Vol. 2
D. IOANNIS DEL CASTILLO SOTOMAYOR I.C. NOBILISSIMI; OLIM COMPLVTENSIS academiæ antecessoris primarii; Poſstmodùm in Gallæciano, Hiſspalenſsi, & Granatenſsi Auditoriis, Regiíſsque Curiis, ſsucceſsſsiuè Senatoris Ampliſsſsimi; Demum in Supremo Dominicæ Rei, ſsiue Patrimonij Regij Senatu Conſsiliarij præſstantiſsſsimi;

QVOTIDIANARVM CONTROVERSIARVM IVRIS LIBER SECVNDVS:

IN QVO QVÆSTIONES VARIÆ, ATQVE VSVI FORENSI admodùm vtiles, imò neceſsſsariæ; accurata manu, & methodo practica elaboratæ congeruntur. OPVS REVERA PRAGMATICIS FORENSIBVS vtiliſsſsimum, cum Summarijs, & Indicibus, ad ſsubleuandum Lectoris laborem, opportunis: Nunc recèns Typis Lugdunenſsibus editum, ab innumeris veteris prælimendis expurgatum, & Characterum varietate diſstinctis allegationibus non mediocri labore adornatum,
LVGDVNI, Sumptib. Lavr. Anisson, & Io. Bapt. Devenet. M. DC. LVIII. cvm privilegio regis.

ARGVMENTA OMNIVM CAPITVM, QVÆ in hoc Libro Secundo continentur,

Vbi dilucida traditur, & diſstincta ſsumma, rerum omnium, maximè earum, quæ notabiliores ſsunt, ac in vnoquoque capite præcipuè tractantur.
  • Cap. I. INteresse lucri ceſsſsantis, & damni emergentis, à quo, & quando licitè peti poſsſsit; an ex conuentione, vel citra conuentionem; ex culpa, aut mora debitoris tantum, vel abſsque culpa, & mora. Vt petatur, an debeat eſsſse certum, & quando dicatur certum. Item, an requiratur quòd petens ſsolitus ſsit negotiari cum pecunia, vel non: Et quomodo illud probetur, deducatur, & conſsideretur; & quid neceſsſsario probandum ſsit ab agente. Diligens quidem, & accurata explanatio: vbi quæ ab aliis hactenus dicta ſsunt, & ſscripta, diſstinctione & reſsolutione explicantur; ſsic vt quærendi alibi neceſsſsitas ampliùs non immineat; & materia iſsta ſsingulari ordine compoſsita, & dilucidè magis, quàm antea erat, reſsoluta proponitur; ac denique nonnulla, & nouiter, & verè adnotata per Authorem traduntur. pag. 1.
  • Cap. II. Fideicommiſsſsum, vel primogenium ſsic relictum, vt deſscendentes per virilem ſsexum, aut de virili, à virili, per lineam maſsculinam, vel de linea maſsculina vocentur, vtrùm fœminis per lineam maſsculinam deſscendentibus debeatur: vbi quæ ab aliis hactenus ſscripta erant, breuiter recenſsentur in vnum: Peregrini, Prętis, Manticæ, Menochij, Angeli Matheacij & aliorum traditiones diſscutiuntur; ac demum Ludouici Molinæ in Hiſspanorum primogeniis ſsententia, ita demum admittitur, ſsi agnationi conſsultum fuiſsſse probetur; aliàs, & nouè, & ſsubtiliter, verè tamen impugnatur; & nonnulla adnotantur per Authorem, quæ (vt videbis lector) non erant antea ſsic ſscripta. p. 10
  • Cap. III. Ioannis Andreæ ſsententia in addit. ad Specul. in tit. de obligat. & ſsolut. in princip. ſsuper rubr. col. 1. quod promittens ſse obligaturum ad decem intra certam diem, die adueniente conueniri poſsſsit ſstatim, ac ſsi de præſsenti ſse obligaſsſset, quia inutilis circuitus eſst vitandus, an, & in quibus terminis procedere poſsſsit. Vbi quæ ab aliis hactenus ſscripta ſsunt, breuiter & dilucidè recenſsentur, legibus huius regni applicantur, & nonnullis diſstinctè magis, quàm antea erant, adnotatis; res iſsta breuitate, & diſstinctione explicatur. p. 14.
  • Cap. IV. Fœminæ primogenitæ: qualiter ad maioratus ſsucceſsſsionem admittantur, Vel non; propter maſsculos eiuſsdem lineæ, & gradus, aut etiam remotioris quando excludantur: agnationis conſseruandæ rationem, ex quibus videantur maioratus inſstitutores habuiſsſse: maſsculorum vocatio, quando in hominum. diſspoſsitionibus cenſseatur facta, agnationis conſseruandæ, aut prælationis inducendæ gratia: qualitas maſsculinitatis in certis gradibus, ſsubſstitutionibus, aut perſsonis expreſsſsa, an, & quando in aliis repetita cenſseri debeat, vel non: vbi de contrarietate conſiliorũconſiliorum Abbatis Ananiæ, & aliorum accuratè, & plenius quàm antea erat, tractatur. Deinde repetitio qualitatis, vel conditionis adiectæ præcedentibus, quando dicatur, vel præſsumatur fieri ad ſsequentia: & qualitatum præcedentium repetitio ex quibus cauſsis, aut dictionibus, vel rationibus induci, aut ceſsſsare debeat, plena, & diſstincta manu tractatum proponitur: Authorum ferè omnium, qui hactenus in propoſsito ſscripſserunt, ſsententiæ, & opiniones ſsuo ordine, breuiter tamen, & diſstinctè recenſsentur in vnum; & multa dilucidè, & nouiter adnotantur per Authorem, quæ originali & aſsſsidua librorum lectura digeruntur, nec erant ab alio hucvſsque ſsic explicata. p. 16.
  • Cap. V. Ad l. omnes, & l. bene à Zenone. C. de quadrien. præſscript. vbi quæ hactenus in propoſsito earum ſscripſserunt Doctores in | mille locis, breuiter recenſsentur in vnum: nonnulla verò, quæ nec abſsolutè, nec diſstinctè explicarunt, dilucidè & eleganter magis, quàm antea erant, enucleata traduntur. Deinde, vtrùm in damnum. minorum, Eccleſsiarum, & clericorum, laicorum etiam in terris Eccleſsiæ, aut de iure Canonico procedant, diligenti manu diſscutitur, Laurentij de Pinu reſsolutio, in conſsilio 90. num. 9. (ad quam nullus hucvſsque animaduertit in hac materia) nouiter, & verè impugnatur, atque in propoſsito quamplurima vltra alios ab Authore adnotantur. Vulgatum denique Doctorum aſsſsumptum, Piæ cauſsæ fauendum, atque in dubio iudicandum pro illa: multis remiſsſsiuè exornatum; & ibidem, quæ dicatur pia cauſsa, cum multis exemplis, latè etiam declaratum remiſsſsiuè. pag. 33
  • Cap. VI. De captatoria voluntate, item de ea, quæ in arbitrium alterius, vel in liberam cuiuſsque voluntatem confertur: dilucida, & abſsoluta, breuis tamen, & diſstincta interpretatio traditur: communes ibidem DD. reſsolutiones expenduntur; legibus huius regni nouiter applicantur; & in effectu res iſsta ad praxim expeditius quàm antea erat, declarata relinquitur. Deinde ad quæſstionem infertur, vtrum meliorandi aliquem ex filiis, vel nepotibus facultas in voluntatem alterius à parentibus poſsſsit committi. Quid ſsi dictum ſsit, Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor mea, vel alius elegerit: vel, Concedo facultatem vxori meæ, vel alteri, meliorandi vnum ex filiis, vel nepotibus meis: ſsiue, Vxor mea, vel alius, ſsi voluerit, melioret vnum ex filiis meis; aut, Ex tertia, & quinta bonorum parte, ſsi velit, in aliquem ex filiis meis primogenium inſstituat. Quid denique ſsi non deſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè, arbitrio, vel ad arbitrium alicuius vnum, ex filiis ſsuis meliorari teſstator dixerit. Vbi quæ ab aliis dicta erant hucvſsque, breuiter recẽſenturrecensentur; & nonnullis nouiter, & melius quàm hactenus adnotatis, vera, & diſstincta reſsolutio traditur, &. l. 31. Tauri, germanus ſsenſsus detegitur. pag. 40
  • Cap. VII. Pater meliorans filium, aut deſscendentem alium in Tertio bonorum ſsuorum, ſsi in vocationibus, grauaminibus, aut ſsubſstitutionibus non ſseruauerit ordinem, & formam, quæ in l. 27. Tauri, ſstatuitur, vtrum melioratio in totum corruere debeat, an verò reducenda ſsit ad ordinem, & formam in ea lege præſscriptam: vbi nonnullis ab Authore nouiter adnotatis, Scribentium huius regni ſsententia profertur; & vltra eos, duo caſsus principales conſsiderantur, quibus propoſsitum dubium & verè, & dilucidè magis, quàm antea erat, remanet explicatum. Ac denique in ea materia, An actus qui non valet vt agitur, valere debeat omni meliore modo, quo poſsſsit: & quando Vtile per inutile vitietur, vel non vitietur, nonnulla dicuntur, & res iſsta latiſsſsimè explicata proponitur remiſsſsiuè. p. 49
  • Cap. VIII. Legis 2. C. de reſscindenda venditione, remedium, an ex humanitate, vel ex rigore iuris proceſsſserit, & quare fuerit introductum? nec per illud intra dimidiam tantùm læſsis ſsuccurſsum ſsit. Cur etiam emptori fuerit conceſsſsa ſsupplendi pretij facultas, & eius electioni res relicta? arguta quidem, ſsubtilis, & non vulgata diſsceptatio, qua poſst incredibilem, & originalẽoriginalem ſcribẽtiumscribentium lecturãlecturam, multa adnotãturadnotantur, quæ ſsic elaborata, aut digeſsta nullibi antea erant. p. 52.
  • Cap. IX. Inſstantia cœpta cum maioratus poſsſseſsſsore, an, & qualiter tranſseat in ſsequentes ipſsius maioratus ſsucceſsſsores: Item, an tranſseat in ſsingularem etiam rei ſucceſſorẽsuccessorem in iudiciis realibus. Vbi nonnulla adnotantur ab Authore, quæ pro huius rei explicatione ſsilentio prætermitti non poterant; & ab his relinquuntur intacta, qui de Hiſspanorum primogeniis tractarunt. p. 55
  • Cap. X. Ad explicationem primæ, ſsecundæ, quintæ, & ſsextæ aſsſsertionis, quarum lib. 1. harum controuerſs. cap. 81. mentio fit per AuthorẽAuthorem, breuis traditur, ſsed non contemnenda interpretatio, in qua (vt videbis) nihil ab alio dictum tranſscribitur, nec etiam aliquid ſscriptum omittitur; & in materia ſsubſstitutionum nonnulla & nouiter, & verè conſsiderata, in medium proferuntur. p. 57.
  • Cap. XI. Filij nati ex matrimonio putatiuo bona fide contracto, an, & quando ex præſsumpta teſstantis voluntate, vel ex iuris diſspoſsitione comprehenſsi dicantur, vt in fideicommiſsſsis, & primogeniis, etiam excluſsis aliis filiis ex legitimo matrimonio natis, ſsuccedant. Vbi de matrimonio putatiuo dicuntur nonnulla; Decij ſsententia, quam Socinus iunior & alij tuentur, contra Curtium iuniorẽiuniorem elegãtereleganter, nouè defenditur; & congeſstis in vnum quæ ab aliis in mille locis erãterant ſscripta, res iſsta dilucidè, & diſstinctè magis quàm hactenus explicatur. p. 60.
  • Cap. XII. Liberi in conditione poſsiti, an, & quando cenſseantur vocati, vel grauati, & quæ coniecturę vocationem, vel grauamen in re dubia inducant, multíſsque in propoſsito neceſsſsariis, plena, atque abſsoluta manu actum ab his, qui hoc capite recenſsentur in vnum; & ibidem reddita ratio, quare huiuſsce rei diſsceptatio prætermiſsſsa ſsit ab Authore, in qua ipſse non leui, aſsſsiduo potius, | & importuno labore quamplurima euoluerat, & non mediocri diligentia diſstinxerat. pag. 65.
  • Cap. XIII. Pater qui vnicum tantùm filium habeat, vtrum tertiæ partis bonorum ſsuorum meliorationem facere poſsſsit, ita vt in ea grauari valeat filius, aut in fauorem deſscendentium, futurorúmve liberorum grauamen, aut fideicommiſsſsum iniungi: accurata equidem, & diligens explanatio, vbi Scriptorum huius regni ſsententia communis, melius quàm antea erat, corroboratur; Ioannis Parladorij in contrarium rationes, & fundamenta nouiter, & verè ſsubuertuntur; & multa adnotantur, quæ alibi lector non inueniet ſscripta. Deinde melioratio huiuſsmodi facta filio, quem pater vnicum habebat, an conualeſscat, ſsi alij filij, vel nepotes viuo patre naſscantur. Quid è contra ſsi tempore meliorationis factæ, plures erant filij, aut nepotes ex filiis; tempore autem mortis parentis vnicus tantum filius ſsuperſsit: vbi etiam traduntur nonnulla, quæ ſsic diſstinctè, abſsolutè explicata non erant ab alio. pag. 67.
  • Cap. XIV. Subſstitutio pupillaris, an ex rigore iuris, vel ex humanitate aut gratia fuerit introducta; non extraordinaria, vulgata potius, & in materia ſsubſstitutionum. agitata quæſstio: ſsed ab Authore luculentiùs forſsan, & diſstinctè magis quàm antea erat, nunc explicata. Ibidem adnotata nonnulla, ad quæ alij non ſsic animaduertunt. Ac denique ſsubſstitutio pupillaris, an patris, vel filij teſstamentum, ſsiue an duo teſstamenta dicantur, vel vnum; optimè, & breuiter declaratum. p. 74.
  • Cap. XV. Subſstitutio pupillaris quare introducta, curioſsa magis in ſscholis, quam in praxi neceſsſsaria quæſstio; nunc tamen breuiter, & dilucidè magis quam antea fuerat, explicata. p. 76.
  • Cap. XVI. De inſstrumentorum authoritate, & fide, tam quæ originalia, quàm quæ exẽplariaexemplaria ſsunt. Item de his, quæ in ipſsorum confectione, vt ſsolemnia ſsint, interuenire debent. Qualiter, & per quos teſstes impugnari poſsſsint. Quibus ex cauſsis ſsuſspecta, aut falſsa reddantur, vt non, vel minus probent. Aduerſsus ſsuſspiciones falſsitatis quaſscunque, quibus rationibus defendantur. Ac deniq;denique de protocollis, ſseu regiſstris, nonnulla breuiter, & diſstinctè traduntur in hoc capite, quæ vtilia ſsunt, & in praxi frequenter contingunt, nec abſsque ingenti, & aſsſsiduo Scribentium omnium ſstudio in vnum recenſseri potuiſsſsent. pag. 77.
  • Cap. XVII. Ex l. hæreditas 53. ff. de petitione hæreditatis, vbi quamplurimorũquamplurimorum AuthorũAuthorum traditiones ex illa lege ſsumptæ improbantur; Aliorum verò placita diſstinctè magis, quàm hactenus, explicantur Eum, qui nulla bona reliquit, teſstari non poſsſse in effectu, neque eius hæreditatem dici, ſsi nihil ſsit in quo ſsuccedi poſsſsit, cum Fulgoſsio & aliis tuendum, coacta ratione demõſtraturdemonstratur; & veriſsſsimo eiuſsdem legis intellectu adducto, nonnulla & nouiter, & verè adnotantur per Authorem in hac materia, quæ nullus antea ſsic conſsiderauerat. p. 83.
  • Cap. XVIII. Teſstamentum à marito, & vxore, vel à duobus aliis ſsimul confectum, vtrùm à ſsuperuiuente pro ſsua parte, vel in ſsolidum reuocari poſsſsit. Quid in maioratu, aut in melioratione ſsimul facta ab eiſsdem, tam de iure communi, quàm de iure Regio. Quid ſsi ſsuperuiuens aliquid conſsequutus eſst ex bonis cõiugisconiugis prædefuncti. Quid denique de vſsufructu, aut de fructibus ab eodem perceptis in caſsu reuocationis, vel an hæreditatis aditione, fructuùmve perceptione, ſsuperuiuens videatur onus non reuocandi diſspoſsitionem ſsibi impoſsitum, agnouiſsſse; & de aliis inultis, prædictis cõnexisconnexis, quæ eſsſse vulgata, & multis in locis tractata fatetur Author; ideo tamen eorũeorum diſspurationem prætermittere noluit, vt accurata equidem, & diligenti explanatione, quæ hactenus in propoſsito ſscripta erant ab aliis, hoc loco receſseret in vnum & alibi quærendi labore in futurum cæteros excuſsaret; tum etiam, vt dictis adhuc quamplurima & nouiter, & verè adiiceret, quæ diſstinctè ſsic, & dilucidè explicata, ſsuóque ordine compoſsita, nullibi antea erant. p. 87.
  • Cap. XIX. Frater in quibus caſsibus querelare poſsſsit teſstamentum fratris, in quo turpem, aut inhoneſstam perſsonam inſstituit. Turpi perſsona inſstituta, an in totum, vel vſsque ad legitimam tantum reſscindi teſstamentum debeat. Text, in authent. ex cauſsa, C. de libers præteritis, vtrùm obtineat in hoc caſsu. Turpis, aut infamis perſsona, quæ in propoſsito dici debeat? vulgata equidem, & mille in locis agitata dubia, ſsed hactenus nec abſsolutè, nec diſstincte ſsatis explicata, vt arbitratur Author, qui hoc capite (vt videbis lector) diligenti, & accurata manu ſsuperiora omnia pertractauit, Aluari Valaſsci conſsultationem 17. nouè, & verè improbauit, & Tiberij Decian. Anton. Galeat. Maluaſs. & Ioannis Vincentij Hondedei conſsiliis tribus commendatis, nonnulla in hac materia adnotauit, ad quæ cæteri Recentiores hucvſsque ſscribentes, non ſsic animaduertebant. p. 99.
  • Cap. XX. Repræſsentatio, vtrùm locum habeat in ſsucceſsſsione maioratus, in quo proximior vocatur, vel continuò admitti | ximiores cauetur; vbi quæ hucvſsque in propoſsito ſscripſserunt alij, ſsuo ordine, & diſstinctè recenſsentur in vnum; Ludouici Molinæ, & aliorum ſsententia, melius quàm antea erat, corroboratur; & nonnullis nouiter, & verè ab Authore adnotatis, dilucida traditur, & vera ratio l. ſsi libertus præterito, §. 1. ff. de bon. libert. ad quam (vt videbis lector) cæteri hactenus Scribentes non ſsic animaduertebant. p. 106.
  • Cap. XXI. Ad explicationem 3. 4. & 7. aſsſsertionis, quæ ad diuiſsionem ſsubſstitutionum pertinent, & cap. 81. lib. 1. continentur, breuis traditur & dilucida interpretatio, ſsubſstitutionis directæ an quatuor ſsint, vel vel quinque ſspecies; vulgaris etiam, an ſsit triplex; fideicommiſsſsaria item, an propriè ſsit ſsubſstitutio diſscutitur, & nonnulla ab Authore adnotantur, quæ ſsic diſstinctè compoſsita, atque originali Scribentium omnium lectura elaborata, nullibi antea fuerant. p. 112.
  • Cap. XXII. Maioratum ſsi quis inſstituens dumtaxat dixerit, Ex bonis meis maioratum inſstituo, ſsiue facio, aut volo, quod bona mea iure maioratus deferantur; nec aliud adiiciat, vtrum ex vi verbi maioratus, perpetua maioria inducatur; & quis ordo in ſsucceſsſsione eius obſseruari debeat? Vbi quæ hucvſsque in propoſsito ſscripta ſsunt ab aliis, in medium proferuntur; & Iacobi Simancæ, contra Communem, opinio nouiter deſstructa; nouè etiam, & verè fundamento illius reſspondetur; atque eodem caſsu retento, ſsi familia ſsimpliciter vocetur, vel in fauorem conſsanguineorum, aut coniunctorum maioratus inſstituatur, nec certus ſsucceſsſsionis ordo deſsignetur, quid fieri debeat explicatur. Quid etiam, ſsi de maioratus origine, & inſstitutione per ſscripturam non appareat, ſsed per immemorialis præſscriptionis probationem tantum, an perpetuus iudicari debeat in dubio, & quo ſsit in eo ordine ſsuccedendum. Deinde ſsi maioratus inſstitutor, vocato filio, vel conſsanguineo aliquo tranſsuerſsali, aut etiam extraneo, dixerit ſse maioratum inſstituere ex bonis ſsuis, ſsiue omnia bona ſsua, vel aliquam partem eorum proprio teſstamento, vel donatione in aliquem detulerit, ita quod ea obtineat, & habeat titulo, & iure maioratus, nec amplius adiiciat, an perpetuum maioratum inſstituiſsſse cenſseri debeat. Quid ſsi pater meliorationem Tertij, & Quinti bonorum faciens, vocationes ad deſscendentes ex filiis primo nominatis reſstrinxerit, fiue filios tantum, vel aliquem eorum, & deſscendentes ab eis vocauerit, & bona alienari perpetuò prohibuerit aut alia verba adiecerit, quæ videantur denotare perpetuitatem, verbum tamen vinculi, aut maioratus non expreſsſserit, an perpetuus maioratus præſsumatur inductus. Præterea, ſsi maioratum inſstituens, ad eius ſsucceſsſsionem filium ſsuum primogenitum, & eius deſscendentes vocauit, vel maioratum in perſsona talis filij, ac deſscendentium inſstituit, ſsiue reliquit talia bona tali filio, & eius deſscendentibus, vt illa poſsſsiderent iure maioratus, vel inter filios, ac eorum deſscendentes maioratum inſstituit, cum vniuſscuiuſsque filij, & deſscendentium ſspeciali vocatione; tranſsuerſsales tamen non vocauit, nec deſscendentes eorum, an perpetuus maioratus inſstitutus cenſseatur inter tranſsuerſsales etiam, qui ex genere inſstitutoris fuerint; an verò in vltimo deſscendente maioratus extingui debeat? Denique, ſsi factis aliquorum filiorum, & deſscendentium ab eis ſspecialibus vocationibus, ad collateralium, vel aliorum vocationes inſstitutor non deſscenderit, dixerit tamen ſsuam diſspoſsitionem facere fauore generis, & familiæ, & ad conſseruationem illius, vel vt bona perpetuò in ſsua familia, agnatione, aut domo conſseruentur; vel ea ratione alienari bona prohibuerit; vtrùm maioratus perpetuus inducatur vltra nominatos etiam in infinitum, maximè ſsi ratio hæc adiecta fit in fine diſspoſsitionis, aut in principio. Vbi quæ hactenus in præfatis quæſstionibus dici, aut excogitari potuerunt, diligenti, & plena manu enucleata traduntur, multáque adnotarunt per Authorem, quæ ita dilucidè, atque diſstinctè explicata nullibi inuenies, etiamſsi omnes vſsque ad præſsentem diem Scribentes perlegeris. p. 115.
  • Cap. XXIII. Inſstrumentum, in quo duo erant obligati, cùm alteri eorum creditor reddiderit, an præſsumi debeat liberatio debitoris, cui traditum fuit inſstrumentum, ac etiam coniectura ſsumi, quòd eidem donauerit actionem, quæ aduerſsus alium debitorem competebat ſsibi: vbi Guil. Cunei, Bartol. & aliorum ſsententia communiter reiecta, ab impugnationibus immunis redditur: & l. 1. C. de donationibus, deciſsione exornata nonnullis; item, an, & quando præſsumi debeat, vel non, donatio? pleniſsſsimè explicatur remiſsſsiuè: nonnulla nouiter, & verè adnotantur, quibus Menochij, & aliorum conſsiderationes contra Bartolum ſsubuertuntur, & eiuſsdem Bartoli ſsententia tuta manet. p. 129.
  • Cap. XXIV. Legatum quantitatis in pecuniis ſsic relictum, Lego Titio centum, quæ in pecunijs ei præſstari iubeo; aut, Lego Titio centum in pecunijs: vtrum præciſse in pecuniis ſsolui debeat, etiamſsi pecunia in | hæreditate non ſsit? vbi Simonis de Prætis diſstinctio, & reſsolutio adducitur, (quæ verè Romani, & Iaſsonis conſsultationibus non probatur) ab Authore nouiter refellitur, & res ſsita melius quàm antea erat, explicata relinquitur. Burſsati conſsil 84. per totum, libro primo, commendatur, vbi plenè, ac eruditè agitur de debitore, qui ex pacto bona ſstabilia loco pecuniarum tradere poteſst: quæ, inquam, & cuius qualitatis bona tradere poſsſsit, & qualiter ſse habere debeat, vt electionem tradendi, ſsi pecunias non habeat, non amictat. Deinde, vtrum hæres cum beneficio legis, & inuentarij, teneatur ſsatisfacere legatarijs, aut creditoribus pecuniarum in pecunia, quando hæreditas eſst ſsoluendo, etiamſsi quantitas pecuniæ ſsimpliciter legata fuerit, nec in hæreditate inueniatur pecunia: vbi tres præcipuæ recenſsentur Doctorum ſsententiæ, quas nullus antea ſsic diſstinctè adduxerat. Iacobi de Aren. & Cyni ſsententia probatur, argutè, & ſsubtiliter corroboratur, multáque adnotantur per Authorem, quæ hactenus ab alio nec dicta fuerant, nec forſsan excogitata. Denique agitur de legato certæ quantitatis pecuniæ ſsic relicto, vt ex bonis, aut ſsubſstantia, vel patrimonio defuncti ſsit ſsoluendum, an inuito legatario, in pecunia numerata ſsolui poſsſsit? Et caſsus Azeuedo occurrens, nouiter declaratur per Authorem; & nonnulla dicuntur de materia l. non amplius, §. cum bonorum. ff. de legatis primo. p. 132.
  • Cap. XXV. Contractus ſsimulatus, pignoratitius, vel vſsurarius, per quæ, & quibus modis probetur; an ex modicitate pretij, ex pacto de retrouendendo, & ex eo, quod emptor, vel venditor ſsolitus ſsit fœnerari? vel ex pacto de retrouendendo, & modicitate pretij dumtaxat; etiamſsi conſsuetudo fœnerandi, aut alia coniectura non ſsit? Vbi, quæ hactenus in mille locis ſscripta erant ab aliis, plena & diligenti manu recenſsentur in vnum: illis etiam adduntur quamplurima; & text. in c. ad noſstram, ae empt. & vendit. (qui eſst fundamentum totius huius materiæ) & in c. illo vos, de pignoribus, ſsingulariter, & verè enucleantur, multàque in propoſsito nouiter, & diſstinctè adnotata traduntur, quæ (vt videbis lector) importuno, & aſsſsiduo labore digeruntur, nec vllus antea ſsic dilucide, nec abſsolutè explicauerat. p. 141.
  • Cap. XXVI. Conceſsſsa facultate, aut commiſsſsione alicui, vt maioratum in aliquem ex filiis, aut filiabus, quem voluerit, aut quem elegerit, faciat, ſsiue inſstituat; an poſsſsit ipſse filio maſsculo prætermiſsſso, in filia fœmina maioratum inſstituere? an verò filiis maſsculis exiſstentibus, neceſsſsariò debeat fœminis eos præferre, quamuis inter illos, quem Voluerit, etiam filium natu minorem eligere valeat? Vbi in caſsu occurrenti, & Authori comiſsſso, conſsultatio traditur eiuſsdem, qui verè primus omnium in propoſsito ſscripſsit, & nullo alio cauſsam defendente, primam ſsententiam proſse tulit (Alij poſstmodùm ſscripſserant, ſsed non ita exactè, aut nihil quidem addentes.) Deinde alternatiuæ ſsecunda pars, quando cenſseatur appoſsita in defectum prioris, vt ordinis potiùs ſsit, quàm electionis. Quando etiam liberè accipienda non ſsit, ſsed limitatiuè tantum, aut ſsimpliciter, vt diuerſsos gradus conſstituat, tam in fideicommiſsſsis, quàm in maioratibus, eleganter diſscutitur. L. cum pater, §. à te peto, l. vnum ex familia. §. ſsi de falcidia, ff. de legatis ſsecundo, l. hæredes mei, §. finali, ff. ad Senatuſsconſsult. Trebel. cap. primum, de eo qui ſsibi, vel hæredibus, optimè expenduntur, & declarantur: & Ludouic. Molinæ ſsententia, quod elector, cui libera facultas eligendi conceſsſsa eſst, poſsſsit ad maioratus ſsucceſsſsionem, filiam etiam natu minorem, omiſsſso filio primogenito, eligere; & quod Vigore facultatis Regiæ idem poſsſsit; nouiter improbatur, & declaratur. De verbis etiam enuntiatiuis, an, & quibus caſsibus diſspoſsitionem inducant, multa dicuntur. Et in effectu circa omnia prædicta, quamplurima maturiùs nunc adnotata traduntur, quæ vtilia ſsunt, & in praxi valde conducibilia, nec abſsque ingenti ſstudio, & labore, ſsic recenſseri potuiſsſsent. p. 152.
  • Cap. XXVII. Ad explicationem aſsſsertionis 13. & 115. quæ cap. 81. libri primi, continentur; vtrùm, inquam, in formula Galli Aquilij inſstitutio filij per emancipationem irritetur, vt tunc nepos poſsthumus admitti debeat, ac ſsi mortuus eſsſset filius: vbi res iſsta breuiter, & abſsolutè explicatur; & §. & quid ſsi tantum, legis, Gallus, ff. de liberis & poſsthumis, verus intellectus adducitur. p. 164.
  • Cap. XXVIII. De poteſstate Principis circa tollendum ius quæſsitum, ſsiue à lege, ſsiue ab hominis diſspoſsitione proueniat; vel circa tollendam, aut mutandam, ſsiue reuocandam teſstatoris voluntatem quoad fideicommiſsſsa, & maioratus, legèſsque, & conditiones illorum; & qualiter in his diſspenſsatio, vel mutatio impetrari debeat; & ab ipſsomet Principe, contra teſstatoris, vel ad eius voluntatem, an poſsſsit aliquis habilitari, vt in fideicommiſsſso, aut maioratu ſsuccedat; vel relicta in vnum vſsum, an Principis decreto poſsſsint commutari? Vbi in propoſsito eorum omnium, quamplures | Authores congeruntur in vnum ac inter alios, Antonius Gabriel, Didacus Couarruuias, D. Franciſsc. Sarmient. Simon de Prætis, Marcus Antonius Peregrinus, Angelus Matheacius, Pelaez à Mieres, Fortunius Garſsia, & Andreas Fachineus, magis commendantur: & redditur ratio, quare huiuſsce capitis maiorem diſsputationem Author omiſserit. p. 165.
  • Cap. XXIX. Ad explicationem textus, in l. & quia, in fine, ff. de iuriſsdictione omnium iudicum: in cap. gratum, in cap. relatum, & in cap. licet vndique, de officio & poteſstate iudic. delegat. in cap. quamuis, & in cap. ſsi delegatus eodem titulo. lib. 6. & in cap. vltimo, de officio Legati, diligens equidem, accurata, & noua, vera tamen, atque notanda interpretatio traditur, quia (vt videbis lector) adnotantur nonnulla per Authorem, quæ nullibi inuenies ſscripta, etſsi Interpretum omnium, atque aliorum traditiones, ſsiue obſseruationes perlegeris; & in effectu res hæc diſstinctione, & certa reſsolutione explanatur, quæ velut in tenebris antea fuiſsſse videbatur. p. 167.
  • Cap. XXX. Ordo & forma, quæ in l. 27. Tauri, præſscribitur, vtrùm ſseruari debeat non ſsolùm in ſsubſstitutionibus deſscendentium legitimorum, ſsed etiam illegitimorum, tam reſspectu patris, quàm matris? Vbi omnia recenſsentur in vnum quæ huius regni Scriptores hactenus tradiderunt: his & nouiter, & verè adiiciuntur nonnulla, quæ dictæ legis Regiæ mentem, & intentionem dilucidè magis declarant, nec per aliquem fuerant hucvſsque ſsic adnotata, nec ſscripta. p. 171.

Loading...