circa res reuocabiliter donatas potuit ad libitum di
ſsponere & donationem reuocare, nec aliquid di
ſspo
ſsuit, nec reuocauit, cen
ſsetur illam confirmare volui
ſsſse, argumento textus
ſsingularis
in l. 1. §. ſsciendum, ff. de legatis 3. quem textum, & alia
iura optimè atque eruditè, vt a
ſsſsolet, expendit Peralta
in l. qui testamento, ff. de legatis 2. num. 21. verſs. vel poteſst aliter conſsiderari, qui de prædictis agit ex propo
ſsito; ideò omninò videndus e
ſst ex
num. 4. vſsque ad n. 23.
Et quòd non expre
ſsſsit, velle non præ
ſsumitur, quia
ſsi vo
*lui
ſsſset, vtique expre
ſsſsi
ſsſset, vt dicit Bald. per illum textum
in l. vnica, §. ſsin autem ad deficientis, C. de caducis
tollendis, & in l. voluntatis, C. de fideicommiſsſsis, Ia
ſson
in
conſs. 142. num. 24. vol. 2. Anchar.
in conſs. 119. in fine.
Decian.
in conſs. 63. num. 12. vol. 2. Bur
ſsat.
in conſs. 206.
num. 8. lib. 2. Hyppolitus Riminald.
in conſs. 242. num. 35.
vol. 3. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 63. num. 64.
vol. 1.
Deinde facit, quòd is qui donauit,
ſsiue Maioratum
inter viuos in
ſstituit, præ
ſsumitur e
ſsſse in eadem voluntate, in qua fuerat tempore donationis, vel in
ſstitutionis,
*
ni
ſsi contrarium appareat de voluntate ip
ſsius, ante mortem eius, argumento
l. cùm hic ſstatus, §. 1. ff. de donationibus inter: vnde in dubio mutatio voluntatis non debet
præ
ſsumi, & qui dicit eam mutatam, onere probationis
ad
ſstringitur,
c. maiores, de Baptiſsmo, c. licet, de procuratoribus, in 6. & vulgata regula
l. eum qui, ff. de probationibus, de qua congerunt infinita ad propo
ſsitum Alciatus
regula 2. præſsumptione 16. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 3. concluſsione 1418. per totam, Aluaradus
de
coniecturata mente defuncti, lib. 3. cap. 2. à num. 13. v
ſsque
ad
num. 30. Ioannes Botta Cremen
ſsis
in conſs. 47. num. 42.
& ſseqq. Menochius optimè declarans i
ſstam regulam,
lib. 6. præſsumptione. 37. & in conſs. 1. num. 121. & in conſsil. 100. num. 81. lib. 1. & in conſs. 203. num. 20. 21. 22. & 23. & in conſs. 289. n. 47. & 50. lib. 3. & in conſs. 422.
n. 76. & n. 83. lib. 5. Simon de Prætis
in conſs. 106. n. 61.
Cephalus
in conſs. 136. num. 54. lib. 3. Surdus
in conſs. 35.
num. 8. & in conſs. 136. n. 5. vbi eleganter declarat
n. 38.
lib. 1. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 9. num. 30. vol. 1.
Decianus
in conſs. 44. num. 20. vol. 1. Achilles Pedrocha
in conſs. 23. ex num. 156.
Quod
ſsi maioratus inter viuos irreuocabiliter con
ſsti
*tutus fuerit expre
ſssè, vel eo modo, quo reuocari minime po
ſsſsit, vt in ca
ſsibus contentis
in l. 17. & in l. 44. Tauri, quarum materiam latè explicant Scribentes
ibi. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, libro primo cap. 12. n. 19.
& lib. 4. cap. 2. per totum. Mieres
de Maioratu, prima
part. quæſst. 22. & quæſst. 28. & 29. & 36. v
ſsque ad
quæſstionem 44. & quæſst. 59. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 4. à principio. Ioannes Gutierrez
de iuramento confirmatorio, prima parte, cap. 12. num. 11.
& 14. & practicarum lib. 2. quæſst. 50. & multis ſsequentibus, & quæſst. 77. & ſsequentibus, & lib. 3. quæſst. 72. & 73.
Matienço, Azeuedius, & Angulo
in l. 1. titul. 6. & in l. 4.
titul. 7. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. D. Spino
in ſspeculo,
gloſs. 18. de melioration. num. 66. & ſsequent. Tunc, inquam,
dicendum e
ſst, legatum v
ſsusfructus omnium bonorum
minimè pertinere ad ea, de quibus donatio,
ſsiue Maioratus irreuocabilis inter viuos con
ſstitutus fuit, de qui
*bus etiam pro vita
ſsua v
ſsumfructum
ſsibi re
ſserua
ſsſset in
ſstitutor: Quod certum e
ſst, & manife
ſstè comprobatur
ex eo, quòd donatio perfecta & irreuocabilis impedit
te
ſstamenti factionem
ſsuper bonis donatis, vt latiùs probarunt Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 831. num. 1. volum. 2. Pari
ſsius
in conſs. 63. num. 16. lib. 1. Cephalus
in conſs. 531. num. 22.
lib. 4. Borgninus Caualcanus
deciſs. 45. n. 6. fol. 723. &
ſsi
*cut expre
ſssè reuocari non pote
ſst,
ſsic nec tacitè per alienationem, aut aliam di
ſspo
ſsitionem in contrarium factam, vt eleganter
ſscrip
ſserunt Craueta
in conſs. 103. n. 16.
lib. 1. Curtius iunior
in conſs. 189. n. 22. vol. 3. Borgn.
Caualcanus
deciſsione 42. num. 19. fol. 575. & vltra relatos per eum, Alexander
in conſs. 17. num. 12. volumine 4.
Afflictis
deciſs. 365. Cephalus
in conſs. 33. num. 6. lib. 1.
Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 782. num. 40. lib. 4.
Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina 29. num. 25. Vnde ex donatione generali non reuocatur aut minuitur
prior anteà irreuocabiliter facta. Alexander
in conſs. 31.
num. 3. vol. 5. & aliis relatis, Vala
ſsquez de Auendaño
in
l. 25. Taturi, num. 3. gloſsſsa vnicæ. & con
ſsequenter in quæ
ſstione propo
ſsita ad ea bona, legatum v
ſsusfructus quantuncunque generale
ſsit, extendi non pote
ſst.
CAPVT XL.
Vindicandi, atque accuſsandi necem defuncti
ius, vtrùm in fructu ſsit? ita vt vſsufructuario
omnium bonorum incumbat, atque eidem
vtilitas & commoditas tranſsactionis aut cõcordiæconcordiæ competere debeat? deinde, an vxor
vſsufructuaria omnium bonorum, vel hæres
pleno iure, vel nec fructuaria, nec hæres,
cæteris aliis pręferatur in accuſsatione mortis mariti; aut ſsi concurrat cum filiis ad accuſsandum, vtrùm illis præferenda ſsit? vbi
Lex 14. tit. 8. partit. 7. noué, & verè explicatur, & quæ ad hanc quæſstionem ſspectant,
dilucidè, & diſstinctè magis, quàm hactenùs
declarantur. Demùm, an & quando ex ordine literæ, ſsiue ſscripturæ, coniectura prælationis ſsiue potioris iuris deſsumi poſsſsit, remiſsſsiuè, accuratè tamen explicatum proponitur.
-
1 Ius vindicandi, atque accuſsandi necem defuncti, vtrùm in fructu in ſsit, ita vt vſsufructuario omnium bonorum incumbat, & competere debeat, & de vtilitate huius Quæſstionis.
-
2 Ius vindicandi necem defuncti, hæredi tantùm vniuerſsali incumbit, vel ei, qui in omnibus, loco hæredis eſst.
-
3 Hæredes non vindicantes necem defuncti, hæreditatis
commodo priuantur, illúdque fiſsco applicatur.
-
4 Prædictam pœnam hodie in vſsu non eſsſse, nec in obſseruantia.
-
5 Vſsufructuarius omnium bonorum, hæres non eſst, nec
hærectis loco habetur, ſsed vt particularis legatarius
indicatur.
-
6 Hæredes extranei ſsi ex vna parte concurrant ad accuſsandam mortem defuncti, & ex alia conſsanguinei;
qui præferendi ſsint in accuſsatione, & remiſsſsione delicti?
-
7 Vxor in accuſsatione mortis mariti, hæredibus ſscriptis,
& omnibus conſsanguineis præferri debet, etiam ſsi hæres non ſsit, nec vſsufructuaria.
-
8 Vxor ſsi cum filiis concurrat ad accuſsandam mortem
mariti, quis eorum præferendus ſsit?
-
9 Vbi referuntur nonnulli Authores, qui in fauorem vxoris reſspondent, & fundamenta eorum expenduntur.
-
10 Mulier regulariter non admittitur ad accuſsandum.
-
11 Niſsi ſsuam, vel ſsuorum iniuriam proſsequatur.
-
12 Mulier accuſsare poteſst de morte mariti, quamuis
nullam habeamus legem id expreſssè dicentem.
-
13 Vir & Vxor vna caro reputantur.
-
14 Accuſsandi ius gradatim concedi videtur ratione maioris amoris, & doloris.
-
15 De amore vxorum circa maritos, remiſsſsiuè.
-
16 L. 14. titul 8. partit. 7. expenditur.
-
17 Ab ordine literæ argumentum validum eſsſse, & inde
ordinem ſscripturæ, contractus, teſstamenti, & alterius cuiuſslibet diſspoſsitionis obſseruandum eſsſse, ex illóque & priori nominatione coniecturam prælationis
ſsiue potioris iuris deſsumi, quamplurimis exemplis
oſstendítur remiſsſsiuè, & declaratur infrà num. 30.
-
18 Vxorem non præferendam filiis in accuſsatione mortis
patris, filios potiùs eidem præferendos, vel ſsaltem æquale ius habere, ſsimùlque debere ad accuſsationem
admitti, ex ſsententia Authoris, quæ verior videtur.
-
19 Accuſsatio ſsiue tranſsactio ſsuper morte mariti defuncti
per vxorem facta, non perimit ius, nec accuſsationem filiorum.
-
20 Pace, ſsine tranſsactione facta ab his, quibus primo loco
ius accuſsandi competit, omnibus aliis præcluditur
facultas accuſsandi, qui ratione coniunctionis accuſsare poterant.
-
21 Si plures ſsint in vno & eodem gradu, quibus principaliter competit ius accuſsandi, omnes ſsimul admittendi ſsunt ad accuſsandum, omnéſsque ſsimul remittere
debent.
-
22 Pater & filius cenſsentur vna, & eadem perſsona.
-
23 Filius verè eſst patris portio, in eóque eſst ſsubſstantia &
caro patris, imò vnus eſst cum patre ipſso.
-
24 Vos patris eſst vox filij.
-
25 Iniuria filio facta, & patri facta videtur, & ècontrà.
-
26 Coniunctio maior eſst inter patrem, & filium, quàm
inter maritum & vxorem.
-
27 Mariti & vxori coniunctio accidentalis eſst; patris
verò & filij naturalis.
-
28 Vxor non eſst conſsanguinea, nec propinqua mariti.
-
29 L. 3. iuncta l. 1. ff. de liberali cauſsa, in fauorem ſsiliorum expenditur.
-
30 Ab ordine literæ, ſsiue ſscripturæ, aut prioris nominationis, argumentum deductũdeductum, non eſsſse diſstinctè verum.
-
31 Ordo literæ, ſsiue ſscripturæ tunc attenditur, cum conformis est iuris rationi, aliàs ſsecus.
-
32 Ordinem ſscripturæ minimè attendi, vbi apparet, quomodo ius diſsponat in aliquo caſsu, vel diſsponere debuerit.
-
33 Nominatio prior vbi non fuit facta ad ordinem prælationis inducendum, ſsed potius ex enunciatiua quadam perſsonarum demonſstratione, de ordine ſscripturæ conſsideratio habenda non eſst.
-
34 L. 14. titul. 8. partit. 7. nouus & verus ſsenſsus adducitur, dubitandi rationes de iure communi conſiderãturconsiderantur, agitúrque de contrarietate Peri Cini, & Odofredi.
-
35 Lex, quæ vxorem admittit ad accuſsandam mortem
mariti, exorbitans eſst, atque ex priuilegio ſspeciali
conceſsſsa; ideò extendi non debet, vt filiis præferatur.
-
36 Specialia duo circa idem concurrere non poſsſse, vulgatiſsſsimum Doctorum aſsſsumptum & plenè explicatum remiſsſsiuè.
-
37 Vincentij de Franchis deciſsio 382. parte 2. in fauorem
filiorum adducta.
SVccedit nunc, & nouiter, atque vltra omnes in hac
*
materia Scribentes, inquirere, vtrùm ius vindicandi,
atque accu
ſsandi necem defuncti in fructu
ſsit, ita vt v
ſsufructuario omnium bonorum incumbat, & eidem vtilitas & commoditas tran
ſsactionis aut concordiæ competere debeat? Quam quæ
ſstionem, vt dixi, nullus hactenùs tangit in terminis; vtilitas verò ip
ſsius in eo principaliter con
ſsi
ſstit, vt digno
ſscamus, an v
ſsufructuarius
omnium bonorum initâ concordiâ,
ſsiue tran
ſsactione facta
ſsuper morte defuncti, prætendere po
ſsſsit ius aliquod
ad pecuniam
ſsiue quantitatem, quæ pro pace,
ſsiue tran
ſsactione, aut concordia data fuerit; hoc e
ſst dicere, v
ſsumfructum omnium bonorum ad eam etiam pecuniam
extendi, & trahi debere. Verùm re i
ſsta attentè perpen
ſsa,
ſsimile ius v
ſsufructuario nulla ratione incumbere, nec
idem concordiæ,
ſsiue tran
ſsactionis commodum pertinere po
ſsſse,
ſsatis euidenter demon
ſstratur ex
ſsequentibus.
Primò, quia ius vindicandi necem defuncti, hæredi
*
tantùm vniuer
ſsali incumbit, vel ei, qui in omnibus loco hæredis e
ſst, per textum
in l. 1. & per
totum titulum,
C. de his quibus vt indignis, l. portiones, 21. ff. eod. titul.
& ita ob
ſseruant Bartol.
in l. 4. §. Cato, num. 33. vbi Bologninus
in fine, & Socinus iunior
num. 269. ff. de verbor.
obligat. Socinus
in l. 1. §. de illo, num. 4. & ibidem Ia
ſson
num. 6. ff. ad Trebellianum, Ioannes Corra
ſsius
in rubrica, C. de impuberum, num. 26. & latiùs comprobans, ex
communi adnotauit Petrus de Barbo
ſsa
in l. ſsi ab hoſstibus
§.
fin. ff. ſsoluto matrimonio, num. 17. verſsic. Eſst tamen
aduertendum, & num. 18. & 19. per totum, fol. 105. E
ſst
igitur ius
ſsolis hæredibus incumbens, & competens:
idcircò hæredes non vindicantes necem defuncti, hæ
*reditatis commodo priuantur, illúdque fi
ſsco applicatur,
per textum
in l. hæredem, & per
totum titulum, ff. & C. de
his quibus vt indignis, l. 13. in princ. tit. 7. partit. 6. vbi
Gregorius Lopez
verb. eſstraños. Iulius Clarus
receptarum*
ſsententiarum, lib. 5. §. fin. quæſst. 79. num. 4. vbi firmat,
prædictam pœnam hodie in v
ſsu non e
ſsſse, nec in ob
ſseruantia
ſsed potiùs in de
ſsuetudinem abii
ſsſse, quia quotidie
hæredes remittunt occi
ſsoribus defuncti, & cum eis pacem faciunt. Id quod de iure huius Regni veri
ſsſsimum
e
ſsſse, concludenti ratione con
ſsiderat rectè Antonius Gomezius
tom. 3. de delictis, cap. 3. de homicidio, num. 62.
& agno
ſscit verum,
ſsed Gomezium non refert, Plaça
in
epitome delictorum, c. 39. num. 25. qui de prædictis videndus e
ſst
ex num. 23. Sed v
ſsufructuarius omnium bo
*norum hæres non e
ſst, nec hæredis loco habetur,
ſsed
vt particularis legatarius iudicatur, vt de
ſse patet, &
interminis cx aliis
ſscribunt Iacobus Menoch.
in conſsil. 500. num. 1. & 2. vol. 5. Matthæus
de Aduocatis, in
conſs. 74. in princ. inter conſsil. vltim. volunt. vol. 2. Angelus de Gambilionibus,
in conſs. 96. num. 1. in eiſsdem conſs.
vol 1. Ergo illi non incumbit onus vindicandi necem
defuncti, etiam
ſsi v
ſsumfructum con
ſsequatur, & emolumentum totius hæreditatis,
ſsiue omnium bonorum, ex
re
ſsolutis per Ruinum
in conſs. 143. num. 15. lib. 5. Craue|
tam
in rubrica, de legatis 1. num. 58. nec commodum
aliquod tran
ſsactionis
ſsiue concordiæ con
ſsequi debet,
cùm
ſsit quid diuer
ſsum ab v
ſsufructu omnium bonorum,
nec inter bona te
ſstatoris connumerari po
ſsſsit: id, quod
principaliter obuenit ob tran
ſsactionem, & concordiam
ab hæredibus initam.
Secundò probatur, quia ius accu
ſsandi mortem defundi, iure hæreditario hæredibus
ſscriptis in te
ſstamento defertur, ita vt
ſsi ex vna parte concurrant hæredes
*
extranei, & ex alia con
ſsanguinei non
ſscripti, præferri
debeant hæredes ip
ſsis con
ſsanguineis, tam in accu
ſsatione, quàm in remi
ſsſsione delicti, vt po
ſst Ripam
in dicta
l. 4. §. Cato, col. antepenul. verius exi
ſstimat Antonius
Gomez.
tom. 3. de delictis, c. 3. de homicidio, num. 64. &
idem ob
ſseruat D. Antonius de Padilla
in l. tranſsigere,
num. 59. C. de tranſsactionibus, & in hanc partem videtur
animum inclinare Barbo
ſsa
in dicta l. ſsi ab hoſstibus, §. finali. num. 18. verſs. vel debent accipi in hoc ſsenſsu. Contrariam tamen
ſsententiam, imò con
ſsanguineum hæredi
ſscripto præferendum e
ſsſse, nullo ex prædictis relato, firmat Plaça
in epitome delictorum, cap. 45. num. 3. verſs.
hinc apparet. Vtcunque ergo
ſsit, v
ſsufructuario ius accu
ſsandi competere non pote
ſst, nec aliud ius, cùm ab hærede excludendus
ſsit ip
ſse, vel maiori ratione à con
ſsanguineis,
ſsi verum
ſsit ip
ſsos hæredi
ſscripto præferendos.
Ni
ſsi ponamus, quòd vxor defuncti v
ſsufructuaria
ſsit om
*nium bonorum; ip
ſsa enim hæredibus
ſscriptis, & omnibus defuncti con
ſsanguineis præferenda e
ſst, tam in accusatione, quàm in remissione mortis mariti. Id quod
procedit, etiam
ſsi nec v
ſsufructuaria, nec hæres
ſsit, vt
plenè probarunt Antonius Gomez.
dicto c. 3. de homicidio, num. 65. & cap. 1. de delictis, num. 32. Padilla
in
dict. l. tranſsigere, num. 57. Plaça
dicto cap. 45. n. 1. & 2.
Doctor Paz.
in prax. 5. parte primi tom, cap. 3. num. 14.
Sed quoniam frequenter occurrit dubitatio, vtrùm
*
etiam filiis præferenda
ſsit vxor,
ſsi cum illis concurrat ad
accu
ſsandam mortem mariti? non ab
ſsque maxima vtilitate futurum exi
ſstimaui,
ſsi rem hanc & di
ſstinctè, &
for
ſsan meliùs quàm hactenus explicarem: Et pro vera
re
ſsolutione inprimis con
ſstituo: Diuer
ſsas fui
ſsſse Scriptorum
ſsententias; nonnulli enim generaliter dicunt, vxorem omnibus aliis præferendam in accu
ſsatione mortis
mariti, nec circa ius filiorum magis in
ſsi
ſstunt: Alij verò etiam filiis præferendam e
ſsſse in
ſspecie affirmant:
quorum numero
ſsunt Villalpand. qui
in l. 22. tit. 1. par*tita 7. ſsecunda part. §. 40. num. 1. & 2. latè probat potentius ius habere debere vxorem in prædicta accu
ſsatione, quàm habeant filij. D. Paz
in praxi, dicta 5. part. 1.
tomi, cap. 3. num. 14. vbi dicit expre
ſssè, quòd de morte
mariti vxor poterit accu
ſsare, & in accu
ſsando, & remittendo delictum præferenda erit filiis, & reliquis con
ſsanguineis mariti. Plaça
in epitome delictorum, dicto
cap. 45. in principio: quo loco apertè loquitur in fauorem vxoris, a
ſsſserens ip
ſsam ad accu
ſsandum, & remittendum primo loco admittendam; &
ſsecundo loco filios;
& tertio demùm alios con
ſsanguineos: quod tenent
etiam Ma
ſsuerius
in praxi, titul. de expenſsis, & intereſsſse,
& damnis, fol. 101. colum. 2. verſsicul. item propter homicidium. Boerius
deciſsione 233. num 3. parte 2. & pro hac
opinione
ſsequentia principaliter vrgent fundamenta.
Primo; nam licèt regulariter non admittatur ad accu
ſsandum mulier, per textum
in l. 1. & in l. qui accu*ſsare, ff. de accuſsationibus, & in l. de crimine, C. qui accuſsare non poſsſsunt, cap. prohibentur, 2. quæſst. 1. cap. de crimine, 15. quæſst. 3. l. 2. titul. 1. partita 7. & latiùs explicant, & reddunt rationem Antonius Gomez.
tom. 3. de
delictis, cap. 1. n. 31. Iulius Clarus
lib. 5. §. final. quæſst. 14.
num. 8. Tiberius Decianus
tractat. criminal. lib. 3. cap. 7.
ex num. 1. v
ſsque ad
num. 8. Si tamen
ſsuam vel
ſsuorum
*
iniuriam pro
ſsequatur, ad accu
ſsandum admittitur, vt e
ſst
textus
in l. hi autem omnes, ff. de accuſsationibus, in l. 2.
eod. titul. & in
l. vxor, C. qui accuſsare non poſsſsunt, l. ſsi
fœmina, C. ad Turpillanum, l. 2. tit. 1. partit. 7. Antonius Gomez.
vbi ſsupr. num. 32. Iulius Clarus
num. 8. & Decianus
num. 9. idem Clarus
quæſst. 58. num. 35. Padilla
in dict. l. tranſsigere, num. 57. Plaça
in epit. delictorum,
c. 40. à princip. Boerius
deciſs. 233. in princ. Et quamuis
*
nullam habeamus legem id expre
ſssè dicentem, vt rectè aduertit Tiber. Decian. loco
ſstatim referendo; Maritus etiam connumeratur inter
ſsuos, vt vxor po
ſsſsit accu
ſsare de morte eius, vt
ſscribit Bartolus
in l. 2. ff. de accuſsationibus, num. 2. ex quo & aliis pluribus ita receptum te
ſstantur Boerius
dicta deciſs. 233. Antonius Gomez.
dicto num. 32. Padilla
dicto num. 57. Tiberius Decianus
lib. 3. dict. cap. 7. num. 10. Plaça
dict. cap. 40. n. 2.
& cap. 45. num. 1. & 2. Doctor Paz.
dicta 5. part. 1. tom.
cap. 3. num. 14. Vincentius de Franchis
deciſs. 382. num. 1.
*
par. 2. Et
ſsic cùm po
ſsſsit accu
ſsare, in accu
ſsatione filiis
præferenda videtur, quia vir & vxor vna caro reputantur,
cap. gaudemus, de diuortiis. Gene
ſs.
cap. 2. Erunt duo
in carne vna, & Matthæi
c. 10. notant Decius
in l. 1. col. 1.
C. vnde vir & vxor. Menoch.
de arbitrariis, lib. 2. centuria
4. caſsu 379. n. 5. Ioannes Cephal.
in conſs. 577. n. 18. lib. 4.
Secundò facit, quia cùm accu
ſsandi ius gradatim con
*cedi videatur ratione maioris amoris & doloris, argumento tex.
in l. 2. §. vltimo, ff. ad. l. Iuli. de adulteriis, l.
quamuis, C. eodem titul. & eorum, quæ
ſscrip
ſserunt Antonius Gomez.
tom. 3. de delictis, cap. 1. num. 55. & c. 3.
de homicidio, num. 61. Iulius Clarus
lib. 5. §. fin. quæſst. 15.
num. 6. Plaça
de delictis, cap. 39. num. 4. & num. 15. & 17.
Azeuedius
in l. 2. tit. 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ,
num. 7. Tiberius Decian.
tractat. criminal. lib. 3. cap. 32.
num. 7. & ſsequentibus, & num. 22. Præferre debemus in
accu
ſsando illum, quem
ſscimus maiori dolore & amore
indicium accu
ſsationis pro
ſsecuturum:
ſsed vxoris amor
vincit omnem amorem, & dolor eius quoad mortem
*
mariti,
ſsuperat omnem dolorem, vt multis exemplis &
authoritatibus curiosè o
ſstendit Plaça
de delictis, c. 22.
num. 30. vltra quem ex Valerio
lib. 4. cap. de amore coniugali, & lib. 6. cap. 8. de fide vxoris, adnotauit etiam
Guido de Guidonibus
in conſs. 63. num. 14. inter conſsilia
vltimarum voluntatum, vol. 1. ergo vxor filiis etiam, &
omnibus aliis præferri debet: &
ſsi quæ rationes excogitari po
ſsſsunt in fauorem ip
ſsorum filiorum, intelligi
debent ex mente Authorum huius partis, vt procedant
quoad hoc, vt filij hæredibus
ſscriptis, & omnibus aliis
con
ſsanguineis præferantur, vel cùm defunctus vxorem
aut
ſspon
ſsam de præ
ſsenti non reliquit (quæ ex omnibus
ſsuprà relatis paria
ſsunt) non tamen vt vxori ip
ſsi præferri debeant, quæ ita e
ſst: cum marito coniuncta, vt
idem corpus eadèmque caro iudicetur.
Tertiò & principaliter facit
l. 14. titul. 8. partit. 7. vbi
*
enumerantur per
ſsonæ, quæ po
ſsſsunt accu
ſsare, & ponitur ordo, qui
ſseruari debet; & primò dicit illa lex, quòd
mulier pote
ſst accu
ſsationem in
ſstituere de morte mariti,
& maritus de morte mulieris. Secundò, quòd pater pote
ſst accu
ſsare de morte filij, & filius de morte patris, &
frater de morte fratris: & tandem quòd con
ſsanguinei de
con
ſsanguineorum morte po
ſsſsunt accu
ſsare. Vnde videtur
deduci manife
ſstè, ius accu
ſsandi competere primo loco
vxori,
ſsumpto argumento ab ordine literæ, quod in iure validum e
ſst; & inde ordinem
ſscripturæ, contractus,
*
te
ſstamenti, & alterius cuiu
ſslibet di
ſspo
ſsitionis ob
ſseruandum e
ſsſse, ex illóque, & priori nominatione coniecturam prælationis,
ſsiue potioris iuris de
ſsumi, ex
l. cùm
pater, §. à te peto, ff. de legatis 2. l. quoties, ff. de vſsufruct.
cum aliis iuribus, quamplurimis exemplis comprobantes, & multa congerentes ad propo
ſsitum adnotarunt
Doctores communiter
in l. 2. §. prius, ff. de vulgari &
pupil. ſsubſsti. Felinus
in cap. cùm dilecta, num. 4. de reſscriptis. Alexander
in conſs. 67. lib. 2. Decius
in cap. auaritiæ, ex num. 2. v
ſsque ad
num. 10. de præbendis. Octauianus
deciſsione Pedemontana 141. num. 8. Cephalus
in conſsil. 638. num. 29. lib. 5. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. interpretatione 2. ſsolutione 5. num. 18. folio mihi, 104. Mieres
de Maioratu,
in initio ſsecundæ partis, num. 34. Menoch.
in conſs. 400.
num. 10. lib. 4. Pari
ſsius
in conſs. 12. num. 14. lib. 1. Bur
ſsa|
tus
in conſs. 441. num. 23. lib. 4. Fabius Turretus
in conſs. 4.
num. 76. & noui
ſsſsimè atque eleganti
ſsſsimè omnium Fuluius Pacianus
tractat. de probationibus, lib. 2. c. 25. ex
num. 44. v
ſsque ad
num. 73. & coadiuuatur ex re
ſsolutis
per Decium
in conſs. 208. num. 2. verſsic. ſsed iſsta æquiparatio, Ruinum
in conſs. 16. num. 6. & 7. lib. 1. vbi dicunt,
fœminarum nominationem priorem denotare prioritatem etiam re
ſspectu ma
ſsculorum quoruncumque.
Nihilominùs tamen, &
ſsecundo loco con
ſstituo, con
*trariam
ſsententiam & opinionem veriorem atque probabiliorem mihi videri, nempe quòd vxor non
ſsit præferenda filiis in accu
ſsatione mortis patris; imò quòd
filij debeant illi præferri, vel
ſaltẽsaltem æquale ius habeant,
ita vt ip
ſsi & vxor videantur e
ſsſse in primo gradu, debeántque
ſsimul ad accu
ſsationem admitti, & inde &
cõſequenterconsequenter quòd accu
ſsatio,
ſsiue tran
ſsactio per vxorem
*
facta, non excludat, nec perimat ius filiorum, nec è contra. Nam licèt verum
ſsit, quòd pace,
ſsiue tran
ſsactione
facta ab his, quibus primo loco competit ius accu
*
ſsandi, cæteris aliis præcluditur facultas accu
ſsandi,
qui ratione coniunctionis accu
ſsare po
ſsſsent, vt ex aliis
multis probarunt Boërius
deciſs. 120. num. 7. Couar.
reſsolutionum, lib. 2. cap. 10. num. 5. verſsic. Nonò idem canon,
ibi:
At ſsi crimen in iudicium. Antonius Gomez,
tom. 3.
dc delictis, cap. 3. de homicidio, num. 61. Padilla
in l. tranſsigere, num. 52. C. de tranſsactionibus, D. Paz.
in praxi, 5.
part. 1. tom. cap. 3. num. 17. & 19. tamen cùm in vno, &
eodem gradu
ſsunt plures, quibus principaliter compe
*tit ius accu
ſsandi, omnes
ſsimul admittendi
ſsunt ad accu
ſsandum, & omnes
ſsimul remittere debent, vt
ſsit locus
deci
ſsioni
l. 22. titul. 1. partit. 7. ex Antonio Gomez,
in
dict. num. 61. & cap. 1. de delictis, n. 35. Iulio Claro
lib. 5. .
§. final. quæſst. 15. n. vltimo, Villalpando
in dict. l. 22. partit. §. 25. Padilla, & Doctore
Paz. vbi ſsuprà, probatúrque
hæc
ſsecunda pars in fauorem filiorum, ex
ſsequentibus.
Primò, quia pater & filius cen
ſsentur vna & eadem
per
ſsona,
l. vltima C. de impuberum, & aliis, quam alio
*
capite infrà hoc eodem libro, multorum allegatione
exornabimus, e
ſstque & verè filius patris portio, in eóque
*
e
ſst
ſsub
ſstantia &caro patris, imò vnus e
ſst cum patre ip
ſso, vt dicit textus
in cap. iam itaque, prima, q. 4. & vox pa
*tris, e
ſst rex filij, §.
ei verò qui, Inſstitut. de inutilibus ſstipulationibus, atque iniuiria filio facta, & patri facta videtur, & è
cõtracontra,
l. ſsed & ſsi vnus, §. filiofamilias ff. de iniuriis,
*
& congerit nonnulla ad propo
ſsitum Tiraquellus
de primogenitura, quæſst. 40. num. 34. Menochius
in conſs. 124.
num. 100. & tribus ſseqq. lib. 2. & in conſs. 211. num. 64. &
tribus ſsequentibus, lib. 2. Vnde probari po
ſsſset, præferrri
filium vxori in accu
ſsactione & remi
ſsſsione mortis paren
*tis, quia maior coniunctio e
ſst inter patrem & filium,
quàm inter maritum & vxorem: quoniam pater & filius
ſsunt naturaliter coniuncti; vxor verò dicitur coniuncta per contractum Matrimonij
cap. gaudemus, de
diuortiis, c. debitum, de bigamis: &
ſsic coniunctio mari
*ti & vxoris e
ſst accidentalis; patris verò & filij, naturalis: & quoties concurrunt cau
ſsa accidentalis, & naturalis, præferenda e
ſst naturalis accidentali,
l. qui habebat,
ff. de tutelis, cum aliis adductis per Gratum
in conſsil. 9.
num. 136. lib. 1. Menochius
in conſs. 1. num. 17. lib. 1. coniunctióque vxoris non efficit illam con
ſsanguineam, nec
*
propinquam mariti, vt coniunctio filij per textum
in l.
1. C. vnde vir & vxor, vbi notat Alexander
num. 3. verſsic. puto concludendum. Ioannes Cephal.
in conſs. 53. n. 59.
& 60. lib. 1. & in conſs. 470. num. 34. lib. 4. Thoma-Doccius
in conſs. 194. num. 4. Ex quibus diluitur apertè primum, &
ſsecundum fundamentum in fauorem vxoris
adductum
ſsuprà, maximè cùm illa præ
ſsumptio amoris
& doloris, non ita facilè, aut in damnum alterius induci po
ſsſsit,
ſsecundùm Albericum
in l. penultima, § final.
num. 7. ff. nautæ, caupones. Guidonem de Guidonibus
in
conſs. 73. num. 12. inter conſsilia vltimarum voluntatum,
volum. 1.
Secundò probatur ex textu
in l. 3. iuncta
l. 1. ff. de*
liberali cauſsa, in verſsicul. ſsi verò talis: vbi ad reuocandum partem de
ſseruitute in libertatem, admittuntur filij primo loco, & po
ſstmodum con
ſsanguinei, & tandem
& tertio loco mulieri; & reddit Iurecon
ſsultus rationem:
Quia non modica iniuria filij eſst, vt pater ſsit in ſseruitute. Et
quãuisquamuis lex illa loquatur in morte ciuili, qualis e
ſst
ſseruitus, de qua
ibi tractatur; tamen morti naturali comparari
ſsolet, vt
ſscribunt Doctores communiter
in l. Gallus,
§. &
quid ſsi tantum, ff. de liberis & poſsthumis, per textum
in l. Statius Florus, §. Cornelio Felici, ff. de iure fiſsci, quem alio capite infrà hoc eodem libro latiùs enucleabimus: eò maximè, quòd dictæ legis argumento,
dixerunt Doctores, po
ſsſse vxorem de morte mariti accu
ſsare, vt colligi pote
ſst ex Boërio
dict. deciſs. 233. & aliis
relatis
ſsuprà, in initio huius quæ
ſstionis.
Tertiò, retentâ hac
ſsententiâ, con
ſstituendum e
ſst,
cõtrariamcontrariam opinionem minimè fundari po
ſsſse ex
præcitata l.
14. tit. 8. partit. 7. ſsumendo argumentum ab ordine literæ, dum dicit:
Que la muger pueda acuſsar la muerte del
marido, y el marido de la muger, y el padre del hijo, y el hijo
del padre. Quod euidentius apparebit,
ſsi animaduerta
*mus prius, argumentum ab ordine literæ,
ſsiue
ſscripturæ,
aut prioris nominationis, non e
ſsſse indi
ſstinctè verum,
aut indi
ſstinctè prælationem non inducere; id potiùs infinitas recipere limitationes & declarationes, vt con
ſstat
ex his, quæ plena manu
ſscrip
ſserunt Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. interpretatione 3. dubitat. 1. ſsolutione 3. ex num. 12. cum
multis
ſseqq. fol. mihi. 239. Menoch.
in conſs. 86. n. 23. & n. 72.
& 73. lib. 1. & in cõſcons. 400. n. 10. lib. 4. Cephalus
in conſs. 379.
num. 14. lib. 3. & in conſs. 473. ex num. 15. lib. 4. Marcus
Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, artic. 7. num. 69.
& 70. & articul. 8. ex num. 17. Fuluius Pacianus
tract.
de probationibus, lib. 2. cap. 25. ex num. 73. v
ſsque ad
num. 84. vbi ex multorum
ſsententia rectè o
ſstendit, re
ſspectu prælationis arguendæ, argumentum ab ordine literæ non po
ſsſse fieri efficax, nec ex illo validam con
ſsequentiam deduci: cùm in ordine
ſscripturæ
ſsæpi
ſsſsimè
digniores vltimo loco nominentur, vt multis exemplis
o
ſstendit
ibidem. Inter alias tamen declarationes illa mirè conuenit Di
ſsputationi no
ſstræ, tunc demum ordinem
*
literæ,
ſsiue
ſscripturæ attendi, cum ip
ſse conformis e
ſst
iuris rationi, aliàs
ſsecus, vt ex Baldo
in l. veluti, num. 7.
ff. de iuſstitia & iure, ob
ſseruauit Menochius
dict. conſs. 86.
num. 23. lib. 1. At ordo dictæ legis Regiæ, nec iuris deci
ſsioni, nec rationi conformis e
ſst, vt ex præcedentibus
con
ſstat apertè, &
ſsic attendi non debet. Nec etiam vbi
*
apparet, quomodo ius di
ſsponat, vel di
ſsponere debuerit
in aliquo ca
ſsu, vt ex aliis probauit Simon de Prætis
vbi
ſsuprà, num. 18.
Nec vrget in contrarium
dict. l. 34. tit. 8. partit. 7. vbi
prior nominatio vxoris non fuit facta ad ordinem prælationis inducendum:
ſsed potiùs ex quadam enuntiati
*ua per
ſsonarum demon
ſstratione; ideò de ordine
ſscripturæ con
ſsideratio habenda non e
ſst,
ſsecundùm Felinum
in cap. cùm dilecta, columna 5. in 2. & 4. declaratione, de*
reſscriptis, & lex illa dumtaxat intendit diluere,
ſsiue declarare dubium, quod non erat clarè de iure communi
deci
ſsum: Vtrùm fcilicet ad accu
ſsandam mortem mariti vxor admittenda e
ſsſset, nèc-ne, vt apertè
ſsentit Gregorius Lopez
ibi. verb.
de muerte de ſsu marido. Et ratio
dubitandi procedebat ex eo, quòd mulier non admittebatur ad accu
ſsandum, ni
ſsi pro
ſsequendo
ſsuam, vel
ſsuorum iniuriam, vt dicebamus
ſsuprà, & in tantum hoc
erat verum, quod non admittebatur ad accu
ſsandum de
iniuria mariti, quia non erat con
ſsanguinea, nec affinis
illius,
ſsed caput affinitatis, §.
patitur, Inſstitut. de iniuriis.
Et
ſsic videbatur, quòd nec admitti deberet ad agendum
ſsiue accu
ſsandum de morte mariti, vtpote cùm
non e
ſsſset con
ſsanguinea, nec propinqua illius, &
ſsic non
pro
ſsequeretur
ſsuam, nec
ſsuorum iniuriam. In contrarium tamen ex eo videbatur, quòd vxor admittenda
e
ſsſset, quòd e
ſsſset ip
ſsa
ſsocia indiuidua mariti, & vna &
eadem caro reputaretur cum illo, & propter amorem
maximum, dolorem etiam, & præiudicium, quod ex
|
morte mariti
ſsequebatur illi; vnde in hoc conflictu rationum, quæ pro vna, & altera parte militabant,
nõnullinonnulli
crediderunt, non po
ſsſse vxorem de morte mariti accu
ſsare,
provt tenuerunt Petrus Cinus, Albericus, & alij,
in l.
de crimine, & in l. Senatuſsconſsulto, C. qui accuſsare non
poſsſsunt, & in l. quod ſsi viro, ff. de iniuriis. Alij verò æquiorem partem
ſsequuti, in fauorem vxoris re
ſspondebant,
hoc e
ſst, Odofredus
in l. ſsororem, C. de his quibus vt indignis. quem
ſsequuta e
ſst maior pars Antiquorum, Iacobus de Arenis, Fulgo
ſsius, Salicetus, & alij multi, quorum meminit Vincentius de Franchis
deciſs. 382. in
principio, & num. 7. par. 2. vbi te
ſstatur communem e
ſsſse
opinionem Odofredi contra Petrum Cinum, per textum, & rationem eius
in dict. l. 3. ff. de liberali cauſsa, extendendo illam, de
ſseruitute, quæ e
ſst mors ciuilis, ad
mortem naturalem, & quia hæc exten
ſsio
ſseruitutis ad
mortem naturalem di
ſsplicuit Cino, Iacobo de Rauenis,
& Alberico, vt declararetur, & tolleretur contrarietas
eorum, condita fuit
dict. l. 14. tit. 8. partita 7. quæ, approbando magis communem opinionem,
ſstatuit, vxorem admittendam fore ad accu
ſsandum mortem mariti:
Como el padre la del hijo, y el hijo la del padre, y deſspues
dellos el hermano del hermano, e de ſsi qualquier de los otros
parientes. Non tamen cum prælatione ad filios (id quod
ex Baldi doctrina
in l. de crimine, in principio, C. qui ac*cuſsare non poſsſsunt, confirmari poterit (is enim eleganter
docuit
ibi, quòd lex, quæ vxorem admittit ad accu
ſsandam mortem mariti, exorbitans e
ſst, atque ex priuilegio
ſspeciali conce
ſsſsa; ideò extendi non debet, vt filiis præferatur, ne inconuenientia multiplicemus, con
ſstituendo primò in vxore duas
ſspecialitates, contra
regulãregulam textus
in l. 1. C. de dotis promiſsſsione: ex qua pa
ſsſsim & communiter adnotare
ſsolent Doctores; Specialia duo circa
*
idem concurrere non po
ſsſse, & multis comprobant Felinus
in cap. cum M. num. 10. de conſstitutionibus. Ia
ſson
in l. ſsi is qui pro tempore, num. 399. ff. de vſsucapionibus.
Euerhardus
loco 98. Tiraquellus
in tract. de conſstit, limitatione 5. Gratus
in conſs. 53. num. 8. lib. 2. Barbo
ſsa
in
l. 1. 3. par. num. 45. verſsic. ſsed aduersùs hunc, & tribus numeris ſsequentibus, ff. ſsoluto matrimon. Decianus
in conſs. 74.
num. 51. lib. 3. Bur
ſsat,
in conſs. 271. num. 25. lib. 3. Zanchus
in l. hæredes mei, §. cùm ita, in 6. par. num. 101. ff.
ad Trebellianum. Hyppol. Riminal.
in conſs. 428. num. 20.
lib. 4. extendendo
ſsecundò legem illam extra ca
ſsum, in
quo loquitur, & qui forta
ſsſsis non fuit de mente legi
ſslatoris, quod nequaquam licet, ex re
ſsolutis per Cephalum
in conſs. 615. num. 92. lib. 5. Tiberium Decianum
in
conſs. 32. n. 48. lib. 2. Vincentium de Franchis
deciſs. 382.
*
ex num. 2. par. 2. qui
ſsuperiorem re
ſsolutionem confirmat apertè, & in quæ
ſstione de facto occurrenti in Senatu dicit dubitatum fui
ſsſse, vtrùm filij defuncti, præferendi e
ſsſsent vxori,
ſsi ad accu
ſsandum concurrant, &
latè di
ſsputans, multáque ad propo
ſsitum congerens,
tandem exi
ſstimat, filios e
ſsſse præferendos vxori, tanquam maius ius habentes, & vxorem tunc demum admittendam e
ſsſse, quando non ex
ſstarent filij, vel e
ſsſsent
negligentes in accu
ſsando, & te
ſstatur in fauorem filiorum pronunciatum fui
ſsſse, dum e
ſsſset appellatum ad Sacrum Con
ſsilium
eadem deciſsione, num. 11. in fin. vt
ſsic
videas præfatam opinionem, quam defendimus, Authorum authoritate non
ſsolùm de
ſstitutam non e
ſsſse,
ſsed
etiam adeò probatam, vt
ſsimpliciter, & indi
ſstinctè vxorem exclu
ſserint, & accu
ſsandi ius filiis omninò tribuendum crediderint; vxorem tamen, & filios ad accu
ſsandum, & remittendum, æquale ius habere, non ob
ſscurè
ſsentire videtur Ludouicus Carreirus
pract. crimin. §. 29.
num. 36. & de his hactenùs.
CAPVT XLI.
Vſsufructu omnium bonorum tam mobilium,
quàm immobilium legato, vtrùm cenſsus
quoque annui teſstatoris debeantur? vbi hæc
res diſstinctè explicatur, Marci Antonij Eugenij conſs. 100. per totum lib. 1. nouè expenditur in hac quæſstione; & demùm inquiritur, vtrùm annui redditus inter immobilia,
vel mobilia computentur, néc-ne.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructu omnium bonorum, tam mobilium, quàm
immobilium relicto, vtrùm cenſsus quoque annui teſstatoris relicti præſsumantur? & num. ſseqq. per
totum caput.
-
2 In quæſstione propoſsita, cenſsus quoque annuos legatario deberi ex ſsententia quorundam, quæ num. ſseqq.
comprobatur, & defenditur per Authorem.
-
3 Dictio Omnis, ſsui naturâ nihil excludit, ſsed omnia
comprehendit.
-
4 Dictio Omnis, ad caſsum improprium trahitur, &
virtute eius includuntur illa, quæ aliàs non includerentur.
-
5 Annui redditus vtrùm computentur inter immobilia, vel an inter mobilia, vbi Authores quamplures
congeruntur in vnum, qui hac de re latiſsſsimé tractarunt, & num. ſseqq.
-
6 Effectus quatuor ſsuperioris Dubitationis adducuntur
remiſsſsìuè, & Andreæ Gaill. obſseruatio 10. lib. 2.
practic. obſseruat. commendatur.
-
7 Annui redditus redimibiles vtrùm inter mobilia, vel
immobilia connumerentur.
-
8 Doctores, æris potiùs, quàm veritatis ſstudio ſsæpè ducuntur in conſsulendo.
-
9 Vſsufructu omnium, & ſsingulorum bonorum, tam mobilium, quàm immobilium relicto, annuos cenſsus teſstatoris non venire, ex ſsententia Marci Antonij
Eugenij in conſs. 100. per totum, lib. 1. quæ nouè
expenditur per Authorem.
-
10 Et nonnulla fundamenta eiuſsdem referuntur, & reſspondetur ad illa, & num. ſseqq.
-
11 Annui redditus, ex ſsententia multorum, non ſsunt propriè bona mobilia, nec immobilia, ſsed conſstuunt
tertiam quandam ſspeciem bonorum diuerſsam ab illis, vt ſsunt nomina debitorum.
-
12 A prima, & communi ſsententia relata ſsuprà num. 1.
recedendum non eſsſse.
-
13 Vſsufructu omnium bonorum, tam mobilium, quàm
immobilium relicto, annuos cenſsus teſstatoris abſsque
dubio debet, quando certo aliquo modo, ſsiue ex coniecturis probabilibus, de voluntate eiuſsdem teſstatoris conſstare poteſst.
-
14 Vſsufructu omnium bonorum ſsimpliciter alicui relicto,
ipſsi, & non hæredi, nouos cenſsus perſsoluendos.
VSufructu omnium bonorum mobilium, & immobilium relicto, quam plurima comprehendi plenè
diximus ſsuprà c. 38. num. 26. per totum. Sed quoniam
ibidem inter alia dicebamus, annuos quoque cenſsus
ſsiue reditus contineri, ídque non adeò certum eſst, vt
maiori explicatione non indigeat, omitti non potuit;
breuiter tamen & diſstinctè explicabitur.
Dubium itaque e
ſst, vtrùm
ſscilicet v
ſsufructu omnium
*
bonorum tam mobilium, quàm immobilium relicto,
annui quoque cen
ſsus te
ſstatoris relicti præ
ſsumantur? Et
in hac quæ
ſstione Borgninus Caualcanus
de vſsufructu*
muleri relicto, num. 83. fol. 252. relatis nonnullis aliis,
ſsecurè tradit, annuos quoque redditus
ſsuper rebus immobilibus legatario deberi: & relicto v
ſsufructu mobilium tantùm, contineri etiam annuos redditus, ex aliis
probauit ip
ſse Caualcanus
ibidem num. 82. paulò ante finem, verſsic. & etiam veniunt in legato bonorum mobilium,
folio 251. quod tamen latius explicauimus
ſsuprà
dicto
cap. 38. Eandem etiam
ſsententiam
ſsub legato v
ſsusfructus mobilium & immobilium annuos quoque cen
ſsus,
ſsiue redditus contineri, admittunt Menoch.
lib. 4. præſsumptione 142. num. 3. Petrus Ricciardus
ad rubricam, | Inſstit. de vſsufructu, num. 91. in fine. Vltra quos a
ſsſsertio
hæc
ſsequentibus poterit rationibus fulciri.
Primò, quia te
ſstator in dicto legato v
ſsus fuit oratione,
ſsiue dictione illa vniuer
ſsali
omnium bonorum: at
*
dictio
omnis, & omne, ſsui natura nihil excludit,
ſsed omnia comprehendit,
l. Iulianus, ff. de legatis 3. l. in fraudem, in fine, ff. de militari teſstamento, cum multis adductis per Decianum
in conſs. 84. num. 13. vol. 3. Bur
ſsatum
in conſs. 176. num. 13. lib. 2. imò ad ca
ſsum improprium
trahitur, & virtute eius includuntur illa, quæ aliàs non
*
includerentur, vt ex aliis adnotarunt Decius
in conſs. 69.
num. 4. Ia
ſson
in l. ſserui electione, §. cum fundus, num. 24.
ff. de legatis 1. Craueta
in conſs. 294. num. 2. Rubeus
in
conſs. 23. num. 3. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. ex num. 98.
vſsque ad numer. 107. & in conſs. 28. à num. 10. v
ſsque ad
num. 31. & vltra relatos per eum, Cephal.
in conſs. 172.
num. 9. lib. 2. & in conſs. 497. num. 20. Lib. 4. Menochius
in conſs. 26. num. 17. lib. 1. & in conſs. 123. num. 3. lib. 2. &
in conſs. 585. num. 17. lib. 6.
Secundò, vt præfata
ſsententia euidentius probetur,
animaduertendum e
ſst, eius re
ſsolutionem pendere ex re
ſsolutione alterius quæ
ſstionis, vtrùm
ſscilicet annui red
*ditus computentur inter immobilia, vel an inter mobilia: quam po
ſst Glo
ſsſsas, & Antiquos in
multis locis,
tractarunt plenè Andreas Tiraquellus
de retractu lignagier, §. 1. gloſsſs. 6. ex num. 3. cum ſseqq. & gloſsſs. 14. n. 119.
& ſseqq. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubric. 5. §. 1. num. 3. cum
multis ſseqq. Antonius Gabriel
communium concluſsionum, lib. 6. titul, de verbor, ſsignific.
concluſsione 8. per totam. Modernus
in conſsuet. Pariſsien.
tit. 1. §. 13. gloſsſs. 5. quæſst. 10. Couar.
variar. lib. 3. cap. 7.
num. 2. verſs. 2. Menoch.
de recuperanda poſsſseſsſsione, remedio 1. num. 45. & 87. cum ſseqq. & in conſs. 29. num. 16.
lib. 1. Guillielmus Redoanus
tractat, de rebus Eccleſsiæ
non alienandis, quæſst. 14. de alienatione redituum, iurium,
& actionum Eccleſsii, ex num. 9. v
ſsque ad
num. 14. &
num. 16. 29. & 30. fol. mihi. 66. Guillielmus Benedictus
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, cætera bona,
num. 8. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 10.
num. 6. latiùs Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 40.ex
num. 6. v
ſsque ad
num. 6. Andreas Gaill.
practicarum ob*ſseruationum, lib. 2. obſseruatione 10. per totam, qui huius
inue
ſstigationis quatuor effectus adducit, & eruditè, atque di
ſstinctè de hac re loquitur, ideò omninò videndus
e
ſst. Vincentius Carocius
de locato & conducto, quæſst. 15.
per totam, folio mihi. 234. Caballinus
milleloquio 217.
per totum. Ioannes Gutierrez
practic. lib. 2. quæſst. 146.
num. 2. & lib. 3. quæſst. 83. ex
num. 2. v
ſsque ad
num. 8. Angulo
ad leges meliorationum, l. 1. titul. 5. gloſsſs. 8. num. 10.
Octau. Simoncellus
de decretis, lib. 3. tit. 8. inſspectione 7. num. 57. fol. mihi. 400. vbi refert Pari
ſsium, Bellonum. Rolandum, & alios optime declarantes. D. Felicianus
de cenſsibus, lib. 1. cap 7. num. 2. verſs. quæ eò potiſsſsimum, fol. 75. Iacobus Cancerius
variar. reſsolutionum,
cap. 7. de tutoribus, num. 78. Ex quibus apparet, communiorem
ſsententiam e
ſsſse, vt prædicti annui redditus
inter immobilia computentur,
ſsi impo
ſsiti
ſsint
ſsuper bonis immobilibus, vt te
ſstantur ferè omnes
ſsuprà præcitati maximè Tiraquellus, Cha
ſsſsaneus, Benedictus, Redoanus, Gaill. Simoncellus, Ioannes Gutierrez, & Felicianus: qui duo firmant, procedere id, etiam in cen
ſsibus annuis redimibilibus,
ſsed Modern. Paris. quem
refert Ioannes Gutierrez
dicta quæſst. 83. num. 5. magis
*
probat, hos cen
ſsus, quibus hodie vtimur, e
ſsſse propriè
bona mobilia. Molina verò
de primogeniis, lib. 1. dicto
cap. 10. num. 6. di
ſstinguendum putauit: vt annui redditus redimibiles, con
ſsiderato præ
ſsenti
ſstatu, ante redemptionem inter bona immobilia computari
ſsoleant,
con
ſsiderato tamen redemptionis tempore, inter mobilia
computari debeant. quoniam ea pecunia, quæ ex redemptione acquiritur, nulli
dubiũdubium e
ſst, quin res mobilis, non
immobilis cen
ſsenda
ſsit, & annuos cen
ſsus non eò minus
dici perpetuos, quòd ip
ſsi redimi po
ſsſsint, & in Regia Audientia Cathaloniæ, cen
ſsualia inter immobilia
cõputaricomputari,
ſscribit Iacobus Cancerius
dict. cap. 7. de tutoribus, n. 78.
quod idem admittit Gaill.
dict. obſseruatione 10. num. 2.
& 3. dicens redditus nondum ce
ſsſsos inter immobilia,
ce
ſsſsos verò inter mobilia computari: Alij verò inter
mobilia indi
ſstinctè connumerant eos, vt ex ei
ſsdem Authoribus con
ſstat apertè, & Caballino
dicto milleloquio
217. num. 3. Vtcunque igitur
ſsit,
ſsiue mobilibus,
ſsiue
immobilibus annuos cen
ſsus comparemus, rectè dici
pote
ſst debitos e
ſsſse eos pro tempore, quo v
ſsusfructus
durauerit, legatario, cui mobilium, atque immobilium
v
ſsusfructus relictus e
ſst.
Sed cum in iure no
ſstro nihil adeò certum
ſsit, vt
ſuũsuum
*
contradictorem non habeat, & Doctores, æris potiùs,
quàm veritatis
ſstudio
ſsæpè ducantur in con
ſsulendo, vt
ex aliis probauit Craueta
de antiquitate temporum, 4.
part. num. 48. fol. mihi, 207. in præfata quæ
ſstione ex infinitis, quos attentè atque originaliter prælegerim,
*
dumtaxat inueni Marcum Antonium Eugenium
in conſsil. 100. per totum lib. 1. quo loco in terminis & latè agit,
an in legato v
ſsusfructus omnium, &
ſsingulorum bonorum tam mobilium, quàm immobilium per virum
vxori facto, veniant quoque annui cen
ſsus te
ſstatori in
pecunia numerata debiti? Et primum in fauorem vxoris quatuor fundamenta proponit; nec in toto con
ſsilio,
Menochij, aut Caualcani mentionem facit: po
ſstmodùm verò
ex num. 14. firmiter defendit in dicto legato
*
v
ſsusfructus, annuos prædictos cen
ſsus non venire. Et vt
alia prætermittam, quæ reuera non vrgent, & facilè dilui po
ſsſsunt ex his, quæ
ſsuperiores adnotarunt; eius fundamenta ad duo præcipuè veniunt reducenda.
Primò, quod textus in Clementina, exiui, §. cúmque
annui, de verbor. ſsignific. minimè probare poſsſsit commune Doctorum aſsſsumptum, vt multis rationibus oſstendit ibi. ex num. 29. vſsque ad num. 40. quæ etiam parùm vrgere videntur, nec conuenire poſsſsunt verbis illius textus, quicquid ipſse cauillare contendat; dicitur
enim: Cùm annui reditus inter immobilia cenſseantur à
iure. Deinde, quoniam ſsuperior Communis non eo tantum iure, ſsed & aliis multis fulta eſst, quæ adducunt
Gaill. dicta obſseruation. 10. in princ. Ioan. Gutierez dict.
quæſst. 83. num. 2.
Secundum fundamentum con
ſsi
ſstit in eo, quòd an
*nui redditus non
ſsint propriè bona mobilia nec immobilia,
ſsed con
ſstituant tertiam quandam
ſspeciem bonorum ab illis, vt
ſsunt nomina debitorum: quod cum aliis
ibidem relatis probauit idem Eugenius
præallegato conſsil. 100. ex num. 21. & ex multis ob
ſseruant, & veriorem
ſsententiam profitentur Mieres
part. 1. dicta quæſst. 40.
n. 13. per totum. Ioannes Gutierrez
lib. 2. dicta quæſst. 146.
num. 3. & lib. 3. dict. quæst. 83. num. 7. Verùm nec hoc
fundamentum ita certum e
ſst, vt eo dumtaxat à
ſsuperiori
ſsententia recedere liceat; nam, vt vides, contrà
tenuerunt permulti alij, & numero indubitanter, &
authoritate for
ſsant maiores, qui prædictos cen
ſsus annuos inter immobilia connumeranda, vel
ſsaltem inter
mobilia iuxta di
ſstinctionem traditam
ſsuprà cum Moli
*na, con
ſstanter a
ſsſseuerarunt. Quocirca cùm occa
ſsio
ſse
obtulerit, maturè erit res i
ſsta con
ſsideranda, nec de facili à communi, & prima opinione hactenus explicata
recedendum exi
ſstimo.
*
Quæ tamen
ſsine dubio procederet, quoties certo aliquo modo,
ſsiue ex coniecturis probabilibus de voluntate te
ſstatoris con
ſstare po
ſsſset, volui
ſsſse
ſsub eo legato iura,
& actiones, atque annuos cen
ſsus,
ſsiue redditus contineri, ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Pari
ſsius
in conſs. 67. num. 5.
*
vol. 2. Pinellus
1. part. rubricæ, C. de bonis maternis, n. 28.
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 83. verſsic.
prædicta ſsunt intelligenda: quòd
ſsi v
ſsusfructus omnium
bonorum
ſsimpliciter alicui relictus fuerit, certum erit,
quod ip
ſsi, & non hæredi annui cen
ſsus per
ſsoluendi
ſsunt,
ex dictis
ſsuprà
cap. 38. & Floriano
in l. arbores, §. vlt.
ff. de vſsufructu, Paulo de Montepico
in l. Titia cum teſtamẽtotestamento, §. Titia cùm nuberet, de legat. 1. quæſst. 96. n. 216.
Mobilibus legatis, vel vſsufructu mobilium, vtrùm comprehendantur fructus pendentes
tempore teſstamenti, aut tempore mortis?
vbi Caſstrenſsis, Alciati, de Prætis, Manticæ,
Caualcani, & Ricciardi traditiones recenſsentur; Hieronymi Gabrielis ſsententia contra Caſstrenſsem recipitur, & concludentibus
rationibus corroboratur: deinde agitur de
fructibus recollectis ante mortem teſstatoris,
vel ante aditam hæreditatem, cùm vſsusfructus omnium bonorum legatus eſst, & de
fructibus pendentibus in re fructuaria tempore, quo dies vſsusfructus ceſsſsit, ad l. ſsi pendentes. 27. ff. de vſsufructu.
SVMMARIVM.
-
1 Mobilibus legatis, vel vſsufructu mobilium, vtrùm
comprehendantur fructus pendentes, ſsiue cohærentes
rei, tempore teſstamenti, aut tempore mortis.
-
2 Fructus pendentes ſsub prædicto legato contineri, ex
ſsententia Caſstrenſsis in conſs. 132. num. 3. vol. 1.
-
3 Contrà ex ſsententia Alciati in conſs. 182. lib. 9.
-
4 Simon. de Prætis concordia, in prædicta contrarietate
adducitur.
-
5 Franciſsci Manticæ in ſsuperiori altercatione diſstinctio
relata.
-
6 Hieronymi Gabrielis ſsententiam in conſs. 98. ex n. 5.
cum ſseqq. lib. 1. veriſsſsimam eſsſse, contra Caſstrenſsem,
& concludentibus rationibus confirmari.
-
7 Mobilium appellatione non veniunt fructus pendentes, ſsed tantùm ſseparati à ſsolo; nam fructus pendentes inter immobilia reponuntur, & cenſsentur eſsſse
eademmet ſsubstantia cum ipſsamet re; ideò eodem
iure, quo ipſsa res, indicantur.
-
8 Et ad eum pertinent, ad quem res ipſsa tranſsit.
-
9 Fructus etiam maturi ſsunt pars rei.
-
10 Deſstinatio quando attendi debeat, vel non?
-
11 In teſstamentis ſstricta interpretatio fieri debet.
-
12 Maximè in fauorem hæredis, vt quantò minus poſsſsibile ſsit, per teſstatorem cenſseatur grauatus.
-
13 Fructus recollecti antequam dies legati cedat, videlicet ante mortem teſstatoris, vel ante aditam hæreditatem, non iudicantur, vt fructus, ſsed vt bona hæreditaria, & per conſsequens ad hæredem pertinent.
-
14 Vſsufructuarius omnium bonorum vtifrui potest fructibus recollectis ante mortem teſstatoris, ſsicut aliis
bonis, & eorum dominium conſsequitur præſstita ſsatiſsdatione in fructibus præſstanda.
-
15 Fructus pendentes in re fructuaria, tempore, quo cedit
dies vſsusfructus, ad fructuarium pertinent.
-
16 D. Spino loquutum contra textum, & communem Doctorum reſsolutionem in hac materia, nouiter & verè
adnotatum per Authorem.
-
17 Hæres an poſsſsit repetere à fractuario expenſsas, ſsi quas
feciſsſset in conſseruatione fructuum, qui tempore cedentis legati vſsusfructus pendebant: vbi Floriani
de ſsancto Petro diſstinctio refertur.
VSufructu mobilium omnium legato, contineri etiam fructus nondum
ſseparatos à
ſsolo, quamuis
ip
ſsi immobilium naturam adhuc retineant,
ſsecurè tradiderunt in hac materia Caualcanus, qui ip
ſse alios
ſsic tenentes adducit
de vſsufructu mulieri relicto, num. 82. verſs.
vbi dicit venire, fol. 250. Ricciardus
ad rubricam, Inſstit.
de vſsufructu, num. 91. fol. 38. quos in idem retulimus
ſsuprà, cap. 48. num. 12. nec ampliùs explicauimus
ibi.Idcircò nece
ſsſse e
ſst inquirere nunc, vtrùm id iure
ſsub
ſsi
ſstere po
ſsſsit, nèc-ne, quod nec rectè, nec imperfectè à
ſsuperioribus declaratur: & pro di
ſstincta atque perfecta
re
ſsolutione con
ſstituendum erit in primis: Dubium in
*
eo con
ſsi
ſstere, vtrùm mobilibus legatis, vel v
ſsufructu
mobilium comprehendi debeant fructus pendentes,
ſsiue cohærentes
ſsolo, tempore te
ſstamenti, aut tempore
mortis te
ſstatoris: in quo dubio vidimus iam, quid Caualcanus, Ricciard. & alij ab ei
ſsdem relati re
ſsponderint: Vidimus item, nullam rationem à
ſsuperioribus a
ſsſsignari, quare fructus pendentes
ſsub eo legato contineri debeant, qui adhuc immobilium naturam retinent;
quod ip
ſsi non negant. Verùm Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 132.
*
num. 3. vol. 1. apertè docuit, fructus pendentes, qui
ſsolo cohærent, legato mobilium, vel v
ſsusfructus eorum
cedere, quia eorum natura talis e
ſst, vt proximè debeant
à
ſsolo
ſseparari, & ita
ſsaltem in habitu, & potentia mobiles e
ſsſse dicuntur. Quam
ſsententiam
ſsequitur Decius
*
in conſs. 472. num. 5. in fine. ſsed Alciatus
in conſs. 182. lib. 9.
contrarium firmiter a
ſsſserit: quoniam fructus pendentes, quandiu
ſsolo cohærent, pars fundi
ſsunt,
l. fructus
pendentes, cum vulgatis,
ff. de rei vendicatione. Ideò in
*
hac contrarietate mediam viam eligendam putauit Simon de Prætis
de interpretatione vltim. volunt. lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 7. num. 61. fol. mihi 304. vt
ſscilicet Alciati opinio procedat in fructibus non maturis,
nec de proximo colligendis; Ca
ſstren
ſsis verò re
ſsolutio
locum obtineat in fructibus de proximo colligendis,
nonnullis rationibus
ibidem adductis, maximè propter
de
ſstinationem, & quia fructus de proximo colligendi
habentur pro collectis, vt cum Glo
ſsſsa, Bartol. & aliis de
communi te
ſstatur Ia
ſson
in l. diuortio, §. interdum, col.
finali. ff. ſsolut. matrimonio. & alios refert idem Simon de
Prætis
vbi ſsuprà. In cuius comprobationem adduci po
ſsſsent
nonnulla, quæ conge
ſsſsit Cernantes
in l. 6. Tauri. ex
num. 149. cum ſseqq. Cæterùm Mantica
de coniectur. vl*tim. volunt. lib. 3. tit. 11. num. 7. prædictam contrarietatem proponit, &
ibidem, num. 24. repetit eam, & intelligit Ca
ſstren
ſsem loquutum, quando legatis mobilibus per te
ſstatorem, fructus adhuc pendebant,
ſsiue cohærebant
ſsolo,
ſsed po
ſst te
ſstamentum factum, fuerunt â
ſsolo
ſseparati quo ca
ſsu dicit Ca
ſstren
ſsis eos legatario deberi, quia per
ſseparationem, facti
ſsunt mobiles, & ad
hoc,
ſsui naturâ erant ordinati, & de
ſstinati, & proptereà de iis etiam te
ſstator cogita
ſsſse præ
ſsumitur. Demùm
pro concordia remittit
ſse ad ea, quæ
ſscribit
lib. 9. tit. 3.
num. 6. fol. 390. vbi di
ſstinguendum firmauit, quòd aut
fructus fuerunt
ſseparati à
ſsolo, viuo adhuc te
ſstatore, &
tunc ex mentis coniectura intelliguntur legati, & Ca
ſstren
ſsis
ſsententia procedit: aut verò
ſsunt
ſseparati po
ſst
mortem te
ſstatoris, & tunc non debent videri legati, quia
eo tempore, quo dies legati cedit, nondum mobiles
dicuntur,
ſsed pars fundi
ſsunt,
d.l. fructus, ff. de rei
vendicatione.
Tandem & vltimò Hieron. Gabr.
in conſs. 98. ex n. 5.
*
v
ſsque ad
num. 11. lib. 1.con
ſsultus in terminis, in prædicta
contrarietate verius exi
ſstimat, fructus pendentes, legato
mobilium non cedere: idque intelligendum e
ſsſse, non
ſsolùm de fructibus, qui
tẽporetempore mortis te
ſstatoris
pendebãtpendebant,
etiam
ſsi maturi fuerint, quos ad v
ſsufructuarium non pertinere, vel legatarium mobilium, omnes vt indubitatum
ſsupponunt, & aduertit Mantica
lib. 9. dicto titul. 3.
num. 7. ſsed etiam
ſsimiliter de iis, qui tempore te
ſstamenti pendebant, & maturi erant, & reperti
ſsunt tempore
mortis à
ſsolo
ſseparati; nam nec i
ſsti ad legatarium pertinent,
ſsed dumtaxat
mobilium nomen conuenire poterit iis, qui tempore facti te
ſstamenti, à
ſsolo
ſseparati fuerint: Quòd
ſsi tunc
ſsolo cohærebant, nihil proderit legatario po
ſstmodùm, ante mortem te
ſstatoris eos
ſseparatos fui
ſsſse. Et hanc partem in puncto iuris veri
ſsſsimam
e
ſsſse arbitror, eruditè à prædicto Authore comprobatam,
atque rationibus
ſsequentibus omninò amplectendam.
Primò, ex dictis per Alciatum
dicto conſs. 182. lib. 9.
latiùs per Gabrielem
ſsuprà, vbi
ex num 5. cum iudicio,
atque aliorum relatione probauit:
TeſtatorẽTestatorem dumtaxat
videri
ſsub legato mobilium lega
ſsſse mobilia, quæ habe|
bat, & mobilia erant tempore facti te
ſstamenti,
ex l. ſsi
ita, & l. finali, ff. de auro & argento legato, quam infrà
cap. 44. quamplurimorum allegatione latiùs exornabimus.
Secundò, quia negari non pote
ſst, quin te
ſstator mobilium tantùm bonorum v
ſsumfructum legauerit: at
*
mobilium appellatione non veniunt fructus pendentes,
ſsed tantùm
ſseparati à
ſsolo, nam fructus pendentes inter immobilia reponuntur, & cen
ſsentur e
ſsſse eademmet
ſsub
ſstantia
cũcum ip
ſsamet re; ideò eodem iure, quo ip
ſsa res,
iudicantur, vt multis probant Tiraquellus
de retractu lignagier,§.
1. gloſs. 7. num. 37. & ſsequentibus, & de retractu
conuentionali, §. 5. gloſsſs. 4. Mantica
lib. 9. dicto tit. 3. n. 7.
Couar.
reſsolutionum, lib. 1. cap. 15. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsin. 79. & 80. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana, 55. Ioannes Petrus Mollignati
de
appellatiua vtriuſsque iuris extenſsione, verb, mobilium,
num. 734. per totum, fol. 90. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 34. num. 11. Caballin.
milleloquio 518. par. 2.
Ceruantes
in l. 6. Tauri num. 155. & tribus ſsequentibus.
*
Et ad eum pertinent. ad quem res ip
ſsa tran
ſsit, vt ait Barbo
ſsa referens multos, & dicens
ſsuperiorem doctrinam
in quacunque materia procedere,
in l. diuortio, in princip. Num. 79. ad finem, verſsic. ratio eſst, fol. 971. ff. ſsoluto
matimon. Nec dici pote
ſst, proptereà quòd maturi e
ſsſsent fructus, qua
ſsi de
ſstinatione habendos illos pro mo
*bilibus, vt Ca
ſstren
ſsis, & Simon de Prætis dicebant;
quia fructus etiam maturi
ſsunt pars rei,
l. in lege falcidia,
vbi omnes notan
t, ff. ad legem falcidiam, dict. l. fructus,
ff. de rei vendicatione: quam indi
ſstinctè acceperunt omnes
ſsuperiùs relati,
ſsiue maturi,
ſsiue immaturi fructus
*
ſsint. Nec de
ſstinatio in his, quæ naturâ ipsâ fiunt, mutare pote
ſst
ſsub
ſstantiam, nec nomen rei, antequam:
ſsit facta, & in his veritas ip
ſsa, & non de
ſstinatio in
ſspicitur,
vt vtrumq latius probauit Gabriel
vbi ſsupr. & aliis rationibus Ca
ſstren
ſsis concludenter
ſsatisfacit. Et quod dictum e
ſst de fructibus maturis, vt finti pars rei, ex aliis
probarunt etiam Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 7. titul. 10. num. 24. D. Spino
in ſspeculo,
gloſsſsa 13. de legato vſsusfructus, num. 30. & 31, ergo durum videtur, mobilium legatum ad ea extendere, quæ
*
propriè inter immobilia connumerantur, maximè in te
ſstamentis, in quibus à propria, & vera verborum
ſsignificatione recedere non licet, atque
ſstricta interpretatio
fieri debet,
l. ille aut ille, §. cum in verbis, l. non aliter,
ff. de legat. 3 Ia
ſson
in l. non dubium, num. 4. C. de legibus. Socin.
in regul. 536. incipit:
Verborum. & po
ſst Tiraquel. & alios multos, Mieres
de maiorat. in initio 2.
par. ex num. 11. Aluaradus
de coniecturata mente defun*cti, lib. 4. c. 2. num. 4. præcipuè in fauorem hæredis, vt
quanto minùs po
ſsſsibile
ſsit, per te
ſstatorem cen
ſseatur
granatus, vt multorum iurium, & Authorum relatione
comprobant Craueta
in conſs. 25. num. 24. & in conſs. 23.
num. 3. Pari
ſsius
in conſs. 80. num. 43. volum. 2. Ruinus
in
l. Gallus, §. quidam rectè, num. 6. & 11. de liberis & poſsthum. Decianus
in conſs. 1. num. 90. volum. 2.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quòd
*
cùm v
ſsusfructus omnium bonorum legatus e
ſst, tamet
ſsi
fructus recollecti, antequam dieslegati cedat, atque ita
ante mortem te
ſstatoris, velante aditam hæreditatem,
non iudicentur vt fructus,
ſsed vt bona hæreditaria,
l.
ita tamen, § 1. in fi. ff. ad Trebellianum, & l. in fideicommiſsſsaria, vbi notat Imola
eod. tit. cum concordantibus
adductis per Franci
ſsc. Marcum,
deciſs. 827. in 1. par.
Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto, n. 92. fol. 264.
& tradunt Corneus
in conſs. 187. num. 3. verſsic. Ex quo
infertur, volum. 2. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 156.
& per con
ſsequens ad hæredem pertineant, ex ei
ſsdem
Authoribus: tamen eis quoque,
ſsicut aliis bonis v
ſsu
*fructuarius vti & frui poterit, & eorum dominium con
ſsequi, præ
ſstita cautione de tantundem in genere re
ſstituendo, vel æ
ſstimatione, iuxta ea, quæ
alio c. ſsuprà,latiùs diximus, & ita pluribus iuribus, & rationibus probarunt Corneus
dict. conſs. 187. ex num. 3. volum. 2. Craueta
in conſs. 300. num. 5. &
ſsequuntur Caualcanus
dict.
num. 92.Pedrocha d.
conſs. 7. num. 161. Mantica
de coniecturis vltimar. voluntat. lib. 9. tit. 6. num. 5. per totum.
Tertiò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, fructus penden
*tes in re fructuaria, tempore, quo cedit dies v
ſsusfructus, ad fructuarium pertinere: quod ex
l. ſsi pendentes,
ff. de vſsufructu, adnotarunt
ibi glo
ſs Albericus, &
Florianus, qui dicit hoc e
ſsſse notabile; potuit enim e
ſsſse
in eo dubitatio, quia fructus pendentes intelliguntur
e
ſsſse fructus anni præcedentis. Idem etiam ex eadem lege deduxerunt Roland.
in conſs. 73. num. 34. & ſsequent.
vol. 2. Corneus
in conſs. 173. col. 2. volum. 2. Franci
ſsc.
Marcus
deciſs. 815. 1. part. Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto, num. 93. ad fin. fol. 266. Ioannes Gar
ſsia de
expenſsis & meliorationib. cap. 11. num. 60. verſsic. viciſsſsim
enim, Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 639. num. 2.
lib. 4. Cephalus
in conſs. 182. num. 4. & 5. lib. 2. in quo
nullus vnquam dubitauit,
ſsolus D. Spino
in ſspeculo,
gloſs. 13. principali, de legato vſsusfructus, num. 29. contrarium re
ſsoluit,
ſsed loquitur apertè contra textum, &
Communem
ſsuprà relatam, & falsò citat nonnullos,
qui nequaquam dicunt id, ad quod allegantur; loquuntur enim in ca
ſsu &
ſspecie valdè diuer
ſsa. An autem hæres po
ſsſsit repetere à fructuario expen
ſsas,
ſsi quas feci
ſsſset in con
ſseruatione fienda fructuum, qui tempore cedentis legati v
ſsusfructus pendebant, quærit Florianus
in dicta l. ſsi pendentes, num. 3. & re
ſspondet, quòd
ſsi
ſsunt
factæ per te
ſstatorem, vel inchoatæ, non pote
ſst repetere,
argumento
l. quod in rerum, §. ſsi quis poſst teſstamentum, ff.
de legat. 1. ſsed
ſsi factæ finti per ip
ſsum hæredem, tunc
ſsic:
argument.
l. cætera, §. imo, & l. cùm ſseruus, eod. titul.
cui iunge ea, quæ cum Mandello, & aliis dicentur
ſstatim,
ad finem, cap. ſsequentis. Et de his hactenus.
CAPVT XLIII.
Fructus fundi ſsi alicui ſsimpliciter, aut generaliter legantur, vtrùm hoc legatum vſsusfructus eſsſse videatur, & in prima tantum vice
verificetur, ſsiue quot annis debeatur? vbi lex
defuncta, 65. § vlt. ff. de vſsufructu, l. ſsi habitatio, 10. §. vtrùm, ff. de vſsu, & habitatione,
l. annua, 20. §. ſsi. l. cum quidam, 23. ff. de annuis legatis, dilucidè, & verè explicantur, &
res iſsta breuiter, & diſstinctè magis, quàm
hactenus declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Expenditur, & commendatur textus in l. defuncta,
68. §. finali, ff. de vſsufructu.
-
2 Refertur commune Doctorum aſsſsumptum ex illo textu: quòd ſsi fructus fundi, vel agri ſsimpliciter legati
ſsint, legatum hoc non verificetur in prima vice, ſsed
quot annis debeatur.
-
3 Legatum vtrùm dicatur eſsſse vnicum, an verò plura
legata ſsint, cùm fructus fundi ſsimpliciter legantur:
vbi Caſstrenſsis, & aliorum ſsententiæ recenſsentur.
-
4 Sermo ſsimpliciter prolatus intelligitur de prima vice.
-
5 Fructibus ſsimpliciter venditis, venditio intelligitur de
fructibus vnius anni.
-
6 Diſspoſsitio in contractibus intelligitur de prima vice,
non facta diſstinctione, vtrùm materia fauorabilis
ſsit, vel odioſsa.
-
7 Quod etiam locum habet in vltima voluntate, quantumcunque fauorabilis ſsit vltima voluntas.
-
8 Ratio quædam, pro communi Doctorum traditione propoſsita ſsuprà num. 2. verè, & concludenter improbata.
-
9 Regulam l. boues, 88. §. hoc ſsermone, ff. de verbor.
ſsignificat. non procedere in vltima voluntate, ſsi
verba legati ſsint generalia, vel indefinita, & refe|rantur ad id, quod ex ſsua natura reiteratur, ſsiue renaſscitur, & ibidem explicatus textus in d.l. defuncta, 65. §. vlt. ff. de vſsufructu.
-
10 L. ſsi habitatio, 10. §. vtrum, iunct. gloſs. ff. de vſsu &
habit. & l. annua, 20. §. ſsi. ff. de ann. leg. vera ratio redditur.
-
11 Teſstator legauerit ſsimpliciter aliquam quantitatem in
diem, vel caſsum reiterabilem, vtrùm intelligatur
legatum perpetuum: vbi explicatur textus in l. cùm
quidam, 23. ff. de annuis legat. Cumani interpretatio recipitur, & de opinione Bartoli remiſsſsiuè agitur.
-
12 Fructus certi fundi, vel agri legati alicui, vtrùm præſstari debeant, deductis priùs omnibus impenſsis factis ab hærede, vel proprietario pro his habendis, vbi
expenditur & commendatur Iacobi Mandelli de
Alba conſs. 743. ex num. 2. lib. 4.
PRo ab
ſsoluta, atque di
ſstincta huius Capitis explicatione, circa quam aut breuiter, aut intricatè nimis,
cæteri
ſse habui
ſsſse videntur, qui hactenùs ad piopo
ſsitum
nonnulla
ſscrip
ſserunt, con
ſstituendum erit in primis:
ſsingularem e
ſsſse deci
ſsionem text,
in l. defuncta, 65. §. vlt.*
ff. de vſsufruct. vbi te
ſstator legauit certam partem fructuum certi fundi; dubitabatur, vtrùm legatum e
ſsſset
intelligendum de
ſsexta parte fructuum primi anni, an
verò cen
ſseretur legatum v
ſsusfructus, vel annuum: & Iurecon
ſsultus re
ſspondet, quot annis videri legatum relictam ni
ſsi contrarium
ſspecialiter ab hærede probetur; & in hunc modum
ſscribit:
Sempronio do, lego ex
redacta fructuum oleris, & porrinæ, quæ habeo in agro ferrario, partem ſsextam. Quæritur, an his verbis vſsusftuctus
legatus videatur? Reſspondi, non vſumfructũvſumfructum, ſsed ex eo quod
redactum eſsſset, partem legatam. Item quæſsitum eſst, ſsi
vſsusfructus non eſsſset, an quot annis partem ſsextam redactam legauerit? Reſspondi, quot annis videri relictum; niſsi
contrarium ſspecialiter ab hærede probetur. Inde deducere
ſsolent DD. (vt hoc loco prætermittam agere, quare
*
verbis
ſsuperioribus v
ſsusfructus legatus non videatur,
quod explicatum fuit
ſsuprá cap. 29.) mirabilem e
ſsſse &
notandum eum textum, ad probandum, quòd
ſsi alicui
legentur agri, vel fundi fructus
ſsimpliciter, hoc legatum non velificetur in prima vice,
ſsed quot annis debeatur; in quem
ſsen
ſsum accipiunt eum textum glo
ſsſsa,
& Baldas; ibi Albericus
in l. Mela, in fine principij, ff.
de alimentis legatis, Romanus
ſsingulari 292. Alexander
in conſs. 60. colum. 2. lib. primo. Cremen
ſsis
ſsingulari 75.
Socinus
in conſs. 48. num. 1. lib. 3. Antonius de Butrio
in
conſs. 30. num. 1. Gregorius Lopez
in leg. 20. titul. 31. partit. 3. gloſsſsa prima. Hieronymus Cardinalis Albanus
in
additionibus ad Bartolum, ad textum, in dicta lege defuncta, §. vltimo n. 1. qui dicit
ſsolemnem e
ſsſse eius textus deci
ſsionem ad hoc, quem ita, vt prædiximus, intellexerunt etiam Ca
ſstren
ſsis, Ia
ſson, & alij communiter
in
leg. ſsi Stichum, §. ſstipulatio. in fine, ff. de verborum obligationibus. Conueniunt enim in hoc, quòd
ſsi legati
ſsunt
fructus aliquarum rerum
ſsimpliciter, vel pars fructuum,
huiu
ſsmodi legatum debeatur quotannis; &
ſsolùm di
ſsputant, vtrùm tale legatum dicatur e
ſsſse vnicum, an ve
*rò plura legata
ſsint?Et in hac re di
ſstingunt in hunc modum: aut legatum e
ſst
ſsimpliciter factum, hoc e
ſst
ſsine
dinumeratione annorum; & tunc vnicum e
ſst legatum,
quamuis quolibet anno debeatur, & ita intelligunt procedere textum,
in dicta lege defuncta, 65. §. vltimo, ff. de
vſsufructu, aut legatum e
ſst factum, cum dinumeratione
annorum; & tunc dicuntur e
ſsſse plura legata. Sed legatum annuum e
ſsſse in
ſspecie
dict. §. vltimi, clarè
ſsentiunt
& firmant Romanus, Cremen
ſsis, & Alexander
vbi ſsuprà. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. quod in anno, num. 8. verſsiculo, & pro illis, fol. 1010. ff. ſsoluto matrimonio. Vtcunque tamen res
ſse habeat,
ſsiue vnicum
ſsit legatum,
ſsiue
ſsinti plura legata, firmiter tenent omnes, vtroque ca
ſsu
legatum deberi quolibet anno: quod difficile videbatur
primó ex regula textus
in leg. boues, 88. §. hoc ſsermone, ff. de verborum ſsignificatione, leg. dotis promiſsſsio, 60. ff. de
iure dotium, cum
ſsimilibus. Ex quibus adnotare
ſsolent
Doctores communiter, quòd
ſsermo
ſsimpliciter prola
*tus intelligitur de prima vice, & po
ſst Tiraquellum, &
alios plures, multis exornant Tellus Ferdinandus
in
leg. 4. Tauri, ex num. 5. cum ſsequentibus. Barbo
ſsa
in dict.
§.
quod in anno, ex
num. 8. quia po
ſst Baldum
ibi inde deducti latiùs declarat, quòd venditio
ſsimpliciter facta
*
de fructibus, intelligitur de fructibus vnius anni, &
quemadmodum regula
dicti §. hoc ſsermone,habet locum
in contractibus, in quibus di
ſspo
ſsitio intelligitur de pri
*ma vice, non facta di
ſstinctione, vtrùm materia fauorabilis
ſsit, vel odio
ſsa: Cumanus
in conſs. 14. Decius in
conſsilio 512. num. 7. & alij relati per Barbo
ſsam
in dicto §.
quod in anno, num. 10. verſsiculo, similiter in contractibus;
ſsic etiam locum habet in vltima voluntate quantumcunque fauorabilis
ſsit vltima voluntas, vt pro con
ſstanti
admittunt Baldus
in leg. vnica. num. 14. C. de his quæ pœ*næ nomine, Socinus, Ia
ſson, Tiraquellus, & alij, cum quibus veri
ſsſsimum putat Barbo
ſsa
dicto num. 10. verſsiculo,
vnde regula, qui
num. 9. pro hac
ſsententia fortiter inducit textum,
in dicto §. hoc ſsermone, nec concludit (quod
vltra Barbo
ſsam con
ſsideraueram) ratio quædam a
ſsſsigna
*ta
in Apoſstilla ad Bartolum, in dicta leg. dotis promiſsſsio,
ff. de iure dotium, quæ ait, legatum fructuum
ſsimpliciter factum, non velificari in prima vice, quia in vltimis
voluntatibus fit lata interpretatio: conuincitur enim
apertè ex doctrina Baldi, & aliorum relata
ſsuprà. Tum
etiam, vt rectè aduertit Albanus,
in dict. leg. defuncta,
§.
vlt. quia imò legatum
ſsimpliciter factum, in dubio
intelligitur de eo. quod minimum e
ſst, cùm te
ſstator cen
ſseatur volui
ſsſse minùs grauare hæredem, quàm po
ſsſsibile
ſsit,
l. apud Iulianum, §. ſscio, l. legato generaliter, ff. de
legatis primò, l. ſsi ita ſscriptum, ff. legatis 2. & ideò dicere
ſsolèt Doctores
ſspeciale e
ſsſse fauore Religionis, vt non
intelligatur de eo, quod minimum e
ſst,
leg. Titia, §. finali, ff. de auro, & argento legato, & vtrumque latiùs
explicauimus
ſsuprà
cap. 30. ad finem, & cap. 9. ex num. 37.
v
ſsque
in finem capitis: vnde
ſsi hoc e
ſst
ſspeciale,
ſsequitur
in contrarium e
ſsſse ius commune.
Quas difficultates rectè perpendit Barbo
ſsa
in dict.*
leg. diuortio, §. quod in anno, & num. 8. in principio, latiùs
num. 11. per totum, vt illas componat, animaduertit, &
cum iudicio fundat, regulam
dicti §. hoc ſsermone, eſsſse limitandam, nec procedere in vltima voluntate,
ſsi verba legati generalia, vel indefinita
ſsint, & referantur ad
id, quod ex
ſsua natura reiteratur,
ſsiue rena
ſscitur; nam
his concurrentibus, non intelligetur legatum de prima
vice, &
ſsic dicit probare, & intelligi debere textum,
in dict. l. defuncta, §. vlt. ff. de vſsufructu: agebatur enim
ibi de fructibus, qui ex
ſsua natura rena
ſscuntur,
l.
diuortio, §. ſsi vir, ff. ſsoluto matrimonio: vnde
ſsi verba legati
ſsint indefinita, & referantur ad actum
ſsuâ potentiâ non reiterabilem,
ſsiue non rena
ſscentem, intelligetur
legatum de prima vice, ex
dicto §. hoc ſsermone: in contractu autem, indi
ſstinctè de prima vice res erit intelligenda, etiam
ſsi actus reiterabilis
ſsit, vt latiùs declarat
idem Barbo
ſsa
dict. num. 11. ad finem. Et pro hac re
ſso
*lutione faciunt duo iura
ſsic intelligenda. Primò textus
in l. ſsi habitatio, 10. §. vtrùm iuncta. glo
ſsſsa,
ff. de vſsu &
habitatione; vbi habitatio
ſsimpliciter relicta, durat in
vita legatarij, quia habitatio ex
ſse reiterabilis e
ſst, & quodammodò rena
ſscitur, per textum
in l. penultima, ff. de
capit, diminuitone; &
ſsic in illa militat eadem ratio,
quæ in fructibus. Secundò textus
in l. annua, 20. §. final,
ff. de annuis legatis, vbi
ſsi legetur pecunia colligenda
ex redditibus fundi, cen
ſsetur legatum perpetuum, quia
cùm verba legati
ſsint indefinita, & actus
ſsit reiterabilis,
quia fructus quolibet anno nascuntur, non intelligitur
ea di
ſspo
ſsitio de prima vice.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, legatum non
ſsolùm intelligi perpetuum, aut quot annis deberi, quando res
legata
ſsuapte natura e
ſst reiterabilis, vt
in dict. l. defuncta, §. vltimo. Sed etiam, quando legato adiicitur aliqua
|
qualitas quæ ex
ſse reiterabilis
ſsit: inde e
ſst, quod
ſsi te
ſstator
ſsimpliciter legauerit aliquam quantitatem in diem,
*
vel ca
ſsum reiterabilem, non intelligitur legatum de prima vice,
ſsed magis cen
ſsetur perpetuum, per textum
in
l. cum quidam, 23. ff. de annuis legatis, vbi cùm te
ſstator
Decurionibus diui
ſsiones dare volui
ſsſset, die natalis
ſsui,
Diuus Seuerus, & Antoninus re
ſscrip
ſserunt, non e
ſsſse ve ri
ſsimile te
ſstatorem de vno anno
ſsen
ſsi
ſsſse, sed de perpetuo legato; nam, vt
ibi declarat Lancelotus Decius, te
ſstator intellexit de
ſsolemnitate
cõmemoratiuacommemoratiua diei natalis
ſsui, qui quidem dies acceptus in hunc
ſsen
ſsum, recipit reiterationem: & hac ratione non re
ſstringitur ad
primam vicem, vt rectè explicarunt Cumanus
in l. eum
qui Kalendis, in princ. ff. de verbor. obligat. Alexander
in l. ſstipulatio iſsta, §. final, num. 4. eodem titul. Ia
ſson
in
l. apud Iulianum, §. ſsi quis alicui, num. 11. & ibidem Za
ſsius
in fine, ff. de legatis 1. Socinus
in conſs. 48. num. 1.
lib. 3. Antonius Gomezius
tom. 2. variar. c. 11. de qualitatibus contractuum, num. 48. qui improbat Bartoli opinionem, & interpretationem præcedenti contrariam,
de qua vide latiùs per Barbo
ſsam
in dicto §. quod in anno, num. 10. verſs. cæterùm, fol. 1012. & num. 12. verſs. ſsecundus autem intellectus, & num. 13. fol. 1014.
Tertiò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, vtile e
ſsſse & ne
*ce
ſsſsarium dubium, an fructus certi agri vel fundi
ſsimpliciter, aut indefinitè legati, præ
ſstari debeant legatario,
deductis priùs omnibus impen
ſsis factis ab hærede, vel
proprietario pro eis habendis: de quo vide Baldum
in
l. 1. §. libertatibus, aliàs §.
Excepto, C. de caducis tollendis. Salicetum
in l. 1. C. de fructibus & litium expenſsis,
& in terminis tractat Iacobus Mandellus de Alba, videndus omninò
in conſs. 743. num. 2. 3. 9. & 11. lib. 4.
CAPVT XLIV.
Vſsusfructus omnium bonorum legatum, vtrùm
intelligendum ſsit de bonis exiſstentibus tempore teſstamenti, an verò extendatur etiam
ad bona poſst teſstamentum acquiſsita? vbi
lex, ſsi ita, ff. de auro & argento legato, l. quoties, 34. §. vniuerſsorum, ff. de vſsufructu, explicantur; & teſstator an, & quando præſsumatur legaſsſse ea tantùm, quæ habebat tempore conditi teſstamenti, vel etiam deinde
acquiſsita, plenè, breuiter tamen & diſstinctè declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Teſstator an, & quando præſsumatur legaſsſse ea tantùm
quæ habebat tempore conditi teſstamenti, vel etiam
deinde quæſsita; profundam eſsſse & latam quæſstionem, variiſsque modis intellectam, limitatam &
declaratam, remiſsſsiuè.
-
2 Verba teſstatoris referri ad tempus teſstamenti, & quæ
ſsunt præſsentis temporis, minimè comprehendere futura.
-
3 Legatum regulariter, in dubio intelligendum de rebus,
quæ fuerunt teſstatoris, tempore teſstamenti; quod legatarius probare debet.
-
4 Et in legato etiam generali, vtputà bonorum, aut ſsimili, quando teſstator non potuit præuidere futura,
quòd diſspoſsitio nunquam referatur niſsi ad bona
præſsentia.
-
5 Legatum per verba vniuerſsalia, indefinita, aut generalia, vtrùm referatur ad tempus teſstamenti? vbi
refertur & probatur diſstinctio Bartoli, & vide
num. ſseq.
-
6 Iacobi Menochij traditiones nonnullas in hac materia, nouiter declaratas per Authorem.
-
7 L. ſsi ita, ff. de auro & argento legato, & l. finalis,
eodem titul. explicantur, & Menochij interpretatio reiicitur, & num. ſseq.
-
8 Ioannes Vincentius Honded, laudatur.
-
9 Legatum vſsusfructus omnium bonorum, vtrùm intelligendum ſsit de bonis exiſstentibus tempore teſstamenti, an verò extendatur etiam ad bona futura, &
num. ſseq.
-
10 Iulianum Iureconſsultum in l. quoties, 41. §. vniuerſsorum, ff. de vſsufructu, nec verbum aliquod dixiſsſse, quo deduci potuerit quorundam Scriptorum aſsſsumptum, & ibidem explicatus ille textus, & Bartoli interpretatio probata.
-
11 Vſsusfructus omnium bonorum cùm relinquitur coniunctæ perſsonæ, vtrùm futurorum quoque bonorum, ſsiue
poſst teſstamentum acquiſsitorum vſsusfructus comprehendantur? vbi Michaelis Graſsſsi, & aliorum ſsententia improbatur.
-
12 Legatum factum etiam contiunctæ perſsonæ, non comprehendere niſsi ea, quæ exiſstebant tempore conditi
teſstamenti.
-
13 Legatum ex præſsumpta teſstatoris voluntate, futura etiam comprehendere, & de nonnullis conectiuris remiſsſsiuè.
PRo ab
ſsoluta, atque di
ſstincta huius Capitis explicatione, quod lati
ſsſsimam continet materiam, & à multis
ſscriptam, in primis con
ſstituere nece
ſsſsarium erit: Profundam e
ſsſse, & latam
quæſtionẽquæſtionem, varii
ſsque modis intellectam, limitatam, & declaratam; an, & quando te
ſstator
prę
ſsumatur lega
ſsſse ea tantùm, quæ habebat tempore te
ſstamenti conditi, vel etiam deinde acqui
ſsita? Quam di
ſs
*ceptationem, vt ab antiquis initium
ſsumamus, longis
di
ſstinctionibus explicauit Bartolus
in l. ſsi ita, ff. de auro
& argento legato. Ca
ſstren
ſsis, Alexander, Felinus, Socinus
ſsenior, & Socinus iunior, Fulgo
ſsius, Herculanus,
Aretinus, Romanus, Berous, Corneus, Capra, Pari
ſsius, Rolandus, Craueta, Næuis, Baldus, Cagnolus,
Crotus, & alij, quos in vnum recen
ſset, & de hac materia latè & di
ſstinctè
ſscribit Iacobus Menochius
lib. 4.
præſsumptione 127. per totam, & in conſs. 97. num. 64. 65.
& ſseqq. & num. 133. 144. & ſseqq. in conſs. 1. num. 196.
lib. 1. & in conſs. 115. num. 66. & in conſs. 106. num. 61. &
tribus ſseqq. & n. 169. V
ſsque ad
n. 180. & num. 192. 194.
& 267. lib. 2. & in conſs. 330. ad finem, lib. 4. Couar.
practicar. cap. 2. ex num. 2. Dueñas
regula 205. Ioannes Bapti
ſsta Cephalus
inter conſs. Cephali Genitoris, in conſs. 773.
num. 12. & multis ſseqq. lib. 5. Hieronymus Gabriel
in
conſs. 98. ex num. 24. cum ſseqq. & in conſs. 120. per totum,
vol. 1. Ga
ſspar. Caballinus
milleloquio 38. num. 3. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 22. num. 33.
per totum. Mantica
de coniecturis vlt. volunt, lib. 3. tit 11.
per totum, fol. 78. & 79. Simon de Prætis
de interpretatione vlt. Volunt. lib. dubitatione 9. à num. 35. cum multis ſseqq. fol. 323. & lib. 5. interpretat. 2. dubit. vlt. n. 274.
fol. 550. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 61. n. 37. 38. & ſseqq.
Mieres
de marioratu, 1. part. quæſst. 10. num. 37. Aluarus
Vala
ſscus
conſsultat. 58. per totam. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, ex num. 85. fol. 255.. v
ſsque ad
num. 88.
Michaël
Graſsſsus receptar, ſsentent. §. legatum, quæſst. 29.
per totam. Petrus Surdus
in conſs. 27. ex num 5. lib. 1. Peregrinus
tract. de fideicommiſsſs. art. 13. num. 78. Sfortia
Odd.
in conſs. 69. per totum, vol. 1. lati
ſsſsimè Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 63. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 34.
& num. 41. v
ſsque ad
num. 74. vol. 1.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, verba
*
te
ſstatoris regulariter referri ad tempus te
ſstamenti, &
quæ
ſsunt præ
ſsentis temporis, minimè comprehendere
futura,
l. ſsi ita ſscripſsiſsſset, l. vlt. §. 1. ff. de legatis 2. l. ſsi
ita legatum, & l. vlt. in fine princ. ff. de auro & argento
legat. l. Iulianus, §. vlt. l. his verbis, l. vxorem, § teſstamento, el primero, ff. de legat. 3. l. Aurelius, §. 1. ff. de
liberatione legata: quæ iura, & alia
ſsimilia rationes etiam, & quamplurimorum Authorum authoritates rectè conge
ſsſsit Menochius locis
ſsuperiùs relatis, maximè
dict. præſsumpt. 127. ex num. 6. v
ſsque ad
num. 16. Ioannes
|
Vincentius Honded,
dict. conſs. 63. ex num. 22. v
ſsque ad
num. 34. Inde con
ſsequenter, & nece
ſsſsariò infertur dicendum: Legatum regulariter in dubio intelligendum
*
de rebus, quæ fuerunt te
ſstatoris, tempore te
ſstamenti,
quod legatarius probare debet, vt vtrumque po
ſst alios
plures probauit Mantica
lib. 3. dict. titul. 11. num. 4. per
totum, Simon de Prætis, Cephalus, & alij relati
ſsuprà
Sfortia
dict. conſs. 79. ex num. 10. cum ſseqq.Honded.
dict.
conſs. 63. ex num. 17. & num. 22. & 29. cum ſseqq. Et in le
*gato etiam generali, vtputà bonorum, aut
ſsimili, quando te
ſstator non potuit præuidere futura, quòd di
ſspo
ſsitio nunquam referatur ni
ſsi ad bona præ
ſsentia, expre
ſssè
firmant Alexander
in conſs. 172. num. 2. lib. 6. Menochius
in conſs. 142. num. 22. lib. 2. Cephalus
in conſs. 599. n. 12.
lib. 4. Mantic.
lib. 3. dict. tit. 11. num. 13. Honded.
Dict.
conſs. 63. ex num. 18. qui
num. 38. &
n. 44. ex a liis multis
*
probauit, Legatum etiam per verba vniuer
ſsalia, aut indefinita,
ſsiue generalia, non comprehendere
ſsutura,
quando agitur de magno præiudicio, & te
ſstator non
potuit præuidere, quæ bona acqui
ſsiturus e
ſsſset: quod
dixerat Mantica
dict. num. 13. & ante omnes Magi
ſstraliter docuit Bartolus
in l. vlt. §. 1. num. 2. ff. de legat. 2.
per illum textum, qui dicit, quòd quoddam e
ſst legatum
vniuer
ſsale, quod relinquitur
ſsub aliquo nomine appellatiuo de
ſsui natura collectiuo, vt peculium, grex, &
ſsimilia; & tunc i
ſstud recipit augmentum, & diminutionem, & comprehendit etiam futura, vt multis comprobat etiam Menochius
dict. præſsumptione 127. num. 26.
Quoddam e
ſst legatum generale per aliquod
ſsignum,
quod ei apponitur; vt,
Lego omnes res, &
ſsimilia: &
tunc refertur ad tempus te
ſstamenti, vt concordantes
cum doctrina Battoli tenuerunt etiam Baldus, Corneus,
Socinus iunior, Capra, Albertus Brutus, & alij, quos
refert, &
ſsequitur Honded.
dicto conſs. 63. num. 42.
Ex his, & vltra Hondedeum, & cæteros alios in hac
*
materia
ſscribentes, animaduertendum duxeram, attentè prælegenda e
ſsſse, ne nos decipiant, nonnulla, quæ in
hac materia
ſscrip
ſsit Menochius
dicta præſsumption. 127.
num. 28, vbi pro certo tradit, legatum cen
ſseri continere
etiam futura, quando te
ſstator dixit:
Lego omnia bona;
vel,
Lego vſsumfructum omnium bonorum; vel,
Lego omnes res meas: quod tamen dictis
ſsuprà
num. 4. & di
ſstinctioni Battoli repugnat apertè, nec procedere po
ſsſse videtur ex iis iuribus, quæ adduximus
ſsuprà num. 2. deinde
num. 34. pro certo tradit ip
ſse Menochius, legatum
cen
ſseri continere futura, quando te
ſstator in legato v
ſsus
e
ſst oratione,
ſseu
ſsermone indefinito vt,
Lego argentum, veſstes, & ſsimilia. Quod etiam difficultatem continet; aut
ſsaltem intelligendum e
ſst iuxta ea, quæ Menochio non relato, latiùs
ſscribit Honded. loco
ſsæpè rela
*to
num. 43. & quatuor ſseqq. Ex eo autem con
ſsiderabam
traditionem hanc Menochij difficilem e
ſsſse, & non omninò tutam, quod non parum repugnare videatur textus
in dict l. ſsi ita & in l. finali, ff. de auro & argento legato. Vbi illa verba,
veſstem meam, argentum meum, adiecta legato, intelliguntur de illo, quod habebat te
ſstator
tempore te
ſstamenti, & con
ſsequenter legatum oratione
indefinita conceptum, non comprehendit futura,
ſsed ea
ſsolùm, quæ extabant tempore conditi te
ſstamenti: Verùm re
ſspondet Menochius
dict. præſsumpt. 127. num. 35.
& 36. & dict. conſs. 106. num. 170. & num. 192. & 194. &
num. 167. cum ſseqq. in dictis iuribus ita
ſstatutum e
ſsſse ob
vim illius pronominis,
meum, quod
ſsignificat tempus
præ
ſsens. Sed non e
ſst certa nec vera præfata
ſsolutio, proptereà quod nihil refert, quòd in ip
ſso legato, vel te
ſstamento, te
ſstator v
ſsus fuerit pronomine
meum, ad hunc
e
ſsſsectum, vt legatum intelligatur
ſsecundùm tempus te
ſstamenti, vel tempus mortis, quemadmodum apertè
con
ſstat ex
l. vit. §. 1. ff. de legatis 2. 1. nomen, §. 1. ff. de
legatis 3. 1. Aurelius, §. 1. & 2. ff. de liberatione legata:
in quibus iuribus appo
ſsitum non e
ſst pronomen
meum,
& tamen re
ſstringitur di
ſspo
ſsitio ad exi
ſstentia tempore
te
ſstamenti; quod ex dictis iuribus po
ſst Cumanum, Alexandrum, Vincentium, Herculam, Modernum Pari
ſs. & alios, firmiter defendit Couar.
practicarum, dict. c. 2.
num. 2. &
ſsequitnr Mantica
lib. 3. d. titul. 11. num. 4. vbi refert Ca
ſstrensiem
in conſs. 132. num. 2. vol. 1. dicentem expre
ſssè, pronomen illud non e
ſsſse cau
ſsam, vt præ
ſsens
tempus demon
ſstretur, Ia
ſson etiam
in l. ſseruum filij, in
princ. num. 18. ff. delegatis 1. Ioannes Vincentius Hon
*ded. mihi quidem eruditi
ſsſsimus
ſsemper, atque præ
ſstanti
ſsſsimus
dict. conſs. 63. num. 27. & 28. vbi ex aliis, & rectè
ſscribit, legati restrictionem in dictis iuribus non fieri ex vi, & natura di
ſspo
ſsitionis, quæ e
ſst præ
ſsentis temporis: & inde illarum legum deci
ſsionem procedere non
ſsolùm, quando ex illo pronomine
meum, adiecto legato, præ
ſsens tempus
ſsignificatur;
ſsed etiam
ſsi pronomen
illud non. fuerit adiectum,
ſsed te
ſstator per alia verba
præ
ſsentis temporis legauerit: de quo videndus erit omninò po
ſst Co
ſstam
ibi relatum, Ioannes Garcia
de expenſsis, & meliorationibus, cap. 22. num. 33. Vides ergo indi
ſsſsolutam remanere earum legum difficultatem, &
con
ſsequenter non immeritò videri
ſsuprà periculo
ſsas
Menochij traditiones, quas retulimus.
His ita con
ſstitutis, tertio demum loco con
ſstituendum erit (quod ad explicationem no
ſstri tractatus præcipuè pertinet) dubium e
ſsſse, vtrùm legatum v
ſsusfructus omnium bonorum intelligendum
ſsit de bonis exi
*
ſstentibus tempore conditi te
ſstamenti, an verò extendatur etiam ad bona futura, ita vt bonorum quoque futurorum,
ſsiue po
ſst te
ſstamentum acqui
ſsitorum v
ſsusfructus
legatus cen
ſseatur? quam quæ
ſstionem pleni
ſsſsimè tangit
Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, ex
num. 85. fol. 255. v
ſsque ad
num. 88. & tandem multis, &
veris rationibus, atque Scriptorum authoritatibus rectè re
ſsoluit, huiu
ſsmodi legatum regulariter intelligendum tantum de v
ſsufructu bonorum exi
ſstentium tempore te
ſstamenti, nec ad bona futura extendi: id quod
ex dictis
ſsuprà, 1. & 2. huius capitis obſseruatione, veri
ſsſsimum e
ſst, & probatum etiam in terminis per Alexandrum
in conſs. 25. num. 2. vol. 7. Crauetam
in conſs. 139.
num. 4. & 5. vol. 1. quem optimè expendit Caualcanus
vbi ſsuprà, num. 86. verſsic. ſsed in conſsilio, fol. 257. & pro
hac
ſsententia concludentem, & veram rationem con
ſsiderant, & Caualcanum
ſsequuti
ſsunt Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæst. 29. num 1.
Sfortia
in corſs 30. num. 7. volum. 1. & noui
ſsſsimè Petrus
Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu, num. 94.
in fine, verſsicul. intelligitur tamen, fol. 40. Ex quibus
apertè deducere poteris, periculo
ſsam iterùm videri Menochii re
ſsolutionem
dicta præſsumptione 127. num. 28.
v
ſsumfructum bonorum etiam futurorum legatum videri, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum relinquitur.
In quo etiam errore,
ſsed malè quidem, fuerunt & alij, quos recen
ſsent Gra
ſsſsus
dict. quæſst. 29. num. 1. verſs. ſsed
certè. Antonius The
ſsaurus,
deciſs. Pedemontana, 168. qui
ſsumunt fundamentum ex textu
in l. quoties 41. §. vniuerſsorum, ff. de vſsufructu. Sed errore manife
ſsto labun
*tur; quippe cùm adeò alienum
ſsit à mente Iuliani Iurecon
ſsulti, vt eam quæ
ſstionem attingere,
ſsiue decidere
voluerit, an
ſscilicet futurorum quoque bonorum v
ſsusfructus relictus cen
ſseatur, vt nec verbum aliquod dixerit, quo futura comprehendi denotare potuerit: idcircò
gloſsſsa vltima, ibi, ſsub verbo,
fortè, loquitur, nec audet id firmare: cuius contrarium, v
ſsufructu inquam,
omnium bonorum relicto, non contineri futura,
ſsecurè
tradit Florianus
ibidem, num. 8. Iulianus autem in eo §.
dumtaxat intendit con
ſstituere di
ſscriminis rationem, an
vniuer
ſsorum bonorum, an
ſsingularum rerum v
ſsusfructus legatus
ſsit, quoad effectum, vt
ſsi ædes incen
ſsæ fuerint, v
ſsusfructus ædium
ſspecialiter legatus peti non po
ſsſsit; bonorum autem v
ſsufructu legato, areæ v
ſsusfructus
peti po
ſsſsit, & reddit rationem:
Quoniam qui bonorum
ſsuorum vſsumfructum legat, non ſsolùm eorum, quæ in ſspecie ſsunt, ſsed & ſsubſstantiæ omnis vſsumfructum legare videtur: in ſsubſstantia autem bonorum etiam area eſst. Quam
rationem rectè perpendens Bartolus
in dict. l. ſsi ita, n. 1.
ff. de auro & argento legato, dum de eo textu opponit, |
inquit, id ideò e
ſsſse, qui adhuc ex
ſstabat area, quæ e
ſst
maxima pars domus; qua
ſsi velit dicere Bartolus, vt
optime aduertit
ſsolus Menochius
dict. conſs. 97. num. 145.
verſs. non quoque repugnat, lib. 1. quòd in legato omnium
bonorum, in vniuer
ſsum debetur domus de
ſstructa,
ſsolâ
areâ exi
ſstente
tẽporetempore mortis te
ſstatoris et
ſsi tempore conditi te
ſstamenti e
ſsſset ædificata. Et ratio e
ſst, quia et
ſsi vt
area con
ſsideretur; attamen certum e
ſst inter bona te
ſstatoris connumerari, atque
ſsub legato omnium bonorum
venire, nam vniuer
ſsitas etiam in re vna con
ſseruatur, vt
ſscribunt Doctores
ibi relati. His
addẽdaaddenda ſsunt, quæ infrà
dicentur
alio cap. ad explicationem eiu
ſsdem textus, vbi
Surdum, & alios
referãreferam: denique quòd, vtcunque res
ſsit,
dici non pote
ſst in ca
ſsu dicti §. legatum v
ſsusfructus omnium
bonorũbonorum extendi ad ea, quæ po
ſst
factũfactum te
ſstamentum acqui
ſsita fuerunt; enimvero area ip
ſsa, et
ſsi tempore
te
ſstamenti e
ſsſset ædificata, in bonis te
ſstatoris reman
ſsit,
non de nouo acqui
ſsita e
ſst, vt de
ſse patet apertè; ideò
nullo pacto congruum aliquod fundamentum deduci
pote
ſst ex eo textu.
Limitatur tamen
ſsuperior re
ſsolutio, vt minimè pro
*cedat, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum eoniunctæ
per
ſsonæ: relinquitur, tunc enim ratione, & prærogatiua
coniunctionis, futurorum quoque bonorum,
ſsiue po
ſst
te
ſstamentum
acquiſitorũacquiſitorum v
ſsusfructus legatus cen
ſsetur:
quod cum Socino, & aliis, contra nonnullos verius putauit, & magis
cõmunecommune Gra
ſsſsus §.
legatum, dicta q. 29.
n. 2. Nec, hoc loco prætermitti potuit, proptereà quòd
cùm frequenter, & a
ſsſsiduè
ſsoleant mariti vxoribus
ſsuis,
ſsiue aliis con
ſsanguineis v
ſsumfructum
omniũomnium bonorum
relinquerè, ce
ſsſsabunt omnia, quæ tradita fuerunt
ſsuprà
in hac materia,
ſsi præfata
ſsententia vera e
ſsſset, quæ tamen nullo modo
ſsu
ſstineri poterit: id quod non eundo
per alias ambages, con
ſstabit apertè ex his, quæ cum Ca
ſstren
ſsi, Beroo, Socino, Neuiza, Rolando, & aliis defendunt Menochius
lib. 4. dicta præſsumpt. 127. n. 18. Sfortia Oddi
dicto conſs. 69. num. 28. & 29. lib. 1. vbi con
*
ſstanter adnotarunt, Legatum factum etiam contunctæ
per
ſsonæ, non comprehendere ni
ſsi ea, quæ exi
ſstebant
tempore conditi te
ſstamenti, & pleni
ſsſsimè, atque eruditè probat, & contrariis authoritatibus
ſsatisfacit,
ſsiue
aliorum doctrinas contrarias explicat Ioannes Vincentius Honded.
dicto conſs. 63. ex num. 48. v
ſsque ad
n. 68.
ex præ
ſsumpta tamen te
ſstatoris voluntate,
ſsiue ex probabilibus coniecturis deducta,
legatũlegatum poterit etiam futura continere, vt latè probat, & nonnullas coniecturas
adducit Hieronymus Gabriel
in conſs 119. ex num. 8. & in
conſs. 120. num. 3. in fine, lib. 1. Mantica
lib. 3. dicto tit. 11.
num. 23. Honded.
d. conſs. 63. n. 36. & de his hactenùs.
CAPVT XLV.
Vſsusfructus, vel alimenta tantùm, an, & quando vxori, vel alteri relicta præſsumantur, cùm
filiis, aut aliis deſscendentibus hæredibus inſstitutis teſstator dixerit: Et vxorem meam relinquo dominam, vel dominam & maſsariam, &
vſsufructuariam, vel, vſsufructuariam ſsimpliciter omnium bonorum, aut dominam vſsufructuariam, adminiſstratricem, & gubernatricem omnium bonorum: & de conſsuetudine in Curia
vulgari deſscriptâ, & per vniuerſsam Italiam,
& alias Prouincias obſseruata, cum infinitis
declarationibus, extenſsionibus, & limitationibus, abſsoluta, atque diſstincta manu actum
proponitur: communes Doctorum reſsolutiones legibus huius Regni applicantur, &
nonnulla nouiter conſsiderantur per Authorem, quæ hucvſsque per aliquem non
ſsic adnotata, nec reſsoluta fuerant. Deinde, vtrùm eiſsdem verbis adiectis, ſsed extraneo hærede inſstituto, vſsusfructus, vel alimenta tantùm relicta cenfeãturcenseantur, & an deciſsio textus in authent. prætereà, C. vnde vir &
vxor, exiſstentibus filiis intelligi debeat in
proprietate ſsolùm, vel vſsufructu ſsimul; vbi
de materia eius textus pleniſsſsimè, remiſsſsiuè
tamen tractatur.
SVMMARIVM.
-
1 Quæstiones proponuntur, quæ, in hoc capite tractantur,
& in argumento infrà propoſsitæ ſsunt.
-
2 Authores quamplurimi congeruntur in vnum, qui de
materia huius capitis latiſsſsimè tractarunt, atque ab
Authore originaliter prælecti ſsunt.
-
3 Borgninum Caualcanum, pleniſsſsimè ſscripſsiſsſse circa
quæſstiones huius Capitis ideò omninò legendum eſsſse.
-
4 Franciſscum Manticam, & Simonem de Prætis diſstinctione & reſsolutione tractaſsſse omnia, quæ ad hanc
materiam ſspectant.
-
5 Iacobum Menochium, & Petrum Surdum longa quæſstionum huius Capitis diſsceptatione, & plurimorum
caſsuum diſstinctione cæteros omnes antecellere.
-
6 Vxor relicta domina & vſsufructuaria, vel vſsufructuaria tantùm, aut vſsufructuaria & gubernatrix
omnium bonorum, ſsi filij hæredes inſstituti ſsint, ex
conſsuetudine vulgari communiter obſseruata, dumtaxat conſsequitur alimenta, & præeminentiam illam, quam viuente marito teſstatore obtinebat, non
autem vſsumfructum formalem.
-
7 Vulgarem conſsuetudinem, quæ filiis hæredibus institutis, alimenta tantùm, atque præeminentiam quandam tribuit vxori in domo mariti multis modis
ampliari, & declarari remiſsſsiuè.
-
8 Vxor relicta domina & vſsufructuaria, an futura ſsit
vſsufructuaria, vel alimentaria tantum, à coniecturata voluntate teſstatoris pendere, & totam hanc diſsputationem coniecturalem eſsſse.
-
9 Vulgaris conſsuetudo, quæ vſsusfructus legatum ad alimenta reſstringit, fundata e ſst in coniecturata voluntate teſstatoris, qui non videtur in tantum filiis præiudicare voluiſsſse.
-
10 Vxor relicta domina & vſsufructuaria, filiis etiam hæredibus inſstitutis, integrum & formalem vſsumſsructum conſsequitur, ſsi ex verbis, vel ex coniecturis
voluntas teſstatoris probari poſsſsit.
-
11 Legitima debetur filiis ſsimul cum vſsufructu, nec in ea
vxor vſsumfructum conſsequi poteſst, etiamſsi à teſstatore relicta fuerit vſsufructuaria omnium bonorum.
-
12 Vxor relicta domina & vſsufructuaria, filiis etiam hæredibus inſstitutis, integrum & formalem vſsumfructum conſsequitur in multis caſsibus, qui ad limitationem conſsuetudinis vulgaris remiſsſsiuè adducuntur.
-
13 Legitima filiorum de iure huius Regni ſsunt omnia bona parentum, excepta quinta parte, de qua ad libitum diſsponere poſsſsunt parentes.
-
14 Vſsusfructûs omnium bonorum legatum, ſstantibus filiis,
vel deſscendentibus legitimis, vxori factum de iure
huius Regni valebit tantum in quinta parte, de qua
parentes diſsponere poſsſsunt, nec compenſsabitur æſstimatio vſsusfructus aliarum quatuor partium, in quibus
non valet legatum vſsusfructus, cum proprietate dictæ quintæ partis.
-
15 Niſsi conſstiterit manifeſstè voluiſsſse teſstatorem, quòd
prædicta compenſsatio fieret, vt hoc numero declaratur.
-
16 Vſsusfructûs omnium bonorum legatum factum vxori,
ſstantibus legitimis deſscendentibus, vtrùm de iure
huius Regni continere debeat alimenta iis caſsibus,
in quibus de iure communi ex conſsuetudine vulgari
continebat illa, noua Authoris conſsideratio in hac
materia.
-
17 Vxor relicta domina, & vſsufructuaria omnium bonorum, ſsi filij & extranei ſsimul hæredes inſstituti ſsint,
de iure communi ex coniecturata voluntate teſstatoris, pro parte, in qua filij hæredes ſsunt, habebit alimenta, ſsed pro parte extraneorum, verum, & formalem vſsumfructum conſsequetur.
-
18 Sed de iure huius Regni aliter obſseruandum, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
-
19 Vulgaris conſsuetudo quæ legatum vſsusfructus omnium
bonorum ad alimenta reſstringit, filiorum fauore,
vtrum procedat, cùm aſscendentes hæredes inſstituti
ſsint.
-
20 Vſsusfructûs omnium bonorum legatum, ſstantibus aſscendentibus, vxori factum, tantùm valere de iure
huius Regni, reſspectu vſsusfructus tertiæ partis bonorum.
-
21 Vxor relicta vſsufructuaria in aliquibus bonis particularibus, & non in omnibus, de iure communi integrum conſsequitur vſsumfructum in illis, etiam filiis
hæredibus inſstitutis.
-
22 Sed de iure huius Regni ita demum, ſsi vſsusfructus dictorum bonorum particularium non excedat vſsumfructum quintæ partis bonorum: noua & vera Authoris conſsideratio in hac materia.
-
23 Vxor inops & indotata, ſsi maritus diues ſsit, & illi præcedat, ſsuccedere debet ab inteſstato, ex teſstamento,
& contra teſstamentum in quarta parte bonorum ipſsius, cum diſstinctione, quæ hoc numero adhibetur.
-
24 De materia textus in Authent. prætereà, C. vnde vir
& vxor, latiſsſsimè actum remiſsſsiuè.
-
25 Rolandi, & Cephali conſsilia, quæ hoc numero præcitantur, ſsingularia eſsſse, & omninò prælegenda circa
materiam d. Authent. prætereà.
-
26 Hyppoliti Riminald. conſsilia, quæ hoc numero congeruntur, mirabilia eſsſse circa propoſsitam materiam.
-
27 Ioannis Vincentiij Honded. conſs. 93. per totum, lib. 1.
ſsingulare eſsſse, & notandum in materia d. Authent.
prætereà.
-
28 Vxor vera cenſsetur vſsufructuaria, non alimentaria
tantùm, cùm teſstator, inſstituto hærede extraneo,
ipſsam relinquit vſsufructuariam.
-
29 Hæredes extranei, qui dicantur in propoſsita ſspecie? &
de opinione Menochij circa aſscendentes.
-
30 Borgninum Caualcanum in quæſstione præcedenti nimis
breuiter ſse habuiſsſse.
-
31 Iacobum Menochium in quæſstione ſsuperiori octo caſsus
principales diſstinxiſsſse, & ita plenè, & diſstinctè
materiam iſstam proſsequutum fuiſsſse, vt aliquid ampliùs adiicere neceſsſsarium non fuerit.
-
32 Hieronymum de Cæuallos breuiter nimis, & imperfectè, nec abſsolutè materiam huius Capitis reſsoluiſsſse.
SVperioribus quæ
ſstionibus proxima e
ſst alterius quæ
*
ſstionis inue
ſstigatio, & re
ſsolutio, v
ſsusfructus inquam,
vel alimenta tantùm, an, & quando vxori, vel alteri relicta præ
ſsumantur, cùm filiis, aut aliis de
ſscendentibus
hæredibus in
ſstitutis te
ſstator dixerit:
Et vxorem meam
relinquo dominam, & vſsufructuariam; vel
vſsufructuariam ſsimpliciter
omnium bonorum, aut
dominam, vſsufructuariam, adminiſstratricem, & gubernatricem omnium
bonorum. Deinde, vtrùm ei
ſsdem verbis adiectis,
ſsed extraneo hærede in
ſstituto, v
ſsusfructus, vel alimenta tantùm relicta cen
ſseri debeant? Enimverò de hac materia
nonnulli longas repetitiones, alij amplos tractatus, alij
verò plenos libros ediderunt, vt inquit Simon de Prætis
loco
ſstatim referendo,
num. 49. idcircò non multùm in
ſsi
ſstam circa ea, quæ ab aliis plenè, & di
ſstinctè riactata
vidi;
ſsed dumtaxat con
ſstituam nonnulla, quibus facilè
vnu
ſsqui
ſsque breuem, claram, atque di
ſstinctam huius
materiæ re
ſsolutionem habere po
ſsſsit, nec tantorum lectura, & con
ſsideratione grauetur.
Primò igitur con
ſstituendum e
ſst, de prædictis omni
*bus, & his, quæ ad materiam huius Capitis omninò
ſspectant, pleni
ſsſsime
ſscrip
ſsi
ſsſse, (alios multos con
ſsultò prætermitto; ab ei
ſsdem enim præcitantur) Bartolum,
& Doctores communiter
in l. Titia cum teſstamento, §.
Titia cùm nuberet, ff. de legat. 2. vbi latè Paulus de Montepico
ex num. 21. incipit.
Nunc ad propoſsitum quæro,
quid ſsi de vtroque v
ſsque ad
num. 42. Petrus de Peralta
ex num. 20. cum ſseqq. D. Franci
ſscus Sarmientus
à n. 4.
cum multis ſseqq. Antonius Gabriel
communium concluſsionum, lib. 5. tit. de vſsufructu, concluſsione 2. & 3. Guill.
Benedictus
in c. Rainuntius, de teſstament. verbo, cætera
bona,
num. 20. & 21. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 5. c. 2. Augu
ſstin. Berous
in conſs. 34. 35. & 36.
*
vol. 2. Borgnin. Caualc. qui pleni
ſsſsimè loquitur circa
quæ
ſstiones huius Capitis, ideò omninò videndus e
ſst,
de
vſsufructu mulieri relicto, ex num. 17. fol. mihi, 197. v
ſsque
ad
num. 64. Andreas Gaill
practicarum obſseruationum
lib. 2. obſseruatione 144. Ioannes Vaudi
variarum quæſst.
lib. 1. quæſst. 3. Brunorius à Sole
quæſst. 48. per totam, fol.
mihi, 146. Petrus Gregorius
in Syntagmate iuris, lib. 4.
c. 3. de vſsufructu, num. 9. 1. part. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 24. per totam. Ioannes Petrus Bimus
in conſs. 30. ex num. 1. & in conſsil. 71.
num. 8. Franci
ſscus Mantica, & Simon de Prætis, qui
*
di
ſstinctione & re
ſsolutione tractarunt omnia, quæ ad
hanc materiam
ſspectant. Ille
de coniecturis vltim. volunt.
lib. 9. tit. 7. per totum, fol. 403. I
ſste
de interpretatione vlt.
volunt. lib. 4. ſsolutione 5. dubitatione 10. à num. 44. fol.
mihi 336. v
ſsque ad
num. 73. Antonius Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, c. 24. à princ. Cephalus
in conſs. 450.
num. 53. & 54. lib. 3. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 12. num. 28. & 29. Hieronymus Gabriel
in conſs. 97. lib. 1. & in conſs. 128. lib. 2. Matthæus
de Aduocatis, in conſs. 74. inter conſs. vltim. volunt. vol. 2.
Oro
ſscius
in l. cùm ij, ſsi in ſsingulos, num. 4. ff. de tranſsactionibus. Gratianus
regula 500. per totam Ma
ſscardus
de
probationibus, tom. 2. concluſsione 1426. ex
num. 18. cum
multis ſseqq. Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 146. n. 6.
per totum. Iacob. Beretta
in conſs. 50. per totum, lib. 1. Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſs. 52. ex
num. 51. vol. 1.
Ioannes Botta
in conſs. 44. num. 3. cum ſseqq. Hyppolitus
Riminaldus
in conſs. 24. num. 44. & in conſs. 322. per totum,
lib. 3. & conſs. 620. à princ. lib. 6. Aldobrandinus
in conſsil. 4. ex num. 3. & n. 27. & in conſs. 87. num. 1. & in conſs. 20.
*
num. 90. lib. 1. Iacobus Menochius, & Petrus Surdus,
(qui longa quæ
ſstionum huius capitis di
ſsceptatione, &
plurimorum ca
ſsuum di
ſstinctione cæteros omnes antecellunt) Ille
lib. 4. præſsumpt. 139. per totam, & præſsumption. 140. per totam: I
ſste
tract. de alimentis, tit. 2. q. 8. per
tot. & q 15. per tot. & in conſs. 218. n. 1. 7. 8. & 11. vſq;vsque ad
num. 17. lib. 2. vbi ita ex profe
ſsſso & plenè tractarunt, vt
eorum occa
ſsione ampliùs in
ſsi
ſstere non debuerim,
ſsed
ad eo
ſsdem lectorem remittere; noui
ſsſsimè etiam Angelus Matheacius
de legat. & fideicommiſsſsis, lib. 2. capit. 18.
num. 7.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, quòd vxor relicta domi
*na & v
ſsufructuaria, vel v
ſsufructuaria tantùm, aut v
ſsufructuaria & gubernatrix omnium bonorum, velalio
modo, ex dictis
ſsuprà, in initio huius capitis, ſsi filij hæredes in
ſstituti
ſsint, ex con
ſsuetudine vulgari communiter
ob
ſseruata, dumtaxat con
ſsequitur alimenta, & præeminentiam illam, quam viuente marito te
ſstatore in domo
obtinebat, non autem v
ſsumfructum formalem: ita glo
ſsſsa, Bartolus, & communiter Doctores in
Authentica,
hoc locum, C. ſsi mulier ſsecundò nupſserit. Ia
ſson
in l. de alimentis, num. 1. C. de tranſsactionibus. Cremen
ſsis
in ſsingulari 3. Decius
in conſs. 454. num. 1. Doctores etiam communiret
in dicto. § Titia cùm nuberet, & hanc interpretationem à con
ſsuetudine vulgari receptam, communem
e
ſsſse, nec habere contradictorem aliquem, te
ſstatur Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 17.
in princ. fol. 197. Mantica, qui refert infinitos
lib. 9. dict.
tit. 7. num. 1. Simon de Prætis
dicta dubitatione 10. n. 44.
& 45. fol. 336. Petrus Surd. Hieronymus Gabriel, Hyppolitus Riminaldus, cum aliis omnibus relatis
ſsuprà.
Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 24. num. 1. Menochius
d. præ|ſsumptione 139. num. 2. 3. 4. & 5. & non referens eos
Ioannes Gutierrez
practic. lib. 3. quæſst. num. 9. & noui
ſsſsimè (
ſsolùm Mantica ex
ſsuperioribus præcitato) Hieronymus de Cæuallos
practicarum, ſsiue,
communium
contra communes, quæſst. 497. in princ.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, prædictam vulgarem con
*
ſsuetudinem, quæ communiter recepta e
ſst, quæque filius
hæredibus in
ſstitutis, alimenta tantùm, atque præeminentiam quandam tribuit vxori in domo mariti, multis
modis ampliari, & declarari, vt alimenta tantùm
ſsemper relicta cen
ſseantur, non autem ip
ſse v
ſsusfructus formalis; de quibus lati
ſsſsimè agunt
ſsuperiùs adducti, maximè Petrus Surdus
dicta quæst. 8. & 15. Caualcanus
ex num. 18. cum
multis ſseqq. Menochius
dict. præſsumptione 139. à princ. Franci
ſscus Mantica, qui duodecim
modis extendit
lib. 9. d. titul. 7. ex num. 1. v
ſsque ad
n. 20.
Quartò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, totam
*
hanc Di
ſsputationem coniecturalem e
ſsſse, & à coniecturata voluntate te
ſstatoris pendere, an vxor aliquo ex prędictis modis v
ſsufructuaria relicta, futura
ſsit v
ſsufructuaria, vel alimentaria tantùm?
ſsicuti
ſscrip
ſserunt Ca
ſstren
ſsis, Alexander, Corneus, Socinus, Decius, Picus, Pari
ſsius, Gratus, & Craueta, quos ad hoc expendunt in terminis Mantica
dicto tit. 7. num. 20. Menochius
d. præſsumptione 139. ante num. 2.In dubio autem prædicta con
ſsuetudo vulgaris, quæ v
ſsusfructûs legatum ad alimenta
*
re
ſstringit, fundata e
ſst in coniecturata voluntate te
ſstatoris, qui non videtur in tantum filiis præiudicare volui
ſsſse,
vt rectè adnotarunt Salicetus
in dict. authent. hoc locum,
in fine. C. ſsi mulier ſsecundò nupſserit, Decius
in conſs. 476.
ſsub num. 3. Pari
ſsius
in conſs. 97. ex num. 20. volum. 2. ideò
*
licet vxor relicta domina & v
ſsufructuaria, extantibus
filiis, debeat habere
ſsolùm alimenta, & præeminentiam
in domo, quam
ſsuprà diximus, tamen ab hac coniectura
voluntatis receditur, quotie
ſscunque con
ſstare po
ſsſsit, volui
ſsſse te
ſstatorem eam habere integrum & formalem
v
ſsumfructum, &
ſsufficit con
ſstare de mente te
ſstatoris,
non
ſsolùm ex verbis expre
ſsſsis,
ſsed etiam per coniecturas probabiles, ad hoc, quòd con
ſsuetudo vulgaris non
habeat locum: id quod omnes admittunt vnanimiter
qui hactenus de hac materia tractarunt, & ferè omnes
relati
ſsuprà num. 2. & 3. ſsic adnotarunt. Socinus
in conſsil. 1. colum. 1. in fine, ſsub num. 8. lib. 4. Decius
in conſs. 454.
col. 1. & in conſs. 643. num. 6. Craueta
in conſs. 32. num. 2.
Simon de Prætis
lib. 4. dict. dubit. 10. num. 65. fol. 340.
Mantica
dicto tit. 7. num. 20. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 55. fol. 212. Menochius
lib. 4. dict.
præſsumptione 139. num. 8. verſsicul. His conſstat, & n. 11.
& multis ſsequentibus. Hyppol. Riminaldus
in conſs. 170.
num. 8. 9. & 10. lib. 2. videndus
ex num. 6. ita tamen,
*
quòd eo ca
ſsu, etiam
ſsi ita relicta fuerit vxor v
ſsufructuaria omnium bonorum, legitima debeatur filiis fimul
cum v
ſsufructu, nec in ea ip
ſsa mulier v
ſsumfructum con
ſsequi po
ſsſsit, per textum
in §. prohibemus, in authent. de
triente, & ſsemiſsſse, authent. nouiſsſsima, in ſsine, C. de inofficiosio teſstamento, Bartolus
in l. vxori meæ, ff. de vſsufructu
legato, Alexander
in conſs. 214. num. 14. vol. 6. Baldus
in l.
vlt. num. 9. verſsi. ſsi autem reliquit liberos, C. de indicta
viduitate tollenda. Ioannes Guttierrez
practicar. lib. 3.
quæſst. 57. num. 8. vbi refert
ſsolùm Manticam
dict. tit. 7.
num. 21. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, §. 4. n. 27.
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legitima, quæſst. 15.
num. 6. Menochius
dict. præſsumptione 139. num. 16. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana 137. num. 3.
Quintò con
ſstituendum e
ſst, ex multis verbis atque
*
que coniecturis voluntatem hanc te
ſstatoris eliciendam
e
ſsſse, vt
ſscilicet voluerit, quòd vxor, filiis hæredibus in
ſstitutis, ad integrum, & formalem v
ſsumfructum admittatur, & non
ſsolúm alimenta, atque præeminentiam
ſsupradictam con
ſsequatur, vti ob
ſseruant Authores in
initio huius capitis relati, qui ad limitationem con
ſsuetudinis vulgaris multos
ſsuos ca
ſsus con
ſsiderant, atque
infinita congerunt, ex quibus præfatæ voluntatis coniectura deducenda e
ſst: inter reliquos tamen, plures coniecturas, atque exempla con
ſsiderarunt Simon de Prætis
lib. 4. dicta dubitat. 10. à num. 66. v
ſsque ad
num. 73. Mantica
lib. 9. dicto tit. 7. à num. 20. v
ſsque ad
num. 33. Petrus
Surdus, & Riminaldus locis
ſsuprà relatis, Borgninus Caualcanus
dict. tractatu, de vſsufructu, à n. 32. fol. mihi 206.
v
ſsque ad
num. 63. Menochius
lib 4. dicta præſsumpt. 139. à
num. 8. v
ſsque
in finem præſsumpt.
Sextò con
ſstituendum e
ſst, Legitimam filiorum, de iu
*re huius Regni e
ſsſse omnia bona parentum, excepta
quinta parte, de qua ad libitum di
ſsponere po
ſsſsunt ip
ſsi
parentes, vt di
ſsponit
l. 9. tit. 5. lib. 3. fori, quæ communiter ob
ſseruatur, vti ex illa, & aliis
ſsimilibus
ſsic adnotarunt Antonius Gomez
in l. 17. Tauri, num. i. Ga
ſspar
Baëtius
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 1.
n. 17. &
n. 19. &
cap. 9. n. 8. & 44. Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 2. cap. 11. n. 3. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. n. 17. Ioannes de Matienço
in l. 2. tit. 6. lib. 5. gloſs. 3. n. 2. &
ibiẽibidem Azeued.
n. 9. &
con
ſsequenter cùm
ſsupra dictum
ſsit, quòd etiam his ca
ſsibus, quibus vxor relicta v
ſsufructuaria con
ſsequi debet
formalem v
ſsumfructum, & non
ſsolùm alimenta, Legitima re
ſseruanda e
ſst filio
ſsimul cum v
ſsufructu, nec quòd
in ea pote
ſst vxor ip
ſsa aliquod ius prætendere:
ſsequitur
nece
ſsſsariò dicendum, de iure huius Regni legatum v
ſsus
*fructus omnium bonorum
ſstantibus filiis, vel de
ſscendentibus legitimis, vxori factum, valere tantùm in quinta parte, de qua parentes poterant liberè di
ſsponere; nec
compen
ſsari debere æ
ſstimationem v
ſsusfructûs aliarum
quatuor partium, in quibus in propo
ſsita
ſspecie non valet legatum v
ſsusfructus cum proprietate dictæ quintæ
partis: id quod po
ſst longam di
ſsputationem cum Roderico Iuarez, Cifuentes, Segura Antonio Gomezio,
Menchaca, & Azeuedio, rectè defendi: Guttierrez
practicarum quæſst. lib. 3. quæſst. 57. num. 9. 10. & 11. & vltra
eum, idem animaduertunt Gomez. Arias
in l. 48. Tauri,
num. 17. Petrus de Peralta
in l. Titia cum teſstamento, §.
Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 23. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, cap. 24. Lara
in l. ſsi quis à liberis, §. ſsi
quis ex his, num. 168. ff. de liberis agnoſscendis. D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 13. principali, de legato vſsusfructus, num. 55.
& 56. Hieronymus de Cæuallos
practicarum; ſsiue,
communium contra communes, quæſst. 68. num. 3. & num. 5.
verſs. Ex quibus concludo, & quæſst. 497. dicens hanc opinionem e
ſsſse iuridicam apud Hi
ſspanos, & in v
ſsu quotidiano receptam, & nullum habere contradictorem ex
No
ſstratibus.
Quæ tamen procedere debebit, quoties in dubio
ſsu
*mus, nec aliter con
ſstat, qualis fuerit te
ſstatoris voluntas
circa prædictam compen
ſsationem: vnde diuer
ſsum ius
con
ſstituendum erit, cùm manife
ſstè con
ſstiterit, volui
ſsſse
te
ſstatorem, quòd prædicta compen
ſsatio fieret; tunc enim
huiu
ſsmodi, legatum, etiam
ſstantibus filiis, aut de
ſscendentibus legitimis, validum erit, compen
ſsata proprietate. Quinti cum valore v
ſsusfructus aliarum quatuor
partium, ita vt
ſsi velit filius proprietatem quintæ partis
prælegatæ, con
ſsen
ſsum adhibeat legato v
ſsusfructus
omnium bonorum in fauorem vxoris facto, vel
ſsit contentus
ſsuâ Legitimâ in proprietate & v
ſsufructu, hoc e
ſst
omnibus bonis, exceptâ quintâ parte eorum, vt optimè re
ſsoluit Ioannes Guttierrez
dicta quæſst. 57. num. 13.
Vltra quem, & cæteros alios in hac materia Scribentes, adnotari etiam poterunt nonnulla, quæ vtilia
ſsunt, nec per aliquem hactenùs ita in terminis traduntur.
Primò in omnibus ca
ſsibus, in quibus dictum e
ſst, in
*
legato v
ſsusfructus omnium bonorum, alimenta tantùm
vxori deberi, de iure huius Regni aliter ob
ſseruandum e
ſsſse,
quàm de iure communi
ſstatutum erat, nec ita indi
ſstinctè
alimenta præ
ſstanda,
ſsiue rem
tẽperandamtemperandam, quoties attenta
dignitate, vel conditione, &
ſstatu per
ſsonæ vxoris, vel
quantitate, aut qualitate patrimonij, v
ſsusfructus quintæ
partis
bonorũbonorum non
ſsu
ſsſsiceret ad alimenta; tunc enim vltra
eam partem, nec alimentorum nomine aliquid ampliùs
præ
ſstari po
ſsſset; nec vlla
cõpenſatiocompensatio fieret, ni
ſsi de volun|
tate te
ſstatoris con
ſstaret manife
ſstè, vt diximus; id quod
veri
ſsſsimnm e
ſst, atque ex dictis
ſsuprà omninò ob
ſseruandum. Enimuerò legitima filiorum
ſsalua & illæ
ſsa
ſseruari
debet,
ſsiue ex con
ſsuetudine vulgari prædictum legatum
re
ſsoluatur in alimenta,
ſsiue non, vt prædicti Authores
rectè in
ſsuperiori ca
ſsu ob
ſseruarunt.
Secundò adnotandum e
ſst, de iure communi veram
*
e
ſsſse & receptam omnium
ſsententiam, quòd vxor relicta
domina & v
ſsufructuaria omnium bonorum,
ſsi filij, &
extranei
ſsimul hæredes in
ſstituti
ſsint, ex coniecturata
voluntate te
ſstatoris, pro parte illa, in qua filij
ſsunt hæredes in
ſstituti, dumtaxat con
ſsequitur alimenta,
ſsed pro
parte extraneorum, verum & formalem v
ſsumfructum,
vt ex mente Bartoli
in dicto §. Titia cùm nuberet, num. 12.
ob
ſseruant Ia
ſson
in l. contra tabulas, num. 5. ff. de vulg. &
pupil, ſsubſstitut. Rolandus
in conſs. 74. num. 5. & ſseqq. vol. 2.
Corneus
in conſs. 5. num. 2. vol. 1. & communem opinionem profitentur Paulus de Montepico
in dicto. §. Titia
cùm nuberet, num. 38. Michaël Gra
ſsſsus §.
legatum, dicta
quæſst. 24. num. 9. Borgninus Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, num. 42. fol. mihi 212. Simon de Prætis
lib. 4.
dicta dubit. 10. num. 59. fol. 339. Mantica
lib. 9. dict. tit. 7.
num. 17. De iure tamen huius Regni, cùm extranea per
*
ſsona à parentibus in
ſstitui non potuerit, ni
ſsi tantùm in
quinta bonorum parte, in cæteris aliis bonis, quæ
ſsunt
Legitima filiorum, nec alimenta, nec aliquid aliud con
ſsequi poterit vxor; in quinta autem bonorum parte
v
ſsumfructum habebit, nec cum proprietate eiu
ſsdem
partis compen
ſsatio fiet, tamet
ſsi extraneo relicta fuerit,
ni
ſsi de voluntate te
ſstatoris aliter con
ſstet apertè: nam
vt dictum e
ſst, in v
ſsufructu cæterorum bonorum, nullo
modo pote
ſst pater filiis præiudicare; in quinta autem
parte, quam potuit te
ſstator pleno iure, relinquere, de
voluntate ip
ſsius non apparet, & v
ſsumfructum
ſsolum legauit: debebitur ergo eius tantùm partis v
ſsusfructus, quæ
legibus huius Regni, extraneis legari permittitur.
Tertiò deinde adnotandum e
ſst, de iure communi,
dubium etiam e
ſsſse, vtrùm vulgaris con
ſsuetudo, quæ
legatum v
ſsusfructus omnium bonorum ad alimenta re
*
ſstringit, filiorum fauore procedat, etiam cùm a
ſscendentes hæredes in
ſstituti
ſsunt, vt vxor relicta domina, & v
ſsufructuaria, a
ſscendentium ip
ſsorum fauore
ſsolùm alimenta, & præeminentiam illam con
ſsequatur. In quo
dubio nonnulli voluerunt, prædictam con
ſsuetudinem
ad a
ſscendentes extendi, & legatum
ſsimili modo ad alimenta re
ſstringi: quod con
ſsulendo ob
ſseruauit Ancharanus
in conſs. 237. ſsequitur Addit, ad Alexandrum
in l. &
ſsi contra, ſsub n. 7. de vulg. & pupill, ſsubſstit. & Ancharani
ſsententiam
ſsibi magis probari dicit Menochius
lib. 4.
præſsumpt. 140. num. 4. contrarium tamen defendit Ioannes de Imola
in dicto §. Titia cùm nuberet, quem
ſsequuntur multi relati per Antonium Gabrielem
communium concluſs. lib. 5. tit. de vſsufructu, concluſs 3. num. 48. &
e
ſsſse receptam omnium
ſsententiam te
ſstantur Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulier, relict.num. 18. fol. 198.
Gra
ſsſsus
dict. §. legatum, quæſst. 28. num. 8. verùm de iure
huius Regni prædictum dubium ce
ſsſsauit hodie omninò
ex deci
ſsione
l. 6. Tauri, quæ e
ſst
l. 1. tit. 7. lib 5. nouæ collectionis Regiæ, iunctis his, quæ ad earum legum explicationem ob
ſseruarunt
ibi Antonius Gomez, Tellus Ferdinandez, Matienzus, Azeuedius, & alij, Rojas
in epitom.
ſsucceſsſsionum, cap. 12. n. 11. & 12. & cap. 29. 30. & 31. per
totum. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolution. lib. 2. §. 13.
num. 11. D. Spino
in ſspeculo gloſs. 1. ex num. 21. cum ſseqq.
*
Ex quibus in
ſsimili
ſspecie legati, idem ius ob
ſseruàndum
erit in parentibus, quod in filiis
ſsuperiùs con
ſstituimus,
vt
ſscilicet v
ſsusfructus omnium bonorum legatum,
ſstantibus a
ſscendentibus, vxori factum, tantùm valeat re
ſspectu tertiæ partis v
ſsusfructus bonorum (de qua dumtaxat di
ſsponere po
ſsſsunt de
ſscendentes in præiudicium a
ſscendentium, deficientibus liberis, & de
ſscendentibus legitimis) nec vlla compen
ſsatio proprietatis dictæ tertiæ
partis quæ pleno iure relinqui potuit, fiat, ni
ſsi de voluntate filij con
ſstare po
ſsſsit apertè, quòd in fauorem vxoris, & a
ſscendentium præiudicium, prædictam compen
ſsationem admittere voluerit: quod in terminis rectè
adnotauit Cifuentes
in l. 16. Tauri, circa finẽfinem, &
ſsequitur
Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 3. d. quæſst 57. num. 12.
Vnde nec Ancharani, nec Imolæ
ſsententia obtinere poterit hi
ſsce temporibus,
ſsed ius Regium ob
ſseruandum
erit apud nos, iuxta quod
ſsolam tertiam bonorum portionem relinquere po
ſsſsunt de
ſscendentes extraneis, cùm
a
ſscendentes exi
ſstunt: idcircò in propo
ſsito ca
ſsu, re
ſspectu
tantùm v
ſsusfructus eius partis legatum valebit, quoniam non
ſsimpliciter tertia pars,
ſsed v
ſsusfructus bonorum relictus e
ſst, qui ad eam partem re
ſstringi debebit,
vt diximus, ni
ſsi ex voluntate te
ſstatoris compen
ſsatio fieri
po
ſsſsit.
Quartò
adnotandũadnotandum e
ſst, quòd vxor relicta v
ſsufructua
*ria aliquo ex modis propo
ſsitis
ſsuprà, in aliquibus bonis
particularibus tantùm, & non in omnibus bonis integrum
cõſequiturconsequitur v
ſsumfructum in illis, etiam
ſsi filij hæredes in
ſstituti e
ſsſsent: quod ad limitationem con
ſsuetudinis vulgaris
ſscrip
ſsit Bartolus
in dict. §. Titia cùm nuberet, colum. 2. verſs. Secundò aduerte, quem
ſsequuntur
cõmunitercommuniter Doctores
ibi. vt firmant Pari
ſsius
in conſs. 67.
n. 15. vol. 2. Bertrandus
in conſs. 11. colum. 1. & in conſs. 85.
col. 2. lib. 6. Craueta
in conſs. 352. in ſsine, lib. 3. Ioannes
Bapti
ſsta Pontanus
tractat. de alimentis, cap. 17. n. 5. Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto, n. 47. fol. 216. Menochius
lib. 4. dicta præſsumpt 139. n. 18. De iure tamen
*
huius Regni, prædicta re
ſsolutio ita demum procedere
poterit,
ſsi v
ſsusfructus
dictorũdictorum bonorum particularium
non excedat v
ſsumfructum quintæ partis bonorum, vel
ſsaltem ad eum
reſtringendũreſtringendum erit legatum ex dictis
ſsuprà: quod in a
ſscendentibus, re
ſspectu tertiæ partis pari
ratione in
ſsimili ca
ſsu ob
ſseruandum erit.
Quintò & vltimò
adnotandũadnotandum e
ſst, quòd vxor aliquan
*do,
etiãetiam de iure huius Regni, & filiis, alii
ſsq, de
ſscendentibus legitimis exi
ſstentibus, con
ſsequitur plenam
proprietatẽproprietatem quartæ partis
bonorũbonorum mariti, aliquando verò v
ſsumfructum illius quartæ partis, &
ſsic
plufquãplusquam v
ſsumfructum
quintæ partis bonorum. Pro cuius rei explicatione ob
ſseruandum e
ſst: Quod vxor inops, & indotata,
ſsi maritus diues
ſsit, & ille prædecedat,
ſsuccedere debet ab inte
ſstato, ex te
ſstamento, & contra te
ſstamentum in quarta
parte bonorum ip
ſsius, cum di
ſstinctione; nam exi
ſstentibus filiis prioris matrimonij, prædicta Quarta,
quoad v
ſsumfructum, & proprietatem vxori debetur;
ſsi
tamen Liberi
ſsint communes,
ſsiue eiu
ſsdem matrimonij,
ip
ſsis liberis proprietas re
ſseruatur, mulier verò dumtaxat con
ſsequitur v
ſsumfructum illius quartæ partis, vt
di
ſsponit textus
in authent. prætereà, C. vnde vir vxor,
& in corpore vnde
ſsumitur,
in §. quoniam verò, in authent. de exhibendis reis, collation. 5. & in §. quoniãquoniam verò, in
authentica, vt liceat matri, & auiæ, collatione 8. & con
*firmat
l. 7. tit. 13. partit. 6. & de his iuribus, & omnibus
ferè, quæ circa eorum deci
ſsionem excogitari, aut occurrere po
ſsſsunt, tractant pleni
ſsſsimè communiter Scribentes, Decius, Corneus, Gozadinus, & Fabianus Pepius
in dict. authent. prætereà. Gregorius Lopez
in dict.
l. 7. partit. Aretinus
in conſs. 93. Cremen
ſsis
ſsingulari 24.
Hyppolit.
ſsingulari 106. & 114. Guilliel. Bened.
in cap.
Rainuntius, de teſstamentis, verbo, & vxorem, nomine
Adela
ſsiam,
deciſs. 5. n. 241. & ſseqq. & n. 249. & ſseqq. segura
in l. cohæredi, §. cùm filiæ, ff. de vulg. & pupil. ſsubſstitut. ex
n. 210. cũcum ſseqq. Rolandus videndus omninò
in conſs. 14. &*
15. per totum, vol. 3. Cephalus
in conſs. 244. per totum, lib. 2.
& in conſs. 671. per totum, lib. 5. Quæ quatuor con
ſsilia
ſsingularia
ſsunt, & omninò prælegenda in hac materia:
Alciatus
reſsp. 252. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontan. 44. in fine. Petrus Surdus
in conſs. 81. n. 14. & ſseqq.
lib. 1. & deciſs. 119. n. 31. & deciſs. 61. num. 18. & deciſs. 8.
num. 13. & tract. de aliment, tit. vlt. quæſst. 35. & 36.
per totam, Iacobus Menochius
lib. 4. præſsumptione 109.
num. 34. & in conſs. 433. per totum, vbi vide omninò
lib. 5.
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 29. num. 21. vol. 1.
Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. ſsucceſsſsio ab
| inteſstato, q 39. 40. 41. 42. & 43. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſs. 16. num. 32. & in conſs. 26. num. 148. lib. 1.
Hyppolit. Riminal.
in conſs. 354. lib. 5. & in conſs. 657.
658. & 701. lib. 6. quæ con
ſsilia mirabilia
ſsunt, erudita
*
valdè, atque vniuer
ſsam ferè præfatam materiam continentia: Ioannes Vincentius Honded.
in conſsil. 93. per
totum, vol. 1. vbi latè loquitur, & infinita cumulat, quæ
*
ſsingularia
ſsunt, & notanda, Tiberius Decian.
in conſs. 70.
vol. 2. & in conſs. 111. volum. 3. & legibus huius Regni,
quamplurima nece
ſsſsaria ad propo
ſsitum applicantes: Lara
in princ. l. ſsi quis à liberis, num. 76. & tribus ſseqq.
Molina
de Hiſspanorum primogen. lib. 1. cap. 47. num. 15.
Rojas
in epitome ſsucceſsſsionum, cap. 33. num. 54. Tellus
Ferdinandez
in l. 9. Tauri, num. 31. & 32. & in l. 25. n. 5.
Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2.
§. 1. num. 29. Co
ſsta
in §, & quid ſsi tantùm, num. 148.
Ioannes Guttierrez
practic. lib. 2. quæſst. 61. num. 4. Gomez de Leon.
in centuria informationum, reſsp. 8. per tot.
Angulo
ad leges meliorationum, in
l. 9. tit. 5. gloſsſs. 2.
num. 4. & ſseqq. & in l. 13. num. 30. & quatuor ſseqq. Azeuedius
in l. 6. titul. 4. num. 33. & ſseqq. & in l. finali, tit. 6.
num. 16. & in l. 12. tit. 8. num. 2. lib. 5. nouæ collectionis
Regiæ. Petrus de Barbo
ſsa
in l. maritum, 31. ff. ſsolut. matrimonio, num. 99. verſs. & in ſspecie, authent. prætereà,
fol. 289. Iacobus Cancerius
variarum reſsolution. c. 9. de
dote, & donatione propter nuptias, n. 66. 67. 68. & 78. vide
etiam Alexandrum Rauden
ſsem
reſsp. 40. ferè per totum,
lib. 2.
Septimò tandem, & vltimò con
ſstituendum e
ſst (quod
*
attinet ad præcipuam huius Capitis di
ſsputationem)
vxorem cen
ſseri verè v
ſsufructuariam, non alimentariam
tantùm, & con
ſsequenter vita durante, integrum, & formalem v
ſsumfructum habituram, cùm te
ſstator, in
ſstituto hærede extraneo, ip
ſsam reliquit v
ſsufructuariam,
quia prædicta con
ſsuetudo vulgaris & huiu
ſsmodi interpretatio voluntatis fauore filiorum fuit inducta; ideò
extendi non debet ad extraneos: quod expre
ſssè docuit
Bartolus
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet,
num. 9. ff. de legatis 2. & cum aliis multis
ſsequuntur Antonius Gabriel
de vſsufructu, concluſs. 2. num. 54. & concluſs. 3. per totam. Mantic.
de contecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 7. in fine, poſst num. 33. Simon de
Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4.
dubitatione 10. num. 47. fol. 337. Gra
ſsſsus §.
legatum, dict.
quæſst. 24. num. 12. & 13. Iacobus Menochius
lib. 4. præſsumptione 140. num. 5. & multis ſsequentibus, vbi
num. 2.
*
ex aliis multis rectè probauit, hæredes extraneos dici
omnes in hac
ſspecie, exceptis filiis, nepotibus, ac illis,
qui filiorum locum obtinent in
ſsucce
ſsſsione ip
ſsius parentis; exceptis etiam a
ſscendentibus, circa quos videtur
eadem affectionis, & pietatis ratio ver
ſsari, quæ circa
de
ſscendentes, ex Authoribus relatis
ibi. num. 4. Quod
de iure huius Regni, indubitatum erit, vt
ſsuperiùs con
ſstitui
num. 19. & 20. Prætereà ip
ſse Menochius
dict. præſsumptione 140. à num. 5. v
ſsque ad
num. 27. ſsuperiorem
re
ſsolutionem non probat purè, vt
ſsuperiùs relati
ſsimpliciter,
ſsed malè quidem probarunt; inter quos Borgni
*nus Canalcanus fuit, qui nimis breuiter, & indi
ſstinctè
ſse
habuit in hac re,
de vſsufructu mulieri relicto, num. 58.
fol. 224. Octo itaque ca
ſsus, & cum iudicio di
ſstinguit
*
Menocliius
in quæſst. ſsuperiori, ex
dicto num. 5. quos etiam di
ſstinguerem, & latiùs rem hanc explicarem,
ſsi
eundem non prælegi
ſsſsem, qui tamen ita di
ſstinctè, &
ab
ſsolutè rem pro
ſsequitur, vt aliquid amplius adiicere
nece
ſsſsarium non
ſsit,
ſsed Lectorem ad eum omninò remittere: quo etiam non relato, nec aliis ex
ſsuperiori
*bus in hac quæ
ſstione, & aliis præcedentibus; breuiter
nimis, & imper
ſsectè, nec ab
ſsolute materiam hanc declarat noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
communium
contra communes, quæſst. 68. & quæſst. 497. quod, prælectis
his, quæ ab eo
ſscripta
ſsunt, & à nobis hoc capite adnotata fuêre, coacta ratione fateri oportebit.
CAPVT XLVI.
Legatum vſsusfructus omnium bonorum, vel
alicuius partis eorum à marito vxori factum,
vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias,
& aliis ſsimilibus? item legatum factum creditori, an, & quando præſsumatur factum
animo compenſsandi cum ipſso debito neceſsſsario, vel voluntario. Deinde agitur de intellectu text. in authent. dos data, C. de donat.
ante nupt. & an iure illo, iure etiam huius
Regni teneatur maritus donationem propter nuptias conſstituere, & de opinione Menochij aduerſsus Communem.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructûs omnium bonorum, vel alicuius partis eorum, legatum à marito vxori factum, vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias, & aliis ſsimilibus, vbi in
primis agitur de arrharum debito, & reſsolutio traditur infrâ, num. 9.
-
2 Debitum aliud dicitur Voluntarium, ſsiue ex cauſsa voluntaria proueniens; aliud verò Neceſsſsarium, &
vtriuſsque exemplum proponitur, & infrà num. 5.
-
3 Debitor ex cauſsa voluntaria legans creditori ſsuo, non
præſsumitur legaſsſse animo compenſsandi cum ipſso debito.
-
4 Legatum factum creditori voluntariè, an, & quando
præſsumatur factum animo compenſsandi cum ipſso debito voluntario, latiſsſsimè, atque vtiliter tractatum
per Menochium, & vide relatos infrà, num. 6.
-
5 Debitor ex cauſsa neceſsſsaria legans creditori ſsuo, animo
compenſsandi, legaſsſse præſsumitur, & ob id compenſsationi locus eſst.
-
6 Legatum factum creditori, an, & quando præſsumatur
factum animo compenſsandi cum ipſso debito neceſsſsario? latiſsſsimè declaratum per Menochium, & alios
remiſsſsiuè.
-
7 Legatum ex quibus coniecturis præſsumatur relictum
animo compenſsandi cum debito voluntario?
-
8 Legatum præſsumitur factum animo non compenſsandi
cum debito neceſsſsario ex nonnullis coniecturis, remiſsſsiuè.
-
9 Legatum à marito vxori factum, vtrùm computetur
cum arrhis ab eodem eidem promiſsſsis; vbi agitur, an
debitum arrharum voluntarium ſsit, an verò neceſsſsarium, & quæſstionis principalis reſsolutio traditur.
-
10 Borgnini Caualcani reſsolutionem ſsuperioribus non refragari, nouè conſsideratum ab Authore.
-
11 Donatio propter nuptias vtrùm neceſsſsariò conſstitui debeat per maritum: & de textu in authent. dos data,
C. de donationibus ante nuptias.
-
12 Borgnini Caualcani reſsolutio improbata, & textus in
dict. authent. dos data, optimè cum Menochio explicatus.
-
13 Vxor vidua, cui vſsusfructus omnium bonorum legatus
eſst., ſstatim, etiam dum fruitur vſsufructu, exigere poteſst dotem ſsuam, niſsi aliter teſstator voluerit, vt infrà num. 14. & 15. declaratur.
-
14 Borgnini Caualcani contrarietas nouiter conſsiderata
per Authorem.
-
15 Vſsumfructum bonorum ſsuorum ſsi teſstator vxori legauerit, donec dotem non petierit, non præſsumitur animo compenſsandi cum dote vſsumfructum legaſsſse, ſsed
animo differendi exactionem dotis; & ideò extincto vſsufructu, poterit ipſsa, vel eius hæredes dotem
repetere.
-
16 Diuerſsium eſst, quando teſstator ita dixit: Lego vxori
meæ vſsumfructum bonorum meorum, ſsi vidua permanſserit, & dotem ſsuam non petierit; nam hoc caſsu,
exſstincto vſsufructu iam acceptato, non poterit ampliùs dos repeti, provt latiùs probatur, & declaratur remiſsſsiuè.
LEgatum v
ſsusfructus omnium bonorum, vel alicu
*ius partis eorum à marito vxori factum, vtrùm computari debeat cum debito arrharum, cum dote, donatione propter nuptias, & aliis
ſsimilibus? nece
ſsſsaria e
ſst,
& vtilis quæ
ſstio, nec aliena ab in
ſstituto na
ſstro; ideò
pro expedita, & vera re
ſsolutione, quod attinet ad debitum arrharum: in primis con
ſstituendum e
ſst: Quòd de
*bitum, aliud dicitur Voluntarium,
ſsiue ex cau
ſsa voluntaria proueniens, aliud verò Nece
ſsſsarium. Voluntarium
dicitur illud, quod propria voluntas, & factum
ſspontaneum produxit, hoc e
ſst, quod habuit originem, & cau
ſsam voluntariam, quale e
ſst, quod procedit ex contractu,
ſsiue qua
ſsi contractu, vel ex conuentione partium, quod
à principio merè voluntarium e
ſst, quamuis po
ſsteà
ſsit
nece
ſsſsarium, iuxta text,
in l. ſsicut, C. de obligat. & action.
l. in commodato, §. ſsicut, ff. commodati, & cum Baldo, Signorolo, Ca
ſstren
ſsi, Corneo, Alexandro, Capra, Cardinali, Imola, Afflictis, Albano, Durando, & Couar.
ſsic
adnotarunt Hieronymus Gabriel
in conſs. 16. num. 31. lib. 1.
Mantica
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 10. fol. 425.
Menochius
lib. 2. de arbitrariis, caſsu. 16. num. 52. & in
Conſs. 56. num. 15. lib. 1. & de præſsumptionibus, lib. 4. præſsumpt. 109. num. 3. & præſsumpt. 110. num. 4. Barbo
ſsa
in l.
ſsi cùm dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio, num. 2. ante
finem, & num. 9. & 10. alios plures con
ſsultò prætermitto;
ſsatim enim referam eos. Debitor ergo ex cau
ſsa
voluntaria, legans creditori
ſsuo, non præ
ſsumitur lega
ſs
*
ſse animo compen
ſsandi cum ip
ſso debito, &
ſsic legatarius
ſsiue creditor vtrumque, & debitum, & legatum
ab
ſsque aliqua detractione con
ſsequi poterit,
l. vnica, §.
primum itaque, verſsic. ſsciendum, C. de rei vxoriæ actione,
l. creditorem, ff. de legatis 2. l. creditor, C. de legatis. Ex
quibus, & aliis iuribus
ſsic ob
ſseruant po
ſst infinitos, quos
in vnum congerunt Mantica
lib. 10. d. tit. 2. num. 1. & 2.
Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 12. de legatis,
num. 27. Phanucius
de lucro dotis, gloſs. 8. num. 8. 7. Couar.
in cap. offiij, num. 2. de teſstamentis. Cuiacius
lib. 3. obſseruationum, cap. 15. Menochius
dict. præſsumpt. 110. num. 7.
*
Qui per totam illam præ
ſsumptionem, lati
ſsſsimè atque
vtiliter tractat, an & quando legatum factum creditori
voluntariè, præ
ſsumatur factum animo compen
ſsandi
cum ip
ſso debito voluntario? & vide referendos
infrà,
num. 6. Debitum Nece
ſsſsarium in propo
ſsito appellatur,
*
quod ex nece
ſsſsitate legis inductum e
ſst, vt ex aliis declarat Mantica
dict. tit. 2. num. 3. ſsiue quod ita iubente
lege, immediatè ab
ſsque hominis facto præ
ſstandum e
ſst,
vt ex aliis re
ſsoluunt Menochius
lib. 4. dict. præſsumpt. 109.
num. 2. Alex. Rauden
ſsis
de analog, lib. 1. cap. 15. Num. 215.
Debitor ergo ex cau
ſsa nece
ſsſsaria legans creditori
ſsuo,
animo compen
ſsandi lega
ſsſse præ
ſsumitur, & ob id compen
ſsationi locus e
ſst: ita pro regula firmant omnes
in l.
ſsi cum dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio vbi Barbo
ſsa
num. 1. in fine, folio mihi, 426. & numeris ſseqq. omnes
etiam
in authent. prætereà, C. vnde vir & vxor, plenè
Mantica
dicto tit. 2. ex num. 5. cum multis ſseqq. & po
ſst
alios multos, an & quando legatum factum creditori,
*
præ
ſsumatur factum animo compen
ſsandi cum ip
ſso debito nece
ſsſsario? lati
ſsſsimè declarat Menoch. qui hac de re
videndus erit omninò,
d. præſsumpt. 106. per tot. lati
ſsſsimè
etiam in vtroque debito voluntario, & nece
ſsſsario præ
ſsentem materiam pro
ſsequuntur Barbo
ſsa, & relati per
eum
vbi ſsuprà, Phanucius
in commentariis, de lucro dotis,
in gloſs. 8. Gualden
ſsis
de arte teſstandi, titulo, de legatis,
cautela 5. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. verbo, legauit,
ex num. 17. cum ſseqq. Mantica, Cuiacius, &
Couar.
vbi ſsuprà. Antonius Gomezius
dicto cap. 12. de
legatis, num. 27. & 28. Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 1. concluſsione 333. Bur
ſsatus
conſs. 60. à princip. volum. 1. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum,
lib. 4. dubitatione 6. per totam, folio mihi, 293. vſsque ad
298. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 22. ex num. 4. Hyppolitus Riminaldus
in
conſs. 393. per totum, lib. 4. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articulo 33. num. 41. & 42. fol. 300.
Achilles Pedrocha
in conſs. 25. ex num. 1. cum ſseqq. Surdus
in conſs. 7. lib. 1. latiùs
in conſs. 112. eodem. libro, vol. 1.
Fabius Turretus
in conſs. 10. in princ. vol. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 63. num. 81. & 82. & 106. Ceruantes
in legib. Tauri, num. 1. leg. 16. & tribus ſseqq.
Procedit autem prædicta re
ſsolutio, cùm in dubio
ver
ſsamur, nec de voluntate te
ſstatoris aliquo certo modo nobis con
ſstat, idcircò contrà ob
ſseruandum erit, quo
*ties de
volũtatevoluntate eiu
ſsdem te
ſstaroris con
ſstare po
ſsſsit: legatum igitur ex nonnullis coniecturis relictum præ
ſsumitur animo compen
ſsandi cum debito voluntario, de quibus videndi
ſsunt relati
ſsuprà, maximè Mantica
lib. 10.
dicto tit. 2. num. 2. in princ. & num. 16. & 17. omninò
Prætis loco
ſsuprà relato. Menoch.
dict. præſsumpt. 110. ex
num. 29. cum
multis ſseqq. & è contra ex aliquibus verbis, atque coniecturis legatum præ
ſsumitur factum animo non compen
ſsandi cum debito nece
ſsſsario; de quibus
*
per eo
ſsdem Authores, Hieronym. Gabrielem
in conſs. 16.
num. 33. lib. 1. Menochium
d. præſsumptione 109. ex n. 29.
v
ſsque ad
num. 34. Quæ omnia pariter procedunt in legato v
ſsusfructus,
ſsicut in aliis legatis; idcirco ampliùs
in
ſsi
ſstere nece
ſsſse non e
ſst.
Sed veniendo ad peculiarem no
ſstri tractatus que
ſstionem propo
ſsitam in initio huius capitis, quæ etiam tunc
demum procedit, cùm de voluntate te
ſstatoris nobis non
con
ſstat apertè, an compen
ſsare
ſscilicet voluerit: ani
*maduertendum e
ſst, eius re
ſsolutionem pendere ex alio,
cuius occa
ſsione di
ſstinximus
ſsuprà inter Voluntarium,
& Nece
ſsſsarium debitum. vtrùm
ſscilicet debitum arrharum voluntarium
ſsit, an verò nece
ſsſsarium? in quo dubio docti
ſsſsimus Rodericus Iuarez
in l. 1. titulo, de las
arras, lib. 3. fori, fol. 34. verſsiculo, ſsed pone quæſstionem
valdè quotidianam, in ea opinione fuit, vt exi
ſstimaret,
debitum arrharum ex legis di
ſspo
ſsitione procedere, &
ſsic nece
ſsſsarium indicari, & con
ſsequenter compen
ſsationem fieri debere ex quocunque legato per maritum
vxori facto:
ſsed contrariam
ſsententiam, imò quòd legatum à viro vxori factum, non computetur in arrhis
ab eodem eidem promi
ſsſsis, & debitum arrharum non
e
ſsſse nece
ſsſsarium à lege inductum,
ſsed potiùs voluntarium, originem
ſsuam primæuam trahens à conuentione
partiũpartium, & voluntaria mariti promi
ſsſsione, quia ip
ſse aliàs
non compellitur intùs dare arrhas vxori, aduer
ſsus Rodericum Iuarez, tenent in terminis Couarruuias
in c. officij, num. 4. de teſstamentis, verſsicul. quòd ſsi arrhæ. Tellus Ferdinandez
in l. 16. Tauri, num. 8. vbi Ceruantes
num. 19. & 20. rectè o
ſstendit, maritum arrharum promi
ſsſsorem, etiam ex di
ſspo
ſsitione legum huius Regni,
non po
ſsſse dici debitorem nece
ſsſsarium,
ſsed potiùs voluntarium. Matienço
in l. 7. tit. 9. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, gloſsſsa 1. num 8. vbi Azeuedius
num. 7. Ioannes Guttierres
practicarum, lib. 2. quæſst. 124. per totam. Petrus
de Barbo
ſs in l. ſsi cum dotem, §. ſsi pater, ff. ſsoluto matrimonio, num. 11. verſsic. Secundò principaliter, fol. mihi, 432.
Ex quibus apparet manife
ſstè, legatum v
ſsusfructus omnium bonorum non debere computari cum debito arrharum, ni
ſsi de voluntate te
ſstatoris in contrarium manife
ſstè con
ſstare po
ſsſsit: & ita vidimus
ſsemel in quæ
ſstione occurrenti ob
ſseruatum, & iudicatum.
Nec mouet in contrarium, quod
ſscrip
ſserit, & vt cer
*tum tradiderit Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 52. in fine, verſsic. finali, fol. mihi, 219.
quòd legatum v
ſsusfructus omnium bonorum cen
ſsetur
relictum animo compen
ſsandi cum Legitima, donationibus propter nuptias, alimentis, ve
ſstibus lugubribus, &
denique cum omnibus rebus pertinentibus ad v
ſsufructuarium ex di
ſspo
ſsitione legali municipali, & con
ſsue|
tudinaria; nam prætermi
ſsſsis aliis, quæ ex legali aut municîpali lege debentur, quod attinet ad donationem
propter nuptias, cuius loco
ſsucce
ſsſserunt arrhæ, vt notant Doctores in
c. etſsi neceſsſse, de donationibus inter:
in eo principaliter fundari potuit Caualcanus, quòd donatio propter nuptias nece
ſsſsariò con
ſstitui debeat per
maritum, per textum
in authem. dos data, C. de donat.
ante nupt. po
ſssìtque mulier ante contractum matrimo
*nium,
ſsiue eo con
ſstante, condictione ex lege illa, compellere maritum, vt donationem propter nuptias con
ſstituat: quod ex illo textu adnotarunt
ibi communiter
omnes, & communem re
ſsolutionem te
ſstantur Afflictis
deciſs. 242. num. 1. Ruinus
in conſs. 11. num. 2. lib. 5. GrãmaticusGrammaticus deciſs. 97. n. 4. Barbo
ſsa
in l. ſsi conſstante in princ.
ff. ſsoluto matrimonio, num. 127. verſs. & retenta hac opinione, fol. 576. ſsed reuera prædicta minimè refragantur.
Primò, quia illius textus deci
ſsio in v
ſsu non e
ſst, nec in
ob
ſseruantia, nec maritus compellitur dare donationem
propter nuptias, &
ſsic hodie ex voluntate con
ſstituuntur donationes illiæ,
ſsiue arrhæ per maritum; non tamen ad con
ſstituendum eas, aliqua lege compellitur, vt
ex aliis aduertit Tellus Ferdinandez
in dict. l. 16. Tauri,
num. 6. nec leges huius Regni contrarium di
ſsponunt,
ſsed præ
ſsuppo
ſsita maritorum voluntate, taxant quantitatem, quam arrharum promi
ſsſsio excedere non po
ſsſsit, vt optimè re
ſsoluit Barbo
ſsa
in dict. l. ſsi cùm dotem, §.
ſsi pater, num. 11. in ſsine, & Ceruantes
in dict. l. 16. Tauri, num. 20. &
ſsic illæ nec ex di
ſspo
ſsitione legali, nec municipali, nec con
ſsuetudinaria, ad vxorem pertinent: quo
ca
ſsu loquitur Caualcanus,
ſsed ex mera, & libera voluntate mariti procedunt. Secundò & principaliter, e
*uidentiùs conuinci poterit Caualcani re
ſsolutio,
ſsi probetur, donationis propter nuptias promi
ſsſsionem, non
e
ſsſse nece
ſsſsarium,
ſsiue legale debitum,
ſsed potiùs voluntarium & conuentionale: quod & ip
ſse agno
ſscit loco
referendo
infrà num. 14. tunc enim coacta ratione fateri oportebit, legatum v
ſsufructus omnium bonorum
compen
ſsari non debere cum donationibus propter nuptias: Id autem, quod & ip
ſse fatetur loco prædicto, euidenter con
ſstare pote
ſst ex re
ſsolutis per Menochium
de
recuperanda poſsſseſsſsione, remedio 15. num. 171. vbi recti
ſsſsimè arbitratur, fal
ſsam e
ſsſse omninò communem Doctorum declarationem ad textum
in dict. authent. dos
data, quia verè ex illo textu non imponitur viro nece
ſsſsitas con
ſstituendi vxori donationem propter nuptias,
ſsed totum hoc in arbitrio viri e
ſsſse voluit Iu
ſstinianus
in
l. vlt. C. de donationibus ante nuptias, vt con
ſstat ex multis locis illius Con
ſstitutionis, maximè ex
verſs. finali. &
verſs. ſsancimus itaque, vbi in facultate, & voluntate
mariti, non in nece
ſsſsitate po
ſsitum e
ſst; nec textus ille
corrigitur ex text.
in dict. authent. dos data, vt defendit
ip
ſse Menochius
vbi ſsuprà, & de adipiſsſscenda poſsſseſsſs. remedio 3. num. 6.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quòd
*
vxor vidua, cui v
ſsusfructus omnium bonorum legatus
e
ſst,
ſstatim, etiam dum fruitur v
ſsufructu, exigere pote
ſst
dotem
ſsuam, nec eam petendi interim, impedimentum
aliquod præ
ſstat dictum legatum, quod cum dote compen
ſsari non debet: vel etiam po
ſsſsidendo bona,
ſsibi retinere pote
ſst illa iure hypothecæ: quod clarè
ſentiũtſentiunt Bartolus
in authent. hoc locum, num. 14. C. ſsi mulier ſsecundò
nupſserit. Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 224. num. 1. lib. 2. Rolandus
in conſs. 74. num. 26. vol. 2. Franci
ſscus Marcus
deciſs. 867.
in fine. 1. part. Pari
ſsius
in conſs. 59. volum, 2. Pancirolus
in conſs. 121. num. 17. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 33.
num. 51. Cephalus
in conſs. 184. per totum, lib. 2. Iacobus
Cancerius
variarum reſsolutionum, c. 9. de dote & donatione propter nuptias, num. 90. & his non relatis Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 200. fo*lio 393. & num. 212. fol. 297. vbi dixit nonnulla, circa
quæ aliquantulum non po
ſsſsum non in
ſsi
ſstere. Primò,
quòd vxor v
ſsufructuaria omnium bonorum poterit deducere de huiu
ſsmodi legato, dotem
ſsuam, bona paraphernalia, & extra dotem, donationes ante nuptias, & finaliter omne eius creditum ciuile voluntarium: ecce
ergo vbi fatetur expre
ſssè circa donationes ante nuptias,
quod nega
ſsſse videtur anteà
dicto num. 452. fol. 219. donationem ante nuptias debitum e
ſsſse voluntarium, & non
compen
ſsari. Deinde &
ſsecundo loco,
ſsuperiorem re
ſso
*lutionem limitat non procedere, cùm re
ſstator expre
ſssè
dixerit, quòd relinquit vxorem v
ſsufructuarium omnium
bonorum, donec
ſsuam dotem, & bona non petierit,
quoniam tunc petendo dotem, & bona, non poterit v
ſsumfructum con
ſsequi, aut obtentum iam retinere, &
refert Alexandrum, & Rolandum idem re
ſsoluentes:
idem etiam tenet, & latiùs atque elegantiùs declarat
Menochius
lib. 4. d. præſsumptione 110. ex num. 16. v
ſsque
ad
num. 23. vbi recti
ſsſsimè, atque ex aliorum relatione
probat, quòd
ſsi maritus legat vxori v
ſsumfructum bonorum, donec dotem non petierit, hic non præ
ſsumitur
animo compen
ſsandi cum dote feci
ſsſse legatum,
ſsed animo differendi exactionem dotis; quare mortua ip
ſsa vxore, dote non exacta. hæredes dotem exigere po
ſsſse: ea
enim e
ſst voluntas te
ſstatoris, vt quemadmodum donec
v
ſsque non repetit dotem, con
ſsequatur v
ſsumfructum,
ita cùm repetierit dotem, careat v
ſsufructu: &
ſsic repetendi dotem datur facultas, provt in
ſsimili alio ca
ſsu
ibidem fundat; &
num. 20. rectè etiam animaduertit diuer
ſsum e
ſsſse, quando te
ſstator ita di
ſspo
ſsuit:
Lego vxori*
meæ vſsumfructum bonorum meorum, ſsi vidua permanſserit,
& dotem ſsuam non petierit; nam hoc ca
ſsu te
ſstator
ſsen
ſsit,
quòd nec ip
ſsa mulier, nec eius hæredes extincto v
ſsufructu ab illa acceptaro, po
ſsſsint ampliùs petere dotem
ſsibi re
ſstitui, vt po
ſst Picum
ibi relatum latiùs, & verè quidem probat: & de his hactenùs.
CAPVT XLVII.
Legato fundo vni, & eiuſsdem fundi vſsufructu
alteri, an in ipſso vſsufructu ambo concurrant?
vſsufructuarius item omnium bonorum, an,
& quando concurrat in vſsufructu eorum,
quæ ſspecialiter ſsunt aliis legata? Denique
vtrùm hæres inſstitutus ſsimpliciter, vel pleno
iure, concurrere debeat cum vſsufructuario
omnium bonorum? Vbi lex, ſsi alij, 19. l. ſsi
Titio, 10. l. 36. §. ſsi fundus, ff. de vſsufructu
legato, l. & puto, 26. §. Iulianus, ff. familiæ erciſscundæ, ſsingulariter, & verè explicantur:
quamplurimi caſsus diſstinguuntur, & quæ
ad hanc materiam ſspectant, pleniùs, & diſstinctè magis quàm hactenus declarantur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus fundi ſsi vni legetur, fundo ſsimpliciter alteri legato, qualiter ambo concurrant in vſsufructu?
-
2 Vbi communis reſsolutionis vera ratio proponitur.
-
3 L. & puto, 26. §. Iulianus, ff. familiæ herſscicundæ,
explicata.
-
4 In l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato, ex communi & vera reſsolutione, de voluntate teſstatoris non conſstabat,
ideò ſseruari debuit proprietas verborum, quorum
virtute communicatio inducebatur; quod ſsi de voluntate conſstaſsſset, vtique illa præualuiſsſset, & infrà,
num. 9. & 11.
-
5 Vſsufructuarius omnium bonorum, an concurrat in vſsufructu, cum legatario, vel legatariis, quibus prædia aliqua ſspecialiter ſsunt legata.
-
6 Vbi Baldi opinio refertur, fundamentis eius remiſsſsiuè
reſspondetur, & contraria ſsententia Bart. magis
probatur.
-
7 Vſsusfructus omnium bonorum tam legatorum, quam
non legatorum, ſsi legatus fuerit, & primò particularia, ſsiue ſspecialia legata fuerint facta, vtrùm
| procedat deciſsio l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato.
-
8 Vſsufructuarius omnium bonorum, an concurrere debeat in vſsufructu, cum legatario, vel legatariis,
quibus ſspecialiter prædia legantur, ſsi teſstator expreſsſserit, quòd vſsufructuarius habeat vſsumfructum
eorum prædiorum, vbi opinio Pauli de Montepico
nouè & verè taxatur vſsque ad num. 13.
-
9 Deciſsio l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato, tam in particularibus, quàm in vniuerſsalibus relictis ceſsſsat,
vbi ex verbis, vel ex coniecturis conſstare poteſst de
voluntate teſstatoris in contrarium.
-
10 Vſsusfructus omnium bonorum, ſsi relinquatur alicui,
ita quod debeat de omnibus fructibus quolibet anno
recipere vſsque ad certam ſsummam, an procedat
diſspoſsitio dictæ l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato.
-
11 Voluntas teſstatoris præualere debet proprietati verborum in hac materia, quoties de illa certo aliquo modo conſstare poteſst.
-
12 Vſsumfructum integrum, ſsiue vſsumfructum ſsine diminutione alicuius prædij, ſsi teſstator legauerit, eodem prædio ſsimpliciter legato, an procedat deciſsio
dict. l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato.
-
13 Vſsufructuarius omnium bonorum, an concurrat in vſsufructu cum legatario, cui ſspecialiter alicuius
prædij vſsusfructus legatur.
-
14 Genus & ſspecies quando cadunt ſsuper eodem iure, generi per ſspeciem derogatur; ſsecus, ſsi ſsuper diuerſso
iure cadant.
-
15 Legatum generale omnium bonorum, non derogat ſspeciali alicuius rei, ſsed è conuerſso, legatum ſspeciei derogat legato generis.
-
16 Vſsusfructus alicuius prædij, vel prædiorum, ſsi relictus
fuerit hærede vniuerſsali inſstituto, nec alio vſsufructuario bonorum dato, hæres non concurrit in vſsufructu illorum.
-
17 Cum vſsufructuario omnium bonorum vtrùm hæres inſstitutus concurrere debeat in vſsufructu?
-
18 Quid, ſsi hæres inſstitutus fuerit in omnibus bonis, pleno iure?
-
19 Aut in omnibus bonis mobilibus, & immobilibus,
iuribus, & actionibus præſsentibus, & futuris.
-
20 Item quid, ſsi inſstitutus fuerit in omnibus bonis ſsimpliciter, alio non adiecto: vbi expenditur in terminis Hyppoliti Riminald. conſs. 633. ex n. 20. cum
multis ſseqq. lib. 6. & de opinione illius, & nouè,
& verè dubitatur, & num. ſseq.
-
21 Hyppoliti Riminaldi argumentationibus nouiter, &
rectè ſsatisfactum.
-
22 Cum vſsufructuario, cui in codicillis legatus eſst vſsusfructus omnium bonorum, vtrùm hæres in teſstamento inſstitutus concurrere debeat in vſsufructu?
-
23 Vbi Hieronymi Gabrielis ſsententia in conſs. 102. n. 4.
lib. 1. probatur, contraria Menochij taxatur, &
fundamentis illius nouiter, & acutè reſspondetur.
-
24 Vſsufructuarius omnium bonorum, vtrùm habere debeat vſsumfructum fundi ſsimpliciter, & ſspecialiter
alteri legati, ſsi testator dixerit, quòd vſsufructuarius omnium bonorum conſsequatur totum, & integrum vſsumfructum.
-
25 Vſsumfructum omnium, & quorumcunque bonorum
ſsuorum, ſsi testator alicui legauerit, an videatur legare etiam vſsumfructum earum rerum, quas aliis
ſsimpliciter, & ſspecialiter legauit, vbi & num. ſseqq.
nonnulla conſsiderantur, ex quibus dubia redditur
Pauli de Montepic. opinio in hac materia, de qua
infrà, num. 32.
-
26 Verbum Quorumcunque bonorum, vniuerſsale est,
& virtute eius omnia comprehenduntur.
-
27 Verbum, Quodcunque, vel quibuſscunque vniuerſsale eſst, & geminatum, & comprehendit, ac includit omnia, etiam ea, quæ aliàs non includerentur,
& etiamſsi talia ſsint impropriiſsſsima.
-
28 Et ex ſsua amplitudine nihil excludit.
-
29 Et in hominis diſspoſsitione quantumuis ſstricta, nullam
de habilitate recipit reſstrictionem.
-
30 Dictio generalis tantùm operatur, quantum operaretur, ſsi ſsingula enumerarentur.
-
31 Verba geminata magis enixam voluntatem teſstatoris
demonſstrant.
-
32 Et omnes caſsus, omnéſsque ſspecies comprehendunt ex
voluntate diſsponentis.
-
33 Fundum ſsimpliciter ſsi alicui legauerit teſstator, deinde
relinquat alteri vſsumfructum omnium bonorum, decedente legatario prædicti fundi vſsusfructus ille accreſscit vſsufructuario omnium bonorum, non autem
hæredi acquiritur.
-
34 Vſsusfructus certæ rei ſsi vni legatus ſsit, & alteri vſsusfructus omnium bonorum, mortuo vſsufructuario, certæ rei vſsusfructus ille pertinebit ad vſsufructuarium
omnium bonorum, & non ad hæredem.
-
35 Si fundus duobus, alij vſsusfructus legatus ſsit, vel duobus coniunctim legatus ſsit vſsusfructus fundi, & ſseparatim tertio fundus, qualiter huiuſsmodi legatarij
in vſsufructu concurrant? vbi explicatur textus in
l. Sempronius Attalus, 36. §. ſsi fundus, ff. de vſsufructu legato, & Cuiacij reſsolutio probatur.
-
36 Si Titio fundus, & eiuſsdem fundi vſsusfructus coniunctiuo modo legatus fuerit, an ſsit in poteſstate legatarij
fundum, aut vſsumfructum vendicare? vbi explicatur textus in l. ſsi Titio, 10. ff. de vſsufructu legato,
& agitur de ſsimili legato, diſsiunctiuo modo relicto.
-
37 Coniunctio poſsita inter incompatibilia, reſsoluitur in
disiunctiuam.
PRo accurata & di
ſstincta huius Capitis explicatione,
quod lati
ſsſsimam materiam continet, & tractatam à
multis. Primò con
ſstituendum e
ſst: quòd cùm te
ſstator in
*
te
ſstamento, vel in alia vltima voluntate
ſsimpliciter vni
legauit fundum, alteri verò reliquit fundi v
ſsumfructum; hoc
ſsanè ca
ſsu concurrunt ambo ip
ſsi legatarij in
ip
ſso v
ſsufructu, in hunc modum: quod legatarius primus con
ſsequitur proprietatem integram, & dimidiam
partem v
ſsusfructus;
ſsecundus verò legatarius alteram
dimidiam v
ſsusfructûs tantùm per textum
in l. ſsi alij, ff.
de vſsufructu legato. Vbi Mode
ſstinus
ſsic
ſscribit:
Si alij
fundum, alij vſsumfructum eiuſsdem fundi teſstator legauerit: ſsi eo propoſsito fecit vt alter nudam proprietatem haberet errore labitur: nam detracto vſsufructu, proprietatem eum legare oportet eo modo: Titio fundum, dei tacto vſsufructu lego, vel & io eiuſsdem fundi vſsumfructum hæres
dato. Quod niſsi fecerit, vſsusfructus inter eos communicabitur: quod interdum plus valet ſscriptura, quàm quod actum ſsit. Hactenùs Mode
ſstinus in eo textu, quem ad
hoc dicunt valdè
ſsingularem, & notandum Bartolus, &
omnes Doctores
ibi. Idem Bartolus
in l. re coniuncti, ff.
de legatis 3. num. 10. Cuius di
ſstinctionem pro
ſsequuntur
Ia
ſson
ibidem, ex num. 68. cum ſseqq. Ioannes Bolognetus
à num. 171. Idem etiam per illum textum admotarunt
Alexand.
in conſs. 56. num. 2. lib. 3. Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 218.
num. 2. lib. 1. Socinus
in conſs. 1. num. 13. vol. 4. Paulus de
Montepico
in l. Titia cum testamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 33. incipit.
Venio modò ad ſsecundam concluſsionem, & num. 107. incipit:
Sed reducendo
rem ad breuem diſstinctionem, vbi hanc materiam latè declarat. D. Franci
ſscus Sarmientus
in eodem §. Titia cùm
nuberet, ex num. 6. cum ſseqq. fol. mihi, 127. Franci
ſscus
Beccius
in conſs. 98. num. 1. & 8. lib. 1. Romanus
ſsingulari 586. In legato. Rolandus
in conſs. 8. num. 34. vol. 2. Dilectus
de arte teſstandi, titul. de legatis, cautela 24. Couar.
reſsolut. lib. 2. cap. 2. num. 7. Antonius Gomez
tom. 2. variarum, cap. 15. de ſseruitutibus, num. 5. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat. cap. 10. n. 19. & 20. Borgninus
Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, num. 45. fol. 214.
Guill. Benedict.
in cap. Rainuncius, de teſstamentis, verb.
cætera bona,
num. 23. verſs. Quia ſsecundum. Hieronymus Gabriel
in conſs. 102. num. 2. lib. 1. Menochius dicens quòd ab hac opinione non e
ſst qui di
ſsſsentiat,
lib. 4.
præſsumpt. 140. num. 33. Simon de Prætis
de interpreta|tione vltim. volunt. lib. 4. interpretatione 1. num. 11. fol.
mihi, 83. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis,
quæſst. 9. num. 34. fol. 180. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum
ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 25. num. 3. Hyppolitus
Riminaldus
in conſs. 633. ex num. 20. lib. 6. D. Spino
in
ſspeculo, gloſsſsa. 13. de legato vſsusfructûs, num. 27. & 28.
Barbo
ſsa
in l. maritum, num. 21. in ſsine, fol. 237. ff. ſsoluto
matrimonio. Antonius Pichardus
in §. 1. num. 3. Inſstit.
de vſsufructu.
Communis autem huius deci
ſsionis ratio e
ſst, quo
*niam fundus continet vnum integrale, & con
ſsi
ſstit ex
proprietate, & v
ſsufructu
ſsimul,
l. qui vſsumfructum, cum
aliis vulgatis,
ff. de verbor. obligat. Et
ſsic
quõtiesquoties te
ſstator legat vni fundum
ſsimpliciter, videtur pleno iure legare quoad proprietatem, & v
ſsumfructum: vnde quamuis legauerit po
ſsteà alteri v
ſsumfructum, concurrere debet prior legatarius in v
ſsufructu, quia
ſsi adimeretur v
ſsusfructus, legatum non remaneret veri
ſsicatum, quia
non remaneret nomen fundi, cuius pars
ſsub
ſstantialis
e
ſst ip
ſse v
ſsusfructus, vt po
ſst Oldradum, magi
ſstraliter
declarat Bartolus
in eadem l. ſsi alij, num. 2. ſsequuntur
omnes relati
ſsuprà, Ioannes de Monte
ſsperello
in conſsil. 161. num. 3. lib. 1. eleganter Cuiacius
recitationum
ſsolennium, in lib. Digeſstorum. ad l. ſsi Titio, 10. in princ.
ff. de vſsufructu legato. Item etiam, quia cùm te
ſstator po
ſst
primum legatum fundi, alteri legat v
ſsumfructum eiu
ſsdem fundi, videtur legare eandem rem, quam primo
legauerat; hoc e
ſst, v
ſsumfructum: vnde primus, &
ſsecundus legatarius, tanquam re coniuncti admitti debent ad v
ſsumfructum
ſsimul, vt ex aliis animaduertunt
Antonius Gomez. Ioannes Gar
ſsia, & D. Spino
vbi ſsupra. Nec vrget in contrarium textus
in l. & puto, 26. §. Iu*lianus, ff. familiæ erciſscundæ, vbi
ſsi alij fundum, alij fructum fundi iudex adiudicauerit, non communicatur
v
ſsusfructus. Cui difficultati minimè
ſsatisfacit Glo
ſsſsa
ibi.
nec etiam Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 3. num. 11. verſs. Vt in eo quod tradit, fol. mihi, 236.
Idcircò dicendum e
ſst
in dict. §. Iulianus, non communicari v
ſsumfructum, quia
ſsi vni proprietas, & dimidia
pars v
ſsusfructus adiudicaretur per communicationem,
& alteri tantùm dimidia pars v
ſsusfructus, iniqua e
ſsſset
diui
ſsio; & ideò propter æqualitatem
ſseruandam, non
communicatur v
ſsusfructus, nec eo propo
ſsito, aut voluntate feci
ſsſse videtur ip
ſse iudex vt eos coniungeret ad
v
ſsumfructum, qui potiùs contendebat
ſseparare illos:
ſsed
in dict. l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato, ex communi, &
vera re
ſsolutione, de voluntate te
ſstatoris non con
ſstabat,
ideò
ſseruari debuit proprietas verborum, quorum vir
*tute communicatio inducebatur: quòd
ſsi de voluntate
con
ſsta
ſsſset, vtique illa præualui
ſsſset, vt dicetur
infrà, n. 9.
& 11. & ex Glo
ſsſsa
ibi, verbo,
actum, declarant Socinus
in l. 3. num. 7. ff. de rebus dubiis, Ioan
in l. cùm quid, 2.
lectura, num. 22. ff. ſsi certum petatur. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 48. num. 8. vol. 1. elegantiùs Franci
ſscus Connanus
vbi ſsuprà dict n. 11. in princ. qui dum
ſscribit Iurecon
ſsultus
in dict. l. ſsi alij. Si eo propoſsito fecit,
dicit intelligi,
de quo tamen non conſstat: nam
ſsi probaretur, te
ſstatorem fundi nomine, nudam eius intellexi
ſsſse proprietatem,
ſsecus e
ſsſset;
ſsed quia de eo non apparet,
cui fundum legauit, plenum eum lega
ſsſse putatur, &
cùm po
ſsteà alteri v
ſsumfructum relinquit, perinde iudicatur, ac
ſsi v
ſsumfructum duobus coniunctim lega
ſsſset,
vni cum proprietate fundi, alteri
ſseparatum ab ea: &
iterùm
ibidem, eodem num. ante ſsin. vbi dicit, deci
ſsionem textus
in dict. l. ſsi alij, & in l. ſsi tibi, 6. ff. de vſsufructu earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, & in l. ſsi proprietas, 9. ff. de vſsufructu accreſscendo, procedere ex communi loquendi con
ſsuetudine, quâ res no
ſstras e
ſsſse dicimus, in quibus dominium, po
ſsſse
ſsſsionem, & fruendi pote
ſstatem, habemus: alioquin,
ſsi de contraria mente loquentis appareat, qui fundi nomine eius tantùm proprietatem intellexit veritatem potiùs quàm verba
ſsequemur: continet autem di
ſspo
ſsitio textus
in dict. l. ſsi
alij, quamplurima
ſsingularia, & quæ in praxi
ſsolent frequenter occurrere; idcircò Scribentes multis in locis legendo, repetendo, & con
ſsulendo, infinita tradiderunt,
& multas ad propo
ſsitum excogitarunt quæ
ſstiones, quas
vt breuiter attingam, & quæ ab aliis hucu
ſsque
ſscripta
ſsunt, di
ſstinctè proponam;
Secundo loco con
ſstituendum e
ſst, dubitari communi
*ter: an v
ſsufructuarius omnium bonorum, concurrat
in v
ſsufructu cum legatario, vel legatariis, quibus prædia aliqua
ſspecialiter
ſsunt legata? In qua quæ
ſstione Bal
*dus
in l. quoties, n. 5. C. familiæ erciſscundæ. & in conſs. 56.
Manens, colum. 2. lib. 2. in ea opinione e
ſst, vt exi
ſstimet
talem v
ſsufructuarium omnium bonorum non concurrere,
ſsed legatarios, quibus res
ſsunt
ſspecialiter legatæ,
plenam con
ſsequi proprietatem cum v
ſsufructu: & Baldi
opinionem
ſsequitur Salicetus, Angelus, Aretinus, Alexander, Ia
ſson, Decius, Cotta, Lancelotus Politus, & Socinus iunior, quos in vnum recen
ſsent Mantica, Menochius, & alij
ſstatim referendi, & vltra prædictos, & relatos ab eis, Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 161. n. 3.
& in conſs. 236. num. 7. volum. 1. Antonius Gomez. dicens,
quòd ab hac opinione non recederet in iudicando, &
con
ſsulendo,
tom. 2. variarum, cap. 15. de ſseruitutibus, n. 5.
verſs. quod tamen intellige. Sarmientus
in l. Titia cùm teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2. num. 7. verſsiculo, & ita non placet, folio mihi, 127. Hi autem pro
ſsententia Baldi nonnulla con
ſsiderant fundamenta, ad
quæ tamen ex propo
ſsito re
ſspondent referendi
ſstatim,
maximè Mantic. & Menochius, qui omninò de hac re
videndi
ſsunt. Bartolus verò
in l. quæſsitum, §. vltimo, ff.
de fundo inſstructo, & in l. Sempronio, num. 1. & 2. ff. de
vſsufructu legato, contrariam
ſsententiam tenet, vt in prædicto ca
ſsu v
ſsufructuarius omnium bonorum concurrere debeat in v
ſsufructu cum legatariis, quibus res aliquæ
particulari ter,
ſsiue
ſspecialiter
ſsunt legatæ: & hanc partem amplectuntur, veriorem dicunt, & magis communiter receptam Couar.
reſsolut. lib. 2. c. 2. num. 7. Roland,
in conſs. 8. num. 36. volum. 2. Borgnin. Caualcanus
de vſsuſsructu mulieri relicto, num. 45. fol. 234. & n. 221. fol. 428.
Franci
ſscus Beccius
in conſs. 98. num. 9. lib. 1. pract. Pap.
Alexander, Angelus Aretinus,
ſsibi contrarij, Crotus,
Ia
ſson, Ripa, Socinus
ſsenior, Baldus ip
ſse
ſsibi contrarius,
Ca
ſstren
ſsis, Romanus, Gozadinus, Ruinus, Decius, Cagnolus, Pari
ſsius, Petrus Antonius Angui
ſsſsola, Cremen
ſsis, Zancus, & alij, cum quibus
ſsic defendunt Mantic.
de
coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. num. 22. per
totum Menochius
lib. 4. præſsumptione 140. num. 34. 35.
36. & 37. & veriorem
ſsententiam profitentur Simon de
Prætis
de interpretat. vltimar. volunt at. lib. 4. interpretat. 1.
num. 12. fol. mihi 283. Michaël Gra
ſsſsus §.
legatum, q. 25.
num. 12. & quæſst. 36. n. 5. Antonius San
ſsonius Mediolanen
ſsis
in conſs. 51. ex num. 7. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 2. Bolognetus
in l. re coniuncti, ff. de
legat. 3. num. 179. per totum, fol. mihi, 280. Barbo
ſsa
in l.
maritum, num. 22. fol. 238. ff. ſsoluto matrimonio. & veriorem
ſsententiam putat Paulus de Montepico
m dict.
§.
Titia cùm nuberet, num. 38. incipit:
Ex quibus omnibus infero, & quæſst. 22. num. 106. vbi
in verſsic. amplia mi*rabiliter. dicit hanc re
ſsolutionem procedere, etiam
ſsi te
ſstator factis primo legatis particularibus,
ſsiue
ſspecialibus, diceret expre
ſssè;
Vxori meæ lego vſsumfructum omnium bonorum meorum, tam legatorum, quàm non lagatorum;nam adhuc in i
ſsto ca
ſsu vxor habebit
partẽpartem v
ſsusfructus,
ſsiue concurret in rebus particulariter legatis quoad v
ſsumfructum, non tamen con
ſsequetur in eis plenum,
aut integrum v
ſsumfructum. Quam opinionem latiùs
comprobat, & pro ea
ſsubtiliter expendit textum
in dict.
l. ſsi alij. Sed contraria
ſsententia; imò quòd in propo
ſsita
ſspecie vxor habeat plenum v
ſsumfructum in dictis bonis particulariter legatis, nec procedat textus
in dict. l.
ſsi alij, placuit quibu
ſsdam, quos ip
ſse Picus refert
vbi ſsuprà, in verſsicul. contrariam opinionem, vbi dicit, quòd durum e
ſsſset ab eorum opinione in iudicando, & con
ſsulendo recedere, quamuis in puncto iuris prima, & contraria defendi po
ſsſsit, vt latiùs ip
ſse probat. Re tamen vera
|
ab hac
ſsecunda opinione recedendum non putarem; habemus enim pro ea velut
expreſsãexpreſsam, & certam te
ſstatoris
voluntatem, qui dum relinquit vxori v
ſsumfructum omnium
bonorũbonorum, tam legatorum, quàm non
legatorũlegatorum, o
ſstendit apertè omnem v
ſsumfructum comprehendi debere: ex
voluntate autem procedere, aut ce
ſsſsare deci
ſsionem
d.l. ſsi
alij, certum e
ſst, ex dictis
ſsuprà, & dicendis infrà.
Inde etiam, & obiter con
ſsiderandum duxeram, mi
*nimè in puncto iuris procedere po
ſsſse, nec in praxi ob
ſseruari debere aliam opinionem eiu
ſsdem Authoris
dict.
num. 38. verſsicul. Ex quibus, vbi dicit in hunc modum:
Ego autem dicebam, quòd imò iſsti legatarij debeant habere
dimidiam vſsusfructûs, etiam ſstante vxore; & dato, quòd
voluntas teſstatoris ita eſsſset, iſstud non habet obſstare, niſsi diceret, deducto vſsufructûs: textus eſst in dict. l. ſsi alij; debuiſsſset ergo teſstator hoc modo dicere: Lego prædia fratribus,
deducto vſsufructu; iſsto modo mulier haberet vſsumfructum
omnium bonorum: ſsed quando legat prædia, etiamſsi diceret expreſssè, Volo quòd vxor habeat vſsumfructum iſstorum prædiorum, talis voluntas videtur erronea, & hoc non
obstante, concurret proprietarius cum vſsufructuario ad dimidiam. Vult itaque expre
ſssè Picus, V
ſsufructuarium omnium bonorum tantùm concurrere debere in v
ſsufructu
cum legatario, vel legatariis, quibus
ſspecialiter prædia
legantur, et
ſsi te
ſstator expre
ſsſserit, quòd v
ſsufructuarius
habeat v
ſsumfructum eorum prædiorum, quia talis voluntas videtur erronea, ni
ſsi fundum aut prædium legauerit deducto v
ſsufructu: quod tamen nullo pacto
ſsu
ſstineri pote
ſst ex dictis
ſsuprà num. 4. Vbi cum Connano adnotauimus, quòd cùm de contraria mente loquentis apparet, qui fundi nomine, eius tantùm proprietatem intellexit veritatem potiùs, quàm verba
ſsequemur; igitur
in quæ
ſstione propo
ſsita, cùm ex verbis
ſsequentibus appareat manife
ſstè, proprietatem tantùm relinquere volui
ſsſse te
ſstatorem, nihil debet intere
ſsſse, quòd fundus,
aut prædium
ſsimpliciter, non detracto v
ſsufructu, legatum fuerit: nam
ſsatis detrahitur verbis alterius legati,
quibus eorum etiam prædiorum, quæ
ſsingulariter primo legata
ſsunt, v
ſsusfructus relinquitur. Denique, quia
deci
ſsionem
dictæ l. ſsi alij, tam in particularibus, quàm
*
in vniuer
ſsalibus relictis ce
ſsſsare, vbi ex verbis, vel ex coniecturis con
ſstare pote
ſst de voluntate te
ſstatoris in contrarium, ex communi firmauit ip
ſse Picus
in eodem §. Titia cùm nuberet, num. 110. incipit:
Secundò limita, niſsi
conſstaret: & vt certum tradiderunt Paulus Pari
ſsius
in
conſs. 97. num. 21. lib. 2. Ioannes Cephalus, qui po
ſst Durandum, & alios de communi te
ſstatur,
in conſs. 321. n. 12.
lib. 3. Inde Pari
ſsius
dicto conſs. 97. ſsub num. 9. & in conſs. 95.
*
volum. 2. eleganti
ſsſsimè ob
ſseruauit: Quòd
ſsi v
ſsusfructus
omnium bonorum relinquatur alicui, ita quòd debeat
de omnibus fructibus quolibet anno recipere v
ſsque ad
certam
ſsummam, talis v
ſsufructuarius de fructibus omnium legatariorum v
ſsque ad integram quantitatem percipere po
ſsſsit, non ob
ſstante di
ſspo
ſsitione
d.l. ſsi alij, ff. de
vſsufructu legat. Idque, quia con
ſstat de veri
ſsimili mente
te
ſstatoris, quòd ita voluerit; quo ca
ſsu limitatur eius di
ſspo
ſsitio: &
ſsequuntur Rolandus
in conſs. 8. ex num. 20.
volum. 2. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 36. in fin. verſsic. aduerte ad vnum Et in terminis
dict. l. ſsi alij, tunc demum
ob
ſseruandam e
ſsſse proprietatem verborum, cùm de vo
*luntate te
ſstatoris non appareat; aliàs
ſsi de illa certo aliquo modo con
ſstare po
ſsſsit, voluntatem præualere debere proprietati verborum, cum aliis probauimus
ſsuprà,
num. 4. & ex aliis re
ſsoluit Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 46. num. 8. eleganter Connanus relatus
ſsuprà, dicto num. 4. qui cum indicio explicauit verba
dictæ leg. ſsi
alij, Si eo propoſsito fecit, [
de quo tamen non conſstat:] quibus verbis deceptus fuit ab
ſsque dubio Paulus de Montepico
vbi ſsuprà. intelligens propo
ſsitum te
ſstatoris etiam
probatum & de quo con
ſstare po
ſsſset, nihil ad rem facturum, cuius contrarium aliis in locis admi
ſsit: nam
ibidem num. 92. expre
ſssè firmat, quòd textus in
d.l. ſsi alij,
*
non habeat locum, vbi te
ſstator
ſsimpliciter fundum, aut
prædium alicui legauerit, alteri verò v
ſsumfructum integrum,
ſsiue v
ſsumfructum
ſsine diminutione: quia ex
quo con
ſstat de voluntate te
ſstatoris volentis integrum
v
ſsumfructum legare, non pote
ſst communicatio induci,
& potiùs attendi debet voluntas, quàm verborum vis:
&
ſsequuntur Dilectus
de arte teſstandi, tit. 6. Cautela 24.
num. 2. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæst. 25. num. 3. & tamen in
hoc ca
ſsu non fuit legatus fundus detracto v
ſsufructu,
ſsed
ſsimpliciter, vt ip
ſse dicit, nec debet magis operari voluntas te
ſstatoris in vno, quàm in altero ca
ſsu.
Tertio loco con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, vtrùm
*
di
ſspo
ſsitio d.
l. ſsi alij, procedat, quando ambo legatarij
contenderent ad legatum v
ſsusfructus concurrere, nec
proprietas legata fui
ſsſset, hoc e
ſst, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum vni relictus fuerit, alteri verò v
ſsusfructus vnius fundi tantum. In qua quæ
ſstione, v
ſsufructuarium omnium bonorum non concurrere in v
ſsufructu
cum legatario, cui particulariter alicuius fundi v
ſsusfructus relictus e
ſst, po
ſst alios plures, Bartoli opinionem
ſsequuti, magis probarunt Paulus de Montepico
in dicto
§.
Titia cùm nuberet, quæſst. 22. num. 106. verſsicul. nec obstat fundamentum in contrarium adductum. Ruinus
in
conſs. 190. num. 10. volum. 2. Decius
in conſs. 590. num. 8.
Pari
ſsius
in conſs. 97. num. 15. volum. 2. Rolandus
in conſs. 8.
num. 37. in princ. volum. 2. Borgninus Caualcanus
do
vſsufructu mulieri relicto, num. 45. in fine, verſsicul. poſsſset
tamen ſsaluari illorum opinio, fol. 215. & num. 221. verſsicul.
niſsi vtrique, fol. 428. Franci
ſscus Beccius
in conſs. 98. n. 10.
lib. 1. & noui
ſsſsimè Angelus Matheacius
de legatis, & fideicommiſsſsis. lib. 2. cap. 18. num. 8. per totum, vbi nouè di
ſstinguit in hoc dubio; tandem dicit veriorem
ſsibi videri
ſsententiam Bartoli, quòd
dict. l. ſsi alij, non vendicet
ſsi
*bi locum in hoc ca
ſsu. Ratio fundamentalis e
ſst, quia generi per
ſspeciem tunc derogatur, quando genus, &
ſspecies cadunt
ſsuper eodem iure,
ſsecus tamen
ſsi
ſsuper diuer
ſso iure cadant,
l. quæſsitum, §. fin. ff. de fundo inſstructo, cum aliis adductis in terminis per Rolandum
dict.
conſs. 8. num. 37. Manticam
lib. 9. dict. tit. 6. num. 23. Menoch.
lib. 4. dict. præſsumptione 140. num. 36. Petrum Surdum
in conſs. 56. num. 1. & num. 35. & 36. lib. 1. vnde
ſsi
*
te
ſstator legat vni fundum, vel rem aliam particularem,
& alteri relinquit omnia bona
ſsua, vel in omnibus bonis
ſsuis alium hæredem in
ſstituit, legatum generis, nempe omnium bonorum, non derogat
ſspeciali rei, vt fundi,
ſsed potiùs è conuer
ſso, legatum
ſspeciale derogat legato generis, &
ſsic res
ſspecialiter legata pleno iure, legatario debetur. Alexander
in conſs. 25. in princ. volum. 1.
Rolandus
dict. conſs. 8. num. 35. Menochius
dict. præſsumptione 140. num. 36. Igitur cùm in ca
ſsu prædicto, genus,
&
ſspecies concurrant
ſsuper eodem iure, generi per
ſspeciem derogatur, & v
ſsufructuarius particularis integrum
v
ſsumfructum con
ſsequitur: Aliter,
ſsi vni relicta
ſsit proprietas, vel fundus
ſsimpliciter; alteri verò v
ſsusfructus
omnium bonorum relinquatur, tunc concurrunt
ſsimul
ambo in v
ſsufructu: quia cùm genus &
ſspecies concur
*rant
ſsuper diuer
ſso iure, generi per
ſspeciem non derogatur: & procedunt
ſsuperiora etiam, quando in
ſstituto hærede vniuer
ſsali in te
ſstamento, & nullo dato v
ſsufructuario omnium bonorum, v
ſsusfructus alicuius prædij, vel
prædiorum relictus fuerit, nam adhuc hæres non concurrit in v
ſsufructu illorum, vt e
ſst textus
in §. 1. Inſstitutionum, de vſsufructu, per quem id expre
ſssè probari dicit
Ruinus
in conſs. 190. num. 11. lib. 2. & cum Pico. Hieron.
Gabr. & aliis, vt indubitatum tradit Franci
ſs Beccius
d.
conſs. 98. num. 12. in princip. lib. 1.
Quarto loco con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, vtrùm
*
hæres in
ſstitutus concurrat in v
ſsufructu, cum v
ſsufructuario omnium bonorum, & ita faciant partes per concur
ſsum? Et Baldus
in l. vltima, num. 9. C. de indicta viduitate tollenda, in fauorem hæredis re
ſspondet, fcribítque legatarium pro parte tantùm dimidia v
ſsumfructum con
ſsequi, quia hæres debet habere aliam dimidiam partem
per concur
ſsum; &
ſsequitur Ruinus
in conſs. 35. in fine,
volum. 2. qui fundantur ex textu
in dict. l. ſsi alij, ff. de
vſsufructu legato, ſsed Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 218. num. 2. vol. 1. |
contrà re
ſsoluit, & ad text,
in dicta l. ſsi alij, re
ſspondet magi
ſstraliter, eum loqui, quando te
ſstator legauit vni
fundũfundum,
& alteri eiu
ſsdem fundi v
ſsumfructum; tunc enim ambo
concurrunt in v
ſsufructu, quia fundi appellatio con
ſsi
ſstit
ex proprietate, & v
ſsufructu, ita quòd altero deficiente,
non diceretur fundus,
ſsed nuda proprietas, vel nudus
v
ſsus,
l. qui vſsumfructum, ff. de verborum obligationibus.
Ideò cùm legat vni fundum, intelligitur volui
ſsſse eum
habere etiam fundum, non nudam proprietatem;
ſsed
cùm vnum in
ſstituit hæredem vniuer
ſsaliter, & alteri legat v
ſsufructum omnium bonorum, non con
ſstat, eum
volui
ſsſse; hæredem in
ſstitutum ex v
ſsufructu aliquid con
ſsequi, cùm hæreditas con
ſsiftere po
ſsſsit in iure ab
ſstracto
à proprietate, & v
ſsufructu, & in
ſstitutio ip
ſsa verificatur
fine v
ſsufructu; nam hæreditas dici pote
ſst
ſsine aliquo corpore,
l. haereditas, ff. de petitione hæreditatis: &
ſsic non
concurrunt in v
ſsufructu, vt contra Baldum magis communiter probarunt permulti, quos retulerunt
ſsic defendentes Paulus de Montepico
in d. §. Titia cùm nuberet,
num. 30. & num. 82. Hieronym. Gabriel
in conſs. 102. n. 3.
lib. 1. Pari
ſsius
conſs. 94. num. 33. & 34. volum. 2. Alciatus
in conſs. 75. num. 15. lib. 4. Guilliel. Benedict.
in cap. Rainuntius. de teſstamentis, verb. cætera bona,
num. 23. verſs.
nec eſst verum. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. num. 17. per totum. Menoch.
lib. 4. dict.
præſsumptione 140. num. 28. Franci
ſscus Beccius
inconſs. 98.
verſsicul. fin. lib. 1. Sarmientus
in dict. §. Titia cùm nuberet, num. 6. in princ. fol. mihi, 127. Simon de Prætis
de
interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. interpretatione 1. num. 13. fol. mihi, 283. Hyppolit. Riminaldus
in
conſs. 633. num. 20. lib. 6.
Quę communis re
ſsolutio declaratur, & limitatur primò, vt non procedat, quando quis hæres in
ſstitutus fue
*rit in omnibus bonis te
ſstatoris, pleno iure; & alius relictus fuerit v
ſsufructuarius omnium
bonorũbonorum; tunc enim
virtute illorum verborum,
Pleno iure, aut aliorum
ſsimilium, hæres intelligitur in
ſstitutus non
ſsolùm in proprietate,
ſsed etiam in v
ſsufructu; &
ſsic hæres ip
ſse concurrit cum v
ſsufructuario in v
ſsufructu. Ita in terminis re
ſspondet Alexander
in conſs. 56. num. 2. verſsic. vnde cùm in
teſstamento, lib. 3. &
ſsequuntur multi relati per Manticam, qui ip
ſse optimè fundat
dicto tit. 6. num. 19. per totum, &
ſsequitur Menochium
dicta præſsumptione 140.
num. 29. qui
num. 30. aliis modis declarat: tenent etiam
eandem partem Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 63. fol. mihi, 227. & num. 68. fol. 233.
& in indice ſsuarum deciſsionum, fol. mihi, 1265. Franci
ſscus Beccius
dict. conſs. 98. num. 11. lib. 1. Petrus de Peralta
in l. 3. §. qui fideicommiſsſsam, ff. de hæredibus inſstituendis, num. 11. fol. mihi, 136. vbi eleganter declarat dictum
con
ſsilium Alexandri, infèrtque nouè ad quæ
ſstionem
quandam meliorationis, de qua
ibi videri poterit.
Secundò limitatur, ni
ſsi quis fuerit hæres in
ſstitutus
*
in omnibus bonis mobilibus, & immobilibus, iuribus,
& actionibus, præ
ſsentibus, & futuris, quia tunc concurrit in v
ſsufructu cum eo, cui legatus e
ſst v
ſsusfructus omnium bonorum, vt con
ſsultus re
ſspondit Ruinus
in conſsil. 40. num. 6. volum. 2. & in conſs. 165. num. 9. volum. 3.
ſsed impugnat ip
ſsum Mantica, videndus omninò
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 9. tit. 6. num. 20. &
verè, vt aduertit ip
ſse Mantica,
ſsecura non videtur prædicta re
ſsolutio rationibus
ibidem adductis, vbi etiam refert Riminaldi
ſsenioris
ſsententiam
in conſs. 411. num. 1.
& ſseqq. Quòd
ſsi quis fuerit hæres in
ſstitutus in omnibus bonis concurrit in v
ſsufructu cum eo, qui
ſsimplici
*ter fuit in
ſstitutus in v
ſsufructu: & dicit
ſse non inuenire
i
ſstum ca
ſsum in terminis,
ſsed militare rationem
dictæ l.
ſsi alij ff. de vſsufructu legat. & contraria di
ſsſsoluit: idem
etiam defendit Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 633. lib. 6.
vbi
à num. 20. v
ſsque ad
num. 48. a
ſsſserit in prædicto ca
ſsu, inter hæredem in
ſstitutum in omnibus bonis, & legatarium v
ſsusfructûs omnium bonorum diuidi debere
v
ſsumfructum quia militat eadem ratio
dict. l. ſsi alij.
Verùm de hac
ſsententia valdè dubito, nec auderem
eam firmare; con
ſsidero enim rationem
dicta l. ſsi alij,
non militare in hoc ca
ſsu, imò diuer
ſsam e
ſsſse, vt contra
Baldum
ſsuperiùs con
ſstituimus. Enimverò etiam in hoc
ca
ſsu in
ſstitutio ip
ſsa verificatur
ſsine v
ſsufructu nec ex aliquo con
ſstat, quòd voluerit te
ſstator, hæredem in
ſstitutum participare de v
ſsufructu; nec pote
ſst ex eo, quòd te
ſstator in
ſstituerit hæredem in omnibus bonis, certa aliqua coniectura, quoad v
ſsumfructum deduci: aliud enim
e
ſst, volui
ſsſse te
ſstatorem hæredem in
ſstituere in omnibus
bonis, idque expre
ſsſsi
ſsſse; aliud verò e
ſst, probabiliter, non
de mente aut voluntate ip
ſsius te
ſstatoris, qui nullo modo id expre
ſsſsit, extendere in
ſstitutionem ip
ſsam ad v
ſsumfructum eorum bonorum, qui
ſsingulariter, aut
ſspecialiter alteri relictus e
ſst. Nam, vt dixi
ſsuprà, ſsine v
ſsufructu etiam verificatur ip
ſsa in
ſstitutio, nec ex proprietate
ſsermonis id contingere pote
ſst, provt contingere
in
dicta l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato, repetitum e
ſst
ſsuprà.
Nec erit multùm difficilè, re
ſspondere duobus funda
*mentis, quæ pro
ſsua opinione expendit principaliter Riminaldus
præcitato conſs. 633. num. 20. cum ſseqq. Et in primis, fateor libenter verum e
ſsſse, quòd vbi con
ſstat ex coniecturis, quòd te
ſstator voluerit, hæredem participare de
v
ſsufructu, debeat ip
ſse hæres cum v
ſsufructuario concurrere ad v
ſsumfructum: negandum tamen e
ſst, id con
ſstare po
ſsſse ex eo dumtaxat, quòd hæres in
ſstitutus
ſsit in
omnibus bonis, cùm imò potiùs contrarium con
ſstet
ex hoc, quòd alius relictus e
ſst v
ſsufructuarius omnium
bonorum, nec verbum,
omnibus, e
ſst tantæ potentiæ, vt
circa hoc po
ſsſsit aliquid innouare, vel naturam, & e
ſsſsectum legati alterare; quamuis enim per illud cen
ſseantur generaliter omnia bona te
ſstatoris relicta, vt peti
po
ſsſsint, vtque hæredi debeantur; non tamen vt ip
ſse hæres po
ſsſsit, aut debeat in v
ſsufructu concurrere, qui
ſspecialiter alteri legatus e
ſst: & pro hac parte expendi pote
ſst
Menochius
lib. 4. dict. præſsumptione 140. num. 29. qui,
quamuis quæ
ſstionem
ſsuperiorem non moueat in terminis, vi
ſsus e
ſst præfatam re
ſsolutionem probare, dum po
ſst
alios plures
ibidem relatos requirit, ad hoc quòd hæres,
& v
ſsufructuarius concurrant in v
ſsufructu, quòd hæres
in
ſstitutus
ſsit in omnibus bonis pleno iure, qua
ſsi
ſsentiens
apertè aliud e
ſsſse dicendum, vbi hæres in
ſstitutus
ſsit in
omnibus bonis, non adiectis verbis illis,
pleno iure. Et
confirmatur etiam ex his, quæ in terminis
ſscrip
ſsit Hie
*ronym. Gabriel
In conſs. 102. num. 2. lib. 1. vbi eleganter
probat, & Picum, & alios impugnat. Quod
ſsi quis fuerit in te
ſstamento hæres vniuer
ſsaliter in
ſstitutus, & in
codicillis alteri relictus
ſsit v
ſsusfructus omnium bonorum, non debet hæres ip
ſse hoc ca
ſsu concurrere cum
v
ſsufructuario in v
ſsufructu, nec fieri debet differentia,
vtrùm te
ſstamento, vel codicillis v
ſsusfructus relinquatur, cùm codicilli
ſsint pars te
ſstamenti: &
ſsequitur Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 9. titul. 6. num. 18. &
amplecti videtur Sarmientus
in l. Titia cum teſstamento,
§.
Titia cùm nuberet, num. 6. de legatis 2. vbi dicit, quòd
inter te
ſstamentum, & codicillos non videtur dari prioritas, vel po
ſsterioritas, cùm vno momento confirmentur,
ſscilicet morte defuncti. Ex quo diluitur alterum
*
fundamentum eiu
ſsdem Riminaldi; & quamuis in hoc
vltimo ca
ſsu ex Pico, & aliis contrà defendat Menochius
dicta præſsumptione 140. num. 31. vbi
ſscribit hæredem concurrere cum ip
ſso v
ſsufructuario in v
ſsufructu,
verior tamen videtur Hieronymi Gabrielis re
ſsolutio.
Nec vrget ratio
eiuſdẽeiusdem Menochij quòd te
ſstator in
ſstituendo hæredem in te
ſstamento, nullo dato v
ſsufructuario,
videtur hæredem ip
ſsum pleno iure in
ſstituere; deinde
legando v
ſsumfructum alteri,
ſsignificauit, quòd ip
ſse v
ſsufructuarius haberet v
ſsumfructum ip
ſsum vnà cum ip
ſso
hærede: Quia re
ſspondetur, verum e
ſsſse, te
ſstatorem videri hæredem in
ſstitui
ſsſse pleno iure, cùm alteri in te
ſstamento v
ſsumfructum non relinquit; non tamen certum
e
ſsſse, quòd deinde legando in codicillis v
ſsumfructum alteri,
ſsignificare voluerit, quòd ip
ſse v
ſsufructuarius habeat v
ſsumfructum ip
ſsum vnà cum hærede, imò potiùs,
quòd habeat illum integram, provt verba
ſignificãtſignificant, nec
|
hæres
cũcum illo concurrat. Quod maximè procedit ex ratione adducta per Sarmientum
vbi ſsuprà, atque euidentius colligi pote
ſst ex
ſsolutione,
quãquam ip
ſse Menochius prę
ſstat ad argumentum Hieronymi Gabrielis, & Franci
ſsci
MãticæManticæ, quorum opinionem ego
ſsu
ſstineo; dicit enim, verius e
ſsſse, in prædicto ca
ſsu magnam e
ſsſse differentiam inter te
ſstamentum, & codicillos: nam te
ſstator legando in
codicillis v
ſsumfructum alteri, videtur muta
ſsſse voluntatem, atque ita reuoca
ſsſse v
ſsufructum, qui hæredi videbatur relictus in ip
ſso te
ſstamento
ſsub generali in
ſstitutione: po
ſstmodùm verò
num. 32. con
ſstituit non ita facilè præ
ſsumi mutationem voluntatis incontinenti,
ſsicut
ex interuallo, hoc e
ſst, in codicillis. Enimverò,
ſsi verum
amamus,
ſsolutio i
ſsta euidens præ
ſstat argumentum
aduersùs ip
ſsum Menochium; quamui enim, vt
ſsuprà
diximus, hæres ip
ſse videatur in
ſstitutus pleno iure, nullo
v
ſsufructu alteri relicto: ex quo tamen te
ſstator po
ſstmodùm in codicillis v
ſsumfructum alteri legauit, videtur
muta
ſsſse voluntatem quoad ip
ſsum v
ſsumfructum, qui in
te
ſstamento hæredi
ſsub generali in
ſstitutione relictus videbatur, illúmque v
ſsufructuario
ſsic reliqui
ſsſse, vt nullo
modo cum ip
ſso po
ſsſsit hæres concurrere, vt rectiùs firmant præfati Authores, extendentes etiam ad i
ſstum ca
ſsum communem
ſsententiam, quam contra Baldum
ſsuprà probauimus; & meritò quidem, cum prædictum
verbum
in omnibus, ſsæpe apponi
ſsoleat ex
ſstylo tabellionum potiùs, quàm ex mandato, aut voluntate te
ſstatoris, nec debeat mutare
ſsub
ſstantiam non nece
ſsſsaria verborum multiplicatio,
l. pediculis, §. Labeo, ff. de auro &
urgento legato, cum aliis vulgatis: quo modo argumentabatur Mantica contra Ruinum,
dict. tit. 6. num. 20. in
fortioribus terminis, quando quis in
ſstitutus fuerit hæres
in omnibus bonis mobilibus, & immobilibus, & iuribus, & actionibus præ
ſsentibus, & futuris.
Quinto loco con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse: Vtrùm
*
ſsuperiora procedant,
ſsi ponamus, quòd te
ſstator alicui
ſsimpliciter fundum legauit, alteri verò v
ſsumfructum
omnium bonorum reliquit, dixitque, legatarium illum
v
ſsusfructûs omnium bonorum con
ſsequi debere totum,
& integrum v
ſsumfructum. Quam quæ
ſstionem intactam relinquunt Rolandus, Mantica, Menochius, Prætis, & alij relati
ſsuprà, ſsed Paulus Pari
ſsius
in conſsil. 94.
num. 45. & in conſs. 97. num. 12. vol. 2. expre
ſssè affirmat,
v
ſsufructuarium omnium bonorum in prædicto ca
ſsu,
percipere debere v
ſsumfructum etiam ex fundo,
ſsiue
prædio
ſspecialiter alteri legato, ita quod legatarius nudam tantùm proprietatem con
ſsequatur, nec procedere
po
ſsſsit deci
ſsio textus
in dict. l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legat. & communem re
ſsolutionem te
ſstantur Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 62. fol. 226.
Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum,
quæſst. 25. num. 4. qui ait, quòd ita dicit Glo
ſsſsa
in eadem
l. ſsi alij, quam
ſsequuntur Bartolus & omnes, cùm reuera Glo
ſsſsa, & Bartolus, nihil dixerint:
ſsecus ergo erit,
ſsi verba illa,
totum & integrum vſsumfructum, aut alia
ſsimilia adiecta non fuerint; vtputà,
ſsi te
ſstator v
ſsumfru
*ctum omnium & quorumcunque bonorum
ſsuorum alicui legauerit: tunc enim videri pote
ſst lega
ſsſse etiam v
ſsumfructum earum rerum, quas aliis
ſsimpliciter, &
ſspecialiter legauit. Quòd
ſsi natura, & potentia verborum
illorum,
omnium & quorumcunque, in
ſspiciatur, facilè
ſsibi qui
ſsque per
ſsuadere poterit, id verum e
ſsſse; verbum
enim illud, &
quorumcunque bonorum, vniuer
ſsale e
ſst, &
*
virtute eius omnia comprehenduntur; &
ſsic, v
ſsusfructus etiam eorum, quæ aliis particulariter
ſsunt legata:
quod multis te
ſstimoniis ad pro po
ſsitum dicti verbi comprobarunt Tiraquellus
de retractu Lignagier, §. 1. gloſsſsa 7. num. 20. & ſseqq. Decius
in conſs. 113. num. 4. Gratus
in conſs. 118. vol. 2. Cephalus
in conſs. 58. num. 12. lib. 1. &
in conſs. 258. lib. 2. & in conſs. 451. num. 55. lib. 4. & in conſsil. 704. num. 4. lib. 5. Menochius
in conſs. 600. num. 6. lib. 6.
Bur
ſsatus
in conſs. 22. ex num. 3. cum ſseqq. vol. 1. Et ver
*bum
quodcumque, vel
quibuſscumque, vniuer
ſsale e
ſst, &
geminatum, & comprehendit, ac includit omnia, etiam
ea quæ aliàs non includerentur, & etiam
ſsi talia
ſsint
improprii
ſsſsima, Glo
ſsſsa
in l. 1. verbo, quibu
ſscumque,
ff. de
indiciis Decius
in conſs. 599. num. 2. & ſseqq. Gozadinus
in conſs. 6. num. 42. & ſseqq. Curtius iunior
in conſs. 48. n. 3.
lib. 1. Cephalus
in conſs. 453. num. 187. & 188. & in conſsil. 617. num. 2. & 3. lib. 4. Bur
ſsatus
in conſs. 224. num. 3.
& 4. lib. 2. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 49. n. 11.
& 12. & in conſs. 92. num. 12. & 13. lib. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 322. num. 32. Antonius Galeatius
Malua
ſsſsia
in conſs. 27. num. 2. volum. 1. qui optimè limitat, & declarat
n. 10. 15. 17. 20. & 21. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 2. num. 149. Et ex
ſsua amplitudine
*
nihil excludit dictum verbum, ex textu
in cap. ſsolitæ, in
fine, de maioritate & obedientia. Abbas
ibi, num. 7. & alij
adducti per Bur
ſsatum
in conſs. 6. num. 3. lib. 1. qui
conſs. 137.
num. 27. lib. 2. ex multis aliis,
ſscribit, id procedere etiam
in hominis di
ſspo
ſsitione quantumuis
ſstricta, vt nullam
*
de habilitate recipiat re
ſstrictionem: quod tenent etiam
Romanus
in conſs. 31. num. 2. Paulus Pari
ſsius
in conſs. 23.
num. 170. vol. 1. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 2.
num. 169. Igitur debebitur v
ſsufructuario prædicto omnium bonorum v
ſsusfructus, etiam eorum, quæ
ſspecialiter aliis
ſsunt legata, ac
ſsi
ſspecificè, & nominatim fui
ſsſset
*
relictus; tantum enim operatur dictio generalis, quantùm operari po
ſsſsent
ſsingulæ rerum enumerationes, vt
ex Glo
ſsſsa
in l. omnes, §. 1. in verbo, enumeratæ,
C. de
præſscriptione 30. vel. 40. annorum, alios referens tradit
Bur
ſsatus
in conſs. 364. num. 14. lib. 4. Iacobus Mandellus
de Alba
in conſs. 557. num. 19. at prædicta verba e
ſsſse vniuer
ſsalia, & generalia omnes admittunt, quos
ſsuprà in
vnum conge
ſsſsimus, qui & geminata e
ſsſse pariter dicunt,
& notant DD.
in Authent. quibuſscunque, C. de ſsacroſsanct. Eccleſs. Baldus
in l. 1. quæſst. 34. ff. de rerum diuiſsione, Decius
in conſs. 113. num. 4. & in
ſspecie de dictione
quibuſscunque, ſsic ob
ſseruat Cephalus
dict. conſs. 451. numer. 187. lib. 4. ſsic magis enixam te
ſstatoris voluntatem demon
ſstrant, ex
l. baliſsta, & notatis per Doctores
*
ibi. ff. ad Trebellianum, latè per Felinum
in cap. ſsi cautio, col. 11. & ſseqq. de fide inſstrumentorum, Mieres de
maioratu, part. 1. quæſst. 22. ex num. 13. cum ſseqq. Menochium
in conſs. 40. num. 4. lib. 1. Antonium Galeatium
Malua
ſsſsiam
in conſs. 52. num. 13. vol. 1. Bur
ſsatum
in conſsil. 13. num. 36. lib. 1. qui
conſs. 225. num. 5. lib. 2. ex aliis
aduertit, verba vniuer
ſsalia geminata, omnes ca
ſsus &
*
omnes
ſspecies comprehendere ex voluntate di
ſsponentis, ex qua ce
ſsſsare, aut procedere debere deci
ſsionem textus
in dict. l. ſsi alij, ſsæpè diximus. Ex his, & vltra omnes in hac materia Scribentes, con
ſsiderabam, dubiam
reddi opinionem Pauli de Montepico
in dict. §. Titia
cùm nuberet, quæſst. 25. num. 113. vbi contrarium tenet,
& v
ſsufructuario omnium bonorum denegat v
ſsumfructum in rebus
ſspecialiter legatis, non ob
ſstante quòd omnium, & quorumcunque bonorum relictus
ſsit v
ſsusfructus: quod ex dictis adhuc redditur
ſsatis dubium.
Sexto loco con
ſstituendum e
ſst, quòd cùm te
ſstator legat
ſsimpliciter fundum alicui, deinde relinquit alteri v
ſsum
*fructum omnium bonorum, quo ca
ſsu inter prædictos
e
ſst coniunctio quædam re tacitè proueniens ex interpretatione legis, ita vt v
ſsufructuarius omnium bonorum concurrat in v
ſsufructu dicti fundi, cum legatario
eiu
ſsdem, & dicantur duo re coniuncti, vt latiùs probat
Menoch. referendus
ſstatim. Tunc, inquam, decedente
legatario prædicti fundi, ille v
ſsusfructus accre
ſscit v
ſsufructuario omnium bonorum, non autem hæredi acquiritur,
ſsecundùm Menoch.
lib. 4. præsumptione 159.
num. 6. vbi &
eodem lib. præſsumpt. 140. num. 37. idem
probat, cùm v
ſsusfructus certæ rei vni legatur, & alteri
*
v
ſsusfructus omnium bonorum, vt mortuo v
ſsufructuario certæ rei, v
ſsusfructus ille pertinere debeat ad v
ſsufructuarium omnium bonorum, & non ad hæredem: quod
ex aliis
etiãetiam ſsic re
ſsoluunt Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, n. 64. fol. mihi, 229. & in indice ſuarũsuarum
deciſsionum. verb. v
ſsusfructus finitur morte, in
princ. fol.
mihi, 1265. Tiberius Decian.
in conſs. 51. vol. 1. Mantic.
|
de coniectur. vltim. volunt. lib. 9. tit. 5. num. 17. fol. 397.
Ex quibus non differt in propo
ſsita
ſspecie, quòd v
ſsufructuarij
ſsint vniuer
ſsales,
ſsiue vnus vniuer
ſsalis, & alter
particularis vnius rei,
ſsiue ambo particulares, vt latiùs
comprobat Caualcanus in locis relatis
ſsuprà.
Septimo loco con
ſstituendum e
ſst, quòd
ſsi fundus duo
*bus coniunctim legatus
ſsit, & tertio v
ſsusfructus eiu
ſsdem fundi, quia fundi appellatione plena proprietas
ſsignificatur,
l. ſsi alij, ff. de vſsufructa legato. &
ſsæpe diximus, v
ſsufructus ille
cõmunicaricommunicari debet inter illos duos,
quibus coniunctim fundus legatus e
ſst & tertius, cui legatus fuit v
ſsusfructus eiu
ſsdem fundi
ſseparatim, alteram
partem habebit, ita
ſscilicet, vt non
ſsinguli ferant viriles partes, ide
ſst trientes,
ſsed duo
ſsemi
ſsſsem v
ſsusfructûs,
tertius
alterũalterum ſsemi
ſsſsem; ita
ſstatutum e
ſst
in l. Sempronius
Attalus, 36. § ſsi fundus, ff. de vſsufructu legato. Cuius legis vera ratio ex dictis colligitur: item etiam, quia vt
eleganter aduertit Cuiacius
recitationum ſsolemnium ad
libros Digeſstorum, in dict. §. ſsi fundus, illi duo, qui
ſsunt
coniuncti re, & verbis, pro vno reputantur,
l. planè, 34.
§. primo ff. de legatis primò, l. vnica, §. hoc itaque, C. de
caducis tollendis. Et ita ius accre
ſscendi inter eos tantùm
coniunctos ver
ſsatur; & non concurrente vno, alter totum
ſsemi
ſsſsem habiturus e
ſst, concurrente verò vtroque,
ſsemi
ſsſsem inter
ſse partientur: & denique inter illos duos
propter coniunctionem duplicem ver
ſsatur ius accre
ſscendi, non inter illos, & tertium: & eadem ratione fundatum e
ſst, quod Africanus
ſscrip
ſsit
in l. ſsi proprietas, 9. ff.
de vſsufructu accreſscendo, vbi, &
in dicto §. ſsi fundus, o
ſstenditur apertè, eandem rationem
ſseruari,
ſsi duobus coniunctim legatus
ſsit v
ſsusfructus fundi, &
ſseparatim tertio fundus, quia v
ſsusfructus communicabitur inter illos duos & tertium, ita vt coniunctim vnius tantùm per
ſsonæ pote
ſstate fungantur, &
ſsemi
ſsſsem dumtaxat ferant,
& inter eos tantùm ver
ſsetur ius accre
ſscendi, quia in eundem
ſsemi
ſsſsem vocantur, vt latiùs, atque eruditè explicat Cuiacius
vbi ſsuprà. vbi in fine aduertit, diuer
ſsam e
ſsſse
ſspeciem
l. ſsi tibi, ff. de vſsufructu accreſscendo, quia ibi tribus coniunctim legatus fuit v
ſsusfructus; & ideò concur
ſsum habent faciúntque trientes, & inter eos omnes ver
ſsatur ius accre
ſscendi. Rationem etiam prædictorum rectè videtur a
ſsſsequutus Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 3. num. 11. verſsiculo, eadem
ratione, folio mihi, 236.
Octauo tandem, & vltimo loco con
ſstituendum e
ſst,
*
quòd
ſsi Titio fundus Seianus, & eiu
ſsdem fundi v
ſsusfructus coniunctiuo modo legatus fuerit; erit in pote
ſstate
eius, fundum, an v
ſsumfructum vendicare malit: &
ſsi
fundum elegerit, nece
ſsſsariò plenam proprietatem habebit, licèt v
ſsumfructum à
ſse repulerit;
ſsi verò v
ſsumfructum habere maluerit, & proprietatem fundi repulerit,
ſsolùm v
ſsumfructum habebit,
l. ſsi Titio, 10. ff. de vſsufructu legato, quam mirabiliter explicat Cuiacius
ibidem,
dicens, quòd ne inutilis, & inanis
ſsit adiectio legati
v
ſsusfructus, quam te
ſstator
ſsanæ mentis fecit, quamuis
coniunctiuo modo legauerit fundum, & eiu
ſsdem fundi
v
ſsumfructum; melius erit rem
ſsic accipere, ac
ſsi di
ſsiunctiuo modo lega
ſsſset fundum, vel eiu
ſsdem fundi v
ſsumfructum, vt & aliàs
ſsæpe in te
ſstamentis, & in
ſstipulationibus oratio coniuncta pro di
ſsiuncta accipitur vo
*luntatis de functorum vtcumque expediendæ cau
ſsa,
l. 29.
& 53. de verborum ſsignificatione, l. penultim. C. eodem
titul. & hanc interpretationem videtur præ
ſsentire Bartolus
in ſsummario eiuſsdem l. quatenus
ſsumit illum textum,
coniunctio poſsita inter incompatibilia, reſsoluitur in
diſsiunctiuam, & latiùs declarat
in l. 1. ferè per totam,
ff.
de iuſst. & iur. Hoc e
ſst, quòd legatarius ex tali genere legati a non pote
ſst fundum, ide
ſst, plenam proprietatem,
& v
ſsumfructum, ide
ſst,
ſseruitutem v
ſsusfructûs vendicare, quia nemini suus fundus
ſseruire pote
ſst; fru
ſstrà
etiam, vel potiùs ridiculè vindicaret v
ſsumfructum, qua
ſsi partem fundi, quia iam plenum fundum habet iure
legati; fundi enim nomine, vt
ſsæpi
ſsſsimè diximus, plena
proprietas continetur, coniunctio itaque in di
ſsiunctam
re
ſsolui debet omninò. Quòd
ſsi de
ſsiunctiuo modo ita lega
ſsſset te
ſstator Titio fundum, aut eiu
ſsdem fundi v
ſsumfructum; in arbitrio erit Titij, vel v
ſsumfructum
ſsolum,
ide
ſst
ſseruitutem vendicare, vel vindicare fundum, ide
ſst
plenam proprietatem: quod optimè, & latiùs explicat
Cuiacius
ibidem, circa fin. & de his hactenus
ſsufficiat.
CAPVT XLVIII.
Ius accreſscendi, vel non decreſscendi, an, &
quando locum habeat in legato vſsusfructus?
vbi de triplici coniunctione, re & verbis ſsimul; re tantùm; & verbis tantùm tractatur.
Lex mulieri, & Titio. 73. ff. de condit. & demonſstrat. l. 1. §. 1. l. penultim. ff. de vſsufructu
accreſscendo, cum aliis eiuſsdem tit. l. & proculo, 20. ff. de legat. 2. & verè, & dilucidè explicantur, nonnulla nouiter adnotantur per
Authorem, & diligenti, diſstinctáque manu
materia hæc declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Ius accreſscendi, vel non decreſscendi, an, & quando locum habeat in legatis, fideicommiſsſsis, & hæreditatibus? remiſsſsiuè.
-
2 Ius accreſscendi, vtrùm in contractibus locum habeat?
remiſsſsiuè.
-
3 Iuri accreſscendi locus non eſst in legato vſsusfructus,
quoties legatarij omnimodò ſseparati ſsunt, hoc eſst, nec
verbis, nec ſsimul re & verbis coniuncti.
-
4 Quod in omni legato, etiam proprietatis plenæ pariter
obſseruatur, & inter legatarios omninò diſsiunctos non
habet locum ius accreſscendi, nec decreſscendi, ſsed portio deficiens manet penes hæredem.
-
5 Proponitur difficultas l. mulieri & Titio, 73. ff. de
conditionibus, & demonſstrationibus.
-
6 Et pluribus modis explicatur ille textus remiſsſsiuè.
-
7 Iuri accreſscendi locum eſsſse in ſspecie d.l. mulieri, &
Titio, ſsi titius moriatur aut capite minuatur, contra
gloſsſsam, & alios: & vide numer. ſseqq.
-
8 Ius accreſscendi locum habet, etiam quando legatarius
admittitur ad ſsuam partem de iure ſspeciali, & num.
ſseqq.
-
9 Dictionis, Quandiu, natura.
-
10 Ius accreſscendi quare non fuerit conceſsſsum mulieri in
d.l. mulieri, & Titio, ab initio, cùm Titius conditione defectus fuit; item, quare debuerit mulier ipſsa
exſspectare mortem Titij, vel ſstatus eiuſsdem mutationem?
-
11 Repudiatio Titij, quare non proſsit mulieri in d.l. mulieri & Titio?
-
12 Legatum conditionale pendente conditione, repudiari
non poteſst.
-
13 Iuri accreſscendi, vel non decreſscendi, an, & qualiter locus ſsit in legato vſsusfructus, ante, & post quæſsitam portionem, cùm legatarij re, & verbis ſsimul
coniuncti ſsunt?
-
14 Ius accreſscendi vtrùm habeat locum in legato vſsusfructus, quando legatarij ſsunt re tantùm coniuncti? &
num. ſseqq.
-
15 Ius accreſscendi, vel non decreſscendi in quibus differant
inter ſse? remiſsſsiuè.
-
16 Iuri accreſscendi an ſsit locus in legato vſsusfructûs,
quando legatarij ſsunt coniuncti verbis tantûm? &
num. ſsequent. vbi in primis refertur communis Doctorum ſsententia.
-
17 Et fundamentis illius, atque Menochij conſsiderationibus nonnullis nouiter reſspondetur per Authorem, &
num. ſsequent.
-
18 Coniunctionis verbalis an ſsit maior vis, & effectus,
quàm realis, remiſsſsiuè.
-
19 Ius accreſscendi locum habet in legato proprietatis, inter
verbis tantùm coniunctos.
-
20 Ius accreſscendi non habet locum regulariter poſst quæſsitam portionem.
-
21 Ius accreſscendi locum habet in legato vſsusfructus,
etiam poſst quæſsitam portionem, cùm legatarij coniuncti ſsunt re, & verbis ſsimul, ſsiue re tantùm.
-
22 Proponitur difficultas l. penultimæ, ff. de vſsufructu
accreſscendo, & communis interpretatio refertur.
-
23 Quæ tamen concludentibus rationibus improbatur.
-
24 Iuri accreſscendi locum non eſsſse in legato vſsusfructus,
quando legatarij ſsunt verbis tantùm coniuncti, ex
ſsententia Antiquorum, quæ magis placet Authori,
& num. ſsequent.
-
25 L. penultimæ, ff. de vſsufructu accreſscendo, vera ratio redditur.
-
26 Inter vſsumfructum, & proprietatem, quoad ius accreſscendi, differentiam eſsſse inter coniunctos verbis tantùm: vbi vera diſscriminis ratio proponitur.
-
27 Iuri accreſscendi, vel non decreſscendi locum eſsſse in legato vſsusfructus, inter coniunctos verbis tantùm, ſsi
quis velit cum communi tueri, qualiter poſsſsit contrariæ partis fundamentis ſsatisfacere?
-
28 L. plané, 34. §. ſsi coniunctim, ff. de legatis primò,
explicatur.
-
29 Legatum ab inſstituto relictum, repetitum cenſsetur à
ſsubſstituto, ſsiue ſsubſstitutio ſsit vulgaris expreſsſsa, ſsiue
tacita ſsub pupillari comprehenſsa.
-
30 Coniunctio, ex qua naſscitur ius accreſscendi, duplex eſst,
hominis, & legis.
-
31 Coniunctio legalis quæ dicatur?
-
32 Ius accreſscendi non inducere coniunctionem legalem in
legato proprietatis, ſsi legatum per repudiationem,
vel alio modo ex poſst facto deficiat.
-
33 Secus tamen in vſsufructu: vbi vera proponitur differentiæ ratio, & l. & proculo, ff. de legatis 2. & l. 1.
§. 1. ff. de vſsufructu accreſscendo, explicantur.
-
34 Nonnulla in hac materia contra communem Scribentium ſsententiam, & nouè, & verè adnotata, & textum in l. 1. §. 1. ff. de vſsuf. accreſscendo, optimè declaratum.
-
35 Coniunctio legalis quare non operetur ius accreſscendi,
in ſspecie l. & proculo, ff. de legatis 2.
-
36 Coniunctio legalis ſsola ſsufficiens non eſst ad inducendum ius accreſscendi, niſsi alia ratio id ſsuadeat, contra Communem.
-
37 Coniunctionis legalis doctrinam verãveram non eſsſse, ſsed commentitiam, provt hoc num. latiùs explicatur.
-
38 Ius accreſscendi an, & quare detur inter duos dominos,
qui ad eandem hæreditatem ſseruo communi relictam
ex teſstamento admittuntur, & inter eos, qui ad bonorum poſsſseſsſsionem, ſsiue contra testamentum, vel
ab inteſstato à lege vocantur.
-
39 Ius accreſscendi inducitur etiam inter omninò diſsiunctos, ne quis decedat pro parte teſstatus, & pro parte
inteſstatus.
-
40 Ius accreſscendi, quare procedat in ſsucceſsſsione ab inteſstato?
-
41 Succeſsſsio legitima defertur ſsemper ſsaluâ gradus prærogatiuâ.
-
42 Ius accreſscendi, quare detur in bonorum poſsſseſsſsione cõtracontra tabulas, & in querela inofficioſsi teſstamenti?
PRo plena, di
ſstinctáque huius capitis explicatione,
*
primò con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi: Ius accre
ſscendi, vel non decre
ſscendi, dubium e
ſsſse, an, & quando locum habeat in legatis, fideicommi
ſsſsis, & hæreditatibus?
Nec de hoc po
ſsſse certam aut generalem doctrinam con
ſstitui; quippe cùm res i
ſsta altiorem requirat indaginem & di
ſsputationem, & pleni
ſsſsimum tractatum contineat, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt, & pleni
ſsſsimè
declararunt hanc materiam, (penes quos videri poterit) Bartolus, Alexan. Ia
ſson, & omnes ordinarij, maximè Ripa, Annibal Crotus, Pari
ſsius, Villalonga, Bolognetus, & alij Recentiores
in l. re coniuncti, ff. de legatus 3. & in l. vnica, C. quando non petentium partes,
vbi lati
ſsſsimè repetit Ioannes Gutierrez
per totam leg.
Guill. Bened.
in cap. Ranuntius, de teſstament. verb. &
vxorem, nomine Adela
ſsiam,
ex n. 93. cum
multis ſseqq.
& verb. in eodem te
ſstamento relinquens,
el primero, numer. 266. & ſseqq. Gualden
ſs.
de arte teſstandi, titul. de legatis, cautela 15. Menchaca
de ſsucceſs. creation. lib. 1. §. 10.
ex num. 92. v
ſsque ad
num. 168. & de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. inpræſsatione, & lib. 3. à princ. v
ſsque ad §. 24.
Petrus de Peralta, & Franci
ſscus Sarmient.
in l. & proculo, per totam, ff. de legat. 2. Vdalricus Za
ſsius, Alciatus, Ioannes Robertus, Antonius Goueanus, Forcatulus, Loriotus, Durandus, Menochius, & Petrus Gregorius, quos in vnum conge
ſsſsit noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in §. ſsi eadem res, num. 16. Inſstitut. de legatis,
qui ip
ſse per totum §. lati
ſsſsimè
ſscribit de hac materia.
Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. ius accreſscendi, per totum, fol. mihi, 223. Simon de Prætis
de interpretatione vltim. volunt. lib. 3. interpretatione 1. dubitatione 5. ſsolut. 3. per totam. fol. mihi, 24. Mantica
de coniect.
vltim. volunt. lib. 4. tit. 10. per totum, & lib. 10. tit. 10.
per totum, Antonius Gomez
tom. 1. variar. cap. 10. de
iure accreſscendi, per totum, Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 9. per totum, D. Spino
in specul. gloſsſs. 9. principali, de iure accreſscendi. Alexander
Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 34. num. 62. & n. 179.
& 243. & 268. &
271. & ſseqq. & reſsp. 11. per totum,
lib. 2. Surdus
in conſs. 211. lib. 2. lati
ſsſsimè etiam, atque
noui
ſsſsimè Angelus Matheacius
de legatis, & fideicommiſsſs. lib. 3. cap. 1. per totum, & quatuor capitibus ſseqq. alios
infinitos con
ſsultò,
ſscien
ſsque prætermitto. Superiores
autem & fideliter præcitantur, & à me originaliter prælecti
ſsunt. Ip
ſsi etiam di
ſstinctè tractant, vtrùm in con
*tractibus locum habeat ius accre
ſscendi, nec-ne: inter
alios tamen commendo Antonium Gomez
in princ.
Guilliel. Benedict. & Alexandrum Rauden
ſsem
locis relatis ſsuprà, Aldobrandinum
in conſs. 1. num. 287. & ſseqq.
Quod attinet tamen ad no
ſstrum propo
ſsitum, &
ſsecundo loco con
ſstituendum e
ſst: Iuri accre
ſscendi locum
*
non e
ſsſse in legato v
ſsusfructus, quoties legatarij omnimodò
ſseparati
ſsunt, hoc e
ſst, nec re, nec verbis, nec
ſsimul re & verbis coniuncti,
l. 1. ff. de vſsufructu accreſscendo. ibi: Cæterum ſsi ſseparatim vnicuique partis vſsusfructus ſsit relictus: ſsine dubio ius accreſscendi ceſsſsat. Et in
hoc omnes conueniunt, vt dicit Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3. §. 23. num. 28. verſs. ergo aut ſsunt,
aduertunt Menochius
in conſs. 141. num. 6. lib. 2. Petrus
Gregor,
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 5. n. 20. vel quoties res omninò
ſsunt diuer
ſsæ, vt cùm legatur duobus,
annis alternis, v
ſsusfructus,
l. 2. ff. quibus, modis vſsusfructus amittatur, l. huiuſsmodi, §. quibus, ff. de legat. 1.
Petrus Co
ſstalius
in l. penult, in princ. ff. de vſsufructu accreſscendo. Quod in omni legato, etiam proprietatis ple
*næ, pariter ob
ſseruatur; & inter legatarios omninò di
ſsiunctos, non habet locum ius accre
ſscendi, nec decre
ſscendi,
ſsed portio deficiens manet penes hæredem, Bartol.
in dict. l. re coniuncti num. 25. vbi communem omnium
ſsententiam te
ſstatur Ia
ſson
num. 112. & num. 117.
Peralta
in dict. l. & proculo, ff. de legatis 2. n. 16. Gra
ſsſsus
dict. §. ius accreſscendi, quæſst. 11. & exemplis comprobat
Menchaca
dict. §. 23. num. 1.
Sed Accur
ſsius
in dict. l. 1. ff. de vſsufructu accreſscen*do, opponit in contrarium, textum
in l. mulieri, & Titio, 73. ff. de condit. & demonſstrat. vbi etiam inter coniunctios non datur ius accre
ſscendi in v
ſsufructu;
ſscribit
enim Papinianus in hunc modum:
Mulieri, & Titio
vſsusfructus, ſsi non nupſserit mulier, relictus eſst: ſsi mulier
nupſserit, quandiu Titius viuet, & in eodem ſstatu fuerit,
partem vſsusfructus habebit; tantum enim beneficio legis
ex legato mulieri conceſsſsum eſsſse intelligendum eſst, quantum haberet, ſsi conditioni paruiſsſset: nec, ſsi Titius, qui conditione defectus eſst, legatum repudiet, ea res mulieri proderit. Et difficultas con
ſsi
ſstit in eo, quòd conditio illa,
ſsi
| non nupſserit, licèt habeatur pro impleta, quoad ip
ſsam
mulierem, quamuis nub at, quia beneficio, & di
ſspo
ſsitione legis remittitur,
l. ſsed ſsi hoc, §. fin. l. hoc modo, l. cum
tale, §. ſsi arbitratu, ff. de condit. & demonſstrat. tamen
in per
ſsona Titij omninò deficit,
ſsequutis nuptiis,
l. 1.
C. de indicta viduitate tollenda. Vnde videbatur, quòd
pars Titij propter defectum conditionis acce
ſsſsura e
ſsſset
mulieri per ius accre
ſscendi; vel non decre
ſscendi. Sed
contrarium expre
ſsſsim re
ſspondet Papinianus, nempe mulierem, viuo Titio, partem tantùm v
ſsusfructus habituram. Po
ſstmodùm verò dicit:
Nec ſsi Titius qui conditione
defectus eſst, legatum repudiet, ea res mulieri proderit.
Quod non modicùm aduer
ſsari videtur verbis aliis:
Tantum enim beneficio legis ex legato mulieri conceſsſsum eſsſse
intelligendum eſst, quantum haberet, ſsi conditioni paruiſsſset.
Planè
ſsecundùm id, repudiatio Titij mulieri prede
ſsſse
debet; nam
ſsi conditioni parui
ſsſset, vtique prode
ſsſset portio, quæ repudiata illi accre
ſsceret. Quibus & aliis modis, difficultatem eius textu cum iudicio con
ſsiderat Ia
ſson, &. rectè perpendit omnia, quæ pro, & contrà adduci po
ſsſsunt
in l. re coniuncti, ff. de legatis tertiò, num. 180.
& tribus ſseqq. & eum non referens Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſs. 9. principali, de iure accreſscendi,
num. 19. per totum, & noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in
§. ſsi eadem res, Inſstitut. de legatis, num. 11. & num. 93. &*
ſseqq. quo loco, & D. Spino
vbi ſsuprà, & tribus numeris
ſseqq. variis modis explicant illum textum, & vltra eos,
varios intellectus cumulant Peralta
in d.l. & proculo, ex
num. 40. Duarenus
lib. 2. de iure accreſscendi, c. vltim. Alciatus
lib. 4. paradoxorum, c. 8. Bolognetus
in d.l. re
coniucti, ex num. 308. cum ſseqq. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 159. num. 21. verſsic. Hic caſsus.
Verùm pro clara, & dilucida interpretatione illius
*
textus, animaduertendum e
ſst: Principale dubium con
ſsi
ſstere in hoc. vtrùm in
ſspecie
ibi propo
ſsita,
ſsit locus iuri
accre
ſscendi? Et po
ſst Accur
ſsium
ibi. verb. proderit, communiter intellexerunt Doctores, in ea lege, perpetuò
ce
ſsſsare debere ius accre
ſscendi, nec,
ſsi Titius moriatur,
mulierem totum v
ſsumfructum habituram,
ſsed partem
tantùm, quam à principio habuit; & pro ratione principaliter con
ſstituunt, ideò ce
ſsſsare debere ius accre
ſscendi, quia mulier admittitur de iure
ſspeciali, & contra voluntatem te
ſstatoris ad
ſsuam partem, non de iure communi: Inde deducentes, ad alios ca
ſsus generaliter ius
*
accre
ſscendi locum non habere, quando legatarius admittitur ad
ſsuam partem de iure
ſspeciali. Quod per illum textum adnotarunt Bartol.
in d.l. re coniuncti, n. 43.
vbi communem opinionem te
ſstantur Ia
ſson
num. 180.
Ripa
num. 144. Salicetus, & Bald.
in l. 1. C. de indicta viduitate tollenda, num. 2. & ſseqq. Alciatus, & Duarenus
vbi ſsuprà. Annibal
in repetition. l. nemo poteſst. de legatis
primò, num. 492. Ioann. Gutierrez
in repetitione l. vnicæ,
C. quando non petentium partes, num. 38. Sed contrariam
ſsententiam, imò ius accre
ſscendi locum habui
ſsſse, rectiùs
docuerunt Cuman. Ca
ſstren
ſsis, & Socinus
in d.l. mulieri, & Titio, num. 2. Ia
ſson, & Ripa
vbi ſsuprà, & Crotus
num. 72. Co
ſsta
in §. ſsi arbitratu, l. cùm tale, ff. de condit.
& demonſstrat. limitatione 4. ex num. 6. fol. mihi 238. Peralta
in dict. l. & proculo, ex num. 41. vſsque ad num. 49.
vbi
ſsubtiliter atque eruditè loquitur, & optimè expendit illum textum pro Communi, & contra
CommunẽCommunem,
& ad rationes Baldi re
ſspondet. Bolognetus
in d.l. re coniuncti, num. 309. & 314. Robert.
lib. 2. ſsententiarum, c. 27.
Antonius Pichardus noui
ſsſsimè,
ſsuperiores non referens
in dict. §. ſsi eadem res, num. 94. Et pro his euidenter vrget, quòd inter coniunctos coniunctione mixta, habet
locum ius accre
ſscendi in v
ſsufructu,
l. 1. & per totum titulum, ff. de vſsufruct. accreſscendo. Nec concludentem rationem a
ſsſsignant Doctores, quare ius accre
ſscendi non
detur in eo textu,
ſsiue
ſspeciale ius con
ſstitui debeat. Nec
adeò communis e
ſst
ſsententia relata
ſsuprà, vt Recentiores nonnulli arbitrantur, cùm potiùs ip
ſse Bartolus
in d.
l. re coniuncti, num. 43. dixerit, quòd in hoc
ſsemper dubitatur, nec credit
ſsimpliciter verum e
ſsſse, ius accre
ſscendi ce
ſsſsare, quando legatarius admittitur ad
ſsuam partem
de iure
ſspeciali: idcircò nonnullos ca
ſsus di
ſstinguit, &
di
ſstinctionem eius plenè pro
ſsequitur Bolognetus
ibidem, ex num. 307. vſsque ad num. 330. & num. 320. po
ſst
longam di
ſsputationem
numeris præcedentibus habitam,
concludit, di
ſstinctionem Bartoli non probari iure, nec
veram e
ſsſse.
Deinde, quia
in d.l. mulieri & Titio, ſsumpto argumento ab oppo
ſsito,
ſsiue à contrario
ſsen
ſsu, clarè videtur
probari, ius accre
ſscendi in aliquo
ſsaltem ca
ſsu dari; dicitur enim:
Quandiu Titius viuet, & in eodem statu erit
partem vſsusfructus habebit. Ergo denotat apertè, quòd
mulier mortuo Titio, vel capite minuto, totum v
ſsumfructum habebit: dictio enim illa
Quandiu, tempora
*lem exclu
ſsionem mulieris à portione Titij, & non perpetuam
ſsignificat, vt rectè animaduertunt Petrus de Peralta
in d.l. & proculo, num. 45. Ioannes Bolognetus
in
d.l. re coniuncti, num. 322. & prius docuerat Bartolus,
quem ip
ſsi non referunt,
in l. filiusfamilias, num. 2. ff. ad
Tertullianum, & confirmatur ex re
ſsolutis per Alexandrum, & Ca
ſstren
ſsem
in l. 1. C. de legatis. Bur
ſsatum
in
conſsil. 133. num. 1. lib. 2. Nonium
in conſs. 12. n. 14. Ioannem Vincentium Honded.
in conſs. 6. num. 36. Denique
quia
ibidem expre
ſssè dicitur, quòd mulier beneficio legis tantum con
ſsequitur, quantum haberet
ſsi conditioni
parui
ſsſset: ergo con
ſsequens e
ſst, vt mortuo Titio, vel capite minuto, totum v
ſsumfructum habere debeat iure
accre
ſscendi; nam
ſsi conditioni parui
ſsſset, eo iure totum
con
ſsequeretur.
Nec ob
ſstant prædictis duo, Primum quòd
ſsi ius ac
*cre
ſscendi haberet locum in portione Titij deficiente,
mulier ab initio cùm Titius conditione defectus fuit,
totum v
ſsumfructum habere debui
ſsſset,
l. vnica. §. ſsin autem aliquid, C. de caducis tollendis. Nec deberet ex
ſspectare mortem Titij, vel
ſstatus eiu
ſsdem mutationem,
ſsecundùm quod repudiatio Titij prode
ſsſset mulieri: & tamen contrarium expre
ſssè re
ſspondet Papinianus
in d.l.
mulieri & Titio, ad finem. Nam ad primum non
ſsatisfaciunt Ca
ſstren
ſsis
ibidem, num. 2. verſsic. in textu, ibi. Ia
ſson
in d.l. re coniuncti, num. 283. Co
ſsta, Peralta, & Bolognetus
locis ſsuprà relatis. Sed præceptores nonnulli
Salmanticen
ſses, (quos legentes audiui) eleganter re
ſspondent, & ab ip
ſsis accepit noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in d. ſsi eadem res, num. 69. quòd licet Titius verè
conditione defectus fuerit, mulier tamen non pote
ſst ad
portionem eius admitti, nec vllo iure, aut ratione illam
petere; quippe defectu tantùm conditionis adiuuari po
ſsſset; at ille non modò iuuat mulierem, imò potiùs intentionem eius
ſsubuertit; proptereà quòd mulier ip
ſsa ad
partem propriam, beneficio legis admittitur, hoc e
ſst,
qua
ſsi conditioni paruerit, & non nup
ſserit: è contra verò,
ſsi peteret portionem Titij, ex ratione illam prætenderet, quòd conditioni non paruerit, & nup
ſserit; &
ſsic
tanquam contraria allegans non e
ſsſset audienda,
l. 1. cum
vulgari,
C. de furtis. Neque enim ad eundem v
ſsumfructum, & tanquam nupta, & tanquam non nupta admitti
debet,
l. Titiæ ſsi non nupſserit, 99. ff. de cond. & demonſst.
Quæ ratio militat, quandiu Titius viuit, & in eodem
ſstatu durat, vt dicit ille textus: deficit tamen, Titio mortuo, vel capite minuto; eo enim ca
ſsu, capitis diminutione, aut morte, (quibus etiam acqui
ſsitus v
ſsusfructus
finiri
ſsolet) non conditionis defectu, iuuaretur mulier:
quod non ita exactè con
ſsiderauit Pichardus
vbi ſsuprà.
Ad
ſsecundum verò re
ſspondet Accur
ſsius
in eadem l.*
mulieri & Titio, verb.
proderit, communiter receptus
per DD.
ibidem, repudiationem Titij non prode
ſsſse mulieri, quia cùm Titius conditione defectus fuerit tempore repudiationis inutilis e
ſst eiu
ſsdem repudiatio, vt
ſsigni
ſsicat Iurecon
ſsultus
in verſsicul. nec ſsi Titius. Sed
ſsubtilius re
ſsponderi
ſsolet in
SalmãticenſiSalmanticensi Vniuer
ſsitate per
Præceptores communiter; à quibus
ſsic accepit, & noui
ſsſsimè tradidit Antonius Pichardus (ne aliquid in toto opere no
ſstro, quod alienum
ſsit, v
ſsurpemus,
ſsiue tacito Authore proferamus)
in §. ſsi eadem res, n. 97. de legatis, |
verum e
ſsſse, mulierem, idem con
ſsequuturam, quod haberet,
ſsi conditioni parui
ſsſset; verùm
ſsi mulier non nup
ſsi
ſsſset,
ſsed conditioni parere volui
ſsſset, id efficeret præ
ſstando cautionem Mutianam.
auth. cui relictum, C. de
indicta viduitate tollenda. Quæ cautio in eo legato v
ſsusfructus omninò nece
ſsſsaria erat,
ſsi conditio verè e
ſsſset adimplenda: quia
ſsi remoto beneficio cautionis, mors mulieris ex
ſspectanda e
ſsſset, legatum v
ſsusfructus fru
ſstratorium redderetur, nec deberi po
ſsſset, in id tempus collatum, quo finire debui
ſsſset;
l. hæres meus, 79. §. quamuis,
ff. de conditionibus & demonſstrat. l. Titio, cùm morietur, 58. ff. de vſsufructum: In legato verò Titij, cùm conditio
illa,
ſsi mulier non nupſserit, ſsit ca
ſsualis quoad Titium,
non ni
ſsi morte mulieris adimpletur,
l. hoc genus, 105. ff.
de condit. & demonſstrat. Nec pote
ſst ip
ſse Titius vti cautionis Mutianæ remedio,
l. à via 77. §. Titio, ff. eodem tit. Igitur dum mulier viuit, cùm verum,
ſsit pendere conditionem Titio adscriptam; nullam e
ſsſse repudiationem, & mulieri prode
ſsſse non debere, rectè re
ſspon
*det Iurecon
ſsultus
ibi, vtpote cùm Titius repudiare non
po
ſsſsit legatum conditionale pendente conditione,
l. ſsi
ita ſscriptum, 46. §. ſsi ſsub conditione, ff. de legatis 2. Nec
etiam prode
ſsſse debet,
ſsi mulier nup
ſserit, cùm proui
ſsione legis perinde habeatur ac
ſsi non nup
ſsi
ſsſset, vt in e
ſsſsectu, &
ſsubtiliter explicauit Co
ſsta
in dict. §. ſsi arbitratu,
limitat. 4. num. 6. à quo & priuatis (communibus tamen
Magi
ſstrorum
ſscriptis) accepit Pichardus
vbi ſsuprà, dict.
num. 97.
Tertio loco con
ſstituendum e
ſst, ex omnibus Autho
*ribus relatis
ſsuprà, in initio huius capit. num. 1. communiter probatum, coniunctionem hominis triplicem e
ſsſse,
Realem tantùm, Verbalem tantùm, & Mixtam, re &
verbis: quod
ſsatis con
ſstat ex
l. re coniuncti, 89. ff. de legatis 3. l. triplici, 142. ff. de verbor. ſsignificat. Et verbis
contuncti
ſsimul dicuntur legatarij v
ſsusfructûs, cùm te
ſstator ita dixerit:
Titio, & Sempronio Corneliani fundi
relinquo vſsumfructum: & tunc inter huiu
ſsmodi legatarios e
ſst locus iuri non decre
ſscendi in v
ſsufructu,
ſsecundùm Albericum
in l. 1. num. 2. ff. de vſsufructu accreſscendo. Angelum
in conſs. 153. Ru
ſsticum
num. 2. Crotum
in
dict. l. re coniuncti, num. 45. verſs. non obſstat textus. Qui
intelligunt id procedere ante, & po
ſst quæ
ſsitam
portionẽportionem,
vt vno & altero ca
ſsu habeat locum ius non decre
ſscendi,
vt communiter ob
ſseruari dicit Menoch.
lib. 4. præſsumptione 159. num. 3. & idem tenet Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 128. & num. 130. vbi generaliter, & iure fundat in v
ſsufructu in vltima voluntate relicto, etiam po
ſst quæ
ſsitam portionem, non e
ſsſse
ius accre
ſscendi,
ſsed ius non decre
ſscendi: &
ſsic quòd ius
accre
ſscendi, de quo loquitur text,
in l. 1. §. interdum, ff.
de vſsufructu accreſscendo, & in aliis iuribus, quod in v
ſsufructu habet locum, ante & po
ſst quæ
ſsitam portionem,
ſsit ius non decre
ſscendi: Et in hanc partem inclinare animum videtur,
ſsed confusè loquitur D. Spino
in ſspec. d.
gloſs. 9. principali, de iure accreſscendi, num. 21. in fine.
Quarto loco con
ſstituendum e
ſst, legatarios re tantùm
coniunctos dici, cum te
ſstator ita dixerit:
Titio vſsum*fructum fundi Semproniani do, lego, & eiuſsdem fundi vſsumfructum Caio do, lego: quo ca
ſsu ante quæ
ſsitum, &
acceptatum legatum,
ſsi vnius portio deficiat, e
ſst locus
iuri non decre
ſscendi,
ſsed po
ſst acceptatum legatum, &
portionem quæ
ſsitam, e
ſst locus iuri accre
ſscendi: ita docuit Bart,
in dicti. l. re coniuncti, num. 21. vbi Crot. n, 29.
Politus
num. 47. Albericus
in l. 1. num. 4. ff. de vſsufructu accreſscendo, & ex aliis re
ſsoluit Menoch.
lib. 4. d. præſsumptione 159. num. 5. & 6. & Bartoli di
ſstinctionem e
ſsſse
veram, & tenendam dicit Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3. §. 21. num. 51. per totum, & § 23. num. 28.
verſs. ergo aut ſsunt, ibi:
Tertio caſsu. Expre
ſssè etiam admittit cum Communi, e
ſsſse ius accre
ſscendi, vel non decre
ſscendi in legato v
ſsusfructus inter re tantùm coniunctos:
ſsed
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. dum repetit
l. qui quartam, §. fin. num. 122. verſs. Ex qua ratione, ibi:
infero verum intellectum, tenet contra, & expre
ſssè affirmat inter re tantùm coniunctos non e
ſsſse ius
accre
ſscendi,
ſsed ius non decre
ſscendi. A communi tamen
recedendum non erit ex Authoribus relatis
ſsuprà, qui
explicant latiùs, ius accre
ſscendi, vel non decre
ſscendi
*
in quibus differant, & plenè Bolognet.
in dict. l. re coniuncti, num. 26. 27. & ſseqq. &
ſsuperiorem
ſsententiam
tenet etiam Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4.
cap. 5. num. 10. vbi dicit, quòd cùm legatarij v
ſsusfructûs
re tantùm coniuncti
ſsunt, faciunt
ſsibi partes per concur
ſsum, ita vt, altero ex legatariis mortuo, vel legatum
repudiante, quia concur
ſsus ce
ſsſsat, alteri in
ſsolidum per
ius non decre
ſscendi debetur: & extenditur prædicta
cõcluſioconclusio ſsecundùm Menoch.
vbi ſsuprà, d. num. 6. verſs. extenditur, ad coniunctionem realem,
ſsiue re, ex legis interpretatione tacitè prouenientem, vt in exemplo
l. ſsi alij,
ff. de vſsufructu. legat. & aliis adductis
ſsuprà, cap. præcedenti patet: vbi hac de re lati
ſsſsimè, atque di
ſstinctè
ſscriptum e
ſst.
Quinto loco con
ſstituendum e
ſst, verbis tantùm coniunctos dici legatarios, cùm te
ſstator ita dixerit.
Titio,*
& Sempronio vſsumfructum æquis portionibus fundi Semproniani do, lego: verbis namque, & coniunctione coniuncti
ſsunt,
ſsed re, & portionibus diui
ſsi intellectu. Tunc
autem magis dubitant Doctores, an iuri accre
ſscendi locus e
ſsſse debeat? Et etiam hoc ca
ſsu, cùm verbis tantùm
coniuncti
ſsunt legatarij v
ſsusfructus, locum e
ſsſse iuri accre
ſscendi tenuerunt Bartolus, Baldus, & Albericus
in l.
ſsi duobus, ff. de vſsufructu accreſscendo, idem Albericus
in
l. 1. num. 1. eodem tit. & communem re
ſsolutionem te
ſstantur Ripa
num. 69. Politus
num. 46. & Villalonga
fol. 20. in dict. l. re coniuncti, vbi Pari
ſsius
n. 61. per totum,
Bolognetus
num. 238. ſsequuntur Petrus Co
ſstalius
aduerſsariorum iuris, part. 2. ex lib. 7. pandectarum, ad titulum,
ff. de vſsufructu accreſscendo, in §. idem Iulianus, Cephalus
in conſs. 216. col. 2. lib. 1. Michaël Gra
ſsſsus §.
ius accreſscendi quæſst. 9. in fin. & ab impugnationibus Neotericorum con
ſstanter defendit hanc partem, dicens, contrariam iure
ſsub
ſsi
ſstere non po
ſsſse. Iacob. Menoch.
lib. 4.
præſsumptione 159. videndus
ex num. 7. vſsque ad num. 18.
vbi pro communi hac re
ſsolutione expendit nonnulla
iura, quæ priùs adduxerant Pari
ſsius
in dict. l. re coniun*cti, dict. num. 61. & Bolognetus
dict. n. 238. primò text.
in l. 1. in princ. & in §. idem, & §. interdum, ff. de vſsufructu accreſscendo. In quibus
ſsimpliciter, & ab
ſsolutè
dicitur, inter coniunctos in legato v
ſsusfructus locum
e
ſsſse iuri accre
ſscendi. Tunc
ſsic: inter coniunctos ita connumerantur contundi verbis,
ſsicuti contundi re tantùm,
aut re, & verbis
ſsimul; ergo ex dictis iuribus differentia con
ſstitui non pote
ſst. Et non
ſsolum (inquit Menochius
vbi ſsuprà numer. 8.) e
ſst diuinare, contrarium
dicere,
ſsed etiam coangu
ſstare verba eorum iurium,
ſsi
ad coniunctos re tantùm, vel re & verbis
ſsimul referantur.
Verùm huic argumento reſsponderi poterit, verum
eſsſse, inter coniunctos in legato vſsusfructus, locum eſsſse
iuri accreſscendi, vt illa iura dicunt: id tamen intelligendum eſsſse, dummodò taliter ſsint coniuncti, quòd ius accreſscendi eſsſse poſsſsit, hoc eſst, re & verbis ſsimul, aut re
tantùm. Cæterum verbis tantum coniuncti, ea coniunctione iunguntur, vt potiùs ſseparati, quàm coniuncti
videantur: & ſsic quoad ius accreſscendi, inter coniunctos non ita connumerari poſsſsunt verbis tantùm coniuncti, ſsicut re & verbis, aut re tantùm coniuncti, nec in
eis verificatur generalitas dictorum iurium. Hoc autem
non eſst diuinare, aut coanguſstare verba Iureconſsultorum, ſsed iuxta rationem recti ſsermonis, & iuris, intelligere ea, atque ex ratione aliorum iurium declarare, in quibus inter coniunctos verbis tantùm ius accreſscendi denegatur in vſsufructu.
Secundò, & pro communi argumentatur Menochius
in hunc modum: quòd maior eſst vis, & effectus coniunctionis verbalis, quãquam realis tantùm, ex Ripa in d.l. re coniuncti. n. 126. ſsed inter re coniunctos eſst locus iuri accreſscendi; ergo & inter verbis coniunctos locus eſsſse debet.
Sed pro
ſsolutione huius fundamenti aduertendum
*
erit in primis: non adeò certum e
ſsſse (vt
ſsolo Ripa relato, Menochius putat) quòd maior
ſsit vis, & e
ſsſsectus
coniunctionis verbalis, quàm realis, cùm in hoc diuer
ſsæ
ſsint Doctorum
ſsententiæ, & opiniones, vt videre e
ſst
penes Menchacam
de ſsucceſsſsion. Progreſsſsu, lib. 3. §. 21. n. 3.
& §. 22. n. 21. & 22. Antonium Gomez,
tom. 1. variar.
cap. 10. de iure accreſscendi, num. 31. Gra
ſsſsum §.
ius accreſscendo quæſst. 13. num. 3. Deinde po
ſsito, quòd in hoc
nulla e
ſsſset differentia, aut contrarieras Doctorum, deberet altercatio talis intelligi in hæreditate, fideicommi
ſsſso, aut alio legato, non in legato v
ſsusfructus, in quo
non dari ius accre
ſscendi inter verbis tantùm coniundtos
defendimus, & rationem differentiæ concludentem
ſstatim a
ſsſsignauimus, vt inde con
ſstare po
ſsſsit, non e
ſsſse validum argumentum Menochij: In reali coniunctione
habet locum ius accre
ſscendi in v
ſsufructu; ergo & in
verbali habere debet, cùm inter vnam & alteram coniunctionem in v
ſsufructu longa
ſsit differentia; ratio. Denique dubium de prælatione inter verbis tantùm, & re
tantùm coniunctum, adaptari non pote
ſst ad legatum v
ſsusfructûs,
nãnam qui nullo modo admittitur ad ius accre
ſscendi, qualiter poterit re coniuncto præferri, qui etiam
in v
ſsufructu habet ius accre
ſscendi, vt
ſsuprà vidimus.
Tertio demum loco in fauorem Communis
ſsic argumentatur Menochius: quod faciliùs admittitur ius accre
ſscendi in v
ſsufructu, quàm in proprietate, per textum
in l. 1. §. interdum, ff. de vſsufructu accreſscendo, &
ſscrip
ſsit Alciat.
in l. ſsi mihi, & Titio, num. 16. in fi. de verbor.*
obligat. atqui certum e
ſst, in proprietatis legato locum
e
ſsſse iuri accre
ſscendi inter verbis tantùm coniunctos,
d.
l. re coniuncti ff. de legat. 3. ergo & in v
ſsufructu e
ſsſse debet. Verumenimverò huic argumentationi
ſsic re
ſsponderi po
ſsſse animaduertebam.
Primò, facilius admitti ius accreſscendi in vſsufructu,
quàm in proprietate, vbi admitti poteſst, hoc eſst, cùm
legatarij re & verbis, aut re ſsaltem ſsunt coniuncti, non
cùm verbis tantùm ſsunt coniuncti: tunc enim facilius,
& regulariter admittitur in proprietate quàm in vſsufructu, in quo denegatur.
Secundò re
ſsponderi pote
ſst, quód text,
in dict. §. interdum, nihil vrget pro con
ſsideratione Menochij, cùm agatur ibi de coniunctione reali, non de verbali, & in
reali dicit, quòd habet locum ius accre
ſscendi in v
ſsufructu,
ſsicut in proprietate. Sed hoc plus e
ſst in v
ſsufructu;
nam in proprietate ius accre
ſscendi regulariter locum
non habet po
ſst quæ
ſsitam portionem, vt ex
dict. §. in*terdum, & l. aquam, §. vlt. ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, adnotarunt Bartolus
in dict. l. re coniuncti, num. 49. vbi dicunt communem omnium
ſsententiam Ia
ſson num. 121. Crotus
num. 81. & Ripa
n. 57.
Ruinus
in conſs. 198. num. 12. lib. 2. Cephalus
in conſs. 450.
num. 12. lib. 3. Menchac.
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3.
§ 23. num. 32. & 33. In v
ſsufructu tamen ius accre
ſscen
*di locum habet etiam po
ſst quæ
ſsitam portionem, cùm
legatarij coniuncti
ſsunt re & verbis
ſsimul,
ſsiue re tantùm: quod
ex eodem §. interdum, docuerunt Bartolus,
Albericus, & Baldus
ibi. & communiter omnes ex Villalonga
in dict. l. re coniuncti, num. 1. & 4. fol. 48. Antonio Gomezio
dict. cap 10. de iure accreſscendi, num. 41.
Menchaca
de ſsucceſsſs. creation. lib. 1. §. 10. n. 128. & de ſsucceſsſs. Progreſsſsu, lib. 3. §. 21. num. 51. & 23. num. 34.
Mantica
lib. 10. tit. 3. num. 32. & 33. Menochio
lib. 4. d
præſsumptione 159. Num 6. & num. 18. per totum. Gra
ſsſso
§.
ius accreſscendi, quæſst. 9. num. 2. Roberto
lib. 2. ſsententiarum iuris, cap. 16. Ex quibus, vt vides,
ſsatisfactum e
ſst,
(& vltra omnes hucu
ſsque Scribentes) fundamentis con
ſsideratis à Menochio pio Communi.
Videamus nunc, communis
ſsententiæ
ſsequaces qua
*liter re
ſspondeant ad textum, ex quo pendet veritas huius re
ſsolutionis
in l. penult. ff. de vſsufruct. accreſscendo. Circa quem difficile e
ſst inuenire rationem, quare
ſscilicet inter eos, quibus v
ſsusfructus idem æquis portionibus relictus e
ſst, ce
ſsſset ius accre
ſscendi, cùm con
ſstet
eos e
ſsſse verbis coniunctos, & ex verbali coniunctione
ius accre
ſscendi procedat regulariter?
dict. 1. re coniuncti, de legat. 3. l. ſsi duobus, in fine, ff. de legatis 1. & in
v
ſsufructu quoque, ex Communi relata
ſsuprà, quæ tamen ea lege velut oppressa re
ſspondet, ideò certare ius
accre
ſscendi, quia
ſseparatim à
ſsingulis hæredibus
ſsingulis legatariis idem v
ſsusfructus relictus fuit; &
ſsic nulla
coniunctio inter eos e
ſsſse pote
ſst, neque verbalis, quia
ſseparatim relictus fuit v
ſsusfructus, neque realis, quia
non concur
ſsu partes fiunt,
ſsed eas ab initio obtinent legatarij, nam te
ſstator
ſsingulos hæredes granando, cen
ſsetur eos pro portionibus hęreditariis tantùm grauare volui
ſsſse,
l. ſsi fundum ſsub condictione, 81. §. libertus. ff. de legat 1. Vnde non
ſsolidum ab initio vnicuique,
ſsed proportionibus hæreditariis à
ſsingulis hæredibus relictum
videtur, ideóque ius accre
ſscendi locum non habuit: ita
explicant eum textum Bartol.
in dict. l. re coniuncti, n. 1.
Fulgo
ſsius
in l. ſsi proprietas, in fi. ff. de vſsufructu accreſscendo. Et: communiter probari hanc
ſsolutionem te
ſstantur Alexander
num. 2. Romuleus, & Alciatus
n. 8. Ripa
num. 68. & Bolognetus
num. 72. in dict. l. re coniuncti.
Loriotus
de apicibus turis, de coniunctiis, axiomate 2.
& 10. Za
ſsius
ad titul. ff. de vſsufrutu accreſscendo. Menchaca
de ſsucceſsſso. progreſsſsu, lib. 3. d. §. 23. num. 26. Duarenus
lib. 1. de iure accreſscendi, cap. 10. &
ſsequitur
Mcnoch.
dicta præſsumpt. 159. num. 15.
Verùm, hæc communis interpretatio, quamuis in
ſse
*
vera
ſsit, non tollit illius textus difficultatem: id quod
triplici, & concludenti ratione oftendebat quondam in
ſsignis Præceptor meus, præ
ſstanti
ſsſsimùsque D.D. Gabriel Enriquez, & ab ip
ſso alii
ſsque accipiens, recle tradit
Antonius Pichardus
in dict. §. ſsi eadem res num. 111. per
totum. Primò, nam textus
indict. l. penultima, dicit expre
ſssè non minus
ſseparatos videri legatarios, quàm
ſsi
duobus, æquis partibus legatum e
ſsſset; tamen hoc
ca
ſsu con
ſstat, legatarios, non
ſseparatos,
ſsed coniunctos
appellari verbis tantùm,
in dicti. l. re coniuncti. Secundò, nam in eodem textu,
in verſs. non minus, ponitur ca
ſsus di
ſsſsimilis primo; ergo nece
ſsſsariò fatendum e
ſst in
ſsecundo ca
ſsu, non à
ſsingulis hæredibus, vt in primo,
ſsed
ab vno hærede legatum fui
ſsſse: aliàs enim non alius,
ſsed
idem ca
ſsus e
ſsſset. Tertiò & vltimò, quoniam ratio, quæ
per Vlpianum,
ſsequenti lege adiicitur, cùm alius ab alio
hærede v
ſsumfructum vendicet, congruere non pote
ſst
prædictæ interpretationi; nam iuxta eam, v
ſsumfructum,
ſsed partem v
ſsusfructus vendicare deberet vnu
ſsqui
ſsque. Nec etiam tollunt difficultatem aliæ interpretationes Pari
ſsij
in dict. l. re coniuncti, num. 61. circa finem,
vti legenti ex dictis
ſsuprà con
ſstabit apertè.
Quocirca contrariam
ſsententiam, iuri accre
ſscendi lo
*cum non e
ſsſse in legato v
ſsusfructus, quando legatarij
ſsunt verbis tantùm coniuncti, probarunt Antiqui, quorum meminit Glo
ſsſsa
in l. 1. §.
interdum, ff. de vſsufructu
accreſscendo, & contra Communem defendunt Be
ſsucius
num. 30. Crotus
num. 34. & Politus
num. 45. in dict. l. re
coniuncti. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10.
num. 122. verſs. Ex qua ratione infero, & num. 126. & 128.
& de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3. §. 23. num. 25. & tribus ſseqq. & num. 34. ibi.
Quod ſsemper intelligo. Duarenus
lib. 1. de iure accreſscendi cap. 10. & nou
ſsſsimè Antonius Pichardus
in dict. §. ſsi eadem res, n. 114. & ſseqq.
de legatis, qui
num. 112. optimè aduerrit, textum
in dict.
l. penultima, ff. de vſsufructu accreſscendo, tractare de v
ſsufructu legato, cuius natura, & conditio ea e
ſst, vt inter
*
legatarios diui
ſsus, in vnoquoque diuer
ſsus, & di
ſstinctus
v
ſsusfructus
ſsit, adeò vt alter alterius pars dici non po
ſsſsit,
l. ſstipulatio iſsta, 38. §. ſsed ſsi quis, ff. de verbor. obligat.
l. ſsi id quod, 15. ff. de duobus reis. Bartolus
num. l. 1. ſsi cùm
duorum, 32. ff. de ſstipulatione ſseuorum, vbi Accur
ſsius
verbo, communio, & ex communi Barbo
ſsa
in l. vſsufructu, num 6. ff. ſsoluto matrimonio. Vnde cùm in eo textu,
v
ſsusfructus ab initio diui
ſsus in partes fuerit inter legatarios, non
ſsolùm in
ſsecundo ca
ſsu, quando æquis portionibus legatus fuit,
ſsed etiam in primo, quando à
ſsin|
gulis hæredibus relictus e
ſst v
ſsusfructus, diuer
ſsus, & di
ſstinctus v
ſsusfructus in per
ſsona vniu
ſscuiu
ſsque legatarij
con
ſstitutus videtur; ideò nec coniuncti videntur, nec ius
accre
ſscendi habere po
ſsſsunt, quia in diuer
ſsis rebus nec
cõiunctioconiunctio, necius accre
ſscendi cadit,
l. huiuſsmodi, §. quibus,
ff. de legat. 1. Vis ergo, & ratio Papin. in eo textu, in hoc
con
ſsi
ſstit, quòd v
ſsusfructus ab initio inter legatarios diui
ſsus fuerit, non in hoc, quòd à
ſsingulis hæredibus, vel
ab vno v
ſsusfructus legatus
ſsit; ideò cum my
ſsterio dixit
idem Papinianus in 1.
ſsequenti:
Cum alius ab alio hærede vſsumfructum vendicet. Vt
ſsignificaret apertè, quòd
non partem eiu
ſsdem v
ſsusfructus vnu
ſsqui
ſsque accipit,
quod erat nece
ſsſsarium ad inducendum ius accre
ſscendi;
ſsed v
ſsumfructum
ſsimpliciter vindicat, quia vnius v
ſsusfructus, alterius pars non e
ſst.
Deinde pro hac parte contra communem, expendit
duo iura idem Pichardus
in dict. §. eadem res, n. 116.
& 117. l. inde Neratius, 4. & l. 2. ff. de vſsufructu accreſscendo:quæ optimè vrgent. Nec (quod vltra eum & cæteros Scribentes animaduerto)
ſsatisfacit Menoch.
lib. 4.
dict. præſsumpt. 159. num. 14. verè enim fortiter ad
ſstringunt, vt ex ei
ſsdem con
ſstat: Nonnullis etiam iuribus
pro Communi adductis
ſsatisfacit,
ſsed breuiter nimis, ip
ſse Pichardus, & latiùs
ſsatisfactum e
ſst
ſsuprà, ex
num. 17. Solùm re
ſstat, veram di
ſscriminis
rationẽrationem, quoad
coniunctionem verbalem inter legatum proprietatis, &
*
v
ſsusfructus con
ſstituere: Quæ tamen non ob
ſscure deduci pote
ſst ex præcedentibus, & expre
ſsſsim a
ſsſsignatur
per Antonium Pichardum
vbi ſsuprà, num. 119. Nam licèt proprietas duobus æquis partibus pro indiui
ſso detur, eadem tamen res manet,
l. rectè dicimus, 25. §. 1. l.
locus, 60. ff. de verbor. ſsignificat. Sed v
ſsufructu à te
ſstatore per partes diui
ſso inter legatarios, diuer
ſsi v
ſsusfructus
con
ſstituuntur, quod ius accre
ſscendi nece
ſsſsario impedire debet, vt
ſsuprà diximus. Et
ſsic remanet defen
ſsa hæc
contra Communem. Quod
ſsi quis velit communem re
*
ſsolutionem tueri, poterit contrariæ partis, quam hactenus defendimus, fundamentis
ſsatisfacere, cum Menochio
dict. præſsumpt. 159. ex num. 7. cum multis ſseqq. Pari
ſsium
in dict. l. re coniuncti, num. 61. Et
ſsi retineat communem intellectum ad textum
in l. penultim. ff. de vſsufructu accreſscendo, re
ſspondere poterit ad textum, qui in
contrarium vrgere videtur
in l. planè, 34. §. ſsi coniunctim,
ff. de legat. 1. provt ex aliis re
ſspondet Pichardus
vbi ſsupr.*
n. 34. & n. 77. vel
ſsecundùm Bartol.
ibid. Quòd et
ſsi legatariis
ſsingulis ab in
ſstituto &
ſsub
ſstituto eadem res relicta fui
ſsſset, non fiunt partes ab initio,
ſsed per concur
ſsum, quia hæredes tunc cen
ſsentur pro portionibus
tantùm hæreditariis granati, quando vnu
ſsqui
ſsque hæredum partem tantùm habet in hæreditate,
ſsed in
ſstitutus
&
ſsub
ſstitutus vnu
ſsqui
ſsque in
ſsolidum e
ſst hæres, &
ſsic in
ſsolidum grauatus cen
ſsetur in eo textu, vbi Ia
ſson
ſsequitur hanc rationem Bartoli. Ripa
num. 20. & Polit,
n. 4.
in dict. l. re coniuncti. Sed &
ſsubtilius re
ſsponderi pote
ſst,
*
quòd in eo §. legatum non fuit factum à diuer
ſsis hæredibus, vt recti
ſsſsimè docuit Bartol.
ſsed ab eodem, vtrique
legatario relictum e
ſst
legatũlegatum, quia legatum ab in
ſstituto
relictum, cen
ſsetur à
ſsub
ſstituto repetitum,
ſsiue
ſsub
ſstitutio
ſsit vulgaris expre
ſsſsa,
l. licèt Imperator, ff. de legatis 1. ſsiue tacita
ſsub pupillari comprehen
ſsa,
l. qui fundum, §.
qui filium, ff. ad legem falcidiam. Et
ſsic ex vi tacitæ repetitionis â
ſsub
ſstituto videtur vtrique legatario legatum
relictum.
Sexto loco con
ſstituendum e
ſst: quòd coniunctio, ex
*
qua na
ſscitur ius accre
ſscendi, duplex e
ſst, hominis, & legis: de coniunctione hominis adhuc actum e
ſst; de coniunctione verò legis tractant Bartolus
ex num. 59. Ia
ſson
ex num. 50. Romuleus
quæſst. 4. Bolognetus
ex num. 223.
& alij communiter
in dicta l. re coniuncti, idem Bartolus,
& alij Doctores
in l. & proculo, ff. de legatis 2. vbi lati
ſsſsimè Peralta
ex num. 1. cum multis ſseqq. Antonius Gomez,
tomo 1. variar. cap. 10. de iure accreſscendi, num. 28.
Gra
ſsſsus §.
ius accreſscendi, quæſst. 4. in principio, & quæſst. 7.
D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 9. de iure accreſscendi, num. 22. Dicitur autem coniunctio legalis, quoties plures à lege
ciuili, vel Prætoria
ſsimul ad eandem rem, & coniunctim vocantur: cuius rei exempla nonnulla traduntur
in l. ex ſsuis, ff. de ſsuis & legitimis hæredibus, l. 3. in fine, ff.
de bonorum poſsſseſsſsionibus, l. vnica, C. quãdoquando non petentium
partes, l. ſsi duobus, ff. de bonorum poſsſseſsſsion. contra tabulas, l. ſseruus communis, 67. ff. de acquirenda hæreditate.
Quod attinet ergo ad in
ſstitutum no
ſstri tractatus, vt alia
prætermittam; de iure accre
ſscendi ex coniunctione legali, inter alios ca
ſsus, duos principaliter di
ſstinguit Bartolus
in dict. l. re coniuncti, num. 59. Primus e
ſst, quòd in
*
legato proprietatis coniunctio legalis non inducit ius
accre
ſscendi,
ſsi legatum deficiat ex po
ſst facto per repudiationem, vel alio modo, per textum
in l. & proculo, ff.
de legatis 2. Vbi Cel
ſsus Iurecon
ſsultus
ſsic
ſscrip
ſsit:
Et
Proculo placebat, & à patre meo ſsic accepi, quod ſseruo communi legatum ſsit, ſsi alter Dominorum omitteret, alteri non
accreſscere: non enim coniunctim, ſsed partes videri legatas; Nam ſsi ambo vendicarent, eam quemque legati partem habiturum, quam in ſseruo haberet. Et
ſsic intelligunt,
eum textum idem Bartolus, Ca
ſstren
ſsis, Imola, Albericus, Angelus, & Cumanus
ibidem, & communem intellectum te
ſstantur Petrus de Peralta, & D. Franci
ſscus
Sarmientus
in princip. eiuſsdem l. & proculo. Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſsu, lib. 3. §. 23. num. 61. 65. & 66. Secundus ca
ſsus e
ſst quòd in legato v
ſsusfructus coniunctio
*
legalis inducit ius accre
ſscendi,
ſsi legatum deficiat ex
po
ſstfacto per repudiationem, vel quia v
ſsusfructus alio
modo amittatur,
l. 1. §. 1. ff. de vſsufructu. accreſscendo. vbi
Vlpianus in legato v
ſsusfructus aliter, quàm Cel
ſsus in
legato proprietatis, & in hunc modum
ſscribit:
Denique
apud Iulianum lib. 35. Digeſstorum quæritur: ſsi communi
ſseruo vſsusfructu ſsit relictus, & vtrique domino acquiſsitus, an altero repudiante, vel amittente vſsumfructum, alter
totũtotum habet?. & putat ad alterum pertinere: & licèt dominis
vſsusfructus non æquis partibus, ſsed pro dominicis acquiratur, tamen perſsona eius, non dominorum, inſspecta, ad alterum ex dominis pertinere, non proprietati accedere. Et
per hæc iura inter legatum proprietatis, & v
ſsusfructus
ſsic di
ſstinguunt communiter Doctores, vt te
ſstantur Ia
ſson
num. 52. Ripa
num. 204. Crotus
num. 125. in d.l. re
coniuncti. Ioannes Cephalus
in conſs. 244. num. 8. & 9.
lib. 2. Duarenus
lib. 1. de iure accreſscendi, cap. 13. Ioannes Robertus
ſsententiarum iuris, lib. 2. cap. 24. Cuiacius
tract. 5. ad Africanum, fol. 69. & obſseruationum lib. 8.
cap. 35. & in paratitla ad titulum ff. de vſsufructu accreſscendo, fol. 41. & 42. qui Authores plura cumulant pro
explicatione dictorum iurium, & varias adducunt differentiæ rationes. Quibus omi
ſsſsis, & aliis adductis per
Peraltam, & Menchacam
vbi ſsuprà, vera differentiæ ratio inter v
ſsumfructum, & proprietatem con
ſsi
ſstit in eo,
vt noui
ſsſsimè aduertit Pichardus
in d. §. ſsi eadem res,
num. 107. quòd cùm legatum v
ſsusfructus non perficiatur in prima acqui
ſsitione,
ſsed contineat plures acqui
ſsitiones
ſsucce
ſsſsiuas, quia quotidie con
ſstituitur, & de nouo
acquiritur
l. 1. §. interdum, ff. de vſsufruct. accreſscen. quotidie quoque de nouo,
ſseruo acquiritur, & per eum domino: ideò
ſsi tempore nouæ acqui
ſsitionis, non po
ſsſsit
alteri domino acquiri propter repudiationem, vel ex
alia cau
ſsa, ex qua v
ſsusfructus acqui
ſsitus amittitur; tunc
in totum alteri acquiritur, ac
ſsi illius tantùm
ſseruus e
ſsſset, iuxta regulam text,
in l. 1. §. communis ſseruus, verſsic. vt in eo, ff. de ſstipulat. ſseruor. quod
ſsecus e
ſst in proprietate legata, quia cùm illa vno eodemque tempore &
in totum acquiratur,
ex d. §. interdum, ibi:
Non vt proprietas eo ſsolo tempore quo vendicatur, & eo tempore
vterque dominus capax
ſsit, vti non po
ſsſsumus regulâ
dicti §. communis ſseruus.
Ex his (& vltra Picardum & reliquos hactenus Scri
*bentes) inferri pote
ſst ad nonnulla aduer
ſsùs communem
Scribentium
ſsententiam. Primò, lap
ſsos
ſsui
ſsſse Doctores
communiter exi
ſstimantes, in
ſspecie
dict. l. primæ §. 1. ff.
de vſsufructu accreſscendo, totum v
ſsumfructum pertinere
ad alterum dominum iure accre
ſscendi, cùm verius lon|
gè
ſsit, competere illi, non iure accre
ſscendi,
ſsed ex regula
dicti §. communis ſseruus. Itaque ratione euidenti demonstratur: nam in eo textu, v
ſsusfructûs relicti
ſseruo domini habent partes ab initio, & non per concur
ſsum; igitur
ius accre
ſscendi locum habere non potuit, per textum
in l. inde Neratius, 4. ff. de vſsufructu accreſsendo, ibi:
Toties ius accreſscendi eſsſse, quoties in duobus, qui in ſsolidum
habuerunt, concurſsu diuiſsus eſst. Deinde, nam
in dicto §.
primo, in verſsic. & puto, Iurecon
ſsultus videtur dubitandi rationem proponere, quòd cùm domini non habeant
partes per concur
ſsum, portio repudiata accre
ſscere non
debeat; nam
ſsi per concur
ſsum partes fierent, non pro
dominicis,
ſsed pro æqualibus acquireretur,
l. coniunctim,
ff. de legatis 3. l. quoties, §. hæredes, ff. de hæredibus inſstituendis. Cæterùm his non ob
ſstantibus, re
ſspondet Vlpianus, altero repudiante vel amittente v
ſsumfructum,
totum ad alterum pertinere, quia non pertinet iure accre
ſscendi,
ſsed ex doctrina
ſsuperiùs tradita, & regula
dicti §. communis ſseruus.
Secundò infertur, non ſsine maximo myſsterio pro ratione ſsuæ deciſsionis, dixiſsſse Vlpianum in eodem §. primo,
Dictum ſsuprà obtinere, perſsonâ ſserui, non dominorum
inſspectâ: Nam cùm legatum priùs in perſsona ſserui conſsiſstere debeat, & tunc demum domino acquiri, cùm plenè ſseruo acquiſsitum fuerit, l. debitor, §. ſseruo, ff. de legatis 2. Neceſsſsariò debuit in eo legato, dominorum, non
ſserui perſsonas inſspicere; quia ſsi verum eſst, quòd quotidie de nouo acquiritur vſsusfructus, nunquam plenè ſseruo acquiſsitus videtur, ſsed quotidie etiam in perſsona eius
de nouo conſstituitur, vt ſscribit idem Vlpianus in dict. §
interdum.
Tertiò infertur ad veram explicationem textus
in*
d.l. & proculo, quare
ſscilicet coniunctio legalis non operetur ibi ius accre
ſscendi? Et omi
ſsſsis quamplurimis adductis per Doctores communiter, & Peraltam
in eadem l.
& proculo, à num. 1. vſsque ad num. 38.
Pro vera re
ſsolutione, animaduertendum e
ſst: primò
Iurecon
ſsultum in
ſspecie propo
ſsita rectè re
ſspondi
ſsſse, non
dari ius accre
ſscendi. nam inter eos, qui nulla coniunctione iunguntur,
ſsed potiùs di
ſsiuncti, &
ſseparati
ſsunt,
ius accre
ſscendi e
ſsſse non pote
ſst, vt
ſsæpe dictum e
ſst. Tunc
ſsic: inter dominos
ſserui communis nulla datur coniunctio, nec realis, nec verbalis, ergo ius accre
ſscendi e
ſsſse
non pote
ſst. Quòd realis coniunctio non
ſsit, clarum e
ſst,
quia domini ab initio partes habent, & non per concur
ſsum, quod erat nece
ſsſsarium ad realem coniunctionem:
quod etiam verbalis non
ſsit, euidenter apparet à per
ſsonarum enumeratione, quia nec in per
ſsona
ſserui, quia
ſsolus legatarius fuit, nec in per
ſsonis dominorum coniunctio aliqua con
ſsiderari pote
ſst: non in
ſseruo, quia in
vna tantum per
ſsona coniunctio cadere non pote
ſst, vt
de
ſse patet. & probatur apere
in d.l. re coniuncti, de legatis 3. & in d. §. ſsi eadem res, de legatis: non etiam in
per
ſsonis dominorum, nam hi verbis coniuncti dicuntur, qui vna, & eadem oratione iunguntur,
l. triplici, ff.
de verborum ſsignificatione l. vnica, §. hoc ita, ib
i: Propter
vnitatem ſsermonis, C. de caducis tollendis, & latiùs probant Bartolus
in dict. l. re coniuncti, num. 3. vbi Ia
ſson
num. 11. & 33. 74. 86. & 109. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu lib. 3. §. 21. num. 6. Michaël Gra
ſsſsus §.
ius
accreſscendi, quæſst. 4. num. 2. At domini
ſserui communis,
oratione aliqua non coniunguntur, imò nec te
ſstatoris
verba diriguntur ad eos; ergo impo
ſsſsibile e
ſst, verbalem
coniunctionem inter eos cadere: quippe in eo legato
ip
ſsius
ſserui per
ſsona in
ſspicitur, non dominorum, ex
dict.
l. 1. §. 1. ff. de vſsufructu. accreſscendo. Nec quærimus, cui
acquiratur,
ſsed cui honor habitus
ſsit, ide
ſst, cum quo lo
*quutus fuerit te
ſstator,
l. 3. §. hoc autem, ff. de legatis præſstandis. Deficiente ergo omni coniunctione, legalis
ſsola
ſsufficiens non e
ſst ad inducendum ius accre
ſscendi, ni
ſsi
alia peculiaris ratio id
ſsuadeat, vt in terminis
dicti §. 1.
Id autem adeò clarè probatur
in d.l. & proculo, vt
textus ille nullo modo cauillari po
ſsſsit: ibi enim, pluribus dominis à lege defertur
ſsimul legatum
ſseruo communi relictum; & tamen non habent ius accre
ſscendi.
Quod vt euidentius con
ſstare po
ſsſsit, animaduerten
*dum erit
ſsecundò: Coniunctionis legalis doctrinam, tamet
ſsi communem, veram non e
ſsſse,
ſsed commentitiam,
à Doctoribus tantùm excogitatam, non ex aliquo iure
deductam: Enimverò omnia iura, quæ pro legali coniunctione expendunt Doctores, non ratione alicuius
coniunctionis,
ſsed ex alia peculiari cau
ſsa ius accre
ſscendi concedunt; nam
in dicta l. 1. §. 1. ff. de vſsufructu accreſscendo, totum v
ſsumfructum ad alterum pertinere,
re
ſspondet Vlpianus, ex ratione
dict. l. 1. §. communis
ſseruus, ff. de ſstipulatione ſseruorum, & in dict. l. & proculo, ius accre
ſscendi denegatur, quia ratio illa deficit,
nec
ſsola coniunctio legalis
ſsufficit, vt
ſsuprà diximus.
Prætereà inter duos dominos, qui ad eandem hæredi
*tatem
ſseruo communi relictam ex te
ſstamento admittuntur, & inter eos, qui ad bonorum po
ſsſse
ſsſsionem,
ſsiue
contra te
ſstamentum,
ſsiue ab inte
ſstato à lege vocantur,
ius accre
ſscendi e
ſsſse,
ſscribitur
in l. ſseruus communis, 67.
ff. de acquirenda hæreditate, in
l. ſsi ex pluribus, 9. ff. de
ſsuis, & legitimis hæredibus, l. 3. §.
final. ff.
de bonorum
poſsſseſsſsionibus, l. ſsi duobus, ff. de bonorum poſsſseſsſsion. contra
tabulas, l. tribus, l. communi liberto, ff. de bonis libertorum. Non ex eo, quòd detur inter ip
ſsos aliqua coniunctio,
ſsed ex alia cau
ſsa; nam in
ſsucce
ſsſsione ex te
ſstamento,
*
portio deficiens accre
ſscit etiam inter omninò di
ſsiunctos, ne te
ſstator decedat pro parte te
ſstatus, & pro parte inte
ſstatus; quod ius no
ſstrum non patitur: quæ ratio
ſsola efficax e
ſst ad inducendum ius accre
ſscendi inter
eos, inter quos nulla coniunctio cadit, vt magi
ſstraliter,
& verè docuit Bartolus
in dict. l. re coniuncti, num. 25.
quem
ſsequuntur communiter omnes Doctores, vt te
ſstantur Bolognetus
ibi. num. 242. & 245. Antonius Gomez.
dicto cap. 10. de iure accreſscendi, num. 27. Gra
ſsſsus
§.
ius accreſscendi, quæſst. 11. Corra
ſsius
in l. testamento,
num. 9. C. de impuberum. Padilla
. in l. eam quam, num. 96.
C. de fideicommiſsſsis: quod iterum, & optimè a
ſsſsequutus
e
ſst Bartolus
in eadem l. re coniuncti, num. 59. in illis verbis:
Aut loqueris in proprietate: & tunc aut in hæredita.
te. & habet locum ius accreſscendi, vt ſsuprà, de acquirenda
hæreditate, l. ſseruus communis ab extero. Ratio eſst, ne quis
decedat, pro parte teſstatus, & pro parte inteſstatus: quæ ratio ceſsſsat in d.l. & proculo.
Similiter in
ſsucce
ſsſsione ab inte
ſstato procedit ius ac
*cre
ſscendi, non ex coniunctione legali, vt malè Doctores quamplures exi
ſstimabant,
ſsed ex natura ip
ſsius
ſsuc
*ce
ſsſsionis, quia
ſsucce
ſsſsio legitima defertur
ſsemper
ſsaluâ
gradus prærogatiuâ, §. 1. & §.
ſsi plures, Inſstitut. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, authent. defuncto, C. ad Tertullianum, authent. poſst fratres, C. de legitimis hæredibus
Ideò
ſsaluâ gradus prærogatiuâ, portio, quæ vacat, non
pote
ſst ad vlteriorem agnatum tran
ſsire,
ſsed exi
ſstentibus
in eodem gradu accedere,
ſsiue accre
ſscere debet,
dict. l.
ſsi ex pluribus, ff. de ſsuis & legitimis hæredibus.
Denique eadem ratione in bonorum po
ſsſse
ſsſsione
*
contra tabulas competit ius accre
ſscendi in dictis iuribus, & in querela inofficio
ſsi te
ſstamenti,
l. ſsi ponas, §. fin.
ff. de inofficioſso teſstamento, quia remedia illa eodem ordine, & his demùm dantur, quibus &
ſsucce
ſsſsio ab inte
ſstato competit,
l. 1. l. non putauit, §. fin. ff. bonorum poſsſseſsſsion. contra tabulas, l. poſsthumus, §. ſsi quis ex his, ff. de
inofficioſso testamento, §. eadem hæc obſseruatio, in fine, Inſstitut. de hæreditat. quæ ab intestato. At verò, quoties huiu
ſsmodi rationes, vel aliæ
ſsimiles deficiunt, atque ex
ſsola coniunctione induci debet ius accre
ſscendi, nulla alia, quàm coniunctio te
ſstatoris
ſsufficiet; nec ex eo tantùm, quòd plures ad eandem rem à lege
ſsimul vocentur,
e
ſsſse poterit ius accre
ſsendi, vt con
ſstat
ex dict. l. & proculo.
Sic præ
ſsentem materiam per
ſstudia, & Vniuer
ſsitates explicare
ſsolent Præceptores communiter, à quibus, Salmanticæ à pueritiâ meâ
ſsic accepi. & noui
ſsſsimè tradit
Antonius Pichardus
in §. ſsi eadem res, num. 99. cum ſseqq.
Vſsusfructus in fundo ſsterili, vel abſsque vtilitate aliqua, an poſsſsit conſstitui? & de opinione
Gloſsſs. 1. §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu.
Deinde, vtrùm ruſsticorum, & vrbanorum
prædiorum ſseruitutes conſstitui non poſsſsint,
quæ vtilitatem aliquam non contineant? Demum ſseruitutes reales qualiter à ſseruitutibus, vel obligationibus perſsonalibus diſstinguantur? vbi omnium Scribentium in hac
materia traditiones recenſsentur. Lex, ſstatuæ,
48. in princ. & in §. 1. ſsi infantis, 62. ff. de vſsufructu, l. quoties, 15. l. ei fundo, 19. l. vt pomum, 7. ff. de ſseruitutibus, cum cæteris eiſsdem connexis dilucidè, & verè explicantur,
& nonnulla diſstinctè magis, quàm hactenùs
adnotata traduntur per Authorem.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsumfructum omnium rerum, quæ in patrimonio noſstro ſsunt, conſstitui poſsſse.
-
2 Vſsusfructus in fundo ſsterili, vel abſsque vtilitate aliqua, an poſsſsit conſstitui? & de opinione Gloſsſsæ 1. in
§. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, & vide ex
num. 7. vſsque ad num. 11.
-
3 Seruitutes ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum conſstitui non poſsſsunt, quæ vtilitatem aliquam non contineant, & num. ſseqq. maximè ex num. 11.
-
4 Seruitus inutilis conſstituta vindicari non poteſst, & de
intellectu l. ſsicuti, §. fin. & §. Ariſsto, ff. ſsi ſseruitus
vendicetur, remiſsſsiuè.
-
5 Seruitus vtiliter conſstituta, ſsimul cum vtilitate reſstringitur; & de intellectu l. loci, ad fin. ff. ſsi ſseruitus vendicetur, remiſsſsiuè.
-
6 Seruitutis realis definitiones nonnullæ.
-
7 L. ſstatuæ, 44. §. 1. ff. de vſsufructu, quòd non loquatur in fundo ſsterili, & nouè, & verè adnotatum
contra Gloſsſsam, & de illo textu, vide ſstatim n. 10.
-
8 Vſsusfructus ſsine aliqua vtilitate ſsubſsiſstere non potest.
-
9 L. ſsi infantis, 62. ff. de vſsufructu, vera ratio redditur.
-
10 Accurſsius deceptus in explicatione l. ſstatuæ, 48. §. 1.
ff. de vſsufruct. & ibidem explicatus ille textus.
-
11 Seruitus an conſstitui poſsſsit ſsine prædij dominantis vtilitate? vbi proponitur contrarietas l. quoties, 15. &
l. ei fundo, 19. ff. de ſseruitutibus, & num. ſseq.
-
12 Communis interpretatio Doctorum ad ea iura improbata.
-
13 Pauli Castrenſsis diſstinctio in hac materia confutata.
-
14 Franciſsci Connani opinio noua adducitur, quæ probari poteſst, vt dicitur infrà num. 18.
-
15 Ioannis Corraſsij ſsententia contra Communem probatur.
-
16 L. ergo, §. fin. cum l. veluti, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, explicata.
-
17 L. quoties, 15. ff. de ſseruitutibus, vera ratio redditur, & Iacobi Cuiacij reſsolutio in hac materia nouiter expenditur.
-
18 Franciſsci Connani opinionem nouam relatam ſsupra
num. 14. ſsuſstineri poſsſse, nec differre in eſsſsectu à ſsententia Corraſsij.
-
19 Antonij de Leon, rationem quandam contra Connanum. nihil vrgere.
-
20 Antonij de Leon, interpretatio relata, & circa eam
nonnulla nouiter adnotata per Authorem.
-
21 Proponitur difficultas l. vt pomum, 7. ff. de ſseruitutibus; quorundam interpretationes taxantur, & vera ratio eiuſsdem textus redditur.
- 22 Seruitus perſsonalis, vel ſsaltem obligatio perſsonalis,
vtrùm conſsiderari poſsſsit in terminis dictæ l. vt pomum?
-
23 Fulgoſsij ſsententia in ſsuperiori dubio recepta.
-
24 Seruitutes reales qualiter à ſseruitutibus, vel obligationibus perſsonalibus diſstinguantur? remiſsſsiuè.
QVoniam Capitibus præcedentibus pleni
ſsſsimè actum e
ſst de natura, & ratione v
ſsusfructus, quæ
cõtineatcontineat; & quibus modis v
ſsusfructus ip
ſse con
ſstituatur,
nec aliquid prætermi
ſsſsum fuit, quod ad eam rem pertineret; reliquum erit nunc, &
ſsuo ordine tractare, quibus in rebus v
ſsusfructus con
ſstitui po
ſsſsit: quod perfectè
explicauit Iu
ſstinianus
in §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu. expre
ſsſsum e
ſst
in l. 3. §. conſstituitur, ff. eodem
titul. l. 20. & 23. tit. 31. partita. 3. Ex quibus iuribus, (&
textu
in l. 1. cum ſseqq. ff. de vſsufructu earum rerum, quæ
vſsu conſsumuntur, regula generalis deducitur omnium
*
rerum, quæ in patrimonio no
ſstro
ſsunt, v
ſsumfructum
con
ſstitui po
ſsſse: quod glo
ſs. prima
in dict. §. conſstituitur, adeò generaliter accepit, vt exi
ſstimet in fundo
etiãetiam
ſsterili, vel vt alij
extendũtextendunt, in eo, in quo nulla vtilitas e
ſst,
*
v
ſsumfructum con
ſstitui po
ſsſse, quæ monetur dumtaxat
per textum
in l. statuæ, 48. §. 1. ff. de vſsufructu, vbi
Martianus Iurecon
ſsultus
ſscribit in hunc modum.
Licèt
prædia quædam talia ſsint, vt magis in eis impendamus,
quam de illis acquiramus, tamen vſsusfructus eorum relinqui poteſst. Sed tunc occurrit dubitandi ratio, ex textu
in
eadem l. ſstatuæ, in princ. vbi dicit Iurecon
ſsultus, in
ſstatua. & imagine
vſumfructũvſumfructum con
ſstitui po
ſsſse, quia & ip
ſsæ
habent aliquam vtilitatem,
ſsi quo loco opportuno ponantur: ex textu etiam
in l. ſsi infantis, 62. ff. de vſsufructu, vbi Pomponius dicit, infantis v
ſsumfructum vtiliter
legari, quoniam excre
ſscente eiu
ſsdem ætate, vtilis erit
v
ſsusfructus. &
ſsic videtur, quòd
ſsententia glo
ſsſsæ procedere non po
ſsſsit, nec in fundo
ſsterili, vel ab
ſsque vtilitate aliqua v
ſsusfructus con
ſstitui po
ſsſsit: & augetur difficultas ex eo, quòd
ſseruitutes etiam ru
ſsticorum prædio
*rum & vrbanorum con
ſstitui non po
ſsſsunt, quæ vtilitatem aliquam non contineant, vt dicit Pomponius Iurecon
ſsultus
in l. quoties, 15. ff. de ſseruitutibus, vbi
ſsic
ſscribit:
Quoties nec hominum, nec prædiorum ſseruitutes ſsunt,
quia nihil vicinorum intereſst, non valet: veluti, ne per
fundum tuum eas, aut ne ibi conſsiſstas: & ideò, ſsi mihi concedas, ius tibi non eſsſse fundo tuo vti frui, nihil agitur: aliter atque ſsi concedas mihi ius tibi non eſsſse in fundo tuo aquãaquam
quærere minuēdæminuendæ aquæ meæ gratiâ. Quę verba
ſsic explicauit Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 7.
num. 1. fol. 250. non valent
ſseruitutes, quoties nec hominum. nec prædiorum
ſseruitutes
ſsunt, ide
ſst vtilitates, &
commoditates non
ſsunt, qua
ſsi
ſseruitutes pro vtilitatibus dixi
ſsſse videatur Pomponius, eo quòd omnium
ſseruitutum commune
ſsit, vt aut vtilitatem nobis afferant,
aut rebus no
ſstris: hocque in primis
ſspectandum in eis
e
ſst, vt commoditatis alicuius no
ſstræ aut rerum no
ſstrarum causâ con
ſstituantur, alioquin non rectè erunt con
ſstitutæ: quod Paulus etiam
ſsignificat
in l. ſsi ædes, 38. ff.
de ſseruitutibus vrbanorum, dicens, quòd
ſseruitus imponi non pote
ſst,
ſsi ædes meæ à tuis ædibus tantùm di
ſstent,
vt pro
ſspici non po
ſsſsint. aut medius mons earum pro
ſspectum auferat, vt latiùs declarat idem Connanus
vbi ſsuprà, dict. cap. 7. num. 1. ad finem, & num. 2. Quo
ſsit, vt
*
ſseruitus inutilis con
ſstitura, vindicari non po
ſsſsit, quia
perinde e
ſst, ac
ſsi nihil actum e
ſsſset,
l. ſsi cuti, §. finali, ff. ſsi
ſseruitus vendicetur: de quo textu, & §.
Ariſsto, eiuſsdem
l. vide omninò Cæpolam
de ſseruitutibus vrbanorum
prædiorum, titul. de ſsumo, fol. 145. & tit. de igne, fol. 403.
Connanum
lib. 4. dict. cap. 7. num 4. per totum fol. 251.
Petrum Augu
ſstinum Morlam
emporij, 1. part. tit. 6. ff.
de
ſseruitutibus, num. 68. per totum: vel vtilis con
ſstituta
ſsimul cum vtilitate re
ſstringitur. hoc e
ſst, vt etiam rectè &
vtiliter impo
ſsitæ
ſseruitutis ius euane
ſscat, cùm definit
e
ſsſse vtilis,
l. loci, ad finem, ff. ſsi ſseruitus vendicetur: de
qua lege vide eundem Connanum
dict. cap. 7. num. 5. | fol. 252. Denique in con
ſstitutione
ſseruituris, nece
ſsſsariò
debere interuenire vtilitatem, vltra prædicta iura, &
cõmunemcommunem Doctorum re
ſsolutionem, de qua noui
ſsſsimè terantur Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. titul. 6.
ff. de ſseruitutibus, num. 65. Antonius Pichardus
in rubric.
Inſstitut. de ſseruitutibus ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum, num. 2.
Con
ſstat apertè ex definitione
ſseruitutis realis,
ſsiue
ſsit
*
ius prædio inhærens, ip
ſsius vtilitatem re
ſspiciens, & libertatem,
ſseu ius alterius diminuens, vt ob
ſseruat Bartolus
in l. 1. ff. de ſseruitutibus, num. 2. quem
ſsequuntur
Angelus, & Florianus
ibi. num. 3. Antonius de Leon.
num. 1. & communiter probari te
ſstantur Cæpola, qui
alias definitiones adducit,
ſsed Bartoli meliorem e
ſsſse profitetur,
de ſseruitutibus vrbanorum prædiorum, cap. 2. n. 3.
fol. 173. Ioannes Oro
ſscius
in l. libertas, §. ſseruitus, n. 3.
ff. de ſstatu hominum. D. Antonius de Padilla
in rubrica,
C. de ſseruitutibus, num. 8. ſsiue
ſsit con
ſstitutio iurisgentium: quâ prædium contra naturam vicino prædio ad
eius vtilitatem, vel commoditatem domini, cum iuris
ſsui diminutione
ſseruit, vt tradit Corra
ſsius, qui Bartoli
definitionem impugnat,
in rubric. ff. de ſseruitutibus, n. 5.
per totum, videndus etiam
n. 11. & 12
ſsiue
ſsit ius agendi
habendíve
quicquãquicquam in prædio alieno, quod ad
ſsui prędij
vtilitatẽvtilitatem e
ſst, & iure communi agere habere non licebat,
vt
ſscribit Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 7. in princ. fol. 250. vel aliis modis definiatur ex Forcatulo
num. 19. & Cuiacio
in princ. in rubric. ff. de ſseruitutib. Alciato, & Rebuffo
in l. quid aliud, ff. de verbor.
ſsignificat. Ioanne Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationib.
cap. 10. num. 15. inter quos definitio Bartoli magis placet: & pro illa e
ſst textus optimus
in l. de pupillo, §. Sextus,
ff. de noui operis nunciatione, in verſsic. impoſsititiam, ibi:
Cum quis postea quam ius ſsuum diminuit, alterius auxit,
ideſst poſstea quam ſseruitutem ædibus ſsuis impoſsuit: & in l. 1
tit. 31. partit. 3.
Idcircò pro ſsolutione huius difficultatis, & ſsuperiorum explicatione, nonnulla conſstituere neceſsſsarium erit,
ex quibus hæc materia, tam quod attinet ad ſseruitutem
perſsonalem vſsusfructûs, quàm ad cæteras ſseruitutes reales dilucidiùs, & meliùs quàm hactenus per aliquem
explicata manebit.
Et primò con
ſstituendum e
ſst, quòd tex.
in dict. l. ſsta*tuæ. 48. §. 1. ff. de vſsufruct. non loquitur de fundo
ſsterili, vt
exi
ſstimauit glo
ſsſsa,
ſsed malè quidem
in dict. §. conſstituitur. Nec aliquod verbum ponitur in eo textu, ex quo
prędij, aut fundi
ſsterilis argumentum deduci po
ſsſsit, cùm
aliud, & longe diuer
ſsum
ſsit, prædium aliquod tale e
ſsſse,
vt magis in eo impendamus, quàm de illo acquiramus;
aliud verò e
ſsſse
ſsterile, quod ad oculum patet, quippe
cùm prædium non
ſsterile,
ſsed fructus aliquos producens, eius qualitatis e
ſsſse po
ſsſsit, vt magis in eo impendamus, quàm de illo acquiramus.
Secundò con
ſstituo, v
ſsumfructum
ſsine aliqua vtilita
*te
ſsub
ſsiftere non po
ſsſse: ideò in ea re, in qua v
ſsusfructus
con
ſstituitur, vtilitatem aliquam con
ſsiderari po
ſsſse, nece
ſsſsarium e
ſsſse quod apertè
ſsignificat textus
in eadem l. ſstatuæ, in princ. Dicit enim Iurecon
ſsultus,
ſstatuæ, & imaginis v
ſsumfructum po
ſsſse relinqui, quia & ip
ſsæ habent
aliquam vtilitatem,
ſsi quo loco opportuno ponantur.
Et
ſsic ad con
ſsi
ſstentiam v
ſsusfructus totum
fundamentũfundamentum
facit Con
ſsultus in hoc, quòd rei, cuius v
ſsusfructus relinquitur, aliqua vtilitas e
ſsſse po
ſsſsit, vt e
ſst de mente communi, de qua noui
ſsſsimè profitetur Petrus Ricciardus
ad
rubricam. Inſstitut. de vſsufructu. num. 46. fol. 80. & expre
ſssè docuit Accur
ſsius
in dict. l. ſstatuæ, §. 1. verbo, acquiramus, dicens:
Intellige tamen quod aliquando aliquid
inde percipi poteſst, aliàs non potest eſsſse vſsusfructus in eis. &
refert textum
m dict. l. ſstatuæ, in princ.
Tertiò con
ſstituo, quòd textus
in dict. l. ſsi infantis. 62.
*
ff. de vſsufructu. variis modis explicari
ſsolet, & nonnullas
interpretationes adduxit noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus
dict. rubrica, de vſsufructu, num. 45. & 46. per totum; vtcunque tamen
ſsit, minimè probat contrarium eius, quod
dictum e
ſst: Enimverò
ſsi infantis v
ſsusfructus relictus
ſsit,
ſsatis vtile legatum e
ſst; quamuis enim
ſseruire, & mini
ſstrari
ſstatim
ſseruus non po
ſsſsit, excre
ſscente ætate poterit: ideò vtilitas e
ſst,
ſstatim habere
ſseruum, qui
ſseruire,
& operari incipiet, cùm primùm po
ſsſsit, hoc e
ſst, cùm infantis ætatem exce
ſsſserit, &;
ſsicut validum e
ſst. legatum
rei, quæ nondum e
ſst, e
ſsſse tamen
ſsperatur in rerum natura,
l. quod in rerum, 24. in princ. ff. de legatis 1. §. ea
quoque res, Inſstitut. de legat. l. 12. tit. 9. partita. 6. inè
ſstque tacita condicto,
ſsi na
ſscatur,
l. 1. ff. de condit. & demonſstrat. Sic & fortiori ratione valere debet legatum
v
ſsusfructûs infantis, qui iam e
ſst in rerum natura, &
qui
ſseratur, quod de proximo, infantis ætatem excedat,
vt condicto illa, quæ tacite ine
ſst, impleri incipiat. Non
e
ſst ergo
ſsine vtilitate legatum, imò futura
ſseruitia maxima in con
ſsideratione haberi debent, vt ex nunc Vtilitatem o
ſstendant.
Quarto con
ſstituo, deceptum Accurfium
in d l. ſstatuæ,
*
§. 1. quamuis eius dottrina in
ſse vera
ſsit, dum exi
ſstimauit, rationem textus
m eodem §. 1. con
ſsi
ſstere in hoc, quòd
ſsperaretur ibi vtilitas futura; quod tamen ex eo textu
non con
ſstat, nec verbum aliquod
ſscribitur, ex quo deprehendi po
ſsſset ad futuram vtilitatem respectum habui
ſste Iurecon
ſsultum. Ideò dicendum e
ſst, vtilitatem,
quæ ibidem con
ſsiderari potuit, præ
ſsentem e
ſsſse; prædia
enim, quorum v
ſsusfructus relictus fuit propter voluptatem, & amœnitatem, vtilia reputabantur,
ſseruiebant
enim amœnitati, & voluptati, vt
ſsatis deducitur ex illis
verbis;
Talia eſsſse, vt magis in eis impendamus, & c. Quod
e
ſst proprium prædij amœnitati, & voluptati de
ſstinati,
Sc
ſsic pote
ſst in eis v
ſsusfructus con
ſstitui,
ſsicut &
ſseruitus
alia quæcunque po
ſsſset, ex dicendis
infrà & ita eum textum in terminis declarat Corra
ſsius
in rubric. ff. de ſseruitutibus, numer. 9. in princip. Verſsic. Quâ, vt opinor, ratione.
Quinto loco, quod attinet ad
ſseruitutes reales, con
*
ſstituendum e
ſst: In quæ
ſstione
ſsuperiori, an
ſseruitus
ſsine
prædij dominantis vtilitate con
ſstitui po
ſsſsit, Iurecon
ſsultum Labeonem
in l. ei fundo. 19. ff. de ſseruitutibus, contrariati videri his, quæ dixerat Pomponius
in l. quoties,
15. eiuſsdem tituli. Ip
ſse enim
ſsic
ſscribit:
Ei fundo, quem
quis vendit, ſseruitutem imponi, etſsi vtilis non ſsit, poſsſse exiſstimo: veluti ſsi aquam alicui ducere non expediret, nihilominùs conſstitui ea ſseruitus poſsſsit. Quædam enim habere
poſsſsumus, quamuis ea vtilia nobis non ſsint. At inutiliter
ſseruitutem con
ſstitui non po
ſsſse Pomponius a
ſsſserit
in d.l.
quoties; quapropter, vt eorum, & aliorum iurium contrarietas componi po
ſsſsit, variis modis rem i
ſstam explicarunt Doctores. Sed magis communiter
ſsibi per
ſsuadent,
ſseruitutem imponi, vel con
ſstitui non po
ſsſse, quæ prædij
dominantis vtilitatem non contineat,
ex dicta l. quoties,
cum
ſsimilibus:
ſsufficere tamen,
ſsi vtilis non
ſsit
ſseruitus, con
ſstitutionis tempore, modò in futurum vtilis e
ſsſse po
ſsſset, argumento
d.l. ſsi infantis, 62. ff. de vſsufructu.
Nec enim
ſspectatur tantùm præ
ſsens vtilitas,
l. Labeo,
ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, ſsed etiam futura. Vnde futuro ædificio
ſseruitus imponi pote
ſst,
l. ſsi ſseruitus, §. finali, ff. de ſseruitutibus vrbanorum, de qua vide Connanum
lib. 4. cap. 7. num. 5. verſsic. dec obſstat his, fol. 452.
Sed huic interpretationi refragatur apertè text,
in d.*
l. ei fundo, vbi
ſsimpliciter, & ab
ſsolutè dicitur, etiam
ſsi
vtilis non
ſsit
ſseruitus, eam con
ſstitui po
ſsſse, nec ad futuram vtilitatem re
ſspectus habetur: quod euidentius con
ſstat ex ratione generali eiu
ſsdem textus:
Quædam enim,
inquit Labeo,
habere poſsſsumus, quamuis ea vtilia non
ſsint. Quibus & aliis rationibus à Communi rectè di
ſscedunt Ioannes Corra
ſsius
in rubrica, ff. de ſseruitutibus, n. 7.
& d.l. quoties, num. 2. & in d.l. ei fundo, num. 2. verſsic.
hæc diſsſsolutio. Franci
ſscus Connanus
lib. 4. d. cap. 7. n. 3.
fol. 251. Antonius de Leon. Canonicus Segouien
ſsis
in
d.l. quoties, numer. 1. & noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus
Morla
emporij 1. parte, titulo 6. de ſseruitutibus, num. 67.
Ca
ſstren
ſsis autem
in d.l. ei fundo, ſseparandas exi
ſstimat ru
ſsticas
ſseruitutes ab vrbanis, con
ſstituítque
ſseruitu|
tes aquæ ducendæ, hau
ſstus, viæ, itineris, &
ſsimiles, quibus nobis permittitur aliquid in alieno facere, imponi
po
ſsſse, et
ſsi non inter
ſsit, eas imponi ex opinione Labeonis: at verò altius non tollendi, & quæ vetant dominum in
ſsuo quicquam facere non valere, ni
ſsi pro
ſsint ei,
cui con
ſstituuntur. Et pro hac
ſsententia expendit textum
in dict. l. ei fundo, vbi Labeo loquitur expre
ſssè de
ſseruitute aquæ ducendæ, quæ inter ru
ſsticas connumeratur,
l. 1. ff. de ſseruitutibus rusticorum. Verùm Ca
ſstren
ſsis di
ſstinctionem, &
prædictæ l. inductioneuẽinductionem ſsubtiliter, & concludenter conuincit Connanus
lib. 4. d. cap. 7. num. 2.
*
ad finem, qui
num. 3. pro certo con
ſstituit non
ſsufficere
vtilitatem de futuro,
ſsed in
ſspiciendum tempus con
ſstitutæ
ſseruitutis, præ
ſsentèmque vtilitatem requiri, & eam
non ex veritate,
ſsed ex animo paci
ſscentium
exſtimãdamexstimandam e
ſsſse, vt
ſsi mihi con
ſstitui
ſsti
ſseruitutem aquæ ducendæ, quum in fundo meo minimè expediret, valet tamen quod actum e
ſst, quia
ſsatis e
ſst me ita velle, putatèque id aut vtilitati mihi fore, aut certè volutati, denique ita mihi vi
ſsum e
ſsſse: Secus tamen in
ſseruitutibus,
quæ omninò inutiles
ſsint, ide
ſst, ex quibus nullam is, cui
deberentur,
ſsibi promittere po
ſsſset vtilitatem, vt in exemplis
dict. l. quoties, in quibus nihil commodi e
ſsſse pote
ſst, & Connani
ſsententiam probauit noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in rubric. Inſstitut. de ſseruitutibus ruſsticorum prædiorum, & vrbanorum, num. 3. Petrus Augu
ſstinus Morla
tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 67. qui prius dixit in
ſsuperiori difficultate omittenda e
ſsſse tradita ab ordinariis, Alciato, Eguin. Corra
ſsio, Goueano, & Connano. Po
ſstmodùm verò (quod vitio non legendi Authores originaliter tribuendum e
ſst) in Connani
ſsententiam omninò incidit. Corra
ſsius verò
in rubric. ff. de ſseruitut. num. 8. & 9. & aliis locis relatis
ſsuprà, aduersùs
*
communem Scribentium
ſsententiam, in ea dicit e
ſsſse
opinione, vt exi
ſstimet
ſseruitutem imponi rectè po
ſsſse,
quæ nullam etiam adferat dominanti prædio vtilitatem,
neque de præ
ſsenti, neque de futuro, dummodò amœnitatis
ſsaltem, aut voluptatis vtilitatem adferre po
ſsſsit
domino,
ſsic vt
ſseparare debeamus vtilitatem prædij dominantis, ab vtilitate ip
ſsius domini, plerunque enim
ſseruitutes non continent vtilitatem prædiorum,
ſsed dumtaxat dominorum, vt
in l. hoc iure, ff. de aqua quotidiana & æſstiua. Vbi non tantum ad irrigandum,
ſsed etiam
pecoris causâ, vel etiam am
æœnitatis, aquæ ducendæ
ſseruitus con
ſstituitur; quo ca
ſsu, nulla fundi dominantis
vtilitas,
ſsed domini tantùm voluptas con
ſsideratur, &
in dict. l. ei fundo. Si verò neque prædij, neque, domini
aliquam contineat vtilitatem,
ſseruitus non valet, per
textũtextum in d.l. quoties, vbi cum my
ſsterio dixit Con
ſsult.
Quia
nihil vicinorum interest, & non dixit,
prædiorum, ſsignificans apertè in
ſseruitutibus illud præ
ſsertim
ſspectandum,
an eius, cui
ſsit con
ſstitutio, inter
ſsit: vt
ſsi non inter
ſsit,
non teneat
ſseruitutis impo
ſsitio;
ſsi autem inter
ſsit,
ſsecus:
ſsatis tamen dici, intere
ſsſse vicini, licèt nulla dominantis
prædij vtilitas ver
ſsetur propter
amœnitatẽamœnitatem, & voluptatem,
l. competit, §. fin. ff. quod vi aut clam, &
ſsic procedit tex.
in dict. l. ei fundo, vbi
ſseruitus non vtilis fundo
cõſtituiconstitui pote
ſst, veluti aquæductus,
ſsi aquam ducere non
expediat; licèt enim ductus aquæ
ſsine fructu
ſsit, tantum
tamen iucunditatis nobis adferre pote
ſst, vt pluris æ
ſstimemus cæteris rebus.
Et retenta hac opinione, quæ contra Communem
*
veri
ſsſsima videtur, non ob
ſstat in contrarium textus
in
l. ergo, §. fin. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum: vbi probatur,
quòd
ſseruitutes calcis coquendæ, cretæ eximendæ, &
ſsimiles non vltra con
ſstitui po
ſsſsunt, quàm quatenus ad
ip
ſsum fundum dominantem opus
ſsit: ergo in impo
ſsitione
ſseruitutis, vtilitas prædij dominantis con
ſsideranda videtur, per textum etiam
in l. veluti, ff. eodem tit. de
ſseruitutibus ruſsticorum. Sed re
ſspondet Corra
ſsius
vbi ſsupra, num. 9. verſs. illud fateor, prædictas
ſseruitutes calcis
coquendæ, cretæ eximendæ, &
ſsimiles, eius naturæ e
ſsſse, conditionis, & qualitatis, vt in ip
ſsis nulla pror
ſsus
amœnitas,
ſsiue voluptas,
ſsed
ſsola dominantis fundi vtilitas con
ſsiderari po
ſsſsit: quapropter con
ſstitui non po
ſsſsunt, ni
ſsi detur vtilitas prædij dominantis
Non etiam ob
ſstat textus
in dict. l. quoties, 15. ff. de*
ſseruitutibus. Nam
ſsi quis mihi conce
ſsſserit, ius
ſsibi non
e
ſsſse in
ſsuo fundo con
ſsi
ſstere, inutilis e
ſst ce
ſsſsio, quia nihil
meâ intere
ſst propter me, nec proper meum prædium, ne
vicinus in
ſsuo prædio con
ſsi
ſstat; ideò hac conce
ſsſsione nihil agitur. Idem e
ſst,
ſsi quis mihi ce
ſsſserit tus
ſsibi non e
ſsſse
ſsuo fundo vti frui, hoc enim non meâ intere
ſst. Item
ſsi quis mihi ce
ſsſserit
ſsibi per fundum
ſsuum ire non licere, nec enim intere
ſst, ne eat: quod rectè con
ſsiderarunt
Franci
ſscus Connan,
lib. 4. d.c. 7. n. 3. verſs. quoniam verè,
Petr. Co
ſstal,
in eadem l. quoties, ad fin. qui
in princ. optimè aduertit, eam
ſseruitutem, quæ nec prædij, nec; per
ſsonæ vtilitatem re
ſspiciat, nec ad amœnitatem pertineat,
con
ſstitui non po
ſsſse; & in hoc concordat omninò cum
ſsententia Corra
ſsij; differt tamen in eo, quod ad futuram
vtilitatem cum Communi attendit. Superiorem etiam
rationem
dict. l. quoties, eleganter, atque eruditè a
ſsſsequutus e
ſst Cuiac.
recitationum ſsolennium in libros digeſstorum, ad dictam l. quoties, ff. de ſseruitutibus. in princ. vbi
in
verſs. Sciendum est, dicit non ob
ſstare in contrarium textum
in dict. l. ei fundo, 19. ff. de ſseruitutibus. Atque cius
legis rationem in eo con
ſsi
ſstere, quòd licèt aqua mihi
inutilis
ſsit, tamen ita fit, vt aquam in fundo meo habeam; quamuis autem per
ſse
ſsit inutilis aqua ip
ſsa, tamen
iuuat habere aliquid in no
ſstro, & in ea
ſspecie habeo in
fundo meo. aquam: at in
ſspecie
dict. l. quoties, ce
ſsſsio non
valet, quia quæ ceduntur,
ſsunt inutilia, nec per ea fit, vt
aliquid habeamus.
Ex his, & vltra omnes hucu
ſsque Scribentes, nouiter
*
adnotabam nonnulla. Primò, Franci
ſsci Connani
ſsententiam relatam
ſsuprà n. 14. in effectu non differre à
ſsententia Corra
ſsij, quam probauimus: Connanus enim expre
ſssè aduertit, vtilitatem requiri, vel veram, vel excogitaram, ide
ſst, quod
ſsatis
ſsit, revera
ſseruitutem vtilem
e
ſsſse,
ſsiue me putare vtilitati, aut voluptati, & amænitati
vtilem futuram. Deinde non refragari rationem quandam Antonij de Leon,
in dict. l. quoties, num. 1. vbi di
*cit, Connani
ſsententiam
ſsibi di
ſsplicere ex eo, quòd non
ver
ſsamur in voluntate,
ſsiue opinione paci
ſscentium,
ſsed
in certa iuris declaratione: quod parùm vrget, quoniam
revera ex qualitate prædij, vel
ſseruitutis
ſsatis certum e
ſsſse
poterit, & con
ſstare, an vtilitas con
ſsiderari po
ſsſsit, nècne; id quod ex qualitate, aut conditione eiu
ſsdem rei deprehendi pote
ſst, vt apertè & non ob
ſscurè explicatur
in
dict. l. quoties, & in dict. l. ei fundo, vbi exprimitur,
quando aliquo modo vtilis, vel penitùs inutilis
ſseruitus
videri debet.
Secundò adnotabam inferri po
ſsſse ad ea, quæ in hac
*
materia
ſscribit ip
ſse Antonius de Leon,
in dict. l. quoties,
num. 2. ff. de ſseruitutibus: vbi dicit prædictam contrarietatem
dict. l. quoties, & dict. l. ei fundo, vltra omnes, &
nouiter declarandam, exi
ſstimátque præfatas leges
vnũvnum
tantùm attingere,
ſscilicet quod e
ſsſse, & non e
ſsſse
ſsunt oppo
ſsita: nam
in dict. l. ei fundo, in ea conce
ſsſsione,
per fundum tuum eas, aut,
ne ibi conſsiſstas, dicendum e
ſst non e
ſsſse
ſseruitutem, quia nec dominans, nec
ſseruiens fundus e
ſst,
quippe fundus ille alij non
ſseruit, nec dominanti fundo aliquid accedit, ex eo quòd tu non
ſsub
ſsi
ſstas in tuo
fundo; ideò meritò dixit Pomponius
in dict. l. quoties,
nihil agi, quia ver
ſsatur in
ſseruitute, quę nihil e
ſst, & in
mera priuatione: Labeo autem
in dict. l. ei fundo, ver
ſsatur in
ſseruitute, quæ e
ſst, & habet e
ſsſse reale; nam ibi e
ſst
fundus dominans, vbi debetur aqua & fundus
ſseruiens
præbens aquam, & e
ſst vera realis aqua quæ actu præbetur. Nec ob
ſstat quòd aqua ibi non
ſsit vtilis, quia in
patrimonio multa habemus, quæ nullam nobis
inuehũtinuehunt
vtilitatem,
ſsatis e
ſst, quòd ibi
ſsit
ſseruitutis
ſsub
ſstantia,
quæ deficit
in dict. l. quoties. Et hactenus prædictus
Author, circa quem
ſsequentia animaduertebam.
Primò præfatam declarationem non e
ſsſse nouam, vt
ip
ſse dicit; nam in primis veluti expre
ſsse tradidit eam
Ioannes Corra
ſsius
in dict. l. quoties, in princ. dicens
ſser|
uitutes illas non propriè dici
ſseruitutes, quia
ſseruitutes
aut
perſonarũperſonarum ſsunt, vt v
ſsus, & v
ſsusfructus s aut rerum,
vt
ſseruitutes ru
ſsticorum prædiorum, & vrbanorum, l. 1.
ff. de ſseruitutibus: atqui
ſseruitutes illæ,
ne per fundum
tuum eas, aut
ne ibi conſsiſstas, nec hominum, nec prædiorum, hoc e
ſst, nec per
ſsonis v
ſsui
ſsunt, nec prædiis vllam
adferunt vtilitatem, vt aduertit ip
ſse Corra
ſsius
in rubrica, ff. de ſseruitutibus, num. 9.
Deinde & Secundò ſsuperiorem declarationem, tam
ad textum dict. l. quoties, quàm ad dict. l. ei fundo, eleganter adducit Cuiacius in dict. l. quoties, ad principium
& ad finem l. conſsiderari enim in primis, nec ius perſsonarum, nec rerum dari poſsſse in dict. l. quoties, deinde in
dict. l. ei fundo, seruitutem valere, quia iuuat in bonis
noſstris aquam habere; & verbum ipſsum habendi optimum eſst.
Denique & tertiò, ad
ſseruitutis
ſsub
ſstantiam requiri
prædium dominans, &
ſseruiens; & Corra
ſsius, Connanus, Cuiacius, & cæteri omnes, qui hac de re
ſscrip
ſserunt, vt indubitatum
ſsupponunt,
ſsed vltrà, & rectè, Vtilitatem aliquam requirunt,
ſsiue in vera vtilitate,
ſsiue in
amœnitate con
ſsi
ſstat. Et non
ſsolùm ad ea duo iura,
ſsed
& generaliter ad alia quæcunque veram tradunt, & certam doctrinam: aliàs enim
ſsi fundus non
ſsit, qui dominetur, & fundus qui
ſseruiat,
ſseruitus con
ſstitui non pote
ſst, tamet
ſsi vtilitas magna con
ſsideri po
ſsſset, vt videre
e
ſst
in l. vt pomum, 7. ff. de ſseruitutibus, vbi
ſscribit Vlpia
*nus in hunc modum;
Vt pomum decerpere liceat, vt ſspatiari, vt cœnare in alieno poſsſsimus: ſseruitus imponi non poteſst. In cuius legis explicatione dubitant Doctores communiter, quare
ſseruitus illa con
ſstitui non potuerit, cùm
& vtilitatem, & voluptatem contineat; & tamen
ſseruitutes vel vtilitatis, vel voluptatis causâ con
ſstituuntur,
l. hoc iure, ff. de aqua quotidiana, & æſstiua, l. competit, ff.
quod vi aut clam, l. Diuus, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum. Et
reiecta
cõmunicommuni interpretatione, aliâ etiam Longouallij,
quas
ſsubtiliter & verè confutat Corra
ſsius
in eadem l.
num. 6. 7. & 8. & malè
ſsequuntur Duarenus, & Co
ſstalius
ibi. explosâ etiam cogitatione Eguinarij
ibidem, vera ratio
ſsatis apertè ex præcedentibus deducitur: ideò
ſseruitutem imponi non potui
ſsſse in illis ca
ſsibus, quia
nullum prædium erat vicinum, cui facultas illa vel decerpendi pomum, vel
ſspatiandi, aut cœnandi in alieno
acquiri, aut competere po
ſsſset;
ſsine prædio
autẽautem ſseruitus
imponi, vel acquiri non potuit,
l. 1. ff. communia prædiorum, l. ergo, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum: & ita declarant
Accur
ſsius, & Ca
ſstren
ſsis
ibidem, Ioannes Corra
ſsius
n. 8.
in fine. verſs. expeditior. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 10. num. 1. fol. 268. & noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1. part. tit. 6.
ff. de ſseruitutibus, num. 76. in fine.
An autem eiu
ſsmodi conce
ſsſsiones, & aliæ
ſsimiles, quæ
*
prædiorum
ſseruitutes e
ſsſse non po
ſsſsunt.
ſsint saltem per
ſsonales
ſseruitutes,
ſsiue obligationes per
ſsonales, dubitat
Glo
ſsſs.
verbo, non pote
ſst,
in dicta l. vt pomum, & obligationes per
ſsonales e
ſsſse exi
ſstimat: & cum aliis Glo
ſsſsis, &
multorum Authorum relatione communem re
ſsolutionem te
ſstantur D. Antonius de Padilla
in l. & in prouinciali, num. 25. C. de ſseruitutibus. Iacobus Menochius
de
retinenda poſsſseſsſsione. remedio. 6. num. 45. verſsic. altera fuit
opinio. Rogerius verò, & alij glo
ſsſsatores antiqui
in eadem l. vt pomum Petrus, & Cinus
in rubrica, C. de vſsufructu. Ioannes Faber
in §. æquè ſsi agat, Inſstitut. de actionibus, num. 3. ſseruitutes per
ſsonales e
ſsſse affirmant: & pro
hac parte vrgenti
ſsſsima fundamenta adducunt Duarenus, & Co
ſstalius
in dicta l. vt pomum, & ibidem Corra
ſsius videndus omninò
num. 10. & 11. Longouallius
in
repetitione l. Imperium, ff. de iuriſsdictione omnium iudicum, numer. 222. Za
ſsius
lib. 1. ſsingularium reſsponſsorum,
cap. 11.
Cæterùm Fulgo
ſsius
in l. pecoris num. 5. ff. de ſseruitu*tibus ruſsticorum, di
ſstinguendum putat: quòd in propo
ſsita
ſspecie, quando non e
ſst prædium vicinum, vtilitá
ſsque e
ſst propria authoritate percipienda, quia obligationis verba referuntur ad creditorem, cui
ſsit conce
ſsſsio,
tunc dicendum e
ſst,
ſseruitutem per
ſsonalem fui
ſsſse conce
ſsſsam: quòd
ſsi conce
ſsſsionis verba ad debitoris concedentis per
ſsonam referantur, ita quòd vtilitas non propria authoritate,
ſsed de manu alterius percipienda
ſsit; &
tunc neque rei, neque per
ſsonæ
ſseruitus inducitur,
ſsed
obligatio dumtaxat per
ſsonalis contrahitur, argumento
textus
in l. Caius Seius, ff. de annuis legatis, l. & in l. Mela §. final, ff. de alimentis, & cibariis legatis, l. final. §.
final, ff. de contrahenda emptione. &
ſsequuntur Corneus
in conſs. 188. num. 2. lib. 4. Ioannes Corra
ſsius, qui latiùs
declarat, & exempla adducit
in d.l. vt pomum, num. 12.
per totum. Quod verum crederem, quando ex verbis concedentis deprehendi po
ſsſsit, an ius tale percipiendum
ſsit
propria authoritate, an de manu debitoris? Sed
ſsi verba
talia
ſsint, quòd id con
ſstare non po
ſsſsit, vt
ſsi generaliter,
vel alio modo incerto proferantur, Rogerij, Fabri &
ſsequacium
ſsententiæ magis accederem,
ſseruitutèmque
per
ſsonalem conce
ſsſsam dicerem, tamet
ſsi à communi
ſsententia non recedendum
ſscrip
ſserit Menochius
d. remedio 6. num. 47. in fine, ipsíque magis accedat Ia
ſson
in d.
§. æquè ſsi agat, num. 18. videndus ex num. 13.
Seruitutes autem reales, qualiter à
ſseruitutibus, vel
*
obligationibus per
ſsonalibus di
ſstinguantur, po
ſst alios
plures, tradunt, & pleni
ſsſsimè di
ſstinguunt Cæpola
de ſseruitutib. vrbanorum, cap. 2. num. 5. 6. & 7. & cap. 62. n. 8.
Ioannes Corra
ſsius
in l. 1. ff. de ſseruitutib. num. 123. & 124.
& in d.l. vt pomum, num. 13. Padilla
in l. & in prouinciali, ex num. 19. vſsque ad num. 28. Menochius, qui latiùs cæteris declarat, & decem ca
ſsus di
ſstinguit,
de retinenda poſsſseſsſsione, remedio 6. ex num. 28. vſsque ad num. 48.
Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 645. lib. 4. Cremen
ſsis
ſsingular. 60. Marcus Antonius Eugenius
in conſsil. 32.
num. 2.
CAPVT L.
Operæ, & miniſsteria ſseruorum an ſsint perſsonarum, vel rerum ſseruitutes, vel perſsonalis
obligatio, ſsiue qualiter ab vſsufructu ſseruorum differant? vbi omnia iura, quæ ad propoſsitum faciunt, dilucidè, & verè declarantur, & materia hæc diſstinctè, & breuiter explicatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus in ſserais conſstitui poteſst.
-
2 Fructus ſserui in operis eius conſsiſstit.
-
3 Vſsumfructum imitantur operæ, ſseruorum, & ab eo quoque abſsunt; diſstàntque plurimùm: ſsiue, alio iure eſst
vſsusfructus, alio operæ.
-
4 Operis ſserui legatis, nihil vltra ipſsas operas legatarius
conſsequitur, ſsed vſsufructu ſserui relicto, non ſsolùm
ex operi, ſsed & aliunde quærit vſsufructuarius.
-
5 L. 4. ff. de operis ſseruorum, declarata.
-
6 L. penultimæ, ff. de operis ſseruorum, verus ſsenſsus
traditus.
-
7 Opera, ſseu miniſsterium ſserui, nec eſst, nec dici poteſst
ſseruitus perſsonalis, nec etiam realis, ſsed tantùm obligatio quædam perſsonalis, quæ ex conſstitutione operarum reſsultat.
-
8 Antonium Gomez. non rectè loquutum in hac materia.
-
9 Connani ſsententiam probatam per Authorem.
-
10 D. Antony de Padilla conſsiderationem in hac materia
probabilem eſsſse.
-
11 Legem Regiam 23. titul. 31. partit. 3. videri alterare ius commune, provt hoc numero, & nouiter, &
verè conſsideratur.
-
12 Operæ ſseruorum indiuiduæ ſsunt, ſsunt vſsus; non diuiduæ, ſsicut vſsusfructus, & cedunt ex die petitionis, | non vt vſsusfructus, ex die aditæ hæreditatis.
-
13 Operæ ſserui legatæ, capitis diminutione, morte, vel
non vtendo non amittuntur, vſsusfructus verò amittitur.
-
14 Vbi ratio Cuiacij nouiter expenditur, & probatur, &
explicatur tex. in §. primo, de acquiſsit. per arrogat.
-
15 Vſsusfructûs legatum vſsucapto ſseruo, non perimitur; è
contra tamen vſsucapto ſseruo, legatum operarum extinguitur, & vera differentiæ ratio aſsſsignatur.
-
16 Operarum legatum, quare mortuo eo, cui legata ſsunt
operæ ad hæredem tranſsmittatur, vſsusfructus verò
cum perſsona legatarij finiatur?
-
17 Vſsusfructus, qui in ſseruis, & iumentis conſstituitur, an
proprius vſsusfructus ſsit.
IN
ſseruis etiam con
ſstitui po
ſsſse v
ſsumfructum, inquit
*
Iu
ſstinianus
in §. cõſtituiturconstituitur, Inſstitut. de vſsufructu: quod
& aliis quamplurimis iuribus comprobari po
ſsſset,
l. ſsi
ſserui, 25. cum
legibus ſseqq. ff. de vſsufruct. l. 23. tit. 31.
partita 3. vt infrà videbitur.
Sed difficultatem facit, quòd
ſseruus nullos alios
fructus habere,
ſsiue præ
ſstare pote
ſst, quàm ip
ſsius
operas: fructus enim
ſserui in operis eius con
ſsi
ſstit,
l. 4. ff. de operis ſseruorum, vbi dicit Caius:
Fructus homi*nis in operis conſsiſstit: & retro infructa hominis operæ ſsunt.
Sed opera
ſserui v
ſsusfructus non e
ſst.
l. prima §. ſsi vſsusfructus, verſsicul. ſsed operis, ff. ad leg. falcidiam, vbi
ſsic
ſscribitur:
Sed operis ſserui legatis, cum neque vſsus, neque
vſsusfructus in eo legato eſsſse videatur, neceſsſsaria eſst veterum ſsententia, vt ſsciamus quantum eſst in legato, l. 2. ff. de
v
ſsufructu legato, vbi Papinianus tractans de legatario
operarum
ſserui
ſsic dicit:
Et quia legatarius fructuarius
non eſst. Et
in l. 5. in fine, ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat, operas non per omnia imitari v
ſsumfructum
dicitur: vnde videbatur, quòd in
ſseruo v
ſsusfructus con
ſstitui non po
ſsſset. Nihilominùs tamen contrarium rectè
ſstatuit Iu
ſstinianus
loco ſsuprà relato.
Pro cuius vera explicatione con
ſstituendum erit in
*
primis: Quòd v
ſsumfructum imitantur operæ
ſseruorum, & ab eo quoque ab
ſsunt, di
ſstántque plurimùm;
ſsiue
alio iure e
ſst v
ſsusfructus, alio operæ, vti ex iuribus
ſsuprà
relatis con
ſstat apertè, & adnotarunt Glo
ſsſs.
verbo, v
ſsufructu,
in l. 3. ff. de operis ſseruorum. Goueanus
lectionum
iuris variarum lib. 1. cap. 7. num. 1. & 3. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 2. num. 1. per totum,
fol. 228. Vdalricus Za
ſsius
ad titulum ff. de operis ſseruorum, in princ. fol. 203. Cuiacius
in paratitla ad eundem titulum, fol. 44. & recitationum ſsolennium in libros Digeſst.
ad l. 1. §. ſsi impuberi, in fine, ff. de collatione bonorum, latiùs
in d.l. 2. & in l:7.
ff. de vſsufructu legato, & noui
ſsſsimè his non relatis, Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1.
patrit. 6. ff. de ſseruitutibus, numer. 17. Vnde ei, cui operæ
*
ſserui legantur, nihil vltra ip
ſsas operas legatum cen
ſsetur, nec competere pote
ſst: V
ſsufructuarius verò, cui
ſserui v
ſsusfructus relinquitur, non
ſsolùm ex operis, in quibus v
ſsusfructus con
ſsi
ſstit,
ſsed & aliunde acquirit: quod
videtur denotare Caius,
ſsi rectè ponderetur,
in l. 3. ff. de
operis ſeruorũſeruorum, dum dicit:
in hominis vſsufructu operæ ſsunt,
& ob operas mercedes. Qua
ſsi diceret in hominis v
ſsufructu, in quo & alia
ſsunt, & operæ etiam
ſsunt,
ſsic vt
v
ſsufructuario non modò ex operis,
ſsed & aliunde acquiratur: nam quod ex re fructuaria
ſseruus acquirit, fructuario adiicitur, §.
de his autem, Inſstitut. per quas perſsonas nobis acquiritur, l. penultima, ff. de ſstipulatione ſseruorum, l. 23. tit. 31. partit. 3. in princ. Et
ſsi hæres in
ſstituatur
ſseruus, vel legatum accipiat,
ſsiue donationem,
v
ſsufructuario acquiri,
ſsi eius contemplatione datum, vel
donatum appareat,
l. ſsi ſserui, 25. cum
legibus ſseqq. ff. de
vſsufructu, vbi Vlpianus
ſsic
ſscribit:
Si ſserui vſsusfructus
legatus ſsit, quicquid operâ ſsuâ acquirit, vel ex re fructuarij, ad eum pertinet: ſsiue ſstipuletur, ſsiue poſsſseſsſsio ei tradita fuerit. Si vero hæres inſstitutus ſsit, vel legatum acceperit, Labeo diſstinguit, cuius gratiâ vel hæres inſstitutus ſsit, vel legatum acceperit. Sed & ſsi quid donetur ſseruo in quo
vſsusfructus alterius eſst: quæritur, quid fieri oporteat? Et
in omnibus iſstis, ſsi quid contemplatione fructuarij ei relictum vel donatum eſst, ipſsi acquiretur. Et per hæc iura
ſsic
notarunt communiter Doctores
ibi. Connanus
d. cap. 2.
num. 1. Gregorius Lopez
in dict. l. 23. verbo,
con tal intencion. Item paci
ſscendo, acquirit
ſseruus fructuario
exceptionẽexceptionem,
l. ſsed & ſsicut, 27. ff. de vſsufructu: &
ſsi acceptum
rogauerit, exceptionem parit fructuario,
l. itemque, 28.
eiuſsdem titul. Patet ergo ex prædictis, in
ſseruis
cõſtituiconstitui
po
ſsſse v
ſsumfructum, ac plus e
ſsſse in v
ſsufructu, quàm in
operis, & denique hæc duo multùm inter
ſse di
ſstare,
quamuis in hominis v
ſsufructu, & operæ
ſsint, vt
ſstatim
dicam.
Nec ob
ſstat in contrarium textus
in dict. l. 4. ff. de ope*ris ſseruorum, dum dicit, quòd fructus hominis con
ſsi
ſstit
in operis; nam vltra interpretationem Connani
lib. 4. d.
cap. 2. ante fin. verſs. his opinor, animaduertendum erit,
non inde ex eo
ſsequi, quòd opera
ſserui, & v
ſsusfructus
ſserui, idem
ſsint; nam & v
ſsusfructus con
ſsi
ſstit in fructibus, & tamen fructus non
ſsunt v
ſsusfructus: illi enim,
vt alia prætermittam, corporei
ſsunt, v
ſsusfructus verò
contra, vt
alio capite dictum e
ſst.
Non etiam obſstat, quod dicit ille textus, quòd in fructu hominis operæ ſsunt; neque enim inde probatur,
operas eſsſse vſsumfructum, ſsed tantùm, quòd operæ ſsunt
fructus hominis, iuxta textum in §. in pecudum, Institut.
de rerum diuiſsione. Et ſsuadetur ex l. mercedes, ff. de petitione hæreditatis, vbi inter fructus numerantur operæ
ſserui. Vnde quemadmodum fructus rei finito vſsufructu
pertinent ad proprietarium, vt alio cap. infrà, hoc eodem
lib. dicetur: Sic etiam, & opera ſserui, vt dicit textus optimus in l. ſsi operas, 33. ff. de vſsufructu. Et ſsuperiorem interpretationem non obſscurè videtur aſsſsequutus Cuiacius ad dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato, in princ.
Denique non ob
ſstat textus
in dict. l. penultim. ff. de*
operis ſseruorum. Quia re
ſspondetur, veri
ſsſsimum e
ſsſse, operis
ſserui legatis, neque v
ſsum, neque v
ſsumfructum in eo
legato e
ſsſse videri, vt inquit textus
in dict. l. 1. §. ſsi vſsus fructus, verſs. ſsed operis, ff. ad l. falcidiam:
ſsed
in dict. l. penultima, v
ſsum datum intelligi re
ſspondet Con
ſsultus, non vt
contrarium intendat probare,
ſsed tantùm vt
ſsignificet,
quod cum ex legato operarum nulla alia vtilitas percipi
po
ſsſsit, quàm v
ſsus operæ, non incongruè dici pote
ſst, v
ſsum
datum intelligi. Deinde operis
ſserui legatis, v
ſsum potiùs, quàm v
ſsumfructum datum videri dicitur, eo quòd
operæ
ſsunt indiuiduæ,
ſsicut v
ſsus; non diuiduæ,
ſsicut
v
ſsusfructus. Verum tamen e
ſst in eo legato, neque v
ſsum, neque v
ſsumfructum e
ſsſse, quia certè ab
ſsolutè non
e
ſst v
ſsus, vel v
ſsusfructus,
ſsed
operarũoperarum, qua
ſsi proprium
aliquod ius ab v
ſsu & v
ſsufructu diuer
ſsum,
ſsicut de v
ſsu,
& habitatione dicitur in §.
penultim. de vſsu & habitatione, & eruditè declarat Cuiacius
in dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato.
Differunt ergo legatum operarum, & legatum v
ſsus
*fructus
ſserui in multis. Ac primum, quia, vt
ſsæpe repetitum e
ſst, v
ſsusfructus dicitur per
ſsonalis
ſseruitus,
l. 1. ff.
de ſseruitutibus. Opera tamen,
ſseu mini
ſsterium
ſserui, nec
e
ſst, nec dici pote
ſst
ſseruitus per
ſsonalis, nec etiam realis,
quicquid nonnulli aliter intelligant.
ſsed tantùm obligatio quædam per
ſsonalis, quæ ex con
ſstitutione operarum
re
ſsultat, argumento
l. Caius, ff. de annuis legatis. Et euidenter probatur, quoniam v
ſsusfructus, ac alia quæcumque per
ſsonalis
ſseruitus ad hæredem non tran
ſsmittitur,
ſsed cum per
ſsona extinguitur, §.
finitur, cum vulgatis,
Inſstitut. de vſsufructu, l. non ſsolùm, §. tale, ff. de liberatione legat. ibi:
Quoties enim cohæret perſsonæ, id quod legatur, veluti perſsonalis ſseruitus, ad heredẽheredem eius non tranſsit.
Et
ibidẽibidem glo
ſs.
verbo, ſseruitus, alia iura
ſsimilia allegat: operæ tamen ad hæredes tran
ſsmittuntur,
l. 2. ff. de vſsufructu
legato, in illis verbis;
Et quia legatarius fructuarius non
eſst, ad hæredem ſsuum operarum legatum tranſsmittit. Deinde nec etiam dici pote
ſst
ſseruitus realis, quia
ſseruitutes
reales
ſsunt perpetuæ,
l. forma, ff. de cenſsibus. Operæ ta|
men perpetuæ non
ſsunt,
ſsed mortuo
ſseruo extinguuntur,
vt certum e
ſst, ergo à
ſsufficienti partium enumeratione,
opera
ſseruitus non e
ſst, quia
ſseruitutes, aut per
ſsonarum
ſsunt, aut rerum,
l. 1. ff. de ſseruitutibus: &
ſsic
ſsecurè defendunt, & alios idem tenentes congerunt Cæpola
de
ſseruitutibus vrbanorum, cap. 7. num. 1. Gomezius
in §.
fuerat, num. 3. Inſstitut. de actionibus. Vdalricus Za
ſsius
ad titulum, ff. de operis ſseruoum, fol. 203. verſs. habet autem. Ioannes Corra
ſsius
in rubric. ff. de ſseruitutibus, n. 26.
& 27. Et ita tenendum e
ſst, quicquid aliter rem i
ſstam
inuoluat & confusè loquatur noui
ſsſsimè Petrus Augu
ſstinus Morla
empo. 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, ex
numu. 11. vſsque ad num. 18.
Ex his, & vltra omnes hucu
ſsque Scribentes, con
ſsi
*derabam nonnulla. Primò Antonium
GomeziũGomezium tom. 2.
variarum, cap. 15. de ſseruitutibus, num. 1. verſs. poſsſset tamen verificari, non rectè loquutum in hac materia, dum
exi
ſstimauit, operam,
ſsiue mini
ſsterium
ſserui dici propriè
ſseruitutem per
ſsonalem: enimverò contrarium verius e
ſsſse, ex dictis
ſsuprà con
ſstat apertè, & opprimè probat Corra
ſsius
loco ſsuperiùs relato.
Secundò, Franci
ſscum Connanum
commentariorum*
iuris ciuilis, lib. 4. dict. cap. 2. in princ. non malè contendi
ſsſse, Legatum operarum
ſserui propriè e
ſsſse facti, &
ad
rẽrem potiùs referri, vt quandiu ip
ſsa durat tamdiu debeatur: v
ſsumfructum verò e
ſsſse ius
ſseruitutis per
ſsonalis, ita
per
ſsonæ coniunctum, vt cum ea extinguatur: quæ
ſsententia confirmari poterit ex his, quæ latiùs
ſscribunt Cuiacius
in dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato, Antonius Goueanus
lectionum iuris variarum, lib. 1. cap. 7. num. 2.
Tertiò, D. Antonium de Padilla
in l. 1. C. de ſseruitu*tibus, num. 8. verſs. mihi verò opinio Azonis, non immerito tenta
ſsſse, operam,
ſsiue mini
ſsterium
ſserui competens
alicui, quandiu ip
ſse vixerit, dumtaxat dici po
ſsſse
ſseruitutem per
ſsonalem. Quod vltra ip
ſsum, rationem habere
videtur ex eo, quòd in hac
ſspecie minimè vrgent rationes præcipuæ, quæ in contrarium con
ſsiderari po
ſsſsunt;
& negari non pote
ſst, quin opera,
ſseu mini
ſsterium, quod
ſsic debetur, à per
ſsona per
ſsonæ debitum
ſsit, & cum per
ſsona vtriu
ſsque tam
ſserui, quàm eius cui opera debetur,
extinguatur: vnde ce
ſsſsat argumentatio illa, quod
ſsi opera e
ſsſset
ſseruitus per
ſsonalis, ad hæredem non tran
ſsmitteretur:
ſsiquidem tran
ſsmi
ſsſsio non datur,
ſsed cum per
ſsona
extinguitur.
Quartò tandem & vltimò, con
ſsiderabam (ad quod
*
nec Gregorius Lopez, nec vllus alius hactenus animaduertit
ſsingularem e
ſsſse
legem Regiam, 23. tit. 31. partit. 3.
Quatenus in ea emolumentum idem, aut commodum
tribuitur ei, cui operæ
ſserui legantur, quam ei, cui v
ſsusfructus
ſserui legatur, quod iure communi diuer
ſsimodè
ob
ſseruabatur; is enim, cui operæ
ſserui legatæ
ſsunt, eo iure operas dumtaxat con
ſsequi pote
ſst,
ſsed legatarius v
ſsusfructus
ſserui non
ſsolùm operas,
ſsed & alia commoda
habet, vt
ſsuprà diximus, & expre
ſssè aduertit Connan.
d.
cap. 2. num. 1. in princ. verſs. ſsed & cui operæ; at in
dict. l.
Regia, vtrumque æquiparari videtur, vt operarum tantùm, vel v
ſsusfructus
ſserui
legatũlegatum idem contineat. Quod
non ob
ſscurè colligitur ex illis verbis:
Vſsofruto, o las
obras, auiendo ome en algun ſsieruo, o ſsierua de otri, y gana
por ellas todo quanto que el ſsieruo, o la ſsierua ganarẽganaren por obra de ſsus manos, o con dineros, o con cabdal de aquel, a
quien es otorgado alguno deſstos derechos. Mas la ganancia
que fizieſsſse alguno destos ſsieruos, de coſsas que le fueſsſsen
dadas, o dexadas en teſstamento, deuen ſser ſsolamente del
ſseñor del ſsieruo, o de la ſsierua fueras ende, ſsi la donacion,
o la manda fueſsſse fecha a los ſsieruos, con tal intencion que
la ganaſsſsen aquellos que auian el vſsofruto, o el vſso: ca entonces ellos lo ganarian, e non el dueño de la coſsa.
Secundò differt legatum operarum, à legato v
ſsusfru
*ctus
ſserui, quia operæ indiuiduæ
ſsunt,
ſsicut v
ſsus,
l. 1. §
ſsi vſsusfructus, ff. ad l. falcidiãfalcidiam. Opera. enim vna non pote
ſst
ſscindi in partes, neque pro parte deberi pote
ſst, v
ſsusfructus verò diuiduus e
ſst, & cedunt ip
ſsæ operæ ex die petitionis, non vt v
ſsusfructus ex die aditæ hæreditatis,
l. operæ. 7. ff. de vſsufructu legato, vbi Cuiacius veram, & concludentem differentiæ rationem assignat, & adnotauit
idem
in paratitla ad titul. ff. de operis ſseruorum, fol. 44.
Tertiò differt, nam operæ
ſserui legatæ, capitis dimi
*nutione, morte, vel non vtendo, non amittuntur:
l. 2. ff.
de vſsufructu. legato, l. operæ, 2. in ordine
ff. de operis ſseruorum: v
ſsusfructus verò prædictis modis amittitur, §.
finitur. de vſsufruct. l. corruptionem, C. eod. tit. vt aduertunt Go
ſsſs. Bartol. & omnes Doctores
in dict. l. 2. Cuiacius
in paratitla, loco ſsæpe repetito. Goueanus
lib. 1. dict.
cap. 7. num. 2. Et ratio differentiæ e
ſst, quia v
ſsusfructus
*
in actu con
ſsi
ſstit eius, cui v
ſsusfructus debetur, quod nomen ip
ſsum
Vſsusfructus ſsatis
ſsignificat, & apertè o
ſstenditur
in l. 1. ff. quando dies vſsusfructus legati cedat, vbi
dicitur, v
ſsumfructum ex facto aliquo con
ſsi
ſstere eius. qui
fructur, & vtitur; &
in §. dies, eiuſsdem l. non antè v
ſsumfructum con
ſstitui po
ſsſse
ſscribitur, quàm
ſsit aliquis, qui
vtifrui po
ſsſsit: in v
ſsufructu enim per
ſsona
ſspectatur, quæ
vtifrui po
ſsſsit; & ideò
ſsi v
ſsufructuarius moriatur, vel capite minuatur (quo ca
ſsu pro mortuo e
ſst, nec ampliùs
vtifrui pote
ſst)
ſsiue non vtatur per tempus con
ſstitutum,
v
ſsumfructum amittit, quia deficit actus hominis, in quo
con
ſsi
ſstit v
ſsusfructus, quia non vtitur. Et idem dicimus
capitis diminutione interueniente. quia is in quo ab initio con
ſstitit v
ſsusfructus, de
ſsiit e
ſsſse, mutato
ſstatu, per
capitis diminutionem, & alius factus e
ſst homo, ac nec is
homo e
ſst, in cuius capite v
ſsusfructus ab initio con
ſstitit;
operæ autem non con
ſsi
ſstunt in actu eius, cui debentur,
ſsicut v
ſsusfructus,
ſsed in actu eius, qui debet operas. Itaque quandiu is manet & operari potens e
ſst, operarum
obligatio manet, etiam
ſsi is cui debentur, proptereà
quòd eius per
ſsona non
ſspectatur, moriatur, capite minuatur, aut diu operis illius
ſserui v
ſsus non fuerit. Quod
eleganti
ſsſsimè explicauit Cuiacius
in dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato, verſs. & ratio differentiæ hæc eſst, & in idem
incidit,
ſsed non ita eleganter & exactè declarat Antonius Goueanus
variarum l. 1. dict. cap. 7. num. 2. verſs. ego
puto.
Nec vrget in contrarium textus in §. 1. Inſstitut. de acquiſsit. per arrogat. quem in contrarium objicit Accurſsius
in d.l. 2. ff. de vſsufructu legate. Quoniam ille textus
non loquitur de operis ſserui legatis, quæ, vt diximus,
non pereunt capitis diminutione; ſsed loquitur de operis,
quas officij causâ, libertus patrono debet, quæ amittuntur arrogatione patroni, quæ eſst ſspecies capitis diminutionis. Ratio eſst, quia non poſsſsunt præſstari extraneo,
putà arrogatori, cui nullo officij genere libertus obſstrictus eſst; operæ enim officiales ſsolo patrono debentur,
non extraneo, vt optimè aduertit idem Cuiacius in dict.
l. 2. in princ. verſsic. nec quidquam.
Denique v
ſsucapto
ſseruo, in quo e
ſst v
ſsusfructus, non
*
perimitur v
ſsusfructus,
ſsed manet,
l. locum, 21. §. proprietarius, ff. de vſsufructu, l. iuſsto errore, 44. §. non mutat,
ff. de vſsucapionibus. E contra tamen, v
ſsucapto
ſseruo,
operarum legatum extinguitur, per textum,
in d.l. 2. in
fine, ff. de vſsufructu legato, vbi glo
ſsſs.
verbo, perit, & in dictis iuribus veram conatur di
ſscriminis rationem con
ſstituere, & nullam concludentem assignat;
ſsed dici pote
ſst, differentiæ rationem in eo con
ſsi
ſstare, quòd v
ſsusfructus con
ſsi
ſstens in
ſseruo, e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis, & ius
de per
ſse exi
ſstens, & non dependens aliquo modo à do.
minio
ſserui; & v
ſsucapto ip
ſso
ſseruo, non extenditur v
ſsucapio ad v
ſsumfructum, tanquam rem diuer
ſsam &
ſseparatam, argumento textus
in l. rectè dicimus, ff. de verbor.
ſsignificatione: operæ tamen
ſseruorum non
ſsunt v
ſsusfructus, nec
ſseruitus per
ſsonalis, vt
ſsuprà probauimus,
ſsed potiùs iudicantur vt pars rei, & à dominio dimanare, vnde v
ſsucapto
ſseruo, & operæ v
ſsucaptæ cen
ſsentur,
&
ſsic tran
ſseunt ad v
ſsucapientem, apud quem
dominiũdominium
ip
ſsius
ſserui re
ſsidet: quod multò po
ſstquam hæc
ſscrip
ſseram,
ſsic inuenio præ
ſsentire Cuiacium
recitationum ſsolennium in libros digeſstorum, ad d.l. 2. ff. de vſsufructu legato, ad finem, vbi dicit pręfatam differentiam ideò procedere, quia operæ
ſserui cohærent per
ſsonæ ip
ſsius
ſserui: |
vnde v
ſsucapto
ſseruo, v
ſsucapiuntur & ip
ſsæ, incipiúntque
deberi domino, qui
ſseruum v
ſsucepit, & de
ſsinunt deberi
ei, cui ante v
ſsucapionem præ
ſstabantur; operæ enim
veluti
ſsocietate quadam
ſseruo coniunguntur,
ſsi per v
ſsucapionem
ſseruus mutat dominium; ergo ei domino deinceps debet præ
ſstare operas, non alij. At v
ſsucapto
ſseruo, hoc e
ſst acqui
ſsito dominio, & acqui
ſsita proprietate
ſserui per v
ſsucapionem, v
ſsusfructus non amittitur, quia
ſseruo non cohæret, fructuario cohæret, & nulla
ſsocietate v
ſsusfructus proprietati coniungitur, vt ibidem probat &
verſsicul. præcedenti, veram assignat di
ſscriminis
*
rationem, Quare
ſscilicet operarum legatum, mortuo
eo, cui legatæ
ſsunt, ad hæredem tran
ſsmittatur; v
ſsusfructûs verò legatum cum per
ſsona legatarij finiatur? & dicit, quòd v
ſsusfructus perimitur morte fructuarij, quia
per
ſsonę eius cohęret, quia animę eius cohęret, & ideò
cũcum
anima eius vitali perimitur, l. 3. §.
vlt ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. penult. C. de vſsufructu: & in v
ſsufuctu
perpetuo per
ſsona illa
ſspectatur vtentis
fruẽtisfruentis, quę
ſsi de
ſsinat
ſspectari po
ſsſse, nec vlterius etiam v
ſsusfructus
ſspectabitur, aut vllus
ſsupere
ſsſse exi
ſstimabitur: Operæ autem, vt
ſsuperiùs diximus non cohærent per
ſsonæ eius,
cui debentur,
ſsed per
ſsonæ
ſserui; quandiu igitur is
ſseruus
manet, manent & operæ, quas debet, & debentur legatario, vel hæredi eius.
Vltimò tandem con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an
*
v
ſsusfructus, qui in
ſseruis & iumentis conditui pote
ſst, vt
inquit Iu
ſstinianus
in dicto §. conſstituitur, ſsit proprius, an
verò qua
ſsi, vel fictus v
ſsusfructus. Et in his rebus proprium con
ſstitui v
ſsumfructum, apertè indicat Iu
ſstinianus
ibi. dicit enim: Quòd v
ſsusfructus non tantùm con
ſstituitur in fundo, & ædibus, verùm etiam in
ſseruis, &
iumentis, & cæteris rebus, quæ ip
ſso v
ſsu con
ſsumuntur.
Et
ſsic ponit vt diuer
ſsa,
ſseruos, & iumenta, ab his rebus,
quæ v
ſsu con
ſsumuntur: & in eum
ſsen
ſsum accipiunt illum textum Angelus Aretinus
ibi. Panormitanus, &
Cardinalis
num. 3. & Imola
num. 24. in c. vltimo, de pignoribus. Socinus
in conſs. 9. columna 2. lib. 4. & iuuari pote
ſst per textum
in l. lex quæ tutores, C. de adminiſstratione tutorum, provt eum rectè inducit, & noui
ſsſsimè Petrus
Ricciardus
ad dictum §. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 6. folio mihi 133. Et tamen videtur, quòd imò
talis v
ſsusfructus
ſsit improprius & fictus, cùm
ſserui, &
iumenta ip
ſso v
ſsu con
ſsumantur, & corrumpantur; &
ſsic
deberet Iu
ſstinianus enumerare illa inter res, quæ v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur. Sed re
ſsponderi pote
ſst, quòd quamuis
ſserui, & iumenta,
ſsicut cætera omnia, quæ
ſsunt in his
inferioribus, tanquam corruptibilia tempore con
ſsumantur; v
ſsu tamen con
ſsumi non dicuntur: ideò in eis rectè pote
ſst con
ſstitui v
ſsusfructus proprius, quamuis contrarium
ſsentiat,
ſsed non rectè, Arias Pinellus
2. par. l. 1.
C. de bonis maternis, in finalibus verbis. Ideò autem v
ſsu
con
ſsiumi videri negamus, quòd propriè illæ dicuntur
res, quæ
ſseruando
ſseruari nequeunt, quæ in naturali
ſsua
bonitate non po
ſsſsunt vltra triennium
ſseruari, quin
tẽporetempore corrumpantur, vt
ſsunt vinum, frumentum, oleum,
&
ſsimilia, Glo
ſsſsa
in l. 1. C. ſsi aduerſsus vſsucapionem, &
Communis ex Antonio Gomezio
tomo. 2. variar. cap. 14.
n. 13. Octauio Simoncello
de decretis, lib. 3. tit. 8. inſspectione 7. num. 51. fol. 399. Cæterùm
ſserai, & iumenta regulariter per triennium non corrumpuntur; ergo dici
po
ſsſsunt de rebus, quæ v
ſsu non con
ſsumuntur, vt aduertit Ricciardus
vbi ſsuprà, num. 6. in fine.
CAPVT LI.
Veſstimentorum an verus, & proprius, an quaſsi,
vel fictus vſsusfructus ſsit? vbi proponitur difficultas l. 19. §. & ſsi veſtimentorũveſtimentorum, ff. de vſsufruct.
Quorundam interpretationes confutantur,
& nouè, & verè explicatur ille textus.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus qualiter in veſstimentis conſstitui poſsſsit? per
totum caput.
-
2 L. ſsed etſsi quid, 19. §. & ſsi veſstimentorum, ff. de
vſsufructu, difficultas proponitur, & interpretatio
Gloſsſsæ in §. conſstituitur, de vſsufructu, damnatur.
-
3 Gloſsſsæ ſsolutio in d. §. & ſsi veſstimentorum, confutata.
-
4 Iaſsonus intellectus in ſsuperiori difficultate conuictus.
-
5 Textus in d. §. & ſsi veſstimentorum, nouè, & verè explicatus.
-
6 Vſsufructuarius veſstimentorum, vtrùm illa locare
poſsſsit?
IN ve
ſstimentis etiam con
ſstitui po
ſsſse v
ſsumfructum, in
*quit Iu
ſstinianus
in dicto §. constituitur, Institut. de
vſsufructu. Ita tamen, quòd talis v
ſsusfructus non
ſsit propriè & verè,
ſsed fictè, aut qua
ſsi, & authoritate Senatuscon
ſsulti introductus, proptereà, quòd ve
ſstimenta inter
res numerantur, quæ v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur, vel in quibus v
ſsusfructus proprie con
ſstitui non pote
ſst, ex
ſsententia Iu
ſstiniani
ibidem: quæ difficultatem habere videtur,
*
per textum
in l. ſsed & ſsi quid, 19. §. & ſsi vestimentorum,
ff. de vſsufructu. Audiamus Vlpianum
ſsic dicentem:
Et
ſsi vestimentorum vſsusfructus legatus ſsit, non ſsicut quantitatis vſsusfructus legatur: dicendum est, ita vti eum debere, ne abutatur, nec tamen locaturum: quia vir bonus ita
non vteretur. Proinde, & ſsi ſsenicæ veſstis vſsusfructus legetur, vel annuli aurei, vel alterius apparatus: alibi quam
in ſscena non vtetur. Sed an & locare poſsſsit, videndum eſst.
Et puto locaturum, & licèt teſstator commodare, non locare fuerit ſsolitus, tamen ipſsum fructuarium locaturum tam
ſscenicam, quàm funebrem veſstem. Ex his verbis apertè
videtur deduci, ve
ſstimentorum proprium, & verum
v
ſsumfructum e
ſsſse: inquit enim Vlpianus, ita fructuarium vti debere, ne abutatur, ide
ſst, ne ve
ſstimenta con
ſsumat; quod propriè conuenit vero; & proprio v
ſsufructui, cuius
ſsub
ſstantia
ſsalua, & integra con
ſseruari debet,
per textum
in princ. Inſstitut. de vſsufructu. Idcircò, vt
hanc difficultatem componat glo
ſsſsa
in d. §. constituitur,
verbo,
veſstimenta, conſstituit, quòd
veſtimẽtavestimenta ſsunt in duplici differentia:
QuædãQuædam ſsunt perpetua, & in his propriè
cadit v
ſsusfructus, per textum
in dicto §. & ſsi veſstimentorum. Quædam
ſsunt temporalia, quibus quotidie vtimur, & in his non cadit v
ſsusfructus propriè,
ſsed impropriè, aut qua
ſsi v
ſsusfructus, authoritate Senatu
ſscon
ſsulti
con
ſstituitur. Verùm hæc interpretatio glo
ſsſsæ di
ſsplicuit
Fabro, Aretino, & Ia
ſsoni, & meritò quidem, quoniam
verbis prædictorum iurium non probatur, nec conuenire pote
ſst textus
in d. §. & ſsi veſstimentorum, vbi indi
ſstinctè denotat Vlpianus, ve
ſstimentorum proprium
v
ſsumfructum e
ſsſse po
ſsſse. Nec
ſsatisfaciunt rationes nonnullæ, quibus
ſsententiam Glo
ſsſsæ conatur defendere Petrus Ricciardus
ad d. §. conſstituitur, num. 12. verſsic. ſsed
reſsponderi poteſst, & num. 30. verſsic. mihi autem: adhuc
enim remanet difficultas, & vrgent nonnulla, quæ con
ſsiderant Faber, Aretinus, & Ia
ſson
in d. §. conſstituitur.
Glo
ſsſsa autem
in d. §. & ſsi veſstimentorum, quam
ſsequun
*tur Aretinus, & Faber
in d. §. constituitur, aliter declarat, in ve
ſstimentis, inquam, v
ſsumfructum con
ſstitui po
ſsſse, intelligendo quòd eorum æ
ſstimatio fiat, & cautio
præ
ſstetur, provt
in d. §. conſstituitur; &
ſsic in ip
ſsis ve
ſstimentis v
ſsusfructus con
ſstituitur, non
ſsimpliciter,
ſsed
ſsecundùm quid: quo pacto non ob
ſstant, imò concordant
ea iura;
ſsed Ia
ſso
n in addictonibus ad Portium, in d. §. conſstituitur, concludenter damnat eam
ſsolutionem, proptereà quòd textus
in dict. §. & ſsi veſstimentorum, expre
ſssè
facit differentiam inter v
ſsumfructum ve
ſstimenti, &
quantitatis; &
ſsic datur intelligi, quod ibi non debeat
fieri æ
ſstimatio
veſtimentorũveſtimentorum, vt v
ſsufructuarius de reddenda æ
ſstimatione cauere teneatur, quoniam alias differentia non rectè procederet, vt rectè animaduertit Ricciardus
in d. §. conſstituitur, num. 12. ad finem.
Vnde ip
ſse Ia
ſson
loco ſsuprâ relato, exi
ſstimat verum
*
intellectum eius textus in eo con
ſsi
ſstere, quod
ſsit differentia inter v
ſsumfructum ve
ſstimenti, & quantitatis, quia
in v
ſsufructu quantitatis, tran
ſsit dominium in v
ſsufructuarium, vt dicit Iu
ſstinianus
in dictio §. Conſstituitur:
ſsecus tamen e
ſst in v
ſsufructu
veſtimètivestimenti, quando
nõnon e
ſst relictus, vt quantitas, quia non tran
ſsit in v
ſsufructuarium,
ſsed remanet penes concedentem, vel eius
hæredẽhæredem. Et Ia
ſsonis rationem videtur probare Vincentius Carocius de
locato & conducto, tertio gradu perſsonarum, quæſst. 14. de
vſsufructu, num. 4. Sed quamuis prædicta doctrina in
ſse
veri
ſsſsima
ſsit, non tamen tollit illius textus difficultatem,
quia
in d. §. constituitur, dicit expre
ſssè Iu
ſstinianus, quòd
in ve
ſstimentis non pote
ſst propriè con
ſstitui v
ſsusfructus:
contrarium tamen indicat vlpianus
in d. §. & ſsi veſstimentorum.
Omi
ſsſsis ergo
ſsuperioribus, & his quæ noui
ſsſsimè ad
*ducit Petrus Ricciardus
vbi ſsuprà. Dicendum e
ſst, negari non po
ſsſse, quincùm v
ſsusfructus
ſsimpliciter con
ſstituitur in ve
ſstimentis, propriè & verè v
ſsusfructus e
ſsſse non
po
ſsſsit,
ſsed impropriè, aut qua
ſsi v
ſsusfructus con
ſstituitur,
iuxta textum
in d. §. Conſstituitur, vbi rectè enumerat
Iu
ſstinianus ve
ſstimenta inter alias res, quæ v
ſsu con
ſsumuntur, quoniam implicat contradictionem, vti & frui
ei
ſsdem, &
ſsaluam e
ſsſse
ſsub
ſstantiam: quod e
ſsſset nece
ſsſsarium,
ſsi diceremus, verum v
ſsumfructum dari in illis.
Cæterùm
in d. §. & ſsi veſstimentorum, ex voluntate te
ſstatoris aliter
ſstatuitur, & ius ordinarium alteratur: Enimverò te
ſstator ip
ſse qui ve
ſstimentorum v
ſsumfructum
reliquit, non qua
ſsi v
ſsumfructum quantitatis, vel eo animo legauit. vt ve
ſstimentorum dominium in v
ſsufructuarium tran
ſsiret,
ſsicut regulariter tran
ſsire
ſsolet remedio
cautionis introducto in aliis rebus, quæ potiùs in quantitate quàm in corpore con
ſsi
ſstunt, vt circa cautionem
in his rebus præ
ſstandam
alio cap. ſsuprà, hoc eodem li. latiùs explicaui: ideò fructuarius ita ve
ſstimentis vti debet,
ne abutatur, quia finito v
ſsufructu reddi debent, cùm
eorũeorum v
ſsusfructus non
ſsicut quantitatis, ide
ſst, provt aliarum
rerum, quę v
ſsu con
ſsumuntur, relictus fuerit,
ſsed potiùs
ſsicut corporis, vel
ſspecies: quod eleganter
ſsignificauit
Vlpianus in illis verbis.
Et ſsi veſstimentorum vſsusfructus
legatus ſsit, non ſsicut quantitatis vſsusfructus legatur.
Quod attinet verò ad ius locandi, an
ſscilicet v
ſsufru
*ctuarius ve
ſstimentorum, locare po
ſsſsit illa? di
ſstinguit vlpianus
in dict. §. & ſsi veſstimentorum: quòd ve
ſstes funebres,
ſscenicæ, &
ſsimiles locari po
ſsſsint, aliæ verò ve
ſstes
quotidianæ, &
ſsimiles locari non po
ſsſsint: & vide Vincentium Carocium
de locato & conducto, tertio gradu
perſsonarum, quæſst. 14. de vſsufructu. fol. mihi 80.
CAPVT LII.
Vſsusfructus, & quælibet alia perſsonalis, vel realis ſseruitus, vtrùm dicatur eſsſse in bonis noſstris, vel extra bona? vbi communis Scribentium ſsententia concludentibus rationibus
conſsutatur. Legis 1. ff. de vſsufructu legato,
vulgatiſsſsima contrarieras proponitur quorũdamquorundam intellectus damnantur, & Battoli interpretatio contra Recentiores probatur.
SVMMARIVM.
-
1 Senatus cenſsuit, vt omnium rerum, quas in cuiuſsque
patrimonio eſsſse conſstaret, vſsusfructus legari, & conſstitui poſsſset.
-
2 Legis primæ ff. de vſsufructu legato, vulgatiſsſsima contrarietas proponitur.
-
3 Et multorum intellectus congeruntur remiſsſsiuè.
-
4 Gloſsſsæ interpretationem inpropoſsita difficultate recté
improbatam per Bartolum.
-
5 Antonij Vſsilli ſsententia in hac materia nouiter relata,
& confutata per Authorem.
- 6 Bartoli ìntellectus in præfata difficultate contra Recentiores receptus.
-
7 Vſsusfructus, & quælibet alia perſsonalis, vel realis ſseruitus, vtrùm dicatur eſsſse in bonis noſstris, vel extra
bona? & numeris ſseqq.
-
8 Doctores communiter lapſsos fuiſsſse, ex d.l. 1. ff. de vſsufructu legato, deducentes generaliter, vſsumfructum,
ac alias ſseruitutes, nec eſsſse ex bonis, nec extra
bona.
-
9 Vſsusfructus, & quælibet alia ſseruitus dicitur eſsſse in
bonis noſstris, contra Communem.
-
10 Vſsusfructus, appellatione immobilium continetur.
-
11 Bonorum appellatione in omni materia indifferenter
ſseruitutes, actiones, & iura continentur.
DEinde, & vlteriùs, inquit Iu
ſstinianus
in dict. §. con*ſstituitur, Inſstitution. de vſsufruct. Quòd & in cæteris
rebus v
ſsusfructus con
ſstitui po
ſsſsit: &
ſsic generaliter probat, omnium rerum v
ſsumfructum con
ſsi
ſstere po
ſsſse, quia
Senatus cen
ſsuit, vt omnium rerum, quas in cuiu
ſsque
patrimonio, & bonis e
ſsſse con
ſstaret, v
ſsusfructus legari,
& con
ſstitui po
ſsſset, vt
ſscribit Vlpianus
lib. 28. ad Sabinum. relatus in l. 1. ff. de vſsufructu earum rerum quæ vſsu
conſsumuntur, & latiùs declarant Cuiacius
recitationum
ſsolennium in libros digeſstorum, ad
l. 1. ferè
per totam ff. de
vſsufructu legato. Franci
ſscus Hotmannus
ad titulum ff. de
vſsufructu earum rerum, fol. mihi 116.
Sed
contrarũcontrarum fortiter vrget textus valdè vulgatus,
ſsed
*
difficillimus,
in l. 1. ff. de vſsufructu legat. quo loco, viæ, itineris, actus, & aquæductus
vſumfructũvſumfructum legari non po
ſsſse
Paulus Iurecon
ſsultus re
ſspondet, & in hunc modum
ſscribit:
Nec vſsus, nec vſsusfructus itineris, actus, viæ, aquæductus legari poteſst: quia ſseruitus ſseruitutis eſsſse non poteſst,
nec erit vtile ex Senatuſsconſsulto, quo canetur, vt omnium
quæ in bonis ſsunt, vſsusfructus legari poſsſsit: quia id neque ex
bonis, neque extra bona ſsit, ſsed incerti actio erit cum hærede, vt legatario, quandiu vixerit, eundi, agendi, ducendi
facultatem præſstet. Pro huius difficultatis explanatione
animaduertendum e
ſst, maiorem difficultatem con
ſsi
ſstere in explicatione rationis
ibidem traditæ à Iurecon
ſsulto
Paulo, qui
ſsentiens prædictam dubitandi rationem, cùm
Senatu
ſscon
ſsulto inductum fuerit, vt omnium, quæ in
bonis
ſsunt, v
ſsusfructus legari po
ſsſsit, quare viæ, itineris,
actus, & aquæductus v
ſsusfructus legari non pote
ſst, re
ſspondit legatum
ſseruitutis defendi non po
ſsſse, etiam ex
Senatu
ſscon
ſsulto, quia
ſseruitus neque ex bonis
ſsit, neque
extra bona. Quæ ratio periclitari videtur ex eo, quòd
imò v
ſsusfructus, &
ſseruitutes aliæ in bonis e
ſsſse videantur, rem enim in bonis habere dicimur, quoties po
ſsſsidentes exceptionem, vel amittentes ad recuperandum
actionem habemus,
l. rem in bonis, ff. de acquirendo rerum dominio. Sed prædicta remedia habenti
ſseruitutem
competunt,
l. 2. ff. ſsi ſseruitus venditetur, §. æquè ſsi agat,*
Inſstitut. de actionibus: ergo
ſseruitus in bonis dicitur e
ſsſse. Ideò pro
ſsolutione huius difficultatis torqueri
ſsolent
Scribentes in multis locis, & varios intellectus cumularunt Aretinus num. 3. Min
ſsingerus, Budeus, & Monticulus
in principio, Inſstitut. de rerum diuiſsione. Ca
ſstren
ſsis
in l. ſseruitutes, 14. n. 5. ff. de ſseruitutibus Arias Pinellus, qui quorundam interpretationes improbat,
tertia
parte l. 1. C. de bonis maternis, numer, 6. & ſsequentibus.
Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 3. cap. 2.
numer. 20. fol. 159. Rebuffus
in l. vnica, num. 333. C. de
ſsententiis quæ pro eo, & in l. 5. colum. vltim. ff. de verborum obligat. Fornerius
lib. 3. ſselectionum, cap. 14. Franci
ſscus Hotmannus
obſseruationum lib. 6. cap. 25. fol. 202. &
ad titulum ff. de vſsufruct. num. 6. fol. mihi 108. Antonius de Leon. Canonicus Segouien
ſsis in
l. 1. num. 3. ff.
de ſseruitutibus. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat,
cap. 10. n. 11. D. Spino
in ſspecul. gloſs. 13. de legato vſsusfructus, n. 24. & noui
ſsſsimè hos non referens Petrus Ricciardus
ad rubricam, Inſstitutionum, de vſsufructu. num. 99.
& 100. vbi nouam Pinelli interpretationem rectè conuincit: Loriotum verò, Longouallium, & alios con
ſsultò,
|
ſscièn
ſsque prætermi
ſsi; Pinellus enim retulit, & confutauit illos: Cuiacium autem de hac materia legendum admoneo
in dict. l. 1. per totam, ff. de vſsufructu legato.
Cæterùm Glo
ſsſsa
in dict. l. 1. ff. de vſsufructu legato,
*
exi
ſstimauit te
ſstatorem ibi lega
ſsſse v
ſsumfructum
ſseruitutis
ſsibi debitæ, & ob id dixi
ſsſse Paulum,
quia ſseruitus ſseruitutis eſsſse non poteſst. Sed meritò improbauit Bartol.
ibidem, num. 4. ea ratione, quòd
ſsi verum e
ſsſset, v
ſsumfructum
ſseruitutis debitæ te
ſstatori legatum fui
ſsſse, remedium po
ſsitum
in fine l. non e
ſsſset verum, nec iuris ratione defenderetur, quia non po
ſsſset hæres eundi agendi
facultatem concedere legatario,
l. ex meo, 24. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, 1. 12. tit. 31. partit. 3. ni
ſsi hoc faceret ex con
ſsen
ſsu domini fundi
ſseruientis,
l. cùm eſsſsent, 33.
§.
per plurium, de ſseruitutibus ruſsticorum. Nec dici pote
ſst, dominum fundi con
ſsentire, ex his, quæ
ſscrip
ſsit
idẽidem
Bartolus
dict. num. 4. Vnde Antonius V
ſsillus (quem mi
*ror hac de re nullum ex
ſsuperioribus præcita
ſsſse)
in §.
æquè ſsi agat, num. 11. de actionibus, aliter propo
ſsitam difficultatem declarat; & omi
ſssâ veterum
ſsententiâ, vt
ip
ſse dicit, di
ſstinguendum exi
ſstimat: Quòd
ſseruitutes
con
ſsiderari po
ſsſsunt, quatenus fundis ip
ſsis in
ſsunt; & cùm
ad earum con
ſseruationem ip
ſsis competat actio confe
ſsſsoria, tunc dicuntur e
ſsſse in bonis: &
ſsic procedit textus
in dict. l. rem in bonis, ff. de acquirendo rerum dominio:
Aut
ſseruitutes
ſsola animi cogitatione in
ſspiciuntur, vt
per
ſse con
ſsi
ſstentes, non eo modo, quo ip
ſsis adhærent
rebus; &
ſsic,
ſsi in ab
ſstracto
cõſiderenturconsiderentur, tunc non
ſsunt
in bonis no
ſstris, nec extra bona, quia in quantum con
ſsiderantur à corporibus
ſseparatæ, nobis non adferunt
aliquam vtilitatem, ideò talis
ſseruitutis
ſseruitutem e
ſsſse
non po
ſsſse,
ſscribit Paulus
in dict. l. 1. ff. de vſsufructu legato. Sed hic intellectus conuincitur apertè, quia iuxta
cum, malè dixi
ſsſset Iurecon
ſsultus
in fine illius l. quòd
erit
cum hærede incerti actio: Nec mouetur ex eo quòd nullam afferat vtilitatem legatum,
ſsed ex eo, quòd con
ſstituta non e
ſsſset aliqua
ſseruitus, quæ
ſsi con
ſstituta fui
ſsſset,
maximum afferret commodum legatum v
ſsusfructûs.
Denique, quia maximum ab
ſsurdum e
ſst dicere, quòd Iurecon
ſsultus con
ſsiderauerit
ſseruitutes ibi, quatenus
ſsola
animi cogitatione in
ſspiciuntur, cum potiùs in
ſspexerit
legatum quatenus
ſseruituti ine
ſsſse volebat.
Quocirca verior videtur interpretatio Bartoli
in dict.*
l. 1. num. 4. vt
ſscilicet ille textus non loquatur de eo te
ſstatore, qui cùm iter, viam actum, vel aquæductum haberet, earum
ſseruiturum v
ſsumfructum legauit. vt magis
communiter,
ſsed malè quidem exi
ſstimarunt Doctores;
ſsed de eo, qui habens fandum liberum, ea iura legatario con
ſstituere volebat, eo animo, & voluntate, vt is
ſsolus
ſseruitute vteretur, & ip
ſso defuncto, v
ſsusfructus
finiretur, qua in
ſspecie re
ſspondet Paulus, viæ, itineris,
actus, vel aquæductus v
ſsumfructum legari non po
ſsſse,
quia
ſseruitus
ſseruitutis e
ſsſse non pote
ſst. Nec ob
ſstar, quòd
omnium, quæ in bonis
ſsunt, ex Senatu
ſscon
ſsulto v
ſsusfructus legari pote
ſst, quia in hac
ſspecie legatus e
ſst v
ſsusfructus
ſseruitutis, quæ non e
ſst in bonis, neque extra
bona; imò nec e
ſst in rerum natura, quia qui habet fundum proprium, nullam in eo habere pote
ſst,
ſseruitutem,
ex regula iuris
ſsæpe repetita in hac materia, quòd in re
propria
ſseruitus cadere non pote
ſst; &
ſsic verba illa,
Neque ex bonis, neque extra bona, non
ſsunt intelligenda generaliter,
ſsed tantùm in
ſspecie, in qua loquebatur iurecon
ſsultus: & verba illa,
Seruitus ſseruitutis eſsſse non poteſst, ſsic exponi debent;
ſseruitutis nondum formatæ, nec
con
ſstitutæ
ſseruitus e
ſsſse non pote
ſst. In
ſsumma ergo,
ſseruitus, cuius v
ſsusfructus legabatur, neque in bonis e
ſst,
neq;neque extra bona, quia cùm nondum con
ſstituta e
ſsſset
ſseruitus, & non entis nullæ
ſsint qualitates, nec in bonis, nec
extra bona e
ſsſse poterat, nec illius
ſseruitus, vel v
ſsusfructus con
ſstitui: ex voluntate tamen te
ſstatoris, incerti actio
erit
cũcum hærede, vt legatario quandiu vixerit, eundi agendi facultatem præ
ſstet, aut
ſseruitus
ſsub ea conditione prę
ſstetur, vt
ſsi dece
ſsſserit legatarius, vel capite minutus fuerit
re
ſstituatur, vt
ibid. dicitur in
finalibꝰfinalibus verbis illius textus.
Ex his deduci pote
ſst vera re
ſsolutio quæ
ſstionis, quæ
*
non rectè à Doctoribus explicatur. Nunquid v
ſsusfructus, & quælibet alia per
ſsonalis, vel realis
ſseruitus, dicatur e
ſsſse in bonis no
ſstris, vel extra bona? Et v
ſsumfructum, v
ſstum, nec non etiam cæteras
ſseruitutes reales, non
e
ſsſse in bonis, nec etiam dici ex bonis,
ſsecurè firmarunt
glo
ſsſsa
in dict. l. 1. verbo, ex bonis,
ff. de vſsufructu legato,
gloſsſsa vnica, in
l. rem in bonis, ff. de acquirendo rerum
dominio, glo
ſsſs in l. 5. in verbo, continet,
ff. de verborum
ſsignificatione, & glo
ſsſsa
verb, habentur,
in princ. Inſstitut
de rerum diuiſsione: & hanc
ſsententiam communiter probari te
ſstantur Augu
ſstin. Bero.
in cap. nulli, num. 78. de
rebus Eccleſsiæ non alienandis, Pinellus
3. part. l. 1. C. de
bonis maternis num. 6. in princ. Ricciardus
ad rubricam,
Inſstit. de vſsufructu, num. 95. Sumit autem fundamentum communis hæc Doctorum a
ſsſsertio, dumtaxat ex
textu
in dict. l. 1. ff. de vſsufructu legato, qui ad id inducitur duplici modo, vt con
ſstat apertè ex verbis
ſsupra re
*latis. Verumenimuerò, cùm verba illius legis generaliter
accipienda non
ſsint,
ſsed dumtaxat iuxta
ſspeciem
ſsuprà
propo
ſsitam, quam tractabat Iurecon
ſsultus ibi, lap
ſsi videntur communiter Doctores, generaliter ex illo textu
deducentes, v
ſsumfructum, ac alias
ſseruitutes, nec e
ſsſse ex
bonis, nec extra bona. Cuius contrarium ex aliorum iu
*rium ratione, & doctrina de
ſsumitur, quibus apertè docemur, v
ſsumfructum, & quamlibet aliam
ſseruitutem dici e
ſsſse in bonis no
ſstris: quod contra Communem meritò tentauit Pinellus
d. 3. part. l. 1. C. de bonis maternis,
n. 6. & clarè probatur per textum
in d.l. rem in bonis, 52.
ff. de acquirendo rerum dominio, iuncta l. 2. ff. ſsi ſseruitus
vendicetur, §. æquè ſsi agat, de actionibus. Tunc enim dicimus rem in bonis no
ſstris e
ſsſse, quoties pro ea habemus actionem, & exceptionem:
ſsed pro v
ſsufructu, cæteri
ſsque
ſseruitutibus nobis actio, & exceptio competit
ex dictis iuribus; ergo
ſsunt in bonis. Idcircò in venditione bonorum & v
ſsusfructus venit
l. in venditione, ff.
de bonis authoritate iudicis poſsſsidendis, &
ſsub appellatio
*ne immobilium continetur, ex communi re
ſsoluta per
Tiraquel.
de retract. lignagier, §. 1. gloſs. 7. num. 57. Bona
autẽautem immobilia de bonis e
ſsſse dicuntur, & in bonis; ergo
& v
ſsusfructus, & aliæ
ſseruitutes in bonis no
ſstris
ſsunt.
Quapropter bonorum appellatione in omni materia in
*differenter contineri
ſseruitutes omnes, actiones, & iura
ex multis aliis tradiderunt Pari
ſs.
in conſs. 25. n. 69. vol. 2.
Roland.
in conſs. 65. n. 10. vol 1. Caualc. de vſsufruct. mulieri relicto n. 83. Deniq;Denique quia vt inquit Pinel. vbi
ſsupr. v
ſsusfructus
maximãmaximam in
ſse continet vtilitatem, & rei po
ſsſse
ſsſsionem, & fructuum perceptionem: & hinc e
ſst, quòd in
multis dicitur pars dominij,
l. 4. ff. de vſsufructu. Ergo
ſsi
pars dominij e
ſst in multis, quod
ſsuprà, hoc eod. lib. alio
cap. latiùs probauimus:
ſsequitur, quòd dicatur in bonis,
& ex bonis: & hanc partem in puncto, & ratione iuris
veri
ſsſsimam, & tenendam exi
ſstimo. quicquid Communem noui
ſsſsimè conetur defendere & di
ſstinctione quadam, fundamenta contraria componat Petrus Ricciardus
ad rubricam, Institut. de vſsufructu, n. 100. in fi. verſs
Nec obſstant. Sed reuera eius concordiam præfata iura
non patiuntur, proptereà quod indi
ſstinctè loquuntur,
nec v
ſsumfructum, aut alias
ſseruitutes à commoditate
earum
ſseparant, aut di
ſstinguunt, vt ex ei
ſsdem apparet
manife
ſstè: & de his hactenus
CAPVT LIII.
Vſsusfructus rerum, quæ in abuſsu conſsiſstunt,
quomodo eſsſse poſsſsit? vbi Iuſstiniani verba in
§. conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, dilucidè,
& verè enucleantur, & quæ ad Senatuſsconſsultum quaſsi vſsumfructum introducens pertinent, optimè declarantur.
-
1 Vſsusfructus in iis rebus, quæ vſsu ipſso conſsumuntur,
quamuis de ſstricto iuris rigore conſstitui non poſsſset,
quia natura ipſsarum rerum repugnat, quæ in abuſsu
potiùs quàm in vſsu conſsiſstit: tamen vtilitatis causâ,
ex Senatuſsconſsulto aliud receptum eſst: vbi ratio redditur, quare Senatuſsconſsulti prouiſsio neceſsſsaria fuerit, & verba Iuſstiniani in §. conſstituitur, de vſsufructu, dilucidè, & veré enucleantur, & num. ſsequent.
-
2 Abuti propriè dicitur, multùm, & pluſsquàm ferre poteſst natura rei, vti.
-
3 Vſsusfructus nominum remedio cautionis vtiliter legari
poteſst.
-
4 Earum rerum, quæ vſsu conſsumuntur, quare Senatus
verum vſsumfructum non fecerit, ſsed per cautionem
quaſsi vſsumfructum conſstituerit?
-
5 Vſsusfructus earum rerum, quæ non prorſsus abſsumuntur, ſsed imminuuntur tantùm, & atteruntur, etiam
ante Senatuſsconſsultum conſstitui poterat.
-
6 Vſsumfructum alium eſsſse proprium, alium improprium,
cum Communi.
-
7 Vſsumfructum formalem, diuidi in proprium, & improprium.
IN omnibus rebus generaliter con
ſstitui po
ſsſse
*
vſumfructũvsumfructum, inquit Iu
ſstinianus
in d. §. conſstituitur, Inſstitut.
de vſsufructu, exceptis iis quæ v
ſsu ip
ſso con
ſsumuntur;
nam hæ res neque naturali ratione, neque ciuili recipiunt v
ſsumfructum: quo in numero
ſsunt vinum, oleum,
frumentum, &
ſsimilia, quibus proxima e
ſst pecunia numerata; namque ip
ſso v
ſsu, & a
ſsſsidua permutatione extinguitur:
ſsed vtilitatis causâ Senatus cen
ſsuit, po
ſsſse etiam earum rerum v
ſsumfructum con
ſstitui, & vt generaliter dixerim, omnium, quæ in bonis no
ſstris
ſsunt, v
ſsumfructum legari po
ſsſse, per textum
in d. §. conſstituitur, l. 1.
ff. de vſsufructu legato, l. 1. ff. de vſsufructu earum rerum
quæ vſsu conſsumuntur, vbi
ſscribit Vlpianus:
Senatus cenſsuit, vt omnium rerum, quas in cuiuſsque patrimonio eſsſse
conſstaret, vſsusfructus legari poſsſsit: quo Senatuſsconſsulto
inductum videtur, vt earum rerum, quæ vſsu tolluntur, vel
minuuntur, poſsſsit vſsusfructus legari. ldẽIdem in I. 3. I. 7. l. hoc SenatuſconfultũSenatusconsultum, ff. eodem titul. Igitur vini, olei, tritici, lanæ,
aromatum, nummorum,
veſtimentorũveſtimentorum, &
ſsimilium
reũreum
v
ſsusfructus de
ſstricto iuris rigore con
ſstitui non po
ſsſset,
quia aut
ſsunt inutiles, aut earum vtilitate perfruendo
ita di
ſsſsipantur, vt
ſsub
ſstantia ip
ſsarum, aut nulla, aut non
integra remaneat: quod
ſsignificare voluit Iu
ſstinianus
in
d. §. conſstituitur, dicens, quòd prædictæ res, neque naturali, neque ciuili ratione recipiunt v
ſsumfructum; qua
ſsi
diceret, quòd natura harum rerum v
ſsus non e
ſst,
ſsed abu
ſsus, hoc e
ſst, in his rebus vti nemo pote
ſst, quin abutatur,
*
ide
ſst, quin ab
ſsumat eas cofe
ſstim, & multùm, aut plus,
quàm ferre pote
ſst natura ip
ſsa rei, vtatur: quod abuti
propriè dicitur, vt rectè adnotauit Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 4. num. 1. in princ.
verſsic. his enim rebus, fol. 238. & o
ſstendit Vlpianus
in l.
hoc Senatuſsconſsultum, §. ſsi pecuniæ, ff. de vſsufructu earum rerum quæ vſsu conſsumuntur, ibi:
Si pecuniæ ſsit vſsusfructus legatus, vel aliarum rerum, quæ in abuſsu conſsiſstunt, &c. Et ibi.
Quæ in vſsufructu pecuniæ diximus, vel
aliarum rerum quæ ſsunt in abuſsu, eadem & in vſsu dicenda
ſsunt. Ideò in definitione v
ſsusfructus adiicitur,
ſsaluâ rerum ſubſtãtiâsubstantia quia ſsi talis
ſsit rei
ſsub
ſstantia, vt vtendo depereat, iam non pote
ſst e
ſsſse eius rei v
ſsus,
ſsed abu
ſsus: Definitur ergo propriè v
ſsusfructus earum rerum, quæ vtendo non pereunt, veluti fundi, vel ædium; non earum,
quæ v
ſsu con
ſsumuntur: &
ſsic rationi naturali non pote
ſst v
ſsusfructus in ip
ſsis rebus con
ſstitui quia per con
ſsumptionem extinguitur potiùs, quàm con
ſseruatur sub
ſstantia; neque etiam ratione ciuili, quia
earũearum dominium
in legatarium tran
ſsit,
l. ſsi vini 7. ff. de vſsufructu earum
rerum quæ vſsu conſsumuntur, in illis verbis:
Si vini, olei, frumenti vſsusfructus legatus fuerit, proprietas ad legatarium transferri debet. Quod
ſsecus e
ſst in v
ſsufructu earum rerum, quæ v
ſsu non con
ſsumuntur, quarum dominium, & proprietas in fructuarium nullo modo tran
ſsit,
vt quamplurimorum Authorum relatione ob
ſseruauimus
ſsuprà. hoc eodem lib. cap. 17. num. 6. Vnde propter
ſsuperiores rationes opus fuit Senatu
ſscon
ſsulto, quo introductum e
ſst, vtilitatis gratiâ, vt etiam earum rerum,
quarum abu
ſsus e, non v
ſsus; qua
ſsi v
ſsus, vel v
ſsusfructus
con
ſstitui po
ſsſset, remedio cautionis, vel beneficio
ſsati
ſsdationis, quo multa fiunt, quæ detractâ cautione, nec
naturaliter nec ciuiliter fieri po
ſsſsent, vt
in l. vltima, C. de
legatis, l. 7. ff. de condit. & demonſstr. l. 3. & 4. ff. de vſsufru*ctu earum rerum quæ vſsu conſsumuntur, vbi
ſsi legatus
ſsit
v
ſsusfructus nominum, remedio cautionis vtile legatum
e
ſst: quod in terminis no
ſstris eleganti
ſsſsimè animaduertit Iacobus Cuiacius
recitationum ſsolennium in libros digeſstorum, ad l. 1. in princ. ff. de vſsufructu legato: interponitur autem cautio in his rebus v
ſsu con
ſsumptibilibus,
& in pecunia, provt plena manu explicauimus
ſsuprà,
cap. 14. & 17. per totum. Non tamen Senatus fecit ea
*rum rerum v
ſsumfructum (nec enim poterat)
ſsed per cautionem qua
ſsi v
ſsumfructum con
ſstituit, quia cùm prædictæ res naturali ratione non recipiant v
ſsumfructum, vt
dictum e
ſst, naturalis ratio per Senatu
ſsconfultum tolli
non potuit, nec v
ſsusfructus
ſsimpliciter, aut verè contra
rationem naturalem con
ſstitui,
l. eas, ff. de capitis diminuitione, §. vltimo, Inſstitut. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione. Et
ſsic tantùm potuit qua
ſsi v
ſsusfructus, mediante
remedio cautionis introduci, vt eleganter adnotarunt
Vlpianus
in fragmentis, tit. 24. in fine, Connanus
lib. 4.
d. cap. 4. poſst principium. Franci
ſsc. Hotmannus
ad titulum, ff. de vſsufructu earum rerum, fol. 116.
Cæcerarum verò rerum, quæ non pror
ſsus ab
ſsumun
*tur,
ſsed imminuuntur tantùm, & atteruntur, etiam ante illud Senatuscon
ſsultum v
ſsusfructus con
ſstitui poterat,
l. ſsi vſsusfructus, l. vltim. ff. de vſsufructu earum rerum quæ
vſsu conſsumuntur, & rectè aduertit latiùs explicans Connanus
d. cap. 4. num. 3. Quomodo autem in his rebus
*
cautio præ
ſstanda
ſsit, explicauimus
ſsuprà, cap. 17. ex n. 24.
cum ſseqq.
Ex dictis hactenus con
ſstat apertè, veram e
ſsſse, & tenendam
ſsententiam glo
ſsſsæ
in l. omnium, ff. de vſsufruct.
Bartoli
in l. 1. num. 3. C. de vſsufructu. Ia
ſsonis
in l. ſsed ſsi
quis, §. item ſsi iurauero in princ. ff. de iurando. Ignei
in
l 1. §, ſsicut. num. 80. ff. ad Sillan. Pari
ſsij
in conſs. 50. n. 34.
volum. 4. Cephali
in conſs. 82. n. 13. lib. 1. quos noui
ſsſsimè
ſsequitur, & nonnulla ad
propoſitũpropoſitum dicit Petrus Ricciardus
ad rubricam. Inſstitut. de vſsufructu, n. 70. & tribus ſseqq.
V
ſsumfructum alium e
ſsſse
propriũproprium, alium improprium, vt
vtriu
ſsque exempla ponens
ſsignificat Iu
ſstinianus
in d. §.
conſstituitur. Proprius v
ſsusfructus dicitur, qui con
ſstituitur in fundo, & ædibus, & aliis rebus
ſsimilibus, quæ v
ſsu
ip
ſso non con
ſsumuntur,
ſsed illarum
ſsub
ſstantia
ſsalua, &
illæ
ſsa remanet per earum v
ſsum. Improprius v
ſsusfructus
e
ſst ille, qui in rebus v
ſsu con
ſsumptibilibus con
ſstituitur,
quarum abu
ſsus potiùs, quàm v
ſsus e
ſst, vt
ſsuprà vidimus.
*
Vnde & con
ſsequenter, verum etiam erit, v
ſsumfructum
formalem, de quo pleni
ſsſsimè
ſscrip
ſsimus
cap. 1. per totum,
ſsuprà, hoc eodem libro, duplicem e
ſsſse,
ſsiue diuidi debere
in proprium, & in improprium
vſumfructũvsumfructum; quod etiam
firmauit, & communem omnium
ſsententiam dixit Petrus Ricciardus
vbi ſsuprà, n. 70. in princ.
CAPVT LIV.
Alienatione prohibitâ, vtrum etiam v
ſsusfructûs
con
ſstitutio prohibita cen
ſseatur? & de generalitate verbi
Alienationis: item rerum Eccle
ſsia
ſsticarum, Ho
ſspitalium, Confraternitatum, & aliarum Communitatum dominia,
aut bona, quâ formâ, &
ſsolennitate alienari
|
debeant, & an illarum v
ſsusfructus con
ſstitui
po
ſsſsit; vbi etiam de
Extrauaganti, Ambitiosæ,
Pauli ſsecundi, & de rerum Eccle
ſsiarum in
emphyteu
ſsim conce
ſsſsione: deinde propter
antiquitatem temporis an, & quando
ſsolennitates extrin
ſsecæ, aut omnia
ſsolenniter acta
præ
ſsumi debeant? Deinde nonnulla exactè,
& dilucidè magis, quàm hactenus adnotata
ad explicationem
l. Regiæ 11. tit 7. de los terminos publicos, de heſsſsas, montes, y paſstos. lib. 7.
nouæ collect. regiæ. Quatenus res ciuitatum,
ſsiue oppidorum huius Regni dari, vel alienari prohibentur, ni
ſsi facultas Regia præcedat: & an v
ſsusfructus eorum quæ continentur
ibidem, ab
ſsque licentia Regia con
ſstitui
po
ſsſsit?
SVMMARIVM.
-
1 Alienationis verbum valdè generale eſsſse, & ideò comprehendere omnem contractum, & diſstractum, &
omnem actum, per quem dominium directum tranſsfertur, & etiam vtile, & per quem aliquod ius constituitur in re.
-
2 Alienationis appellatione, & ſsub prohibitione eius, contineri quamplurima, remiſsſsiuè.
-
3 Alienatione prohibita, vſsusfructûs etiam constitutio
prohibetur.
-
4 Alienationem rerum Eccleſsiasticarum regulariter eſsſse
prohibitam.
-
5 Vſsusfructus in rebus Eccleſsiaſsticis constitui non poteſst, quoniam vſsumfructum conſstituens, alienare dicitur res Eccleſsiarum.
-
6 Interdictum de rebus Eccleſsiæ non alienandis, interpretationẽinterpretationem recipere, vt res Eccleſsiaſsticæ abſsque cauſsa, & ſsolennitate alienari nequeant, cum cauſsa tamen & ſsolennitate, iure ipſso alienari poſsſsint.
-
7 Eccleſsiarum bona ſsine ſolẽnitatesolennitate alienata, an, & qualiter recuperentur cum fructibus? remiſsſsiuè.
-
8 Eccleſsiarum bona vt alienari poſsſsint, duo potiſsſsimùm
neceſsſsaria, Solennitas, ideſst, forma à iure requiſsita,
& iuſsta alienationis cauſsa; quod ſsi aliquod iſstorum
deficiat, alienatio erit ipſso iure nulla.
-
9 Vſsusfructus rerum Eccleſsiaſsticarum constitui, & alienari poteſst, dummodò forma, & ſsolennitas iuris ſseruetur.
-
10 Forma, & ſsolemnitas requiſsita à iure pro alienatione
rerum Eccleſsiaſsticarum immobilium, in multis conſsistit, & primò in cauſsa: & de cauſsis alienationis,
remiſsſsiuè.
-
11 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum non ſsufficit, formam, & ſsolennitatem obſseruare, ſsed etiam ex iuſsta,
& neceſsſsaria cauſsa alienare neceſsſsarium eſst.
-
12 Alienationem rerum Eccleſsiaſsticarum non ſsufficit in
euidentem Eccleſsiæ vtilitatem, atque ex cauſsis à
iure permiſsſsis fuiſsſse celebratam, niſsi ſsolennitates etiãetiam
à iure requiſsitæ obſseruatæ ſsint.
-
13 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum, cauſsæ cognitio,
& tractatus interuenire debet, & qualiter?
-
14 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum vnicus tractactus an ſsufficiat?
-
15 Cauſsæ cognitio, & tractatus verſsari debet non ſsolùm
circa cauſsam alienationis, ſsed etiam circa rem ipſsam
alienandam, an ſscilicet Eccleſsiæ expediat, potiùs
rem vnam alienare, quàm aliam.
-
16 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum pro forma, &
ſsolennitate, authoritas, & licentia Superioris requiſsita.
-
17 Eccleſsiæ Collegium, aut Eccleſsia Cathedralis, Epiſscopalis, vel Archiepiſscopalis cùm alienat, quam formam, & ſsolennitatem obſseruare debeat?
-
18 Epiſscopus vtrùm res Eccleſsiæ ſsuæ, vel menſsæ, de conſsenſsu Capituli, & ſsua tantùm authoritate alienare
poſsſsit; an licentiam, & authoritatem Archiepiſscopi
Metropolitani, aut Romani Pontificis requirere
debeat?
-
19 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum tot ſsolemnitates ad eum effectum & finem ſsunt requiſsitæ, ne in
detrimentum, & damnum Eccleſsiarum quomodolibet, & de facili, ſsed maxima deliberatione decretum
alienationis interponatur, & vt Eccleſsiæ vtilitati
ſstudiosè conſsulatur.
-
20 Periculum maius vbi eſst, ibi meliùs, & cautiùs agendum eſst.
-
21 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum, cùm Romani
Pontificis authorit as intercedit, alterius Prælati inferioris authoritas neceſsſsaria non eſst, item nec alia
ſsolennitas.
-
22 Eccleſsiæ Parochialis, & Capellæ cùm res alienantur,
quæ ſsolennitas interuenire debeat?
-
23 Monaſsteriorum bona, qua ſsolennitate alienari debeant?
-
24 Hoſspitalia, Confraternitates, & ſsimiles aliæ Communitates, vtrùm dicantur ſsecularia, vel eccleſsiaſstica
loca, vt priuilegiis, & immunitatibus rebus Eccleſsiaſsticis conceſsſsis gaudere poſsſsint; & an illorum bona
formâ, & ſsolennitate rerum Eccleſsiaſsticarum alienari debeant?
-
25 Eccleſsiarum bona ad quod vſsque tempus locari, vel
quâ formâ & ſsolennitate in emphyteuſsim concedi
poſsſsint? vbi de Extrauaganti, Ambitioſsæ, Pauli ſsecundi, de reb. Eccleſsiæ non alienandis in Extrauagantibus communib. latiſsſsimè ab aliis tractactum
proponitur.
-
26 In alienatione rerum Eccleſsiaſsticarum omnia ſsolennia,
& neceſsſsaria interueniſsſse, vtrùm in dubio præſsumendum ſsit, maximè propter antiquitatem temporis. Deinde ſsolennitas extrinſseca an, & quando ex
antiquitate temporis præſsumatur? remiſsſsiuè.
-
27 Auendañi, & Feliciani reſsolutiones in hac materia
declarantur, & enucleantur remiſsſsiuè.
-
28 Vſsusfructus vtrùm ſsine licentia Regia conſstitui poſsſsit
in terminis, & terris, quæ abſsque facultate Regia
dari, alienaríque prohibentur in l. 11. tit. 7. lib. 7. nouæ collectionis Regiæ.
-
29 Poſsſsidens per longum tempus cum ſsola licentia populi
ad arandum & ſseminandum terras, & terminos, qui
in dict. l. Regia 11. continentur, vtrùm in poſsſseſsſsione defendi debeat.
-
30 Populus cùm concedit, ſsiue alienat terras, & terminos
in dict. l. Regia contentos, an licentia Regia neceſsſsaria ſsit? vbi Auendañi opinio taxatur, & contraria nouiter probatur per Authorem.
-
31 Forma à lege tradita, in dubio ſsubſstantialis præſsumitur, & ad vnguem obſseruanda eſst.
-
32 Quod maximè procedit, quando verba legis eſsſsent aliàs
ſsuperflua.
-
33 Vel quando lex prouidet aliter, quàm ius commune.
-
34 Formâ legis omiſssâ, perit actus omninò.
-
35 Forma legis per æquipollens adimpleri non poteſst, nec
eidem aliquid addendum, vel detrahendum eſst.
-
36 Lex cùm prohibitiuè loquitur, & habet clauſsulam annullatiuam, formam incommutabilem inducit.
-
37 Dictio negatiua, non, iuncta verbo, poteſst, inducit
præciſsam neceſsſsitatem, priuat potentiam, & actum
in contrarium factum reddit nullum, provt hoc numero latiùs explicatur, & multis exornatur remiſsſsiuè.
-
38 Fuluius Pacianus laudatus, & tractatus eiuſsdem de
probationibus commendatus per Authorem.
-
39 Argumentum à contrario ſsenſsu non licet ſsumere, cùm
reſsultat abſsonus intellectus, & menti legis contrarius.
-
40 Decuriones, ſsiue Proceres totum Populum, aut ciuitatem repræſsentant, & quod ipſsi faciunt, totus populus facere videtur.
-
41 Legibus prohibentibus renunciari non poteſst.
-
42 Legi propter publicam vtilitatem introductæ renunciari non potest.
-
43 Nec etiam cum iuramento.
-
44 Factum proprium impugnare, & aduersùs illud venire, regulariter nemo poteſst.
-
45 Sed quando factum eſst nullum, & contra legem prohibitiuam, licitum eſst factum proprium impugnare.
-
46 Cenſsus vtrùm abſsque licentia Regia conſstitui poſsſsit in
terris, & terminis oppidorum, & ciuitatum huius
Regni? de quibus loquitur dicta l. Regia 11. tit. 7.
lib. 7. nouæ recopilationis, & an ſsola Procerum,
ſsiue Decurionum licentia ſsufficiat?
-
47 Permiſsſsum cenſsetur, quod prohibitum non reperitur.
-
48 Permiſsſsionis cauſsa fauorabilior eſst, quàm prohibitionis.
-
49 Lex iuris communis correctoria extendi non debet, ſsed
strictè intelligenda est in terminis, in quibus loquitur.
-
50 Prohibitio alienationis etiam ſsimpliciter facta, in his,
quæ fauorabilia ſsunt, comprehendit obligationem,
hypothecam, & cætera, quæ continentur in l. vlt. C.
de rebus alienis non alienandis.
-
51 Ratio generalis legis, extendit legem etiam in caſsu ſspeciali loquentem ad alios caſsus.
-
52 Legis extenſsio non dicitur fieri, quando quid ineſst, & ex
mente eius procedit.
-
53 L. vlt. C. de vendendis rebus ciuitatis, lib. 11. licèt
loquatur in venditione, habet locum in qualibet alia
alienatione.
-
54 Leges Regiæ recipiunt omnes interpretationes, quas recipit ius commune in tali caſsu.
-
55 L. Regia, 11. tit. 7. lib. 7. de qua hactenus actum eſst,
in quibus terris, & terminis loquatur?
-
56 In locis & dominiis Comitum, Ducum, Marchionum,
& aliorum Dominorum, an ſsufficiat ipſsorum licentia vt termini, & terræ, de quibus agitur, in dict. l.
Regia 11. dari, ſsiue alienari poſsſsint, an regia licentia neceſsſsaria ſsit?
-
57 Vbi Auendañi ſsententia defenditur, & contraria Alphonſsi de Azeuedo taxatur.
PRo ab
ſsoluta, & di
ſstincta huius Capitis explicatione,
*
in primis con
ſstituere nece
ſsſsarium erit,
Alienationis
verbum valdè generale e
ſsſse, & ideò comprehendere
omnem contractum, & di
ſstractum, & omnem actum,
per quem dominium directum transfertur, & etiam vtile, & per quem aliquod ius con
ſstituitur in re, ex
ſsingulari, atque vulgata deci
ſsione textus
in l. vlt. C. de rebus
alienis non alienandis, l. 1. §. 1. cum ſseqq. ff. quæ in fraudem creditorum, Authent. de non alienandis, §. alienationis, collatione 9. Per quę iura
ſsic adnotarunt, & latiùs rem
i
ſstam explicant Tiraquel.
de retractu lignagier, §. 1. gloſsſsa 14. num. 1. cum multis ſseqq. Arias Pinell.
3. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num. 18. 19. & 20. & cum Cha
ſsſsaneo, Rebuffo, & aliis quamplurimis, Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 1. n. 8. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 21. num. 25. Bur
ſsatus
in conſs. 377. ex*
num. 1. lib. 2. Menochius
in conſs. 116. num. 6. & num. 22.
& 23. lib. 2. & lati
ſsſsimè omnium, congerèn
ſsque quamplurima, quæ
Alienationis appellatione, &
ſsub prohibitione eius continentur, Guilliel. Redoanus
tractat. de
rebus Eccleſs. non alienandis, quæst. 1. in princ. & cap. 1.
2. 3. 4. 5. & multis ſseqq. illius quæſst. v
ſsque ad
quæſst. 3. fol. 3.
v
ſsque ad
folium 39. Ex textu autem
in dict. l. vlt. C. de
rebus alienis non alienandis, apertè di
ſsſsoluitur huius Capitis dubium; inquit enim Imperator in hunc modum:
Sancimus, ſsiue lex alienationem inhibuerit, ſsiue teſstator
hoc fecerit, ſsiue pactio contrahentium hoc admiſserit, non ſsolùm dominij alienationem, vel mancipiorũmancipiorum manumiſsſsionem
eſsſse prohibendam, ſsed etiam vſsusfructus dationem, vel hypothecam, vel pignoris nexum penitus prohiberi: ſsimilique
modo, & ſseruitutes minimè imponi, nec emphyteuſseos contractum: niſsi in his tantummodò caſsibus, in quibus conſstitutionum authoritas, vel teſstatoris voluntas, vel pactionum
tenor, qui alienationem interdixit, aliquid tale fieri permiſserit. Vnde colligitur expre
ſssè, v
ſsusfructûs con
ſsti
*tutionem alienationem e
ſsſse, & inde alienatione prohibita, v
ſsusfructus etiam con
ſstitutionem prohiberi, vt per
illum textum adnotarunt Bartolus, Baldus, Salicetus, &
Ca
ſstren
ſsis
ibidem, idem Baldus
in l. proprietatis, num. 1.
C. de probationibus. Alexander
in conſs. 3. in fine lib. 4.
Fulgo
ſs in conſs. 93. Ad id, de quo, col. 2. verſs. item loquitur.
Romanus
ſsingulari 600. Tu ſscis. Tiraquell
de retractu
lignagier, §. 1. gloſs. 7. num. 41. Menoch.
in conſs. 116. n. 6.
& num. 22. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 377. num. 1. & num. 4.
lib. 4. Antonius Gomez
in l. 40. Tauri, num. 85. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 20. num. 8. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, cap. vlt. num. 20. Barbo
ſsa
in
l. vſsufructu, num. 15. & 16. ff. ſsoluto matrimonio. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſs. 36. num. 43. lib. 1. Achilles
Pedrocha
in conſs. 7. num. 81. & 82. Et nullo ex his relato, Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 66. verſs. Quia constituere, fol. 231. qui variis
exemplis rem i
ſstam comprobant, & in po
ſsſse
ſsſsore Maioratus defendunt Molina, & Antonius Gomezius
vbi ſsuprà, & in omni di
ſspo
ſsitione legis, te
ſstatoris, vel contractus
ſseruandum præcipit textus
in dict. l. vlt. C. de
rebus alien, non alien. Ex qua limitanda
ſsunt,
ſsiue de habilitate re
ſstringenda verba generalia textus
in dicto §.
conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, vt in omnibus rebus
con
ſstitui po
ſsſsit v
ſsusfructus, exceptis his quæ v
ſsu ip
ſso
con
ſsumuntur, vt
ibidem dicitur: exceptis etiam iis, quæ
alienari prohibentur. Quod & alio exemplo probari
poterit,
ſsi &
ſsecundo loco con
ſstituamus, Interdicto generali
de rebus Eccleſsiæ non alienandis alienationem re
*rum Eccle
ſsia
ſsticarum regulariter e
ſsſse prohibitam,
cap.
nulli, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, qui textus de
ſsumptus fuit
ex Nouella 7. Iuſstiniani, hoc e
ſst
authent. de
non alienandis, §. nos igitur, & §.
alienationis: & Nouella 120. hoc e
ſst,
authent. de alienatione & emphyteuſsi, &
l. iubemus, C. de Sacroſsanctis Eccleſsiis, vt te
ſstantur Cuiacius
in dict. Nouella 7. Antonius Augu
ſst.
in ſscholiis, ad
primam collectionem Decretalium, cap. 4. tit. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, & idem probatur
in c. 1. cum ſseqq.
c. ſsi quis presbyterorum, cap. Epiſscopi, eodem tit. cap. 1. &
ferè
per totum, maximè in
c. ſsine exceptione, 12. quæst. 2.
cap. tua nuper, de his quæ fiunt à Prælato, l. 1. tit. 14. partit. 1. l. 24. tit. 32. partit. 3. l. 6. & 7. titul. 2. lib. 1. nouæ
collectionis Regiæ. Et po
ſst ordinarios in dictis iuribus
ſsic
adnotarunt & plenè materiam i
ſstam declararunt Socinus
regula 168. Dueñas
regula 229. Gratianus
regula
118. & regula 158. Rodericus Zuarez
allegatione 21.
Couar.
reſsolutionum lib. 1. cap. 3. num 9. & lib. 2. cap. 17.
à princ. Anton. Gabriel
communium concluſsionum, lib. 3.
de rerum alienatione, concluſsione 1. fol. mihi, 201. Auendañus
de exequendis mandatis, cap. 4. à num. 34. v
ſsque ad
num. 43. Sarmient.
de redditibus Eccleſsiaſsticis, 1. part.
cap. 2. in princ. Antonius Gama
deciſs. Luſsitaniæ. 83. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina, 93. ex num. 15. cum
multis ſseqq. Borgninus Caualcanus
deciſs. 43. 46. & 47.
1. part. Ma
ſscardus
de probationibus tom. 1. concluſsion. 227.
Salazar
de vſsu, & conſsuetudine, cap. 8. ex num. 37. cum
ſseqq. Ioannes Guttier,
de iuramento confirmatorio 1. part.
cap. 52. & practicarum lib. 3. quæſst. 8. latè Guillielmus
Redoanus
tractat. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, q. 3.
fol. 38. & q. 12. fol. 60. Petr. Greg.
in ſsyntagmate iuris, lib.
25. c. 8. per totum, part. 3. Petr. Surd.
in conſs. 115. ex
n. 28.
cum ſseqq. lib. 1. Bur
ſs.
in conſs. 377. n. 5. & ſseqq. lib. 4. Anton.
Galeacius Malua
ſsſsia
in conſs. 55. & 56. vol. 1. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 24. per totum. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 342. ex num. 31. cum ſseqq. Alexander
Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 38. per totum. Alphon
ſs.
de Azeuedo
in dict. l. 6. & 7. tit. 2. lib. 1. nouæ recopilationis, ex num 15. D. Felicianus de Solis
tractatu de cenſsibus, lib. 2. cap. 3. num. 7. Ioannes Vincentius Hondedei
videndus omninò de hac materia
in conſs. 31. per totum,
vol. 2. & conſs. 37. eod. vol. Surdus
conſs. 245. lib. 2. & vide
|
infinita quæ lati
ſsſsimè tradit Alexan. Rauden
ſsis
reſsp. 17.
per tot. vol. 1. vbi inuenies quicquid dici pote
ſst pro
defẽſionedefensione, vel pro impugnatione alienationis, conce
ſsſsionis,
vel cuiu
ſscumque contractus rerum Eccle
ſsiarum: & in
effectu multa, quæ non
ſsunt alibi ita plenè
ſscripta. Hyppol. Riminald.
in conſs. 233. lib. 3. Et
ſsimiliter hoc Inter
*dictum
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, & v
ſsusfructus
con
ſstitutionem comprehendit;
ſsic, vt in Eccle
ſsiæ rebus
nec v
ſsusfructus con
ſstitui po
ſsſsit: quoniam v
ſsumfructum
con
ſstituens alienare dicitur res Eccle
ſsiarum, per textum
in dict. l. vlt. C. de rebus alienis non alienandis, cap. non
liceat Papæ, 12. quæſst. 2. ibi:
Nec in vſsufructu iura dare.
Per quem textum
ſsic
ſscribunt in terminis Cardinalis
in conſs. 1. ſsub tit. de cenſsibus, & in Clementina 1. §. fin.
q. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Berons
deciſs. 199.
num. 8. Guillelmus Redoanus
dict. tract. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 2. cap. 16. per totum, fol. 18. &
cap. 33. fol. 35. & cap. 44. eiuſsdem quæſst. num. 3. fol. 37. &
quæſst. 20. num. 16. fol. 94. & vltra relatos ab eo, Tiraquel.
de retractu lignagier, §. 1. gloſs. 7. num. 57. Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſs. 55. num. 1. & 2. vol. 1.
Verùm hoc Interdictum, quo res Eccle
ſsiarum alie
*nari prohibentur, interpretationem recipere
ſsicendum
e
ſst, vt res Eccle
ſsia
ſsticæ
ſsimpliciter dicantur prohibitæ
alienari, vel ab
ſsque cau
ſsa, &
ſsolennitate alienari
nequeãtnequeant
cum cau
ſsa tamen, &
ſsolennitate iure ip
ſso alienari po
ſsſsint, per textum
in dict. cap. ſsine exceptione, 12. quæſst. 2. c.
cum Apoſstolica, c. tua nuper, de hìs quæ fiunt à Prælatis
c. 1. & 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, in 6. Clementina 1. eodem tit. l. 1. & 2. tit. 14. partit. 1. l. 63. tit. 18. partit. 3. Sic interpretandus e
ſst textus
in dict. cap. nulli, ex
gio
ſsſs,
ibidem, verbo, alienare, dum dicit:
Niſsi pro vtilitate Eccleſsiæ, & iuris ſsolennitate. Quam probarunt communiter omnes, po
ſst Abbatem
ibi num. 5. Beroum
n. 44.
Couar
reſsolutionum lib. 2. cap. 16. in princip. Guillielm.
Redoanum
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 4. de
rerum mobilium alienatione, num. 14. fol. 44. & quæst. 12.
num. 33. & 34. fol. 61. Bur
ſsatum
in conſs. 377. num. 6. & 7.
lib. 4. Petrum Surdum
in conſs. 115. n. 29. lib. 1. D. Didacum de Zuñiga, & Sotomaior
tractatu de voto quæſst. 6.
num. 110. & tribus ſseqq. quo loco, & Petrus Surdus
vbi
ſsuprà, videndus omninò vbi
num. 31. eleganter agit, an,
& qualiter Eccle
ſsiarum bona
ſsine
ſsolennitate alienata
*
recuperentur cum fructibus.
Bona igitur Eccle
ſsiarum vt alienari po
ſsſsint, duo po
*ti
ſsſsimùm nece
ſsſsaria
ſsunt;
ſsolennitas, ide
ſst forma à iure
requi
ſsita, & i u
ſsta alienationis cau
ſsa: quod
ſsi aliquod
i
ſstorum deficiat, alienatio erit ip
ſso iure nulla, vt ex dictis iuribus probarunt Baldus
in conſs. 221. volumin. 1.
Socinus
in conſs. 29. Viſso quodam inſstrumento, colum. 2.
volum. 1. & in conſs. 52. Viſso inſstrumento ſsyndicatus, n. 10.
volum. 4. Decius
in conſs. 142. & in conſs. 282. Viſso puncto,
num. 6. Guillelmus Redoanus
tractat. præcitato, quæſst. 20.
de cauſsa vtilitatis, num. 196. fol. 101. Borgninus Caualcanus
deciſsione 45. num. 28. & ſseqq. 1. part. Calcanus
conſs. 125. num. 8. Vincentius de Franchis
deciſsione Neapolitana 35. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 55.
num. 1. in princ. volum, 1. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 38. num. 3. fol. mihi 466. Vnde
ſseruatâ
*
formâ, &
ſsolennitate à iure requi
ſsitâ, v
ſsusfructus rerum Eccle
ſsia
ſsticarum rectè con
ſstitui, & alienari pote
ſst:
aliàs
ſsine cau
ſsa, & debita
ſsolennitate ius v
ſsusfructus in
Eccle
ſsiæ rebus acquiri non pote
ſst. Quod po
ſst longam
di
ſsputationem,
ſsic re
ſsoluit Redoanus
quæſst. 15. de vſsusfructus & poſsſseſsſsioni s rei Eccleſsiæ alienatione, n. 7. 8. 9. 11.
& 15. & vltra relatos per eum, Tiraquel. de
taractu
Lignagier, §. 1. gloſs. 7. n. 57. & in ca
ſsu con
ſsultus Antonius Galeat. Malua
ſsſsia
in conſs. 56. num. 1. volum. 1. For
*ma autem &
ſsolemnitas à iure requi
ſsita pro alienatione
rerum Eccle
ſsia
ſsticarum immobilium in multis con
ſsi
ſstit;
Et primó in cauſsa; fieri enim debet alienatio aliqua
ex cauſsis expreſsſsis à iure, de quibus (ne ampliùs immoremur) per Gloſsſsum in ſsumma, 12. quæſst. 2. & plenamanu
tradit Guillelmus Redoanus dict. tract. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 19. fol. 85. & quæſst. 20. fol. 94.
& quæſst. 21. fol. 104. & quæſst. 22. fol 108. & vltra relatos
per eum, Grammaticus deciſs. 79. numer. 13. Octauianus
deciſs. 171. numer. 8. & 9. Ioſsephus Ludouicus deciſs. 93.
num. 15. Ioannes Gutierrez de iuramento confirmatorio, 1.
part. cap. 52. in princ. Borgninus Caualcanus deciſs. 45.
num. 33. & 34. 1. part. Burſsatus in conſs. 377. num. 7. lib. 4.
Hyppolitus Riminaldus in conſs. 233. numer. 39. & ſseqq.
volum. 3. Antonius Galeatius Maluaſsſsia dict. conſs. 55. n. 5.
D. Felicianus de Solis lib. 2. de cenſsibus, cap. 3. num. 7.
Nec
ſsufficit in alienatione rerum Eccle
ſsia
ſsticarum,
*
formam &
ſsolemnitatem ob
ſseruare,
ſsed etiam ex iu
ſsta,
& nece
ſsſsaria cau
ſsa alienare nece
ſsſsarium e
ſst: quod
ſsiatis
aperte colligitur ex text,
in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non
alienandis, lib. 6. & ex communi re
ſsoluit Couarruuias
reſsolution. lib. 2. cap. 17. num. 2. & vltra eum, Gregorius
Lopez
in l. 63. tit. 18. partit. 3. verbo,
agrabado. Decius
in conſs. 282. Berous
in cap. cùm dilecti, num. 3. de emptione, & venditione. Curtius iunior
in conſs. 130. num. 3. lib. 2.
Gratus
in conſs. 95. num. 21. & 22. vol. 1. Borgninus Caualcanus
deciſsione 46. n. 65. in fine, verſsic. Et pari modo
quando contractus, fol. 774. & in his terminis loquitur
ip
ſse
deciſs. 45. num. 33. prima part. fol. 690. nempe in alienatione, locatione, aut cone
ſsſsione rerum Eccle
ſsiæ cum
debitis
ſsolennitatibus facta, in qua tamen de iu
ſsta aut
nece
ſsſsaria cau
ſsa non apparebat. Sic & è contra, non
ſsuf
*ficit alienationem rerum Eccle
ſsia
ſsticarum in euidentem
Eccle
ſsiæ vtilitatem, atque ex cau
ſsis à iure permi
ſsſsis
fui
ſsſse celebratam, ni
ſsi
ſsolennitates etiam à iure requi
ſsitæ ob
ſseruatæ
ſsint. Quod euidenter deduci pote
ſst ex ratione
dict. cap. ſsine exceptione, 12. quæst. 2. & cap. 1. de
rebus Eccleſsiæ non alienandis, lib. 6. atque infinitis relatis,
ſsic probarunt Arias Pinellus
3. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 31. & 32. vbi aliorum opinionem rectè conuincit. Couar.
reſsolut. lib. 2. dict. cap. 17. num. 2. Antonius Gabriel
communium opinionum, lib. 4. de rerum alienatione, concluſs. 1. num. 2. Sarmient.
de redditibus Eccleſsiaſsticis, 1. part. cap. 2. num. 1. Octauius Simoncellus
de
decretis, lib. 3. tit. 8. inſspectione 16. ex num 125. fol. 435.
Guilielm. Redoanus
dicto tract. quæſst. 20. de cauſsavtilitatis, ex num. 204. cum ſsequentibus, fol. 102. Borgninus
Caualcanus
deciſs. 46. num. 59. & quatuor ſseqq. fol. 772.
prima part. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 55.
num. 9. volum. 1. Alexander Rauden
ſsis
lib. 1. cap. 38. ex
num. 20. vbi v
ſsque ad
num. 31. pleni
ſsſsimè agit de intellectu
l. cum hi, §. eam tranſsactionem, ff. de tranſsactionibus:
de qua etiam vide omninò Simoncellum
dicta inſspectione 16. num. 127. verſsic. Tertio loco, fol. 439. & n. 128.
per totum. Idem etiam defendunt Rolandus
in conſs. 99.
num. 33. cum ſseqq. lib. 1. & in conſs. 54. num. 42. lib. 2. Cephalus
in conſs. 207. numer. 29. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 82.
num. 21. lib. 1. Hieronymus Gabriel
in conſs. 36. ſsub n. 47.
volum. 1. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 5. num. 9. lib. 1.
Menoch.
de arbit. iudic, centuria 2. caſsu 171. numer. 60.
cum ſseqq, lib. 2. & de adipiſscenda, remedio 3. ſsub num. 80.
circa finem, qui in Minore idem a
ſsſseuerarunt improbantes Glo
ſsſsæ
ſsententiam
in d. § eam tranſsactionem, & in
Eccle
ſsia noui
ſsſsimè D. Felicianus de Solis
de cenſsibus,
lib. 2. cap. 2. num. 23. verſsic. hæc autem reſsolutio. Alphon
ſsus de Azeuedo
in l. 6. titul. 2. lib. 1. nouæ collectionis
Regiæ, num. 15.
Deinde &
ſsecundò forma, &
ſsolennitas requi
ſsita à
*
iure pro alienatione rerum Eccle
ſsiarum in cau
ſsæ cognitione, & tractatu con
ſsi
ſstit: idcircò in alienatione huiu
ſsmodi, prædicta interuenire omninò nece
ſsſsarium e
ſst,
atque ex
inſtrumẽtoinstrumento alienationis con
ſstare debet adhibitam fui
ſsſse cau
ſsæ cognitionem, & tractatum habitum,
qui tamen diligenter adhibendus e
ſst, vt hi, qui alienant
de nece
ſsſsitate, & vtilitate Eccle
ſsiæ, atque de omni eo,
quod eidem Eccle
ſsiæ magis expedire po
ſsſsit,
ſse informent, aliàs cau
ſsæ cognitione, & tractatu non interuenientibus, alienatio viribus, & effectu carebit, nec iure
ſsub
ſsi
ſstere poterit, ex textu
ſsingulari
in cap. 1. de rebus
| Eccleſsiæ non alienandis, lib. 6. ibi:
Quia etiam tractatus
ſsolennis & diligens, qui in talibus conceſsſsionibus perpetuis,
& alienationibus Eccleſsiaſsticorum exigitur, non fuit adhibitus in eadem: ordinationem, & conceſsſsionem ipſsam decernimus non valere. De his autem duobus, hoc e
ſst, cau
ſsæ cognitione, & tractatu, & forma eius, & praxi in
ſstrumenti continentis tractatum, & cau
ſsæ cognitionem
ſsuper re alienanda, & multis ad propo
ſsitum nece
ſsſsariis, tractant pleni
ſsſsimè Guilielmus Redoanus
tractatu
ſsæpe repetito, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 23.
per totam, fol. 113. & quæſst. 25. per totam, fol. 123 Gregorius Lopez
in l. 63. tit. 18. partit. 3. verbo,
agrabado. Octauianus
deciſsione edemontana 171. num. 8. & 9. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina, 93. numer. 21. & ſseq.
Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſs. 55. num. 15. vol. 1.
Borgninus Caualcanus
deciſsione 45. n. 28. & 29. fol. 688.
& deciſsione 46. num. 156. & ſseqq. fol. 786. 1. parte. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 38. ex
num. 64.
cum ſseqq. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 384. numer. 12. 13.
& 14. volum. 4. vbi dicit, quod tractatus e
ſst prima
ſsolennitas, in alienationibus rerum Eccle
ſsia
ſsticarum requi
ſsita, quòd tractatus nihil aliud e
ſst
quãquam di
ſscutere, &
cogno
ſscere inter Prælatum, & alios de capitulo de cau
ſsa alienationis, vt quilibet dicat
ſsententiam
ſsuam. Ex
quibus apparet, magis communiter ob
ſseruatum, vt in
alienatione rerum Eccle
ſsiarum vnicus tractatus
ſsuffi
*ciat, nec tres tractatus nece
ſsſsarij
ſsint: quod intelligendum e
ſst, ni
ſsi v
ſsu & con
ſsuetudine aliud receptum
ſsit, &
dummodò tractatus ille vnicus diligenter, ac plenè, &
ſsolenniter adhibitus fuerit, provt etiam conueniunt in
hoc Couar.
reſsolut. lib. 2. d. cap. 17. num. 1. Aucndañus
de exequendis mandatis, cap. 4. n. 34. in princ. Redoanus
dicta quæſst. 25. num. 27. & 28. Et cau
ſsæ cognitio & tractatus ver
ſsari debet non
ſsolùm circa cau
ſsam alienatio
*nis,
ſsed etiam circa rem ip
ſsam alienandam, an
ſscilicet
Eccle
ſsiæ expediat, rem potiùs vnam alienare, quàm
aliam:
ſsic ob
ſseruant, & iure fundant Socinus
in conſs. 15.
colum. 2. vol. 1. Gregorius Lopez videndus
in l. 2. tit. 14.
partit. 1. verbo,
mueble. Redoanus
dicta quæſst. 23. fol. 113.
num. 4. & num. 10. & 20. & quæſst. 25. fol. 123. numer. 19.
& num. 69. Borgninus Caualcanus
dict. deciſs. 45. n. 28.
Alexander Rauden
ſsis
dict. cap. 38. numer. 122. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia
d. conſs. 55. num. 18.
Con
ſsi
ſstit etiam forma, &
ſsolemnitas in prædicta alienatione requi
ſsita, in authoritate, & licentia Superio
*ris; &
ſsic vt res Eccle
ſsiarum legitimè alienari dicantur, pro forma, &
ſsolennitate, licentia, atque authoritas Superioris requiritur, ex dictis iuribus, & textu
in dict. c. ſsine exceptione, 12. quæſst. 2. vbi
ſsic adnotarunt
communiter Doctores, Ioannes Monachus
in cap. 1.
num. 8. & ibi Probus
in additione, numer. 19. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, lib. 6. plenè Geminianus
in conſs. 48.
Redoanus
dict. tractatu, quæſst. 26. numer. 28. & quæſst.
24. numer. 14. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 93. numer. 29.
Auendañus
de exequendis mandatis, dicto cap. 4. numer. 34. verſsicul. Tertiò requiritur. Antonius Galeat.
Malua
ſsſsia
dict. conſs. 55. numer. 18. Bur
ſsacus
in conſs. 377.
numer. 7. lib. 4.
Quod di
ſstinctè magis digno
ſsci poterit, ob
ſseruando in
*
primis: quòd
ſsi Eccle
ſsiæ Collegium, aut Eccle
ſsia Cathedralis, Epi
ſscopalis, vel Archiepi
ſscopalis alienar, eâ
formâ, &
ſsolennitate adhibitâ alienare debet, vt omnes de Capitulo in vnum conueniant, & ip
ſsis in loco
ſsolito congregatis, cau
ſsa alienationis proponenda e
ſst, de
qua, de re etiam alienanda, & de quantitate di
ſscutitur;
id quod Tractatus,
ſsiue cau
ſsę cognitio appellatur, de quibus diximus
ſsuprà, & deinde
ſsingulorum con
ſsen
ſsus exquiritur, quamuis non omnium con
ſsen
ſsus requiratur;
enimverò
ſsi maior pars in alienatione conueniat, omnes
fub
ſscribere debent: atque rebus ita peractis, & Superioris, Epi
ſscopi
ſsiue Archiepi
ſscopi, vel alterius Prælati authoritate interueniente, firma erit, & legitima alienatio, per textum
in dict. cap. ſsine exceptione, cap. Abbatibus, 12. quæst. 2. cap. nuper, vbi notant Doctores
de his
quæ fiunt à Prælatis. Abbas, & Imola
in cap. cum
Apoſstolica, eodem titul. Baldus
in conſs. 221. volum. 1. Couar.
reſsolut. lib. 2. cap. 17. num. 1. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione 93. num. 26. & 29. Bur
ſsatus dict.
conſs. 377. numer. 7. Et
ad hæc reduci debent, quæ latiùs cumulant Borgninus
Caualcanus
deciſs. 45. numer. 28. 30. 33. 34. 36. & 40. cum
ſseqq. 1. part. Guilielmus Redoanus
de rebus Eccleſsiæ non
alienandis, quæſst. 26. de his qui conſsentiunt, & de conſsenſsu,
qui adhibetur in alienationibus Eccleſsiaſsticis, num. 11. &
16. & 19. & 20. & quæſst. 24. numer. 11. vbi dicit, quòd
alienatio rei Eccle
ſsiæ Epi
ſscopalis facta
ſsine con
ſsen
ſsu
Epi
ſscopi, & Capituli, non valet; cum con
ſsen
ſsu tamen
Superioris, quòd
ſsu
ſsſsicit,
ſsi maior pars præ
ſsentium Capitulo, alienationi con
ſsen
ſsum adhibeat: & in propo
ſsito,
qualiter maior pars con
ſsiderari debeat, plenè tractat ip
ſse
quæſst. 38. fol. 174. & quæſst. 20. num. 39. fol. 95. Iacobus Mandellus de Alba in.
conſs. 342. num. 36. & 37. lib. 2.
qui omnes pro certo
ſsupponunt, quòd Epi
ſscopus res
Eccle
ſsiæ
ſsuæ, vel men
ſsæ, de con
ſsen
ſsu Capituli, &
ſsua
*
tantùm authoritate alienare po
ſsſsit, nec requirere debeat licentiam, & authoritatem Archiepi
ſscopi Metropolitani, aut Papæ.
Qua tamen in re animaduertendum erit, diuer
ſsas ex
ſstare, & contrarias Doctorum
ſsententias, quas dumtaxat retulit,
ſsed nihil certum firmauit eruditi
ſsſsimus Gregorius Lopez
in l. 6; .
tit. 18. partita 3. verbo,
de fulan
Arcobiſso. Redoanus tamen, qui pleniùs in
ſsi
ſstit
dicto tractatu, quæſst. 41. de authoritate Prælati in alienatione interponenda, num. 45. vſsque ad num. 58. fol. mihi, 157. verius exi
ſstimat, quòd Epi
ſscopus, qui non iurauerit non
alienare incon
ſsulto Papa, aut Superiore, po
ſsſsit ip
ſse tantùm de con
ſsen
ſsu
ſsui Capituli, etiam ab
ſsque authoritate
Romani Pontificis, aut Metropolitani alienare: quod
idem Author tenuit expre
ſssè
quæſst. 26. de his qui conſsentiunt, & de conſsenſsu, qui adhibetur in alienationibus Eccleſsiaſsticis, num. 20. & 21. fol. 127. Et pro hac parte (vt
alia fundamenta con
ſsultò prætermittam) non parum
vrget: quod omnia iura, quæ in alienatione rerum Eccle
ſsia
ſsticarum authoritatem, aut licentiam Superioris
requirunt, authoritate Epi
ſscopi contenta
ſsunt, ex
dict.
cap. ſsine exceptione, cap. Abbatibus, cap. placuit, 12. q. 2.
cap. in venditionibus, 17. quæſst. 4. Nihilominùs propter
ſsummam authoritatem Glo
ſsſsarum, & Doctorum contrarium tenentium,
ſsecurius erit, quòd licentia, & authoritas Archiepi
ſscopi accedat, vt dicit Imola relatus
per Gregorium Lopez
dicto verbo, de fulan Arçobiſspo.
Cuius Dictum procedere poterit. quando alienatio e
ſsſset
in magna quantitate, aut magni præiudicij; alias enim
in alienationibus ordinariis Epi
ſscopum non indigere
Archiepi
ſscopi authoritate, & verius e
ſst, ex omnibus iuribus in hac materia loquentibus, & rationibus per Redoanum adductis, atque in v
ſsu & praxi
ſsic quotidie ob
ſseruatur. Ratio autem huius di
ſstinctionis e
ſsſse poterit,
*
quòd in alienatione rerum Eccle
ſsia
ſsticarum, tot
ſsolennitates ad eum effectum, & finem requi
ſsitæ
ſsunt, ne in
detrimentum & damnum Eccle
ſsiarum quomodolibet,
& de facili,
ſsed maxima deliberatione decretum alienationis interponatur, & vt Eccle
ſsię vtilitati
ſstudiosè
cõſulaturconsulatur, vt per textum
in d. cap. ſsine exceptione, eam aliis
ſsimilibus. expre
ſsſsim
adnotarũtadnotarunt Grammaticus
in conſs. 28.
num. 10. Marçarius
in conſs. 15. pag. 152. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 38. num. 30. & num. 79. Ideò
quando tractatur de alienatione rei magni valoris,
ſsiue
ex qua magnum præiudicium re
ſsultare pote
ſst, maior
ſsolennitas nece
ſsſsaria e
ſst, quoniam vbi maius periculum
*
e
ſst, ibi melius, & cautius agendum e
ſst,
c. vbi periculum,
de electione, lib. 6. cum his, quæ
ſscrip
ſserunt Rolandus
in
conſs. 81. num 10. volum. 1. Cephalus
in conſs. 374. n. 68. &
conſs. 432. num. 21. lib. 3. Menochius
in conſs. 73. numer. 19.
*
lib. 1. cùm tamen in alienatione rerum Eccle
ſsia
ſsticarum
Romani Pontificis Authoritas intercedit, alterius Prælati inferioris authoritas nece
ſsſsaria non e
ſst, item nec
alia
ſsolennitas. Decius
in conſs. 142. Pro tenui. Capicius
deciſs. 16. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 342. num. 31. | lib. 2. Borgninus Caualcanus
deciſs. 45. num. 64. 1. part.
& latiùs declarat Guillielmus Redoanus
dict. tractatu
quæſst. 27. num. 12. fol. 130. & quæſst. 43. num. 2. fol. 161.
Et hactenus, cùm Epi
ſscopus alienare intendit res Eccle
ſsiæ
ſsuæ, vel men
ſsæ.
Verùm, cùm Eccle
ſsiæ Parochialis, aut Capellæ res
*
alienantur, Rector,
ſsiue œconomus cau
ſsam, ex. qua alienari debere rem aliquam eius Eccle
ſsiæ contendit, Epi
ſscopo, aut Archiepi
ſscopo ordinario eius Diœce
ſsis exponere debet; habitáque, & receptâ iudicialiter cau
ſsæ cognitione,
ſsi Epi
ſscopus, aut Archiepi
ſscopus authoritatem, & licentiam alienationi præ
ſstiterit, valida erit, &
firma alienatio: nec in hoc ca
ſsu tractatus, aut con
ſsen
ſsus
Capituli Eccle
ſsiæ Cathedralis exigitur,
ſsed
ſsolus epi
ſscopi, vel Archiepi
ſscopi con
ſsen
ſsus
ſsu
ſsſsicit;
ſsic iure, &
ratione fundans rectè re
ſsoluit Couarru.
reſsolut. lib. 2.
cap. 17. in princ. verſs. at. ſsi alienatio fiat. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 342. num. 31. & 32. & num. 48.
lib. 2. Borgninus Caualcanus
deciſs. 45. num. 28. fol. 688.
& ad hæc reduci debent, quæ in propo
ſsito
ſscrip
ſsit Guillielmus Redoanus
dict. tract. quæſst. 24. num. 14. fol. 119.
& quæſst. 41. num. 62. fol. 158. dum dicit, quòd in Parochialibus Eccle
ſsiis debet ade
ſsſse con
ſsen
ſsus Epi
ſscopi, &
Clericorum Illius Eccle
ſsiæ, nec Clerici alienare pol
ſsſsunt
ſsine Epi
ſscopo, nec Epi
ſscopus
ſsine Clericis, &
quæſst. 25.
num. 45. fol. 124. & quæſst. 26. & 28. fol. 128. dum dicit,
quod Rector Eccle
ſsiæ non Collegiatæ alienare pote
ſst
rem Eccle
ſsiæ, vtilitate, vel nece
ſsſsitate
ſsuadente, cum
authoritate Epi
ſscopi: & i
ſsto ca
ſsu
ſsu
ſsſsicere authoritatem, aut licentiam
ſsiue Epi
ſscopi,
ſsiue alterius Superioris immediati, ex Alexandro
in corſs 17. Viſso inſstrumento, col. 1. in fine, vol. 4. con
ſsultus re
ſspondit Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 342. num. 31. & 37. lib. 2. Quod
intelligendum e
ſst, quando talis Superior exemptus e
ſst à
iurisdictione Epi
ſscopi, & habet qua
ſsi iura Epi
ſscopalia,
ex re
ſsolutis per Redoanum
quæst. 41. num. 64. folio 158.
non tamen
ſsu
ſsſsiciet authoritas, aut licentia Vicarij Epi
ſscopi, nec poterit ip
ſse Vicarius facultatem alienandi
cõcedereconcedere ni
ſsi ex commi
ſsſsione, aut voluntate eiu
ſsdem Epi
ſscopi, vel Archiepi
ſscopi, ex Mandello
vbi ſsuprà. Redoano
dict. quæſst. 41. num. 59. Socino
in conſs. 52. num 9.
vol. 4. Caualcano
deciſs. 45. num. 40. fol. 693.
Mona
ſsteriorum autem, vel Religionum bona cùm
*
alienantur, pro forma, &
ſsolemnitate alienationis, tractatus, & cau
ſsæ cognitio requiritur, provt explicauimus
ſsuprà. Item & con
ſsen
ſsus Abbatis, vel Prioris, & Capituli, & denique authoritas, & licentia Epi
ſscopi, aliàs valida non erit alienatio, quæ aliquo i
ſstorum deficiente
facta fuerit, per textum
in cap. Abbatibus, 12. quæſst. 2.
Clementina 1. de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Id tamen
intelligendum e
ſst in Mona
ſsteriis non priuilegiatis, &
quæ
ſsub
ſsunt Epi
ſscopo;
ſsecus tamen in Mona
ſsteriis exemptis, & Rom. Pontif. immediatè
ſsubiectis, & in
quibꝰquibus
Prælati
ſsuperiores habent qua
ſsi
EpiſcopalẽEpiscopalem iuri
ſsdictionem; tunc enim Superioris authoritas
ſsufficit cum consen
ſsu Conuentus,
ſsiue Capituli. Sic re
ſsoluit Redoanus
dicto tractatu, quæſst. 24. n. 13. fol. 119. & quæſst. 27. quorum conſsenſsus requiratur in Monaſsteriorum rebus alienandis, per totam, fol. 130. vbi num. 17. dicit, quòd Prælati, & religio
ſsi debent adhibere in alienatione rerum
Eccle
ſsiæ con
ſsen
ſsum, vel authoritatem Superioris. Couarruu. etiam
reſsolut. lib. 1. cap. 3. n. 9. Auendañus
de
exequendis mandatis, cap. 4. num. 34. verſs. Tertiò requiritur, ibi:
Et ſsi ſsunt bona Monaſsteriorum.
Cæterùm Ho
ſspitalia, Confraternitates, &
ſsimiles
*
aliæ Communitates, vtrùm dicantur
ſsecularia, vel Eccle
ſsia
ſstica loca, vt priuilegiis, & immunitatibus rebus, &
locis Eccle
ſsia
ſsticis conce
ſsſsis gaudere po
ſsſsint, & an illorum bona formâ, &
ſsolennitate rerum Eccle
ſsia
ſsticarum
alienari debeant? (vt alios infinitos prætermittam, qui
ab ei
ſsdem præcitantur) plena manu re
ſsoluunt Redoanus
dicto tract. quæſst. 28. de conſsenſsu præstando in bonis
Hoſspitalium, & Fraternitatum, fol. 131. & quæſst. 41. à
num. 12. v
ſsque ad
num. 21. fol. 154. & quæſst. 47. per totam, fol. 170. & quæſst. 49. fol. 174. & quæſst. 51. cap. 12. per
totum, fol. 193. & c. 15. fol. 195. Antonius Gabriel
communium opinionum, tit. de pia cauſsa, concluſs. 1. & 2. Menoch.
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 15. à
num. 22. v
ſsque ad
num. 38. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. 30. à
num. 6.
verſs. circa ſsecundum, v
ſsque ad
num. finalem, & deciſs. 93.
n. 35. & quatuor ſseqq. & num. 45. & 46. D. Antonius de
Padilla in
l. ſsi aquam, à num. 48. C. de ſseruitutibus. Ma
ſscardus
de probationib. tom. 2. concluſs 869. Ioannes Gutierrez
canonic, quæſst. cap. 35. à num. 2. cum multis ſseqq.
& num. 20. & quinque ſseqq. Petrus Magdalen.
de numero
teſstium in teſst amentis requiſsito, 2. part. cap. 2. relicta ad
pias cauſsas quæ dicantur, à
num. 2. v
ſsque ad
num. 16. &
n. 24. v
ſsque ad
n. 34. Cephalus
in conſs. 197. n. 23. & 24.
lib. 2. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 23.
num. 83. & 87. & cap. 30. num. 151. & ſseqq. D. Felicianus de Solis
lib. 2. de cenſsibus, cap. 3. num. 11. Gironda
de gabellis, 7. part. num. 41. & ſseqq. fol. 148. & num. 67.
Azeuedius
in l. 6. tit. 2. num. 9. lib. 1. nouæ, collectionis Regiæ. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſs. num. 5. 6. & 7.
& in conſs. 40. num. 8. vol. 1. Horum maior pars di
ſstinguendum putauit, an Confraternitates, & Ho
ſspitalia
ſsint fundata, & con
ſstructa cum authoritate, & licentia
Epi
ſscopi, vt tunc bona illorum Eccle
ſsia
ſstica efficiantur,
& gaudeant priuilegiis, & immunitatibus Eccle
ſsiis, atque Eccle
ſsia
ſsticis locis conce
ſsſsis; & con
ſsequenter alienari nequeant ni
ſsi cum cau
ſsa, &
ſsolennitate à iure Canonico requi
ſsita: An verò con
ſstructa, & fundata
ſsint
priuatâ authoritate; & tunc bona eorum Eccle
ſsia
ſstica
non dicantur, & con
ſsequenter di
ſstrahi po
ſsſsint ab
ſsque
forma &
ſsolennitate, quæ in rebus Eccle
ſsiarum alienandis requiritur. Erit tamen ea
ſsolennitas nece
ſsſsaria, quæ
in rebus prophanis Vniuer
ſsitatum exigitur, vt
ſscilicet
alienatio fiat, congregatis hominibus Ho
ſspitali, vel
Confraternitati præ
ſsentibus in loco
ſsolito ad
ſsonum
cãpanæcampanæ: quod ex Ruino
in conſs. 175. Viſsa donatione, lib. 1.
rectè adnotauit ex omnibus relatis
ſsuprà
ſsolus Io
ſsephus
Ludouicus
dict. deciſs. 93. num. 37.
Menochius tamen recuperandæ poſsſseſsſsionis, dict. remedio 15. num. 36. verius credit, quòd ſsi Hoſspitale conſstructum eſst, vt ſsacrum ſsit, & Deo Optimo Maximo dicatum, & bona vnà ſsimul congeſsta, eo ſsunt animo congeſsta, vt ad opera Oratorij confectioni neceſsſsaria, &
pauperes ſsubleuandos perpetua ſsint; tunc bona illa, vt
Eccleſsiarum cætera bona habenda ſsunt, & is locus iudicandus eſst religioſsus, etiamſsi Epiſscopi conſsenſsus non
acceſsſserit; nec diſstrahi poterunt, niſsi cum cauſsa debita, &
ſsolennitate à iure requiſsita, hoc eſst accedente totius
Confraternitatis conſsenſsu, ac authoritate Epiſscopi, &
illis caſsibus, in quibus aliorum locorum religioſsorum
bona diſstrahi conceſsſsum eſst. Et hanc opinionem (quam
ego probabiliorem, magis ſsecuram, & omninò ſseruandam exiſstimarem) ſsequutus eſst Ioannes Gutierrez canonicarum quæſst. cap. 35. num. 23. videndus à num. 21.
Bona autem Eccle
ſsiarum ad quod v
ſsque tempus Io
*cari, vel qua forma, &
ſsolennitate in emphyteu
ſsim concedi po
ſsſsint? & de Extrauaganti
Ambitioſsæ, Pauli ſsecundi, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, in Extrauagan. commun. (ne quæ ab aliis plenè
ſsunt re
ſsoluta, tran
ſscribere
tantùm,
ſsiue à no
ſstro in
ſstituto di
ſscedere multùm videamur) tractarunt pleni
ſsſsimè Guillielm. Redoanus
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst 58. fol. 257. & q. 35.
fol. 140. & quæſst. 36. fol. 145. & quæſst. 77. capit. 1. fol. 395.
Auendañus
de exequendis mandatis, cap. 4. num. 37. videndus omninò v
ſsque ad
num. 43. Couar. reſsolut. lib. 2.
cap. 16. & 17. Ioannes Gutierrez
canonicar. quæſst. c. 8.
per totum. Sarmientus
de redditibus Eccleſsiaſsticis, 1. part.
ca. 2. num. 20. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 24. per
totum, lati
ſsſsimè Caualcanus legendus omninò
deciſs. 43.
45. & 46. prima parte, & multos congerit Petrus Cenedus
collectaneo 32. ad Sextum, Clementinas, & Extrauagantes: vltra quem, commendo Bur
ſsatum
in conſs. 127.
ex num. 10. vſsque in finem conſs. lib. 2. Alexandrum Rauden
ſsem
de analogis lib. 1. cap. 38. ferè
per totum.
Et vtrùm in alienatione rerum Eccle
ſsia
ſsticarum,
ſsiue
*
alio actu quocunque regulariter omnia
ſsolennia, & nece
ſsſsaria interueni
ſsſse, in dubio præ
ſsumendum
ſsit, maximè
propter antiquitatem
tẽporistemporis; deinde
ſsolennitas extrin
ſseca, an, & quando ex antiquitate temporis præ
ſsumatur, tractarunt lati
ſsſsimè, vt nihil ad propo
ſsitum intactum relinquant, Redoanus
d. tract. quæſst. 39. per totam,
fol 149. & quæſst. 48. per totam, fol. 171. Antonius Gomez.
tom. 2. variarum, cap. 11. num. 17. per totum. Menochius videndus omninò
lib. 3. præſsumptione 132. per totam, & in conſs. 90. numer. 29. 30. & 44. lib. 1. Cephal.
in
conſs. 314. lib. 3. & in conſs. 684. numer. 65. 69. 100. & 102.
lib. 5. Mieres
de maiorat. part. 1. quæſst. 45. per totam, &
part. 4. quæſst. 20. n. 28. Hieronymus Gabriel
in conſs. 36.
ex num. 48. cum ſseqq. volum. 1. Gratianus
regula 144. per
totam, Menchaca de
ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 4.
num. 30. & 31. & §.
7. ex num. 9. vſsque ad 18. & controuerſsiarum illustrium, lib. 2. cap. 64. per tot. Ma
ſscardus
de
probationibus, tom. 1. concluſsione 2. & 147. & 148. & tomo 2. concluſs. 1320. 1321. & 1322. Vela
ſsquez de Auendaño
in. l. 42. Tauri, ex num. 6. cum ſseqq. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 8. à
numer. 14. v
ſsque ad
numer. 32.
Borgninus Caualcanus
deciſs. 45. ex num. 11. & deciſs. 47.
ex num. 42. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 56. ex
num. 18. cum ſseqq. volum. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 82. numer. 26. & ſseqq. volum. 1. Fuluius Pacianus
tractatu, de probationibus, 1. lib. cap 13. ex numer. 10. &
cap. 10. ex n. 94. Alexander Rauden
ſsis videndus omninò
de analogis, lib. 1. c. 38. ex n. 108. cum ſseqq. & n. 137. &
ſseqq. & in appendice poſsito poſst dictum tractatum de analogis, 3. parte, ex num. 234. atque ex numer. 170. Camillus Gallinius
de verb. ſsignificatione, lib. 5. cap. 18. ex n. 651.
cum ſseqq. Octauius Simoncellus
de decretis, lib. 3. tit. 7.
*
inſspectione 30. per totum, fol. 349. Ex quorum re
ſsolutionibus, & di
ſstinctionibus explicanda
ſsunt, atque intelligenda duo. Primò, re
ſsoluta per Auendañum
de exequendis mandatis, cap. 12. numer. 27. dum con
ſstituit. quòd in
terminis Capituli noni, lati in curiis de Valladolid,
anno 1542. petitione 9. quod e
ſst hodie
l. 11. tit. 7. lib. 7. nouæ
recopilat. ſsi non apparet de licentia Regis expre
ſsſsa, illa
nunquãnumquam præ
ſsumi debet ex temporis diuturnitate. Secundò adnotata per Felicianum de Solis
lib. 2. de cenſsibus,
cap. 3. num. 9. vbi po
ſstquam dixit, quòd Eccle
ſsia, Ciuitas, aut Re
ſspublica non tenetur ex contractu cen
ſsuali,
ni
ſsi probet creditor pecuniam fui
ſsſse conuer
ſsam in Eccle
ſsiæ, vel Reipublicæ vtilitatem,
ſstatim affirmat, quòd
ſsi longum tempus effluxerit, propter antiquitatem temporis, præ
ſsumi debebit, pretium conuer
ſsum fui
ſsſse in
vtilitatem Eccle
ſsiæ, vel Ciuitatis: quod tamen intelligi, atque explicari debebit iuxta occurrentis ca
ſsus materiam, & nece
ſsſsitatem, rectè perpen
ſsis his, quæ Menoch.
Ma
ſscard. & alij relati
ſsuprà Latiùs cumularunt.
Sed in terminis
d.l. 11. tit. 7. lib. 7. nouæ recopil. præter
*mittenda non erunt nonnulla, quæ & vtilia e
ſsſse po
ſsſsunt & nece
ſsſsaria, cùm eius legis deci
ſsio frequenter occurrere
ſsoleat: idcircò ex doctrina tradita
in princ. huius
cap. quòd alienatione prohibita, v
ſsusfructûs etiam con
ſstitutio prohibeatur: Con
ſstituendum erit & tertio loco,
quòd in ca
ſsu illius legis, vbi res Ciuitatis donari, vendi, alienaríve ab
ſsque Regia facultate prohibentur, nec
v
ſsusfructus etiam, ni
ſsi de licentia Regia con
ſstitui po
ſsſsit: quod ex dictis
ſsuprà ſsatis confirmatur, & his, quæ
ſscrip
ſserunt Pinel.
3. part. l. 1. C. de bonis maternis, n. 20.
Cephalus
in conſs. 53. num. 14. & ſseqq. lib. 1. & ratione
principali illius legis de
ſsumitur, quæ ex mente condentis ita propriè obtinet in hac
ſspecie,
ſsicut in
ſspecie, aut
prohibitione alienationis ibidem expre
ſsſsa. Quòd
ſsi ab
ſsque licentia Regia, de con
ſsen
ſsu tamen & authoritate
*
populi, termini, aut terræ, de quibus in ea lege, concedantur alicui, vt ibidem
ſseminet, vel vt plantet arbores,
& cùm hoc titulo po
ſsſsederit, ip
ſso
ſspatio viginti annorum,
ſseminando, & arando, vel plantando arbores, licèt
licentia
ſsola populi inutilis
ſsit,
ex dict. l. 11. tamen po
ſsſse
ſsſsio illa viginti annorum efficax erit, vt probato priùs, quòd illo tempore e
ſst aratum, plantatum, vel id e
ſsſsectum, ad quod huiu
ſsmodi terræ conce
ſsſsæ fuerunt, defendi debeat in po
ſsſse
ſsſsione is, cui per populum conce
ſsſsio facta fuit: ita tamen quòd imponatur eidem
ſsolarium, & cen
ſsus, de quo
in l. 9. eodem tit. & lib. Quod in
terminis
ſsic declarant Auendañus
de exequendis mandatis, cap. 12. num. 22. verſs. item aduertendum eſst quod illud capitulum. Mexia
in l. Toleti, in 2. fundamento partis 9. num. 43. & ſseqq. fol. 86. Alphon
ſsus de Azeuedo
in
l. 3. num. 27. v
ſsque ad
num. 33. & in l. 11. num. 2. tit. 7.
lib. 7. nonæ collectionis Regiæ: vbi plenè agit, quid fieri
debeat, cùm is, cui à populo conce
ſsſsio facta e
ſst, per
quadraginta annos
ſsic po
ſsſsederit, & de po
ſsſsidente tali
tempore ab
ſsque titulo Regis vel conce
ſsſsione populi, vt
ibidem videri poterit.
Ex his con
ſstituendum duxeram, deceptum apertè
*
Auendañum
de exequendis mandatis, dict. cap. 12. n. 21.
in princ. & num. 25. verſs. Item licet. Is enim exi
ſstimauit, quòd in terminis dictæ legis Regiæ, vbi ad alienationem terrarum, & terminorum, de quibus in ea lege agitur, expre
ſsſsa requiritur licentia Regis,
ſsufficere debeat,
quòd earum rerum alienatio facta fuerit ex
cõſenſuconsensu maioris partis incolarum
ſsiue populi, & datis
ſsigillatim votis, & interpo
ſsito Præ
ſsidis decreto: &
ſsic
ſseruata
ſsolennitate, & forma, de qua
in l. vlt. C. de vendendis rebus
ciuitatis, lib. 11. atque eâ principaliter motus e
ſst ratione, quòd dictum Capitulum de Valladolid,
ſsiue
dict. l.
regia 11. tantùm loquatur eo ca
ſsu quo iu
ſstitia tantùm, &
Rectores ciuitatis id faciunt, non verò cùm omnes ciues
congregati fecerint: in quo, vt dixi, dicipitur apertè,
cùm ex mente, atque verbis illius legis, tamet
ſsi incolæ
õnesomnes ſsiue ciues con
ſsentirent, non po
ſsſset fieri alienatio,
licentiâ Regiâ non interueniente
cõtracontra expre
ſsſsam eiu
ſsdem legis prohibitionem, nec valerent in
contrariũcontrarium acta;
quod rectiùs defendunt Mexia
vbi ſsuprà, num. 45. fol. 86.
& Azeuedius
in eadem l. 11. tit. 7. lib. 7. num. 3. qui tamen aliter non fundant. Verùm hæc pars euidenter ex
ſsequentibus comprobari videtur.
Primò, nam
ſsi contraria opinio admitti po
ſsſset, daretur via eludendi di
ſspo
ſsitionem
dict. l. Regiæ, & in e
ſsſsectu alienationes fierent ab
ſsque licentia Regis, contra
eius intentionem, & voluntatem: quod nequaquam admittendum e
ſst, ex re
ſsolutis per Bartol.
in l. omnes, §. rectè,
n. 2. ff. de furtis, Ia
ſson. in
l. 1. lectura 2. ad finem, ff. ſsoluto
matrimonio. Crotum in
l. omnes populi, num. 277. ff. de
iuſstitia & iure. Eo magis, quòd dicta lex Regia ad validandam terminorum, & terrarum alienationem, pro
forma, &
ſsolennitate requirit licentiam Principis, ideò
præ
ſsentia, aut con
ſsen
ſsus totius populi, facultatis Regiæ defectum
ſsupplere non erit potens: quia forma, &
*
ſsolennitas ab ea lege tradita, in dubio
ſsub
ſstantialis præ
ſsumitur, & ad vnguem ob
ſseruanda e
ſst, ex doctrina Baldi
in l. comparationes, 3. oppoſsitione, in fine, C. de fide inſstrumentorum. Alexandri
in conſs. 50. num. 5. lib. 5. Decij
in conſs. 434. num. 2. Cephali
in conſs. 438. n. 2. & 3. vol. 3.
quam multis exornant Ioannes Botta
in conſs. 58. num. 7.
Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 355. num. 58. lib. 4. Decianus
in conſs. 72. num. 27. lib. 2. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 13. requiſsito 9. num. 68. & lib. 1.
§.
4. num. 27. Matienço in
l. 1. tit. 4. lib. 5. nouæ recopilationis gloſs. 4. num. 19. & 20. Aldobrandinus
in conſsil. 34.
num. 33. & ſseqq. lib. 1. Achilles Pedrocha
in conſs. 1. n. 18.
*
& ſseqq. Quod maximè procedit, quando verba legis e
ſsſsent aliàs
ſsuperflua, vt in terminis no
ſstris contingeret,
ex Alexandro
in l. 4. §. Prætor ait, num. 2. ff. de damno infecto: vel quando lex prouidet aliter, quam ius commu
*ne,
ſsicuti prouidet d. lex Regia, ex glo
ſsſsa,
verbo, inhibentis, in
Clementina 1. de iure Patronatus, Felino
in c. cùm
dilecta col. 8. verſs. Nonum ſsignum, de reſscriptis. Beccio
in conſs. 12. num. 23. Rolando
in conſs. 72. n. 61. lib. 3. Vnde
verbis
dict. l. Regiæ, quæ Regis licentiam requirunt, inhærendum e
ſst, nec talis interpretatio admittenda, ex his,
quæ cum Ia
ſsone, Decio, Tiraquello, & aliis adnotauit
*
Menoch.
in conſs. 243. num. 17. lib. 3. aliàs formâ legis
|
emi
ſssâ, perire debet actus omninò, per textum
in l. non
dubium, C. de legibus, vbi Ia
ſson
notabili vlt. num. 17. copiosè Felinus
in dict. cap. cùm dilecta, de reſscriptis,
num. 29. & num. 36. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione,
lib. 1. §. 4. à princ. v
ſsque ad
num. 30. & lib. 1. §. 13. Requiſsito 9. num. 68. & ſseqq. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 57. num. 22. vol. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 27. num. 2. vol. 1. Hyppolitus Riminaldus
in
conſs. 467. num. 13. lib. 4. Fabius Turretus
in conſs. 47. n. 34.
Laurentius de Pinu
in conſs. 84. num. 5. Nec pote
ſst talis
*
forma per æquipollens, hoc e
ſst, ex congregatione, aut
con
ſsen
ſsu totius populi adimpleri, nec eidem aliquid addendum, vel detrahendum e
ſst, vt per Baldum, & omnes Doctores
in l. 1. ff. de liberis & posthum. vbi Ia
ſson
à num. 18. vſsque ad num. 27. & Alexander
num. 3. Baldus
in conſs. 308. in fine, vol. 3 Ca
ſstren
ſsis
in. l. vlt. ſsub num. 7.
C. de teſstamentis. Tiraquellus
de retractu lignagier, §. 21.
gloſsſs. 1. num. 12. & de retractu conuentionali, §. 4. gloſsſs. 6.
ſsub num. 31. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §.
4. num. 12. & lib. 2. dict. §. 13. requiſsito 9. num. 73. Gratianus
regula 212. Menoch.
in conſs. 388. num. 20. lib 4.
Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 367. num. 9. lib. 4. Laurentius de Pinu
in conſs. 18. num. 12. & 13.
Deinde, quoniam dict. lex regia prohibitiuè loqui
*tur, & habet
clauſulãclauſulam annullatiuam, &
ſsic formam incommutabilem inducit, vt multorum allegatione latiùs comprobant Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione,
lib. 2. §. 14. requiſsito 9. num. 72. Anton. Galeatius Malua
ſsſsia
dict. conſs. 57. num. 23. vol. 1. Pedrocha
in conſs. 37.
num. 21. & 22. latè Beccius
in conſs. 62. num. 43. & in conſsil. 66. num. 9. & ſseqq. Et dictio illa negatiua,
non, iun
*cta
verbo, puedan dar tierras algunas, inducit præci
ſsam
necei
ſsſstatem, priuat potentiam, & actum in contrarium
factum reddit nullum, vt per textum
in l. non poteſst, ff.
de furtis, & alia iura,
ſscribunt Bartolus
in l. final. n. 8. ff.
de feriis, & in l. de his, num. 4. ff. de tranſsact. Baldus
in l.
finali, col. vlt. C. de fideicommiſsſsis, Ia
ſson
in l. 1. n. 2. ff. de
verbor. obligat. Corra
ſsius
in l. ſsi vſsusfructus, num. 8. &
ſseqq. ff. de ſseruitutibus, vbi ex
num. 4. agit de natura, &
virtute verbi,
poteſst. latè Peralta hac de re
vidẽdusvidendus omninò
in l. hæredem, ex num. 79. ff. de legatis 2. Aldobrandinus
in conſs. 61. num. 15. vol. 1. Ioannes Gutierrez
in repetitione l. nemo poteſst, ff. de legatis 1. num. 145. Aluarus
Vala
ſscus
conſsultatione 85. num. 6. & commendo Fuluium
*
Pacianum, mihi quidem eruditi
ſsſsimum, & cuius tractatum & vtiliter, & diligenter
ſscriptum arbitror,
de
probationibus, lib. 1. cap. 35. à num. 28. vſsque ad num. 48.
Denique facit, quia ex verbis dictæ legis Regiæ dum
*
dicit,
La juſsticia, y regidores, non licet
ſsumere argumentum à contrario
ſsen
ſsu, vt
ſscilicet alienatio fieri po
ſsſsit citra licentiam Regiam,
ſsi proceres, & homines totius
populi congregati alienationi con
ſsentiant: re
ſsultat enim ab
ſsonus intellectus, & menti legis contrarius, quæ
licentiam Regiam nece
ſsſsariò requirit, &
ſsic admitti non
debet, ex doctrina Baldi, per illum textum
in l. cùm patrem, C. de conditionibus inſsertis, & tradit Romanus
in
conſs. 392. num. 24. &cùm ibi fiat mentio Procerum, hoc
e
ſst, de
la juſsticia y regidores, perinde e
ſst, ac
ſsi populus totus nominaretur, & alienare,
ſsiue dare prædictas terras
ab
ſsque Regia licentia prohiberetur. Decuriones enim,
*
ſsiue Proceres totum populum, aut duitatem repræ
ſsentant, & quod ip
ſsi faciunt, totus populus facere videtur,
ex glo
ſsſsa
in rubrica, C. quæ ſsit longa conſsuetudo, & in l.
ſsed ex dolo, §. 1. ff. de dolo. Ex quibus
ſsic adnotauerunt
Auendañus
reſsponſso 34. num. 1. verſsiculo ex ſsupradictis.
Alphon
ſsus de Azeuedo
in additio, ad Curiam Piſsanam,
cap. 5. fol. 8. verſsiculo, Et notandum, & cap. 18. numer. 4.
fol. 61. & num. 22. fol. 64. Antonius The
ſsaurus
deciſsione
Pedemontana, 249. num. 1. & deciſs. 257. num. 2. Gironda
de gabellis, 2. parte, §. 1. numer. 17. fol. 48. Et
ſsic intentio
illius legis nulla alia e
ſst, quàm vt termini & terræ ab
ſsque licentia Regia nec dentur, nec alienentur: ideò con
ſsen
ſsus populi cum authoritate etiam Procerum non
po
ſsſset alienationes,
ſsiue conce
ſsſsiones in contrarium factas validare. Id quod procederet. etiam
ſsi Proceres dictæ
legi Regiæ renunciarent; adhuc enim talis renunciatio
nullius e
ſsſset momenti, ex verbis eiu
ſsdem legis, ibi:
Pero
mandamos, que la Iuſsticia, y Regidores, no puedandar
tierras algunas, ſsin preceder licencia nuestra para ello. Quæ
verba omninò
ſsunt prohibitiua; at legibus prohibenti
*bus renuntiari minimè pote
ſst, ex glo
ſsſsa vulgata
in. l. 1.
C. ne fideiuſsſsores dotium dentur, vbi Salicetus dicit e
ſsſse
communem re
ſsolutionem,
numer. 5. Ioannes Gutierrez,
qui
ſsimiles alias glo
ſsſsas allegat in repetitione
l. nemo
poteſst, ff. de legatis primò, num. 307. Tiraquell.
de primogenitura, quæſst. 22. num. 9. Oro
ſscius
l. ius publicum, n. 4.
& 5
ff. de pactis. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione,
lib. 1. §. 29. num. 1. & 3
cum ſseqq. maximè, quia in ea
lege prohibitio dationis, vel alienationis fuit facta in
fauorem ciuitatum, & oppidorum huius Regni, vt ex
eadem lege colligitur: quapropter eidem legi propte
* publicam vtilitatem introductæ, & pro forma &
ſsolemnitate alienationis, licentiam Regiam po
ſstulanti renuntiari non pote
ſst, ex re
ſsolutis per
BaldũBaldum, in
l. ſsi chirographis
primo notabili, C. ſsi certum petatur, & in conſs. 250. vol. 5.
Ca
ſstren
ſsem
in conſs. 75. ad finem, lib. 1. AngelũAngelum in conſs. 88.
ſsub num. 3. Felinum
in c. ſsi diligenti, colum. 2. verſsic. Secundò fallit, de foro competenti. Ioannem Vincentium
Honded.
in conſs. 27. num. 34. volum. 1. Nec etiam cum
*
iuramento, ex his quæ magi
ſstraliter
ſscrip
ſsit Bartolus
in
l. ſsi quis pro eo, num. 13. & ſseqq. ff. de fideiuſsſsioribus. Abbas
in c. cùm contingat, num. 24. & ſseqq. de iureiurando,
& ibi Alciatus.
n. 150. 162. & 168. Alexander
in conſs. 95.
in fine, vol. 1. Gozadinus
in conſs. 16. num. 14. & in ter
minis dictæ l. vltimæ, C. de vendendis rebus ciuitatis, lib. 11.
tenuit Bartolus
ibidem, num. 5. Ex cuius doctrina confirmatur omninò
ſsuperior re
ſsolutio, quæ adeò vera e
ſst,
& procedere debet, vt po
ſsſsint Proceres, hoc e
ſst, la
iuſsticia, y regidores, aduersùs proprium factum venire, &
alienationem improbare. Nam licèt regulariter nemo
*
po
ſsſsit factum proprium impugnare, nec aduersùs illud
venire, vt per textum
in l. ſsi poſst mortem, ff. de adoptionibus, adnotarunt Bartolus, & communiter Doctores
ibi, & multis exornant Authores
ſstatim referendi. Tamen quando factum e
ſst factum, & contra legem prohibitiuam, licitum e
ſst factum proprium impugnare. Quod
*
latè probant Tiraquellus
de retractu Iagnagier, §. 26.
gloſs. 2. num. 5. & ſseqq. & num. 11. verſsiculo, Quæ autem
dicta ſsunt. Pari
ſsius
in conſs. 53. num. 11. & volum. 1. Cremen
ſsis
ſsingulari 113. Aretinus
in conſs. 114. Petrus de Peralta
in rubrica, ff. de hæredibus inſstituendis, num. 95. cum
ſseqq. Baeça
de non meliorandis dotis ratione filiabus, c. 34.
n. 2. 3. 4. & 5. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib 4.
capite 1. n. 18. & ſseqq. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 69.
numer. 14. Borgninus Caualcanus
de tutore, & curatore,
num. 162. & 163. fol. 200. & 201. Ioannes Gutierrez
practicarum, lib. 3. quæſst. 41. ex num. 2. cum ſseqq. Qui etiam
loquuntur in alienatione bonorum Eccle
ſsiæ, Minoris,
aut Vniuer
ſsitatis ab
ſsque debita forma &
ſolẽnitatesolennitate celebrata, vt po
ſsſsit ab ip
ſsi
ſsmet contrahentibus annnullari.
Deinde etiam ad dictam legem Regiam animaduer
*tendum e
ſst, dubium e
ſsſse vtrùm ab
ſsque licentia Regia,
cen
ſsus con
ſstitui valeat in terris, & terminis oppidorum,
& ciuitatum huius Regni, de quibus Regia lex illa tractat: &
ſsic an Regia facultas ad dandas,
ſsiue alienandas terras, & terminos requi
ſsita ibi, requiratur etiam ad
cen
ſsus con
ſstitutionem
ſsuper illis, an verò
ſsufficere debeat
ſsola Procerum licentia, &
ſsolemnitas
dict. l. vltimæ C. de vendendis rebus ciuitatis, lib. 11. Et dubium facit, quoniam lex illa alienationem,
ſsiue dationem tantùm prohibet, non tamen obligationem, aut hypothecam, nec aliqua alia lege prohibitum reperitur, quòd
terræ huiu
ſsmodi, vel termini obligari non po
ſsſsint, nec
hypothecari: at permi
ſsſsum e
ſsſse cen
ſsetur, quod prohibitum non repetitur,
l, cùm Prætor, ff. de iudiciis, vbi glo
ſs
*
ſsa
verbo, videtur, allegat alia iura,
l. mutus, §. 1. ff. de procuratoribus. Franci
ſsc. Beccius
m conſs. 60. numer. 8. Pancirolus
in conſs. 106. num. 20. Crotus
in conſs. 115. n. 5. vol. 1. |
Simon de Prætis
in conſs. 121. numer. 21. & permi
ſsſsionis
*
cau
ſsa fauorabilior e
ſst, quàm prohibitionis, vt probarunt Craueta
in conſs. 203. num. 14. Alexander Rauden
ſsis
de analogis lib. 1. Cap. 35. numer. 22. Præterà, quia eo
ip
ſso, quod dicta lex Regia loquitur expre
ſssè in alienatione, & datione tantum terrarum, & terminorum, nec
de hypotheca, obligatione, aut cen
ſsus con
ſstitutione
mentionem facit, huius quæ
ſstionis deci
ſsio remanere videtur di
ſspo
ſsitioni iuris communis, ex his quæ
ſscribunt
Doctores communiter
in l. commodiſsſsima, per illum textum
ff. de liberis de poſsthumis. Sed de iure communi, terræ illæ, vel termini cum licentia Præ
ſsidis alienari po
ſsſsunt, nec licentia Regia nece
ſsſsaria e
ſst, præterquam in
vtraque Roma,
ex d.l. vltima, C. de vendendis rebus ciuitatis lib. 11. Ergo quoad hypothecam, vel cen
ſsus con
ſstitutionem idem etiam ob
ſseruari debet po
ſst illius legis
con
ſstitutionem, quâ de hac re nihil di
ſspo
ſsitum e
ſst: Maximè quòd cùm ea con
ſstitutio
ſsit contraria, & correcto
*ria iuris communis, extendi non debet,
ſsed
ſstrictè intelligenda e
ſst in terminis, in quibus loquitur, ex re
ſsolutis per Doctores communiter
in Authent quas actiones,
C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis. Tiraquellum
in l. ſsi vnquam,
verbo, libertis,
pagin. 96. C. de reuocandis donat. Rolandum
in conſs. 74. numer. 17. & 18. volum. 1. Bur
ſsatum
in
conſs. 76. numer. 8. & in conſs. 120. num. 31. lib. 1. & hanc
partem non
ſsic fundatam in
ſspecie, & terminis
dict. l. 11.
tit. 7. lib. 7. nouæ collettionis Regiæ, tenuit expre
ſssè D. Felicianus de Solis
tractatu, de cenſsibus, lib. 2. cap. 3. n. 6.
vbi dicit
ſsæpenumerò
ſse vidi
ſsſse ad alienanda, vel hypothecanda bona propria duitatum, ad redditus imponendos
ſsolere impetrari licentiam à Rege no
ſstro: quæ
ſsi deficeret in tali alienatione, hypotheca, vel redditus annui
con
ſstitutione, non ex hoc alienatio, hypotheca, aut
con
ſstitutio redditus iudicaretur nulla, vt ip
ſse firmat, qui
intelligit hoc procedere
en las tierras concegiles, y realengas, no en las tierras baldias, aut concegiles, in quibus
dicit loquutam dictam legem Regiam. Ego verò eo ip
ſso, quòd dicta lex in his terris loquuta fuerit, contrariam
ſsententiam omninò ampledendam exi
ſstimarem,
& Con
ſsequenter ad cen
ſsus, vel redditus annui con
ſstitutionem, Regiam licentiam nece
ſsſsariam e
ſsſse. Quod fundamentis
ſsequentibus euidenter comprobari poterit.
Primò, per textum
in l. vltim. C. de rebus alienis non
alienandis. Ex qua alienatione prohibita cen
ſseri etiam
obligationem, pignoris nexum, & hypothecam prohibitam, pa
ſsſsim & communiter adnotare
ſsolent Doctores,
vt ex multis tradunt Antonius Gomez, in
l. 40. Taur.
n. 83. Couar.
reſsolut. lib. 2. cap. 16. numer. 2. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 21. num. 15. Prohibitâ ergo alienatione expre
ſsſsim
in d. l. Regia 11. Nec pignoris nexu, aut hypothecâ permi
ſssâ, cur di
ſscriminis
rationẽrationem con
ſstituemus, vel ad cen
ſsus con
ſstitutionem Regiam licentiam nece
ſsſsariam non e
ſsſse dicemus, maximè
cùm ratio
ſsuperior fortiter vrgeat in terminis
dict. l. Regiæ, vbi conce
ſsſsionibus, vel alienationis prohibitio principaliter facta e
ſst fauore oppidorum, & ciuitatum huius
Regni, quæ ex
ſsimilibus Conce
ſsſsionibus, vel alienationibus maximum damnum patiebantur, vt con
ſstat ex illis verbis:
Por el mucho daño que dello recibian las dicas Ciudades y Villas de nueſstros Reynos. At prohibitio
*
alienationis etiam
ſsimpliciter facta, in his quæ fauorabilia
ſsunt, comprehendit obligationem, hypothecam, & cætera quæ continentur
in dict. l. vltim.
C. de rebus alien, non alienandis, ex
ſsingulari doctrina Baldi
in l. voluntas, numer. 11. Cod.
de fideicommiſsſsis,
quam exornant, &
ſsequuntur Modern. Pari
ſs.
in addit.
ad Alexandrum, in conſs. 119. litera A. Volum. 3. Couar.
dict. cap. 16. num. 2. Molina
lib. 1. de Hiſspanorum primogeniis, cap. 20. numer. 16. & 17. Et ratio generalis illius
*
legis extendit legem ip
ſsam, etiam in ca
ſsu
ſspeciali loquentem ad alios ca
ſsus,
l. quod dictum, ff. de pactis, vbi
adnotatunt Bartolus, Bald. & Ia
ſson
in primo & ſsecundo
notabili, l. regula, §. finali, vbi etiam Bartol.
ff. de iuris
& facti ignorantia. Tiraquellus
in tracta. Ceſsſsante cauſsa, 1. part. num 139. & ſseqq. Craueta
in conſs. 35. num. 32.
& in conſs. num. 3. & ſseqq. Caualcanus
de tutore &
curatore, num. 134. fol. 82. Præ
ſsertim quòd cùm hoc
in
ſsit, atque ex mente eius legis procedat, legis exten
ſsio
non dicitur fieri, vt
ſscribunt Ia
ſson
in l. Prætor ait, n. 6.
*
ff. de noui operis nunciatione, Felin.
in cap. tranſslato, col. 2.
de conſstit. Mench,
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 18.
num. 237. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 5.
num. 12. Petrus Magdalenus
de num. teſstium in teſstamentis requſsito, cap. 5. num. 143. Alexander Rauden
ſsis
de
analogis, lib. 1. capit. 12. num. 19. Fuluius Pacianus
de
probationibus, lib. 1. cap. 26. num. 77.
Secundò facit; nam licèt textus
in dict. l. vltim. C. de*
vendendis reb ciuitatis, lib. 11. loquatur in venditione, tamen quòd habeat locum in qualibet alia alienatione, ex
Alexandro
in conſs. 1. col. 4. firmant expre
ſssè Autndañus
de exequendis mandatis, dict. cap. 12. num. 26. in princip.
Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina, 93. num. 38. Igitur idem dicendum e
ſst in terminis dict.
1. Regiæ 11. quia
leges Regiæ recipiunt omnes interpretationes quas re
*cipit ius commune in tali ca
ſsu, vt alios referens rectè
aduertit Aluarus Vala
ſsc.
conſsultatione 42. in ſsine, & conſsultatione 66. num. 17. Et confirmatur ex his quæ
ſscrip
ſserunt Ancharanus
in conſs. 49. Ioannes Vincent. Honded.
in conſs. 110. n. 13. & 14. vol. 1. Decianus
in conſs. 62.
num. 22. vol. 3 Pedrocha
in conſs. 25. num. 33. & 34. Ex
quibus de
ſstruitur omninò præcipuum Feliciani fundamentum, quod ex
dict. l. vlt. C. de vendend. reb. ciuit.
de
ſsumitur: textus autem
in dict. l. Regia, 11. tit. 7. lib. 7.
*
(de qua hactenus actum e
ſst) in quibus terris & terminis
loquatur, explicat latè ip
ſse Felicianus
lib. 2. d. cap. 3. ex
num. 2. v
ſsque ad
num. 7.
Solùm re
ſstat, & vltimo loco con
ſstituere ad limita
*tionem dictæ legis Regiæ, eiu
ſsdem deci
ſsionem minimè
procedere in terris, locis, & dominiis Comitum, Ducum, Marchionum, & aliorum Dominorum; in quibus
Regi licentia necce
ſsſsaria non erit, vt prædicti termini, &
terræ alienari, vel obligari po
ſsſsint,
ſsed eorum licentia, &
authoritas
ſsu
ſsſsiciens e
ſsſse debet, in quibus ca
ſsibus in terris Principis Regia licentia nece
ſsſsaria e
ſsſset: quod pro
certo tradiderunt, & latiùs comprobant Auendañus
de
exequendis mandatis, dicto cap. 12. num. 14. Ludouicus
Me
ſsſsia
in præcitata l. de Toledo, 2. fundamento 9. part.
num. 48. &
49. fol. 87. Cæterùm Alphon
ſs. de Azeuedo
in commentariis ad dict. l. 11. tit. 7. lib. 7. num. 5. de hac
opinione dubitat, dicens quòd apud et m habet maximum dubium, eo quòd Domini non po
ſsſsint derogare
dictæ legi Regiæ, licèt de facto aliquando faciant,
ſsed
forta
ſsſsis quia non contradicitur multa enim per patientiam tolerantur, quæ d in iudicio deducta e
ſsſsent, non tolerarentur. Verùm retentâ priori
ſsententia, quæ verior
*
videtur, & in praxi aliquando obtinui, prædictum fundamentum apertè diluitur, quoniam verum e
ſst, quòd
prædicti Domini, Comites, Duces, & Marchiones non
po
ſsſsint con
ſstitutioni illi Regiæ derogare in terris, & dominiis, quæ
ſsunt ip
ſsius Regis, nec in ei
ſsdem licentiam,
aut authoritatem ad alienationes concedere; in propriis
tarnen dominis, & oppidis id iure facere poterunt; nec,
cùm loco Regis
habeãturhabeantur in
ſsuis oppidis, ex traditis per
Auendañum, & Me
ſsſsiam
vbi ſsuprà, deci
ſsioni Regiæ derogare videbuntur; idcircò alienationi, vel hypothecæ
con
ſsentire, & authoritatem
ſsuam interponere rectè po
ſsſsunt, & con
ſsequenter alienationes ip
ſsas
ſsuo con
ſsen
ſsu
validare.
CAPVT LV.
V
ſsufructuarius, an, & qualiter teneatur circa
lites expendere? vbi antiquorum
ſsententia
defenditur, & admi
ſsſsa di
ſstinctione communi, qua di
ſstinguitur inter v
ſsufructuarium ex
di
ſspo
ſsitione legis, &
eũeum qui ex di
ſspo
ſsitione
|
hominis v
ſsumfructum obtinet, nonnulli ca
ſsus con
ſstituuntur, & res i
ſsta breuiter, & di
ſstinctè explicatur.
SVMMARIVM.
-
1 Patrem ex fructibus bonorum aduentitiorum filij, quorum vſsusfructus ad eum, tanquam ad legitimum
adminiſstratorem pertinet, expenſsas litium, quæ ſsuper eiſsdem bonis mouentur, indiſstinctè facturum,
cum communi contra Pinellum, & Molinam, &
infrà num. 5.
-
2 Quod tamen dupliciter temperatur, provt hoc num.
ſscribitur.
-
3 Vſsufructuarius vtrùm teneatur expenſsas litis miniſstrare, ſsic, vt nec repetere illas poſsſsit, quando lis mouetur reſspectu vſsusfructus tantum, aut tota pertinet
ad vſsumfructum.
-
4 Vſsufructuarius, an teneatur circa lites expendere, cùm
lis mouetur ſsuper proprietate: vbi Guilliel. de Cuneo opinio nouè expenditur per Authorem, & Communis contraria probatur.
-
5 Defenditur communis ſsententia, quæ circa expenſsas
litis diſstinguit inter vſsufructuarium ex diſspoſsitione
legis, & eum qui habet vſsumfructum ex diſspoſsitione
hominis, & Arij Pinelli, atque Ludouici Molinæ
contraria opinio taxatur.
-
6 Vſsufructuarius vtrùm expenſsas præſstare debeat de
proprio, cùm lis mouetur, in qua de perpetua vtilitate rei tractatur: vbi CõmunisCommunis defenditur, & Guillielmi de Cuneo diſstinctio iuxta communem ſsententiam declaratur.
-
7 Poſsſseſsſsor Maioratus an, & qualiter teneatur circa lites expendere? Remiſsſsiuè.
VSufructu conſstituto in rebus & modis hactenus
declaratis, non ſsolùm vtifrui arbitrio boni viri vſsufructuarius tenetur, vt capitibus præcedentibus explicatum eſst; verùm etiam, & onera aliqua ſsubire, atque expenſsas nonnullas miniſstrare. Quod vt radicitùs explicamus, atque huius capitis materiam diſstinctè reſsoluamus.
Primo loco con
ſstituere nece
ſsſsarium erit: Patrem ex
*
fructibus bonorum aduentitiorum filij, quorum v
ſsusfructus ad eum, tanquam ad legitimum admini
ſstratorem pertinet, expon
ſsas litium, quæ
ſsuper ei
ſsdem bonis
mouentur indi
ſstincte factum, per textum
in l. 1. C. de
bonis maternis, & in l. finali, §. vbi autem in vnum, C. de
bonis quæ liberis. Ex quibus
ſsic adnotauit, & mente tenendum dixit Bartolus
indict. l. 1. num. 3. vbi
ſsequuntur
Baldus, Angelus, & Corneus
in princip. Guillielm. de
Cuneo
in dict. §. vbi autem in vnum, quem refert
ſsequitur Baldus
in l. 1. §. rectè autem, in finalibus verbis,
ff. Vſsufructuarius quemadmodum caueat. Crotus
in l. frater à fratre, num. 123. ff. de condictione indebiti. Gozadinus
in conſs. 94. num. 37. Antonius Gomez
tom. 2. Variar.
cap. 15. de ſseruitutib. num 7. Verſs. ex quo deducitur. Et
e
ſsſse communem
ſsententiam profitentur Arias Pinellus
2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 68. in princ. Molina
de Hiſspanor. primogeniis, lib. 1. cap. 27. n. 10. & 11.
Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 11. ex
num. 5. cum ſseqq. Petrus de Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. fin.
ff. ſsoluto matrimonio, num. 44. verſsic. Argumento l. 1. folio 1158. Et in hoc di
ſstinguitur v
ſsufructuarius ex di
ſspo
ſsitione legis, ab eo, qui ex di
ſspo
ſsitione hominis, v
ſsumfructum obtinet, qui dumtaxat tenetur ad expen
ſsas litis,
habita di
ſstinctione magnæ; vel paruæ expen
ſsæ, provt
contra Pinellum, & Molinam, cum communi defendant
ſstatim num. 5.
Declaratur hic ca
ſsus, vt minimè procedat,
ſsiue limi
*tari debeat, quoties pater litigando, nimios fecerit
ſsumptus,
ſsiue tales & tantos, qui in vera computatione fructus aduentitiorum excedant; tunc enim filius, cuius
nomine lis agitata fuit, de exce
ſsſsu tenebitur patri, provt
latiùs explicat Ioannes Gar
ſsia videndus
d. cap. 11. n. 11.
per totum. Deinde, vt non procedat in
ſsumptibus factis
ad perpetuam rei vtilitatem,
ſseu aduentitiorum meliorationem, vt ad limitationem
d.l. 1. C. de bon. mater.
firmat, & latiùs declarat Pinellus 2
p. eiuſsdem l. num. 69.
Secundo loco, quod attinet ad reliquos v
ſsufructuarios, quibus ex di
ſspo
ſsitione hominis, v
ſsusfructus debe
*tur, con
ſstuendum e
ſst: Quòd
ſsi lis moueatur re
ſspectu
ſsolius v
ſsusfructus, vel quæ tota pertineat ad v
ſsumfructum,
ſsiue ab v
ſsufructuario,
ſsiue contra ip
ſsum mota
fuerit, tunc indi
ſstinctè ab v
ſsufructuario expen
ſsæ mini
ſstrandæ
ſsunt, nec repeti po
ſsſsunt ratio enim ip
ſsa
ſsuadet,
vt cùm vtilitas earum expen
ſsarum, & litis, fructuarij
tantùm futura
ſsit, expen
ſsarum quoque onus ad eum
ſsolum pertinere debeat: quod ante alios rectè animaduertit Arias Pinellus
1. part. d.l. 1. numer. 68. verſsic aduerto
etiam, Ex. ſsequuntur Molina
lib. 1. d. cap. 27. num. 11. verſsic. ſsi lis ſsolam. Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 11. num. 10. in
princ. & in verſsic. ita tamen intelligendum eſst. Nec vrget
in contrarium textus
in l. hactenus, cum l. ſseq. ff. de vſsufructu, & in l. eum ad quem, C. eodem titul. Quoniam ea
iura loquuntur de expen
ſsis refectionum, in quibus di
ſspar ratio e
ſst, non de expen
ſsis litium, vt
alio cap. infrà,
latius explicabitur, & rectè aduertit Ioannes Gar
ſsia
vbi
ſsuprà. Idem etiam ante præfatos Authores, quorum ipsi non meminerunt, re
ſsoluerat Guillielm. de Cuneo,
quẽquem
refert, &
ſsequitur Baldus
in l. 1. §.
rectè autem, in fine,
ff. Vſsufructuarius quemadmodum caueat, vbi di
ſstinguit ad
propo
ſsitum huius materiæ, an de proprietate, vel de v
ſsufructu litigetur; & cùm de v
ſsufructu litigatur, expen
ſsis fructuarij litem habendam dicit expre
ſssè.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst: Dubium principale e
ſsſse,
*
quid dicendum
ſsit circa expen
ſsas litis, quoties litigatur
ſsuper proprietate tantum? Et Guilliel. de Cuneo relatus per Baldum
in dict. §. rectè autem, in finalibus verbis, (ad quem nullus Scribentium omnium animaduertit) expre
ſsſsim docuit, v
ſsufructuarium in hac
ſspecie nihil teneri de proprio expendere,
ſsed expen
ſsis domini litem habendam. Verùm. ip
ſso, vt dicebam, nunquam relato, contrarium indi
ſstinctè admittunt cæteri Authores
in hac materia
ſscribentes; qui etiam quando mouetur
lis
ſsuper proprietate, di
ſstinguendum exi
ſstimant inter
v
ſsufructuarium legitimum, cui ex di
ſspo
ſsitione legis v
ſsusfructus debetur, in quo nulla habetur magnæ, vel paruæ expen
ſsæ ratio; & reliquos v
ſsufructuarios, qui v
ſsumfructum ex di
ſspo
ſsitione hominis obtinent, qui ad paruas tantum, non ad magnas expen
ſsas litium tenentur:
&
ſsic etiam hoc ca
ſsu, circa fructuarium admittunt di
ſstinctionem illam magnæ & paruæ expen
ſsæ, &
ſseparant
i
ſstum ca
ſsum ab eo, quo de v
ſsufructu tantùm lis contingit, vt con
ſstat ex his, quæ po
ſst alios
ſscrip
ſserunt Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. titia
cùm nuberet, ff. de legatis ſsecundò, num. 148. ad finem. Gozadinus
in conſs. 94. num. 37. & alij relati per Pinellum 2.
part. dict. 1. 1. numer. 68. in princ. Molinam
lib. 1. dict.
cap. 27. numer. 11. & con
ſstanter defendunt Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 11. ex num. 5. vſsque ad num. 11. Barbo
ſs.
in d.l.
diuortio, §. final, num. 44. ibi:
Tamen facilè reſspondetur,
fol. 1158. Verè autem pro opinione Guillielmi de Cuneo, ratio illa vrgere videtur, quæ adducebatur ca
ſsu
præcedenti contra v
ſsufructuarium, nempe iu
ſstum e
ſsſse
non obligare v
ſsufructuarium ad eas expen
ſsas, quæ in
ip
ſsius vtilitatem non fiunt,
ſsed proprietatis tantùm. Nihilominus tamen placet Communis, ex eo, quòd lex,
quæ curam,
ſsollicitudinem, cu
ſstodiam, & defen
ſsionem
rei v
ſsufructuario commi
ſsit,
l. prima, vlt. ff. vſsufructuarius quemadmodum caueat. Bartolus
in l. 1. §. finali, n. 9.
ff. de noui operis nuntiatione, vbi Ia
ſson
num. 3. Modernus
in conſsuetud. Pariſsienſs. §. 1. gloſs. 1. numer. 10. Pinellus 2.
part. l. 1. C. de bonis maternis, numer. 16. voluit etiam in
lite, & defen
ſsione eiu
ſsdem rei, ad modicam, non ad ma
*gnam expen
ſsam ip
ſsum obligare;
ſsic enim magis
ſsolicitus erit, & diligentiùs res ip
ſsas tuebitur: patrem verò
legitimum admini
ſstratorem, & v
ſsufructuarium bono|
rum aduentitiorum filij indi
ſstinctè c ad expen
ſsas litis
obligauit, nec magnæ; aut paruæ di
ſstinctionem admittere voluit: for
ſsan enim con
ſsiderauit, patrem ip
ſsum, qui
vltra cæteros v
ſsufructuarios honoratur, & maiori prærogatiua afficitur, in hoc onerari debere, aut honorem
cũcum
hoc onere compen
ſsandum; item filiis, eorúmque rebus
fortiori vinculo ad
ſstrictos e
ſsſse parentes, quàm extraneos, vt de
ſse patet, idcircò magis
grauãdosgrauandos circa expen
ſsas litis. Denique eo
ſsdem parentes præter, & for
ſsan
contra voluntatem dominorum, vel defunctorum, atque ex di
ſspo
ſsitione legis, v
ſsumfructum con
ſsequi; reliquos verò v
ſsufructuarios ex iudicio atque di
ſspo
ſsitione
te
ſstatoris, vel hominis, v
ſsumfructum obtinere, ideò di
ſstinguendos in hoc: quod tamen durum exi
ſstimant, &
rationi contrarium Arias Pinellus
2. parte d.l. 1. num. 68.
Molina
lib. 1. d. cap. 27. num. 11. qui contendunt, præfatam differentiam inter v
ſsufructuarium ex di
ſspo
ſsitione
legis, & eum qui ex di
ſspo
ſsitione hominis v
ſsumfructum
habet, veram non e
ſsſse, quoniam ratione nulla
ſsuaderi
pote
ſst, vt ip
ſsi putant, quòd ius maius habeat is, qui v
ſsumfructum ab homine obtinet, quàm is, qui eum à lege habet, nec credendum
ſsit, legem, quæ tot prærogatiuas parenti
ſsupra cæteros v
ſsufructuarios concedit, in
hac parte eum ei
ſsdem inferiorem reliqui
ſsſse. Verùm hæc
ratio, vt vides, contra ip
ſsos retorqueri pote
ſst, nam imò
multùm veri
ſsimile e
ſst, vt dicebam
ſsuprà, quòd lex quæ
patrem in aliis,
ſsupra cæteros v
ſsufructuarios honorauit,
in hoc onerare voluerit, rationibus con
ſsideratis
ſsuprà idcircò communis differentia verior videtur, atque tenenda, & pro ea nonnulla fundamenta con
ſsiderari Ioannes Gar
ſsia
d. cap 11. numer. 7. 8. & 9. & probauit illam
Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, §. finali num. 44. verſsicul. tamen
facilè reſspondetur, fol. 1158. qui dicit, quod rationem
differentiæ inter v
ſsufructuarium legis, & hominis
quoad expen
ſsas litis, adducit Guillielm. de Cuneo relatus per Baldum
in d.l. 1. §. rectè, ff. Vſsufructuarius quemadmodum caneat: & tamen eo loco licèt præfata differentia probetur, differentiæ ratio nulla a
ſsſsignatu, vt
ibidem videre poteris.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, idem quod in præceden
*ti ca
ſsu cùm de proprietate excitatur cau
ſsa, ob
ſseruandum e
ſsſse,
ſsi de perpetua vtilitate rei contendatur, hoc
e
ſst de iure, &
dõminiodominio illius, qui rerum
ſsuarum v
ſsumfructum conce
ſsſsi; tunc enim dicendum erit, quòd
ſsi expen
ſsæ modicæ
ſsint, ad ip
ſsum v
ſsufructuarium pertineant, ex deci
ſsione text,
in l. hactenus, ff. de vſsufructu,
l. eum ad quem, C. eodem titul. quæ leges licèt in refectione loquantur,
ſsimiliter & in hac
ſspecie locum obtinent, provt Molina, & Ioannes Gar
ſsia referendi
ſstatim
explicarunt:
ſsi autem magnæ
ſsint, non tenetur eas ip
ſse
v
ſsufructuarius facere; quod in po
ſsſse
ſsſsore Maioratus, &
in v
ſsufructuario, ex multis aliis ob
ſseruat Molina
lib. 1
d. cap. 17. num 11. verſsiculo autem, & in v
ſsufructuario
dixit
expreſssè Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 11. num. 10. verſsìcul.
at verò ſsi agatur, & e
ſst de mente Barbo
ſsæ
vbi ſsuprà, &
Pauli de Montepico
in d. §. Titta cùm nuberet, num. 148.
ad finem.
Verùm (quod ſsuperiorum nullus aduertit) hoc caſsu,
quo vtriuſsque, & proprietarij & vſsufructuarij res, & negotium agitur, expenſsìs vtriuſsque litem agitandam, dixit expreſssè Guillel. de Cuneo relatus per Baldum in
dict. l. 1. §. rectè autem, in fine, ff. Vſsufructuarius quemadmodum caueat, qui in hac materia ſsic diſstinguit, vt etiam
refert Baldus: Quòd ſsi agatur de proprietate, expenſsis
domini; ſsi de vſsufructu, expenſsis fructuarij; ſsi de vtroque, expenſsis vtriuſsque lis agitanda eſst; ſsed poteſst Guilliel. doctrina iuxta communem reſsolutionem explicari
in hunc modum: nempe vtriuſsque expenſsis litem agitandam, ſsic, vt modica expenſsa ad vſsufructuarium pertineat, magna verò ad ipſsum dominum proprietatis, vel
hæredem. Remanet ergo, vſsufructuarium ex diſspoſsitione legis, indiſstinctè teneri circa lites expendere, vſsufructuarium verò hominis, ad modicam expenſsam circa lites teneri regulariter, non ad magnam, præterquàm
cùm de vſsufructu tantum agitur; tunc enim omninò expendere debet.
Quintó & vltimò con
ſstituendum e
ſst Dubium e
ſsſse, an,
*
& qual iter,
ſsiue an eo modo, quo v
ſsufructuarius tenetur,
po
ſsſse
ſsſsor Maioratus teneatur circa lites expendere.? Sed
ne à no
ſstro in
ſstituto di
ſscedere videamur, hac de re videndi
ſsunt, qui plenè agunt, Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 1. cap. 27. ex n. 10. Mieres
de maioratu, 4.
part. quæſst. 16. Barbo
ſsa
in dict. l. diuortio, §. final. n. 44.
verſsic. & vltra eum infero.
CAPVT LVI.
Vſsufructuarius in ædificando, vel in reficiendo quas expenſsas facere teneatur? vbi lex hactenus, 8. ff. de vſsufructu, dilucidè explanatur;
item quæ alia onera ipſse fructuarius ſsubire
debeat, & quæ impenſsa gratiâ fructuum, vel
ad perpetuam rei vtilitatem facta dicatur, diſstinctè, & meliùs quàm hactenus declaratum. Demùm Iacobi Mandelli de Alba diſstinctio in hac materia, in conſs. 363. num. 6.
notabiliter adducta, atque explicata per Authorem.
SVMMARIVM.
-
1 In vſsufructuario legitimo, ex diſspoſsitione legis quoad
expenſsas, qua in ædificando, aut in reficiendo conſsiſstunt, eandem rationem militare, quæ in aliis vſsufructuariis, & in omnibus ſseruandam eſsſse rationem
magnæ, vel modicæ expenſsæ.
-
2 Circa onera, atque expenſsas, quas vſsufructuarius ſsubire tenetur, præcipuam rationem habendam ex nonnullis iuribus, quæ hoc numero præcitantur.
-
3 Impenſsam magnam in ædificando, aut in reficiendo, ad
proprietarium pertinere, provt hoc numero declaratur.
-
4 Vſsufructarius in reficiendo, aut in ædificando, quas
expenſsas facere teneatur?
-
5 Vſsufructarius quo iure, aut remedio recuperare poſsſsit à proprietario impenſsas magnas factas in reficiendo, vel in ædificando, remiſsſsiuè.
-
6 Impenſsa magna, vel parua qua dicatur?
-
7 Impenſsæ paruæ, an magnæ ſsint, cognoſsci poſsſse regulâ
quadam, ex ſsententia Gloſsſsæ, de qua hoc numero,
& duobus ſseqq.
-
8 Impenſsa facta gratiâ colligendorum fructuum, etiamſsi
magna ſsit, indiſstinctè pertinet ad vſsufructuarium,
nec repeti poteſst.
-
9 Impenſsæ factæ per maritum circa fructus, repeti non
poſsſsunt, ſsed cum fructibus compenſsantur.
-
10 Vſsufructuario paruam impenſsam ita ex officio incumbere, vt eius nomine nihil repetere poſsſsit, etiam ſsi ea
duret vltra ius ſsuum.
-
11 Maritus impenſsam modicam attenta quantitate, indiſstinctè repetere non poteſst, quantumcunque duret
vitra ius mariti, & conſstaret, quòd ea non gratiâ
fructuum, ſsed rei facta eſsſset.
-
12 Iacobi Mandelli de Alba diſstinctio in hac materia
in conſs. 363. num. 6. lib. 2. nouiter adducta, & confirmata, & num. ſseqq.
-
13 Impenſsa facta gratiâ fructum, quæ dicatur? & quatenus hac repeti poſsſsit, vel cum fructibus compenſsari?
-
14 Ad vſsufructuarium pertinere onera quamplurima,
etiam ſsi modica non ſsint, collect as, gabellas, penſsiones, canones, tributa, & alias præſstationes temporales, quæ ratione poſsſseſsſsionis, vel fructuum ſsoluuntur.
-
15 Onera realia, vel mixta, ſsemper cum re legata tranſseunt, & ad perſsonas rem ipſsam poſsſsidentes, & res
cum ſsuo onere regulariter cenſsetur relicta.
-
16 Cenſsus ſsuper re impoſsitus debetur ab vſsufructuario, emphyteuta, & quolibet alio poſsſseſsſsore, nec poteſst conuentus ſse eximere à iudicio per nominationem Domini directi.
-
17 Vſsufructuarium omnium bonorum teneri alere familiam, atque eos, quos testator defunctus alere tenebatur.
-
18 Vſsufructuarius vtrùm teneatur prædicta onera ſsubire,
quando vſsusfructus legatum, ſsolutis oneribus, inutile
eſsſset futurum.
-
19 Vbi quorundam diſstinctio refertur, & ſsententia Authoris proponitur.
QVoniam Capite præcedenti actum fuit de iis, quæ
pertinent ad expen
ſsas litis, in quibus admittendam
diximus di
ſstinctionem communem, inter legitimum
v
ſsufructuarium, & alios, quibus non à lege,
ſsed ex di
ſspo
ſsitione hominis contingit v
ſsusfructus. Nunc
agendũagendum
*
erit de aliis
expẽnſisexpensis quæ in ædi
ſsicando, aut in reficiendo
con
ſsi
ſstunt; in quibus di
ſstinguendum non e
ſst inter v
ſsufructuarium legitimum ex legis di
ſspo
ſsitione, & alios
v
ſsufructuarios, qui ex di
ſspo
ſsitione hominis v
ſsumfructum obtinent, quoniam
ſsube
ſst eadem ratio in
vtroq;vtroque &
in vtroque
obſeruãobſeruam da e
ſst ratio
l. vſsufructu, 7. in fine, l. hactenus, 8. ff. de vſsufruct. l. eum ad quem, 7. C. eodẽeodem titulo, vt modica impen
ſsa ad v
ſsufructuarium pertineat, immodica
verò ad proprietarium; quod expre
ſsſsim, & rectè aduertit Ioannes Gar
ſsia de
expenſsis & meliorationibus, cap. 11.
num. 12. Idque euidentius con
ſstare poterit, con
ſstituendo in primis: Circa onera atque expen
ſsas, quas v
ſsu
*fructuarius
ſsubire tenetur, præcipuam rationem habendam ex tribus iuribus iam relatis,
d.l. hactenus, l. vſsufructu, in fine, & d.l. eum ad quem. Ex quibus deduxerunt
*
communiter omnes, impen
ſsam magnam in ædificando,
vel in reficiendo, ad proprietarium
ſspectare, ita tamen
quòd
ſsi damnum ex vetu
ſstate, vel alia cau
ſsa contigerit,
quod non po
ſsſsit
ſsine magna impen
ſsa reparari, proprietarius non teneatur reficere,
ſsicut nec v
ſsufructuarius tenetur; proprietario tamen reparante, vtetur fructuarius,
ni
ſsi tota res de
ſstructa fuerit, quia finitus e
ſsſset v
ſsusfructus
l. 5. §, rei mutatione, ff. quibus modis vſsusfructus
amittatur. Paruam verò expen
ſsam iidem tradiderunt ad
*
fructuarium pertinere, ita vt pro mantenimento,
ſsiue
refectione rei, teneatur ip
ſse ad modicas expen
ſsas, &
ſsumptus modicos, qui tamen temporalem vtilitatem,
aut fructuum perceptionem re
ſspiciant, nec eos po
ſsſsit
repetere; non verò ad eas expen
ſsas, quæ perpetuam rei
vtilitatem continere, vel ad proprietatem pertinere videantur, ex ei
ſsdem iuribus, &
l. 1. tit. 31. partit. 3. vbi
Gregorius Lopez
verb, caſsa, & ex aliis multis
ſsic re
ſsoluunt Arias Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis,
num. 72. in princ. Antonius Gomez
tom. 2. variar. c. 15.
de ſseruitutibus, num. 7. Borgninus Caualcanus, qui confusè loquitur, nec perfectè rem hanc declarat,
de vſsufructu mulieri relicto, num. 160. fol. 354. Curtius iunior
in conſs. 278. num. 28. lib. 3. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 27. num. 11. D. Franci
ſscus Sarmien
tus ſselectarum lib. 3. cap. 4. num. 4. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus. dict. cap. 11. num. 12. & 13. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 3. num. 20.
per totum. Ioannes Sichardus
in d.l. eum ad quem, ferè
per totam. Guillielmus Redoanus
tractatu, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 72. cap. 10. per totum, fol. 355.
Petrus Surdus
in conſs. 155. num. 9. lib. 2. Vincentius Carocius
de locato & conducto, 3. gradu accidentium, q. 26.
de vſsufructu, ferè
per totum, fol. 87. Et his non relatis,
noui
ſsſsïmè Petrus Ricciardus
ad §. finitur, Inſstitu, de
vſsufructu, num. 35. per totum, fol. 157. qui in contrarium
proponit nonnulla argumenta, & illis re
ſspondet. Inde
*
& con
ſsequenter e
ſst, quòd
ſsi v
ſsufructuarius in reficiendo, aut in aedificando magnas impen
ſsas fecerit, poterit
eas à proprietario, vel ab hærede recuperare, iure, ratione, & modis con
ſsideratis per Ioannem Gar
ſsiam dict.
cap. 11. n. 28. verſs. quomodo verò, & qua ratione. Borgninus Caualcanus
vbi ſsuprà, dict. num. 160. eleganter Sichardus in dict. l. eum ad quem, num. 7. per totum, & dicemus ſstatim
cap. ſseq.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, certâ regulâ definiri non
*
po
ſsſse, quæ dicatur magna, vel modica impen
ſsa: idcircò
totum hoc Iudicis arbitrio relinquendum e
ſsſse, Glo
ſsſsa
in dict. l. hactenus, verbo,
pertinere, vbi Albericus, &
Angelus
num. 2. Glo
ſsſsa & Bartolus
in l. omninò, ff. de
impenſsis in rebus dotalibus factis. Aretinus
col. 1. in §. finitur, Inſstiti. de vſsufructu. Cinus, & alij
in dict. l. eum ad
quem, vbi Ioannes Sichardus
num. 5. & po
ſst alios Pinellus
1. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 72. in princip.
Molina
lib. 1. dict. cap. 27. num. 6. Ioannes Gar
ſsia dict.
c.
11. num. . 16. Menochius
de arbitrariis, lib. 2. caſsu 225.
ad finem. Aluarus Vala
ſscus de
iure emphyteutico, 1. part.
quæſst. 25. num. 13. & quæſst. 26. num. 6. Petrus Surdus dict.
conſs. 155. num. 9. lib 1. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. finali,
num. 36. ff. soluto matrimonio. Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 35. in princ. Id autem habet
ſstatuere Iudex
attentâ quantitate impen
ſsæ. & valore,
ſsiue qualitate rei,
in qua facta e
ſst,
ſsecundùm Albericum
in dict. l. hactenus. Ioannem Gar
ſsiam, & Barbo
ſsam
vbi ſsuprà, quamuis glo
ſsſs. 1 & finalis
indict. l. eum ad quem, quas in id
*
expendit Sichardus
ibi. num. 6. videantur dare regulam,
per quam impen
ſsæ paruæ, an magnæ
ſsint, cogno
ſsci po
ſsſsit. Si enim, inquit, rei gratiâ
ſsunt impen
ſsæ, ide
ſst ne res
intereat, tunc illæ dicendæ
ſsunt magnæ impen
ſsæ, &
pertinent ad proprietatem;
ſsi autem fiunt fructuum gratiâ, illæ habentur pro paruis, & ideò debentur ab v
ſsufructuario, quas nunquam repetet. Impen
ſsa namque
*
facta gratiâ colligendorum fructuum, indi
ſstinctè pertinet ad v
ſsufructuarium, etiam
ſsi magna
ſsit, nec repeti pote
ſst: quod omnes Scribentes in hac materia vnanimiter
præ
ſsentiunt, & ex communi, adnotauit Ioannes Gar
ſsia
in dict. cap. 11. num. 12. ad finem, per textum
in l. 3. §. nos
generaliter, ff. de impenſsis in rebus dotalibus factis, & in
l. diuortio, §. finali, ff. ſsoluto matrimonio: vbi impen
ſsæ
*
factæ circa fractus, non po
ſsſsunt repeti per maritum,
ſsed
cum fructibus compen
ſsantur, provt notauit Barbo
ſsa
ibi.
num. 1. & lati
ſsſsimè explicat
per totum Ideò pote
ſst; fieriv
dicit Sichardus
vbi ſsuprà, vt re ip
ſsa magni
ſsumptus habeantur pro paruis, & non reputantur: è diuer
ſso autem
parui reputantur, & con
ſsequenter, vt ip
ſse firmat, in
ſspiciendum erit, non quanti
ſsint
ſsumptus,
ſsed qualiter
fiãtfiant,
rei, an fructuum gratiâ. Eandem etiam regulam tradere
videtur Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. c. 3.
d. num. 20. vbi dicit, quòd in expen
ſsis faciendis ab v
ſsufructuario, di
ſstinguendum e
ſst, an re
ſspiciant rem ip
ſsam,
& ad con
ſseruationem proprietatis pertineant; an verò
v
ſsusfructus gratiâ fiant: vt has v
ſsufructuarius
ſsibi imputet, alias verò priores, proprietatis dominus. Verùm,
quoniam prædictorum Authorum traditiones non omninò
ſsecuræ, aut certæ
ſsunt, in primis enim paruos
ſsumptus repeti, repugnare videtur generali rationi, & deri
ſsioni textus
in dict. l. hactenus, & Communi re
ſsolutioni:
de qua
ſsuprà. Deinde, teneri proprietatis dominum,
ſsibi imputare expen
ſsas eas, quæ rem ip
ſsam, aut con
ſseruationem proprietatis re
ſspiciunt; hoc generaliter intellectum verum non e
ſst; poliunt enim rei ip
ſsius, aut proprietatis gratiâ impen
ſsæ fieri, ide
ſst, ne res intereat, vel
vt refectionem nece
ſsſsariam habeat; eá
ſsque, dummodò
magnæ non
ſsint, tenetur
ſsibi imputare fructuarius ip
ſse,
&
tamẽtamen proprietatem, aut eiu
ſsdem con
ſseruationem re
ſspiciunt: quod
ſsatis con
ſstat ex dict.
l. hactenus, & dict. l.
eum ad quem, vbi verba illa:
Vt ſsarta tecta ſsuis ſsumptibus
præſstare debeat, ſsic intelligenda
ſsunt, ide
ſst integram, incolumem, atque
ſaluãſaluam præ
ſstare, & curam reficiendæ &
conseruandæ rei habere, cum di
ſstinctione tamen modicæ, vel magnæ impen
ſsæ, de qua
in dict. 1. hactenus.
Idcircò & tertio loco, vt res i
ſsta explicitè, & magis
di
ſstinctè, quàm hactenus erat, explanari po
ſsſsit, con
ſstituendum erit in primis: Hoc vnum veri
ſsſsimum e
ſsſse, v
ſsufructuario paruam impen
ſsam, ita ex officio incumbere, ex deci
ſsione textus
in dict. l. hactenus, cum
ſsimilibus, |
vt eius nomine, nihil repetere po
ſsſsit, etiam
ſsi ea duret vltra ius
ſsuum, vt colligitur ex generalitate eiu
ſsdem legis,
*
& cum Corneo, & Cæpol. optimè aduertit Barbo
ſsa
in
dict. l. diuortio, §. final num. 10. in fine. fol. 1137. quo
numero, &
num. 11. in princ. ex multis aliis, idem probat in marito, vt
ſscilicet maritus impen
ſsam modicam
attenta quantitate, indi
ſstinctè repetere non po
ſsſsit,
quãtumcunquequantumcunque duret, vltra ius mariti, & con
ſstaret, quòd
eanon gratiâ fructuum,
ſsed rei facta e
ſsſset, quia marito
ſsicut v
ſsufructuario, ex officio incumbit facere impen
ſsam paruam, ac proinde indi
ſstinctè eam repetere non
pote
ſst, vt
ibidem, dict. num. 10. & 11. latiùs probatur.
Ex hoc, vt vides, non malè dubium habui
ſsuprà, ex generalibus Sichardi, & Petri Gregorij traditionibus, quorum ip
ſse Barbo
ſsa in propo
ſsito non meminit.
Deinde, &
ſsecundò, v
ſsufructuarium non teneri ad
*
eas impen
ſsas, quæ perpetuam rei vtilitatem continere
videantur; eas potiùs proprietario incumbere, & factas
per v
ſsufructuarium repeti po
ſsſse, vt dicebamus
ſsuprà, in
initio huius capitis. Et intelligimus, dummodò modicæ
expen
ſsæ non
ſsint; modica enim expen
ſsa, vel refectio generaliter ad v
ſsufructuarium pertinet, vt dicitur expre
ſssè,
in d.l. hactenus, & in terminis probat Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 363. num. 6. lib. 2. cuius omnes
ſsuperiores non meminerunt: ip
ſse verò Author, cùm impen
ſsæ tendunt ad vtilitatem non perpetuam,
ſsed temporalem,
ſsubdi
ſstinguendum exi
ſstimat: An vtilitas
ſsit
temporalis ad modicum tempus, putà biennij, vel triennij, ita quòd veri
ſsimiliter fiat talis impen
ſsa propter fructus, veluti
ſsarta tacta habere, purgare fo
ſsſsata, & alia
ſsimilia; & tales expen
ſsæ pertinent indi
ſstinctè ad v
ſsufructuarium: & in hoc conuenit etiam cum re
ſsolutione
ſsuperiori, quam cum Barbo
ſsa, & aliis
ſsuprà probauimus.
Subdit demum, quòd
ſsi impen
ſsæ temporales concernant vtilitatem multorum annorum, putà decem, quindecim, vel viginti. certa doctrina aut re
ſspon
ſsio dari non
poterit,
ſsed po
ſst mortem ip
ſsius v
ſsufructuarii determinabitur negotium, quia
ſsi ip
ſse vixerit per tot annos, quot
erant anni, in quos porrigebatur vtilitas impen
ſsarum,
vel melioramentorum, nihil poterunt petere hæredes
v
ſsufructuarij:
ſsed
ſsi vixerit per pauciores annos, habenda erit cum hæredibus v
ſsufructuarij ratio annorum
re
ſstantium: ideò con
ſsulit
in eodem conſs. num. 8. quòd
rectè faciet v
ſsufructuarius,
ſsi prote
ſstetur pro
ſse &
ſsuis
hæredibus, quòd facit impen
ſsas temporales, vel melioramenta animo repetendi. quatenus de iure repeti po
ſsſsunt.
In quo etiam conuenire videtur cum his, quæ cum Barbo
ſsa dicemus
ſstatim, cuius tamen, vt dixi, nunquam
mentionem facit ip
ſse Barbo
ſsa, Et confirmari pote
ſst ex
his, quæ multùm ad propo
ſsitum
ſscrip
ſserunt Rolandus
in conſs. 28. num. 26. & 27. vol 1. Boërius
deciſs. 44. n. 13.
Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina, 58. num. 7. Petrus
Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 15. num. 257.
& 258. fol. 630. Borgninus Caualcanus
deciſs. 44. n. 65.
Vincentius Carocius
de locato, & conducte, titul. de expenſsis num. 49. fol. 213, vbi loquuntur de expen
ſsis, aut
melioramentis, quæ tempus locationis, aut ius po
ſsſsidentis, vel habentis rem tran
ſscendunt.
Denique & tertiò, vt
ſsuprà dictum e
ſst, impen
ſsam factam gratiâ fructuum repeti non po
ſsſse regulariter, rationem ex mente communi in marito reddit Barbo
ſsa
in
dict. l. diuortio, §. fin. num. 1. quæ æquè militat in v
ſsufructuario: Dubium tamen e
ſsſse, quænam dicatur im
*pen
ſsa facta gratiâ fructuum, & quatenus hæc repeti po
ſsſsit, vel cum fructibus compen
ſsari? Quoad primum dubium, diuer
ſsæ fuerunt Doctorum
ſsententiæ
in dict. l.
diuortio, §. fin. ff. ſsoluto matrimonio, quas retulit, atque
eruditè confutauit ibidem Barbo
ſs.
ex n. 9. vſsque ad n. 13.
fol. 1135. qui aliorum
ſsententiis explo
ſsis, verius dicendum exi
ſstimat, illam dici expen
ſsam factam gratiâ fructuum, quæ attentâ principali intentione facientis, ad
illum finem facta e
ſst, vt fructus colligantur, vt eodem
loco latiùs declaratur, & videtur fui
ſsſse de mente Sichardi loco relato
ſsuprà. Huic re
ſsolutioni adderem ego libenter, in dubio, ex qualitate impen
ſsæ, & rei, in qua impenditur, modo etiam impendendi digno
ſsci po
ſsſse, ad
quem finem impen
ſsum fuerit, & totum hoc arbitrio
di
ſscreti Iudicis di
ſscernendum putarem. Quoad
ſsecundum, re
ſsoluit Barbo
ſsa, & alios plures refert; tacet tamen
Mandell.
vbi ſsuprà, in v
ſsufructuario idem tenentem:
quòd
ſsi maritus impensâ factâ gratiâ fructuum, v
ſsus
e
ſst v
ſsque ad tempus, pro quo facta e
ſst, nihil repetere
poterit,
ſsed ea cum fructibus perceptis compen
ſsabitur,
ex text,
in dict. l. 3. ff. de impenſsis in rebus dotalibus factis, & in dict. l. diuortio, §. finali. Si verò impen
ſsa facta
gratiâ fructuum durauit plus quàm ius mariti expendentis; tunc pro rata repetere poterit: quod tenet iterùm
n.
40. verſs. ſsed ex prædictis, & intelligendum
crederẽcrederem provt
in v
ſsufructuario intellexit Mandellus, & annos di
ſstinxit
vbi ſsuprà.
Quarto loco, & principaliter con
ſstituendum e
ſst, hu
*cu
ſsque dicta, atque di
ſstinctionem
dict. l. hactenus, dicentis, ad fructuarium pertinere modicam impen
ſsam,
ad proprietarium magnam, procedere tantùm in reficiendo, non autem in aliis expen
ſsis, atque oneribus, quæ
ratione po
ſsſse
ſsſsionis, vel fructuum
ſsoluuntur; hæc enim
etiam
ſsi modica non
ſsint, ab ip
ſso v
ſsufructuario
ſsolui debent, per eundem textum,
ſsecundùm Baldum, & Angelum
ibi. Fulgo
ſsium
in fine l. præcedentis, & alios referendos
ſstatim. Idcirco v
ſsufructuarium ip
ſsum onera
quamplurima, collectas, gabellas, pen
ſsiones, canones,
tributa, & alias præ
ſstationes temporales
ſsubiturum,
pleni
ſsſsimè probarunt, & variis modis declarant Arias
Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 72. verſs.
diſstinctio autem, fol. 119. v
ſsque ad
fol. 128. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationib. c. 11. num. 45. v
ſsque ad
num. 62. Molina
de primogeniis, lib. 1. cap. 27. num. 8. Aluarus Vala
ſscus de
iure emphyteutic, quæſst. 17. Borgninus
Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto, num. 160. verſs.
hinc eſst. fol. 354. & deciſs. 44. num. 54. & 55. 1. part. Cephalus
in conſs. 290. num. 2. 3. & 4. lib. 2. Iacobus Mandellus de Alba: n.
conſs. 173. num. 10. lib. 4. Hyppolitus
Riminaldus
in conſs. 172. num. 22. & 23. lib. 2. Michaël
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 37.
per totam. Vincentius Carocius
de locato & conducto, 3.
gradu accidentium, quæſst. 16. de vſsufruct. per totam, folio 81. 82. & 83. Petrus Augu
ſstinus Morla, qui
ſsolum
Pinellum refert,
emporij, 1. part. tit. 12. de variis quæſstionibus, quæſst. 2. num. 10. Petrus Ricciard.
ad §. finitur, Inſstitut. de vſsufruct. num. 36. Achilles Pedrocha
in conſs. 2.
num. 73. 74. & 75. qui loquitur in onere cen
ſsuum rei
impo
ſsito, & illud ad fructuarium tran
ſsire re
ſsoluit: &
*
reddit rationem, quoniam onera realia, vel mixta,
ſsemper cum re legata tran
ſseunt, & ad per
ſsonas rem ip
ſsam
po
ſsſsidentes, & res cum
ſsuo onere regulariter cen
ſsetur
relicta, vt plenè probarunt Rolandus
in conſs. 32. num. 4.
vol. 1. Menochius
in conſs. 63. num. 11. & 12. lib. 1. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 298. num. 7. & 8. vol. 3. Cephalus
in conſs. 192. num. 12. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 5. n. 19.
vol. 1. latè Pedrocha
in conſs. 2. à num. 46. v
ſsque ad
n. 54.
& num. 73. v
ſsque ad
numer. 84. vbi multa congerit ad
propo
ſsitum nece
ſsſsaria. Item etiam, quòd cen
ſsus
ſsuper
*
re impo
ſsitus, debeatur ab v
ſsufructuario, emphyteuta,
& quolibet alio po
ſsſse
ſsſsore, nec po
ſsſsit conuentus
ſse eximere à iudicio per nominationem domini directi, concludenter, atque eruditè probat Hieron. Gabr.
in conſsil. 47. n. 6. & 7. lib. 1. & tenent Pinellus
dict. 2. part. l. 1. C.
de bonis maternis, num. 72. verſs. Tertiò ampliatur. Caualcanus
de vſsufruct. mulie. relict, num. 160. fol. 354. Carocius
dict. quæſst. 16. ex num. 10. cum ſseqq. fol. 81. & 82.
qui
num. 1. ad alia etiam onera eundem v
ſsufructuarium
*
ad
ſstringit. Familiam etiam alere teneri v
ſsufructuarium
omnium bonorum, atque eos, quos te
ſstator defunctus
alere tenebatur, probauit Surdus
de alimentis, tit. 1. q. 30.
per totam.
Limitantur tamen, quæ
ſsuperiùs dicta
ſsunt, & deci
*
ſsio textus
in d.l. hactenus, vt minime procedant, quando legatum v
ſsusfructus inutile e
ſsſset,
ſsi v
ſsufructuarius
|
onera
ſsolueret, vt in
prædict. gloſs. in
l. ſsi pendentes, §.
ſsi quid, verbo, pertinebunt,
ff. de vſsufruct. per textum
in
l. qui concubinam, §. qui hortos, ff. de legatis 3. &
ſsequuntur multi relati per Pinellum
dict. 2. part. num. 68. verſs.
limitatur ſseptimo, qui ip
ſse optimè explicat text,
in dict.
§.
qui hortos. Vincentium Carocium
de locato & conduct. dict. quæſst. 16. in princ. & num. 34. Ioannem Gar
*
ſsiam dict.
cap. 11. num. 61. Gra
ſsſsum §.
legatum, quæſst. 37.
num. 2. qui in hoc refert, &
ſsequitur eandem di
ſstinctionem, quam in propo
ſsito probauit Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relict. num. 162. ante finem, fol. 357. quòd
aut impo
ſsitio. vel onus e
ſst tanti valoris &
ſsummæ, quòd
ab
ſsorberet totum v
ſsumfructum bonorum
vniuerſaliũvniuerſalium,
& particularium relictum durante vita v
ſsufructuarij,
taxandum, provt notatur per Doctores
in l. hæreditatum. ff. ad l. falcidiam: & ita omninò inutile e
ſsſset legatum; & tunc v
ſsufructuarius
ſsoluere de v
ſsufructu non tenetur: aut impo
ſsitio, vel onus tantùm ab
ſsorbet fructus
illius temporis, vel anni: &
ſsufficit legatum in totum
non fui
ſsſse, nec e
ſsſse inutile. Ego verò exi
ſstimo, totum
hoc pendere à voluntate te
ſstatoris expre
ſsſsa, vel ex probabilibus coniecturis deducta, provt in legatis annuis
dicam
ſstatim
cap. 58. Deficiente autem voluntate expre
ſsſsa vel coniecturata, quæ ante omnia attendi debet,
provt certum e
ſst, ad ea onera omninò v
ſsufructuarium
ad
ſstringerem, datâ
ſsaltem vtilitate aliqua, quæ
ſsufficere
debet, quæcunque illa
ſsit, quoniam res cum
ſsuo onere
tran
ſsit, atque in dubio cen
ſsetur relicta, & in voluntate
fructuarij e
ſst,
ſsi ab onere excu
ſsari velit v
ſsumfructum relinquere, iuxta re
ſspon
ſsum Vlpiani
in l. cùm fructuarius
71. ff. de vſsufruct. Bartol.
in l. dotem, §. fin. num. 14. ff. de
publicanis & vectigalibus, & communem, ex Pinello
vbi
ſsuprà, verſs. limitatur Octauò, Carocio
d. quæſst. 16. n. 48.
fol. 83.
CAPVT LVII.
Vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsaria eſst, vtrùm teneatur ante omnia impendere & poſsteà repetere à proprietario, an verò à principio, antequam impendat, poſsſsit
compellere proprietarium, vt ſsibi pecuniam
erogandam præſstet, vel quod ipſse pro refectione rei impendat? Deinde, ſsi fructuarius
velit immodicè impendere, an neceſsſse habeat, vt magnam impenſsam repetere poſsſsit,
denunciare domino, antequãantequam expendat: vbi
Bartoli, Caſstrenſsis, atque aliorum Antiquorum, Recentiorum etiam traditiones in hac
materia dilucidè, & meliùs quàm hactenùs
enucleantur. Demùm de omni impenſsa, atque melioratione ab vſsufructuario facta, breuis & diſstincta reſsolutio traditur: & vide ſsuprà c. 33. ex n. 7. vſsque ad 13.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius pro refectione rei, ſsi quid vltra modicam expenſsam impendit, ſsiue magnam impenſsam
facit, repetit à proprietario.
-
2 Vſsufructuarius, quando impenſsa magna neceſsſsaria eſst,
vtrùm teneatur ante omnia impendere, & poſsteà repetere à proprietario; an verò à principio, antequam
impendat, poſsſsit compellere proprietarium, vt ſsibi pecuniam erogandam præſstet, vel quòd ipſse impendat.
-
3 Bartoli ſsententia in propoſsito dubio relata.
-
4 Baldi, Saliceti, Castrenſsis, atque aliorum ſsententia,
quæ etiam fuit Bartoli variantis in hac materia, probata; vt fructuarius à principio compellere poſsſsit
fructuarium ad magnam impenſsam, nec teneatur
impendere, & poſsteà repetere.
- 5 L. hactenus, 8. ff. de vſsufruct. explicata.
-
6 Proprietarium teneri facere magnam impenſsam, quæ
ad refectionem rei pertineat, aliàs priuandum proprietate, & ad intereſsſse teneri.
-
7 Vſsufructuarius iure vſsusfructûs priuatur, atque ad
intereſsſse tenetur, ſsi nolit reficere, quando ad eum
ſspectat onus refectionis.
-
8 Sententia Gloſsſsæ finalis in l. eum ad quem, C. de vſsufructu, probatur.
-
9 D. Spino, nouè, & meritò in hac materia notatus.
-
10 Borgninum Caualcanum nimis confusè in propoſsito ſse
habuiſsſse, nec aliquid certum reſsoluiſsſse.
-
11 Vſsufructuarius ſsi velit immodicè expendere pro refectione rei, an neceſsſse habeat, vt repetat magnam impenſsam, antequãantequam expendat, denuntiare domino, dato
quòd expenſsa neceſsſsaria fuerit, vbi Caſstrenſsis ſsententia refertur, & meliùs quàm hactenus declaratur.
-
12 Bartoli ſsententia in propoſsito dubio recepta, & elegantius quàm hactenus comprobata.
-
13 Vſsufructuarius omnium bonorum, ſsi aliquid pro hæreditate ſsoluit, etiam non certiorato hærede, tanquam
procurator, ſseu negotiorum geſstor hæredis repetit.
-
14 Dummodò talis ſsolutio vtilis ſsit hæreditati ipſsi.
-
15 Poſsſseſsſsor bonæ fidei regulariter deducit expenſsas neceſsſsarias in re aliena factas.
-
16 Vſsufructuarium circa expenſsas neceſsſsarias repetendas,
bonæ fidei poſsſseſsſsorem eſsſse, & ſsuprà num. 14. ad finem.
-
17 Vſsufructuarius pro expenſsis retinere poteſst rem, & eam
non relaxare, donec ſsit ſsatisfactus.
-
18 Vſsufructuarius, vtrùm neceſsſsarias, vtiles, & voluptuarias expenſsas, atque melioramenta repetat? & num.
ſsequent. & vide ſsuprà, cap. 33. ex num. 7. vſsque
ad 13.
-
19 Impenſsarum, quæ fiunt circa rem, quædam ſsunt neceſsſsariæ, quædam vtiles, & quædam voluptuariæ.
-
20 Vſsufructuarius, qualiter vtiles, aut voluptuarias expenſsas recuperare poſsſsit?
-
21 Circa ea quæ numero præcedenti reſsoluta ſsunt, prælegenda omninò tradita ſsuprà, cap. 33. ex num. 7.
vſsque ad num. 13. ne facilè nos decipiant, quæ circa expenſsas, & melioramenta, nimis generaliter,
atque abſsolutè in vſsufructuario conſstituunt Doctores.
-
22 Marci Antonij Peregrini reſsolutione nouiter probatâ
per Authorem in hac materia, confirmari nonnulla,
quæ vltra alios Scribentes adnotata fuêre ſsuprà,
cap. 33. num. 12.
-
23 De impenſsis, & melior amentis in re aliena factis à
bonæ, vel malæ fide poſsſseſsſsore, colono, inquilino, vſsufructuario, emphyteuta, & alio quocunque poſsſseſsſsore, ſseu detentatore, nonnullos trataſsſse latiſsſsimè,
quorum hoc num. mentio fit.
-
24 Vſsufructuarius, necnon etiam maritus, emphyteuta,
ac alius quicunque, qui ratione alicuius tituli apti
ad acquiſsitionem fructuum, recipit fructus, quantuncunque titulus reuocabilis ſsit, non tenetur fructus cum meliorationibus compenſsare: quod latiùs
exornatur, atque declaratur remiſsſsiuè.
PRo ab
ſsoluta atque di
ſstincta huius Capitis explica
*tione, in primis con
ſstituere nece
ſsſsarium erit apud
Doctores omnes hoc vnum certum e
ſsſse, quòd v
ſsufructuarius, licèt teneatur curam, & diligentiam adhibere
circa res fructuarias; tamen pro refectione rei ad modicam dumtaxat expen
ſsam obligatus e
ſst, non ad magnam, vt
c. præcedenti ſsæpe repetitum e
ſst. Inde e
ſst, quòd
ſsi quid vltra modicam impen
ſsam impendit v
ſsufructuarius ip
ſse, vel magnam impen
ſsam facit, repetit à proprietario, in quo nullum
dubiũdubium e
ſst. Sic enim probatur
in
d.l. eum ad quem, C. de vſsufructu: vbi
ſsic intelligunt
communiter omnes, &
ſsæpe Bartol.
ibidem, & in l. cotem, §. qui maximos, num. 15. ff. de publicanis & vectiga|libus, & in l. Neſsennius, num. 7. ff. de negotiis geſstis. & in
l. hactenus, circa fin ff. de vſsufruct. Baldus, & Salicetus
n. 3. Ca
ſstren
ſsis
in fin. & Sichardus
numer. 4. & 5. & n. 7.
in d.l. eum ad quem. Cumanus
in l. ſsi proprietarius ff.
de vſsufructu accreſscendo. Aretinus
in conſs. 110. in princ.
Pinellas 2.
p.l. 1. C. de bonis maternis, numer. 72. verſsic.
tandem. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat, cap. 11.
num. 26. Redoanus
tract. de rebus Eccleſs. non alienand.
quæſst. 72. cap. 10. num. 3. fol. 355. Caballinus
milleloquio
13. num. 1. Petrus Surdus, qui dicit, quòd in hoc omnes
conueniunt,
tract. de alimentis, tit. 6. quæſst. 3. num 73. in
fin. & num. 74. fol. 196. & in conſs. 155. num. 9. & num. 17.
& 18. lib. 2.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, Dubium,
ſsiue conten
*tionem Doctorum in eo maximè con
ſsi
ſstere, vtrùm v
ſsufructuarius, quando impen
ſsa magna nece
ſsſsiaria e
ſst, teneatur ante omnia impendere, & po
ſsteà repetere à proprietario; an verò à principio, antequam impendat, po
ſsſsit compellere proprietarium, vt
ſsibi pecuniam erogandam præ
ſstet, vel quòd ip
ſse impendat? In quo dubio,
ſsi
Doctores omnes in propo
ſsito Scribentes prælegeris,
Bartolum in nonnullis locis variantem, & ab aliis non
rectè citatum inuenies, Salicetum etiam, & Paulum in
allegatione Bartoli contrarios videbis, alios denique
minùs bene Antiquorum
ſsen
ſsum,
ſsiue mentem percipientes: re tamen vera Bartolus
in d.l. eum ad quem, C.*
de vſsufructu, quem in hunc
ſsen
ſsum accipit Ioannes Sichardus
ibi. num. 4. in fin. & num. 5. & 7. idem Bartolus
in l. damni, §. ei cuius, n. 3. ff. de damno infect, fructuarium
obligat ad magnam impen
ſsam, eámque po
ſstmodùm à
proprietario repetendam dicit: & probarunt Bertrandus
in conſs. 40. num. 15. lib. 2. Practicus Papien
ſs.
in forma libelli, ad dotem, verb, dedit,
num. 6. Inde infert Bartolus,
magnam impen
ſsam repetendam à fructuario actione in
factum, qua: actio e
ſst generalis, & competit quandocunque non habemus expre
ſsſsum nomen actionis, vel
repetet per actio nem vtilem mandati, non autem per
actionem negotiorum ge
ſstorum. Et monetur ratione
aut doctrina
ſsuperiori, quòd cùm fructuarius etiam magnam impen
ſsam de nece
ſsſsitate faciat, repetiturus po
ſstmodùm eam, non pote
ſst repetere per actionem negotiorum ge
ſstorum, per text.
in l. hæredes, §. idem eſst, & §. ſsi
vnus, ff. famil. erciſscund.
Baldus verò in d.l. eum ad quem, C. de vſsufructu, quem
*
ſsequuntur Salicetus, & Ca
ſstren
ſsis ibidem, in contraria
ſsententia fuit, quam etiam tenuit Bartolus
ſsibi contrarius
in d.l. cotem, §. qui maximos, num. 15. ff. de publicanis & vectigalibus. Imò quòd v
ſsufructuarius, quando
impen
ſsa magna nece
ſsſsaria e
ſst, non teneatur à principio
impendere, & po
ſsteà repetere,
ſsed antequàm impendat,
po
ſsſsit petere pecuniam pro futura impen
ſsa à proprietario, vel eundem ad
ſstringere ad impen
ſsam
ſsua manu faciendam,
ſsi fructuario pecuniam dare noluerit. Et hæc
opinio, quæ verior e
ſst, & communior,
ſsummam æquitatem continet, quia, vt inquit Pinellus referendus
ſstatim, non e
ſsſset fructuario benè con
ſsultum,
ſsi arctaretur
ad magnam impen
ſsam eo prætextu, quòd eam repetere
po
ſsſset. Nec contrarium probatur
in d.l. eum ad quem,
quoniam ibi datur fructuario ius repetendi magnam
impen
ſsam, quam voluntariè fecit, non autem quod eam
facere teneatur: quam opinionem cum Azone, Imola,
& aliis rectè defendit Pinel,
d. 2. p.l. 1. C. de bonis maternis, verſsic. vides Salicetum, fol. 127. Ioannes Gar
ſsia
d.
cap. 11. num. 26. & 27. Caballinus
milleloquio 1. numer. 13.
& in e
ſsſsectu probauit Redoanus
de rebus Eccleſs. non
alienand, d. quæſst. 72. cap. 10. num. 4. fol. 355. & po
ſst longam di
ſsputationem, Bartoli, atque aliorum
ſsententiis
relatis, hanc opinionem veriorem exi
ſstimat Petrus Surdus
in conſs. 155. num. 17. & 18. lib. 2. atque noui
ſsſsimè
ſsequutus e
ſst Petr. Ricciard. ad §.
finitur, Inſstit. de vſsufruct.
n. 37. Tenetur ergo proprietarius numerare
pecuniãpecuniam
erogandam v
ſsufructuario,
ſsi nolit ip
ſse per
ſse facere, &
expendere, vt dicit Pinellus
vbi ſsuprà, in verſsic. non tamen intelligas, & ex aliis probauit Surdus
d. num. 18.
Ex his infertur primó interpretatio ad textum
in d.l.*
hactenus, 8. ff. de vſsufructu, quæ dicit dominum,
ſscilicet
proprietarium, non debere reficere; nam debet intelligi, vt non cogatur quoad onus per
ſsonale, & quoad paruas expen
ſsas, quae pertinent ad fructuarium, vt explicauit Pinellus
vbi ſsuprà, d. num. 72. in princ. non tamen
quoad expen
ſsas magnas, aliàs
ſsua proprietate priuabitur,
l. quamuis, l. ſsi proprietarius, ff. de damno infecto. Ex
*
quibus teneri proprietarium magnam impen
ſsam facere,
quæ ad refectionem rei pertineat, aliàs proprietate priuandum docuit expre
ſsſsim Bartol.
in. d.l. cotem, §. qui maximos, num. 14. & 16. ſsequuntur Ricciardus in d. §.
finitur, num. 37. Sichardus
in d.l. eum ad quem, num. 8. Surdus
in d. conſs. 155. num. 18. in princ. lib. 2. vbi dicit, quòd fi
proprietarius recu
ſset eas impen
ſsas facere, & pecuniam
nece
ſsſsariam ad rei refectione tradere, non
ſsolùm proprietate priuatur,
ſsed etiam tenetur
ſsoluere intere
ſsſse.
Sicut è contrà, v
ſsufructuarius iure v
ſsusfructûs priuatur,
*
atque ad intere
ſsſse tenetur,
ſsi nolit reficere, quando ad
eum
ſspectat onus refectionis, vt tradit Ruinus in
conſs.
206. num. 31. vol. 2. Surdus
d. conſs. 155. num. 9. lib. 2.
Secundò infertur, rectè dixi
ſsſse Glo
ſsſsam final,
in d.l.*
eum ad quem, C. de vſsufruct. V
ſsufructuarium, magnas
impen
ſsas factas repetitarum â proprietario, actione negotiorum ge
ſstorum, nam cùm v
ſsufructuarius non teneatur ad magnam impen
ſsam,
ſsed voluntariè faciat eam,
vtiliter tamen proprietarij negotium gerendo, competere debet eidem negotiorum ge
ſstorum actio. vt cum Baldo probauit Ca
ſstrenfis
in eadem l. in fin. & Sichardus
num. 7. Pari
ſsius
in conſs. 94. ſsub
num. 21. lib. 2. Cephalus
in
conſs. 762. num. 23. & 24. lib. 5.
Tertiò infertur,
ſsilentio prætermitti non pa
ſsſse, D.
*
Spino
in ſspeculo, gloſs. 13. de legato vſsusfructus, numer. 81.
Superioribus Authoribus non citatis, nec prælectis,
ſsolòque Pinello relato (qui tamen con
ſstanter aderit contrarium, vt vidimus) minùs benè dixi
ſsſsè, veriorem
ſsententiam e
ſsſse contra Communem
ſsuprà relatam, quòd
v
ſsufructuarius pro refectione rei, teneatur etiam magnam impen
ſsam facere, repetiturus eam:
ſsiquidem
contrarium verius e
ſsſse, ex
ſsuperioribus con
ſstet apertè.
Item ex eo, quòd v
ſsufructuarius
ſsolùm habet curam,
cu
ſstodiam, &
ſsolicitudinem rei, & e
ſst qua
ſsi procurator
in rem domini, in qua e
ſst v
ſsusfructus, vt
ſsæpe repetitum e
ſst,
ſsed procurator licèt mandatum habeat de faciendo aliquo opere, tamen illud non tenetur
ſsuis
ſsumptibus facere, etiam
ſsi pauló po
ſst po
ſsſsit recuperare à
domino,
ſsed à principio agere pote
ſst, vt pecunia
ſsibi
detur ad opus faciendum,
l. ſsi verò non remunerandi, §.
fin. cum l. ſseq. ff. mandati. Sic quoque v
ſsufructuarius
tanquam procurator in rem
ſsuam, non po
ſsſset rei magnos
ſsumptus facere; tantum enim tenetur curam, & diligentiam adhibere, ide
ſst debet date operam, vt res
ſsit
ſsarta & tecta, per text,
in d.l. eum ad quem, vbi eleganter explicat Ioannes Sichardus
num. 8.
Quartò, & vltimò infertur, nimis confusè id propo
*
ſsito
ſse habui
ſsſse, Doctorum doctrinas
ſsubob
ſscurè inuolui
ſsſse, nec certum quid re
ſsolui
ſsſse Borgninum Caualca
num de vſsufruct. mulieri relicto. n. 161. fol. 354. & 355.
vt ex dictis ibidem
colliges apertè.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, Dubium
*
e
ſsſse non
ſsatis apertè deci
ſsum per Scribentes, an v
ſsufructuarius, qui, vt
ſsuprà vidimus, pro refectione rei non
tenetur magnam impen
ſsam facere,
ſsi velit immodicè
expendere, vt magnam impen
ſsam repetere po
ſsſsit, nece
ſsſse habeat, antequàm expendat denuntiare domino, dato
quòd expen
ſsa nece
ſsſsaria
ſsit? Et Ca
ſstren
ſsis
in d.l. eum ad
quem, num. 2. verſsic. poteſst dici, exi
ſstimat, quòd v
ſsufructuarius, quando imminet nece
ſsſsitas, ne res deterioretur, quamuis non teneatur magnam impen
ſsam
ſsuo
ſsumptu facere, debet tamen denuntiare proprietario,
quòd eam faciat, aliàs imputaretur
ſsibi culpa,
ſsi proprietarius ignorabat; &
ſsequitur Arias Pinellus
2. p.l. 1. C.
de bonis maternis, num. 72. in fin. verſsic. pulchrè autem
annotauit, fol. 127. nec aliter explicat: Idcircò huiu
ſsmo|
di Ca
ſstren
ſsis verba diuer
ſsimodè accipi
ſsolent; nonnulli enim
ſsic intelligunt, quòd
ſsi fructuarius, cùm immodicè, nece
ſsſsariò tamen, expendere vult, non denuntiauerit proprietario, videatur con
ſstitutus in negligentia, aut in culpa, ac per con
ſsequens repetere non po
ſsſsit
magnam impen
ſsam à
ſse factam. Alij verò aliter accipiunt, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscribit Ioannes Gar
ſsia
dict.
cap. 11. num. 28. vbi po
ſst Bartol.
in d.l. cotem, §. qui maximos, num. 17. ff. de publicanis & vectigalibus, ſẽcurèsecurè
firmat, quòd v
ſsufructuarius, qui reficiendo, immodicè
expendere vult, non nece
ſsſse habet, vt po
ſsſsit repetere
magnam impen
ſsam, denunciare domino antequàm expendat,
ſsi expen
ſsa nece
ſsſsaria
ſsit, &
ſsi commi
ſsſsa etiam denunciatione, con
ſsumpti repetitionem concedit v
ſsufructuario: & in idem citat Pinellum, qui tamen non
ſsic expre
ſssè dicit,
ſsed Ca
ſstren
ſsis verba refert dumtaxat: for
ſsan
tamen eiu
ſsdem
ſsententiæ fuit; retulit enim Bartolum
vbi ſsuprà: imò Paulus ip
ſse,
ſsi attentè prælegatur, non
denegat in propo
ſsita
ſspecie repetitionem v
ſsufructuario,
nec de repetitione aliquid dicit,
ſsed tantùm, quod v
ſsufructuarius, qui iuxta re
ſsolutionem
in verſsic. precedenti
traditam, per eundem, contra Bartolum, non tenetur
magnam impen
ſsam facere de
ſsua bur
ſsa; teneatur tamen,
quando imminet nece
ſsſsitas, ne res deterioretur, denunciare proprietario, quòd
impẽdatimpendat, aliàs imputaretur
ſsibi
culpa,
ſsi proprietarius ignorabat; vt
ſsit
ſsen
ſsus, quòd v
ſsufructuarius, quando non vult magnam impen
ſsam facere, ad quam de iure non tenetur, debet ad minus denunciare domino de nece
ſsſsitate rei, ne res deterioretur:
quòd
ſsi non denunciauerit, imputabitur
ſsibi culpa, & tenebitur de damno deteriorationis, provt in aliis terminis re
ſsoluit Ioannes Gar
ſsia dict.
cap. 11. num. 29. & 30.
Cæterùm, quando ip
ſse facit magnam impen
ſsam, non
ſsolùm non pote
ſst ei culpa aliqua imputari; imò
ſummãsummam
diligentiam adhibet, negotium domini, id e
ſst, proprietarij vtiliter gerit, & repetitionem iure ip
ſso habet. hunc
autem fui
ſsſse Ca
ſstren
ſsis
ſsen
ſsum, hanc eius intentionem,
vnu
ſsqui
ſsque coacta ratione fatebitur, qui verba & mentem eiu
ſsdem inquirere voluerit, eo maximè quòd in
fine
eiuſsdem l. ſsuper Glo
ſsſsa,
verbo, actione, pro expen
ſsa magna facta concedit v
ſsufructuario
repetitionẽrepetitionem, & actionem negotiorum
geſtorũgestorum; & tamen loquitur in terminis
Glo
ſsſsæ, quando ignorante, & non certiorato proprietario, impen
ſsa magna facta fuit. Quod vel ex eo colligitur,
nam allegat textum in confirmationem
ſsuæ doctrinæ,
in l. item quæritur, 14. § exercitu, ff. locati: vbi loquitur
Iurecon
ſsultus de conductore, qui exercitu veniente migrauit, & domino non denunciauit; quo ca
ſsu dicitur,
quòd ad damnum illatum ex locato tenetur, con
ſsideratur enim culpa in non denunciando, quia ille migrauit;
ſsecus tamen,
ſsi non migra
ſsſset,
ſsed re
ſsi
ſstere cura
ſsſset,
quãuisquamuis non potui
ſsſset, quia tunc non teneretur, etiam
ſsi non
denuncia
ſsſset, vt e
ſst de mente Glo
ſsſsæ
ibi, verbo,
non denunciauit, vt
ſsic Ca
ſstren
ſsis expendens illum textum voluerit, denunciationem nece
ſsſsariam e
ſsſse ex parte fructuarij,
ſsi periculum deteriorationis e
ſsſse pote
ſst, quoties ex
parte eius nullum factum datur, hoc e
ſst magna impen
ſsa
non fit, aliàs
ſsecus, argumento
d. §. exercitu: quod idem,
nec aliud in effectu voluit etiam Pinellus
vbi ſsuprà, maximè cùm
in verſs. præcedenti, ibi:
Vides Salicetum, ſsæpe
ſsupponat, quòd v
ſsufructuarius,
ſsi magnam impen
ſsam
fecerit ad quam non tenetur, indi
ſstinctè repetit eam.
Modernus etiam, qui in
conſsuetud. Pariſsien. tit. 1. gloſs. 8.
num. 58. ſsic
ſscribit, nec ad eum hucu
ſsque aliquis in terminis huius quæ
ſstionis aduertit:
Hinc etiam in hoc vltimo caſsu, ſsi fructuarius non denunciauerit, cùm potuerit,
proprietario probabiliter ignoranti periculum ruinæ vel
inundationis, aut aliud neceſsſsariò fiendum impenſsa proprietariij, & damnum ſsecutum fuerit, tenebitur ipſsi proprietario ad intereſsſse, argumento l. ſsi fideiuſsſsor, ff. mandati. Eſst
enim velut procurator proprietarij, & tenetur ei ad omnem
curam & cuſstodiam, quam non præſstat, ſsi ſsaltem denunciare huiuſsmodi periculum neglexerit, l. item quæritur, §.
exercitu, ff. locati: ita decidit Paulus in l. eum ad quem, C. de vſsufructu. Pondera verba illa,
ſsi ſsaltem, quæ po
ſsita
ſsunt in de
ſsectum non faciendi magnam impen
ſsam; quo
ca
ſsu denunciare
ſsaltem nece
ſsſse e
ſst: cùm verò magna
impen
ſsa fit, denunciatio aliqua non requiritur. Vnum
ergo aut alterum efficere debet v
ſsufructuarius, provt apertè
ſsentit Caballinus
milleloquio 1. n. 13. dicens, quòd
vbi res fructuaria magnâ & nece
ſsſsariâ indigeat impensâ,
ſsi nec eam repetiturus fecerit fructuarius, nec domino denunciauerit rei periculum, tenebitur ad hoc.
His pro explicatione Ca
ſstren
ſsis præmi
ſsſsis, quæ noua
*
ſsunt, nec per aliquem
ſsic re
ſsoluta, prædicta interpretatio, vel
ſsententia, quam defendimus, non e
ſst Authorum authoritate de
ſstituta. Bartolus enim
in d.l. cotem,
§. qui maximos n. 17. ff. de publican. & vectiga, expre
ſsſsim
docuit, quòd v
ſsufructuarius, vt repetat magnam impen
ſsam nece
ſsſsariam, quam fecit in re fluctuaria, non habet nece
ſsſse domino denunciare,
ſsi modò nece
ſsſsariò impendat; &
ſsequuntur Ioannes Gar
ſsia dict. Cap. 11. n. 28.
D. Spino
in ſspeculo, gloſs 13. de legato vſsusfructus, n. 81.
fol. 328. & eiu
ſsdem
ſsententiæ: fui
ſsſse videntur Albericus
in l. ſsed & ſsi quid inædificauerit, num 2. ff. de vſsufructu.
Grammaticus
in conſs. ciuili
133. n. 3. in fine, & n. 4. Antonius Gomez
in l. 46. Tauri,
num. 13. in fine, verſs. Confirmatur etiam, quia vſsufructuarius. Iacobus Mandellus
de Alba
in conſs. 363. num. 6. lib. 2. & denique nonnulli
alij relati
ſsuprà, num. 1. qui enunciationem nullam requirunt,
ſsed repetendi impen
ſsas magnas ius indi
ſstinctè
concedunt v
ſsufructuario. Pro quibus, vltra
ſsuperiora,
fortiter vrget: quòd v
ſsufructuarius, vt diximus, cen
ſsetur e
ſsſse procurator in rem
ſsuam, & videtur habere
mãdatummandatum à proprietario circa ea, quæ concernunt rem
ip
ſsam, in qua e
ſst v
ſsusfructus,
l. 1. §. finali, ff. de noui
operis nunciatione, vbi Bartolus, Alexander, & omnes
Scribentes communiter, Corneus
in conſs. 187. num. 11.
vol. 2. Decius
in conſs. 418. num. 7. & 9. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 178. Vnde pote
ſst facere omnia, quæ
tendunt ad cu
ſstodiam, & con
ſseruationem rei, & con
ſsequenter impendere immodicè, cùm impen
ſsa magna nece
ſsſsaria e
ſst ad rei con
ſseruationem; atque repetere
ſsic
cõſumptumconsumptum: Menochius
in conſs. 96. num. 29. & 30. lib. 1.
Nam & negotiorum ge
ſstores, qui nullum mandatum
habent, detrahere po
ſsſsunt omnes, & qua
ſscunque meliorationes, vel impen
ſsas repetere, vt cum multis, ex
Communi probatuit Menochius
de recuperanda poſsſseſsſsione, remedio 15. num. 566. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione
Peruſsina, 58. num. 10. Ergo multò magis repetere poterit v
ſsufructuarius, qui procurator cen
ſsetur, & habere
mandatum ad expendendum,
ſsi nece
ſsſsitas rei requirat:
*
Quod probatur etiam authoritate Cornei
in conſs. 195.
lib. 4. Vbi ad propo
ſsitum firmat, quòd v
ſsufructuarius
omnium bonorum,
ſsi aliquid pro hæreditate
ſsoluit,
etiãetiam
non certiorato hærede, tanquam procurator,
ſseu negotiorum ge
ſstor proprietarij, repetet; &
ſsequitur Ioannes
*
Cephalus
in conſs. 662. num. 23. & 24. lib. 5. dicens, prædictam doctrinam
ſsine dubio procedere, dummodò talis
ſsolutio vtilis
ſsit hæreditati ip
ſsi, argumento, text,
in
l. 2. & in l. quæ vtiliter. in princ. ff. de negotiis geſstis, &
eorum, quæ
ſscribit Bartolus
in l. ſsed an vltro, §. 1. ff. eodem titul & in
ſsimili idem tenet Pari
ſsius
in conſs. 64. ſsub
num. 21. lib. 2. quem refert, &
ſsequitur Ioannes Botta
in conſs. 6. num. 2. vbi generaliter con
ſstituunt po
ſsſse fructuarium, de
ſsuo
ſsolutum ab hærede repetere, vt illa,
quæ vtiliter ge
ſsſsi
ſsſset, vel etiam negotium vtile pertinens ip
ſsi hæredi: & firmat Bur
ſsatus
in conſs. 123. num. 14.
lib. 1. Tandem & vltimò, quando prædictorum Patrum
deci
ſsiones, & rationes deficerent, negari non po
ſsſset,
ſsuperiorem doctrinam veram e
ſsſse concludenti ratione:
Quòd v
ſsufructuarius, qui di
ſspo
ſsitione, & voluntate te
ſstatoris, &
ſscientia, patientiáque hæredis rem po
ſsſsider,
in qua v
ſsusfructus con
ſsi
ſstit, bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsor iudicatur, & con
ſsequenter deducere, aut repetere debet nece
ſsſsariam impen
ſsam factam etiam in
ſscio,
ſsiue ignorante
proprietario, quia po
ſsſse
ſsſsor bonæ: fidei
ſsemper expen
ſsa,
*
nece
ſsſsarias in re aliena factas deducit,
l. Paul, in fi. ff. de
| doli exceptione, l. ſsi in area, ff. de condictione indebiti, l.
adeò, §. certæ, ff. de acquirendo rerum dominia. l. 44. titul. 28. partita 3. & latiùs declarant Antonius Gomez.
in
l. 46. Tauri, in princ. Boërius
deciſsione 44. num. 7. Ruinus
in conſs. 157. num. 21. lib. 1. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus cap. 1. num. 24. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. finali, num. 66. & 67. ff. ſsoluto matrimonio: & vltra relatos ab eo, Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 2.
concluſs. 104. num. 8. Vincentius Carocius
de locato & conducto, titul. de expenſsis, in principio, fol. 111. & quæſst. 2.
num. 4. fol. 214. & interminis, v
ſsufructuarium bonæ fi
*dei po
ſsſse
ſsſsorem e
ſsſse, & con
ſsequenter omnia di
ſspo
ſsita
in bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsore circa expen
ſsas, & melioramenta habere locum in eo, & expen
ſsas repetere po
ſsſse, firmat Decianus
in conſs. 43. num. 55. volum. 5. Caualcanus
*
deciſs. 44. num. 46. & ſseqq, vbi probat, quòd v
ſsufructuarius pote
ſst rem retinere pro expen
ſsis, & eam non relaxare, donec
ſsit
ſsatis
ſsactus.
Sed quia prædicti Authores loquuntur in expen
ſsis,
*
aut melioramentis nece
ſsſsariis ab v
ſsufructuario factis.
Videndum e
ſst, quid cen
ſsendum
ſsit de vtilibus, aut voluptuariis expen
ſsis, & melioramentis? quorum aliqua
diximus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 33. numer. 7. Et pro
maiori declaratione memini
ſsſse oportebit: Quòd impen
*
ſsarum, quæ fiunt circa rem, quædam
ſsunt nece
ſsſsariæ,
quædam vtiles, & quædam voluptuariæ. Harum exempla ponuntur
in l. impenſsæ, ff. de verborũverborum ſsignificatione, l. 1.
cum
ſseqq. ff. de impenſsis in rebus dotalibus factis, & cum
Communi lati
ſsſsimè explicant Rolandus
in conſs. 28. n. 8.
volum. 1. Ma
ſscardus
dicta concluſsione. 1040. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, cap. 1. num. 10. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina, 58. num. 3. Vincentius Carocius
dicto titulo, de expenſsis, in princ. numer. 5. fol. 211. Decianus
in
conſs. 43. num. 44. volum. 5. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. finali,
ff. ſsoluto matrimonio, num. 31. & 32. fol. 1149. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, artic. 50. à princ.
fol. 465.
Quod attinet ad expen
ſsas nece
ſsſsarias, plenè re
ſsolutum e
ſst
ſsuprà, repetitionem, & retentionem, atque omnium legum prærogatiuas v
ſsufructuario concedi: &
diximus
ſsuprà, cap. 33. numer. 12. vbi vide omninò. Vti
*lium verò repetitionem etiam concedit Bartolus
in d.l.
cotem, §.
qui maximos, ff. de publicanis & vectigalibus,
in finalibus verbis, vbi dicit in hunc modum:
Sed ſsi expenſsas facit voluntariè, vtiles tamen, ad quas non tenebatur; tũctunc benè puto, quòd repeteret actione negotiorum geſtorũ.gestorum Et Battoli re
ſsolutionem
ſequũturſequuntur Thom. Grammaticus
in conſs. ciuili 133. num. 3. & 4. Antonius Gomez.
in
l. 46. Tauri, numer. 3. verſsiculo, Confirmatur etiam, quia
fructuarius. Decianus
in conſs. 43. num. 41. & 54. volum. 5.
vbi plenè probat, quòd v
ſsufructuarius habetius
repetẽdirepetendi expen
ſsas etiam vtiles, atque melioramenta vtilia; &
latiùs declarant quamplurimi, quos noui
ſsſsimè conge
ſsſsit in vnum, Bla
ſsius Florez Diaz de Mena
in addit, ad
deciſs. 4. Gamæ, num. 3. fol. 4. ad finem, & vltra relatos
ibi. idem etiam, v
ſsufructuarium
ſscilicet po
ſsſse facere impen
ſsas vtiles, & repetiturum eas, dummodò non mutet
formam rei, tenet Guillielmus Redoanus
de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſstione 72. cap. 10. in principio,
folio 354.
Sed & voluptuarias expen
ſsas facere po
ſsſse v
ſsufructuarium, dixit Redoanus
vbi ſsuprà. Eo tamen ca
ſsu, nullam actionem habiturum ad repetendas eas, in terminis
probauit D. Spino
in ſspeculo. gloſs. 13. principali, de legato
vſsusfructus, numer. 81. qui ampliùs non declarat, atque
immemor fuit eorum, quæ in propo
ſsito non ineleganter annotauit Ioannes Gar
ſsia, quem
ſstatim referam. Idcirco aduertendum e
ſst, quòd in hac
ſspecie, v
ſsufructuarius ip
ſse, tamet
ſsi non po
ſsſsit repetendi, vel retinendi ius
habere; abra
ſsio tamen ei concedenda e
ſst,
ſsi
ſsine læ
ſsione
prioris
ſstatus, & commodè abradete po
ſsſsit, vel ni
ſsi proprietarius paratus
ſsit tantùm
ſsoluere,
quantũquantum abradendo
habiturus
ſsit fructuarius, quia tunc abra
ſsio ce
ſsſsat, provt
in po
ſsſse
ſsſsore bonæ fidei
ſstatutum e
ſst, cui
ſsuperiores
cõparantcomparant v
ſsufructuarium,
l. in fundo, ff. de rei vendicatione, l. vtiles. ff. de petitione hæreditatis, & latè probant Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorat, cap. 1. num. 32. vſsque
ad finem capitis. Menochius
de recuperanda poſsſseſsſsione
remedio 15. n. 305. Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, §. finali, n. 88.
verſsic. His ita explicatis, reſstat videre. Vincentius Carocius
de locato & conducto, titulo, de expenſsis, quæſst. 2.
num. 7. fol. 214. quæ ad v
ſsufructuarium adaptari po
ſsſse
videntur, maximè ex verbis
l. Regiæ 44. titul. 28. partita 3.
dum dicit:
Otro ſsi decimos, que aquellos que ſson tenedores.
de caſsas ò de heredamientos agenos fazen deſspenſsas en ellas,
que no ſson muy prouechoſsas, mas ſson poſsturas: aſsſsi como las
pinturas, &c. Vbi ponderanda notaui verba illa,
O de
heredamientos agenos, quæ propriè conueniunt v
ſsufructuario, qui rebus alienis vtitur, & fruitur, vt certum e
ſst;
& in v
ſsufructuario, quoad vtiles & voluptuarias expen
ſsas expre
ſsſsim probauit Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 11. num. 28.
in principio. Erunt tamen
ſsuperiora explicanda, atque
*
intelligenda, provt latiùs explicauimus
ſsuprà, cap. 33. ex
num. 7. v
ſsque ad
num. 13. ne aliàs facilè nos decipiant,
quæ circa expen
ſsas, & melioramenta nimis generaliter,
atque ab
ſsolutè in v
ſsufructuario con
ſstituunt Doctores,
quod non malè vi
ſsus e
ſst præ
ſsentire Marcus Antonius
*
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articul. 50. num. 42. fol. 469.
ad finem, dicens, quòd ex communi
ſsententia fructuarius perpetuas vtiles impen
ſsas deducit; ip
ſse autem
CõmunemCommunem putat intelligendam quoad expen
ſsas refectionum. quæ non modicæ
ſsint, & vtilitatem proprietarij
ſspectent; at
ſsi v
ſsufructuarius nouum ædificium con
ſstruxi
ſsſset, aut con
ſstructo noua addidi
ſsſset, vel diui
ſsi
ſsſset, aut
immuta
ſsſset, equidem non repeteret, neque nouum illud
ædificium tollere aut refringere po
ſsſset, vt dicit e
ſsſse ca
ſsum in nonnullis iuribus relatis
ibi, & reddit rationem:
quia v
ſsufructuarius
ſscit rem e
ſsſse alienam, nec iure dominij po
ſsſsidet; ideò
ſsubiacent regulæ §.
ex diuerſso, Inſstitut. de rerum diuiſsione. Ex his videri poteris, confirmari omninò quæ dicebam
ſsuprà, d. cap. 33. num. 12. verſsic. & in his, & ſsecundo loco. Atque accuratâ & rectè perpensâ iuris ratione, procedere alia, quæ vltra Scribentes
omnes eo capite annotaueram: cætera verò quæ ad propo
ſsitum pertinent (ne in his explicandis immoremur,
quæ ab aliis plenè
ſscripta
ſsunt) lati
ſsſsimè declararunt
*
quamplures, qui de expen
ſsis & melioramentis in re aliena factis à bonæ fidei, vel malæ fidei po
ſsſse
ſsſsore, colono, inquilino, v
ſsufructuario, emphyteuta, & alio quocunque po
ſsſse
ſsſsore,
ſseu detentatore, pleni
ſsſsima manu
tractunt Rolandus
in conſs. 28. per totum, volum. 1. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 1. & 2. &
c. 5. 6. & 7. Menochius de
recuperãdarecuperanda poſsſseſsſsione, remedio
15. à num. 500. v
ſsque ad
num. 576. Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina, 24. & 34. & 58. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana, 251. Ma
ſscardus
de probationibus,
tomo 2. concluſsione 1400. per totam. Caualcanus
deciſsione
44. ex num. 57. cum multis ſseqq. Sarmientus
ſselectarum
lib. 1. cap. 10. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis,
quæſst. 15. ex num. 213. v
ſsque ad
numer. 320. Redoanus
de
rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 72. cap. 1. & multis capitibus ſseqq. v
ſsque ad
quæſst. 73. Barbo
ſsa
in l. diuortio, §.
finali, per totum, ff. ſsoluto matrimonio. Vincentius Carocius
de locato & conducto, parte prima, de negotiis geſstis,
quæſst. 5. numer. 51. fol. 17. & parte 4. de expenſsis, fol. 211.
v
ſsque
ad fol. 218. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommißis, articul. 50. per totum, & 2. & 3. parte, Vbi lati
ſsſsimè Hyppolitis Riminal.
in conſs. 411. per totum, lib. 4.
vbi melioramentorum materiam,
ſsic doctè, copio
ſseque
pertractauit, vt nihil vltrà de
ſsiderari po
ſsſsit.
Vltimò tandem con
ſstituendum e
ſst, quòd v
ſsufructua
*rius, necnon etiam maritus, emphyteuta, ac alius quicumque, qui ratione alicuius tituli apti ad acqui
ſsitionem fructuum recipit fructus, quantumcunque titulus
reuocabilis
ſsit, non tenetur fructus cum meliorationibus compen
ſsare, eo ca
ſsu, quo retinere, aut repetere melioramenta, ex doctrina Glo
ſsſsæ
in l. emptor, 65. verbo,
ſsuperfluum,
in fine, ff. de reivendicatione. Quam
ſequũtursequuntur, & po
ſst alios quamplures
ibi relatos, multis exor|
nant Socinus
in regula 298. Tiraquellus
lib. 2. de retractu §. 7. gloſsſsa 1. n. 4. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 26. num. 14. Vala
ſscus
de iure emphyteutico,
quæſst. 25. num. 29. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationibus, cap. 23. num. 58. Io
ſsephus Ludouicus deci
ſsio
ne Peruſsina, 58. num. 15. Caualcanus
deciſsione 44. n. 61.
Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. fin. ff. ſsoluto matrimonio, ex n. 44.
fol. 1157. Vincent. Caroc.
de locato & conducto, q. 2. melioramentorum, n. 17. & 18. fol. 214. Et de his hactenùs.
CAPVT LVIII.
Legatorum ſsoluendorum onus, ad hæredem,
an ad fructuariũfructuarium ſspectet? item quid de annuis legatis: vbi quæ hucuſsque ſscripta ſsunt
ab aliis, cõgerunturcongeruntur in vnum, atq;atque in hac materia breuis, & diſstincta traditur reſsolutio.
SVMMARIVM.
-
1 Quæstionis principalis huius Capitis varias, diuerſsáſsque ſsententias fuiſsſse. remiſsſsiuè.
-
2 Hieronymum de Cæuallos confusè atque intricatè quæſstionem hanc pertractaſsſse, nec certam, aut diſstinctam
reſsolutionem tradidiſsſse.
-
3 Vſsufructuarius omnium bonorum legata ſsoluere non
tenetur, ſsecundùm opinionem Bartoli, quæ probatur
communiter, & hoc num. & ſsequenti explicatur.
-
4 Et ad omne legatum generis, vel ſspeciei extenditur.
-
5 Vſsufructuarius legitimus, qualis eſst paterfamilias, qui
ex legis diſspoſsitione vſsumfructum obtinet qualiter
differat, aut conueniat cum reliquis vſsufructuariis
quoad ſsolutionem legatorum?
-
6 Hæres adeundo hæreditatem, quaſsi contrahit cum legatariis, & obligatur eiſsdem, ac onera hæreditaria,
atque legata ſsuſstinere debet.
-
7 Vſsufructuarius omnium bonorum non adit hæreditatem, & non contrahit, neque contrahere poteſst, neque
heres eſst, ſsed ſsingularis quidam ſsucceſsſsor.
-
8 Actio perſsonalis non datur contra ſsingularem ſsucceſsſsorem, ſsed ſsolùm contra debitorem, vel qui eius perſsonam repræſsentat.
-
9 Vſsufructuarius non repræſsentat perſsonam defuncti.
-
10 Vſsufructuarius omnium bonorum ſsecundùm opinionem
communem, & veram, ex redditibus vſsusfructus
præstare tenetur annua legata.
-
11 Per legatum annuum cenſsetur iniunctum reale onus
redditibus, aut fructibus teſstatoris.
-
12 Legatum annuum ſsolui debet de fructibus.
-
13 Vſsufructuarius omnium bonorum ſsoluere non debet
annua legata, quando vſsusfructus remaneret inutilis, ſsi legatum annuum ſsolueretur.
-
14 Vſsufructuarius omnium bonorum, annua legata ſsoluere non tenetur, quando apparet expreſssè, vel ex
coniecturis probabilibus, teſstatorem aliter voluiſsſse.
-
15 Petrus Surdus eruditiſsſsimus, atque exellentiſsſsimus Iureconſsultus.
-
16 Vſsufructuarius omnium bonorum, ſsoluere non tenetur
annua legata, ſsi teſstator dixerit, quantitatem annuam relictam ab hærede præſstandam.
-
17 Legatum annuum ſsoluendum de bonis teſstatoris, debetur ab hærede, non ab vſsufructuario.
-
18 Cephalus in conſs. 376. lib. 3. rectè confutatus à Petro
Surdo.
-
19 Vſsufructuarius omnium bonorum ſsimplicia etiam legata vel vnica ſsoluere tenetur, atque reliqua onera hæreditaria ſsubire, cùm ita ex mente, aut voluntate
teſstatoris colligitur.
-
20 Vſsufructuarius rerum particularium annua legata ſsoluere non tenetur.
PRo clara, atque di
ſstincta huius Capiris explicatio
*ne, in primis con
ſstituendum erit, Quæ
ſstionis principalis propo
ſsitæ varias diuer
ſsá
ſsque
ſsentendas fui
ſsſse,
quas referunt Paulus de Montepico i
n l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, ff. de legat. ſsecundò, quæſst. 60.
num. 153. Emmanuel Iuarez lib.
communium, verb, v
ſsusfructus,
num. 103. Gualden
ſsis
de arte teſstand. tit. 6. cautel. 42. num. 6. Gozadinus
in con
ſs. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, quæſst. 36. in principio,
*
& noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
communium contra communes, quæſst. 191. per totam. Qui tamen, vt ex dicendis
infrà con
ſstabit Lectori, confusè, atque intricatè
quæ
ſstionem hanc pertractat, nec certam aut di
ſstinctam
re
ſsolutionem tradit.
Secundo loco, Vt aliorum
ſsententias con
ſsultò,
ſscièn
ſs
*que prætermittam,
conſtituendũconſtituendum e
ſst, veriorem e
ſsſse opinionem Bartoli, & magis
cõmunemcommunem in l. finali, in fin. ff.
de vſsufructu legato. V
ſsufructuarium omnium bonorum
legata
ſsoluere non teneri, neque à legatariis contieniri
po
ſsſse,
ſsed hæredem in
ſstitutum ei
ſsdem legatariis obligatum e
ſsſse actione per
ſsonali, vel ex te
ſstamento, &
cõtracontra eum dirigendas actiones: ita tamen quòd po
ſsſsit ip
ſse
hæres de bonis hæreditariis tot vendere, quæ ad legatorum
ſsolutionem
ſsufficiant, & hoc modo v
ſsumfructum
minuere; Bartolíque opinionem infinitis aliis relatis
probarunt, magis communiter receptam firmantes Couar.
var. reſsolut. lib. 1. cap. 2. n. 7. in princ. qui e
ſst videndus v
ſsque
in finem capitis: dicit enim nonnulla ad maiorem declarationem huius re
ſsolutionis nece
ſsſsaria. Guillielm. Benedict.
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo,
cætera bona, num. 44 Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationibus, cap. 11. num. 6. Rolandus ex propo
ſsito videndus
in conſs. 8. à num. 20. v
ſsque ad
numer. 31. volum. 2.
Hieronymus Gabriel
in conſs. 114. num. 8. vol. 4. & i
n conſsil. 108. num. 27. vol. 2. Iacobus Mandellus de Alba
in
con
ſs.
748. in fine, lib. 4. & in conſs. 363. num. vlt. lib. 2. vbi
Vincentius Añibal eius Additionator litera, C. alios allegat. Andreas Gaill. dicens, hanc e
ſsſse veram & firmam
conclu
ſsionem,
lib. 2. obſseruatione 146. per totam. Borgninus Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto num. 220. folio 427. Menoch.
lib. 4. præſsumptione 143. num. 18. & in
conſs. 115. n. 9. lib. 2. Petrus Surdus
deciſs. 28. n. 5. Michaël
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. legatum, qu. 36. per
totam: & nullo ex his relato, D. Spino
in ſspeculo. gloſsſsa
13. principal. de legato vſsusfructus, num. 82. D. Petrus de
Barbo
ſsa
in l. maritum, n. 21. & duobus ſseqq. fol. 237. ff.
ſsoluto matrimonio, & noui
ſsſsimè Angelus Matheacius
de legatis, & fideicõmiſſisfideicommissis, lib. 2. c. 18. n 14 Ioannes Botta
in conſs. 6. n. 24. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 172. n. 11. lib. 2.
Nunc extenditur præfata opinio, primò, vt procedat
*
in omni legato
ſsiue generis, vt vini, frumenti, olei, pecuniæ, &
ſsimilium;
ſsiue
ſspeciei, vt, fundi. ædium, aut
ſimiliũsimilium, vt regulariter
cõueniriconueniri debeat hæres. qui, vt diximus,
vẽderevendere pote
ſst de bonis te
ſstatoris, quatenus ad
ſsolutionem legatorum
ſsufficiat, vt communem re
ſsolutionem te
ſstantur Craueta
in conſs. 185. Socinus
in conſs. 109.
n. 27. vol. 1. Decius
in conſs. 590. colum. penultim. Pari
ſsius
in conſs. 97. ſsub num. 9. & ſseqq. volum. 2. & latius declarant Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 219. 220. & 221. fol. 426. & 427. Gra
ſsſsus §.
legatum, dict. quæſst. 36. num. 4. & 5.
Extenditur
ſsecundò, vt procedat etiam in v
ſsufructua
*rio legitimo, qui ex legis di
ſspo
ſsitione, v
ſsumfructù obtinet, qualis e
ſst paterfamilias; is enim ad
ſsolutionem legatorum non tenetur, vt
ſsoluere debeat de proprio,
ſsed
de bonis ip
ſsis vendere pote
ſst, vt legatariis
ſsatisfaciat,
provt in aliis v
ſsufructuariis diximus
ſsuprà. Conuenit
ergo cum reliquis fructuariis legitimus in hoc, quòd in
vtroque ca
ſsu ex rebus fruendis
ſsolutio facienda e
ſst; in
eo verò recipitur di
ſstinctio, quòd v
ſsufructuarius legitimus onus hoc,
ſsoluendi legata, directò
ſsubire tenetur,
eiu
ſsque ratione, in iudicium vocari à legatariis iure
pote
ſst, alius verò v
ſsufructuarius directò conueniri non
pote
ſst,
ſsed hæres potiùs conueniendus e
ſst; qui tamen,
vt dictum e
ſst, ex bonis hæreditariis vendere pote
ſst nece
ſsſsaria, velit, nolit v
ſsufructuarius: quod optimè ex|
plicauit Couar.
variar. lib. 2. d. cap. 2. n. 7. verſs. cæterùm
ſsi legata, in fin. &
ſsequitur Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 11.
*
num. 6. Prædictorum ratio e
ſst, quoniam hæres adeundo
hæreditatem, quæ
ſst contrahit cum legatariis, & obligatur ei
ſsdem,
§. hæres quoque, Inſstitut. de obligationibus,
quæ ex quæſst contractu naſscuntur, ac onera hæreditaria,
atque legata
ſsu
ſstinere debet. Textus
in l. 1. C. ſsi certum
petatur, & in l. 1. & 2 C. de hæredit. vel act. vend. textus in l. finali, C. de hæreditariis actionibus, l. pacto, C. de
pactis, l. legatorum, ff. de legatis 2. cum
ſsimilibus. V
ſsufructuarius autem etiam omnium bonorum non adit
*
hæreditatem, & non contrahit, neque contrahere pote
ſst, neque hæres e
ſst,
ſsed
ſsingularis quidam
ſsucce
ſsſsor, vt
cum aliis concludunt Ruinus
in conſs. 51. num. 14. vol. 2.
Rolandus
in conſs. 8. num. 25. vol. 2. Franci
ſscus Marc.
deciſs. 833. in princ. 1. part. Hyppolitus Riminaldus
in conſsil. 172. num. 12. vol. 2. & cum Bartolo, & Cardinali Albano, Achilles Pedrocha
in conſs. 7. n. 216. & 127. & 136.
Et tamen actio per
ſsonalis non datur contra
ſsingularem
*
ſsucce
ſsſsorem,
ſsed
ſsolùm contra debitorem, vel qui eius
per
ſsonam repræ
ſsentat,
l. 1. §. ſsi hæres, ff. ad Trebellianum,
cum aliis iuribus, quæ in propo
ſsito expendunt Decius
in conſs. 187. num. 1. Pariſsius in conſsil. 32. num. 113. vol. 1.
Bellamera
in conſs. 39. num. 2. Sed v
ſsufructuarius non
repræ
ſsentat per
ſsonam defuncti, vt in terminis no
ſstræ
quæ
ſstionis eruditè probat Andreas Gaill.
lib. 2. d. obſser*uatione 146. num. 5. Ergo ad
ſsolutionem legatorum non
debet e
ſsſse ad
ſstrictus, nec contra eum aliqua actio dirigenda e
ſst.
Limitatur nunc re
ſsolutio principalis tradita
ſsuprà in
*
legatis annuis; nam v
ſsufructuarius omnium bonorum,
ſsecundùm opinionem communem & veram, ex redditibus v
ſsufructus præ
ſstare tenetur annua legata, per textum in
l. finali, §. ſsin autem legata, C. de bonis quæ liberis,
vbi textus loquitur in patre v
ſsufructuario, & legitimo
admini
ſstratore,
ſsed eum textum extendunt Doctores
communiter ad quemcunque v
ſsufructuarium, vt per
Baldum, Fulgo
ſsium, Ca
ſstren
ſsem, Salicetum, & Corneum
ibi, Mathe
ſsilanus
in 5. notabili. Ia
ſson
in l. 1. n. 16.
ff. ad Trebellianum, dicens rationem e
ſsſse, quia huiu
ſsmodi legata recipiunt dilationem de anno in annum,
ſsicut
v
ſsufructus. Paulus de Montepico
in l. Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legat. 2. q. 60. n. 153. Roland.
in conſs. 8. n. 27. vol. 2. Bellon.
in conſs. 7. n. 6. & multis
aliis relatis Couar.
variar. reſsolut. lib. 2. c. 2. n. 7. verſs. Tertiò conſsiderandum. Borgn. Caualc.
de vſsufructu mulieri
relicto, n. 219. fol. 426. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 143.
num. 18. & in conſs. 115. num. 11. lib. 2. vbi probat, quòd
v
ſsufructuarius omnium bonorum pari ratione tenetur
annua debita te
ſstatoris per
ſsoluere. Gra
ſsſsus §.
legatum,
quæſst. 36. num. 2. & 3. Ioannes Botta
in conſs. 6. num. 24.
Bur
ſsatus
in conſs. 123. num. 12. lib. 1. Pedrocha
in conſs. 7.
num. 123. & 148. Andreas Gaill.
practicarum obſseruat.
lib. 2. obſseruatione 146. num. 8. Petrus Surdus
deciſsion. 28.
num. 6. & deciſs. 193. num. 1. Et ratio e
ſst, quia per legatum annuum cen
ſsetur à te
ſstatore iniunctum reale onus
*
redditibus, aut fructibus bonorum eius, iuxta textum
in l. peto, §. fratre, ff. de legatis 2. Rubeus
in conſsil. 158.
num. 2. eleganter Surdus
dict. deciſs. 193. num. 2. & 5. &
regulariter legatum annuum
ſsolui debet de fructibus,
l. Firmio, §. pater, & ibi Glo
ſsſsa
ff. quando dies legati ce*dat, l. liberto, §. 1. ff. de annuis legatis, iuncta
l. apud Iulianum, §. hæres, ff. de legatis 1. Et
ſsic pro eo dari debet
actio
ſsolum contra eum, qui fructus percipit, vt dicit
Surdus
dict. deciſs. 28. num. 2.
Limitatur primò, atque ex mente communi Doctorum hæc re
ſsolutio, vt procedere debeat, quando v
ſsus
*fructus ferre pote
ſst illud onus; aliàs enim,
ſsi remaneret
inutilis, legatum annuum
ſsolueretur
ſsicut
ſsimplex ab
hærede, non ab v
ſsufructuario. Fulgo
ſsius, & Ca
ſstren
ſsis
in l. finali, §. ſsin autem, C. de bonis quæ liberis. Crotus
in conſs. 67. num. 44. Rolandus
in conſs. 8. num. 89. vol. 2.
alios citat Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, dict.
num. 219. Bur
ſsatus
dict. conſs. 123. num. 12. lib. 1. Gra
ſsſsus
dict. quæſst. 36. num. 3. Couar. & alij citati
ſsuprà. Menochius
in conſs. 115. num. 11. lib. 2. Surdus
dict. deciſs. 28.
num. 6. & 7. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 123. Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. c. 18.
num. 14. Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 172. numer. 17.
& 28. lib. 2.
Limitatur
ſsecundò, quando expre
ſssè, vel ex mente
*
colligitur, te
ſstatorem aliter volui
ſsſse; tunc enim v
ſsufructuarius omnium bonorum annua legata
ſsoluere non
tenetur, vt cum Couar. Pari
ſsio, & aliis, re
ſsoluit Caualcanus
dict. num. 219. verſsic. & hæc procedunt. Bellonus
in conſs. 7. num. 7. & 9. Bur
ſsat.
vbi ſsuprà, dict. num. 12.
*
eruditi
ſsſsimus, atque excellenti
ſsſsimus Iurecon
ſsultus Petrus Surdus
dict. deciſs. 193. num. 2. cum ſseqq. Vbi primò
dicit, quòd in cau
ſsa Reuerendi Rectoris Sancti Simo
*nis, quia te
ſstator expre
ſssè dixit,
ſse legare quinque annuos ducatos, præ
ſstandos ab infra
ſscripto hærede
ſsuo;
Senatus iudicauit,
ſsolutionem dicti annui legati fui
ſsſse
faciendam ab hærede, non ab v
ſsufructuario: idque nonnullis &
cõcludentibusconcludentibus rationibus adductis
ibi. Secundò
*
dicit, idem e
ſsſse,
ſsi te
ſstator mandaret legatum annuum
ſsolui de bonis
ſsuis, quia tunc onus
ſspectaret ad hæredem, non ad v
ſsufructuarium. Tertiò denique, & rectè
*
quidem, reprobat Cephalum
in conſs. 376. lib. 3. qui exi
ſstimauit, onus
ſsoluendi annua legata pertinere ad hæredem, non ad v
ſsufructuarium, motus ex deci
ſsione Mathe
ſsilani
in notabili 4. qui tamen loquitur in legato vnico &
ſsimplici, non autem in annuo, cui etiam non conueniunt rationes per eum adductæ. Sic & è contrà, v
ſsu
*fructuarius omnium bonorum
ſsimplicia etiam legata
vel vnica
ſsoluere tenetur, atque reliqua onera hæreditaria
ſsubire, cùm ita ex mente aut voluntate te
ſstatoris colligitur, vt cum Socino, Craueta, annotauit ex
omnibus
ſsuperioribus,
ſsolus Menochius
in conſsil. 115.
num. 10. lib. 2.
Tertiò tandem, & vltimò limitatur prædicta re
ſsolu
*tio, vt habeat locum in v
ſsufructuario omnium bonorum, vt con
ſstat ex Authoribus
ſsuprà præallegatis, non
autem rerum particularium; is enim annua legata
ſsoluere non tenetur: quod ex mente communi rectè putat
certi
ſsſsimum, & di
ſscriminis rationem a
ſsſsignat Roland.
dict. conſs. 8. num. 27. vol. 2. videndus etiam
n. 28. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 149. & tribus ſseqq.
CAPVT LIX.
Vſsufructuarius omnium bonorum ex teſstamento, vel ex alia vltima voluntate, an, &
quando teneatur ſsoluere æs alienum à teſstatore relictum? item an poſsſsit ipſse credita hæreditaria exigere, atque inſstrumenta, & alias
ſscripturas bonorum, & iurium defuncti penes ſse retinere? vbi quæ hucuſsque in mille
locis ſscripta ſsunt, recensẽturrecensentur in vnum, atque
in propoſsito accurata traditur, & diſstincta
reſsolutio.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus certarum rerum cùm legatur, vſsufructuarius minimè tenetur ad onus æris alieni ſsoluendi.
-
2 Item, ſsi legatus eſst vſsusfructus bonorum mobilium, &
immobilium, vel partis eorum.
-
3 Et multò fortiùs, ſsi legatur res certa pleno iure proprietatis & vſsusfructus.
-
4 Vſsufructuarius quartæ vel quintæ partis bonorum, non
poteſst conueniri, nec ad ſsolutionem æris alieni tenetur.
-
5 Vſsufructuarium tertiæ, quarta, vel quintæ partis hæreditatis teneri ad æris alieni pro ea parte ſsolutionem, ex communi Doctorum ſsententia.
-
6 Qui ſsecuriùs probarunt id, quando teſstator reliquiſsſset
| legatario vſsumfructum ſsuæ hæreditatis.
-
7 Bartoli, Graſsſsi, Ruini, & Menochij, in propoſsita quæſstione declarationes adductæ.
-
8 Et vltra ipſsos, Pauli de Montepico reſsoluito in hac
materia nouiter relata, & probata.
-
9 Vſsufructuarium quotæ hæreditastis non teneri ſsoluere
æs alienum, ex ſsententia quorundam, quæ defenditur
per Authorem, & num. ſseqq.
-
10 L. vltimam, ff. de vſsufructu legato, non probare id,
ad quod allegatur pro Communi.
-
11 L. ſsi quis ſseruum, §. vlt. cum l. ſseq. ff. de leg. 2. communem ſsententiam non probare, & num. ſseqq.
-
12 Legatarium certæ partis hæreditatis, non haberi loco
hæredis in ea parte, & conſsequenter nec tranſsire in
eum onera hæreditaria, cum Cumano, contra Communem.
-
13 L. mulier, 22. §. finali, ff. ad Senatuſsconſsultum Trebellianum, explicata.
-
14 L. ſsi quis ſseruum, §. vlt. ff. de legatis 2. verus intellectus adductus.
-
15 D. Gabrielis Henriquez honorifica mentio facta per
Authorem.
-
16 Petrum Auguſstinum Morlam, ſsuperiorem reſsolutionem contra Communem, ex priuatis ſscriptis D. Gabrielis Henriquez. tranſscripſsiſsſse, provt hoc num.
adnotatur.
-
17 Vſsufructuarium omnium bonorum non teneri ſsoluere æs
alienum, ex ſsententia Bartoli.
-
18 Nonnulla iura, quæ adduci ſsolent pro opinione Bartoli, minimè probare eam.
-
19 Vſsufructuarium omniũomnium bonorum non teneri ad ſsolutionem æris alieni, ſsed hæredẽhæredem ipſsum, ex communi ſsententia contra Bartolum, provt hoc num. explicatur.
-
20 Executionem pro ære alieno, vel pro debitis teſstatoris,
non eſsſse petendam aduersùs vſsufructuarium omnium bonorum, ſsed aduerſsus hæredem, ſseu hæreditaria bona.
-
21 Pro opinione communi contra Bartolum nonnulla fundamenta, & iura adducuntur.
-
22 Socini inductionem contra Bartolum, ex textu in l. 1.
ff. ad Trebellianum, contra Iaſsonem, & Ripam
probandam, & num. ſseq.
-
23 Lex noua aliquid diſsponens in vno ex caſsibus per antiquam legem æquiparatis, extenditur ad alium.
-
24 Reſsolutionem communem contra Bartolum extendi, &
limitari nonnullis modis, remiſsſsiuè.
-
25 Vſsufructuarius omnium bonorum, an teneatur impenſsas funeris, & infirmitatis perſsoluere?
-
26 Vſsusfructus omnium bonorum cùm relinquitur, quæ
debeant ante omnia de corpore hæreditatis deduci?
-
27 Vſsufructuarius omnium bonorum, vtrùm credita hæreditaria exigere poſsſsit?
-
28 Item an fructus nominum, ſseu ſsortis?
-
29 Instrumenta, & aliæ ſscripturæ apud hæredes debent
remanere, non autem apud vſsufructuarium.
VSufructuarius omnium bonorum ex teſstamento,
vel ex alia vltima voluntate, an, & quando teneatur ſsoluere æs alienum à teſstatore relictum, frequenter
diſsutari ſsolet in hac materia, atque à multis quidem
tractatum, à nonnullis verò optimè, atque perfectè declararum eſst: quorum numero, & ante alios, eruditè explicauit Couar. variar. reſsolut. lib. 2. cap. 2. per totum.
Michaël Graſsſsus receptar, ſsententiar. §. legatum, q. 35.
per totam, optimè Menoch. lib. 4. præſsumpt. 143. per totam, horũhorum veſstigia ſsequutus. Et Bartoli ſscriptis in l. vltima, ff. de vſsufructu legato, attentè prælectis, nonnullos caſsus conſstituam, quibus præſsens iſsta quæſstio diſstinctione, & reſsolutione explanabitur.
Primò igitur con
ſstituendum e
ſst: quòd cùm certarum
rerum v
ſsusfructus legatur, vtputà illius, & illius fundi,
*
v
ſsufructuarius minimè tenetur ad onus æris alieni
ſsoluendi, vt expre
ſsſsim cautum e
ſst
posteriori parte l. vltimæ,
ff. de vſsufructu legato: vbi notant Bartolus, & alij
num. 1. Et probatur etiam in
l. prima. §. ſsi hæres, ff. ad Trebellianum. Aretinus
in conſs. 116. Franc. Marcus
deciſsione 814.
n. 1. & deciſs. 533. num. 6. 1. p. & e
ſsſse communem, ac frequenti
ſsſsimam omnium
ſsententiam, te
ſstatur Couar.
variarum, lib. 2. d. cap. 2. n. 1. in principio. Guillelmus Benedictus
in cap. Raynuntius, de testamentis, verbo, cætera
bona, n. 44. Villalobos
communium, concluſs. 61. in verbo,
vſsusfructus. Ioannes Garcia
de expenſsis & meliorationibus, c. 11. nu. 61. verſsiculo, & inprimis iure communi. Michaël Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 35. n. 3. Menochius
lib. 4.
præſsumptione 123. num. 5. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. p. 4. c. finali, §. 2. n. 6. fol. 196. Achilles Pedrocha, qui veram reddit, & communem huiu
ſsce conclu
ſsionis
rationẽrationem in conſs. 7. n. 131. & ſseqq. ij omnes apertè
intelligunt, in prædicto ca
ſsu v
ſsufructuarium integrum
v
ſsumfructum habiturum ab
ſsque deductione aliqua debiti, & hæredem ex aliis bonis, vel vendendo proprietatem
ſsaluo iure v
ſsusfructus,
ſsoluere teneri æs alienum,
ſsi quod
ſsit, vt annotauit expre
ſsſsim Aretinus
d. conſs. 116.
Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 294. In cauſsa quæ vertitur Bononiæ, colum, vlt. lib. 2.
Et hic ca
ſsus procedit, etiam quando te
ſstator legauit
*
v
ſsumfructum bonorum mobilium, & immobilium, vel
partis eorum; nam adhuc v
ſsufructuarius i
ſste, cùm rei
particularis legatarius dicatur, non tenetur
ſsoluere æs
alienum, nec pati, rem aliquam mobilem, vel immobilem alienari ab hærede pro æris alieni
ſsatisfactione: ita
ſsentit Bartolus
in dict. l. vlt. ff. de vſsufructu legato, cum
quo tran
ſseunt communiter omnes, vt te
ſstantur Couar.
dict. cap. 2. num. 3. Guillielmus Benedictus
in dict. cap.
Rainuntius, verbo, cætera bona,
num. 43. Gra
ſsſsus
dict. §.
legatum, quæſst. 35. num. 5. & cum aliis Menochius
lib. 4.
dict. præſsumpt. 143. num. 6. qui dicit, ca
ſsum
ſsuperiorem
procedere multò fortiùs, quando te
ſstator lega
ſsſset rem
certam pleno iure proprietatis, & v
ſsusfructûs, & refert
*
Ca
ſstren
ſsem
ſsic tenentem
in conſs. 294. colum. vlt. verſsic.
nam & idem eſsſset.
Procedit etiam prædictus ca
ſsus in v
ſsufructuario quar
*tæ, vel quintæ partis bonorum, qui non pote
ſst conueniri, nec ad
ſsolutionem æris alieni tenetur, nam bona
dicuntur deducto ære alieno,
l. ſsub ſsignatum, §. bona, ff.
de verbor. ſsignificatione: ideóque cùm ip
ſse habeat v
ſsumfructum tantùm eorum bonorum, quæ deducto ære
alieno
ſsuper
ſsunt, non pote
ſst pro debito aliquo conueniri,
ſsed hæres conueniendus e
ſst, qui hanc deductionem
facere debet, relictuúmque ex manu dare legatario, vt ex
communi re
ſsoluunt Rodericus Suarez
in l. quoniam in
prioribus, ampliatione 7. num. 12. & 13. Couar.
d. cap. 2.
num. 2. verſs. Tertia concluſsio: &
ſsequuntur Gra
ſsſsus
dict.
quæſst. 35. num. 4. Menochius
dict. præſsumpt. 143. num. 10.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufru
*ctuarium tertiæ, quartæ, vel quinæ partis hæreditatis,
teneri ad æris alieni pro ea parte
ſsolutionem:
ſsic
ſscrip
ſsit Bartolus
in dicta l. vlt. num. 2. ff. de vſsufructu legato:
ſsequuntur Mathe
ſsilanus, Ruinus, Paulus de Montepico,
Guillielmus Benedictus, Franci
ſscus Marcus, Turi
ſsanus,
& alij, cum quibus ita tenent Couar.
dict. cap. 2. num. 1.
verſs. Secunda concluſsio, Gra
ſsſsus
d. quæſst. 35. num. 6. Menoch.
lib. 4. dict. præſsumpt. 143. num. 3. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 216. fol. 423.
Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 11. num. 61. in fine, verſs. rurſsum
nec in vſsufructuario: Et ij quidem
ſsecurius probarunt
*
id, quando te
ſstator reliqui
ſsſset legatario v
ſsumfructum
ſsuæ hæreditatis, vt cum aliis probauit Menochius
vbi
ſsuprà, num. 2.
Subdit tamen Bartolus
in dict. l. vlt. ff. de vſsufructu*
legato, num. 2. quod v
ſsufructuarius,
ſsiue hæredes eius
poterunt finito v
ſsufructu deducere
ſsic
ſsolutum, quæ
ſsi
innuẽsinnuens apertè, quòd v
ſsufructuarius
ſsoluere teneatur de
ſsuo,
& non ex redditibus,
ſsiue fructibus bonorum; po
ſsſsit tamen po
ſstmodùm
ſsic
ſsolutum deducere, vel repetere: &
ſsequuntur Guilliel. Benedict.
in dict. cap. Rainuntius, de
teſstamentis, verbo, cætera bona,
num. 43. Mathe
ſsilanus
in notabili 4. Franci
ſsc. Marc.
deciſs. 835. n. 1. Et hanc opi|
nionem e
ſsſse æquitati proximam,
ſsed iure non probari,
dicit Couar.
variar. lib. 2. dict. cap. 2. num. 2. in princip.
& probabiliorem firmat Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali, 4. part. §. 2. num. 6. fol. 197.
Verùm his non relatis, contrarium; imò talem de
*ductionem fieri non po
ſsſse, contra Bartolum tener Michaël Gra
ſsſsus §.
legatum, d. quæſst. 35. num. 6. Menochius
tandem, qui
ſsuperiorum mentionem non facit,
lib. 4. d.
præſsumptione 143. num. 4. ex mente Ruini,
in conſs. 41.
num. 2. lib. 2. aliam viam
ſsequitur, exi
ſstimátque, quòd
ſsi
v
ſsufructuarius ab initio coactus
ſsoluit ex proprio, nec
po
ſsteà percipit tot fructus, quot ex ip
ſsis tantundem
con
ſsequi potuerit, re
ſsiduum poterit ex proprietate retinere: quòd
ſsi tot fructus, vel plus percipit; nihil ampliùs deducere, nec retinere ex proprietate poterit. Sed
quidem mirandum e
ſst, prædictos Patres, maximè Menochium (qui in hi
ſsce rebus per
ſscrutandis diligenti
ſsſsimus e
ſsſse
ſsolet)
ſsilentio prætermi
ſsi
ſsſse ea, quæ ex mente
Baldi, Ca
ſstren
ſsis, & Alexandri in propo
ſsito re
ſsoluit, &
dubium hoc vtiliter tractat Paulus de Montepico
in l.
Titia cum teſstamento, §. Titia cùm nuberet, de legatis 2.
quæſst. 59. num. 167. à princ. v
ſsque ad
verſs. ſsed iſsta planè
procedunt.
Quo loco in primis cum Caſstrenſsi firmat, quòd hæres antequam tradat bona ad vtendum, & fruendum,
debet primò deducere æs alienum, & ſsatisfacere creditoribus, ſsiue ſsit legatus vſsufructus omnium bonorum,
ſsiue hæreditatis, vt ſsic à principio non cogatur, ſsecundùm hanc doctrinãdoctrinam, aliquid ſsoluere vſsufructuarius, nec
habeat neceſsſse poſstrà deducere, ſsiue retinere: Differt ergo hæc ſsententia ab aliis; primùm ab opinione Bartoli
docẽtisdocentis in hac ſspecie, cogendum fructuarium ſsoluere æs
alienum ex proprio, poſsteà tamen finito vſsufructu, ipsũipsum,
vel hæredem eius deducturum, aut repetiturum. Differt
ſsecundò à reſsolutione Graſsſsi adducta ſsuprà, vt ex dictis
conſstat aperte. Differt tandem ab opinione Ruini, quam
probauit Menochius loco relato ſsuprà; nam cùm creditoribus ab initio aliâ viâ ſsatisfieri debeat, præfata diſstinctio locum habere non poterit.
Secundò & principaliter (quod etiam
ſsuperiori, &
*
communi re
ſsolutioni omninò e
ſst contrarium) Paulus
ip
ſse de Montepico Mathe
ſsilanum, & Ca
ſstren
ſsem
ſsequutus in lectura, & consiliis relatis
ibidem, defendit
ſsecurè, v
ſsufructuarium non po
ſsſse conueniri, multòque minùs ex ip
ſsis fructibus debere
ſsatisfacere creditoribus,
etiam
ſsi
ſsub nomine Quotæ hæreditatis relictus
ſsit v
ſsusfructus;
ſsed hæredem conueniendum e
ſsſse, & con
ſsequenter v
ſsufructuarium quotæ hæreditatis non teneri
ſsoluere æs alienum, contra Communem:
ſsed idem dicendum
hoc ca
ſsu, quod in alio, cùm v
ſsufructus omnium bonorum relinquitur, vt dicebamus
num. præcedenti, in princ.
Et hanc partem longè veriorem, & tenendam crediderim; tum ex fundamentis adducendis
infrà; tum etiam,
quia fundamenta Communis nec iuris ratione
ſsub
ſsi
ſstunt, nec probant illam: nam primum deducitur ex
l. vltima, iuncta glo
ſsſsa
in verſs. ſsub vocabulo hæreditatis:
*
& tamen ille textus non probauit, ad quod allegatur
communiter: ibi enim non
ſsit mentio Quotæ hæreditatis, nec v
ſsufructuarius compellitur creditoribus re
ſspondere, & de fructibus
ſsatisfacere, vel proprio patrimonio
ſsoluere;
ſsed
ſsolum deciditur, legato v
ſsufructu
ſsub
nomine Quotæ. veluti tertiæ partis, æs alienum deducendum e
ſsſse ex proprietate bonorum, ita vt hæres, &
fructuarius
ſsentiant onus æris alieni, quia proprietas
bonorum deficit hæredi, & v
ſsufructus etiam minuitur
v
ſsufructuario; quod
ſsecus e
ſst cùm ceræ rei v
ſsufructus
legatur, veluti fundi, qui tunc nullo modo æs alienum
pertinet ad v
ſsufructuarium,
ſsed totum deducendum e
ſst
ex illis bonis, quæ remanent penes hæredem, vt
ſsuprà,
hoc eodem capite obſseruatione 1. ex num. 1. dicebamus.
Secundum fundamentum Communis de
ſsumitur ex
*
textu
in l. ſsi quis ſseruum, §. vltimo, cum
l. ſseq. ff. de legatis 2. quem po
ſst alios expendit Couar.
lib. 2. variar. d.
c. 2. num. 2. in princ. Pro cuius explicatione animaduerto in primis: quòd, dato, vt ille textus probaret id, ad
quod allegatur communiter, quod tamen certum non
e
ſst, nihil in contrarium vrgere pote
ſst: quoniam loquitur
in legato Quotæ hæreditatis pleno iure,
ſsiue quoad
proprietatẽproprietatem, in quo is qui honoratur, tenetur
ſsubire onera pro portione
ſsibi relicta, quod non æquè adaptari pote
ſst ad v
ſsufructuarium hæreditatis, cùm multùm inter
ſsit, an proprietatem quis, an v
ſsumfructum ex te
ſstamento con
ſsequatur. Secundò animaduerto, iuris ratione
*
rectè perpen
ſsa, facilè
ſsuaderi, legatarium certæ partis
hæreditatis, non haberi loco hæredis, in ea parte, &
con
ſsequenter nec tran
ſsire in eum onera hæreditaria,
provt contra Communem
ſsubtiliter, & verè tentauit
Cumanus
in dict. l. ſsi quis ſseruum, §. vlt. ff. de legatis 2.
& in l. non amplius, §. 1. eodem titul. &
ſsequitur Crotus
in l. 2. num. 26. ff. eodem titul. de legatis 1.
Quorum ſsententia probatur primò, ex textu in §. ſsed.
quia hæredes, verſs. poſst quod Senatuſsconſsultum, Inſstit. de
fideicomm. hæredit. iuncta expoſsitione gloſsſsæ ibi. Quæ
confirmatur authoritate Vlpiani in fragmentis, tit. 24.
verſsic. ſsicut ſsingulæ, & tit. 25. verſsic. ex Pegaſsiano. Iuxta
quam probat ille textus, non tranſsire onera ipſso iure in
eum, cui pars hæreditatis legabatur, ſsed oportere interponi ſstipulationes de diuidendis oneribus.
Secundò probatur, per textum
in l. mulier, 22. fina*li, ff. ad Trebellianum: vbi is, cui pars hæreditatis legatur, non
ſsu
ſstinet vicem hæredis, cùm in tali legatario
non habeat locum Senatu
ſscon
ſsultum Trebellianum, vt
clarè probatur ibi, quidquid aliter contendat explicare
Craueta
in rubrica, ff. de legatis 1. num. 87. Nec ob
ſstat
text,
in dict. l. ſsi quis ſseruum, §. vlt. qui contra Cuma
*num expendi
ſsolet; nam reiecta interpretatione Croti
in
l. 1. num. 30. ff. de legatis 1. & omi
ſsſsis nonnullis adductis per Andream de Angulo
ad l. meliorationum, l. 5.
tit. 5. gloſs. 9. ex num. 2. verè dicendum e
ſst: Quod onera,
de quibus tractatur
ibi, non tran
ſseunt in eum, cui pars
hæreditatis legata e
ſst; id quod manife
ſstè probatur
ibidem, dum dicitur, ex ea parte non e
ſsſse deducendam funeris impen
ſsam, neque pretia
ſseruorum manumi
ſsſsorum,
quoniam ea onera,
ſsicut nec alia, non tran
ſseunt in eum
legatarium, ni
ſsi interpo
ſsitis
ſstipulationibus, de quibus
in d. §. ſsed quia hæredes, Inſstit. de ſside commiſsſs. hæreditat.
Vnde textus ille potiùs retorqueri pote
ſst contra Communem; nam
ſsi in legatarium Quotæ hæreditatis non
tran
ſseunt onera, multò minus tran
ſsire poterunt in eum,
cui eiu
ſsdem partis hæreditatis
ſsolus v
ſsufructus legatur:
& ita hanc opinionem contra Communem (ne vnquam
alienum aliquid tacito Authore v
ſsurpa
ſsſse nobis contingat) defendebat quondam Salmanticæ in
ſsignis quidem,
*
atque eruditus præceptor no
ſster Doctor Gabriel Henriquez, qui tunc in lectura extraordinaria,
ſsumma
omniũomnium
approbatione interpretabatur textum
in l. 1. ff. ad Senatuſsconſsult. Trebellianum. Nunc verò primariæ Cathedrę
iuris Cæ
ſsarei proprietatem obtinens, ius ip
ſsum Cæ
ſsareum non minùs
ſsubtiliter, quam verò interpretatur: eo
verò non relato,
ſsuperiorem re
ſsolutionem ex priuatis
*
ip
ſsius
ſscriptis noui
ſsſsimè tran
ſscrip
ſsit Petrus Augu
ſstinus
Morla
emporij, 1. part. tit. 12. de variis quæſstionibus, q. 2.
num. 11. per totum.
Tertiò & principaliter con
ſstituo, dubium e
ſsſse, quan
*do te
ſstator reliquit v
ſsumfructum omnium bonorum, an
v
ſsufructuarius teneatur
ſsoluere æs alienum? Et Bartolus
in dict. l. vit. ff. de vſsufruct. legato, num. 5. expre
ſsſsim
docuit, hunc v
ſsufructuarium teneri
ſsoluere æs alienum.
Bald,
in conſs. 23. in fine, lib. 2. & in conſs. 477. lib. 3. Pract.
Papien.
in forma libelli, quo agitur ad dotem, in verbo, dedit, & legauit,
colum. 2. cum quibus
ſsimpliciter tran
ſsit,
nec ampliùs di
ſsputat ex Scriptoribus huius Regni,
ſsolus
Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, c. 11. n. 62.
verſsic. quod ſsi relinquatur vſsusfructus omnium bonorum:
& ij mouentur primò per textum
in l. vxori meæ, 37. ff.*
de vſsufructu legato, qui nihil probat, vt rectè o
ſstendunt
Couar.
variar. lib. 2. dict. cap. 2. num. 4. in princ. Menochius
lib. 4. dict. præſsumptione 243. numer. 9. Petrus Au|
gu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. tit. 12. de variis quæſstionibus, quæſst. 2. num. 8. qui Couar. nec Menochium non
retulit. Secundò, per textum
in l. nam quod, §. finali, cum
l. ſsequen, ff. ad Senatuſsconſsult. Trebellianum, qui etiam
nihil probat, vt rectè o
ſstendit Rolandus
in conſs. 8. n. 16.
lib. 2. & eo non relato, Andreas Gaill.
practicarum obſseruationum, lib. 2. obſseruatione 146. num. 2. Morla
vbi
ſsuprà, num. 7.
Idcircò communis, & vera opinio e
ſst in contrarium;
*
v
ſsufructuarium omnium bonorum à creditoribus, ratione æris alieni conueniri non po
ſsſse,
ſsed hæredem in
ſstitutum conueniendum e
ſsſse, & ad
ſsoluendum æs alienum teneri; ita tamen quòd ex rebus ip
ſsis hæreditariis
ſsatisfacere po
ſsſsit creditoribus, & in con
ſsequentiam minuere v
ſsumfructum, ac cùm tradit bona v
ſsufructuario,
etiam inuito eo tot di
ſstrahere de bonis te
ſstatoris quot,
ſsatis erit pro æris alieni
ſsatisfactione, & po
ſsteà
reſiduũreſiduum,
quod ære alieno deducto
ſsupere
ſst, v
ſsufructuario vtendum fruendúmque tradere: vt vtriu
ſsque par
ſsit incom
modũmodum, hæres in proprietate, v
ſsufructuarius in
ſsolo v
ſsu
fructu
ſsentiat, & habeat decrementum, & ius
ſsuum diminutum; tenetur tamen hæres primò
ſsatisfacere de pecuniis,
ſsi quæ
ſsint in hæreditate, & eis deficientibus, iura, & actiones, & nomina debitorum vendere, deinde
bona mobilia, & tandem immobilia minus fructuo
ſsa &
damno
ſsa: quod
ſsi hæres non habeat bona defuncti penes
ſse,
ſsed tradiderit iam v
ſsufructuario, vel fructuarius ip
ſse
ex voluntate te
ſstatoris, po
ſsſse
ſsſsionem propria authoritate con
ſsequutus fuerit, tunc tenebitur ip
ſse patientiam
præ
ſstare, vt bona venundari po
ſsſsint ab hærede, pro ære
alieno
ſsoluendo, vel præ
ſstare cautionem de
ſsoluendo,
aut de con
ſseruando hæredem indemnem à creditoribus
in
casũcasum mole
ſstationis alicuius: ita Ca
ſstren
ſsis, Alexander,
Ia
ſson, Decius, Ruinus, Craueta, Guillielm. Bened. & alij,
cum quibus
ſsic tenet Couar.
lib. 2. variarum, dict. cap. 2.
n. 4. & 6. Gozadin. multis rationibus fundans
in conſs. 94.
num. 21. Bellonus
in conſs. 7. num. 1. Barbacia, Guid. Pap.
Socinus
ſsenior, & iunior, Pari
ſsi. Decius, Alexander,
Baldus, Durandus, Franci
ſscus Marcus, Rolandus, Paulus de Montepico, Rubeus, Natta, Corneus, & alij, cum
quibus firmiter defendunt Menochius
lib. 4. d. præſsumptione 143. num. 8. cum ſseqq. & num. 13. & ſseqq. Andr.
Gaill. qui rationes concludentes adducit
lib. 2. dict. obſseruatione 146. per totam. Petrus Pechius, Franci
ſscus Viui. Villalobos, Turi
ſsanus, Hotman. Pi
ſstor. & alij, quos
refert &
ſsequitur Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 35. num. 1.
& 2. per totum, lati
ſsſsimè Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 221. fol 413. vſsque ad num. 225. fol. 431.
Hieronymus Gabrieli
in conſs. 114. num. 8. vol. 1. Cephalus
in conſs. 742. num. 22. lib. 3. Ludouicus de Ro
ſsatis
in
conſs. 94. num. 22. Bur
ſsatus
in conſs. 123. num. 14. lib. 1. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum iuris, capit finali, n. 6 & 17.
Ioannes Botta
in conſs. 6. num. 3. v
ſsque ad
num. 13. Gama
deciſs. Luſsitaniæ, 195. num. 2. Hyppolitus Riminaldus
in
conſs. 172. per totum, lib. 2. Lancelotus Gallia Alexandrinus
in conſs. 4. num. 1. Cardinalis Albanus
in lucubrat, in
Bartol. ad rubricam, ff. de vſsufructu, num. 5. & in l. final.
ff. de vſsufruct. legato, Barbo
ſsa
in l. maritum, num. 21.
fol. 237. ff. ſsoluto matrimonio. Achilles Pedrocha
in conſsil. 7. num. 139. cum ſseqq. & noui
ſsſsimè his non relatis,
Petrus Augu
ſstinus Morla
de variis quæſstionibus, tit. 12.
emporij, dict. quæſst. 2. num. 3. & ſseqq. Hieronymus de
Cæuallos
cõmuniumcommunium contra communes, quæſst. 191. in fine.
Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2.
cap. 18. num. 13. Petrus Ricciardus ad §.
conſstituitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 24. fol. 139. Ioannes Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. capit. finali, 4. parte,
§. 2. num. 6. & 7. Vbi ex prædicta re
ſsolutione, rectè in
*ferendum annotauit, executionem pro ære alieno, vel
pro debitis te
ſstatoris non e
ſsſse petendam aduersùs v
ſsu
fructuarium omnium bonorum,
ſsed aduersùs hæredem,
ſseu hæreditaria bona qui conuentus tenetur nominare
hæreditaria bona ad executionem.
Et pro hac opinione contra Bartolum multa funda
*menta adducunt Gozadinus, Gaill. Menochius, & alij
vbi ſsuprà, quinque Rolandus
in conſs. 8. ex num. 5. vſsque
ad num. 13. vol. 2. quæ
ſsunt iure velut expre
ſsſsa
in l. vſsufructu, ff. ad legem falcidiam, vbi
ſsic
ſscribitur:
Vſsufructu bonorum legato, æs alienum ex omnibus rebus deducendum eſst, & c. & in l. vltim. ff. de vſsufructu legato, vbi
ſsit
differentia inter legatum certarum rerum, & legatum
v
ſsufructus bonorum: dicitur æs alienum ex bonis deduci quando legatur v
ſsufructus bonorum,
l. final. §. ſsin
autem æs alienum, verſs. ſsin autem legata, C. de bonis quæ
liberis. vbi pater v
ſsufructuarius bonorum aduentitiorum
filij, tenetur
ſsoluere legata annua ex fructibus, aut redditibus bonorum,
ſsi ad id
ſsufficiant; ergo reliqua ex ip
ſsis
corporibus hæreditariis erunt
ſsoluenda: &
ſsic illum
textum contra Bartolum, Ca
ſstren
ſsis induxit
ibi. & in
conſs. 294. num. 2. lib. 2. Barbo
ſsa
in dict. l. maritum, num. 21.
Et denique pro hac parte Socinus
in l. 1. ante num. 1. ff.*
ad Trebellianum, expendit illum textum, exi
ſstimans expre
ſsſsim vrgere in illis verbis:
In quo ius, fructúſsque trãſferrenturtransferrentur. Ex quibus annotauit Bartolus
ibidem num. 3.
v
ſsufructuarium dici, largè tamen, & non proprie cum,
in quem vtile ius,
ſsiue commoditas transfertur; & Bartoli doctrinam probarunt Ia
ſson
ibi. 1. lectura, num. 9.
& in 2. lectur. num. 11. Ca
ſstren
ſsis
num. 3. & Ripa
n. 7.
Socinus etiam, inde deducens, quòd cùm in fideicommi
ſsſsarium, in quem commoditas transferebarur, onus
æris alieni non tran
ſsiret ante Senatu
ſscon
ſsultum Trebellianum;
ſsimiliter nec in v
ſsufructuarium tran
ſsire poterat. Sed hanc inductionem impugnant Ia
ſson
ibidem,
1. lectura, num. 12. & Ripa
num. 8. ea ratione, quòd
cùm tran
ſseat in
fideicommiſſariuũfideicommiſſariuum onus æris alieni po
ſst
Senatu
ſscon
ſsultum Trebellianum, idem dicendum erit
in v
ſsufructuario omnium bonorum,
ſsumpto argumento à ratione Senatu
ſscon
ſsulti. Quod tamen
ſsumi non
debet; imò expre
ſssè vrget ille textus in contrariam
ſsententiam: ibi enim generaliter
ſscribitur, onus æris alieni
in hæredem tran
ſsire debere, & non in eum, in quem
commoditas transfertur: quod fideicommi
ſsſsarium, &
v
ſsufructuarium æquè comprehendit; & quamuis Senatu
ſscon
ſsultum Trebellianum in fideicommi
ſsſsario hoc
emendauerit, eius tamen emendatio, & di
ſspo
ſsitio ad
v
ſsufructuarium extendi non debet: nam licèt lex noua
*
aliquid di
ſsponens in vno ex ca
ſsibus per antiquam
legẽlegem
æquiparatis, extendatur ad alium, ex doctrina glo
ſsſsæ
in
l. quod vero contra, ff. de legibus, gloſsſsa vnica in fine, quam
probarunt communiter omnes
ibi. vt te
ſstantur Ia
ſson
in
authent, quas actiones, num. 19. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis
Tellus Ferdinand.
in l. 3. Tauri, 4. part. n. 16. & in l. 4. n. 22.
& 25. vbi Antonius Gomez
n. 6. Cephalus
in conſs. 366.
num. 21. lib. 3. Decianus
in conſs. 11. num. 153. lib. 1. Tamen id non procedit, vbi ratio legis non æquè militat
in ca
ſsu omi
ſsſso, vt in no
ſstra
ſspecie, in qua ideò transferuntur onera per Trebellianum in fideicommi
ſsſsarium,
quia hæres directus rogatus re
ſstituere hæreditatem, ab
ſsque vllo commodo ob
ſstrictus remaneret oneribus hæreditariis: quod e
ſsſset iniquum, & ab omni iuris ratione
alienum. Cæterùm hæres, à quo omnium bonorum v
ſsusfructus relinquitur, dominus remanet proprietatis
omnium bonorum, cum qua vel de proximo, aut
ſsaltem in futurum, v
ſsufructus veniet con
ſsolidandus morte v
ſsufructuarij, & aliis modis dicendis
infrà: ideò rationi ip
ſsi con
ſsonum e
ſst, vt ip
ſse teneatur ad
ſsoluendum æs
alienum: nec in hoc reperitur aliquid immutatum, vt
contendit Morla
vbi ſsuprà, dict. quæſst. 2. num. 6.
Nunc extenditur, & limitatur prædicta re
ſsolutio
*
nõnullisnonnullis modis con
ſsideratis per Menochium, qui ip
ſse omninò videndus erit
lib. 4. dict. præſsumptione 143. num. 11.
& 12. & num. 15. & 16. cum ſseqq. vſsque in finem præſsumptionis. Et declaratur, vt procedat etiam, quando de
*bitum
ſsoluendum ver
ſsatur circa expen
ſsas funerum, &
infirmitatis; nam adhuc tenetur hæres de bonis hæreditariis
ſsoluere dictas expen
ſsas, & non v
ſsufructuarius, vt
cum Pari
ſsio, Rolando, & Franci
ſsco Marco, re
ſsoluit noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus ad §.
constituitur, numer. 25. | fol. 139. Inſstitut. de vſsufructu: & ante eum latiùs probauit Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, numer. 217. verſsic. Secundo caſsu, quando debitum,
fol. 425.
Quartò con
ſstituendum e
ſst ex dictis hactenus hoc
*
capite, & nonnullis capitibus præcedentibus, alií
ſsque
ſsuperioribus huius libri,
ſsatis con
ſstare re
ſsolutionem cuiu
ſsdam quæ
ſstionis huius materiæ: quæ, inquam, ante omnia debeant de corpore hæreditatis deduci, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum relinquitur. Siquidem legata omnia, æs alienum, funeris, ac infirmitatis impen
ſsas
deducendas
ſsore,
ſsuprà probauimus; alia etiam non pertinere ad v
ſsufructuarium,
ſsiue excipienda fore à generali v
ſsufructus omnium bonorum legato, plenè
ſcriptũscriptum
reliquimus aliis capitibus,
ſsuprà, hoc eodem libro. Et in
hoc dubio
ſsic explicarunt Cephalus
in conſs. 479. num. 52.
& in conſs. 563. num. 31. lib. 4. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, num. 95. in principio, fol. 269. & num. 97.
fol. 277.
Quintò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse,
*
vtrùm quemadmodum v
ſsufructuarius omnium bonorum conueniri non pote
ſst à creditoribus hæreditariis,
nec ad
ſsoluendum ei
ſsdem æs alienum tenetur,
ſsic nec
contta debitores hæreditarios agere po
ſsſsit ip
ſse; & con
ſsequenter debitorum exactio ad quem, an ad hæredem,
an ad v
ſsufructuarium omnium bonorum pertineat? In
qua quæ
ſstione Rolandus
in conſs. 8. n. 19. lib. 2. ex mente communi dicendum putauit, Fructuario non dari actiones. nec debitorum exactiones permitti, eas potiùs
hæredi competere; qui tamen pecunias exactas v
ſsufructuario præ
ſstare debet, & ab eo cautionem recipere: &
ſsic, fructuarius ad proprietatem,
ſsiue
ſsortem ip
ſsam principalem debitam exigendam agere non pote
ſst ab
ſsque
mandato; ad v
ſsumfructum verò, adita hæreditate. non
prohibetur agere, & reali & per
ſsonali actione, vt procurator in rem
ſsuam, vt etiam probarunt Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 198. fol. 392.
*
Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 34. Bur
ſsatus
in conſs. 123. n. 14.
lib. 1. Achilles Pedrocha
in conſs. 7. num. 174. qui
n. 179.
Cornei, & aliorum authoritates, quas retulit pro contraria parte,
d. num. 174. in fine, procedere dicit, quoad
fructus
ſsortium,
ſseu nominum, vt putà annuorum reddituum, vel cen
ſsuum, vt ea po
ſsſsit exigere v
ſsufructuarius
omniuin bonorum, non autem ip
ſsam
ſsortem, & refert
Ruinum
ſsic declarantem
in conſs. 206. num. 29. verſs. prætereà ipſse, vol. 2. Deinde
numer. ſseqq. quæſst. 6. ex n. 182.
v
ſsque ad
num. 189. quæ
ſst nece
ſsſsario, & con
ſsequenter ex
*
ſsuperiori re
ſsolutione dicendum infert, quòd in
ſstrumenta, & aliæ
ſscripturæ bonatum, & iurium te
ſstatoris apud
hæredes debent remanere, non autem apud v
ſsufructuarium. Et reddit rationem quia
ſsi hæredi conce
ſsſsa e
ſst exactio debitorum, eidem quoque omne id cen
ſsetur conce
ſsſsum,
ſsine quo exactio ip
ſsa fieri non pote
ſst, vt cum
Ruino loco relato,
ſsuprà, latiùs probauit
ibidem. Et de
his hactenus, quæ vt vides, nullibi erant anteà
ſsic elaborata, aut dige
ſsta.
CAPVT LX.
Hæres an, & quomodo detrahere poſsſsit Quartam Falcidiam de legato vſsufructus omniũomnium
bonorum? vbi Borgnini Caualcani praxis,
& reſsolutio in hac materia probatur, & legibus huius Regni applicatur: Deinde cum
aliis defenditur Quartæ Falcidiæ, & Trebellianæ detractionem hodie locum habere,
tametſsi iure Regio teſstamentum valeat abſsque hæredis inſstitutione.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarium omnium bonorum, ſsolutis debitis, & ſsatisfacto teſstamento, omne aliud quod ſsupereſst ex
patrimonio, & bonis defuncti, habere debere pro tempore vita ſsuæ ad vtendum fruendum, & vſsufructuandum.
-
2 Hæres, vtrùm deducere poſsſsit Quartam Falcidiam de
legato vſsusfructus omnium bonorum? & num. ſseqq.
-
3 Huius Capitis dubium, cur propoſsitum ab Authore.
-
4 In quæſstione ſsuperiori, quod attinet ad ius commune,
vera traditur, & communis reſsolutio.
-
5 Communis reſsolutionis praxis proponitur, & nonnulla
reſsoluta per Caualcanum probantur.
-
6 Quartæ Falcidiæ, & Trebellianica deductio, vtrùm hodie ceſsſsare debeat, eo quòd teſstamentum valeat abſsque hæredis inſstitutione? & num. 11.
-
7 Falcidiæ, & Trebellianicæ remedium, quare iure communi introductum fuerit?
-
8 Falcidia, & Trebellianica in origine, ſsiue ratione introductionis conueniunt: idcircò Falcidiæ nomine plerumque appellatur Trebellianica apud Iureconſsultos.
-
9 Sed in aliis multis differunt.
-
10 Proponitur ratio præcipua dubitandi in quæſstione propoſsita ſsuprà, num. 6.
-
11 Et vera reſsolutio traditur.
-
12 Antonium Gomez conſstituentem de iure Regio diſscriminis rationem inter Falcidiam & Trebellianicam,
rectè confutatum per Molinam.
-
13 Communem reſsolutionem de qua ſsuprà, num. 4. procedere etiam de iure huius Regni.
-
14 Extraneus hæres inſstitutus poſst mortem vxoris legatariæ vſsufructûs, an poſsſsit detrahere vſsumfructum
Falcidiæ? remiſsſsiuè.
HÆres, an v
ſsufructuarius exigere debeat credita, &
per
ſsoluere debita, aut qualiter æris alieni deductio, &
ſsolutio fieri debeat;
ſsatis di
ſstinctè, & plenè capitibus præcedentibus actum e
ſst, ei
ſsdèmque con
ſstitutum,
& probatum, V
ſsufructuarium omnium bonorum,
ſsolu
*tis debitis, &
ſsatisfacto te
ſstamento, omne aliud quod
ſsupere
ſst ex patrimonio, & bonis defuncti habere debere
pro tempore vitæ
ſsuæ ad fruendum, vtendum, & v
ſsufructuandum: quod vltra relatos
ibi, rectè etiam aduertit
Hyppolit. Riminald.
in conſs. 171. num. 8. lib. 2. Nunc verò prætermitti non pote
ſst, vtrùm hæres deducere po
ſsſsit Quartam Falcidiam de legato v
ſsufructus omnium
*
bonorum,
ſsi æ
ſstimatio v
ſsufructus excedat dodrantem,
& quartam partem hæreditatis, hoc e
ſst,
ſsi
ſsit maioris valoris & æ
ſstimationis proprietatis hæredi relictæ.
Quam quæ
ſstionem licèt ab aliis tractaram videam,
*
inter quos latiùs agit Borgninus Caualcanus, quem
ſstatim referam; ideò tamen tractare hoc capite decreui,
vt o
ſstenderem, an quæ de iure communi
ſstatura
ſsunt, de
iure huius Regni procedere po
ſsſsint;
ſsiue ius Regium vtrùm iuri communi in aliquo repugnet? Et quod attinet
*
ad ius commune, hæredem in
ſstitutum po
ſsſse Falcidiam
detrahere de legato v
ſsufructus omnium bonorum, tenuit glo
ſsſsa vnica
in l. vxori meæ, ff. de vſsufructu legato.
Bartolus
in l. Titia cum teſstamento, §. final. num. 7. de legatis 2. Et quamuis Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 459. num. 2. vol. 2.
hoc dubium moueat, & non di
ſsſsoluat, communem e
ſsſse
omnium re
ſsolutionem. con
ſstat ex Andrea Gaill.
practicarum obſseruationum, lib. 1. obſseruatione 133. n. 5. Gra
ſsſso
§.
legatum, quæſst. 36. num. 8. intelligendo tamen in hunc
modum, vt cùm æ
ſstimatio v
ſsufructus excedit dodrantem,
ſsiue quartam partem hæreditatis, hoc e
ſst, quoties
facta computatione valoris proprietatis eorum bonorum, quæ hæredi relicta
ſsunt, & æ
ſstimationis reddituum
v
ſsufructus toto tempore vitæ v
ſsufructuarij, v
ſsufructus
e
ſst maioris valoris & æ
ſstimationis proprietatis ip
ſsius
ad hæredem pertinentis ita vt excedat dodrantem; tunc
hæres in
ſstitutus detrahere po
ſsſsit Falcidiam de ilio v
ſsu
fructu, & con
ſsequenter v
ſsque ad Falcidiam non habebit
fructuarius v
ſsumfructum,
ſsiue non fruetur illo: enim verò remanere debet penes ip
ſsum
hæredẽhæredem, ne in
ſstitutio
ſsit
inanis;
ſsi verò v
ſsufructus
ſsit minoris redditus, & æ
ſsti|
mationis proprietatis, & non tangit dodrantem, non erit
locus Falcidiæ:
ſsic
ſscribunt Glo
ſsſsa, Bartolus, & Doctores
communiter, per illum textum
in l. 1. §. ſsi vſsusfructus,
ff. ad legem falcidiam. Socinus iunior
in conſs. 122. col. 1.
vol. 1. Craueta
in conſs. 17. num. 1. & in conſs. 119. num. 6.
vol. 1. Natta
in conſs. 297. num. 6. & 7. part. 2. Borgninus
Caualcanus, qui refert alios,
de vſsufructu mulier reicto,
num. 225. fol. 430. &
ſscribit praxim huius re
ſsolutionis,
*
con
ſstituens primò, hanc Falcidiam
ſsic detrahendam de
fructibus v
ſsusfructûs, vt primò æ
ſstimari debeant ex
vna manu omnia bona relicta hæredi in
ſstituto; &
ſsic
proprietates bonorum ex altera manu v
ſsusfructus dictorum bonorum, deductis expen
ſsis v
ſsufructuarij. Secundò haberi debere con
ſsiderationem ad quantitatem,
& qualitatem bonorum, an
ſsint magni valoris, & parui redditus, vel è contrà parui valoris, & magni redditus. Tertiò ad qualitatem per
ſsonæ, cui legatus e
ſst
v
ſsusfructus, an
ſsit iuuenis, vel
ſsenex, vel mediocris ætatis; maioris enim æ
ſstimationis erit v
ſsusfructus relictus iuueni, quia plus durabit, quàm
ſseni: de quo vide
etiam Ioannem Vincentium Honded.
in conſs. 39. n. 80.
vol. 1. Quartò, calculum,
ſsiue computationem valoris
proprietatis bonorum, & æ
ſstimationem redditus v
ſsusfructus, ætatí
ſsque, quâ præ
ſsumitur, v
ſsumfructum duraturum, fieri debere iuxta di
ſspo
ſsitionem
l. hæreditatum, ff.
ad legem falcidiam, iunctis, quæ
ſscrip
ſserunt Bartolus, Alexander, Ca
ſstren
ſsis, & Doctores communiter,
Couarr. Rodericus Iuarez, & alij relati per eundem
Caualcanum
ibid. d. num. 225. in fine, hoc e
ſst, quòd v
ſsu
fructuarius præ
ſsumatur viuere è prima ætate v
ſsque ad
annos triginta, & v
ſsque ad i
ſstud
tẽpustempus fieri debebit æ
ſstimatio v
ſsusfructus; &
ſsi haberet decem annos, per
viginti annos erit æ
ſstimandus v
ſsusfructus;
ſsi viginti,
per decem;
ſsi viginti quinque, per quinque; & ab annis triginta, vltra à præ
ſsumetur viuere v
ſsque ad annos
ſsexaginta; & vltra annos
ſsexaginta erit fiendum computum re
ſspectiuè,
vt ſsup. de prima ætate dictum e
ſst: idque ex communi omnium
ſsententia in
d.l. hæreditatum.
Quintò & vltimò con
ſstituit, quod in prædicta æ
ſstimatione & taxatione v
ſsusfructus, po
ſsſset v
ſsufructuarius
plus & minus viuere, vt de
ſse patet: ideò per hæredem
præ
ſstanda erit cautio v
ſsufructuario de te
ſstimendo in
ca
ſsum minoris ætatis, & finiti v
ſsusfructus, & è conuer
ſso, v
ſsufructuarius cauebit hæredi de augendo Falcidiam in v
ſsufructu, in ca
ſsu maioris æ
ſstimationis & ætatis, per textum in
d.l. hæreditatum, & communes Doctorum re
ſsolutiones,
ibid. de quibus vide omninò Hyppolit. Riminald.
in conſsil. 170. ex num. 18. cum
multis
ſsequent. vſsque in finem conſsilij, lib. 2. Vbi plenè agit, an
deci
ſsio
l. hæreditatum, ff. ad l. falcidiam, habeat locum in legato v
ſsusfructus. Atque ex dictis
ibi con
ſstat
apertè, præfatam quæ
ſstionem rectè re
ſsolutam per Caualcanum, quod attinet ad ius commune.
Videamus nunc, vtrùm re
ſsolutio hæc de iure Regio
procedere po
ſsſsit; quod ex alio pendet: an
ſscilicet de iure huius Regni, Quartæ Falcidiæ, & Trebellianicæ de
*ductio ce
ſsſsare debeat, eo quòd te
ſstamentum valet ab
ſsique hæredis in
ſstitutione, vel
ſsi hæres in
ſstitutus noluerit, aut non potuerit hæreditatem adire, ex.
l. 1. titul. 4.
*
lib. 5. nouæ collectonis Regiæ. Namque iure communi
Falcidiæ, & Trebellianicæ remedium ideò introductum
fuit, vt hæredes te
ſstamento
ſscripti faciliùs ad hæreditatem adeundam commouerentur, & ita vltimæ defunctorum voluntates effectum
ſsortirentur, quę alias omi
ſsſsa aditione irritantur, vtpote cùm ex non aditione vires te
ſstamenti corruant omninò, vt in propo
ſsito optimè aduertunt Alciatus
paradoxorum, lib. 5. c. 19. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. falcidia, in princ. n. 5.
Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 17. num. 9.
verſs. nec obſstat ſsi dicatur. Duarenus
de lege falcidia, c. 7.
Hotmannus
variarum diſsputationum, c. de Quarta Pegaſsiana, pag. 1. & noui
ſsſsimè his non relatis Antonius
Pichardus
ad principium, Inſstitut. de lege falcidia, n. 26.
fol. 1042. Et in hoc conueniunt Falcidia & Trebellia
*nica, hoc e
ſst in origine,
ſsiue ratione introductionis;
idcircò Falcidiæ nomine plerumque appellatur, atque
ſsignificatur Trebellianica apud Iurecon
ſsultos
in l. deducta, §. qui post tempus, in verſs. nummis centum. ff. ad
Trebellianum, l. pater filiam, l. Titia, l. ſsi hæres, ff. ad legem falcidiam; & vnum pro alio
ſsumitur. Glo
ſsſsa
verbo, falcidia,
in l. ſsi vt allegas, & in l. quanquam, verbo,
*
legis,
C. eodem titulo. In aliis tamen multis differunt,
quæ diligenter conge
ſsſsit Berengarius
in repetitione l. in
quartam, præfatione 3. ff. ad legem falcidiam. Sed cùm
hodie ex dicta lege Regia con
ſseruentur te
ſstamenta, atque vltimæ te
ſstatorum voluntates effectum
ſsortiri po
ſs
*
ſsint, etiam
ſsi te
ſstator hæredem non
ſscrip
ſserit, vel
quamuis
ſscriptus hæres hæreditatem adire recu
ſsauerit,
iam hodie non videtur nece
ſsſsarium Quartæ Falcidiæ &
Trebellianicæ remedium,
ſsumpto argumento à ce
ſsſsante ratione legis, & quia correcta ratione legis & lex
ip
ſsa correcta cen
ſseri debet. Quibus & aliis rationibus
hanc
ſsententiam defendunt Antonius Gomez, Spino,
& alij, qui præcitantur ab his, quos
ſstatim referam,
& eorum
ſsententiam omninò probandam exi
ſstimat noui
ſsſsimè, atque Matiençum, & alios refert (qui tamen
contrarium tenent) Hieronymus de Cæuallos
communium contra communes, quæst. 995. in fine, fol. 261. Contrariam verò opinionem,
ſscilicet nec legem falcidiam,
*
nec Senatu
ſscon
ſsultum Trebellianum e
ſsſse
ſsublatum; imò
& hodie,
ſsicut & olim procedere debere,
ſsecurè firmant, & concludenter fundant D. Antonius de Padilla
in l. eam quam, num. 109. C. de fideicommiſsſsis, Burgos
de Pace,
in l. 3. Tauri, numer. 962. cum ſseqq. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. d.c. 17. numer. 9. & 10.
Lara
in repetitione l. ſsi quis à liberis, §. vtrùm, num. 18.
ff. de liberis agnoſscendis: qui duo rectè improbant An
*tonium Gomez, dicentem ex
dicta l. regia ſsublatam e
ſsſse
hodie Falcidiam non verò Trebellianicam, cùm reuera
inter vnum, & alterum congrua differentiæ ratio con
ſstitui non po
ſsſsit; idem etiam tenent Parladorius
rerum
quotidianarum, lib. 1. c. 11. Ioannes de Matienço
in dict.
l. 1. tit. 4. lib. 5. gloſsſsa 19. num. 5. & num. 11. & num. 18.
& tribus ſseqq. & Alphon
ſsus de Azeuedo
ibi num. 121.
Gratianus
reg. 200. in fine, & clarè
ſsentit Tellus Ferdinandez
in l. 3. Tauri, 3. part. num. 4. ij quidem omnibus
ſsatisfaciunt, quæ pro contraria parte excogitari po
ſsſsunt, atque lati
ſsſsimè omnium (qui ip
ſse hanc partem
optimè fundat) Antonius Pichardo
ad principium,
Inſstitut. de lege falcidia, videndus ex
num. 16. v
ſsque ad
num. 51. Inde & con
ſsequenter infertur dicendum, deci
ſsionem textus
in d.l. 1. §. ſsi vſsusfructus, & in
l. hæredi*tatum, ff. ad legem falcidiam & communes Doctorum
re
ſsolutiones relatas
ſsuprà incorrectas remanere hodie,
& procedere debere,
ſsicut & olim; idcircò cùm ca
ſsus
euenerit, Quartam Falcidiam, & Trebellianicam locum habituram in legato, aut fideicommi
ſsſso v
ſsusfructus omnium bonorum: quod e
ſst mente tenendum, &
notandum;
ſsolent enim frequenter te
ſstatores ære alieno grauati, vxores relinquere v
ſsufructuarias omnium
bonorum, ita vt
ſsolutis debitis, impletóque te
ſstamento, legatum v
ſsusfructus in maxima æ
ſstimatione excedat dodrantem: tunc enim habita æ
ſstimatione iuxta rationem
ſsuperiùs dictam, Quartæ Falcidiæ deductio concedenda erit hæredi de legato v
ſsusfructus omnium bonorum, modo, & forma in initio huius capitis propo
ſsitis.
Quòd
ſsi hæres non
ſsimpliciter, aut purè in
ſstitutus
*
fuerit,
ſsed po
ſst mortem vxoris, cui v
ſsusfructus omnium bonorum legatus
ſsit, hærede, vt dixi, po
ſst mortem eiu
ſsdem in
ſstituto, an hæres po
ſsſsit detrahere v
ſsumfructum Falcidiæ? plenè differit: & Pauli de Montepico
traditiones optimè impugnat Menochius
lib. 4. præſsumptione 141. num. 45. & 46.
Vſsufructus an, & qualiter finiatur morte, & cũcum
proprietate conſsolidetur? Reipublicæ, Ciuitati, Eccleſsiæ, aut Fiſsco relictus, quanto
tempore duret? Cùm morietur legatarius,
vel ab eodem poſst mortem ſsuam, cur inutiliter legari dicatur? Item, an & quando
cẽſeaturcenseatur teſstator ius dumtaxat legaſsſse, quod
habebat in re. Demùm ſsi pro ſse, & hærede,
vel hæredibus ſsuis vſsusfructus ipſse relinquatur, an, & quare vltra primum legatarij hæredem non extendatur? Et ibidem hæredum mentio quomodo in contractu, teſstamento, & omni alia diſspoſsitione accipienda: quamplurimæ leges in propoſsito declaratæ, atque elegans, & breuis reſsolutio
in hac materia tradita.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsumfructum extingui multis modis, ex parte rerum,
perſsonarum, deficiente conditione, & tempore.
-
2 Vel quinque modis amitti, finiri duobus.
-
3 Vſsumfructum morte fructuarij finiri, & cum proprietate conſsolidari.
-
4 Menochij reſsolutio in conſsilio 201. numer. 26. lib. 3.
relata, atque in propoſsito huius materiæ commendata.
-
5 Regulæ in dubio ſstandum, donec contrarium probetur,
& pro ea pronunciandum.
-
6 Regulam qui habet pro ſse, intentionem ſsuam fundatam habere dicitur.
-
7 Vſsufructuarij morte naturalis poſsſseſsſsio finitur, quæ
apud eum erat, & ciuilis poſsſseſsſsio proprietarij ipſso
iure ad ſse trahit illam naturalem, quæ erat penes
fructuarium.
-
8 Vſsufructuario mortuo, vſsusfructus conſsolidatur cum
proprietate ipſso iure, nec eſst neceſsſse, quod proprietario reſstitutio aliqua fiat.
-
9 Vſsufructu finito, non obſstante ſstatuto, ex cuius diſspoſsitione poſsſseſsſsio continuatur in hæredem, poteſst proprietarius propria authoritate recipere poſsſseſsſsionem
naturalem vſsufructuarij, vt eam iungat ciuili, nec
per hoc incidit in pænam aliquam: idque latius explicatum remiſsſsiuè.
-
10 Vſsusfructus, ſsicut morte vſsufructuarij finitur, ſsic &
onus ipſsi fructuario ratione vſsusfructus iniunctum,
etiam quod videbatur vlteriùs durare ex verbis
dispoſsitionis.
-
11 Vſsufructu finito, finiuntur & alimenta, quæ ex diſspoſsitione teſstatoris ab vſsufructuario præſstanda erãterant
alicui, nec ab alio poteſst legatarius conſsequi illa.
-
12 Alimenta præſstandi obligatio regulariter durare debet toto tempore vitæ legatarij, etiam mortuo hærede, vel capite minuto.
-
13 Vſsusfructus, cur morte vſsufructuarij finiatur? vbi duplex ratio redditur.
-
14 Vſsusfructus mortuo proprietario, non finitur, ſsed durat quouſsque fructuarius viuit, provt latiùs explicatur remiſsſsiuè.
-
15 Vſsusfructus inutiliter legatur, cùm morietur legatarius, ſseruitus verò prædialis ſsic poteſst iure legari.
-
16 Vſsusfructus legatum inutile eſsſse, ſsi fructuarius legauerit vſsumfructum, quem habet in re aliena; item
ſsi res, quarum vſsumfructum tantùm obtinet, ſsimpliciter legauerit, cum Communi.
-
17 Teſstator in dubio cenſsetur legare dumtaxat ius quod
habet in re, etiamſsi tale ius morte ipſsius ſsit periturum: vbi quarundam legum ratio redditur, & præfata doctrina quamplurimis exornatur, remiſsſsiuè;
& vide num. ſsequenti.
-
18 Nonnulla annotata nouiſsſsimè in propoſsito per Antonium Pichardum, damnantur; eiuſsdem interpretatio ad textum in l. vxor patrui, C. de legatis, improbatur, & communis Doctorum reſsolutio recipitur.
-
19 Vſsusfructus legatum etiam expreſsſsim perpetuò Reipublicæ, vel Ciuitati, aut Eccleſsiæ relictum, centum
annis finiri.
-
20 Legatum annuum Reipublicæ, Ciuitati, Collegio, aut
Eccleſsiæ perpetuò, aut ſsimpliciter relictum minimè
extingui centum annorum decurſsu, ſsed vltra procedere, donec Reſspublica ipſsa finiatur, cum Rogerio,
& aliis multis, contra Hugolinum, & Bartolum.
-
21 Vſsusfructus fiſsco relictus, vtrùm centum annorum decurſsu finiatur?
-
23 Vſsusfructus relictus ciuitati, vel ciuibus, amitti potest non vtendo per modum, & tempus à lege conſstitutum, ſsed & quæſsi morte ciuitatis finiri poteſst,
putà, ſsi hoſstile aratrum in eam ciuitatem inducatur, aut aliter ipſsa intereat.
-
23 Aratrum ciuitati inducere, quid, & quibus inductum.
-
24 Proponitur difficultas textus in §. 1. in verſs. ne tamen
in vniuerſsum, Inſstitut. de vſsufructu, & Raphaëlis Fulgoſsij ſsolutio probatur.
-
25 Vſsusfructus relictus alicui pro ſse, & hære de, vel hæredibus ſsuis, vltra primum legatarij hæredem non
extenditur: vbi agitur de ratione textus in l. antiquitas, C. de vſsufructu.
-
26 Et quorundam ſsententia non probatur.
-
27 Naturam rei, de qua agitur, in omni materia, &
dispoſsitione attendendam.
-
28 Redditur vera ratio ad textum in l. antiquitas, C. de
vſsufructu, & nonnullis iuribus in contrarium adductis reſspondetur.
-
29 Hæredis, vel hæredum mentio, quomodo accipienda
in contractu, teſstamento, & omni alia diſspoſsitione:
& an primus hæres tantùm, vel etiam vlteriores
comprehendantur? vbi nonnulli Authores congeruntur in vnum, qui hac de re, & latè, & vtiliter
etiam tractarunt.
PRo ab
ſsoluta atque expedita huius capitis explicatione, in quo de extinctione, & fine v
ſsusfructus incipimus tractare: in primis con
ſstituere nece
ſsſsarium
*
erit, v
ſsumfructum extingui multis modis, ex parte rerum per
ſsonarum, deficiente conditione, & tempore,
vt in hac materia non malè con
ſstituit Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap 5. num. 3. prima part. vel,
vt in quit Franci
ſscus Hotmannus,
ad tit. ff. quibus modis*
vſsusfructus amittatur, in principio, & latè declarat
per
totum, v
ſsumfructum quinque modis amitti, finiri duobus: amittitur capitis minutione, rei mutatione, non
vtendo, in iure ce
ſsſsione, & con
ſsolidatione: finitur morte, & tempore. Cuiacius etiam
in paratit. ad eundem
titulum, folio mihi, 43. dicens v
ſsumfructum amitti capitis deminutione, morte, tempore, rei mutatione,
non vtendo, ce
ſsſsione in iure, dominij adqui
ſsitione;
quibus tamen modis proprietas non amittitur Quæ
omnia pleni
ſsſsimè, breuiter tamen, atque di
ſstinctè
attingendo, vt à morte incipiam, dicendum e
ſst:
plus quàm certum e
ſsſse, v
ſsumfructum morte fru
*ctuarij finiri, & cum proprietate con
ſsolidari, vt ex
tunc incipiat proprietarius plenam in re habere proprietatem, per textum
in §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, l. corruptionem, C. eodem tit. l. 3. §. finali, ff. quibus
modis vſsusfructus amittatur, l. 5. ff. de vſsufructu legato.
l. 24. tit. 31. partita 3. Iulius Paulus
lib. 3. ſsentent, tit. 6.
verſsic. vſsusfructus, vbi Cuiacius, & alij locis referendis
infrà. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 81. in fine, num. 137. in fine. num. 178. & num. 229. | fol. 436. & deciſsione 44. numer. 5. Cæpola
de ſseruitutibus
vrbanorum cap. 2. num. 13. Antonius Gomez
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus num. 19. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 6. num. 3. fol. 245. ſsic
etiam annotarunt, & in diuer
ſsis rebus con
ſsulti re
ſspon
ſsum præbuerunt Aretinus
in conſs. 60. Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 66. num. 23. Cephalus
in conſs. 125. num. 4. lib. 1. &
in conſs. 158. numer. 1. & 2. &
in conſsil. 271. num. 17. &
in conſsil. 288. num. 30. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 32. num. 57.
lib. 1. Decianus
in conſs. 42. num. 35. vol. 5. Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 381. num. 97. & in conſs. 393. num. 53.
lib. 4. Menoch.
in conſs. 201. num. 16. lib. 3. Vbi eruditè
*
o
ſstendit, naturæ v
ſsufructus valdè repugnare, quòd
morte v
ſsufructuarij non finiatur. Inde & notanter dicit, quòd quoties agitur de interpretatione contractus
qui pote
ſst intelligi, vel in conce
ſsſsionem proprietatis,
vel v
ſsufructus, & ita res e
ſst dubia,
ſsi pactum adiectum
ſsit, vt res tran
ſseat ad hæredes,
ſsignificat proprietatem,
ſseu dominium, non
ſsolùm v
ſsumfructum in eo contractu fui
ſsſse tran
ſslatum, cùm alioquin pactum
ſsit contra
naturam ip
ſsius v
ſsufructus: idem Menochius
in conſsil.
241. num. 1. eodem lib. 2. vbi ex prædicta doctrina, quòd
v
ſsufructus finiatur morte v
ſsufructuarij, & cum proprietate con
ſsolidetur, infert fundatam e
ſsſse intentionem proprietariorum, cùm regula pro illis
ſsit, regulæ
autem in dubio
ſstandum
ſsit, donec contrarium probetur, & pro illa pronunciandum, vt ex multis proba
*runt Cephalus
in conſs. 419. num. 75. lib. 3. Franci
ſscus
Beccius
in conſs. 101. num. 41. Decianus
in conſs. 80. n. 16.
vol. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 186. num. 9. vol. 2. Menoch.
in
conſs. 3. num. 11. lib. 1. Et regulam qui habet pro
ſse, in
*tentionem
ſsuam fundatam habere dicitur, Glo
ſsſs.
in l.
omnis definitio, in principio, ff. de regulis iuris. Decius
in
l. 1. num. 8. vbi Doctores communiter
eodem tit. Ia
ſson
in l. à Diuo Pio, in principio, num. 7. ff. de re iudicata.
Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 2. §. 13. in fin.
Burgos de Paz
in conſs. 2. ex num. 23. cum ſseqq. Mieres
de
maioratu, 1. part. quæſst. 30. num. 3. Ioannes Gutierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 4. num. 13. Decianus
in conſs. 53.
num. 8. vol. 1. Cephalus
in conſs. 192. num. 7. vol. 2. Fuluius Pacianus
tractat. de probationibus, lib. 1. c. 8. num. 14.
& quatuor ſseqq. Sicut autem finitur v
ſsufructus morte
*
v
ſsufructuuarij, finitur etiam & naturalis po
ſsſse
ſsſsio, quæ
apud eum erat, & ciuilis po
ſsſse
ſsſsio proprietarij ad
ſse trahit illam naturalem, quæ erat penes fructuarium, vt ex
Baldo, Ia
ſsone, & aliis ob
ſseruat Natta
in conſs. 419. n. 3.
lib. 2. &
ſsequitur Menochius
in conſs. 139. n. 16. & n. 21.
lib. 2. Vltra quem, idem docuit Bartolus
in l. ſsi arrogator, num. 12. verſs. ſsed hodie videtur, ff. de adoptionibus,
dicens, quòd po
ſsſse
ſsſsio naturalis, quæ exi
ſstebat penes
fructuarium, finito v
ſsufructu,
ſstatim proprietario etiam ignoranti ip
ſso iure acquiritur: &
ſsequuntur Modernus
in conſsuet. Pariſsienſs. tit. 1. §. 30. num. 174. Tiraquellus
in tractatu, Le mort
ſsai
ſsit le vif,
par. 3. declarat.
prima, num. 7. Tellus Ferdinandez
in l. 17. Tauri, n. 63.
verſsic. & hoc eſst quod propriè dicit textus. Hieronymus
Gabriel
in conſs. 142. num. 4. & 5. lib. 2. vbi rectè probat,
V
ſsufructuario mortuo, v
ſsumfructum con
ſsolidari cum
*
proprietate ip
ſso iure, nec e
ſsſse nece
ſsſse, quòd proprietario aliqua re
ſstitutio fiat; Imola etiam
in conſs. 16. Viſso
caſsu tranſsmiſsſso, expre
ſsſsim probauit, non ob
ſstante
ſstatuto, quo po
ſsſse
ſsſsio continuatur in hæredem, po
ſsſse pro
*prietarium, v
ſsufructu finito, propria auctoritate accipere po
ſsſse
ſsſsionem illam naturalem, vt eam iungat
ſsuæ
ciuili po
ſsſse
ſsſsioni, nec per hoc incidere in pœnam
l. ſsi
quis in tantam. C. vnde vi: &
ſsequuntur multi relati per
Tiraquel.
dicta declarat. 1. num. 5. qui pro maiori intelligentia præcedentium erit videndus omninò per
totam declarat. & in
tractatu, de iure conſstituti, in multis
locis relatis per eundem
dict. declarata. 1. in fine.
Sicut etiam finitur v
ſsufructus morte v
ſsufructuarij;
*
ſsic
etiãetiam & onus ip
ſsi fructuario ratione v
ſsusfructus iniunctum. Vnde natura v
ſsufructus, quæ e
ſst. vt per
mortẽmortem v
ſsufructuarij finiatur, efficit quòd ip
ſso mortuo finiatur, &
quodcũquequodcunque onus ip
ſsi impo
ſsitum, etiam quod videbatur
vlteriùs durare ex verbis di
ſspo
ſsitionis. Quod ex aliis rectè
cõſideratconsiderat Simon de Prætis
de interpret. vlt. voluntat.
lib. 1. interpret. 2. ſsolut. 2. n. 19. fol. 93. & lib. 4. dubit. 11.
*
num. 87. fol. 366. ponit exemplum, cùm ab v
ſsufructuario ex di
ſspo
ſsitione te
ſstatoris præ
ſstanda
ſsunt alimenta
alicui, quoniam ip
ſso mortuo, &
ſsic finito v
ſsufructu, finientur pariter & alimenta, nec ab alio poterit legatarius con
ſsequi illa: & allegat textum in
l. Titia, in princip.
ff. de annuis legatis, & in
l. Stichus, §. Titia, ff. de alimen*tis legatis: & tamen aliàs præ
ſstandi alimenta obligatio,
regulariter durare debet toto tempore vitæ legatarij, etiam mortuo hærede, vel capite minuto, vt cum Corneo, Grammatico, & aliis, probat ip
ſse
ibidem, d.
num. 87.
Ratio autem, quare v
ſsufructus morte v
ſsufructua
*rij finiatur, & cum proprietate con
ſsolidetur, duplex
e
ſsſse pote
ſst. Prima, quia cùm v
ſsufructus
ſsit ius per
ſsonale, & per
ſsonæ cohærens,
l. prima ff. de ſseruitutibus,
l. 3. §. finali, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, cum
per
ſsona ip
ſsa extingui debet, nec in hæredem etiam
vniuerſalẽvniuersalem tran
ſsire pote
ſst,
l. non ſsolùm, 9. §. tale, ff. de liberatione legata, l. vſsus aquæ, 22. ff. de vſsu & habitatione,
l. pecoris, 4. ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, l. in omnibus, 69.
ff. de regulis iuris: quod in propo
ſsito rectè
conſiderarũtconsiderarunt
Hugo Donellus
de pignoribus, pag. 169. Connanus
commentarior. iur. ciuil. lib. 4. c. 6. numer. 3. in princip. fol. 245.
Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 66. num. 23. Cuiacius
tract. 5.
ad Africanum, pag. 67. lit. F. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 4. ſsolut. vlt. num. 8.
fol. 436. Decianus
in conſs. 42. num. 35. vol. 5. & noui
ſsſsimè
ſsolo Aretino relato, Petrus Ricciardus
ad §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 4.
Secunda ratio e
ſsſse pote
ſst, quæ ex verbis ip
ſsis Imperatorum, atque Iurecon
ſsultorum deducitur: ideò
ſsic
ſstatutum
fuiſsſse, quia aliàs,
ſsi v
ſsusfructus morte v
ſsufructuarij cæteri
ſsque aliis modis à iure introductis non finiretur, in vniuer
ſsum inutiles e
ſsſsent proprietates,
ſsemper
ab
ſscedente v
ſsufructu,
l. 3. verſs. ne tamen ff. de vſsufructu,
l. antiquitas, C. eodem, §. 1. in fine, Inſstitut. eodem tit. quæ
*
rationes minimè vrgent, cùm proprietarius decedit idcircò v
ſsufructus morte proprietarij non finitur,
ſsed
durat quou
ſsque v
ſsufructuarius viuit, per textum
in l. ſsi
patri tuo, 3. C. de vſsufructu: vbi ex communi omnium
ſsententia
ſsic annotauit Ioannes Sichardus
num. 4. & n. 5.
ſsingulariter in hoc di
ſstinguit, & Placentini opinionem
improbat.
Secundo loco
conſtituendũconſtituendum e
ſst, ex prima ratione pro
*po
ſsita
ſsuprà, deduci veram rationem ad textum
in l.
hæres meus, 78. §. quamuis, ff. de condit. & demonſstrat.
vbi v
ſsusfructus inutiliter legatur alicui, cùm morietur
ip
ſse,
l. vſsumfructum, 5. ff. de vſsufructu legato; quia confertur in tempus, quo extinguui debet, vt dicit Mode
ſstinus
in l. Titio cum morietur, 58. ff. de vſsufructu, in illis
verbis:
In id tempus videlicet collatus, quo à per ſsona ſsua
diſscedere incipit. Perperam ergo confertur in mortem,
quod morte ip
ſsa finitur: &
ſsic v
ſsufructus, qui con
ſstitutus morte intercideret, à morte con
ſstitui, aut initium
capere non pote
ſst,
ſsicut nec eo modo in
ſtipulationẽstipulationem deduci, ad differentiam
ſseruitutis prædialis. quę rectè à vicino mihi legatur, cùm moriar; nam & con
ſstituta
ſseruitus. prædij morte intercidere non
ſsolet, cùm ius personale non
ſsit, vt v
ſsufructus,
ſsed reale potiùs, quod in hæredes tran
ſsit: & hoc di
ſscrimen inter
vſumfructũvſumfructum, &
ſseruitutes prædiales
ſsatis
ſsuggerit in
ſscriptio
d.l. Titio, quæ
e
ſst
ex lib. 9. Modeſstini differentiarum, quæ hanc differentiam docuit inter v
ſsumfructum, &
ſseruitutes prædiales, quòd v
ſsufructus inutiliter legatur cùm morietur
legatarius;
ſseruitus non item, vt eruditè aduertit Cuiacius
recitationum ſsolennium, in lib. digeſstorum, ad l. vſsumfructum, 5. per totam, ff. de vſsufructu legato.
Secundò deducitur ratio ad textum
in l. quod in re*rum, 24. §. 1. ff. de legatis 1. vbi Iurecon
ſsultus Pomponius
ſscribit, v
ſsufructus legatum inutile e
ſsſse,
ſsi fructua|
rius legauerit v
ſsumfructum, quem habet in re aliena:
nam ex Glo
ſsſsa, & communi interpretatione DD.
ibi. &
Tiraquel
in tractat. Ceſsſsante cauſsa, limit. 1. num. 24. fol.
mihi. 99. dicendum e
ſst: Quòd legatum huiu
ſsmodi cum
non incipiat deberi ni
ſsi po
ſst
mortẽmortem v
ſsufructuarij v
ſsumfructum ip
ſsum legantis, &
eo tempore iam in eius per
ſsona extinctus
ſsit v
ſsufructus; meritò inutile exi
ſstimatur, qua
ſsi collatum in id tempus, quo cœptum finiri debui
ſsſset. Id quod procedit, non
ſsolùm cùm is, qui habet
v
ſsumfructum tantùm, legauerit illum, dicens le legare
v
ſsumfructum illius, aut illius fundi,
ſsed etiam vbi
ſsimpliciter legauerit res, quarum v
ſsumfructum dumtaxat
obtinet, quia eadem ratione inutile legatum e
ſst, per textum
ſsingularem
in l. vxor patrui, C. de legatis, per quem
text. & textum
in l. ſserui electione, §. vltimo, ff. de legatis 1. & in dict. l. quod in rerum, §. 1. communiter anno
*tare
ſsolent Doctores, quòd te
ſstator in dubio cen
ſsetur
legare dumtaxat ius, quod habet in re etiam
ſsi tale ius
morte ip
ſsius
ſsit periturum, vt e
ſst ius v
ſsufructus,
ſsic
Glo
ſsſs. Bartolus, Baldus, Salicetus, Alexander, Ca
ſstren
ſsis, Ia
ſson, Cuman. & alij in dictis iuribus. Anton. Gom.
tom. 1. variar. cap. 12. de legatis, n. 15. per totum. Menchaca
de ſsucceſsſsion. progreſsſsu, lib. 3. §. 21. n. vlt. & §. 27.
de legatis 1. num. 38. & in l. ſscimus num. 4. C. de inofficioſso teſstamento: & multis exornant Simon de Prætis
de
interpretatione vltim. volunt. lib. 4. dubitat. 50. ſsolutio. 6.
per totam, fol. 433. Burgos de Paz
in conſs. 38. num. 8. Bur
ſsatus
in conſs. 6. num. 16. vol. 1. Petrus Surdus
conſs. 224.
lib. 2. Couar.
in c. filius noſster, de teſstament. n. 2. Ioannes
Mericis de Chartulariis
in conſs. 76. num. 22. & ſseqq. inter
conſsilia vltim. volunt, vol. 2. Antonius Galeacius Malua
ſsſsia
in conſsil. 27. num. 14. vol. 1. Ioannes Gutierrez
in
conſs. 18. ex num. 72. Azeuedius
in l. §. tit. 6. lib 5. num. 4.
& 6. &
8. & 10. & 22. Aldobrandinus
in conſs. 25. n. 21.
& 25. & 26. & 28. & 37. & 39. lib. 1. Achill. Pedrocha
in conſs. 2. à n. 51. v
ſsque ad
num. 68. &
in conſs. 7. num. 11.
& ſseqq. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 63. num. 3.
& ſseqq. & num. 42. & 43. lib. 1. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 6. num. 15. & 16. & interminis, quòd
ſsiue v
ſsufructus tantùm relinquatur,
ſsiue
res
ſsimpliciter, cuius v
ſsumfructum tantùm obtinet te
ſstator, relinquens, quòd ius tantum videatur relictum
etiam morte periturum, cum Baldo, Ia
ſsone, Bartolo, Alexandro, Corneo, Socino iuniori, Za
ſsio, Antonio Gomez, Couar. & Menchaca, defendit Grallus §.
legatum,
quæſst. 14. num. 9. & 12. & ita tenendum arbitror: verè
enim pro hac opinione e
ſst textus expre
ſsſsus, qui cauillari
non pote
ſst, in
dict. l. vxor patrui, C. de legatis, vbi Diocletianus, & Maximianus
ſsic
ſscribunt:
Vxor patrui tui
ſsi teſstata deceſsſserit, res tuas, tantum vſsumfructum earum
habens, legare non potuit. Et Glo
ſsſsa
ibi;verbo,
non potuit,
oppo
ſsita difficultate, quòd potuerit rem alienam legare, re
ſspondet vtique potui
ſsſse,
ſsed cùm ius v
ſsusfructus
haberet, videri illud tantum lega
ſsſse, & cùm nullum ius
remaneat po
ſst mortem
ſsuam, non tenere legatum; nam
quod voluit,
ſscilicet v
ſsumfructum, non potuit, & quod
potuit,
ſscilicet, proprietatem, non dixit:
ſsic que neutrum
valet,
l. in ambiguo, ff. de rebus dubiis.
Quapropter placere mihi nullo modo po
ſsſsunt, quæ
*
contra Communem noui
ſsſsimè annotauit Antonius Pichardus
in §. non ſsolum, Inſstitut. de legatis, ex num. 28.
v
ſsquè
ad num. 36. vbi primùm refert & improbat,
ſsed
malè quidem re
ſsolutionem communem
ſsuprà, relatam.
Deinde in contraria
ſsententia e
ſst, valere
ſscilicet legatum,
ſsi is qui v
ſsumfructum alicuius rei tantùm obtinet,
rem ip
ſsam
ſsimpliciter legauerit. Quod euidenter repugnat verbis textus
in dict. l. vxor patrui. Nec admitti
pote
ſst eiu
ſsdem interpretatio, vt verba illius legis directa
ſsuerint ad dominum proprietatis, ad
ſsignificandum,
legatum valere non debere in damnum & præiudicium
domini rei legatæ, cùm veri
ſsimile non
ſsit, Imperatores
ip
ſsos de eo dubita
ſsſse; quod certum quidem erat, atque
indubitabile. Dubium ergo ver
ſsabatur, in hoc, quòd res
aliena iure legari poterat; & tamen eo ca
ſsu res
ſsimpliciter legata
ſsuit: nihilominùs tamen legatum non valere dicitur, ex ratione Glo
ſsſsæ, vel quia te
ſstator v
ſsumfructum non legat, vt alienum,
ſsed vt
ſsuum, errore iuris;
qua
ſsi
ſsibi liceat id facere, idque præ
ſsumendum e
ſst,
ſsiue
v
ſsumfructum,
ſsiue rem
ſsimpliciter legauerit, in qua v
ſsumfructum obtinet, vt eruditi
ſsſsimè pungit Cuiacius
recitationum ſsolemnium in lib. Digeſstorum, ad d.l. quod
in rerum, 24. §. 1. ff. de legat. 1. in princ.
Tertio loco
conſtituendũconſtituendum e
ſst, ex ratione
ſsecunda pro
*po
ſsita
ſsuprà, deducendam veram rationem textus
in l.
ſsi vſsusfructus municipibus, ff. de vſsufructu legato, & in
l. an vſsusfructus, ff. de vſsufructu, legatum v
ſsufructus
etiam expre
ſsſsim perpetuò Reipublicæ, municipibus,
vel ciuitati, aut Eccle
ſsiæ relictum, centum annis finiri, ob rationem prædictam, ne
ſsi perpetuò apud Rempublicam, vel ciuitatem v
ſsufructus
ſsit, proprietario
proprietas nuda
ſsit pror
ſsus inutilis, nunquam v
ſsufructu refu
ſso proprietati, nec vnquam v
ſsufructu recurrente ad proprietatem:
ſsic
adnotarũtadnotarunt communiter Scribentes
ibi. & po
ſst multos eleganter Couarr.
variar. lib. 3.
c. 9. n. 10. per tot. Pari
ſs.
in conſs. 74. n. 85. & 86. lib. 3. Ruin.
in conſs. 143. col. 4. ſsub n. 11. lib. 4. Simon de Prætis firmans,
omnes conuenire in hoc,
de interpr. vltimarum voluntat.
l. 4. ſsolut. vltim. n. 11. fol. 436. Pancirolus, Riminald. &
Peregrin. vbi
ſstatim referam eos, &
cõfirmatconfirmat Regia l. 26.
tit. 31. partit. 3. vbi Gregorius Lopez
gloſsſs. 1. mouet dubium, quod &
ſsuperiores proponunt, vtrùm idem ob
ſseruandum
ſsit in legato annuæ præ
ſstationis prædictis
locis relicto? Mihi autem magis placet (quidquid Hu
*golinus, & Bartolus repugnent) Rogerij
ſsententia,
exi
ſstimantis magnam differentiam e
ſsſse inter v
ſsumfructum, & legatum annuum; idcircò legatum annuum
Reipublicæ, Ciuitati, Collegio, aut Eccle
ſsiæ perpetuò, aut
ſsimpliciter relictum, minimè extingui centum
annorum decur
ſsu,
ſsed vltra procedere, donec Re
ſspublica ip
ſsa finiatur. Quam
ſsententiam contra Bartolum,
cum Barbacia, Ia
ſsone, Ripa, & Socino, eruditè defendit, atque concludenter fundat Couarru.
variar. lib. 3.
dicto cap. 9. num. 10. per totum, latiùs Hyppolitus Riminaldus videndus omninò
in conſs. 219. num. 11. & multis ſseqq. lib. 2. Pancirolus
in conſs. 20. art. 135. per totum,
& cum multis Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 29. num. 11. videndus
num. 8. fol. 275. qui,
& Couarru.
vbi ſsuprà, veram reddit di
ſscriminis rationem, inter v
ſsumfructum, & annuum legatum. Cuiacius etiam, dicens legatum annuum huiu
ſsmodi e
ſsſse æternum, &
ſsempiternum, & eandem di
ſscriminis rationem reddens,
recitationum ſsolennium in lib. Digestorum,
ad l. in ſsingulos, 8. in fine, ff. de annuis legatis, latiùs ad
*
l. 8. & 9. ff. de vſsufructu legato, vbi agit, an etiam v
ſsusfructus fi
ſsco relictus, finiatur eodem temporis
ſspatio, &
*
eleganter probat; quòd v
ſsufructus relictus ciuitati, vel
ciuibus, vel Reipublicæ, amitti pote
ſst non vtendo per
modum, & tempus con
ſstitutum lege:
ſsed & qua
ſsi
morte ciuitatis finiri pote
ſst, putà
ſsi ho
ſstile aratrum in
eam duitatem inducatur, vt pa
ſsſsa e
ſst Carthago, &
Numantia, & Sagunturm: quod e
ſst in
l. ſsi vſsusfructus, ff.
quibus modis vſsusfructus amittatur. Aut alio modo ciuitas extingui, & mori dicatur, prout explicat Petrus
Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib 4. cap. 5. num. 16. 1.
parte, vbi
num. 15. explicat etiam, aratrum ciuitati in
*ducere quid, & quibus inductum, vt
ibi videre poteris, & in
l. 23. tit. 31. partit. 3.
Quartò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, ex eadem ratione deduci rationem textus in
l. antiquitas, C. de vſsu*fructu. Anteà tamen aduertendum erit ad verba Iu
ſstiniani
in dicto §. 1. in fine, Inſstitut. de vſsufructu, quatenus
ſscribit:
Ne tamen in vniuerſsum inutiles eſsſsent proprietates, ſsemper abſscedente vſsufructu, placuit certis modis
extingui vſsufructum, & ad proprietatem reuerti. Quod
idem expre
ſsſsum e
ſst
in l. 3. ad finem, ff. de vſsufructu. Sed
difficultatem facit, videri contraria, v
ſsumfructum extingui, & ad proprietatem reuerti quia
ſsi extinguitur;
ergo reuerti non pote
ſst: &
ſsic nece
ſsſse e
ſsſset, vt reuerti
|
po
ſsſset, quod remaneret, argumento
l. ſsed & ſsi manente, ff. de precario: & quia non entis nullæ
ſsunt qualitates,
l. eius
qui in pronuncia, cum vulgatis,
ff. ſsi certum petatur. Sed huius difficultatis facilis erit
ſsolutio,
ſsi repetamus nonnulla ex his, quæ pro di
ſstinctione cau
ſsalis, & formalis v
ſsusfructus diximus
ſsup. hoc eodem libro,
cap. 1. per totum. Extinguitur enim certis modis v
ſsusfructus formalis, qui re
ſsidet penes fructuarium, di
ſstinctus, &
ſseparatus à proprietate, & reuertitur ad
proprietatem v
ſsusfructus cau
ſsalis, qui erat
ſsimul
cum ip
ſsa ante con
ſstitutum v
ſsufructum. Quæ
ſsolutio confirmatur ex his, quæ
ſscribunt Bartolus,
& Doctores communiter
in l. ſseruum filij, in princip.
ff. de legatis primo. Pari
ſsius
in conſsilio 74. numer. 81.
vol. 3. & in
ſspecie argumentationis no
ſstræ, Albanus
in
conſsil. 250. num. 15. lib. 2. dum dicunt, quòd v
ſsusfructus
formalis e
ſst qui extinguitur, quando cum proprietate
con
ſsolidatio contingit; & in terminis, difficultati
ſsuperiori propo
ſsitæ
ſsic re
ſspondet Fulgo
ſsius
in l. 1. num. 6.
ff. de vſsufructu.
Deueniendo igitur ad textum
in d.l. antiquitas, pro
*
eiu
ſsdem explicatione con
ſstituo: quòd
ſsi v
ſsusfructus relictus
ſsit alicui pro
ſse, & hærede
ſsuo, vel hæredibus
ſsuis; in hoc enim, quòd mentio hæredis fiat in
ſsingulari, vel in plurali numero, differentia non e
ſst, vt Mantica, Simon de Prætis, & alij referendi
ſstatim annotarunt expre
ſsſsim: huiu
ſsmodi legatum validum e
ſst,
ſsublatâ penitus Antiquorum altercatione, & contrarietate,
ſsed vltra primum legatarij hæredem non extenditur,
cùm primo potiùs hærede finitur, & ad proprietatem
reuertitur, ex deci
ſsione textus
in l. antiquitas, C. de vſsufructu. Cuius rationem exi
ſstimant nonnulli fundatam
e
ſsſse ex natura ip
ſsa v
ſsusfructus, iuxta quam morte finitur, vt dicebamus
ſsup. in principio, nec ad hæredes
*
tran
ſsit:
ſsic intelligunt Cinus, Bartolus, & alij antiqui
ibid. & in
l. in annalibus, Cod. de legat, idem Bartol. in
l. Gallus, §. etiamſsi parente, num. 7. ff. de liber. & poſsthumis. Cagnolus
in l. qui per ſsucceſsſsionem, num. 10. ff. de
regul. iuris, & communem re
ſsolutionem te
ſstantur Alexander
num. 9. & Claudius
num. 26. in d. §. etiamſsi parente. Tiraquel.
de retract. conuentionali, §. 1. gloſsſs. 6. n. 22.
Mantica
de coniecturis vltim. voluntat. lib. 8. tit. 14. n. 21.
fol. 357. Simon de Prætis
de interpret. vltim. volunt. lib. 3.
ſsolut. 5. num. 29. verſs. poſsſset autem, fol. 19. Anton. Gomez
tom. 2. variar. c. 115. de ſseruit, num. 20. & cap. 11. num. 14.
Ioannes Guttierez
de iuramento confirmatorio, 1. part.
cap. 48. num. 8. & 9. Alexander Rauden
ſsis
de analogis,
lib. 1. cap. 15. num. 79. & 80. & noui
ſsſsimè his non relatis, Barbo
ſsa
in l. quia tale, 14. numer. 34. verſs. circa
quam limitationem, fol. 318. repetit etiam Simon de
Prætis
lib. 1. ſsolut. 2. num. 20. fol. 93. qui
ex num. 18. cum
ſseqq. multis probat, naturam rei, de qua agitur in om
*ni materia, & di
ſspo
ſsitione attendendam; ip
ſsa enim
declaratur voluntas di
ſsponentis; quantumuis verba
impropriari contingat. Ratio igitur
d.l. antiquitas,
con
ſsi
ſstit in eo, quòd hæredis mentio facta fuit circa
rem, quæ de
ſsui natura ad hæredes non e
ſst tran
ſsitoria,
ſsicuti v
ſsusfructus, qui morte finitur; &
ſsic de primo
tantum hærede intelligi debet di
ſspo
ſsitio, tamet
ſsi verba
indi
ſstinctè prolata fuerint, nam & dictio
quælibet, quæ
perpetuitatem inducere videtur, ex natura rei, cui adiicitur, durat dumtaxat,
quantũquantum ip
ſsa res. Alexander
in conſs.
60. Omiſsſso, lib. 1. Alberic.
in l. annuam, ff. de annuis legat.
Hæc tamen ratio quamuis communis
ſsit, mihi non
placet ex eo, quòd non concludat; nam et
ſsi natura v
ſsu
ſsfructus ea
ſsit, ex voluntate di
ſsponentis alterari potuit,
vt capitibus
ſsequentibus probandum e
ſst. Aliâ igitur
*
ratione fundatur deci
ſsio illius textus, non eâ, quæ ex
natura v
ſsusfructus deducitur, quia iuxta eam nec ad
primum hæredem deberet tran
ſsire,
ſscilicet, ne aliàs
proprietas remaneat pror
ſsus atque perpetuò inutilis,
ſsemper ab
ſscedente v
ſsufructu; quapropter cum v
ſsusfructus
ſsic relinquitur, mediam viam eligendam Antiqui
putarunt, vt
ſscilicet valeat legatum, atque vt mentio
hæredis
ſsine effectu non
ſsit, nec etiam proprietas inutilis perpetuò remaneat, ad primum dumtaxat legatarij
hæredem extendatur legatum:
ſsic hanc rationem expre
ſsſsim probarunt Glo
ſsſsa, Baldus, Angelus, Salicetus,
Fulgo
ſsius, Alexander, & Ia
ſson
in d.l. in annalibus, C.
de legatis. Aretinus
num. 56. & Ia
ſson
num. 34. in d. §.
etiamſsi parente: & e
ſsſse magis veram, & magis communem rationem te
ſstatur Carolus de Tapia
in l. finali, ff. de
conſstitutionibus Principum. 2. par. cap. 3. num. 30. & 36.
folio mihi, 159. & videtur eandem probare Antonius
Gomez
d. cap. 15. de ſseruitutibus, num. 20. in verſs. ſsed contrarium eſst tenendum.
Nec vrget in contrarium textus
in dict. l. in annalibus, C. de legatis, in l. ſsciendum & in
l. hæredis appellatio,
& l. hæredis appellatione, ff. de verborum ſsignificatione: vbi
hæredis appellatione, veniunt omnes hæredes in infinitum, quia Bartolus
in d.l. Gallus, §. etiamſsi parente, n. 7.
ita di
ſstinguit; &
ſsequuntur omnes
ſsecundùm Manticam, & alios relatos
ſsuprà, quòd cùm hæredis mentio
ſsit circa rem, quæ
ſsui naturâ ad hæredes tran
ſsit, tune
omnes quidem hæredes continentur, exceptis quibu
ſsdam ca
ſsibus, vt
in dictis iuribus. Cùm verò hæredis
mentio
ſsit circa rem, quæ
ſsui naturâ ad hæredem non
tran
ſsit,
ſsicuti v
ſsusfructus, qui morte finitur; & tunc de
primo tantùm hærede debet intelligi
d.l. antiquitas, C.*
de vſsufructu. Idem etiam ob
ſseruant, ipsíque lati
ſsſsimè
explicant, quomodo hæredis, vel hæredum mentio accipienda
ſsit in contractu, te
ſstamento, & omni alia di
ſspo
ſsitione, & an primus hæres tantùm, vel etiam vlteriores comprehendantur. Doctores communiter
in d. §.
etiamſsi parente. Tiraquel.
de retract. conuentionali, §. 1.
gloſsſs. 6. à num. 17. v
ſsque ad
num. 26. Matic.
lib. 8. d. tit. 14.
per totum. Simon de Prætis
de interpr. vlt. volunt, lib. 3.
ſsolut. 5. per totam, fol. 17. Anton. Gomezius
tom 1. variar.
cap. 11. n. 14. Sigi
ſsmundus Lofredus
in conſs. 7. num. 25.
Hyppol. Riminald.
in conſs. 252. n. 108. lib. 3. Carol, de
Tapia
in l. fin. ff. de conſstitut. Principum, part. 2. cap. 3.
Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſs. art. 32. per
totum, fol. 284. & 285. Alexander Rauden
ſsis
de analogis
lib 1. cap. 10. ex n. 20. v
ſsque ad
n. 27. & cap. 15. ex n. 50.
& num. 79. cum ſseqq. & num. 102. 108. & 347. & vide
omninò Hyppolit. Riminald.
in conſs. 242. lib. 3.
CAPVT LXII.
Proponitur difficultas l. 4. ff. de nouationibus, &
communi interpretatione probata, infertur
inde ad quæſstionem, ſsi teſstator legauit vxori vſsumfructum ſsub conditione, ſsi caſstè &
vidualiter vixerit, & poſst eius mortem Titio:
ſsi vxor poſsteà ſsecundas nuptias contraxerit,
an ſstatim debeatur Titio vſsusfructus? Item
etiam, ſsi vxori legetur vſsusfructus ſsi vidua
permanſserit, & ſsi ad ſsecundas nuptias tranſsiuerit, idem vſsusfructus relinquatur Titio, an
vxore ante nuptias ſsecundas defuncta, Titio
debeatur vſsusfructus? vbi quæ hucuſsque
ſscripta ſsunt ab aliis, recenſsentur in vnum,
& communes Doctorum reſsolutiones magis probantur.
SVMMARIVM.
-
1 Proponitur difficultas l. ſsi vſsusfructus debitorem, 4.
ff. de nouationibus.
-
2 Et diſstinctio gloſsſsæ improbatur.
-
3 Ceſsſsio actionum, & iurium, ignorante, & inuito debitore fieri poteſst; delegatio verò nonniſsi volente debitore.
-
4 Probatur communis intellectus ad textum in d.l. 4. ff.
de nouationibus.
-
5 Cuiacij ſsententia in propoſsito d. l. 4. nouiter adducta,
probata.
-
6 Vſsusfructus ex voluntate teſstatoris, tranſsit de vna
Perſsona in aliam.
-
7 Teſstator legauit vxori vſsumfructum certi fundi vel
aliquorum bonorum, ſsub conditione, ſsi caſstè, & vidualiter vixerit, & poſst eius mortem Titio; ſsi vxor
poſsteà ſsecundas nuptias contraxerit, an ſstatim debeatur Titio vſsusfructus?
-
8 Diſspoſsitio omnis debet intelligi ſsecundùm id, ad quod
principaliter ordinatur.
-
9 Actus ſsemper regulatur à fine in quem dirigitur.
-
10 Regulatur etiam à ſsua cauſsa.
-
11 Nonnullis fundamentis ſsatisfactum remiſsſsiuè, quæ expendi ſsolent contra communem defenſsam ſsup. n. 6.
-
12 Teſstator ſsi vxori legauerit vſsumfructum, ſsi vidua permanſserit, & ſsi ad ſsecundas nuptias tranſsiuerit, eundem vſsumfructum Titio reliquerit, an vxore ante
nuptias ſsecundas defunctâ, Titio debeatur vſsuſsfructus?
-
13 Vſsusfructus ſsi relinquatur alicui, donec hæres, vel alter ad certam ætatem peruenerit, & eueniat, quòd
hæres vel alter ante eam ætatem moriatur, legatarius conſsequitur vſsumfructum vſsque ad tempus, vel
ætatem præfinitam.
-
14 Vſsusfructus ad certum tempus relictus, mortuo vſsufructuario, ante tempus etiam finitur.
ADuersùs ea, quæ
cap. præcedenti, re
ſsoluta
ſsunt, vrgere videtur in contrarium textus
in l. ſsi vſsusfructus debitorem, 4. ff. de nouationibus, vbi v
ſsusfructus non
*
finitur morte v
ſsufructuarij, in cuius per
ſsona con
ſsi
ſstebat
v
ſsusfructus,
ſsed alterius mors ex
ſspectatur, cui v
ſsusfructus ip
ſse delegatus fuit. Et augetur difficultas, quòd
ſsi
fructuarius in
ſspecie eius textus delegauit in creditorem
v
ſsumfructum, videbatur quòd delegantis morte finiri
deberet, per textum in
l. neceſsſsario, 8. §. finali, ff. de periculo & commodo rei venditæ: quare Bartolus, ca
ſstren
ſsis,
& Immola
in eadem l. 4. Aretinus, & alij communiter
in §.
finitur, Inſstitut. de vſsufructu. vbi noui
ſsſsimè Anton.
Pichardus
num. 3. & Petrus Ricciardus
num. 13. Franci
ſs.
Hotmannus
ad titulum, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, num. 10. diuer
ſsimodò accipiunt illum textum; inter alia tamen Glo
ſsſsa
verbo, eius,
in dict. l. 4. & verbo,
*
morte,
in dict. §. finitur, di
ſstinguendum exi
ſstimat, an
v
ſsusfructus fuerit iam con
ſstitutus, an dumtaxat competat actio, vt v
ſsusfructus debitus,
ſseu promi
ſsſsus con
ſstituatur? Nam primo ca
ſsu v
ſsusfructus iam con
ſstitutus,
morte fructuarij finitur, ex regula textus
in dict. §. finitur; &
ſsic procedit textus
in d.l. neceſsſsario, §. finali, quia
cùm v
ſsusfructus in per
ſsona fructuarij incœperit, debet
etiam personâ extinctâ, &
ſsic morte ip
ſsius finiri. Secundo verò ca
ſsu, quando tantùm competit actio, vt v
ſsusfructus
cõſtituaturconstituatur, cùm incipiat in per
ſsonâ eius, cui delegatio fit, ip
ſsius etiam mors ex
ſspectari debebit. Sed
hanc
ſsolutionem improbant Bartolus
ibidem, num. 2.
dicens, quòd Glo
ſsſsa non dicit verum, & Ca
ſstren
ſsis
n. 5.
dicens, quod Glo
ſsſsa e
ſst trufa, ea ratione, quòd fal
ſsum
ſsit
dicere, po
ſsſse fructuarium actionem, quam habet, alij
cedere, quia
ſsicut v
ſsusfructus cedi non pote
ſst; ita nec
actio ip
ſsa, ex
l. corruptionem, C. de vſsufruct. l. Sempronius Attalus. ff. de vſsufructu legato. Fortius tamen vrget quòd ex prædicta di
ſstinctione
ſsequeretur maximum
ab
ſsurdum, nempe quòd plus iuris habeat is, qui dumtaxat actionem habet, vt con
ſstituatur v
ſsusfructus, quàm
is qui v
ſsumfructum ip
ſsum con
ſstitutum habet, contra
regulam textus
in l. minus est, 205. ff. de regulis iuris.
Deinde, quia
in dict. l. 4. non agitur de ce
ſsſsione actionis,
Vt malè exi
ſstimauit Glo
ſsſsa,
ſsed de delegatione, vt expre
ſsſsim dicitur in eo textu, & con
ſstat ex rubrica, cui
ſsubiacet, atque vt indubitatum
ſsupponunt Scribentes
communiter, & noui
ſsſsimè annotarunt Barbo
ſsa
in l. vſsufructu, 58. num. 18. verſsic, ſsed reſspondendum eſst, fol. 942.
ff. ſsoluto matrimonio. Ricciardus
in dict. §. finitur, n. 13.
E
ſst autem maxima differentia inter ce
ſsſsionem, & dele
*gationem actionum, & iurium; ce
ſsſsio enim ignorante, & inuito debitore fieri pote
ſst Delegatio non ni
ſsi volente debitore,
l. 1. C. de nouat. & delegat. vbi
ſsic annotarunt & di
ſscriminis rationem a
ſsſsignarunt Glo
ſsſsa
verb.
ſsolent. Bartolus, Salicetus, & alij communiter.
Quapropter dicendum e
ſst, quòd in eo textu, V
ſsus
*fructus, qui aliàs finiri deberet morte eius, qui delegauit, ideò mortuo eo non extinguitur,
ſsed mors alterius
expectatur, in quem per delegationem transfertur, quia
delegatio, & tran
ſslatio facta fuit de con
ſsen
ſsu domini;
&
ſsic proprietarius delegationi con
ſsen
ſsit, atque ex voluntate
eiuſdẽeiusdem nouus v
ſsusfructus con
ſstituitur, & quoad
illius extinctionem non con
ſsideratur ampliùs per
ſsona
delegantis,
ſsed tantùm eius, in quem delegatio facta fuit.
Non ergo perimitur v
ſsusfructus per mortem primi,
ſsed
per mortem
ſsecundi v
ſsufructuarij. ita vt
ſsi
ſsecundus moriatur viuente primo, non po
ſsſsit ampliùs ad v
ſsumfructum petendum habere regre
ſsſsum primus, vt eleganter
declarant Bartolus, & Imola
num. 1. Ca
ſstren
ſsis
num. 3. in
dict. l. 4. Baldus
in l. 1. C. ſsi pignus pignori datum ſsit. Pinellus
in l. 1. C. de bonis maternis, 3. part. num. 40. Ricciardus
in dict. §. finitur, n. 13. in fine. Barbo
ſsa
in dict. l.
vſsufructu, num. 18. & 19. per totum, vbi po
ſst Ca
ſstren
ſsem, & Imolam declarat aliam difficultatem illius textus: Quare
ſscilicet obligatio primi v
ſsufructuarij non
perimatur ip
ſso iure per nouationem,
ſsed ope exceptionis, vt
ibid, videri poterit: eandem etiam interpretationem admittit cuiacius
recitation ſsolemnium in lib. Dige*ſstorum, ad l. 29. ff. de vſsufructu legato, circa finem, qui
recti
ſsſsimè percipiens verum
ſsen
ſsum illius textus, inquit,
quòd in
dict. l. 4. non agitur de fructuario,
ſsed de eo,
cui debetur v
ſsusfructus, qui
ſsanè nondum e
ſst fructuarius, nec erit anteaquam ei cedatur v
ſsusfructus: ce
ſsſsio
facit fructuarium, non debitio; non loquitur ergo de fructuario,
ſsed de eo, cui debetur v
ſsusfructus, qui debitorem creditori
ſsuo delegauit, vt ei permitteret, & cederet v
ſsumfructum
ſsibi debitum; &
ſsi ce
ſsſserit,
ſsignificat
ea lex morte, aut capitis diminutione creditoris v
ſsumfructum finiri, nimirùm, inquit, atque cæteris omnibus
elegantius Cuiacius, quia hic
ſsolus fructuarius fuit; non
etiam morte delegantis, qui fructuarius nunquam fuit,
nec fui
ſsſse intelligitur.
Extendit autem Pinellus loco relato
ſsupr. textum
in
dict. l. 4. vt procedat,
ſsiue delegetur, aut transferatur v
ſsusfructus iam con
ſstitutus ex voluntate debitoris, aut
proprietarij,
ſsiue actio ad con
ſstituendum v
ſsumfructum
competens. Id quod viri
ſsſsimum e
ſst, ex mente communi
procedens, atque apertè probatum in illis verbis: si
vſsusfructus debitorem meum delegauero, &c. quæ: apta
ſsunt
vtrumque æqualiter comprehendere. Ex his deducitur
vera doctrina, & conclu
ſsio in hac materia, quòd ex vo
*luntate te
ſstatoris, aut domini, v
ſsusfructus tran
ſsit de vna
per
ſsona in aliam: quod per textum in
l. Sempronius Attalus, ff. de vſsufructu legato, cum aliis
ſsic tradiderunt
Alciatus
reſsp. 352. num. 2. Menoch.
in conſs. 141. num. 19.
lib. 2. Sic & è contra, ex eiu
ſsdem domini aut te
ſstatoris
voluntate finiri
ſsolet aliquando ante mortem. Cuius rei
exemplum opportunè huic loco applicatur,
ſsi ponamus,
quòd te
ſstator legauit vxori v
ſsumfructum certi fundi,
*
vel aliquorum bonorum
ſsub conditione,
ſsi ca
ſstè & vidualiter vixerit, & po
ſst eius mortem, Titio;
ſsi vxor po
ſsteà
ſsecundas nuptias contraxerit, an
ſstatim Titio debeatur v
ſsusfructus, vxoris morte non ex
ſspectata, vel remanere debeat interim penes hæredem? Et in hoc dubio, vt multa
ſsciens con
ſsultóque prætermittam, quæ dicere po
ſsſsem, reiecta opinione Romani, & aliorum, cuius meminerunt
ſstatim referendi, dicendum ex communiori atque veriori
ſsententia, Titio, &
ſsic
ſsecundo
legatario
ſstatim, non ex
ſspectata morte vxoris, v
ſsusfructus legatum deberi: quod cum Ioanne Andrea, qui huius opinionis Author dici
ſsolet, Bartolo, Baldo, Alberico
de Ro
ſsate, Ca
ſstren
ſsi, Alexandro, Decio, Galiaula, Sodino, Fortunio, & aliis probarunt Mantica
de coniecturis
vltim, volunt, lib. 3. titul. 19. num. 19. fol. 101. Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 70. verſs. | hinc eſst quod legatum, fol. 234. & 235. Villalobos
communium opinionum, verbo, legatum,
num. 12. Antonius
Gomez, optimè di
ſsputans tom.
2. variar. cap. 11. de qualitatibus contractuum, num. 34. Simon de Prætis
de interpretatione vltim. voluntat. lib. 1. interpretatione 2. ſsolutione 14. num. 5. fol. 125. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 45.
& quæſst. 52. num. 7. Cephalus
in conſs. 391. num. 1. lib. 3.
Camillus Gallinius loco
ſstatim referendo, Alexander
Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 20. num. 6. fol. 135.
Hæc aurem re
ſsolutio, ex tacita atque veri
ſsimili
mẽtemente, & voluntate te
ſstatoris procedit; atqui, vt eleganter,
& eruditè
ſscribit Mantica veri
ſsimile e
ſst, te
ſstatorem volui
ſsſse fundum ad Titium pertinere, cùm primùm vxor ad
ſsecundas nuptias conuolauerit, & tempus mortis ob eam
cau
ſsam expre
ſsſsi
ſsſse, quòd crediderit eam vidualiter e
ſsſse
victurãvicturam, & con
ſsequenter v
ſsumfructum ei
relictũrelictum, per
mortẽmortem extinctum iri;
ſsed
ſsi alio modo celerius quàm per mortem finiatur, ex coniectura vero
ſsimili idem
dicendũdicendum e
ſst,
te
ſstatorè volui
ſsſse, atque pro expre
ſsſso habendum e
ſst. Et ad
hoc redigenda
ſsunt ferè omnia fundamenta, quæ in propo
ſsito con
ſsiderarunt Antonius Gomez, Prætis, Caualcanus, & alij
ſsuperiores, &
ſstrictè di
ſsputans Alexander
Rauden
ſsis
vbi ſsuprà, num. 6. & 7. vbi dicit, quòd ponderato fine te
ſstatoris, qui
ſsatis colligitur ex viduitatis
conditione, apparet, finem te
ſstatoris e
ſsſse viduitatem, &
propter illam legatum reliqui
ſsſse; &
ſsic viduitate ce
ſsſsante, quòd aliæ qualitates
ſseu pa
ſsſsiones, quibus inducitur
priuatio, dicuntur mortes naturales, vt legatarius
ſsecundo loco nominatus, debeat
ſstatim admitti: omnis
*
enim di
ſspo
ſsitio intelligi debet
ſsecundùm id, ad quod
principaliter ordinatur,
l. 2. §. non autem omnes, ff. de fluminibus, l. 2. §. quod diximus, ff. ſsi quis cautionibus. Bartol.
in l. ambitioſsa, ff. de decretis ab ordine faciendis: &
actus
ſsemper regulatur à fine, in quem dirigitur,
l. ſsi is*
qui in aliena, verſsic. nemo enim, ff. de acquirenda hæreditate. l. verum, ff. de furtis. Pedrocha
m conſs. 9. num. 44. Et
à ſsua cauſsa. Craueta
in conſsil. 75. num. 15. Cephalus
in*
conſsil. 329. num. 50. lib. 3. & in conſsil. 703. num. 12. lib. 5.
Ad
ſsuperiorem etiam rationem redigi debent quamplurima, quæ in hac quæ
ſstione
ſscrip
ſsit Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione, lib. 9. cap. 13. per totum: vbi
præfatam
ſsententiam communem optimè defendit, &
*
iis omnibus
ſsatisfacit, quæ in contrarium moueri po
ſsſsunt: Deinde
eodem lib. 9. cap. 14. per totum, mouet du
*bium, quid dicendum
ſsit,
ſsi è contra te
ſstator vxori v
ſsumfructum reliquerit,
ſsi vidua permaneret, &
ſsi ad
ſsecundas tran
ſsiui
ſsſset nuptias, Titio eundem v
ſsumfructum reliqui
ſsſset an,
ſsi vxor ante
ſsecundas nuptias dece
ſsſserit, debeatur Titio v
ſsusfructus? & refert Alciatum irridentem
Socinum, atque firmantem, verius e
ſsſse, vt admitti non
debeat Titius, qua
ſsi non euenerit conditio. Tandem per
totum caput optimè fundat &
ſsecurè, verè etiam re
ſsoluit, in prædicto ca
ſsu exten
ſsionem admittendam de ca
ſsu
ſsecundarum nuptiarum ad ca
ſsum mortis; & inde vxore
*
mortua ante
ſsecundas nuptias, v
ſsumfructum Titio deberi, vt ibidem videri poterit, cùm occa
ſsio
ſse obtulerit, ne
repetamus ea, quæ ab alio rectè
ſscripta fuerint.
Quòd ſsi vſsusfructus relinquatur alicui, donec hæres,
vel alius ad certam ætatem peruenerit, & eueniat, quòd
hæres, vel alter ante dictam ætatem vel tempus moriatur legatarius conſsequetur vſsumfructum vſsque ad ætatem præfinitam, quia perſsonam potiùs quàm tempus
conſsiderauit principaliter teſstator, vt ſscribunt Romanus
ſsingul. 287. Summa Armilla titul. de vſsufruct. num. 7.
& cum aliis Caualcanus de vſsufructu mulieri relicto,
num. 137. fol. 323. qui cum Caſstrenſsi, & aliis rectè probat, contrà eſsſse, cùm vſsusfructus relinquitur ad certum
tempus, quia mortuo vſsufructuario ante tempus finitur
ſstatim, ex regula textus in dict. §. finitur, nec pro tempore deficiente ad hæredes tranſsit.
CAPVT LXIII.
Proponitur vulgata ſsed non rectè explicata difficultas l. final. C. de vſsufructu. Quorundam
interpretationes damnantur, & vera ratio
eiuſsdem textus redditur. Dubitatur deinde,
vtrùm pater commoditatem dumtaxat, an
vſsumfructum habere dicatur ex vſsufructu
filio relicto, an etiam fructus ex eodem vſsufructu perceptos finito eo reſstituere teneatur? & Cini ſsententia meliùs quàm hactenus corroborata; ad nonnulla infertur, atque
aliorum traditiones in hac materia nouiter,
& verè confutantur.
SVMMARIVM.
-
1 Proponitur vulgata difficultas l. final. C. de vſsufructu, & ſsummè adſstringitur dubitandi ratio eiuſsdem
legis.
-
2 Interpretatio Gloſsſsæ ad eum textum damnatur; item
quo tempore latus fuerit per Iuſstinianum; textus
etiam in l. cùm oportet, C. de bonis quæ liberis,
demonſstratur.
-
3 Bartoli diſstinctio in propoſsita difficultate relata, &
improbata.
-
4 Ex voluntate, atque indiuio teſstatoris, dumtaxat venit perſsona in diſspoſsitione nominata, non verò ea, cui,
mediante nominatâ, acquiritur.
-
5 Legatum relictum filiofamilias, an ipſsius, an patris
contemplatione cenſseatur relictum, controuerſsium
fuiſsſse inter Doctores, & multis caſsibus, diſstinctionibùſsque explicatum.
-
6 Legatum relictum filiofamilias, regulariter, atque in
dubio, eius contemplatione, & non patris relictum
videtur.
-
7 Baldi ſsententia circa difficultatem dict. l. fin. C. de
vſsufructu, nouiter, & verè confutata.
-
8 Cuiacij interpretatio in eadem difficultate confutata,
& numeris ſseqq.
-
9 Pater, & filius vna, & eadem perſsona reputantur,
& ibidem textus in l. vltim. C. de impuberum, in
fin. explicatus remiſsſsiuè.
-
10 Pater & filius vna, & eadem perſsona reputantur,
quandiu durat patria poteſstas; ſsecus tamen eâ diſsſsolutâ.
-
11 Patria poteſstas morte diſsſsoluitur.
-
12 Nonus intellectus aſsſsignatur ad textum in d.l. final.
C. de vſsufruct. & improbatur.
-
13 Saluatur etiam nouiter per Authorem.
-
14 Textus in dict. l. fin. & verè, & ſsubtiliter explicatus, atque rationes nouiſsſsimæ Antonij Pichardi &
Petri Auguſstini Morlæ probatæ.
-
15 Vſsusfructus competens patri in bonis aduentitiis filiorum, verus & formalis vſsusfructus dicitur.
-
16 Vſsufructu filiofamilias relicto, vtrùm patri ſsola commoditas, an verò vſsusfructus etiam quæratur? vbi
communis ſsententia refertur, & contraria Cini probatur, & num. ſseqq.
-
17 Vſsusfructus ſsolus, & non proprietas, cùm filiofamilias
relinquitur, vtrùm teneatur pater fructus omnes ex
eo perceptos, vel æſstimationem eorum finito vſsufructu restituere? vbi Caſstrenſsis ſsententia in conſs. 455.
num. 7. vol. 2. improbatur: & vide infrà num. 24.
-
18 Fundamentum commune Doctorum in quæſstione propoſsita ſsuprà, num. 16. contra eoſsdem retorquetur.
-
19 Ioannis de Monteſsperello in conſs. 124. num. 5. lib. 1.
noua declaratio, nouiter improbata per Authorem.
-
20 Determinabile vnum reſspiciens plura determinabilia, | vniformiter debet illa determinare: quod latius explicatur, atque exornatur remiſsſsiuè.
-
21 Roderici Suarez in propoſsito opinionis Cini verba quædam relata.
-
22 Cinus in examine ſsuo in quæſstione ſsuperiori interrogatus, qualiter reſsponderit? & ibidem Caſstrenſsis verba relata.
-
23 Baldi distinctio in propoſsito d.l. finalis, C. de vſsufructu, nouiter relata, & probata.
-
24 Vſsufructu finito, qui filiofamilias relictus fuit, non teneri patrem fructus ex eo perceptos reſstituere, nec
etiam eorum æstimationem.
-
25 Vſsusfructus ſsi filiofamilias relinquatur hodie, vtrùm
obſseruari debeat deciſsio dict. l. finalis, C. de vſsufructu; & ibidem, an vſsusfructus talis duret in perſsona patris, etiam mortuo filio: vbi Ioannis de Matienzo, Emmanuelis Mendez, atque aliorum traditiones nonnullæ in propoſsito, nouiter, & verè taxantur.
-
26 L. cùm oportet, C. de bonis quæ liberis, explicatur.
-
27 Ioannis de Matienzo æquiparationem quandam in
hac materia veram non eſsſse, nec iure procedere.
-
28 Vſsusfructus competens patri in bonis aduentitiis filiorum, quæ pleno iure filio acquiruntur, durat penes
patrem, etiam filio defuncto: & de multis effectibus, remiſsſsiuè.
-
29 Filiusfamilias, qui ex permiſsſsione legum huius Regni,
teſstari poteſst de tertia parte bonorum ſsuorum, vtrùm
patri præiudicare poſsſsit in vſsufructu tertiæ partis?
PRo di
ſstincta, atque ab
ſsoluta huius capitis explica
*tione, in primis con
ſstituere nece
ſsſsarium erit, contra
ſsuperiorem doctrinam, v
ſsumfructum
ſscilicet morte v
ſsufructuarij finiri, fortiter vrgere in contrarium textum
in l. finali, C. de vſsufructu. Enimverò eius textus deci
ſsio
ſsubob
ſscura quidem e
ſst, & difficilis, nec rectè à Doctoribus explicata; vt autem verbis con
ſstitutionis prælectis, mens & ratio ip
ſsius faciliùs percipi valeat, in
hunc modum
ſscriptum reliquit Iu
ſstinianus:
Ex libris
Sabinianis quæſstio nobis relata eſst, per quam dubitatur, ſsi
vſsusfructus per ſeruũſeruum acquiſsitus, vel per filiumfamilias, capitis diminutione filij magna, vel media, vel morte; vel
emancipatione, vel ſserui quacunque alienatione, vel morte,
vel manumisſsione poſsſsit adhuc remanere? Et ideò ſsancimus
in huiuſsmodi caſsibus, neq;neque ſsi ſseruus vel filiusfamilias in præfatos caſsus inciderit, interrumpi patri vel domino vſumfructũvsumfructum, qui per eos acquiſsitus eſst, ſsed manere int actum. Neque ſsi
pater magnam capitis diminutionem, vel mediãmediam paſsſsus fuerit, vel morte ab hac luce fuerit exemptus, vſumfructũvſumfructum perire, ſsed apud ſsilum remanere, etiamſsi hæres à patre non relinquatur: Vſsumfructum enim per eum acquiſsitum, apud eum
remanere etiam poſst patris calamitatẽcalamitatem oportet: cùm plerunq;plerunque
veriſsimile ſsit, teſstatorem contemplatione magis filij, quàm
patris, vſsumfructum ei reliquiſsſse. Difficultas ergo con
ſsi
ſstit in hoc, quòd morte v
ſsufructuarij non finiri v
ſsumfructum, expre
ſsſsim probat Iu
ſstinianus: dicit enim, v
ſsumfructum relictum
ſseruo, vel filiofamilias, & per ip
ſsos
acqui
ſsitum patri, vel domino, eorundem morte non finiri, neque etiam morte domini, aut patris, vtriu
ſsque
potiùs mortem, & patris & filij
ſsimul expectandam e
ſsſse;
id quod iure procedere non po
ſsſse videbatur: nam aut ille v
ſsusfructus filij erat; & tunc morte ip
ſsius finiri debebat, ex regula textus
in dict. §. finitur, cum
ſsimilibus,
Instit. de vſsufructu aut. per
filiũfilium, mediante di
ſspo
ſsitione
legis acqui
ſsitus fuerat patri ita vt pater e
ſsſse verus v
ſsufructuarius; & tunc mors filij in con
ſsideratione habenda non erat,
ſsed mors patris, ex qua v
ſsusfructus finiri debebat,
ſsi verum e
ſst, v
ſsufructuarij morte v
ſsumfructum
extinguí, & ad proprietatem reuerti. Et augetur dubium;
nam hodie ex noua Iu
ſstiniani con
ſstitutione, aduentitiorum omnium reseruata e
ſst proprietas filiis,
ſsolo v
ſsufructu re
ſseruato parentibus,
l. cum oportet, & l. vltim. C. de
bonis quæ liberis, §. 1. Inſstitut. per quas perſsonas nobis acquiritur, l. 5. titul. 17. partit. 4. Sed v
ſsusfructus, de quo
agitur
in dict. l. final, e
ſst quid aduentitium, ex te
ſstamento, atque di
ſspo
ſsitione hominis filio proueniens: &
ſsic proprietas,
ſsiue dominium eius v
ſsusfructus a
ſsſsignari
debuit ip
ſsi filio, argumento
l. 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur:
& commoditas,
ſsiue facultas percipiendi fructus ip
ſsi patri; illâ autem conce
ſssâ patri, nece
ſsſsariò v
ſsusfructus
morte filij deberet perire, etiam viuente patre, per textum in
l. neceſsſsario, §. finali, ff. de periculo & commodo
rei venditæ: &
ſsic con
ſstitutio illa, & antiquo & nouiori
iuri repugnare videtur, vt ad oculum demon
ſstratur.
Quamobrem Glo
ſsſsa magna
verbo, intactum,
in dict.*
l. finali, inter alias
ſsolutiones dicendum exi
ſstimauit, di
ſspo
ſsitionem eius legis correctam e
ſsſse ex deci
ſsione
l. cùm
oportet, C. de bonis quæ liberis: & idem videtur præ
ſsentire Imola in
l. ſsi filiofamilias, 2. ff. de donationibus cauſsa
mortis; & fortè non pecca
ſsſse Glo
ſsſsam dicendo, eam legem corrigi ex
dict. l. cùm oportet, ſscrip
ſsit Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 189. verſs. & forte gloſsſsa, fol. 373. Sed malè quidem, vt contra glo
ſsſsam rectiùs
contendit nonnullis fundamentis Fulgo
ſsius
ibidem, &
con
ſstat ex annorum dige
ſstione per Con
ſsules Romanos
facta ab Haloandro, quæ habetur
in fine Codicis. Ex qua
deducitur apertè, tèxtum
in dict. l. finali, C. de vſsufructu, fui
ſsſse edictum po
ſst Con
ſsulatum Lampadij, & Ore
ſstis, qui Con
ſsules fuerunt anno à Chri
ſsto Domino no
ſstro nato, quingente
ſsimo trice
ſsimo
ſsecundo. Eaque con
ſstitutio fuit vna ex quinquaginta deci
ſsionibus Iu
ſstiniani, per quam antiqua iura, & veterum altercationes corriguntur, aut componuntur: Quas enumerat Eguinarius
in 1. part. Digeſstorum, in princip. Cagnolus
in l. 1.
num. 5. C. de pactis: textus verò
in d.l. cùm oportet, editus fuit Con
ſsulatu Decij, qui anno quingente
ſsimo trice
ſsimo primo, Con
ſsulatum ge
ſsſsit, vt ex eodem Haloandro colligitur.
Bartolus autem in
eadem l. vltim. C. de vſsufructu, &*
in l. ſsi filiofamilias, la 2. n. 2. ff. de donationibus causâ mortis, in propo
ſsita difficultate docuit, verum e
ſsſse, v
ſsumfructum finiri morte eius, cuius contemplatione relictus
e
ſst: quòd
ſsi non appareat cuius contemplatione relictus
fuerit, &
ſsic ver
ſsemur in dubio, id ex futuro euentu declarandum; nam
ſsi filius decedat viuo patre, hic euentus declarat, v
ſsumfructum fui
ſsſse relictum contemplatione patris, ip
ſsique patri intelligi acqui
ſsitum, & con
ſsequenter mortem eius expectandam;
ſsed
ſsi pater decedat
ſsuper
ſstite filio, i
ſste euentus declarat, contemplatione filij v
ſsumfructum fui
ſsſse relictum, ip
ſsique acqui
ſsitum, &
con
ſsequenter etiam morte eius, non patris extingui: &
Bartoli intellectum, atque di
ſstinctionem
ſsequuntur Albericus, Angelus, Ca
ſstren
ſsis, & alij
ibidem, Cumanus
in
l. placet, ff. de acquirenda hæreditate. Antonius Gomezius dicens, quòd i
ſste e
ſst verus
ſsen
ſsus, & proprius ca
ſsus
illius legis
in l. 48. Tauri, num. 2. in fine. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 179. verſs. quod
autem debeat habere, folio 372. & num. 234. fol. 442. defendit Ruinus
in conſs. 194. num. 3. & 4. vol. 2. & tolerabilem intellectum putat Padilla
in l. quamuis ſsimpliciter,
num. 10. C. de fideicommiſsſsis, & receptum firmat,
ſsed non
ſsequitur eum Emmanuel à Co
ſsta
ſselectarum interpretationum, cap. 17. num. 4. cum eo tran
ſsit Franci
ſscus Mantica
de coniecturis vlt. volunt. Lib. 8. tit. 16. num. 9. fol. 359.
& noui
ſsſsimè Petrus Ricciardus ad §.
finitur, Inſstitut. de
vſsufructu, num. 5. per totum: videntur etiam probare Cuiacius
recitation, ſsolemnium in libros Digeſstorum, ad l. ſsi
quis vſsumfructum, 29. ff. de vſsufructu legato, in verſsicul. eodemque modo ſsi filiofamilias. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 5. num. 8. 1. part. quatenus dicunt,
eius legis deci
ſsionem ideò procedere, quòd v
ſsusfructus
vtriu
ſsque contemplatione, & patris & filij relictus cen
ſsetur. Sed hunc intellectum impugnat Salicetus
in eadem
l. finali, C. de vſsufructu: & reiiciendum exi
ſstimat Imola
in dict. l. ſsi filiofamilias, 2. col. 2. ff. de donat, cauſsa mortis.
Improbat etiam Co
ſsta loco relato
ſsuprà, nec probarunt
recentiores nonnulli, quos
ſstatim referam. His ego libenter a
ſsſsentio contra Bartolum.
Primum, quia prædicta interpretatio verè non tollit
difficultatem propo
ſsitam, quare
ſscilicet v
ſsusfructus, et
ſsi
fuerit relictus contemplatione filij, vel in dubio
ſsimus,
non extinguitur morte patris, cui verè per filium quæ
ſsitus fuerat, & qui verus fuit v
ſsufructuarius; aut quare
non morte filij,
ſsi ip
ſsius contemplatione cen
ſsetur relictus.
Deinde, num maximum abſsurdum eſst dicere, voluntatem teſstatoris in hoc caſsu certum aliquid non continere, ſsed ex futuro euentu pendere? ex illoque, & non
certa iuris doctrina, vel ipſsius teſstatoris diſspoſsitione
declarandum, hanc vel illam fuiſsſse teſstatoris voluntatem. Nam cum voluntas teſstatoris de præſsenti deferat
ius vſsusfructûs, de præſsenti etiam conſstare debet, ad
quem pertinere debeat.
Prætereà, quia
ſsi mors filij expectanda e
ſst, vt finiatur
v
ſsusfructus, quando eius contemplatione relinquitur,
idem dicendum erit, quando ver
ſsamur in dubio, nec apparet cuius contemplatione fuerit v
ſsusfructus relictus;
quoniam in dubio præ
ſsumendum e
ſst, te
ſstatorem magis
filio, quàm patri volui
ſsſse v
ſsumfructum relinquere, argumento textus
in l. 3. §. hoc autem ff. de legatis præſstandis,
in illis verbis:
Nec enim quærimus cui acquiratur; ſsed cui
honor habitus ſsit, l. debitor, 84. §. ſseruo alieno, ff. de legatis ſsecundò, ibi:
Domini perſsona ad hoc tantùm inſspicitur,
vt ſsit cum eo teſstamenti factio: cæterùm ex perſsona ſserui legatum conſsiſstit, l. qui liberis, 8. §. hæc verba, ff. de vulgari,
& pupillari ſsubſstitutione, ibi:
Hunc habent ſsenſsum, vt ei
non omnis qui patris hæres extiterit, ſsed is, qui ex teſstamento hæres extiterit, ſsubſstitutus videatur. Et ideò neque
pater, qui per filium, neque dominus, qui per ſseruum hæres
extiterit, ad ſsubſstitutionem admittetur, l. edicto, 13. §. ad
eos, ff. de iure fiſsci, ibi:
Qui ex defuncti voluntate, &c. Ex
quibus iuribus annotarunt Bartolus, & communiter
Doctores
ibi, maximè in
dict. §. hæc verba, quòd ex vo
*luntate, atque iudicio te
ſstatoris dumtaxat venit per
ſsona in di
ſspo
ſsitione nominata, non verò ea, cui, mediante nominata, acquiritur.
Denique, nam et
ſsi inter Doctores controuerti
ſsoleat,
*
& multis ca
ſsibus, di
ſstinctionibú
ſsque explicari, vtrùm legatum relictum filiofamilias, ip
ſsius, an patris contemplatione cen
ſseatur relictum, quod plenè di
ſsputat Franci
ſscus Mantica
de coniecturis vltim. voluntat. lib. 8. tit. 16.
per totum. Padilla
in l. quamuis ſsimpliciter, ex num. 6. C.
de fideicommiſsſsis. Aluaradus, Simon de Prætis, & alij referendi
infrà. Regulariter tamen, atque in dubio, lega
*tum filio in pote
ſstate relictum eius contemplatione, non
patris relictum videri, apertè probatur in
dict. l. finali,
in fine, C. de vſsufructu, in verbo,
plerumque, & ibi notat
Glo
ſsſsa; nam illa dictio,
plerumque, regulam o
ſstendit,
l. qui plures, ff. de vulgari & pupillari ſsubstitutione, l. ſsi
vt certo, §. nunc videndum, ff. commodati, l. 3. in verſs. plerumque, ff. de officio præfecti vigil. Et hanc regulam in
ſspecie probat Bartolus
in l. ſsi filiofamilias, la 2. num. 2.
ff. de donationibus causâ mortis, & in l. cùm aliquis, n. 3.
&
ſsequuntur Baldus, & Ca
ſstren
ſsis,
num. 2. & Alexander
num. 6. Cod. de iure deliberandi. Cumanus
in conſsil. 73.
num. 4. verſsic. in contrarium autem, & cum aliis probarunt Mantica
lib. 8. d. titul. 16. num. 4. Padilla
in dict. l.
quamuis, num. 6. Berous
in conſs. 26. num. 34. & ſseqq. lib. 2.
Corra
ſsius
in l. frater à fratre, in 1. part. num. 62. verſs.
altera doctrina, ff. de condictione indebiti. Decius
in conſsil. 526. num. 7. & multis relatis, Simon de Prætis
de interpretatione vltim. voluntat. lib. 1. interpretatione 2. ſsolutione 6. num. 14. & 15. fol. 109. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 3. cap. 1. num. 3. verſs. & quando,
fol. 123. Menoch.
lib. 3. præſsumpt. 28. num. 17. A Co
ſsta
ſselectarum interpretationum, lib. 2. cap. 17. num. 4. Caldas
Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 19. num. 44.
Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 29. Tauri, gloſsſs. 4. num. 3. 4.
& 5. Ergo in dubio
ſsumi non pote
ſst coniectura illa, vt
ſsi
præmoriatur filius, contemplatione magis patris, quàm
filij cen
ſseatur v
ſsusfructus relictus.
Baldus verò
in eadem l. finali, colum. 3. & 4. aliter in
*telligit, dicens, quòd quando filio relinquitur merus
v
ſsusfructus formalis provt ibi contingit, tunc in eo v
ſsufructu numero concurrunt pater, & filius, quoad titulum, & pater quoad effectum, & v
ſsusfructus durat in patre, eo viuente, in integro
ſstatu, po
ſsteà verò reuertitur ad
ſsuam originem, id e
ſst, ad filium, & non con
ſsolidatur
cum proprietate, quia filius qui e
ſst in medio, & habet
titulum v
ſsufructuarij, talem con
ſsolidationem impedit.
Verùm hanc doctrinam Baldi, et
ſsi nullus improbet, ex
infinitis quos in hac materia prælegi, probare non po
ſsſsum ex eo, quòd re vera non diluat Baldus difficultatem
propo
ſsitam, nec concludenter o
ſstendat, quare
ſscilicet
impediat filius v
ſsumfructum con
ſsolidari,
ſsi pater verus
v
ſsufructuarius e
ſst, vel ip
ſsi à principio verus v
ſsusfructus
acquiritur quoad effectum. Deinde, quia
ſsupponit apertè, quòd cùm filio
ſsolus v
ſsusfructus relinquitur, non acquiratur patri v
ſsusfructus formalis,
ſsed dumtaxat commoditas quædam percipiendi fructus: & in hunc
ſsen
ſsum
expre
ſsſsim accipit eum Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 279. verſs. et ſsi patri acquiritur,
fol. 372. Id tamen fal
ſsum e
ſsſse probauimus
infrà: Imò vltra alia apertè colligitur etiam ex his, quæ di
ſstinguendo in propo
ſsito
dictæ l. finalis, C. de vſsufruct. ſscrip
ſsit idem
Baldus
in l. 6. num. 4. ff. de vſsufructu. Vbi in ea quæ
ſstione, numquid pater habeat v
ſsumfructum, in v
ſsufructu
legato filio, inter alia dicit, quòd cùm dubitatur, cuius
contemplatione v
ſsusfructus relictus
ſsit, vtriu
ſsque per
ſsona con
ſsideratur, & vterque intelligitur legatarius, &
verus v
ſsufructuarius.
Aliâ viâ declarat Cuiacius
tract. 5. ad Africanum ad*
l. 17. ff. de vſsu & habitatione, & deci
ſsionem
d.l. finalis,
in eo fundat Patrem & filium cen
ſseri vnam, & eandem
per
ſsonam per legem; inde e
ſsſse, quòd v
ſsusfructus quæ
ſsitus patri per filium ab
ſsque interpretatione remaneat penes filium, quia altero mortuo,
ſsi alter
ſsupere
ſst, qua
ſsi
ſsupere
ſsſse videtur eadem per
ſsona.
Quòd autem pater, & filius, vna & eadem per
ſsona
*
reputentur, dicit expre
ſssè textus in §.
ei verò, Inſstitut. de
inutilibus ſstipulationibus, l. vltima in fine, C. de impuberum,
ibi:
Cum & naturâ pater & filius eadem eſsſse perſsona pene intelligantur. De qua lege videndus e
ſst Lara
in l. ſsi
quis à liberis, in princip. num. 45. v
ſsque ad
num. 54. & dicit nonnulla Auiles
cap. 1. Prætorum, gloſsſsa, nihil. Io
ſsephus Ma
ſscardus
de probat, tom. 2. concluſs. 1156. Sed Cuiacij
ſsententiam nonnullis argumentis improbat Mendez Lu
ſsitanus
in repet. ad textum, in l. cum oportet, C. de
bonis quæ liberis, 2. part. num. 115. fol. 36. & 37. Eamque
veram non e
ſsſse, nec concludere exi
ſstimo; aliis tamen rationibus, & illa principaliter, quòd licèt verum
ſsit a
ſsſsumptum ex dictis iuribus deductum, procedit tamen quoad acqui
ſsitionem, vt
ſscilicet cum pater & filius vna, &
eadem per
ſsona cen
ſseantur, v
ſsusfructus acqui
ſsitus per filium tran
ſsire debeat ad patrem tanquam ad caput huius
per
ſsonæ, non tamen a
ſsſsignat Cuiacius rationem, quare
mortuo patre remaneat v
ſsusfructus penes filium, nec
perimatur ius penes patrem exi
ſstens; nam cùm illud non
ſsubiectetur in per
ſsona patris & filij,
ſsed
ſsit tantùm in
ſsubiecto vero, hoc e
ſst in per
ſsona patris, qui e
ſst verus
v
ſsufructuarius, deberet patre extincto, & ius ip
ſsum v
ſsusfructus extinguí ex regula textus
in principio, Inſstitut. de
vſsufructu, & facit textus
in l. repeti §. rei mutatione, ff.
quibus modis vſsusfructus amittatur, & in l. corruptionem,
C. de vſsufructu. Prætereà, nam regula
d.l. vlt. C. de im*puberum, procedit dumtaxat, quandiu durat patria pote
ſstas; di
ſsſsolutâ autem patria pote
ſstate, pater & filius
non cen
ſsentur vna & eadem per
ſsona, vt dicit Accur
ſsius
in l. 2. C. qui ærate ſse excuſsant, libro 10. &
ſsequuntur
Angelus
in §. emancipatos, num. 1. Inſstitut. de exhæredatione liberorum. Philippus Decius
in l. emancipati, in fine,
C- de collationibus, & communiter approbari te
ſstatur
Lancelotus Decius
in eadem l. finali, vbi Corneus
n. 5.
exi
ſstimat veram doctrinam quoad effectus, in quibus patria pote
ſstas con
ſsideratur: & veri
ſsſsimam
ſsententiam profitentur po
ſst alios Padilla
in l. tranſsigere, num. 21. C. de
| tranſsactionibus. Lara
in dict. l. ſsi quis à liberis in princip.
num. 49. Sed
ſsic e
ſst, quòd patria pote
ſstas morte di
ſsſsolui
*tur,
in princ. Inſstitut. quibus modis ius patriæ poteſstatis,
l. 1. titul. 18. partit. 4. Vlpianus
in fragmentis, titul. 10.
verſs. morte. Iacobus Menoch.
in conſs. 151. num. 10. lib. 2.
ergo patre mortuo, &
ſsic patria pote
ſstate di
ſsſsoluta, et
ſsi
filius
ſsuper
ſsit, non pote
ſst videri eadem per
ſsona durare,
nec pote
ſst negari, patris per
ſsonam e
ſsſse extinctam, in
qua verè, & realiter v
ſsusfructus ip
ſse con
ſsi
ſstebat.
Quare alij aliter interpretantur locum Iu
ſstiniani, &
*
pro eius explicatione con
ſstituunt: quòd textus ille non
repugnat regulæ textus
in d. §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, cum
ſsimilibus; imò cum eis concordat: quod patet; nam
in dict. l. finali, morte v
ſsufructuarij v
ſsusfructus
finitur, iuxta regulas iuris communis; nam cùm v
ſsusfructus filio relictus, mediante eius per
ſsona, ex legis di
ſspo
ſsitione patri acquiri debeat, & in dubio
ſsemper contemplatione filij relictus e
ſsſse videatur, ni
ſsi contrarium con
ſstiterit, vt
ſsuprà diximus perinde haberi debet, ac
ſsi po
ſst
mortem patris, cui ex legis di
ſspo
ſsitione v
ſsusfructus acqui
ſsitus fuit, filio relictus e
ſsſset; aliàs enim fru
ſstrà contemplatione filij diceretur v
ſsusfructus relictus,
ſsi nunquam penes filium e
ſsſse deberet,
ſaltẽsaltem mortuo patre. Vnde te
ſstator qui filij
contẽplationecontemplatione reliquit v
ſsumfructum,
cùm
ſsciat patri acquirendum, nec acqui
ſsitionem prohibeat, videtur relinquere eum patri, & po
ſst: mortem
patris, filio; &
ſsic mortuo patre extinguitur v
ſsusfructus,
qui ex di
ſspo
ſsitione legis illi acqui
ſsitus fuit, & in per
ſsona
filij ex defuncti voluntate incipit nouus v
ſsusfructus.
Quòd
ſsi filius præcedat in morte, tunc patris mors expectari debet, nam cùm ip
ſse ex legis di
ſspo
ſsitione
ſsit verus v
ſsufructuarius, non pote
ſst ante mortem eius v
ſsu
ſsfructus extingui,
ex dict. §. finitur, & l. inter antiquam,
C. de vſsufructu. Hæc tamen interpretatio, et
ſsi
ſsubtilis
ſsit, & à nemine hactenus improbata, placere non pote
ſst. Inter alia enim, quæ probabilia non
ſsunt, & apertè conuincuntur ex verbis eiu
ſsdem legis. fal
ſsum quidem
e
ſst, & contra mentem Scribentium communem, mortuo patre, extingui v
ſsumfructum illi acqui
ſsitum, & in
per
ſsona filij incipere nouum v
ſsumfructum: contrarium
enim expre
ſsſsim
ſsignificat textus
in dict. l. finali. C. de
vſsufructu. V
ſsumfructum ip
ſsum, qui erat penes patrem,
remanere penes filium per mortem patris non extinctum; &
ſsic eundem v
ſsumfructum continuari in filium,
vt clarè docent Baldus 2. &
3. colum. ibi: & Salicetus
poſst principium, & manife
ſstè colligitur ex illis verbis:
neque ſsi pater magnam capitis diminutionem, vel mediam
paſsſsus fuerit, vel morte ab hac luce fuerit exemptus, vſsumfructum perire: ſsed apud filium remanere etiam poſst patris
calamitatem oportere. Po
ſsſset tamen
ſsaluari hic intelle
*ctus, con
ſstituendo ob præfatam rationem, v
ſsumfructum
non extingui mortuo patre, qui verus erat v
ſsufructuarius,
ſsed tran
ſsire, aut continuari in filium, tollendo tamen a
ſsſsumptum, quòd in filio con
ſstituatur nouus v
ſsusfructus.
Vel his, & aliis interpretationibus reiectis, verus
ſsen
*
ſsus illius textus e
ſsſse pote
ſst: quòd Imperator in ea lege interpretatus fuerit
l. cum oportet, C. de bonis quæ liberis,
& totum eius antiquum; nam cùm in quæ
ſstione ibidem
propo
ſsita, quæ difficilis erat & ardua, ex vna parte dicendum videretur, v
ſsumfructum per filium patri quæ
ſsitum, non po
ſsſse remanere penes filium po
ſst mortem
patris ex iuris principiis vulgati
ſsſsimis, mutatione rei, &
morte v
ſsufructuarij
vſumfructũvſumfructum extingui: ex alia autem
parte videretur contrarium, nam
in dict. l. cùm oportet,
defertur filio proprietas cuiu
ſslibet rei per ip
ſsum acqui
ſsitæ; &
ſsic iuris etiam v
ſsusfructus deberet penes filium
remanere, & non fraudari v
ſsufructu, maximè cùm regulariter
ſstet pro eo præ
ſsumptio,
teſtatorẽtestatorem contemplatione magis filij, quam patris v
ſsumfructum reliqui
ſsſse: iri
eo igitur dubio con
ſstitutus Iu
ſstinianus, decidit in
ſspecie
illius textus, veram v
ſsumfructum, patri acqui
ſsitum, penes ip
ſsum etiam mortuo filio man
ſsurum,
ſsecundùm antiqua iura & nouiora, & po
ſst mortem patris eundem
etiam intactum, & nunquam extinctum apud filium remanere debere, tum ob rationem
dictæ l. cùm oportet:
tum etiam, quia pro filio
ſstat iuris præ
ſsumptio, quòd
magis ip
ſsius, quàm patris contemplatione v
ſsusfructus
fuerit relictus; &
ſsic mortuo patre, penes ip
ſsum remanet nunquam extinctus: & ad hæc in effectu reducuntur quæ in
ſsuperiori difficultate noui
ſsſsimè annotarunt Antonius Pichardus
ad §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 4. & 5. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij,
1. part. titul. 6. quæſst. 1. num. 6. per totum, fol. 277. quatenus ex pæ
ſsumpta te
ſstatoris voluntate con
ſseruant v
ſsumfructum mortuo patre in per
ſsona filij; mortuo verò filio,
in per
ſsona patris
ſstricta iuris ratione v
ſsumfructum defendunt: nam cùm ip
ſse
ſsit verus v
ſsufructuarius, atque
ex di
ſspo
ſsitione legis veram v
ſsumfructum acqui
ſsierit,
v
ſsque ad mortem finiri non debuit v
ſsusfructus ip
ſse; quę
omnia Iu
ſstinianus
ſstatuit, decidens v
ſsumfructum filiofamilias relictum, pleno iure patri acquiri, quemadmodum acquireretur iute antiquo attento, per textum
in l. placet, cum vulgatis
ff. de acquirenda hæreditate: &
ideò morte filij v
ſsumfructum non finiri, quia non ip
ſse,
ſsed pater v
ſsufructuarius e
ſst: mortuo verò patre, quamuis
ſsummo &
ſstricto iure v
ſsusfructus finiri deberet, tamen quia plerumque filij magis quàm patris contemplatione v
ſsusfructus relinquitur, humanitatis ratione,
ſsiue ex præ
ſsumpta te
ſstatoris voluntate Imperator decreuit non finiri,
ſsed in per
ſsona filij durare.
Ex his opportunè infertur ad nonnulla. Primò, v
ſsum
*fructum
cõpetentemcompetentem patri in bonis aduentitiis filiorum,
verum, & formalem v
ſsumfructum dici, habito re
ſspectu ad proprietatem, quæ ab eo v
ſsufructu
ſseparata e
ſst,
& penes filios remanet: id quod latiùs probauimus
ſsupra, capit. 3. huius libri, à num. 25. cum ſseqq. & noui
ſsſsimè defendit Petrus Augu
ſstinus Morla
vbi ſsuprà, dict. n. 6.
verſs. in vſsufructu tamen, quem pater habet.
Secundò infertur ad explicationem Glo
ſsſsæ
in authent.*
idem eſst, C. de bonis quæ liberis. Glo
ſsſsa magna
verſs. item nonus, dum dicit, quòd etiam hodie iure nouo, de v
ſsufructu
relicto filiofamilias, non quæritur patri ni
ſsi
ſsola commoditas; &
ſsic facultas quædam percipiendi fructus,
non verò v
ſsusfructus: & con
ſsequenter pater non erit verus v
ſsufructuarius earum rerum, quarum v
ſsusfructus
ſsolus filio relinquitur. Ratio e
ſst, quia
ſsi filio
ſsolus v
ſsusfructus relictus e
ſst, non poterit pater (ne
ſseruitus
ſseruitutis detur) v
ſsumfructum v
ſsusfructus habere: &
ſsequuntur Angelus, Salicetus, Corneus, & communiter Scribentes
ibidem. Rodericus Xuarez
in quæſst. an in bonis
Maioratus pater habeat vſsumfructum, num. 2. & ſseqq. &
num. 15. 16. & 17. Tellus Fernandez
in l. 5. Tauri, num. 8.
Ioannes de Matienço
in l. 9. tit. 1
gloſsſs. 1. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Ruinus
in conſs. 294. vol. 2. Capicius
deciſs. 73. num. 10. Berous
in conſs. 139. num. 10. & ſseqq. &
num. 21. vol. 2. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 179. verſs. tamen dubium eſst in iſsto caſsu,
fol. 371. v
ſsque ad
num. 186. Bur
ſsatus dicens hanc crebriorem
ſsententiam
in conſs. 133. num. 37. vol. 2. & nullo ex
his relato Emmanuel Mendez
in repet. dict. l. cùm oportet,
2. p. num. 113. fol. 37. Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs.
124. per totum lib. 1. Atque ex hac doctrina, qua
ſsi con
*
ſsequenter, & nece
ſsſsariò inferunt Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 455.
aliàs,
445. num. 7. vol. 2. Franci
ſscus Marcus
deciſs. 877.
num. 2. 1. part. Quòd pater in hoc ca
ſsu, cùm v
ſsusfructus
ſsolus, & non proprietas filio relinquitur, teneatur cauere de vtendo arbitrio boni viri, & re
ſstituendo fructus
perceptos, vel æ
ſstimationem eorum finita commoditate:
&
ſsequitur Caualcanus
de vſsufruct. mulieri relicto, dict.
num. 179. verſs. & poſst eius mortem eius hæredes, fol. 373.
& num. 182. & duobus ſseqq. Vbi cum aliis probat, quòd
quando filio relinquitur v
ſsusfructus tantùm, & non proprietas, pote
ſst pater ratione patriæ pote
ſstatis, auocare ab
eo illum v
ſsumfructum, & recipere quolibet anno fructus illorum bonorum datorum ad v
ſsufructuandum,
ſsed tenebitur tenere bonum computum de illis fructibus perceptis, quia
ſsolùm commoditatem vtendi & fru|
endi fructibus habebit, & po
ſst
ſsolutionem patriæ pote
ſstatis, erit ip
ſse, aut hæres eius obligatus re
ſstituere filio
omnes fructus perceptos,
ſseu illorum æ
ſstimationem.
Eandem etiam re
ſsolutionem exi
ſstimat veram, &
ſsequutus e
ſst eam Franci
ſscus Bur
ſsatus
dict. conſs. 133. n. 38. vol. 2.
Ip
ſsaque totum fundamentum capit ex
ſsuperiori opinio
*ne, & doctrina, quòd cùm relinquitur filio v
ſsusfructus
tantùm & non proprietas,
ſsola commoditas patri acquiritur, & non v
ſsusfructus. Vnde contrà dicendum e
ſsſset, quoties patri v
ſsusfructus acquireretur, & non commoditas, quia tunc pater grauari non deberet onere
ſsupradicto re
ſstituendi fructus perceptos, vel æ
ſstimationem
eorum, vt ex mente aliorum intellexit expre
ſsſsim Borgninus Caualcanus
dict. num. 179. verſs. tamen dubium eſst, &
verſs. poſst eius mortem, ibi: &
ſsic vides differentiam magnam, & iterùm
num. 180. & 182. Ex quo
ſsequitur manife
ſstè, præfatam illationem, & Ca
ſstren
ſsis doctrinam
omninò de
ſstruendam, & conuincendam, dato, & probato pro vero, quòd in quæ
ſstione propo
ſsita, vbi filio
v
ſsusfructus tantùm, & non proprietas relinquitur, adhuc patri acquiratur v
ſsusfructus, & non commoditas
ſsola; nec eandem communem iure aliquo confirmari: nullibi enim
ſscriptum o
ſstendunt præcitati Authores, quòd
teneatur pater fructus perceptos re
ſstituere, quando
ſsolus v
ſsusfructus filio relictus e
ſst; id quod Iu
ſstinianus non
expre
ſsſsit
in dict. l. finali, C. de vſsufructu. Imò contrarium
videtur præ
ſsentire apertè, dum patrem v
ſsufructuarium
v
ſsusfructûs filio relicti
ſsæpe nominauit. Dicit enim po
ſst
principium legis, in verſs. ideò ſsancimus, non interrumpi
patri vel domino v
ſsumfructum acqui
ſsitum, &
in verſs.
neque ſsi pater, v
ſsumfructum patris non perire,
ſsed apud
filium remanere, &
in principio eiuſsdem legis, proponẽsproponens
quæ
ſstionem, non dixit quid iuris e
ſsſse deberet,
ſsi ex v
ſsufructu filio relicto acqui
ſsita fui
ſsſset per eum patri commoditas,
ſsed de v
ſsusfructus acqui
ſsitione expre
ſssè tractauit, vt con
ſstat ex verbis illis:
Si vſsusfructus fer ſseruum
acquiſsitus, vel per filiumfamilias. Et facilè
ſsuadetur, nam
ſsi in
ſspecie ibidem propo
ſsita, non v
ſsusfructus,
ſsed commoditas tantùm patri acquireretur, nullo modo procederet, quod Iu
ſstinianus dixit, vt
ſsi
ſseruus, vel filiusfamilias in præfatos caius inciderit, non interrumpatur
v
ſsusfructus per eos patri vel domino acqui
ſsitus,
ſsed remaneat intactus;
ſsi enim acqui
ſsitus non fui
ſsſset, non po
ſsſset dici, quòd intactus remaneret: Commoditas etiam,
& non v
ſsusfructus
ſsi patri acqui
ſsita fui
ſsſset, nece
ſsſsariò
deberet decidere Iu
ſstinianus, quòd mortuo filio, in cuius per
ſsona reman
ſsit v
ſsusfructus, vt
ſsuperiores Authores (
ſsed malè quidem, & contra legem
ſsupponunt) finiretur commoditas penes patrem exi
ſstens, per textum in
l. neceſsſsario, §. finali, ff. de periculo, & commodo rei venditæ: & tamen decidit contrarium, vt vides, vt mortuo filio, penes patrem remaneat v
ſsusfructus. Vnde non
ſsolùm ce
ſsſsat argumentum,
ſsiue inconueniens, quo fundatur Communis, ne seruitus
ſseruitutis detur; imò argumentum hoc contra ip
ſsos huius opinionis Authores
retorqueri debet: Cùm enim ex
ſsupradictis manife
ſstè
probetur, patrem in propo
ſsito ca
ſsu v
ſsufructuarium nominari per legem, atque v
ſsumfructum per filium illi
acqui
ſsitum v
ſsque ad mortem eiu
ſsdem etiam, mortuo filio duraturum; nece
ſsſsariò
ſsequitur dicendum, interim
dum pater viuit, filium non e
ſsſse v
ſsufructuarium, ne
ſseruitus
ſseruitutis detur, contra regulam textus
in l. 1. ff. de*
vſsufructu legato, quam aliter, & nouè explicauit Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 124. num. 5. lib. 1. vt
ſscilicet vulgatum illud a
ſsſsumptum procedat in v
ſsufructu,
qui tanquam
ſseruitus haberet locum; quo ca
ſsu v
ſsusfructus e
ſsſse non pote
ſst v
ſsusfructus, ne
ſseruitus
ſseruitutis detur:
ſsecus tamen dicendum
ſsit re
ſspectu v
ſsu
ſsfructus patris, quia pater habet v
ſsumfructum, non tanquam
ſseruitutem aliquam,
ſsed ratione patriæ pote
ſstatis, & admini
ſstrationis, quod di
ſsplicet ex mente communi, ex qua
vt vidimus, quoad hoc con
ſstitui non debet differentia
aliqua inter v
ſsumfructum patri competentem, aut alium
quemcunque; in vtroque enim militat eadem ratio,
ſsi verum e
ſst, v
ſsumfructum patri acquiri, quod lege ip
ſsa probatur expre
ſsſsim. Deinde
ſsupponit prædictus Author, &
deterius quidem, apud patrem, & filium v
ſsumfructum
e
ſsſse
ſsimul, cùm filio v
ſsusfructus tantùm relinquitur;
quod & communi re
ſsolutioni repugnat, ex qua penes
patrem
ſsola commoditas e
ſst, &
ſsuperiori re
ſsolutioni
quãquam
probamus; textui etiam
in dict. l. finali, C. de vſsufructu.
Ex quo deducitur apertè, penes patrem dumtaxat e
ſsſse
v
ſsumfructum, & ip
ſso mortuo continuari in filium,
ſsiue
remanere intactum penes eum v
ſsumfructum, qui anteà
erat patris tantùm;
ſsic, vt mortuo filio ante patrem, nunquam diceretur, v
ſsumfructum fui
ſsſse filij: & ad hoc e
ſsſse
textum clarum & apertum in
dict. l. finali, fatetur Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 179.
verſs. quod autem debeat habere, fol. 372. Tandem & vltimò in eandem partem vrget etiam, quia v
ſsusfructus
per
ſseruum quæ
ſsitus, domino acquiritur, & non
ſsola
commoditas: quod apertè
ſsupponit textus
in l. vſsusfructus, ff. de ſstipulatione ſseruorum, & in
l. hæredit as in fine, ff.
de acquirendo rerum dominio:
ſsed
in d.l. finali C. de vſsufr.
filius, &
ſseruus æquiparantur in acqui
ſsitione v
ſsusfructus, ergo patri v
ſsusfructus acquiritur: id quod probatur ex illis verbis,
Vſsumfructum per eos acquiſsitum, quod
*
verbum
eos, cùm
ſsit determinabile vnum, & re
ſspiciat
plura determinabilia, vniformiter debet illa determinare
l. iam hoc iure ff. de vulgari, & pupillari ſsubſstitutione,
l. quamuis, C. de impuberum, l. ſsi legatarius, ff. de legatis
tertiò. Ex quibus iuribus
ſsic adnotarunt Doctores communiter
ibi. & latiùs explicarunt Cephalus
in conſs. 67.
num. 22. lib. 1. & in conſs. 416. num. 58. & in conſs. 413. n. 3.
& 4. lib. 3. & in conſs. 616. num. 39. & in conſs. 76. num. 14. 15.
16. & lib. 5. Iacobus Menochius
in conſs. 76. num. 14. 15.
16. & 17. lib. 1. & in conſs. 328. num. 65. & 66. & in conſsil. 376. num. 60. & ſseqq. lib. 4. & in conſs. 497. num. 6. & 7.
lib. 5. Bur
ſsatus
in conſs. 12. num. 27. lib. 1. videndus omninò
in conſs. 151. num. 5. & num. 50. v
ſsque ad
numer. 56.
lib. 2. Gracianus
regula. 131. per totam, latè Simon de
Prætis
de interpretatione vltim. voluntat. lib. 3. ſsolutione
nona, à num. 19. v
ſsque ad
numer. 29. fol. 113. Hyppolitus
Riminaldus
in conſs. 607. num. 19. 20. 23. 25. 26. & 27.
lib. 6. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 322. num. 51.
lib. 2. Philippus Decius
in l. in teſstamento, col. 5. C. de
militari teſstamento. Quibus rationibus verius exi
ſstimo
contra Glo
ſsſsam, & Communem
ſsuprà relatam, quòd
patri quæratur v
ſsusfructus, & non
ſsolùm commoditas,
etiam cùm v
ſsusfructus
ſsolus filio relinquitur. Quam
ſsententiam tenuit expre
ſssè Cinus
in eadem l. finali C. de*
vſsufructu, cuius meminit Rodericus Xuarez
in d. quæſst.
vtrùm in bonis maioratus pater habeat vſsumfructum, verſs.
nec etiam huic deciſsioni obſstitit, vbi dicit hæc verba.
Cinus*
ibi dicit quòd vſsusfructus non cohæret filio, ſsed patri; &
ſsic reſspondens ad dictam l. 3. dicit ſsic tenere gloſsſsam: &
quanquam Cinus vadat per alias ambages; tamen in eſsſsectu tenet, quòd ſsemper quæratur patri vſsusfructus, licèt filius non habeat in re, niſsi ſsolum vſsumfructum, reprobans
gloſsſsam in dict. authent. idem eſst. Cini etiam mentionem
facit Ca
ſstren
ſsis
in eadem l. finali, num. 2. C. de vſsufructu, vbi
ſscribit in hunc modum:
Et dicit Cinus quòd in
examine ſsuo fuit interrogatus per quendam Doctorem Bononienſsem, ſsi legatus eſst vſsusfructus filiofamilias qui hodie
acquiritur patri, cùm habeamus, quod in aduentitiis quæritur proprietas filio, & vſsusfructus patri, vt infrà de bonis
quæ liberis, per totum, hoc non eſst dare proprietatem diſstinctam ab vſsufructu patris, an nihil remaneat penes filium, an acquiratur filio ipſsum ius, & commoditas ſsit ipſsius patris. Dicit ipſse Cinus, quòd ipſse aliter non reſspondit illi Doctori, niſsi quod de quæſsito ſsuo erat caſsus in iſsta
lege, & Dominus Lambertinus de Ramponibus, qui erat
Promotor ſsuus, dixit quòd optimè reſsponderat. Eandem
etiam partem videntur tenere Imola
in l. ſsi filiofamilias,
ff. de donat cauſsa mortis. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1. part. tit. 6. quæſst. 1. num. 6. ad medium: & fortiter
confirmant eam nonnulla, quæ contra
RodericũRodericum Xuarez
in dict. quæſst. maioratus, eruditè
ſscrip
ſsit Molina
de
| Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 19. num. 18. ſseqq.
& contra Pinellum
ibid. num. 23. ſsed & Baldus ip
ſse
in
l. 6. num. 4. ff. de vſsufructu, præfatam
ſsententiam probat
*
apertè. Is enim quærens, vtrum pater habeat v
ſsumfructum in v
ſsufructu legato filio, di
ſstinguendum putauit:
Quòd aut filius e
ſst electus, vt mini
ſster, aut vt legatarius,
aut dubitatur. Primo ca
ſsu,
ſsolus pater, in quem te
ſstator
re
ſspexit, e
ſst legatarius, & patris per
ſsona con
ſsideratur,
& non filij. Secundo ca
ſsu, per
ſsona filij con
ſsideratur,
non patris. Tertio ca
ſsu, vtriu
ſsque per
ſsona con
ſsideratur,
& vterque intelligitur legatarius, primò pater,
ſsecundò
filius, & dicit e
ſsſse ca
ſsum
in d.l. finali, C. de vſsufructu, ſsecundùm verum intellectum. Ecce igitur ibi, cùm in dubio
ſsumus, apertè, & v
ſsufructuarium iudicari, non minùs ac
ſsi eidem v
ſsusfructus fui
ſsſset relictus.
Ex quibus apparet, Ca
ſstren
ſsis, atque aliorum illa
*tionem propo
ſsitam
ſsuprà num. 17. veram non e
ſsſse, &
con
ſsequenter patrem, qui habet verum v
ſsumfructum
in v
ſsufructu filio relicto, non teneri fructus aliquos, vel
eorum æstimationem finito v
ſsufructu re
ſstituere: Quod
contra Ca
ſstren
ſsem & Caualcan. rectius ob
ſseruauit Hieronym. Gabriel
in conſs. 162. n. 25. & 26. & n. 32. & 43. lib. 2.
Tertiò infertur ad explicationem,
ſsiue indagationem
*
veritatis eorum, quæ in hac materia nouiter
ſscrip
ſsit Emmanuel Mendez Lu
ſsitanus
in repet, l. cùm oportet, C. de
bonis quæ liberis, 2. part. num. 118. fol. mihi 37. vbi affirmat deci
ſsionem
dict. l. finalis, C. de vſsufruct. procedere
non po
ſsſse hodie de iure nouo: inde infert, quòd
ſsi v
ſsusfructus tantùm alicuius rei filiofamilias relinquatur hodie, morte eiu
ſsdem filij v
ſsusfructus ip
ſse extingui debebit, nec viuente eo poterit e
ſsſse penes patrem, plus quàm
commoditas quædam fructuum, improbátque Molinam
contrarium
ſsentientem,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1.
cap. 19. num. 23. nec aliter hanc opinionem comprobat:
idcircò,
ſsed vltra eum, animaduertendum erit eiu
ſsdem
ſsententiæ fui
ſsſse Ferdinandum Ariam
in l. 46. Tauri, n. 5.
ad finem. Ioannem de Matienço
in l. 9. tit. 1. gloſs 1. n. 9.
lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, qui huiu
ſsce
ſsententiæ facit
Authorem Baldum
in l. cùm oportet, ad finem principij. C.
de bonis quæ liberis, verſs. & ſsi diceres. Ca
ſstren
ſsem.
in dict.
l. finali, ad finem, C. de vſsufructu, atque eorum auctoritate ductus,
ſsiue verbis circum
ſscriptus eorum, firmat
duo. Primum, quòd patri commoditas dumtaxat acquiritur eorum, quorum v
ſsumfructum tantùm habet filius.
Secundò, eam commoditatem mortuo filio finiri: quod
vtrumque adeò expre
ſsſsim repugnat verbis textus i
n dicta
l. finali, vt alia probatione minimè indigeat; nec con
ſstitui pote
ſst eiu
ſsdem legis per aliam legem correctio,
ſsiue
immutatio aliqua; adhuc igitur po
ſst deci
ſsionem
dict. l.
cùm oportet, V
ſsusfructus acquiritur patri non commoditas tantùm ex v
ſsufructu filio relicto, qui durauit in
per
ſsona patris etiam mortuo filio, ex con
ſstitutione
dict.
l. finalis, C. de vſsufructu, quæ fuit condita po
ſst conditam
dictam l. cùm oportet: &
ſsic cùm
ſsit po
ſsterior, omnino ob
ſseruari debet. Quod, et
ſsi ex annorum dige
ſstione ab Haloandro facta non con
ſstaret, dicendum e
ſsſset;
Primò, ne legum correctionem induceremus in dubio,
contra regulas iuris vulgatas, & Doctorum allegationes
communes, vt in noſstris terminis aduertit Imola in
dicta. l. ſsi filiofamilias, ff. de donationibus cauſsa mortis.
Secundò, quia
dict. l. cùm oportet, dumtaxat corrigit
*
ius antiquum in his, quæ pleno iure quoad v
ſsumfructum, & proprietatem parentibus quærebantur, vt hodie
quærantur tantùm quoad v
ſsumfructum, & proprietas
filiis
ſsalua remaneat,
ſsed in ca
ſsu, quo v
ſsusfructus tantum filio relinquitur, nihil lex illa de nono di
ſspo
ſsuit,
ideò
ſstare debemus omninò deci
ſsioni
dict. l. finalis: &
cùm patri ex
ſsimili relicto v
ſsusfructus acquiratur, vt
concludenter probatum e
ſst, non commoditas tantùm;
euidenter de
ſstruitur prædictorum Authorum
fundamẽtumfundamentum, qui in eo principaliter vim faciunt, vt au
ſsi
ſsint dicere, morte filij extingui debere v
ſsumfructum, quòd patri acquiratur
ſsolùm commoditas: &
ſsic morte filij debeat extingui, ex
l. neceſsſsario §. finali ff. de periculo, &
commodo rei venditæ. Sed cùm a
ſsſsumptum id fal
ſsum
ſsit,
& contra iura, & rationes
ſsuperiùs propo
ſsitas, nec illud
quod infertur ex eo, iure
ſsub
ſsi
ſstere poterit. Baldi autem,
& Ca
ſstren
ſsis auctoritates nihil vrgent: procedunt enim
in terminis, in quibus ip
ſsi loquuntur,
ſscilicet cùm v
ſsu
ſsfructus con
ſsi
ſstit in per
ſsona filij; tunc enim licèt pater habeat
cõmoditatemcommoditatem, mortuo filio, commoditas illa ce
ſsſsat.
Quod probari po
ſsſset, quamuis adhuc repugnet Molina
vbi ſsuprà, in
ſspecie tamen propo
ſsita contrarium dici
debet, quia v
ſsusfructus in per
ſsona patris con
ſsi
ſstit,
illiq;illique
à principio ex di
ſspo
ſsitione legis acquiritur, &
ſsic mors
eius expectanda e
ſst. Deinde nec benè æquiparat
IoãnesIoannes
*
de Matienço
in dict. l. 9. titul. 1. gloſsſs. 1. num. 9. V
ſsumfructum patri competentem in bonis Maioratus filij, &
v
ſsumfructum ip
ſsi competentem, cùm
ſsolus v
ſsusfructus
filio relictus e
ſst; vt vtroque ca
ſsu pater amittat commoditatem v
ſsusfructus mortuo filio. Primo enim ca
ſsu, v
ſsusfructus bonorum Maioratus morte filij extinguitur; nam
cùm dominium bonorum Maioratus filiofamilias competens, ad eius vitam re
ſstrictum
ſsit, & eo mortuo
ſstatim in
ſsequentem Maioratus
ſsucce
ſsſsorem pertran
ſseat,
nece
ſsſsariò ce
ſsſsare debet v
ſsusfructus patris, qui ab eius
domino dependet, vt cum Antonio Gomezio, & Tello
Fernandez eleganter animaduerit Molina
de HiſpanorũHispanorum
primogeniis lib. 1. d. cap. 23. num. 20. Sed in
ſsecundo ca
ſsu,
cùm pater
ſsit verus v
ſsufructuarius, & ab eius per
ſsona
dependeat v
ſsusfructus, vt
ſsuprà dictum e
ſst, nece
ſsſsariò
mors ip
ſsius expectari debet, ex regula textus
in §. finitur,
cum
ſsimilibus,
Inſstitutionum, de vſsufructu.
V
ſsusfructus verò competens patri in bonis aduenti
*tiis filiorum, quæ pleno iure in proprietate & v
ſsufructu
filio acquiruntur, durat penes patrem etiam filio defuncto: nec de hoc aliquis dubitat, vt diximus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 3. vbi de v
ſsufructu competenti patri in bonis aduentitiis filiorum plenè tractauimus; & clarè probat textus
in l. finali, verſs. ſsin vero, C. ad Tertullianum,
per quem, po
ſst ordinarios
ibi ſsic ob
ſseruant, & quamplures effectus con
ſsiderant Antonius Gomezius
in l. 48.
Tauri, num. 5. & in l. 6. n. 11. & 12. Guilliel. Bened.
in
cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo & vxorem, nomine
Adela
ſsiam,
deciſs. 5. num. 73. Pinellus
1. part. l. 1. C. de
bonis maternis, ex num. 39. v
ſsque ad
num. 52. Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſsu, lib. 1. §. 1. n. 37. & ſseqq. Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 2. cap. 9. num. 22. & ſsequent. &
num. 28. Ioannes de Mentienço
in l. 9. tit. 1. gloſsſs. 1. ex
num. 6. lib. 5. nouæ collect. Regiæ, Ioannes Gutierrez
practicarum, lib. 3. quæſst. 78. Simon de Prætis
de interpret.
vltimarum voluntatum, lib. 2. interpret. 1. ſsolutione. 4. ex
num. 76. fol. 142. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana, 156. D. Spino
in ſspecul. gloſsſs. rubric. 4. part. num.*
15. Inter alios tamen e
ſst ille
ſsingularis, & ad explicationem legum huius Regni nece
ſsſsarius,
ſscilicet, vt filiusfamilias, vel emancipatus, qui ex permi
ſsſsione legum huius
Regni, te
ſstari pote
ſst de tertia parte bonorum
ſsuorum,
non po
ſsſsit di
ſsponere de v
ſsufructu eius tertiæ partis, nec
patri in eo præiudicare, quia hactenus durat v
ſsusfructus
po
ſst mortem patris, & licentia te
ſstandi de tertia parte
bonorum à lege filio conce
ſsſsa, intelligi debet
ſsine præiudicio v
ſsusfructus iam patri acqui
ſsiti, vt latiùs comprobant, & defendunt Pinellus
d. 1. part. l. 1. C. de bonis
maternis, num. 44. Tellus Ferdinandez videndus omninò
in l. 5. Tauri ex num. 3. Petrus de Peralta
in rub. ff. de hæredibus inſstituendis, num. 181. fol. 118. Rojas
in epitome
ſsucceſsſs. cap. 29. ex num. 23. vſsque ad 28. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. C. 9. num. 22. 23. & 24. Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 1. num. 46. Caldas Pereira
in
l. ſsi curatorem habens, verbo, læ
ſsis,
num. 129. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 1. num. 8. per tot.
fol. 13. Matiençus
in l. 4. tit. 4. gloſsſs. 3. num. 3. & 4. &
in. l. 1. tit. 8. gloſsſs. 3. ex num. 18. lib. 5. recopilationis, Ioannes Gutierrez
practicar. lib. z. quæſst. 40. Vala
ſsquez de
Auendaño
in l. 5. Tauri, gloſsſs. finali, D. Spino
in ſspeculo
gloſsſs. rub. 4. part. in. 15. Emmanuel Mendez.
in repetitione
l. cùm oportet C. de bonis qua liberis, 1. part. num. 53. & 2. | part. n. 130. & i
ſstam
partẽpartem ſsequi videtur Azeued.
in l. 9. tit. 1.
n. 4. lib. 5. nouæ recopilation. vbi mouet quæ
ſstionem, & nihil dicit,
ſsed remittit
ſse ad Tellum Ferdinandez &
in l. 1.
tit. 8. eodem lib. n. 55. expre
ſssè amplectitur eam, & in
ſsimili
ſstatuto idem ob
ſseruat Cephalus
in conſs. 156. n. 37. lib. 2.
Contrarium tamen, imò quòd filius diſsponere poſsſsit
de tertia parte bonorum pleno iure, in proprietate & vſsufructu, atq;atque in vſsufructu etiam patri præiudicare, defendit Anton. Gomezius in l. 6. Tauri, n. 14. & idem tenet
Menchaca de ſsucceſsſs. progreſsſs. lib. 1. §. 1. n. 31. & multis rationibus comprobat Azeuedius ſsibi contrarius in l. 4. tit.
4. n. 12. & 13. lib. 5. nouæ recopilat. & poſst longam diſsputationem habitam ex num. 24. veriorem ſentẽtiamſententiam exiſstimat Ceruantes num. 47. in l. 5. Tauri: ex quorum rationibus dubia remanet adhuc præfata quæſstio, quamuis in iudicando & conſsulendo durum eſsſset à prima opinione recedere. Et de his hactenus.
CAPVT LXIV.
Pater legitimus adminiſstrator, & vſsufructuarius bonorũbonorum aduentitiorum filiifamilias, alius
etiam vſsufructuarius quicũquequicunque vtrùm amittat vſsumfructum per ingreſsſsum Religionis,
Profeſsſsione ſsequuta? Vbi quæ hucuſsque
ſscripta ſsunt ab aliis, recenſsentur in vnum,
nonnulla nouiter, & meliùs quàm hactenùs
ab Authore annotãturannotantur, ac denique Martini
Silimani, Cini, Saliceti, ac aliorum ſsententia
contra Recentiores defenditur. Deinde viuente patre, an & quando filius prætendere
poſsſsit ius aliquod in Legitima, vel ſsi Legitimam recipiat in vita, & poſstmodum facultates patris augeantur, vtrùm ſsupplementi
petendi ius obtineat? pleniſsſsimè, remiſsſsiuè tamen declaratum proponitur.
SVMMARIVM.
-
1 Iura vniuerſsa, quæ de extinctione vſsusfructus per mortẽmortem
vſsufructuarij tractãttractant, de qua morte intelligi debeant?
-
2 Mors ciuilis licet, ſsub latiſsſsima verbi ſsignificatione, appellatione mortis cõprehendaturcomprehendatur, non tamen regulariter, nec propriè, ac dũtaxatdumtaxat in caſsibus à iure expreſsſsis.
-
3 Vſsusfructus regulariter non finitur, nec amittitur per
ingreſsſsum Religionis, Profeſsſsione ſsequuta, ſsed in
Monaſsterium tranſsit, vt penes ipſsum pro vita dumtaxat Monachi reſsideat, non in perpetuum; nam
aliàs proprietas redderetur inutilis.
-
4 Et nonnullis fundamentis, quæ in contrarium moueri
poſsſsunt, rectè, remiſsſsiuè tamen ſsatisfactum.
-
5 Pater per ingreſsſsum Religionis, & profeſsſsionem, an
amittat vſsumfructum, quem iure patriæ poteſstatis
habet in bonis aduentitus filiorum & num. ſseqq.
-
6 Quæ hactenus in propoſsita quæſst. pro ſsententia Gloſsſs. conſsiderarunt DD. ad tria principaliter reduci debere.
-
7 Bartoli opinionem in ſsuperiori dubio rectè improbatam communiter.
-
8 Vſsumfructum competentem patri in bonis aduentitiis
filiorum extingui per ingreſsſsum Religionis & Profeſsſsionem factam à patre, ex ſsententia Martini Silimani, Cini, Saliceti, & aliorum, quæ ab Authore
probatur, & num. ſseqq.
-
9 Pro opinione Silimani primum fundamentum adductum, & nonnullis conſsideratis in propoſsita per Pinellum, nouiter, & verè ſsatisfactum.
-
10 An Legitimam poſsſsit potere filius viuente patre, qui
Religionem profeſsſsus eſst.
-
11 Legitima non debetur filio niſsi post mortem patris:
quod latiſsſsimè explicatur, inferturque ad quamplurima in propoſsito neceſsſsaria, remiſsſsiuè.
-
12 Pater ſsi velit aſsſsignare poteſst Legitimam in vita filio, quamuis ad id faciendum non teneatur.
-
13 Pater ſsi in vita filio, vel filiæ Legitimam aſsſsignauerit, & poſstmodùm eiuſsdem facultates augeantur, an
debeat augeri vel ſsuppleri Legitima?
-
14 Fundamentis Neotericorum contra Silimanum, Cinum & alios, nouiter ſsatisfactum per Authorem.
PRo di
ſstincta, atque ab
ſsoluta huius Capitis explica
*tione, in primis con
ſstituendum erit: Quòd iura vniuer
ſsa, quæ de extinctione v
ſsusfructus per mortem v
ſsufructuarij tractant, vtique naturalem, non verò ciuilem
mortem denotant; cùm propriè ea mors dicatur, quando quis naturaliter moritur: quod præ
ſsentiens Accur
ſsius
in §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, rectè exponit, morte
naturali v
ſsumfructum finiri: &
ſsequuntur Scribentes
communiter, vt de Communi te
ſstantur Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens, verbo, læ
ſsis,
num. 140. verſs. cæterum. Carolus de Tapia
in Authent. ingreſsſsi, verb. ſsua,
capit. 17. num. 5. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis; & his non
relatis Hieronym. de Cæuallos
communium contra communes, quæſst. 64. num. 1. ad finem. Mors enim ciuilis, li
*cèt
ſsub lati
ſsſsima verbi
ſsignificatione, mortis appellatione comprehendatur; non tamen regulariter nec propriè,
ac
dũtaxatdumtaxat in ca
ſsibus à iure expre
ſsſsis, ex
ſsententia Glo
ſsſsæ
in cap. placuit, el ſsegundo, 16. quæst. 1. quam e
ſsſse communiter receptam po
ſst multos alios te
ſstantur Rodericus Xuares
allegatione. 20. num. 16. & 20. Menchaca
de
ſsucceſsſsionum creatione, lib. 3. §. 21. num. 172. Co
ſsta
in l.
Gallus, §. & quid ſsi tantum, 2. part. num. 13. Mieres
de
maioratu, part. 2. quæſst. 3. num. 36. Ioannes Guttierrez
canonicarum quæſst. lib. 2. cap. 1. n. 43. & 44. Alexand. Trentacinquius
tractatu, de ſsubſstitutionibus, 4. part. cap. 6. Ioan.
Vincentius Honded.
in conſs. 62. num. 4. & n. 35. vol. 1.
Inde e
ſst, quòd regulariter v
ſsusfructus non finitur,
*
nec amittitur per ingre
ſsſsum Religionis, Profe
ſsſsione
ſsequuta,
ſsed in Mona
ſsterium tran
ſsit, vt penes ip
ſsum pro
vita dumtaxat Monachi re
ſsideat, non in perpetuum;
nam aliàs proprietas redderetur inanis: quod firmarunt
Glo
ſsſsa, Petr. Bellaperti.
col. 8. Cinus
num. 19. Odofredus
num. 16. Bartolus
num. 42. Albericus
num. 23. Baldus
num. 31. Salicetus
num. 10. Ca
ſstren
ſsis
n. 26. Ia
ſson
n. 48.
& Decius
n. 27. in authent. ingreſsſsi, C. de ſsacroſsanctis eccl.
Azo
in ſsumma, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur,
num. 1. Glo
ſsſs. & alij Scribentes communiter
in authent.
idem eſst, C. de bonis quæ liberis, Glo
ſsſsa, Archidiaconus,
& Bellamera
in cap. ſsi qua mulier, 19. quæſst. 3. Alexander
in conſs. 139. col. 2. lib. 2. Innocentius
num. 5. Ho
ſstien
ſsis
num. 8. circa finem, Ioann. Andreas 16. Butrius 23. Bellamera 16. Abbas 72. Decius 257. Augu
ſstinus Berous
530.
in cap. in præſsentia, de probationibus, & cum aliis
pluribus dc communi te
ſstantur Caldas Pereir.
in d.l. ſsi
curatorem habens, verbo, læ
ſsis
num. 42. verſs. imò & in
omni vſsufructuario. Couar.
in c. 1. n. 8. de teſstament. Ioann.
Gutierrez
canonicarum, lib. 2. c. 1. n. 98. Cæuallos
communium contra communes, quæſst. 64. n. 1. Carolus de Tapia
in
d. authent. ingreſsſsi, verb. ſsua,
c. 17. ex n. 1. vſsque ad n. 7. Cuius occa
ſsione in prædictis ampliùs non in
ſsi
ſsto; is enim
*
præfatam re
ſsolutionem rectè fundat, & omnibus fundamentis
ſsatisfacit, quæ in contrarium moueri po
ſsſsunt.
Secundò con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperiorem doctrinam, vt
dixi, in omni v
ſsufructuario procedere regulariter:
DubiũDubium
*
tamẽtamen e
ſsſse, vtrùm in patre legitimo admini
ſstratore, & v
ſsufructuario bonorum filij procedere debeat,
ſsiue ius diuer
ſsum
ſtatuendũſtatuendum ſsit in illo, vt
ſsi Religionem ingrediatur, & profiteatur, amittat
vſumfructũvsumfructum. quem iure patriæ
pote
ſstatis habet in bonis aduentitiis filiorum: & Glo
ſsſsa
in authent. idem eſst, C. de bonis quæ liberis, indi
ſstinctè a
ſsſserit,
VſumfructũVſumfructum manere penes Mona
ſsterium viuente patre,
ſsicut in aliis v
ſsufructuariis dictum e
ſst
ſsuprà; & probarunt eam Baldus, Ca
ſstren. Cumanus, & Corneus
ibid.
Cinus, & Albericus
in d. authent. ingreſsſsi, & ibi expre
ſsſsim
Bartolus
num. 42. & 49. & Ro
ſsellus
n. 18. & cum Decio,
Augu
ſst. Bero. Guid. Pap. Socino, Alexandro, Croto,
Didaco Perez, Cæpola, Palacios Rubios, Antonio Go|
mez, Menchaca, Tello Fernandez, Matienço, Ignatio
de Salcedo, & aliis con
ſstanter defendunt
ſsententiam
Glo
ſsſsæ, & veriorem dicunt Arias Pinellus
1. part. C. de
bonis maternis, num. 49. & 50. Caldas Pereira
dict. verbo, læ
ſsis,
ex num. 140. v
ſsque
ad num. 143. D. Spino
in
ſspeculo gloſsſs rubric. 4. part. num. 16. verſs. contrariam tamen opinionem. Ioannes Guttierrez
canonicarũcanonicarum, lib. 2. dict.
cap. 1. num. 100. videndus
ex num. 97. vſsque ad num. 101.
Borgninus Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, n. 241.
fol. 450. Carolus de Tapia
in dict. authent. ingreſsſsi, verbo, ſsua,
cap. 17. num 7. per totum: & pro hac parte nonnulla con
ſsiderant Arias Pinellus Caldas Pereira, Ioannes Guttierrez, & Carolus de Tapia
vbi ſsupr. In effectu
tamen prædictorum, cæterorum etiam Scribentium rationes, ad tres principaliter reduci debent.
Primùm, quòd nulla ratio differentiæ
ſspecialis con
*
ſstitui po
ſsſsit inter patrem v
ſsufructuarium legitimum, ac
alios v
ſsufructuarios Religionem ingredientes, & profitentes, nec iure aliquo expre
ſsſsim probetur per ingre
ſsſsum
Religionis, & Profe
ſsſsionem patris, v
ſsumfructum talem
amitti, proprietatique filiorum con
ſsolidari.
Secundò, quod pater, licèt Monachus effectus, adhuc
tamen naturaliter viuit, & ſsic durat vſsusfructus: Monaſsterio autem, quatenus capax eſst, omnia deferuntur, quæ
Monachus habebat, nec debet ipſse ex actu probabili
damn um ſsentire.
Tertiò & vltimò, quod mors ficta, quæ inducitur per
ingreſsſsum Monaſsterij, & profeſsſsionem, non debet in
iſsto caſsu comparari naturali, quoniam vbi in actu, de
quo quæritur, non operatur eundem effectum, quem
naturalis, vtique naturali non cõparaturcomparatur: ſsed in propoſsita
ſspecie non operatur eundem effectum; ergo comparatio talis admittenda non eſst, vt latiùs conatur probare
Caldas dict. verbo, læſsis, n. 141. verſs. quocirca, & n. 142.
& pungit Carolus de Tapia vbi ſsuprà, dict. num. 7. Et
hactenus de opinione Gloſsſsæ.
Bartolus verò
in dict. Authent. idem eſst, C. de bonis*
quæ liberis, aliter declarat, exi
ſstimátque mediam viam
eligendam, vt dimidia pars v
ſsusfructus patris maneat
penes Mona
ſsterium, altera verò ad filium
ſspectet,
ſsicut
quando pater eum emancipat, iuxta textum
in dict. l.
cùm oportet, §. cùm autem, C. de bonis quæ liberis: &
ſsequuntur Angelus
ibidem. Abbas, Gomez Arias, Sylue
ſster, & Riminaldus, quos retulerunt Pinellus
vbi ſsuprà,
num. 47. ad finem. Caldas
dict. verbo, læ
ſsis,
num. 141.
Ioannes Guttierrez
dict. cap. 1. num. 100. verſs. tertiam
opinionem. Ii tamen po
ſsteriores rectè improbant opinionem Bartoli, o
ſstendúntque, diuer
ſsam rationem militare in
ſspecie
dict. §. Cum autem. Agitur enim in eo
textu de emancipatione facto patris immediatè id agentis, quâ maximum beneficium confert in filium: At in
ſspecie propo
ſsita, pater ingrediens Religionem, longè
aliud intendit, licèt acce
ſsſsoriè re
ſsultet, filium exire à patria pote
ſstate, vt eruditè annotauit Pinellus
vbi ſsuprà,
n. 51. & ab eo acceperunt alij Recentiores relati
ſsuprà.
Denique Martinus Silimanus Doctor antiquus
in d.*
authent. ingreſsſsi, aliâ in opinione, & præcedentibus contrariâ fuit: V
ſsumfructum
ſscilicet, quem pater Religionem profe
ſsſsus habet in bonis filiifamilias ratione patriæ pote
ſstatis, ad ip
ſsum Mona
ſsterium non tran
ſsire,
ſsed
ſstatim profe
ſsſsione
ſsequuta, ad proprietatem redire, cùm
ſsit patria pote
ſstas extincta: &
ſsequuntur Salicetus
ibidem quæst. 7. Ia
ſson
col. finali, Cinus, & Albericus
in d.
authent idem eſst. Hyppolitus
ſsingular. 668 & e
ſst communis opinio
ſsecundùm Salicetum
in dict. authent. idem
eſst, & Couarru. qui ip
ſse
ſsequitur hanc partem
in cap. 2.
de teſstament. num. 8. & alios plures relatos per Ioannem
Guttierrez
canonicarum lib. 2. cap. 1. num. 97. in princ.
quamuis ip
ſse eam non probet; videtur tamen probare
Gregorius Lopez
in l. 5. verbo, el v
ſsufructo,
verſs. & de
quæſst, quam ponit, titul. 14. partit. 4. Mieres
de maioratu,
2. part. quæſst. 3. num. 14. & veriorem exi
ſstimat Emmanuel Mendez
in repetitione dict. l. cùm oportet, 2. part.
num. 131. fol. 48. & noui
ſsſsimè his non relatis Cæuallos
communium contra communes, qu. 64. n. 4. Et pro hac
ſentẽtiasententia, quæ in rigore iuris verior mihi videtur, atque omninò amplectenda, valdè vrgent fundamenta
ſsequentia.
Primò quia pater ingre
ſsſsus Mona
ſsterium, in pote
ſsta
*tem Superioris tran
ſsit,
cap. non dicatis, 12. quæſst. 1. cap.
vlt. de ſsepulturis, lib. 6. &
ſsic patriam pote
ſstatem amittit, quia ip
ſse in pote
ſstate alterius exi
ſstens, non pote
ſst
alium in
ſsua pote
ſstate habere, per textum
in l. ſsic eueniet,
ff. ad l. Iuli. de adulteriis. Ideò amittere debet v
ſsumfructum, quem ratione patriæ pote
ſstatis acquirit, vt apertè colligitur ex textu
in dict. l. cùm oportet, C. de bonis
quæ liberis, cum
ſsimilibus: vbi ba
ſsis ac fundamentum
acqui
ſsitionis v
ſsusfructus in patria pote
ſstate con
ſstituitur,
vt expre
ſsſsim aduertit Pinell.
in rubr. C. de bonis maternis,
2. p. in princ. Ex quo diluitur ratio eiu
ſsdem Pinel.
1. p.l. 1.
C. de bonis mater. n. 50. qui dicit ex eo penes
MonaſteriũMonasterium
v
ſsumfructum manere debere, quòd pater, licèt Monachus, naturaliter viuit; non enim ex eo quòd pro mortuo
ciuiliter habeatur, ex
l. Deo nobis, C. de Epiſsc. & cler. &
l. 29. tit. 7. partit. 1. vſumfructũvſumfructum extinguí dicimus, cùm non
ſsit omninó
certũcertum, & latiori explicatione indigeat, vt con
ſstat ex di
ſsputat. Alberici
in d.l. Deo nobis, n. 2. & DD.
cõmunitercommuniter in d. auth. ingreſsſsi:
ſsed ex eo, quòd patria pote
ſstas
ce
ſsſsauerit,
ſsiue extincta
ſsit, &
inconſequentiãinconſequentiam cu
ſstodia, &
admini
ſstratio, propter quam ex legis di
ſspo
ſsitione illi
cõpetitcompetit v
ſsusfructus
aduentitiorũaduentitiorum: quod
ſsatis clarè denotat
Iu
ſstinian.
in d.l. cum oportet, & in §. non autẽautem, & aliis ſseqq.
eiuſsd. l. &
ſsic à ce
ſsſsante ratione,
cũcum pater effectus Monachus,
nõnon po
ſsſsit res filij admini
ſstrare, v
ſsusfructus debet finiri, ac cum proprietate con
ſsolidari. Nec iterum placere
pote
ſst alia ratio
eiuſdẽeiusdem Pinelli
ibid. n. 50. quem
ſsequutus
e
ſst Ioan. Guttier.
canonicarum quæſst. lib. 2. d. cap. 1. n. 101.
ante finem, dicentis, quòd admini
ſstratio non ce
ſsſsat in
propo
ſsita
ſspecie, quia Officiales, & alij Mini
ſstri Mona
ſsterij poterunt talia bona gubernare, cu
ſstodire, & admini
ſstrare: di
ſsplicet enim ea ratione, quòd lex patri dumtaxat conce
ſsſsit cu
ſstodiam, & admini
ſstrationem, ac v
ſsumfructum ob illam, & multò magis con
ſsidit de admini
ſstratione eiu
ſsdem, quàm alterius cuiu
ſslibet, vt po
ſst
ordinarios in dictis iuribus annotarunt Tiraquellus
in
l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in præfatione,
n. 29. idem Pinellus
in l. 1. C. de bonis maternis, 2. part.
n. 20. & 21. Menchaca
de ſsucceſsſs: creatione, lib. 1. §. 6. n. 46.
Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 286. n. 6. lib. 2. Et
ſsic
admini
ſstratio conce
ſsſsa patri à lege propter
confidẽtiamconfidentiam
quam de ip
ſso habet, committi non debet Officiali,
ſsiue
Mini
ſstro Mona
ſsterij, qui potiùs Mona
ſsterij, quàm filij
vtilitatem prætendet; ius eius diminuere, ac lædere poterit, nec
ſse habebit circa admini
ſstrationem provt
ſse habere debere patrem de
ſsìderauit lex: vnde aut pater admini
ſstrare debet, aut ip
ſso impedito, atque effecto Monacho, v
ſsusfructus debet cum proprietate con
ſsolidari.
Deinde præfatam
ſsententiam eo argumento fundat
*
Couarr.
in dict. cap. 2. de teſstamentis, num. 8. quòd
ſsi filius
viuente patre, qui Religionem profe
ſsſsus e
ſst, legitimam
portionem petere pote
ſst, vt affirmant quamplurimi,
quos ip
ſse retulit
ibidem, num. 7. Ioannes Gutierrez
canonicarum, lib. 2. dict. cap. 1. num. 78. Eodem iure dicendum e
ſst, vt v
ſsusfructus etiam integrè pertineat ad
filiũfilium
ſstatim facta Profe
ſsſsione, nec mors naturalis expectari
debeat. Sed hoc fundamentum
ſsubuertit Pinellus
vbi
ſsuprà, d. num 50. in fine. dicens tutum non e
ſsſse, vt patre
ingre
ſsſso Religionem,
ſstatim Legitima debeatur filio: &
quamuis vt certum, & magis commune tradiderit Gra
ſsſsus §.
legitima, quæſst. 12. num. 6. per totum. Ioannes de
Monte
ſsperello
in conſs. 46. num. vol. 1. Dubium tamen
e
ſst, & valdè incertum ob communem iuris Cæ
ſsarei Interpretum
ſsententiam contrà tenentium, vt con
ſstat ex
his, quæ in hac quæ
ſstione po
ſst alios Neotericos lati
ſsſsimè
ſscrip
ſsit Ioannes Gutierrez videndus omninò
canonicarum lib. 2. dict. cap. 1. ex num. 75. v
ſsque ad
num. 95.
Deinde etiam, quia regulare e
ſst, vt legitima portio filio non debeatur ni
ſsi po
ſst mortem patris, nec filius vi
*uo patre ius aliquod prætendere po
ſsſsit,
l. 1. §. ſsi impuberi, |
& ibi Bartolus
ff. de collation, bonorum. Ia
ſson
in l. lege
Cornelia, num. 5. ff. de vulgari & pupillar. ſsubſstitutione, &
in authentic, nouiſsſsima col. 2. Cod. de inofficioſso teſstament.
Guido Papæ
quæſst. 486. Ferrarius
cautela 24. Cæphalus
in conſs. 95. num. 2. & in cònſs. 148. num. 29. lib. 1. Menochius
in conſs. 77. num. 6. lib. 1. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 89. num. 19. & 20. vol. 1. qui in propo
ſsito
videndi
ſsunt omninò;
inferũtinferunt enim ad multa nece
ſsſsaria,
latiù
ſsque explicant, an & quando pater viuens teneatur
dare filio Legitimam, Tiraquell.
de primogenitura, q. 40.
num 96. & ſseqq. & n. 221. & ſseqq. Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubrica 7. §. 2. gloſsſsa, du tre
ſspa
ſssè,
ex num. 2. cum ſseqq. Dueñas
regula 356. Iulius Clarus
lib. 5. § finali, quæſst. 86. Pinellus
3. part. l. 1. C. de bonis
maternis, num. 74. & 75. Tellus Fernandez
in l. 23. Tauri, ex num. 10. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2.
§. 20. ex num. 285. & de ſsucceſsſsionum reſsolutione. lib. 2.
§. 12. num. 13. & controuer. illuſstrium lib. 1. cap. 37. per
totum. Couarruuias
variar. lib. 2. c. 8. num 7. verſs. hinc
apparet. Baeça
de inope debitore, cap. 20. ex num. 9. vſsque
ad 14. & de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 34.
num. 9. cum ſseqq. Padilla
in l. ſsì emancipati, ex num. 32.
cum ſseqq. Ioannes Guttierrez
in cap. quamuis pactum, de
pactis, in 6. verbo, à filia,
per totum, & in repetitione ad
textum, in §. ſsui, de hæredum qualitate & differentia, ex
num. 89. cum ſseqq. Matienço
in l. 1. tit. 6. gloſsſs. 2. Lib. 5.
nouæ recopilationis. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſs. 11.
ex n. 24. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 45. & 46.
Bur
ſsatus
in conſs. 169. per totum, lib. 2. Ioannes Vincen
*tius Honded.
in conſs. 95. ex num. 33. v
ſsque ad
num. 50.
Certum tamen e
ſst, & communi Doctorum con
ſsen
ſsu
probatum, po
ſsſse patrem volentem a
ſsſsignare filio Legitimam in vita, quamuis ad id faciendum non teneatur, vt po
ſst alios multos
ſscrip
ſserunt Rodericus Xuarez
in repetion. l. quoniam in prioribus, limitatione 31. num. 3.
verſs. nec obſstat ſsecundum eum. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 89. n. 20. vol. 1. Graſsſsus §. legitima, quæſst. 12.
n. 8. & vtiliter declarans, Ioannes Cephalus
in conſs. 334.
num. 61. lib. 3. quòd
ſsi a
ſsſsignatâ filio, vel filiæ Legitimâ
*
in vita, po
ſstmodùm facultates patris augeantur, an debeat augeri, vel
ſsuppleri Legitima; & de multis ad propo
ſsitum nece
ſsſsariis, tractant lati
ſsſsimè Couar.
in cap.
Rainuntius, de testamentis, §. 1. num. 8. & in cap. quamuis pactum, 3. part. §. 1. num. 2. de pactis, in 6. Menchaca
de ſsucceſsſs. creatione, lib. 1. §. 10. ex num. 462. & lib. 2.
§. 18. num. 43. & ſseqq. & num. 80. v
ſsque ad 85. & §. 20.
num. 291. Lancelotus Politus
in repetit. l. filium quem
habentem, Cod. familiæ erciſscundæ, num. 161. 162. & 164.
quæ habetur
vol. 7. repetitionum, fol. 391. Baeça
de non
meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 31. per totum, & c. 5.
num. 24. Tellus Ferdinandez
in l. 23. Tauri, num. 10. vſsque ad num. 16. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 92. Matienço
in l. 7. tit. 6. gloſs. 2.
ex num. 9. cum ſseqq. lib. 5. nouæ recopilationis Molin.
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 38. Mieres
de
maioratu, part. 1. quæſst. 10. num. 7. Cephalus
in conſs. 146.
num. 23. lib. 1. Menochius
in conſs. 72. num. 28. & 29. lib. 1.
Ioannes Guttierrez
in dict. cap. quamuis pactum, verbo,
à filia. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 317. num. 1. 7. 12.
& 15. lib. 3. melius
in conſs. 97. lib. 1. Gra
ſsſsus §.
ſsubstitutio, quæſst. 19. num. 3. & §. legitima, quæſst. 13. per totam.
Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, artic. 36.
n. 17. & ſseqq. fol. 329. D. Spino
in ſspeculo, gloſsſs. 18. principali, de melioration, ex num. 87. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 19. num 54. latè Angelus videndus omninò
ad leges meliorationum, in 17. Gloſsſsa 5. per
totam, fol. 163. & noui
ſsſsimè Additio
ad deciſsion. Gamæ,
206. num. 5. part. 2. Hieronymus de Cæuallos
commun.
contra communes, quæſst. 204.
Sed quamuis prædictum
fundamẽtumfundamentum adductum per
Couar. Parùm, aut nihil vrgeat, cætera tamen concludenter adeò probant Silimani
ſsententiam, vt ab ea nullo
modo recedendum crediderim. Nec ob
ſstant rationes
cõtrariæcontrariæ partis, quibus
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ contra
Pinellum con
ſsiderabam
ſsuprà, num. 9. In terminis tamen
*
ad rationem primam re
ſspondetur: imò in propo
ſsita
ſspecie maximam differentiam e
ſsſse inter patrem v
ſsufructuarium legitimum, ac alios v
ſsufructuarios; quoniam alij
v
ſsufructuarij obtinent v
ſsumfructum ex voluntate, aut
di
ſspo
ſsitione hominis, quæ ad nullum factum,
ſsiue mini
ſsterium fructuarium ad
ſstringit, dumtaxat fructuarius
ip
ſse vti frui arbitrio boni viri tenetur; quod ita, aut meliùs fiet intra Religionem, quàm extra: pater verò con
ſsequitur v
ſsumfructum ex di
ſspo
ſsitione legis, ratione patriæ pote
ſstatis, atque cum onere gubernandi, & admini
ſstrandi per
ſse bona, negotia, lites, ac res filiorum; deficiente ergo patria pote
ſstate, dataque inhabilitate, aut
impotentia admini
ſstrandi per
ſse, Profe
ſsſsione
ſsecuta, &
v
ſsusfructus ip
ſse deficere,
ſsiue extingui debet. Ex quo diluitur &
ſsecundum
fundamẽtumfundamentum: Quia verum e
ſst, quòd
pater, licèt Monachus effectus, naturaliter viuit,
ſsed
nõnon
habet filium in pote
ſstate, di
ſsſsoluta patria pote
ſstate per
profe
ſsſsionem, aut
ſsaltem non obtinet admini
ſstrandi facultatem, nec potentiam gubernandi per
ſsonam, ac res
filiorum, propter quod lex detulit v
ſsumfructum patri.
Vnde & tertium
ArgumẽtumArgumentum di
ſsſsoluitur, quia imò
ſsicta
mors Religionis idem operari debet, quod mors naturalis; quoniam ex vtraque idem effectus resultat, cùm vtroque ca
ſsu pater admini
ſstrare
ſsiue gubernare res filiorum
non po
ſsſsit. Quod ad oculum patet, nam
ſsicut mortuo naturaliter patre gerenda e
ſsſset admini
ſstratio per alium;
ſsic
& Religionem profe
ſsſso, ab aliis geri debui
ſsſset, quod
vtique lex noluit, quæ admini
ſstrandi facultatem patri
conce
ſsſsit, ac de ip
ſso dumtaxat confidentiam habuit, vt
ſscribunt Authores relati
ſsuprà, num. 9. Satis ergo expre
ſsſsum videtur à iure, quod ex mente, atque intentione iuris descendit, quodque aliis
ſsic admini
ſstrandi priuilegium, aut pote
ſstatem non dedit; nec enim alij ita amplam admini
ſstrandi, & gerendi
licẽtiamlicentiam habere po
ſsſsunt,
vt colligitur apertè ex textu
in l. 1. C. de bonis maternis,
que lex
ſsolutiones
ſsuperiores non ob
ſscurè confirmat.
CAPVT LXV.
Vſsusfructus competens patri in bonis aduentitiis, vtrùm duret filio Religionem profitente?
vbi etiam de proprietate bonorum eiuſsdem
filij: Deinde, an Monaſsterium habeatur loco
filij, vt ſsubſstitutos, aut vocatos in conditione ſsi ſsine liberis excludat, an etiam excludere
debeat aſscendentes à ſsucceſsſsione deſcẽdentisdescendentis Monachi. Denique teſstamentum ante ingreſsſsum Religionis factum, vtrùm ſsequuta
Profeſsſsione rumpi, aut confirmari debeat? vbi
de intellectu Tridentini ſseſsſsione, 25. cap. 16.
mutiſsque in propoſsito neceſsſsariis, pleniſsſsimè, remiſsſsiuè tamen tractatur.
SVMMARIVM.
-
1 Patrem legitimum adminiſstratorem, & vſsufructuarium bonorum aduentitiorum filij, non priuari vſsufructu, filio Religionem ingreſsſso, quamuis ingreſsſsus Religionis tollat patriam poteſstatem.
-
2 MonaſteriũMonasterium vtrùm excludat aſscendentes à ſsucceſsſsione
Monachi profeſsſsi; an verò mortuo filio, ſseu deſcendẽtedescendente Monacho, pater, & mater, aut aſscendentes alij
præferri debeant Monaſsterio in bonis, quæ ipſse Monachus ſsecum attulit, vel habebat quando ReligionẽReligionem
profeſsſsus eſst.
-
3 Legitimam aſscendentium eſsſse hodie de iure huius Regni omne patrimonium deſscendentis, de cuius hæreditate agitur, excepto Tertio.
-
4 Monasterium reuera non eſsſse filium, fictèque, ciuiliter, & impropriè filium nominari.
-
5 Monaſsterium quando excludat ſsubſstitutum, aut vocatum ſsub conditione, ſsi ſsine liberis, ſsi grauatus ingrediatur Religionem? remiſsſsiuè.
-
6 TeſtamẽtumTestamentum antè ingreſsſsum Religionis factum, vtrùm
ſsecuta Profeſsſsione rumpi debeat? item ante Profeſsſsionem an poſsſsit expreſssè reuocari? & de multis aliis
in propoſsito neceſsſsariis, remiſsſsiuè.
-
7 Tridentini ſseſsſsione 25. cap. 16. interpretatio, iuxta
quam in facti contingentia fuit iudicatum.
-
8 Vſsusfructus non quæritur patri eorum bonorum, quæ
poſst ingreſsſsum Religionis, & Profeſsſsionem filius
Monachus acquirit.
PRæcedenti quæ
ſstioni proximum e
ſst inquirere nunc,
quid è contrà dicendum
ſsit,
ſsi ponamus quòd filius
ingrediatur Religionem, & profiteatur. Et pro vera. breuique huius dubij explicatione
conſtituẽdumconstituendum e
ſst in primis: Patrem legitimum admini
ſstratorem, & v
ſsufructuarium bonorum aduentitiorum filij, non priuari v
ſsufructu, filio Religionem, quàm ingre
ſsſsus e
ſst, profitente,
*
quamuis ingre
ſsſsus Religionis tollat patriam pote
ſstatem:
quod vtrumque ex Salicèto, Decio, Palacios Rubios,
Roderico Suarez, Antonio Gomezio, Gregorio Lopez,
& aliis probarunt Arias Pinellus 1.
part. l. 1. C. de bonis
maternis num. 45. & 46. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens, verbo læ
ſsis,
num. 143. Ioannes de Matienço
in l. 1. tit. 8. gloſs. 3. num. 20. lib. 5. nouæ recopilationis.
Ioannes de Monte
ſsperello, quem in propo
ſsito nullus
adhuc retulit
in conſs. 46. num. 1. vol. 1. vbi in facto con
ſsultus veram huius re
ſsolutionis rationem
ſsentit, dum
ſsic
ſscribit:
Et ideò cum in caſsu noſstro in parte dotis maternæ Catharinæ fuerit quæſsitus Andrea patri legitimo, &
naturali vſsusfructus, licèt ipſsa filia intrauerit Monaſsterium, & Religionem fuerit profeſsſsa, & etiam mortua ſsit
naturaliter, tamen ſsemel vſsusfructus formatus in patre de
dicta parte dotis maternæ, vel aliis rebus aduentitiis ipſsius
filiæ, non definit eſsſse penes patrem, ſsed durat. Eandem
etiam rationem expre
ſsſsim probare videtur Pinel, loco
relato
ſsuprà, dict. num. 45. dicit enim pro ea doctrina adhuc militare deci
ſsionem, & verba textus
in l. 1. C. de bonis maternis in l. 3. C. de vſsufructu, & aliorum iurium,
quæ
ſsuperiùs adduxit
ex num. 39. nempe
l. final, verſsic.
ſsin verò, C. ad Senatuſsconſsultum Tertullianum, cum
ſsimilibus: quæ probant, v
ſsumfructum patri quæ
ſsitum viuo
filio, durare po
ſst mortem filij; & inde
num. 42. latiùs probauit, v
ſsumfructum aduentitiorum patri competentem
non ce
ſsſsare, licèt filius efficiatur
ſsui iuris ob aliquàm qualitatem, factúmque filij licèt laudabile, ius
ſsuum auferre
non debere patri, per textum notabilem
in l. impub. 41.
ff. de adminiſstratione tutorum: quem expendit ip
ſse
ibidẽibidem,
dict. num. 45. Superiorem denique doctrinam
probarũtprobarunt
Baldus Nouellus
in repetitione l. cum filiofamilias, ff. de
legatis, 1. num. 42. & ibidem Bauerius
num. 111. Ro
ſsellus
in authent. ingreſsſsi, num. 18. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, & cum Pinello, Antonio Gomezio & aliis, tenuit
Emmanuel Mendez
in repetitione l. cum oportet, C. de bonis quæ liberis, 2. part. num. 129. fol. 47. qui tamen aut
non verè, aut indi
ſstinctè nimis loqui videtur, dum dicit
in prædicto ca
ſsu, v
ſsumfructum remanere penes patrem,
quandiu ip
ſse pater viuit, proprietatem verò bonorum
aduentitiorum tran
ſsire in Mona
ſsterium per Profe
ſsſsionem filijfamilias. Quod equidem in perpetuum, aut cum
effectu habendi ea bona perpetuò intelligi non pote
ſst;
mortuo enim filio
ſsuccedet potiùs pater in his bonis,
quàm Mona
ſsterium: dicitur tamen, tran
ſsire proprietatem in Mona
ſsterium, vt patri non liceat prædicta bona
alienare, ac eo modo admini
ſstratio conce
ſsſsa e
ſsſse intelligatur, quo à iure conce
ſsſsa e
ſst filio in
ſseculo remanenti.
Id quòd euidentiùs con
ſstabit,
ſsi prȩmittamus, dubium
*
e
ſsſse apud Doctores communiter, vtrùm Mona
ſsterium
excludat a
ſscendentes à
ſsucce
ſsſsione Monachi profe
ſsſsi; an
verò mortuo filio,
ſseu de
ſscendente Monacho, pater, &
mater, aut a
ſscendentes alij præferri debeant Mona
ſsterio
in bonis, quæ ip
ſse Monachus
ſsecum attulit, vel habebat, quando Religionem profe
ſsſsus e
ſst: & licèt
num. 50.
quem
ſsequuntur multi relati à referendis
infrà, exi
ſstimauerit, Mona
ſsterium excludere debere a
ſscendentes,
ea ratione præcipuè, quòd
MonaſteriũMonaſterium loco filij habeatur: tamen in contrarium e
ſst communior, & verior
ſsententia, Mona
ſsterium per a
ſscendentes excludi. Inde e
ſst,
vt quemadmodum pater qui Religionem profitetur,
præiudicare non pote
ſst filiis
ſsuis in Legitima; ta nec filius, aut filia po
ſsſsit, vt cum aliis multis firmarunt Gregor. Lopez
in l. 17. verb, de
ſscendie
ſsſsem,
tit. i. partit. 6.
Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 9. num. 64.
Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 6. Tauri, gloſsſs. 8. per totãtotam,
& in l. 40. gloſsſs. 4. num. 23. Rojas
in epitome ſsucceſsſs. cap.
29. num. 40. Aluarus Valascus videndus omninò
conſsultatione 25. per tot. Azeuedius
in l. 1. tit. 8. num. 47. lib. 5.
nouæ collectionis Regia. Ioannes de Montesperello
in conſs.
46. in finalibus verbis, volumine 1. vbi dicit in hunc modum:
Vnde concludo, quòd dictus Andreas vltra vſsum
fructum, quem debet habere in vlta ſsua de bonis omnibus,
quæ pertinẽtpertinent ad filiam ſsuam profeſsſsam in Monaſsterio, videlicet de dote matris ſsuæ, vel aliis bonis aduentitiis, debet
habere tertiam partem dictorum bonorum, & dictæ partis
dotis pro Legitima ſsua cum plena proprietate, & aliæ duæ
partes de tribus debent eſsſse dicti Monaſsterij, poſst mortem
dicti Andreæ patris. Ex his verbis
ſsatis con
ſstat vera re
ſsolutio dubij propo
ſsiti, quod attinet ad ius commune, de
iure verò huius Regni explicarunt Authores
ſsuprà relati, & Molina
vbi ſsuprà, d. cap. 9. n. 65. rectè aduertit,
*
Legitimam a
ſscendentium e
ſsſse hodie de iure Regio omne
patrimonium de
ſscendentis, de cuius hæreditate agitur,
excepto Tertio, & con
ſsequenter, quòd filius Monachus
nullo modo poterit aliquid ex Legitima parentibus
diminuere, & reliqua bona ad
ſstrictus e
ſst Mona
ſsterio
relinquere.
Nec ob
ſstat fundamentum A
ſsonis, quod vtique fal
ſsum
*
e
ſst, veriu
ſsque, Mona
ſsterium revera non e
ſsſse filium, fictèque, ciuiliter, & impropriè filium nominari, vt probant Couar. Ioannes Guttierrez, ac infiniti alij referendi
ſstatim, & cum multis Carolus de Tapia
in authent. ingreſsſsi, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, verbo, ſsua,
cap. 13. num.
4. & 5. Non enim
ſsub
ſstitutus
ſsub condictione,
ſsi ſsine liberis deceſsſserit, ideò excluditur à Mona
ſsterio, in quo grauatus ingre
ſsſsus e
ſst, quòd Mona
ſsterium loco filij habeatur, ex Authoribus referendis
ſstatim;
ſsed ex aliis rationibus, quas po
ſst alios eleganter con
ſsiderarunt, & de præ
ſsenti materia, an
ſscilicet, & quando Mona
ſsterium exclu
*dat
ſsub
ſstitutum, aut vocatum
ſsub condictione
ſsi ſsine liberis, ſsi grauatus ingrediatur
ReligionẽReligionem, lati
ſsſsimè
ſscrip
ſserunt Doctores communiter
in cap. in præſsentia, de probationibus, Carolus de Tapia
d.c. 13. per tot. Couar.
variarum, lib. 1. cap. 19. num. 6. & num. 10. Co
ſsta
in cap.
ſsi pater, de test. in 6. verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
num. 70. &
71. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 11.
tit. 7. per tot. Menchaca
de ſsucceſsſs. creatione lib. 3. §. 21.
num. 166. Paleotus
de noth. & ſspuriis filiis, c. 28. num. 5.
Aluarus Vala
ſscus
conſsul. 24. num. 7. Mieres
de maioratu
2. part. quæſst. 3. num. 13. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 21. num. 11. vol. 1. A
ſstor de Guidonibus
in conſs.
161. num. 38. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum.
1. Menoch.
lib. 4. præſsumpt. 83. per tot. Ioannes Guttierrez
canonicar. lib. 1. c. 32. Matienço
in l. 7. tit. 11. gloſs.
2. numero 21. lib. 5. nouæ recopilat. & ibidem Azeued.
num. 28. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 39. ex n. 7.
Bur
ſsatus
in conſs. 52. ex num. 41. vſsque in finem conſsilij, &
in conſs. 97. num. 22. & ſseqq. lib. 1. & in conſs. 199. num. 3.
& num. 15. vſsque ad num. 28. lib. 2. Alexander Trentacinqúius
in tractat. de ſsubſstitutionibus, 4. part. cap. 7. ex
num. 20. cum multis ſseqq. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 28. num. 58. vſsque ad num. 95. Ioannes Marcus Aquilinus
in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum,
ſsuper illis verbis,
quid enim ſsi aquæ & ignis interdictionem, ex num. 27. vſsque ad num. 42. Ioannes Vincentius
Honded.
in conſs. 62. num. 15. & num. 37. & 38. & n. 50.
cum ſseqq. vol. 1. D. Spino
in ſspeculo, gloſsſs. 12. principali,
| à. num. 27. vſsque ad. num. 33. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 6. argument. 9. optimè Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 270. lib. 3. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſsſs. 4. ex num. 17. cum ſseqq. qui
ex eo quod Mona
ſsterium non habeatur reuera loco fi
*lij, infert reprobandam
ſsententiam glo
ſsſsæ, & aliorum,
quos ibi refert exi
ſstimantium, te
ſstamentum ante ingre
ſsſsum Religionis factum,
ſsequuta Profe
ſsſsione rumpi,
alitèrque declarat vt ibi videri poterit. De eodem etiam,
vtrùm ante Profe
ſsſsionem po
ſsſsit expre
ſssè reuocari, multis in propo
ſsito nece
ſsſsariis, atque Tridentini declaratione,
Seſsſsione 25. cap. 16. tractant pleni
ſsſsimè po
ſst ordinarios, & alios multos Couar.
in cap. 2. de teſstamentis, num.
5. & 6. Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 28. per totam.
Molina
de Hiſspanor. primogeniis, lib. 2. cap. 9. à num. 38.
Vſsque ad num. 50. Petrus Paulus Pari
ſsius
in repetitione c.
in præſsentia, de probation, num. 152. per totum, & n. 163.
vſsque ad num. 173. quæ habetur
repetitionum iuris canonici, vol. 3. fol. mihi 202. & 204. Rosellus Aretinus
in
repetitione authent. ingreſsſsi. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis n.
24. & 30. Gratianus regul. 456. Ioannes Guttierrez
in repetione c. quamuis pactum, de pactis in 6. verbo, dum nuptui tradebatur,
num. 4. & alios referens Petrus Cenedus
collectaneo 50. ad Decretum, num. 3. & vltra relatos ab
eo, Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 20. n. 29.
& de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 1. §. 1. num. 52. Ioannes
Bapti
ſsta Villalobos
in antinomia iuris, litera M.n. 175.
fol. 118. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 34. per totam.
Gama
deciſs. 316. num. 5. & 6. & deciſs. 375. num. 5. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 6. num. 5.
6. 8. & 16. cum tribus ſseqq. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 58. num. 9. 10. & 11. & n. 31. cum multis ſseqq.
vol. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 712. per totum,
lib. 4. Ioann. de Monte
ſsperello
in conſs. 1. num. 10. 11. 24.
& 28. vol. 1. Doctor Spino
in ſspeculo. gloſsſs. rubric. 6. par.
de teſstamento monachi, num. 3. verſs. Secundò infertur. Andreas Angulo
ad l. meliorationum, l. 1. tit. 5. gloſsſs. 6. per
totam. Ludouicus Molina
de inſstita & iure, tractat. 2.
diſsputat. 139. per totam, fol. 743. Ioannes Guttierrez
canonicarum lib. 2. cap. 1. Carolus de Tapia
in authent. ingreſsſsi, Cod. de Sacroſsanct. Eccleſsiis, verbo, ideòque nec
de his,
ex n. 64. vſsque ad 76. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 60. & 61. vbi lati
ſsſsimè
lib. 2. Petrus Surdus
in conſs. 238. lib. 2. & noui
ſsſsimè Hieron. de Cæuallos
communiũcommunium contra communes quæſst. 61. & 221. qui
explicãtexplicant di
ſspo
ſsitionem Tridentini
Seſsſsion. 25. dict. cap. 16. quæ
tamẽtamen
*
accipienda videtur de te
ſstamento condito intra annum
Nouitiatus ante decimum men
ſsem, non verò de te
ſstamento ante ingre
ſsſsum facto, vt apertè
ſsignificant verba
illius textus, & in facti conting entia
ſsic ob
ſseruatum, &
pronuntiatum vidimus.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperio
*rem re
ſsolutionem traditam
ſsuprà, num. 1. procedere, atque intelligi debere in v
ſsufructu eorum bonorum, quæ
filius habebat tempore Profe
ſsſsionis, non aliorum, quæ
po
ſsteà quæ
ſsiuit filius Monachus; eorum enim v
ſsusfructus ad Religionem, non ad patrem
ſspectat: quoniam
ce
ſsſsant rationes, ob quas vsusfructus patri acquiritur.
Quod cum Nauarro rectè fundat, & contra alios defendit Emmanuel Mendez
in dict. l. cùm oportet, 2. part.
num. 129. ad finem, qui hac de re videndus erit omninò. Et de his hactenus.
CAPVT LXVI.
Vſsusfructus an, & qualiter capitis diminutione
amittatur? vbi iuris antiqui, & nouioris ratio
diſscutitur, nonnulla nouiter annotantur, &
quæ ad hanc materiam ſspectant, dilucidè, &
meliùs quàm hactenus declarantur: Item
mors ciuilis, & naturalis quando æquiparari
debeant? & materia l. 4. Tauri, pleniſsſsimè,
remiſsſsiuè tamen tractatur.
SVMMARIVM.
-
1 Capitis diminutio quid?
-
2 Capitis diminutio triplex.
-
3 Capitis diminutio maxima quæ?
-
4 Capitis diminutione maxima affectus, & ſsic ad mortem ciuilem, vel naturalem damnatus; de iure communi nec teſstari poterat, nec anteà conditum teſstamentum validum erat; de iure huius Regni contrà,
ex deciſsione l. 4. Tauri, de qua latè agitur remiſsſsiuè.
-
5 Capitis diminutio minor, ſsiue media quæ?
-
6 Aquæ & ignis interdictionis quæ fuerit forma? remiſsſsiuè.
-
7 Pœnarum tres gradus olim fuiſsſse.
-
8 Deportatio ſsucceſsſsit in locum aquæ, & ignis interdictionis.
-
9 L. cognitionum, §. conſsumitur ff. de variis & extraordinariis cognitionibus, explicata remiſsſsiuè.
-
10 Capitis diminutio minima, quæ?
-
11 Vſsusfructus ex conſstitutione Iuſstiniani, duabus capitis
diminuitombas maxima & media tantùm amittitur; olim tamen Pauli temporibus, & Vlpiani, amittebàtur etiam capitis diminutione minima.
-
12 Vſsusfructus ita demum amittitur capitis diminutione,
ſsi iam conſstitutus eſst: cæterùm ſsi ante aditam hæreditatem, aut ante diem cedentem quis capite minutus eſst, conſstat non amitti.
-
13 Et ſsi in annos ſsingulos legatus ſsit, illius dumtaxat anni
vſsusfructus amittitur: & ſsi in menſsies, eius menſsis:
& ſsi in dies, eius diei.
-
14 Seruitutes reales capitis diminutione non amittuntur,
vt vſsus, & Vſsusfructus: & ratio differentiæ redditur.
-
15 L. 1. in ſsine, ff. de vſsufructu legato, dupliciter explicata.
-
16 Tribonianum ſsolitum eſsſse ea, quæ iam ſsuo tempore
in vſsu erant, adijcere legibus antiquis.
-
17 Capitis diminuitiones maximam, & mediam, mortes
ciuiles eſsſse.
-
18 Mors ciuilis, & naturalis quando æquiparentur? pleniſsſsimè explicatum remiſsſsiuè.
-
19 Et Ioannis Vincentij Hondedei conſs. 62. per totum,
vol. 1. in propoſsito commendatum.
-
20 Vſsusfructus quare amitteretur olim omni capitis diminutione etiam minima, hodie verò maxima, & media tantum amittatur?
-
21 Vbi Antonij Goueani ratio nouiter improbatur.
-
22 Et vera ratio redditur.
-
23 Vſsusfructus amittendi ratio propter maximam, &
mediam capitis diminutionem inducta, vtrum hodie
ceſsſsare debeat ex noua deciſsione authent. ſsed hodie,
C. de donat. inter. vbi Antoniij Gomezij opinio taxatur.
-
24 Antonij Gomezij, & Didaci de Couarru. lapſsus in
hac materia notatus.
-
25 Pœnæ damnationis in metallum, aquæ & ignis interdictionis, & deportationis, quæ maxima, & media
capitis diminutione contingebant, hodie non ſsunt in
vſsu, ſsed earum loco ſsucceſsſserunt pœnæ arbitrariæ arbitrio iudicis imponendæ.
-
26 Capitis diminutio aliqua, vtrùm hodie contingere poſsſsit, ex qua vſsusfructus amitti debeat?
-
27 Et nonnulli caſsus conſsiderati, in quibus vſsusfructus
amitti debet pœnâ impoſsitâ, quæ maximæ, aut mediæ capitis diminutioni æquiparatur.
-
28 Vſsusfructus an perdatur bannum?
-
29 Relegatus ad tempus vtrùm amittat vſsumfructum?
PRo ab
ſsoluta, & di
ſstincta huius Capitis explicatione,
*
con
ſstituere in primis nece
ſsſsarium duxi, quòd capitis
diminutio, ex qua v
ſsumfructum interire dicemus
ſstatim,
e
ſst prioris
ſstatus commutatio, ex textu
in l. 1. l. 3. & finali,
ff. de cap. diminutione, in principio Inſstit. eodem tit. l. partitæ, referenda
infrà; tradit Paulus
lib. 1. ſsententiarum
| tit. 7. verſs. 1. Vlpianus
in frag. tit. 11. Fornerius
lib. 1. ſselectionum, cap. 26.
Triplex con
ſstituitur capitis diminutio per Iu
ſstinia
*num
vbi ſsuprà, Maxima, Media, & Minima, & in
l. 18.
tit. 1. partit. 7. & Doctores communiter
ibi. Bri
ſsonius
de
verbis iuris verbo,
ſseruus pœnæ, Balduinus, Min
ſsingerus,
& Hotmannus
in § pœnæ, Inſstit. quibus modis ius patriæ
poteſst. ſsoluitur. Duarenus
ad tit. ff. de cap. diminuitone.
Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relic. num.
229. v
ſsque ad
num. 239. fol. 436. & noui
ſsſsimè Antonius
Pichard.
in dict. princ. Inſstit. de capitis diminutione, n. 5.
Maxima capitis diminutio dicitur, cùm quis
ſsimul
*
perdit libertatem, & ciuitatem, & de illa ponuntur
nonnulla exempla
in §. maxima, Inſstit. de capitis diminuitione, & in l. finali ff. eodem tit. & in dict. l. 18. partit.
in principio: quo ca
ſsu
ſseruus pœnæ efficitur,
l. in metallum, l. in opus metalli, l. qui, vlt. l. aut damnum, §. eſst pœna,
l. quidam, ff. de pœnis, l. ſsi quis filio exhæredato, §. irritum,
ff. de iniuſsto, rupto: quo loco expre
ſsſsim probatur, quòd
eo iure maxima capitis diminutione affectus, &
ſsic ad
*
mortem ciuilem, vel naturalem damnatus, nec te
ſstari poterat, nec anteà conditum te
ſstamentum validum erat;
& confirmatur
in l. 15. & 18. tit. 18. part. 6. Ex quibus
ſsic annotarunt Scribentes communiter, & Gregorius
Lopez
ibi. & po
ſst multos alios
ſsic probarunt Authores
referendi
ſstatim, Iulius Clarus §.
teſstamentum, q. 19. & 20.
Vela
ſsq. de Auendaño
in l. 4. Tauri, gloſs. 2. 3. & 4. & gloſsſs. 5.
n. 1. 2. & 3. Sed hodie de iure huius Regni contrà
ſstatutum e
ſst ex
l. 3. tit. 4. lib. 5. nouæ collectonis Regiæ, quæ
fuit priùs
l. 4. Tauri: & quicunque ad mortem naturalem, aut ciuilem damnatus te
ſstari pote
ſst, &
teſtamentũtestamentum
anteà factum non irritatur,
ſsed valet potiùs, te
ſstatore in
eadem voluntate per
ſseuerante, vt re
ſsoluit Gregor. Lopez
in d.l. 18. tit. 1. partit. 6. verb.
como ſsieruo, & de prædictis, & materia
d.l. 4. Tauri, plenè tractant Auto. Gomez. Tellus Ferdinandez, Ceruantes, & Vela
ſsquez de
Auendaño
ibi. Matiençus, & Azeuedius
in d.l. 3. tit. 4.
lib. 5. recapilat. Guilliel. Benedict.
in cap. Rainuntius,
de teſstament. verbo, mortuo itaque te
ſstatore,
el 1. num.
125. & ſsequent. & num. 186. & ſsequent. & num. 214. &
ſsequent. & 121. & ſsequent. Couar. in
rub. de teſst. 3. part. n.
27. per tot. Andreas de Be
ſsſsetis
in repetitione l. 1. C. de
ſsacroſsanctis Eccleſsiis, à num. 44. v
ſsque
ad num. 55. Menchaca
de ſsucceſsſs. progreſsſs. lib. 1. §. 1. ex num. 151. cum multis ſsequent. Caldas
de nominatione emphyteutica quæſst. 5.
num. 30. & multis ſsequent. Aluaradus
de coniecturata
mente defuncti, lib. 2. cap. 1. num. 13. Mieres
de maioratu
1. parte, quæſst. 1. num. 50. ſsequent. & num. 58. & ſsequent. Ioannes Guttierez
practicarum lib. 2. quæſst. 38. &
39. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 26. & ſsequent. D. Spino
in ſspeculo, gloſsſs. rubric. part. 8. per totam.
Media verò,
ſsiue Minor capitis diminutio dicitur,
*
cùm quis duitatem, & familiam amittit, libertatem verò
retinet: quòd accidit ei, cui aqua, & igni interdictum
e
ſst, vel ei, qui in in
ſsulam deportatus e
ſst, vt dicit Iu
ſstinianus
in §. minor, Inſstit. de capitis diminuitone, & dict l. 18.
tit. 1. partit. 6. verſs. la ſsegunda manera es. Huius autem in
*terdictionis formam, ex antiqui
ſsſsimis Authoribus explicarunt Budeus
in l. 2. ff. de pœnis. Alciatus
lib. 1. parergon cap. 15. Bri
ſsſsonius
lib. 3. antiquitatum cap. 5. Carolus
Sigonius
de iudiciis, cap. 3. Salomonius
in l. Gallus, §.
& quid ſsi tantum num. 2. ff. de liberis & poſsthumis, atque
ex Paulo
ſsententiarum lib. 5. tit. 17. colligitur apertè,
olim tres fui
ſsſse pœnarum gradus, maximum, medio
*crem, & minimum: & eorum exempla ponuntur
in l. capitalium, ff. de pœnis. Ad primum gradum pertinet viui
concrematio, capitis amputatio, ad crucem, vel ad furcas damnatio, &
ſsimiles aliæ pœnæ, per quas amittitur
vita. Ad
ſsecundum gradum pertinet damnatio in metallum, vel in opus metalli, cum
ſsimilibus aliis, quibus
libertas ip
ſsa amittitur. Ad tertium verò gradum perti
*net deportatio, quæ
ſsucce
ſsſsit in locum interdictionis
aquæ, & ignis
ſsecundùm Iu
ſstinianum
in authent. de nuptiis, §. deportatio, collat. 4. Ex quo
ſsic annotauit Emmanuel Co
ſsta
2. part. dict. §. & quid ſsi tantum, num. 1. & videtur
ſsignificare textus in
l. 3. ff. ad legem Iuliam peculatus, meliùs
in l. 1. §. ij quibus, ff. de legatis tertiò, quatenus
ſscribitur:
Ij quibus aqua & igni interdictum eſst, id
eſst deportati, &c. Efficit enim deportationis pœna, vt
deportatus alius e
ſsſse videatur, quàm qui erati vt probauit Co
ſsta
vbi ſsuprà num. 31.
Nec vrget in contrarium textus
in l. cognitionum, §.*
conſsumitur, ff. de variis, & extraordinariis cognitionibus,
quem po
ſst glo
ſsſs.
ibi, verb.
veluti, rectè explicarunt Duarenus
lib. 1. diſsput. cap. 9. Cuiacius
in dict. §. minor, Instit.
de capitis diminuitone, & lib. 3. obſseruat. cap. 10. Goueanus
lib. 2. lection. cap. 11. Robert.
lib. 3. ſsententiar. cap. 9.
& noui
ſsſsimè Antonius Pichar.
in dict. §. minor, ad fin.
Denique minima capitis diminutio dicitur, cùm li
*bertate, & ciuitate retentâ,
ſstatus dumtaxat familiæ
mutatur, vt per emancipationem, arrogationem, &
ſsimilia de quibus
in §. minima, Inſstit. de capitis diminution.
vbi noui
ſsſsimè Anton. Pichard. &
in l. 18. tit. 1. partit. 6.
in fine, Vlpianus
in fragmentis tit. 11. verſs. minima. Ia
ſson
in l. ſsi arrogator, num. 2. ff. de adoptionibus. Reuardus
de
authoritate prudentum, cap. 6. Cuiacius
obſseruation. lib. 7.
cap. 7. & lib. 9. cap. 37. Connanus
commentariorum iuris
ciuilis, lib. 2. cap. 15.
V
ſsusfructus ergo ex con
ſstitutione Iu
ſstiniani duabus
*
capitis diminutionibus, maxima, & media tantum amittitur: quod nouè decidit ip
ſse
in l. corruptionem, C. de vſsufructu, in §. finitur, Inftit. eod. tit. in princ. Inſstit. de acquiſsitione per arrogationem, & in
l. 24. tit. 31. partit. 3.
verſsic. E dezimos que ſsi aquel aquien fue. Olim tamen
Pauli temporibus, & Vlpiani, amittebatur etiam minima capitis diminutione, vt Paulus
ſscribit
lib. 3. receptarum, tit. de vſsufruct. & tit. 6. verſs. cap. diminutio, & vbique
in Digeſstis, id e
ſst certum, omni capitis diminutione v
ſsumfructum amitti, vt con
ſstat ex
l. 1. in principio, &
§. 1. l. 3. & l. 14. ff. quibus modis vſsusfruct, amittatur, l. licet, l. ſsi quis vſsumfructum, ff. de vſsufructu legato. Ex quibus
ſsic & eleganter annotarunt Petrus Gregorius
in
ſsyntagmate iuris lib. 4. cap. 5. num. 9. Eguinarius Baro
ad
titulum Inſstitut. de vſsufructu, verſs. duabus capitis diminutionibus, Reuardus
lib. 2. variar. cap. 10. & lib. 5. cap. 5.
Cuiacius
recitationum ſsolemnium in lib. Digeſstorum, ad
l. 1. in fine. verſs. ex illo etiam loco, ff. de vſsufructu legato.
Franci
ſscus Hotmannus
ad tit. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, num. 2. Antonius Pichardus
in §. finitur,
num. 8. & 9. Inſstitut. de vſsufructu, & in princ. Institut.
de acquiſsitione per arrogationem, num. 90. Petrus Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 19. & 20. per totum. Sed ita
*
demum amittitur capitis diminutione v
ſsusfructus,
ſsi
iam con
ſstitutus e
ſst; cæterùm
ſsi ante aditam hæreditatem, aut ante diem cedentem quis capite minutus e
ſst,
con
ſstat non amitti.
Et
ſsi in annos
ſsingulos legatus
ſsit, illius dumtaxat
*
anni v
ſsusfructus amittitur: &
ſsi in men
ſses, eius men
ſsis: &
ſsi in dies, eius diei, vt
ſscriptum e
ſst
l. 1. per totam, & in l. 2.
ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, & latiùs explicat
Franci
ſscus Connanus
commentarior, iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 6. num. 7. fol. 247. Diuer
ſsum ius ob
ſseruatur circa 14.
iura prædiorum, per textum
in l. 3. ff. quemadmodum ſseruitus amittatur. Ex qua colligitur,
ſseruitutes alias non
*
amitti morte, nec capitis diminutione eius, cui debentur;
ſsolum v
ſsum, & v
ſsumfructum
ſsic amitti, vt
ſsuprà diximus, & aduertit Cuiacius
in eadem l. 3. qui dicit
ſseruitutes ea ratione prædictis modis non amitti, quòd per
ſsonis non cohærent, vt v
ſsus & V
ſsusfructus, proptereà his
extinctis manet.
Nec ob
ſstat
ſsuperiori re
ſsolutioni textus in
l. 1. in fina*libus verbis, ff. de vſsufructu legato, ibi:
Vel capite minutus fuerit ex magna cauſsa. Quæ verba denotare videntur, etiam ante tempora Iu
ſstiniani, minima capitis diminutione v
ſsumfructum non amitti. Quia re
ſspondetur,
primó, quòd
ſsub illis verbis,
ex magna cauſsa, non
ſsolùm
continetur maxima, & media capitis diminutio,
ſsed
etiam minima, ex
ſsententia Glo
ſsſsæ,
ibi. verbo,
ex magna. |
Dicitur autem capitis diminutio etiam minima ex magna cau
ſsa, quia per eam mutabatur familia, &
ſstatus,
vt
in dict. §. minima, Inſstit. de capitis diminutione, & in dict.
principio, Inſstit. de acquiſsitione per arrogationem, & Paulo
lib. 3. receptarum, titul, 9. verſsicul. cap. diminutio, vt
explicat Cuiacius.
Secundò re
ſspondetur, verba illa
ex magna cauſsa, adiecta fui
ſsſse à Triboniano in ea lege, vt ob
ſseruant Ru
ſsardus
in notis ad eandem l. & ibidem Cuiacius
in fine &
in dict. §. finitur, Reuardus
lib. 2. variar. cap. 10. Anto
*nius Pichardus
in dict. §. finitur, num. 9. Solebat enim
Tribonianus ea quæ iam
ſsuo tempore in v
ſsu erant, legibus antiquis adiicere, vt nonnullis exemplis comprobarunt Reuardus
vbi ſsuprà, & lib. 5. dict. c. 5. Cuiacius
obſseruat. lib. 1. cap. 8. & lib. 5. ſsententiarum Pauli tit. 23.
Ex dictis con
ſstat apertè, primó, ob
ſseruandum e
ſsſse,
*
maximam, & mediam capitis diminutionem, e
ſsſse mortes ciuiles, vt dixit glo
ſsſsa magna
verbo, maxima,
in dict.
§.
finitur, de vſsufructu & probatur
in l. verum, §. ſsocietas, ff. pro ſsocio, latè per Co
ſstam
2. part. dict. §. & quid
ſsi tantum, à principio. & con
ſsequenter, & iure antiquo,
& noua Imperatorum con
ſstitutione, quoad ami
ſsſsionem
v
ſsusfructus, morti naturali æquiparantur
in dict. l. corruptionem, & in dict. §. finitur: nam cùm ex vtraque
ſstatus, & condicto fructuarij mutetur,
ſsic vt alius e
ſsſse videatur, quàm qui erat, eadem ratio in vtraque militat,
vt v
ſsusfructus finiri debeat; alias enim naturalis, & ciuilis mortis æquiparatio non procederet, quæ regulariter
non obtinet in omnibus,
ſsed dumtaxat in ca
ſsibus à iure
*
expre
ſsſsi s, ac vbi militat eadem ratio, vt diximus, vel vbi
mors ciuilis eundem effectum operatur, quem naturalis,
vt ex communi annotarunt, & pleni
ſsſsimè explicarunt
nonnulli relati
ſsuprà, cap. 64. num. 2. Gregor. Lopez
in
l. 2. tit. 18. partit. 4. verbo
ciuil. Doctores communiter
in
dict. l. Gallus. §. & quid ſsi tantum, vbi Galiaula
num. 19.
Fortunius
num. 72. Ruinus
ex num. 2. Crotus
ex num. 15.
Doctores etiam
in l. ex ea parte, §. in inſsulam, ff. de verborum obligat. Villabolos
communium, lit. M. num. 212.
fol. 120. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 4. Tauri, gloſsſs. 4.
n. 2. & 3. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 13.
num. 94. Mieres
de maioratu, 2. p. quæſst. 13. num. 15. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 166. 167. & ſsequent. lib.
1. Cephalus
in conſs. 395. num. 4. & num. 29. & quinque
ſsequent. lib. 3. Menochius
in conſs. 227. num. 44. & 45. &
in conſs. 211. num. 47. lib. 3. &
in conſs. 536. num. 4. & 5.
lib. 6. Bur
ſsatus
in conſs. 48. num. 27. lib. 1. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 58. num. 59. volum. 1. Ioannes de
Monte
ſsperello
in conſs. 1. ex num. 2. cum ſsequent. volum.
1. Alexander Trentacinquius
in tract. ſsubſstitutionum, 4.
part. cap. 6. per tot. fol. mihi, 134. & 135. Ioannes Vincentius Honded. explicans lati
ſsſsime: idcircò videndus
*
omninò
in conſs. 62. per tot. volumin. 1.
Secundò obſseruandum eſst, capitis diminutiones maximam, & mediam, non ſsolùm mortalitati æquiparari,
vt diximus, & probatur in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum,
ff. de liberis & poſsthumis, l. intercidit, ff. de condictionibus, & demonſstrationib. §. cum autem, Institut. quibus
modis ius patriæ poteſstatis ſsoluitur; ſsed etiam bonorum
amiſsſsionem inducere, vt de prima probat text in l. quidam ſsunt, l. qui vltimo, ff. de pœnis, l. ſsi in metallũmetallum, ff. de his
quæ pro non ſscriptis habentur, l. 4. C. de bonis proſscriptorum, l. 2. C. de ſsententiam paſsſsis, iuncto textu in §. maxima, Inſstitut. de capitis diminuitone, & de ſsecunda probatur in l. 3. iuncta gloſsſsa, verb. pœnam, & in l. 5. & 6. C.
de ſsententiam paſsſsis, iuncto §. minor, Inſstitut. de capitis
diminutione, & l. 2. C. de bonis proſscriptorum: vnde conſsequens erat, vt tanquam per mortem, & amiſsſsi s bonis,
vſsusfructus extingui, & amitti deberet, qui ad alium
transferri non poterat, vt alio capite dicemus infrà.
Nec diuer
ſsum ius obtinebat Iurecon
ſsultorum tem
*pore in minima capitis diminutione, quoniam cùm ex
adoptione, & arrogatione fructuarius alieno iuri
ſsubjiceretur, ex
dict. §. minima, & emancipatione ad imaginariam
ſseruilem condictionem deduceretur; quippe cùm
illa per vendentionem, & imaginariam
ſseruitutem fieri
con
ſsueui
ſsſset,
l. vlt. C. de emancipationibus liberorum, l. 3.
§. emancipato, ff. de capitis diminutione; quaestiam ratione emancipatio morti comparatur,
in dict. §. & quid ſsi
tantum, in fine, & in
l. ſsi quis, ff. quando dies legati cedat, non
ſsecus ac
ſseruitus,
l. ſseruitutem. 210. ff. de regulis iuris. Qua
ſsi con
ſsequens, & nece
ſsſsarium erat, extingui vsumfructum iure antiquo, vt colligitur vt textu
in
princ. Inſstitut. de acquiſsitione per arrogationem. Sed cùm
tempore
dict. l. corruptionem, imaginariæ vendictones,
quibus fieri
ſsolebat emancipatio,
ſsublatæ
ſsint à Iu
ſstiniano
in l. iubemus, & in
l. vlt. C. de emancipationibus liberorum: Nece
ſsſsarium etiam fuit,
ſsublatâ, & correctâ ratione antiquâ, non minùs effectum eius corrigere; ne
ſscilicet minima capitis diminutio v
ſsumfructum extingueret: & hanc putat veri
ſsſsimam e
ſsſse rationem nouæ
deci
ſsionis
dict. 1. corruptionem Antonius Goueanus
lib. 1.
variar. quæſst. cap. 26. qui tamen manife
ſstè decipitur,
non aduertens tempore
dict. l. corruptionem, nondum
ſsublatas e
ſsſse
ſsolemnitates imaginariȩ vendictonis, quȩ in
emancipatione requirebantur; nam illa
ſsolemnitas venditionum
ſsublata
ſsuit à Iu
ſstiniano, in
l. vlt. C. de emancipationibus liberorum, quæ edita fuit, po
ſst editam
dict. l.
corruptionem:Quod con
ſstat, tum ex ordine con
ſstitutionis; tum etiam, quia con
ſstitutio
d.l. corruptionem, condita fuit Lampactio, & Ore
ſste Con
ſsulibus: con
ſstitutio
verò
d.l. vltimæ, po
ſst Con
ſsulatum eorundem, vt ex in
ſspectione colligitur. Deinde Goueani ratio minimè concludit, atque
ſspecialis e
ſst, & pertinens ad
ſsolam emancipationem, non ad arrogationem, perquàm capitis diminutio minima contingebat, & v
ſsusfructus ip
ſse amittebatur.
Vnde ratio con
ſstituendi hoc nouum ius, veteri
ſsque
*
abrogandi in hac
ſspecie, magis æquitati tribuenda videtur: credidit enim Iu
ſstinianus, & meritò quidem, æqui
ſsſsimum e
ſsſse, ne ex hac leui & minima cau
ſsa periret ius
eius, qui emancipabatur, nève emancipatio, quæ
ſstricto,
ſsubtilíque iure filium capite minuebat, vt ip
ſse
ſscribit
in l. meminimus, §. cum autem, C. de legitimis hæredibus, eiu
ſsdem filij iura tolleret, vt non ob
ſscurè indicat
Iu
ſstinianus
in dict. l. corruptionem, in verſsic. quare.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, videri
*
hodie totum hoc ius
ſsublatum, & correctum ab eodem
iu
ſstiniano,
in authent. ſsed hodie, C. de donat, inter. & in
authent. vnde ſsumitur, quatenus deciditur ibi, quòd nemo
benè natus efficitur
ſseruus pœnæ ex
ſsupplicio; & con
ſsequenter ce
ſsſsare debet ratio antiqua v
ſsusfructus
amittẽdiamittendi, propter maximam & mediam capitis diminutionem
inducta, quæ olim
ſseruitutem inducebat: quod in terminis
ſscriptum reliquit Antonius Gomezius
tomo 2. variar. cap. 15. de ſseruitutib. num. 20. verſs. Secundo modo,
& reprehendit
l. 24. tit.
31. partit. 3. exi
ſstimans, eius deci
ſsionem
ſseruandam non e
ſsſse, vt iuri communi contrariam, ni
ſsi quando fructuarius damnatus e
ſsſset ad mortem, & vltimum
ſsupplicium, & aliquo euentu propter
fugam, vel aliam cau
ſsam
ſentẽtiaſententia non mandaretur executioni contra eum; tunc enim ex condemnatione mortis efficitur
ſseruus pœnæ,
l. qui vltimo, ff. de pœnis, & remanent incorrecta iura vetera, quoniam deci
ſsio
d. auth.
ſsed hodie, locum non habet in damnato ad mortem naturalem, qui etiam de iure Authenticæ efficitur
ſseruus
pœnæ,
ſsed tantùm in eo, qui damnatur ad mortem ciuilem, qui eo iure non efficitur
ſseruus pœnæ, quamuis aliter e
ſsſset
ſstatutum de iure antiquo, vt declarant glo
ſsſs.
ibi ſscholio 2. Bartol.
in dict. l. qui vltimo, ex num. 3. Hyppolitus
in conſs. 131. num. 41. Gregorius Lopez
in l. 5. tit.
31. part. 7. glo
ſsſs magna
in medio. Couar.
in rub. de teſst.
3. part. num. 27. Antonius Gomez,
in l. 4. Tauri, num. 2.
qui
tomo 2. Variar. cap. 11. num. 14. in fine, verſs. neque
obſstat, etiamſsi replices.
Superiorem re
ſsolutionem probauit, iterùm errore
*
lap
ſsus. Primò, dicens expre
ſsſsim, deportatione libertatem amitti, sícque per eam v
ſsumfructum extingui; &
inde ortam fui
ſsſse rationem
d.l. corruptionem, quæ hodie
|
ſsublata e
ſst
ex dict. authent. ſsed hodie: in quem etiam errorem mirandum e
ſst, eruditi
ſsſsimum Couar. incidi
ſsſse
vbi
ſsuprà, dict. num. 27. vbi expre
ſssè dicit, quòd deportatus
iure antiquo, & libertatem, & ciuitatem amittit: quod
e
ſst contra textum
in §. minor, Inſstit. de cap. diminutione,
& in §. cùm autem, Inſstit, quibus modis ius patriæ poteſstatis ſsoluitur. Secundò non aduertens, quòd ratio, ob
quãquam
capitis diminutione v
ſsusfructus perit, principaliter in
bonorum ami
ſsſsione fundatur, vt dicebamus
ſsuprà: quæ
ratio
ſsublata non e
ſst ex decisione
dict. authent. ſsed hodie,
& con
ſsequenter dicendum non e
ſst, ce
ſsſsare d.
l. corruptionem, con
ſstitutionem, nec etiam iniquam e
ſsſse deci
ſsionem
d.l. Regiæ, vt Antonius exi
ſstimauit,
ſsed deterius quidem.
E
ſst tamen hac in re illud animaduer
ſsione dignum,
*
quòd cùm pœnæ damnationis in metallum, aquæ &
ignis interdictionis, & deportationis, quæ maxima, &
media capitis diminutione
cõtingebantcontingebant, hodie non
ſsint
in v
ſsu,
ſsed earum loco
ſsucce
ſsſserint pœnæ arbitrariæ arbitrio iudicis imponendæ, vt ex glo
ſsſs.
in §. cùm autem,
verbo, in metallum,
in fine, Inſstit. quibus modis ius patriæ
poteſst. ſsoluit. & nonnullis Authoribus, ob
ſseruant Gregorius Lopez
in l. 2. tit. 18. partit. 4. verbo,
en dos maneras
& in
l. 4. tit. 31. partit. 7. verb.
o labrando. Anton. Gomezius
in l. vlt. Tauri, num. 13. Craueta
in conſs. 224. num. 2.
Rolandus
in conſs. 38. num. 14. & 15. volum. 1. Capicius
deciſs. 853. num. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 48. num. 28. lib. 1. Vi
*detur dicendum, nullam contingere po
ſsſse capitis diminutionem, per quam amittatur v
ſsusfructus, nec po
ſsſse aliquo in ca
ſsu veri
ſsicari deci
ſsionem
d.l. corruptionem, d.*
§. finitur, &
ſsimilium iurium: nihilominùs tamen
poterũtpoterunt & hodie habere
locũlocum, & veri
ſsicari apud nos prædictȩ
pœnæ, vt v
ſsusfructus amitti debeat impo
ſsitâ pœnâ, quæ
maximæ, aut mediæ capitis diminutioni æquiparetur;
vt
ſsi quis perpetuò relegaretur in in
ſsulam, vt
a Oran, &
alias
ſsimiles partes, vel damnaretur perpetuò ad triremes, ex his, quæ cum aliis
ſscrip
ſserunt Gregorius Lopez
in dict. l. 4. tit. 31. partit. 7. verbo,
o labrando. Bo
ſsſsius
tit.
de executione ſsentent. num. 23. vel in pœnam perpetui carceris de iure Canonico, quæ a
ſsſsimilatur maximæ capitis
diminutioni, vt cum Abbate, & aliis aduertit Gregorius Lopez
in dict l. 4. verb.
a home libre. Cæpola.
in conſs.
73. col. 2. in ſsine. In quibus ca
ſsibus, & aliis
ſsimilibus, vt
obtineat locum deci
ſsio
dict. l. corruptionem, & d. §. finitur, nece
ſsſsarium erit, vt per
ſsententiam bona adimantur
à delinquente: quòd hodie requiritur ex
l. 4. & 5. tit.
31. partit. 7. & l. 4. tit. 18. part. 4. licèt olim tacita confi
ſscatio fieret in con
ſsequentiam pœnæ deportationis, &
damnationis in metallum,
l. deportatorum, C. de pœnis, l. 2.
l. in metallum, C. de bonis damnatorum, l. 2. C. de ſsentent.
paſsſsis; &
ſsimile exemplum in
bãnitisbannitis no
ſstri temporis
ſspe
*cialiter notat Baldus
in d.l. corruptionẽcorruptionem, n. 7. vbi probat ex
banno regulariter non amitti v
ſsumfructum, ni
ſsi quando
bonis ademptis quis bannitur; tunc enim
ſsimile e
ſst bannum deportationi propter bonorum publicationem, iuxta textum in
l. 4. in ſsine, tit. 18. partit. 4. quod etiam cum
Baldo tenet Marcus
deciſs. 833. Et
ſsic debent intelligi,
quæ nimis confusè congerit, & tradit in propo
ſsito Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num.
129. in princ. fol. 437. Vbi ex hoc, quòd prædictæ pœnæ
non
ſsint in v
ſsu, facit regulam generalem, quòd quotie
ſscunque aliquis ex delicto
ſsuo amittit libertatem, & ciuitatem, vel retinet libertatem, & perdit ciuitatem,
ſsemper perdit, etiam hodie, v
ſsumfructum; &
cõſolidaturconsolidatur ille
cum proprietate: & infert ad relegatos ad tempus, probans eos non amittere v
ſsumfructum, vt
ibidem latiùs
*
videri poterit, & comprobatur ex his, quæ
ſsuperiùs
diximus.
CAPVT LXVII.
Vſsusfructus non vtendo, qualiter amitteretur
olim, hodie etiam noua Imperatorum, atque
iuris Regii partitarum conſstitutione, qualiter amittatur: vbi lex, corruptionem, C. de vſsufructu, §. finitur, verſs. & non vtendo, Instit.
eod. tit. l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, dilucidè, & verè explicantur. Leg. 63. Tauri, deciſsio nonnullis exornatur
remiſsſsiuè, & quæ ad hanc materiam ſspectant, diffusè, ſsed diſstinctè, & meliùs quàm
hactenus enucleata traduntur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus, vt & cæteræ res, non vtendo amittitur, &
iiſsdem modis retinetur: ſscilicet vtendo aut per ſse, aut
per alium.
-
2 Borgninum Caualcanum confusè nimis, & indiſstinctè
tractaſsſse materiam huius Capitis.
-
3 Vſsufructuarius rei mobilis, ſsi olim anno, vel hodie triennio vſsufructu vſsus non eſst, aut ſsi rei immobilis vſsufructu olim biennio, & hodie decennio inter præſsentes, aut vicennio inter abſsentes vſsus non eſst, vel vſsus
eſst alio modo, quàm quo conſstitutus vſsusfructus eſst,
vſsusfructus amittitur.
-
4 Vſsusfructus quare non vtendo amittatur?
-
5 Proponitur dubitandi ratio l. corruptionem, in verſs.
ſsed de vſsufructu, C. de vſsufructu.
-
6 Et communis interpretatio improbatur.
-
7 Actionem pro vſsufructu competentem tolli hodie noua
Imperatorum constitutione decem annis inter præſsentes, & viginti inter abſsentes, vt de vſsufructu ipſso
dictum eſst ſsuprà num. 3.
-
8 Veteres Iuris Prudentes, ſsiue Iureconſsultos, Iuſstinianum etiam in dict. l. corruptionem, de actione perſsonali primæua, non de ſsecundaria tractaſsſse, contra
Communem, & ibidem de ratione altercationis eorundem actum.
-
9 Doctores deceptos communiter, non intelligentes Iuſstiniani intentionem in dicta l. corruptionem, C.
de vſsufructu.
-
10 Dict. l. corruptionem, vera interpretatio redditur,
& infrà, num. 12. ad finem.
-
11 Textus in §. finitur, in verſsiculo, per modum &
tempus, Inſstitut. de vſsufructu, explicatus.
-
12 Et Antiquorum, Recentiorum etiam interpretationes reiectæ.
-
13 Dini, & Panormitani ſsententiam in hac materia ab
Authore probatam.
-
14 Vſsusfructus, qua ratione præſscribatur ad inſstar immobilium, & titulum requirat i remiſsſsiuè.
-
15 Actionem perſsonalem pro vſsufructu conſstituendo competentem, non finiri decem, vel viginti annorum ſspatio, ex ſsententia quorundam.
-
16 Quæ improbatur per Authorem, & communis ſsententia defenditur.
-
17 Actio pro vſsufructu conſstituendo competens, quare
finiatur ſspatio decem vel viginti annorum contra naturam perſsonalium actionum, quæ durant ſspatio triginta annorum.
-
18 Actio perſsonalis pro vſsufructu competens, quanto
tempore durare debeat de iure huius Regni, ex deciſsione l. 63. Tauri, qua omnis perſsonalis actio viginti
annorum ſspatio finitur, vbi eiuſsdem legis materia
multis exomatur, atque explicatur, remiſsſsiuè.
-
19 Vſsusfructus iam conſstitutus, qualiter non vtendo de
iure Regio amittatur: vbi l. 24. titul. 31. partita
3. in verſsiculo, otro ſsi dezimos, expenditur, agitùrque, vtrùm in ſseruiutibus realibus, & perſsonalibus de iure Canonico requiratur tantùm negligentia
non vtentis, an verò bona fides etiam neceſsſsaria ſsit;
& Gregorij Lopez, opinio damnatur, & num. ſseqq.
-
20 Præſscriptiones procedentes ex ſsola negligentia aduerſsarij, vtrùm hodie locum obtineant de iure Canonico
cum mala fide: vbi opinio Bartoli communi Scribentium conſsenſsu taxatur.
-
21 Inter præſscriptionem libertatis ſseruitutis vrbanæ, &
libertatem præſscribendam contra ruſsticam ſseruitutem, differentia quæ ſsit: & an de iure Canonico, &
Regio procedere debeat?
-
22 Regiæ conſstitutiones, & pragmaticæ, quæ debitum,
ſsiue actionem ad debitum petendum certo tempore
præſscribunt, vtrùm de iure Canonico, & in foro iudiciali obſseruandæ ſsint?
-
23 Legis, corruptionem, C. de vſsufructu, deciſsionem
ſsingularem eſsſse, & procedere etiam de iure Canonico,
iuxta interpretationem traditam ſsuprà, n. 10. & 12.
ad finem.
-
24 Vſsusfructus pro parte amittitur, & pro parte non ſsi fructuarius pro parte non vtatur, & pro pane ſsic.
-
25 L. corruptionem, C. de vſsufructu, deciſsio procedit
non ſsolùm in vſsufructu iam conſstituto, verumetiam
in vſsufructu conſstituendo, & non ſsolùm in vſsufructu relicto in vltima voluntate, ſsed etiam inter viuos.
-
26 Seruitutes omnes reales per non vſsum eodem temporis
ſspatio finiuntur, quo perſsonalis ſseruitus vſsusfructus.
-
27 Vſsusfructus rerum mobilium, & ſse mouentium, quanto
tempore non vtendo amittatur?
-
28 Vſsusfructus ciuitati, aut Eccleſsiæ relictus, quanto tempore non vtendo amittatur?
-
29 Operæ ſseruorum non vtendo, aut capitis diminuitone
non amittuntur.
-
30 Vſsusfructus alternis annis relictus, qualiter non vtendo amittatur, & num. 33. ad finem.
-
31 Legatum annuum cùm relinquitur, tot ſsunt legata,
quot ſsunt anni.
-
32 Et pro primo anno legatum eſst purum, pro ſsequentibus conditionale.
-
33 Nec ſsuſsſsicit vnica præſscriptio pro omnibus annis, ſsed
tot ſsunt neceſsſsariæ præſscriptiones, quot ſsunt anni,
prout hoc num. declaratur.
-
34 In annuis præſstationibus, ſsiue penſsionibus nullam currere praescriptionem de iure Canonico propter malam
fidem, ex ſentẽtiaſententia Ioannis Franciſsci Balbi, quam probabilem putat Author, & nouiter infert ad l. ſsi vſsuſsfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur.
PRo expedita huius materiæ declaratione con
ſstitu
*endum erit in primis, quòd amittitur quoque v
ſsu
ſsfructus, vt & cæteræ res non vtendo, & ii
ſsdem modis
retinetur,
ſscilicet vtendo aut per
ſse, aut per alium, vt con
ſstat
ex l. non vtitur, ff. de vſsufructu, & eleganter explicat
Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4.
C. 6. num. 11. fol. 249. V
ſsusfructus ergo extinguitur, & ad
proprietatem reuertitur,
ſsi fructuarius per legitimum
tempus non vtatur,
l. arboribus, 13. §. de illo Pomponius
d.l. non vtitur, 45. cum. ſseqq. v
ſsque ad
l ſsi donauero, ff. de
vſsufructu, l. is qui vſsumfructum, 20. l. placet, 25. l. PõponiusPomponius,
29. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. corruptionem,
C. de vſsufructu, §. finitur. Institut. eodem titul. l. 24. titul. 31.
partit. 3. verſsicul. Otro ſsi dezimos, que ſsi aquel. Et licèt ex
Pandectarum libris non con
ſstet aperte, quanto tempore
v
ſsusfructus amitteretur non vtendo, cùm Iurecon
ſsulti
generaliter
ſscrip
ſserint, ac dumtaxat con
ſstituto tempore
v
ſsumfructum amitti, nec aliud expre
ſsſserint,
l. ſsi mulieri
vſsus, 22. verſsicul. & conſstituto, ff. quibus modis vſsusfructus
amittatur, l. 3. verſsic. deſsiit, ff. ſsi vſsusfructus petatur: nec
etiam meminerit Paulus
receptarum ſsententiarum, lib. 3.
titul. de vſsufructu, ſsed
ſsimpliciter
nõnon vtendo amitti dixerit, vt firmat Eguinarius Baro
ad titul. Inſstitut. de vſsufructu, verſsicul. quod vero per modum: nec denique col
*ligi po
ſsſsit ex his, quæ in propo
ſsito
ſscrip
ſsit Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 168. per
totum, fol. 362. quo loco confusè nimis, & indi
ſstinctè
tractat materiam huius capitis. nec certum quid re
ſsoluit.
Tamen certi
ſsſsimum e
ſst, quòd
ſsi fructuarius rei mobilis
*
olim anno, vel hodie triennio v
ſsufructu v
ſsus non e
ſst. Aut
ſsi rei immobilis vsufructu olim biennio, & hodie decennio inter præ
ſsentes, aut vicennio inter ab
ſsentes v
ſsus non
e
ſst, vel
ſsi v
ſsus e
ſst alio modo, quàm quo con
ſstitutus v
ſsu
ſsfructus e
ſst, alio modo vti non vti e
ſst, V
ſsusfructus amittitur: quod nouè expre
ſsſsimque decidit Iu
ſstinianus
in l.
corruptionem, C. de vſsufructu, l. ſsicut & l. vltim. C. de ſseruitutibus, & vbique Glo
ſsſsa, & Doctores communiter.
Couar.
variarum, lib. 1. cap. 17. num. 11. Padilla in dict. l.
ſsicut, num. 1. Franci
ſscus Hotmannus
ad titulum ff. quibus
modis vſsusfructus amittatur, num. 5. Modernus Pari
ſsien
ſs
in extricatione ſsexdecim legum, ad l. ſsi partem, ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur ex n. 94. Eguinarius Baro
ad titul. Inſstitut. de vſsufructu, dict: ver ſsicul. quod vero per
modum. Cuiacius
recitationum ſsolennium in libros digeſstorum, ad l. 2. ff. de vſsufructu leg. verſsicul. & ideo ſsi fructuarius rei mobilis: & noui
ſsſsimè his non relatis, Petrus Ricciardus
ad dict. §. finitur, num. 9. & num. 23. & ibidem
Antonius Pichardus non ſsic perfectè explicans
num. 10.
Ratio prædictæ re
ſsolutionis e
ſst, quòd v
ſsusfructus in ac
*tu con
ſsi
ſstit eius, cui v
ſsusfructus debetur, nec con
ſsi
ſstere
pote
ſst, ni
ſsi
ſsit aliquis, qui vtaturfruatur,
l. 1. in principio,
& in §. dies, ff. quando dies vſsusfructus legati cedat. Ideò
per non v
ſsum v
ſsufructuarij amittitur, quia defuit actus
hominis, in quo v
ſsusfructus con
ſsi
ſstit, vt optimè aduertit ex omnibus inpropo
ſsito Scribentibus
ſsolus eruditi
ſsſsimus Cuiacius
ad dict. l. 2. ff. de vſsufructu legato.
Hoc aurem ius nouiter
ſstatutum
in dict. l. corruptio*nem, in v
ſsufructu iam con
ſstituto expeditum erat;
ſsed
circa actionem per
ſsonalem pro v
ſsufructu con
ſstituendo
competentem, magna contentio fuerat olim, vt
in d.l.
corruptionem, ſscribitur. Nee minor e
ſst hodie inter Doctores omnes controuer
ſsia in explicatione nouæ illius
con
ſsticutionis, quatenus veterum altercationem definit,
& iuxta communem omnium intellectum
ſstatuit, vt
actio pro v
ſsufructu con
ſstituendo competens tollatur
eodem temporis
ſspatio, quo v
ſsusfructus iam con
ſstitutus
tollitur: & inde mirantur de illa deci
ſsione Scribentes
communiter
in eadem l. po
ſst glo
ſsſsam
ibi, verbo, altercantibus. Angelus
in dict. §. finitur, num. 2. ea ratione, quòd
cùm actiones per
ſsonales minori tempore, quàm triginta
annorum non præ
ſscribantur, nec pereant,
l. ſsicut l. omnes, C. de præscriptione 30. vel 40. annorum; videbatur
dicendum, quòd actio per
ſsonalis, quæ pro v
ſsufructu
competit, minori tempore præ
ſscribi non debui
ſsſset, eo
maximè quòd
in l. ſsi partem, ff. quemadmodum ſseruitutes
amittantur, contrarium probari videtur, dum
ſscribitur
ibi, quòd licèt
ſseruitus iam con
ſstituta amittatur non
vtendo legitimo tempore, de quo
in l. ſsi ſsic, eiuſsdem tit.
& in dicta l. ſsicut, C. de ſseruitutibus: tamen actio per
ſsonalis pro
ſseruitute con
ſstituenda competens, non tollitur
minori
ſspatio, quàm triginta annorum, ex
dict. l. ſsicut, &
d.l. omnes: quo modo argumentantur contra eam con
ſstitutionem glo
ſsſsa
dict. verbo, altercantibus, & communiter omnes Doctores
in dict. l. corruptionem, & quatuor
ſsolutiones refert Modernus Pari
ſs. ad
d.l. ſsi partem, &
d.l. corruptionem, ex num. 92. cum ſseqq. Inter alias tamen
receptior e
ſst, & communior dicens, textum
in præcitata*
l. corruptionẽcorruptionem, non loqui, nec intelligendum e
ſsſse in actione per
ſsonali primordiali, quæ pro v
ſsufructu con
ſstituendo. aut nondum con
ſstituto comperit.
ſsed de ea, quæ po
ſst
v
ſsumfructum con
ſstitutum datur; vt is qui con
ſstituit,
patiatur v
ſsufructuarium vtifrui liberè po
ſsſse, nam qui
v
ſsumfructum debet, cùm eius iuris vacua traditio non
ſsit,
l. ſseruus, §. incorporales, ff. de acquirendo rerum dominio, l. quoties, ff. de ſseruitutibus, l. 4. §. ſsi viam, ff.
de vſsucapionibus, con
ſstituendo v
ſsumfructum, non liberatur, cùm perfectè tradere non po
ſsſsit, nec in eo habet
locum regula textus
in princ. Inſstitut. quibus modis tollitur obligatio: remanet potiùs obligatio
ſsucce
ſsſsiua ad patientiam, ad quam perpetuò compelli pote
ſst actione per
ſsonali, imò pro ea præ
ſstanda cauere tenetur,
l. 3. §. ſsi iter,
ff. de actionibus empti, dict. l. quoties, ff. de ſseruitutibus, l.
harum, l. egi, ff. ſsi ſseruitus vendicetur. Glo
ſsſsa
in l. pluribus,
§. & ſsi placeat, ff. de verb. obligat, & communem re
ſsoluit Modernus Pari
ſs.
in labyrinto diuidui & indiuidui,
2. part. num. 33. & ſseqq. & num. 68. & in dict. l. ſsi partem,
num. 63. & ſseqq. Hæc igitur actio per
ſsonalis, cùm
ſsit ac|
ce
ſsſsoria ad ip
ſsum ius v
ſsusfructus, extincto eo per non
v
ſsum legitimi temporis, ampliùs durare non debet, per
textum
in cap. Acceſsſsorium, de regulis iuris in 6. & in l.
cùm principalis, ff. eod. tit. quod
ſsecus e
ſst in actione primordiali, quæ non amittitur minori tempore, quàm triginta, vel quadraginta annorum: & ita declarant magis
communiter Doctores
in eadẽeadem l. corruptionem, po
ſst glo
ſs
ibi. verbo altercantibus. Ia
ſson
in §. æquè ſsi agat, num. 39.
Inſstitut. de actionibus. Balbus
de præſscriptionibus 3. part.
4. part. principalis, quæſst. 5. n. 2. & 3. fol. mihi, 308. Franc.
Marc,
deciſs. 831. 1. part. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto num. 169. in ſsine, fol. 364.
Cæterùm hæc interpretatio licèt recepta ſsit, vera non
eſst, nec ſsuſstineri poteſst. Primò, quia Communis in eo
principaliter fundamentum facit, quòd Iuſstinianus in
ea lege nunquam loquatur de creditore, vel ſstipulatore,
cui vſsusfructus nondum conſstiturus debetur, ſsed de vſsufructuario dumtaxat, cui vſsusfructus ipſse iam conſstitutus eſst; quod tamen falſsum eſst, & manifeſstè repugnat
verbis illius textus, qui loquitur expreſsſsim de actione
perſsonali, per quam vſsusfructus debiti iam conſstitutio
petitur principaliter, vt conſstat ex illis verbis: De perſsonali autem actione quæ ſsuper vſsufructu naſscitur, & ibi:
Vſsumfructum non petierit. Quæ verba neceſsſsariò referri
debent ad primæuam actionem perſsonalem pro vſsufructu conſstituendo competentem, quia ſsecundaria, vt ipſsimet fatentur, non competit pro vſsufructu, ſsed pro patientia tantum.
Deinde & ſsecundò, quod cùm Veteres ſstatuiſsſsent,
vſsumfructum biennio extingui non vtendo; quo pacto
ampliùs contendere poſsſsent, an duraret actio acceſsſsoria
ad patientiam competens, erat enim plus quàm manifeſstum, extincto principali, extingui debere ſstatim acceſsſsorium; & ſsic de re indubitata dubitationem mouiſsſsent,
aut ineptè quidem ſse habuiſsſsent, cùm potiùs dubitare
deberent de principali, quàm de acceſsſsorio, & ab ipſso
vſsufructu dependenti.
Reiecta ergo ea
ſsolutione, & omi
ſsſsis aliis, quas accuratè, &
ſsubtiliter confutaut Modernus Pari
ſs.
In dict. l. ſsi
partem, ex num. 94. cum ſseqq. Pro vera huiu
ſsce difficultatis explicatione con
ſstituenda erunt nonnulla, quibus
hæc res di
ſstinctè, & meliùs quàm hactenus di
ſsſsoluta, atque intellecta manebit. In primis certum e
ſsſse, actionem
*
pro v
ſsufructu competentem tolli hodie noua Imperatorum con
ſstitutione, decem annis inter præ
ſsentes, & viginti inter ab
ſsentes, vt de v
ſsufructu ip
ſso dictum e
ſst
ſsuprá. num. 3. & communi Doctorum placito probatum,
per illum textum in
dict. l. corruptionem, vt de communi
te
ſstantur Modernus Pari
ſs.
in dict. l. ſsi partem, num. 94. Petrus Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 25. vbi nonnullis
difficultatibus in contrarium oppo
ſsitis
ſsatisfacit.
Deinde veteres Iuri
ſsprudentes.
ſsiue Iurecon
ſsultos, Iu
*
ſstinianum etiam
in d.l. corruptionem, egi
ſsſse expre
ſsſsim de
actione per
ſsonali primæua, quæ pro v
ſsufructu debito
conſtituẽdoconstituendo conceditur, non de
ſsecundaria, quæ pro
patiẽtiapatientia datur; quicquid malè intellexerit communisrelata
ſsuprà, n. 6. meliùs perceperunt Modern. Pari
ſs.
vbi ſsuprà,
Ioannes de Platea
in dict. §. finitur, num. 11. & ibidem
Petrus Ricciardus
ex num. 25.
Secundò, pa
ſsſsim deceptos Doctores in hac materia,
*
tam antiquos, quàm Neotericos, aut
ſsaltem rem hanc
a
ſsſsequutos non fui
ſsſse, credentes Iu
ſstinianum
in d.l. corruptionẽcorruptionem, dumtaxat decidere, quòd v
ſsusfructus ip
ſse iam
con
ſstitutus amittatur per
ſsimplicem non v
ſsum decem,
vel viginti annorum; nec aliud requirere, vt ami
ſsſsio ipfa
inducatur: in quo errore po
ſst glo
ſsſsam
ibi, verbo,
altercantibus, & in
dict. §. finitur, verbo,
per modum, ſsunt
omnes Scribentes, quos hactenus ab initio huius capitis retulimus. Baldus etiam
in conſs. 235. num. 1. vol. 2.
Couar.
variar. reſsolut. lib. 1. cap. 17. n. 11. Balbus
de præſscriptionibus, 3. part. 4. partis principalis, num. 2. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 168.
Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 23, . & ibidem Antonius Pichardus
num. 10, Padilla
in dict. l. fiunt. C. de ſseruitutibus, n. 1. qui non aduertunt ad textum
in dict. l. corruptionem: vbi, vltra negligentiam non vtendi per legitimum tempus, requirit amplius Iu
ſstinianus, quòd talis
exceptio v
ſsufructuario opponatur, quæ etiam
ſsi dominium vendicaret, po
ſsſset eum præ
ſsentem, vel ab
ſsentan
excludere: inde infertur, verum
ſsen
ſsum illorum verborum,
Niſsi talis exceptio, &c. in eo con
ſsi
ſstere, vt nece
ſs
*
ſsariò intelligere debeamus, Iu
ſstinianum ip
ſsum nouè
ſstatui
ſsſse, nec actionem per
ſsonalem pro v
ſsufructu competentem nec v
ſsumfructum ip
ſsum iam con
ſstitutum, ex
ſsola negligentia non vtentis amitti, ni
ſsi talis præ
ſscriptio,
ſsiue exceptio, ei opponatur, quæ
ſsu
ſsſsiceret ad præ
ſscribendam proprietatem, & integrale dominium, cuius
pars v
ſsusfructus dicitur,
l 4. ff. de vſsufructu, hoc e
ſst decem vel viginti
annorũannorum præ
ſscriptio, cum titulo, & bona
ſside, iuxta deci
ſsionem
l. finalis, C. de præſscriptione longi temporis: aut
ſsine his triginta annorum præ
ſscriptio,
iuxta textum
in dict. l. ſsicut, & in d.l. omnes C. de præſscriptione triginta vel quadraginta annorum. quòd
ſsuadetur, & probatur apertè ex textu
in dict. l. corruptionem, in verſs. & eſst ſsatis durum: & in
dict. §. finitur, In*stitut. de vſsufructu, vbi dicit Imperator, V
ſsumfructum
amitti non vtendo per modum, & tempus. Quæ verba
non ob
ſscurè
ſsignificant, tempus
ſsolum legitimum non
vtendi non
ſsufficere, vt v
ſsusfructus amittatur, ni
ſsi alia
concurrant,
ſscilicet bona
ſsides, & titulus, iuxta modum
definitum
in dict. l. corruptionem, ad quem
ſse refert tex
*tus
in dict. §. finitur, cuius
ſsen
ſsum non perceperunt glo
ſsſsa, & Doctores communiter, nec etiam Theophilus,
Balduinus, Eguinarius, Cuiacius, & Riccciardus, non
aduertentes, Iu
ſstinianum in eo textu loqui de modo &
forma tradita
in dict. l. corruptionem, ſscilicet de titulo, &
bona fide, quæ vltra legitimum tempus ad præ
ſscriptionem v
ſsusfructus requiruntur: Verè tamen intelligunt
ſsuperiores verba prædicta,
per modum & tempus, non
referenda ad modum, quo fructuarius tanquam bonus
paterfamilias vti, non abuti debet:
ſsed ad tempus moderatum, & taxatum, decem, vel viginti annorum, vt
Accur
ſsius ip
ſse explicauit
ibi. ac communiter omnes,
ſsecundùm Ricciardum
num. 22. ad finem. Nam, vt inquit
ibidem Eguinarius Baro
verſs. quod verò per modum, in
fine, ſsi de hoc modo
ſsen
ſsi
ſsſset Iu
ſstinianus, non ita loqueretur,
ſsed hoc modo, non vtendo vt bonus paterfamilias, vel abutendo.
Probatur etiam ſsuperior interpretatio ex l. vltim. C.
de præſscriptione longi temporis, verſs. ſsit igitur, iuncto fine,
ibi: Eodem obſseruando, ac intellectu Gloſsſsæ finalis aſsſserentis, textum illum loqui de præſscriptione amittendi
vſsumfructum, interuenientibus aliis requiſsitis, titulo
ſscilicet, & bona ſside: quem ſsequuntur, & declarant Iaſson
in l. 1. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, n. 94. & Crotus num. 47.
qui tamen debuerunt pro eo intellectu expendere, atque allegare textum in dict. l. corruptionem, & in dict. §.
finitur, ne ipſse tanquam falſsus rejiceretur ab omnibus,
vt teſstatur Padilla in l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 24. Talis
igitur præſscriptio decem, vel viginti annorum, cum titulo, & bona fide, extinguit non ſsolùm vſsumfructum
iam conſstitutum, ſsed etiam actionem perſsonalem, quæ
ad conſstituendum vſsumfructum competit, vel triginta
annorum ſsine eis, ex d.l. ſsicut, & dict. l. partem. Quod vltra carteros ſsubtiliter annotauit Modernus Pariſsienſsis
ad dict. l. ſsi partem, num. 101. vbi reſspondet ad textum
in dict. l. penultima, C. de ſseruitutibus; & nonnullis fundamentis, quæ ex eadem l. corruptionem, & in aliis iuribus in contrarium deduci poſsſsent.
Deinde & tertiò, Dinum
in regul. Poſsſseſsſsor, de regulis*
iuris, lib. 6. col. penult. & Panormitanum
in cap. de quarta, ead. col. de præſscriptionibus, rectè docui
ſsſse, ad limitationem præ
ſscriptionis
ſseruitutum realium, requiri in
præ
ſscriptione
ſseruitutis per
ſsonalis v
ſsusfructûs titulum,
& bonam fidem, ad in
ſstar immobilium: & illos
ſsequutus e
ſst Balbus
de præſscriptionibus 2. part. 4. part. quæſst. 2.
num. 3. fol. mihi 287. qui
num. 6. ex Cæpola, & aliis, vbi
non interuenit titulus, rectè etiam firmauit, in per
ſsonali
|
v
ſsusfructus
ſseruitute
ſsufficere tempus longi
ſsſsimum, hoc
e
ſst triginta annorum: quare autem
ſseruitus per
ſsonalis
*
v
ſsusfructus præ
ſscribatur ad in
ſstar immobilium, & titulum requirat, plenè declarat idem Balbus
dict. 2. part.
4. part. num. 1. Verſs. iſsta etiam eſst ratio, & num. 4. fol. mihi 288. Padilla
in dict. l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 22.
Prætereà & quartò ob
ſseruandum e
ſst, nonnullos, vt
*
dicebat Faber
in dict. §. finitur, tenta
ſsſse, actionem per
ſsonalem competentem pro v
ſsufructu,
ſsiue ad con
ſstituendum v
ſsumfructum, non finiri decem, vel viginti
annis,
ſsed durare
ſsicut cæteras per
ſsonales, quæ durant
ſspatio triginta annorum, per textum
in dict. l. ſsicut, &
in dict. l. omnes. Quibus addunt Recentiores nonnulli.
id profitentes verum in
dict. l. corruptionem, minimè
probari, actionem per
ſsonalem pro v
ſsufructu competentem, decem vel viginti annorum
ſspatio finiri,
ſsed
tradi dumtaxat regulam generalem, non
ſsolùm actionem per
ſsonalem pro v
ſsufructu competentem, de qua inter antiquos altercatio fuerat,
ſsed nec ip
ſsum v
ſsumfructum non vtendo amitti. Quam regulam generaliter
traditam, tam in v
ſsufructu iam con
ſstituto, quam in actione per
ſsonali ad v
ſsumfructum con
ſstituendum, in
ſsolo v
ſsufructu iam con
ſstituto limitat Iu
ſstinianus, vt non
habeat locum, cùm exceptio talis opponitur, quæ dominum vendicantem po
ſsſset excludere,
ſsed de actione per
ſsonali nihil a Iu
ſstiniano deciditur; &
ſsic ea actio non
tollitur, ni
ſsi ad minus triginta annorum exceptio opponatur: & pro hac parte expendi po
ſsſsunt nonnulla verba
Iu
ſstiniani
in dict. l. corruptionem, prout ea
ſsubtiliter expendit Baldus
ibidem num. 6.
Verumenim verò, ea
ſsententia, atque
d.l. corruptio*nem, interpretatio ex eo placere non pote
ſst, quòd ab
ſsurdum maximum videatur, regulam generalem tradere Iu
ſstinianum, tam in actione per
ſsonali pro v
ſsufructu
competente, quàm in ip
ſso v
ſsufructu con
ſstituto, & demùm regulam in vtroque æqualiter, & generaliter traditam, in altero dumtaxat intelligi limitatam, vt non
habeat locum, vbi talis exceptio opponitur. &c. Prætereà, quia quæ
ſstioni propo
ſsitæ de actione per
ſsonali plenè re
ſspondet Iu
ſstinianus, dum dicit:
Niſsi talis exceptio. &c. Hoc e
ſst, nec actionem, nec v
ſsumfructum non
vtendo amitti, ni
ſsi talis exceptio opponatur, &c. Et
ſsic
generaliter excipitur de eo, quod antea dictum erat, vt
nec actio, nec v
ſsusfructus non vtendo amittatur, ni
ſsi
talis exceptio, &c. quod videtur præ
ſsentire glo
ſsſs.
verbo,
altercantibus,
ibid, in verſs. Secundò videtur, & apertè
probarunt alij Doctores communiter, qui actionem
etiam per
ſsonalem pro v
ſsufructu, decem, vel viginti annorum
ſspatio finiri voluerunt, vt cum Azone, Bartolo,
Aretino, & aliis, ex communi firmat Ricciardus
in d. §.
finitur, num. 25. ad finem, vbi cum Portio rectè aduertit,
*
actionem pro v
ſsufructu con
ſstituendo competentem finiri
ſspatio decem, vel viginti annorum, contra naturam
per
ſsonalium actionum, quæ durant
ſspatio triginta annorum propter naturam rei, hoc e
ſst ip
ſsius v
ſsusfructus.
Nam cùm v
ſsusfructus tollatur non vtendo dicto
ſspatio
decem, vel viginti annorum, actio ip
ſsa eodem tempore
tolli debet, cùm
ſsequatur naturam ip
ſsius v
ſsusfructus,
cuius gratiâ e
ſst introducta, vt
in d.l. corruptionem, vbi
Imperator for
ſsan
ſsic
ſstatuere motus e
ſst ea ratione, quòd
non debeat e
ſsſse melioris conditionis is, qui actionem
dumtaxat pro v
ſsufructu constituendo habet, quàm qui
habet v
ſsumfructum iam con
ſstiturum: idcircò in vtroque
voluit idem ius ob
ſseruari.
Secundo loco, & principaliter con
ſstituendum e
ſst, hodie de iure huius Regni, quoad actionem per
ſsonalem
*
competentem pro v
ſsufructu con
ſstituendo,
ſseruandam
e
ſsſse
decisionẽdecisionem l. 63. Tauri, quæ corrigit
l. ſsicut, & l. omnes,
C. de præſscript. 30. vel 40. annorum, ſstatuítque, vt omnis
per
ſsonalis actio viginti annorum
ſspatio finiatur,
ſsiue
præ
ſscribatur, & hodie e
ſst
l. 6. titul. 15. lib. 4. nouæ, collectiones Regiæ: atque earum materiam, & di
ſspo
ſsitionem plena manu explicarunt Couar.
in regul. poſsſseſsſsor, de regulis
iuris in 6. 2. part. §. 11. à princ. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 1. §. 11. & 12. per tot. & §. 13. num. 3. D.
Paz.
in praxi, 4. part. primi tomi, cap. 3. num. 14. & 15.
Sarmientus ſselectatum, lib. 2. cap. 9. Menchaca
de ſsucceſsſs.
creatione, lib. 1. §. 10. à num. 29. v
ſsque ad
num. 39. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. verbo, in re certa,
num.
33. & num. 63. Ioannes Guttierrez
in l. nemo poteſst, ff. de
legatis primo, ex
num. 480. cum
multis ſseqq. & num. 200.
v
ſsque ad
num. 210. Salazar
de vſsu & conſsuetudine, c. 11. n.
52. quibus iunge Molinam
de iuſstitia & iure, tractatu. 2.
diſsputat. 66. & 67. & 71. & vide omninò Azeuedium
in
dict. l. 6. tit. 15. lib. 4. for
ſsan tamen tentari po
ſsſset, adhuc incorrectam manere deci
ſsionem
d.l. corruptionem, propter
rationem a
ſsſsignatam
ſsuprà, num. 17. quæ
ſsic militat hodie tempore
dict. l. Regiæ 63. ſsicut olim tempore
d.l. ſsicut
& l. omnes, C. de præſscriptione 30. vel 40. annorum.
Quoad v
ſsumfructum vetó con
ſstitutum amittendum,
*
l. 24. titul. 31. partit. 3. verſsic. otro ſsi dezimos, non requirit
titulum, neque bonam fidem,
ſsed non v
ſsu dumtaxat,
ſsiue
negligentia
nõnon vtentis decem, vel viginti annorum
ſspatio contenta e
ſsſse videtur, vt colligi pote
ſst ex illis verbis:
Otro ſsi dezimos, que ſsi aquel à quien fuere otorgado el vſsofructo, o el vſso en alguna coſsa, non vſsaſsſse del, nin otro enſsu nome, por diez annos eſstando en la tierra, o veinte, ſseiendo
en otra parte, que por tanto ſse pierde el derecho del vſsofructo, o del vſso que auia en la coſsa, e tornaſsſse al ſseñor de la
propriedad. Idque procedere etiam de iure Canonico arbitratus e
ſst eruditi
ſsſsimus Gregorius Lopez qui
in l. 16.
tit. 31. partit. 3. verbo,
à buena fe, expre
ſssè affirmat, quòd
in realibus, & ru
ſsticis
ſseruitutibus, vel in per
ſsonalibus
vt v
ſsusfructus &
ſsimilibus, tantùm con
ſsideratur negligentia non vtentis, &
conſequẽterconsequenter non requiritur bona
fides de iure Canonico: mouetúrque principaliter doctrinâ Bartoli, ad quam
ſse remittit
in l. ſsequitur, §. ſsi viam,
ff. de vſsucapionibus, vbi Bartolus
num. 2. expre
ſsſsim docuit,
*
quòd præ
ſscriptiones procedentes ex
ſsola negligentia aduer
ſsarij, procedunt etiam hodie de iure Canonico cum
mala fide: Inde e
ſsſse, quòd licèt ius
CanonicũCanonicum in quacunque præ
ſscriptione regulariter exigat bonam fidem,
cap.
vigilanti, cap. vltimo, & per
totum titul, de præſscriptionib.
non tamen corrigit
l. ſsicut l. omnes l. cum notiſsſsimi, C. de
præſscript. 30. vel 40. annorum. Ex quibus certum e
ſst, quòd
de iure ciuili præ
ſscriptio 30. vel 40. annorum procedit in
actione per
ſsonali cum mala
ſside: & reddit rationem,
quia ius Canonicum improbat præ
ſscriptionem, quæ cau
ſsatur à po
ſsſse
ſsſsione po
ſsſsidentis, & præ
ſscribentis mala fide, non verò eam, quæ ex negligentia tantùm non petentis cau
ſsatur. Verùm hæc ratio non adeò tuta e
ſst, vt
contra ip
ſsum Authorem retorqueri non po
ſsſsit; enimverò iura ciuilia, quæ præ
ſscriptionem permittunt cum mala fide, correcta
ſsunt iure Canonico, nedum in actionibus realibus,
ſsed etiam in per
ſsonalibus, vt contra Bartolum, cum glo
ſsſsa, atque infinitis vtri
ſsque iuris Authoribus affirmant Balbus
de præſscriptionibus 1. part. tertiæ
partis principalis, quæſst. 10. num. 3. verſsicul. & mihi placet,
fol. 217. & latius
quæſstione 13. per totam, fol. 232. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 12. & n.
34. Padilla
in l. 1. C. de ſseruitutibus, n. 42. Ioannes Guttierrez, & alij relati
ſsuprà, num. 18. Tiberius Decianus
in conſsil. 108. num. 41. volumine. 3. Achilles Pedrocha
in
conſsilio. 36. num. 364. volum. 1. Deinde quia de iure com
*muni certum e
ſst, differentiam con
ſstitui inter præ
ſscriptionem libertatis
ſseruitutis vrbanæ, & libertatem præ
ſscribendam contra ru
ſsticam
ſseruitutem: Nam in vrbana
ſsemper requiritur bona fides in ru
ſstica verò
ſsola negligentia aduer
ſsarij
ſsufficit, vt cum Communi, ex multis
Authoribus annotauit Padilla
in dict. l. 1. C. de ſseruitut.
num. 38. & confirmat expre
ſssè
l. 16. tit. 31. partit. 3. quæ
in præ
ſscriptione libertatis
ſseruitutis ru
ſsticæ non requirit bonam fidem, quam nominatim exigit in præ
ſscribenda libertate
ſseruitutis vrbanæ: & Gregorius
ibi exi
ſstimat,
eam differentiam procedere etiam de iure Canonico.
Sed contrarium, imò correctam e
ſsſse per ius
CanoniũCanonium,
& generaliter præ
ſscriptionem actionum, &
ſseruitutum
non e
ſsſse cum mala fide, a
ſsſserit Padilla
in dicta. l. 1. C. de
| ſseruitutibus num. 42. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione,
lib. 1. dict. §. 10. num. 12. Ex quibus omninò de
ſstruitur
ſsententia, atque fundamentum Gregorij.
Denique, quia regulariter in omnibus & nominatim
*
in actionibus, & iuribus incorporalibus, de iure Canonico nullam præ
ſscriptionem procedere cum mala fide,
nec
ſseruandas e
ſsſse de iure Ponti
ſsicio Regias con
ſstitutiones, ac pragmaticas, quæ debitum,
ſsiue actionem ad debitum petendum certo tempore præ
ſscribunt nec etiam
audiendum debitorem, qui ad euitandam
ſsolutionem,
temporis tantùm præ
ſscriptione
ſse defenderet, plenè probant Menchaca
d. §. 10. videndus
ex num. 26. vſsque ad n.
37. Padilla
in d.l. 1. C. de ſseruitutibus, n. 43. & 44. Ioannes
Guttierrez
in d.l. nemo poteſst, num. 476. & n. 484. Gama
deciſs. 334. Molina
de iuſstitia & iure, tract. 2. Diſsput. 66.
& ſseqq. & diſsput. 71. Ex quibus videtur nece
ſsſsariò dicendum, quòd in v
ſsufructu, & aliis
ſseruitutibus non
ſsufficiat de iure Canonico
ſsola negligentia non vtentis, ni
ſsi
etiam bona fides interueniat, quæ e
ſsſse poterit in
exẽplisexemplis
adductis ab his, quos retulit Parladorius
rerum quotidianarum lib. 1. cap. 1. §. 11. in fine. Prætereà
d.l. corruptionem,
deci
ſsionem
ſsingularem e
ſsſse, dum
ſstatuit, non
ſsufficere
*
ſsolam negligentiam non vtentis, vt amittatur v
ſsusfructus;
ſsed nece
ſsſse e
ſsſse, vt opponatur fructuario talis exceptio, quæ etiam
ſsi dominium vendicaret, po
ſsſset eum
præ
ſsentem, vel ab
ſsentem excludere: &
ſsic etiam de iure
Canonico procedere debere, ex dictis adhuc: & quamuis
in dict. l. 24. titul. 31. partit. 3. id non exprimatur,
quod
in dict. l. corruptionem, in verſsic. niſsi talis exceptio,
expre
ſssè deciditur: adhuc tamen nece
ſsſsaria erit
ſsaltem
bona fides, ex his, quæ
ſsuperiùs contra Gregorium Lopez probauimus.
Remanet ergo firma, atque diligenter enucleata con
*
ſstitutio
d.l. corruptionem, quæ ampliatur primò per Ia
ſsonem
addition. 2. in addit, ad Portium, in dict. §. finitur,
vt procedat non
ſsolùm in totum, verùmetiam pro parte vt pro parte amittatur v
ſsusfructus, & pro parte non,
ſsi fructuarius pro parte non vtatur, & pro parte
ſsic, per
textum, quem ip
ſse allegat
in l. excepta, ff. quibus modis
Vſsusfructus amittatur, & in l. ſsi cui, iuncta glo
ſsſsa
ff. de
vſsufructu. Sed melius probatur
in l. placet, ff. quibus
modis vſsusfruct. amittatur, & latiùs declarat Ricciardus
in dict. l. §. finitur, num. 9. per totum, fol. 146.
Secundò ampliatur, vt procedat non
ſsolùm in v
ſsufru
*ctu iam con
ſstituto;
ſsed etiam in v
ſsufructu con
ſstituendo,
ſsiue actione pro eo competente, vt
ſsuprà explicatum e
ſst,
& expre
ſsſsim
ſsignificat Iu
ſstinianus
ibi. & non
ſsolùm in
v
ſsufructu relicto in vltima voluntate, verùm etiam inter viuos,
ſsecundùm Aretinum
in d.§. finitur, vbi plenè
declarat Ricciardus
ex n. 25. & priùs docuerat
gloſsſs. verb.
altercantibus,
ad medium, in eadem l. corruptionem.
Tertiò ampliatur, vt procedat non
ſsolùm in v
ſsufru
*ctu, &
ſsic in
ſseruitute per
ſsonali, vt dicto tempore finiatur,
ſsed
etiãetiam in
ſseruitutibus realibus, per textum
in dict. l.
ſsicut vſsusfructus, C. de ſseruitutibus. Ex qua communiter
deduxerunt Doctores, Seruitutes omnes reales per non
v
ſsum eodem temporis
ſspatio finiri, quo de per
ſsonali
ſseruitute v
ſsusfructus dictum e
ſst hactenus, vt per Padillam
ibi, num. 2. qui latiùs explicat
in l. ſsequenti.
Quartò ampliatur, vt procedat non
ſsolùm in v
ſsu
*fructu rerum
immobiliũimmobilium, vt tempore prædicto finiatur,
ſsed etiam in v
ſsufructu mobilium, aut
ſse mouentium, vt
etiam eodem tempore decem, vel viginti annorum non
vtendo amittatur, per
textũtextum in dict. l. ſsicut, & tenet glo
ſsſsa
verbo, excludere, in eadem l. corruptionem: vbi reddit rationem, quia v
ſsusfructus rei immobili comparatur, vt
e
ſst textus
in l. fin. C. de præſscriptione longi temporis, &
in
l. inſsto, §. non mutat, ff. de vſsucapionibus:
ſsed contra
ſsentit Cuiacius vt cum eo dicebamus
ſsup. n. 3.
Limitatur verò, vt minimè procedat in v
ſsufructu ci
*uitati, aut Eccle
ſsiæ relicto, qui cùm centum annorum
ſspatio durare debeat,
l. an vſsusfructus, ff. de vſsufructu, l.
ſsi vſsusfructus municipibus, ff. de vſsufructu legato, & alio
cap. ſsuprà latiùs declaratum e
ſst:
ſsic & centum annorum
ſspatio per non v
ſsum amitti, aut finiri debebit, vt
rectè aduertit, & fundat Petrus Ricciardus
in dicto. §.
finitur, Inſstitut. de vſsufructu, num. 23. & 24.
Secundò limitatur in operis
ſeruorũſeruorum, quæ non vten
*do, aut capitis diminutione non amittuntur: quòd
ſsolus
Petrus Gregorius annotauit
in ſsyntagmate iuris, lib. 4.
cap. 5. n. 13. & reddit veram
rationẽrationem, quia opera in actu
con
ſsi
ſstit, nec prius e
ſst in rerum natura, quàm is dies
venerit, quo præ
ſstanda e
ſst,
l. 1. cum ſsequent. ff. de operis ſseruorum.
Denique limitatur, cum v
ſsusfructus alternis annis
*
legatur; quo ca
ſsu non po
ſsſse eum vtendo amitti,
ſscribit
Paulus
in l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus
amittatur; &
ſsignat rationem, quia plura
ſsunt legata.
Pro cuius explicatione con
ſstituere
neceſſariũneceſſarium erit, quòd
annua legata,
ſsiue præ
ſstationes annuæ cùm
ſsingulis an
*nis relinquuntur, tot legata dicuntur, quot
ſsunt anni,
l. Senatus, §. finali, ff. de donationibus cauſsa mortis: &
pro primo anno
legatũlegatum e
ſst purum, pro
ſsequentibus con
*dictionale,
l. ſsi Stichum, §. ſstipulatio, ff. de verborum obligat. Idcircò non
ſsufficit in eis vna præ
ſscriptio pro om
*nibus annis,
ſsed tot
ſsunt nece
ſsſsariæ præ
ſscriptiones, quot
ſsunt anni, & præ
ſscriptio incipit in quolibet anno,
ſsiue
de anno in annum, & pro illis annis, pro quibus ce
ſsſsatur triginta annis; vnde
ſsi triginta anni tantùm e
ſsſsent
elap
ſsi, non e
ſsſset præ
ſscriptum ni
ſsi pro primo anno; &
ſsi
fi 31. tunc pro primo, &
ſsecundo; &
ſsi 32. tunc etiam
pro tertio, &
ſsic de
ſsingulis: quia cùm in principio cuiu
ſslibet anni, noua obligatio, & actio oriatur, quælibet
per
ſse requirit cur
ſsum triginta annorum, & pro futuris nondum cœptis, nulla pote
ſst e
ſsſse inchoata præ
ſscriptio, vt per textum, & glo
ſsſsam
ibid. reſoluũtreſoluunt Doctores
communiter
in l. cùm notiſsſsimi, §. in his, C. de præſscriptione 30. vel. 40. annorum. Bartolus, Alexander, & cæteri
in l. de pupillo, §. ſsi pluribus, in principio, ff. de noui
operis nunciatione. Cadren
ſsis
in dict. l. ſsi Stichum, §. ſstipulatio, ff. de verbor. obligat, num. 1. verſsic. Secundò eſst
vtilitas. Et in hoc conueniunt omnes Doctores communiter, & tam vltramontani, quam citramontani, vt
ex multis te
ſstantur Balbus
de præſscriptionibus, 4. par. 4.
partis principalis, n. 3. folio mihi, 321. Boërius
deciſs. 336.
per totam. Hieronymus Gigas
de penſsionibus, quæſst. 83.
n. 2. & quatuor ſsequentibus, fol. mihi. 140. Anton. Gomez.
tom. 2. variar. cap. 11. de qualitatibus contractuum, nu. 45.
Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 49. ex principio. V
ſsusfructus ergo relictus
ſsimpliciter ab
ſsque di
ſstributione
temporis, vt amittatur, licèt
ſsu
ſsſsiciat vnica præ
ſscriptio,
quia
vnicũvnicum legatum e
ſsſse cen
ſsetur, vt
ſscribit Baldus
in l. 1.
ad finem, quæſst. penultima. C. de ſsententiis quæ ſsine certa
quantitate, & cum aliis
ſsequuntur Baldus
vbi ſsuprà, n. 5.
Aluarus Vala
ſscus
dict. conſsultatione 49. num. 3. Tamen
cùm alternis,
ſsiue
ſsingulis annis relinquitur, quia tunc
ſsunt plura legata, plures etiam præ
ſscriptiones requiruntur,
ſsic vt vniu
ſscuiu
ſsque anni v
ſsusfructus decem annis
inter præ
ſsentes, & viginti inter ab
ſsentes non vtendo
amittatur, vt declarat glo
ſsſsa
in dict. l. ſsi vſsusfructus, ff.
quibus modis vſsusfructus amittatur, quæ debet intelligi
in hunc modum, vt
ſsi inter præ
ſsentes
ſsint elap
ſsi anni
decem, tunc non
ſsit præ
ſscriptum ni
ſsi pro primo anno
tantùm; &
ſsi vndecim, tunc pro primo, & fecundo; &
ſsi
duodecim, tunc etiam pro tertio, &
ſsic de
ſsingulis, vt
glo
ſssâ non relatâ, re
ſsoluit Borgninus Caualcanus
de
vſsufructu mulieri relicto, num. 168. verſs. quod tamen intellige, folio mihi 363. & e
ſst de mente Boërij
dict. deciſs.
336. num. 3. ad medium, & docuit expre
ſsſsim Iacobus de
Rabe, ad quem nullus Neotericorum aduertit
in eadem
l. ſsi vſsusfructus, in principio.
Dicit tamen &
ſsingulariter quidem Balbus,
d. tract.*
de præſscriptionibus 4. part quartæ, part. principalis, q. 5.
num. 2. fol. mihi 325. quòd hodie de iure Canonico nulla currit præ
ſscriptio in i
ſstis annuis præ
ſstationibus,
ſsiue
pen
ſsionibus, nec re
ſspectu promittentis, vel eius à quo
relidctum e
ſst legatum annuum in te
ſstamento propter
malam fidem, nec re
ſspectu hæredis eius, cui nocet
|
mala fides defuncti: quod e
ſst notandum ad textum
in
d.l. ſsi vſsusfructus, 28. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur,
& confirmari po
ſsſse videtur ex his, quæ
cõtracontra Gregorium
Lopez
numeris præcedentibus adnotauimus
ſsuprà.
CAPVT LXVIII.
Vſsusfructus vtrùm præſscriptione acquiri poſsſsit
aduersùs dominum proprietatis, ſsi conſstituatur ab eo, qui dominus non eſst? Vbi res
iſsta breuitate & veritate explicatur, & nonnulla ab Authore annotantur, ad quæ Neoterici omnes hucuſsque ſscribentes ſsic non animaduertunt. Continuæ etiam, vel quaſsi,
atque diſscontinuæ ſseruitutis materia remiſsſsiuè tractatur, & de præſscriptione earum
nonnulla dicuntur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus ſsi cõſtituaturconstituatur ab eo, qui dominus non eſst &
fructuarius titulo, & bona fide per legitimum tẽpustempus
decem, vel viginti annorum vtatur, etiam nulla interueniente ſscientia, & patientia aduerſsarij præſscribitur, & acquiritur ius vſsusfructus aduersus dominum proprietatis.
-
2 L. vltima, in verſsicul. final. C. de præſscriptione longi temporis, loquitur de præſscriptione acquiſsitiua
vſsusfructus, cum Communi.
-
3 Vſsufructuarius, ex qua poſsſsit præſscribere poſsſseſsſsione,
vel quaſsi, remiſsſsiue.
-
4 Textum in dict. l. vltima, C. de præſscriptione longi
temporis, Cini, Bartoli, ac aliorum reſsolutioni non
obſstare, & quorundam traditionem falſsam eſsſse.
-
5 Seruitutes acquiruntur ex traditione facta à non domino, cum titulo, vel per patientiam veri domini.
-
6 Seruitus habens cauſsam continuam, præſscribitur eodẽeodem
temporis ſspatio quo cæteræ res immobiles præſscribuntur, decem annis inter præſsentes, & viginti
inter abſsentes.
-
7 Seruitus realis merè diſscontinua, ſsiue quæ cauſsam diſscontinuam habet, non præſscribitur ordinario tempore, ſsed immemoriali, cuius initij in contrarium memoria non exiſstat.
-
8 Doctores cõmunitercommuniter errore lapſsos, credentes diſstinctionem communem continuæ, ac diſscontinuæ ſseruitutis
limitandam in ſseruitutibus perſsonalibus, & docentes
ſseruitutes eas etiam diſscontinuas ordinario tempore
præſscribendas, prout hoc num. & ſseqq. explicatur.
-
9 Seruitus diſscontinua cum titulo, & bona fide præſscribitur tempore ordinario decem, vel viginti annorum,
etiam nulla interueniente ſscientia, & patientia aduerſsarij, contra quem præſscribitur.
-
10 Vſsusfructus vſsucapione acquiri non poteſst, cùm ſsit res
incorporalis, ex ſsententia gloſsſsæ, quæ probatur, & declaratur, & num. ſseqq. & vide infrà. n. 16. & 17.
-
11 Pro ſseruitute vſsusfructus competit Publiciana.
-
12 Publiciana non datur pro his, quæ non præſscribuntur.
-
13 Verba quantumcunque generalia, immemorialem
præſsicriptionem non excludunt.
-
14 Immemorialis præſscriptio non ſsolùm centum annos, ſsed
etiam mille, atque infinitum tempus comprehendit,
& ſsic centenariâ præſscriptione potentior eſst.
-
15 Immemorialis præſscriptio maximos effectus producit,
& per eam omnis titulus neceſsſsarius præſsumitur.
-
16 In præſscriptione ſeruitutũſeruitutum, vtrùm titulus neceſsſsarius ſsit.
-
17 Vbi refertur communis Doctorum differentias inter
prædíales, & perſsonales ſseruitutes; & taxatur.
-
18 Ius paſscendi in pratis, ſsiue aruis alienis, quo tempore
præſscrbiatur, & an realis ſsit, vel perſsonalis ſseruitus?
-
19 Vſsufructuarius præſscribere non poteſst proprietatem nec
etiam eius hæres.
PRo ab
ſsoluta huius capitis explicatione breuitati, &
*
veritati adhærendo, in primis con
ſstituendum erit:
Quòd
ſsi v
ſsusfructus con
ſstituatur in aliqua re, ab eo, qu
dominus non e
ſst, & fructuarius de iure, hoc e
ſst titulo, &
bona
ſside, per
legitimũlegitimum tempus
decẽdecem, vel viginti annorun
vtatur, etiam nulla interueniente
ſscientia, & patientia aduer
ſsarij, præ
ſscribere, & acquirere ius v
ſsusfructus poterit
aduersùs dominum proprietatis, vt videtur e
ſsſse textus
formalis, & expre
ſsſsus
in l. vltima, in verſsicul. final. C. de
præſscriptione longi temporis, qui loquitur de præ
ſscriptio
*ne acqui
ſsitiua v
ſsusfructus, & procedit in v
ſsufructu formato, ide
ſst con
ſstituto ab eo, qui dominus putabatur: &
ſsic de v
ſsusfructus ip
ſsius acqui
ſsitione, vt contra glo
ſsſs.
ibidem intelligunt eum textum
Cinus quæſst. 3. Baldus
n. 9.
Salicetus
num. 3. & Ca
ſstren
ſsis
num. 9. Bartolus; in
l. iuſsto,
§.
non mutat, ff. de vſsucapionibus, & in
l. 3. §. ex contrario,
num. 3. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, vbi dicit communem
ſsententiam Ia
ſson
num. 27. & ſseqq. &
ſsequuntur Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 19. num. 9. verſs. Quartus
caſsus, & cap. 20. num. 6. Balbus
de præſscriptionib. 2. part.
4. part. principalis, quæſst 2. num. 6. 7. & 8. fol. mihi 290.
Padilla
in l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 24. verſs. Quartum intellectum, & num. 30. Antonius Gomezius
tom. 2. variar. cap. 15. de ſseruitutibus num. 26. verſs. ſseruitus verò
mixta, qui benè fundat, & nonnullis fundamentis pro
contraria parte vrgentibus
ſsatisfacit. Denique tractat,
*
ex qua po
ſsſsit v
ſsufructuarius præ
ſscribere po
ſsſse
ſsſsione, vel
qua
ſsi: de quo etiam agit Padilla
vbi ſsuprà, num. 31.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, ex hac re
ſsolutione in
*ferri po
ſsſse ad nonnulla, ad quæ Neoterici hucu
ſsque
ſscribentes non
ſsic animaduertunt. Primò aduersùs Cini, Bartoli, & aliorum
ſsententiam relatam
ſsuprà, nihil
vrgere, quod nonnulli putarunt,
ſsed malè quidem, textum in
dict. l. vltim. C. de præſscriptione longi temporis, in
illis verbis:
Nulla ſscientia vel ignorantia ſspectanda, iunctis
ſsequentibus: vbi
ſstatim dicitur, idem ob
ſseruandum
e
ſsſse in v
ſsufructu, & cæteris
ſseruitutibus realibus: quæ
verba denotare videntur, quòd loquatur ille textus de
præ
ſscriptione v
ſsusfructus extinctiua, & non acqui
ſsitiua;
nam qua
ſsi po
ſsſse
ſsſsio. qua præ
ſscribitur ius v
ſsusfructus, &
ius
ſseruitutis realis, nihil aliud e
ſst, quàm aduer
ſsarij
ſscientia, & patientia,
l. quoties, ff. de ſseruitutibus l. 3. §. dare, ſsf.
de vſsufructu, l. 2. C. de ſseruitutibus, vbi Padilla
num. 1. Et
ſsic requiri videtur, quòd aduer
ſsarius
ſsciat, & con
ſsequenter textus ille, dicens quòd ibi currit præ
ſscriptio ignoranti,
ſsicut
ſscienti, non pote
ſst intelligi de præ
ſscriptione
acquirendi v
ſsumfructum. Verumenimverò facillimum
erit argumentationi huic re
ſspondere; nam vbi quis habuit titulum v
ſsusfructus ab eo, qui dominus non erat
(quo ca
ſsu propriè tractatur de præ
ſscriptione) vt præ
ſscribere po
ſsſsit,
ſsufficit titulus, & bona fides, nec requiritur
ſscientia, aut patientia veri domini: in quibus terminis, in v
ſsufructu, & cæteris
ſseruitutibus prædiorum, loquitur textus
in dict. l. vltima, cuius deci
ſsio confirmatur
ex text,
ſsingulari
in l. ſsi ego §. 1. ff. de publiciana in rem
actione, ibi:
Traditis, vel per patientiam conſstitutis. Qui
*
e
ſst textus apertus ad hoc, quòd i
ſstæ
ſseruitutes acquiri
po
ſsſsunt per traditionem factam à non domino, vel per
patientiam veri domini, quia titulus vel habetur à non
domino, vel acquiritur per
ſscientiam, & patientiam veri
domini, vt
ſsingulariter dicit Cinus
in dict. l. 2. C. de ſseruitutibus, quæſst 7. & cum Ca
ſstren
ſsi, & aliis
ſsequitur Ia
ſson
in l. 3. §. ex contrario, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, n. 30.
verſs. ſsed aduerte tu vltra alios. Cùm igitur
ſsuperior re
ſsolutio in eo principaliter fundetur, quòd titulus habeatur à non domino, qui tamen tanquam dominus con
ſstituit v
ſsumfructum in aliqua re; prædictum
ſscientiæ, aut
parientiæ fundamentum nihil ob
ſstare poterit in contrarium: Intellige tamen (quod apertè
ſsuppo
ſsitum e
ſst)
ſscientiâ, aut patientiâ interueniente, titulum nece
ſsſsarium
non e
ſsſse, vel
ſsaltem
ſscientiam, & patientiam pro titulo
habendam, vt diximus
ſsuprà, & vide
infra num. 16. & 17.
Secundò infertur ad explicationem limitationis, &
doctrinæ communis Decretorum, in qua continuæ vel
|
qua
ſsi, & di
ſscontinuæ
ſseruitutis appellatione frequenter
vtuntur, & earum materiam plenè explicant, vt ex referendis
infrà con
ſstabit: & noui
ſsſsimè Augu
ſstinus Morla
emporij 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutib. 1. part. num. 48.
per totum. Con
ſstituuntque primò; Quòd
ſseruitus habens
*
cau
ſsam continuam, præ
ſscribitur eodem temporis
ſspatio,
quo cæteræ res immobiles præ
ſscribuntur, decem annis
inter præ
ſsentes, & viginti inter ab
ſsentes cum bona fide; titulum tamen non requirunt,
l. 2. C. de ſseruitutibus
l. ſsi quis diuturno, ff. ſsi ſseruitus vendicetur l. foramen, ff. de*
ſseruitutibus vrbanorum l. 15. & 16. titul. 31. partit. 3. Seruitus verò realis merè di
ſscontinua,
ſsiue quæ cau
ſsam di
ſscontinuam habet, non præ
ſscribitur ordinario tempore,
ſsed immemoriali, cuius initij in contrarium memoria
non exi
ſstat, vt per illum textum declarant glo
ſsſs. Bartolus, Ca
ſstren
ſsis, & omnes
in l. ſseruitutes, 14. ff. de ſseruitutibus, & in l. 2. C. eodem tit. in l. 1. §. finali, per illum
textum,
ff. de aqua pluuia arcenda: & e
ſsſse communem
omnium re
ſsolutionem firmant, & latiùs declarant Couar.
reſsolut. lib. 1. cap. 17. num. 11. Corra
ſsius
in dict. l.
ſseruitutes, num. 30. Balbus
de præſscription. 2. part. 4. par.
principalis, quæſst. 1. per totam fol. mihi 274. videndus etiam
quinque quæst, ſseqq. Padilla
in d.l. 2. C. de ſseruitutibus, ex n. 25. cum multis ſseqq. Antonius Gomez
tom. 2.
*
variar. cap. 25. de ſseruitutibus, n. 27. & 28. Deinde di
ſstinctionem hanc
cõmunemcommunem inter
ſseruitutes continuas,
& di
ſscontinuas limitant, vt non procedat in
ſseruitutibus per
ſsonalibus, qualis e
ſst v
ſsusfructus, quæ etiam
ſsi di
ſscontinuæ
ſsint, ordinario tempore præ
ſscribuntur: & ita
in terminis po
ſst alios ex communi limitat Padilla
in d.
l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 30. In quo quidem errore
manife
ſsto lap
ſsi
ſsunt Doctores communiter, proptereà
quòd cùm textus
in dict. l. vlt. C. de præſscriptione longi
temporis, & alia iura, ex quibus contendunt, quòd v
ſsufructuarius præ
ſscribere po
ſsſsit v
ſsumfructum, loquantur,
& procedant vbi ade
ſst titulus, & bona fides: nihil
ſspe
*ciale pote
ſst e
ſsſse in v
ſsufructu, quia licèt
ſseruitus di
ſscontinua non præ
ſscribatur ni
ſsi tempore immemoriali; tamen vbi præ
ſscribens habet titulum, & bonam fidem,
iure pote
ſst tempore ordinario
ſseruitutem præ
ſscribere,
hoc e
ſst, decem, vel viginti annis, etiam nulla interueniente
ſscientia, & patientia aduer
ſsarij, contra quem
præ
ſscribitur, vt clarè colligitur ex textu in
dict. l. vltim.
in verſs. finali, C. de præſscriptione longi temporis, & ita tenet, & magi
ſstraliter declarat Ca
ſstren
ſsis
in dict. l. ſseruitutes, 14. colum. penult. & cum aliis
ſsequuntur Balbus
de præſscriptionibus, d. quæſst. 1. num. l. fol. 277. Padilla
in d.
l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 33. Couar.
dict. cap. 17. num. 11.
circa finem. Antonius Gomez,
dict. cap. 15. num. 28. verſs.
aduertendum tamen. Igitur cùm interuenit titulus, nulla
differentia e
ſst, quia
ſseruitus realis di
ſscontinua ita præ
ſscribitur cum titulo,
ſsicut
ſseruitus per
ſsonalis; & in vtraque
ſsufficit titulus habitus à non domino cum po
ſsſse
ſsſsione, vel qua
ſsi, longi temporis. Quòd
ſsi titulus non interueniat, nihil etiam
ſspeciale e
ſsſse in v
ſsufructu dicendum
e
ſst, licèt contrarium expre
ſsſsim affirmet Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 19. colum. finali: vbi re
ſsoluit,
quòd non
interueniẽteinterueniente titulo, ea differentia e
ſst inter
ſseruitutem prædialem di
ſscontinuam, &
ſseruitutem per
ſsonalem v
ſsusfructus; quòd
ſseruitus realis non præ
ſscribitur
ni
ſsi per tantum tempus, cuius non extat memoria in
contrarium,
ſsed in per
ſsonali
ſseruitute
ſsufficerent triginta
anni cum bona fide: &
ſsequuntur Balbus
dict. 2. part.
4. partis principalis, num. 6. fol. 290. Antonius Gomez.
vbi ſsuprà, num. 26. verſs. ſseruitus verò mixta.
Vnde & tertio loco infertur, non malè dixi
ſsſse glo
ſs
*
ſsam
in l. iuſsto, §. non mutat, ff. de vſsucapionibus, in verbo,
non poteſst, quòd v
ſsusfructus non pote
ſst v
ſsucapione acquiri, cùm
ſsit res incorporalis,
l. ſseruitutes, 14. ff. de ſseruitutibus: &
ſsequuntur Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 1. §. 7. num. 5. Tiberius Decianus
in conſsil. 22. num. 23. volum. 2. ſsed reprobat Padilla
in dict. l. 2.
C. de ſseruitutibus, num. 30. ex eo quòd pro
ſseruitute v
ſsus
*fructus competit Publiciana,
l. ſsi ego, §. ſsi de vſsufructu, ff. de publiciana in rem actione: ergo præ
ſscribi pote
ſst,
l. cùm qui, ff. de publiciana in rem actione. Quia pro his
*
quæ non præ
ſscribuntur, Publiciana non competit,
l. traditionem, ff. de publiciana in rem actione.
Sed huic argumento non erit multùm difficile
ſsatisfacere, ideò pro
ſsolutione eius animaduerto, quòd iura
hæc: & Authores
in principio huius capitis, in contrarium
adducti, loquuntur vbi ade
ſst titulus, & bona fides: quo
ca
ſsu v
ſsusfructus, & cæteræ
ſseruitutes, etiam
ſsi di
ſscontinuæ
ſsint, ordinario tempore præ
ſscribi po
ſsſsunt,
vt ſsuprà
probauimus; &
ſsic nihil
ſspecialitatis v
ſsufructui tribui
pote
ſst: Quòd
ſsi titulus ab
ſsit, eadem ratio in vtraque
ſseruitute & per
ſsonali, & prædiali militabat olim, ni
ſsi tuitione Prætoris v
ſsucapio, aut præ
ſscriptio procederet, vt
ſstatim dicam. Nec verba generalia prædictæ glo
ſsſsæ v
ſsu
*capionem excludentia, immemorialem præ
ſscriptionem
excludunt, ex
ſsententia glo
ſsſsæ
in authent. vt de cætero
commutationes Eccleſsiaſsticarum rerum, verbo,
præſscriptione, collatione 5. quæ et
ſsi loquatur in centenaria, à
fortiori tamen procedit in immemoriali præ
ſscriptione,
vt ibi annotauit Angelus, & Ia
ſson
in l. 1. num. 41. C. de
ſseruis fugitiuis, Modernus
in conſsuet. Parienſs. 1. part. tit. 1.
§.
7. num. 14. Quia immemorialis præ
ſscriptio non
ſso
*lùm centum annos,
ſsed etiam mille, atque infinitum
tempus comprehendit; &
ſsic centenaria præ
ſscriptione
potentior e
ſst, vt dixit Oldradus
in conſsil. 254. num. 18.
& po
ſst infinitos alios
ſsequuntur
ſstatim referendi Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. capit. 6. ex num. 45.
v
ſsque ad
num. 51. maximó
ſsque effectus producit, & per
*
eam omnis titulus nece
ſsſsarius præ
ſsumitur. Rolandus
in
conſs. 3. n. 97. lib. 1. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 40.
ex num. 20. lib. 1. Craueta
in conſs. 238. num. 8. & 9. Menochius
lib. 3. præſsumptione 131. ex num. 42. cum ſseqq. Auiles
in capitulis prætorum, cap. 8. gloſsſsa, co
ſstumbre,
verſs.
Octaùo limita. Mieres
de maioratu, part. 4. quæſst. 20. n. 47.
Burgos de Paz
in conſsil. 15. num. 10. cum pluribus ſseqq.
Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 2372. num. 24.
Ioannes Gutierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 14. num. 69.
v
ſsque ad
num. 84. Achilles Pedrocha
in conſs. 36. ex n. 348.
cum multis ſseqq. Gironda
de gabellis, 1. part. ex num. 39.
cum multis ſseqq. fol. 15. & 19. eo præcipuè, quòd in
ſseruitute di
ſscontinua ad conciliationem multorum iurium,
ita ob
ſseruauit glo
ſsſsa
in dict. l. ſseruitutes, 14. verbo,
certam, verſsic. vt tamen plenè, &
ſsequuntur infiniti relati per
Couar.
in regul. poſsſseſsſsor, in initio, 2. part. num. 6. & lib. 1.
variarum, cap. 11. num. 11. Padilla
in dicta l. 2. C. de ſseruitutibus, num. 26.
Quartò infertur, veram e
ſsſse communem Doctorum
*
traditionem, in acqui
ſsitione, aut præ
ſscriptione
ſseruitutum, titulum nece
ſsſsarium non e
ſsſse: quod docuit glo
ſs.
in d.l. ſseruitutes, 14. ff. de ſseruitut. dicto verbo, certam,
verſs.
& fortè, & in l. 2. C. eod. tit. vbi Padilla communem
omniũomnium
ſsententiam profitetur, & glo
ſsſsas, Dinum, Baldum,
ButriũButrium,
Abbatem,
FelinũFelinum, Bellameram,
BartolũBartolum,
FlorianũFlorianum, Salicerum, Corra
ſsium, Cæpolam, Corneum, Balbum, Couar.
Ia
ſsonem, & Igneum
ſsic renentes congerit in vnum, &
confirmat
l. 15. tit. 31. partit. 3. à qua
recedendũrecedendum non e
ſst,
licèt contrà voluerit Fulgo
ſsius
in l. ſsi quis diuturno, n. 3.
ff. ſsi ſseruitutis vendicetur, Duarenus
lib. 1. diſsp. cap. 34. Idèm
*que procedit de iure antiquo in acquirenda per
ſsonali
ſseruitute v
ſsusfructûs, quamuis contrarium a
ſsſseruerit
Communis relata per Corra
ſsium
in d.l. ſseruitutes, n. 30.
Quæ tamen vera non videtur; dum Con
ſstituit differentiam inter prædiales, & per
ſsonales
ſseruitutes: nam
ſsicut in acquirenda prædiali
ſseruitute, quæ fiebat olim
tuitione Prætoris, non erat nece
ſsſsarius titulus; ita similiter nece
ſsſsarius non erat in acqui
ſsitione v
ſsusfructus, in
quo æqualiter non procedebat vera v
ſsucapio propter
de
ſsectum po
ſsſse
ſsſsionis, ex
ſsententia glo
ſsſsæ
ſsic intelligendæ, quæ relata fuit
ſsuprà, num. 10. Hodie tamen in
vtraque titulus nece
ſsſsarius erit cum bona fide, nec aduer
ſsarij
ſscientia, & patientia nece
ſsſsaria e
ſst, ex textu
in
dict. l. vltim. in verſsic. finali, C. de præſscriptione longi temporis; ni
ſsi vbi titulus deficiat: quo ca
ſsu bona fides inter|
uenire debebit, ex dictis
ſsuprà, iuxta quæ re
ſsolutio hæc
intelligenda e
ſst, ni
ſsi dicamus quòd ex illa lege omninò
titulus nece
ſsſsarius e
ſst hodie,
ſsicut in aliis rebus immobilibus.
Quintò infertur, deceptos manife
ſstè nonnullos iuris
*
Authores, qui exi
ſstimarunt, ius pa
ſscendi in pratis,
ſsiue
aruis alienis, ordinario tempore præ
ſscribendum, eo quòd
ſsit velut per
ſsonalis
ſseruitus v
ſsusfructûs; in qua
ſsententia
fuit Paulus Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 113. num. 3. lib. 2. & alij,
quos referunt
ſstatim citandi, qui conuincuntur manife
ſstè; primó, quia ius pa
ſscendi non e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis,
ſsed realis, cùm ad
ſsucce
ſsſsores
etiãetiam particulares
pertrãſeatpertranseat,
per
tex. in l. teſstatrix, §. plures ex municipibus, ff. ſsi ſseriatus
vendicetur, l. 3. l. pecoris, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum,
l. 6. tit. 31. partit. 3. Et
ſsic cùm hæc
ſseruitus
ſsit realis
ac di
ſscontinua, non pote
ſst quæri, ni
ſsi tempore immemoriali: quod ita tenuerunt Guid. Pap. Paulus Pari
ſsius,
Decius, & alij multi, quos referunt, &
ſsequuntur Couar.
reſsolut. lib. 1. cap. 17. num. 11. Padilla
in dict. l. 2. C. de
ſseruitutibus, num. 32. Vltra quos, &
ſsecundò, ex eo conuincitur Ca
ſstren
ſsis
ſsententia, quòd v
ſsusfructus non
quæritur tempore ordinario, ni
ſsi concurrentibus iis,
quæ in reliquis
ſseruitutibus de
ſsiderantur, ad hoc vt ordinaria præ
ſscriptio
ſsufficiat,
vt ſsuprà vidimus. Vnde
Con
ſstat quòd et
ſsi ius pa
ſscendi e
ſsſset velut per
ſsonalis
ſseruitus, vt Ca
ſstren
ſsis exi
ſstimabat, non ideò
ſsequeretur,
quòd ordinario tempore præ
ſscribi po
ſsset, ni
ſsi prædicta
concurrerent, quæ
in initio huius capitis, & numeris præcedentibus diximus.
Sextò & vltimò infertur, v
ſsufructuarium, vel eius
*
hæredem proprietatem præ
ſscribere non po
ſsſse, et
ſsi v
ſsumfructum po
ſsſsideat, per textum
in l. neque fructuarium, C.
de vſsufructu: Tum propter malam fidem, quam habet,
quia
ſscit po
ſsſsidere rem alienam: Tum etiam, quia deficit illi omnis titulus, ex quo po
ſsſsit præ
ſscriptionem inchoare, & perficere, vt notarunt
ibidem glo
ſsſsa, Bartolus,
Salicetus, Baldus, & omnes Doctores communiter. Menochius
in conſs. 201. num. 124. lib. 3. qui
num. 125. ſsingulariter limitat, & declarat.
CAPVT LXIX.
Vſsusfructus vtrùm ceſsſsione in iure, ſsiue alienatione vſsufructuarij amittatur, & cum proprietate conſsolidetur: vbi quæ hucuſsque
in toto Mundo ſscripta ſsunt ab aliis, recenſsentur in vnum, quamplurimorum traditiones in hac materia nouiter, & verè confutantur, & res iſsta accurata, atque abſsoluta
reſsolutione explicatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus ceſsſsione in iure qualiter amittatur? &
num. ſseqq.
-
2 Ceſsſsio in iure qualiter fieret olim? & de forma eius,
remiſsſsiuè.
-
3 Doctor Felicianus de Solis laudatus ab Authore.
-
4 Vſsusfructus ſsi extraneo cedatur, quare nihil agi dicatur? & vide infrà, num. 21. & ſseqq.
-
5 Vſsufructuarius alienare non poteſst vſsumfructum, aliàs
amittit illum, ex ſsententia multorum.
-
6 Aduersùs quos quamplurima iura expenduntur, &
contraria pars multorum Authorum authoritate fulcitur, & probatur infrà, num. 15.
-
7 Vſsufructuarius alienare non poteſst, nec cedere vſsumfructum, ſsiue ius vſsusfructus; commoditatem verò
ſsic, ex ſsententia communi, quæ improbatur infrà,
num. 11. & vide num. 17.
-
8 Vſsufructuarius alienans vſsumfructum ſsimpliciter, vel
ius vſsusfructûs, intelligitur in dubio alienare commoditatem tantùm, licet ſse vendere vſsumfructum,
vel ius vſsusfructûs dicat; idque ex ſsententia quorundam, vt actus valeat, & pœna enitetur, vide infrà,
num. 17.
-
9 Contrà tamen ex ſsententia quorundam, de qua vide
infrà, dicto num. 17.
-
10 Nouelli conſsideratio in hac materia nouiter explicata.
-
11 Diſstinctio communis relata ſsuprà, num. 7. confutatur.
-
12 D. Franciſsci Sarmienti conſsideratio noua in hac materia, nouiter, & verè conuicta.
-
13 Dominici Martucij Neapolitani conciliatio quædam
in ſsuperiori difficultate, nouiter adducta, atque improbata per Authorem.
-
14 Author vt totam hanc materiãmateriam iuxta Scriptorum ſsententias declaret, atque multorum contrarietates componat, nonnulla constituere neceſsſsarium duxit.
-
15 Vſsufructuarium impunè poſsſse, ac iure ipſso vſsumfructum, quem habet, ſsiue ius vſsusfructus alienare, &
contrà docentes legibus ipſsis contrarios exiſstere.
-
16 L. vſsufructu, 9. C. de vſsufructu, explicatur, & Pinelli
interpretatio nouiter confutatur.
-
17 Vſsusfructus cùm venditur, vtrùm ius ipſsum vſsusfructûs, an commoditas tantùm vendi intelligatur: vbi
abſsoluta, & vera traditur reſsolutio; quorundam traditiones confutantur, & res iſsta meliùs quàm hactenus explicatur.
-
18 Fabij Acoromboni laborem in hac materia, inanem, &
frustratorium, nouè conſsiderat Author.
-
19 Vſsusfructus quare vendi poſsſsit extraneo, cedi verò non
poſsſsit: vbi communis Neotericorum ratio probatur.
-
20 Arij Pinelli, & Martini Monter à Cueua traditiones in hac materia improbantur.
-
21 Vſsusfructus amittitur, & cum proprietate conſsolidatur, cùm extraneo ceditur, ex ſsententia Neotericorum quorundam.
-
22 Contrà ex ſsententia gloſsſsæ, & aliorum, quæ ab Authore probatur.
-
23 Et pro ea fortiter, ac concludenter ponderatur textus
in §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu.
-
24 Ius ceſsſsum, vel translatum ſsi ex aliqua cauſsa ad ceſsſsionarium tranſsire nequit penes cedentem remanet.
-
25 Lex, ſsi vſsusfructus, 67. ff. de iure dotium, explicatur.
-
26 Vſsumfructum locari poſsſse: idque latiſsſsimè declaratum
remiſsſsiuè.
PRo expedita huius capitis explicatione con
ſstituen
*dum erit in primis: Quòd v
ſsusfructus finitur etiam,
ſsiue amittitur ce
ſsſsione in iure, hoc e
ſst, cum v
ſsufructuarius domino proprietatis v
ſsumfructum cedit, per textum
in §. finitur, Inſstitut. de vſsufructu, in illis verbis:
Item finitur vſsusfructus, ſsi domino proprietatis ab vſsufructuario
cedatur, l.
ſsi v
ſsusfructus, 67. ff. de iure dotium, ibi:
Quoniam dicimus vſsumfructum à fructuario cedi non poſsſse, niſsi
domino proprietatis, l. vnica, §.
ſsin autem v
ſsufructuarius,
C. communia de manumi
ſsſsionibus, ibi:
Siquidem hoc
modo, vt cedat, vſsumfructum proprietario. Paulus
lib. 3.
ſsententiarum, tit. 6. verſsiculo, vſsusfructus. Vlpianus
in fragmentis, tit. 19. verſs. in iure ceſsſso, & ibidem Cuiacius, Hotmannus, Bri
ſsonius, & Prateius
de verbis iuris, verbo,
cedere, & verbo,
ceſsſsio. Eguinarius Baro.
ad titulum Inſstitut. de vſsufructu, in fine. verſs. in iure ceſsſsione. Franci
ſscus Hotmannus
ad titulum ff. quibus modis vſsusfructus
amittitur, num. 6. vbi etiam Cuiacius, Bri
ſsonius
lib. 1.
ſselectionum, c. 7. Sarmient.
lib. 3. ſselectarum, c. 9. Et ce
ſsſsio
*
in iure, qualiter fieret olim, & formam eius explicant
Vlpianus, Cuiacius, Hotmannus, & Bri
ſsonius
vbi ſsuprà.
Reuardus
ad leges duodecim tabularum, cap. 16. & de authoritate prudentum, cap. 5. & cum Budeo, Sigonio,
Gneuara, & aliis optimè explicat conciuis no
ſster D. Felicianus de Solis, & eruditus quidem vir, & propter
*
eximiam virtutem, a
ſsſsiduámque legendi, atque
ſscribendi diligentiam quacunque laude dignus,
tractatu, de cenſsibus, lib. 2. cap. 4. num. 4. & 5. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 15. Sed
*
ſsi extraneo v
ſsusfructus cedatur, nihil agi, re
ſspondet Iu|
ſstinianus
in d. §. finitur; idq;idque variis modis exponi
ſsolet
per Doctores communiter, qui mire variant in explicatione eius textus, vt con
ſstat ex his, quę in propo
ſsito
ſscrip
ſserunt Arias Pinellus, Ioan. Gar
ſsia, Emmanuel Mendez, & alij, quos
ſstatim referam, & noui
ſsſsimè Petrus
Augu
ſstinus Morla
tit. 6. de ſseruitutibus, d. quæſst. 1. n. 15.
ad finem. Petrus Ricciardus
ad d. §. finitur, num. 28. & 32.
Martinus Monter-à Cueua
cauſsarum ciuilium Regni
Aragonum, deciſs. 46. ex num. 9. cum ſseqq. fol. 553. Nonnulli enim exi
ſstimant, cedendo extraneo nihil agi, re
ſspectu eiu
ſsdem extranei, cui nihil ea ce
ſsſsione quæritur;
agi tamen aliquid ex parte cedentis, & ip
ſsi
ſsatis damno
ſsum, quia per
ceſſionẽcessionem amittitur v
ſsusfructus, & cum
proprietate con
ſsolidatur, per eundem textum
ſsic intellectum, &
l. ſsi vſsusfructus. 67. ff. de iure dotium, in verſsic. quoniam: vbi hæc pars ex
ſsententia multorum, veluti expre
ſsſsim probari videtur; dicit enim Pomponius
in hunc modum:
Quoniam dicimus vſsumfructum à fructuario cedi non poſsſse, niſsi domino proprietatis: & ſsi extraneo cedatur, ideſst ei qui proprietatem non habeat, nihil ad eum tranſsire, ſsed ad dominum proprietatis reuerſsurum vſsumfructum. Vnde
quãquam plurimi, & maximi no
*minis Authores deducere
ſsolent, quòd v
ſsufructuarius
alienare non pote
ſst, nec cedere v
ſsumfructum, quem habet aliàs amittit eum, &
ſstatim cum proprietate con
ſsolidatur; & con
ſsequenter inter modos amittendi v
ſsumfructum, is etiam connumerari debet ex dictis iuribus,
& textu
in l. vſsufructu, 9. C. de vſsufructu, in illis verbis:
Vſsufructu matri tuæ, prædiorum, & mancipiorum relicto,
tam alienatio, quàm manumiſsſsio interdicta eſst: per quæ
ſsic ob
ſseruant glo
ſsſsa
in d.l. ſsi vſsusfructus, verbo,
vſsumfructum, &
in d. §. finitur, verb.
cedendo. Azo
in ſsumma,
C. de vſsufructu. Albericus, Ca
ſstren
ſsis, Alexander, Socinus, Ripa, Ia
ſson, Corneus, Alciatus, Loazes, Negu
ſsantius, Couarru. Pari
ſsius, & alij, quos conge
ſsſserunt in
vnum Arias Pinellus 3.
p.l. 1. C. de bonis maternus, n. 38.
verſs. Gloſsſsa in d. §. finitur, Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis
& meliorationibus, cap. 10. num. 28. Sarmientus
ſselectarum, lib. 3. cap. 9. num. 1. Lara
in l. ſsi quis à liberis, §. parens, num. 60. ff. de liberis agnoſscendis. Redoanus
tractatu, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, quæſst. 15. ex num. 2.
v
ſsque ad
num. 12. fol. 69. & quæſst. 79. cap. 10. fol. 449.
Emmanuel Mendez
in repetitione l. cum oportet, C. de
bonis quæ liberis, 2. part. num. 119. fol. mihi 38. D. Felicianus de Solis
tractat. de cenſsibus, lib. 2. cap. 4. num. 1.
Barbo
ſsa
in l. vſsufructu, 58. ff. ſsoluto matrimonio, num. 1.
verſsic. Prætereà, & ex eadem ratione, fol. 931. & hanc
partem probarunt Cuiacius
in d. §. finitur, & ad Vlpianum. in fragmentis, tit. 19. &
ad Paulum, tit. 6. verſs. in
iure ceſsſsio. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 7.
num. 40. verſs. ſsed quam ipſsi, &
cõmunioremcommuniorem, atque receptiorem profitentur Antonius Gomezius
tom. 2. variar. cap 15. de ſseruitutibus, nu. 15. Ioannes de Matienço
in l. 13. tit. 11. gloſsſsa 3. num. 14. lib. 5. nouæ collectionis
Regiæ: vbi po
ſst alios expendit
l. 24. tit. 31. partit. 3. in
illis verbis:
Otro ſsi dezimos, que ſsi aquel a quien fue
otorgado el vſsofruto, o el vſso en alguna coſsa otorgaſsſse deſspues a otro alguno el derecho que auia en ella, que ſse deſsata por ende el vſsofruto, o el vſso, etornaſsſse por ende al
ſseñor de la propriedad, e de alli adelante non la deue auer,
nin el otro a quien lo el otorgo. Sequuntur etiam eandem
partem Borgninus Canalcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 65. in fine. Fabius Acoromboni
in repetition.
l. naturaliter, §. nihil commune, num. 32. ff. de acquirenda
poſsſseſsſsione. Hieronym. Gabriel
in conſs. 192. n. 11. & 14.
vol. 2. Cephalus
in conſsil. 436. num. 109. lib 3. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 436. n. 12. volum. 4. & noui
ſsſsimè,
ſsecurè & con
ſstanter hanc
ſsententiam tuetur Martinus Monter-à Cueua
deciſsionum Regni Aragonum, deciſsione 46. ex num. 9. & num. 22. & 55.
Verùm in contrarium, imò quòd v
ſsufructuarius po
ſs
*
ſsit impunè alienare ius v
ſsusfructus, vel v
ſsumfructum
ip
ſsum, nec per
alienationẽalienationem con
ſsolidatio contingat, adeo expre
ſsſsim nonnulla iura vrgent, vt reuera cauillari
non po
ſsſsint: in primis enim Vlpianus
in l. arboribus, 13.
§. vſsufructuarius, ff. de vſsufructu, id apertè probat, dicit
enim:
Vſsufructuarius vel ipſse frui ea re, vel locare, vel
vendere, vel aliis fruendam concedere poteſst. Nam & qui
locat vtitur, & qui vendit; ſsed & ſsi alij precario concedat,
vel donet, puto eum vti, atque ideò retinere vſsumfructum.
Ergo patet, v
ſsufructuarium po
ſsſse alienare v
ſsumfructum;
nec ideò amittere illum. Deinde Martianus
in l. non vtitur. 45. ff. eodem tit. de vſsufructu, ſsic
ſscribit:
Non vtitur
vſsufructuarius, ſsi nec ipſse vtatur, nec nomine eius alius,
putà qui emit, & in §.
planè, eiuſsdem l. ſsic ait:
Planè
illud intereſst, quòd ſsi vendidero vſsumfructum etiam ſsi emptor non vtatur, videor vſsumfructum retinere. Ergo
ſsi retinetur v
ſsusfructus, non reuertitur ad proprietatem propter alienationem. Iulianus etiam
in l. cui vſsusfructus,
74. eiuſsdem tituli, inquit in hunc modum:
Cui vſsusfructus legatus est, etiam inuito hærede eum extraneo vendere poteſst. Præterea Iu
ſstinianus ip
ſse minimè negauit hoc,
expre
ſsſsim potiùs conce
ſsſsit
in §. 1. Inſstitut. de vſsu & habitatione, ſsic
ſscribens:
Minus autem iuris est in vſsu,
quàm in vſsufructu; nam is qui fundi nudum habet vſsum,
nihil vlterius habere intelligitur, quam vt oleribus, pomis,
floribus, & aliis ad vſsum quotidianum vtatur, nec alij ius
quod habet, aut locare, aut vendere, aut gratis concedere
poteſst, cùm is qui vſsumfructum habet, poſsſsit hæc omnia
facere. Denique eandem doctrinam apertè docuerunt
& alij Iurecon
ſsulti
in l. in venditione, ff. de bonis authoritate iudicis poſsſsidendis, l. vſsufructu, 58. ff. ſsoluto matrimonio, l. vltima, ff. de vſsuris, l. ſsi is qui bona, §. vſsusfructus, ff. de pignoribus, l. neceſsſsariò, 8. §. finali, ff. de periculo & commodo rei venditæ. Ex quibus iuribus, v
ſsumfructu liberè alienari, vendi, pignori dari, aut alio modo
di
ſstrahi po
ſsſse, tenuerunt glo
ſsſsa
in dict. l. arboribus, §. 1.
verbo,
donare. Balduinus, Theophilus, Hotmannus,
& Min
ſsingerus
in dict. §. finitur: vbi con
ſstanter defendit, & latè fundat Petrus Ricciardus
num. 30. 31. & 32.
Aretinus
in l. qui Romæ, §. duo fratres, n. 28. ff. de verb.
oblig. Albericus
ſsibi contrarius
in l. 1. C. de bonis maternis, Pinel. 3.
p.l. 1. C. de bonis maternis n. 39. per tot. & n. 40.
Mod. Pari
ſs.
in labyrintho ſsexdecim legũlegum, ad l. ſsi vſsusfructus,
ff. de iure dotium, n. vlt. fol. mihi. 179. Emman. Suar.
lib. 1.
obſseruationum, cap. 6. Hugo Donellus
de pignoribus, tit. an
in omnibus rebus quæ in bonis ſsunt, pignoris obligatio conſsiſstat. Cuiacius
ſsibi
cõtrariuscontrarius lib. 15. obſseruationum, cap. 6.
Prateius
in theſsauro iuris ciuilis, verbo,
vſsusfructus. Lara
in d. §. parens, n. 60. D. Felicianus
tract. de cenſsibus, lib. 2.
d. cap. 4. n. 4. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part.
tit. 6. ff. de ſseruitutibus, qu. 1. nu. 14. & 15. & vt certum
admittit Petrus Surdus
in conſs. 155. n. 5. & in conſsil. 184.
num. 5. lib. 2. Cephalus
in conſsil. 20. n. 21. lib. 1.
Aliis verò magis placuit, di
ſstinguendum e
ſsſse inter
*
vſumfructũvsumfructum ip
ſsum, aut ius v
ſsusfructus, & inter facultatem, aut commoditatem percipiendi fructus: vt
ſscilicet
v
ſsusfructus, vel ius v
ſsusfructus nequeat cedi, nec alienari, ip
ſsa verò commoditas, aut facultas percipiendi
fructus alienari, aut cedi po
ſsſsit; illa enim diuer
ſsa iudicatur ab ip
ſso v
ſsufructu, extinguitúrque morte v
ſsufructuarij alienantis, non illius in quem alienata e
ſst: &
ſsic
dicunt prædicta iura contraria
cõciliandaconcilianda glo
ſsſs. Baldus,
Bartolus, Alexander, Antonius Gomezius, Couarruuias, Fabianus, & alij
quãquam plurimi, quos in vnum conge
ſsſserunt Arias Pinellus
dict. 3. part. l. 1. C. de bonis maternis, nu. 38. verſs. alij diſstinguunt. Lara
in dict. §. parens,
num. 60. & 61. &
ſsequuntur Oro
ſscius
in l. ſsi tibi decem,
§. pactum, num. 2. ff. de pactis. Caualcanus
de vſsufructu
mulieri relicto, n. 66. in principio, folio mihi, 231. Ioannes
de Matienço
in dict. l. 13. tit. 11. lib. 5. gloſsſs. 3. num. 15.
Hieronymus Gabriel
in conſs. 162. ex num. 11. vſsque ad
num. 17. volum. 2. Que
ſsada
diuerſsarum quæstionum iuris,
cap. vltim. num. 16. & po
ſst longam di
ſsputationem magis
probant Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 10. ex num. 28. vſsque
ad num. 45. Sarmientus
ſselectarum, lib. 3. cap. 9. nu. 2. qui
interpretatur textum
in dict. §. 1. de vſsu & habitatione,
intelligendo, quòd leges quæ permittunt v
ſsufructuario
|
alienare, hoc ei tribuunt, vt o
ſstendant eum plus iuris
habere, quàm habet v
ſsuarius, qui nec vendere, nec locare, nec donare pote
ſst commoditatem, quam ip
ſse habet, nedum ius
ſsuum ad alium transferre; &
ſsic
ſsecundùm eum verum e
ſst,
vſufructuariũvſufructuarium po
ſsſse alienare v
ſsumfructum,
ſsi cum v
ſsuario conferatur, vel cum aliis, qui
commoditatem alienare non po
ſsſsunt, quam ip
ſse pote
ſst:
ſsi verò conferatur v
ſsufructuarius cum proprietario. tunc
etiam verum e
ſst ip
ſsum alienare non po
ſsſse, hoc e
ſst ius
v
ſsusfructus in alium transferre, quod in
ſsua per
ſsona e
ſst,
eo modo quo dominus proprietatem alienare pote
ſst,
quamuis po
ſsſsit eo modo, quo v
ſsuarius non pote
ſst:
ſsequuntur etiam
ſsuperiorem di
ſstinctionem D. Spino
in
ſspeculo, gloſsſs. 13. principali, de legato vſsusfructus, num. 61.
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articul. 40. num. 117. Petrus
Surdus
de alimentis, tit. 9. quæſst. 22. n. 9. folio mihi, 398.
Barbo
ſsa
in dict. l. vſsufructu, ff. ſsoluto matrimonio, di
ſsputans
ex num. 1. verſs. prætereà & ex eadem ratione, v
ſsque
ad
num. 10. & noui
ſsſsimè hanc di
ſstinctionem
cõmunemcommunem
con
ſstanter defendit Martinus Monterà Cueua
cauſsarum
ciuilium Regni Aragonum, deciſs. 46. per totam, maximè
ex num. 22. & num. 55. Qui inde Con
ſstituunt, & in praxi
*
commendant, vt
ſscilicet v
ſsufructuarius alienans v
ſsumfructum
ſsimpliciter, vel ius v
ſsusfructus, intelligatur in
dubio alienare commoditatem tantùm, licèt
ſse vendere
v
ſsumfructum, vel ius v
ſsusfructus dicat, idque vt actus
valeat, & pœna ami
ſsſsionis v
ſsusfructus euitetur: quod
po
ſst Baldum, Socinum, Curtium iuniorem, Crauetam,
Imolam, Aretinum, & alios referunt Pinellus
dict. 3. p.
l. 1. C. de bonis maternis, num. 38. verſs. alij autem ex proximis. Barbo
ſsa
in dict. l. vſsufructu, n. 5. in fine. Ricciardus
in d. §, finitur, num. 33. in finalibus verbis. Ioann. Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 10. n. 28. qui
ſsuppo
ſsito
pro certo, quòd in praxi
ſsit
ſseruanda deci
ſsio
d.l. 24. tit.
31. partita. 3. quæ iuxta prædictam di
ſstinctionem debet
intelligi, vt ip
ſse exi
ſstimat
ibid. num. 33. Antonius Gomezius etiam
tom. 2. variarum, cap. 15. de ſseruitutibus,
num. 17. D. Spino
vbi ſsuprà, nu. 61. Inde infert
num. 41.
quòd
ſsi quis hodie vendat
ſsimpliciter
vſumfructũvſumfructum quem
habet, etiam
ſstante ea lege non amittet v
ſsumfructum,
quia pote
ſst venditio verificati in facultate percipiendi
fructus, ita vt interpretari debeamus in dubio de commoditate, & non iure v
ſsusfructus actum. Secus verò
ſsi
*
vendat vniuer
ſsum ius v
ſsusfructus, quod habet, vel totum ius v
ſsusfructus, quod habet, vel quicquid iuris habet, quia tunc
ſsumus in claris, & manife
ſstè apparet volui
ſsſse fructuarium ius ip
ſsum v
ſsusfructus vendere, &
ſsit
locus dictæ legi Partitæ, amittitúrque v
ſsusfructus, &
ad
proprietatẽproprietatem reuertitur: quod in terminis iuris communis docuerat prius Baldus
in conſs. 335. num. 1. vol. 1.
& cum Beroo, Viuio, & aliis
ſsecurè probat Martinus
Monter-à Cueua
d. deciſs. 46. num. 16. & 17. qui, cùm in
claris
ſsumus, & ius v
ſsusfructus vendi expre
ſsſsum e
ſst,
prædictam interpretationem nullo modo
admittẽdamadmittendam
putat. Quo modo (vt obiter dixerim)
ſsaluari
poterũtpoterunt,
quæ in propo
ſsito annotauit Nouellus
in l. 1. ff. ſsoluto*
matrimonio, num. 364. dicens
ſspeciale e
ſsſse in conce
ſsſsione
v
ſsusfructus dati in dotem, vt ip
ſsius dotis fauore talis
interpretatio fiat, inferèn
ſsque ad textum
in d.l. ſsi vſsusfructus, ff. de iure dotium, iuxta communem eius intellectum probatum
in dict. l. Partitæ, & in l. vſsufructu, 58.
ff. ſsoluto matrimonio, vt in
ſspecie
earũearum legum non amittatur v
ſsusfructus, nec
ſseruetur pœna communis
ſsententiæ, licèt maritus in re
ſstitutione dotis ius ip
ſsum v
ſsusfructus, non commoditatem mulieri cederet; idque fauore dotis, ne mulier eo modo v
ſsufructu carens indotata maneat: &
ſsimile in cedente pen
ſsionem, ad limitationem alterius
ſsententiæ communis tradit Rupellanus in
enchirid. iuris, pag. 265. Nam, vt vides apertè,
negari non pote
ſst, quin aliquid
ſspeciale
ſsit in dote iuxta
ſsecundam hanc opinionem; quæ, cùm in claris
ſsumus,
ſsuperiorem interpretationem improbat. Sed iuxta primam
ſsententiam nihil
ſspecialitatis in dote e
ſsſse poterit,
cùm regulariter in omni conce
ſsſsione, aur ce
ſsſsione v
ſsusfructus, praefati Authores eam interpretationem admittant.
Verùm de communi hac di
ſstinctione, & eruditè, &
*
meritò dubitauit Pinellus
dict. 3. part. l. 1. num. 39. vbi
contra glo
ſsſsam, & communem opinionem verius exi
ſstimat, V
ſsufructuarium non
ſsolùm commoditatem alienare,
ſsed & ius
ſsuum impunè di
ſstrahere po
ſsſse. Quod
probarunt alij quamplurimi relati
ſsuprà, num. 6. Deinde
fal
ſsum, & erroneum affirmat, quod Communis probat,
nempe iura relata
ſsuprà num. 6. de alienatione commoditatis intelligenda, non de v
ſsufructu, vel iure ip
ſsius
vendito.
Moueturque concludenti, & vera ratione: Quòd generaliter, inquam, loquantur, & ſsine tali diſstinctione
vendendi vſsumfructum, facultatem fructuario concedant; fruſstra enim prohiberetur vſsufructuario vſsusfructûs alienatio, ſsi poſsset ipſse commoditatem alienare,
cùm idem effectus ſsequatur, quem, & non nomina vſsusfructus, vel commoditatis conſsiderare debemus: vel, vt
ego conſsidero, malè in eis legibus alienandi vſsumfructum poteſstas conceſsſsa eſsſset vſsufructuario indiſstinctè, ſsi
commoditatem dumtaxat alienare poſsſset, atque alienando vſsumfructum à iure ipſsius caderet. Quare eandem
diſstinctionem communem improbant etiam D. Felicianus de cenſsibus lib. 2. dict. cap. 4. num. 3. Auguſstinus Morla emporij, dict. § tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 14.
Ricciardus in dict. §. finitur, num. 31. & 32. qui nonnulla
conſsiderai, ex quibus omninò dilui poſsſsunt ea, quæ in fauorem Communis ſscripſsit nouiſsſsimè Martinus Monterà Cueua dict. deciſs. 46. ex num. 22.
Diluitur etiam D. Franci
ſsci Sarmienti con
ſsideratio,
*
de qua
ſsuprà, num. 7. ex iis iuribus, quæ adducebamus
ſsuprà dict. num. 6. Quæ indi
ſstinctè probant, po
ſsſse fructuarium vendere, & di
ſstrahere quoquo modo v
ſsumfructum quem habet, nec conferunt eum cum proprietario, ant v
ſsuario, nec ab illis di
ſstinguunt, & à mente
Imperatoris
in dict. §. 1. Inſstit. de vſsu & habitatione, adeò
alienum e
ſst, probare di
ſstinctionem commoditatis, aut
iuris v
ſsusfructus, vt potiùs probauerit contrarium apertè in illis verbis:
Nec vili alij ius quod habet, aut locare,
aut vendere, aut gratis concedere poteſst, cum is qui vſsumfructum habet, poſsſsit hæc omnia facere, Quæ verba cauillari non po
ſsſsunt, nec congruè præfatam interpretationem admittunt: licèt enim Iu
ſstinianus conferret v
ſsufructuarium cum v
ſsuario, non tamen diceret licere fructuario ius
ſsuum vendere, aut locare,
ſsi tantùm commoditatem alienare eidem permitteret;
ſsed & conferendo ius
fructuarij cum iure proprietarij, ad quod nullus animaduertit, inquit expre
ſsſsim Iulianus Iurecon
ſsultus in
l. cui vſsusfructus, 74. de vſsufructu, quod is, cui v
ſsusfructus legatus e
ſst, etiam inuito hærede, eum extraneo vendere pote
ſst: Quocirca Dominicus Martucius Neapoli
*tanus, quem hactenus nullus in propo
ſsito retulit,
variarum explanationum iuris, lib. 3. cap. 90. num. 5. aliter prædictam contrarietatem componit, dicítque, eius interpretationem e
ſsſse, v
ſsumfructum non po
ſsſse alienari in
extraneum, ita vt in per
ſsona v
ſsufructua rijde
ſsinat, & nouus v
ſsusfructus incipiat in per
ſsona extranei, in quem
ſsit alienatio, & hoc modo procedat textus
in dict. §. finitur, in verſs. item finitur: Aut verò loquimur, quando
v
ſsufructuarius ita alienat v
ſsumfructum, vt perceptio
fructuum
ſsit penes extraneum, ius verò v
ſsusfructus non
finiatur in per
ſsona fructuarij,
ſsed apud ip
ſsum remaneat,
ita vt in v
ſsufructu finiendo eius vita in
ſspiciatur, qui
alienat, non autem in quem
ſsit alienatio, & morte ip
ſsius
v
ſsufructuarij finiatur, quia re
ſsoluto iure dantis, re
ſsoluitur ius accipientis; & ita procedant ea, quæ habentur
in d. §. 1. Inſstit. de vſsu, & habitatione, cum concordantibus.
Verùm hæc concordia continet in effectu idem, quod
Communis, quę di
ſstinguit inter ius v
ſsusfructus, & commoditatem,
ſsolùm exprimit v
ſsusfructus finiendi tempus, hoc e
ſst, vt finiatur morte v
ſsufructuarij alienantis,
non verò eius, in quem alienatur; quod etiam
ſsupponit
pro indubitato dicta Communis, nec vllus vnquam de
|
hoc dubitauit: facto
ſsiquidem v
ſsufructuarij alienantis
non deberet plus durare v
ſsusfructus, nec proprietario
præiudicium fieri. Dubium ergo non ver
ſsabatur in tempore, quo v
ſsusfructus finiri debebat
ſsed in hoc, an v
ſsusfructus alienari po
ſsſset, nec-ne. Deindetextus
in dict. §.
finitur, prædictam conciliationem non patitur; indi
ſstinctè enim dicitur, V
ſsumfructum domino tantùm proprietatis cedi po
ſsſse, quòd
ſsi extraneo cedatur, nihil agi:
nec di
ſstinguitur, an ita cedatur,
ſsiue alienatur, vt finiatur morte alienantis, aut eius in quem alienatur, vtroque potiùs ca
ſsu nihil agi dicendum e
ſst ex natura ce
ſsſsionis, de qua
infrà.
Quapropter vt totam hanc materiam iuxta Scripto
*rum omnium
ſsententias declaremus, & tot contrarietates componamus,
ſsiue quid de iure verius nobis videatur, in medium proferamus; Con
ſstituenda erunt nonnulla, quibus dubium hoc in futurum
ſsublatum videbitur, aut
ſsaltem dilucidiùs, & meliùs quàm hactenùs
declaratum.
In primis, v
ſsufructuatum impune po
ſsſse, ac iure ip
ſso
*
v
ſsumfructum quem habet,
ſsiue ius v
ſsusfructus alienare,
per textum
in dict. l. arboribus, 13. §. vſsufructuarius, l.
non vtitur, 45. l. cui vſsusfructus, 74. ff. de vſsufructu, in §.
1. Institut. de vſsu & habitatione, cum aliis adductis
ſsuprà, num. 6. & Authoribus relatis
ibi: inter alios autem
libenter probarunt Pinellus
3. part. l. 1. de bonis maternis, num. 39. Emmanuel Mendez
in l. cum oportet, C. de
bonis liberis, 2. part. num. 119. verſs. mihi autem videtur.
Felicianus
lib. 2. de cenſsibus, capit. 4. num. 4. Morla
emporij, 1. parte, tit. 6. ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 14.
& 15. Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 32. Inde con
ſsequenter fal
ſsam e
ſsſse. ac iuri ip
ſsi contrariam opinionem
exi
ſstimantium, v
ſsumfructum nec alienari po
ſsſse, & deteriùs quidem eius partis
ſsequaces, non
ſsolùm alienationem nega
ſsſse,
ſsed etiam fructuario alienanti pœnam adieci
ſsſse, vt inter alios multos relatos
ſsuprà n. 5.
noui
ſsſsimè adiecit Martinus Monter-a Cueua
dict. deciſs.
quadrageſsimaſsexta. ex num. 9.
Nec contrarium probat textus
in dict. l. vſsufructu,*
9. C. de vſsufructu, vbi tam alienatio, quàm manumi
ſsſsio v
ſsufructuario prohibetur: nec
ſsatisfaciunt aliquo
modo Neoterici omnes in hac materia
ſscribentes,
ſsolus Pinellus
vbi ſsuprà, num. 40. verſs. inde ſsimul, re
ſspondet,
ideò in eo textu dictum fui
ſsſse, v
ſsumfructum in aliam
per
ſsonam alienari non po
ſsſse, vt
ſsignificetur, talem alienationem nocere non debere proprietario, quia effectus,
& tempus, quo v
ſsusfructus durare debet, non attenditur, ni
ſsi ex per
ſsona fructuarij alienantis; & ita negotium
ip
ſsum, ac ius
ſsic manet, ac
ſsi alienatio non fieret: idemque probat, & latius explicat,
ſsed Pinellum tacet, Petrus Ricciardus
in d. §. finitur, num. 33. Verùm hæc interpretatio non modò diuinat ad illum textum, in quo
effectus talis nullo modo con
ſsideratus e
ſst; imo violat
etiam, & de
ſstruit apertè mentem eiu
ſsdem, quippe cùm
indi
ſstinctè traditum
ſsit, quòd v
ſsufructu prædiorum, &
mancipiorum relicto, tam alienatio, quàm manumi
ſsſsio
interdicta e
ſst. Quæ verba euidenter demon
ſstrant, in eo
textu non agi de v
ſsufructuario v
ſsumfructum tantùm
alienante; tunc enim non diceret Imperator alienationem interdictam e
ſsſse, quæ tot legibus permi
ſsſsa e
ſst,
ſsed
actum fui
ſsſse, vt recti
ſsſsimè ob
ſseruauit Odofredus
ibidẽibidem,
de v
ſsufructuario alienante v
ſsumfructum
ſsimul cum proprietate; & ita non aduer
ſsatur quod colligitur ex textu
ibi:
Alienatio inter dicta eſst, ſscilicet prædiorum, & mancipiorum, de quibus dixerat, vt
ſsicut prædia in totum
alienari non po
ſsſsunt,
l. res quæ, 17. C. de iure dotium:
ſsic
nec mancipia in totum manumitti;
ſsed tunc
ſseruabitur
deci
ſsio
leg. 1. verſs. ſsin autem vſsufructuarius, C. communia
de manumiſsſsionibus.
Secundò & principaliter Con
ſstituendum e
ſst, præce
*denti re
ſsolutioni proximum dubium e
ſsſse, vtrùm
ſsuperiora iuta, quæ expre
ſssè dicunt v
ſsumfructum vendi,
alienari, donari, ac alio quocunque modo di
ſstrahi po
ſsſse,
ſsic debeant intelligi, vt
ſscilicet v
ſsufructuarius po
ſsſsit
alienare, donare, & locare v
ſsumfructum;
ſsic vt in emptorem tran
ſseat dumtaxat commoditas quædam,
ſsiue
facultas percipiendi fructus; an verò
ſsic alienare permittatur eidem, vt in emptorem tran
ſseat ius vtendi, & fruendi
ſsiue ius illud v
ſsusfructus primum quo qui
ſsque v
ſsufructuarius Con
ſstitutus e
ſst; & cum in dubio
ſsimus vendicto
ſsimpliciter v
ſsufructu, quid ex natura ip
ſsius, & iuris
di
ſspo
ſsitione in emptorem tran
ſsire dicendum
ſsit: in quo
animaduertendum erit, primò, quòd ferè omnia iura;
quę alienandi pote
ſstatem v
ſsufructuario concedunt, prædictam dubitationem non declarant apertè,
ſsed potiùs
modò denotant vnum, modo aliud: nam
in dict. l. arboribus, §. vſsufructuarius, l. non vtitur, l. cui vſsusfructus, ff.
de vſsufructu, cum aliis adductis
ſsuprà num. 6. v
ſsumfructum vendi, & aliis modis concedi po
ſsſse dicitur generaliter; quod non minùs propriè intelligi po
ſsſset de iure
ip
ſso v
ſsusfructus, quàm de commoditate, ni
ſsi po
ſstmodum expre
ſsſsim dictum e
ſsſset, quòd v
ſsufructuarius venditum,
ſsiue donatum,
ſsiue alio quouis modo conce
ſsſsum
à
ſse v
ſsumfructum retinet, & vti videtur,
ſsi ip
ſse vtatur;
ſsiue is cui conce
ſsſsio facta e
ſst. Ex quo denotari videtur,
ius ip
ſsum v
ſsusfructus vendi non po
ſsſse, nec venditum
cen
ſseri, cùm v
ſsusfructus
ſsimpliciter venditur; nam
ſsi
vendi po
ſsſset, & reuera venderetur, & traderetur, nullo
modo po
ſsſset ampliùs retineri: prætereà in
l. neceſsſsario, 8.
§.
finali ff. de periculo, & commodo rei venditæ, ex quo
ſscribit Paulus:
Intereſst vtrùm ius vtendi & fruendi,
quod ſsolum tuum ſsit, vendas, videretur expre
ſssè deci
ſsum
in fauorem fructuarij, vt itis ip
ſsum v
ſsusfructus vendere
po
ſsſsit, ni
ſsi
ſstatim ea differentia proponeretur, quæ vt
procedere po
ſsſsit, ius ip
ſsum remanere penes fructuarium
nece
ſsſsarium
ſsit. di
ſstinguit enim idem Paulus iurecon
ſsultus, an is, qui
ſsolum habet ius fruendi; hoc e
ſst,
ſsolum
v
ſsumfructum, vendat eum. vt tunc
ſsi venditor moriatur,
extinguatur venditio v
ſsusfructus, nihilque debeatur emptori;
ſsi verò emptor moriatur viuo venditore, debeatur
v
ſsusfructus hæredibus emptoris, quia dum venditor viuit, durat v
ſsusfructus in per
ſsona eius, &
ſsic non pote
ſst
finiri morte emptoris: An verò is, qui vendit v
ſsumfructum,
ſsit dominus proprietatis fundi, cuius v
ſsumfructum
vendit; & tunc morte venditoris non extinguitur v
ſsusfructus venditus: ideò hæres eius tenebitur emptori,
morte tamen emptoris extinguitur, ita vt hæredi eius
nihil debeatur; vt po
ſst alios ratione fundat Martinus
Monter à Cueua
cauſsarum ciuilium Regni Aragonum,
deciſs. 46. ex num. 2. cum tribus ſseqq. In
ſsumma igitur,
v
ſsusfructus finitur in eo textu, morte eius, qui verè fructuarius e
ſst;
ſsi ergo in prima parte expectatur mors venditoris, hoc e
ſst eius, qui v
ſsumfructum
ſsolum venditum
habebat, patet apud ip
ſsum e
ſsſse aliquod ius, & v
ſsumfructum adhuc retineri po
ſst venditionem, aliàs morte emptoris v
ſsusfructus extingueretur, fru
ſstráque mors venditoris expectaretur, vt rectè, &
ſsubtiliter con
ſsiderabat
Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationibus, d. cap. 10.
ex num. 33. vſsque ad num. 37. & illum non referens Barbo
ſsa
in dict. l. vſsufructu, num. 5.
Vides ergo præfata iura, & alia plura, modò in vnam,
modò in aliam partem induci po
ſsſse, ni
ſsi ratio iuris in
hac re, atque earum legum intentio radicitùs, magis perpendatur; quâ tamen rectè, & maturè con
ſsideratâ, parum, aut nihil refragari po
ſsſsunt prædicta: veri
ſsſsimum
enim e
ſst, quod diximus
ſsuprà, num. ff. v
ſsumfructum
ip
ſsum,
ſsiue ius v
ſsusfructus vendi po
ſsſse, ac venditum
cenferi
ſsimpliciter, non commoditatem tantùm: quod
ex iuribus relatis
ſsuprà, num. 6. adeò expre
ſsſsim probatur,
vt negari non po
ſsſsit, maximè ex textu,
in § 1. Inſstitut. de
de vſsu & habitatione, & dict. l. arboribus, 13. §. vſsufructuarius, l. cui vſsusfructus ff. de vſsufructu. Ex natura tamen
ip
ſsius rei, hoc e
ſst v
ſsusfructus, et
ſsi v
ſsusfructus ip
ſsè, vel
v
ſsusfructûs ius alienari permittatur à iure,
ſsiue à fructuario
ſsimpliciter alienetur, adhuc tamen per
ſsona alienantis in
ſspicitur, cuius vitæ ius quantumcunque generaliter alienatum re
ſstringitur, vt non amplius extet penes
eum, in quem fructuarius alienat, quàm extaret penes
|
ip
ſsum alienantem, nec nouus v
ſsusfructus Con
ſstituatur,
ob rationem
dict. l. neceſsſsario, §. finali, ff. de periculo, &
commodo rei venditæ. Deinde vt fructuarius vtifrui
ſsic
videatur, vendito, vel conce
ſsſso alteri v
ſsufructu, ad e
ſsſsectum retinendi, vel non amittendi illum, ac
ſsi non vendidi
ſsſset: Non ergo transfertur nouum, nec potentius
ius in per
ſsonam emptoris per venditionem v
ſsusfructus;
conceditur tamen idem ius, quod v
ſsufructuario competit, pro vita eiu
ſsdem limitatum, & re
ſstrictum,
ſsiue vt
duraturum erat penes ip
ſsum venditorem: Non enim
pote
ſst ip
ſse plus iuris, quàm quod habet, in alium transferre; Id autem non impedit, quin ius v
ſsusfructus, aut
v
ſsumfructum ip
ſsum alienari dicamus, cùm eadem facultas, idèmque ius in emptorem tran
ſseat, quod penes
fructuarium erat, licèt cum per
ſsona eiu
ſsdem, non emptoris, quoad effectus iuris accipiendum
ſsit. Quo modo,
& verè quidem,
ſsuperiores contrarietates po
ſsſsunt ad
concordiam reduci, nec erit nece
ſsſse verba violare,
aut contra proprium
ſsen
ſsum interpretari, cùm v
ſsusfructus, aut ius v
ſsusfructus venditur, & intelligere non de
iure v
ſsusfructus,
ſsed de commoditate actum, vt intelligebant relati
ſsuprà, n. 8. cùm & ius ip
ſsum v
ſsusfructus
impunè vendi, ac in emptorem tran
ſsire iure po
ſsſsit, per
textum
in dict. §. 1. de vſsu & habitatione, cum aliis multis; nec ideò amittatur, quòd claris, aut expre
ſsſsis verbis
alienatum
ſsit, vt crediderunt,
ſsed malè quidem, relati
ſsuprà, num. 9. rectiùs explicauit Pinellus
dicta 3. part. l. 1.
C. de bonis maternis, num. 4. verſs. inde infertur quartò, &
verſs. infertur ſseptimò. Et
ſsic intelligendo ce
ſsſsabunt omnia, quæ contra eundem Pinellum, ac
ſsequaces eius
con
ſsiderarunt Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, dict. cap. 10.
num. 36. Barbo
ſsa
in dicti l. vſsufructu, num. 3. per totum.
Lara
in dict. §. parens, num. 68. & noui
ſsſsimè Martinus
*
Monter-à Cueua
dicta deciſs. 46. ex num. 9. cum ſseqq. &
num. 22. cum ſseqq. Denique ce
ſsſsabit inanis labor Fabij
Acoromboni
in repetitione l. naturaliter, §. nihil commune, num. 32. & 33. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, quæ habetur
repetitionum iuris ciuilis, volum. 5. fol. mihi, 230. Vbi
multum laborat in inquirenda ratione, quare v
ſsusfructus alienari non po
ſsſsit; nam cùm A
ſsſsumptum fal
ſsum
ſsit, & iuris deci
ſsioni contrarium, rationem eius inquirere, fru
ſstratorium e
ſst.
Tertiò, & principaliter con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufru
*ctuarium non po
ſsſse cedere v
ſsumfructum extraneo,
quamuis po
ſsſsit illum vendere, aut alio modo concedere,
vt ſsuprà diximus. Di
ſscriminis ratio con
ſsi
ſstit in eo,
quòd cedere in iure dicebantur illi, qui dominium rei
ſsuæ in alium transferebant, ita vt à
ſse omninò abdicarent, vt
ſstatim referendi annotarunt: ideò v
ſsusfructus
cedi non poterat, nam per ce
ſsſsionem ius illud incorporale vtendi, & fruendi
transferendũtransferendum erat, quod fieri non
poterat citra domini con
ſsen
ſsum; v
ſsusfructus namque
ſseruitus per
ſsonalis e
ſst, & per
ſsonæ cohæret, ac cum ea
extinguitur, vt
ſsæpe dictum e
ſst, & probatur
in l. 1. ff. de
ſseruitutibus l. 3. §. finali, ff. quibus modis vſsusfructum amittatur, l. non ſsolum, §. tale, verſs. quoties, ff. de liberatione legata: iura aurem per
ſsonalia regulariter cedi non po
ſsſsunt,
l. ex pluribus, 43. ff.
de adminiſstratione tutorum, l.
non ſsolùm, 97. §. puellæ, ff. de ritu nuptiarum. Vendi verò,
aut locari, vel donari poterat, quia per
venditionẽvenditionem v
ſsusfructus ip
ſsè,
ſsiue ius v
ſsusfructus fructuario
cõpetenscompetens,
ſsic
in alium transfertur, vt fructuarius ip
ſse tale ius à
ſse non
abdicaret, retineret, potiùs per emptorem, nec ex venditione omninò amitterer eum, imò ex eiu
ſsdem per
ſsona,
ac dum viuit emptor, vti videtur, vt po
ſst Cuiacium, &
alios, rectè animaduertunt, & præfatam differentiam
admittunt Lara in
dicta l. ſsi quis à liberis, §. parens, n. 68.
in fine. Emmanuel Mendez
in l. cum oportet, C. de bonis
quæ liberis, 2. part. num. 119. verſs. mihi autem. D. Felicianus
lib. 1. dict. cap. 4. num. 4. per totum. Augu
ſstinus Morla
emporij, dicto tit. e. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. 15. Antonius Pichardus
in dict. §. finitur, num. 14. videtur etiam
probare Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 10. num. 38. & v
ſsumfructum cedi non po
ſsſse cum nonnullis antiquis admittit
Barboſsa in dict. leg. v
ſsufructu, numero 1. in fine.
Vnde apparet, & mihi quidem certum e
ſst, hac in re
*
deceptum eruditi
ſsſsimum Pinellum
3. part. d.l. 1. C. de
bonis maternis, num. 40. verſs. ex eiſsdem iuribus. Quatenus
glo
ſsſsam, ac alios antiquos improbat, &
ſsuperiorem di
ſstinctionem impugnat, nec præfatam differentiam inter
venditionem, & ce
ſsſsionem, admittendam putat, cùm
longe di
ſstet vnum ab alio re ip
ſsa, & effectu, ex dictis
ſsupra, quidquid ip
ſse contrà contendat, dum ad
ſsuperiorem antiquitatem non animaduertit; quam etiam non
fuit a
ſsſsequutus, & malè
ſsequitur eum Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 66. num. 25. & 26.
Apparet etiam errore lapſsum Martinum Monter-à
Cueua d. deciſs. 46. num. 9. & ſseqq. malè æquiparaſsſse, aut
coniunxiſsſse ſsimul terminos hos alienationis, & ceſsſsionis; conſstituens indiſstinctè, vſsufructuario nec alienationem, nec ceſsſsionem perſsam eſsſse, cùm inter vnum, &
alterum ex præcedentibus longa, maximáque differentiæ
ratio ſsit, alienatióque permittatur eidem, ſseu venditio,
cui cedere ob rationem prædictam prohibitum eſst.
Quarto deinde loco Con
ſstituendum e
ſst, proximum
*
e
ſsſse, & nece
ſsſsarium dubium inquirere, vtrùm ce
ſsſsione
admittatur v
ſsusfructus, & cum proprietate
cõſolideturconsolidetur,
cùm extraneo ceditur? Et v
ſsumfructum amitti ce
ſsſsione
facta extraneo, ex glo
ſsſsa
in d. §. finitur, verbo,
cedendo,
admittunt quamplures, quos
in initio huius capitis addaximus: Mendez etiam Lu
ſsitanus
in d.l. cum oportet, 2. p.
num. 119. verſs. & ideò dicit Iuſstinianus. Lara
in d. §. parens,
num. 70. & 71, D. Felicianus
de cenſsibus, lib. 2. cap. 4. n. 4.
in fine. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. tit. 6.
ff. de ſseruitutibus, quæſst. 1. num. ff. in finalibus verbis.
Martinus Monter. à Cueua
cauſsarum ciuilium Regni
Aragonum, deciſs. 46. ex num. 9. cum multis ſseqq. qui fundantur dumtaxat ex verbis textus
in d. §. finitur, Inſstitutionib. de vſsufructu, & leg. ſsi vſsusfructus, 67. ff. de iure
dotium.
Contrarium verò, imò propter ce
ſsſsionem extraneo
*
factam, v
ſsumfructum non amitti, tenet glo
ſsſs.
in l. arboribus, §. vſsufructuarius, verbo,
donare, ff. de vſsufructu:
cuius
ſsententiam veriorem e
ſsſse cum aliis te
ſstatur Barbo
ſsa
in d.l. vſsufructu, ff. ſsoluto matrimonio, num. 4. &
eiu
ſsdem
ſsententiæ fui
ſsſse videntur Borgninus Caualcan.
de vſsufructu mulieri relicto, po
ſst
num. 67. Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 10. num. 37. in princip.
& circa f
inem. Et pro hac parte concludenter vrgent
fundamenta
ſsequentia;
Primò textus
in d. §. finitur, in verſs. item finitur, vbi
*
dicit Iu
ſstinianus, quòd finitur v
ſsusfructus, & con
ſsolidatur cum proprietate,
ſsi domino proprietatis cedetur:
planè
ſsi extinctio, & con
ſsolidatio contingeret, cùm extraneo ceditur, diceret Iu
ſstinianus,
ItẽItem ſsi extraneo cedatur; vel
ſsimul diceret, quòd finitur,
ſsi domino proprietatis, vel alij extraneo cedatur, nec adieci
ſsſset verba illa:
Nam cedendo extraneo nihil agitur. Quæ improprii
ſsſsima
e
ſsſsent,
ſsi denotare vellet, amitti v
ſsumfructum per ce
ſsſsionem huiu
ſsmodi, maximè volens docere modos, quibus finitur v
ſsusfructus: Vnde verba illa maximo cum
my
ſsterio adiecta
ſsuere per Iu
ſstinianum, atque vt declararet, talem ce
ſsſsionem nullam, & inutilem reddi, nec
v
ſsusfructus extinctionem, aut ami
ſsſsionem inducere. adhuc enim po
ſst ce
ſsſsionem v
ſsusfructus durat: & hoc intendit Imperator
ibi. vt recti
ſsſsimè intellexerunt Theophilus
in eodem §. finitur, Contius
lib. 1. diſsput. cap. 12.
quicquid aliter contendant explicare Cuiacius
in §. 1.
Inſstitut. de vſsu & habitatione. Lara
in d. §. parens, num. 71.
Martinus Monter-à Cueua
d. deciſs. 46. ex num. 9. Quorum interpretatio vltra
ſsuperiorem inductionem, euidenter de
ſstruitur ex eo, quòd
ſsi cedere extraneo, e
ſsſset
modus amittendi v
ſsumfructum, non omitteretur à Paulo
receptarum, lib. 3. tit. 6. vbi exponens, quomodo in
iure ce
ſsſsione amittatur v
ſsusfructus, inquit:
Quoties domino proprietatis fructuarius eum in iure ceſsſserit. Quibus
verbis innuit apenè, quòd cedere extraneo, non e
ſst modus amittendi v
ſsumfructum.
Deinde, quia vt
ſsuprà dicebamus, v
ſsusfructus cedi
non pote
ſst extraneo, propter naturam ip
ſsius, quæ non
patitur, ip
ſsum à per
ſsona
ſseparari; &
ſsic cùm ce
ſsſsio
ſsit
nulla, & inefficax, non debet v
ſsufructuarius propter
*
alienationem,
ſsiue ce
ſsſsionem in
ſse inutilem, amittere
ius
ſsuum, ex doctrina Baldi
in l. 2. num. 3. C. de Epiſscopali
audientia.
Item ex iuribus, quæ expreſsſsim dicunt, vt ſsi ius ceſsſsum, vel tranſslatum in aliquem, ad ceſsſsionarium tranſsire,
vel aliqua ex cauſsa ei acquiri non poteſst, remanere
debeat penes ipſsum cedentem, vel transferentem, l. nec
vtilem, in fine, cũcum gloſsſsa, verbo, oblatũoblatum, ff. ex quibus cauſs.
maiores, l. cum quis, §. 1. & ibi notant Bartol. & Caſstrenſsis ff. de ſsolutionibus, ibidẽibidem Bart. in l. qui Romæ, §. duo fratres, ff. de verborum obligationibus, quæſst. 10. n. 24. in fin.
& ibidem Aretinus num. 28. & Iaſson num. 79. Cremenſsis
ſsingulari 113. Ergo non potuerunt Doctores abſsque errore manifeſsto pœnam aducere, quæ expreſsſsa non erat,
cõtracontra tot iura ſsuperius adducta, & contra textum in authent. de non eligendo, §. cũcum igitur, verſs. sicut enim, collat. 1.
l. at ſsi quis. §. diuus autem, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum: quæ dicunt pœnam priuationis non habere locum, niſsi in caſsibus à iure expreſsſsis & multis probarunt
Riminaldus in l. precibus, num. 143. C. de impuberum.
Craueta de antiquitate temporum, 4. part. num. 18. Ex quibus diluuntur omninò, quæ in contrarium conſsiderat
nouiſsſsimè Martinus Monter à Cueua d. deciſs. 46. ex n. 9.
cum ſseqq. & num. 28. vſsque ad num. 32. Negamus enim
talem pœnam amiſsſsionis à iure inductam, aut ius ciuile,
vel naturale, ita ceſsſsionis actui reſsiſstere, vt in pœnam
vſsumfructum amitti, ac conſsolidari cum proprietate
voluerit; cum potiùs factum ipſsum annullare, non conſsolidationem inducere intenderit, vt ex d. §. finitur, conſstat apertè, & ſsuprà probauimus.
Deniq;Denique fatemur, vſsusfructûs naturam eam eſsſse, quòd
ius illius ad extraneum per ceſsſsionem tranſsire non poſsſsit, negamus tamen inde conſsolidationem, aut amiſsſsionem inductam, nec factum adeò improbum eſsſse, vt
prædictus Author exiſstimauit ibidem num. 30. quòd amiſsſsione vſsusfructus puniri debuerit, ſsatis potiùs fuiſsſse,
eiuſsdem facti nullitate inducta, vſsufructuarij actum, &
voluntatem irritare. Nec in prædicto caſsu variatio aliqua ex parte fructuarij conſsiderari poteſst; enimverò fructuarius ipſse vſsumfructum ceſsſsit, lex verò ceſsſsionis actum improbat, nec factum aliquod, aut variationem eiuſsdem ſspectat, vt certum eſst.
Nec ob
ſstat prædictis textus
in d.l. ſsi vſsusfructus, 67. ff.*
de iure dotium, in illis verbis:
Quoniam dicimus, &c.
Quæ nullatenus probant Communem,
ſsi rectè & maturè perpendantur, quoniam
ſsi v
ſsusfructus extraneo cedatur, id e
ſst non habenti proprietatem, non inquit Iurecon
ſsultus, v
ſsumfructum ad proprietatem reuerti
ſstatim, & de præ
ſsenti; vtitur, potius verbo,
reuerſsurum,
quod e
ſst futuri temporis, vt intelligamus eam reuer
ſsionem non contingere
ſstatim ce
ſsſsione facta,
ſsed in futurum cedentis morte, vel aliis modis à iure expre
ſsſsis, vt
rectè intelligit Arias Pinellus
3. part. d.l. 1. n. 39. in fine,
&
ſsequuntur Ioannes Gar
ſsia
d. cap. 10. num. 37. Barbo
ſsa
in d.l. vſsufructu, num. 4. verſs. neque repugnat. Ricciardus
in d. §. finitur, num. 32. quicquid contrà,
ſsed malè repugnet Martinus Monter-à Cueua
d. deciſs. 46. ex num. 32.
Et
ſsic verba illa dumtaxat adiecta
ſsunt, vt o
ſstenderetur,
nihil nocere proprietario, nec v
ſsusfructus naturam alterare ce
ſsſsionis actum, non verò qua
ſsi in pœnam fructuarij cedentis v
ſsumfructum extraneo, et
ſsi aliter intellexerunt conditores
d.l. 24. tit. 31,
partita 3. qui
ſsequuti
ſsunt errorem communem, & fal
ſsum intellectum
d.l. ſsi
vſsusfructus, approbantes, provt
ſsui moris e
ſst, opinionem Azonis, de quo in alio propo
ſsito valdè conqueritur Peralta
in l. ſsi quis in principio teſstam. ff. de legat. 3. n. 38.
fol. mihi 399.
Denique, & vltimo loco Con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufru
*ctuarium locare po
ſsſse v
ſsumfructum, & con
ſsequenter
vſumfructũvsumfructum ip
ſsum
ſsui naturâ
locabilẽlocabilem e
ſsſse: quod expre
ſssè probatur per text.
in l. arboribus, 13. §. vſsufructuarius,
ff. de vſsufructu, l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati, §. 1. Inſstit.
de vſsu & habitatione. Ex quibus
ſsic re
ſsoluit, & hanc materiam lati
ſsſsimè pro
ſsequitur, (idcircò con
ſsultò prætermitto eam) Vincentius Carocius
de locateo & conducto,
gradu 3. perſsonarum, quæſst. 1. & duodecim ſseqq. & vide
Pinellum
3. part. 1. primæ, C. de bonis maternis, ex num. 63.
cum ſseqq. Molinam
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1.
cap. 21. ex num. 2. cum multis ſseqq. Mieres
de maioratu,
4. p. quæſst. 25. per totam.
CAPVT LXX.
Vſsusfructus vtrùm obligari, pignoríve, aut hypothecæ dari poſsſsit? Item in ſseruitutibus realibus, vrbanis & ruſsticis, an idem, diuerſsúmve ius conſstitutum fuerit: vbi l. iis qui, 11. §.
vſsusfructus, & §. iura prædiorum, cum l. ſsed
an viæ, 12. ff. de pignoribus, explicatur: Quæ
hucuſsque ſscripta ſsunt ab aliis, in medium
proferuntur, & materia hæc dilucidè, & accuratè magis, quàm hactenus, enucleatur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus ſsicut vendi, & locari poteſst, vtrùm ſsic
obligari, pignorive, aut hypothecæ dari poteſst?
-
2 Author poſstquam in hac materia euoluerat infinita,
& AntiquorũAntiquorum, Neotericorum etiam ſscripta, & reſsolutiones attentè, atque originaliter prælegerat, pro
accurata huius capitis explicatione nonnullos caſsus
diſstinguere, aut conſstituere neceſsſsarium duxit.
-
3 Fructus obligari poſsſsunt, tam à domino proprietatis,
quàm à fructuario.
-
3 Vſsusfructus obligan, pignoris, ſsiue hypothecæ dari
poteſst à domino proprietatis, quamuis de hoc altercatum fuerit: & de ratione altercationis, remiſsſsiuè.
-
5 Vſsusfructus ex cauſsa pignoris creditori conſstitutus à
domino proprietatis, vtrùm ſsit verus, & formalis
vſsusfructus.
-
6 Vſsusfructus pignori, hypothecæve dari poteſst ab vſsufructuario.
-
7 Vſsufructuarius quantum vendendo vſsumfructum in
alium transferre poteſst, tantum per oppignorationem in creditorem transferet.
-
8 Vſsusfructus ſsi vendatur per creditorem, vigore pignoris, & hypothecæ in eo conſstitutæ, ex hoc non amittitur, nec ad proprietatem reuertitur.
-
9 Vſsusfructus pignori datus, tamdiu durat, quamdiu
vſsufructuarius viuit, eóque mortuo pignus extinguitur.
-
10 Vſsus perſsonæ cohæret, nec vendi, cedi, locari, aut
gratis concedi poteſst.
-
11 Nec etiam pignori aut hypothecæ dari.
-
12 Habitatio pignori, ſsiue hypothecæ dari poteſst, & ſsuper
ea cenſsus conſstitui.
-
13 Connani ſsententia circa ſseruitutem vſsus relata, & nouiter improbata per Authorem.
-
14 Fundus, cui ſseruitus debetur, cùm pignori datur, non
eſst dubium ſsimul obligari ſseruitutem, eiúſsque ſseruitutis vtilem petitionem creditori dari.
-
15 Seruitutes vrbanorum prædiorum, & ruſsticorum, an
per ſse pignori, ſsiue hypothecæ dari poſsſsint: & de intellectu l. ſsi is qui, 11. §. iura prædiorum, cum l. ſsed
an viæ, 12. ff. de pignoribus, & numeris ſseqq.
-
16 Solas ruſsticas ſseruitutes oppignorari poſsſse ex ſsententia
communi, vrbanas non poſsſse.
-
17 Et communis ſsententiæ differentia relata.
-
18 Franciſsci Balduini primum argumentum contra communem.
-
19 Secundum argumentum contra Communem.
-
20 Tertium argumentum contra Communem expenditur,
conſstituitúrque, & vrbanas, & ruſsticas ſseruitutes
precario concedi poſsſse.
-
21 Hugonis Donelli fortiſsſsimum argumentum contra communem diſstinctionem adductum.
-
22 Iacobi Cuiacij opinio relata, iuxta quam communis
differentia vrbanæ, & ruſsticæ ſseruitutis defendi poteſst, & num. ſseqq.
-
23 Pignus inutile eſst, quod alteri vendi non poteſst.
-
24 Cenſsus vtrùm in ſseruitutibus conſstitui poſsſsit?
-
25 Cuiacij ſsententiam, qui tueri velit, & communem diſstinctionem probare, qualiter reſspondere poſsſsit ad
nonnulla, quæ in contrarium excitari poſsſsunt.
-
26 Cuiacij opinio conuicta.
-
27 Seruitus tam ruſstica, quàm vrbana ſsui naturâ perpetuitatem deſsiderat.
-
28 Pignori ea dare poſsſsumus, quæ in bonis noſstris ſsunt.
-
29 Connani reſsolutio, ſsiue concordia in hac materia, nouiter relata, & confutata per Authorem.
-
30 Seruitutes etiam ruſsticas oppignorari non poſsſse, ſsed earum commoditatem dumtaxat, ex ſsententia quorumdam, quæ improbatur.
-
31 Ripæ, & aliorum traditio circa alienationem vſsusfructus reiecta.
-
32 Neotericorum diſstinctio in ſsuperiori dubio recipitur,
multum intereſsſse, vtrùm de ſseruitute conſstituta iam
agatur, an de ſseruitute conſstituenda: & ipſsorum
interpretatio ad l. ſsi is qui, 11. §. iura prædiorum,
cum l. ſsed an viæ, 12. ff. de pignorib. approbatur.
-
33 Recentiorum interpretationem ad præfata iura, de
mente Bartoli fuiſsſse.
-
34 Contra ſsuperiorem reſsolutionem duplex argumentum
propoſsitum.
-
35 Et vtrique ſsatisfactum.
-
36 Inter vſsumfructum, & ſseruitutes vrbanas, ac ruſsticas,
vera differentiæ ratio propoſsita.
PRæcedentis Capitis re
ſsolutioni opportunè anne
*ctitur præ
ſsens dubium: vtrùm
ſscilicet v
ſsusfructus,
(qui vendi & locari pote
ſst) & obligari, pignoríve, aut
hypothecæ dari po
ſsſsit? Item in
ſseruitutibus realibus,
vrbanis & ru
ſsticis, an idem, diuer
ſsúmve ius, quod in
v
ſsufructu, con
ſstitutum fuerit: quod pertinet omninò
ad explicationem textus
in l. ſsi is qui, 11. §, vſsusfructus, &
§. iura prædictorum, cum
l. ſsed an viæ, 11. ff. de pignoribus.
Et vt clarior prædictorum re
ſsolutio habeatur, quæ in
*tricatè nimis traduntur ab aliis, ego po
ſstquam in hac
materia euolueram infinita, & Antiquorum, Neotericorum etiam
ſscripta, & re
ſsolutiones attentè, atque originaliter prælegeram, pro accurata, &
ſsolida huius capitis explicatione,
ſsequentes ca
ſsus dis
ſstinguere, aut con
ſstituere nece
ſsſsiarium duxi.
Sit igitur primus ca
ſsus, cùm quæritur, an fructus
*
obligari po
ſsſsint: Et quidem non e
ſst dubium, quin
fructus obligari po
ſsſsint, tam à domino proprietatis,
quàm ab v
ſsufructuario,
l. potior, §. ſsi de futura, ff. qui potiores in pignore habeantur, l. & quæ nondum, in principio,
ff. de pignoribus, in illis verbis:
Idque ſseruandum eſst, ſsiue
dominus conuenerit, aut de vſsufructu, aut de his, quæ naſscuntur: ſsiue is, qui vſsumfructum habet, ſsicut Iulianus
ſscribit.
Secundus ca
ſsus
ſsit, cùm quæritur, an v
ſsusfructus
*
obligari pignoríve,
ſsiue hypothecæ dari po
ſsſsit à domino proprietatis: quod dubium e
ſst & apud ip
ſso
ſsmet Iurecon
ſsultos altercatum; altercationis autem, & dubitandi rationes rectè expendit, & con
ſsiderat Gabriel Mudæus
tract. de pignoribus & hypothecis, cap. quæ res obligentur, vel obligatæ intelligantur, num. 10. per totum. Nihilominùs tamen deci
ſsum e
ſst, in v
ſsufructu & pignus, &
hypothecam con
ſsi
ſstere, & à domino proprietatis po
ſsſse
obligari, per textum
in d.l. ſsi is qùi, 11. §. vſsusfructus,
ff. de pignoribus: vbi pro certo tradunt omnes Doctores
communiter, Mudæus
vbi ſsuprà, d. num. 10. Negu
ſsantius
de pignoribus 3. membro, 2. part. num. 10. & 11. Franci
ſsc. Balduinus
eodem tract. cap. 12. colum. 6. verſs. ipſsum itaque
vſsumfructum. Franci
ſscus Connanus
commentariorum
iuris ciuilis, lib. 4. cap. 14. num. 1. in principio, fol. 296. Ludouicus Charondas
vero-ſsimilium lib. 1. cap. 5. Et e
ſsſse
*
verum, & formalem v
ſsumfructum ex cau
ſsa pignoris
creditori con
ſstitutum à domino proprietatis, docuerunt
Baldus, & Salicetus
in l. 1. C. ſsi pignus pignori datum ſsit.
Contrarium tamen tenuit Fulgo
ſs.
in d.l. ſsi is qui, §. vſsusfructus, dicens, quòd e
ſst v
ſsusfructus quidam
ſsub dominio, & non verus v
ſsusfructus, quem vocamus Formalem, vt refert, & latius declarat Mudæus
præcitato
num. 10.
Tertius ca
ſsus
ſsit, cùm quæritur, vtrùm v
ſsusfructus
*
pignori, hypothecæve dari po
ſsſsit ab eo qui v
ſsumfructum tantùm habet: Et omi
ſsſsa di
ſsputatione Mudæi
d. num. 10. in fine & num. 11. Negu
ſsantij
de pignoribus, 3.
membro, 1. part. num. 9. & quatuor ſseqq. Dicendum e
ſst,
v
ſsumfructum pignori dari po
ſsſse, quia & vendi pote
ſst
ab eo, qui v
ſsumfructum habet, vt
cap. præcedenti re
ſsolutum e
ſst.
Et
ſsic quantum vendendo in alium transferre pote
ſst
*
v
ſsufructuarius, tantum per oppignorationem in creditorem transferet: quod optimè annotauit Hugo Donellus
tract. de pignoribus, cap. 8. col. 3. in princ. verſs. de
ſseruitutibus perſsonarum, Connanus
commentariorum,
lib. 4. cap. 14. in princ. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij
1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 20. Cuiacius
lib. 15.
obſseruationum cap. 6. & probatur expre
ſsſsim
in d.l. ſsi is qui,
11. §. vſsusfructus, ff. de pignoribus, in illis verbis:
Siue
ille, qui ſsolum vſsumfructum habet? Et ſscribit Papinianus*
lib. 11. Reſsponſsorum, tuendum creditorem. Et
ſsi v
ſsusfructus vendatur per creditorem vigore pignoris, & hypothecæ in eo
cõſtitutæconſtitutæ, ex hoc non amittitur, nec ad proprietatem reuertitur, quia licite fit alienatio ex permi
ſsſsione legis, vt multis probant Negu
ſsantius
vbi ſsuprà,
num. 13. & 14. Mudæus
num. 11. & concludenter fundatur ex his, quæ
cap. præcedenti annotauimus.
Tamdiu tamen durabit v
ſsusfructus pignori datus,
*
quandiu v
ſsufructuarius viuit, eóque mortuo pignus extinguitur. argumento textus
in l. neceſsſsario, §. finali, ff. de
periculo, & commodo rei venditæ, cum adnotatis
ſsuprà,
cap. praeced. & ita declarant Balduinus
d. col. 6. vers. discrimen eſst tamen notandum. D. Felicianus de Solis
tract.
de cenſsibus lib. 2. cap. 4. num. 4. circa finem, & num. 5.
Quartus ca
ſsus
ſsit, cùm quæritur, vtrùm v
ſsus pignori,
*
hypothecæ dari po
ſsſsit: Et cùm ille per
ſsonæ cohæreat
nec vendi, cedi, locari, aut gratis concedi po
ſsſsit, per textum
in §. 1. Inſstitut. de vſsu & habitat. nec etiam pignori
in alium transferri poterit, vt re
ſsoluit Hugo Donellus
*
d. colum. 3. in princ. verſs. vſsum nullo modo, qui ad hoc
ſsimpliciter allegat textum
in d.l. ſsi is qui, §. vſsusfructus, ff. de
pignoribus: vbi Martianus Iurecon
ſsultus de
ſseruitute
v
ſsus nihil dicit, qua
ſsi
ſsentiens apertè, in eo diuer
ſsum
ius con
ſstituendum, quàm in v
ſsufructu, nec aliter induci
pote
ſst ille textus in eam partem, quam etiam tenuit
Cuiacius
obſseruationum lib. 15. cap. 6. & eum referens
Felicianus
de cenſsibus, lib 2. d. cap. 4. num. 6. vbi
num. 7.
*
de habitatione tractat, re
ſsoluítque, illam pignori,
ſsiue
hypothecæ dari po
ſsſse, &
ſsuper ea cen
ſsum con
ſstitui per
textum
in l. cum antiquitas, C. de vſsufructu, vbi Antiquorum controuer
ſsiâ
ſsublatâ, Iu
ſstinianus
ſstatuit, eum, cui
habitatio relicta e
ſst, po
ſsſse vendere eam, donare, locare,
aut alteri concedere: & confirmat
l. vlt tit. 31. partit. 3.
Vnde prætermittendum non erit (ad quod nullus ha
*ctenus animaduertit) duram videri, & iuri contrariam
Franci
ſsci Connani
ſsententiam
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. d. cap. 14. num. 2. in verſs. idem dicendum in vſsu.
Quo loco
ſseruitutem v
ſsus ru
ſsticis
ſseruitutibus æquiparat, exi
ſstimátque in eo,
ſsicut in illis, à
ſsummo,
ſtrictóq;strictoque
iure recedendum, vt obligationem, ce
ſsſsionèmque; aut
alienationem permittamus, quoniam quæ ex ilio percipitur commoditas, aliis quoque vtilis e
ſst, &
ſsine debitoris damno conceditur: quod tamen, &
ſsuperioribus
repugnat, & de
ſstruitur expre
ſsſsim per textura
in d.l. ſsi is
| qui, §. vſsusfructus, ff. de pignoribus, inducendo eum, provt inducebam
ſsuprà, num. 11. per textum etiam
in §. 1.
Inſstitut. de vſsu & habitat qui venditionem, locationem,
aut conce
ſsſsionem quamcunque prohibet indi
ſstinctè, aliâ & longè quidem diuersâ ratione, non eâ, quod
contrahentium nulla po
ſsſsit vtilitas e
ſsſse, vt ex illo textu
con
ſstat apertè, & agnouit ip
ſse
ibidem dicto num. 2. in
principio.
Quintus ca
ſsus, & magis dubius
ſsit, cùm quæritur,
vtrùm
ſseruitutes vrbanorum prædiorum, & ru
ſsticorum,
pignori,
ſsiue hypothecæ dari po
ſsſsint: Et cùm fundus
pignori datur, cui
ſseruitus debetur, atque
ſsui ip
ſsius na
*tura adhæret, non e
ſst dubium
ſsimul obligari
ſseruitutem,
eiú
ſsque
ſseruitutis vtilem petitionem creditori dari,
l. ei
qui pignori. ff. de ſseruitutibus, l. creditori, ff. de noui operis
nunciatione: vbi
ſsic adnotarunt glo
ſs Bartolus, & omnes Doctores communiter, Balduinus
de pignoribus,
cap. 12. col. 6. verſs. quærendum eſst generaliter. Mudæus
eodem tractatu, cap. quæ res obligentur vel obligatæ intelligantur, num. 12. Sed an per
ſse pignori, hypothecæve
*
dari po
ſsſsint; dubitatum e
ſst; & de
ſseruitutibus vrbanorum prædiorum extat Con
ſsuiti Martiani re
ſspon
ſsum
in
d.l. ſsi is qui, 11. §. iura praediorum, ff. de pignoribus, vbi
expre
ſssè probat, iura hæc oppignorari non po
ſsſse, ac nec
conuenire, vt hypothecæ
ſsint;
ſscribit enim in hunc modum:
Iura prædiorum vrbanorum pignori dari non poſsſsunt;
igitur nec conuenire poſsſsunt vt hypothecæ, ſsint. E contra
verò Iurecon
ſsultus Paulus
in l. ſsed an viæ, 12. ſstatim
ſsequenti, probare videtur contrarium in
ſseruitutibus ru
ſsticorum prædiorum, hypothecámque,
ſsiue pignus in eis
propter vtilitatem contrahentium admittendam, &
ſscribit in hæc verba:
Sed an viæ, itineris, actus, aquæductus pignoris conuentio locum habeat, videndum eſsſse
Pomponius ait; vt ſsi talis pactio fiat, vt quandiu pecunia
ſsoluta non ſsit, his ſseruitutibus creditor vtatur, ſscilicet ſsi
vicinum fundum habeat, & ſsi intra diem certum pecunia
ſsoluta non ſsit, vendere eas vicino liceat? Quæ ſsententia
propter vtilitatem contrahentium admittenda eſst. Ex hoc
Martiani, Paulíque loco, pa
ſsſsim, atque communiter
*
colligere
ſsolent Scribentes in mille locis, vrbanas
ſseruitutes pignori,
ſsiue hypothecæ dari non po
ſsſse, rufticasverò po
ſsſse: & hanc differentiam inter vrbanas, & ru
ſsticas
ſseruitutes tradunt glo
ſsſsa,
verbo, vtatur,
in d.l. ſsed an
viæ. Odofredus, Bartolus, Angelus, & Fulgo
ſsius
in d.l.
ſsi is qui, §. iura prædiorum, Cæpola
de ſseruitutibus vrbanorum, cap. 12. num. 4. Gomezius
in §. item ſseruiana, n. 51.
Inſstitut. de actionibus: vbi receptam, & communem
ſsententiam profitetur Ia
ſson
num. 117. Negu
ſsantius
de
pignoribus, 3. membro 2. part. num. 17. Ripa
in l. obligatione, num. 6. ff. de pignoribus, & cum Cuiacio
ſsecurè hanc
partem probauit D. Felicianus
tract. de cenſsibus, lib. 2.
cap. 4. num. 8. Glo
ſsſsa autem
in d. §. finali, & in d.l. ſsed an
viæ, in
ſsuperiori differentia firma non e
ſst; aliquando
enim intelligit ea iura in
ſseruitute con
ſstituta, aliquando in con
ſstituenda, aliquando à domino prædij pignorata, aliquando à domino
ſseruitutis, ide
ſst ab eo, cui debetur
ſseruitus: quod rectè aduertit, & eos ca
ſsus declarat Nicolaus Bellonus
in dict. §. item ſseruiana, num. 52. in
fine, intelligendo tamen iuxta communem Doctorum
differentiam: Accurfius ideò putat diuer
ſsum ius
ſstatu
*tum inter vrbanas, & ru
ſsticas
ſseruitutes, ne vrbes deformentur ruinis, quod futurum erat,
ſsi
ſseruitus vrbana,
verbi gratia, tigni immittendi, po
ſsſset dari pignori; nam
ſsoluto debito à debitore, talis
ſseruitus ce
ſsſsare deberet,
atque teneretur creditor tignum immi
ſsſsum tollere: Quæ
ratio ce
ſsſsat in ru
ſsticis
ſseruitutibus, quæ facilius ad
ſsuam;
naturam redeunt, ac in nullo deformatæ remanent,
ſsi
creditor ire, agere, aquam ducere, aut
ſsimilia facere
de
ſsierit: inde ex hac ratione Bartolus
in dict. leg. ſsi
is qui, §. vltm. deducit, quòd
ſsi
ſseruitus vrbana
eius naturæ, & qualitatis
ſsit, vt in ea ce
ſsſset
ſsupradictum inconueniens, pignori, aut hypothecæ dari
po
ſsſsit; & proponit exemplum in
ſseruitute altiùs non
tollendi, quæ licèt vrbana
ſsit, atque
ſsoluto debito extingui debeat, non tamen proptereà vrbes deformari contingerer. Verùm hanc, & aliam rationem Accur
ſsij erudite confutauit Connanus
lib. 4. d. cap. 14. num. 1. in verſs.
Accurſsius putat, & num. 2. confutarunt etiam, & communem differentiam improbant Ripa, Modern. Pari
ſs.
Mudæus, Charondas, Duarenus, Donellus, & Balduinus quos in vnum conge
ſsſsit D. Felicianus
lib. 2. d.c. 4.
num. 8. verſsic. eam autem rationem. Petrus Augu
ſstinus
Morla
emporij 1. p. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 27.
Et verè pro illis fortiter vrgere videtur, in primis,
*
quòd quam rationem Paulus adfert, vt probet ru
ſsticas
ſseruitutes pignori dari po
ſsſse, eandem trahere & ad vrbanas po
ſsſsumus;
ſsiquidem quod è diuer
ſso de vrbanis dicit Martianus, de ru
ſsticis quoque po
ſsſse dici videtur. Id
autem vt ru
ſsticæ
ſseruitutes faciliùs, quàm vrbanæ pignori dari po
ſsſsunt propter
ſsuperiorem rationem, vel
quòd illæ faciliùs quàm hae videantur alteri vtiles e
ſsſse,
& ru
ſsticis alterius
ſseruitutibus vti magis po
ſsſsimus quàm
vrbanis, perpetuum non e
ſst,
mue enim, aut ru
ſsticæ,
aut vrbanæ omnes
ſsunt vnius generis, vt in propo
ſsito
contra Communem argumentatur Balduinus
d.c. 12.
colum. 6. in verſsicul. ſsed diſscrimen non [temorè]temorè admitto.
Secundò, quia naturæ pignoris, & hypothecæ repu
*gnat omninò, perpetuam habere cau
ſsam, cum
ſsolùm
dentur quoad pecunia
ſsoluta
ſsit:
ſsed iura prædiorum,
ſsiue
ſseruitutes pror
ſsus contrariæ naturæ
ſsunt, quæ ip
ſso
quidem iure, neque ex tempore, neque ad tempus, neque
ſsub conditione, neque ad certam conditionem dari
po
ſsſsunt,
l. 4. ff. de ſseruitutibus, & non vrbanorum tantùm,
ſsed omnium prædiorum
ſseruitutes
ſsui naturâ perpetuas
cau
ſsas habere debent,
l. foramen, ff. de ſseruitutibus vrbanarum, l. certo generi, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum: quare
videtur, quod nullæ
ſseruitutes oppignorari po
ſsſsint, vt
contendit Mudæus
d. cap. quæ res obligentur, vel obligatæ
intelligantur, num. 12. & 13.
Tertiò, quia
ſsequeretur ex Communi differentia, vr
*banam
ſseruitutem precario dari non po
ſsſse, cuius adhuc
maior e
ſst in
ſstabilitas, cùm ex voluntate concedentis dependeat, & ad libitum eius reuocari po
ſsſsit,
l. 1. ff. de precario, cap. vltimo eiuſsdem tit. quod vtique fal
ſsum e
ſst, quia
& vrbana, & ru
ſstica
ſseruitus precario concedi pote
ſst,
l. 1. l. 3. l. & habet, §. precario, ff. de precario, l. ſsi quis ſsepulchrum, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum: quo argumento vtuntur ferè omnes, qui communem di
ſstinctionem improbare
ſsolent.
Quartò denique, nam quæcunque
ſseruitus prædij
*
e
ſst, ea prædio cohæret, nec pote
ſst, quandiu prædium
apud debitorem manet,
ſseruitus in alium transferri, vt
eâ vtatur, quia non per
ſsonæ e
ſst,
ſsed prædij; & prædij,
non cuiu
ſslibet,
ſsed prædij debitoris, à quo ip
ſsa
ſseparari
non pote
ſst,
l. via, l. vnus, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum.
Quo fit, vt debitor alij vicino eam vendere non po
ſsſsit,
ni
ſsi vnaquæquè prædium
ſsuum di
ſstrahat; quam venditionem
ſsi prætor non tuetur, nec pignorationem quidem tuebitur, quia hæ res oppignorari rectè dicuntur,
quæ vendi po
ſsſsunt,
l. 9. ff. de pignoribus. Prætereà
ſseruitus
creditori
ſsit inutilis, quippe, quæ non ip
ſsi po
ſsſsit deberi;
non enim per
ſsonæ
ſseruitus e
ſst, neque eius prædio, quia
alij prædio cohæret, à quo inuito domino fundi
ſseruientis in alium transferri non pote
ſst; & ita contra
Communem, ac forti
ſsſsimè quidem argumentatur Hugo
Donellus
de pignoribus, d. cap. 8. colum. 3. verſs. quæ ſsententia mihi veriſsſsima. Vides ergo inter vrbanas, & ru
ſsticas
ſseruitutes vix aliquam differentiam a
ſsſsignari po
ſsſse, quæ
firma
ſsit, aut concludens.
Attamen Cuiacius
lib. 15. obſseruationum, cap. 6. com
*munem differentiam inter vrbanas, & ru
ſsticas
ſseruitutes non
ſsuperiori, & communi ratione,
ſsed noua con
ſsideratione conatur defendere,
ſsubtilèmque excogitauit
inter eas diuer
ſsitatis rationem,
ſscilicet contrahentium
vtilitatem, in qua fundatur Paulus
in dict. 1. ſsed an viæ,
non po
ſsſse con
ſsi
ſstere in vrbanis,
ſsicut in ru
ſsticis; nam vt
ſseruitutis pignus vtile
ſsit nece
ſsſse e
ſst, vt non
ſsolùm vtile
ſsit creditori habenti prædium vicinum,
ſsed etiam alteri
|
vicino, cui
ſseruitutem vendere po
ſsſsit; inutile enim e
ſst
*
pignus, quod alteri vendi pote
ſst,
l. 4. l. ſsi conuenerit, ff. de
pignoratitia actione, l. mulier, C. de diſstractione pignoris:
quod in vrbanis
ſseruitutibus contingere non pote
ſst, quia
ſseruitus, quam creditor habet, vicino v
ſsui e
ſsſse non pote
ſst;
ſsiquidem
ſseruitutis tigni immittendi ex ædibus creditoris in ædes debitoris, nulla pote
ſst e
ſsſse vtilitas alteri
vicino: & ideò nullus vicinus id empturus e
ſst, & non
vicinus emeret fru
ſstrà, ergo inutile foret huius
ſseruitutis pignus. In ru
ſsticis tamen longè diuer
ſsa ratio e
ſst,
quia vno itinere pluribus patere pote
ſst aditus ad
ſsuos
fundos, nec debitoris magis intere
ſst: vnde alteri vicino
vtili
ſsſsimum e
ſsſse poterit, eaque ratione ire agere, aquam
ducere, vel haurire, pecus ducere, pa
ſscere eâdem viâ,
pariter poterit creditor, & vicinus: & ad hanc vtilitatem habui
ſsſse re
ſspectum videtur Paulus
in d.l. ſsed an viæ,
dum dicit.
Quæ ſsententia propter vtilitate in contrahentium admittenda eſst. Nec repugnat, eam differentiam
non con
ſsiderari à Iurecon
ſsultis, inter
ſseruitutes vrbanas, & ru
ſsticas in precario, per textum
in dict. l. 3. l. &
habet, §. precarios ff. de precario, quia precarij vtilitas in
v
ſsu dumtaxat po
ſsſse
ſsſsionis, vel qua
ſsi con
ſsi
ſstit,
l. 1. cum
ſseqq. ff. de precario: idcircò idem e
ſst po
ſsſse
ſsſsionis v
ſsus
in ru
ſs, & vrbanis; at in pignore non
ſsolùm in po
ſsſse
ſsſsione, vel retentione,
ſsed & in di
ſstractione vtilitas
con
ſsideratur,
l. 4. ff. de pignoratitia actione, & in dict. l.
ſsed an viæ; quod in vrbanis obtinere non pote
ſst ex ratione prædicta: & Cuiacij
ſsententiam ex omnibus, quos
adhuc prælegi, dumtaxat retulit, & probauit D. Felicianus de Solis
tract. de cenſsibus, lib. 2. cap. 4. num. 8. in fine,
vbi infert ex ea ad
reſolutionẽresolutionem quæ
ſstionis, quam tractat
*
ibi ex eodem num. in princ. in
ſseruitutibus, inquam, vrbanis cen
ſsum,
ſsiue ius annui redditus non po
ſsſse con
ſstitui, quia pignori, vel hypothecæ dari non valent, po
ſsſse
tamen in
ſseruitutibus ru
ſsticis iuxta communem differentiam
ſsuperiùs propo
ſsitam, quæ tamen cùm omninò
tuta non
ſsit ex dictis
ſsuprà, & dicendis
infrà, nec etiam
præfata re
ſsolutio certa erit omninò.
Si tamen di
ſsputationis gratiâ qui
ſspiam vellet Cuiacij
*
con
ſsiderationem admittere, vt communem differentiam defendat, ad argumentum deductum
ex dict. l. 3.
ff. de precario, vltra
ſsuperiorem declarationem, po
ſsſset
re
ſspondere cum Alciato
diſspunctionum, lib. 2. cap. 7. Mudæo
de pignoribus, dict. cap. quæ res obligentur, vel obligatæ intelligantur, num. 14. ad aliud verò argumentum, quod
adducit Felicianus
vbi ſsuprà, quod
ſseruitutes neque ex
tempore, neque ad tempus po
ſsſsunt con
ſstitui, & ad illud
re
ſspondet, poterit etiam, & aliter re
ſspondere, cum Mudæo
vbi ſsuprà, num. 15.
Verùm in puncto, & rigore iuris,
ſsuperior ob
ſseruatio
*
nec concludens e
ſst, nec rationi dictorum iurium conformis: Durum enim e
ſst, & rationi iuris contrarium,
con
ſstituere nullam e
ſsſse
ſseruitutem vrbanam, quæ vicino vtilitatem adferat,
ſsicut & ru
ſstica adferre pote
ſst,
quoniam
ſseruitutes
l. ſsi fiſstulæ. ſsi fiſstulam, l. ſseruitutes, 20.
cum ſseqq. ff. de ſseruitutibus vrbanorum, vrbanæ quidem
ſsunt, & vicinis vtiles e
ſsſse po
ſsſsunt: in aliis etiam ca
ſsibus
earũearum vtilitatem
cõſideratconsiderat Connan.
lib. 4. d.c. 14. n. 3. Ergo
& in ru
ſsticis, & vrbanis
eadẽeadem vtilitas con
ſsiderari poterit.
Prætereà
nõnon indi
ſstinctè dici pote
ſst, diuer
ſsam e
ſsſse
vtilitatẽvtilitatem in vrbanis, quàm in ru
ſsticis, ex eo quod
ſseruitus tigni
immittendi, vel altiùs tollendi, creditori conce
ſsſsa, non
pote
ſst e
ſsſse vtilis alteri vicino: quia imò
ſsimilis e
ſsſse poterit,
ſsi animaduertas,
ſseruitutem pignori datam ea lege,
vt
ſsi pecunia intra certum tempus non
ſsoluatur, vendi,
vel di
ſstrahi po
ſsſsit, vt dicitur
in d.l. ſsed an viæ, ita accipiendam e
ſsſse, vt vicino vendatur illius
ſseruitutis pote
ſstas, non eadem
ſseruitus: Ineptum enim foret credere,
Iurecon
ſsultum cogita
ſsſse, vicinum empturum e
ſsſse
ſseruitutem in creditoris per
ſsona manentem; ergo nece
ſsſse e
ſst
intelligere.
ſsum
ſseruitutis pignori datum creditori, ab
ip
ſso, pecuniâ non
ſsolutâ, po
ſsſse vendi vicino: quæ conuentio ita pote
ſst vrbanis, sicut ru
ſsticis, & è contra conuenire. Quapropter non
ſsolùm Neoterici relati
ſsuprà, &
infrà referendi,
ſsed etiam & Antiquiores nonnulli,
hoc e
ſst, Ia
ſson & Gomezius
vbi ſsuprà, Ripa
in d.l. obligatione, num. 6. Negu
ſsantius
d. 3. membro, 2. part. num. 15.
Bellonus
in d. §. item ſseruiana, num. 53. ſsecurè affirmant,
neque vrbanam, neque ru
ſsticam
ſseruitutem pignori dari
po
ſsſse, repugnante
ſseruitutis, pignorí
ſsque naturâ: Seruitus enim tam ru
ſstica, quàm vrbana,
ſsui naturâ perpe
*tuitatem de
ſsiderat,
vt ſsuprà diximus: Pignus verò
ſsui
naturâ, ex tempore, & ad tempus con
ſstituitur. Deinde,
quoniam pignori ea dare po
ſsſsumus, quæ in bonis no
ſstris
ſsunt,
l. quæ prædium, C. ſsi res aliena pignori data ſsit:
ſseruitutes autem neque in bonis no
ſstris
ſsunt, neque ex
*tra bona,
l. 1. ff. de vſsufructu legato.
Ex his etiam dubia redditur, et
ſsi nullus hactenus
*
improbet eam, Franci
ſsci Connani re
ſsolutio,
ſsiue concordia in propo
ſsito dubio; is enim
commentariorum iuris ciuilis lib. 4. c. 14. à
princip. v
ſsque ad
num. 5. in primis
tradit, v
ſsumfructum & vendi, & quocunque modo
alienari, &
ſsic & pignorari po
ſsſse, quod verum e
ſst; at
reliquas omnes
ſseruitutes non po
ſsſse,
ſsi iuris ciuilis regulas, & artis no
ſstræ præcepta
ſsequi velimus, quod
eriãetiam
verum e
ſst, ex rationibus
ibidem con
ſsideratis, quæ non
leuiter vrgent contra
ſsententiam Cuiacij
ſsuprà relatam,
& eiu
ſsdem Connani opinionem aliquantulum labefactant. Deinde con
ſstituit, quòd vtilitas humanæ vitæ,
quæ in commerciorum v
ſsu, magna ex parte con
ſsi
ſstit,
aliud
ſsua
ſsit, vt eorum omnium, quæ fructum aliquem,
commoditatèmq;commoditatemque afferunt po
ſsſsidenti, & venditio
ſsit, &
obligatio conce
ſsſsa. Ex
ſseruitutibus ru
ſsticis
emolumentũemolumentum percipimus, quod ad alios transferri pote
ſst; e
ſst enim
vtile vicino, item vt mihi, ire, agere, aquam ducere, &
haurire in alieno fundo, nec intere
ſst eius qui eam
ſseruitutem debet, egóne, an vicinus, eo iure vtar: &
ſsic
ratio vtilitatis communis po
ſstulat, vt à
ſsummo iure recedamus aliquantulùm, & horum iurium ce
ſsſsionem,
alienationem, & obligationem admittamus: At vrbanorum prædiorum iura eiu
ſsmodi
ſsunt, vt aut non po
ſsſsint omninò, aut certè inutiliter aliis cedi; quoniam in
ſsola debitoris patientia po
ſsita
ſsunt,
nullúmq;nullúmque eius, cui
debentur, factum, nullam operam requirunt, ni
ſsi in
initio tantùm, vt con
ſstituantur: quod exemplis probat
lati
ſsſsimè
ibid. n. 3. per totum. Idcircò ex differentia vtilitatis, diuer
ſsum ius in ei
ſsdem con
ſstituitur,
ſsiue in vrbanis aliud traditum e
ſst, quia nulla inde vtilitas proueniret ad eos, qui contrahunt: vnde
ſstatim
num. 4. con
ſstituit, quòd
ſsi ru
ſsticæ e
ſsſsent
ſseruitutes huiu
ſsmodi,
ſsicut
nulla inde e
ſsſset futura
contrahentiũcontrahentium vtilitas, nec etiam
pignori dari po
ſsſsent; & è contra vrbanæ pignori dari
po
ſsſsent,
ſsi eius qualitatis
ſsint, vt inde vtilitas contrahentium e
ſsſse po
ſsſsit, vt exemplis o
ſstendit. Id tamen, vt
vides, &
ſsuperioribus rationibus, & verbis generalibus
d.l. ſsi is qui, §. vlt. repugnat omninò, nec iure aliquo
præfata re
ſsolutio fulcitur, adhuc potiùs, & concludenter militat Donelli argumentum adductum
ſsuprà. n. 21.
Ripa verò & Negu
ſsantius locis relatis
ſsuprà. Bello
*nus
in d. §. item Seruiana, num. 53. ad finem, Inſstitut. de
actionibus. Mudæus loco
ſsæpè reperito, mediam viam
eligendam putuit,
interpretãtúrq;interpretanturque non de
ſseruitute ip
ſsa
pignoranda,
ſsed de commoditate
ſseruitutis loquutum
fui
ſsſse Paulum
in dict. l. ſsed an viæ, vt
ſsic
quemadmodũquemadmodum
v
ſsusfructus vendi non pote
ſst, vt ip
ſsi putant; venditur
tamen eius commoditas: ita &
ſseruitutis commoditas
pignori dari po
ſsſsit. Quæ di
ſstinctio nec vera e
ſst, nec in
dictis intibus probatur, meritóque di
ſsplicuit Recentioribus, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Duarenus
anniuerſsariarum disputationum. lib. 1. c. 13. Modernus Pari
ſs.
in explicatione labyrinthi, num. 330. Charondas
veroſsimilium, lib. 1. cap. 5. pag. 25. Fornerius
ſelectionũselectionum, lib. 3.
cap. 14. Hugo Donellus
de pignoribus, cap. 8. verſs. ſsed
Franciſsico Duareno, colum. 3. Balduinus
eodem tract. c. 12.
colum. 6. Ru
ſsardus
in ſscholiis, ad d.l. ſsi is qui, §. vlt. &
l. ſsed an viæ, ff. de pignoribus. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. cap. 14. num. 1. & 2. Nec etiam
*
verum e
ſst, quod de v
ſsufructu dicunt prædict cùm ven|
di po
ſsſsit v
ſsusfructus ip
ſse, non
ſsolùm commoditas, vt
capite præcedenti probauimus.
Idcircò in tanta difficultate
ſsecurior videtur Duareni,
*
Ru
ſsardi, Donelli, Balduini, & aliorum Recentiorum
interpretatio relata
ſsuprà: Seruitutes, inquam, nec ru
ſsticas, nec vrbanas oppignorari po
ſsſse, ex rationibus adductis
num. 18. & ſseqq. ſscilicet, quia
ſseruitus prædio
cohæret, nec
ſseparari pote
ſst, vel ad tempus con
ſstitui,
nec eâ vtendum e
ſst, aliter quàm conce
ſsſsum fuerit; &
con
ſsequenter Martianum in
d.l. ſsi is qui, §. vlt. loquutum de
ſseruitute iam
cõſtitutaconstituta, fundoque impo
ſsita, quæ
pignori dari non pote
ſst, ob
ſsuperiores rationes, & rationem Donelli relatam
ſsuprà, num. 21. quæ fortiter,
& concludenter ad
ſstringit: Paulum verò
in d.l. ſsed an
viæ, loquutum e
ſsſse de
ſseruitute nondum con
ſstituta, nec
prædio acqu
ſsita,
quãquam prædij dominus creditori pignori
dare contendit, ea lege, vt quandiu pecunia
ſsoluta non
ſsit, ea
ſseruitute creditor vtatur, &
ſsi intra diem certum
pecunia
ſsoluta non
ſsit, alteri eam vendere po
ſsſsit: Tunc
autem licèt
ſstricto,
ſsummóque iure ea conuentio valere non debet propter
ſsuperiores rationes, & traditiones
communes; tamen propter vtilitatem contrahentium
ſsu
ſstinetur, vt re
ſspondit Paulus
in d.l. ſsed an viæ, qui non
ob
ſscurè
ſsignificat, multùm intere
ſsſse. vtrùm de
ſseruitute
Con
ſsituta iam agatur, an de
ſseruitute con
ſstituenda: &
in hunc
ſsen
ſsum, ante Duarenum, & reliquos citatos
ſsu*prà, accepi
ſsſse videtur Pauli re
ſspon
ſsum Bartolus
in l. 1.
num. 5. ff. de vſsufruct. legat. Baldus
in d. §. vlt. d.l. ſsi is qui,
& noui
ſsſsimè
ſsic declarat Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, 1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 28.
Nec ob
ſstat huic interpretationi, quod Martinus
in d.*
l. ſsi is qui, §. iura prædiorum, non generaliter de omnibus dixerit,
ſsed de
ſseruitutibus vrbanis nominatim egerit: vnde coniectura
ſsumi pote
ſst, aliter de ru
ſsticis
ſsen
ſsi
ſsſse. Deinde quod è ve
ſstigio de
ſseruitutibus ru
ſsticiorum
prædiorum per aduer
ſsatiuam
ſsed, in
d.l. ſsed an viæ, ſsubiungitur, quæritúrque an in his pignoribus conuentio
locùm habeat; & inquit Paulus, conuentionem propter
vtilitatem, tuendam: quod non diceretur eodem loco
per aduer
ſsatiuam, ni
ſsi diuer
ſsum ius in vtroque intelligere volui
ſsſset Iurecon
ſsultus. Quo
ſsolo argumento ex
dictione aduer
ſsatiua deducto, à prædicta Neotericorum
doctrina rece
ſsſsit Felicianus
tract. de cenſsibus, lib. 2. cap. 4.
num. 8. verſs. quæ tamen ſsententia, qui tamen non ani
*maduertit, vnam, ac alteram difficultatem eleganter
perpen
ſsam, & optimè di
ſsſsolutam per Donellum
d. tract.
de pignoribus, & hypothecis, cap. 8. colum. 3. verſsic. & plerique omnes putant, & in verſsic. quod autem Paulus. Duarenum
lib. 2. diſsputationum, d.c. 13. qui recti
ſsſsimè adnotarunt
in d.l. ſsed an viæ, non hoc quærere Paulum Iurecon
ſsultum, an ru
ſsticæ
ſseruitutes pignori dari po
ſsſsint,
ita vt eas ab vrbanis
ſseparet:
ſsed illud, an dominus
ſseruitutem con
ſstituere po
ſsſsit in
ſsuo, creditori, pignoris loco, vt eâ creditor vtatur, quandiu pecunia
ſsoluta non
ſsit;
illud verò dominum facere po
ſsſse Paulus ait, non vt iure
ip
ſso valeat
ſseruitus,
ſsed propter vtilitatem contrahentium
vt ſsuprà diximus. Aduer
ſsatiua autem, qui Paulus
vtitur, non eò pertinet, vt prædiorum vrbanorum
ſseruitutes à ru
ſsticis
ſseparentur,
ſsed vt doceamur, ip
ſsa quidem iura, quæ in alienis prædiis nobis debentur, pignori dari non po
ſsſse; Cæterùm no
ſstro ea con
ſstitui po
ſsſse
pignoris loco, non tantùm vt creditor, qui vicinum prædium habet, ea
ſseruitute vtatur;
ſsed etiam vt alij, qui
vicinum prædium habebit, voluntate no
ſstra eam
ſseruitutem vendat, nobí
ſsque vel inuitis, imponit in perpetuum; in probationem verb prædictorum, nempe quòd
textus
in d.l. ſsed an viæ, loquatur de domino fundi, qui
temporis causâ in
ſsuo
ſseruitutem imponit, expendit
Donellus illa verba:
Vt talis pactio fiat vt quandiu pecunia ſsoluta non ſsit, iis ſseruitutibus creditor vtatur: ſscilicet ſsi vicinum fundum habeat, & ſsi intra diem certum
pecunia ſsoluta non ſsit, vendere eas vicino liceat. Quia talis
pactio de
ſseruitute, quæ nobis in alieno debetur, recipi
non pote
ſst:
ſsemper enim dominus fundi
ſseruientis rectè negauit,
ſse creditori, aut ei, cui creditor vendiderit,
ſseruitutem debere, nec qui
ſsquam cui
ſseruitus debetur,
ſseruientis fundi cau
ſsam deteriorem facere pote
ſst,
l. ſseruitutes, §. vltimo, ff. de ſseruitutibus vrbanorum.
Ex dictis adhuc facilè deduci poterit vera differentiæ
*
ratio inter v
ſsumfructum, qui pignori, & hypothecæ
dari pote
ſst, vt
initio huius capitis probauimus, &
ſseruitutes vrbanas, & ru
ſsticias, quæ oppignorari non po
ſsſsunt:
omnia enim, quæ iis
ſseruitutibus impedimento
ſsunt, vt
pignori, hypothecaeve dari non po
ſsſsint, minimè v
ſsufructui ob
ſstant, vtpote cùm v
ſsusfructus non prædij
ſsit,
ſsed
per
ſsonæ, non prædio,
ſsed per
ſsonæ etiam cohæreat, non
prædium vicinum requirat, atque ex tempore, & ad tempus con
ſstitui po
ſsſsit, &
ſsic quoque quoad pecunia
ſsoluta
ſsit, pignori dari: quod
ſsecus est in
ſseruitutibus, vt ex
omnibus in hac materia Scribentibus
ſsolus Mudæus annotauit
d. cap. quæ res obligentur, vel obligatæ intelligantur,
num. 13. nec concludit Petri Augu
ſst. Morlæ ratio
emporij
1. part. tit. 6. ff. de ſseruitutibus, num. 27. Et de his hactenus,
quæ, vt vides, nullibi erant anteà
ſsic explicata.
CAPVT LXXI.
Vſsusfructus, ac alia ſseruitus quæcunque, quomodo confundatur, ſsiue qualiter dominij
acquiſsitione amittatur? vbi nonnulla iura,
quæ inpropoſsito ſsunt, optimè, & verè enucleantur, & materia hæc breuiter, diſstinctè
tamen, & dilucidè declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Debiti confuſsionem ſsucceſsſsione fieri, quoties creditor
debitori, aut è diuerſso debitor creditori ſsuccedit.
-
2 Debiti actionem aditione, & ſsucceſsſsione in totum confundi, ſsi in ſsolidum ſsuccedatur; vel in parte, ſsi in
parte ſsuccedatur.
-
3 Vſsufructuarius omnium bonorum, agere non poteſst
contra hæredem vniuerſsaliter inſstitutum, ad exigendum quod ipſse hæres teſstatori debebat, nec vſsumfructum eius.
-
4 Seruus ſsui ſsicut nemo eſsſse poteſst, ita nec fundus ſsibi debere ſseruitutem.
-
5 Seruitutes prædiorum confundi, ſsi idem vtriuſsque
fundi, & dominantis, & ſseruientis dominus eſsſse
cœperit.
-
6 Quod intelligi debet, ſsi dominium vtriuſsque prædij in
totum quæſsierit, nam ſsi pro parte, cùm per partes retineatur ſseruitus, non confundetur.
-
7 Vſsumfructum amitti acquiſsitione proprietatis, ideſst, ſsi
fructuarius proprietatem acquiſsierit, quæ res Conſsolidatio appellatur, & Confuſsio.
-
8 L. ſsi ſseruus, 27. ff. de vſsufructu, vera ratio redditur.
-
9 Vſsusfructus aliam cauſsam eſsſse, quàm ſseruitutis prædiorum quoad confuſsionem; & de ratione differentiæ.
-
10 Proprietatem fundi ſsi teſstator purè legauerit, & eiuſsdem fundi vſsufructuarium hæredem ſscripſserit; proprietas nuda cenſsetur tantùm relicta, nec vſsusfructûs confuſsio fit, provt hoc numero explicatur, &
lex 4. ff. de vſsufructu legato, ſsingulariter enucleatur.
-
11 Vſsumfructum confuſsione extingui, ſsi ſsub conditione
proprietate relicta, fructuarius hæres inſstitutus fuerit, provt hoc numero explicatur: & legis, ſsi fructuarium, 7. ff. de manumiſsſsis teſstamento, vera
ratio redditur.
-
12 Vſsumfructum diſstare à ſseruitutibus vrbanorum prædiorum, & ruſsticorum, cùm hærede inſstituto eo, cuius
prædio prædium hæreditarium ſseruit, prædium hæreditarium, vel eius prædij proprietas ſsub conditione
legatur alij.
-
13 Seruitutes non omnes aditione confundi, provt remiſsſsiuè explicatur.
PRo breui, di
ſstincta tamen, atque ab
ſsoluta huius
Capitis explicatione inprimis con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi, debiti confu
ſsionem
ſsucce
ſsſsione fieri, quoties
*
creditor debitori, aut è diuer
ſso, debitor creditori
ſsuccedit, per textum
in l. Stichum, §. aditio, ff. de ſsolutionibus, l. ſsi debitori, ff. de fideiuſsſsoribus, l. debitori. C. de pactis, l. 3. C. de fideicommiſsſsis, cum infinitis aliis. Ratio
e
ſst, quia hæres defunctum repræ
ſsentat,
ſsiue fictione iuris, eadem per
ſsona cen
ſsetur cùm defuncto, §.
1. in authent. de iureiurando à moriente præstito; atqui nemo
ſsui ip
ſsius creditor e
ſsſse, aut debitoris, & creditoris per
ſsona fungi pote
ſst,
l. 8. ff. de ſstipulatione ſseruorum, l. penultima, ff. de receptis arbitris, cùm actio, & pa
ſssio in
eodem
ſsubiecto non concurrant,
c. finali, de institutionibus, cap. debitum, de Baptiſsmo: quod
ſsingulariter animaduertit Ioannes Corra
ſsius
in l. Papinianus, ff. de ſseruitutibus, num. & 2. Qui etiam rectè aduertit, quòd
cùm prædicta ratio pro ea parte dumtaxat, locum
ſsibi
vendicet, pro qua hæres
ſsuccedit, cùm non in plus fingat lex ab hærede, defuncti per
ſsonam repræ
ſsentari,
l.
cùm à matre, C. de rei vendicatione, glo
ſsſsa
in l. 2. §. finali, ff. de prætoriis ſstipulationibus, in verbo, ex parte,
in
verſsiculo, ſsed huic poteſst dici: quam
ſsequuntur Bartolus,
& omnes Doctores
cõmunitercommuniter: idem Bart,
in l. frater à
fratre, num. 39. vbi commendat Ia
ſson
lectura 1. n. 9. &
14.
ff. de condictione indebiti, & dicit notabilem idem
Ia
ſson
in l. 2. §. ex his, num. 1. ff. de verborum obligationibus. Dicendum e
ſst, debiti actionem aditione, &
ſsuc
*ce
ſsſsione in totum confundi,
ſsi in
ſsolidum
ſsuccedatur;
vel in parte,
ſsi in parte
ſsuccedatur, aut denique tantummodò, quatenus qui
ſsucce
ſsſsit, e
ſst hæres pro rata,
dict. l.
ſsi debitori, dicta l. 3. & l. ſsi adulta; C. de hæreditariis
actionibus, cum Communi re
ſsoluta per Rolandum
in
conſs. 71. num. 60. verſsicul. Et ratio eſst, volum. 2. Caualcanum
de vſsufructu mulieri relicto, numer. 73. fol.
239. qui po
ſst Beroum
in quæſst. 13. ſsi alicui relictus
ſsit
*
v
ſsusfructus, rectè probat, v
ſsufructuarium omnium
bonorum agere non po
ſsſse contra hæredem vniuer
ſsaliter in
ſstitutum, ad exigendum quod ip
ſse hæres te
ſstatori debebat, nec v
ſsumfructum eius, ex ratione prædicta, neminem
ſscilicet
ſsui ip
ſsius debitorem, & creditorem e
ſsſse po
ſsſse, & creditum, aut debitum re
ſsolutum
fui
ſsſse.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſserui
*tutes prædiales, iis ferè modis amitti, quibus & v
ſsusfructus. Idcircò,
ſsicut nemo
ſsui ip
ſsius
ſseruus e
ſsſse pote
ſst, ita
nec fundus
ſsibi debere
ſseruitutem pote
ſst, vt vtrumque
probat Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4.
cap. 12. num. 1. Ex quo
ſsequitur,
ſseruitutes prædiorum
*
confundi,
ſsi idem vtriu
ſsque fundi, &
dominãtisdominantis, &
ſseruientis dominus e
ſsſse cœperit,
l. prima. ff. quemadmodum
ſseruitutes amittantur, l. quicquid, in fine, ff. communia
prædiorum, cùm nemini res propria
ſseruire po
ſsſsit.
l. vtifrui, ff. vſsusfructus petatur, l. in re communi, ff. de ſseruitutibus vrbanorum. Quod intelligi debet,
ſsi dominium
*
vtriu
ſsque prædij in totum quæ
ſsierit; nam
ſsi pro parte,
cùm per partes retineatur
ſseruitus, non confundetur,
l.
vt pomum, §. finali, ff. de ſseruitutibus, l. ſsi quis ædes, §. 1. ff.
de ſseruitutibus vrbanorum, l. ſsi cùm ſseruitus, 15. ff. quemadmodum ſseruitutes amittantur, Corra
ſsius in
dict. l. Papinianus, num. 5. Connanus
lib. 4. dict. cap. 14. n. 1. fol. 279.
Similiter & v
ſsusfructus acqui
ſsitione proprietatis amit
*titur, ide
ſst,
ſsi fructuarius proprietatem acqui
ſsierit; quæ
res con
ſsolidatio appellatur, & confu
ſsio: quod inter
modos amittendi v
ſsumfructum rectè annumerauit Cuiacius
in paratitla, ad titulum ff. quibus modis vſsufrusctus
amittatur, folio mihi 43. atque eleganti
ſsſsimè explicat
recitationum ſsolemnium in libros Digestorum, ad l. ſsi tibi, 4. de vſsufructu legato, in principio, vbi allegat textum
*
in l. ſsi ſseruus, 27. quibus modis vſsusfructus amittatur:
quo loco meritò
ſscrip
ſsit Iurecon
ſsultus, quòd cùm proprietarius dat pro noxa
ſseruum fructuario, liberatur à
noxali, & extinguitur v
ſsusfructus. Ratio e
ſst, quia cùm
proprietas
ſsit fructuario quæ
ſsita, non pote
ſst habere
ius in re propria, provt re
ſsidebat prius, per textum
in
d.l. vtifrui, cùm
ſsimilibus.
E
ſst tamen alia, & longè diuer
ſsa cau
ſsa v
ſsusfructûs,
*
quàm
ſseruitutis prædiorum quoad confu
ſsionem: Nam
ſsi te
ſstator prædium habeat, quod fundo alterius, iter,
aut aliam
ſseruitutem debeat, idque ab hærede
ſscripto
purè, aut
ſsub con
ſstitione legauerit, & po
ſstmodùm hæreditas adita
ſsit, licèt mero &
ſsummo iure,
liberũliberum fundum hæres præ
ſstare deberet legatario, proptereà quòd
con
ſsu
ſsione dominij
ſseruitus euanuit adita hæreditate;
ex æquitate tamen, quae euincit, vt talem fundum teneatur dare hæres, qualis à te
ſstatore relictus e
ſst, non
alium,
leg. legatum eſst, §. finali, ff. de legatis primò, ni
ſsi
legatarius imponi
ſseruitutem patiatur, petenti ei legatum, doli mali exceptio oppo
ſsita nocebit, per textum
in l. Papinianus, ff. de ſseruitutibus, de cuius intellectu
nonnulla
ſscrip
ſsimus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 9. ex n. 23.
v
ſsque ad
num. 29. Diuer
ſsum ius in v
ſsufructu ob
ſseruatur; nam
ſsi dominus fructuario hærede in
ſstituto, fundum alicui legauerit, & legatario fundum vendicante,
hæres ex cau
ſsa v
ſsusfructus emolumentum retinere voluerit, doli mali exceptione oppo
ſsita repellendus erit,
l. is cuius, l. cùm filius, §. dominus, ff. de legatis 2. vbi
Bartolus
in principio, opponit textum
in d.l. legatum,
§ finali, ff. de legat. 1. &
ſsoluit dicens, di
ſstinctionem eius
§. tollere contrarium, quia aliud e
ſst in v
ſsufructu, aliud
in cæteris
ſseruitutibus: Nec reddit differentiæ
rationẽrationem,
quam tamen expre
ſsſsit Papinianus
in d. §. dominus, quoniam inquit:
Vſsusfructus portionis instar obtinet. Qua
ſsi
velit, eum qui fundum
ſsimpliciter legat, totum fundum, atque ita
ſsingulas eius partes cen
ſseri legare, meritóque legatarium v
ſsumfructum, qui portionis in
ſstar
obtinet, vendicare,
l. Mæuius, §, fundo, ff. de legatis 2.
quem idcircò hæres non iure retinere contendit, cùm
v
ſsusfructus
etiãetiam ſsub Fundi nomine includatur,
l. ſsi alij,
ff. de vſsufructu legato; &
ſsic
totũtotum fundum oporteat eum
præ
ſstare, quod in
ſseruitute prædiorum con
ſsiderari nequit, vt erudirè, atque
ſsubtiliter declarat Corra
ſsius
in
d.l. Papinianus, ff. de ſseruitutibus. n. 9. & 10. &
cõcordatconcordat Cuiacius
in d.l. 4. ff. de vſsufructu legato, per totam.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, in
ſsupe
*riori ca
ſsu v
ſsusfructûs propo
ſsito, multùm intere
ſsſse, an
fundum te
ſstator legauerit: quo ca
ſsu obtinent
ſsuperiùs
dicta; an proprietatem purè reliquerit, quod optimè
animaduertit Bartolus in
d. §. dominus, oppoſsitione ſsecunda. Nam
ſsi cùm fundi mei v
ſsusfructus tuus e
ſsſset,
ego moriens te hæredem
ſscrip
ſsi, & eiu
ſsdem fundi proprietatem, quam habebam, alteri purè legaui, proprietatem nudam duntaxat lega
ſsſse videbor, nec hæres veluti confu
ſsione v
ſsumfructum amittet,
ſsed illum potiùs
retinebit, per textum
in l. ſsi tibi, 4. ff. de vſsufructu legato, cuius dubitandi ratio con
ſsi
ſstebat in hoc, quòd
ſsicut
cætera legata ab hærede profici
ſsci dicuntur, & ab hærede præ
ſstari: ita hoc legatum ab hærede præ
ſstari dicamus, qua
ſsi quæ
ſsita proprietate fundi primùm hæredi,
deinde præ
ſstita legatario, hoc genere,
vſumfructũvſumfructum hæres amitteret, ex
dictis ſsuprà, v
ſsumfructum
ſscilicet confu
ſsione,
ſsiue proprietatis acqui
ſsitione amitti. At ne
v
ſsusfructus hæredi pereat contra voluntatem te
ſstatoris,
qui non
fundũfundum legauit, quo nomine
ſsignificaretur plena proprietas fundi, vt dictum e
ſst;
ſsed legauit proprietatem
ſsimpliciter, melius erit dicere, hoc ca
ſsu proprietatem protinus à te
ſstatore ad legatarium peruenire, nec
vllo modo con
ſsi
ſstere in per
ſsona hæredis, neque igitur
veluti confu
ſsione hæredem
vſumfructũvſumfructum amittere. Quod
cercius erit,
ſsi vendicationis genere proprietas
ſsui
ſsſset legata, ex dictis
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 9. num. 27. 28.
& vtrumque eleganti
ſsſsimè tradit Cuiacius
in eadem l. 4.
in principio, qui & verè, & optimè aduertit, in propo
ſsi
*ta
ſspecie, v
ſsumfructum confu
ſsione extingui,
ſsi
ſsub conditione proprietate relicta, proprietarius hæres in
ſstitutus fuerit: &
ſsic dicit explicandum textum
in l. ſsi fructuarium 7. ff. de manumiſsſsis teſstamento, & coniungendum cum
d.l. 4. ff. de vſsufructu legato, vt hæres, qui pen|
dente, conditione
ſserui, vel fundi, adita hæreditate dominium acqui
ſsiuit, posteà exi
ſstente conditione, beneficio exceptionis doli mali obtinere non po
ſsſsit, vt
v
ſsusfructus qui in
ſsua per
ſsona confu
ſsione extinctus
e
ſst, re
ſstauretur vel redintegretur, quia ob
ſstat voluntas
defuncti, quem,
ſsub conditione, fundo legato, aut proprietate fundi, veri
ſsimile e
ſst
ſsen
ſsi
ſsſse de plena proprietate trans
ſserenda in legatarium. Nec po
ſsſsumus negare
confu
ſsione v
ſsumfructum
ſsublatum, quoniam proprietate
ſsub conditione relicta, fundus interim
ſsit hæredis
pleno iure; ac proinde exi
ſstente conditione legatum plenam proprietatem habiturum e
ſst.
In quo etiam v
ſsusfructus di
ſstat à
ſseruitutibus vrba
*norum prædiorum, vel ru
ſsticorum; nam
ſsi hæredè in
ſstituto eo, cuius prædio prædium hæreditarium
ſseruit,
prædium hæreditarium alij legatur, vel eius prædij
proprietas
ſsub conditione, & hæreditas adita
ſsit, exi
ſstente po
ſstmodum conditione legati, petenti legatario
prædium, ob
ſstabit exceptio doli mali, ni
ſsi iterùm patiatur confu
ſsam
ſseruitutem imponi: rationem a
ſsſsignat
Cuiac.
vbi ſsuprà, in finalibus verbis, quia non apparet volui
ſsſse te
ſstatorem, vt fundus liber, & optimo iure perueniret ad legatarium,
l. ſseruo legato, §. ſsi fundus, ff. de legat. 1. & ideò non aliter fundum legatario præ
ſstabit
hæres, quàm
ſsi iterùm legatarius patiatur eidem fundo
pri
ſstinam
ſseruitutem imponi, vt
in l. Papinianus, ff. de
ſseruitutibus, l. ſsi ſseruus Titij, 70. 1. legatum, 116. §. vlt. ff.
de legat. 1.
Quartò & vltimò con
ſstituendum e
ſst,
ſseruitutes non
*
omnes, aut non continuò aditione confundi: quod
apertè indicat textus in
dict. l. Papinianus, ff. de ſseruitutibus, in illis verbis:
In omnibus ſseruitutibus, quæ aditionibus confuſsæ ſsunt. Provt eum textum expendi, & latiùs
declaraui
ſsuprà, hoc eod. lib. cap. 9. n. 27. & 28. vbi nonnulla diximus
ex n. 23. quæ huic capiti coniungi po
ſsſsunt.
CAPVT LXXII.
Vſsusfructus an, & qualiter rei mutatione extinguatur? vbi agitur de ratione diuerſsitatis
inter ſseruitutes perſsonales, & reales. Lex,
ſseruitutes, 19. § ſsi ſsublatum, ff. de ſseruitutibus
vrbanorum, l. repeti, §. rei mutatione, l. 8. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. 41. §. vniuerſsorum, l. ſsicut inſsulæ, 53. ff. de vſsufructu,
l. domo 21. ff. de pignoratitia actione, cum aliis
ſsimilibus, ſsingulariter enucleantur, & materia hæc accuratè, & dilucidè magis, quàm
hactenùs declaratur. Demùm agitur, vtrùm
pretium rei, quæ poſst mortem teſstatoris fuit
reempta vigore pacti tempore venditionis
celcbratæ, vſsufructuario pertinere debeat?
& Ioannis Cephali, & Petri Surdi conſsilia ſsingularia in propoſsito nouiter expenduntur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsumfructum rei mutatione extingui, & cum proprietate conſsolidari.
-
2 Quod procedit, quando domus, vel res ſsuper qua conſsistit vſsusfructus, in totum extinguitur; ſsecus tamen, ſsi pars aliqua rei remaneat, quia per partem
remanentem vſsusfructus totus retinetur.
-
3 Et verba l. 25. tit. 31. partit. 3. in id ponderata.
-
4 L. excepta, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur,
explicatur.
-
5 Vſsusfructus adeò rei mutatione extinguitur, vt nec
areæ vſsusfructus debeatur.
-
6 Vſsusfructus rei mutatione ſsemel extinctus, non reuiuiſscit, etiam rebus fructuariis denuò erectis.
- 7 Vſsufructuarius reficere non poteſst opus destructum,
aut exuſstum, vt vſsufructu vtatur, aut fruatur.
-
8 Vſsusfructus fundi, vel domus, vel bonorum mobilium,
& immobilium ſsi alicui relinquatur, & poſstea fundus, vel domus ab altero reematur vigore pacti
tempore venditionis celebratæ, vtrùm vſsufructuario
rei ſsic emptæ pretium pertinere debeat?
-
9 Vſsusfructus ſstabilium ſsi alicui legatus ſsit, ſstabiliáq,
ex neceſsſsitate vendãturvendantur, an vſsusfructus extinguatur.
-
10 Pecuniam inter mobilia computari.
-
11 Vſsufructu vniuerſsorum, aut omnium bonorum relicto,
etiãſietiamsi res aliqua quocumq;quocumque modo perierit, areæ tamen
vſsusfructus retinetur. Et redditur vera ratio l. quoties, 41. §. vniuerſsorum, ff. de vſsufructu.
-
12 Vſsusfructus mobilium, & immobilium, vel immobilium tantùm cùm relinquitur, vtrùm procedat deciſsio
textus dict. leg. quoties, §. vniuerſsorum: vbi Petri Surdi reſsolutio in conſsil. 26. num. 11. lib. 1. nouiter expenditur, & probatur per Authorem.
-
13 Iacobi Cuiacij argumentatio, in hac materia propoſsita,
& eiuſsdem reſsolutio num. ſsequenti probata.
-
14 Vſsumfructum ædium retineri, quandiu quælibet portio
ſsuperficiei manet, quia tunc ædes ſsaluæ ſsunt aliqua
ex parte; ſsuperficie autem in totum ſsublata, vſsusfructus non retinetur, quia ſsaluæ non ſsunt ædes:
Id enim non eſst ſsaluum, cuius pars integralis deſsideratur.
-
15 Seruitutes reales, vel prædiales, vtrùm ædificio extincto,
ſsiue mutatione rei extinguantur, & ſsemel extinctæ,
an & qualiter reſstituantur & num. ſseqq.
-
16 Seruitutes reales quare à perſsonalibus diſstinguantur
in ſsuperiori dubio, & ibid. quorundam rationes confutatæ cum Corraſsio.
-
17 Ioannis Corraſsij ſsententia probata.
-
18 Iacobum Cuiacium in propoſsito dubio, cæteris omnibus
elegantiùs loquutum, & eiuſsdem reſsolutionem cum
ſsententia Corraſsij conuenire.
-
19 Pignus rei mutatione non perire, ſsed in area conſsiſstere,
ad explicationem textus in l. domo, 21. ff. de pignoratitia actione, & num. ſseqq.
-
20 Vſsusfructus, & pignus, quare in propoſsito diſstinguantur? & Iaſsonis ratio coniuncta.
-
21 Vſsusfructus, pignus, & dominium quando extinguantur, ſsi res tranſseat in aliam materiam, vel formam,
remiſsſsiuè.
-
22 Fabri rationem in dubio propoſsito ſsuprà, num. 20. probatam, & declaratam.
-
23 Aliam item rationem redditam.
-
24 Vſsufructu fundi legato, ſsi villa diruta ſsit, vſsusfructus
non extinguitur, quia villa fundi acceſsſsio eſst.
-
25 Idque procedit etiamſsi villæ vſsusfructus datus ſsit.
-
26 Vſsusfructus vineæ, vtrùm excisâ vineâ pereat? item areæ vſsusfructus an extinguatur, ſsi poſsteà in ea vinea
instituatur: denique relicto areæ vſsufructu, vt tollatur vinea, vtrùm remaneat vſsusfructus in area?
remiſsſsiuè.
PRo ab
ſsoluta huius Capitis explicatione con
ſstituen
*dum erit in primis, v
ſsumfructum mutatione rei extingui, & cum proprietate con
ſsolidari, per textum
in l.
repeti, §. rei mutatione, l. quid tamen, 10. in principio, &
in §. 1. & §. nauis, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur,
§. finitur, Inſstitut. de vsufructu, in illis verbis: Eo amplius
conſstat, ſsi ædes incendio conſsumptæ fuerint, vel etiam terræ motu, vel vitio ſsuo corruerint, extingui vſsumfructum,
& ne areæ quidem vſsumfructum deberi, l. 25. tit. 31. partit. 3. Doctores communiter in dictis iuribus. Petrus
Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 5. num. 4. 1. part.
Petrus Co
ſstalius
aduerſsariorum iuris, in d.l. repeti, in
principio. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris
ciuilis, lib. 4. cap. 7. num. 7. in verſsic. rei etiam peremptione,
& num. 8. & 9. per totum, fol. 247. & 248. Franci
ſscus
Hotmannus
ad titulum ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, num. 3. Iacobus Cuiacius
recitationum ſsolennium in
| libros Digeſstorum, ad l. ſseruitutes, §. ſsi ſsublatum, per tot. ff.
de ſseruitutibus vrbanorum. Antonius Goueanus
lib. 1.
lectionum iuris variarum, cap. 38. Ioannes Corra
ſsius,
Ioannes Cephalus, & Petrus Surdus in locis referendis
infrà: & nullo ex his relato, Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis
moliorationibus, cap. 11. num. 18. & 19. Antonius
Pichardus breuiter nimis
ſscribens in
d. §. finitur, in finalibus verbis, & ibidem Petrus Ricciardus
num. 10. & 11.
num. 34. & 38.
Quod procedit, quando domus vel res
ſsuper qua
*
con
ſsi
ſsit v
ſsusfructus, in totum extinguitur;
ſsecus tamen
ſsi pars aliqua remaneat, et
ſsi alia per
ſserit, quia per partem remanentem v
ſsusfructus totus retinetur,
l. ſsi cui inſsulæ, 60. ff. de vſsufructu, vbi Iauolenus Iurecon
ſsultus
ſscrip
ſsit in hunc modum:
Si cui inſsulæ vſsusfructus legatus
eſst: quandiu quælibet portio eius inſsulæ remanet, totius ſsoli
vſsumfructum retinet. Et
ibidem glo
ſsſsa 1. adnotauit, per
partem retineri v
ſsumfructum totius. Albericus etiam,
Baldus, Florianus, & alij communiter, Connanus, &
alij
vbi ſsuprà, & commendat Angelus
in d. § finitur, n. 4.
atque expre
ſsſsim
ſsentit
d.l. partitæ 25. quæ
ſsemper vtitur
verbo,
toda: qua
ſsi
ſsentiens aliud e
ſsſse,
ſsi pars tantùm de
ſstruatur, vel pereat, vt con
ſstat ex illis verbis:
Que man*doſse toda la caſsa, o el edificio en que fueſsſse otorgado a algun
ome el vſsofructo, o el vſso tan ſsolamente, o derribando ſse toda por terremoto de raiz, o de otra guiſsſsa, pier deſsſse porende el vſsofructo que hauia en ella.
Nec in contrarium vrget textus
in l. excepta, ff. quibus*
modis vſsusfructus amittatur, qui dum dicit, quòd
excepta
capitis diminutione, vel morte, reliquæ cauſsæ vel pro parte
interitum vſsusfructus recipiunt, denotare videtur, quòd
mutatione rei pro parte contingente, pro parte finiatur
v
ſsusfructus, contra textum
in d.l. ſsi cui inſsulæ. Sed re
ſspondetur quòd domo exu
ſsta, aut diruta pro parte, per
partem
remanentẽremanentem retinetur v
ſsusfructus totius, hoc e
ſst,
totius
ſsoli, vel fundi, & partis non dirutæ;
ſsed partis
dirutæ v
ſsusfructus retineri non pote
ſst, qui reuera e
ſst
extinctus,
ſsic vt
ſsuperficie eius partis ampliùs vti aut
frui fructuarius non po
ſsſsit, vt rectè declarat Petrus Ricciard. in
d. §. finitur, n. 34. & confirmatur ex dicendis
infrà, num. 14.
E
ſst autem adeò verum, v
ſsumfructum rei mutatione
*
extingui, quòd nec areæ v
ſsusfructus debeatur, ex
d. §.
finitur, cum cæteris iuribus
ſsuprà adductis. Nec reui
*ui
ſscit v
ſsusfructus
ſsemel extinctus, etiam rebus fructuariis denuò erectis, hoc e
ſst, etiam
ſsi
ſsemel exu
ſstas, & collap
ſsas,
ſsolòque dirutas ædes, ex integro hæres, aut proprietarius refecerit,
l. quid tamen, §, non tantum, & §.
penultimo, ff. quibus modis vſsusſsruct. amittatur, & nonnullis
comprobant Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus cap. 11. num. 19. Cephalus
in conſs. 20. num. 16. 17.
& 18. lib. 1. Surdus
in conſs. 155. num. 5. 6. & 7. lib. 2. Nec
*
etiam pote
ſst fructuarius opus dirutum, aut de
ſstructum
re
ſsicere, vt v
ſsufructu vtatur, aut fruatur; quia
ſsemel
extincto v
ſsufructu, ius eius in perpetuum periit,
l. vſsufructuarius nonum, 51. l. vſsufructuarius, 68. ff. de vſsufructu, & probat expre
ſssè
d.l. 25. tit. 31. partit. 3. in illis verbis:
Maguer aquel que auia el vſsofructo, o el vſso quiſsiere fazer deſspues de ſsola caſsa, o el edificio en aquel ſsuelo
miſsimo, non han poder de lo fazer, fueras ende ſsi el ſseñor
de la propriedad le otorgaſsſse poder de lo fazer. Quòd
ſsi
domus ex vetu
ſstate, aliqua ex parte corruerit, non pote
ſst hæres compelli reficere, & reparare: Si autem hæres, vel proprietarius libens, & volens refecerit, impedire non pote
ſst fructuarium, quin fruatur: Nec etiam
prohiberi pote
ſst v
ſsufructuarius,
ſsi velit re
ſsicere, expen
ſsàmque magnam refundet proprietarius, vt per textum
in l. hactenus, ff. de vſsufructu, alio capite declarauimus
ſsuprà, &
ſsic in terminis optimè declarat Ioannes Gar
ſsia
dict. cap. 11. num. 18. & 19.
Ex his inferri pote
ſst ad explicationem
ſsingularis, &
*
non vulgatæ; quæ
ſstionis,
ſsi ponamus quòd v
ſsusfructus
fundi, vel domus, vel bonorum mobilium, & immobilium alicui relinquatur, & po
ſsteà fundus, vel domus ab
altero reematur vigore pacti tempore venditionis celebrati, verùm v
ſsufructuario rei
ſsic reemptæ pretium pertinere debeat? quam quæ
ſstionem in terminis proponit,
atque eruditè, & eleganter tractat eam Petrus Surdus
in conſs. 26. per tot. lib. 1. & tandem po
ſst longam di
ſsputationem verius exi
ſstimat, pecuniam,
ſsiue pretium domûs, vel fundi
ſsic reempti,
ſspectare debere ad v
ſsufructuarium, non vt
ſsit
ſuũſuum, tanquam fructus,
ſsed vt illo vti,
& frui po
ſsſsit; po
ſstmodùm verò finito v
ſsufructu re
ſstituat hæredibus, idque rationibus, & fundamentis adductis
ibi. ex num. 4. v
ſsque ad
num. 9. Nec ob
ſstat, quòd
v
ſsusfructus finitus videatur propter mutationem formæ, ex quo conuer
ſsus e
ſst fundus in pecuniam? &
ſsic
mutatio formæ debuerit extinguere v
ſsumfructum:
quia huic difficultati, & aliis concludenter
ſsatisfacit
idem Surdus
vbi ſsuprà, num. 8. verſs. nec obſstat, & num. 11.
vbi latius videri poterit, ne ab alio re
ſsoluta plenè repe
*tamus hîc. Secus tamen erit,
ſsi
ſtabiliũſtabilium v
ſsusfructus alicui
legatus
ſsit, quia
ſsi
ſstabilia ex nece
ſsſsitate vendantur, v
ſsusfructus extinguitur, vt in terminis con
ſsultus, po
ſst longam di
ſsputationem re
ſsoluit Cephal.
in conſs. 20. per tot.
lib. 1. &
ſsequitur Surdus
dict. conſsil. 26. vbi
in fine a
ſsſsi
*gnat rationem, quia pecunia, quæ ex venditione
ſstabilium comparatur, non e
ſst
ſstabilis,
ſsed mobilis; quippe
cùm pecunia inter mobilia computetur,
l. 1. §. fuit quæſsitum, vbi notant Doctores
ff. ad Trebellianum, l. ſsi chorus, § 1. ff. de legatis 3. Decius
in conſs. 381. num. 2. & referens alios Cephalus
dicto conſsil. 20. num. 13. Ideò non
venit in v
ſsufructu, nec includitur
ſsub verbis legati, ni
ſsi
ſseciundùm eum, nedum
ſstabilium,
ſsed mobilium quoque v
ſsusfructus e
ſsſset relictus.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſsupe
*riùs dicta intelligenda procedere in legato particulari
v
ſsusfructus, veluti cùm domus, aut fundus legatur: quo
ca
ſsu rei mutatione
ſsic extinguitur v
ſsusfructus, vt nec
areæ v
ſsusfructus debeatur;
ſsecus tamen e
ſst in legato
generali v
ſsusfructûs, veluti cùm vniuer
ſsorum, aut omnium bonorum v
ſsusfructus relinquitur: tunc enim
areæ v
ſsusfructus retinetur, aut peti pote
ſst, per textum
in l. quoties, 41. §. vniuerſsorum, ff. de vſsufructu, vbi Iulianus Iurecon
ſsultus
ſsic
ſscriptum reliquit:
Vniuerſsorum
bonorum, an ſsingularum rerum vſsusfructus legetur, hactenùs intereſsſse puto, quòd ædes incenſsæ fuerint, vſsusfructus
ædium ſspecialiter legatus peti non poteſst; bonorum autem
vſsufructu legato, areæ vſsusfructus peti poterit: & ibidem
notarunt Glo
ſsſsa, Baldus, Angelus, Albericus, & Florianus, Azo
in ſsumma, C. de vſsufructu, num. 32. Corra
ſsius
in l. ſsi iter, num. 3. ff. de ſseruitutibus. Petrus Co
ſstalius
indict. l. repeti. Petrus Surdus
in conſsil. 155. num. 5. lib. 2.
& in conſs. 26. num. 10. lib. 1. Ratio veri
ſsſsima e
ſst, quia is,
qui legat vniuer
ſsalem v
ſsumfructum, non videtur particularem aliquam rem re
ſspicere,
ſsed videtur legare omnis
ſsub
ſstantiæ v
ſsumfructum, & area dicitur e
ſsſse in
ſsub
ſstantia bonorum: quæ ratio ce
ſsſsat, cùm particularis rei
v
ſsusfructus relinquitur, vt apertè demon
ſstrat Iulianus
in dict §. vniuerſsorum, in illis verbis:
Quoniam qui bonorum ſsuorum vſsumfructum legat, non ſsolùm eorum, quæ in
ſspecie ſsunt, ſsed & ſsubſstantiæ omnis vſsumfructum legare
videtur: in ſsubſstantia autem bonorum etiam area eſst. Ex
*
quibus verbis optimum po
ſsſset excitari dubium, vtrùm
eius textus deci
ſsio procedat dumtaxat, cùm v
ſsusfructus
vniuer
ſsorum bonorum relinquitur, an etiam cùm certarum rerum, hoc e
ſst, mobilium, & immobilium, aut
immobilium tantùm v
ſsusfructus relinquatur. Et videtur dicendum, eum textum habere etiam locum in prædicto legato, quia quod ibidem dicitur de legato vniuer
ſsali, videtur poni ad
differentiãdifferentiam rei alicuius particularis legatæ, & quia dicitur.
Quoniam qui bonorum vſsumfructum legat. Quæ verba æqualiter conueniunt legaro
mobilium & immobilium,
ſsicut legato bonorum. Quod
in facto con
ſsultus,
ſsingularem rationem a
ſsſsignans, &
latiùs, nouèque declarans, firmauit Petrus Surdus
in
conſs. 26. num. 11. lib. 1. qui
in verſs. ſsufficit, in ea opinione
e
ſst, vt exi
ſstimet,
ſsufficere, vt procedat deci
ſsio
dict. §. vni|uerſsorum, factum e
ſsſse legatum per nomen generis, dummodò
ſsub
ſstantia, quæ remanet, includatur in illo genere: Ideò licèt non
ſsit genus
generaliſſimũgeneraliſſimum,
ſsi tamen
ſsit
ſsubalternum.
ſsat erit, quia idem comprehendit genus
ſsubalternum re
ſspectu rerum
ſsingularium, de quibus
prædicatur, quod genus
generaliſſimũgeneraliſſimum, & ponit exemplum, quia
ſsub legato bonorum immobilium comprehenditur area, non minùs quàm
ſsub legato vniuer
ſsali
omnium bonorum, quod secus e
ſst, quando legatum fit
ſsub nomine singulari domus, vel horti, vel
ſstabuli, quia
area, quæ remanet, non venit
ſsub legato prædictis verbis concepto.
Ex ei
ſsdem etiam verbis, atque
ſsuperiori re
ſsolutione
*
deduci pote
ſst vera
ſsolutio argumentationis cuiu
ſsdam,
quam excitauit, atque optimè dissoluit Cuiacius
in l
ſseruitutes, ſsi ſsublatum, ff. de ſseruitutibus vrbanorum:
is enim in finalibus verbis,
cõtracontra ea, quæ
ſsuperiùs diximus, v
ſsumfructum extingui
ſsublato ædificio,
ſsic argumentatur: V
ſsusfructus totius
ſsoli retinetur
quãdiuquamdiu quælibet portio aedium manet, per textum
in d.l. ſsi cui Inſsulæ: At collap
ſso ædificio manet area, quæ e
ſst pars ædium, & ea quidem maxima,
l. eum qui, 23. ff. de vſsucapionibus, l. qui res, §. aream, ff. de ſsolutionibus; vbi,
ſsublato ædificio manet area, ergo v
ſsusfructus manet. Sed
re
ſspondet, hanc argumentationem captio
ſsam e
ſsſse, &
*
proptereà di
ſstinguendum, ædium v
ſsumfructum retineri, quamdiu quælibet portio
ſsuperficiei manet, quia
tunc ædes
ſsaluæ
ſsunt aliqua ex parte;
ſsuperficie autem
in totum
ſsublata, v
ſsusfructus non retinetur: hoc ideò,
quia
ſsaluæ non
ſsunt ædes; id enim non e
ſst
ſaluũſaluum, cuius
pars integralis de
ſsideratur:
ſsi ergo
ſsublata
ſsit
ſsuperficies, quamuis maneat area, ædes tamen dici non po
ſsſsunt; proptereà tunc extinguitur v
ſsusfructus, nec re
ſstituitur: quæ
ſsolutio ex dictis
ſsuprà confirmatur apertè, & magis concludit, quàm alia Ricciardi
in d §. finitur, nu. 11. qui tamen Cuiacij nullam mentionem facit.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperiora
*
procedere in v
ſsufructu, &
ſseruitutibus per
ſsonarum; in
ſseruitutibus verò rerum, vel prædiorum, minimè obtinere, & con
ſsequenter
ſseruitutes reales, aut prædiales,
mutatione rei non perire,
ſsiue peremptas
ſsemel ex æquitate re
ſstitui, re
ſstituto ædificio,
l. eum debere, l. ſsi teſstamento, ff. de ſseruitutibus vrbanorum, l. & ſsi forte, §.
etiam, ff. ſsi ſseruitus vendicetur, l. ſseruitutes, 19. §. ſsi ſsublatum, ff. de ſseruitutibus vrbanorum, vbi dicit Bartolus
in
ſsummario, quantum ad iura
ſseruitutum realium, ædificium de
ſstructum & re
ſstitutum idem videri,
ſsecus quoad per
ſsonalcs
ſseruitutes. Petrus Surdus
in conſs. 121. n. 5.
lib. 1. Ioannes Corra
ſsius
in contextu l. primæ, ff. de ſseruitutibus, n. 49. & 50. & n. 51. verſsiculo, hic libenter, quærit
differentiæ rationem inter per
ſsonales, & reales
ſserui
*tutes, cur illæ mutatione rei extinguantur, hæ non: &
quorundam rationes rectè, atque concludenter conuincit: po
ſstmodùm nouam rationem con
ſsiderat
num. 52.
*
demùm
num. 53. illam magis probat
ſsententiam, quòd
quemadmodum interit v
ſsusfructus
ſsublato ædificio; ita
etiam & realis
ſseruitus extinguitur, cùm non habeat
ſsubiectum in quo con
ſsi
ſstat: & hoc vult textus
in d. §.
ſsi ſsublatum, dum dicit expre
ſssè, quòd vtilitas exigit, vt
repo
ſsitum ædificium idem intelligatur, quibus verbis
ſsignificat Iurecon
ſsultus quòd licèt
ſstricto,
ſsubtilíque iure interierit
ſstillicidij auertendi
ſseruitus diruto ædificio; quia tamen Reipublicæ intere
ſst vrbanas
ſseruitutes non extingui,
leg. hæc autem, ff. de
ſseruitut. vrban. glo
ſsſs.
in l. ſsed an viæ, ff. de pignoribus,
hac fictione ex æqualitate con
ſseruatur, quia lex interpretatur, & fingit,
repoſitũrepoſitum ædificium in eadem
ſspecie,
& qualitate idem e
ſsſse cùm primo, licèt verè non
ſsit,
quod in v
ſsufructu dici non pote
ſst, in quo
ſsolummodò
interuenit vtilitas priuata, nec pote
ſst vlla vtilitas publica con
ſsideri; atque ideò fictio locum habere non
pote
ſst, æquitate non
ſsub
ſsi
ſstente,
l. ſsciendum, ff. ex quibus cauſsis maiores, idque non ob
ſscurè præ
ſsentire videtur
Bartolus
in ſsummario dict. §. ſsi ſsublatum, quatenus docet, quòd in
ſseruitutibus realibus ædificium de
ſstructum,
& re
ſstitutum videtur idem, qua
ſsi
ſsentiens, in eo fundari principaliter æquitatem, & rationem illius textus,
& vtitur verbo,
videtur, quia verè
ædificiũædificium re
ſstitutum,
non e
ſst idem cum primo, vt dictum e
ſst. Expre
ſsſsim tamen, & cæteris omnibus elegantiùs, Corra
ſsij re
ſsolu
*tionem confirmat Cuiacius
recitationum ſsolennium in
libros Digestorum, ad dict. l. ſseruitutes, §. ſsi ſsublatum. Is
enim primùm quærit, an mutatione ædificij
ſseruientis
ſseruitus extinguatur, & an re
ſstituto ædificio,
etiãetiam re
ſstituatur eadem
ſseruitus? Et re
ſspondet, quòd ip
ſso iure non
re
ſstituitur
ſseruitus; nam
ſsublatis ædibus
ſseruis, extincta
e
ſst
ſseruitus: re
ſstitutis autem ædibus non pote
ſst re
ſstitui,
quoniam non
ſsunt eædem, quæ re
ſstituuntur,
ſsed
ſsunt
aliæ ab his, quibus e
ſst impo
ſsita
ſseruitus: Et
ſsic
ſsummo
iure, opus e
ſst noua ce
ſsſsione; propter
vtilitatẽvtilitatem tamen,
ex æquitate, re
ſstituto ædificio, vtilis vindicatio
ſseruitutis datur, quia idem e
ſsſse ædificium cen
ſsetur propter vtilitatem. Deinde con
ſstituit, idem
dicendũdicendum e
ſsſse,
ſsi ædes
dominantes corruant; nam his re
ſstitutis, &
ſseruitas
re
ſstituetur. Denique quærit, quæ
ſsit diuer
ſsitatis ratio
inter per
ſsonales, & reales
ſseruitutes: Et
reſpõdetreſpondet, quòd
in v
ſsufructu
ſstrictum ius
ſsequimur, quoniam agitur de
fructibus ædificij lucrandis; at in
ſseruitutibus
ſspectamus non tam ius, quàm vtilitatem rerum: Vtilitas autem rerum exigit, vt vicinus hæc iura aliis tribuat, id
vicina prædia exigunt, & quoniam magis nece
ſsſsaria
ſsunt iura, in his
ſsequimur vtilitatem.
Sed & alia poterit vltra prædictos Authores differen
*tiæ ratio reddi,
ſsi anteà con
ſstituamus, in pignore etiam
diuer
ſsum ius con
ſstitutum, quàm in v
ſsufructu: in eo
enim Paulus Iurecon
ſsultus
in l. domo 21. ff. de pignoratitia actione, ſsic
ſscrip
ſsit:
Domo pignori data, & area eius
tenebitur: eſst enim pars eius; & è contra, ius ſsoli ſsequitur
ædificium; & ibidem Accur
ſsius
ſscholio 1. Bartolus, Ca
ſstren
ſsis, & alij adnotarunt communiter, rei mutatione
non perire pignus,
ſsed in area con
ſsi
ſstere: de ratione
*
differentiæ inter v
ſsumfructum, & pignus quærendum
e
ſst; & Ia
ſson
in addit, ad Portium, in dict. §. finitur. n. 5.
in fine, dicit, quòd
ſseruitus v
ſsusfructûs extinguitur mutatione formæ, nec durat,
ſsiue non reuiui
ſscit ædificio
reædificato, ne proprietas reddatur inutilis; quod non
e
ſst propter ius pignoris, quia
etiãetiam durante iure pignoris; nihilominùs proprietas e
ſst vtilis. Quæ ratio reuera
parùm pungit, & conuincitur manife
ſstè, Primò, quia
etiam
ſsi v
ſsusfructus reuiui
ſsceret,
ſsiue duraret ædificio
iterùm repolito, non ideò
ſsequeretur, quod proprietas
inutilis e
ſsſset, quippe inutilis iudicatur proprietas cùm
in vniuer
ſsum inutilis e
ſsſse pote
ſst,
ſsemper ab
ſscedente
v
ſsufructu, vt dicit Iu
ſstinianus
in §. 1. in fine, Inſstitut. de
vſsufructu:
ſsed in propo
ſsita
ſspecie, tamet
ſsi duraret v
ſsusfructus, denuò erecto, aut repo
ſsito ædificio, non e
ſsſset
inutilis proprietas: enimverò finiri po
ſsſset v
ſsusfructus,
& cum proprietate con
ſsolidari, morte v
ſsufructuarij, capitis diminutione, non vtendo per modum, & tempus,
& aliis modis à iure con
ſstitutis. Deinde &
ſsecundò,
quoniam Paulus Iurecon
ſsultus in ea lege, fundatur in
eo, quòd area, quæ remanet,
ſsit pars domûs de
ſstructæ,
ſsiue combu
ſstæ, non in eo, quòd proprietas vtilis, aut
inutilis remanere po
ſsſsit propter ius pignoris.
Bartolus vero
in leg. ſsi conuenerit, §. ſsi quis caue*rit, num. 3. de pignoratitia actione, licet magi
ſstraliter
di
ſstinguat in prepo
ſsito, quando
ſscilicet v
ſsusfructus, pignus, &
dominiũdominium extinguantur,
ſsi res tran
ſseat in aliam
materiam, vel formam, ad quem confugere nece
ſsſsarium
erit, cùm occa
ſsio
ſse offerat; nullam tamen reddit differentiæ rationem in prædictis; & nonnullas rationes
improbat, tradítque
nouãnouam rationem Petrus Ricciardus
in dict. §. finitur, ex num. 38. Dici tamen po
ſsſset dupli
*citer: Primum, quòd v
ſsusfructus, qui e
ſst
ſseruitus per
ſsonalis, non imprimit characterem in re ip
ſsa; neque ei
inhærer,
quoniãquoniam v
ſsusfructus exercetur circa fructus rei,
hon circa rem ip
ſsam,
ſsiue proprietatem, vt dicit Ca
ſstren
ſsis
in l. 4. n. 23. ff. de ſseruitutibus, & probat Molina
|
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 19. num. 22. Ideòque facilius
ſsublato ædificio,
ſsiue rei mutatione extinguitur omninò, nec reuiui
ſsicit, et
ſsi
ædiſiciũædiſicium re
ſstituatur, ex
dictis iuribus: in pignore verò, & in
ſseruitute prædiali
contrà ob
ſseruatur, per text.
in d.l. domo, 21. ff. de pignoratitia actione, & in d.l. ſseruitutes, 19. § ſsi ſublatũſublatum, ff. de ſseruitutib. vrban. quia
ſseruitutes reales
characterẽcharacterem imprimũtimprimunt,
ac per eas
incõmodaturincommodatur, & deterior redditur ip
ſsa res. quę
ſseruitutem debet, vt docet Ca
ſstren
ſsis loco relato
ſsuprà.
Similiter obligatio pignoris
rẽrem concernit principaliter,
l. & quæ nondum, 15. §. & quod dicitur, ff. de pignoribus.
Ideò idem ius con
ſstituitur in pignore, quod in
ſseruitute
prædiali: quoniam ius reale e
ſst plus radicatum, quàm
ſsit ius per
ſsonale, vt cum Fabro, & Aretino, probauit
Nica
ſsius
in eodem §. finitur, circa finem.
Deinde &
ſsecundò, aliter & meliùs dici po
ſsſset, quòd in
*
pignore & hypotheca
ſecuritatẽsecuritatem debiti principaliter
ſspectamus,
§. vltimo, Inſstitut. quibus modis re contrahitur
obligatio. Quæ
ſsemper e
ſsſse pote
ſst, ac æquum e
ſst vt
ſsit,
re etiam quantumcunque mutata; nam in pignore &
hypotheca res tota obligatur,
ſsed area pars domus e
ſst
pignori datæ, vt dicit textus
in eadem l. domo: ergo et
ſsi
domus pignori data, diruta, aut de
ſstructa
ſsit, area tamen
remanere debet obligata: v
ſsusfructus verò interim manet, dum
ſsalua e
ſst
ſsub
ſstantia rei,
l. 1. ff. de vſsufruct.
in principio. Institut. eodem titul. At mutata forma
rei, non manet
ſsub
ſstantia,
l. vſsufructuarius nonum, 51.
l. vſsufructuarius, 68. ff. de vſsufructu. Ideò non mirum,
ſsi
v
ſsusfructus extinguatur etiam in area, quia dirutâ domo
non manet
ſsub
ſstantia rei, cuius v
ſsusfructus legatus fuit;
& ad hæc reduci po
ſsſsunt, quæ inpropo
ſsito con
ſsiderauit
Ricciardus
in dict. §. finitur, num. 38. verſsicul. vlteriùs ego reſsponderem, vbi dicit, quòd ideò de
ſstructâ aut
dirutâ domo, remanet ius, & obligatio pignoris in area,
quia domus fuit pignori data, & quoad ædificium, &
quoad
ſsuperficiem, & quoad
ſsolum & aream etiam; ideò
cùm remaneat area, & pignoris obligatio remanet:
v
ſsusfructus verò conce
ſsſsus cen
ſsetur ratione ædificij &
ſsuperficiei, vt
ſscilicet inhabitaretur, &
ſsic propter v
ſsum
habitationis; ideò domo de
ſstructa, non durat v
ſsusfructus in area, quia non durat ille v
ſsus, ad quem fuit conce
ſsſsa domus,
cũcum domus diruta amplius habitari
nõnon po
ſsſsit.
Quarto & vltimo loco con
ſstituendum e
ſst, quòd fun
*di v
ſsufructu legato,
ſsi villa diruta
ſsit, v
ſsusfructus non
extinguitur, quia villa fundi acce
ſsſsio e
ſst, non magis
quàm
ſsi arbores deciderint, per textum
in l. fundi, 8. ff.
quibus modis vſsus fructus amittatur. Quæ procedit, etiam
ſsi
*
villæ v
ſsusfructus datus
ſsit, quoniam villæ appellatione,
etiam ei adiunctos agellos comprehendere
ſsolemus, vt
firmat Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 4. c. 6.
num. 8. fol. 247. vbi
num. 9. de areæ, & vineæ v
ſsufructu
mouet dubium, vtrùm, inquam, vineæ v
ſsufructu relicto,
*
eâ excisâ pereat v
ſsusfructus. Item areæ v
ſsufructu relicto,
ſsi po
ſsteà in ea vinea in
ſstituatur, v
ſsusfructus an extinguatur? Denique relicto areæ v
ſsufructu, vt tollatur
vinea, vtrùm remaneat v
ſsusfructus in area: & rectè
præfata dubia di
ſsſsoluit, vt
ſsi aliquando occa
ſsio
ſse obtulerit,
ibidem videri poterit.
CAPVT LXXIII.
Vſsufructu finito, vtrùm proprietarius ſstare debeat colono vſsufructuarij: Item fructuarius
ipſse an proprietarij locationi ſstare teneatur:
vbi l. ff. pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, l. arbores,
§. 1. ff. de vſsufructu, l. cùm antiquitas, C. eodem
tit. l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati, dilucidè, &
verè explanantur: quorundam traditiones in
propoſsito, & nouiter, & concludenter confutantur, & materia hæc accuratè, & meliùs
quàm hactenus declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius locationi authoris ſstare non tenetur;
imò conductorem expellere poteſst, & numero ſsequenti.
-
2 Emptor, ac alius ſsingularis ſsucceſsſsor colonum venditoris, vel authoris expellere poteſst, nec locationi
eiuſsdem ſstare tenetur: quod latius explicatur remiſsſsiuè.
-
3 Proponitur difficultas l. ſsi pendentes, §. ſsi quæ ſseruitus, ff. de vſsufructu, cum. l. arbores, 66. §. 1. eodem
titulo, & num. ſseqq. explicatur.
-
4 Baldum, Alexandrum, Angelum, & Socinum nequaquam probare id, ad quod citantur per Caballinum.
-
5 Caballini diſstinctio in propoſsita difficultate reiecta.
-
6 Gloſsſsæ ſsententia in eadem difficultate damnata.
-
7 Vincentij Carocij diſstinctio in eodem dubio refellitur.
-
8 Vſsufructuarium non teneri ſstare colono proprietarij,
ſsiue vſsufructuarius ſsit particularis, ſsiue omnium
bonorum, & vide num. præced.
-
9 Vera traditur interpretatio ad textum in dict. l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, ff. de vſsufructu, & oſstenditur, lapſsos Doctores communiter exiſstimantes eum
textum contrarium eſsſse textui, in d.l. arbores, §. 1.
ff. de vſsufructu, & num. ſseqq.
-
10 Fundus tranſsit in quemcunque poſsſseſsſsorem cùm ſsuo onere, & ſseruitute.
-
11 Onera realia ad vſsufructuarium pertinent durante
vſsufructu.
-
12 Penſsiones rerum locatarum, vbi conuentum eſst, quòd
pertineant ad vſsufructuarium, fructuarius cogitur
ſstare colono.
-
13 Penſsiones iam antè locatorum agrorum, non aliàs
pertinent ad vſsufructuarium, quàm ſsi ipſsa quoque
ſspecialiter comprehenſsæ ſsint.
-
14 Et circa id dubitandi ratio proponitur, & vera reſsolutio traditur.
-
15 Vſsufructuarius ſsi incipiat exigere, vel recipere penſsiones, ex hoc ſsibi præiudicium generat, & per factum,
aut tacitam acceptationem cogetur ſstare colono.
-
16 Vfufructuarius, ac alius ſsingularis ſsucceſsſsor locationi
authoris ſstare tenetur, ex quo penſsiones debitas receperit, quia eo ipſso videtur locationi conſsenſsum accommodaſsſse.
-
17 Vſsufructu finito, proprietarius non tenetur ſstare colono
vſsufructuarij ſsi ſsed poteſst expellere illum, provt latiùs
hoc numero explicatur.
-
18 Vſsufructuarius poteſst locare alteri vſsumfructum, vel
res fructuarias.
-
19 De vſsufructuario locante res fructuarias, & mortuo
eo, pendente tempore locationis, ad quid, & qualiter
poſsſsit aduersùs hæredès eius agi: qualiter etiam ſsuccurratur conductori circa expenſsas, & multis aliis
quæstionibus in propoſsito neceſsſsariis, atque de materia l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati, latiſsſsimè actum
remiſsſsiuè.
-
20 Vſsusfructûs locatio an extinguatur ex parte conductoris, per mortem ipſsius? remiſsſsiuè.
-
21 Is, cui habitatio relicta eſst, poteſst illam alteri locare.
-
22 quod procedit, ſsiue habitatio relinquatur in vltima
voluntate, ſsiue inter viuos concedatur, vel aliis quibuſscunque modis.
-
23 Proponitur difficultas l. ſsi habitatio, 10. ff. de vſsu &
habitatione, & num. ſseqq. explicatur.
-
24 Vſsuarius locare non poteſst ius, quod habet.
-
25 Neotericorum ſsolutio circa difficultatem propoſsitam
ſsuprà, num. 23. reiicitur.
-
26 L. cùm antiquitas, C. de vſsufructu, eleganter, ac
meliùs quàm hactenus declarata.
-
27 Habitatio eſst ſspecies alimenti.
-
28 Baldum aſsſsequutum fuiſsſse veram rationem l. cum antiquitas, C. de vſsufructu, & verba eiuſdẽeiusdem in id relata.
PRo ab
ſsoluta atque di
ſstincta huius Capitis explicatione, vt ab v
ſsufructuario ip
ſso exordiamur, con
ſstituendum erit in primis, in fauorem eiu
ſsdem fructuarij
*
textum rideri expre
ſsſsum in
l arbores, 66. § 1. ff. de vſsufructu, vt
ſscilicet v
ſsufructuarius iure po
ſsſsit locationi
Authoris non
ſstare, & con
ſstructorem eiu
ſsdem expellere,
*
exemplo contractûs venditionis; in quo con
ſstat quòd
emptor, vt & alius
ſsucce
ſsſsor
ſsingularis quicunque, colonum venditoris, vel authoris expellere pote
ſst, nec
eius locationi dare debet, per textum
in l. emptorem, C.
de locato & conducto, l. 19. tit. 8. partit. 5. & lati
ſsſsimè declarant Tiraquel.
de retractu conuentionali, §. 3. gloſs. 1.
& vnica, num. 13. & ſseqq. Socinus
regula, 487. Dueñas
regula. 240. Couar.
reſsolut. lib. 2. cap. 15. Antonius Gomezius
tom. 2. variarum, cap. 3. de locatione & conductione, num 9. per totum Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 40. 76.
& 78. lati
ſsſsimè Barbo
ſsa
in l. ſsi filiofamilias, § ſsi vir in
quinquennium, ff. ſsoluto matrimonio. Ioannes Gutt
ſserrez
canon. quæſst. lib 2. cap. 8. per totum. Surdus
deciſs. 172. 225.
& 265. & in terminis
ſsuperiorem
ſsententiam, fructuarium, inquam, authoris locationem ob
ſseruare non teneri, defendunt Romanus
num. 13. & Alexander
num. 10.
in d. §. ſsi vir in quinquennium, idem Alexander
in conſsil. 122. num. 8. lib. 5. & de communi te
ſstantur Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 177.
fol. mihi 370. Antonius Gomezius
d. cap. 3. de locatione
& conductione, num. 9. in princ. verſs. imò habet etiam locùm. Barbo
ſsa
in d. §. ſsi vir in quinquennium, num. 5. verſs.
vnde vidimus.
Sed in contrarium videtur vrgere textus
in l. ſsi pen*dentes, §. ſsi qua ſseruitus, ff. de vſsufructu, vbi
ſscribitur,
quòd v
ſsusfructus tran
ſsit cùm onere rei impo
ſsito; &
ſsic
v
ſsufructuarius tenetur vti & frui re in v
ſsumfructum
ſsi.
bi conce
ſsſsa, eo modo, & forma, quo dominus vtebatur:
ideò
ſsi qua
ſseruitus impo
ſsita e
ſst fundo, nece
ſsſse habebit
fructuarius
ſsu
ſstinere eam; & idem dicendum e
ſst,
ſsi
ſstipulatione
ſseruitus debeatur,
ſsed et
ſsi
ſseruus
ſsub pœna
emptus
ſsit interdictis certis quibu
ſsdam, & v
ſsusfructus
eius legatus
ſsit, ha re omnia ob
ſseruare debebit fructuarius, vt in eodem textu exprimitur: ex quo
ſsolent nonnulli argumentum deducere, vt eadem ratione teneatur
v
ſsufructuarius ob
ſseruare locationem à proprietario,
ſsiue
*
domino rei factam. Caballinus autem
milleloquio 525.
part. 2. pro huius difficultatis explicatione, primò quærit,
an mulier v
ſsufructuaria viri, colono
ſstare debeat: &
pro
ſsolutione dicit, quòd Baldus
in l. 1. colum penultima,
verſs. pone maritus, C. de fructibus & litium expenſsis. Alexander
in d §. ſsi vir in quinquennium. Socinus
in conſs. 125.
lib. 1. Angelus
in conſs. 244. tenent, quòd mulier v
ſsufructuaria
ſstare debeat locationi factæ per maritum: & reddit rationem, quia mulier debet vti arbitrio boni viri;
ideò debet dare colono,
l. ſsi pendentes, §. ſsi quid, ff. de vſsufructu:
ſsed vbi v
ſsufructuarius non debet vti arbitrio boni viri, nec
etiãetiam colono dare debet, per tex in
d.l. arbores,
§. 1. ff. de vſsufructus ſsic conciliatur
cũcum d. §. ſsi qua ſseruitus.
Verùm hæc conciliatio vera non e
ſst, & prædictus
*
Author manife
ſstè decipitur. Primò, quia Baldus in
loco per eum allegato, quamuis referat Bartolum ita tenentem; ip
ſse tamen contrarium tenet, &
ſsuperiori re
ſsolutioni accedit: quod expre
ſsſsim colligitur ex
ſsummario eiu
ſsdem Baldi
ibidem, num. 17. vbi dicit, quòd v
ſsufructuarius pote
ſst expellere colonos. Alex. verò
in d §. ſsi
vir in quinquennium, contrarium etiam dicit eius, ad
quod citatur per dictum Authorem, vt
ſsuperiùs diximus:
Socinus denique, & Angelus
in dictis consiliis, de v
ſsufructuario nihil tractant, & falsò in eam
ſsententiam
præcitati
ſsunt.
Deinde & ſsecundò, quia conſstituere differentiam in
hoc, an vſsufructuarius arbitrio boni viri vti debeat,
necne, truffa quidem est, & iuris rationi res contraria,
quippe cùm vſsufructuarius vti & frui arbitrio boni viri
ſsemper debeat, quocunquemodo vſsusfructus conſstiturus ſsit, nec aliquis caſsus eſsſse poſsſsit, qui arbitrium boni
viri excludat: eo maximè, quòd colonum expelli per
fructuarium, non alienum ab arbitrio boni viri iudicat
Paulus Iureconſsult. in d.l. arbores, §. 1. Imò ſstrictam iuris
rationem obſseruans, ad exemplum venditionis poſsſse
vſufructuariũvsufructuarium conſtuctorẽconstructorem repellere, reſspondet expreſsſsim.
Glo
ſsſsa igitur ante alios
in d. §. ſsi qua ſseruitus, aliter
*
componit prædictam difficultatem, con
ſstituítque, quædam e
ſsſse, quæ non diminuunt de libertate fruendi, vt
e
ſst
ſseruitus fundo fructuario impo
ſsita; & tunc tenetur
v
ſsufructuarius ea ob
ſseruare, aliàs non dicitur vti arbitrio boni viri:
ſsic procedit textus
in d.l. ſsi pendentes, §. ſsi
qua ſseruitus. Quædam verò
ſsunt, quæ diminuunt de libertate v
ſsusfructus, vt, non po
ſsſse expellere colonum, &
alia
ſsimilia, & hæc fructuarius ob
ſseruare non tenetur,
per textum
ſsic intelligendum
in d.l. arbores, §. 1. Hæc tamen
ſsolutio, aut distinctio, non
ſsolùm aliena e
ſst à mente dictorum iurium,
ſsed etiam iuris rationi contraria.
Enim verò pati
ſseruitutem in fundo, ius vtendi & fruendi, ac etiam libertatem eius diminuit, & maximam incommoditatem affert fundo, vt de
ſse patet, & apertius
colligitur ex diffinitione
ſseruitutis, quam tradit Bartolus
in l. 1. vbi probarunt Doctores communiter,
ff. de ſseruitutibus. Prætereà non po
ſsſse vti
ſseruo in omnibus locis,
vel non po
ſsſse illum ad loca excepta tran
ſsmittere, quis
negare poterit, quòd multum de libertate fruendi diminuat, vt rectè con
ſsiderat Vincent. Carocius
de locato &
conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 18. num. 6. fol. mihi 84.
Et tamen hæc omnia, & alia
ſsimilia ob
ſseruare debere
fructuarium,
ſstatutum e
ſst
in dict. §. ſsi qua ſseruitus, cuius
deci
ſsio in alio quidem fundatur, vt
ſstatim dicetur.
Quare ip
ſse Carocius
vbi ſsuprà, num. 7. in
ſsuperiori
*
dubio di
ſstinguendum exi
ſstimat, quòd quidam e
ſst v
ſsusfructus titulo particulari, vt emptionis, &
ſsimilium, &
v
ſsufructuarius talem v
ſsumfructum obtinens, ad exemplum venditionis, non tenetur
ſstare colono: & ita procedit textus
in d.l. arbores, §. 1. Quidam e
ſst v
ſsusfructus,
aut v
ſsufructuarius titulo vniuer
ſsali omnium bonorum,
& i
ſste tenetur
ſstare colono: &
ſsic procedit textus
in d.
l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus. Sed nec i
ſsta di
ſstinctio
placere pote
ſst. Primò, quia in v
ſsufructuario omnium
bonorum, licèt eam opinionem tenuerit Bartolus in locis relatis per Alexandrum
in dicto §. ſsi vir in quinquennium, num. 15. Tamen ip
ſse Alexander rectiùs
ſsirmat,
ſsu
ſstineri non po
ſsſse; & con
ſsequenter v
ſsufructuarium omnium bonorum
ſstare non debere colono proprietarij:
quod tenuit etiam Angelus
in dicta l. arbores, §. 1. Capella Tholo
ſsana
deciſs. 420. Secundò, quia textus
in dict.
l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſseruitus, non loquitur in v
ſsufructu
omnium bonorum,
ſsed potius in v
ſsufructu rei particularis, vt fundi, &
ſserui, vt ex verbis eius con
ſstat aperte;
&
ſsic de
ſstruitur omninò
ſsecundum membrum præ
ſsatæ
di
ſstinctionis: verba etiam
dict. l. arbores, §. 1. ita obtinent, aut militant, cùm v
ſsusfructus omnium bonorum
relinquitur,
ſsicut quando v
ſsus rei particularis legatur.
Deinde quia v
ſsufructuarius ideò pote
ſst expellere colonum po
ſsitum à proprietario, quia qua
ſsi dominium in re
con
ſsequitur, vt firmat Barbo
ſsa
in d.l. ſsi filiofamilias, §. ſsi
vir in quinquennium, num. 5. in ſsine, fol. 618. qui eum
Cumano, Cephalo, & aliis,
ſsecurè probauit, in hac materia non e
ſsſse con
ſsiderandum, vtrùm
ſsucce
ſsſsor particularis
ſsit nece
ſsſsarius, vel voluntarius,
ſsed vtrùm con
ſsequatur plenum ius in re, vel non con
ſsequatur: nam
primo ca
ſsu pote
ſst expellere colonum, & in
ſsecundo ca
ſsu non; quod in v
ſsufructuario omnium bonorum æqualiter, aut fortiùs, quàm in particulari fructuario procedere debet: eo maximè, quòd v
ſsufructuarius omnium
bonorum, particularis, & non vniuer
ſsalis
ſsucce
ſsſsor dicitur regulariter, vt cum Menochio, & aliis probauimus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 8. num. 26. & in propo
ſsito,
ſsucce
ſsſsor etiam
ſsingularis intelligendus e
ſst, quoniam in hac
materia ille tantùm
ſsucce
ſsſsor vniuer
ſsalis tenetur
ſstare
colono, qui eius per
ſsonam repræ
ſsentat, vt e
ſst hæres,
l. viam veritatis, C. de locato. Dueñas
regula 240. limit. 1.
vel qui
ſsuccedit vniuer
ſsaliter in omnibus bonis: Aliàs
quantumcunque aliquo re
ſspectu videatur
ſsucce
ſsſsor vni|
uer
ſsalis; tamen non tenetur ob
ſseruare locationem prædece
ſsſsoris, vt cum Ruino, & Pontano re
ſsoluit Barbo
ſsa
indict. §. ſsi vir in quinquennium, num. 6. in principio. At
v
ſsufructuarius omnium bonorum defundi
perſonãperſonam non
repræ
ſsentat, nec vniuer
ſsaliter
ſsuccedit in omnibus bonis,
ſsed in v
ſsufructu tantùm: ergo non tenetur
ſstare colono. Con
ſstat ergo ex dictis adhuc dubiam e
ſsſse veram
*
interpretationem dictorum iurium: re tamen vera firmandum, v
ſsufructuarium non teneri
ſstare colono proprietarij,
ſsiue v
ſsufructuarius
ſsit particularis,
ſsiue omnium bonorum, idque propter generalitatem
d.l. arbores, §. 1. & rationes
ſsuperiùs propo
ſsitas, quæ in effectu
concludunt, propter authoritatem etiam Alexandri, &
Angeli
ſsuprà relatam, quibus conuenire videntur Antonius Gomez. Borgninus Caualcanus, & Barbo
ſsa in locis relatis
ſsuprà, qui indi
ſstinctè admittunt, fructuarium
po
ſsſse expellere colonum proprietarij, & diuer
ſsum ius
in v
ſsuario con
ſstituunt, qui cùm tantum ius vtendi habeat, colonum expellere non pote
ſst,
l. ſsi habitation. § finali, §. de vſsu, & habitatione. Dueñas
regula 240. in fine.
Nec ob
ſstat textus in
d.l. ſsi pendentes, §. ſsi qua ſserui*tus, ff. de vſsufructu. Quoniam in eo textu
ſsuperior dubitatio, an po
ſsſsit v
ſsufructuarius expellere
colonũcolonum, necne,
nequaquam tractatur. Aliud enim e
ſst, v
ſsufructuarium
debere vti & frui re, cum oneribus eidem impo
ſsitis, hoc
e
ſst.
ſseruitute, & aliis
ſsimilibus: quæ iura cùm rem afficiant, cùm ip
ſsa etiam re tran
ſsire debent, argumento
l. Titius, ff. de ſseruis exportandis: &
ſsic tenetur v
ſsufructuarius illa ob
ſseruare, vt
ibidem dicitur. Aliud verò e
ſst,
v
ſsufructuarium po
ſsſse repellere colonum proprietarij;
ſsiquidem ex locatione non cau
ſsatur ius aliquod reale,
quod rem afficiat,
ſsed tantùm
cõpetitcompetit actio per
ſsonalis
colono contra locatorem, & eius hæredem, quæ per
ſsonalis actio non tran
ſsit cum re, nec ligat fructuarium,
per textum
in l. vltima, §. Lucius, ff. de contrahenda
emptione. Quæ e
ſst vera interpretatio ad dicta iura, &
fuit originaliter Alberici de Ro
ſsatis, ad quem nullus
Neotericorum aduertit,
in d.l. arbores, §. 1. ff. de vſsufructu, vbi
n. 2. vno verbo præfatam
ſsolutionem tradit,
*
inquit enim:
Sed in contrario erat quoddam ius quod
rem afficiebat. Idque comprobari pote
ſst ex
ſsequentibus.
Primò per textum
in l. via conſstitui, 33. §. ſsi fundus ſseruiens, & in l. cum fundo, 36. ff. de ſseruitutib. rusticorum,
l. neque, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, vbi fundus tran
ſsit in quemcunque po
ſsſse
ſsſsorem cum
ſsuo onere,
&
ſseruitute Secundò probatur, quia cùm Iurecon
ſsultus
in eadem l. ſsi pendentes § ſsi quid cloacarij, generaliter
*
con
ſstitui
ſsſset, onera realia ad v
ſsufructuarium pertinere
durante v
ſsufructu, vt ibidem adnotarunt Baldus, & Albericus
num. 2. & po
ſst Pinellum, ac multos alios infinita
congerit Vincentius Carocius
de locat. & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 19. per totam, fol. 87. dicit
ſstatim ip
ſse Con
ſsutus, quòd
ſsi qua
ſseruitus impo
ſsita e
ſst
fundo, nece
ſsſse habebit fructuarius
ſsu
ſstinere eam: Vnde
cùm tractetur ibi de onere reali, apparet manife
ſstè, lap
ſsos Doctores communiter exi
ſstimantes, eum textum
contrarium e
ſsſse textui
in dict. l. arbores §. 1. in quo ius
per
ſsonale tantum cau
ſsatur contra locatorem; ideò pote
ſst v
ſsufructuarius colonum expeliere.
Quod tamen limitatur, ni
ſsi expresè conuentum
ſsit,
*
ve pen
ſsiones rerum locatarum ad v
ſsufructuarium pertineant; tunc enim fructuarius tenetur
ſstare colono, vt
in dict. §. 1. Expre
ſsſsum e
ſst. Idque, vt melius percipiatur,
con
ſstituendum erit, dubium e
ſsſse, vtrùm v
ſsufructuarius
po
ſsſsit recipere pen
ſsiones? Et Iurecon
ſsultus
in ead. l. arbores, 66. d. §. 1. plane re
ſspondet, quòd pen
ſsiones iam antè
*
locatorum agrorum, non aliàs pertinent ad v
ſsufructuarius, quàm d ip
ſsæ quoque
ſspecialiter
cõprehenſæcomprehenſæ ſsint,
& tunc tacitè videtur actum de non repellendo colono:
quòd
ſsi exceptæ non
ſsint, minimè tenetur v
ſsufructuarius
ſstare colono. Sed dubitationem faciebat, nam vi
*debatur, quòd pen
ſsiones præcentes, etiam
ſsi
ſspecialiter comprehen
ſsæ non e
ſsſsent, deberentur fructuario,
quemadmodum fructus pendentes debentur,
l. pendentes, ff. de vſsufructu: Nihilominùs tamen, rectè re
ſspondit contrarium Iurecon
ſsultus; nam fructus
ſsunt quid
cohærens fundo, & tanquam pars fundi cedunt v
ſsufructuario,
l. fructus pendentes, ff. de rei vendicatione: pen
ſsiones verò
ſsunt quid
ſseparatum à fundo, & ideò fructuario non debentur, ni
ſsi expre
ſssè agatur, vt in eo textu eleganter docuit Albericus
num. 1. & eo non relato,
ſsic in effectu re
ſsoluit Vincentius Carocius
de locato &
conducto, gradu 3. perſsonarum. quæſst. 17. per totam, fol. 84.
vbi po
ſst Fulgo
ſsium, & Albericum exclamat, reputans
valdè notabile in praxi, quòd eo ip
ſso, quòd conuenitur, vt fructuarius habeat pen
ſsiones, cogitur
ſstare colono: & inde
num. 4. rectè infert, quòd
ſsi maritus faciat
*
te
ſstamentum, & vxorem relinquat v
ſsufructuariam omnium bonorum
ſsuorum, acceptando dupliciter v
ſsumfructum, non per hoc cogitur
ſstare colono,
ſsed
ſsi incœpi
ſsſset exigere, vel recipere pen
ſsiones, videtur in hoc
ſsibi præiudica
ſsſse, & per factum, aut tacitam acceptationem cogeretur
ſstare colono; quod prædictus Author
nec iure, nec alicuius Doctoris authoritate comprobat:
veri
ſsſsimum tamen e
ſst, & optimè confirmatur ex his,
*
quæ
ſscrip
ſsit Socinus
in conſs. 125. ex num. 1. cum ſsequentibus, vol. 1. vbi in terminis, eruditè o
ſstendit, mulierem
v
ſsufructuariam, ac alium
ſsingularem
ſsucce
ſsſsorem teneri
ſstare locationi prædece
ſsſsoris, ex quo pen
ſsiones debitas receperit, quia eo ip
ſso cen
ſsentur locationi con
ſsen
ſsum accommoda
ſsſse: & ita in facti
cõtingentíacontingentia aliquando vidimus ob
ſseruatum, & iudicatum. Et hactenus de
v
ſsufructuario, qui regulariter colono authoris
ſstare non
tenetur, ob rationem dictam
ſsuprà, num. 7. in verſsiculo,
deinde quia vſsufructuarius, aut ob alias adductas per
Vincentium Carocium
gradu 3. perſsonarum quæſst. 18. ex
num. 3. & num. 8. fol. 84.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quòd
*
proprietarius etiam finito v
ſsufructu non tenetur
ſstare
colono v
ſsufructuarij,
ſsed pote
ſst expellere illum, eadem
ratione quâ fructuarius pote
ſst, quia plenum ius con
ſsequitur in re,
l. ſsi quis domum, §. 1. ff. locati: & ita ob
ſserunant, licèt in ratione di
ſsſsentiant Bartolus
numer. 1.
Alexander
num. 20. Imola
num. 9. in dict. l. ſsi filio familias, §. ſsi vir in quinquennium, vbi Barbo
ſsa
n. 6. fol. 618.
Crotus
in conſs. 414. num. 22. lib. 3. Antonius Gomezius
tom. 2. variarum, cap. 3. de locatione, & conductione, nu. 8.
in fine, & in l. 40. Tauri, nu. 84. in fine. Borgninus Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 176. fol. 369.
Cephalus
in conſs. 181. num. 20. & 21. lib. 2. Mieres
de
maioratu, part. 4. quæſst. 25. num. 2. & num. 4. in fine, Vincentius Carocius
de locato & cõductoconducto, dicto gradu 3. perſsonarum, quæſst. 6. vſsufructuarij, in principio, fol 79. Qui
dicit in hac re con
ſsiderationem habendam
ſsecundum
facti contingentiam, & communem cur
ſsum cau
ſsarum:
ſsi enim v
ſsufructuarius locauerit ad
annũannum, & infra eum
ſseminauerit conductor, qui ad manus proprias agrum
colebat, &
ſsimiliter infra annum dece
ſsſserit v
ſsufructuarius, debètne priuari conductor; vtique non; vt ip
ſse exi
ſstimat, &
ſsimili quodam de colono fundat: Inde
nu. 3.
ſstatuit, quòd cùm in hac materia locati & conducti æquitas præ oculis habenda
ſsit, bonus Iudex arbitrari debebit, an locatio
ſsit de domo, & rebus habitabilibus, in
quibus
nõnon requiritur aliquis
ſsucce
ſsſsiuus labor, nec opera, aut indu
ſstria in fructibus percipiendis, & colligendis,
ſsed per breue tempus de alia habitatione prouideri
pote
ſst: An verò locatio
ſsit facta defundo, & aliis, in
quibus requiritur cultura, vt hoc
ſsecundo ca
ſsu priuari
non debeat conductor laboribus & impen
ſsis, quas fecit
habendo re
ſspectum ad finem colligendorum fructuum:
&
ſsic de aliis fructibus, in quibus inquit con
ſsiderandum e
ſsſse, ne ex æquitate, quæ
attendẽdaattendenda e
ſst, in aliquam
iniquitatem incidamus. Denique
num. 5. eandem æquitatem
attendẽdamattendendam e
ſsſse dicit,
ſsi quis conduxerit domum
ab v
ſsufructuario, & in ea fecit aliquam impen
ſsam valdè nece
ſsſsariam, quam veri
ſsimiliter quilibet habitare volens feci
ſsſset, vt
ſsi po
ſstea moriatur v
ſsufructuarius,
non debeat tam nece
ſsſsario opere defraudari; & refert
|
Borgninum
in repertorio deciſs. in verbo, v
ſsufructuarius
locator,
1. part. Vides ergo hac in re arbitrium di
ſscreti,
aut boni iudicis multum facturum, & iuxta id temperandam
ſsuperiorem re
ſsolutionem communem ex
dict l.
ſsi quis domum, §. 1. deductam, quam confirmat, &
ſsingulariter declarat
l. 3. titul. 8. partit. 5. quæ pro certo
*
ſsupponit, po
ſsſse fructuarium locare alteri v
ſsumfructum,
vel res fructuarias, & de iure communi probat apertè
textus
in eadem l. ſsi quis domum, §. 1. & in l. arboribus, §.
vſsufructuarius, ff. de vſsufructu, provt cum communi re
ſsoluimus
ſsuprà, cap. 69. num. vlt. & tradit Borgninus
Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 171. fol. 365.
In propo
ſsito tamen huius materiæ, & deci
ſsione
d.l. ſsi*
quis domum, §. 1. cùm fructuarius
ſscilicet locat res fructuarias, item
ſsi moriatur pendente tempore locationis
ad quid, & qualiter po
ſsſsit aduer
ſsus hæredes eius agi: &
qualiter
ſsuccurratur
cõductoriconductori circa expen
ſsas, & mnltis
aliis quæ
ſstionibus nece
ſsſsariis. lati
ſsſsimè
ſscribit Vincentius Carocius, & infinitis exornat
dict. l. ſsi quis domum,
§. 1. de locato & conducto, dicto 3. gradu per ſsonarum q. 1.
cum
multis ſseqq. fol. 76. v
ſsque ad
quæſst. 16. & ibidem,
quæſst. 9. plenè tractat, an v
ſsusfructûs locatio extingua
*tur ex parte conductoris per mortem ip
ſsius: de quo videndus e
ſst etiam Barbo
ſsa in
l. vſsufructu, 58. num. 6. in fine,
& num. 7. fol. 934. ff. ſsoluto matrimonio.
Is etiam, cui habitatio relicta e
ſst, pote
ſst illam alteri
*
locare per textum in
l. cum antiquitas, C. de vſsufructu,
§. ſsed ſsi cui habitatio, Inſstitut. de vſsu & habitatione, l. vlt.
tit. 31. partit. 3. verſs. e aun ſsi la quiere: Quod procedit,
*
ſsiue habitatio relinquatur in vltima voluntate,
ſsiue inter
viuos concedatur, vel aliis quibu
ſscunque modis,
ſsecundùm Afflictis
deciſs. 401. num 7. & 8. quem
ſsequitur Vincentius Carocius
de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 3. de vſsu locati. fol. mihi 87. & diximus
ſsuprà, cap. 28. num. 23. & 24. ſsed & commodari pote
ſst,
leg. 1. §. huius edicti, verſsiculo, Iulianus, ff. commodati.
Verùm in contrarium vrget textus
in l. ſsi habitatio, 20.
*
ff. de vſsu & habitatione, vbi probatur habitationem re
ip
ſsa, & effectu, idem e
ſsſse cum v
ſsu; & tamen v
ſsus locari
*
non pote
ſst,
l. ſsed. neque, ff. de vſsu & habitatione, in princ.
inſstitut. eodem tit. Ergo nec is qui habitationem habet,
poterit eam locare: Et augetur difficultas, quia
ſsi habitatio donari non pote
ſst, vt dicit textus
in dicta l. ſsi habitatio; cur pecunia locari poterit, aut quæ huiu
ſsce rei
di
ſscriminis ratio concludens e
ſsſse pote
ſst, maximè cùm
commodari po
ſsſsit, vt diximus; & tamen commodati,
& donationis par aut eadem ratio e
ſsſse videtur, vt
ſsentiens difficultatem optimè aduertit Baldus
in eadem l.
cùm antiquitas, num. 2. cui tamen minimè
ſsatisfaciunt
glo
ſsſsa, nec alij Doctores communiter: Nonnulli verò
arbitrantur, verum e
ſsſse, quòd iure Dige
ſstorum, nulla
fuerit differentia inter v
ſsum, & habitationem, per textum
in dicta l. ſsi habitatio, ac proinde, quòd eo iure habitatio locari non potuerit, quemadmodum nec v
ſsus
locabatur: Iu
ſstinianus tamen corrigens ius antiquum,
ſstatuit in ea lege, vt locari po
ſsſsit habitatio, quamuis
v
ſsus non po
ſsſsit, quæ in re Iu
ſstinianum
ſsic
ſstati
ſsſse admirantur, atque ip
ſsum reprehendunt Balduinus
in Iuſstinianum, pag. 176. Hotmannus
in dicto §. ſsed ſsi cui habitatio, enunciat. 2. Connanus
commentariorum iuris ciuilis,
lib. 4. cap 5. num. 6. cuius mentionem fecimus
ſsuprà, hoc
eodem lib. cap. 28. num. 28. Mouentur ij Authores, eo quòd
nulla di
ſscriminis ratio reddi po
ſsſsit inter ædium v
ſsum,
& habitationem, & quia habitatio originem duxit ab
his, qui clientibus, aut libertis
ſsuis, quorum exiguæ
facultates erant habitationem ædium ad tempus vitæ:
concedebant. Quæ beneficia cùm per
ſsonalia
ſsint, non
debent per
ſsonam egredi, ac proinde qui habitationem
habent, habitare tantùm po
ſsſsunt, non aliis locare.
Verumenimverò præfati Authores iniu
ſstè, vel, vt
*
ita dixerim, temerariè, Imperatoris
conſtitutionẽconstitutionem redarguunt. In primis, quia
tẽporetempore,
ſsiue iure Dige
ſstorum non
ita certum erat habitationem locari non potui
ſsſse, vt
ſstatim dicam, & colligi pote
ſst ex iuribus
ſsuprà citatis, &
d.l. 1. verſs. Iulianus, ff. commodati, vbi probatur, habitationem commodari po
ſsſse: quo ca
ſsu habitatio egreditur
per
ſsonam eius, cui beneficium factum e
ſst. Deinde, quia
Iu
ſstinianus, vt præfatam legem conderet, &
ſsic
ſstatueret, multa con
ſsiderauit, & non leuiter ductus,
ſsed
ſstrictam iuris rationem ob
ſseruans, atque iu
ſstis de cau
ſsis
motus,
ſsic decidere fuit coactus. Quod facilius con
ſsta
*bit præmittendo, inter Iurecon
ſsultos valdè controuer
ſsum fui
ſsſse, an is qui habitationem habebat, po
ſsſset eam
alteri locare, vt apertè colligitur ex verbis
d.l. cum antiquitas, & d. §. ſsed ſsi cui habitatio: nonnulli enim crediderunt, nec locari, nec donari po
ſsſse habitationem; cuius opinionis videtur fui
ſsſse Papinianus, vt con
ſstat ex
d.l. ſsi habitatio, ff. de vſsu & habitatione, vbi refert Vlpianus, con
ſsen
ſsi
ſsſse Papinianum
lib. 18. quæſst. legatum v
ſsus,
& habitationis idem effectu e
ſsſse: alij verò exi
ſstimarunt
habitationem locari po
ſsſse: cuius opinionis fuit Marcellus, quem refert Imperator
in d. § ſsed ſsi cui habitatio:
Alij denique in hac di
ſsputatione inter
ſse di
ſsſsentiebant,
vt
ſsignificat tex.
in d.l. cùm antiquitas, ibi.
Authorum iurgium decidentes. Quare Iu
ſstinianus, vt prędictam altercationem tolleret, Marcelli,
ſsequaciúmque opinionem
ſsequutus,
præfatãpræfatam controuer
ſsiam decidit, & habitationem
locari po
ſsſse propter rerum vtilitatem
ſstatuit, vt
in §. ſsi
cui habitatio, ſscribitur, & confirmat
l 27. tit. 31. partit. 3.
quam adduximus
ſsuprà, cap. 28. num. 29.
Nec ob
ſstat quòd v
ſsus locari non pote
ſst; nam inter v
ſsum, & habitationem ea e
ſst di
ſscriminis ratio, quòd
v
ſsus per
ſsonæ cohæret, & ad per
ſsonam ip
ſsam refertur,
ſsic
vt
ſseor
ſsim ab ip
ſsa per
ſsona v
ſsus e
ſsſse non po
ſsſsit,
l. 2. cum
ſseqq. ff. de vſsu & habitatione. Habitatio autem vtrùm
per
ſsonæ cohæreat, ita vt
ſsine ip
ſsa per
ſsona e
ſsſse non po
ſsſsit, inter veteres controuer
ſsum erat: & plerique id crediderunt, indèque deducebant, habitationem locari non
po
ſsſse: alij verò contrà exi
ſstimarunt, per
ſsonæ
ſscilicet
non cohærere; & ideò locari po
ſsſse: quam
ſsententiam
magis probat Iu
ſstinianus, quia in dubio defunctorum
*
voluntates plenius interpretandæ:
ſsunt,
l. in teſstamentis,
cum vulgatis,
ff. de regulis iuris: & hoc
ſsignificat text.
in d.l. cùm antiquitas, ibi:
Ad humaniorem declinare
ſsententiam. Et confirmatur, quoniam habitatio
ſspecies
e
ſst alimenti,
l. legatis, l. vltima, ff. de alimentis, & cibariis legatis, quæ alimenta
ſsic percipiuntur locando domum, quemadmodum habitando: & ideò mirum non
e
ſst, quòd habitatio locari po
ſsſsit; idque non ob
ſscurè donat textus
in eadem l ibi:
Quid enim diſstat, ſsiue ipſse legatarius maneat, ſsiue alij cedat vt mercedem accipiat. Et
confirmat
d.l. vltima, tit. 31. partit. 3. atque prædictam
*
differentiam inter v
ſsum, & habitationem, & veram
eius legis rationem a
ſsſsequutus videtur Baldus
in eadem
l. cum antiquitas, oppoſsit. 1. num. 2. dum opponens de
v
ſsu, qui locari non pote
ſst, dicit, differentiam e
ſsſse inter
v
ſsum & habitationem, & reddit eam in hæc Verba:
Reſspondeo: Quia vſsus eſst introductu ob neceſsſsitatem perſsonæ
cohæerentis, & ideò ſseorſsum a perſsona non eſst vſsus: ſsed habitatio eſst ſspecies alimentorum; & ideò percipitur locando,
ſsicut habitando.
CAPVT LXXIV.
V
ſsufructuarius
ſsi velit locare bona, in quibus
v
ſsumfructum obtinet, vtrùm proprietarius
locationem petens, & conducere volens,
præferendus
ſsit aliis? Item quid è contrà,
ſsi
proprietarius velit proprietatem alienare, an
debeat praeferri v
ſsufructuarius? vbi Borgnini Caualcani, Vincentij Carocij, ac aliorum
traditiones in propo
ſsito nouiter, & verè carpuntur: In venditione v
ſsusfructus, aut proprietatis, an & quando ratione communio|
nis, & vel
ſsanguinis, retractus locum habeat, breuiter, & di
ſstinctè tractatur, & huius materiæ accurata, & dilucida re
ſsolutio
traditur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsumfructum, ſsiue res fructuarias ſsimpliciter, atque
indiſstinctè locari poſsſse ab vſsufructuario.
-
2 Nec diſstinguendum inter commoditatem, aut ius vſsusfructus, contra Caualcanum.
-
3 In locatione vſsusfructus, aut rei fructuariæ, quæ fit
per vſsufructuarium, vtrùm proprietarius cæteris
aliis conducere volentibus præferendus ſsit: vbi Borgnini Caualcani, & Vincentij Carocij reſsolutiones
adducuntur, & improbantur infrà, num. 36.
-
4 L. Pomponius, 29. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, materia remiſsſsiuè explicata.
-
5 Quæſstionem propoſsitam ſsuprà, num. 3. dubium eſsſse ex
his, quæ nouiter conſsiderantur per Authorem hîc, &
vide infra, num. 36.
-
6 Borgnini Caualcani authoritatem adeo leuem eſsſse ex
ſsententia Ioannis Baptiſsta Laderchij in conſsil. 12.
num. 3. vol. 1. vt refutatione non egeat, ille enim
Doctor parùm accuratè ſscribit, & ſsine vllo delectu
omnia congerit in vnum.
-
7 Indices debere ad ea quæ à modernis eduntur diligentius aduertere, ne alioqui in ſsententias abſsonas
ruant.
-
8 Alexandrum in conſsil. 27. num. 6. lib. 6. nihil decidere circa quæstionem propoſsitam ſsuprà, num. 3.
& malè citatum per Caualcanum in fauorem proprietarij.
-
9 Caualcani allegationem ſsaluatam per Authorem.
-
10 Princeps habens rem communem cum alio, ſsicut poteſst
partem suam vendere, ſsic & partem ſsocij etiam ſsine
cauſsa ſsoluto pretio vendit.
-
11 Aquum tamen eſst ex ſsententia quorundam, quod
Princeps venditurus talem rem communem, priùs
requirat ipſsum conſsortem, & eum aliis praeferat, ſsi
vult tantum dare, quantum alius.
-
12 Hæc tamen æquitas nullo iure probatur ex ſsententia
Authoris, priuilegium potius Principis, aut fiſsci
reſstringit.
-
13 Vendens rem communem, non præiudicat conſsorti, niſsi
ſsecuta vſsucapione, aut præſscriptione, quo tamen caſsu
in ſsubſsidium tenetur ad partem pretij,
-
14 Hyppolitum ſsingul. 441. num. 2. malè allegatum per
Caualcanum.
-
15 Colonum debere potiùs fructus vendere domino, quàm
alij, iuſsto tamen pretio.
-
16 Boërij deciſsionem 107. quam Caualcanus expendit,
minimè diluere quæſstionem propoſsitam ſsuprà, n. 3.
-
17 Tiraquelli locum non probare id, ad quod citatur per
Caualcanum.
-
18 In venditione vſsusfructus non habere locum retractum
iure ſsanguinis, ſsiue proprietario, ſsiue alteri extraneo
vſsusfructus vendatur.
-
19 Idemque procedere in venditione vſsus, vel habitationis.
-
20 Ratio eſst, quoniam retractus ture ſsanguinis non habet
locum niſsi in rebus immobilibus.
-
21 At ſsuperiora iura incorporalia ſsunt, atque ideò non
ſsunt propriè mobilia, nec immobilia, ſsed neutrum
aliquid per ſse exiſstens, vt ſsunt cætera iura.
-
22 Vſsumfructum verè inter immobilia non computari,
rectè probatum remiſsſsiuè.
-
23 Retractui vſsusfructûs locum non eſsſse, ſsi dominus directus, ſseu proprietarius fundi vendiderit vſsufructuario proprietatem, ſsed tantùm nudam & ſsolam proprietatem per conſsanguineum retrahendam, & vſsumfructum remanere debere fructuario emptori.
-
24 Et huius quæſstionis rationes dubitandi, & decidendi
quamplurimæ adductæ remiſsſsiuè.
- 25 L. ſsi tibi, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, explicata remiſsſsiuè.
-
26 L. is cuius ſseruo, ff. de legatis 2. declarata remiſsſsiuè.
-
27 Retractum ratione communionis habere locum pro vſsufructu communi vendito.
-
28 Et pro vſsu communi, ſseu habitatione domus, ſsiue alia
ſseruitute communi, aut alio quocunque iure vendito.
-
29 Et pro actione perſsonali, quam plures habent ad fundum.
-
30 Retractus ratione communionis habet locum pro rebus
mobilibus alienatis, ſsicut pro immobilibus.
-
31 L. 74. Tauri, explicata remiſsſsiuè.
-
32 In ſspecie propoſsita ſsuprà, num. 27. hoc eſst, cùm vſsusfructus venditur, quare locum non habeat retractus
iure ſsanguinis, cùm locus ſsit retractui ratione communionis: & de differentia ratione inter hos duos
retractus.
-
33 Retractus communionis, vtrùm locum habeat, ſsi proprietarius velit vſsumfructum venditum retrahere:
vbi Antonij Gomezij, & Ioannis de Matienço opinio refertur.
-
34 Et aduerſsus eam duplex difficultas conſsideratur per
Authorem.
-
35 Vtrique reſspondetur, & prædictorum ſsententia probatur.
-
36 Borgnini Caualcani, & Vincentij Carocij reſsolutionem traditam ſsuprà, num. 3. ex dictis ſsuprà, &
dicendis infrà deſstructam.
-
37 Vſsufructuarium ratione communionis non poſsſse retrahere proprietatem venditam.
-
38 Neotericorum dubium circa præfatam reſsolutionem
proponitur.
-
39 Atque eorundem ſsolutione reiecta, meliùs quàm hactenus diluitur per Authorem.
-
40 Proprietarium volentem alienare proprietatem, potius
vſsufructuario, quàm alteri alienare debere, ex ſsententia Borgnini Caualcani, quæ num. ſseqq. nouiter,
verè tamen & concludenter improbatur per Authorem.
-
41 Buldum in quæſstione ſsuperiori falsò citatum per Caualcanum.
-
42 Vſsufructuarius ſsi conducat à proprietario ignoranter,
vtrùm valeat conductio.
-
43 Bartolum in loco relato per Caualcanum, nihil de vſsufructuario ſscripſsiſse.
-
44 Emphyteuta vtrùm denunciari debeat, aut cæteris
aliis præferri, ſsi dominus directus ius ſsuum diſstrahere velit.
-
45 Emphyteuſsim finitam non teneri renouare dominum
conſsanguineis emphyteutæ, ſsed cui velit, dare poſsſse,
aut ſsibi retinere ſsi velit.
-
46 L. congruit, C. de locatione prædiorum ciuilium,
lib. 11. explicata remiſsſsiuè.
-
47 Alexandrum, & Tiraquellum in locis relatis per Caualcanum, nihil dicere, quod proprietario obſstare
poſsſsit.
-
48 Concluſsio Authoris circa dubium propoſsitum ſsuprà,
num. 40.
-
49 Emphyteuta fortius, & maius ius habet in re emphyteutica, quàm vſsufructuarius in re fructuaria.
VSumfructum,
ſsiue res fructuarias locari po
ſsſse per
*
v
ſsufructuarium, certum e
ſst, &
ſsuprà, cap. 69. num.
vlt. & cap. 73. num. 18. explicatum, Idque expre
ſsſsim, &
indi
ſstinctè probat textus, vt alia iura, atque Doctorum
authoritates
ſsciens con
ſsultóque prætermittam,
in l. arboribus, 13. §. vſsufructuarius, ff. de vſsufructu. Nec inter
*e
ſst commoditatem tantùm, an v
ſsumfructum
ſsimpliciter, vel ius v
ſsusfructus locauerit v
ſsufructuarius, ex his,
quæ cum Pinello, & aliis contra Communem adnotauimus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 69. num. 17. Vtroque
enim ca
ſsu, eadem facultas in conductorem tran
ſsit, nec
potentius, aut maius ius
trãsferretransferre pote
ſst v
ſsufructuarius,
quam quod ip
ſse habet, vt
ibi. diximus: idcircò vana qui|
dem e
ſst, & iuris deci
ſsioni
cõtrariacontraria. Borgnini Caualcani
re
ſsolutio in propo
ſsito; is enim
de vſsufructu mulieri relicto, num 171. fol. 365. di
ſstinguendum exi
ſstimauit, vt
v
ſsufructuarius locare po
ſsſsit commoditatem v
ſsusfructûs
alteri, non autem ius v
ſsusfructus:
ſsed malè quidem,
quippe cùm nihil inter
ſsit vnum, aut alterum alienatum
ſsit, vtrumq, potiùs alienari, aut locari potuerit, nec v
ſsu
ſsfructus naturae, verba commoditatis, v
ſsusfructus, vel
iuris v
ſsusfructus aliquid detrahant,
ſsed
ſsic tran
ſseat v
ſsusfructus per
alienationẽalienationem, aut locationem in alium, provt
erat penes
fructuariũfructuarium, non maiori tempore duraturus,
vt cum Pinello etiam probauimus
d.c. 69. n. 11. & 17.
Sed ad dubium principale deueniendo, vtrùm
ſscilicet
*
in locatione v
ſsusfructus, aut rei fructuariæ, quae fit per
v
ſsufructuarium, proprietarius cæteris
cõducereconducere volentibus præferendus
ſsit; Borgninus ip
ſse
vbi ſsuprà n. 172.
fol. 365. ſsecurè firmat, quòd
ſsi altercatio
ſsit inter conductorem, & proprietarium de præfatione, ex eo, quia proprietarius ip
ſse vellet dicta bona laborare, & tenere ad
affictum, aut pro eodem pretio; tunc ip
ſse proprietarius
deberet anteire, & præferri
cuicunq;cuicunque etiam coniuncto,
idque ratione connexitatis: idem etiam ob
ſseruat Vincentius Carocius
tractatu, de locato & conducto, gradu 3.
perſsonarum, quæſst. 3. num. 37. 38. & 39. fol. 78. vbi dicit,
verba DD. quorundam, quos
ibidem refert, in id e
ſsſse
præci
ſsa. & non tantùm hone
ſstatem, aut æquitatem,
ſsed
etiam nece
ſsſsitatem præ
ſse ferre. Po
ſstmodùm verò
ſsub
eodem tertio gradu, quæſst. 27. num. 1. fol. 86. dicit quòd
ſsaltem de hone
ſstate teneatur v
ſsufructuarius potiùs, infèrtque ad explicationem textus
in l. Pomponius, 29. ff.
quibus modis vſsusfructus amittatur; ſsi fructuarius, in
*quàm, locauit proprietario v
ſsumfructum, & ip
ſse po
ſsteà
ſsublocat alij, an præiudicium locare potius proprietario, quàm alij generetur fructuario, vel
ſsi proprietarius
ſsimpliciter, aut pleno iure rem locauerit, vtrum fructuarium ip
ſsum iure aliquo priuet? & plures ca
ſsus di
ſstinguens, latè explicat eius legis materiam, vt ibi videri
poterit; Caualcanum etiam
ſsequitur Petrus Surdus
in
conſsil. 43. num. 12. lib. 1.
Videamus nunc, quo iure, quáve Doctorum autho
*ritate prædicta
ſsententia fulciri po
ſsſsit: Et quidem præfati Authores in
probationẽprobationem ſsuperioris re
ſsolutionis nullum textum allegant, contra ip
ſsos potiùs expendi pote
ſst textus
in d.l. arboribus, 13. §. 1. ff. de vſsufructu, vbi
indi
ſstinctè conceditur v
ſsufructuario facultas locandi
vſumfructũvsumfructum, nec ad
ſstringitur proprietario magis, quàm
alij locare, & in
l. cui vſsusfructus, 74. ff. de vſsufructu, inuito etiam proprietario v
ſsumfructum vendi po
ſsſse
ſscribitur; quæ verba
ſsic conuenire po
ſsſsunt ca
ſsui, quo v
ſsufructuarius alienat inuito proprietario, hoc e
ſst cùm proprietarius ab
ſsolutè repugnat, ne v
ſsusfructus alienetur,
aut
vẽdaturvendatur cuicunque, quàm etiam ca
ſsui, quo ip
ſse alienationi non contradicit,
ſsed
ſsibi potiùs, quàm alij alienandum v
ſsumfructum contendit: quod vel ex eo
ſsuadetur; nam æquitas huc,
ſsiue hone
ſstas, quæ à Doctorib.
con
ſsideratur communiter, contra, vel
ſsaltem præter legem inducitur, nec aliquo iure probatur, videtur potiùs
repugnare rationi textus
in l. dudum, C. de contrahenda
emptione, & in l. ne cui C. de locato & conducto: quæ
iura, vt vides, propo
ſsitam
ſsententiam ancipitem reddunt, & dubiam.
Authoritates verò Doctorum, quas Caualcanus præ
*citauit, vel id non probant, vel in diuer
ſsis ca
ſsibus procedunt, vt de ip
ſso Caualcano
mentionẽmentionem faciens, Ioannes
Bapti
ſsta Laderchius
in conſs. 111. num. 3. volumine. 1. non
immeritò dixerit, quòd Borgnini Caualcani authoritas
lenis adeò e
ſst, vt refutatione non egeat; ille enim Doctor parùm accuratè
ſscribit, &
ſsine vllo delectu omnia
congerit in vnum: Ideóque debere Iudices, ad ea, quæ
*
ab his Modernis eduntur, diligentiùs aduertere, ne alioqui in
ſsententias ab
ſsonas ruant. Primò igitur, prædictam
ſsententiam dicit Caualcanus
ſsic traditam per Alexan
*drum
in conſs. 27. num. 6. lib. 6. quo loco Alexander nihil.
ſscribit de v
ſsufructuario alienante, aut locante v
ſsumfructum, nec in fauorem proprietarij aliquid decidit:
dumtaxat firmat, dominum directum agnato præferri
in retractu emphyteu
ſsis, non ob
ſstante con
ſsuetudine, de
qua tractabat
ibi: quia illa con
ſsuetudo in dubio debet
inte
ſsſsegi i vt non præiudicet domino retrahere volenti
rem emphyteuticam, ex rationibus nonnullis
ibidem
adductis.
Ni
ſsi dicamus re
ſspectu v
ſsufructuarij vendentis, aut
*
locantis, idem ius ob
ſseruari debere, aut eandem rationem militare, proptereà quòd proprietarius obtinet dominium proprietatis, & ius v
ſsusfructus duntaxat re
ſsidet penes fructuarium: vnde ratione dominij directi
æquum e
ſst, vt in iure v
ſsusfructus, cæteris aliis nullum
ius habentibus in re præferatur is, qui proprietatem,
aut dominium directum obtinet. Sed adhuc ob
ſstant
nonnulla, quæ adnotabimus
infrà, num. 34. & ſsequentibus, & num. 37.
Secundò citat Hyppolitum
in ſsingulari 441. Licèt de
iure, num. 2. qui etiam de v
ſsufructuario non tractat,
ſsed
ad limitationem
l. 2. C. de comunium rerum alienatione,
per quam Princeps habens rem communem cum alio,
*
ſsicut pote
ſst partem
ſsuam vendere:
ſsic & partem
ſsocij
etiam
ſsine cau
ſsa
ſsoluto pretio vendit, po
ſst: Felinum relatum
ibi probat, æquum e
ſsſse, quòd Princeps venditurus talem rem communem, prius requirat ip
ſsum
*
conſortẽconsortem, & eum aliis præferat,
ſsi vult tantum dare, quantum alius, argumento
l. primæ, ff. de in diem addictione,
& l. primæ, ff. de priuilegiis creditorum. Verùm hæc æ
*quitas ex capite Doctorum de
ſscendit, nec iure aliquo
probari pote
ſst, priuilegium potiùs Principis, aut Fi
ſsci
re
ſstringit iuxta quod
ſsoliditatem rei fi
ſscus vendere pote
ſst, cùm partis dominus e
ſst, nec ad
ſstringitur nece
ſsſsitate denunciandi, vt con
ſstat ex
d.l. 2. C. de communium
rerum alienatione: in aliis verò contrà ob
ſseruatur; id
*circò vendens rem
cõmunemcommunem, non præiudicat con
ſsorti,
ni
ſsi
ſsecuta v
ſsucapione, aut præ
ſscriptione; quo tamen
ca
ſsu in
ſsub
ſsidium tenetur ad partem pretij, vt per textum in
l. prima. C. eodem titulo, notarunt Baldus, &
Salicetus
ibidem, in ſsummario: vnde nec Hyppolitus in
*
fauorem proprietarij aliquit dicit, nec etiam rectè allegatur
ſsimpliciter, quæ
ſst probet
ſsententiam
ſsuperiorem;
enim verò, inter proprietarium, & v
ſsufructuarium communio aliqua con
ſsiderari non pote
ſst, vt cum aliis infrà probabo.
Tertiò refert idem Caualcanus Boërium
deciſs. 107.
*
num. 2. vbi etiam de v
ſsufructuario nihil
ſscribitur; po
ſst
Bartolum tamen, Angelum, Ioannem de Platea, Lucam
de Peña, Rebuffum, Romanum, & Ca
ſstren
ſsem probatur, colonum debere potiùs fructus vendere domino,
quàm alij, iu
ſsto tamen pretio, & in emptione huiu
ſsmodi fructuum dominum
præferendũpræferendum aliis, cum Couar.
probauit Azeuedius
in l. 7. tit. 11. num. 2. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Sed nec hoc concludit, quippe cùm v
ſsu
*fructuarius potentius habeat ius in v
ſsufructu, quàm colonus in re conducta, & diuer
ſso, potioríque iure vtatur,
vt
ſsuprà, hoc eodem libro, cap. 5. num. 19. 20. & 21. probauimus.
Denique & vltimo loco citat Caualcanus
TiraquellũTiraquellum
*
de retractu lignagier, §. primo, gloſsſsa 3. num. 55. & ſseqq.
quem referre debui
ſsſset
gloſsſsa 7. num. 55. & ſseqq. ſsed
nec eo loco aliquid dicit, quod
cõcludatconcludat proprietarium
in venditione v
ſsusfructus aliis præferendum; contrarium potiùs
numeris ſsequentjbus ſsupponit apertè.
Quapropter, pro
ſsolutione prædictæ quæ
ſstionis, &
*
huius materiæ perfecta explicatione, nonnulla con
ſstituere nece
ſsſsarium erit, quibus res i
ſsta ab
ſsolutè, & di
ſstincte remanebit declarata: & in primis con
ſstituo, in venditione v
ſsusfructus non habere locum
retractũretractum iure
ſsanguinis idque indi
ſstinctè,
ſsiue proprietario,
ſsiue alteri extraneo v
ſsusfructus vendatur: quod po
ſst alios multos
ratione, iure, atque authoritate optimè comprobarunt
Tiraquellus
de retractu lignagier, §. 1. gloſsſs. 7. ex num. 55.
v
ſsque ad
num. 62. Montaluus
in l. 13. tit. 10. Glo
ſsſsa magna,
colum. 11. in fin. verſs. item quæro an habeat locum
| iſsta lex in vſsufructu, lib. 3. fori. Couarruuias
lib. 3. variar. cap. 11. num. 4. Matienço
in l. 7. tit. 11. gloſs. 1. ex
num. 30. v
ſsque ad
num. 35. & ibidem Azeuedius
num. 13.
lib. 5. nouæ recopilationis. Ioannes Guttierrez
practicar.
lib. 2. quæſst. 146. qui dicunt, idem procedere in vendi
*tione vsûs, vel habitationis: & reddunt rationem, quoniam retractus iure
ſsanguinis locum non habet ni
ſsi in
*
rebus immobilibus, vt probat Matiençus
dict. gloſs. 1. n. 1.
per illam legem, in quantum dicit,
Heredad de patrimonio: At
ſsuperiora iura incorporalia
ſsunt, atque ideò
*
non
ſsunt propriè mobilia: nec immobilia,
ſsed neutrum
aliquid per se exi
ſstens, vt
ſsunt cætera iura, vt probat
Tiraqueilus
vbi ſsuprà, num. 58. & cæteri
ſsuprà relati
ſsequuntur:
ſsicque in hoc ca
ſsu ce
ſsſsat ratio
prædict. l. Regiæ:
*
& quod v
ſsusfructus verè inter immobilia non computetur, plenè fundant Tiraquellus, Matienço, & Ioannes
Guttierrez
vbi ſsuprà, & in terminis tradunt Alexander
in conſsil. 52. num. 2. lib. 1. Corneus
in conſsil. 147. colum. 4.
lib. 4.
Secundò con
ſstituendum e
ſst,
ſsimiliter non e
ſsſse locum
*
retractui v
ſsusfructus,
ſsi dominus directus
ſseu proprietarius fundi vendiderit v
ſsufructuario proprietatem; &
con
ſsequenter quòd tali ca
ſsu con
ſsanguineus, vel
ſsocius
non po
ſsſsit retrahere totam rem, vel fundum venditum,
ſsed tantum nudam, &
ſsolam proprietatem, & v
ſsusfructus remanere debeat v
ſsufructuario emptori,
ſsicut anteà erat, nec in eo
ſsit locus retractui. Id cui ampliùs
non in
ſsi
ſstendum duxi,
ſsciens potiùs, con
ſsultóque prætermittere volui, proptereà quòd huius quæ
ſstionis du
*bitandi rationes, atque præfatæ re
ſsolutionis concludentes etiam rationes eleganter con
ſsiderant, & po
ſst longam di
ſsputationem
ſsic in effectu re
ſsoluunt Tiraquellus
de retractu lignagier, §. 1. d. gloſs. 7. ex num. 62. cum ſseqq.
Antonius Gomezius
in l. 70. Tauri, num. 34. per totum,
lati
ſsſsimè Ioannes de Matienço
in d.l. 7. titul. 11. gloſs. 1. ex
num. 35. v
ſsque ad
num. 47. lib. 5. nouæ recopilationis, &
ibid, num. 44. explicat textum; qui videbatur in contra
*rium vrgere
in l. ſsi tibi, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, & num. 46. re
ſspondet ad textum
in l. is cuius ſseruo,*
ff. de legatis 1. atque eleganter explicat eum.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an retractus
*
ratione communionis locum habeat in v
ſsufructu communi vendito? Et partem affirmatiuam, vt
ſscilicet parte
v
ſsusfructûs communis vendita, con
ſsors, vel
ſsocius in
v
ſsufructu po
ſsſsit partem venditam retrahere, tenuit
Gregorius Lopez
in l. 55. tit. 5. partit. 5. gloſs. 2. colum. 1.
ad medium, & defendit Ioannes de Matienço
in l. 13.
tit. 11. gloſs. 3. num. 3. per totum, lib. 5. nouæ recopilationis:
ſsequitur Ioannes Guttierrez
practic. lib. 2. quæſst. 165. n. 1.
in verſs. qua ratione, & in finalibus verbis: & ij Authores
*
idem probant in v
ſsu communi alicuius fundi vendito,
& in habitatione domus, vel alia
ſseruitute communi,
aut alio iure quocunque vendito. Idem etiam firmant
*
in actione per
ſsonali, quam plures habent ad fundum.
Denique & in rebus mobilibus, vt
ſscilicet retractus ratione communionis locum habeat pro rebus mobilibus
*
alienatis,
ſsicut pro immobilibus: quod ab
ſsque dubio
procedere dixit Albornoz.
lib. 3. del arte de los contractos,
tit. 3. del retrato, fol. 120. colum. 4. verſs. la ſsegunda, quem
re fert, & hanc partem
ſsecurè probat Ioannes Guttierrez
d. quæſst. 365. per totam, vbi aduersùs hanc re
ſsolutionem
*
optimè expendit
l. 74. Tauri, eidèmque, & verè & eleganter
ſsatisfacit. Deinde opponit quòd in
ſsuperiori ca
ſsu, hoc e
ſst, cùm v
ſsusfructus venditur, retractus ratione
*
ſsanguinis locum non habet, qui, vt dictum e
ſst, pro rebus immobilibus dumtaxat datur: & optimè etiam,
atque concludenter
ſsatisfacit, & con
ſstituit differentiam
quoad propo
ſsitum ca
ſsum inter hos duos retractus ratione
ſsanguinis, & ratione communionis, vt
ibidem videri poterit: & per Matiençum
in d.l. 13. tit. 11. gloſs. 3.
num. 3. lib. 5. nouæ recopilationis.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse, an proprie
*tarius po
ſsſsit retrahere v
ſsumfructum venditum ratione
communionis? Et in hoc ca
ſsu nullo modo locum e
ſsſse
retractui, exi
ſstimarunt Antonius Gomez,
in l. 70. Tauri,
num. 33. Ioannes de Matienço
in l. 13. tit. 11. gloſs. 3. n. 14.
& 15. lib. 5. nouæ recopilationis. Horum
ſsententia (quæ à
*
nemine hucu
ſsque improbatur, nec maiori di
ſsputatione
explanatur) duplicem patitur difficultatem. Prima con
ſsi
ſstit in eo, quòd præfati Authores vno dumtaxat, eóque fal
ſso quidem fundamento moti fuerint: dicunt
enim, ideò retractui locum non e
ſsſse in propo
ſsita
ſspecie, quoniam v
ſsusfructus alienari non pote
ſst; &
ſsi de
facto alienatus
ſsit per v
ſsufructuarium,
ſstatim ip
ſso iure
amittitur, & cum proprietate con
ſsolidatur, ex communis
ſsententiæ opinione, quâ ip
ſsi decipiuntur: verumenim verò cùm iure ip
ſso, & ab
ſsque timore ami
ſsſsionis,
vel alterius pœnæ po
ſsſsit v
ſsusfructus alienari, vt
ſsuprà,
hoc eodem lib. cap. 69. concludenter probauimus, con
ſstat manife
ſstè, deficiente prædicta ratione, quâ principaliter prædicti mouentur, facilè præfatam opinionem
conuinci, aut non omninò
ſsecuram e
ſsſse,
ſsi non aliis fundamentis comprobari po
ſsſsit.
Secunda difficultas oritur ex verbis l. 74. Tauri, quæ
hodie eſst l. 13. tit. 11. lib. 5. nouæ recopilationis, dum dicitur. Prefieraſse en el dicho retrato el ſseñor del directo dominio, y el ſsuperficiario, y el que tiene parte en ella,
al pariente mas propinquo. At proprietarius directum
dominium habet rei, cuius vſsusfructus venditus eſst: partem etiam, hoc eſst proprietatem, cuius vſsusfructus penes alium exiſstit; ergo videtur, quòd cæteris aliis præferendus ſsit in retractu.
Huic tamen difficultati non erit multùm difficile
ſsa
*tisfacere,
ſsi aduertamus ad vnicum verbum, quod in
propo
ſsito
ſscrip
ſsit Antonius Gomezius
vbi ſsuprà, n. 33. in
verſsic. imò etiam, & pleniùs explicemus illud: Nam
po
ſstquàm dixerat locum non e
ſsſse retractui in prædicto
ca
ſsu, quia v
ſsusfructus vendi non pote
ſst, dicit
ſstatim, quòd etiam
ſsi aliquo ca
ſsu ex iuris di
ſspo
ſsitione
po
ſsſset v
ſsusfructus vendi, non po
ſsſset proprietarius
eum retrahere, quia inter eos nulla e
ſst
ſsocietas nulla communio: quod tamen nec iure, nec authoritate
probauit. Sed probatur euidenter, primò ex his,
quæ anteà
ſscrip
ſserat
ibidem, numer. 32. Secundò,
quia licet proprietarius directum dominium habeat rei,
cuius v
ſsusfructus venditur, aut proprietatis dominus
ſsit,
tamen in v
ſsufructu vendito nullam partem obtinet,
quippe cùm v
ſsufructuarij ius diuer
ſsum, & di
ſstinctum
ſsit à proprietate ip
ſsa, à qua multis modis
ſseparationem
recipit v
ſsusfructus,
ſsic vt res
ſseparata, aut diuer
ſsa cen
ſseatur, §
1. Inſstitut. de vſsufructu, l. rectè dicimus, ff. de
verborum ſsignificatione. Deinde & tertiò, quia verba
d.
l. Regiæ ibi:
Con el que tiene parte en ella, porque era comun. non conueniunt proprietario, cui v
ſsusfructus nullo
modo communis e
ſst, vt de
ſse patet apertè, & clarè colligitur ex his, quæ annotauit Matiençus
in d.l. 13. gloſs. 1.
num. 1. & ſseqq. Ex quibus, & dicendis etiam
infrà, ob*ſseruat. 3. de
ſstruitur omninò Caualcani, & Carocij re
ſsolutio, de qua egimus
ſsuprà, num. 3. cùm nullibi in iure tale priuilegium conce
ſsſsum fuerit proprietario, vt in
locatione v
ſsusfructus ip
ſse requiri, aut præferri debeat
aliis conducere volentibus;
ſsuperiora por iùs repugnent,
nec inter prædictos aliqua connexitas, aut communio
detur, vt Caualcanus exi
ſstimauit, & de iure communi
refragentur apertè
nõnullanonnulla, quę con
ſsiderauimus
ſsupr. n. 5.
Quintò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, v
ſsufructuarium
*
ratione communionis non po
ſsſse retrahere proprietatem
fundi à domino venditam: quoniam licèt eius fundi
v
ſsumfructum obtineat; tamen non dicitur partem rei
obtinere. Quod per textum
in d.l. rectè dicimus, ff. de
verborum ſsignificat. & alia multa iura,
ſsic in terminis
a
ſsſserunt Antonius Gomezius
in l. 70. Tauri, num. 32.
Cremen
ſsis
ſsingul. 57. Auendañus
reſsponſso 12. num. 7. &
reſsponſso 23. in fine. Ioannes de Matienço
in d.l. 13. tit. 11.
gloſs. 3. n. 11. & 12. lib. 5. nouæ recopilationis. Ioannes Guttierrez
practic. lib. 2. quæſst. 166. num. 2.
Nec ob
ſstat in contrarium text,
in l. 4. ff. de vſsufructu,
*
vbi probatur, quòd v
ſsufructus in multis ca
ſsibus pars
|
dominij e
ſst; vnde videtur quòd in prædicto ca
ſsu locus
e
ſsſse deberet retractui. Nam reiecta
ſsolutione Antonij
Gomezij
vbi ſsuprà, num. 32. in verſs. nec obſstat, quam
*
probauit Matiençus
vbi ſsupra, num. 12. ſsed improbauimus
ſsuprà, cap. 32. quo egimus de intellectu
d.l. rectè
dicimus; re
ſsponderi debebit iuxta ea, quæ ibidem diximus
d. cap. 32. quòd v
ſsusfructus e
ſst pars dominij, non
regulariter,
ſsed in aliquibus ca
ſsibus, vt dixit Glo
ſsſsa
ibi.
Multa enim v
ſsufructuario conceduntur, quæ nonni
ſsi
vero domino competunt; facultas autem, aut ius retrahendi non continetur in dictis ca
ſsibus, nec v
ſsufructuario conceditur aliquo iure,
ſsicuti alia conceduntur, propter quæ prædicta
ſsimilitudo con
ſsideratur; ac ne quidem præfata facultas eidem fructuario competere pote
ſst ob rationem prædictam, & verba
d.l. Regiæ 13. tit. 21.
lib. 5. nouæ recopilationis, quæ nullum ius v
ſsufructuario
tribuunt, quatenus
ſscribitur ibi:
Y el que tiene parte en
ella Idque propter verba præcedentia,
porque era comun.
Quia v
ſsusfructus in proprietate alienata nullam partem
habet, nec ratione v
ſsusfructus partem habere cen
ſsetur,
vt
ſsuprà dicebamus. Quia reuera di
ſstincta res e
ſst v
ſsusfructus ab ip
ſsa proprietate alienata, & de per
ſse con
ſsi
ſstit, nec inter proprietatem, & v
ſsumfructum
ſsocietas
aliqua, vel communio datur, vt
ſsentiunt prædicti Authores, &
numeris præcedentibus dicebamus.
Ex his infertur, Borgnini Caualcani re
ſsolutionem in
*
hac materia, periculo
ſsam e
ſsſse, ac fal
ſsam quidem, nec iure probatam: is enim
de vſsufructu mulieri relicto, n. 173.
fol. 366. exi
ſstimauit, proprietarium volentem alienare,
proprietatem potiùs v
ſsufructuario, quàm alteri alienare
debere. Primùm, quoniam dubium hoc de iure communi deci
ſsum non e
ſst, nec etiam de iure Regio, nec tale
quid in fauorem v
ſsufructuarij inductum, vt vtrumque
firmauit Antonius Gomezius
in l. 70. Tauri, num. 32. in
princ. & verè v
ſsufructuario ob
ſstant quamplurima, quæ
numeris præcedentibus adnotauimus. Deinde &
ſsecundò,
*
quoniam prædictus Author citat in eam
ſsententiam
Baldum
in l. ad probationem, in fine, C. de locato & conducto. Quo loco Baldus nihil inpropo
ſsito dicit,
ſsed
*
mouet quæ
ſstionem, vtrùm conductio valeat,
ſsi v
ſsufructuarius conducit à proprietario ignoranter; & re
ſspondet quòd non, quia conducit rem
ſsuam, ide
ſst, commoda
ſsua, vt latiùs
ibi:citat etiam Bartolum
in l. cotem ferro,
§. 1. per illum textum
ff. de publicanis & vectigalibus,
vbi etiam Bartolus nihil de v
ſsufructuario
ſscribit.
ſsolùm
*
dicit, quòd mandatum habens
ſspeciale, non pote
ſst ab
vno po
ſsſse
ſsſsore rem auferre, & alteri dare, offerente ip
ſso
tantum, quantum
ſsecundus: quod latiùs declarat Cumanus
in conſs. 5. & in conſs. 21. Indèque ex doctrina Bartoli
*
inferunt nonnulli. emphyteutam præferri aliis emptoribus,
ſsi dominus vendit, quos refert Boërius
deciſs. 107.
num. 1. Contrà tamen, dominum directum volentem
vendere ius
ſsuum directum, non teneri denuntiare emphyteutæ, nec ip
ſsum emphyteutam aliis præferendum,
cum Speculatore, Saliceto, & aliis optimè probat
Ia
ſson
in l. vltim. num. 17. & tribus ſseqq. C. de iure emphyteutico. & in puncto iuris
ſsic in effectu concludit, & alios
in idem refert Boërius
dict. deciſs. 107. num. 4. Dicit tamen
quòd ex quadam vrbanitate, potiùs debet dimittere
primo conductori, vel emphyteutæ, quàm nouo pro
eadem pen
ſsione, aliter fieret
ſsibi iniuria. Verùm hæc
vrbanitas ad iuris nece
ſsſsitatem trahenda non e
ſst, ne aliàs
tollatur alicui vt rem
ſsuam pro arbitrio
ſsuo vendere
po
ſsſsit, contra textum
in l. dudum, C. de contrahenda emptione, & in l. ne cui, C. de locato. & alia, quæ in propo
ſsito con
ſsiderat Sarmientus (
ſsed Ia
ſsonem loco relato
ſsuprà, non citat)
ſselectarum interpretationum, lib. 3. cap. 7.
num. 2. vbi con
ſstanter a
ſsſserit, Emphyteu
ſsim finitam,
*
non teneri renouare dominum con
ſsanguineis emphyteutæ,
ſsed cui velit, dare po
ſsſse, aut
ſsibi retinere
ſsi velit;
improbátque, ac meritò quidem, alios contrà tenentes,
*
&
num. 3. re
ſspondet ad textum
in l. congruit, C. de locatione prædiorum ciuilium, lib. 11. Qui
ſsuperioribus omnibus repugnare videtur,
ſsed reuerà
ſspeciale, aut
ſsingulare
ius continet, vt
ibi probatur per eundem Authorem,
& vide
infrà, ad. finem lib. in annotat. Denique citat Ca
*ualcanus Alexandrum, & Tiraquellum: qui tamen in
locis relatis ab eo nihil dicunt, quod proprietario, aut
emptori proprietatis ob
ſstare po
ſsſsit. Poterit ergo pro
*prietarius, ac pro arbitrio
ſsuo proprietatem vendere,
cui voluerit, ex
dict. l. dudum, &
ſsuperioribus re
ſsolutionibus procedentibus in emphyteuta, qui maius, & fortius ius habet in re emphyteutica, quàm v
ſsufructuarius
in re fructuaria, vt probauimus
ſsuprà, hoc eodem lib. c. 5.
*
num. 17. per totum. Et de his hactenus.
CAPVT LXXV.
Vſsufructu finito, an, & qualiter nudæ proprietatis dominus incipiat plenam in re habere
poteſstatem? vbi explicatur textus in §. finitur, ad finem, Inſstitut. de vſsufruct. Proprietatem diſstingui per nudam, & plenam, probatur: Dominium vtrùm ſsit idem quòd
proprietas, & vnicum tantùm, vel duplex,
directum, & vtile, accuratè, & diſstinctè
tractatur: Ac demùm infinitis aliorum ſsententiis congeſstis in vnum, & confutatis, res
iſsta meliùs, quàm hactenùs declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Proprietatem diſstingui per plenam, & nudam, vt ſscilicet proprietas plena dicatur, ſsi cum omni rei vtilitate penes nos ſsit, ſsi verò vſsufructu detracto, nuda,
hoc eſst, quando alias habet vſsumfructum.
-
2 In re corporali, ex ſsententia Caſstrenſsis, eſst dare nudam proprietatem, & eſst dare vſsumfructum formalem, item proprietatem plenam, ſscilicet iunctam
cum vſsufructu cauſsali.
-
3 Proprietatis, & dominij, ex ſsententia Berengarij,
differentia vna relata; & ibidem Pinelli reſsolutio
adducta.
-
4 Proprietatis verò plenam proprietatem demonſstrari,
& ſsic comprehendi etiam ius vtilitatem quoque fructuum continens.
-
5 Proprietas latiſsſsimè capitur, & poteſst comprehendere
poſsſseſsſsionem, vſsumfructum, rem ipſsam, & res incorporales.
-
6 Proprietatis verbo in dubio, nudam tantùm proprietatem ſsine vſsufructu ſsignificari, ex ſsententia quorundam, quæ hoc numero improbatur.
-
7 Et in contrarium rationes, ac etiam iura nonnulla
ponderata.
-
8 Hermanoctij Decij ad nonnullas leges interpretatio improbatur.
-
9 Verbum ſsimpliciter prolatum in potentiori ſsignificatu
accipiendum.
-
10 Inter dominium, & proprietatem quid interſsit ex ſsententia Parladorij?
-
11 Quæ noua non eſst, vt ipſse dicit, nec vera, atque hoc
num. nouiter improbatur ab Authore.
-
12 Parladorij ad nonnullas leges interpretatio ſsubtiliter,
& verè conuicta per Authorem.
-
13 Recentiorum opinio (quæ probatur à Parladorio) reiecta, & communis ſsententia probata per Authorem.
-
14 Dominium quid ſsit: vbi etiam Parladorij fundamentum retorquetur contra eundem.
-
15 Antonij de Quesada diſstinctio circa dubium propoſsitum ſsuprà, num. 10. improbata.
-
16 Proprietas an ſsit idem quòd dominium, an diuerſsum,
ſsiue quid proprietas, quid etiam dominium: &
multis num. ſseqq.
-
17 In dubio ſsuperiori, adeò diuerſsas eſsſse, & contrarias
Scribentium ſsententias, vt finitis libris attentè præ|lectis, & ſsic pe reuolutis, vix certa reſsolutio trad
poſsſsit.
-
18 Proprietatem, & dominium idem eſsſse, ex ſsententia
quorundam.
-
19 Ac pro illis quamplurima iura inducta.
-
20 Ponderata etiam verba l. 27. tit. 1. partit. 3.
-
21 Stultos eſsſse, ex ſsententia Cuiacij inquirentes, quid
inter dominium, & proprietatem interſsit, nec vllam
aliam differentiam eſsſse ex eodem Authore, quàm
quòd latiùs pateat dominij, quàm proprietatis nomen.
-
22 Proprietatem, & dominium diuerſsa eſsſse ex ſsententia
aliorum, & pro illis nonnulla iura adducta.
-
23 Berengarij ad nonnullas leges Pandectarum interpretationem generaliter non poſsſse omnibus adaptari,
nec conuenire verbis d.l. 27. tit. 2. partit. 3.
-
24 Dominium aliud directum, aliud vtile, ex ſsententia
communi, quæ ab Authore probatur.
-
25 Pro ſsententia communi Petri Gregarij locus addactus.
-
26 Dominium vnicum tantùm, idque directum, ex ſsententia quorundam, contra Communem.
-
27 Quæ diſsputationis gratiâ defendi poteſst, quamuis de
rigore à Communi recedendum non ſsit.
-
28 L. poſsſseſsſsores, C. de fundis patrimonialibus, lib. 11.
explicatur.
-
29 L. ſsi domus, §. final, ff. de legat 1. declaratur.
-
30 L. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, intellecta.
-
31 D. Ioannes de Leon. laudatus per Authorem.
-
32 Dominium, & proprietas qualiter differant, ex ſsententia communi?
-
33 Quæ hoc numero improbatur, inquiritúrque dominij
appellatione, de quo dominio intelligere debeamus: &
Coſstalij ſsententia nouè conuincitur.
-
34 In ſsuperiori dubio, diuerſsas, & contrarias ſsententias
cumulatas remiſsſsiuè.
-
35 Proprietatem, & dominium idem non eſsſse, ſsed diuerſsa
ex ſsententia Authoris, cum relatis ſsuprà, num. 22.
-
36 In re, quæ omninò eſst noſstra, duo ſsunt quæ habemus,
dominium ſscilicet, & poſsſseſsſsio: dominium ius illud ſsignificat, quo rem facimus noſstram, nobiſq;nobisque propriam;
poſsſseſsſsio in occupatione, & detentione rei ſspectatur;
illud verò in iure, quod habemus de ipſsa, vt volumus,
liberè diſsponendi.
-
37 Proprietas, & dominium qualiter diſstinguantur, ſsiue
qualiter ſse habeant ex ſsententia Authoris, quæ Saliceti, ac aliorum authoritate fulcitur.
-
38 Fabri, doctrina contra Iaſsonis inſstitutum probata.
-
39 L. proprietatis, C. de probationibus, verus ſsenſsus
traditus.
-
40 L. ſsi procurator, 13. ff. de acquirendo rerum dominio, explicata.
-
41 Proprietas, & dominium ſsæpiſsſsimè in iure pro eodem
ponuntur, & ratio vera redditur.
-
42 Dominij nomen cùm ſsimpliciter ponitur, habita relatione ad perſsonam, cui directum dominium competere non poteſst, qualiter accipiatur.
-
43 Vſsusfructus, & poſsſseſsſsionis, ſseruitutis etiam, & vſsus
dominium dici.
PRo ab
ſsoluta, atque di
ſstincta huius Capitis explicatione; con
ſstituendum erit in primis, quod attinet ad
primum dubium, apertè deci
ſsum per Iu
ſstinianum
in §.
finitur, in finalibus verbis, Inſstitut. de vſsufructu, quatenus
ſscriptum reliquit in hunc modum:
Cùm autem finitus fuerit totus vſsusfructus, reuertitur ſscilicet, ad proprietatem: & ex eo tempore nudæ proprietatis dominus incipit
plenam in re habere poteſstatem. Ex quibus verbis, & verbis textus
in §. 1. eiuſsdem tit. cum aliis iuribus referendis
infrà, manife
ſstè deducitur, proprietatem di
ſstingui
*
per plenam, & nudam: vt
ſscilicet proprietas plena dicatur,
ſsi cum omni rei vtilitate penes nos
ſsit;
ſsi verò
v
ſsufructu detracto, nuda, hoc e
ſst,
ſsi alius habet v
ſsumfructum; quod etiam probatur per textum
in l. ſsi ita ſstipulatus fuero, §. Titius, ff. de verb. oblig. l. ſsi dominus, ff. de
vſsufructu, l. fœminæ, §. illud, C. de ſsecundis nuptiis, l. ſsi
alij, ff. de vſsufruct. legato, l. Sempronius 26. eodem tit. l.
cum in fundo, ff. de iure dotium, ibi:
Plenam proprietatem.
Per quæ iura
ſsic ob
ſseruant Glo
ſs. Bartol, Salicetus, Baldus, Alexander, & alij DD. communiter in dictis iuribus. Ca
ſstren
ſs.
in d.l. proprietatis, in princ. C. de probat.
dum dicit, quòd in re corporali e
ſst dare nudam proprie
*tatem; & e
ſst dare v
ſsumfructum formalem, item proprietatem plenam,
ſscilicet iunctam cum v
ſsufructu cau
ſsali:
& e
ſsſse veram, & communem re
ſsolutionem, con
ſstat ex
Ricciardo
ad rubricam, Inſstitut. de vſsufructu num. 165.
& 166. & vltra relatos ab eo, idem profitentur Ripa
in
l. naturaliter, §. nihil commune, num. 9. ff. de acquirenda
poſsſseſsſsione, vbi Corra
ſsius
num. 7. interpret. 2. Marianus
Socinus
num. 19. Claudius Marmerius
num. 6. Hormanoctius Decius
num. 5. & Berengarius
3. præfatione, n. 1.
verſsic. Tertia differentia. Qui inde infert, in hoc differre
*
proprietatem à dominio; Dominium enim non recipit
hanc di
ſstinctionem, vt vnum
ſsit plenum, & alterum
nudum,
ſsed vbicunque dominium datur, ibi plenum
dominium denotatur, nam qui totius fundi dominus
e
ſst, plenum dominium habet,
ſsi verò
ſsolam proprietatem habet, plenum e
ſst etiam proprietatis dominium, vt
in d.l. ſsi dominus: ff. de vſsufructu, & l. fructus, ff. de rei
vendicatione, vbi Iurecon
ſsultus, eum, qui nudam tantùm
proprietatem habet, dominum appellat. Denique, eum,
qui
ſsolum v
ſsumfructum obtinet, v
ſsusfructus dominium
obtinere dicit textus
in l. qui vſsumfructum, 3. ff. ſsi vſsusfructus petatur. Quia talia iura habens, de his rebus
liberè di
ſsponere pote
ſst: ,
ſsecundùm naturam rei, vt e
ſst de
mente Ca
ſstren
ſsis
in d.l. proprietatis. Negari tamen non
pote
ſst, quin plus
ſsignificetur ex verbis pleni dominij,
quàm ex dominio
ſsimpliciter prolato, vt
ſsuperioribus
minimè relatis, aduertit expre
ſsſsim Arias Pinellus
2. part.
l. 1. C. de bonis maternis, num. 3. in verſs. & ſsic reſsoluo: Qui
etiam in dominio videtur admittere di
ſstinctionem,
quam Berengarius reiicit:
ſsed eius nullam mentionem
facit, vt plenum dominium intelligatur, quando concurrit v
ſsusfructus cum proprietate,
ſseu quando v
ſsusfructus non
ſseparatur à proprietate.
Prætereà, &
ſsecundò inferri pote
ſst, Fabrum
in dict. §.*
nihil commune, num. 11. rectè docui
ſsſse, Proprietatis verbo
ſsimpliciter prolato plenam proprietatem demon
ſstrari; &
ſsic comprehendi etiam ius illud vtilitatem quoque fructuum continens: quem
ſsequitur Berengarius
vbi ſsuprà, dict. verſsic. Tertia differentia, & veriorem opinionem exi
ſstimat Ioannes Corra
ſsius
in d. §. nihil commune, num. 7. Marianus Socinus
num. 18. Cha
ſsſsencus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubric. 1. des iu
ſstices, §. 2.
glo
ſsſsa,
ou territoire. Bolognetus etiam
in eodem §. nihil
commune, 2. part. num. 113. Vbi contra nonnullos con
ſstan
*ter a
ſsſserit, quòd proprietas lati
ſsſsimè capitur, & pote
ſst
comprehendere po
ſsſse
ſsſsionem, v
ſsumfructum, rem ip
ſsam,
& res incorporales, vt
ibi probat. Inde, & con
ſsequenter
*
infertur, deceptos alios, qui authorirate, &
ſsententia
glo
ſsſsæ
in l. ſsi procurator, ff. de acquirendo rerum dominio,
exi
ſstimarunt,
Proprietatis verbo, in dubio, nudam tantum proprietatem
ſsine v
ſsufructu
ſsignificari: quam opinionem relatis aliis, veriorem credit Hormanoctius
Decius
in d. §. nihil commune, num. 5. Sed falsò quidem;
*
primò, quia v
ſsumfructum diuelli,
ſsepararique à proprietate,
ſsæpi
ſsſsimè iura dicunt, vt
in l. vſsusfructus pluribus, ff. de vſsufruct. & in l. idem, 1. & 2. ff. de vſsufructu accreſscendo. quod o
ſstendit manife
ſstè, v
ſsumfructum in
proprietate fui
ſsſse, argumento
l. decem, ff. de verbor. obligat.
Na aliàs
ſsi Proprietatis nomine, nuda tantùm proprietas
demon
ſstraretur, proprietatem cum adiuncto nudam
otiosè exprimerent Iurecon
ſsulti: quo argumento eleganter vtebatur Corra
ſsius
vbi ſsuprà num. 8. & vltra eum
adduci po
ſsſsunt in eam
ſsententiam nonnulla velut expre
ſsſsa iura textus
in §. 1. Inſstitut. de vſsufructu, dum dicit
Iu
ſstinianus, quòd v
ſsusfructus à proprietate
ſseparationem recipit; ergo cum illa. erat coniunctus, &
in fine, |
dum dicit quòd ne in vniuer
ſsum inutiles e
ſsſsent proprietates,
ſsemper ab
ſscedente v
ſsufructu, placuit certis modis extingui v
ſsumfructum, & ad proprietatem reuerti:
ergo cum illa aliquando fuit, nam aliàs non reuerteretur, &
in l. fundus, 4. ff. ſsi vſsusfructus petatur, ibi:
Dixi
interim cum proprietate vſsumfructum eſsſse, l. ſsi tibi proprietas, ff. de vſsufructu accreſscendo, 1. ſsi tibi, ff. quibus
modis vſsusfruct. amittatur, & in pluribus aliis locis, in
quibus verbum
proprietas ſsignificat plenam proprietatem cum v
ſsufructu, ni
ſsi
ſsit adiunctu in
nuda, vel aliter
in contrarium con
ſstare po
ſsſsit, vt colligitur ex
l. permiſsceri, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, l. procuratorem, C. eodem
tit. §. non ſsolùm, Inſstit. per quas perſsonas nobis acquiritur:
quorum iurium difficultate oppre
ſsſsus Hormanoctius
*
Decius
in d. §. nihil commune, re
ſspondet
num. 5. id procedere de lata
ſsignificatione: Quæ
ſsolutio violat manife
ſstè verum
ſsen
ſsum, & proprietatem verborum, quæ
in dictis iuribus continentur, atque apertè denotant
Proprietatis verbum de
ſsui propria
ſsignificatione denotare plenum, & directum dominium, etiam cum v
ſsufructu, vt expre
ſsſsim aduertit Marianus Socinus
in eodem §. nihil commune, num. 19. & facilè
ſsuadetur; nam
in l. ſsi procurator rem, ff. de acquirendo rerum dominio,
fru
ſstrà
ſsubderetur, &
proprietas, cùm iam illa nuda e
ſsſset
inclu
ſsa in verbo
dominium, quod iuxta glo
ſsſsam
ibi, &
præfatæ opinionis Authores, pro pleno dominio capitur. Denique, quia verbum
ſsimpliciter prolatum, in
*
potentiori
ſsignificata accipiendum, vt dicit textus
in l. 1.
§. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, l. 2. §. biduum, ff.
quando appellandum ſsit, l. ſsi duo patroni, §. 1. ff. de iureiurando, cum bis, quæ in propo
ſsito
ſscribunt Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 2. gloſsſsa 1. & vnica, num. 8.
Ioannes Cephalus
in conſsil. 35. num. 34. lib. 1. & in conſsil. 218. num. 30. lib. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in
conſs. 98. num. 17. volum. 1. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 30. num. 42. Ergo Proprietatis verbum ab
ſsque
adiuncto
nuda prolatum, in potentiori
ſsignificatione
accipiendum erit, vt
ſsic plenam proprietatem
ſsignificet,
ni
ſsi aliter exprimatur.
Tertiò & principaliter infertur, ex prædictis etiam
cominci nonnulla, quæ omi
ſsſsis aliorum
ſsententiis, vt
ip
ſse dicit, non veris, tanquam noua tradit Ioannes Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 4. per totum:
quo quidem loco inuenio quamplurima, aut minùs bene re
ſsoluta, aut quæ iuris rationem maturè cogitanti,
non omniò placere poterunt. Primò enim mouet du
*bium, quid inter dominium, & proprietatem inter
ſsit:
& dicit quòd aliorum
ſsententiis reiectis, vt
ſsua fert opinio, eorum nominum ea e
ſst veri
ſsſsima differentia, quòd
dominium e
ſst ius ferè
ſsemper cum v
ſsufructu coniunctum; proprietas verò è contrà e
ſst ius ab v
ſsufructu
ſseiunctum, &
ſseparatum: quæ doctrina, vt ex
ſsuperiori
*bus con
ſstat, nec noua e
ſst, vt ip
ſse dicit; procedit potiùs
ex
ſsententia glo
ſsſsæ
in d.l. ſsi procurator, cum Authoribus
ſsuprà citatis, nec etiam vera, vt
num. præcedent, probauimus: quippe cùm proprietas po
ſsſsit e
ſsſse, &
ſsæpè
ſsit
cum v
ſsufructu coniuncta, & dominium non ideò e
ſsſse
de
ſsinat, quòd v
ſsusfructus penes alium
ſsit, po
ſsſsit potiùs
verum dominium rei ab
ſsque v
ſsufructu con
ſsiderari, ex
dictis
ſsuprà.
Secundò dicit nullum negotium facere
ſsibi textum
*
in l. vſsufructu, ff. ſsoluto matrimonio, & in l. ſsi cum teſstamento, §. ſsi fundum, ff. de exceptione rei iudicatæ: item nec
alia iura
ſsimilia, in quibus adhuc proprietas appellatur,
Po
ſstquam v
ſsusfructus con
ſsolidatus e
ſst. Nam
ſsecundùm
eum, illud fit habita relatione ad tempus præteritum; id
tamen, vt vides, euidenter repugnat
eorũeorum iurium verbis,
quæ adduximus
ſsupr. n. 7. nec
verũverum e
ſst, nudam enim
proprietatẽproprietatem v
ſsufructu carentem, plenam verò proprietatem
v
ſsumfructum habentem pa
ſsſsim Iuri
ſscon
ſsulti, ac Imperatores dicunt, vt con
ſstat ex iuribus relatis
ſsuprà, n. 4.
& ſseq. l. ſsi alij, ff. de vſsufructu legato §. 1. Inſstitut. de vſsufructu, vbi dicitur, quòd v
ſsusfructus à proprietate
ſseparationem recipit; at
ſsi proprietas e
ſsſset ius tantum, vt
Parladorius affirmat, ab v
ſsufructu
ſseiunctum, &
ſseparatum, malè diceret Iu
ſstinianus, quòd à proprietate
ſseparari pote
ſst id quod cum ea non e
ſsſset coniunctum: Nec
verba illa,
ſsicuti nec verba textus
in d §. finitur, ad finem,
intelligi po
ſsſsunt prolata, habita relatione ad tempus
præteritum: nam
in dict. §. 1. non dicitur, quòd v
ſsusfructus
ſseparatus e
ſst, aut non habetur re
ſspectus ad tempus per quod extitit
ſseparatus,
ſsed
demõſtratdemonstrat Imperator
potentiam, & habilitatem quam habet v
ſsusfructus exi
ſstens cum proprietate, vt po
ſsſsit multis modis ab ip
ſsa
proprietate
ſseparari, & in
dicto §. finitur, dicitur expre
ſsſsim, quòd v
ſsusfructus finitus reuertitur ad proprietatem, ex quo magis præ
ſsens e
ſsſsectus con
ſsideratur quàm
ad tempus præteritum relatio
ſsit, vt de
ſse con
ſstat apertè:
prætereà, & non eundo per alias ambages, v
ſsumfructum
ſsimul dari cum proprietate, etiam nunquam
ſseparato
v
ſsufructu, nec po
ſsteà con
ſsolidato, clarè probat textus
in l. ſsi ita ſstipulatus, 126. §. 1. ff. de verb. obligat. in illis
verbis:
Et minus eſst in eo vſsufructu quem per ſse quis promiſsit, quàm in eo qui proprietatem comitatur. Vbi expre
ſssè denotat, v
ſsumfructum
ſsemper comitari plenam proprietatem, vt latiùs probauimus
ſsuprà, hoc eodem lib. c. 1.
per totum.
Tertiò infert ip
ſse Parladorius, meritò à Recentiori
*bus explodi veterum illam
ſsententiam, quâ di
ſstinguunt
inter v
ſsumfructum cau
ſsalem, & formalem: nam iuxta
ſsententiam eius, cùm proprietas
ſsit ius ab v
ſsufructu
ſseparatum; con
ſsequenter apparet, v
ſsumfructum e
ſsſse ius
à proprietate
ſseiunctum. Huic re
ſsolutioni ob
ſstant quàmplurima, quæ lati
ſsſsimè annotauimus
ſsuprà, hoc eodem
lib cap. 1. per tot. vbi præfatam Communem meliùs quàm
hactenùs defen
ſsam reliquimus, & contrariam Recentiorum opinionem minùs veram probauimus. Deinde
fundamentum Parladorij perquam fal
ſsum e
ſsſse, ex dictis
ſsuprà patet euidenter; nam cum proprietatem plenam
v
ſsusfructus comitetur, ac cùm illa re
ſsideat, rectè à Doctoribus v
ſsusfructus cau
ſsalis nuncupatur communiter,
nec illatio prædicta iuris ratione
ſsub
ſsi
ſstit.
Quartò denique & vltimò Parladorius
eodem cap. 4.
*
in princ. num. 2. dominium e
ſsſse ius cum v
ſsufructu coniunctum; proprietatem verò e
ſsſse ius ab v
ſsufructu
ſseparatum; ea dumtaxat fundat ratione, quòd
ſscrip
ſserit Bartolus
in l. ſsi quis vi, §. differentia, num. 4. ff. de acquirenda
poſsſseſsſsione, dominium e
ſsſse ius de re corporali liberè di
ſsponendi, ni
ſsi lex prohibeat: & Bartoli doctrinam
ſsequuntur communiter Doctores
ibi. Ia
ſson
in dicta l. naturaliter, §. nihil commune, num. 11. & ibidem Rubeus
num. 88. & Berengarius
num. 42. Salicetus
in l. traditionibus, num. 4. C. de pactis, & Alciatus
ibi. num. 24. Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 1. vbi refert
Duarenum, & Connanum idem tenentes. Decius
in
conſs. 558. num. 5. Cephalus
in conſs. 35. num. 42. lib. 1. Iacobus Menochius
in conſs. 381. num. 5. lib. 4. & in conſs. 492.
num. 12. lib. 5. Petrus Ricciardus
ad rubricam. Inſstitut.
de vſsufruct. num. 149. & cum Baldo, Soto, Antonio Gomezio, Antonio Gabriele, & Ma
ſscardo, probauit noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in rubrica, Inſstitut. de rerum
diuiſsione, num. 5. vbi adducit nonnulla iura, atque expendit
l. 1. tit. 28. partit. 3. quæ Bartoli definitionem
confirmat. Verùm hoc fundamentum nihil in propo
ſsito vrgere, in contrarium potiùs retorqueri po
ſsſse ex
eo manife
ſstè con
ſstabit, quòd militat etiam, vbi
ſsolam
proprietatem
ſsine v
ſsufructu quis habet; tunc enim dicitur etiam plenum habere proprietatis dominium, vt
po
ſsſsit ad libitum de proprietate ip
ſsa di
ſsponere: quod expre
ſsſsim, & magi
ſstraliter docuit Ca
ſstren
ſsis
in d.l. proprietatis, n. 2. C. de probationibus, &
ſsequitur Berengarius
in d. §. nihil commune, 3. præfatione, num. 1. verſsic. Tertia
differentia. Nec
ſsequitur, dominium e
ſsſse ius cum v
ſsufructu coniunctum ex definitione dominij
ſsuprà relata,
quoniam ea militat etiam vbi quis non habet plenum
dominium, quia v
ſsusfructus penes alium exi
ſstit, vt pungit Pinellus
2. part. dicta leg. 1. C. de bonis maternis,
num. 3.
Ex quibus de
ſstruitur etiam di
ſstinctio quædam, quam
*
in hac materia con
ſsiderat Antonius Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris. capit. vltim. num. 34 Item etiam, quia
ſsi
dominium reperiatur cum ea potentia, quam in proprietate con
ſstituit, in quo à proprietate di
ſstinguatur,
non explicat, nec rationem aliquam concludentem a
ſsſsignat.
Dubium ergo nece
ſsſsarium e
ſst, inquirere, vtrùm pro
*prietas, de qua
ſsæpi
ſsſsimè in iure mentio fit,
ſsit idem
quod dominium, an diuer
ſsum;
ſsiue quid proprietas,
quid etiam dominium. In quo dubio adeò diuer
ſsæ
ſsunt,
*
& contrariæ & scribentium
ſsententiæ, vt infinitis libris
attentè præ
ſsectis, &
ſsæpe reuolutis, vix certa re
ſsolutio
tradi po
ſsſsit. Nonnulli tamen, & maximi nominis Au
*thores in ea opinione
ſsunt, vt exi
ſstiment, dominium, &
proprietatem idem e
ſsſse: in quam
ſsententiam fluunt
Bartolus, & Ioannes de Platea
in l. locorum, C. de omni
agro deſserto, lib. 11. Baldus
in d.l. proprietatis, C. de probationibus. Panormitanus
in cap. 1. de cauſsa poſsſseſsſsionis,
& proprietatis, notabili 2. Ripa
num. 50. & Rogerius
col. 27. in rubrica eiuſsdem tituli, & videntur a
ſsſsentire Pinellus
2. part. l. 1. C. de bonis maternis, num. 6. verſsic. ad
hanc differentiam. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1.
cap. 7. num. 2. & pro hac parte videntur vrgere quamplu
*rima iura, in quibus quod Iurecon
ſsulti, vel Imperatores priùs appellauerant dominium, po
ſstmodùm appellant proprietatem, & è contrà, vt in
l. 1. §. huius autem,
ff. vti poſsſsidetis, l. interdum, iuncta
ſsua glo
ſsſsa, ff.
de verborum ſsignificatione, l. vtifrui, ff. ſsi vſsusfructus petatur, l. 1.
§. domini, ff. ad Sillanianum, l. ſsi procurator, ff. de acquirendo rerum dominio, 1. & an eand. §. finali, ff. de exceptione rei indicatæ, l. ſsi quis conductionis, C. de locato & conducto, quam recte inducit Bereng. in d. §. nihil commune,
3. pr
ææfat. n.
4. verſs. 3. l. permiſsceri, ff. de acquirenda poſsſseſsſsion.
l. per procuratorẽprocuratorem, C. eod. tit. l. incerti, C. de interdictis, quas
Cum iudicio expendit Marianus Socinus
in eodem §. nihil
commune, num. 15. l. locorum C. de omni agro deſserto, lib. 11.
§. retinendæ, Inſstitut. de interdictis, §. igitur, Institut. per
quas perſsonas nobis acquiritur, l. finali, ff. de ſsuperficiebus,
provt inducit ea iura Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut.
de vſsufructu, num. 159. & confirmare videtur
l. 27. tit. 2.
*
partit. 3. dum dicit in principio:
La propriedad, tanto
quiere dezir como el ſseñorio, que el home ha en la coſsa, &
ibi Gregorius Lopez
verbo, tanto quiere dezir, expre
ſsſsim
*
annotauit, quòd dominium, & proprietas idem
ſsunt idque firmat
ſsecurè Cuiacius
recitationum ſsolennium, in libros Digeſstorum, ad d.l. naturaliter, §. nihil commune, in
principio, vbi dicit, quòd proprietatis,
ſsiue dominij
vtrùmque nomen idem pote
ſst, & quod
ſsunt
ſstulti, qui
eo loco quærunt, quid
ſsit inter proprietatem & dominium,
ſsibi per
ſsuadentes e
ſsſse aliquid, ide
ſst non e
ſsſse idem
proprietatem, & dominium: idem Cuiacius
ad l. interdum, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, vbi dicit, quòd latius
patet dominij quàm proprietatis nomen, nec vlla alia e
ſst
differentia inter proprietatem, & dominium, & quod
Doctores fru
ſstrà de alia differentia inquirunt.
Contrariam tamen opinionem; imò quod proprietas,
*
& dominium
ſsint: diuer
ſsa, probare videntur alia, & permulta iura,
l. ſsi procurator rem mihi, ff. de acquirendo rerum dominio, ibi: Dominium mihi & proprietas: l. ſsi tibi,
ff. quibus modis vſsusfructus amittatur; l. ſsi ita legatus, §.
dominus, ff. de vſsufructu, l. arbitrio, ff. de dolo malo, l. proprietatis, C. de probationibus, l. fœminæ, §. illud, C. de ſsecundis nuptiis; per quæ iura, aduer
ſsus
ſsuperiorem re
ſsolutionem in
ſsurgit Ia
ſson
in l. traditionibus, num. 10. C. de
pactis, & in dict. §. nihil commune, n. 12. & e
ſsſse manife
ſstè
fal
ſsam te
ſstatur Corra
ſsius
in anteludiis eiuſsdem §. num. 10.
& ab ea di
ſscedunt Marianus Socinus
ibidem, num. 15.
Hormanoctius Decius
n. 5. & Berengarius
3. præfat. n. 1.
*
qui
num. 4. verſsic. ſsed nec per has, exi
ſstimat ex dictis iuribus non e
ſsſse recedendum ab horum terminorum proprietatis, & dominij differentiis,
ſsed omnibus re
ſsponderi po
ſsſse eodem modo, vt
ſscilicet præfatæ leges non
dicant, dominium e
ſsſse proprietatem,
ſsed
ſsolùm probent, appellatione proprietatis intellegi dominium, præcipuè
cum verbum
proprietatis, ſsimul cum verbo
poſsſseſsſsionis
in
ſscribitur. Quæ interpretatio verè non pote
ſst, ac nec
ita generaliter adaptari omnibus iuribus
ſsupra relatis,
quorum aliqua ab
ſsonum paterentur, & ab
ſsurdum
ſsen
ſsum,
ſsi ita explicarentur, vt ex verbis ip
ſsorum manife
ſstè
deducitur: deinde nec etiam conuenire pote
ſst
dict. l. 27.
partit, dum dicit:
Propriedad tanto quiere dezir como
ſseñario. Quibus verbis libenter mihi
ſsuaderem, legis
eius latorem in conflictu, & contrarietate iurium, rationum, & opinionum, præfatam
ſsententiam approbare
volui
ſsſse, à qua multi alij deuiantes, ac de prædictis diuer
ſsimodè
ſsentientes, aliâ viâ cen
ſsent propo
ſsitæ dubitationi
ſsuccurrendum. Pro quorum clariori intelligentia con
ſstituendum erit, quòd Scriptores communiter, &
ſsæpi
ſsſsimè præmittunt, in iure dominium duplex e
ſsſse,
*
aliud
directũdirectum, & aliud vtile: quod po
ſst glo
ſsſsam in multis
locis ob
ſseruant Barto
l. in l. 1. § denique, num. 10. ff. de aqua
pluuia arcenda, & in l. ſsi quis vi, §. differentia, num. 5. ff.
de acquirenda poſsſseſsſsìone, & in l. 1. ff. ſsi ager vectigalis, &
in l. ex hoc iure, num. 5. ff. de iuſstitia & iure. Baldus
in l.
traditionibus, ex num. 6. C. de pact. & in l. 1. num. 2. C. de
iure emphyt. & in l. vnic. num. 2. C. ſsi de momentanea poſsſseſs.
& in l. in rebus, num. 5. vbi dicit quadruplex e
ſsſse dominium,
C. de iure dotium. Ca
ſstren
ſsis
in d.l. ex hoc iure,
num. 6. & in d. §. differentia, num. 4. &
in l. ſsi quis diuturno, num. 3. ff. ſsi ſseruitus vendicetur. Ia
ſson
in eadem l. traditionibus, num. 10. & in l. ſsi tibi homo, §. valet, num. 2. &
ſseqq. ff. de legat. 1. & in l. in prouinciali, in principio, ff.
de noui operis nunciatione. Alexander
num. 7. & Alciatus
num. 6. in d.l. naturaliter, §. nihil commune, vbi
ſsequuntur
Corra
ſsius
in anteludiis, num. 11. Rubeus
num. 51. qui
plenè confutat opinionem dicentium, vnicum tantum
e
ſsſse dominium, illúdque directum: & Berengarius
3.
præfatione, num. 1. in principio. Antonius Gomezius
in l. 45. Tauri, num. 2. Sarmientus
ſselectarum lib. 3. c. 2.
n. 26. & pro contraria parte plenè di
ſsputat; dicit tamen
non e
ſsſse recedendum à communi opinione. Aluarus
Vala
ſscus
de iure emphyteutico, quæſst. 13. & 14. Lara in
l. ſsi quis à liberis, §. ſsi quis ex his, num. 294. Cephalus
in
conſs. 35. num. 42. lib. 1. & in conſs. 178. num. 2. lib. 2. & in
conſs. 307. num. 68. lib. 3. Menochius, qui de directo, &
vtili dominio dicit quamplurima
in conſs. 116. num. 5. 6.
& 7. & num. 9. 10. 11. & 12. & num. 18. lib 2. & in conſsil. 226. num. 145. & 179. cum ſseqq. lib. 3. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 376. ex num. 7. v
ſsque ad
num. 16.
Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 39. num. 17. volum. 1.
Bur
ſsatus
in conſs. 46. num. 4. &
in conſs. 50. num. 15. & 16.
lib. 1. & in conſs. 410. num. 68. lib. 4. & cum di
ſstinctione
directi, & vtilis dominij
ſsæpe tran
ſsit Barbo
ſsa
in l. diuortio, §. ſsi fundum, ff. ſsoluto matrimonio, num. 27. 28. & 29.
& ne
ſscire quid dicant, qui directi, & vtilis dominij differentiam non admittunt, analogicè fundans, defendit
Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 5. num. 5.
fol. 13. idem etiam defendit Petrus Gregorius
in ſsynta*gmate iuris, lib. 1. cap. 12. de dominio, proprietate, & poſsſseſsſsione, num. 7. per totum, 1. part. vbi dicit vnum genus
veri dominij e
ſsſse proprietarij, quod directum dici poterit, eo quòd non aliunde pendeat, vel ex alterius re;
v
ſsufructuarij autem & aliorum
ſsimilium ius, etiam fictione quadam, aut
ſsubtilitate iuris, dominium dicemus,
vt
ſscilicet dominium
ſsit
ſsecundùm vtilitatem: nam
quia vtilitas, & commodum dominij, & proprietatis,
ad alium pertinent, non e
ſst reiicienda, vt ip
ſse firmat,
vtilis dominij appellatio, vt plerique & malè quidem
ſsuâ
ſsententiâ
ſsuadent: & reddit rationem, quia ratione
directi, & vtile dici pote
ſst,
ſsicuti in actionibus, vtilem
eam competere dicimus ei, qui non habet
dominiũdominium plenè
ce
ſsſsum,
ſsed ad quem commodum rei pertinere debet, vt
latiùs
ibi probat: & pro hac communi opinione, quàm
veri
ſsſsimam credo, fortiter vrgent quamplurima, quæ in
probationem eius
ſsuperiores Authores annotarunt, inter quos eleganter
ſscribit Rubeus
in d. §. nihil commune,
num. 51. ac non mediocriter facit textus
in l. Theodoſsij
| Imperatoris, l. poſsſseſsſsores, 12. C. de fundis patrimonialibus,
lib. 11. dum ait, eos, qui patrimoniales Principis fundos, & emphyteuticarios po
ſsſsident, e
ſsſse fundorum dominos. Enimverò cùm dominium penes duos e
ſsſse non
po
ſsſsit,
l. ſsi vt certo, §. ſsi duobus vehiculum, ff. commodati, &
veri domini
ſsint, qui in emphyteu
ſsim concedunt, con
ſstat ea iura de dominio vtili, eo acta ratione intelligenda
e
ſsſse: quod vel ex eo
ſsuadetur; nam in
l. ſsi domus, § finali,
ff. de legat, 1. habere ius in re emphyteutam probatur, &
in l. 1. §. qui in perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, emphyteutæ; competere vtilem actionem in rem
ſscribitur;
quod contingere non po
ſsſset,
ſsi emphyteuta vtile dominium non haberet. Nec intere
ſst dicere, vnicum tantùm
dominium e
ſsſse, ex eo, quòd vtilis dominij appellatio in
libris Pandectarum non inueniatur, quod firmant Marmerius
indict. §. nihil commune, num. 11. & Corra
ſsius
miſscellan. lib. 6. cap. 2. Ricciardus
ad rubricam, Inſstitut. de
vſsufruct. num. 151. Nam directi, & vtilis dominij vox,
ſsiue appellatio
ſsatis in iure expre
ſsſsa dicitur, ex quo, ex
mente, & verbis Iurecon
ſsultorum apertè deducitur, vt
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 1. pleni
ſsſsime probauimus, quatenus con
ſstituimus, aliquid in iure multis modis expre
ſsſsum dici: ex quibus, ex his etiam, quæ præfati Authores, ac inter alios Rubeus
vbi ſsuprà ob
ſseruant, facilè
tueri poteris communem, & receptam
ſsententiam, quam
improbarunt Marmerius, & Ricciardus
vbi ſsuprà. Dua
*renus
lib. 1. diſsputationum, cap. 17. Aluarus Vala
ſscus
de
iure emphyteutic. quæſst. 13. per tot. Mainus
lib. 1. actionum,
cap. 6. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 1. cap. 1. §. 2.
num. 14. Qui contendunt, vnicum dumtaxat e
ſsſse dominium, illudque directum. Horum opinio po
ſsſset etiam
*
di
ſsputationis gratia defendi, quàmuis de rigore à Communi recedendum non
ſsit, & communis opinionis fundamentis non deficiet re
ſspon
ſsum. Nam in primis con
ſsiderandæ erunt rationes nonnullæ, quas pro hac parte
ſsuperiores adducunt; Vala
ſscus etiam, & alij relati
ſsuprà, num. 24. Deinde ad textum
in dicta l. poſsſseſsſsores, C.
de fundis patrimonialibus, lib. 11. re
ſsponderi pote
ſst, quòd
*
dictum in eo textu, procedit fictione quadam, aut
ſsubtilitate iuris, eo quòd vtilitas, & commodum dominij ad
eos pertinet, quoniam verè domini non
ſsunt emphyteutæ,
ſsed illi qui in emphyteu
ſsim dant,
l. 1. & 3. C. de iure
emphyteutico, vt declarat Petrus Gregorius loco relato
ſsupra. Vel vitra eum dici pote
ſst, quòd ille textus loquitur in emphyteuta fundi patrimonialis, cuius diuer
ſsa
ratio e
ſst, quàm emphyteutæ fundi alterius priuati; nam
perpetua emphyteu
ſsis à Principe, vel à fi
ſsco conce
ſsſsa,
vicem habet perfectæ alienationis,
authent. de non alienandis, §. alienationis, collat. 2. l. fundi, C. de fundis patrimonialibus, lib. 11. & ideò dominus dicitur, licèt cæteri
emphyteutæ domini non
ſsint: prætereà ad textum
in l. ſsi
domus, §. finali, ff. de legat. 1. dum inquit, quòd emphy
*teuta habet ius in re. re
ſsponderi pote
ſst, verum e
ſsſse proximum e
ſsſse dominio ius, quod emphyteuticarius habet;
dominium tamen non e
ſsſse, per textum
in l. 1. §. qui in
perpetuum, ff. ſsi ager vectigalis, ibi:
Quamuis non efficiantur domini, l. 1. & 2. C. de iure emphyteutico. Denique
*
ad textum
in dict. l. 4. §. qui in perpetuum, quatenus emphyteutæ in rem actionem concedit, re
ſspondendum e
ſst,
eam actionem vtilem e
ſsſse, non directam,
l. 1. §. quod ait
Prætor, ff. de ſsuperficiebus, l. tutor, § finali, ff. de pignoratitia actione, & admittit Petrus Gregorius loco relato
ſsuprà, num. 25. Vtilis autem actio non na
ſscitur ex vtili
dominio, vt exi
ſstimarint contrariæ partis Authores,
ſsed
potiùs ex æquitate:
ſsuggerit enim æquitas ip
ſsa, vt
ſsi
ca
ſsus eueniat, in quo lex non loquitur, militat tamen
eadem æquitatis, aut iuris ratio, quæ in directa actione,
ſsic detur vtilis, non expre
ſsſsa,
ſsicut directa datur: quod
in commentariis ad. titulum Inſstitutionum, de rerum diui*ſsione, in principio, ingeniosè, atque
ſsubtiliter adnotabat olim Præceptor no
ſster D. Ioannes de Leon, qui nunc
Salmanticæ ve
ſspertinæ Cathedræ iuris Cæ
ſsarei meriti
ſsſsimus, atque eruditi
ſsſsimus moderator exidit.
Inter proprietatem ergo; & dominium, vt ad propo
*
ſsitum redeamus, ex communi
ſsententia ea differentia
e
ſst, quòd dominium e
ſst terminus magis latus, aut vox
plenior & latior, & comprehendit quodcunque dominium, non modò directum,
ſsed etiam vtile, &
ſsic vtilitatem quoque ab illo iute directo
ſseparatam: proprietas
verò angu
ſstior terminus e
ſst, & nunquam capitur ni
ſsi
pro directo, & vero dominio: quod po
ſst Baldum in
nonnullis locis relatum, verius credit, &
ſsic defendit Ia
ſson
in d.l. naturaliter, §. nihil commune, num. 13. & 14.
& in l. traditionibus, num. 10. C. de pactis. Alexand.
in
conſsil. 159. num. 9. lib. 5. cum quibus tran
ſseunt magis
communiter Doctores, vt firmat Corra
ſsius
in eodem §.
nihil commune, in anteludiis, num. 10. verſsic. vera ergo; &
interpret. 2. ad illum textum, num. 8. & in l. pro parte, n. 5.
ff. de ſseruitutibus, &
ſsequuntur Marianus Socinus
in d. §.
nihil commune, num. 19. in fine, quem vide
ex num. 15.
Berengarius
3. præfat. num. 1. verſs. Quinta differentia.
Hormanoctius Decius
num. 5. & Pari
ſsius
num. 14. Gregor. Lopez
in dict. l. 27. tit. 2. partit. 3. verbo;
tanto quiere
dezir:
Verùm communis hæc re
ſsolutio nonnulla præ
ſsup
*ponit, nonnulla etiam continet, quæ iuris ratione minimè
ſsub
ſsi
ſstunt, aut quæ iure ip
ſso dubia procul dubio
ſsunt: quod con
ſstat apertè ex his, quæ in contrarium noui
ſsſsimè
ſscrip
ſsit Petrus Ricciardus
ad rubricam,
Inſstitut. de vſsufructu, num. 160. per totum, . & inde Claudius Marmerius
in eodem §. nihil commune, num. 6. per
totum, plurimorum iurium, & Authorum authoritate
munitus, aduer
ſsus Ia
ſsonem con
ſstanter a
ſsſserit, fal
ſsum
e
ſsſse, dominij appellatione venire quoque vtile dominium,
ſsed quòd de directo tantùm intellegere debeamus:
& pro hac
ſsententia non male expendit textum
in l. 1.
ff. de bonorum poſsſseſsſsionibus. Sed & alia vrgent: Primò re
ſsolutio Cephali qui
in conſs. 35. num. 41. & 42. lib. 1. po
ſst
Decium ibi relatum, pro certo tradit, dominij appellatione, plenam proprietatem & dominium directum
comprehendi. Secundò textus
l. proprietatis, C. de probationibus: nam dum textas dicit proprietatis dominium
interpretari, (quod
ſsuperiori doctrina admi
ſsſsa de nece
ſsſsitate fieret) id e
ſst iuris directi ius vtile, & magis latum,
inepta quidem e
ſsſset expo
ſsitio, & menti textus repugnans omninò. Tertiò, re
ſsolutio Alexandri Rauden
ſsis
de analog. lib. 1. cap. 7. num. 1. vbi ex mente, atque
ſsententia aliorum probat, quòd proprietatis vox e
ſst vniuoca,
& prædicatur non
ſsolùm de dominio directo,
ſsed etiam
de vtili,
ſsiue tam in vtili, quàm in directa proprietate
verificatur. Quartò denique, quia
ſsupponunt prædictæ
opinionis Authores, proprietatis nomine, directum
dumtaxat dominium
ſsignificari, eo quòd in dubio appellatione proprietatis nuda proprietas abique fructu,
vel vtilitate contineatur: quod tamen fal
ſsum e
ſsſse
num.
præcedent. probauimus, quia imò in dubio, proprietatis
appellatione; plena proprietas eum fructibus, vtilitatibus, atque acce
ſsſsionibus continetur, vt
ſscribunt Hormanoctius
num. 8. Rubeus
num. 96. & Berengarius
2. præfatione, num. 44. in d. §. nihil commune. Ex quo conuincitur apertè Petri Co
ſstalij
ſsententia in hac materia: is
enim ad
l ſsi tibi, 17. quibus modis vſsusfructus amittatur,
inter dominium, & proprietatem eam differentiam e
ſsſse
exi
ſstimat, quòd dominium continet etiam v
ſsumfructum, & hoc modo aliquando capitur proprietas pro
dominio; proprietas verò ea dicitur, quæ
ſseparato iure
ab v
ſsufructu cen
ſsetur. Sed decipitur euidenter: primùm, quoniam directum, & verum dominium dicitur
etiam, cùm v
ſsusfructus alterius e
ſst, &
ſsic v
ſsumfructum
ip
ſsum continere non pote
ſst; Deinde &
ſsecundò, quoniam proprietas dicitur etiam, quando v
ſsusfructus
ſseparatus non e
ſst, §.
1. Inſstitut. de vſsufructu, l. 3. §. ne tamen, l. vſsusfructus pluribus, ff. eodem tit. & latiùs probauimus
ſsuprà, hoc cap. ex num. 10. vbi improbauimus Parladorij
ſsententiam, quæ eadem e
ſst, vt vides.
Vnde in tanta difficultate, varias & diuer
ſsas opinio
*nes cumularunt communiter Doctores
in d. §. nihil commune, vbi Ioannes Corra
ſsius, & Marianus Socinus lo|
cis relatis
ſsuprà. Fabius Acoromboni
num. 12. 13. & 14.
Rubeus
num. 95. 96. & 97. Berengarius
præfat. 1. num. 41.
& ſseqq. Petrus Paulus Pari
ſsius
num. 11. vbi diuer
ſsas
ſsententias congerit, nihil tamen certum re
ſsoluit. Ioannes
Marcus Aquilinus
in eodem §. in præfatione, ex num. 65.
v
ſsque ad
num. 77. vbi etiam Bolognetus
ex n. 10. v
ſsque
ad
num. 23. quo loco, Ia
ſsonis, Alciati, Hormanoctij,
Rubei, & Ripæ traditiones improbat, & ip
ſse nouè,
ſsed
malè quidem propo
ſsitum dubium declarat. Robert.
lib. 3.
ſsentent. cap. 18. Baconius
lib. 2. declarat. iuris, declarat. 43.
dominij & proprietatis, ex n. 1. v
ſsque ad
n. 10. Matiençus
in
leg. 10. titul. 7. gloſsſsa 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.
Idcircò pro ab
ſsoluta, atque di
ſstincta huius rei expli
*catione, nonnulla con
ſstituere, omninò nece
ſsſsarium erit:
& in primis con
ſstituendum e
ſst, proprietatem & dominium (quicquid alij relati
ſsuprà, num. 18. dixerint) idem
non e
ſsſse,
ſsed diuer
ſsa, vt probarunt relati
ſsuprà, num. 22.
& vltra eos, quos
ibidem adduximus, Aretinus
in conſsit. 19. & in conſs. 55. Que
ſsada
diuerſsarum quæſst. iuris, cap.
vltimo, num. 34. &
ſsentit Albericus, qui
in l. proprietatis,
in principio, C. de probationibus, dicit expre
ſssè innuere
illam legem, aliud e
ſsſse proprietatem, & aliud dominium:
& verè quidem; nam
ſsi proprietas & dominium idem
e
ſsſset, frustrà diceretur ibi,
Proprietatis dominium non
tantùm inſstrumentis emptionis, ſsed & quibuſscunque aliis
probationibus legitimis oſstendi: Quippe cùm
ſsufficeret
dicere, proprietatis ius, &
ſsub verbo
Proprietatis comprehenderetur dominium, line dominij ius. Et
in l. ſsi
tibi, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, cur dominium
proprietatis diceretur, cum dici debui
ſsſset Proprietas,
ſsi
dominium & proprietas diuer
ſsa non e
ſsſsent, ea autem
impropria & ab
ſsurda loquutio e
ſsſset; aut quare,
ſsi idem
e
ſsſsent, diuer
ſsis nominibus nuncuparentur, contra textum
in l. ſsi idem, C. de codicillis, vbi glo
ſsſsa
verbo, vocabulum, adnotauit expre
ſsſsim, quòd in iure vix inuenitur
aliquod nomen, quod omninò idem
ſsignificet quod
aliud;
ſsemper enim plus, vel minus, vel aliter
ſsignificat,
vel alio modo. Deinde, vltra alia, quæ
ſsuperiùs diximus,
*
quia in re, quæ omninò e
ſst no
ſstra, duo
ſsunt quæ habemus, dominium
ſscilicet, & po
ſsſse
ſsſsio: dominium ius illud
ſsignificat, quo rem facimus no
ſstram, nobi
ſsque propriam. Po
ſsſse
ſsſsio in occupatione, & detentatione rei
ſspectatur; illud verò in iure quod habemus de ip
ſsa, vt volumus, liberè di
ſsponendi, vt eruditè
ſscribit Franci
ſscus
Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 3. cap. 3. in
principio. Ergo
ſsequitur nece
ſsſsariò dicendum aliud e
ſsſse
ius illud,
ſseu dominium, & aliud proprietatem ip
ſsam.
Secundò con
ſstituendum e
ſst,
Proprietatis nomen ni
*hil aliud denotare, quam proprium patrimonium,
ſsiue
rem ip
ſsam propriam, quàm habemus. qua
ſsi Proprietatis
nomine
ſsignificetur, rem e
ſsſse alicuius propriam; &
ſsic
proprietas ip
ſsa res e
ſst, circa quàm datur dominium, hoc
e
ſst ius illud, quod habemus de ip
ſsa, vt volumus, liberè
di
ſsponendi, vt
ſsentit non ob
ſscurè Connanus
vbi ſsuprà.
Idcircò dominium & proprietas non
ſsunt idem; nam
*
proprietas non e
ſst dominium, hoc e
ſst, non e
ſst ius de re
liberè di
ſsponendi,
ſsed e
ſst res ip
ſsa, de qua domino di
ſsponere licet, quia
ſsua propria e
ſst, vel quia proprietatem eius obtinet: & con
ſsequenter dici pote
ſst, quòd
proprietas & dominium habent
ſse vt cau
ſsa, & effectus; nam proprietas e
ſst qualitas quædam, quæ indicat rem ad me, & non ad alium pertinere, dominium
verò e
ſst ius de re liberè di
ſsponendi, quod ex ip
ſsa proprietate,
ſsiue ex eo quòd res
ſsit propria, cau
ſsatur, vt
ſsentiunt Ripa
num. 8. & Alciatus
num. 18. in d. §. nihil
commune. Ac primùm prædicta doctrina comprobatur
authoritate Saliceti, qui
in d.l. proprietatis, C. de probationibus: rectè accipit proprietatem pro ip
ſsa re, in qua
quis dominium habet: &
ſsequitur Arias Pinellus
2. p.
l. 1. C. de bonis maternis, num. 7. Inde generaliter deduces,
nomen
Proprietatis, vt vulgariter dici
ſsolet, accipi pro
ip
ſsa re; & clarè probatur
in d.l. proprietatis, vbi proprietatis dominium dixit Imperator, qua
ſsi diceret propriæ
rei dominium. Secundò confirmatur
ſsingulari doctrina
Ioannis Fabri
in §. omnium, num. 21. Inſstitut. de actionibus.
vbi dicit, quòd dominium ine
ſst per
ſsonæ illius, ad quem
res pertinet,
ſsed proprietas ine
ſsſse videtur rei, aut potiùs
ip
ſsa res e
ſst, quem contra Ia
ſsonem
ſsequitur, & eleganter
declarat Berengarius
in d. §. nihil commune, 3. præfatione,
num. 1. verſsic. 4.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, ex
ſsuperioribus interpre
*tandum text,
in d.l. proprietatis, dum dicit Imperator,
Proprietatis dominium non tantum inſstrumentis emptionis, ſsed & quibuſscunque aliis legitimis probationibus
oſstendi. Hoc e
ſst, ius illud ex quo rem fecimus no
ſstram,
nobi
ſsque propriam habemus, ex quo etiam libera, vt
velimus, di
ſsponendi facultas nobis conceditur, non
ſsolùm in
ſstrumento emptionis,
ſsed & quibu
ſscunque aliis
legitimis probationibus o
ſstendi po
ſsſse: interpretandum
etiam text,
in d.l. ſsi procurator, 13. ff. de acquirendo rerum
dominio. Nam
ſsi procurator rem mihi emerit ex man
*dato meo, eique
ſsit tradita nomine meo proprietas, mihi acquiritur & dominium etiam ignoranti, hoc e
ſst
non
ſsolùm per procuratorem res efficitur propria ac
mea,
ſsed etiam dominium, & vt velim, di
ſsponendi facultas mihi acquiritur.
Quartò con
ſstituendum e
ſst, proprietatem, & domi
*nium
ſsæpi
ſsſsimè pro eodem poni in iure, non ideò quòd
dominium & proprietas
ſsint idem,
ſsed quòd appellatione proprietatis intellegatur dominium; & è contrà,
appellatione dominij proprietas, vt
in l. ordinarij, C. de
rei vendicatione, l. incerti, C. de interdictis, l. 1. §. huius
autem interdicti, ff. vti poſsſsidetis, l. per procuratorem, C. de
acquirenda poſsſseſsſsione, cap. 1. de cauſsa poſsſseſsſsionis & proprietatis, & in aliis iuribus, quæ in id ponderarunt Pinellus
2. part. dict l. 1. C. de bonis maternis, num. 6. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 7. in principio:
ac expre
ſsſsim, & rectè annotarunt, proprietatem & dominium frequenter pro eodem poni in iure; & ante alios
Faber
in dict. §. omnium, num. 21. de actionibus. Duarenus
lib. i.
diſsputationum, cap. 17. ad finem. Modernus Pari
ſs
in conſsuet. Pariſsienſs. lib. 2. §. 55. gloſsſsa 4. ex num. 10. vltra
quos, & alios inpropo
ſsito Scribentes, ea pote
ſst a
ſsſsignari
ratio: Quòd cùm
Proprietatis verbo propria res
ſsignificetur, & qualitas quædam demon
ſstretur, quæ indicat
rem ad me, & non ad alium pertinere, vt
ſsuprà diximus:
Inde e
ſst, vt
ſsolo verbo
Proprietatis, dominium demon
ſstretur, hoc e
ſst, ius de re illa liberè di
ſsponendi, vtpote
de re propria competere: Similiter etiam dominij appellatione, cùm ius de re liberè di
ſsponendi denotetur,
proprietas etiam denotatur, hoc e
ſst,
ſsignificatur rem
e
ſsſse propriam; nam
ſsi res propria non e
ſsſset, tale ius
competere non po
ſsſset: &
ſsic pote
ſst intellegi
dict. l. 27.
tit. 2. partit. 3.
Cæterùm, cùm dominij nomen
ſsimpliciter ponitur
*
habita relatione ad per
ſsonam, cui directum dominium
competere non pote
ſst, non idem
ſsignificatur,
ſsed dumtaxat denotatur ius quoddam iuxta
ſsubiectam materiam
de qua agitur, alicui competens; quod etiam
ſsi res ab
ſsolutè non
ſsit propria, in iuribus incorporalibus Dominium nuncupatur; quoniam in eis etiam libera di
ſsponendi facultas datur: Enimverò vtilitatem quoque, aut
commoditatem fructuum, vel prouentus pro arbitrio
alienare, aut de ip
ſsis ad libitum di
ſsponere licet; quo fit,
vt dicatur dominium v
ſsusfructus, & po
ſsſse
ſsſsionis,
l. 3. ff.
ſsi vſsusfructus petatur, dominium
ſseruitutis, & v
ſsus,
*
l. ſsemper, §, hoc interdicto, ff. quod vi aut clam, & in aliis
iuribus, vbi
ſsola vtilitas rerum, vel commoditas, aur
fructus percipiendi facultas, dominium rei dicitur, vt
de hac dominij
ſsignificatione plura congerit Alciatus
in l. ſsi quis vi, §. differentia, n. 15. cum ſseqq. ff. de acquirenda poſsſseſsſsione.
CAPVT LXXVI.
V
ſsusfructus con
ſsolidatus
cũcum proprietate, vtrùm
ex cau
ſsa onero
ſsa, an ex cau
ſsa lucratiua ob|
venire dicatur,
ſsi originalis titulus proprietatis fuit onero
ſsus? vbi Cumani interpretatione improbata, quorundam iurium vera ratio
redditur. Demum inquiritur, an v
ſsusfructus nudæ proprietati mariti con
ſstante matrimonio con
ſsolidatus, cum vxore debeat
inter alia lucra communicari.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsusfructus conſsolidatus cum proprietate, vtrùm ex
cauſsa oneroſsa, an ex cauſsa lucratiua obuenire dicatur, etiamſsi originalis titulus proprietatis fuit oneroſsus? & num. ſseqq.
-
2 Obuenire videri titulo lucratiuo id, quod per conſsolidationem obuenit: & ibidem reddita ratio l. non
quocunque, 83. §. fundus, ff. de legat. 1. & §. ſsi
cui fundus, Inſstitution. de legatis, & vide infrà,
num. 6.
-
3 Vſsusfructus conſsolidatus nudæ proprietati mariti
conſstante matrimonio, vtrùm debeat communicari
cum vxore.
-
4 Proponitur difficultas l. ſsi proprietati, 4. ff. de iure dotium, & num. ſseq. diſsſsoluitur.
-
5 Vſsusfructus cum accedit proprietati dotali, vel alteri
cuicunque per conſsolidationem, an efficiat, vel constituat nouam rem? & ibidem Petri de Peralta
reſsolutio in hac materia probata.
-
6 Cumani opinionem in hac materia confutatam, & communem reſsolutionem receptam.
PRo breui, & di
ſstincta huius Capitis explicatione
*
con
ſstituendum erit in primis, dubium in hoc con
ſsi
ſstere, an
ſscilicet v
ſsusfructus con
ſsolidatus cum proprietate, ex cau
ſsa onero
ſsa obuenire dicatur, an ex cau
ſsa
lucratiua, etiam
ſsi originalis titulus proprietatis onero
ſsus fuerit? Et dubium hoc diluere videtur primò textus
in l. non quocunque, 84. § fundus, ff. de legat, 1. ex quo Bartolus, Albericus, & alij communiter adnotarunt
ibi, ti
*tulo lucratiuo obuenire videri id, quod per con
ſsolidationem obuenit; dicit enim Iurecon
ſsultus Iulianus quòd
ſsi alicui legatus
ſsit fundus, i
ſsque Po
ſstmodùm emerit
proprietatem à domino, & per capitis diminutionem
venditoris, aut alio modo con
ſsolidatur cum proprietate
v
ſsusfructus, &
ſsic ad emptorem, legatariumque pertinere cæperit, tantùm poterit legatarius ad æ
ſstimationem proprietatis agere, non verò ad æ
ſstimationem v
ſsusfructus, quia ille videtur obueni
ſsſse legatario ex cau
ſsa
lucratiua: at duæ cau
ſsæ lucratiuæ circa eundem hominem, & eandem rem concurrere non Po
ſsſsunt,
l. ſsi ſseruus legatus Stichum, ff. de legatis 1. §. ſsi res aliena, Inſstit.
de legatis, l. 43. tit. 9. partita 6. &
ſsic declarant communitur omnes, vt con
ſstat ex Ia
ſsone
in dict. §. ſsi fundus,
num. 3. Antonio Pichardo (qui breuiter nimis in hac
materia
ſscribit)
in §. ſsi cui fundus, Inſstitut. de legat. Guil.
Bened. Antonio Gomezio, Petro de Peralta, & aliis,
quos
ſstatim congeram in vnum.
Secundò eandem partem probat textus in d. §. ſsi cui
fundus, Inſstitut. de legat, vbi Imperator probat idem,
atque legatario fundi empti æſstimationem præſstari deducto vſsufructu, officio iudicis contineri reſspondet; &
gloſsſsa ibidem, verbo, deducto vſsufructu, dicit in hunc
modum: Ideſst æſstimatione vſsusfructus; quem ſscilicet
vſsumfructum ex cauſsa lucratiua habet: ideò non debet
plus habere, vt probarunt Faber, Aretinus, Platea, &
Iaſson ibi. in vltima addit. ad Portium: & præfatam reſsolutionem veram eſsſse, & communiter receptam teſstantur Guil. Bened. in cap. Rainuntius, de teſst amentis, verbo,
& vxorem, nomine Adelaſsiam, num. 291. Boërius in conſsuet. mat. & dot. Anton. Gomez. tom. 2. variarum, cap. 15.
de ſseruitutibus, num. 21. Ioann, de Matienço in l. 2. tit. 9.
gloſs. 1. num. 91. & 92. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Petrus
de Peralta in l. hæredem, ff.; de leg. 2. num. 101. verſsic. non
enim hic est tractandum de conſsolidatione, fol. 305. & in
l. Mæuius, §. duorum, eiuſsdem titul. ex num. 29. fol. 553.
Vbi infert ad quæ
ſstionem in propo
ſsito nece
ſsſsariam,
*
an
ſscilicet leges Regiæ concedentes vxoribus communionem in bonis con
ſstante matrimonio per vitrum acqui
ſsitis, procedant etiam, cùm v
ſsusfructus con
ſsolidatur
nudæ proprietati mariti con
ſstante matrimonio, vt
ſsic
communicari debeat cuna vxore? Et po
ſst longam di
ſsputationem, in ea opinione e
ſst, vt exi
ſstimet, deberi vxori
medietatem valoris v
ſsusfructus con
ſsolidati ob illam
acqui
ſsitionem momentaneam: & ad id dicendum, &
iura, & rationes nonnullas adducit.
Sed contrariam ſsententiam, immò nec dimidiam
partem vſsusfructus, nec ædimationis eius vxori deberi,
conſstanter defendunt Palac. Rubeus in repetitione rubricæ de donationibus inter, §. 62. num. 13. Greg. Lop. in l. 18.
tit. 11. partit. 4. Couar. de ſsponſsalib. 2. part. cap. 7. §. 1. n. 9.
Antonius Gomezius, qui ſsex fundamenta adducit pro
hac parte d. cap. num. 21. & in l. 50. Tauri, num. 78. Ioan.
de Matienço in l. 2. tit. 9. gloſs. 1. Num. 87. lib. 5. nouæ collectionis regiæ. Aluaradus de coniecturata mente defuncti,
lib. 2. cap. 4. num. 20. Ayora de partitionibus, cap. 8. num. 20.
1. part. Ioannes Guttierrez practicarum, lib. 2. quæſst. 116.
Azeued. in d.l. 2. tit. 9. num. 9. & 23. lib. 5. Barboſsa in l. 1.
ff. ſsoluto matrimonio, 1. part. num. 35. fol. 201. Et hæc
ſsecunda opinio verior eſst ex fundamentis prædictorum,
atque in praxi omninò tenenda.
Verùm dictis
ſsuprà ob
ſstare videtur textus
in l. ſsi pro*prietati, 4. ff. de iure dotium, vbi Paulus Iuri
ſscon
ſsultus
apertè
ſsignificat, quòd quando v
ſsusfructus accedit proprietati per modum con
ſsolidationis, non videtur res
noua, vel alia; & con
ſsequenter non cen
ſsetur noua acqu
ſsitio;
ſscribit enim in hunc modum:
Si proprietati nudæ in dotem datæ vſsusfructus acceſsſserit, incrementum videtur dotis, non alia dos: quemadmodum ſsi quid alluuione
acceſsſsiſsſset. Quem textum expendunt ferè omnes huius
Regni Scriptores, qui de quæ
ſstione præcedenti tractarunt, exi
ſstimántque expre
ſsſsum e
ſsſse in probationem
ſsuperioris re
ſsolutionis contra Peraltam, & alios:
ſsed non
re
ſspondent ad textum
in dict. l. non quocunque, § fundus,
& in dict. §. ſsi cui fundus, vbi v
ſsusfructus con
ſsolidatus
proprietati dicitur obuenire titulo lucratiuo, &
ſsic cen
ſsetur noua acqui
ſsitio; & tamen
ſsicut legatarius in eis
iuribus con
ſsequutus fuit proprietatem titulo onero
ſso
emptionis,
ſsic & in
dict. l. 4. maritus ex titulo onero
ſso
dotis proprietatem nudam habuit;
Quare pro vera explicatione con
ſstituendum erit, ve
*rum e
ſsſse, quòd quando v
ſsusfructus accedit proprietati
dotali, vel alteri cuicunque per con
ſsolidationem, non
efficit, vel con
ſstituit nouam rem, quia per quandam
mixturam con
ſsolidatiuam iungitur in
ſseparabiliter ip
ſsi
proprietati: ob quàm con
ſsolidationem v
ſsusfructus extinguitur, & re
ſsoluitur, & proprietas augetur, & fit
plena, vt dicit textus
in §. finitur, ad finem, Inſstitut. de
vſsufruct. non tamen inde
ſsequitur, quòd ip
ſse v
ſsusfructus,
ſsi relatio fiat ad tempus, quo erat à proprietate
ſseparatus, non videatur de nouo obuenire,
ſsiue acquiri, & faciat pleniorem, & pretio
ſsiorem ip
ſsam proprietatem, ita
vt cau
ſsa lucri de nouo con
ſsiderari po
ſsſsit, maximè in dictis iuribus, vbi nuda proprietas tantum ab
ſsque v
ſsufructu, & vtilitate empta fuerat; &
ſsic v
ſsusfructus æ
ſstimatio fieri non debet, quoniam emptus non fuit,
ſsed
ex cau
ſsa lucratiua, hoc e
ſst ex con
ſsolidatione acce
ſsſsit, vt
eleganter, &
ſsubtiliter declarat Peralta
in dict. §. duorum,
num. 31. fol. 553.
Deinde &
ſsecundò, prædictis repugnat etiam Cu
*manus, qui in
dict. §. fundus, opinatus e
ſst, legatarium
con
ſsequi debere æ
ſstimationem v
ſsusfructus, videríque habui
ſsſse ilium ex cau
ſsa onero
ſsa, &
ſsecundùm
eum, non ob
ſstat ille textus, quia
ſsi benè aduertatur,
non negat, quòd legatarius non debeat con
ſsequi æ
ſstimationem v
ſsusfructus, nec exprimit an v
ſsusfructus dicatur obuenire ex Cau
ſsa onero
ſsa, an ex cau
ſsa lucratiua;
ſsed tantùm dicit, quòd Iudex tanti litem æ
ſstimare debet, quanti legatario aberit ratione rei legatæ, |
argumento textus
in l. planè, §. quod ſsi rem, ff. de legat 1.
Ergo
ſsi legatarius con
ſsequitur tantum quantum ip
ſse
abe
ſst, con
ſsequi etiam debet v
ſsusfructûs æ
ſstimationem,
in qua prætendit cau
ſsam onero
ſsam, eo quòd propter
ſspem v
ſsusfructus, cariorem cen
ſsetur emi
ſsſse proprietatem. Sed decipitur quidem Cumanus, ac contra eum
expre
ſsſsus e
ſst textus
in d. § ſsi cui fundus, vbi dicitur apertè, nullam v
ſsusfructus æ
ſstimationem fieri debere: Deinde & alia plura vrgent, ex quibus in propo
ſsito recti
ſsſsimè improbauit eum Ia
ſson
in eodem §. ſsi fundus,
num. 3. in fine.
CAPVT LXXVII.
Vſsufructuarius an & quando fructus pendentes, aut caſsualiter cadentes, vel ab alio perceptos, ſsuis hæredibus relinquat? Item quid
de penſsione debita ex fundis, ſsiue prædiis
locatis, aut ea, quæ pro domo, vel apotheca
locata debetur? Quid item de marito, &
vxore quoad diuiſsionem fructuum illius anni, in quo dirimitur matrimonium? Denique & in capellies fructus pendentes qualiter
diuidantur; vbi quamplurima iura ſsingulariter in propoſsito enucleantur, nonnulli caſsus diſstinguuntur, & materia hæc accuratè, & dilucidè magis quàm hactenus declaratur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuarius quando decedit ſsi fruii at tam percepti
ſsunt, benè percepti cenſsentur, & ad hæredem eius
pertinent, ſsic vt in eis nullo modo moleſstari poſsſsit,
ſsed nondum percepti etiam maturi, & proximi perceptioni ad proprietarium ſspectant, ſsic vt in eis hæres vſsufructuarij ſse intromittere non poſsſsit, nec debeat haberi ratio temporis, quo eo anno vſsufructuarius vixit, & num. ſseqq.
-
2 Borgninum Caualcanum intricatè, & minus perfectè
ſscripſsiſsſse materiam huius Capitis.
-
3 Vſsufructuarius cùm decedit fructibus nondum perceptis, quare fructus hæredibus eius non debeantur?
-
4 Vſsufructuarius non facit fructus ſsuos ratione naturalis poſsſseſsſsionis, ſsed ratione iuris percipiendi, quod
habet, deductum in exercitium cum ſseparatione à
ſsolo.
-
5 Vſsufructuarius cùm decedit pendentibus fructibus,
licèt fructus non debeantur hæredibus eius, tamen
impenſsas factas percipiendorum fructum gratiâ repetere poſsſsunt hæredes ipſsi, ac ſsubinde fructus quoque retinere, quovſsque ſsoluuntur.
-
6 Impenſsas factas gratiâ fructuum percipiendorum
quemlibet poſsſseſsſsorem deducere poſsſse, ac etiam pro
illis rem retinere.
-
7 Impenſsa quando dicatur facta gratiâ fructuum? remiſsſsiuè.
-
8 Fructus intelliguntur deductis expenſsis circa eos factis.
-
9 Vſsufructuario quare nõnon detur condictio furtiua ad petendos fructus à fure ſsublatos? vbi redditur vera
ratio leg. ſsi fur, 14. ff. de vſsufructu, & vide infrà,
num. 13.
-
10 Fructus quando percepti dicantur, vt pertinere debeant
ad vſsufructuarium, vel hæredes eius?
-
11 L. ſsi vſsufructuarius meſsſsem, 13. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, verus ſsenſsus traditus.
-
12 Vſsufructuarius, an & qualiter fructus per ſse, aut caſsualiter cadentes, vel ab alio nomine proprio, non
vſsufructuarij perceptos, ſsuos faciat?
-
13 Vſsufructuario qualiter teneatur proprietarius reſstituere fructus ab alio perceptos, & ab ipſso recuperatos:
vbi Alberici reſsolutio probatur.
-
14 Vſsufructuarius dum vixit, ſsi petere neglexit fructus
non ſsuo nomine ab alio perceptos, mortuo eo non poterunt hæredes eius illos petere, nec iure dominij, nec
poſsſseſsſsionis ad eos pertinere poſsſsunt.
-
15 Cuiacij lapſsus in hac materia euidenter ostenditur, &
num. ſseqq.
-
16 L. ſsi operas, 33. ff. de vſsufructu, Cuiacij ſsententiam
non probare, & ibidem verum ſsenſsum eius legis
traditum.
-
17 Expenditur textus in l. vtifrui, 5. §. finali, ff. ſsi vſsusfructus petatur, & D. Barboſsæ interpretatio nouè
conuincitur.
-
18 Traditur vera interpretatio ad textum in d.l. vtifrui, 5.
§. finali.
-
19 Verba Ioannis Franciſsci de Ponte in conſsilio 100.
num. 9. & 10. nouiter ponderata, & probata per
Authorem.
-
20 Vſsufructuarius ſsi decedit fructibus iam collectis per
colonum, penſsio debita per colonum pertinet ad hæredes vſsufructuarij, etiam ſsi fructuarius deceſsſserit,
antequàm adueniret dies ſsoluendi prædictam penſsionem.
-
21 Ratio est, quoniam penſsio ſsoluenda pro fructibus, eorum loco ſsubrogatur, & ipſsorum ſsapit naturam, ſsiue
indicatur eodem modo, ſsicut ipſsi fructus; vnde diſstinctio, quæ in vſsufructuario fit circa fructus, pariter & in penſsionibus illorum loco ſsubrogatis obſseruanda eſst.
-
22 Vſsufructuarius, ſsi decedit nondum collectis fructibus
per colonum, ſsed pendentibus adhuc, penſsiones, quæ
debentur pro illis, non pertinent ad hæredes eius.
-
23 Quòd ſsi fructus partim ſsint collecti, & partim non,
ſsolutio penſsionis fieri debet hæredibus vſsufructuarij,
pro rata fructuum collectorum, & pro rata, ſsiue
parte non collectorum proprietario.
-
24 Doctores nonnullos circa diſstributionem penſsionis deceptos in hac materia.
-
25 Inter haeredes vſsufructuarij, & dominum proprietatis,
pro rata temporis diuidendam eſsſse penſsionem, quæ
pro locatione domus, vel apothecæ debetur, etiam
quòd fructuarius deceſsſserit ante tempus ſsolutionis.
-
26 Ioannem Franciſscum de Ponte in conſsil. 100. num. 18.
nimis indiſstinctè loquutum in hac materia.
-
27 Fruitus illius anni, in quo dirimitur matrimonium,
qualiter diuidendi ſsint maritum & vxorem, vel hæredes eorum, de iure communi, & de iure Regio.
-
28 Et ibidem tradita vera differentia ratio quoad diuiſsionem fructuum inter maritum, & vſsufructuarium.
-
29 In capellis fructus pendentes qualiter diuidantur.
-
30 Inter vſsufructuarium, & colonum, quæ ſsit in hac materia æquiparatio, & differentia? & de intellectu
textus in §. is vero, Inſstitut. de rerum diuiſsione,
remiſsſsiuè.
PRo diſstincta, atque abſsoluta huius capitis explicatione, in primis conſstituendum eſst: DubiũDubium eſsſse, mortuo vſsufructuario (quo caſsu extinguitur vſsusfructus, vt
ſsæpe dictum eſst) qualiter fructus diuidi debeant, &
vtrùm hæredibus fructuarij, an verò proprietario debiti
ſsint? Quæ materia eſst valdè vtilis, & in praxi quotidiana; idcircò vt dilucidè, & diſstinctè magis quàm hactenus explicata remaneat, ſsequentes caſsus distinguere,
aut conſstituere, neceſsſsarium erit.
Et primó con
ſstituendum e
ſst: Quòd v
ſsufructuarius
*
quando decedit,
ſsi fructus iam percepti
ſsunt, benè percepti cen
ſsentur, & ad hæredem eius pertinent,
ſsic vt in
eis nullo modo mole
ſstari po
ſsſsit;
ſsed nondum percepti,
etiam maturi, & proximi perceptioni, ad proprietarium
ſspectant,
ſsic vt in eis hæres v
ſsufructuarij
ſse intromittere
non po
ſsſsit, nec debeat haberi ratio
tẽporistemporis, quo eo anno
v
ſsusfructus durauit,
ſsiue v
ſsufructuarius vixit, per text.
|
in l. in ſsingulos, in fine, ff. de annuis legatis, l. ſsi vſsufructuarius, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur, l. defuncta, 65.
ff. de vſsufructu, §. is verò, Inſstitut. de rerum diuiſsione, l. 3.
tit. 8. partit. 5. Bartolus, Albericus, Fulgo
ſsius, Florianus,
& alij communiter
in dictis iuribus, idem Bartolus
n. 11.
Alexander
num. 2. Romanus
num. 31. & Socinus
n. 7. in
l. diuortio, in principio, vbi noui
ſsſsimè Barbo
ſsa
2. part.
illius legis, ex num. 22. fol. 937. ff. ſsoluto matrimonio. Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 5. gloſs. 4. num. 1. Craueta
in conſs. 216. num. 20. & ſseqq. volum. 3. Cæpola, Co
*uarru. Villalobos, Emmanuel Suarez, & alij: quos,
ſsic
re
ſsoluens, intricatè tamen, & minùs perfectè materiam
hanc
ſscribens, refert Borgninus Caualcanus
de vſsufruct.
mulieri relicto, num. 242. fol. mihi, 451. Auendañus
reſsponſso 5. num. 5. Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, n. 74.
verſsic. 2. & in
ſspecie Baëtius
de decima tutori præſstanda,
num. 2. in fine, & num. 16. in cap. 28. illius tractatus. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 11. num. 5. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 639. num. 1. volum. 4.
Cephalus
in conſs. 181. num. 10. & 11. lib. 2. Lancelotus
Gallia
in conſsil. 90. num. 2. D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 13.
principali, de legato vſsusfructus, num. 30. Vincentius Carocius
de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum, qu. 23.
num. 4. fol. 85. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſsil. 100.
num. 4. & nullo ex his relato, noui
ſsſsimè Antonius Pichardus
in d. §. is verò, Inſstitut. de rerum diuiſsione, num. 1.
Martinus Monter-à Cueua
cauſsarum ciuilium Regni
Aragonum, deciſs. 17. num. 11. & 12. & 14. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 85. num. 1. & num. 28. volum. 2.
Surdus
conſs. 227. num. 22. lib. 2.
Rationem autem
ſsuperioris re
ſsolutionis tradit Ca
*ualcanus loco relato
ſsuprà, num. 249. Sed non concludit, & ferè eadem e
ſst cum
ſsuperiori dicto. Nec
ſsatisfaciunt aliæ, quæ colligi po
ſsſsunt ex Baëtio, & aliis relatis
vbi ſsuprà: idcircò dicendum e
ſst, quòd v
ſsufructuarius
facit fructus
ſsuos ratione tituli, & iuris, quod habet; ac
proinde
ſsi ip
ſse percipiat fructus, faciet eos
ſsuos irreuocabiliter: Cæterùm
ſsi fructibus pendentibus decedat,
minime tran
ſsmittet eos ad hæredes
ſsuos, nec po
ſsſsunt
hæredes ip
ſsi ius aliquod in illis prætendere, quoniam ius
illud,
ſsiue titulus prædictus, qui per
ſssonæ v
ſsufructuarij
cohæret, extinctus fuit eiu
ſsdem fructuarij morte, deficítque titulus ad perceptionem fructuum
ſsufficiens: &
ad hæc reduci debent, quæ in propo
ſsito
ſscripferunt Socinus
in d.l. diuortio, num. 7. Baldus
in d.l. ſsi vſsufructuarius, ff. quibus modis vſsusfructus amittatur: idem Baldus
in l. certum, C. de rei vendicatione, Vbi docuit, quòd v
ſsu
*fructuarius non facit fructus
ſsuos ratione naturalis po
ſsſse
ſsſsionis,
ſsed ratione iuris percipiendi, quod habet deductum in exercitium, cum
ſseparatione à
ſsolo, &
ſsequitur Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 100. num. 7. Inde
ſsequitur apertè, quòd
ſsi facultas percipiendi deficiat,
vtpote morte finita, nec fructus fuerint à
ſsolo
ſseparati,
nullum etiam ius in hæredes tran
ſsit, nec in illis continuari poterit.
Nunc declaratur prædictus ca
ſsus, vt cùm fructuarius
*
decedit fructibus pendentibus, licèt fructus non debeantur hæredibus eius, tamen impen
ſsas factas gratiâ fructuum percipiendorum repetere po
ſsſsint hæredes ip
ſsi, ac
ſsubinde fructus quoque retinere, quov
ſsque
ſsoluantur:
quod cum Baldo, Bertachino, Viuio, Alexandro, Tiraquello, & Pechio, aduertit Caualcanus
vbi ſsuprà. n. 246.
fol. 455. Et verè probatur, quoniam in his expen
ſsis quæ
*
fiunt gratiâ fructuum colligendorum, vniuersè traditum e
ſst, quemlibet po
ſsſse
ſsſsorem impen
ſsas has po
ſsſse deducere, ac etiam pro illis rem retinere, per textum
in l.
fundus qui, ff. familia herciſscundæ, l. ſsi à domino, vel à parte, §. finali, ff. de petitione hæreditatis: per quæ iura
ſsic
generaliter con
ſstituit, & latius declarat Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis & meliorationibus, cap. 1. num. 11. Barbo
ſsa
etiam
in l. fructus, num. 8. & in l. diuortio, finali, ex
num. 59. ff. ſsoluto matrimonio: vbi
ex num. 9. latè explicat,
*
quando impen
ſsa dicatur facta gratiâ fructuum: & fru
*ctus regulariter intelliguntur deductis expen
ſsis circa
eos factis,
l. fructus, 7. ff. ſsoluto matrimonio, vbi lati
ſsſsimè
Barbo
ſsa
ex num. 7. cum ſseqq.
Deinde deducitur vera ratio, atque interpretatio
*
textus
in l. ſsi fur 14. ff. de vſsufructu. Vbi probatur, quòd
ſsi fur
ſsubripiat fructus ex fundo fructuario, non competit v
ſsufructuario condictio furtiua ad petendos illos,
quamuis actio furti detur eidem, ex quo
ſsuâ intere
ſst
fructus illos non e
ſsſse
ſsublatos. Ratio enim ex præcedentibus colligitur, fructus, inquam, v
ſsufructuarij non
fieri, nisi ab eo percipiantur, atque à
ſsolo
ſsèparati fuerint? ideòcùm fructus pendentes non
ſsint v
ſsufructuarij,
ſsed proprietarij, condictio furtiua non datur v
ſsufructuario, quia illa tantùm datur domino rei, quæ condicitur,
l. 1. ff. de condictione furtiua. Idque apertè
ſsignificat Iurecon
ſsultus Iulianus, in hunc modum
ſscribens:
Si fur decerpſserit, vel deſsecuerit fructus maturos pendentes, cui condictione teneatur: domino fundi, an fructuario?
Et puto, quoniam fructus non fiunt fructuarij, niſsi ab eo
percipiantur, licèt ab alio terrâ ſseparentur, magis proprietario condictionem competere: fructuario autem furti actionem, quoniam interfuit eius, fructus non eſsſse ablatos. Tenebitur tamen proprietarius fructus
ſsic recuperatos à
fure, re
ſstituere v
ſsufructuario, vt dicemus
infrà, num. 13.
& alia in propo
ſsito
dict. l. fur, adducit Barbo
ſsa videndus
2. part. d.l. diuortio, num. 30. 31. & 32.
Secundò & principaliter, ad declarationem præce
*dentis ca
ſsus con
ſstituendum e
ſst, fructus tunc demùm
perceptos intelligi, vt ad fructuarium, vel hæredes eius
pertinere debeant, cùm à
ſsolo
ſseparati
ſsint, etiam
ſsi nondum fuerint in horreis reconditi: Et
ſsic
ſsatis e
ſst, fructus
ſseparatos e
ſsſse à fundo, vt pertineant ad v
ſsufructuarium,
ſsicuti ad bonæ
ſsidei po
ſsſse
ſsſsorem pertinent, quamuis in
domo, vel horreis reconditi non
ſsint: quod recte adnotarunt, &
ſsic re
ſsoluunt Albericus
num. 12. Corra
ſsius
num 7. in dict. l. diuortio, in principio. Baldus
in l. cum in
plures, §. meſsſsem, in fine, ff. locati. Ia
ſson
in conſs. 231. col.
finali, lib. 2. & communem opinionem te
ſstantur Tiraquellus
de retractu conuentionali, §. 5. gloſs. 4. num. 1. in fine.
Cephalus
in conſs. 181. num. 11. lib. 2. Vincentius Carocius
de locato, & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 26.
num. 1. fol. 85. Nec vrget in contrarium textus
in l. ſsi vſsu*fructuarius meſsſsem, 13. ff. quibus modis vſsusfructus amittatur: Nam eo loco non corrigitur Dictum Labeonis
per Iurecon
ſsultum Iulianum, vt
ſscilicet labeo exi
ſstimauerit,
ſsatis e
ſsſse quòd fructus
ſsint
ſseparati à
ſsolo, vt percepti dicantur, & ad v
ſsufructuarium, vel hæredes eius
pertinere debeant; Iulianus verò probet Labeonis
ſsententiam in bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsore, reprobet tamen in
v
ſsufructuario, vt non
ſsufficiat fructus
ſsepartos essè à
ſsolo, nisi etiam per fructuarium reconditi fuerint in
horreis: quod & glossæ nonnullæ, & multi etiam non
mediocris nominis Authores malè quidem arbitrabantur,
ſsed potiùs, quòd Labeonis opinio relata ibi, probetur in v
ſsufructuario,
ſsicuti in bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsore;
inter eos tamen in eo
ſsen
ſsu debeat con
ſstitui differentia
ex mente Iuliani, quòd bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsor fructus à
ſsolo
ſseparatos facit suos,
ſsiue percipiantur ab eo,
ſsiue
ab alio quocunque, etiam nomine proprio: fructuarius verò non facit fructus
ſsuos, ni
ſsi ip
ſse percipiat eos,
vel alius de mandato, & voluntate eiu
ſsdem, ideò
ſsi alius
nomine proprio fructus percipiat, non cen
ſsentur illi
fructuarij e
ſsſse. Et
ſsic quoad modum perceptionis nulla
e
ſst differentia inter bonæ fidei po
ſsſse
ſsſsorem, & v
ſsufructuarium,
ſsed tantùm in hoc, an percipiantur nomine
proprio, vel alieno, vt verè, & optimè declarant Accur
ſsius, Bartol. Albericus, Bald. Angelus, & Fulgo
ſsius
in
d.l. ſsi fur, & cum aliis multis probauit Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, 2. part. num. 26. & 27. & vltra eum, idem etiam
firmauit Vincentius Carocius
de locato, & conducto, d.
quæſst. 26. in principio.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, quod v
ſsufructuarius non
*
tran
ſsmittit ad hæredes
ſsuos fructus à e non perceptos,
etiam à
ſsolo
ſseparatos,
ſsi ip
ſse vel alius eius nomine non
ſseparauit illos; idcircò
ſsi fructus de
ſse occiderint, vt in
|
oliua, & aliis
ſsimilibus, & v
ſsufructuarius non perceptis
illis moriatur, non pertinebunt ad hæredes eius, ex
glo
ſsſsa
verbo, perceperit, in
dict. l. ſsi vſsufructuarius meſsſsem,
vbi Baldus
num. 4. adnotauit, V
ſsufructuarium non
tran
ſsmittere ad hæredes fructus
ſseparatos, ni
ſsi
ſseparati
fuerint facto hominis,
ſsecus
ſsi ca
ſsualiter, vt vi ventorum, aut alio modo. Idem etiam probarunt Albericus,
Angelus, & alij, cum quibus
ſsic re
ſsoluit, & ratione
contirmat Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſsilio 100.
num. 5. 6. 7. & 8. Fructus ergo per
ſse cadentes non pertinent ad v
ſsufructuarium, ni
ſsi po
ſstquam percepit eos
v
ſsufructuarius, quòd
ſsi eos non percepit, nullo modo pertinent ad hæredes eius,
ſsed ad dominum proprietatis,
ſsecundùm Baldum, qui dicit hoc Dictum e
ſsſse
ſsub
ſstantiale
in dict. l. ſsi vſsufructuarius, num. 5. Similiter,
ſsi fructus non
ſsint
ſseparati per v
ſsufructuarium, vel per
alium nomine ip
ſsius,
ſsute per
ſsonam eius repræ
ſsentando, non
ſsunt v
ſsufructuarij, nec eius hæredum,
ſsed potiùs proprietario competit actio pro illis, cui etiam datur condictio furtiua, vt
ſsuperius diximus, quæ v
ſsufructuario denegatur, per textum
in dicta l. ſsi fur, 14. ff. de
vſsufructu. Tenebitur tamen proprietarius re
ſstituere v
ſsu
*fructuario fructus ab alio perceptos, & ab ip
ſso recuperatos,
ſsiue æftinationem corum, quando id petierit
v
ſsufructuarius, & actione in factum ad hoc compelli
pote
ſst, vt magi
ſstraliter re
ſsoluit Albericus
in eadem l. ſsi
fur, num. 4. idem Albericus
in l. fructus, ff. de rei vendicatione, vbi quærit, an proprietarius teneatur re
ſstituere
po
ſsteà v
ſsufructuario fructus per alium perceptos: &
re
ſspondet quòd
ſsic. Si tamen v
ſsufructuarius dum vixit,
*
petere neglexit fructus non
ſsuo nomine ab alio perceptos, mortuo eo, non poterunt hæredes eius illos petere, nec iure dominij, nec po
ſsſse
ſsſsionis, ad eos pertinere po
ſsſsunt, vt cum Baldo, Alberico, Angelo, & aliis in
effectu concludit Ioannes Franci
ſscus de Ponte videndus
d. conſs. 100. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 18.
Quarto deinde loco con
ſstituendum e
ſst, lap
ſsum eui
*denter in hac materia Cuiacium
lib. 4. de feudis, tit. 30.
colum. 2. & lib. 24. obſseruationum, cap. 21. dum affirmat
ip
ſse, fructus pendentes tempore, quo decedit v
ſsufructuarius, diuidendos e
ſsſse pro rata inter dominum,
ſsiue
proprietarium, & hæredes v
ſsufructuarij; loquitur enim
contra textum expre
ſsſsium, vt alia iura prætermittam
in
dicto. §. is verò, Inſstitut. de rerum diuiſsione, vbi in hunc
modum
ſscriptum reliquit Iu
ſstinianus:
Is verò, ad quem
vſsusfructus fundi pertinet, non aliter fructuum dominus
efficitur, quàm ſsi ipſse eos perceperit. Et ideò licèi maturis
fructibus, nondum tamen perceptis deceſsſserit, ad hæredes
eius non pertinent, ſsed domino proprietatis acquiruntur.
Mouetur autem Cuiacius primó per textum
in l. ſsi*
oper as, 33. ff. de vſsufructu, qui malè contra Communem expenditur,
ſsi animaduertamus eo loco tractatum
e
ſsſse de locatione operarum
ſserui, in qua pretium,
ſsiue
emolumentũemolumentum pro rata diuiditur inter dominum, & v
ſsufructuarium; iura verò quæ pro Communi adducuntur,
loquuntur in locatione fructuum,
ſsiue in ip
ſsis fructibus
pendentibus, in quibus ob
ſseruatur di
ſstinctio adhibita
ſsuprà, in initio huius capitis, vti hanc differentiam ob
ſseruat glo
ſs.
in l. ſsi communis, 18. §. fin. verbo,
pecuniam,
& ibidem Angelus
num. 1. ff. de ſstipulatione ſseruorum:
atque ex mente communi re
ſsoluit Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, 2. part. num. 24. vbi veram a
ſsſsignat huiu
ſsce differentiæ: rationem, quæ con
ſsi
ſstit in hoc, quòd fructus non
percipiuntur, ni
ſsi in certa parte anni; & ideò in illis
tempus perceptionis attenditur, operæ autem
ſserui longè di
ſstant à fructibus certarum rerum, neque enim
ſsimul & vno tempore totius anni operæ,
ſsicut vineae, vel
alterius fundi fructus percipiuntur,
ſsed in quotidiana
perceptione con
ſsi
ſstunt, &
ſsic percipi videntur quolibet
die,
l. 1. ff. de operis libertorum, cùm & quolibet die eadem vtilitas proportionabiliter ex illis quæratur; &
ſsic
pro tempore, quo durauit v
ſsusfructus, tanquam perceptæ pertinebunt ad v
ſsufructuarium, & pro reliquo tempore ad proprietarium.
Secundò mouetur idem Cuiacius per textum
in leg.*
vtifrui, 5. §. finali, ff. ſsi vſsusfructus petatur, in illis verbis:
Nam & ſsi mortuus fuerit vſsufructuarius, haeredi eius
actionem praeteritorum. dumtaxat fructuum dandam. Sed
re
ſspondet Barbó
ſsa
vbi ſsuprà, num. 25. quòd licèt textus
dicat hæredibus fructuarij competere actionem ad fructus præteritos; non tamen dicit illos e
ſsſse diuidendos
pro rata temporis: quare ille textus in hunc
ſsen
ſsum accipi debet, vt ip
ſse exi
ſstimat quòd fructus præteriti &
percepti tempore, quo durabat v
ſsusfructus, pertinent
ad hæredes fructuarij, ita vt
ſsi tempore v
ſsusfructus finiti
fructus
ſsint partim percepti, & partim pendentes, iam
percepti pertineant ad hæredes fructuarij, pendentes
autem ad proprietarium; & dicit quòd ita tradit Ia
ſson
in conſs. 231. colum. finali, lib. 2. Verumenimverò (quòd
ſsalua pace eruditi
ſsſsimi viri dixerim) Barbo
ſsæ interpretatio nullo modo conuenire po
ſsſse videtur verbis illius
textus; de re enim indubitata re
ſspondi
ſsſset Vlpianus,
ſsi
dumtaxat docui
ſsſset, fructus iam perceptos ad hæredes
fructuarij pertinere, pendentes verò ad proprietarium;
quod certi
ſsſsimum erat, & in aliis iuribus
ſsæpè deci
ſsum,
maximè cùm principale dubium illius textus in eo con
ſsi
ſsteret, an
ſsi po
ſst litem de v
ſsufructu conte
ſstatam finitus fuerit v
ſsusfructus, vlteriùs fructus deberi de
ſsinant;
Et puto deſsinere, re
ſspondit Vlpianus: infertque ad ca
ſsum,
quo mortuus fuerit v
ſsufructuarius, vt fructus etiam deberi de
ſsinant & hæredi eius præteritorum dumtaxat
fructuü actio detur; tunc
ſsic finito v
ſsufructu,
ſsiue mortuo v
ſsufructuario, quòd vlteriùs fructus deberi de
ſsinant,
& hæredi v
ſsufructuarij percepti tantùm fructus debeantur, quomodo in quæ
ſsitionem deducere po
ſsſset Vlpianus,
ni
ſsi aliud interueniret, ex quo deberi fructus, præteritos etiam & non perceptos hæredibus v
ſsufructuarij, velut nece
ſsſsariò ad
ſstrictus e
ſst re
ſspondere, propter quod
etiam, an fructus vlteriùs deberi de
ſsinerent, non immeritò dubitare potuit, ad culpam,
ſsiue moram domini,
aut proprietarij aduertens: quæ tamen
ſsi non interueni
ſsſset, & fructuarius accepi
ſsſset v
ſsumfructum, aliquo
ſsque fructus percepi
ſsſset, vt præ
ſsupponit Barbo
ſsa, prædictum dubium fru
ſstratoriè, & de re indubitata proponeretur: deinde Ia
ſson
dict. conſs. 231. num. 5. lib. 2. nihil
dicit, quod præfatam interpretationem confirmet, quia
dumtaxat con
ſstituit, fructus perceptos pertinere ad hæredes fructuarij; pendentes verò ad proprietarium: nee
ad hoc expendit textum
in dicta l. 5. §. finali. Nec facit
in eo con
ſsilio aliquam mentionem illius, vt
ſsic nullo
modo dici po
ſsſsit, quòd videatur eum intellectum probare: Quare dicendum e
ſst, in eo textu de v
ſsufructu li
*tem motam e
ſsſse, & po
ſst litem conte
ſstatam, capitis diminuitione, aut alio modo à iure
ſstatuto finitum fui
ſsſse
v
ſsumfructum,
ſsiue pendente lite dece
ſsſsi
ſsſse v
ſsufructuarium; quo ca
ſsu re
ſspondet Vlpianus, quòd hæredes po
ſsſsunt agere ad fructus præteritos, hoc e
ſst, ad inter
ſsſse
fructuum præteritorum pro eo tempore, quo v
ſsufructuarius vixit,
ſsiue v
ſsusfructus durauit, ip
ſseque fructuarius, cùm deberet, v
ſsufructu v
ſsus non fuit, quoniam
per eum non
ſstetit, & mora proprietarij non debet fructuario lucrum auferre; vlteriùs tamen fructus deberi
de
ſsinunt, nam mora,
ſsiue culpa proprietarij quamuis
adhuc dubium faceret, quia tamen v
ſsufructu
ſsemel extincto,
ſsiue v
ſsufructuario defuncto, ampliùs con
ſsiderari
non pote
ſst aliquod intere
ſsſse, ad quod agi po
ſsſsit; idcircò temporis dumtaxat præteriti ratio haberi debet: &
hunc puto e
ſsſse ca
ſsum, & verum
ſsen
ſsum illius textus,
quem multò po
ſstquam hæc
ſscrip
ſseram,
ſsic inuenio pla
*cui
ſsſse Ioanni Franci
ſsco de Ponte
in conſsili. 100. num. 9.
quo nomine, cogitationi
ſsuperiori gratias agebam, atque ingenio meo gratulabar quod eruditi
ſsſsimi viri ingenio re
ſspondi
ſsſset, loco
ſsuprà relato, vbi in hunc modum
ſscrip
ſsit:
Et dum iura loquuntur in haeredibus vſsufructuarij, quod fructus aliquo modo coſsequi poſsſsunt, aduertatur,
nam aut loquuntur in fructuario, quòd litem de vſsufructu
cum proprietario fecit, & ea pendente deceſsſsit, & tunc benè iura diſsponunt, quòd haeredes agant ad quanti intereſst, | cùm per vſsufructuarium non ſstetit, & hic eſst vnus caſsus de
quo loquitur l. vtifrui, §. fi. ff. ſsi vſsusfructus petatur: aut
verò ſsumus in caſsu quando vſsufructuarius interpellanit
proprietarium, & ille non proſstitit vſsumfructum, & fuit in
mora, quâ contractâ vſsufructuarius deceſsſsit, tunc pariter
ratione mora, proprietarius tenetur haeredibus vſsufructuarij: hic eſst caſsus textûs in l. qui vſsumfructum, §. finali, &
in l. quaeſsitum, ff. de vſsufructu, &c. Sed de his legibus
nonnulla diximus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. an obligatio
conſstituendi vſsumfructum ant aliam ſseruitutem ſsit dandi vel faciendi: ex quibus fecundum membrum propo
ſsitæ di
ſstinctionis confirmatur omninò, & latiùs declaratur.
Quinto loco con
ſstituendum e
ſst, circa præ
ſstationes,
*
redditus, ac pen
ſsiones, quæ pro fundis,
ſsiue prædiis locatis præ
ſstantur, idem ius ob
ſseruandum e
ſsſse, quod circa
fructus ip
ſsos ob
ſseruari diximus: idcircò
ſsi fructuarius decedit fructibus iam collectis per colonum, pen
ſsio debita per colonum pertinet ad hæredes v
ſsufructuarij.
etiãſietiamsi fructuarius dece
ſsſserit, antequam adueniret dies
ſsoluendi prædictam pen
ſsionem, per text,
in l. defuncta, 95.
ff. de vſsufruct. vbi Alberic. de Ro
ſsate
in princ. dicit:
Pulchra lex & utilis neſscio alibi ita clarè & breuiter dicit,
quòd penſsiones debito pro fructibus perceptis viuente fructuario, eo mortuo debentur eius haeredi, licèt dies proſstationis nondum ceſsſsiſsſset: ſsecus ſsi fructus collecti non eſsſsent;
quia tunc fructuarius non tranſsmitteret ad heredes etiamſsi
eſsſsent maturi, vti ex communifirmarunt etiam Alexand.
in conſs. 82. n. 16. lib. 2. Socin.
in conſs. 42. n. 6. lib. 3. Ca
ſstren.
in conſs. 214. n. 2. lib. 2. Borgnin. Caualc. referens multos
de vſsufruct. mulieri relicto, n. 243. fol. 452. & vltra relatos
per eum, Auendañus
reſsp. 5. n. 5. in princ. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 939. num. 3. lib. 4. Cephalus
in
conſs. 740. num. 30. lib. 5. Vincendus de Franchis
deciſsione 79. num. 31. part. Lancellotus Gallia
in conſs. 90. n. 3.
Ioannes Guttierez
canonic. quaeſst. cap. 33. ex num. 20.
Barbo
ſsa
in dict. l. diuortio, 2. part. num. 22. verſs. vlterius
quaritur. Vincentius Carocius
de locato & conducto, gradu 3. perſsonarum, quæſst. 21. n. 4. vbi
num. 5. rationem reddit, quæ tamen fuie originaliter Alberici de Ro
ſsate (
ſsed
tacet eum)
in dict. l. defuncta, num. 3. verſsic. ſsed quare.
Communem etiam doctrinam
ſsequitur noui
ſsſsimè Ioannes Vincentius Honded,
in conſsil. 85. num. 30. volum. 2.
vbi per totum con
ſsilium multa dicit de pen
ſsione, quæ
vtilia
ſsunt, & nece
ſsſsaria: & iunge Hyppol. Riminald.
in*
conſs. 634. per totum, lib. 6. vbi latè agit de hac materia.
Ratio
ſsuperioris re
ſsolutionis e
ſst, quòd pen
ſsio
ſsoluenda
pro fructibus,
ſsubrogatur loco fructuum, & ip
ſsorum
ſsapit naturam,
ſsiue indicatur eodem modo,
ſsicut ip
ſsi
fructus: vnde di
ſstinctio, quæ in v
ſsufructuario fit circa
fructus,
dict. §. is verò, Inſstitut. de rerum diuiſsione, cum
ſsimilibus: pariter & in pen
ſsionibus illorum loco
ſsubrogatis ob
ſseruanda e
ſst, vt aduertit Barbo
ſsa
dict. 2. part. d.
l. diuortio, num. 22. ad finem, & cum Beroo
in conſs. 139.
num. 5. & 6. lib 1. Mandello
in conſs. 275. num. 6. noui
ſsſsimè adnotauit Hondedeus
dict. conſs. 85. num. 16. lib. 2.
E contra verò,
ſsiue à contrario
ſsen
ſsu
dict l. defuncta,
*
ſsi fructuarius decedit nondum collectis fructibus per
colonum,
ſsed pendentibus adhuc, non pertinent pen
ſsiones ad eius hæredes,
nãnam provt ad eos non pertinent fructus pendentes; ita neque pensiones, vt dicit Albericus
vbi ſsuprà, per textum
in dict. l. defuncta: &
ſsequuntur
communiter omnes, vt con
ſstat ex
ſsuperioribus, & Honded.
dict. conſs. 85. num. 29. Fructus enim, & obuentiones, quæ in pen
ſsionibus con
ſsi
ſstunt dicuntur pendere
ſsemper ante exactionem, vt eleganter probauit Surdus
*
in conſs. 84. num. 4. lib. 1. Quòd
ſsi fructus partim
ſsint collecti, & partim non;
ſsolutio pen
ſsionis fieri debet hæredibus fructuarij, pro rata fructuum collectorum; & pro
rata,
ſsiue parte non collectorum, proprietario, vt cum
multis re
ſsoluit Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto,
num. 243. Gigas
de penſsionibus, quaeſst. 53. num. 3. fol. mihi, 88. Lancellotus Gallia
dict. conſs. 90. num. 4. Vincensius Carocius
de locato & conducto, quaeſst. 24. per totam, fol 85. Hondedeus dict. cenſs. 85. num. 25. lib. 2.
Vnde apparet, deceptos fui
ſsſse in hac materia Docto
*res nonnullos, exi
ſstimantes, inter hæredes v
ſsufructuarij, & proprietarium diuidendam e
ſsſse pen
ſsionem pro
rata, etiam nullis fructibus recollectis: cùm reuera, v
ſsufructuarius nullum ius habeat ad pen
ſsionem, ni
ſsi fructibus collectis, vel pro rata eorum, qui colliguntur:
quod in terminis rectè aduertit Barbo
ſsa
in dict. l. diuortio, 2. part. num. 14. in princ. & num. 23.
Sextò con
ſstituendum e
ſst, textum
in d.l. defuncta, 65.
*
ff. de vſsufruct. habui
ſsſse re
ſspectu ad pen
ſsionem, quæ
ſsolui
debet pro locatione fundi, vel prædij, quoad fructus collectos, vel
nõnon collectos; non tamen quoad rem, quæ non
ſseminatur, putà domum, vel apothecam locatam, in quibus pro rata temporis diuidi debere pen
ſsionem inter hæredes fructuarij, & proprietarium, ob
ſseruat Albericus
in eadem l. defuncta, num. 3. in fine, & in l. ſsi operas, ff.
de vſsufructu, & idem tenet, (Albericum tamen non refert) Vincentius Carocius
de locato & conducto, quæſst. 23.
num. 7. fol. 84. firmarum etiam Vincentius de Franchis
deciſs. 79. num. 2. 1. part. Ioannes Vincentius Honded.
dict. conſs. 75. num. 31. lib. 2. qui cum aliis generaliter adnotarunt, quòd cùm pen
ſsio debetur pro fructibus, qui
quolibet die percipiuntur, vt
ſsunt fructus hortorum, domorum, pa
ſscuorum, &
ſsimilium, diuiditur pro rata temporis, etiam
ſsi fructuarius dece
ſsſserit ante tempus
ſsolutionis pen
ſsionis; & idem ob
ſseruatur inter emptorem &
venditorem, vt
ſscribit Franchis
vbi ſsuprà n. 2. & Honded.
num. 17.
Ex quibus prætermittendum non erit, indi
ſstinctè ni
*mis, atque ab
ſsoliitè tradidi
ſsſse Ioann. Franci
ſsc. de Ponte
d. conſs. 100. n. 18. in princ. pen
ſsiones domorum ad hæredes tantum v
ſsufructuarij pertinere, cùm imò potiùs
pro rata diuidi debeant ex prædictis.
Septimò con
ſstituendum e
ſst, diuer
ſsum ius ob
ſseruan
*dum circa diui
ſsionem fructuum, inter maritum & vxorem
ſsoluto matrimonio, quam in v
ſsufructuario diximus;
nam cùm maritus lucretur fructus dotis, quia
ſsu
ſstinet
onera matrimonij,
l. dotis fructus, 8. ff. de iure dotium,
l. pro oneribus, C. eodem tit. l. 25. tit. 11. partit. 4. con
ſsequens e
ſst, vt fructus illius anni, in quo dirimitur matrimonium, diuidendi
ſsint inter virum & vxorem, vel hæredes eorum pro rata temporis, quo matrimonium eo
anno durauit, & maritus
ſsu
ſstinuit onera matrimonij,
l. fructus, l. ſsi alienam, l. ſsi ante, ff. ſsoluto matrimonio, l.
cum in fundo, 81. §. diuortio, ff. de iure dotium, l. vnica,
§. cumque C. de rei vxoriæ actione, l. 26. tit. 11. partit. 4.
Ratio differentiæ inter maritum & v
ſsufructuarium con
*
ſsi
ſstit in hoc, quòd maritus, vt dixi, non facit fructus
ſsuos ratione dominij,
ſsed ratione onerum; & ideò meritò diuiduntur fructus pro rata onerum: fructuarius
verò facit fructus
ſsuos ratione tituli, vt
in initio huius
capitis dixi; ac proinde
ſsi tempore perceptionis durabat
titulus, fructus facit
ſsuos irreuocabiliter;
ſsi verò titulus
erat
iáiam extinctus, eos non facit
ſsuos: quod magi
ſstraliter
ſscrip
ſsit Bartol.
in l. diuortio, ff. ſsoluto matrimonio, n. 11.
&
ſsequuntur ibidem Socinus
num. 7. Alexander
num. 13.
Faber
in §. is verò, n. 2. Inſstit. de rerum diuiſsione. Baëca
de
decima tutori proſstanda, cap. 28. n. 2. ad finem, ac referens
eos probauit Barbo
ſsa
in eadem l. diuortio, 2. part. n. 25.
ad finem, & l. part. in princ. vbi
num. 28. fol. 928. rectè
aduertit,
ſsuperiorem re
ſsolutionem de iure communi procedentem, non habere locum de iure huius Regni, ex
quo fructus eius anni in quo matrimonium di
ſsſsoluitur,
aliter diuidi debent; nam quemadmodum ex legibus
Regni omnia bona acqui
ſsita con
ſstante matrimonio æqualiter inter coniuges diuiduntur; ita etiam & fructus
indi
ſstindè communicabuntur inter eos: quod intelligi
debet, dummodò fructus
ſsint liquidi, & tempore
ſsoluti
matrimonij appareant, &
ſsint nati; tunc enim omnes
communicantur, vt diximus: Si tamen fructus
ſsint aridi,
& nondum apparent
ſsuper terra, ob
ſseruanda e
ſst deci
ſsio
l. 10. tit. 4. 3. lib. foro-legum, quam latiùs explicant Antonius Gomez,
in l. 50. Tauri, num. 71. Matienço
in l. 4. | tit. 9. gloſs. 1. num. 4. lib. 5. nouæ recopilationis. Ayora
de
partitionibus, 1. part. cap. 9. num. 1. & cap. 6. num. 12. &
vide omninò Barbo
ſsam
vbi ſsuprà, n. 28. per tot, fol. 918.
in fine, & 919. qui
2. part. eiuſsdem l. diuortio, num. 14.
fol. 932. cum Fabro
in d. §. is verò, num. 2. ad finem, &
*
Auendaño
reſsponſso 5. num. 1, rectè probat in capellis,
fructus pendentes diuidendos e
ſsſse pro rata temporis,
quo capellanus ob
ſsequium, &
ſseruitium præ
ſstitit, nam
cùm praemium ip
ſsum, aut lucrum capellæ principaliter
concedatur pro labore admini
ſstrationis; æquum e
ſst, rationem eandem diui
ſsionis ob
ſseruari in eo, quæ in marito ob
ſseruatur, quia
ſsu
ſstinet onera matrimonij.
Octauò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, colonum, &
*
v
ſsufructuarium æquiparari in hac materia; idem enim
ferè ob
ſseruatur in colono, quod in v
ſsufructuario, vt
ſscribit text,
in dict. §. is verò, Inſstitut. de rerum diuiſsione,
qua
ſsi dicat Imperator, quòd etiam colonus non facit
fructus
ſsuos, ni
ſsi quando illos perceperit: vnde
ſsi fur
eos
ſsubripiat, non habet colonus condictionem furtiuam, vt probant quamplurimi relati per Barbo
ſsam
in d.
l. diuortio, 2. part. num. 30. vbi
num. 33. & ſseqq. latè explicat æquiparationem, atque differentiam in propo
ſsito
inter colonum, & v
ſsufructuarium, idcircò ampliùs in
hoc non in
ſsi
ſsto,
ſsed ad eum Lectorem remitto.
CAPVT LXXVIII.
Vſsufructuario omnium bonorum, vel alicuius
partis defuncto, vtrùm hæres eius prætẽdereprætendere
poſsſsit partem in cenſsu ad Bullam Pij Quinti
conſstituto, cuius ſsolutionis dies nondum
venit, vbi Lancelloti Galliæ conſsilium 90. per
totum, in terminis adducitur, & eiuſsdem reſsolutiones probantur.
SVMMARIVM.
-
1 Vſsufructuario omnium bonorum, vel alicuius partis
defuncto, vtrùm hæres eius praetendere poſsſsit partem
in cenſsu, cuius ſsolutionis dies nondum venit? & per
totum caput.
-
2 Nonnulla proponuntur, quæ vſsufructuarij partem ancipitem reddunt, & dubiam.
-
3 Ea tamen in propoſsito non obtinere probatur.
-
4 Quæſstionis ſsuperior is reſsolutionem, aliunde quàm ex
dictis capite præcedenti, & fructuum pendentia,
ſseu collectione quærendam eſsſse.
-
5 Propoſsita quæſstioni prouiſsum à Baldo, & numero
ſsequenti.
-
6 Penſsiones, redditúsve pecuniarij, qui pro fructibus
non debentur, pro rata temporis diuidendi ſsunt, qui
verò pro fructibus debentur, vt ipſsi fructus, quorum
loco ſsuccedunt, partiri debent.
-
7 Cenſsus cùm non debeatur contemplatione fructuum,
ſsed ratione pretij, quo emptus fuit, diuiſsio eius pro
rata temporis fieri debet, ſsi vſsufructuarius, antequam
adueniret dies ſsolutionis, deceſsſserit.
-
8 Quod cùm cenſsus conſstitutus eſst ſsuper domo, & ſsimilibus, citra vllam penitùs controuerſsiam obſseruandum eſst.
-
9 Penſsio cùm debetur pro fructibus, qui quolibet die percipiuntur, diuiditur pro rata temporis, etiamſsi fructuarius deceſsſserit ante tempus ſsolutionis penſsionis.
-
10 Vſsufructuarius, ſsi integrum cenſsum ante ſsolutionis
diem recepit, eius haeres proprietario tenetur ſsuam
ratam reſstituere.
PRo breui, & di
ſstincta huius Capitis explicatione
con
ſstituendum erit in primis, dubium in hoc con
ſsi
ſstere, vtrùm v
ſsufructuario omnium bonorum, vel alicuius partis defuncto, hæres eius prætendere po
ſsſsit
partem in cen
ſsu ad Bullam Pij Quinti con
ſstituto, cuius
ſsolutionis dies nondum venit? & quidem fructuarij
partem ancipitem reddunt, & dubiam nonnulla, quæ
capite præcedenti adnotauimus, quatenus probauimus,
*
v
ſsufructuarium nondum perceptis fructibus decedentem, nihil ad hæredes
ſsuos tran
ſsmittere; vnde
ſsi fructuarius decedit nondum perceptis fructibus bonorum,
ſsuper quibus con
ſstitutus fuit cen
ſsus,
ſsiue antequam
ſsoluendi cen
ſsus dies adueni
ſsſset, videtur quòd hæres eius
partem aliquam habere non po
ſsſsit: Deinde quia vt
eodem cap. praecedenti probauimus, idem etiam procedit in
præ
ſstationibus, & pen
ſsionibus, vt non aliter v
ſsufructuarij hæredi debeantur. quàm
ſsi fructus à
ſsolo
ſseparati
ſsint, &
ſsi pro parte
ſseparati fuerint, & pro parte non,
pro rata dumtaxat pen
ſsio di
ſstribuitur, vt ibidem iure,
& authoritate fulcitur.
Verùm
ſsuperiores rationes in propo
ſsito obtinere
*
non po
ſsſsunt, cùm in cen
ſsu, de quo agimus, ratio non
habeatur ad fructus collectos, vel non, neque ip
ſse cen
ſsus
ſsuper fructibus, qui ex re cen
ſsuata proueniunt, cen
ſseatur impo
ſsitus,
ſsed
ſsuper re ip
ſsa, hoc e
ſst, quòd
etiam
ſsi debitor cen
ſsus nullum, aut modicum fructum, ac cen
ſsui non re
ſspondentem ex re hypothecata percipiat, ad
ſsolutionem cen
ſsus teneatur. Quod
ſsecus e
ſst in fructibus, qui fructuario debentur, atque
etiam in pen
ſsionibus, quæ impo
ſsiæ cen
ſsentur
ſsuper
fructibus, atque de illis, & illorum re
ſspectu
ſsoluendæ
veniunt,
ſsic vt fructuum naturam
ſsortiantur, vt
cap. præcedenti dicebamus; & noui
ſsſsimè aduertit Ioannes Vincentius Honded.
in conſsil. 85. num. 16. lib. 2. & pendere
dicantur
ſsemper ante exactionem, vt probauit Surdus
in conſsil. 84. num. 4. lib. 1. vnde fructuum ratione ce
ſsſsante, non e
ſst vt
ſsuper illorum collectione in cen
ſsu vis fiat,
l. adigere, §. quamuis, ff. de iure patronatus, cap. cùm ceſsſsante, de appellationibus: & aliunde quàm ex dictis
cap.*
præcedenti, & fructuum pendentia,
ſseu collectione,
ſsuperioris quæ
ſstionis re
ſsolutionem quærere oportet, vt
hæc omnia, (ne aliquando quid alienum tacito Authore
v
ſsurpa
ſsſse nobis contingat) eleganter con
ſsiderat Lancellotus Gallia
in conſsil. 90. ex num. 1. V
ſsque ad
num. 12.
Quo loco firmat, propo
ſsitæ dubitationi proui
ſsum à
*
Baldo
in cap. cum &c. in colum. 2. num. 5. verſsic. not a quod
nomina de conſstiutionibus, quatenus
ſscribit, quòd pen
ſsiones, redditúsve pecuniarij, qui pro fructibus non debentur, pro rata temporis diuidendi
ſsunt; qui verò pro
*
fructibus debentur, vt ip
ſsi fructus quorum loco
ſsuccedunt, partiti debent: quam doctrinam po
ſst Cagnolum,
& Tiraquellum extollit Couar.
variar. reſsolut. lib. 1. c. 15.
num. 10. & ſseqq. infértque ad ad annuum redditum, qui
vulgò Cen
ſsus dicitur, vt cùm is debeatur, non contemplatione fructuum,
ſsed ratione pretij, quo emptus fuit,
*
eius diui
ſsio pro rata temporis
ſsiat,
ſsi v
ſsufructuarius antequam adueniret dies
ſsolutionis dece
ſsſserit, vt latiùs
probat Lancellotus
ibidem, num. 13. & num. 24. rectè
*
aduertit quòd cùm cen
ſsus con
ſstitutus e
ſst
ſsuper domo, &
ſsimilibus, citra vllam penitùs controuer
ſsiam, ob
ſseruanda e
ſst
ſsuperior re
ſsolutio, vt ad. ratam temporis, quo v
ſsufructuarius vixit, ad eius hæredem annui redditus
ſspectent; ea ratione, quòd per fingidos dies ex domo fructus percipitur, &
ſsic tanquam perceptus ad v
ſsufructuarium v
ſsque ad eius mortem, vel hæredem eius pro
rata pertinere debet, etiam quòd dies
ſsolutionis nondum
venerit, per textum
in d.l. defuncta, & his quæ colliguntur ex Saliceto, Couar, Hieronymo Gabriele, &
Vincentio de Franchis, relatis ibi, quibus accedit Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 85. num. 31. & num. 17.
lib. 2. vbi cum aliis multis re
ſsoluit, quòd cùm pen
ſsio
*
debetur pro fructibus, qui quolibet die percipiuntur, vt
ſsunt fructus hortorum, domorum, pa
ſscuorum, &
ſsimilium, diuiditur pro rata temporis, etiam
ſsi fructuarius
dece
ſsſserit ante tempus
ſsolutionis pen
ſsionis.
Quòd
ſsi v
ſsufructuarius integrum cen
ſsum ante
ſsolu
*tionis diem recepit (vt plerumque fieri
ſsoler)
ſsuam ratam
ſsequenti v
ſsufructuario, vel cen
ſsuarij hæredi re
ſstituere tenetur, vt
ſsentit Salicetus
in l. fructus, colum. final. | verſs. ego puto, C. de actionibus empti. Cagnolus
in l. 2.
num. 101. C. de pactis inter emptorem, & expre
ſsſsim affirmat Lancellotus Gallia
d. conſs. 90. num. 13.
CAPVT LXXIX.
Beneficiarius, vel is, cui debetur penſsio ex redditibus Eccleſsiaſsticis, ſsi pendentibus fructibus decedat, qualiter fructuum diuiſsio fieri
debeat; ſsiue in prædictis, vtrùm inducenda
ſsit diſstinctio l. defuncta, 65. ff. de vſsufructu.
vbi quæ hucuſsque ſscripta ſsunt ab aliis, breuiter recenſsentur, nonnulla nouiter, & verè
adnotata per Authorem, in medium proferuntur, & prædictorum vera reſsolutio traditur.
SVMMARIVM.
-
1 Fructus beneficij Eccleſsiaſstici, qualiter diuidantur inter defuncti haeredes & ſsucceſsſsorem, ſsi beneficiarius
pendentibus fructibus decedat? & per totum cap.
-
2 Vſsufructuario parem eſsſse in prædicto caſsu excommuni
ſsententia habentem Beneficium Eccleſsiaſsticum; idcircò fructus ante mortem collectos ad hæredes defuncti, pendentes verò ad Eccleſsiam, vel ſsucceſsſsorem integrè pertinere.
-
3 Beneficij prædia, ſsi ad annuam penſsionem locata fuerint, mortuo poſsſsidente Beneficium, penſsiones eius
anni ex communi ſsententia diſstribuendas eſsſse, iuxta
diſstinctionem l. defuncta, 65. ff. de vſsufructu.
-
4 Fructus eius anni, quo beneficiarius mortem obierit, indiſstinctè pro rata temporis ad defuncti haeredes pertinere, ex ſsententia Didaci de Couar. Ludouici Molinæ, & Ioannis Guttierrez. quam etiam tenuit cum
aliis Boërius, & nouiter defendit Author numero
ſsequenti.
-
5 Fundamenta praedictorum, ad tria principaliter reducenda
-
6 Primum fundamentum ſsuperiorum Authorum adducitur.
-
7 Et Nauarri ſsolutio nouiter, & verè confutatur.
-
8 D. Petrum de Barboſsa communem opinionem tuentem, minimè ſsatisfacere ſsuperiori fundamento nouiorum.
-
9 Textum in cap. finali, §. porrò, de officio ordinarij,
in 6. rectè explicatum per Barboſsam, eius tamen ſsolutionem non diluere vim fundamenti præcipui
Neotericorum.
-
10 Tertium fundamentum adducitur contra communem.
-
11 Et Nauarri, Barboſsaque ſsolutio nouiter improbatur.
-
12 Penſsio Eccleſsiaſstica, qualiter diuidenda ſsit, ſsi penſsionarius deceſsſserit pendentibus adhuc fructibus.
-
13 Alexandri ſsententia in conſs. 25. num. 3. lib. 2. (cui
alij ſsubſscribunt) confutata.
-
14 Ioannem Vincentium Honded. in conſs. 85. num. 23.
& ſsequentibus, lib. 2. nouiſsſsimè lapſsum in hac
materia.
-
15 Rebuffi ſsententia, circa propoſsitum dubium reiecta.
-
16 Didaci de Couarruu. opinio, quòd penſsio Eccleſsiaſstica
debeatur hæredibus penſsionarij pro rata anni decurſsi
improbata.
-
17 Nauarri, & Barboſsæ ſsententia in ſsuperiori dubio recepta.
-
18 Inter penſsionarium, & beneficiarium longam eſsſse differentiæ rationem.
PRo ab
ſsoluta, atque expedita huius capitis explica
*tione, quod attinet ad primum dubium, qualiter
fructus Beneficij Eccle
ſsia
ſstici diuidantur inter defuncti
hæredes, &
ſsucce
ſsſsorem,
ſsi beneficiarius pendentibus
fructibus dece
ſsſserit, con
ſstituendum erit in primis, ex
communi
ſsententia, quæ cen
ſset, habentem Beneficium
*
v
ſsufructuario parem e
ſsſse, fructus ante mortem collectos, ad hæredes defuncti; pendentes verò ad Eccle
ſsiam,
vel
ſsucce
ſsſsorem integrè pertinere, provt in v
ſsufructuario re
ſsoluimus
ſsupra, cap. 77. in principio: & ita tenet
glo
ſsſsa finalis
in l. 1. C. de annonis ciuilibus, lib. 11. quam
ibi
ſsequitur Bartol. Ca
ſstren
ſsis
in l. diuortio, §. non ſsolum,
in fine, ff. ſsoluto matrimonio. Ho
ſstien
ſsis, Henricus, Cardinalis, Imola, & Barbacia
in cap. vltimo de peculio clericorum, Cor
ſsetus
ſsìngulari 49. Deci
ſsio Rotæ, Calderinus, Faber, Peru
ſsinus, Co
ſsmas, Alexander, Bellonus,
Albericus, Nauarrus, Antonius The
ſsaurus, Caualcanus,
Io
ſsephus Ludouicus, & alij, quos in vnum congerunt
Ioannes Guttierrez
in quaeſstionibus canonicis, cap. 33. à
num. 1. Barbo
ſsa
in dict. l. diuortio, 2. part. num. 56. in principio, fol. 955. qui hanc putat veriorem
ſsententiam, vt
ſstatim dicemus, & contra Recentiores firmiter defendit
Nauarrus
in apologia de redditibus, quaeſst. 2. monitu 13.
& in conſs. 61. ſsub tit. de præbendis, ex num. 5.
Inde qui hanc opinionem retinent, inferunt etiam,
*
inducendam e
ſsſse di
ſstinctionem
l. defuncta, 65. ff. de vſsufruct. & con
ſsequenter, quòd
ſsi agri pertinentes ad Eccle
ſsia
ſsticum Beneficium, aut domus, aliave prædia ad
pen
ſsionem annuam locata fuerint, mortuo po
ſsſsidente
BeneficiũBeneficium, an pen
ſsiones eius anni ad hæredes beneficiarij
defuncti pertinere debeant, vel non, iuxta ea, quæ ratione fructuum collectorum per colonum, vel non collectorum in v
ſsufructuario latiùs re
ſsoluimus
ſsupra, c. 77.
vt in terminis
ſscrip
ſserunt Angelus
in conſs. 245. num. 7.
verſs. 6. Cardinalis
in conſs. 110. quos in id expendit Couar.
variar. reſsolut. lib. 1. cap. 15. num. 12. verſsic. ſsic etiamſsi agri: qui tamen eo loco æquius, & iure verius exi
ſsti
*mat, fructus eius anni, quo beneficiarius mortem obierit, indi
ſstinctè pro rata temporis ad defuncti hæredes
pertinere: &
ſsequitur Molina
de primogeniis, lib. 3. c. 11.
num. 4. Sarmientus
de redditibus Eccleſsiaſsticis, lib. 4.
cap. 6. num. 13. Ioannes Guttierrez
canonic. quæst. cap. 33.
ànum. 9. qui a
ſsſserunt, quòd in Hi
ſspania ita pa
ſsſsim ob
ſseruatur, & a
ſsſseuerantius affirmat Sarmientus
in defenſsione prædicti tractatus, 2. quæst, monitu 13. & probant
alij, quos refert, & magis
ſsequitur Boërius
in conſs. 23.
num. 7. Horum fundamenta ad tria principaliter reduci
*
debent, provt reduxit Barbo
ſsa
2. part. dict. l. diuortio,
num. 56. verſs. pro hac igitur, & num. 57. fol. 956.
Primum e
ſst, quòd Beneficium Eccle
ſsia
ſsticum datur
*
propter officium,
cap. finali, de reſscript. in Sexto, ide
ſst,
propter onera, quæ Clerici beneficiarij
ſsubeunt in Eccle
ſsiarum regimine, & cura in admini
ſstrandis Sacramentis, alii
ſsve diuinis ob
ſsequiis,
cap. cùm ſsecundum, de
præbend. Ergo æquum e
ſst, & nece
ſsſsarium, vt pro rata
ſseruitiorum fructuum diui
ſsio fiat, quemadmodum pro oneribus, in marito
ſstatutum e
ſst, vt latè probauimus
ſsuprà,
cap. 77. ad finem.
Nec
ſsatisfacit
ſsolutio, quam tradit Nauarrus
in apo*logia, de redditibus, 2. quæſst. monitu 13. num. 3. quatenus
dicit, quòd onera matrimonij multùm di
ſsſsimilia
ſsunt,
& valdè exuperant onera Beneficij: item maritus efficitur dominus fructuum dotis,
l. pro oneribus, C. de iure
dotium. Et ideò de illis ad libitum di
ſsponere pote
ſst; Beneficiarius autem non efficitur dominus fructuum, nec
de illis ad libitum di
ſsponere pote
ſst, & ideò non marito,
ſsed v
ſsufructuario æquiparati debet. Di
ſsplicet autem
prædicta
ſsolutio, primó, nam et
ſsi concedamus pro vero,
mariti onera di
ſsſsimilia e
ſsſse, aut multùm exuperare onera Beneficij, negare tamen non po
ſsſsumus Beneficij onera maxima e
ſsſse, & continua,
cap. finali, § porrò, de officio ordinarij, in 6. & de
ſse con
ſstat euidenter beneficiarios maximis, & ordinariis
ſseruitiis, ob
ſsequiis, & curis
e
ſsſseob
ſstrictos; vnde æquitati, & iu
ſstitiæ omninò con
ſsentaneum e
ſsi, vt pro rata temporis fructus concedantur
ei
ſsdem, quemadmodum marito conceduntur. Secundò,
quia
ſsi communis differentiæ ratio in eo con
ſsi
ſsteret,
quòd maritus efficiatur dominus fructuum, ac de illis
liberè di
ſsponere po
ſsſsit, beneficiarius verò contrà de iure
|
communi
ſsaltem hodie de iure huius Regni, atque ex
vniuer
ſsa omnium con
ſsuetudine non obtineret, quippe
cùm Clerici de fructibus Beneficiorum, & quæ
ſsitis intuitu Eccle
ſsiæ liberè po
ſsſsïnt hodie di
ſsponere, vt probant Bellamera
in cap. cum venerabilis, num. 47. de exceptionibus, Couar.
in cap. cum in officiis, num. 9. de teſstamentis. Sarmient.
de redditibus Eccleſsiaſsticis, 4. part. c. 1.
à num. 8. Bur
ſsat.
in conſs. 178. à num. 5. lib. 2. alios infinitos
ſsciens, con
ſsultoque prætermitto.
Nec etiam
ſsatisfacit eruditissimus Barbo
ſsa, qui
2. part.*
dict. l. diuortio, num. 57. dicit inprimis, à prima opinione
communi
ſsuprà relata recedendum non e
ſsſse, po
ſstmodùm verò, ad re
ſspon
ſsionem
ſsuperioris rationis con
ſstituit recurrendum e
ſsſse ad ea, quæ tradit ip
ſse numeris pręcedentibus, quæ tamen cùm obtineant in v
ſsufructuario,
non ita indi
ſstincte ad beneficiarium trahi po
ſsſsunt,
neq;neque
ſsimilitudo beneficiarij & v
ſsufructuarij omninò procedit, cùm verius
ſsit, non tantùm v
ſsufructuarium,
ſsed dominum e
ſsſse bonorum Beneficij, aut æqualem non e
ſsſse
v
ſsufructuarium Clerico habenti Eccle
ſsia
ſsticum Beneficium, vel
ſsaltem potentius habere, & maius ius beneficiarium, quam habeat v
ſsufructuarius, vt contendunt
Couar.
lib. 1. variar. reſsolut. dict. cap. 15. num. 12. verſs.
cùm apud me compertum ſsit. Sarmientus
de redditibus
Eccleſsiaſsticis, 2. part. c. vlt. num. 20. & 4. part. c 1. n. 2.
& alij, quos in vnum conge
ſsſsi
ſsuprà, hoc eodem lib. c. 5.
Sed neque de iure communi prædicta æquiparatio v
ſsufructuarij, & beneficiarij videtur
ſsecura, quoniam fructuarius liberè de illis di
ſsponit, vt certi
ſsſsimum e
ſst: beneficiarius verò alio & diuer
ſso iure obligatur,
cap. Epiſscopus, cap. penultim. 2. quæſst. 1. l. 12. tit. 28. partit. 3. &
cum multis latè probat ip
ſse Barbo
ſsa
eadem 2. part. l. diuortio, num. 53. & 54. fol. 954.
Secundum fundamentum deducitur ex textu
in cap.*
finali, §. porrò, de officio ordinarij, in 6. provt eum inducit Barbo
ſsa po
ſst Couar. ibi relatum
vbi ſsuprà, num. 57.
quo numero &
ſsequentibus rectè explicat eum textum,
& ad eum re
ſspondet; eius tamen
ſsolutio parum, aut nihil in propo
ſsito facit, nec diluit vim fundamenti præcipui Neotericorum, quoniam licèt eius textus ca
ſsus
inferri non po
ſsſsit ad no
ſstrum ca
ſsum ratione ibi a
ſsſsignata; ratio tamen generalis oneris &
ſseruitij, cui beneficiarij ad
ſstricti
ſsunt, remanet non di
ſsſsoluta, & militat
generaliter, vt cuicunque rectè in
ſspicienti compertum
e
ſsſse poterit.
Tertium & vltimum fundamentum con
ſsi
ſstit in eo,
*
quòd ni
ſsi pro rata temporis, quo beneficiarius vixit,
fructus deberentur eius hæredi, contingere po
ſsſset, quòd
beneficiarius in
ſseruiret beneficio per
ſsex men
ſses ab
ſsque
vllo emolumento; vt
ſsi ponamus factâ vindemiâ, &
collecta me
ſsſse, in Kalendis Octobris obtinui
ſsſse Beneficium, & in fine Aprilis dece
ſsſsi
ſsſse, quo tempore nulli fructus
ſsunt adhuc percepti: is igitur admi
ſsſsa Communi,
de
ſseruiret Beneficio per tot men
ſses ab
ſsque vllo emolumento, quod e
ſsſset maximum ab
ſsurdum. Huic rationi
*
re
ſspondent Nauarr.
in apologia, 2. quæſst dict. monitu 13.
in fine. Quòd
ſsi prædictus ca
ſsus contingeret, hæredibus
huius beneficiarij, qui in
ſseruiuit Eccle
ſsiæ, & nihil ex
fructibus su
ſscepit,
ſsoluendum e
ſsſset hone
ſstum
ſsalarium
pro modo
ſseruitij, hoc e
ſst, quantum ad hone
ſstam
ſsu
ſstentationem mortuus debeat habere. Verùm hæc
ſsolutio
placere non pote
ſst efficaci ratione, nam cùm fructus agrorum, & prædiorum, ip
ſsius Eccle
ſsia
ſstici Beneficij,
eiu
ſsque redditus con
ſstituti, ac de
ſsignati
ſsint à Canonibus pro
ſsu
ſstentatione Clerici beneficium habentis, ac
eidem integrè dentur ob mini
ſsterium, quòd Eccle
ſsiæ
exhibet in eius regimine, & cura, alii
ſsque diuinis ob
ſsequiis,
d.c. cùm ſsecundum, de præbendis: æquum non e
ſst,
vt aliunde, aut non habita ratione prædictorum
ſsolutio
fiat modo prædicto, nec integrè pro rata temporis fructus præbeantur ei, qui Beneficio in
ſseruiuit, provt fieri
debere ratio ip
ſsa
ſseruitiorum, atque beneficiorum in
ſstitutio, & natura po
ſstulat. Quapropter
ſsuperiorem opinionem, vt fructus pro rata diuidantur, omninò ob
ſseruandam exi
ſstimamus, &
ſsæpè ob
ſseruatam vidimus,
nec contrariam æquam, aut rationi con
ſsentaneam arbitramur.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, dubium
*
e
ſsſse, qualiter pen
ſsio Eccle
ſsia
ſstica diuidenda
ſsit,
ſsi pen
ſsionarius dece
ſsſserit pendentibus adhuc fructibus,
ſsiue
fructus pendentes an debeantur habenti pen
ſsionem Eccle
ſsia
ſsticam? Et Alexander
in conſsil. 15. num. 3. lib. 2.
apertè
ſsentit in huiu
ſsmodi pen
ſsione, ob
ſseruandam e
ſsſse
di
ſstinctionem
d.l. defuncta, 65. ff. de vſsufructu, & con
ſsequenter, quòd
ſsi pen
ſsionarius decedat ante perceptos
fructus, nihil tran
ſsmittat ad hæredes
ſsuos,
ſsecus
ſsi illis
iam collectis decedat, etiam
ſsi dies pen
ſsionis
ſsoluendæ
nondum venerit:
ſsequuntur Gigas
de penſsionibus, q. 53.
a
ſsſserens lite
ſsuper hac controuer
ſsia mota, ita à periti
ſsſsimis viris re
ſspon
ſsum fui
ſsſse. Bellonus
in conſs. 3. num. 11.
relati per Bur
ſsatum
in conſs. 178. num. 17. lib. 2. Antonius
The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana 143. in fine. Sed hanc
*
opinionem, (vt ampliùs non in
ſsi
ſstam) concludenter
confutarunt Couar.
variar. reſsolut. lib. 1. cap. 15. n. 13.
Ioannes Guttierrez
Canonicarum quaeſst. cap. 33. à num. 9.
qui plura aduertunt, quæ præfatam
ſsententiam omninò
confundunt. Barbo
ſsa etiam
2. part. dict. l. diuortio, n. 39.
& 40. per totum, fol. 946. vbi dicit nonnulla in propo
ſsito nece
ſsſsaria.
Ex his obiter animaduertendum duxi, deceptum fui
ſs
*
ſse in hac materia Ioannem Vincentium Hondedeum
in
conſs. 85. num. 23. & ſseqq. vol. 2. Is enim eo loco, & noui
ſsſsimè,
ſsecurè
ſstatuit pen
ſsionarium mortuum po
ſst perceptos fructus Beneficij tran
ſsmittere pensionem ad hæredes
ſsecus tamen
ſsi tempore mortis, fructus percepti
non essent: non verò attendit, an dies soluendæ pen
ſsionis ce
ſsſserit viuo pen
ſsionario, nec-ne, quod e
ſsſset nece
ſsſsarium, ex his quæ
ſscribit Nauarrus
in Apologia de redditibus, 2. quæſst. monitu 16. &
ſstatim dicemus.
Rebuffus verò
de pacific, poſsſseſsſsor. num. 130. in anti
*qua impre
ſsſsione: & in noua,
num. 148. aliter declarat,
ſsed
malè quidem, vt verè animaduertit, & eleganter improbat eum Barbosa
in dict. l. diuortio 2. part. num. 41. per*
totum, fol. 947. vnde Couar.
reſsolut. lib. 1. dict. cap. 15.
num. 13. in ea opinione e
ſst, vt exi
ſstimet, pen
ſsionem Eccle
ſsia
ſsticam deberi hæredibus pen
ſsionarij pro rata anni
decur
ſsi; & reddit rationem, nam cùm pen
ſsio detur pro
alimentis, Romanus
in conſs. 388. & in
ſstipendium exercentis aliquod mini
ſsterium in Eccle
ſsia, vel ordine Eccle
ſsia
ſstico, videtur inducenda æquitas, & deci
ſsio
l. diuortio, ff. ſsoluto matrimonio:
ſsequuntur Molina
de primogeniis, lib. 3. cap. 11. num. 4. Ioannes Guttierres,
canonicar.
quæſst. d. cap. 33. num. 34. Sed improbant Nauarrus
in
apologia, de redditibus, quæſst. 2. monitu 16. Barbo
ſsa
dict.
2. part. l. diuortio, num. 42. Et meritò quidem, nam cùm
pen
ſsionarius non teneatur aliquod officium,
ſsiue mini
ſsterium exercere in Eccle
ſsia, neque in eo militet onerum
ratio, quæ in marito con
ſsideratur, non pote
ſst induci deci
ſsio
dict. l. diuortio.
Quapropter, verior videtur Nauarri
ſsententia
vbi ſsu*prà, dict. monitu 16. Barbo
ſsæ
dict. n. 42. ad fin. & n. 43.
Ioannis Guttierrez
dict. cap. 33. num. 35. D. Franci
ſsci
Sarmient.
in defenſsione libelli, de redditibus, 2. quæſst. monit. 16. qui a
ſsſserunt, de
ſstylo Curiæ, & in Rota ob
ſseruari, vt
ſsi dies pen
ſsionis cedat viuo pen
ſsionario, tran
ſsmittatur pen
ſsio ad hæredes,
ſsiue tunc fructus Beneficij
ſsint collecti,
ſsiue non:
ſsi verò moriatur, antequam dies
ſsoluendæ pen
ſsionis cedat, nihil hæredibus relinquat, nec
etiam ratam pen
ſsionis tran
ſsmittat: & prædictum
ſstylum
iuris principiis con
ſsonum e
ſsſse, eruditè fundat Barbo
ſsa
d. 2. part. l. diuortio, num. 43. inferens praxim, vt
ſsi pen
ſsionarius decedat, ante diem S. Ioannis Bapti
ſstæ, nihil
ex pen
ſsione illius anni hæredibus relinquat:
ſsi verò decedat po
ſst prædictum Fe
ſstum, illam quidem dimidiam
pen
ſsionis iam debitam tran
ſsmittet ad hæredes. Sed
ſsi
eodem anno decedat ante fe
ſstum Natiuitatis, ex altera
dimidia nihil relinquet hæredibus, vt
ſstylus Curiæ ob
ſseruat, & latè probat Barbo
ſsa
vbi ſsuprà.
Inter beneficiarium autem, & pen
ſsionarium, idcircò
*
hoc capite diuer
ſsum ius con
ſstituimus, quòd inter eos
diuer
ſsa, longáque militet differentiæ ratio, tum quòd
pen
ſsionarius nullum ius habeat in Beneficio, neque in
fructibus illius,
ſsed omnia hæc pleno iure competunt
beneficiario, cum onere tamen
ſsoluendi pen
ſsionem, vt
latiùs probat Barbo
ſsa
dict. 2. i. part. l. diuortio, num. 39.
& 40. Tum etiam, quòd inter beneficiarium, & pen
ſsionarium, nulla proportio prædicti oneris e
ſsſse pote
ſst, cùm
ille maximo, hic nulli oneri a
ſstringatur, vt probauit
Gigas
de penſsionibus, quæſst. 30. & ſseqq. Nauarrus
in cap.
ſsi quando, de conſsecratione, diſstinctione 1. notabili 7. n. 24.
ad quæ
ſsi aduerti
ſsſsent Couar. &
ſsequaces, diuer
ſsum ius
inter eos con
ſstituere coacta ratione debui
ſsſsent, vt ex dictis con
ſstat apertè.
CAPVT LXXX.
Fructus bonorum Maioratus pendentes, vtrùm
ſsequenti ſsucceſsſsori, à die delatæ ſsucceſsſsionis
præſstandi ſsine, ſsicut proprietario mortuo vſsufructuario pręſstantur; an inter illum, & hęredes vltimi poſsſseſsſsoris pro rata diuidi debeant? vbi contrariæ ſsententiæ præcitantur,
& Didaci de Couarruuias, Ludouici Molinæ, ac aliorum ſsententia nouiter defenſsa,
nouiter etiam, atque eleganter his reſspondetur, quæ nouiſsſsimè omnium Petrus de Barboſsa, & Martinus Monter-à Cueua adnotarunt in contrarium.
SVMMARIVM.
-
1 Fructus bonorum Maioratus inter hæredes vltimi poſsſseſsſsoris, & nouum ſsucceſsſsorem, eſsſse pro rata diuidendos, ex ſsententia Didaci de Couarru. Gregorij Lopez, Ludouici Molinae, & aliorum quæ per totum
caput aſsſseueranter probatur per Authorem.
-
2 Et pro ea duplex fundamentum expenditur.
-
3 Nauarri, & Barboſsæ ſsolutiones non diluere vim ſsuperiorum rationum, nouiter, atque eleganter conſsideratum ab Authore.
-
4 Tertium fundamentum opinionis præcedentis adductum.
-
5 Et ſsolutionem Barboſsæ præfatæ ſsententiæ non obſstare,
ratione conſsiderata per Authorem.
-
6 Fructus pendentes in ſsolidum pertinere ad ſsucceſsſsorem
Maioratus, neque in illis poſsſse hæredes prætendere
ius vltra deductionem impenſsarum, ex ſsententia
multorum, qua diſsplicet Authori.
-
7 Primum fundamentum præfatæ opinionis adducitur.
-
8 Et illi nouiter reſspondetur per Authorem.
-
9 Secundum fundamentum eiuſsdem opinionis expenditur, & Ludouici Molinae ſsolutio probatur.
-
10 Contra ſsolutionem Molinæ, Barboſsæ replicatio relata,
& eidem nouiter, & verè ſsatisfactum per Authorem.
-
11 L. Herennius, ff. de vſsuris, declaratur, oſstenditúrque,
non poſsſse ad maioratuum ſsucceſsſsores adaptari cum
Molina, contra Barboſsam.
-
12 Præcipuæ rationi, quam ex d.l. Herennius, contra Molinam deduxit Barboſsa, nouiter & verè ſsatisfactum
ab Authore.
-
13 Author nouiter, & verè reſspondet nonnullis fundamentis; quæ contra Molinam, Couarruuiam & ſsequaces, Martinus Monter-à Cueua nouiſsſsimè conſsiderauit.
-
14 Rationi cuidam ab eodem contra Molinam adductæ,
nouiter, & verè ſsatisfactum, & ibidem explicata
l. quod ſsi nulla, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum.
-
15 Didaci de Couarruuias, Ludouici Molinæ, & ſsequacium opinionem probabiliorem, & aequiorem exiſstimat Author, nec auderet ab ea recedere, ſsi caſsus
contingeret.
-
16 Martini Monterà Cueua diſstinctionem, aut nouiſsſsimam reſsolutionem in hac materia, Authori non
placere, atque eâ admiſssâ, lites immortales ſsuſscitandas, & infinitis, difficillimiſsque probationibus
viam aperiendam.
-
17 Fructus bonorum Maioratus inter hæredes vltimi poſsſseſsſsoris, & nouum ſsucceſsſsorem, eſsſse pro rata diuidendos, ſsiue Maioratus conſstitutus ſsit in contractu, ſsiue
in vltima voluntate, contra Barboſsam.
PRæcedentibus quæ
ſstionibus proximum e
ſst, inquirere, vtrùm in po
ſsſse
ſsſsore Maioratus fructibus adhuc
pendentibus decedente, idem ius, quod in v
ſsufructuario ob
ſseruare debeamus,
ſsiue regulis, & doctrinis in v
ſsufructuario traditis
ſsuprà, cap. 77. per totum, ius eius diffinire, &
ſsuprà
hoc eodem lib. cap. 5. longè maius & potentius ius, po
ſsſse
ſsſsorem maioratus habere, quàm v
ſsufructuarium probauimus: Nunc tamen quò præ
ſsens
dubium in terminis decidatur, & vera huiu
ſsce rei
ſsolutio tradatur, con
ſstituendum erit inprimis in præfata quæ
ſstione Scriptores huius Regni, & quidem ma
*ximi nominis Authores contrarios exi
ſstere; nam in primis fructus bonorum Maioratus inter hæredes vltimi
po
ſsſse
ſsſsoris, & nouum
ſsucce
ſsſsorem e
ſsſse pro rata diuidendos, licèt con
ſstet veterem Maioratûs po
ſsſse
ſsſsorem pendentibus fructibus dece
ſsſsi
ſsſse: cen
ſsuerunt Couar.
variar.
reſsolutionum, lib. 1. cap. 15. num. 14. qui adiicit hanc quæ
ſstionem incidi
ſsſse in Granaten
ſsi Prætorio, &
ſsic fui
ſsſse
deci
ſsum, & iudicatum Auendañus
reſsponſso 5. num. 6.
vbi in id citat Socinum
in conſs. 42. in fine, lib. 2. Palacios
Rubios
in repetitione rubricæ, de donationibus inter, §. 62.
num. 10. Gregorius Lopez
in l. 26. tit. 11. partit. 4. verbo,
quantos me
ſses
in fine. Burgos de Paz
in proœmio legum
Tauri, num. 74. verſs. prætereà & ſsi in feudis. Ayora
de
partitionibus, 1. part. cap. 9. num. 6. Molina, qui con
ſstanter defendit, atque interdum
ſsic re
ſspon
ſsum, atque etiam
executum vidi
ſsſse profitetur
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 3. cap. 11. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 19. Ioannes Guttierrez
canonic. quæſst. cap. 33. num. 31. Aluarad.
de coniecturata mente defunct. lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 5. fol. 40.
apertiùs
lib. 4. cap. 1. num. 44. fol. 154. D. Spino, qui verba
valdè confu
ſsa, & intricata profert
in ſspeculo, gloſs. 18. de
melioratione, num. 111. Marcus Antonius Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, art. 49. num. 101. Sarmient.
de redditibus
Eccleſsiaſsticis, part. monitu 15. num. 2.
Horum fundamenta ad
ſsequentia principaliter reduci
*
debent. Primum deducitur ex æquitate, & deci
ſsione
textus
in l. diuortio, ff. ſsoluto matrimonio, iunctis his, quæ:
capitibus præcedentibus adnotauimus: Nam cùm ea
lex in oneribus mariti fundetur, vt fructus pro rata temporis
ſsoluto matrimonio diuidendos
ſstatuat; idem etiam
in propo
ſsito dicendum videtur, cùm po
ſsſse
ſsſsor Maioratus ex fructibus, eiu
ſsdem familiæ:
ſsplendorem maximis
impen
ſsis con
ſseruare, magnam aliquando familiam alere,
cognatos pauperes iuuare, dotes
ſsororibus, & alimenta
fratribus pauperibus con
ſstituere,
atq;atque magna alia
ſsoleat
onera
ſsu
ſstinere; id circò ad
ſsimilitudinem mariti æquum
e
ſst, vt ip
ſse fructibus rerum Maioratus pro rata eius
temporis, quo onera primogenij
ſsu
ſstinuit, frui debeat.
Secundum fundamentum in eo conſsiſstit, quia, vt
aduertit Molina loco relato ſsuprà, niſsi modo prædicto
fructuum diuiſsio fieret, contingere poſsſset vnum, quod
iniquiſsſsimum eſsſset, nẽpenempe quòd Maioratûs poſsſseſsſsor, qui
per totum fere annum prædicta onera ſsuſstinuit, fructibus eiuſsdem anni omninò priuaretur, ex eo quòd manſse Auguſsti mortuus fuerit, præſsertim ſsi eo anno, quo
mortuus fuit, in ipſso Maioratu ſsucceſsſsit, in qua ſspecie
nihil iniquius excogitari poſsſset.
Nec diluunt vim
ſsuperiorum rationum Co
ſsta
tract.*
de ſsucceſsſsione Regni, pag. 148. aliàs
3. part. num. 15. ad finem, Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, 2. part. num. 5. & 6. Tum ex
|
his, quæ
ſscribit Molina
d. cap. 11. num. 11. ad finem, &
n. 13. in princ. Tum etiam, quia vt ex dicendis
infrá conftabit, negari non pote
ſst, quin po
ſsſse
ſsſsor Maioratus maxima onera, illáque nece
ſsſsaria, & præci
ſsa, & quæ ip
ſse excu
ſsare non valet, non verò voluntaria, aut quæ excu
ſsari
po
ſsſsint,
ſsubire teneatur: ea autem contingere pote
ſst, &
frequenter contingit, vt non modò matrimonij oneribus
adæquari valeant,
ſsed etiam illa in pluribus excedant:
Deinde licèt po
ſsſse
ſsſsor Maioratûs, dominij ratione fructus
ſsuos faciat, vt contra Molin. &
ſsequaces
ſscribit
Barbo
ſsa
dict. num. 6. id impedimento e
ſsſse non debet, vt
ratione habita onerum prædictorum, fructus non debeantur pro rata temporis eius hæredi; nam
ſsi marito
onerum dumtaxat occa
ſsione fructus pro rata conceduntur, pariter etiam, aut fortiori ratione po
ſsſse
ſsſsori
maioratus concedi debent, in quo dominij, & onerum
ſsimul rationes concurrunt.
Deniq;Denique ſsecundæ rationi ſsuprà propoſsitæ non ſsatisfacit
ſsolutio Nauarri in apologia de redditibus, quæſst. 2. monitu 15. in fine, quatenus dicit, quòd ſsi maioratus habeat onera annexa neceſsſsariò ſsubeunda, & poſsſseſsſsor Maioratus illa ſsuſstinuit, & mortuus eſst, antequam aliquid
acciperet ex fructibus Maioratus, poſsſsent hæredes eius
ex æquitate impetrare, vt ſsucceſsſsor Maioratus ſsoluat illud, quod ipſse ſsoluere debuiſsſset, ſsi prædeceſsſsor illa non
ſsuſstinuiſsſset, ne aliás ſsucceſsſsor locupletetur cum aliena
iactura, vt in ſsimili probat textus in l. planè, 14. ff. de petitione hæreditatis, quem in id expendit, & Nauarri ſsolutionem probat Barboſsa in d.l. diuortio, 2. part. num. 7.
in fine. Sed, vt dixi, non ſsatisfacit, quia onerum, & obligationum, quæ Maioratui annexæ ſsunt, congrua ſsatisfactio non eſsſset prædicta, & abſsque ſsatisfactione remanerent ordinaria alia onera, & obligationes, ad quas
prædicti Authores, ſsed immeritò quidem, conſsiderationem non habent, dum eo dumtaxat, fructus ſsaltem pro
rata, auferre contendunt ei, qui Maioratûs verus dominus fuit: præsertim cùm eâ ſsolutione admiſssâ, poſsſset
ſsequi maximum abſsurdum, vt ſsi onera, quæ subiit poſsſseſsſsor Maioratus prædefunctus, talia essent, quòd ſsi illa
non ſsuſstinuiſsſset, ex varietate temporis, vel rerum mutatione ſsuſstinere non teneretur, ſsequens ſsucceſsſsor minimè
etiam teneatur ſsoluere illud, quod ex eiſsdem Authoribus ſsoluere dumtaxat tenetur, quando præfata onera
fuftineret ipſse, ſsi prædeceſsſsor illa non ſsuſstinuiſsſset, non
aliás. Eſsſset autem valdè iniquum an ſsuſstinere deberet,
necne ſsucceſsſsor Maioratus, conſsiderare, quod incertum
eſst, & varietati ſsubiectum, atque inconſsideratum relinquere id, quod certum eſst, & à defuncto neceſsſsario
factum.
Tertium fundamentum e
ſst, quòd po
ſsſse
ſsſsor Maiora
*tus, ex nece
ſsſsitate po
ſst mortem Maioratum re
ſstituit
ſsucce
ſsſsori,
l. vnum ex familia, §. 1. ff. de legat. 2. & quando
re
ſstitutio fit ex nece
ſsſsitate,
ſsemper fructus pro rata diuiduntur, ex doctrina Bartoli
in dict. l. diuortio, num. 10.
ff. ſsoluto matrimonio, quæ probatur communiter, vt firmat Io
ſsephus Ludouicus
deciſsione Peruſsina 79. num. 10.
Et quamuis hoc fundamentum
ſsubuerti po
ſsſsit ex his,
*
quæ
ſscrip
ſsit Barbo
ſsa
2. part. eiuſsdem l. diuortio, num. 7.
verſs. non obſstat ſsecundum: Parum, aut nihil intere
ſst. cùm
aliis rationibus adeò efficaciter præfata
ſsententia probetur, vt vitari non po
ſsſsit, imo &
ſsuperiori ratione non
omninò deficiat, ex his, quæ in propo
ſsito lati
ſsſsimè cumulauit Martinus Monter-à-Cueua
cauſsarum ciuilium
Regni Aragonum, deciſs. 17. ex num. 46. verſs. non etiam
ſsecundum refragatur, v
ſsque ad
num. 70.
Verùm contrariam
ſsententiam, immò fructus pen
*dentes ad
ſsucce
ſsſsorem Maioratûs in
ſsolidum pertinere,
neq hæredes defuncti po
ſsſse in illis prætendere ius, vltra
deductionem impen
ſsarum, defendunt Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, num. 74. Co
ſsta
tractatu, de ſsucceſsſsione
Regni, 3. part. num. 14. Gama
deciſs. 359. & 368. num. 6.
Mieres
de maioratu, 4. part. quæſst. 24. num. 2. Ioannes
Gar
ſsia
de expenſsìs & meliorationibus, cap. 16. num. 6. Naurus
in apologia de redditibus, quaeft. 2. monitu 15. n. 1. Emmanuel Mendez
in relectione l. 1. notabili 5. num. 19.
& 21. C. de annonis ciuilibus, lib. 11. & neruosè &, ac con
ſstanter tuentur Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, 2. part. ex num. 1.
verſs. ſsed his non obſstantibus, v
ſsque ad
num. 13. in fine,
vbi po
ſst longam di
ſsputationem concludit, in Maioratibus indi
ſstinctè fructus pendentes pertinere ad
ſsucce
ſsſsorem Maioratus. Martinus Monter-à Cueua
caufarum
ciuilium Regni Aragonum, d. decis. 17. ex num. 9. cum mul. ſseqq. vbi
num. 18. in idem refert Peraltam, Cernantes,
& Alexandrum Rauden
ſsem.
Huius
ſsecundæ opinionis fundamenta praecipua
ſsunt
*
ſsequentia. Primum, quòd fructus pendentes cen
ſsentur
pars rei,
l. fructus pendentes, ff. de rei vendicatione: &
proinde ad eum
ſsolent pertinere, ad quem res tran
ſsit,
l. ſsi quis ſsciens, & ibi Baldus
in principio, C. de rei vendicatione. Sed res Maioratus ad
ſsucce
ſsſsorem pertinent indi
ſstinctè; Ergo pariter ad eum pertinere debent fructus
pendentes in prædictis rebus: &
ſsic argumentatur Barbo
ſsa
in d.l. diuortio, 2. part. num. 1. in fine. Sed re
ſsponderi
*
pote
ſst, prædictum argumentum ab
ſsolutè non procedere,
ſsiue non
ſsequi indi
ſstinctè; fructus pendentes
ſsunt pars
rei, & ob id ad eum
ſsolent pertinere, ad
quẽquem res tran
ſsit;
ſsed res Maioratus pertinent ad
ſsucce
ſsſsorem; ergo &
fructus pendentes ad cum pertinere debent. Nam
ſsi
Con
ſsequentia generaliter admittatur, etiam procedere
po
ſsſset re
ſspectu mariti; nam & res dotales
ſsoluto matrimonio ad vxorem transeunt ip
ſso iure,
ſsicut Maioratus,
ex lege Regia,
l. in rebus, C. de iure dotium, l. ſsi quis poſsthac, C. de bonis proſseriptorum, l. dotis, C. ſsoluto matrimonio: & ex communi firmat Martinus Monter-à Cueua
d. deciſs. 17. num. 54. & latiùs di
ſsputans Barbo
ſsa
in l. dotalem, num. 8. 9. & 10. ff. ſsoluto matrimonio, alios retulimus
ſsuprà, hoc eodem lib. cap. 4. num. 28. & fructus pendentes pars rei generaliter dicuntur e
ſsſse; & nihilominûs
fructuum diui
ſsio fit pro rata, ob peculiarem rationem
onerum, quæ id efficit in marito, idèmque efficere debet in hærede po
ſsſse
ſsſsoris Maioratus defuncti, ob eandem rationem, ac alias, quæ in eo militant, vt
ſsuprà
vidimus.
Secundum fundamentum eiu
ſsdem opinionis e
ſst ex
*
l. defuncta, 65. ff. de vſsufructu, cum aliis relatis
ſsuprá.
cap. 77. in princ. quatenus probatur ibi, quòd
ſsi fructuarius decedat fructibus iam collectis, illi pertinent in
ſsolidum ad hæredes fructuarij, pariter & pen
ſsiones, quæ
loco fructuum debentur: Si verò decedat fructuarius
fructibus pendentibus etiam maturis, non tamen collectis, nihil ex illis hæredibus relinquit,
ſsed cum proprietate
ſsimul ad dominum tran
ſseunt, §.
is verò, Inſstitut.
de rerum diuiſsione. Ergo idem videtur dicendum in no
ſstro ca
ſsu, cùm per omnia videatur eadem militare ratio.
Sed re
ſspondet Auendanus
reſsponſso 5. num. 4. Molina de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 11. num. 25. textum
in d.l. defuncta, cum aliis iuribus, quæ de facienda diui
ſsione fructuum, inter hæredes v
ſsufructuarij, ac dominum rei loquuntur, minimè trahendum e
ſsſse ad po
ſsſse
ſsſsorem Maioratus, proptereà quòd po
ſsſse
ſsſsor Maioratûs
ius habet maius in rebus Maioratûs, quàm habeat fructuarius in re fructuaria, in qua neque habet dominimium
directum, neque vtile,
ſsed tantum ius fruendi
ſsaluâ rerum
ſsubftantiâ: Maioratûs autem po
ſsſse
ſsſsor dum viuit,
dominium directum, & vtile habet rerum Maioratus,
l. non ideo minùs, ff. de rei vendicatione.
Nec ob
ſstat contra
ſsolutionem Molinæ, replicatio
*
Barbofæ
in d.l. diuortio, 2. part. num. 2. ad finem, vbi replicauit in hunc modum: Quòd prædicta differentia
inter prædictos dumtaxat reperitur, dum viuunt,
ſsed tamen po
ſst mortem, in vtroque eadem videtur militare
ratio; nam
ſsicut morte v
ſsufructuarij finitur v
ſsusfructus,
& con
ſsolidatur cum proprietate, & hac ratione fructus
pendentes ad proprietarium pertinent:
ſsic etiam mortuo po
ſsſse
ſsſsore Maioratûs, extinguitur illius ius, & ip
ſso
iure tran
ſsit ad
ſsequentem
ſsucce
ſsſsorem, &
ſsic in vtroque
eadem videtur militare ratio. Quoniam negamus, in
vtroq;vtroque po
ſst mortem eandem militare rationem: & quam|
uis verum
ſsit, vtriu
ſsque ius per mortem extingui; tamen po
ſsſse
ſsſsoris Maioratus ius. quod in vita obtinet, fortius & potentius e
ſst, quàm v
ſsufructuarij, quod nullus
vnquam negauit: id
autèautem efficere debet vt in hærede, vt
hærede po
ſsſse
ſsſsoris Maioratus, facilius admittatur, fructuum diui
ſsio, quàm in v
ſsufructuario: longè enim maior, & diuer
ſsa ratio militat in vno, quàm in altero, cùm
po
ſsſse
ſsſsor Maioratus
ſsplendorem, dignitatem, atque authoritatem
ſsui nominis, & familiæ maximis impen
ſsis,
&
ſsumptibus con
ſseruare ad
ſstrictus
ſsit, quibus horum
temporum tempe
ſstate, vix Maioratuum redditus
ſsufficiunt, vt quotidie videmus: V
ſsufructuarij verò onera,
oneribus Maioratus po
ſsſse
ſsſsoris adæquari non po
ſsſsunt,
ac proinde circa diui
ſsionem, & tran
ſsmi
ſsſsionem fructuum, magis con
ſsultum debet e
ſsſse illi, quàm v
ſsufructuario, ne aliàs contingat, po
ſsſse
ſsſsorem Maioratûs non
modò illo non locupletari, verùm etiam maximam iacturam pati,
ſsi vltimo anno, quo dece
ſsſsit,
ſsumptibus nece
ſsſsariis factis, vt pro modo dignitatis, & familiæ viueret, &
ſse tractaret, & obid ære alieno for
ſsan contracto,
vt frequenter
ſsit; ip
ſsiù
ſsque
ſsolutione colligendis fructibus de
ſstinata,
ſspe
ſsua deciperetur,
ſsi pendentibus adhuc
fructibus dece
ſsſsi
ſsſset, & nihil tran
ſsmitteret; quod vtique
iniqui
ſsſsimum e
ſsſset, & rationi, atque æquitati magis
con
ſsentaneum, vt pro tempore, quo iuxta
ſsum dignitatem
ſse ge
ſsſsit, &
ſsumptuum onera
ſsubiit (quod his
temporibus non leue onus e
ſst, quando onera alia non
interuenirent) fructuum diuifio fieri debeat.
Tertium fundamentum Barbo
ſsæ de
ſsumitur
ex l. He*rennius, 42. ff. de vſsuris, provt ip
ſse eum textum inducit
2. part. d.l. diuortio, num. 3. Sed ad eum re
ſsponderi pote
ſst, Vt re
ſspondent Molina
lib. 3. d. cap. 21. num. 14. Ayora
de partitionibus, 1. part. cap. 9. num. 6. & licèt horum
re
ſspon
ſsiones confutauerit Barbo
ſsa ip
ſse
vbi ſsuprà, n. 4.
& 5. in principio. Tamen re vera negari non pote
ſst,
contra vltimum po
ſsſse
ſsſsorem Maioratûs, pendentibus
fructibus decedentem,
ſsiue contra hæredem eius induci
non po
ſsſse eam legem, nec ad Maioratuum
ſsucce
ſsſsores
adaptari; vtcunque enim
ſsit, fatendum e
ſst, in fideicommi
ſsſsario particulari loquutam, cuius re
ſspectu diuer
ſsa
militat ratio in po
ſsſse
ſsſsore Maioratus, quàm militat in
ip
ſso, vel in hærede fideicommi
ſsſsum re
ſstituente, vtputà
cùm hæres, qui ante diem fideicommi
ſsſsi cedentem res
fideicommi
ſsſsarias po
ſsſsedit, etiam
ſsi earum verus dominus fuerit, vt probat Barbo
ſsa; nihilominùs tamen occa
ſsione earum, vel fideicommi
ſsſsi non
ſsu
ſstulit onera illa,
ad quæ po
ſsſse
ſsſsor maioratus ad
ſstringitur.
Nec ob
ſstat dicere (provt argumentatur Barbo
ſsa) quòd
*
textus ille fundetur in eo, quòd
ſsicut dominium rei legatæ; tran
ſsit in fideicommi
ſsſsarium, pariter etiam & fructus ad eum debent tran
ſsire, quantumcunque ante diem
fideicommi
ſsſsi cedentem maior pars anni tran
ſsierit, &
con
ſsequenter etiam
ſsi fructus
ſsint iam maturi. Nam re
ſsponderi pote
ſst, quòd Iurecon
ſsultus in eo textu rectè
habuit re
ſspectum ad tran
ſslationem dominij, hoc e
ſst, vt
ad eum tran
ſsirent fructus, ad quem rerum dominium
tran
ſsiuit, ex quo in hærede non inuenit peculiarem aliquam rationem, propter quam fructuum partem habere deberet: In hærede vero po
ſsſse
ſsſsoris Maioratûs
prædefuncti, ratio prædicta onerum
ſsic interuenit, vt
hon ob
ſstante tran
ſslatione dominij rerum Maioratus in
ſsequentem
ſsucce
ſsſsorem, id efficere debeat, vti in marito
efficit, non ob
ſstante quòd dominium rerum dotalium
in vxorem
ſsoluto matrimonio tran
ſslatum
ſsit, & fructus
adhuc pendentes exi
ſsterent, quod in hærede con
ſsiderari
non pote
ſst,
ex d.l. Herennius.
Ex prædictis facilè etiam re
ſspondetur his, quæ Bar
*bo
ſsam defendens, noui
ſsſsimè adnotauit Martinus Monter-à Cueua
cauſsarum ciuilium Regni AragonũAragonum, deciſs. 17.
Quo loco con
ſstanter defendit, fructus pendentes ad
ſsucce
ſsſsorem Maioratus in
ſsolidum pertinere, nec ad ratam
illorum hæredes po
ſsſse
ſsſsoris defuncti admittendos, nullùmque in ei
ſsdem ius, præter impen
ſsarum deductionem, eos prætendere po
ſsſse: & ibidem
ex num. 10. v
ſsque
ad
ad num. 19. nonnulla fundamenta adducit pro hac
parte, vltra ea, quæ adduxit Barbo
ſsa
vbi ſsupra: in idem
tamen in effectu tendunt, vel his
ſsolutionibus tolluntur,
quas ad rationes Barbo
ſsæ a
ſsſsignauimus
ſsuprà, ſsecurè
probantes, longè maius, & potentius ius po
ſsſse
ſsſsori Maioratus, quàm v
ſsufructuario competere, aliáque militare
in eo, propter quæ, quoad diui
ſsionem fructuum attinet,
nihil intere
ſst, omne quod ip
ſse habebat ius per mortem
extinctum fui
ſsſse, vel fructus adhuc perceptos non e
ſsſse,
ſsed pendere tempore mortis, licèt enim id impediat pro
tempore futuro fructus acquiri, tamen impedimento
non e
ſst, vt pro tempore præterito fructus debeantur,
ſsic vt tempori magis, quàm perceptioni fructuum ine
ſsſse videatur conditio lucrandi, aut tran
ſsmittendi fructus: quo vel
ſsolo verbo omnia tolluntur, quæ latius
contra Couarruuiam, & Molinam prædictus Author
ſscrip
ſsit.
Denique & vltimo, non ob
ſstat alia ratio, quâ dum
*taxat exi
ſstimauit idem Author
ſsub
ſsi
ſstere nò po
ſsſse Molinæ, &
ſsequacium opinionem, nempe quòd tradiderit
ip
ſse Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 10.
num. 33. ad finem, l. quod ſsi nulla, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum, (quâ cautum e
ſst maritum, in quantum
facere pote
ſst, teneri ad funeris impen
ſsam vxoris, nullam
dotem nec alia bona habentè) ad Maioratus
ſsucce
ſsſsorem
non filium, aut de
ſscendentem vltimi po
ſsſse
ſsſsoris trahendam non e
ſsſse. Quod quidem Dictum prædicto Authori
irrationabile videtur liante deci
ſsione, quam in no
ſstro
ca
ſsu Molina pætendit: nam
ſsi in
ſspecie
dict. l. diuortio,
diui
ſsio cum hæredibus ex eo fieri debet, quod ex nece
ſsſsaria cau
ſsa onerum per po
ſsſse
ſsſsorem Maioratus prædefunctum
ſsu
ſstentorum, hæres promereatur eam, cur in
ſspecie
d.l. quod ſsi nulla, non idem dicendum erit, cùm
probabile
ſsit, Maioratus po
ſsſse
ſsſsorem prædefunctum in
eam paupertatis calamitatem, & mi
ſseriam eò incidi
ſsſse,
quòd onera à Couarruu. à Molina, &
ſsequacibus perpen
ſsa pertulerit. Verùm huic rationi concludenter
ſsatisfieri poterit, prælectis his, quibus & verè, & eleganter
in propo
ſsito fundatur Molina
dict. cap. 10. num. 33. Ideò
Maioratûs
ſsucce
ſsſsorem impen
ſsam factam in funere vltimi po
ſsſse
ſsſsoris, iure ip
ſso
ſsoluere non teneri, quamuis
hoc hone
ſstum decèn
ſsque
ſsit; quoniam is nec
ſsucce
ſsſsor,
nec hæres e
ſst prædefuncti, vtpote cùm primo in
ſstitutori, non vltimo po
ſsſse
ſsſsori
ſsuccedat, nec aliquid ab eo
accipiat. Nec intere
ſst in tantam paupertatem ob onera
Maioratus incidiffe, cùm ex bonis, & re
ſsucce
ſsſsoris ea
impen
ſsa
ſsoluenda veniret,
ſsi ad eam
ſsoluendam ip
ſse teneretur, quod iuris rationi, & naturæ Maioratûs repugnat. In no
ſstro verò ca
ſsu, pro
ſsatisfactione onerum,
quæ po
ſsſse
ſsſsor maioratûs
ſsu
ſstinuit, nihil ex re, aut patrimonio
ſsucce
ſsſsoris detrahitur,
ſsed pro rata temporis ante mortem decur
ſsi diui
ſsio conceditur fructuum, qui reman
ſserunt pendentes: Quòd
ſsi nulli fructus reman
ſserint, onerum (quantumcunque maxima illa fuerint)
nulla ratio habetur, vt
ſsucce
ſsſsor aliquid dare teneatur.
Nec ob
ſstat
dict. l. quòd ſsi nulla, illa namque loquitur
in hærede,
ſseu patre, vel marito, qui tenetur filiis, &
vxori nece
ſsſsaria
ſsubmini
ſstrare, ex paterna, ac maritali
obligatione; ideóque eius deci
ſsio ad Maioratûs
ſsucce
ſsſsorem trahenda non e
ſst, in quo nulla iuridica obligatio
inueniri pote
ſst,
ſsi non
ſsit filius, aut defendens vltimi
po
ſsſse
ſsſsoris Maioratûs: quapropter opinionem Didaci
de Couarru, Ludouici Molinæ: , ac aliorum dicentium,
*
fructus rerum Maioratus inter hæredes vltimi po
ſsſse
ſsſsoris, & nouum
ſsucce
ſsſsorem e
ſsſse pro rata diuidendos, probabiliorem, & æquiorem exi
ſstimo, nec
ſsi ca
ſsus contingeret, auderem ab ea recedere.
Nec etiam probarem di
ſstinctionem quandam,
ſsiue
*
concordiam, aut re
ſsolutionem, quam noui
ſsſsimè omnium tradit, & tres ca
ſsus principaliter di
ſstinguit Martinus Monter-à Cueua
dict. decis. 17. ex num. 70. v
ſsque
in
finem deciſsionis. Rationes enim, quas hactenus adduximus, in omnibus ca
ſsibus ab eo di
ſstinctis, militant æqualiter, eiu
ſsdem di
ſstinctione admi
ſssâ, lites ferè immor|
tales
ſsu
ſscitarentur, & infinitis, difficillimí
ſsque probationibus via aperiretur, id quod fateri coacta ratione
debebit is, qui præfati Authoris
ſsententiam ex propo
ſsito
legerit. Idcircò
ſsuperiori opinioni adhærere indi
ſstinctè,
con
ſsultius erit, eámque ob
ſseruare,
ſsiue Maioratus con
ſstitutus
ſsit in contractu,
ſsiue in vltima voluntate, quicquid aliter, & lati
ſsſsimè explicet Barbo
ſsa
in d.l. diuortio,
2. part. num. 9. verſsic. quod ſsi maioratus, v
ſsque ad
n. 14.
vt non ob
ſscurè in Maioratu con
ſstituto in contractu, tenuit Co
ſsta
in tractatu de ſsucceſsſsione Regni, 3. part. n. 13.
& reuera, etiam in hoc ca
ſsu militant onerum rationes,
quas cùm in te
ſstamento con
ſstitutus e
ſst Maioratus, militare diximus
ſsuprá; ſsed cùm in eo negauerit illas Barbo
ſsa, mirum non e
ſst,
ſsi in Maioratu con
ſstituto in contractu admittere etiam noluerit.
CAPVT LXXXI.
Continet 260. Aſsſsertiones, quarum quælibet
ancipitis, &c grauis alicuius quæſstionis reſsolutionem complectitur. Has olim Author
Salmanticæ, tenera ætate, tertio & quinto
ſstudiorum anno publicè diſsputandas proponens, ſsumma omnium admiratione, &
approbatione defendi; longa poſstmodùm
meditatione ad examen reuocauit, & cùm
omnes fere Authores in propoſsito hactenus
ſscribentes, ad præſsens prælegiſsſset, ex ipſsis
facilè poſsſset quamplures libros ſscribere,
ſsciens tamen, conſsultóque prætermiſsit,
quippe qui velit quamplurima ab ipſso luculentius forſsan, quàm adhuc elaborata præterire, dum quæ alij tradiderunt,
effugiat, ſsat illi erit in hac parte, ſsi ex inuolutis, & contrariis iuris ambagibus, veriores
ſsententias maturiùs nunc perpensas, in medium proferat: & alibi diſsputanda reſseruet,
quæ vel ab aliis ſscripta non ſsunt, vel diffusè,
& indiſstinctè traduntur. Et vide ad finem,
vbi ponitur Tabula materiarum, quae in hiſsce Aſsſsertionibus explicantur, & quarum
veriores reſsolutiones traduntur.
ASSERTIO I.
SVb
ſstitutionem verè, ac propriè In
ſstitutionem e
ſsſse
cum Accur
ſsio, & Barcolo, contra quamplures.
ASSERTIO II.
SVbſstitutionis definitiones in mille locis traduntur,
quæ nobis non placent, verior videtur Accurſsij definitio, vt Subſstitutio ſsit ſsecunda inſstitutio i vel Thobiæ Nonij, quòd ſsubſstitutio eſst ſsecundo, vel vlteriori
gradu facta inſstitutio.
ASSERTIO III.
SVbſstitutionum quædam directæ ſsunt, quædam
obliquæ: Directa eſst illa, quæ ſsubſstituto hæreditatem defert fine alterius miniſsterio, & reſstitutione. Obliqua eſst, quæ ſsubſstituto hæreditatem defert ex alterius
miniſsterio, & reſstitutione, vt fideicommiſsſsaria. Rursùs
directarum ſsubſstitutionum quinque ſsunt ſspecies iuxta
Communem videlicet Vulgaris, Pupillaris, Exemplaris,
Reciproca, aliàs Breuiloqua, item Compendioſsa; Communis autem ſsententia licet probabilis ſsit, & diſsputationis gratiâ facilè defendi poſsſsit; verior tamen eſst in
puncto iuris ſsententia Bartoli: quam & multi ſsequuntur;
neque Breuiloquam, neque Compendioſsam conſstituere
diuerſsam ſspeciem de per ſse, & conſsequenter directæ
ſsubſstitutionis quatuor ſspecies dumtaxat conſstituendas:
videlicet Vulgaris, Pupillaris, Exemplaris, & militaris.
ASSERTIO IV.
FIdeicommiſsſsaria, an propriè ſsubſstitutio dicatur, necne, & in ſstatutis, vtrum appellatione ſsubſstitutionis
comprehendatur; licèt difficilis ſsit articulus, & contrariis Doctorum interpretationibus intricatus: diſsputationis tamè gratiâ, vtraque pars, & negatiua, & affirmatiua defendi poteſst. Sed in puncto iuris, Baldi & ſsequacium opinionem, quòd Fideicommiſsſsaria propriè ſsubſstitutio non ſsit, veriorem credimus, Alexandríque, &
aliorum ſsententiam iure ſsubſsiſstere non poſsſse arbitramur.
ASSERTIO V.
SVbſstitutio vulgaris ideò dicta, quòd vulgo à quolibet inter teſstandum fieret, ne ex defectu hæredis inſstituti primi inteſstatus fieret, & ex lege Papia ad
fiſscum bona deferrentur: vel Vulgaris dicitur, non ſsolùm reſspectu teſstatoris eam facientis, quia à quolibet de
vulgo, ideſst de populo fieri poteſst, & reſspectu eius, cui
fit, quia cuilibet de vulgo, ideſst de populo hæredi inſstituto fieri poteſst; ſsed & aliis rationibus, quas & antiqui,
& recentiores iuris Scriptores tradiderunt communiter.
ASSERTIO VI.
SVbſstitutio Vulgaris, ſsecunda inſstitutio eſst, quæ à
quolibet; & cuilibet fieri poteſst, & in caſsum non
aditæ hæreditatis concipitur: Vel ſsubſstitutio directa dicitur ſsine aliquo ſspeciali, facta in locum, & ſsubſsidium
inſstituti; quod non ineleganter Petrus Gregorius Tholoſsanus animaduertit.
ASSERTIO VII.
SVbſstitutiones vulgares, & pupillares, quas Breuiloqua, aut Reciproca, & Compendioſsa ſsubſstitutio
complectitur, expreſsſsas eſsſse verbis generalibus, licèt non
ſspecialibus, dummodò Reciproca ſsimpliciter concipiatur; vt ſsi teſstator dixerit, Inſstituo filios impuberes, & eos
inuicem ſsubstituo, nec ad caſsum Vulgaris reſstringatur;
idque ex conſstitutione Diui Pij minimè perturbari, Pupillarèmque ſsub Reciproca verbis generalibus expreſsſsam matrem excludere, contentam verò non vigere reciprocè, ſsed in caſsum vulgaris expreſsſsæ ad excluſsionem
matris ſsufficere, quicquid alij repugnent iuxta veriores
Doctorum ſsententias, defenditur.
ASSERTIO VIII.
SVbſstitutionem vulgarem in vnum caſsum, ſscilicet uoluntatis conceptam, extendi ad caſsum impotentiæ,
& è conuerſso, cum communi ſsententia; ad contrarios
verò caſsus, vel cùm voluntas teſstatoris repugnat, non
extendendam, cum eadem ſsententia communi.
ASSERTIO IX.
IN vulgari ſsubſstitutione de neceſsſsitate requiri, quòd
hæredis inſstitutio præcedat, & licet vnanimiter omnes probauerint, diſsſsentiunt tamen in eo, an expreſsſsa
neceſsſsaria ſsit, an tacita hæredis inſstitutio ſsufficiat: &
quamuis Communis crediderit tacitam inſstitutionem
ſsufficere, longè tamen verius crediderim, expreſsſsam omninò inſstitutionem neceſsſsariam eſsſse; idque ex mente
Bartoli ſsuiſsſse, & iure adeò expreſsſsim probari, vt negari
non poſsſsit, contra nonnullos.
ASSERTIO X.
SVbſstitutionis vulgaris ius potentius eſsſse iure tranſsmiſsſsionis ex capite iuris deliberandi, vel ex potentia
ſsanguinis, atque ita ſsubſstitutum præferendum eſsſse hæredi ipſsius inſstituti ex iure tranſsmiſsſso contendenti, præter quàm ſsi tranſsmiſsſsio ex potentia ſsuitatis fuerit facta:
cum Angelo, & ſsequacibus contra Bartol. & Communem verius eſsſse arbitror, nec aliorum ſsententias, aut
diſstinctiones probari poſsſse cenſseo.
ASSERTIO XI.
PEr dationem ſsubſstituti vulgaris non tolli ſsuitatem,
rectiſsſsimè docuiſsſse quamplures, & contrariæ: partis
Authores errore manifeſsto lapſsos fuiſsſse.
ASSERTIO XII.
SVb
ſstituto vno vulgariter, alio fideicommi
ſsſsariè,
ſsi
hæres repudiet, excludi
ſsub
ſstitutum, & fideicommi
ſsſsarium præferri,
ſsiue fideicommi
ſsſsum repetitum fuerit
à
ſsub
ſstituto,
ſsiue non, cum Communi, Bartolúmque in
|
eadem
ſsententia fui
ſsſse contra nonnullos.
ASSERTIO XIII.
INſstituti filij emancipationem facere locum vulgari
ſsubſstituto, cùm ſsubſstitutio facta eſsi ſsecundùm formulam Galli Aquilij, vt tunc nepos poſsthumus ſsubſstitutus,
admitti debeat, ac ſsi filius mortuus fuiſsſset, licèt Bartolus & Communis exiftimauerit; nos tamen cum multis
aliis contrariam partem veriorem credimus, nec in formula prædicta inſstitutionem hæredis irritari per emancipationem, ſsecurè defendendum exiſstimamus.
ASSERTIO XIV.
SVbſstitutio vulgaris expreſsſsa ſsine controuerſsia continet tacitam pupillarem, idque ex legis diſspoſsitione,
quæ in præſsumpta teſstatoris voluntate fundatur: quocirca ſsi teſstator ipſse expreſssè, vel tacitè contrarium ſsenſserit, aliter dicendum eſsſse, ratio ipſsa, & iuris diſspoſsitio
ſsuadet.
ASSERTIO XV.
CVm ſsubſstitutus pupillaris pupillo, & non teſstatori
hæres exiſstat, conſsequens eſst, vt ſsi teſstator dixerit:
Si filius meus hæres mihi non erit, vel hæres erit, & in pupillari ætate deceſsſserit, Sempronius hæres mihi eſsto, dictio
illa, mihi, de ſsubſstitutione remoueatur, ne aliàs in bonis tantùm patris ſsubſstitutio facta videatur.
ASSERTIO XVI.
SI ſsubſstitutio per hæc verba fiat: Si Titius hæres non
erit, Sempronius hæres eſsto, duplicem caſsum comprehendit, ſscilicet, ſsi noluerit, vel non potuerit hæres
eſsſse idemque eſsſse, etſsi ſsubſstitutio fuerit facta filiis in poteſstate patris hæredis inſstituti conſstitutis contra nonnullos.
ASSERTIO XVII.
IN vulgari ſsubſstitutione, illa verba: Si hæres non erit,
in eo, qui ſsui iuris eſst appoſsita, eum ſse uſsum habent,
ſsi ipſse hæres non erit, vel ſsi poſsteà mutata conditione,
eum cuius iuris factus eſst, hæredem non fecerit.
ASSERTIO XVIII.
CÆterùm ſsi hæc conditio apponatur in eo, qui ſsui
iuris non eſst, ita interpretari debet, vt neque ipſse
hæredem fecerit dominum, neque poſsteà mutata conditione; & ſsui iuris factus hæres extiterit.
ASSERTIO XIX.
QVemadmodùm ſseruus iuſsſsu domini non præcedente, adire hæreditatem non poteſst, ita neque
poſsſse repudiare contra Bartol. verius crediderim. Sed
ſsi iubente domino nolit adire, quod facere potesſse, & in
ea voluntate perſseuerauerit, eidem domino præiudicabit, ita vt hæreditatis acquiſsitione priuetur.
ASSERTIO XX.
SI filio familias hærede, inſstituto, datus ſsit ſsubſstitutus
vulgaris, & filius hæreditatem repudiauerit, noua
Iuſstiniani conſstitutione attenta excluſso ſsubſstituto patrem admitti debere cum Bartolo contra Recentiores
conſstanter defenditur.
ASSERTIO XXI.
SI quis Titio, & Mæuio copulatiuè ſsubſstituatur, veluti ſsi teſstator dixerit: Si Titius & Mæuius hæredes non
erunt, Caius hæres eſsto, altero hæredum adeunte, quamuis alter repudiet, ſsubſstitutionem expirare, cum Bartolo,
contra quamplures.
ASSERTIO XXII.
SI Minor ſsemel aditam hæreditatem beneficio reſstitutionis repudiet, ſsubſstitutus non admittitur.
ASSERTIO XXIII.
SVbſstitutionem tacitam pupillarem comprehenſsam
in expreſsſsa vulgari, ineſsſse in ipſsa vulgari vſsque ab
initio reſspectu ipſsius vocationis purè, & ſsimpliciter, ſsed
reſspectu effectùs, ſsiue executionis ipſsius vocationis ſsub
conditione ineſsſse, hoc modo, ſsi mater prædecedat, vel
pupilli hæreditatem repudiet; matrẽmatrem verò ipſsam (vtcunque res ſsit) per tacitam pupillarem non excludi, niſsi
cùm de voluntate teſstatoris contraria apertè conſstiterit,
contra Fulgoſsium, & ſsequaces cum Communi defenditur.
ASSERTIO XXIV.
SVbſstitutio vulgaris expreſsſsa ſsicut matrem pupilli excludit, ſsic & tacita, quæ ex veriſsſsima ſsententia ſsub
Pupillari expreſsſsa continetur; ea tamen teſstatoris matrem non excludit ex diuerſsitate rationis, niſsi ſsubſstitutus eſsſset aliquis ex deſscendentibus ab ipſso teſstatore, &
tunc non alia ratione, quàm quòd voluntas teſstatoris id
dictare videatur: Quòd ſsi partim expreſsſsa ſsit, & partim
tacita vulgaris ſsubſstitutio in caſsu tacito pupilli matrem excudit, nec Iuſstiniani interpretatio, quæ per Bartol. tradita fuit, probari poteſst.
ASSERTIO XXV.
SVb
ſstitutio pupillaris expre
ſsſsa excludit matrem etiam
à Legitima; idque omni iure, Pandectarum
ſscilicet,
Codicis, Authent. & Partit, iure etiam Pontificio, & in
foro con
ſscientiæ cum
ſsententia communi.
ASSERTIO XXVI.
PVpillaris Subſstitutio diuerſsis rationibus introducta,
quas Recentiores nonnulli excogitarunt: mihi veriſsſsima videtur illa quæ ab æquitate, & rationis ſsuaſsione
deducitur, videlicet quòd cùm pupillus in ea ætate ſsit,
vt ſsibi teſstamentum facere non poſsſsit, ac ſsine illo, &
hærede decedere ignominioſsum videretur olim, moribus receptum fuiſsſse, vt pater, in cuius poteſstate eſst ſsilius, hæredem ipſsi ſscribere poſsſsit intra eam dumtaxat
ætatem, in qua teſstari non poteſst. In quo fauorem maximum impuberis, & patris verſsari certum eſst, & plenè
à Recentioribus explicatum.
ASSERTIO XXVII.
SVbſstitutionem pupillarem non ex humanitate, aut
gratia, ſsed ex rigore iuris introductam fuiſsſse, cum
Bartolo, & ſsequacibus, contra quamplures.
ASSERTIO XXVIII.
SVbſstitutionem pupillarem moribus introductãintroductam fuiſsſse certum eſst: cùm tamen ciues Romani mores proprios habuerint, neſscio quo magis Lacædemoniorum,
quàm Romanorum moribus eam ſsubſstitutionem Communis tribuerit: quocirca cum Recentioribus verius
crediderim, Romanorum moribus pupillarem ſsubftitutionem inductam fuiſsſse, poſstmodúmque communi
omnium approbatione & laudatam, & receptam.
ASSERTIO XXIX.
SVbſstitutio pupillaris aliquando verbis claris, & expreſsſsis aut ſsingularibus concipitur; aliquando verò
ex coniecturis deducitur, quæ ab aliquibus verbis à teſstatore generaliter prolatis ſsumuntur.
ASSERTIO XXX.
SVbſstitutio pupillaris verbis ſsingularibus, aut expreſsſsis facta dicitur, cùm teſstator ita dixerit, Inſstituo filium meum, & ſsi filius meus hæres erit, & intra pupillarem ætatem deceſsſserit, ſsubſstituo Sempronium.
ASSERTIO XXXI.
SVbſstitutio pupillaris facta dicitur verbis generalibus, aut ex coniecturis legalibus ab illis deductis,
cum teſstator ita dixerit: Etſsi filius meus intra pupillarem
ætatem deceſsſserit, Sempronius ei ſsit hæres.
ASSERTIO XXXII.
TEſstator ſsi ita dixerit: Filium meum hæredem inſstituo
& Titium ſsubſstituo, ſsi filius impubes ſsit, pupillaris
ſsubſstitutio facta dicitur, ſsic enim ſsuadet conditio, qualitáſsve perſsonæ pupilli, cui ſsubſstitutio fit.
ASSERTIO XXXIII.
TEſstator ſsi ita dixerit: Inſstituo filium meum impuberem, & ſsi ipſse deceſsſserit in pupillari ætate, ſsubſstituo
Titium, ſsola pupillaris ſsubſstitutio facta præſsumitur.
ASSERTIO XXXIV.
PVpillaris ſsubſstitutio vt fieri poſsſsit, quamplurima requiruntur, . ac primùm quidèquidem, quòd ille, cui pupillariter ſsubſstituitur ſsit de liberis teſstatoris, dũmodòdummodò ſsit legitimus, & naturalis ſsimul, vel legitimus tantũtantum; qualis eſst is,
qui per arrogationem in poteſstatem arrogantis tranſsit:
naturali verò ex concubina procreato ſsubſstitutio pupillaris fieri non poteſst, quoniam in poteſstate patris filius
naturalis non eſst.
ASSERTIO XXXV.
AVus nepotibus, & cæteris deſscendentibus, ſsi eos
in poteſstate habeat, pupillariter ſsubſstituere poteſst
iure communi; iure verò Regio, cùm nepos non poſsſsit
in poteſstate aui naſsci, ex quo pater eius per matrimonium à patris ſsui poteſstate liberatur, ex deciſsione l. 47.
Tauri, contrà obſseruandum eſsſse, rectè adnotarunt nonnulli.
ASSERTIO XXXVI.
PVpillaris ſsubſstitutionis ſsecundum Requiſsitum eſst,
vt ille, cui pupillariter ſsubſstituitur, impubes ſsit; idcircò præfata ſsubſstitutio intra pupillarem ætatem dumtaxat locũlocum obtinet, & adueniente pubertate extinguitur.
ASSERTIO XXXVII.
PVpillaris ſsubſstitutio quamuis aliter effectum ſsortiri
non poſsſsit, quàm ſsi pupillus in pupillari ætate decedat; tamen in dubio cùm aliud non apparet, eiuſsdem
ſsubſstitutionis fauore præſsumendum eſst in pupillari ætate pupillum deceſsſsiſsſse: quod rectè conſsuluiſsſse Socinum,
ratione concludenti adnotarunt Neoterici quidam,
quorum aliquando mentio fiet.
ASSERTIO XXXVIII.
ÆTas pupillaris, quæ maſsculis 14. fœminis vero 12.
anno eſst circumſscripta, de momento ad momentum computari debebit; indèque non ſsufficiet vltimum
diem vltimi anni attigiſsſse pupillum, niſsi in totum dies
completus ſsit, cum nonnullis Recentioribus, contra
Communem.
ASSERTIO XXXIX.
PVpillaris ſsubſstitutionis tertium Requiſsitum eſst, quòd
ille, cui fit, ſsit in poteſstate teſstatoris: vnde emancipatis ſsubſstitutio pupillaris fieri non poteſst.
ASSERTIO XL.
EMancipatis etiam iure nouiſsſsimo pupillariter ſsubſstitui non poſsſse, rectè ante alios docuiſsſse Bartolum:
quoniam emancipationis, & patriæ poteſstatis differentia dumtaxat ſsublata eſst quoad ſsucceſsſsionem ab inteſstato; non quoad ſsucceſsſsionem de teſstamento, nec etiam
quoad alios effectus.
ASSERTIO XLI.
SVbſstitutio pupillaris poſsthumis etiam fieri poteſst;
licèt enim poſsthumi in poteſstate teſstatoris non ſsint,
tamen in his, quæ commodum, & fauorem continent,
ex tempore conceptionis pro natis habentur, ſsic vt ipſsorum iura in ſsuſspenſso eſsſse dicantur, & poſst natiuitatem
retrò etiam nati fuiſsſse videantur: quod in pupillari ſsubſstitutione, quæ pupilli fauorem continet, æqualiter obſseruandum eſsſse, ratio ipſsa iuris ſsuadet.
ASSERTIO XLII.
MAter ex defectu patriæ poteſstatis filiis pupillariter subſstituere non poteſst, nec Africanus Iureconſsultus contrarium ſsenſsit (quicquid alij dicant) ſsed
dumtaxat formam excogitauit, quæ pupillarem ſsubſstitutionem quodammodò repræſsentat; eo quòd ſsubſstitutus ſsolum eo caſsu ſsuccedit, quo filius intra pubertatem
decedit, non tamen propriè, quoniam ad bona matris
dũtaxatdumtaxat admittitur. Hodie verò noua Iuſstiniani conſstitutione, qua de Legitima filij omnis conditio, & onus
remouetur, præfata formula defendi non poteſst.
ASSERTIO XLIII.
SVbſstitutio pupillaris vt valeat, patria poteſstas, & facti teſstamenti, & mortis tempore ſsimul neceſsſsariò
requiritur, nec poſstremum tempus ſsufficit, cum Caſstrenſsi, & Cumano contra Communem.
ASSERTIO XLIV.
PVpillaris ſsubſstitutionis quartum Requiſsitum eſst, vt
is, cui fit, non ſsit recaſsurus in poteſstatem alterius:
idcircò nepoti ita demùm poteſst auus pupillariter ſsubſstituere, ſsi in patris poteſstatem non ſsit recaſsurus: Id autem non exigitur, vt ſsubſstitutio ab initio valeat, vt malè
crediderunt nonnulli, ſsed ne ex poſstfacto irrita fiat.
ASSERTIO XLV.
SVbſstitutio pupillaris etiam à milite fieri non poteſst
impuberi in alterius poteſstatem recaſsuro: & qui
contrariam ſsententiam tribuunt Bartolo, falsò decipiuntur in verborum eius explicatione cum vtroque
Socino, contra quamplures.
ASSERTIO XLVI.
PVpillaris ſsubſstitutionis quintum Requiſsitum eſst,
quòd is, cui fit, non deſsinat eſsſse in poteſstate ante
mortem teſstatoris: vnde pupillaris ſsubſstitutio ab initio
vtiliter facta extinguitur, ſsi filius emancipetur, vel detur in adoptionem, ita quod de poteſstate patris naturalis exierit.
ASSERTIO XLVII.
PVpillaris ſsubſstitutionis ſsextum Requiſsitum eſst, quòd
pater ſsolemne, & perfectum teſstamentum ſsibi faciat,
quod ad ipſsius ſsubſstitutionis pupillaris creationem, &
initium, neceſsſsarium eſst: tenet tamen ſsubſstitutio pupillaris, quando aliquis de liberis etiam in teſstamento imperfecto, & minùs ſsolemni ſsubſstituitur.
ASSERTIO XLVIII.
SVbſstitutio pupillaris de extraneo facta in teſstamento imperfecto inter liberos non tenet, cum Bartolo,
& Alexandro contra quamplures.
ASSERTIO XLIX.
PVpillaris ſsubſstitutionis ſseptimum Requiſsitum eſst, vt
filius, cui fit, ſsit inſstitutus, vel exhæredatus; nam
ſsi præteritus fuerit, cùm teſstamentum nullum ſsit, vitiabitur etiam pupillaris ſsubſstitutio: Si tamen filius inſstituatur, quamuis non adeatur hæreditas ex teſstamento
paterno, pupillaris valebit, quia ſsola exiſstentia ſsui hæredis etiam abſstinentis ſse, tabulas pupillares confirmat.
ASSERTIO L.
SVbſstitutio pupillaris conſseruatur hodie rupto teſstamento ex cauſsa præteritionis, vel exhæredationis,
cum Communi, contra Dinum, Iaſsonem, & alios.
ASSERTIO LI.
SVbſstitutio pupillaris rupto teſstamento per contratabulas, non irritatur iuxta opinionem Bartoli, quæ
ſsecurè defenditur.
ASSERTIO LII.
RVpto teſstamento per querelam, ita demum pupillaris ſsubſstitutio irritatur, ſsi teſstamentum in totum,
ſsecus ſsi pro parte rumpatur, cum ſsententia communi.
ASSERTIO LIII.
PVpillaris ſsubſstitutionis octauum Requiſsitum eſst,
quòd hæreditas adita ſsit, vt valeat ſsubſstitutio; exiſstentia tamen ſsui hæredis, vt diximus, confirmatur, item
de iure huius Regni etiam nullo hærede adeunte valebit.
ASSERTIO LIV.
PEr pupillarem ſsubſstitutionem ſsucceditur pupillo
in omnibus bonis vndecunque quæſsitis; imò etſsi in
vna re tantùm pupillaris ſsubſstitutio fiat, ad omnia bona
pupilli trahitur.
ASSERTIO LV.
EXemplaris ſsubſstitutio dicitur teſstamentum furioſsi,
ſsicut pupillaris, pupilli, licèt à pupillari aliquando
differat: & ſsic appellatur, quia ad exemplum pupillaris
fuit introducta; quemadmodum enim moribus probatum fuit, ob ætatis defectum licere patri pupillarem
ſsubſstitutionem facere fauore pupillorum; ſsic etiam propter ſsimilitudinem quandam pietatis, viſsum quoque
iuſstum eſst, ob defectum mentis filiorum, parentibus
permittendum eſsſse pro filiis teſstari.
ASSERTIO LVI.
EXemplaris
ſsub
ſstitutio primùm indulto Principis
admi
ſsſsa, po
ſstmodùm con
ſstitutione principali, & lege generali confirmata, quam Iu
ſstinianus tulit, & per
eam, pote
ſstatem
ſsu
ſstituendi exemplariter omnibus parentibus indul
ſsit,
ſsed eam certis circum
ſstantiis vallauit,
quæ ni
ſsi interueni
ſsſsent, non
ſsub
ſsi
ſsteret.
ASSERTIO LVII.
EXemplaris
ſsub
ſstitutionis variæ diffinitiones traduntur, mihi autem Imolæ, Politi, ac aliorum diffinitionibus prætermi
ſsſsis, verior videtur ea, quæ
ſsolet à Recentioribus magis communiter probari, vt
ſsub
ſstitutio
|
exemplaris
ſsit te
ſstamentum, quod fit à parentibus pro
filiis puberibus furio
ſsis, vel alterius morbi causâ te
ſstari
non valentibus.
ASSERTIO LVIII.
EXemplaris ſsubſstitutio ita demùm à matre quoque
fieri poteſst, & ab auo, & proauo, & reliquis aſscendentibus vtriuſsque ſsexus: in quo differt à pupillari, quæ
fieri nequit à matre, nec ab aliis aſscendentibus, qui
eos non habent in poteſstate, quibus pupillariter ſsubſstituunt.
ASSERTIO LIX.
EXemplaris ſsubſstitutio ita demùm à matre fieri poteſst, ſsi à patre non fuerit facta, & ſsic in defectum
patris non facientis, non aliàs; ſsimiliter auus paternus
non poteſst exemplariter ſsubſstituere niſsi matre deficiente, aut non ſsubſstituente, & deficiente ano paterno, auus
maternus ſsubſstituit: non ergo poſsſsunt prædicti diuerſsas ſsubſstitutiones exemplares ſsimul facere, ſsed ſsuo ordine: quicquid cum Bartolo contrà tenuerint nonnulli,
qui inter ſsubſstitutos bona diuidenda fore malè etiam
exiſstimarunt.
ASSERTIO LX.
EXemplaris ſsubſstitutio ſsicut liberis puberibus mente captis fieri poteſst, ſsic & furioſsis, & mutis, & prodigis, item & ſsurdis, qui ex legis præcepto teſstari non
poſsſsunt.
ASSERTIO LXI.
PAter exemplarem ſsubſstitutionem faciendo, filios
mente capti, vel furioſsi ſsubſstituere tenetur, eoſsque
cæteris aliis præferte: nec poteſst vnum filium ſsubſstituendo, alios præterire, vel iure nouiori abſsque legitima cauſsa exhæredare, aliàs ſsubſstitutio nullius momenti
erit, ex ſsententia Bartoli, quæ contra alios defenditur.
ASSERTIO LXII.
EXemplaris ſsubſstitutio expreſsſsa matrem excludit,
cum Bartolo, contra quamplures.
ASSERTIO LXIII.
SVbſstitutio exemplaris tacita matrem non excludit,
ſsicut nec pupillaris, ad cuius ſsimilitudinem introducta fuit.
ASSERTIO LXIV.
EXemplaris ſsubſstitutio tacita, quæ in Compendioſsa
comprehenditur, & vim expreſsſsæ habet, matrem
excludit.
ASSERTIO LXV.
SVbſstitutio vulgaris expreſsſsa tacitam Exemplarem
continet, quicquid multi repugnent, idque etiamſsi
tempore teſstamenti filius, cui pater ſsubſstituit, furioſsus
non erat, vel mente captus, ſsed furor, & dementia deinde ſsuperuenit.
ASSERTIO LXVI.
RAtio concludens eſst, quòd ſsicuti in ſsubſstitutione
vulgari expreſsſsa filio impuberi facta, ex diſspoſsitione legis coniecturantis præſsumptam teſstatoris voluntatem, præſsumimus teſstatorem idem diſspoſsiturum, ſsi filium in pupillari ætate moriturum cogitaſsſset, & hoc
quidem ad Beneficium pupilli, cui pater prouidere, &
conſsulere voluit: ſsic pariter præſsumere debemus eadem
ratione, quòd pater, qui ſsuſstituit filio per vulgarem,
voluerit etiam ſsubſstituere per Exemplarem, eueniente
caſsu furoris, & dementiæ.
ASSERTIO LXVII.
SVbſstitutio Exemplaris ceſsſsante morbo, aut furore
euaneſscit: reconualeſscit tamen, quando furor reuerſsus eſst viuo adhuc ipſso teſstatore, qui deceſsſsit cum eodem teſstamento, & tunc filius eodem furoris morbo laborabat.
ASSERTIO LXVIII.
MOrtuo teſstatore, qui exemplariter ſsubſstituit, ſsi furor ceſsſsauit, deinde diu pòſst reuerſsus eſst, Exemplaris ſsubſstitutio non reconualeſscit.
ASSERTIO LXIX.
SVbſstitutus in Exemplari conſsequitur omnia bona
pupilli, ſsicut in pupillari.
ASSERTIO LXX.
SVb
ſstitutio Compendio
ſsa dicitur, quæ
ſsub verborum
compendio plura tempora,
ſseu plures continet
ſsub
ſstitutiones: in quo in effectu re
ſsidet Bartol. ac rectè
dicit, quòd Compendio
ſsa
ſsub
ſstitutio e
ſst
ſsecunda in
ſstitutio, quæ
ſsub conditione mortis, vel alia, multa complectitur tempora.
ASSERTIO LXXI.
SVbſstitutio Compendioſsa verbis ſsingularibus, aut
ſspecialibus facta dicitur, cùm teſstator ita dixit: Et
ſsi filius meus deceſsſserit intra pupillarem ætatem, vel pòſst,
ſsubſstituo Titium; idem ſsi teſstator dixerit: Et ſsi filius
meus deceſsſserit intra vigeſsimum quintum annum, ſsubſstituo
Caium.
ASSERTIO LXXII.
SVbſstitutio Compendioſsa dicitur, cùm mentio mortis etiam indefinitè fit, licèt tempus certum aut incertum non exprimatur: idcircò quando teſstator ita dixerit Poſst mortem filij mei ſsubſstituo Caium, ſsubſstitutio
cópendioſsa erit, vt Ruinus & Ripa rectiſsſsimè adnotarũtadnotarunt.
ASSERTIO LXXIII.
SVbſstitutio Compendioſsa dicitur, etiam cùm mentio
mortis facta non eſst; ſsi tamen conditio talis exprimatur, quæ relationem habeat in futurum, veluti ſsi teſstator dixerit: Subſstituo Titium ſsi nanis ex Aſsia venerit;
quod ita procedit, ſsi indefinitè præfata conditio apponatur, ac ſsi dictio quandocunque apponatur: quicquid
nonnulli Recentiores repugnent.
ASSERITO LXXIV.
COmpendioſsa ſsubſstitutio apta eſst comprehendere
vulgarem, pupillarem, & fideicommiſsſsariam ſsubſstitutionem, ac denique omnes alias, quæ ſsecundum
qualitatem perſsonæ facientis, & recipientis fieri poſsſsunt.
ASSERTIO LXXV.
SVbſstitutio compendioſsa facta à milite verbis directis, intra pupillarem ætatem filio decedente, valet
vt pupillaris idque ſsecundùm ius commune: poſst pubertatem verò valida eſst vt directa militaris, ex qua ſsubſstitutus capit tantùm bona patris cum fructibus in hæreditate inuentis, idque de iure ſspeciali.
ASSERTIO LXXVI.
SVbſstitutio compendioſsa facta à milite verbis directis,
etiam matre exiſstente in medio omni tempore directa cenſsetur, vt matrem excludat, dummodò ad certam
ætatem reſstringatur. Quòd ſsi facta ſsit abſsque præfinitione certæ ætatis, poſst pubertatem flectitur in fideicòmiſſariamfideicommissariam, idque de iure communi: ſsed de iure Regio
Partitarum indiſstinctè obliquari videtur poſst pubertatem, vt matrem pupilli non excludat.
ASSERTIO LXXVII.
SVbſstitutio compendioſsa facta à milite verbis comnibus, ante pubertatem valet iure directo, poſsteà
verò viuente, vel præmortua matre, obliqui ſsit, cum Caſstrenſsi, & Saliceto; quicquid Bartolus aliter diſstinguat.
ASSERTIO LXXVIII.
SEmper fideicommiſsſsaria reputatur ſsubſstitutio, quæ à
quocumque, ſsiue milite ſsiue pagano verbis obliquis
fit, idque ſsiue mater inſstituti viuat, ſsiue præmortua ſsit.
ASSERTIO LXXIX.
SVbſstitutio compendioſsa verbis directis à pagano facta, ante pubertatem valet vt pupillaris, poſsteà verò
nullo modo: aliquando tamen ex pluribus cauſsis ad fideicommiſsſsariam trahitur, etiam verbis directis facta
ſsubſstitutio.
ASSERTIO LXXX.
SVbſstitutio compendioſsa facta à pagano verbis communibus, ante pubertatem erit directa, vt & matrem
pupilli excludere poſsſsit, poſsteà verò fideicommiſsſsaria.
ASSERTIO LXXXI.
SVb
ſstitutio compendio
ſsa ita concepta:
Quandocunque deceſsſserit filius meus, volo quòd bona dentur, vel
distribuantur inter pauperes, mortuo filio intra pubertatem, iure directo valet, vt bona eiu
ſsdem in
ſsub
ſstitutio|
ne veniant; po
ſst pubertatem verò valet vt fideicommi
ſsſsaria.
ASSERTIO LXXXII.
REciproca
ſsub
ſstitutio dicitur, quoties duobus, vel
pluribus hæredibus in
ſstitutis, eos inuicem
ſsub
ſstituit te
ſstator,
ſsic vt vnus in alterius defectum
ſsubrogetur:
& verbis
ſsingularibus facta cen
ſsetur,
ſsi ita dictum fuerit:
Caium, & Mænium inſstituo, & Caio ſsubstituo Mænium,
& Mæuio ſsubstituo Caium: quòd
ſsi te
ſstator ita dixit:
Sempronium, & Titium instituo, & eos inuicem ſsubſstituo,
etiam reciproca facta dicitur,
ſsed verbis
ſspecialibus.
ASSERTIO LXXXIII.
REciproca ſsubſstitutio verbis generalibus concepta
dicitur, quando teſstator ita ſsubſstituit: Titius, &
Sempronius, vter eorum viuet, hæres mihi eſsto, nec dictio
illa mihi pupillarem ſsubſstitutionem impedit, ſsi qualitas
perſsonarum eam patiatur. Idem etiam dicendum erit, ſsi
teſstator ſsic adiiciat: Titius & SẽproniusSempronius inuicem ſsubſstiuti
mihi hæredes estote; reciproce enim ſsubſstituti dicuntur.
ASSERTIO LXXXIV.
REciproca ſsubſstitutio aliquando vulgarem tantùm
ſsubſstitutionem continet, ſsicuti quando ſsit duobus
ætate maioribus, vel quando fit vni puberi, & alteri
impuberi: Aliquando vulgarem, & pupillarem, ſsicuti
quando ſsit duobus filiis impuberibus: Aliquando vulgarem, pupillarem, & exemplarem; veluti quando fit
duobus filiis impuberibus furioſsis, ſseu mente captis:
quòd ſsi filiis maioribus, mente captis, vel furioſsis facta
ſsit, vulgarem continet, vſsque ad hæreditatis aditionem;
deinde adita hæreditate, exemplarem tantùm.
ASSERTIO LXXXV.
Fideicommiſsſsaria ſsubſstitutio ſsub Reciproca non continetur, niſsi teſstator reciprocè ſsubſstituendo ita dixerit: Luos inuicem ſsubstituo vulgariter, pupillariter, & per
fideicommiſsſsum; vel niſsi cum Reciproca coniuncta ſsit
Compendioſsa: tunc enim fideicommiſsſsaria comprehenditur, ex quo compendioſsa habet tractum temporis in
futurum, quo fideicommiſsſsaria deſsignatur.
ASSERTIO LXXXVI.
INter caetera, quæ ad ordinanda te
ſstamenta pro for
ma, aut
ſsolemnitate nece
ſsſsariò de
ſsiderantur, omnibú
ſsque nece
ſsſsitaria, & communia
ſsunt, principale ius e
ſst
de liberis hæredibus in
ſstituendis, vel nominatim exhæredandis: quod ita parentibus incumbit, vt ip
ſsis non
ſsufficiat generalis illa ob
ſseruatio, quæ iure te
ſstari cæteros ad
ſstringit, hoc e
ſst forma, &
ſsolemnitate à iure
introduca;
ſsed illa quoque requiratur, vt
ſscilicet liberos iam natos, vel quos na
ſscituros
ſsperant, hæredes in
ſstituant, vel exhæredes nominarim faciant; ne aliàs eorum præteritione, aut ab initio nullum
ſsit te
ſstamentum, aut ex po
ſstfacto rumpi debeat.
ASSERTIO LXXXVII.
Liberorum appellatione, tam maſsculi, quàm fæminæ, tam nati, quàm naſscituri, & tam priores, quàm
poſsteriores filij continentur: cæterùm in materia præſsenti non tam latè patet appellatio prædicta, ſsed ad natos dumtaxat refertur verbum liberis, filij verò nondum
nati ſsub verbo poſsthumis continentur. Deinde Pandectarum iure verbum præfatum ad filios tantùm maſsculos referendum, id euincit, quòd fœminarum, nepotum,
& aliorum deinde inſstitutio, aut exhæredatio non tam
præcifa ſsit, ſsed eos, inter alios exhæredari ſsufficiat, vt
Iuſstinianus expreſsſsit.
ASSERTIO LXXXVIII.
PRæteritio quid, & quotuplex, diuerſsimodè explicarũtexplicarunt
Doctores: mihi admodùm placet, præteritionis triplicem ſspeciem conſstituendam. Deinde ſsic definiendum, vt ſsilentium ſsit non expreſssè inſstituti, vel nominarim exhæredari.
ASSERTIO LXXXIX.
EXhæredatio nominarim facta dicitur, quoties filij
exhæredati nomen, aut pronomen, vel cognomen
exprimitur: vel cùm vnicus tantùm filius teſstatoris exiſstit, & filius exhæs eſsto dicitur. Sed ſsi plures filij
ſsint, & ita exhæredatio concipiatur, benigna interpretatione non valet; & conſsequenter teſstamentum redditur nullum.
ASSERTIO XC.
EXhæredationem verbis contumelioſsis factam, valere certum eſst, inſstitutionem verò, vel legatum huiuſsmodi verbis adiectis, vitiari, Communis exiſstimat,
quæ lege quadam Partitæ approbatur: in puncto tamen
ſstricti iuris vera non eſst; idcircò cum Socino, & Cumano libentius probauerim, inſstitutionem, & legatum in
quocunque valere indiſstinctè, etſsi verba contumelioſsa
adiecta fuerint, dummodò ſsublata turpi, vel iniurioſsa
demonſstratione, certa remaneat hæredis, vel legatarij
perſsona.
ASSERTIO XCI.
Exhæredatio his verbis facta: Ex adulterio natum
exhæredem facio, licèt ab initio valida ſsit; ſsi tamen
filius, quia natus ex adulterio exhæredatus, probat ſse
filium teſstatoris eſsſse, exhæredatio non valet, vnde &
Carbonianam eo caſsu habere debebit.
ASSERTIO XCII.
Filij ab hæreditate parentum, niſsi certo indicio, aut
diſspoſsitione certa ſsunt remouendi: idcircò ſsub conditione exhæredari non poſsſsunt, quoniam cùm conditio ſsui naturâ ad eſsſse, vel ad non eſsſse poſsſsit, filiorum ius
incertum eſsſset, vel in ſsuſspenſso maneret, & conditione pendente præteriti dicerentur, quicquid Cumanus
repugnet.
ASSERTIO XCIII.
Exhæredatio conditionalis non tantùm in filio ſsuo
hærede, ſsed & in omnibus liberis, qui exhæredari
poſsſsunt, vitioſsa eſst, quicquid Recentiores nonnulli in
contrarium contendant. Differt tamen inter prædictos
in hoc, quòd in filio ſsuo vitioſsa exhæredatio pro præteritione habetur. & nullum reddit teſstamentum paternum: In aliis verò liberis licèt vitioſsa ſsit, & præteritionem inducat, per eam tamen teſstamentum non redditur nullum, ſsed vel ius accreſscendi ad certam portionem
eis præſstatur iure ciuili, vel bonorum poſsſseſsſsio contra
tabulas datur iure prætorio, quæ non daretur ſsi ritè exhæredati forent.
ASSERTIO XCIV.
EXhæredatio facta inter perſsonas vnius gradûs valida eſst, & filius per eam à toto illo gradu ſsubmouetur, non à ſsequentibus: quòd ſsi in principio teſstamenti
fiat, ad omnes gradus pertinet; ſsed poſst omnes gradus,
vel in fine ſscripta exhæredatio, ad gradum proximè antecedentem tantùm refertur, contra Communem, idque
dc iure communi: deiure verò Regio propter legem
quandam Partitæ, Communis præualebit: item & iure
Authenr. quo cum cauſsæ expreſsſsione exhæredatio fieri
debet.
ASSERTIO XCV.
Filius ſsi præteritus ſsit à primo gradu, & exhæredatus
à ſsecundo, primus ille gradus nullus eſst à principio,
& habetur perinde ac ſsi ſscriptus non eſsſset; idcircò teſstamentum valet, & ab eo gradu incipit, in quo exhæredatus eſst filius. In poſsthumo contrà obſseruatur, nam
primus gradus, à quo poſsthumus præteritus eſst, valet
ab initio mero iure, licèt rumpatur poſsteà nato poſsthumo, qui in eo gradu inuenit hæreditatem, & ad ſsuam
vtilitatem illud rumpit, vnde & ſsequens rumpi debet,
nec iure ſsubſsiſstere poteſst.
ASSERTIO XCVI.
TEſstamentum in quo filius præteritus eſst, vſsque adeò
nullum eſst, vt quamuis filius viuo patre decedat,
iure non valeat. Sed ſsi poſsthumus præteritus viuo patre
moriatur, ex conſstitutionibus Adriani, & Antonini teſstamentum conualeſscit: fortaſsſsis hoc ideò, quòd teſstamentum ab initio valuerit, & non niſsi mortuo patre rumpi
potuerit; vnde facilius ſsuſstinetur, cum validum fuerit à
principio, quàm cùm filius in poteſstate præteritus eſst,
quo caſsu teſstamentum nullum eſst ab initio.
ASSERTIO XCVII.
TEſstamentum vt valeat, iure nouiori authent. non
ſsufficit, quòd filius nominatim exhæredetur, ſsed
quòd expreſssâ certâ causâ, ex hæredario fiat, neceſsſse eſst;
aliàs causâ non expreſssâ teſstamentum nullum erit, nec
ad impugnandum illud, filius habebit neceſsſse inofficioſsi
teſstamenti querelam intentare.
ASSERTIO XCVIII.
G Alius Aquilius qui formam induxit, quâ nepotes
poſsthumi ab auis poſsſsent hæredes inſstitui, familiaris, & collega fuit Ciceronis, ſsub Imperio Marci Antonij Philoſsophi floruit, poſsteà Præceptor Commodi
Imperatoris creatus eſst, ac denique Septimum Seuerum
docuit, & Papiniani Magiſster fuit.
ASSERTIO XCIX.
POſsthumi propriè dicuntur, qui poſst humatum, &
ſsepultum patrem naſscuntur: Nati verò ante mortem, impropriè, vel ex iuris interpretatione, quia agnaſscendo ad inſstar poſsthumorum teſstamentum rumpunt.
ASSERTIO C.
SCæuolæ Iureconſsulti diſsputationè totam verſsari circa formulam Galli Aquilij, & legis Velleiæ, in primiſsue Galli Aquilij formulam, cautionèmve retuliſsſse,
poſstmodùm ex §. quidam rectè, vſsque ad §. nunc de lege,
eundem, Gallum interpretatum fuiſsſse, ac denique ex §.
nunc de lege, vſsque in finem legis, Velleij ſsententiam explicaſsſse.
ASSERTIO CI.
GAllum Aquilium de poſsthumis tractaſsſse, qui verè,
& propriè poſsthumi ſsunt, ideſst de his, qui mortuo
iam parente naſcũturnascuntur: Legem Velleiam de his qui non
tam propriè poſsthumi, quàm poſsthumorum loco habentur, ideſst, qui viuo teſstatore naſscuntur.
ASSERTIO CII.
GAlii Aquilij cautionem, & legis Velleiæ prouiſsionem non intelligendam de filiis poſsthumis, ſsed de
his, qui deſscendunt ab illis, hoc eſst de nepotibus, & pronepotibus poſsthumis, nec indiſstinctè dc omnibus, ſsed
de illis dumtaxat, qui ſsi facti teſstamenti tempore nati
eſsſsent, non forent ſsui hæredes teſstatori, vt pote quia
præcedebantur à patre, tales tamen ſsunt, vt patre defuncto ſsui hæredes futuri ſsint, ac hæredes non inſstituti,
vel nominarim non exhæredati ad ſsimilitudinem filiorum rumperent teſstamentum ante ipſsorum natiuitatem
ab auo factum, idque vel agnatione, vel ſsucceſsſsione.
ASSERTIO CIII.
POſsthumi ſsui mentionem factam in iure negari nori
poſsſse; idcircò communem Doctorum diuiſsionem
placere, vt poſsthumi quidam ſsint ſsui, quidam alieni.
Poſsthumus ſsuus dicitur ille, qui ſsi viuo patre naſsceretur, in eius poteſstate eſsſset futurus, & primum locum in
ſsucceſsſsione obtineret: alienus verò dicitur, qui etiamſsi
viuo teſstatore naſsceretur, inter ſsuos ei hæres futurus
non eſsſset.
ASSERTIO CIV.
POſsthumus ſsuus hæres dicitur non dum in vtero eſst
(tunc enim magis propriè dicitur venter) ſsed poſstquam in lucem editus eſst; tunc tamè retractatus intelligitur, atque in poteſstate, & conſsequenter ſsuus hæres
fuiſsſse: idque fauore quodam introductum, quo posthumo omnia iura in tempus naſscendi reſseruantur.
ASSERTIO CV.
POſsthumi ſsui inſstitutionem lege 12. Tabularum prohibitam fuiſsſse, & mediâ Iuriſsprudentiâ inuentam,
falsò intellexiſsſse Alciatum; idcircò cum communi ſsententia verius eſsſse, lege ipſsa 12. Tabularum talem inſstitutionem permiſsſsam.
ASSERTIO CVI.
POſsthumi alieni inſstitutionem lege 12. TabularũTabularum potiùs videri permiſsſsam, quàm prohibitam, quidquid
in contrarium nonnulli contendant.
ASSERTIO CVII.
INſstitutionem poſsthumi factam à matre iure ciuili
non tenuiſsſse, quoniam fœmina habere non poterat
poſsthumos ſsuos, hoc eſst in poteſstate.
ASSERTIO CVIII.
POſsthumus nepos, de quo Gallus Aquilius tractauit,
non ſsimpliciter, aut abſsolutè alienus dici poteſst,
quidquid aliter exiſstimauerit Communis; nam licèt
attento tempore teſstamenti ſsuus non eſsſset, quia præcedebatur à patre, tamen attèro tempore mortis aui, à nemine præceditur, ſsed primum locũlocum obtinet ſsublato iam
patre de medio: idcircò conſsuluit Gallus talem poſsthumum in id tempus inſstituendum, quo futurus eſsſset ſsuus.
ASSERTIO CIX.
GAllum Aquilium nihil ſstatuiſsſse contra communes
iuris ciuilis regulas (nec enim poterat) ſsed dumtaxat cautionem excogitaſsſse, quâ poſsthumi nepotes inſstitui poſsſsent, qui tempore teſstamenti à patre præcedebantur: deinde nec ius nouum induxiſsſse in ſsuo conſsilio,
ſsed ex iure, quod erat, præfatam cautionem adinueniſsſse, quæ pro teſstamentorum conſseruatione valdè vtilis, & neceſsſsaria fuit.
ASSERTIO CX.
GAlium Aquilium, & legem Velleiam non intendiſsſse per formulas ſsupradictas, vt nepotes poſsthumi ex hæreditate aui aliquid conſsequi poſsſsent, cùm à
patre præcederentur, ſsed dumtaxat curaſsſse, ne teſstamentum rumperent cùm à nemine præcedebantur, & ſse inſsticutos non inueniebant.
ASSERTIO CXI.
GAlii Aquilij formula, aut conſsilio, nepos ex filia
non continetur, quia nepotem ex filia rectè poteſst
auus præterire, nec præteritus rumpit teſstamentum.
ASSERTIO CXII
AQuæ, & ignis interdictio olim apud Romanos in
vſsu fuerat, & morti ipſsi æquiparabatur, ſsed poſstmodùm paulatim huiuſsmodi pœna in vſsu eſsſse deſsiit, &
eius loco deportatio ſsucceſsſsit, quæ cùm iure ciuili, &
ciuitatem, &c bona auferat, velut mors quædam iudicatur eodem iure: vnde in conſsilio, aut formula Galli
Aquilij inſstitutionè poſsthumi in caſsum mortis factam,
rectè extendit Iureconſsultus Scæuola ad caſsum interdictionis aquæ, & ignis, ſsiue deportationis, quæ in eius
locum ſsucceſsſsit.
ASSERTIO CXIII.
SCæuolam Iureconſsultum, inſstitutionem poſsthumi
ad caſsum deportationis traxiſsſse, non vt quæſstionem
poteſstatis ſsolùm proponeret, ſsed vt oſstenderet teſstatorem concipientem poſsthumi inſstitutionem in caſsum
mortis dumtaxat iuxta formulam Galli Aquilij, voluiſsſse etiam eueniente ſsimili caſsu poſsthumum admitti,
quamuis caſsus eueniens expreſsſsus non eſsſset.
ASSERTIO CXIV.
SCæuola Iureconſsultus dum caſsum emancipationis,
mortis caſsui ſsimilè facit, tacitò, apertè tamen quæſstionem poteſstatis declarat; fruſstrà enim ad caſsum
emancipationis caſsum mortis extenderet, ſsi ad eum
caſsum, & ſsimiles concipi poſsſse inſstitutionem non ſsupponeret.
ASSERTIO CXV.
CAſsum emancipationis, quem ad extenſsionem caſsus mortis Scæuola adduxit, non pertinere ad filium, cuius emancipatio inſstitutionem non infirmat,
licèt iura ſsui hæredis auferat, ſsed ad nepotem, qui præteritus fuit, ideóque non obſstat pronepoti poſsthumo.
ASSERTIO CXVI.
CVm lege 12. Tabularum libera di
ſsponendi de re
bus propriis facultas e
ſsſset te
ſstatoribus conce
ſsſsa, &
exhæredandi filios, quos & occidere licebat; filij olim
te
ſstamenta parentum, in quibus exhæredati erant, nullo iure re
ſscindere poterant,
ſsed per exhæredationem à
ſsucce
ſsſsione eorum excludebantur omninò.
ASSERTIO CXVII.
QVa ratione veteres Prudentes ad fugiendum
legis 12. tabularum rigorem induxerunt, vt
filij, qui non poterant allegare, patres, eos exhæredare
non potui
ſsſse, colore dementiæ parentum, qua
ſsi
ſsanæ |
mentis non e
ſsſsent, te
ſstamentum accu
ſsarent; & hoc quidem, non qua
ſsi verè furio
ſsi, vel
demètesdementes testati fuerint,
ſsed rectè quidem fecerint te
ſstamentum, vt pote, qui
in
ſstituere, vel exhæredare dumtaxat tenebantur,
ſsed non
ex officio pietatis; nam
ſsi verè furio
ſsi e
ſsſsent, vel dementes, te
ſstamentum nullum e
ſsſset.
ASSERTIO CXVIII.
EX his ſsecurè probauerim, lege 12. Tabularum querelam inofficioſsi teſstamenti cognitam non fuiſsſse;
imò eo iure liberè, & ſsine querelæ metu filium, etiam
abſsque alia, quàm exhæredationis causâ ab hæreditate
patris cum effectu ſsubmoueri potuiſsſse.
ASSERTIO CXIX.
FIliis in poteſstate ſsuorum hæredum nomen indultum eſst, ac lege 12. Tabularum, ne iudicio quidem
parentum, niſsi certis de cauſsis ab hæreditate eorúeorum ſsubmoueri poterant; in cauſsis autem longè à veritate aberrarunt Doctores: veriſsſsima ſsententia eſst, verbum, niſsi
certis de cauſsis, quod in iure Pandectarum reperitur, ad
exhæredationem, & emancipationem referendum eſsſse,
per quas filius ab hæreditate patris ſsubmouebatur, non
verò ad legitimas alias cauſsas, quæ multò pòſst à Iuſstiniano introductæ fuerunt.
ASSERTIO CXX.
VErbum niſsi certis de cauſsis, quod in iure Pandectarum reperitur, hoc eſst, in l. cùm ratio, ff. de bonis damnatorum, non referendúreferendum ad cauſsas propter quas
filius exhæredatus, de inofficioſso teſtamètotestamento agens, non
obtinebat, quod nonnulli Recentiores exiſstimarunt,
ſsed falsò quidem, vtpote cùm in verſsiculo, ac ne iudicio
quidem, illius legis, de iure duodecim Tabularum loquatur Iureconſsultus Paulus, quo inofficioſsi teſstamenti
querela non erat cognita.
ASSERTIO CXXI.
INofficioſsum teſstamentum dicere, hoc eſst, allegare
quare exhæredari, vel præteriri non debuerit, docerèque immerentem ſse, & ideò indignè præteritum, vel
etiam exhæredatione ſsubmotum. Vnde inofficioſsi
teſstamenti querelâ agens, & actionem perſsonalem, &
accuſsationem proponit; accuſsat enim iniquitatem parentis, quòd eum exhæredauerit, deinde & teſstamentú
reſscindi poſstulat, ac denique hæreditatem poſstulat.
ASSERTIO CXXII.
QVerela inofficioſsi teſstamenti non eſst idem cum
petitione hæreditatis, ſsed in multis longè diſsſsimilis, contra Recentiores.
ASSERTIO CXXIII.
QVerela inofficioſsi teſstamenti frequens eſst; omnibus enim datur tam parentibus, quàm liberis, hoc
eſst aſscendentibus, & deſscendentibus, fratribus ita demúdemum,
ſsi turpis perſsona fuerit inſstituta, non aliàs, idque tam
Digeſstorum, quam Codicis iure. Filiis verò fratrum, &
cæteris collateralibus, qui ſsunt vltra fratrem, denegatur
omninò.
ASSERTIO CXXIV.
INofficiofi teſstamenti querela, non solùm exhæredatis filiis iure DigeſtorũDigeſtorum dabatur, ſsed etiam inſstitutis
in minori parte, quàm eſsſset Legitima, vel fideicomiſsſsis,
aut legatis grauatis, ſsiue à linea materna præteritis.
ASSERTIO CXXV.
IVs agendi ad ſsupplementum filiis competens, iure
Codicis introductum, nec iure Digeſstorum cognitum: vnde in quibus caſsibus hodie poteſst ad ſsupplementum filius agere, Digeſstorum iure inofficioſsi teſstamenti querela poterat experiri.
ASSERTIO CXXVI.
POſsthumi exhæredatione, etiam nouo iure Codicis
teſstamentum mero iure valere, & ad eius reſsciſsſsionem, neceſsſsariam eſsſse inofficioſsi querelam, tametſsi
poſsthumus nullam cauſsam ingratitudinis committere
poſsſsit, contra Communem defenditur.
ASSERTIO CXXVII.
ACquirendæ hæreditatis verbo, omnes modi comprehenduntur, quibus hæreditas delata quæri pote
ſst: hoc e
ſst, aditio, pro hærede ge
ſstio, agnitio, cretio, &
immixtio; hi tamen licèt aliquando confundantur,
ſsiue;
promi
ſscuè accipiantur à Iurecon
ſsultis: propriè tamen inter
ſse differunt.
ASSERTIO CXXVIII.
A Ditionem, & pro hærede geſstionem idem non eſsſse, ſsed diuerſsa, contra Bartolum.
ASSERTIO CXXIX.
ADitio, & repudiatio extraneorum, immixtio, &
abſstentio ſsuorum.
ASSERTIO CXXX.
OMittendæ hæreditatis verbum in genere ſsumptum,
omnes modos comprehendit, quibus quis deſsiit
hæreditatem acquirere, hoc eſst repudiationem, recuſsationem, abſstentionem, & omiſsſsionem, & magis propriè omitti hæreditas dicitur, quàm amitti, proptereà quod amitti verbum, ius iam quæſsitum denotat,
quod repudiatione, & aliis modis ſsimilibus adaptari
non poteſst.
ASSERTIO CXXXI.
HÆreditas ab hero, id eſst domino appellatur; veteres enim hæredes pro dominis appellabant: & definitur, vt ſsit ſsucceſsſsio in vniuerſsum ius, quod defunctus habuit; intelligendo tamen, vt verbum ſsucceſsſsio loco
generis apponatur, & actiuè accipiatur, vt ſscilicet quandam fictam perſsonam efficiat, quæ teſstatorem ipſsum repræſsentat.
ASSERTIO CXXXII.
HÆreditas provt eſst perſsona ficta, quæ defunctum
repræſsentat, interim dicitur, dum hæres non adit,
& per eius aditionem extinguitur; tunc enim hæres exiſstit, qui rerum hæreditariarum dominus eſst, & verè defunctum repræſsentat. Cæterùm quatenus accipitur pro
patrimonio defundi, & vniuerſsitate illa bonorum, quæ
ad hæredem peruenit, adhuc poſst aditionem hæreditas
dici poteſst.
ASSERTIO CXXXIII.
FInes, & effectus, propter quos aditio hæreditatis facienda eſst, vtiles ſsunt, putà ne irritum teſstamentum
fiat nullo adeunte, vtque adita hæreditate peti poſsſsint in
teſstamento relicta, vtque habeant aditione facta creditores, cum quibus pro debitis experiantur, & ne vacua
dominia, ſseu bona diutiùs ſsine domino ſsint.
ASSERTIO CXXXIV.
HÆreditas pro parte adiri non poteſst, & pro parte
repudiari, ſsiue ſsimul, ſsiue diſscretis partibus delata
fuerit; abſsurdum enim eſst, vt quis pro parte approbei
iudicium teſstatoris, & pro parte rejiciat: vel quia fictione
iuris defunctus pro parte tantùm repræſsentari non poteſst, ſsicut: nec naturâ fieri poteſst, vt quis pro parte viuar
& pro parte mortuus ſsit, aut propter repugnantiam iuris, quod non patitur, vt quis pro parte decedat teſstatus
& pro parte inteſstatus, & ad hæredes quoq;quoque ab inteſstaro
extendi poteſst, vt obiectioni quorundam ſsatisfiat.
ASSERTIO CXXXV.
FIlius hæres inſstitutus à parente, Legitimam tantum
agnoſscere, quæ iure hæreditario defertur, & reliquam
hæreditatem repudiare non poteſst, ſsed pleno iure adire
hæreditatem, aut eam in ſsolidum repudiare debet.
ASSERTIO CXXXVI.
HÆres inſstitutus, quandiu de iure ciuili, vel de iure
prætorio admitti poteſst, ſsubſstitutioni locus nõnon eſst.
ASSERTIO CXXXVII.
IVsadeundi hæreditatè ciuile eſst, & triginta annorum
ſspatio durat, quiquid alij aliter ſsentiant, nec tollitur
noua Iuſstiniani conſstitutione, quæ ſsub titulo C. de iure
deliberandi, continetur, & dumtaxat procedit quando
hæredi ad deliberandum, vel adeundum terminus præfigitur.
ASSERTIO CXXXVIII.
HÆres in
ſstitutus, à iure adeundi vniuer
ſsaliter licèt
non excludatur ni
ſsi
ſspatio annorum triginta; tamen à petitione aliquarum rerum particularium, quæ
cum titulo, & bona fide po
ſsſse
ſsſsæ
ſsint, decem annis in|
ter præ
ſsentes, & viginti inter ab
ſsentes excluditur.
ASSERTIO CXXXIX.
Filiusfamilias, vel ſseruus hæreditatem delatam niſsi
iuſsſsu patris, vel domini adire non poſsſsunt, nec etiam
acquirere niſsi ipſsis volentibus, aut iubentibus: quoniam
hæreditas ſsui naturâ & debita continet, & credita, quibus obligatur hæres adeundo; Pater autem, vel Dominus ſsine conſsenſsu, & voluntate, æri alieno obligari non
debent.
ASSERTIO CXL.
BOnorum poſsſseſsſsio, & reſstitutio ex fideicommiſsſso
licèt non requirant iuſsſsum patris præcedere, ſsicut
hæreditatis aditio requirit, ſsed ſsuſsſsiciat, quòd ſsequatur;
ex eis tamen non anteà obligatur pater, quàm ratum habeat quod à filio geſstum eſst.
ASSERTIO CXLI.
Filiusfamilias ſsine iuſsſsu patris etiam opulentam hæreditatem adire non poteſst, contra Iaſsonem, & alios.
ASSERTIO CXLII.
Filiusfamilias quamuis ex omni cauſsa & contractu,
tanquam paterfamilias obligetur, tamen hæreditatem adeundo abſsque iuſsſsu parentis, creditoribus non obligatur.
ASSERTIO CXLIII.
Filiusfamilias noua Iuſstiniani conſstitutione adire poteſst hæreditatem, etiamſsi pater dare licentiam recuſset, & pleno iure, hoc eſst in proprietate, & vſsufructu
eam acquirit: inſscio tamen, aut inconſsulto patre adire
non poteſst, cum Angelo, & taſsone: quorum ſsententia in
ftricta diſsputatione verior eſst, contraria tamen expreſsſsim probatur lege quadãquadam Partitæ, quæ in praxi obtinebit.
ASSERTIO CXLIV.
HÆreditas non adita regulariter non tranſsmittitur
ad hæredes, niſsi ex potentia ſsuitatis, vel ſsanguinis,
vel ex capite iuris deliberandi: ex quocunque tamen capite transmiſsſsio fiat, hæreditas vt adeunda tranſsmittitur, non vt adita; vnde hæres ipſse poterit illam adire,
vel repudiare, ſsicut defunctus poterat.
ASSERTIO CXLV.
COnditionis definitiones quamplurimæ ab Azone,
& aliis traduntur; mihi
ſsemper placuit Bartoli definitio, vt conditio
ſsit futurus euentus in quem di
ſspo
ſsitio
ſsu
ſspenditur: Vnde deducitur manife
ſstè, quòd quæ ad
præ
ſsens, vel præteritum tempus confertur, non dicitur
propriè conditio.
ASSERTIO CXLVI.
COnditiones de præterito, vel de præſsenti, licèt propriè conditiones non ſsint, tamen de Legitima filij
ipſso iure tolluntur ex noua conſstitutione l. quoniam in
prioribus, C. de inofficioſso teſstamento. Quia ſsaltem moram aliquam, aut dilationem afferunt, quæ verbis eius
legis, & intentioni Imperatoris repugnant.
ASSERTIO CXLVII.
QVæ facti ſsunt cùm non præſsumantur à iure, &
conditio quid facti eſsſse dicatur, probamus libenter opinionem dicentium, diſspoſsitionem in dubio præſsumi potiùs puram, quàm conditionalem: id quod non
procedit, quando lex ſsubintelligit conditionem in actu,
vel natura ipſsius rei ſsignificat eam, aut mens teſstatoris
ita ſsuadet.
ASSERTIO CXLVIII.
INter conditionem, & modum permultæ ſsunt differentiæ; inter alias tamen duæ præcipuæ notantur. Prima, quòd Conditio impleri debet antequam actus perficiatur: Modus verò impleri poteſst poſst diſspoſsitionem
& actum perfectum. Secunda, quòd Modus non impedit acquiſsitionem fieri ab initio, licèt reſsoluatur eo
deinde non impleto; Conditio verò impedit acquiſsitionem ab initio, quoniam nihil ponit in eſsſse, donec ei
fuerit ſsatisfactum.
ASSERTIO CXLIX.
DIſspoſsitioni quando talia verba adiiciuntur, vt ſsignificare videantur conditionem, vel modum, in
dubio præſsumitur potiùs modus, quàm conditio.
ASSERTIO CL.
COnditionis implementum in contractibus, ad tempus conctractùs retrotrahitur, & conſsequenter quoad nonnullos effectus Iuris id tempus expectatur, dummodò extremorum habilitas ſsit, aliàs ſsecus: in vltimis
verò voluntatibus prædicta retrotractio non fit; idcircò
quoad eoſsdem effectus, is dies conſsideratur, quo cedit
legatum, cum communi, contra Donellum, & alios.
ASSERTIO CLI.
LEgatum ſsine die vel conditione relictum præſsens
eſst; legatum verò purum differt à legato præſsenti,
nec idem ſsunt purum legatum, & præſsens, cum Recentioribus, contra Communem.
ASSERTIO CLII.
CVm tempus fauore debitoris in dubio appoſsitum
cenſseatur, & quilibet iuri pro ſse introducto poſsſsit
renunciare, conſsequens ſsit, vt legatum in diem certam
relictum, etiam inuito creditore, ante diem ab hærede
ſsolui poſsſsit.
ASSERTIO CLIII.
HÆredes mariti, qui intra annum dotem vxori reddere tenentur, poſsſse non expectato anno, ſstatim
dotem reſstituere, vt ſsic excuſsentur intra annum à præſstatione alimentorum, quæ debentur mulieri, donec ei
non ſsoluitur dos.
ASSERTIO CLIV.
EX legato in diè certam relicto, ante aduentum diei,
ſstatim obligatio naſscitur, quamuis petitio, vel executio in diem differatur, cum ſsententia communi.
ASSERTIO CLV.
VErbum cùm morietur, vitæ tempus amplectitur;
ideò licèt iure antiquo, poſst mortem ſsuam nemini
hæreditas, vel legatum relinqui poſsſset, tamen cùm morietur hæres, vel legatarius, vtiliter legabatur.
ASSERTIO CLVI.
TEſstatores, qui impoſsſsibiles conditiones in teſstamentis adiiciunt, per errorè eas adieciſsſse videntur,
& eo animo, vt vellent ne vltimæ voluntati nocerent;
ideò pro non ſscriptis habentur, & diſspoſsitiones puræ
remanent, & validæ.
ASSERTIO CLVII.
SEd in cõtractibuscontractibus contrahentes, non per errorem, ſsed
conſsultò eas appoſsuiſsſse videntur, nec contrahendi,
vtilève negotium gerendi animum habuiſsſse, illuſsorium
potiùs & inanem actum efficere voluiſsſse; idcirco impoſsſsibili conditione adiecta, contractus vitiantur.
ASSERTIO CLVIII.
SI ſseruo libertas relinquatur ſsub conditione, ſsi millies
hæredi dederit, tam difficili conditione appoſsita, teſstator non cenſsetur habuiſsſse animum dandæ libertatis:
ideò ſseruus ſstatuliber non eſst; neque, quamuis adimpleat conditionem, liber fieri poterit.
ASSERTIO CLIX.
QVi ſsub impoſsſsibili conditione matrimonium contrahunt, ipſsius matrimonij fauore, purè contrahere, & ex eorum voluntate ratum eſsſse matrimonium
creditur; ideò impoſsſsibiles conditiones pro non adiectis
habentur.
ASSERTIO CLX.
CAutio Mutiana ſsolùm obtinet in conditionibus
negatiuis, quæ in non faciendo conceptæ ſsunt, &
ante mortem impleri non poſsſsunt; in affirmatiuis verò ita demùm, ſsi implicitam habeant negatiuam, non
aliàs.
ASSERTIO CLXI.
LEgata relicta
ſsub conditione, quæ in non faciendo
concipitur, præ
ſstita Mutiana cautione de non faciendo, vel de parendo conditioni,
ſstatim peti po
ſsſsunt;
Valent autem
ſsic concepta legata, vel quod in ip
ſso momento moriendi tribuendo magis vitæ, quàm morti,
impleri conditio videatur, vt Cumanus declarat; vel vt
ſsubtiliùs animaduertunt alij, ex voluntate te
ſstatoris
ſsub
ſsi
ſstunt, qui tali conditione negatiuâ appo
ſsitâ, volui
ſsſse
cen
ſsetur, vt priùs impleretur. di
ſspo
ſsitio, quàm legati
|
conditio exi
ſsteret,
ſsicut in modali di
ſspo
ſsitione contingit, cui præfata di
ſspo
ſsitio ex interpretatione Scæuolæ
Iurecon
ſsulti
ſsimilis e
ſst.
ASSERTIO CLXII.
CAutio Mutiana in contractibus locum non habet
cum ſsententia communi, idque in odium eorum,
à quorum verbis actus pendebat, & qui diſspoſsitionem
ſsic potuerunt concipere, vt negatiuæ conditionis verba
potiùs modalia client, quàm conditionalia; quod in vltimis voluntatibus contraria ratione non obtinet, quippe
cùm à voluntate teſstatoris dumtaxat dependeant,
nec quid poſsſsit imputari ei, in quem diſspoſsitio confertur.
ASSERTIO CLXIII.
DEmonſstratio falſsa, cùm de corpore conſstat, legatum non vitiat; nam cùm ad eum finem demonſstratio fiat, vt res quæ legata eſst, reddatur certa, ſsi iãiam certa
ſsit, nihil referre debet, an demonſstratio falſsa ſsit, vel vera.
ASSERTIO CLXIV.
DEmonſstratio falſsa, quæ certi loci reſstrictionem
continet, legatum reddit inutile, ſsi res in eo loco
non reperiatur; veluti ſsi teſstator dixerit: Lego Titio
centum, quæ in arca habeo, vel quæ ille apud me depoſsuit,
conſsideratur enim tanquam legatum certæ ſspeciei: vnde ſsi quantitas non repedatur, vitiari debet, tamquam
ſsi relictum eſsſset aliquid, quod in rerum natura non repedatur.
ASSERTIO CLXV.
LEgatum ſsub falſsa demonſstratione ita relictum; Decem quae Titius mihi debet, ei do lego, liberationis magis, quàm quantitatis eſsſse videtur: vnde ſsi debitum nullum ſsit, nullius momenti legatum erit, ſsed & ſsi ita teſstator dixerit: Lego Titio centum, quae mihi Sempronius debet, hæres granatus non cenſsetur dare quantitatem, ſsed
actiones cedere aduersùs debitorem: idcircò ſsi nihil
debeatur, & conſsequenter nec actiones cedi poſsſsint, nullius momenti legatum erit, quaſsi rei impoſsſsibilis, &
quæ non repedatur in rerum natura.
ASSERTIO CLXVI.
DEmonſstratio falſsa circa conſsanguinitatem legatum
non vitiat, quidquid Communis contrà intellexerit; ſsi tamen teſstator per errorem exiſstimauit hæredem
inſstitutú, aut legatarium eſse filium ſsuum, aut fratrem,
aut conſsanguineum, diſspoſsitio vitiatur, quoniam huiuſsmodi demonſstrationes cauſsam finalem inducunt.
ASSERTIO CLXVII.
LEgatum in liberam, aut ab
ſsolutam alicuius volunta
tem conferri non pote
ſst; in arbitrium tamen collatum, vel adiecta conditione,
ſsi hæres, aut
alius in Capitolium aſscenderit, iure ip
ſso validum e
ſsſse con
ſstat.
ASSERTIO CLXVIII.
QVoad ſsonum verborum, ſsiue ſsignificandi modum,
nihil intereſst, ſsi Tuius in Capitolium aſscenderit,
alicui legetur, an, ſsi Titius ipſse voluerit, cùm vtroque
caſsu poſsitum videatur legatum in voluntatem Titij, ſsecus tamen quoad effectum iuris, & ipſsius legati validitatem, cùm vno caſsu valeat legatum, altero non, vt Cumanus animaduertit.
ASSERTIO CLXIX.
INſstitutionem iſstam: Quos Titius voluerit, hæredes inſstituo, plerique putant captatoriam eſsſse, & ideò à veteribus improbatam; verius tamen crediderint alij, captatoriam non eſsſse, ſsed ideò improbatam, quòd alienæ, & liberæ alterius voluntati commiſsſsa ſsit.
ASSERTIO CLXX.
CAptatoriæ inſstitutiones eæ dicuntur, quibus quis
alterius voluntatem aucupatur, & captat: veluti
ſsi quis ita ſscripferit: Inſstituo Titium, ſsi me hæredem ſscripſserit vel ſsi quid mihi in teſtamètotestamento ſsuo reliquerit, vel, qua
ex parte me hæredem inſstituerit Titius, eum hæredem inſstituo: vnde conſstat apertè captatoriam diſspoſsitionem
quamplurimùm differre ab ea, quæ alienæ voluntati
committitur, quod vſsque ad tempora Cumani non fuerant aſsſsequuti Doctores.
ASSERTIO CLXXI.
INſstitutionem hæredis in liberam alicuius voluntatem conferri non poſsſse certum eſst; in arbitrium tamen
poſsſse, ſsicut legatum, cum Caſstellioneo, & Cumano
contra Communem.
ASSERTIO CLXXII.
LEgatum illud ſsi Titius arbitratus fuerit, non conditionale, ſsed purum eſsſse, & Titius non, arbitrante, non
corruere, ſsed ad arbitrium boni viri reducendum eſsſse,
contra Communem, cum Accurſsio, & Cumano.
ASSERTIO CLXXIII.
FIdeicommiſsſsaria libertas in liberam hæredis voluntatem conferri poteſst his verbis: Si hæres voluerit,
fidei tuae committo, vt Stichum manumittas: directa verò non poteſst, vtputà ſsi ita dixerit: Si hæres voluerit,
Stichum liberum eſsſse volo.
ASSERTIO CLXXIV.
QVi extremam voluntatem in alterius diſspoſsitionem committit, de iure Pontificio inteſstatus decedere non videtur; cùm autem eo iure, ſsicut & ciuili
captatoria voluntas permiſsſsa non ſsit, qualiter Decretalis illa, Cum tibi, quæ ſsub titulo de teſstamentis, continetur, intelligenda ſsit, obſscurum videtur: mihi verò, vel
communis intellectus magis probatur, vel Sarmienti interpretatio non diſsplicet.
ASSERTIO CLXXV.
FIdeicommi
ſsſsum vni ex familia,
quem hæres cùm morietur, elegerit, vtile e
ſsſse, & validum: quoniam fideicommi
ſsſsarij per
ſsona incerta omninò non e
ſst,
ſsed ex electione hæredis venit certificanda.
ASSERTIO CLXXVI.
HÆres, cui à teſstatore aliquè eligendi de familia fuit
facultas conceſsſsa, præcisè non tenetur eligere, ſsed
cauſsatiuè ſsi velit vnum tantùm ad fideicommiſsſsum admitti, aliàs enim nemine electo, omnes de familia ſsimul
admittuntur.
ASSERTIO CLXXVII.
SEmel ab hærede electione facta, ſstatim electo res
per fideicommiſsſsum relicta incipit deberi; ideò ſsi eidem ab hærede eadem res legetur, legatum tamquam
creditori relictum non poteſst conſsiſstere.
ASSERTIO CLXXVIII.
SI hæredi à teſstatore ſsimpliciter ius eligendi tribuatur,
cùm ſsemel electione facta officio ſsuo functus ſsit, ampliùs mutare voluntatem non poteſst; quòd ſsi tempore
mortis, eligendi facultas concedatur, & antè elegerit,
electionem reuocare poterit.
ASSERTIO CLXXIX.
SI hæres pluribus de familia, vel extraneis hæreditatem, vel aliquam rem particularem cùm morietur,
reſstituere fuerit rogatus, & ex præmatura fideicommiſsſsi
reſstitutione, alterius, quàm ipſsius præiudicium verſsetur,
ante tempus mortis reſstitutionè præuenire non poteſst.
ASSERTIO CLXXX.
SI electionem in vita factam hæres non mutauerit,
ſsed vſsque ad mortem in ea perſseuerauerit, ita demùm
electio morte hæredis confirmatur, ſsi non anteà moriatur electus; nam eo decedente ante hæredem, morte
hæredis electio non confirmatur.
ASSERTIO CLXXXI.
ELectus ab hærede non ex diſspoſsitione ipſsius, ſsed ex
prouidentia, & voluntate primi teſstatoris in fideicommiſsſso ſsuccedere videtur; ideò cùm pater ſspurio filio
nihil poſsſsit relinquere, neque ipſse hæres ſspurium filium
teſstatoris poterit eligere.
ASSERTIO CLXXXII.
HÆredi proprium filium ſspurium ad fideicommiſsſsum eligere permittitur, quia non ab eo, ſsed à primo teſstatore fideicommiſsſsum capit.
ASSERTIO CLXXXIII.
SVcceſsſsor in Maioratu ad debita vltimi poſsſseſsſsoris
ſsoluenda non tenetur, præterquam ſsi Màioratûs
contemplatione, vel ad neceſsſsariam eius vtilitatem fuerint contracta.
ASSERTIO CLXXXIV.
SVcceſsſsor in Regno ad debita prædeceſsſsoris ſsoluenda
non tenetur, niſsi in bonis etiam liberis ſsucceſsſserit:
quo modo legem quandam Partitæ aliàs difficilem intelligendam exiſstimamus.
ASSERTIO CLXXXV.
PRoximior Maioratus poſsſseſsſsor, licèt cauſsam ingratitudinis commiserit, ab vltimo poſsſseſsſsore per exhæredationem succeſsſsione Maioratûs priuari non poteſst.
ASSERTIO CLXXXVI.
LOcationi à prædeceſsſsore factæ, ſsucceſsſsor in Maioratu non tenetur ſstare.
ASSERTIO CLXXXVII.
QVamuis hæres vnum de familia hæredem inſstituat; ſsi tamen fundum extraneo legauerit, omnes
de familia admittentur.
ASSERTIO CLXXXVIII.
HÆres vnum de familia eligere rogatus, plures
etiam poterit eligere, niſsi de contraria teſstatoris
voluntate conſstiterit.
ASSERTIO CLXXXIX.
IS, qui de familia electus eſst, ab eligente in fauorem
alterius de familia rectè grauari poteſst, in extranei
vtilitatem non poteſst.
ASSERTIO CXC.
TEſstator, qui eligere vnum de familia in fundo hæredi conceſsſsit, ſsi fundum extra familiam alienari
prohibuit, tacitum fideicommiſsſsum in caſsum alienationis reliquiſsſse familiæ; videtur; ideò ſsi hæres grauauerit
electum, vt fundum extraneo reſstituat, & tantundem
pretij ei relinquat, cùm propter ſsequens fideicommiſsſsum in exterum collatum alienatio inducatur, ex perſsona primi hæredis ſsecundus oneratus intelligitur; itavt
ab eo poſst mortem electi, omnes de familia fundum
petere poſsſsint.
ASSERTIO CXCI.
IS, qui ad fideicommiſsſsum ab hærede electus eſst, cæteris omnibus de familia præfertur; cæterùm nemine
electo, omnes in æquales partes admittuntur
ASSERTIO CXCII.
SI teſstator ita fideicommiſsſsum reliquerit: Hæres mens
per fideicommiſsſsum fundum Sempronio, quamuis verbum, dato, vel æquippollens non ſsit expreſsſsum quia tamen ſscriptura menti teſstatoris, & his, quæ ſscribi debuêre, congruit, fideicommiſsſsum tenere cum Bartolo
defenditur.
ASSERTIO CXCIII.
POſst Papiniani coniecturam, ex qua conditio ſsi ſsine
liberis tacitè ſsubintelligitur, etiam tacita conditione
fideicommiſsſsum eſst conditionale.
ASSERTIO CXCIV.
PApinianus non addidit conditionem, nec potuit,
ſsed
pietatis fecit coniecturam.
ASSERTIO CXCV.
EX coniectura pietatis ſsub conditione reſsolui, & ſsub
contraria datum videri fideicommiſsſsum, iuris poteſstate eſsſsectum eſst.
ASSERTIO CXCVI.
SVblatâ differentiâ, quæ iure Digeſstorum, inter lineam maſsculinam, & fœmininam viguerat, Iuſstinianus Papiniani coniecturam, non tantùm in liberis ſsuis
hæredibus, ſsed & in illis liberis, qui per lineam fœmininam deſscendunt, ampliauit.
ASSERTIO CXCVII.
DOnatio quamuis piæ cauſsæ facta ab eo, qui liberos non habebat, natiuitate liberorum reuocatur,
ASSERTIO CXCVIII.
LIberi iam nati donationis tempore, non excludunt
fideicommiſsſsum, licèt multi diuersò ferantur.
ASSERTIO CXCIX.
AN naturales liberi ſsubſstitutum excludant, perpetua fuit quæſstio, vna communis affirmat, non tantùm legitimis, ſsed & naturalibus ex cõiecturaconiectura Papiniani
ſsubſstitutum excludi, altera negat. ego nihil certum conſstitui, ſsed voluntatis eſsſse quæſstionem coniecturis eliciendam verius crediderim cum nonnullis.
ASSERTIO CC.
IN propoſsito dubio nihil referre, an liberi naturales
ex ſseruili conſsortio, an ex concubina domi retenta
ſsint; nam ſscrupuloſsa magis, quàm vera diſstinctio eſst,
ſsempèrque ſspectari debebit teſstatoris voluntas ex coniecturis elicita.
ASSERTIO CCI.
CÆlibes, & orbos non fieri lege Papia incapaces,
imò eis fui
ſsſse relictam te
ſstamenti factionem pa
ſsſsiuam, dummodò legi pareant, contra nonnullos.
ASSERTIO CCII.
LEgatum annum à cælibe lex Papia non auferebat,
licèt alia auferret, niſsi intra centeſsimum diem legi
paruiſsſset.
ASSERTIO CCIII.
NOn generaliter, ſsed potiùs ne lex Papia eludatur,
credo Iuriſsconſsultos legatum, donationem, fideicommiſsſsum, & mortis causâ donationem æquiparaſsſse,
& hæreditatis appellatione bonorum poſsſseſsſsionem
comprehendi docuiſsſse.
ASSERTIO CCIV.
SVbſstitutionem vulgarem, non verò ius accreſscendi
fiſscum lege Papia vocatum excludere, quodam Authore reclamante defendam.
ASSERTIO CCV.
IN conſsilio Galli, vt pote non extenſso à Scæuola vltra pronepotem, non potuit deuolui hæreditas in
cauſsam caduci, quia in liberis vſsque ad eum gradum lex
Papia ius antiquum intactum reliquit.
ASSERTIO CCVI.
STante lege Papia, quemlibet bonorum poſsſseſsſsionem
petere, filios, & ſsiruos parentibus, & dominis potiùs ſse hæredes exiſstere verius cenſseo.
ASSERTIO CCVII.
REgula Catoniana neque in legato vſsusfructûs, neque in legato cælibi, & orbo relicto locum habebat.
ASSERTIO CCVIII.
ATtenta lege Papia, neque ante aditam hæreditatem poterat legatarius optare, neque legatum ad
hæredes tranſsmittere.
ASSERTIO CCIX.
LEgatum mortuo relictum, vt relictum latino, peregrino, & deportato, pro non ſscripto habetur
ASSERTIO CCX.
IN fideicommiſsſsis non iuris ciuilis ſsubtilitas, ſsed defunctorum voluntas obſseruatur; ideò fideicommiſsſsum deportati ſseruo relictum ſsuſstinetur.
ASSERTIO CCXI.
SI ſseruus cælibis hæres inſstituatur, & antequam iuſsſsu
domini hæreditatem adeat, alienatus, vel manumiſsſsus fuerit, & eius dominus intra centum dies legi Iuliæ,
& Papiæ pareat, & nuptias contrahat, teſstamenti factionem habere dicitur; & ideò adeundo, ſsibi, aut domino
hæreditatem acquiret.
ASSERTIO CCXII.
DOtis cau
ſsam
ſsemper, & vbique præcipuam e
ſsſse de
bere propter publicam vtilitatem, vt fœminæ faciliùs nubere, & liberorum procreationi
ſstudere po
ſsſsint;
idcircò ipsius fauore quamplurima in iure
ſstatura contra
ſstrictas di
ſsputandi rationes.
ASSERTIO CCXIII.
SI duo inſstrumenta reperiantur eodem die confecta,
alterum dotis, & alterum mutui cum hypotheca,
nec de prioritate conſstet, in dubio inſstrumentum dotis
antiquius præſsumitur.
ASSERTIO CCXIV.
SI hypotheca fiſsci, cum hypotheca dotis concurrat,
neque appareat, quæ prior ſsit, dotis hypotheca anterior præſsumetur; imò hodie noua Iuſstiniani conſstitutione, etſsi certum ſsit hypothecam fiſsci anteriorem eſsſse,
dotis hypothecam præferri debere defendám.
ASSERTIO CCXV.
PRiuilegiũPRiuilegium tacitæ hypothecæ: ad filios, & ad hæredes
extraneos tranſsmittitur: priuilegium verò prælationis mulieri conceſsſsum, ad filios, non tamen ad hæredes
extraneos tranſsit.
ASSERTIO CCXVI.
Peciale priuilegium dotis in hoc conſsiſstere, vt ex
nuda promiſsſsione dotis actió naſscatur, cum Bartolo
contra Recentiores.
ASSERTIO CCXVII.
INcerta promiſsſsio dotis, ſspeciali ipſsius fauore, & laxatis in hoc iuris ciuilis regulis ſsuſstinetur.
ASSERTIO CCXVIII.
QVamuis alienatio rerum mobilium dotalium, à
marito facta, tam veteri, quàm nouiori iure teneat; tamen ſsi maritus ſsoluendo non ſsit, dotis fauore,
ne vxor indotata maneat, reuocabitur.
ASSERTIO CCXIX.
SI fœmina pro muliere dotem promittat, Senatuſsconſsulti Velleiani authoritas ceſsſsat, ac dotis fauore
cum effectu obligatur.
ASSERTIO CCXX.
PRiuilegia dotis etiam in muliere ſsterili locum habere, cum ſsententia communi, contra nonnullos.
ASSERTIO CCXXI.
DEbitum primipilare præfertur debito dotis propter
ſsummam Reipublicæ vtilitatem, quæ in ſsecuritate
huius debiti verſsatur.
ASSERTIO CCXXII.
COnuentionis verbum cùm generale
ſsit, tam no
minatos, quàm innominatos contractus comprehendit: nominati
ſsunt, qui certum, & elegans
nomen habent; innominati
ſsunt (quicquid Baldus
& alij contrà contendant) qui nomen elegans non habent.
ASSERTIO CCXXIII.
PErmutationis contractus ex communi ſsententia in
eo diſstinguitur ab innominato do vt des, quòd ille,
ſsi ſspecies pro ſspecie detur, celebratur; hic, ſsi ſspecies
pro genere, aut genus pro genere permutetur: ſsed ego
cum nonnullis Recentioribus, & olim, & nunc longè
verius crediderim, permutationem genus eſsſse, & omnes
contractus innominatos reſspectiuos, vt ſspecies comprehendere, ideóque innominatum contractum eſsſse.
ASSERTIO CCXXIV.
DOnatio, cùm non aliter, quam rei traditione celebraretur ante Iuſstiniani conſstitutionem, nec nominatus, nec innominatus contractus fuit; poſst eam
verò credebam olim, & nunc ſsecurè firmo contractum
eſsſse, & quidem nominatum, licèt permulti contradicant, tranſsactionem tamen innominatum contractum
eſsſse rectè defendunt quamplures.
ASSERTIO CCXXV.
INter nominatas & innominatas conuentiones hoc
intereſst, quòd illæ ſsolo conſsenſsu actionem ciuilem
ſspecialem, & nominatam producunt; hæ autem non
aliter, quàm ſsi cauſsa ſsubeſst, licèt ante implementum
obligationem naturalem producere cum communi ſsententia libenter probauerim.
ASSERTIO CCXXVI.
PActa, quæ nuda appellantur, non impropriè contractus eſsſse innominatos arbitramur, licèt quatuor
tantum eorum ſspecies inueniantur, qui dicuntur reſspectiui, inter quæ eam differentiam conſstituo, quòd illa
licèt iure ciuili, & pontificio etiam (vt verius eſst) actionem non producant, apud Hiſspanos tamen producunt;
ſsi tamen contractus reſspectiui ſsint; nec apud nos actionem ante implementum pariunt.
ASSERTIO CCXXVII.
NOminatæ conuentiones nominatas actiones producunt, ideſst, quæ propriam, & deſscriptam formulam in albo Prætoris habebant; innominatæ verò
generalem præſscriptis verbis ad intereſsſse, & condictionem ob cauſsam ad repetendum habent. Dicitur autem
præſscriptis verbis actio, quòd à Prætore ſsecundùm verba præſscripta conuentionis daretur; ideóque licèt actio
in factum generalis ſsit, plures ſspecies comprehendens,
tamen in factum ciuilis eadem eſst, quæ & præſscriptis
verbis, quia datur etiam ſsecundùm factum.
ASSERTIO CCXXVIII.
SI detur pecunia pro re, quia emptionis venditionis ſsubſstantialia interueniunt, contractum eſsſse nominatum emptionis affirmo; ſsed ſsi ſsimul cum pecunia alia ſspecies detur, quæ vel pecuniam excedat, vel
de eius valore dubitetur, innominatam eſsſse conuentionem do vt des, ad Paulum, & Celſsum Iuriſsconſsultos
conciliandos verius crediderim, & quorundam obſstaculis & nouè, & verè ſsatisfaciam, vt aliquando forſsan videbit Lector.
ASSERTIO CCXXIX.
SI ſspecies pro ſspecie, genus pro genere, ſspecies pro
genere, aut è contra genus pro ſspecie detur, non eſsſse
contractum emptionis contra Caſsſsianos, & Sabinianos,
ſsed permutationis, aut innominatum do vt des, cum
Nerua, & Proculo: ideóque præſscriptis verbis actionem dari, aut condictionem ob cauſsam, veriſsſsimum conſstituo, & ab aliorum impugnationibus in Salmanticenſsi Gymnaſsio defendebam olim, nunc etiam facilè
& verè defendi poſsſse exiſstimo.
ASSERTIO CCXXX.
DO vt facias, & facio, vt des, contractus innominati, neque ex forma ineundi, neque ex implemento diſstinguuntur, ſsed res reſspectu dantis eſst do vt
facias, reſspectu verò facientis, facio vt des, ſsicut venditio dicitur reſspectu vendentis, emptio autem reſspectu
ementis; quando autem factum tale eſst, quod locari ſsolet, non eſst innominatus contractus, ſsed locationis, quia
mercedem non oportere in pecunia numerata in eo contractu intercedere verius exiſstimo.
ASSERTIO CCXXXI.
SI facias quod locari non ſsolet vt decem tibi dem,
contractus eſst innominatus; & ideò ſsemper actio
præſscriptis verbis locum habebit, quæ apellatur in factum ciuilis, eámque Iulianus quoque conceſsſsit, licèt
malè plerique exiſstimauerint in eo à Martiano reprehendi, quod ciuilem actionem in eo caſsu negabat.
ASSERTIO CCXXXII.
CVm ex omnibus contractibus, qui à Græcis appellantur Synallagma, ciuilis adio præscriptis verbis
oriatur, & huiuſsmodi ſsit contractus facio vt des; negari
non poteſst ex eo competere actionem illam ciuilem:
quod, ne Paulus Iureconſsultus repugnet, intelligendum
eſsſse tuebor, vbi incipit is contractus à conuentione, idque incognita vulgò ratione.
ASSERTIO CCXXXIII.
COntractus innominatus facio vt facias, ſsimillimus
eſst contractui nominato Mandati, producittamen
actionem ciuilem generalem præſscriptis verbis, quæ
ſsemper competit, vbi de contractu, aut actione dubitatur.
ASSERTIO CCXXXIV.
ACceptilatio e
ſst liberatio per mutuam interroga
tionem, quâ vtriu
ſsque contingit ab eodem nexu
ab
ſsolutio: Et duplex e
ſst, Vulgaris, quæ nonni
ſsi verború
obligationem di
ſsſsoluit: Aquiliana, per quam etiam aliæ
omnes in
ſstipulatum deductæ, & nouatæ di
ſsſsoluuntur.
Dicitur autem acceptilatio ab accepto ferendo; acceptum enim ferre nihil aliud e
ſst, quàm fateri
ſse ab aliquo accepi
ſsſse, &
ſsic velut imaginaria
ſsolatio indicatur,
ide
ſst, quæ
ſspeciem
ſsolutionis iuri ciuili refert, & obligationem tollit.
ASSERTIO CCXXXV.
NOuatione tollitur obligatio, quæ inter modos di
ſsſsoluendarum obligationum à Iu
ſstiniano. refertur;
definitur, vt
ſsit prioris debiti in aliam nouam obligationem, vel ciuilem, vel naturalem transfu
ſsio, atque
tran
ſslatio. Dicitur autem à nouo,
ſsiue à noua obligatione, nec intere
ſst quæ obligatio præcedat, dummodò |
abqua fuerit, hoc e
ſst, naturalis, ciuilis, aut honoraria,
ſsiue verbis, aut re, vel litteris, aut con
ſsen
ſsu præcedens
con
ſstituta fuerit.
ASSERTIO CCXXXVI.
VEteri iure neque per additionem, vel detractionem ſsummæ in fecunda ſstipulatione factam,
nouationem fieri, niſsi id inter contrahentes aſstum eſsſset,
contra communem ſsententiam defenditur.
ASSERTIO CCXXXVII.
QVamuis ſsecunda ſstipulatio plus quàm prima contineat, niſsi id actum inter contrahentes fuerit,
prior Pandectarum iure non nouabatur, ſsed ſstipulator
ex vtraque agere poterat; ita tamen vt ſsi ex prima egerit, ex ſsecunda tantùm ad id, quod deeſst, agere poſsſsit:
ſsin verò ex ſsecunda, prior extinguatur ſsolutione magis,
quàm nouatione.
ASSERTIO CCXXXVIII.
NOua Iuſstiniani conſstitutione, prioris obligationis
nouatio non aliás contingere poteſst, quàm ſsi inter
contrahentes expreſssè actum fuerit, vt nouatio fiat:
Pandectarum tamen iure, & ſsæculo Iureconſsultorum
inter contrahentes actum fuiſsſse ſsufficiebat, etſsi non ſspecialiter; aut expreſsſsim, ſsed tacitè tantum, hoc eſst ſsignis,
vel præſsumptionibus à lege inductis.
ASSERTIO CCXXXIX.
NOuatio ope exceptionis inducitur hodie, in quibus caſsibus ipſso iure inducebatur olim ex ſsententia quorundam, quæ nullo pacto ſsuſstineri poteſst: idcircò cum Alexandro, Fulgoſsio, & Alciato multis retrò
temporibus longè verius crediderim, nec ope exceptionis induci nouationẽnouationem poſst Iuſstiniani conſstitutionem, niſsi
inter contrahentes expreſssè actum ſsit, vt nouatio fiat;
ASSERTIO CCXL.
NOua Iuſstiniani conſstitutio, quæ nouationem fieri
prohibet, niſsi expreſssè agatur, in delegatione propriè ſsumpta locum non habet; ſsecus tamen ſsi delegatio
impropriè facta fit, quoniam delegans non liberatur
nifi expreſssè actum fit, cum ſsententia communi, quæ
fortaſsſsis nec lege quadam partitæ alteratur, vtpote cùm
in diuerſsis terminis loquatur lex illa; quicquid Scriptores huius Regni contrà exiſstimauerint, ſsed malè
quidem, vt aliquando Lector videbit.
ASSERTIO CCXLI.
SCripturam eam habere prærogatiuam, vt ſsemper
pro illa præſsumendum ſsit, niſsi contrarium euidentiſsſsimis probationibus conuincatur.
ASSERTIO CCXLII.
QVia facilè pecuniæ cupidus,
ſseu nece
ſsſsitate oppre
ſs
ſsus,
ſspe futuræ numerationis, recepi
ſsſse pecuniam
fatetur, quæ
ſstipulantis malignitate credita non
ſsit, non
numeratæ: pecuniæ exceptio introducta e
ſst, quæ olim
ad quinquennium extendebatur, nouiori iure biennio
finitur.
ASSERTIO CCXLIII.
NOn numeratæ pecuniæ exceptio locum habet: ſsiue
ſscripturâ, ſsiue verbis quiſspiam recepiſsſse fateatur:
ſsed ſsi Notarius numerationis testimonium in instrumento exhibeat, reus condemnabitur.
ASSERTIO CCXLIV.
TAntùm in contractu Mutui pecuniæ non numeratæ: exceptio prodeſst, in aliis autem obligationibus
ex antecedenti cauſsa descendentibus vnuſsquiſsque ſsuis
confeſsſsionibus acquieſscere debet.
ASSERTIO CCXLV.
PEcuniæ non numeratæ exceptio intra biennium oppoſsita, probationis onus in creditorem transfert,
eóque numerationem non probante abſsolutio ſsequitur.
ASSERTIO CCXLVI.
NOn numeratæ pecuniæ exceptioni renunciari poſsſse, vel non poſsſse, diſsputationis gratiâ defenditur.
ASSERTIO CCXLVII.
CRedendi verbum ad eos propriè pertinet, qui alie
nam fidem
ſsequuti
ſsunt: quocirca ex proprietate
ſsermonis referri non pote
ſst ad eos, quibus ex delicto, vel ex legato debetur: is enim, cui ex delicto debetur, alienam fidem non
ſsequitur, neque is, qui delinquit, poenæ con
ſsentit, vult enim delinquere, non
pænam pati: legatarius etiam fidem hæredis
ſsequutus
non e
ſst, tamen impropriè, atque ex communi v
ſsu loquendi, qui verborum proprietati præualet, nomen
credendi ad omnes extenditur, quibus ex quacunque cau
ſsa
debetur.
ASSERTIO CCXLVIII.
CReditor propriè non solùm dicitur is, cui purè debetur, ſsed etiam, cui in diem debetur, vel ſsub conditione, quæ omninò extitura eſst; at verò is, cui debetur ſsub conditione, quæ incerta eſst, propriè, aut ſsimpliciter creditor non dicitur, ſsed condicionalis creditor
appellatur.
ASSERTIO CCXLIX.
MVtuum diuerſsimodè definiri ſsolet; mihi placuit
ſsemper definitio Bartoli, vt fit contractus celebratus datione vera, vel ficta; rei conſsiſstentis in pondere;
numero, vel menſsura, cum ſspe recipiendi tantundem in
genere ſsuo.
ASSERTIO CCL.
REs quæ conſsiſstit: in pondere, numero, vel menſsura,
ſsi penes aliquem deponatur, ac eidem concedatur
expreſsſsim, vt frui poſsſsit, vel vt tantundem reddere liceat, adhuc Depoſsiti manet contractus, nec in Mutuum
conuertitur propter adiectionem conditionis tempore
Depoſsiti factam; quæ licèt contractus Depoſsiti modum
excedat, non tamen eſst contra ipſsius ſsubſstantiam: Quòd
ſsi Depoſsito ſsimpliciter, & abſsque vlla conditione facto,
poſstmodùm inter partes conuenerit, vt tantundem reddere, vel Depoſsito vti liceat, Depoſsiti contractus finitur;
& verum Mutuum eſsſse incipit.
ASSERTIO CCLI.
SI res conſsiſstens in pondere, numero, vel menſsura
credatur alteri, quamuis ipſse eadem nummorum
corpora mutuanti reddiderit, adhuc Mutui contractus
erit; ſsufficit enim Mutuum ab initio eo animo factum,
vt idèidem in genere redderetur, licèt ex accidenti aliter fiat.
ASSERTIO CCLII.
MVtuum in his rebus conſsiſstir, quæ in pondere,
numero, menſsuráve conſstant; quoniam eius naturæ ſsunt vt poſsſsit quis propriè in creditum ire, earum
dominium transferendo, & ſsibi ſsatisfieri per ſsolutionem
aliarum eiuſsdem generis, quæ tantumdem præſstent
propter omnimodam ſsimilitudinem; quod in aliis rebus
non contingit, in quibus ſsi aliquis iret in creditum, earum dominium transferendo, eueniret, vt cùm alia res
ſsoluendaſsibi eſsſset pro re, quam dedit, damnum pateretur, cùm nulla fit tam æqualis æſstimationis, vt ipſsius;
ſsolutione ſsatisfactum credito videri poſsſsit.
ASSERTIO CCLIII.
DEbitori mutuam rem aliquam accipienti, non licet
inuito creditore rem alterius generis ſsoluere, niſsi
imminente neceſsſsitate, & aliis interuenientibus, quæ à
iure requiſsita ſsunt: Nec etiam licet pro vino, tritico,
vel alia re, quæ in pondere, vel menſsura conſsiſstat, pecuniam ſsoluere; cum Bartolo, & communi, contra nonnullos.
ASSERTIO CCLIV.
PEcuniam non tam ex ſsubſstantia, quàm ex quantitate conſsiderandam eſsſse, idcircò ſsummo, ſstrictóque
iure licere debitori alterius generis pecuniam ſsoluere, quàm cuius credita erat, dummodò æquiualeat
acceptæ.
ASSERTIO CCLV.
CReditor
ſsicut inuitus non compellitur aliud pro
alio, etiamfi melius
ſsit, accipere; ita neque alium
fideiu
ſsſsorem pro alio: idcircò compellendus non e
ſst
mutare fideiu
ſsſsorem etiam oblato alio æquè idoneo,
neque vnum pignus pro alio, et
ſsi
ſsit æqualis valoris:
Ex cau
ſsa tamen compelli poterit pignus æquè idoneum
accipere, cùm ineo nulla versetur vtilitas, fideiu
ſsſsorem
verò
nunquãnunquam; quoniam creditor iu
ſstè pote
ſst de vna per|
ſsona magis confidere, quam de alia, et
ſsi vtraque æqualis videatur.
ASSERTIO CCLVI.
MVtuum damus, recepturi non eandem rem. quam
dedimus, ſsed aliam eiuſsdem generis, alioquin aut
Commodatum erit, aut Depoſsitum, aut aliud genus
contractûs, provt contrahentes voluerint, hoc eſst Precarium, pignoris datio, aut locatio; ſsed & ſsi rem alterius generis accipiamus, Mutuum non erit, ſsed contractus innominatus do vt des.
ASSERTIO CCLVII.
MVtuum vnicum eſsſse, quod re contrahitur, & ita
demum ſsi de meo tuum fiat, non aliàs facilioris
tamen doctrinæ gratiâ probari poſsſse, Mutuum quoddam
ciuile eſsſse, quod contrahitur, cùm ſspe futuræ numerationis non acceptum accepiſsſse fatemur: quo caſsu non
ex chirographo obligatio oritur, vt Bartolus exiſstimauit, ſsed potiùs ex Mutuo, quia creditur numerationem
præceſsſsiſsſse, ſsic vt etiam ante biennium actionem habeat creditor; quidquid alij repugnent.
ASSERTIO CCLVIII.
IN contractu Mutui tacitè actum videri, etſsi expreſssè
cautum non ſsit, vt eiuſsdem generis, & bonitatis res
reddantur, quâ datæ ſsunt: idcircò debitor nec dando
rem mediocrem, liberatur, quia licèt generis debitor ſsit,
Mutuum tamen acceptum reſstituere debet cum relatione ad rem mutuo datam propter functionem, per
quam certa efficitur res ſsoluenda.
ASSERTIO CCLIX.
DEbitor generis, & ſsic ex contractu Mutui, rei interitu non liberatur, quoniam genus perire non
poteſst; id quod in debitore quantitatis etiam reſspectu
certæ rei æqualiter obseruandum erit cum Cumano, &
Fulgoſsio, contra communem.
ASSERTIO CCLX.
DEbitor quantitatis, poſst oblationem, ope exceptionis liberatur, ſsi quantitas perierit; abſsque
oblatione etiam, ſsi inter partes conuentum fuerit, vt
per interitum liberetur.
