QVOTIDIANARVM
CONTROVERSIARVM
IVRIS LIBER SECVNDVS.
CAPVT I.
De Lucro ceſsſsante, & Damno
emergente.
Intereſsſse lucri ceſsſsantis, & damni emergentis,
à quo, & quando licitè peci poſsſsit: an ex
conuencione, vel citra conuentionem; ex
culpa, aut mora debitoris tantùm, vel
abſsque culpa, & mora: vt petatur, an
debeat eſsſse certum, & quando dicatur certum: item an requiratur, quòd petens ſsolitus ſsit negotiari cum pecunia, vel non; quomodo illud probetur, deducatur, & conſsideretur, & quid neceſsſsariò probandum ſsit
ab agente: diligens quidem, & accurata
explanatio: vbi quæ ab aliis hactenus dicta
ſsunt, & ſscripta, diſstinctione, & reſsolutione
explicantur; ſsic vt quærendi alibi neceſsſsitas
ampliùs non immineat, materia iſsta ſsingulari
ordine compoſsita, & dilucide magis, quàm
antea erat, reſsoluta proponitur; ac denique
nonnulla, & nouiter, & verè adnotata per
Authorem traduntur.
SVMMARIVM.
- 1 De Intereſsſse lucri ceſsſsantis, & damni emergentis, tractatum & diſsputationem ſsuſscipiens Auctor, quid
principaliter intenderit.
- 2 De intereſsſse lucri ceſsſsantis, & damni emergentis, per
multas quæſstiones excitari communiter.
- 3 Reduci tamen in effectu ad eas, quæ in argumento huius capitis, & hoc numero proponuntur.
- 4 Ioannes Bolognetus, tractatu, reſsolutione, & explicatione huius materiæ, multos alios antecellit, idcirco
videndus erit omnino.
- 5 Franciſscum Burſsatum, optimè, & eruditè loquutum
in hac materia.
- 6 Ioſsephum Maſscardum, pleniſsſsima, & abſsoluta, atque diſstincta manu in hac materia ſscribere, idcircò præ oculis habendum, & omnino legendum.
- 7 Hyppolitus Riminaldus, plenè, & eruditè (vt ſsolet) materiam hanc pertractat, & in negotiis variis conſsultus, multa dicit notatu quidem digna, vt hoc numero adnotatur, vbi eiuſsdem Authoris plura
conſsilia recenſsentur in vnum
- 8 D. Petrum de Barboſsa, magiſstraliter, & doctè in hac
materia loquutum, & aliorum reſsolutiones percepiſsſse
diſstinctè.
- 9 Ludouicus Miolina, è Societ Ieſsu religioſsus laudatur.
- 10 Ludouici Molinæ, Michaëlis Salonis Valentini, &
Alphonſsi à Villagutta reſsolutiones in hac materia;
adeò plenas & abſsolutas eſsſse, vt prædicti Authores,
nihil, quod in propoſsito excogitari poſsſsit, intactum
relinquant.
- 11 Patrem Petrum de Aragon latè, & eruditè quidem,
atque ingeniosè egiſsſse de hac materia.
- 12 Blaſsij Flores Didez de Mena, ex mente communi, nouiſsſsimam, & generalem reſsolutionem in hac materia
tenendam, & ad illam aduertere debere eos qui non
ingenti ſstudio aliorum ſscripta, & reſsolutiones prælegerint, ne facilè in iftis rebus diiudicandis decipi poſsſsint, quod ex defectu lecturæ Scribentium paſsſsim contingit.
- 13 Vſsura licèt omni iure prohibita ſsit, Diuino, Naturali,
Canonico, & Regio, ac etiam Ciuili, iuxta declarationem communem intelligendo.
- 14 Tamen intereſsſse lucri ceſsſsantis, & damni emergentis,
quod verè creditoris inter ſsit rectè ab eo exigitur abſsque labe, aut periculo vſsurarum, idque vltra ſsortem
ipſsam principalem, ac etiam iure Pontificio.
- 15 Quia non vt vſsura, ſsed intereſsſse, & damnum. petuntur.
- 16 Et in hoc nullus Scribentium diſsſsentit.
- 17 Dummodò bonus, & diſscretus iudex animaduertat,
quod intereſsſse petitum ſsit verum, nec antea concedatur, quàm conſstet veriſsimiliter de damno contingenti creditori, aut de lucro, quod illi euenire potuiſsſset: item quod Omnis dolus, & fraus palliandi
vſsuras abſsit.
- 18 Quod ex perſsona creditoris, item & debitoris, qualitate negotij, & rerum circumſstantiis poterit diiudicare.
- 19 Ac creditorem iuſstè petentem admittere, vſsurarium
verò, vel palliatum, reiicere.
- 20 Quoniam indices boni, & optimi debent repellere vſsurarios à limine iudicij, & eos ſseueriter punire, cùm
ſsint deuoratores pauperum, & oppreſsſsorum.
- 21 Intereſsſse hodie de iure Canonico non debetur niſsi in
quatuor caſsibus ex ſsententia Iacobi Mandelli de
Alba, quæ hoc numero præcitatur, ac pro regula generali huius materiæ commendatur.
- 22 Intereſsſse damni emergentis, & lucri ceſsſsantis cauſsam,
non eandem, ſsed diuerſsam eſsſse in nonnullis, ſsiue diuerſsum ius in illis conſstitui, provt hoc numero adnotatur; & ibidem probatur labi Doctores Vtrumque intereſsſse confundentes, & ſsimul vtrumque tractantes; idcirco diſstingui debere vnum ab altero,
| ac de vnoquoque ſseparatim agendum, ne confusè, ſsed
diſstinctè procedatur.
- 23 Intereſsſse triplex, commune, ſsingulare, & conuentum, &
de vnoquoque remiſsſsiuè.
- 24 Intereſsſse diuidi in extrinſsecum, & intrinſsecum.
- 25 Intereſsſse intrinſsecum, quod dicatur.
- 26 Et quod extrinſsecum.
- 27 Intereſsſse intrinſsecum, hoc eſst, ipſsa æſstimatio rei, in
quolibet contractu debetur à tempore moræ.
- 28 Intereſsſse extrinſsecum, ex quo tempore debeatur, vbi
diſstinguitur inter contractus bonæ fidei, & fructi
iuris, & vide infrà num. 59. & num. 65.
- 29 Intereſsſse naturale & rei cohærens, quodammodo dici
lucrum, quod mercator, & alius negotiari, & lucrari ſsolitus pecunia ſsibi debita feciſsſset.
- 30 Ea ratione, quia lucrum illud conſsiſstit in proxima potentia pecuniæ, & eius fructus quodammodo cenſsetur.
- 31 Idcirco in materia noſstra in conſsideratione habendum,
modò interueniant ea, quæ mox dicentur.
- 32 Mercatoris pecuniam in propoſsito, maiorem cenſseri habere æſstimationem, quàm alterius, ſsicuti & triticum ſsemini deſstinatum.
- 33 Mercatoris pecunia negotiationi expoſsita, vel alterius emptioni frugiferæ rei deſstinata, pluris valet,
quàm altera tanta aliorum, & etiam ipſsius, illi
non ita expoſsita.
- 34 Intereſsſse lucri ceſsſsantis exempla plura, remiſsſsiuè.
- 35 Intereſsſse lucri ceſsſsantis debetur mercatori, qui ſsolitus
eſst cum pecunia negotiari: Rationem vide infrà num. 37.
- 36 Et in hoc scribentium omnium nullus diſsſsentit, omnes
potius vnanimiter id probarunt.
- 37 Sed inter plures alios, ex recentioribus Andreas Gaill.
& Ioannes Corraſsius elegantiùs, & apertiùs explicarunt, provt hoc numero adnotatur; vbi vide omninò, ne facilè decipiaris in hac materia.
- 38 §. Cùm per venditorem, l. ſsi ſsterilis, ff. de actionibus
empti, vera ratio redditur.
- 39 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, ſsolito negotiari, quare denegetur, in l. vltima ff. de periculo, & commodo rei
venditæ, vbi verus traditur illius textus intellectus,
& Ioannis Corraſsij, ac aliorum interpretatio nouè reiicitur.
- 40 Intereſsſse lucri ceſsſsantis petens, probare debet, ſse fuiſsſse
ſolitũsolitum negotiari eo tempore, quo debitor fuit in mora.
- 41 Intereſsſse lucri ceſsſsantis peti non poteſst, vbi qui illud
habere vult, nihil lucraturus eſsſset.
- 42 Et ideò neque Doctor, Miles, vel perſsona Eccleſsiaſstica, huiuſsmodi intereſsſse prætendere poteſst; neque
alius, qui cum pecunia, aut non vult, aut non potest
negotiari: quod intellige, vt nouiter, ac verè, &
notabiliter declaratur infrà, num. 46.
- 43 Quod etiam in mercatore ſsolito negotiari procedere poteft, intelligendo, provt Nauarrus explicat.
- 44 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, ſsolito negotiari, deberi, non
ſsolum in contractu mutui, ſsed etiam in aliis contractibus, in quibus à fortiori debebit eius lucri ratio haberi, maxime in contractu emptionis, & venditionis,
vt in eo quidem liceat mercatoribus, lucri ceſsſsantis
ratione, cariùs merces vendere pecunia credita,
quàm ſstatim pecunia numerata vendidiſsſsent, modò interueniant ea, quæ Doctores requirunt communiter.
- 45 Intereſsſse lucri ceſsſsantis deberi etiam non ſsolito negotiari, ſsi pecuniam deſstinatam, vel ad emptionem
prædiorum, vel cenſsum, habebat, vel aliud lucrum
ſsperatum, quod ideo amiſsit, quia pecunia ſsoluta non
eſst: dummodo per probationem propinquam oſstendat creditor ſse paratos habuiſsſse venditores prædiorum, vel cenſsuum, & reddituum: vt hoc numero per
totum latiùs demonſstratur. Praxis refertur; & quæ hactenus ab aliis dicta ſsunt, in propoſsito congeruntur
in vnum Et vide infrà, num. 72. vbi Doctoris
Feliciani de Solis contraria ſsententia nouè taxatur.
- 46 Ad ea, quæ dicta fuêre ſsuprà num. 42. in vtroque
foro, iudiciali, & conſscientiæ, ſsingularis, & vera
declaratio adducitur.
- 47 Intereſsſse lucri ceſsſsantis articulari debere in libello, ac
poſstea probari: quod certiſsſsimum eſst, ſsic vt, nullus
Doctorum in hoc diſsſsentiat.
- 48 Sed in modo articulandi, & probandi diſsſsentiunt, vt
hoc numero demonſstratur, vbi ad finem ſsententia
Authoris proponitur: & num. ſseqq. vſsque ad n. 57.
- 49 Intereſsſse lucri ceſsſsantis in facto verſsari, ac difficilem
probationem habere.
- 50 Vtcumque tamen ſsit, probationem concludere debere
vt lucri ceſsſsantis condemnatio fiat, nec ſsolam præſsumptiuam probationem ſsufficere.
- 51 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, ſsolito negotiari deberi, ſsi ſsaltem
lucri probationem faciat eo modo, quem requirunt
Authores adducti in ſsecunda opinione relata ſsuprà num. 48.
- 52 Intereſsſse lucri ceſsſsantis non probari, niſsi per testes in
ea re expertos, & ſsui dicti rationem cenam reddentes.
- 53 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, etiam vbi plene probatum
fuerit per creditorem, non debet fieri plenaria condemnatio, ſsed de ſsumma intereſsſse probata, aliqua
diminntio fieri, debet, vt hoc numero latiùs oſstenditur.
- 54 Intereſsſse lucri ceſsſsantis debetur non ſsolum pro primo
anno, ſsed pro ſsequentibus, in quibus intereſst, modò,
contractus duabus conditionibus iuſstificetur, de quibus hoc numero remiſsſsiuè.
- 55 Intereſsſse intereſsſse, aut lucrum lucri non deberi, etiamſsi mora debitoris intercedat.
- 56 Intereſsſse omne ſsoluendum in pecunia, remiſsſsiuè: &
ibidem quomodo ſsententia ferri, & executio eius fieri
debeat in intereſsſse.
- 57 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, vt debeatur, omnino neceſſariũnecessarium eſsſse, quod debitor in mora ſsoluendi ſsit constitutus.
- 58 Nec valere pactum, quod ante moram intereſsſse debeatur.
- 59 Mora, cùm agitur ad intereſsſse, quando dicatur interuenire, ex ſsententia communi; & quando ex ſsententia Auctoris: & numeris ſsequentib. vbi ad huius rei explicationem, atque vt diſstincte magis,
quàm alij faciunt, procedat, ipſse nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxit.
- 60 Moram duobus modis committi, ex re, aut ex perſsona;
& ibidem, quando dicatur ex re, vel ex perſsona.
- 61 Moram committi ex vnica interpellatione, etiam extraiudiciali.
- 62 Moram committi, non ſsolum per interpellationem expreſsſsam hominis, ſsed etiam per tacitam interpellationem extraiudicialem, quæ fit per eſsſset appoſsitionem,
quoniam tunc dicimus eſsſsem pro homine interpellare,
idque ex communi & recepta ſsententia.
- 63 Cui verè repugnant nonnulla, quæ hoc numero adnotantur.
- 64 Vnde licet in indicando, & conſsulendo à communi recedendum non ſsit: tamen in puncto iuris, forſsan
verior erit Camilli Plauij diſstinctio, an dies adiecta ſsit exactioni, an ſsolutioni pecuniæ, vt hoc numero declaratur.
- 65 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, in contractibus ſstricti iuris non
deberi ex tempore moræ, ſsed ex litis conteſstatione,
verius eſsſse in puncto iuris, contra communem; àqua
tamen durum eſsſset in praxi recedere.
- 66 Intereſsſse lucri ceſsſsantis, in foro conſscientiæ debetur ex
tempore moræ citra vllam expreſsſsam interpellationem, quando, ex ſsignis, vel alio modo, de egeſstate
creditoris, debitori conſstiterit.
- 67 Pro Intereſsſse lucri ceſsſsantis, ab initio certam ſsummam
expreſsſsam in conuentionem deduci poſsſse, & conſsequenter licere creditori ratione lucri ceſsſsantis, ante
moram mutuatarij paciſsci de tali intereſsſse ſsibi ſsoluendo, abſsque eo, quod contractus vſsurarius, aut | palliatus videatur, nec etiam quod mora præceſsſserit,
idque ex ſsententia multorum Authorum, quos ſsequutus eſst Author, & numeris ſseqq.
- 68 Dummodò fraus, & dolus creditoris abſsit, ac verè ſsit
lucrum ceſsſsans, conueniátque ſsumma expreſsſsa quantitati, quæ verè interſsit.
- 69 Nec aliquid ſstatim ſsoluendum à creditore exigatur: maximè in mutuo.
- 70 Intereſsſse lucri ceſsſsantis ſsub incerta quantitate, ab initio
poſsſse in conuentionem deduci ex communi ſscribentium omnium ſsententia, ſsic vt in hoc nullus diſsſsentiat.
- 71 Intereſsſse damni emergentis certâ ſsummâ expreſssâ, ante
moram mutuatarij in ſstipulationem, & pact um poſsſse
venire: nec in hoc eſsſse controuerſsiam, vt infrà n. 75.
- 72 D. Feliciani de Solis opinio, contraria his, quæ Author
ſsuprà num. 45. & 46. reſsoluit, nouiter, ſsed verè quidem, & concludenter taxatur.
- 73 Damni emergentis exempla plura remiſsſsiuè.
- 74 Intereſsſse damni emergentis, variis modis probari.
- 75 Intereſsſse damni emergentis, regulariter non deberi,
niſsi à tempore moræ, & hoc vtriuſsque intereſsſse commune eſsſse.
- 76 Intereſsſse damni emergentis articulari, & probari debere, & hoc eſsſse vtriuſsque intereſsſse commune.
- 77 Intereſsſse damni emergentis, vt debeatur, non ſsufficit
probare quòd debitor non ſsoluit in tempore, & quòd
creditor pecunias ſsub Vſsuris accepit, niſsi iuſsificetur,
quòd ob retardatam ſsolutionem illas acceperit, ex
quo poſsſsibile eſst ex aliis, cauſsis recepiſsſse.
- 78 Sufficit tamen damnum. verificari, nec eſst neceſsſse actorem probare, quòd ſsi pecuniam habuiſsſset, damnum
illud non eſsſset paſsſsus: nam ex quo conſstat de damno,
præſsumitur, quòd, illud non incurriſsſset, ſsi pecunia
debito tempore fuiſsſset ſsoluta.
- 79 Sed cùm agitur ad intereſsſse lucri ceſsſsantis, contrà ſstatuitur; nec enim ſsufficit conſstare, quòd creditor
deſsiit lucrari, ſsed oportet probare, quòd creditor veriſsimiliter, & quaſsi certitudinariè aliquid eſsſset lucratus, ſsi pecunia debita, ei ſsuo tempore fuiſsſset ſsoluta.
- 80 Intereſsſse damni emergentis, vt debeatur, non requiritur, quòd actor ſsolitus ſsit negotiari cũcum pecunia, ſsed
indiſstincte debetur; & tamen in intereſsſse lucri ceſsſsantis contrà ſstatuitur, vt hoc numero explicatur.
- 81 De intereſsſse damni emergentis, cùm agitur, exigitur
etiam intereſsſse ipſsius intereſsſse, quicquid in intereſsſse
lucri ceſsſsantis contrà dicatur.
- 82 Author pro huius capitis enucleatione, tot, tantàque originaliter, atque attentè prælegit vt ex ipſsis facilè poſsſset integrum librum, aut plenum. tractatum de
intereſsſse conficere, illa tamen ſsciens, conſsultóque
prætermittit, contentus in hoc capite, ea, quæ frequentius accidunt, & magis neceſsſsaria ſsunt, tradidiſsſse.
DE intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, & damni emergen
*tis, frequenter contingit in
ſscholis, & iudiciis
agitari: & verè, quæ de hac re
ſsu
ſscipitur di
ſsputatio, vtilis e
ſst, & quotidiana, & licèt à multis, diffusè tamen, atque inuolutè præhabita: quocirca, non ab
ſsque maxima vtilitate futurum iudicaui,
ſsi in vnum
conge
ſstis, & antea originaliter à me prælectis, omnibus
ferè, qui de hac re ex profe
ſsſso magis tractarunt, (qui
infiniti
ſsunt) nonnulla generaliter con
ſstituerem,
ſsiue
certas qua
ſsdam traditiones, aut generales regulas in
medium deducerem, quibus faciliùs po
ſsſsit huius materiæ cognitio, & re
ſsolutio haberi, atque ex ip
ſsis, cùm
occa
ſsio
ſse offeret, aliorum etiam di
ſscepatio dilui.
Et in primis monendum lectorem duxi, huius ma
*teriæ permultas quidem quæ
ſstiones e
ſsſse, quæ excitantur communiter; reduci tamen in effectu ad eas, quas
* in
ſsummario propo
ſsui, Intere
ſsſse
ſscilicet lucri ce
ſsſsantis,
& damni emergentis, à quo, & quando licite peti po
ſsſsit: an ex conuentione, vel citra conuentionem; ex culpa,
aut mora debitoris tantum, vel ab
ſsque culpa, & mora: vt petatur an debeat e
ſsſse certum, & quando dicatur certum: item, an requiratur, quod petens
ſsolitus
ſsit negotiari, vel lucrari: quomodo illud probetur, deducatur, & con
ſsideretur, & quid nece
ſsſsariò probandum
ſsit
ab agente: de quibus omnibus, po
ſst ordinarios, & alios
multos ab ei
ſsdem relatos, tractarunt lati
ſsſsime Rebuffus,
Cagnolus, Curt. Iunior, & Berengarius
in l. vnic. C. de
ſsententiis, quæ pro eo, quod intereſst, proferuntur; & ibid.
* Ioannes Bolognetus, qui tractatu, re
ſsolutione, & explicatione huius materiæ, multos alios antecellit; idcirco
Videndus erit omnino,
ex num. 106. cum infinitis ſseqq.
vſsque in finem leg. Antonius Gabriel
commun. concluſs.
lib. 3. tit. de de ſsolutionibus, concluſs. 10. Plotus
de in litem
iurando, §. 11. Afflictis
deciſs. 20. & 316. Rubeus
in conſsil. 88. Mantua
in conſs. 185. per totum lib. 2. Capicius
deciſs. 19. Pulchrenata
in conſs. 370. per totum vol. 2. Nauarrus
in manuali cap. 17. num. 111. & 112. Conrad.
de
contractibus, quæſst. 30. & 33. Palacius
eodem tract, lib. 4. cap. 4. Rolandus
in conſs. 35. vol. 1. Ioannes Botta
in conſsil. 67. ex num. 6. Gama
deciſs. 110. fere per totam, &
deciſs. 156. num. 1. & deciſs. 218. num. 7. & 8. Didacus Perez
in tit. 2. lib. 8. Ordinamenti, col. 10. & ſseqq Ioannes
Guttierez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. ex
num. 3. vſsque ad num. 9. Forcatulus
dialogo 38. 42. & 43. Tiberius Decianus
in conſsil. 2. num. 23. vol. 1. & in conſsil. 60. num. 43. & in conſs. 84. num. 23. vol. 2. & in conſs. 76. num. 6. lib. 4. Ioannes Cephalus
in conſs. 85. ex num. 8. cum
ſseqq. lib. 1. Cuiacius
lib. 9. obſseruat. cap. 31. & lib. 16. cap. 34. Franci
ſscus Bur
ſsatus qui optimè, & eruditè loquitur in
* hac materia
in conſsil 68. per totum lib. 2. & in conſs. 453. num. 35. 36. & 37. lib. 4. Menochius
de arbitrariis lib. 2. caſsu 119. & vide
caſsu 120. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 300. ex num. 9. vſsque ad num. 14. & in conſsil. 610. per totum, Io
ſsephus Ma
ſscardus, qui pleni
ſsſsima, & ab
ſso
*luta, atque di
ſstincta manu
ſscribit, idcirco in hac materia
præ oculis habendus erit, & omnino legendus,
de probationibus, tom. 2. concluſs. 933. & 934. & 935. & vide
etiam
concluſs 930. & 931. & 932. Ioannes Vincentius
Hondedei, &
in conſs. 50. per totum lib. 1. Hippolitus Riminaldus, qui plene, & erudite (vt
ſsolet) materiam hanc
* pertractat, & in negotiis variis con
ſsultus, multa dicit
notatu quidem digna
in conſs. 52. ex num. 31. vſsque ad
num. 36. & num. 40. vſsque ad num. 46. & num. 48. & 54. & 56. & 58. & in conſs. 67. lib. 1. & conſs. 218. num. 85. & 99. & 100. & 102. & 103. lib. 2. & in conſs. 281. ex
num. 40. vſsque ad num. 56. lib. 3. & in conſs. 304. & in conſsil. 346. eodem lib. & in conſs. 399. ex num. 44. vſsque ad
num. 47. & in conſs. 426. ex num. 7. lib. 4. & in conſs. 804. num. 38. & 39. lib. 7. latiùs
in conſs. 815. eodem lib. vbi
vide omninò: Gratianus
regul. 243. per totam, Petrus
Surdus
de alimentis, tit. 1. quæſst. 45. num. 28. & ſseqq. &
num. 33. & num. 39. vſsque ad num. 49. Vincent. Caroc.
de locat. & cond. 1. part. de lucro ceſsſsante moroſso, quæſst. 1. fol. 39. & 40. Andreas Gaill.
practicarum obſseruat. lib. 2. obſseruat. 5. ex num. 14. cum ſseqq. & obſseruat. 6. per totam D. Petrus de Barbo
ſsa, qui magi
ſstraliter & doctè in hac
* materia loquitur, & aliorum re
ſsolutiones percipit di
ſstinctè
in l. 2. in princ. 1. part. ex num. 44. vſsque ad num. 53. ff. ſsoluto matrimonio & in l. de diuiſsione, 5. ex n. 25. eodem
tit. Ludouicus Molina, vir quidem eruditus, atque ex
*
ſsocierate Ie
ſsu religio
ſsus digni
ſsſsimus,
de iustitia & iure,
tom. 2. tract. 2. diſsput. 314. 315. 316. & 317. qui quoad
vtrumque forum, interius, & exterius, videndus erit
omninò, ac cum eo Pater Michaël Salon Valent,
eod.* tract. & tom. in quæſst. 78. Diui Thomæ, artic. 2. controu. 8. & 9. & 10. ex fol. 671. vſsque ad fol. 771. vbi nihil, quod
in propo
ſsito excogitari po
ſsſsit, intactum reliquit, & tredecim conditiones congerit ad lucrum ce
ſsſsans petentendum nece
ſsſsarias,
ex fol. 739. vſsque ad fol. 757. Alphon
ſsus etiam à Villagutta tr. de
vſsuris q. 18. & 19. ex fol. 139. vſsque ad fol. 184. vbi de omni intere
ſsſse agit lati
ſsſsime, &
dicta quæſst. 18. num. 27. 28. & 29. adducit omnes conditiones requi
ſsitas, vt quis tuta con
ſscientia ratione intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis vltra
ſsortem con
ſsequi po
ſsſsit: & |
dicta quæſst. 19. pleni
ſsſsimè
ſscribit, ac ponit conditiones,
quæ concurrere debent, vt damni emergentis intere
ſsſse
in
conuentionẽconuentione deduci, aut po
ſst moram mutuatarij exigi po
ſsſsit. Loriotus & Modernus Pari
ſs.
in tr. de eo, quod [supereſst]supereſst Azeuedius
in l. 1. tit. 6. ex num. 19. lib. 8. Recop. Co
ſstanus
lib. 1. quæſst. cap. 4. Eguinarius
lib. 4. diuidui, &
indiuidui cap. 3. Caballinus
milleloquio 543. cap. Cor
ſseus
indagationum iuris lib. 1. cap. 21. latè, & erudite quidem,
atque ingeniosè, Pater Petrus de Aragon
in ſsecundam
ſsecundæ Diui Thomæ, quæſst. 78. de vſsuris art. 2. ex fol. 489.* verſs. in ſsolutione ad primum, vſsque ad fol. 497. & noui
ſsſsimè his non relatis, Bla
ſsius Florez Diaz de Mena,
in* addit. ad deciſs. Gamæ 10. num. 3. fol. 51. qui ex mente
communi Doctorum adducit breuem quandam & generalem re
ſsolutionem in hac materia, ad quam aduertere debebunt ij, qui non ingenti
ſstudio aliorum
ſscripta, & re
ſsolutiones prælegerint, ne facile in i
ſstis rebus
diiudicandis decipi po
ſsſsint, quod ex defectu lecturæ Scribentium pa
ſsſsim contingit.
Ego verò plura alia adiiciam, & rem hanc latius, &
di
ſstinctè magis explanabo: Et vt radicitus
ſsumam, con
ſstituere in primis nece
ſsſsarium duxi, quòd licet v
ſsura
Omni iure prohibita
ſsit, Diuino, Naturali, Canonico,
& Regio, ac etiam Ciuili, iuxta declarationem communem intelligendo; vti, iure, & authoritate lati
ſsſsimè
* probarunt (alios plures con
ſsultò prætermitto) Couar.
variarum reſsolut. lib. 3. cap. 1. num. 5. & 6. Ioannes
Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. n. 2. Rolandus
in conſs. 35. num. 26. lib. 1. Andreas Gaill.
practicarum obſseruat. lib. 2. obſseruat. 5. num. 5. Tamen in
*tere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, & damni emergentis, quod verè creditoris inter
ſsit, rectè ab eo exigitur ab
ſsque labe, aut
periculo v
ſsurarum; id que vltra
ſsortem ip
ſsam principalem, ac etiam de iure Pontificio, per textum
in l. 3. §. vltimo ff. de eo quod certo loco, l. atqui natura, §. non
tantum, ff. de negotiis geſstis, l. ſsocium, ff. pro ſsocio, cap. peruenit, de fideiuſsſsoribus, cap. dilecti, de foro competenti, &
ex communi Theologorum, & Pontificij iuris Interpretum
ſsententia,
ſsic adnotarunt, & infinitos referunt
Couar.
variar. reſsolut. lib. 3. cap. 4. num. 1. Craueta
in conſsil. 912. num. 11. Rolandus
dicto conſs. 35. num. 1. 2. & 3. lib. 1. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio,
1. part. cap. 2. num. 3. Gratianus
dicta regul. 243. Surdus
de alimentis. tit. 1. quæſst. 45. num. 28. Bonifacius Rogerius
in conſs. 57. ex num. 40. lib. 1. Peregrinus
de fideicommiſsſsis
art. 33. num. 35. Menochius
in conſs. 7. à num. 16. lib. 1. Bolognetus
in conſs. 14. num. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 68. num. 10. lib. 1. Ioannes Vincentius Hondedei
in conſs. 50. num. 1. lib. 1. Andreas Gaill.
lib. 2. dicta obſseruat. 5. num. 14. & 15. vbi refert glo
ſsſsam
ſsingularem in
cap. conqueſstus, de vſsuris, in verbo, defendo, quæ dicit, quod damna, & intere
ſsſse, etiam
ſsecundùm Canones peti po
ſsſsunt à tempore
* moræ, quia non vt v
ſsura,
ſsed intere
ſsſse, & damnum. petuntur; & Panormitanus
ibidem, num. 6. dicit, illud perpetuò mente tenendum, quod etiam de iure Canonico
peti po
ſsſsit aliquid vitra
ſsortem ratione intere
ſsſse, non
ſsolum damni contingentis,
ſsed etiam lucri ce
ſsſsantis: Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio, num. 47. verſs. poteſst etiam, & in dict. l. de diuiſsione num. 25. & 26. Pater Petrus de Aragon
loco relato ſsuprà, n. 11. fol. 490. ex verſs. alij Doctores abſsolutè, vbi concludenter, &
plenè fundat, & fundamentis omnibus, quæ in contrarium excitari po
ſsſsunt
ſsatisfacit: Molina, Salon, & Villagutta, quos, & alios con
ſsultò prætermitto; conueniunt
enim in hoc omnes vtriu
ſsque iuris Interpretes, ac etiam
Theologi, vt ex ei
ſsdem con
ſstat, nec vllus scribentium
* di
ſsſsentit, dummodo bonus & di
ſscretus iudex animaduertat, quod intere
ſsſse petitum,
ſsit verum; nec antea
* concedatur, quàm con
ſstet veri
ſsimiliter de damno contingenti creditori, aut de lucro, quod illi euenire potui
ſsſset: item, quòd omnis dolus & fraus palliandi v
ſsuras
* ab
ſsit, quod ex per
ſsona creditoris, item & debitoris,
qualitate negotij, & rerum circum
ſstantiis poterit diiudicare, ac creditorem iu
ſstè petentem admittere, v
ſsurarium verò, vel palliatum reiicere; quoniam vt inquit
Rolandus
dicto conſsil. 35. num. 29. lib. 1. iudices boni, &
* optimi debent repellere v
ſsurarios à limine iudicij, & eos
ſseueriter punire, cùm
ſsint deuoratores pauperum, &
* oppre
ſsſsorum, & ita e
ſst de mente omnium Auctorum,
quos
ſsuperiùs retulimus, ac inter alios Nauarri,
in manuali, cap. 17. num. 111. & 112. Iacobi Mandelli de Alba
in conſs. 300. ex num. 9. & in conſs. 610. per totum, vbi tradit
* generalem doctrinam in hac materia, & con
ſstituit,
quòd hodie de iure Canonico non debetur intere
ſsſse ni
ſsi
in quatuor ca
ſsibus. Primus, cùm
ſsuccedit loco fructuum, veluti cùm emptor fruitur re, & pretio, iuxta
textum
in l. curauit, C. de actionibus empti. de qua latius
Couarr.
variar. reſsolut. lib. 3. cap. 4. Fachineus
controu.
iuris, lib. 2. cap. 32. Secundus ca
ſsus e
ſst, cùm quis re vera
probat,
ſse pa
ſsſsum fui
ſsſse damnum. propter dilatam
ſsibi
ſsolutionem, veluti quia coactus fuit aliunde pecunias
capere
ſsub v
ſsuris. Tertius ca
ſsus e
ſst, in per
ſsona, quæ con
ſsueuit negotiari; & tunc habetur etiam ratio lucri ce
ſsſsantis. Quartus ca
ſsus e
ſst, cùm quis compellitur pecunias mutuo dare Principi, vel Reipublicæ, nam eo ca
ſsu,
vel propter id, quod cogitur eas dare, vel propter periculum eas recuperandi, vt docet experientia, admittunt
Doctores, po
ſsſse v
ſsuras licitè capi, quæ tamen vt intere
ſsſse, aut damnum. petuntur, & præter i
ſstos ca
ſsus cæteri
omnes
ſsunt exclu
ſsi
ſsecundùm Doctores, vt ip
ſse Author
firmat, & hactenus de prima generica traditione, aut
regula generali in hac materia.
Nunc verò
ſsecundò, & principaliter ob
ſseruandum
* e
ſst, intere
ſsſse damni emergentis, & lucri ce
ſsſsantis cau
ſsam, non eandem,
ſsed diuer
ſsam e
ſsſse in nonnullis,
ſsiue
diuer
ſsum ius in illis con
ſstituti: inde & con
ſsequenter
parem rationem non e
ſsſse vtriu
ſsque,
ſsed vtrumque per
ſse con
ſsiderari: quod voluit Baldus
in conſs. 182. in princ.
vol. 1. Soto
de iuſstitia & iure, lib. 6. quæſst. 1. artic. 3. ac
cum illis eruditè Gaill.
practicarum obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. in princ. vbi dicit, aliud e
ſsſse damnum emergens,
aliud verò lucrum ce
ſsſsans: damnum enim emergens dicitur, quoties de vitando damno; lucrum autem ce
ſsſsans,
quando de lucro captando quis certat: &
ſsic, quòd in
praxi plurimum habet momenti hæc differentia; licèt
Alciatus, & alij illam reiiciant. Addiderim ego libenter,
traditionem hanc veri
ſsſsimam mihi videri, tum quia
notabiles
ſsunt differentiæ damni emergentis, & lucri
ce
ſsſsantis, quas adducunt Authores
in initio huius capitis relati; & duas con
ſsiderat Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff.
ſsoluto matrimonio num. 48. verſs. eſst ſsane aduertendum, &
verſs. eſst alia differentia. aliam tradit Gaill.
lib. 2. obſseru. 5. num. 16. tum ex his, quæ latiùs, & rectè probauit pater
Michael Salon
de iuſstitia & iure, tom. 2. tract. 2. in q. 78. Diui Thomæ, art. 2. controu. 9. in princ. num. 10. vbi cum
iudicio adnotauit, labi Doctores, vtrumque intere
ſsſse
confundentes, &
ſsimul vtrumque tractantes;
ſsed debui
ſsſse vnum ab altero di
ſstinguere, ac de vno quoque
ſseparatim agere: idcirco priùs de intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, & po
ſstmodùm de intere
ſsſse damni emergentis di
ſsputationem in
ſstituens, ne confusè,
ſsed di
ſstinctè procedamus, con
ſstituendum erit, & tertio loco;
In primis, intere
ſsſse triplex, commune,
ſsingulare, &
* conuentum, provt notarunt Bartol. & cæteri Scribentes
communiter,
in dicta l. vnica C. de ſsententiis quæ pro eo
quod intereſst. vbi lati
ſsſsimè Bolognetus
ex num. 62. cum
infinitis ſseqq. Ma
ſscardus
de probationibus tom. 2. concluſs. 930. 931. & 932. Villagutta
tract. de vſsuris, quæſst. 18. num. 19. 20. & 21. qui plene explicant, quod dicatur intere
ſsſse commune, quod
ſsingulare, & conuentum: ideò amplius in hoc non in
ſsi
ſsto. Deinde, intere
ſsſse diuidi in
* extrin
ſsecum, & intrin
ſsecum: in quo omnes ferè conueniunt, vt ex
ſsuperiùs relatis con
ſstat apertè: Intere
ſsſse
intrin
ſsecum dicitur illud, quod e
ſst ip
ſsa eadem res,
ſseu
eius æ
ſstimatio,
l. ſsi ſsterilis. §. cum per venditorem, ff. de* actionibus empti. Extrin
ſsecum, quod extrin
ſsecus extra
ip
ſsam rem prouenit; cum di
ſstinctione tamen, quia
* quoddam cohæret rei, & nece
ſsſsariò ex ip
ſsa re prouenit: |
veluti fructus, partus ancillæ, &
ſsimilia: quoddam non
cohæret rei, nec nece
ſsſsariò,
ſseu naturaliter ex ip
ſsa de
ſscendit, veluti
ſsi pœna commi
ſsſsa
ſsit, vel pignora di
ſstracta, quia debitor pecuniam debitam creditori non
ſsoluit, qua potui
ſsſset ip
ſse & creditori
ſsuo
ſsatisfacere. Rur
*
ſsus intere
ſsſse intrin
ſsecum, hoc e
ſst, ip
ſsa æ
ſstimatio rei, in
quolibet contractu debetur ex tempore moræ,
l. videamus, 38. §. in cæteris, ff. de vſsuris; in contractibus verò
*
ſstricti iuris fructus non præ
ſstantur ex
ſsola mora,
ſsed ex
litis conte
ſstatione: &
ſsic ex eo tempore intere
ſsſse ratio
habetur, non ex mora:
l. cum fundus, in principio, ff. ſsi
certum petatur, l. ſsi filius familias, §. 1.
ff. de verborum
obligat, inde in contractibus bonæ fidei, v
ſsuræ ex mora
debentur, quia loco fructuum habentur,
l. vſsuræ, ff. de
vſsuris, in contractibus
ſstricti iuris, v
ſsuræ non promi
ſsſsæ ex litis conte
ſstatione veniunt,
l. lite conteſstata, ff. de
vſsuris. Quod in terminis huius materiæ rectè aduertit,
&
ſsic expre
ſssè re
ſsoluit Villagutta
tract. de vſsuris. q. 18. num. 22. 23. 24. & 25. & infrà,
num. 59. & 65. dicemus: & vide Barbo
ſsam
in dict. l. de diuiſsione, ex num. 30. vbi
* de intere
ſsſse intrin
ſseco & extrin
ſseco pleniùs loquitur.
Præterea intere
ſsſse naturale, & rei cohærens quodammodo dici lucrum, quod mercator, vel alius negotiari,
& lucrari
ſsolitus, cum pecunia
ſsibi debita feci
ſsſset: ea
ratione, quia illud lucrum con
ſsi
ſstit in proxima potentia
* pecuniæ, & eius fructus quodammodo cen
ſsetur: argumento textus
in l. ſsi nauis, ff. de rei vendicatione, l. venationem, l. prædiorum, & l. vltima, ff. de vſsuris. idcirco in
* materia no
ſstra in con
ſsideratione habendum, modò interueniant ea, quæ mox dicentur: quod libenter admittunt relati
ſsupra. n. 14. & 15. & cæteri alij initio huius
capitis adducti. Et denique mercatoris
pecuniãpecuniam in ca
ſsu
* propo
ſsito, maiorem cen
ſseri habere æ
ſstimationem, quàm
alteriùs,
ſsicuti & triticum
ſsemini de
ſstinatum: vt aduertunt Caietanus
ſsecunda ſsecundæ, quæſst. 78. art. 2. Scotus
in 4. diſstinctione, 15. quæſst. 6. ac cum illis Nauarrus
in
manuali, cap. 17. num. 111. in verſs. & quod pecunia. vbi
* dicit, quòd pecunia mercatoris, negotiationi expo
ſsita,
vel alterius emptioni frugiferæ rei de
ſstinata, pluris valet, quàm altera tanta aliorum; & etiam ip
ſsius, illi non
ita expo
ſsita; quod e
ſst notandum.
Hoc præmi
ſsſso, & exemplo lucri ce
ſsſsantis
ſsuppo
ſsito,
* quod adducit Nauarrus
in manuali, dict. cap. 17. num. 111. in verſs. exemplum intereſsſse lucri ceſsſsantis, à quo accipiunt
cæteri Recentiores: Ludouicus Molina
de iuſstitia & iure, tom. 2. tract. 2. diſsp. 314. in princ. fol. 386. Villagutta
de vſsuris, q. 18. n. 3. & 4. qui duo exempla tradit intere
ſsſse
lucri ce
ſsſsantis: tria Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto
matrim. num. 49. in princ. & num. 50. in princ. & num. 51. in verſsic. additur. Et tertium exemplum principaliter, &
* tertio loco (vt dixi)
conſtituendũconſtituendum erit intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis deberi mercatori, qui
ſsolitus e
ſst
cũcum pecunia negotiari: per
textũtextum expre
ſsſsum, &
ſingularẽsingularem in
l. 3. §. finali, ff. de
eo quod certo loco, in l. ſociũſocium, qui pro eo, in prin. ff. pro ſsocio, in
l. atqui natura. §. non tantũtantum, ff. de negotiis gest. textus notabilis
in l. ſsi commiſsſsa. ff. rem ratãratam haberi, ibi:
Quantum mihi
abeſst, quantumq;quantumque lucrari potui. Glo
ſsſsa
ſsingularis,
in l. curauit. in verbo, ratio.
C. de actionibus empti: per illum
textum, &
ibidem Baldus
num. 1. Bartolus
num. 25. Cinus, & Salicetus
col. vlt. Rebuffus
num. 603. Curtius Iunior
num. 39. Cagnolus,
num. 40. & ſseqq. Bolognetus,
num. 122. in dicta l. vnica C. de ſsententiis quæ pro eo quod
intereſst: idem Bartolus
in l. nummis, num. 5. ff. de in litem
iurando. vbi Alexander
col. finali. Ca
ſstren
ſsis
num. 6. in
fine. & Ia
ſson
num. 18. Natta, Decius, Baldus, Alexander, Antonius Gabriel, Ioannes Bapti
ſsta, Lup. Couarr.
Rolandus, Mexia, Menchaca, Sylue
ſster, Socinus, Ancharanus, Bertrandus, Felinus, & alij, quos in vnum
recen
ſsent, &
ſsic re
ſsoluunt Ma
ſscardus
de probationibus,
tom. 2. concluſs. 933. num. 1. Andreas Gaill.
practicarum
obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 68. n. 11. cum ſseqq. & num. 16. lib. 1. Cephalus, Decianus, Riminaldus, Afflictis, Didacus Perez, Mandellus de Alba,
Hondedei, Villagutta, Molina, Salon, & alij relati
ſsuprà
in initio huius capitis, Soto
de iuſstitia & iure, lib. 6. quæſst. 10. art. 2. in fine. Nauarrus
in manuali, cap. 17. n. 111. & 112. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio,
1. part. cap. 2. num. 4. Barbo
ſsa,
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto
matrimonio, num. 48. & 49. &
in dict. l. de diuiſsione n. 25. cum ſseqq. alios infinitos prætermitto con
ſsultò, propterea
* quòd Scribentium omnium nullus in hoc di
ſsſsentit, omnes potius vnanimiter id probarunt; & dum requirunt
ſsolitum e
ſsſse negotiari eum, qui intere
ſsſse prædictum
petierit,
ſsupponunt apertè, negotiationis qualitate non
interueniente, in contrarium e
ſsſse ius commune. Quod
ex Recentioribus omnibus,
ſsuperiùs, & in initio huius
* capitis præcitatis, duo dumtaxat expre
ſsſsim, & vere quidem explicarunt, alij vel ita non animaduertunt, vel in
hoc non in
ſsi
ſstentes,
ſsilentio prætermittunt: prædictorum inquam Gaill.
dicta obſseruat. 6. num. 2. & Corra
ſsius
Miſscel. iur. ciuil. lib. 3. cap. 13. num. 6. fol. 260. & 261. recti
ſsſsimè intelligentes, ac Bartoli, Baldi, & aliorum
re
ſsolutiones probantes, cum iudicio præmittunt, debitorem moro
ſsum intere
ſsſse damni emergentis præ
ſstare
debere creditori,
ſsed non lucri ce
ſsſsantis: idque tam in
contractibus bonæ fidei, quàm
ſstricti iuris: per textum
in l. ſsi ſsterilis, §. cum per venditorem, ff. de actionibus
empti. po
ſstmodùm dicunt, id admittendum non e
ſsſse in
per
ſsona
ſsolita negotiari, quæ verè lucrum, aut intere
ſsſse
prætendere pote
ſst:
ſsed rationem non reddunt; reddit
tamen Ruinus
in conſs. 10. num. 7. lib. 4. & verè concludit ea, quam adduximus
ſsuprà num. 29. & ſseqq quo ad
eum, qui cum pecunia
ſsolitus e
ſst negotiari; quoad
eum verò, qui negotiari
ſsolitus non e
ſst, ratio deduci
pote
ſst
ex dicta l. ſsi sterilis, §. cum per venditorem, ff. de
actionibus empt. l. ſsi ædibus, 32. ff. de damno infecto. ideo
intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, regulariter non venire ex mora,
quia damnum. contingens, potuit & alia via re
ſsarciri, ac
impediri: &
ſsic venit intelligendus textus
in dicto §. cum
per venditorem, in princ. vbi emptor non erat lucrari
ſso
*litus, &
ſsic illud intere
ſsſse non con
ſsequitur: vt recte intellexerunt Gaill. & Corra
ſsius
vbi ſsuprà, in id expendentes illum textum
in verſs. Non magis quam ſsi triticum emerit. vbi illud damnum. non compen
ſsatur, quia
erat pror
ſsus extrin
ſsecum, quod ex accidenti veniebat,
& alia via poterat priùs re
ſsarciri, vt
ſsentit ibi textus; &
eleganter Bartolus
in ſsummario eiuſsdem §. dum dicit,
quod non habetur ratio intere
ſsſse extrin
ſseci: Fulgo
ſsius
*
in l. 3. §. finali, ff. de eo quod certo loco. & in effectu hoc
eodem modo, addito dumtaxat, an certum, vel incertum lucrum e
ſsſset, intelligendum putat textum
in
l. finali, ff. de periculo, & commodo rei venditæ. Corra
ſs.
Miſscel. lib. 3. dict. cap. 13. num. 7. & 8. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. num. 8. Sed non
concludit eorum ratio, libentiùs dixerim, negotiatorem
lucrari
ſsolitum, totum intere
ſsſse non con
ſsequi in eo
textu, eo quod ex ip
ſso contractu debebantur v
ſsuræ, &
erant iam à lege taxatae, ideò ne contingeret, quod taxationi v
ſsurarum facilè fraus fieri po
ſsſset, Imperatorum
con
ſstitutione cautum fuit, ne vltra modum v
ſsurarum,
etiam ex cau
ſsa intere
ſsſse quicquam con
ſsequi po
ſsſset creditor,
l. Iulianus 13. §. ibidem Papinianus, ff. de actionibus
empti, ibi:
In fraudem conſstitutionum videri adiectum
id, quod vſsuram legitimam excedit: l. ſsi partem, ff. de
vſsuris, l. cum allegas, C. eodem tit. & alios plures intellectus ad text.
in d.l. finali, ff. de periculo, & commodo rei
venditæ, & in dicto §. cum per venditorem. vide per Barbo
ſsam
in dict. l. de diuiſsione, num. 29. cùm tribus ſseqq. Vbi
etiam rectè aduertit, duas e
ſsſse contrarias
ſsententias in
eo articulo, vtrum intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis debeatur
ſsolito negotiari; & veriorem e
ſsſse deberi.
Et hactenus de primo requi
ſsito nece
ſsſsario ad intere
ſsſse
lucri ce
ſsſsantis; quod extenditur, & declaratur nonnullis modis per Ma
ſscardum dicta
concluſsione. 933. n. 2. 3. 4. & ſseqq. Ac primum quidem, quòd intere
ſsſse tale petens,
probare debeat,
ſse fui
ſsſse
ſsolitum negotiari eo tempore,
* quo debitor fuit in mora, vt ip
ſse Ma
ſscardus probat: &
reddit rationem
ibidem, num. 4. & num. 3. po
ſst Sotum,
|
& Couar. ac etiam ex mente communi rectè con
ſstituit,
* quòd intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis peti non pote
ſst, vbi, qui
illud habere vult, nihil lucraturus e
ſsſset: quod etiam
cum aliis probauit Barbo
ſsa
2. part. leg. 2. in princ. ff. ſsoluto. matrimonio. num. 49. dicens: Quod neque Doctor,
* vel Miles, vel per
ſsona Eccle
ſsia
ſstica huiu
ſsmodi intere
ſsſse
prætendere pote
ſst, neque alius qui cum pecunia, aut
non vult, aut non pote
ſst negotiari: & ei
ſsdem terminis
* exi
ſstentibus, etiam in
ſsolito negotiari, qui tamen lucraturus non e
ſsſset, admittit Nauarrus
in manuali, dicto
cap. 17. num. 112. ad finem, provt ip
ſse intelligit: & vide
infrà num. 46. vbi eleganter, & verè declaratur: vide
etiam eundem Barbo
ſsam
in dicta l. de diuiſsione, num. 28. per totum, vbi plura adducit, quæ
ſsolitus negotiari probare tenetur, ac etiam articulare.
Nunc etiam extenditur
ſsuperior re
ſsolutio, intere
ſsſse
* inquam lucri ce
ſsſsantis
ſsolito negotiari deberi, non
ſsolum in contractu mutui,
ſsed etiam in aliis contractibus,
in quibus à fortiori debebit haberi ratio lucri ce
ſsſsantis,
maximè in contractu emptionis, & venditionis, vt in eo
quidem liceat mercatoribus, lucri ce
ſsſsantis ratione, cariùs merces vendere pecunia credita, quàm
ſstatim pecunia numerata vendidi
ſsſsent, modò interueniant ea,
quæ ad explicationem textus
in c. in ciuitate. & in c. nauiganti, de vſsuris, requirunt Doctores
ibidem, & cum
multisTheologis Couarru.
variarum reſsolutionum. lib. 2. c. 3. num. 6. per totum, qui de hac re videndus erit omninò, Conradus
de contractibus. quæſst. 59. concluſs. 3. Pater Dominicus Bannez
de iuſstitia & iure, quæſst. 78. de
vſsura. artic. 2. fol. 597. verſs. denique licitum eſst. & fol. 601. verſs. ad 4. argumentum, lati
ſsſsimè Ioan. Guttier.
Canonicar. lib. 1. c. 39. per totum.
Secundò extenditur, intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis deberi,
* etiam non
ſsolito negotiari,
ſsi pecuniam de
ſstinatam,
vel ad emptionem prædiorum, vel cen
ſsuum habebat,
vel ad aliud lucrum
ſsperatum; quod ideo ami
ſsit, quia
pecunia
ſsuo tempore
ſsoluta non e
ſst: dummodo per
probationem propinquam o
ſstendat creditor
ſse paratos
habui
ſsſse venditores prædiorum, vel cen
ſsuum, & reddituum: quod cum Ancharano, Barbatia, Claudio, Couarruu. & Ioanne Bapti
ſsta Lopez, vt certum tradit Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 2. concluſsione, 933. n. 24. Barbo
ſsa
2. part. leg. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio. n. 50. vbi refert Ca
ſstren
ſsem, Lancelot. Decium, Claudium,
Cagnolum, Alexandrum, Crauetam, Gratum, Rolandum, Neuizan. Grammaticum, Bur
ſsatum, Nattam, &
Ruinum. idem tenentes; & Alexandri, aliorúmque rationi in contrarium, videlicet emere prædia, vel cen
ſsus,
aut annuos redditus non e
ſsſse actum ex
ſse quæ
ſstuarium,
neque in quo po
ſsſsit verificari conditio negotiandi, recti
ſsſsimè ex mente aliorum re
ſspondet, dicens: Quòd
non requiritur præcisè, vt petens intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis,
ſsit
ſsolitus cum pecunia negotiari;
ſsed illud exigitur ad
hunc effectum, vt huiu
ſsmodi lucrum reddatur veri
ſsimile:
ſsed
ſsi aliunde con
ſstet e
ſsſse veri
ſsimile, vtique peti poterit, vt alio loco Alexander ip
ſse fatetur: quem. Menochium etiam, & Rolandum
ſsic tradentes,
ibidem retulit idem Barbo
ſsa, &
num. 51. cum aliis multis affirmat,
quòd non
ſsufficit hoc ca
ſsu probare, quòd
ſsi pecuniam
habui
ſsſset creditor, potui
ſsſset fundum emere, vel
redditus annuos: Sed oportet probare quòd ille
fundus e
ſsſset venalis, vel etiam annui redditus, &
quod illos non emit propter defectum pecuniæ: & vltra eum, idem tradit, & eleganter loquitur Alphon
ſsus
Villagutt.
tractatu de vſsuris, quæſst. 18. num. 23. vbi
ſspecificè o
ſstendit ea, quæ probare tenetur
nõnon ſsolitus negotiari, lucrum huiu
ſsmodi petens; & in quo di
ſstinguatur
ab eo, qui
ſsolitus e
ſst negotiari: & iuxta hæc debent intelligi, quæ tradit Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio 1. part. cap. 2. num. 4. vbi dicit: Quòd
ſscit, &
vidit per litteras executorias in aliis ca
ſsibus, hoc e
ſst,
non agentibus creditoribus
ſsolitis negotiari, iudicatum
fiui
ſsſse in Cancellaria Regali Pinciæ
ſsecundùm opinionem quæ in
ſsolitis negotiari
ſseruatur, in pecuniis debitis minoribus, & aliis per
ſsonis, earum
ſsolutione vltra
tempus debitum retardata: & quandoque iubetur
ſsolui
hoc lucrum ce
ſsſsans ad rationem vnius pro quatuordecim, aliquando pro decem & odo, & aliquando pra viginti, provt Dominis Regiis Auditoribus videtur. Et noui
ſsſsime Blafius Flores Diaz de Mena
in addit. ad deciſsionem Gamæ 110. num. 3. in fine, fol. 51. vbi nullo ex prædictis Authoribus relato, tradit eandem re
ſsolutionem;
& dicit, quòd in praxi
ſsemper parcè, & moderate
hoc lucrum taxatur, & ad rationem quatuordecim pro vno; centum & in mercatoribus, ad rationem
ſseptem,
aut octo pro centum, & quod in plurimum denegatur,
ni
ſsi iu
ſsta cau
ſsa concedendi fuerit: & vide
infrà: num. 53. per totum. Ex his opportunè, atque libenter dixerim, li
*mitanda ea, quæ annotamus
ſsuprâ, num. 42. nam & miles, & Doctor, atque Eccle
ſsia
ſstica per
ſsona prætendere
po
ſsſset intere
ſsſse huiu
ſsmodi,
ſsi ex eo quod pecunia
ſsuo
tempore
ſsoluta non est, & quia pecuniam non habebat,
probaret apertè, annuos redditus, vel prædia fructifera
non emi
ſsſse, quæ venialia erant, & emi ab eo potui
ſsſsent: id quod ex dictis
ſsupra negari non pote
ſst, & in foro con
ſscientiæ fortiùs procedit; nam in eo foro tenetur debitor, ex cuius
ſsolutione non facta damnificatur creditor,
ad intere
ſsſse pa
ſsſsum, etiam
ſsi in foro iudiciali ce
ſsſsaret
actio,
ſsecundum Scotum
lib. 3. ſsententiarum diſstinct. 25. art. 2. verſs. de vltimo. Cagnolum
in l. curauit, n. 61. C. de
actionibus empti. Et hactenus de his; quæ
ſsunt notanda,
quia quotidiana quidem, nec alibi
ſsic conge
ſsta: & vide
infrà, num. 72. vbi etiam
ſsic defenditur, & contraria
Doctoris Feliciani de Solis opinio nouè taxatur.
Quartò deinde & principaliter con
ſstituendum e
ſst
ſecundũsecundum
*
requiſitũrequiſitum e
ſsſse, quod intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis articulari debeat in libello, ac po
ſstea probari, vt dicit Glo
ſsſsa
in
l. 3. §. fin. ff. de eo quod certo loco, ac
cũcum infinitis vnanimiter
admittunt omnes, qui mox referentur;
ſsic vt hoc certi
ſsſsimum
ſsit, nec vllus Doctorum in eo di
ſsſsentiat: nam
cùm intere
ſsſse in ficto con
ſsi
ſstat, non
ſsufficit dicere tantum lucrati potui
ſsſse creditorem,
ſsed torum probari debet, & liquidari. Nec concludit dicere, Titium mercatorem, & lucrari
ſsolitum, ea vice lucrari potui
ſsſse, cùm
etiam pati damnum. & iacturam po
ſsſset; idcircò probatio nece
ſsſsaria e
ſst: vt rectè probat Ma
ſscardus
dicta con*cluſs. 933. num. 7. & num. 18. ſsed in modo articulandi, &
probandi di
ſsſsentiunt: enimvero Doctores quamplures,
ſsic
probationẽprobationem fieri debere crediderunt, vt probandum
ſsit à creditore, quod prædictum intere
ſsſse fuerit in pote
ſstate propinqua illud acquirendi, imo qua
ſsi in actu con
ſsequendi, vt quia creditor habuit tales merces præ manibus, quas emi
ſsſset, & ex quibus tantum lucratus fui
ſsſset,
ſsed quia pecuniam
ſsuam non habuit, ideò non potuit emere, &
ſsic òmi
ſsit lucrum, & pa
ſsſsus intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis totius
ſsummæ:
ſsic explicarunt Paulus & Ia
ſson in
l. 3. §. finali, ff. de eo, quod certo loco. Afflict.
deciſs. 20. Decius, Alexand. Curtius Iunior, Pari
ſsius Rubeus, Craueta, Rolandus, Purpurat. Neuizan. Bur
ſsatus,
Caietan. & Angelus, quos adducit Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 933. num. 17. & alios refert Bapti
ſst.
in l. curauit, num. 117. C. de actionibus empti. Nat.
in conſs. 450. num. 6. lib. 2. Pro
ſsper Pha
ſsetus
in conſs. 126. num. 17. Anton. Gama
deciſs. 110. à num. 21. Bolog.
in
l. vnica C. de ſsententiis quæ pro eo quod intereſst, num. 122. Hyppol.
Riminal. in conſs. 52. num. 46. lib. 1. & in conſs. 218. ex num. 99. lib. 2. Ioannes Guttierr.
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. num. 8. Mohedanus
deciſs. 218. n. 2. Ludouicus à Peguera
deciſs. 33. n. 2. Ioan. Vincent. Honded. dicens hanc opinionem communiter approbari, &
in iudicando, & con
ſsulendo e
ſsſse
ſsequendam,
in conſs. 50. num. 30. lib. 1. & rationem huius re
ſsolutionis reddunt
Ma
ſscardus
vbi ſsuprà, num. 18. Bologn. Riminald. & alij.
E contra verò, plurimi alij
ſsunt arbitrati,
ſsatis e
ſsſse
petentitale intere
ſsſse,
ſsi probet
ſse e
ſsſse, & fui
ſsſse mercatorem, &
ſsolitum cum pecunia negotiari, & quòd aij
mercatores
ſsimilis conditionis, & qualitatis, prout ip
ſse
e
ſst, tot eo anno lucrati
ſsint, & quòd ip
ſse tantum veri|
ſsimiliter lucratus fui
ſsſset,
ſsi pecuniam habui
ſsſset: &
hanc opinionem e
ſsſse praxi receptam a
ſsſserit Cagnol,
in
dict. l. vnica num. 42. C. de ſsentent. quæ pro eo quod intereſst. & in l. curauit, num. 67. C. de actionibus empti. & in
l. quatenus, num. 19. ff. de regulis iuris. &
ſsequuntur Aretinus, Ca
ſstren
ſsis, Alexand. Rebuffus, Natta, Bur
ſsatus,
& alij, quos referunt Antonius Gabriel
commun. lib. 3. tit. de ſsolutionibus conclaſs 10. à num. 3. Ma
ſscardus
dicta
concluſs. 933. num. 19. & e
ſsſse veriorem
ſsententiam, &
praxi receptam, affirmat Bapti
ſsta
in dicta. l. curauit,
num. 117. & in
ſsolito negotiari, & lucrari, admittit Ma
ſscard,
dict. concluſs. 933. num. 24. priorem verò, in eo, qui
negotiari
ſsolitus non e
ſst: & eodem modo componit
Villagutta
tract. de vſsuris quæſst. 18. concl. 4. num. 23.
Ego verò, vt in præfata contrarietate ſsententiam
meam interponam, ſsequentia conſstituo. In primis hac
in re certam non poſsſse, aut generalem doctrinam conſstitui; ex varietate enim negotiorum, ac circumſstantiis
eorum, item ex qualitate perſsonarum, & locorum, res
hæc debebit diiudicari; ſsic vt in vno caſsu intereſsſse huiuſsmodi cenſseatur probatum, quod in aliis probatum
cenſseri non debeat; & in vna perſsona intereſsſse condemnatio fiat, quæ in alia deneganda ſsit: idcirco totum
hoc diſscreti, & boni iudicis arbitrio relinquendum eſsſse;
qui re maturè & diligenter inſspecta, diiudicet, an intereſsſse probatum ſsit, nec ne: quod cum aliis multis
rectè obſseruarunt, licèt ad diuerſsitatem caſsuum, & perſsonarum non attendant, Maſscardus de probationibus,
tom. 2. dicta concluſs. 933. num. 24. Menochius de arbitrariis, lib. 2. caſsu 119. in finalibus verbis.
Deinde, intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, in facto quidem ver
*
ſsari, ac certè difficilem probationem habere. Quod
etiam cum aliis multis Authoribus ob
ſseruarunt Menochius
dict. caſsu 119. num. 4. & 5. Gama
deciſs. 110. n. 16. Barbo
ſsa
1. part. leg. 2. in princ. num. 52. ff. ſsoluto matrimonio. Vtcumque tamen
ſsit, probationem concludere de
*bere, vt lucri ce
ſsſsantis condemnatio fiat, nec
ſsolam
præ
ſsumptiuam probationem
ſsufficere. vt cum aliis expre
ſsſsim aduertit Ioan. Vincent. Honded.
in conſs. 50. n. 30. in princ. lib. 1. & clarè
ſsentit Barb.
in dict. l. de diuiſsione,
num. 28. in princ. Præterea, in eo, qui
ſsolitus e
ſst nego
*tiari, veriorem mihi videri
ſsecundam
ſsententiam, & in
praxi
ſseruandam, vt Cagnol. Ma
ſscard. & Villag. affirmant, & tenet etiam Barbo
ſsa
vbi ſsuprà, dict. num. 28. Gaill.
practic. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 4. & non ob
ſscurè Nauarrus
in manual. cap. 17. nam. 111. qui cum iudicio hac in re ad veri
ſsimilitudinem re
ſspicit, dicens;
quòd debet con
ſstare priùs, quòd veri
ſsimiliter lucratus
fui
ſsſset creditor: in quo etiam diligentia, & con
ſsuetudo
creditoris in
ſspicienda erit, plus enim lucrari
ſsolet vnus,
quàm alius. Quod etiam exprimere te
ſstes nece
ſsſsarium
* erit, ac in ea re expertos e
ſsſse, &
ſsui dicti rationem certam reddentes, vt
ſsentit Barb,
in dict. l. de diuiſsione, dict.
num. 28. dum dicit, quòd ita debet re
ſstringi articulus, vt
lucrum, quod prætenditur, qua
ſsi certum videatur; aliàs
enim non pote
ſst
ſsequi condemnatio. Item quòd pecunia
debita, e
ſsſset de
ſstinata ad negotiandum, &
ſsic quòd creditor cum ea negotiatus e
ſsſset,
ſsi
ſsibi fui
ſsſset
ſsoluta; & in
effectu, quòd mercatores
ſsimilis conditionis, merces
emerunt ex quibus tantum lucrati
ſsunt: idem etiam, hoc
e
ſst, te
ſstes concludere debere,
ſscribit Rolandus
in conſsil. 35. num. 14. lib. 1. Ioannes Guttierr.
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. num. 9. in fine. Surdus
de alimentis, tit. 1. quæſst. 45. num. 43. Denique, quod etiam in
* ca
ſsu, in quo de huiu
ſsmodi intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis per
probationem plenè con
ſstiterit, non debeat fieri plenaria
condemnatio, vt dixi
ſsuprà. num. 45. in fine. Sed quia
huiu
ſsmodi lucrum magis videtur
ſsperatum, quàm debitum, de
ſsumma intere
ſsſse probata, & de eo quod veri
ſsimile videtur te
ſstibus, quod creditor lucrari potui
ſsſset,
aliqua diminutio fieri debeat: quod cum Rebuffo, Siluano, Palatios Rubios, Soto, Riminaldo, & Gama
probauit Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio,
num. 52. dicens
ibidem cum Nauarro, & Peguera, quod creditor non debet accipere
totũtotum intere
ſsſse, quod veri
ſsimiliter
ſsperatur;
ſsed tantum id, quod valet ea veri
ſsimilis
ſspes: nam potuit multis modis ea
ſspes ad irritum deduci, & potius damnum. quàm lucrum obtinere. Quod
etiam eleganter probauit Pater Petrus de Aragon
in ſsecundam ſsecundæ Diui Thomæ, quæſst. 78. de vſsuris, articul. 2. fol. 491. in verſs. his ergo, & aliis conditionibus reiectis, ibi:
quarta & vltima conditio eſst. vbi dicit, lucri
ce
ſsſsantis conditionem e
ſsſse, vt creditor non exigat tantum, quantum futurum creditur lucrum ce
ſsſsans;
ſsed
deductis laboribus, & expen
ſsis, attentóque etiam, quod
lucrum e
ſst in futuro, & in periculo, & quod valet minus
nondum habitum, licèt
ſsperatum, ob eius incertitudinem, quàm valet actu exi
ſstens; & Diui Thomæ mentem eam fui
ſsſse, argutè quidem, atque eruditè o
ſstendit: & idem nullo Authore relato ob
ſseruat Bla
ſsius Flores
Diaz de Mena
in addit. ad deciſs. 110. Gamæ, num. 3. fol. 51. vbi dicit; quòd intere
ſsſse prædictum debet moderari deductis expen
ſsis, & aliqua moderata quantitate pro dubiis, & periculis: &
ſsubdit, quòd debetur non
ſsolum pro
primo anno,
ſsed pro
ſsequentibus, in quibus intere
ſst: id
tamen nullius Authoris allegatione comprobat;
ſsed ita
* practicari ob
ſseruauit Cagnol. in
dict. l. vnica, C. de ſsententiis, quæ pro eo quod intereſst, n. 43. & ibid. fundat Bolog.
n.
122. in fine. quibus iunge Alphon
ſs. Villagut.
tr. de vſsuris,
q. 18. concl. 5. n. 34. fol. 167. vbi is Author eleganter explicat
ſsuperiorem traditionem, & duas conditiones ponit,
quibus ip
ſsa iu
ſstificari debet, sic vt aliter non procedat: vt
ibidem cùm occa
ſsio
ſse offeret videri poterit, ne alibi
plenè & verè re
ſsoluta repetamus.
Similiter, quòd etiam in ca
ſsu, in quo de huiu
ſsmodi
* intere
ſsſse con
ſstet, intere
ſsſse intere
ſsſse, aut lucrum lucri
non debeatur, etiam
ſsi mora debitoris intercedat, ne
res in infinitum trahat argumento textus
in l. finali, C.
de vſsuris rei iudicatæ, vt po
ſst Albericum & alios declarat
Ruinus,
in conſs. 55. num. 16. & ſseqq. lib. 2. Decius
in cap.
cum venerabilis, num. 16. de exceptionibus. Antonius Gabriel.
commun lib. 3. tit. de ſsolutionibus, concluſs. 10. num. 4. & 5. Cephalus
in conſs. 85. num. 8. & ſseqq. lib. 1. Bonifacius Rogerius,
in conſs. 60. num. 44. lib. 1. Ioannes Vincentius Honded,
in conſs. 50. num. 28. lib. 1. & latiùs comprobat Ioan. Bapti
ſst. Lup.
in tract. de vſsuris, comment. 1. §. 6. num. 120. qui contrariis re
ſspondet: Bolognetus
in
dict. l. vnica, C. de ſsententiis, quæ pro eo quod intereſst. di
ſsputans, & quinque ca
ſsus di
ſstinguens ex
num. 123. v
ſsque
ad
num. 131. & tandem
num. 128. dicens, periculo
ſsam
e
ſsſse opinionem contrariam, quod lucrum lucri, & intere
ſsſse intere
ſsſse po
ſsſsit peti; quam
ibidem audacter tenuit
Cagnolus:
ſsed quòd rationes
ſsuæ
ſsunt debiles, & non
allegat Decium in terminis; &
ſsic
ſsuperior opinio tutior & verior e
ſst: ideò diligentes
ſsint creditores in exigendo pecunias
ſsuas, & res
ſsuas, & non ex
ſspectent lucra lucri, & intere
ſsſse intere
ſsſse: & vide eundem Bolognetum
in eadem l. vnica, num. 177. & duobus ſseqq.
* vbi dicit omne intere
ſsſse
ſsoluendum in pecunia; &
tractat quomodo
ſsententia ferri, & executio eius fieri
debeat in intere
ſsſse,
ibidem, num. 170.
Quintò, & principaliter con
ſstituendum e
ſst, & aliud
* requi
ſsitum e
ſsſse vltra prædicta, idque omnino nece
ſsſsarium, vt intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis debeatur, moram
ſscilicet debitoris interce
ſsſsi
ſsſse: intere
ſsſse enim lucri ce
ſsſsantis,
nec etiam damni (vt dicetur inferiùs) peti non pote
ſst,
antequam in mora
ſsoluendi
ſsit con
ſstiturus debitor, vt
habetur
in l. 2. §. ſsi nauis, ff. ad legem Rhod. de iactu, &
in l. lecta, ff. ſsi certum petatur. & tradit Glo
ſsſsa
in cap. conqueſstus, de vſsuris, quam cum Ca
ſstren
ſsi, Craueta, Antonio Gabriele, Couarr. Ploto, Lupo, & aliis
ſsequuntur
Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 933. num. 24. Andreas Gaill.
practicarum obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 3. Nauarrus
in manuali, cap. 17. num. 111. in princ. Bur
ſsatus
in conſs. 68. poſst num. 1. vol. 1. & cum Cagnolo, &
Bapti
ſsta, Barbo
ſsa
1. part. leg. 2. in princ. ff. soluto matrimonio, num. 48. ad finem. Cephalus,
in conſs. 56. num. 50. lib. 1. & in conſs. 398. num. 14. lib. 3. Franci
ſscus Becci.
in | conſs. 105. num. 24. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 52. num. 54. lib. 1. &
in conſs. 218. num. 105. & ſseqq. lib. 2. vbi
num. 100. ſsubdit, non valere pactum, quod ante moram
* intere
ſsſse debeatur; & refert alios idem tenentes:
ſsequitur etiam Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 50. num. 22. lib. 1. & in hoc nullus Scribentium di
ſsſsentit,
omnes potius, quos retuli
ſsuprà, in initio huius capitis, & quicunque in hac materia loquuntur, moram debitoris nece
ſsſsariò requirunt,
ſsic vt in hoc nullum dubium
ſsit:
ſsed in eo dumtaxat, quando
ſscilicet mora dicatur
interuenire, vt inde appareat, ex quo tempore eius
quod intere
ſst ratio habenda
ſsit: & quidem Authores
* omnes relati
ſsuprâ, & alij innumeri, quos prætermitto
con
ſsultò, ne prolixus appaream, in ea
ſsunt
ſsententia, vt
ſsecurè exi
ſstiment, etiam citra litis conte
ſstationem per
diei lap
ſsum, & congruam interpellationem etiam extraiudicialem committi moram, quamuis
ſsimus in contractibus
ſstricti iuris: Quod cum communi non dubitauit a
ſsſserete Ma
ſscardus
de probationibus, dicta concluſs. 933. num. 35. dicens à communi non e
ſsſse recedendum, licèt Socinus, & Decius plura adducant, quæ fortiter vrgent contra communem; & Gomezius, & Alciatus contrà tenuerint, credentes
ſsuperiorem re
ſsolutionem dumtaxat procedere in contractibus bonæ fidei;
ſsecus in contractibus
ſstricti Iuris, in quibus arbitrantur
moram committi debere per litis conte
ſstationem, &
ſsic
per iudicialem interpellationem, ad hoc vt intere
ſsſse debeatur: quod etiam tenuit Villagutt. relatus
ſsuprà
n. 28. vbi diximus.
Ego verò, vt
ſsententiam meam interponam, ac etiam,
vt in hac re di
ſstinctè magis, quàm
ſsuperiores faciunt,
procedam,
ſsequentia con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi. Pri
*mò moram duobus modis committi, ex re, aut ex per
ſsona: ex re dicitur, cùm re ip
ſsa, & ip
ſsoiure
ſsine hominis
interpellatione committitur, quia lex introducit, efficítque aliquem e
ſsſse moro
ſsum ab
ſsque hominis facto, tamen cum
ſsententia declaratoria iudicis, vt
in l. in minorum, 3. C. in quibus cauſsis in integrum reſstitutio. in
l. 1. §.
vltimo, ff. de vſsuris, in
l. penult. ff. de vi, & vi armata. &
in multis ca
ſsibus conge
ſstis per Menochium
de arbitrariis, lib. 2. caſsu 220. ex num. 5. vſsque ad num. 25. Ex per
ſsona dicitur, cùm debitor interpellatur à creditore in
iudicio, vel extra:
l. mora, ff. de vſsuris, l. Titia, §. vſsuras,
ff. de legatis 2. l. qui Romæ, §. cohæredes, ff. de verborum
obligat. Menochius
vbi ſsuprà, num. 25. & 26. vbi cum
* aliis multis, quos refert, rectè probat, moram committi
ex vna interpellatione dumtaxat, etiam extraiudiciali.
Cha
ſsſsaneus
in conſsuetudinibus Burgundiæ, rubr. 4. §. 23. Gloſsſsa, Sera
ſsuffi
ſsamment.
ex num. 7. cum multis ſseqq. &
hoc e
ſst certi
ſsſsimum, & probatum ab omnibus. Deinde
* &
ſsecundò ex
ſsententia communi Doctorum, moram
committi, non
ſsolum per interpellationem expre
ſsſsam
hominis,
ſsed etiam per tacitam interpellationem extraiudicialem, quæ fit per diei appo
ſsitionem; quoniam
tunc dicimus diem pro homine interpellare,
l. quoties in
diem, cum ſseqq. ff. de verborum obligat. l. magnam, C. de
contrahenda & committenda ſstipulatione. vt dicit communis re
ſsoluta per eundem Menochium,
dict. caſsu 220. num. 43. & 44. Ioan. Vincent. Honded.
in conſs. 50. num. 5. & 7. vol. 1. Alexand. Rauden
ſsis
deciſs. 17. num. 16. & 17. ſsed verè communi re
ſsolutioni fortiter repugnant non
*nulla, ac inter alia primó, negari non po
ſsſse, quin dies,
aut tempus in fauorem debitoris appo
ſsitum cen
ſseatur,
l. cum in tempus 7. ff. de regulis iuris. & inde non debeat
in eius damnum cen
ſseri adiectum, vt
ſstatim con
ſstituatur in mora per lap
ſsum eius: ex regula
l. quod fauore, cum vulgatis,
C. de legibus. Secundò, quia obligatio
quando pura e
ſst, & præ
ſsenti die debetur, aut peti pote
ſst,
ſsine interpellatione, non committitur mora: §.
omnis,
Inſstitut. de verbor. obligat. iuncta
l. ſsi ex legati cauſsa. &
communi Doctorum re
ſsolutione
ibidem, ff. eodem tit. vnde nec committi debet cùm dies venerit, quia ante
peti non pote
ſst:
l. cedere diem, ff. de verborum ſsignificatione. nec tunc debitor venire debet cum
ſsacco paratus,
l. quod dicimus, ff. de ſsolutionibus. Tertiò, per textum
in
l. ex empto, §. Caſsſsius. verſs. denique, ff. de actionibus empti, l. 1. §. licèt, ff. de periculo & commodo rei venditæ. Vnde licèt in iudicando, & con
ſsulendo à communi re
*cedendum non
ſsit, quam etiam cum multis probauit
Rolandus
in conſs. 89. num. 9. lib. 2. Cephalus
in conſs. 586. num. 17. lib. 4. Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 89. num. 18. lib. 1. & cum multis Alexand. Rauden
ſsis.
vbi ſsuprà; tamen in puncto iuris for
ſsan verior erit Camilli Plautij
di
ſstinctio
in l. quod te mihi, num. 16. ff. ſsi certum petatur, quam & non ob
ſscurè præ
ſsentit Addit, ad Decium,
in l. vinum. num. 9. litera, H. ff. ſsi certum petatur. vbi non
ab
ſsque ratione di
ſstinguendum putauit, an dies adiecta
ſsit exactioni pecuniæ, vt die adueniente peti po
ſsſsit; iuxta textum
in l. cedere diem, ff. de verborum ſsignificatione. an præcisè adiiciatur
ſsolutioni: vt primo ca
ſsu interpellatio requiratur; nec antea mora committatur, quia dies
ad alium effectum videtur à partibus adiecta, non ad
effectum, vt mora commi
ſsſsa dicatur. Secundo verò ca
ſsu, dies interpellat pro homine, imò & ip
ſse creditor iam
ante interpellauit, &
ſsic eo ip
ſso mora committitur, nec
opus e
ſst alia interpellatione iuxta
ſsententiam communem, quæ (vt dixi) indi
ſstinctè obtinere
ſsolet in praxi, &
con
ſsequenter quoad intere
ſsſse locum habebit. Denique & tertiò, in puncto iuris, Gomezij, & Alciati opinio
*nem, de qua mentionem facit Ma
ſscardus relatus
ſsuprà,
num. 59. vt
ſscilicet in contractibus
ſstricti iuris, mora
committi debeat per litis conte
ſstationem: nec
ſsola interpellatio extraiudicialis
ſsufficiat, vt intere
ſsſse debeatur: forta
ſsſsis veriorem e
ſsſse, & iuris rationi magis con
ſsentaneam; cùm in illis fructus non veniant ni
ſsi ex litis conte
ſstatione:
l. videamus, 38. §. ſsi actionem, ff. de vſsuris. vnde fortiori ratione nec intere
ſsſse extrin
ſsecum ante litis
conte
ſstationem debebitur, vt dicebamus
ſsuprà, num. 28. idcirco Doctores communiter, male quidem exi
ſstima
ſsſse, mercatori
ſsolito negotiari, ex tempore moræ indi
ſstinctè lucrum deberi; cùm ex dictis contrarium con
ſstet
apertè: quamuis in praxi durum e
ſsſset à communi traditione recedere: quæ in foro con
ſscientiæ vrgentius militat, etiam ab
ſsque aliqua interpellatione, vt
ſscilicet in
*tere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis debeatur ex mora in eo foro citra
vllam expre
ſsſsam interpellationem; intelligendo pro vt
explicauit Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 933. num. 36. quando ex
ſsignis, vel alio modo, de ege
ſstate
creditoris debitori con
ſstiterit.
Nunc verò limitatur
ſsuperior re
ſsolutio communis, vt
non procedat, cùm intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis ab initio cer
*ta
ſsumma expre
ſsſsa in conuentionem deductum fuerit: licebit enim creditori ratione lucri ce
ſsſsantis ante moram
mutuatarij paci
ſsci de tali intere
ſsſse
ſsibi
ſsoluendo, ab
ſsque
eo, quòd contractus v
ſsurarius, aut palliatus videatur,
nec etiam quòd mora præce
ſsſserit: quod tenuerunt Ho
ſstien
ſsis, Abbas, Anania, Archidiaconus, Romanus, Alexander, Decius, Ioan. Lup. Florentinus, Caietanus,
Conrad. Adrianus, Modern. Pari
ſs. Scotus, Gabriel, Angelus, Sylue
ſster, & Ioannes à Medina, quos in vnum
conge
ſsſsit Couar.
variar. reſsolut. lib. 3. cap. 4. num. 5. in
verſs. item, & illud quod maxima æquitate: vbi dicit hanc
e
ſsſse veram opinionem, & omninò ob
ſseruandam; licèt
in mutuo illicitam cen
ſseant Innocentius, Ioannes Andreas, Cald. Laurentius à Rodulphis, Ancharanus, &
Craueta, quos
ibidem refert; &
ſsequuntur eos Ma
ſscardus
tom. 2. de probationibus, concluſs. 933. ex num. 25. cum ſseqq. Andreas Gaill.
practic. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 5. num. 16. Bla
ſsius Flores Diaz de Mena
in addit. ad deciſs. 110. Gamæ,
num. 3. fol. 51. Sed priorem
ſsententiam con
ſstanter tuetur
Nauarrus
in manuali, cap. 17. num. 111. ſseruandam
ſscri
*bit Couar. vt
ſsuperiùs dixi; dummodo fraus, & dolus
creditoris ab
ſsit, ac verè
ſsit lucrum ce
ſsſsans, conueniátque
ſsumma expre
ſsſsa quantitati, quæ verè interfit: & veriorem libenter dixerim, idque ex fundamentis, quæ adducit Molina,
de iuſstitia & iure, tom. 2. tract. 2. diſsputat 315. fol. 394. in verſs. Contraria tamen communis eſst. quæ verè concludunt; idcirco amplius in hoc non in
ſsi
ſsto: & po
ſst |
po
ſst longam di
ſsputationem, & diuer
ſsas Doctorum
ſsententias relatas, huic acce
ſsſsit pater Salon Valentinus,
de
iuſstitia & iure, tom. 2. controu. 9. in ſecundãſecundam ſsecundæ Diui
Thomæ, quæſst. 78. art. 2. fol. 696. v
ſsque ad
fol. 739. defendit etiam Pater Dominicus Bañez
de iuſstitia & iure,
quæſst. 78. de vſsura, art. 2. ex fol. 597. verſs. Dubium tamen
difficile eſst. v
ſsque ad
fol. 602. vbi omnibus fundamentis
contrariæ partis
ſsatisfacit pleni
ſsſsimè. Pater Petrus de
Aragon,
eodem tract. quæſst. & art. fol. 491. ex verſs. Tertia
concluſsio, v
ſsque ad
verſsiculum, Sed quoniam noſstra ſsententia fuit. fol. 493. qui cum Conrad,
ex verſsic. Explicatis iam conditionibus. optimè, & concludenter probat,
* illicitum e
ſsſse, lucri ce
ſsſsantis ratione, creditorem in mutuo aliquid
ſstatim
ſsoluendum exigere, cùm
ſsolui debeat
tempore, quo mutuans lucraturus fui
ſsſset, non anteà.
Sequuntur denique præfatam
ſsententiam communem
Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part.
cap. 2. num. 5. lati
ſsſsime Villagutt.
tract. de vſsuris, quæſst. 18. concluſs. 2. num. 30. per totum, imò & contrariæ partis Authores non dubitarunt a
ſsſserere, vt licèt de certa
ſsumma
conueniri non po
ſsſsit, iuxta
ſsententiam, quam ip
ſsi defendunt, tamen qualitate per
ſsonarum con
ſsiderata, arbitrio boni viri taxari pote
ſst aliqua pars hone
ſsta,
ſsoluenda po
ſst moram debitoris, modò creditor probet, quòd
verè tantum erat
ſsuum intere
ſsſse: vti agno
ſscit Ma
ſscardus
dicta concluſs. 933. num. 30. & eiu
ſsdem contrariæ partis Authores nonnulli, quos refert Couarr.
variar. reſsolut. lib. 3. cap. 4. num. 5. verſsic. finali, Andreas Gaill.
dicta
obſseruat 5. num. 16. lib. 2. vbi po
ſstquam tenuit contrariam partem, dicit limitandam, vt etiam de lucro certo
creditor ab initio contractus paci
ſsci po
ſsſsit, dummodò probet po
ſst moram tanti
ſsua verè intere
ſsſse. Menchaca,
controuerſsiarum vſsufrequentium lib. 3. cap. 60. num. 25. Surdus
de alimentis, tit. 1. quæſst. 45. num. 77. ij omnes, &
alij plures, quos prætermittendos duxi con
ſsultò, vnanimiter adnotarunt duo. Primó, intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis
*
ſsub incerta quantitate ab initio po
ſsſse in conuentionem
deduci, vt Couar. & cæteri adnotarunt, nec vllus in hoc
di
ſsſsentit. Surdus etiam
vbi ſsuprà, dicens
ſsu
ſstineri
ſsolùm
pro quantitate veri damni. Secundò, intere
ſsſse damni
* emergentis certa
ſsumma expre
ſsſsa ante moram mutuatarij in
ſstipulationem, & pactum po
ſsſse venire, vt cum
aliis tradunt Villagut.
tract. de vſsuris, quæſst. 18. num. 30. & quæſst. 19. num. 3. Molina, & Salon,
locis relatis ſsuprà,
Gaill
dicta obſseruat 5. num. 16. Ioannes Vincendus Honded.
in conſs. 15. num. 15. vol. 1. &
ſsecundum hæc, licèt in
inter
ſsſse lucri ce
ſsſsantis controuer
ſsia
ſsit inter Doctores,
vt
ſsuperiùs dixi; tamen in intere
ſsſse damni emergentis
ab
ſsque controuer
ſsia
ſsic admittitur. Verùm vt procedat
opinio Ho
ſstien
ſsis, Abbatis, Nauarri, &
ſsequacium,
quam defendimus, nonnulla interuenire debent, quæ Theologi
ſsuprà citati, ac cum illis Villagut. latiùs adducunt.
Nec erit prætermittendum (quod
ſsuprà
num. 45. & 46.
* huic loco re
ſseruaui dicendum) ex dictis
ſsuprà, facilè, &
apertè conuinci (quod
ſsalua a pace eruditi quidem, atque
ingenio
ſsi viri dixerim) Doctoris Feliciani de Solis
ſsententiam
lib. 2. de cenſsibus, cap. 5. num. 14. is enim contra
ea, quæ annotaui
ſsuperiùs
num. 45. & 46. & multorum
allegatione comprobaui,
ſsecurè defendit, non deberi
cen
ſseri lucrum ce
ſsſsans, quod creditor potuerit dare pecunias
ſsuas ad cen
ſsum redimibilem, & ideo non dederit, quia debitor tempore debito
ſsibi non
ſsoluit,
ſsi aliàs creditor non erat negotiari
ſsolitus; cuius contrarium, vt vides,
ibi dixi, & multos alios
ſsic tenentes
adduxi. Moueor in primis, quoniam prædictus Author
fundatur ex eo, quòd graui
ſsſsimi Authores cen
ſsuerint,
lucrum ce
ſsſsans nec exigi, nec in foro con
ſscientiæ deduci po
ſsſse: quod tamen verum non e
ſsſse, & contrarium
omnino tenendum ex dictis
ſsuprà con
ſstat apertè item
ex his, quæ in initio huius capitis dixi,
num. 14. cum ſseqq. vbi
num. 15. retuli patrem Petrum de Aragon,
fol. 490. de iuſstitia & iure, num. 11. ſsic de
ſscendentem, & contrariæ partis fundamentis pleni
ſsſsimè, & verè
ſsatisfacientem; ex his etiam, quæ congerit Ari
ſsminus Tepatus
variar, lib. 1. tit. de intereſsſse. fundatur etiam ip
ſse Author
ex doctrina Alexandri in
l. diuortio, num. 25. & 26. ff. ſsoluto matrimonio. quo loco improbauit Alexand. Ca
ſstren
ſsis
ſsententiam
ibidem. & con
ſstituit, emere fundum, non
e
ſsſse actum quæ
ſstuarium; & ideò non attendendum in
eo, qui negotiari
ſsolitus non
ſsit, quòd fundum frugiferum emere po
ſsſset, & ideo non emerit, quia pecunias
debitas debitor non
ſsoluerit. Verùm, vt ibi dixi, Ca
ſstren
ſsis
ſsententia magis
cõmunitercommuniter ob
ſseruatur, & probatur ab infinitis: Nec Alexandri ratio concludit; vt intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis non debeatur: idque ex his, quæ cum
Rolando, Menochio, & aliis aduertit Barbo
ſsa
1. part.
l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio, num. 50. verſs. Neque
obſstat. quem
ibidem adduxi, & Alexandrum
in conſs. 31. num. 9. lib. 6. idem in effectu probantem.
ſsic vt ex
ſsolutione, quam tradit Barbo
ſsa
ibi. concludenter
ſsatisfieri
po
ſsſsit huic fundamento.
Fundatur deinde, quòd Scriptores communiter conſsentiant, vt lucrum ceſsſsans exigi non valeat, niſsi ab eo
qui ſsoleat negotiationem quæſstuariam exercere: quod
fateor libenter; negans tamen in propoſsito caſsu lucrum
ceſsſsans, quod erat in via & in potentia proxima, &
propinqua, excludi per Doctores; cùm potius ex eo,
non aliter, atque ſsi à negotiari ſsolito peteretur, communi Doctorum calculo conceſsſsum fuerit, vt conſstat
ex dictis ſsuprà, num. 45. vbi infinitos retuli ſsic tenentes: & adduxi Barboſsam vbi ſsuprà, num. 50. ſsic defendentem, & alios plures referentem, & vltra relatos ab eo ſsic in praxi obſseruatum teſstatur Ioannes Guttierrez de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 2. num. 6. Blaſsius Flores
Diaz de Mena in addit. ad deciſs. 110. Gamæ, num. 3. fol. 51.
Denique fundatur ea ratione, quòd omnes Theologi, & Pontificij Authores, duplex ſsolum conſsiderant
intereſsſse; vnum damni emergentis; alterum, lucri ceſsſsantis: hoc autem intereſsſse (inquit ipſse) non eſst damni
emergentis; ſsed nec lucri ceſsſsantis, quoniam illud habet tantum locum in ſsolito negotiari. Verum enim verò fundamentum hoc ex dictis ſsupra ſsubuertitur manifeſstè, nec habet locum, cùm aliunde, quàm ex negotiatione conſstare poteſst lucrum eſsſse veriſsimile: vt cum
aliis dixit Barboſsa loco ſsuprà relato. Eſst autem in propoſsito caſsu plus quam veriſsimile; ergo attendi debebit.
Ideóque contra prædictum Authorem, magis cenſseo
cum eadem communi, quam defendo, vt habens pecuniam paratam, & expoſsitam emptioni redditus annui,
quíque abſsque dubio emeret, poſsſsit à mutuatario exigere eam quantitatem, quam poſsſset ex redditibus percipere, intelligendo ſsemper iuxta ea, quæ dixi ſsuprà,
num. 45. & 46. & hactenus de intereſsſse lucri ceſsſsantis.
Nunc verò de intereſsſse damni emergentis agendum
eſst; quod ſsicut ſseparatam cauſsam habet à lucro ceſsſsante, vt dixi ſsuprà, num. 22. ita & ſseparatum locum requirit: aliud enim eſst damnum. emergens, aliud lucrum
ceſsſsans: vt recte aduertit Andreas Gaill. practic. obſseruat.
lib. 2. obſseruat. 6. in princ. quem dicto num. 22. adduxi. Et
pro breui, expedita tamen explicatione conſstituo in
primis, certum eſsſse, intereſsſse damni emergentis licitè peti poſsſse, etiam iure Canonico, vt in cap. 1. & in cap.
conqueſstus, de vſsuris, notant Doctores, & cum Sylueſstro
Ioannes Guttierrez de iuramento confirmatorio, 1. part.
cap. 2. num. 7. Nauarrus in manuali, cap. 17. n. 111. & 112. & in hoc nullus diſsſsentit: omnes potius, quicumque
hactenus in hac materia loquuntur, vnanimiter ſsic probarunt, vt conſstat ex omnibus relatis ſsuprà in initio huius capitis, n. 14. qui etiam in intereſsſse lucri ceſsſsantis
idem admittunt, & nouiſsſsimè omnium Ariſsminus Tepatus variar. lib. 1. tit. de intereſsſse, fol. 212.
Deinde &
ſsecundò con
ſstituo, exemplum damni
emergentis magis communiter proponi, provt adducit
* Nauarrus
in manuali, cap. 17. num. 111. verſs. Exemplum
damni. quem omnes recentiores
ſsequuntur, vt con
ſstat
ex Molina
de iuſstitia & iure, tom. 2. tract. 2. diſsput. 314. in | princ. fol. 386. Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio num. 44. verſs. dicitur autem in hac materia, fol. 596. & num. 47. verſs. Adde aliud exemplum. vbi duobus
exemplis rem hanc declarat. Pater Petrus de Aragon
in ſsecundam ſsecundæ Diui Thomæ, quæſst. 78. de vſsura,
art. 2. fol. 489. verſs. In ſsolutione ad primum, ibi:
damnum
emergens. Salon
de iuſstitia & iure, ibidem, controu. 9. in
princ. Villagut.
tract. de vſsuris, quæſst. 19. num. 1. qui de
hac re videndus erit omninò, Primò enim declarat, quid
ſsit damnum. emergens: Deinde &
ſsecundò rectè adnotauit, mutuantem dupliciter contingere pati intere
ſsſse
* damni emergentis: ac denique, & Tertiò ad alia infert,
quæ in hac materia
ſscitu digna, & nece
ſsſsaria
ſsunt. Inter
alia tamen præmittendum e
ſst, quòd
ſsicut variis modis
damnum. emergens incidere pote
ſst;
ſsic & intere
ſsſse eiu
ſsdem damni variis modis probari: de quibus Alexand.
in conſs. 41. vol. 5. Ia
ſson
in l. 1. num. 5. C. de ſsumm. Trinitate,
& fide Catholica. Andreas Gaill.
practic. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 6. Ari
ſsminus Tepatus
lib. 1. dict. tit. de
intereſsſse.
Tertiò & principaliter con
ſstituo, in intere
ſsſse damni
* emergentis illud e
ſsſse peculiare,
ſsicut in intere
ſsſse lucri
ce
ſsſsantis, vt regulariter non incipiat deberi ni
ſsi à tempore moræ. In quo tam Theologi, quàm vtriu
ſsque iuris
Pontificij, & Cæ
ſsarei Authores conueniunt: vt cum multis firmarunt Couar.
variar reſsolut lib. 3. cap. 4. n. 2. verſs.
deinde. Ioan. Bapti
ſst. Lup.
in tract. de vſsuris, comm. 1. §. 6. num. 109. vbi refert Nauarr. Cagnol.
in l. curauit, n. 53. C. de actionibus empti. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 52. num. 54. lib. 1. Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrimonio num. 48. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 50. num. 23. lib. 1. Alexand. Rauden
ſsis
deciſs. 17. num. 16. infinitos alios prætermitto con
ſsultò, omnes enim vnanimiter hoc probarunt. Pote
ſst tamen ab initio in pactum
deduci; & tunc etiam citra moram debebitur, & hoc
ex communi placito Scribentium, &
ſsine controuer
ſsia,
vt dixi
ſsuprà,
num. 71. quamuis in intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis differentia
ſsit, vt aduertebam
ibid. & vltra relatos
eo num. ſsic tradunt Rebuffus
in l. vnica, in princ. num. 13. verſs. Imò licèt, C. de ſsententiis quæ pro eo quod intereſst. Virgil. de Bocca,
in tract. vti poſsſsidetis, cap. 18. num. 70. Villagut. qui octo conditiones requirit, & optimè explicat,
tract. de vſsur. quæſst. 19. num. 3. & 4.
E
ſst etiam id in hac materia peculiare, vt intere
ſsſse
* damni emergentis articulari, & probari debeat,
ſsicut
intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis: Alexand.
in conſs. 141. num. 3. vol. 5. Hyppolit. Riminald.
vbi ſsuprà: Ioan. Bapt. Lup.
vbi ſsuprà, num. 103. & num. 116. Andr. Gaill.
practic.
obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 6. Rub.
in conſs. 20. & in
conſs. 88. Nec
ſsufficit probare, quòd debitor non
ſsoluit
* in tempore, & quod creditor pecunias ad cambium, vel
ſsub v
ſsuris accepit, ni
ſsi iu
ſstificetur, quòd ob retardatam
ſsolutionem illas acceperit; ex quo po
ſsſsibile e
ſst
ex aliis cau
ſsis accepi
ſsſse: vt in terminis tenuit Rota
Rom. provt te
ſstatur Mohedanus
deciſs. 104. incipiente,
Simon Centurio agebat. &
ſsequitur Ioannes Vincentius
* Honded.
in conſs. 50. num. 30. lib. 1. Sufficit tamen verificari damnum. vt
ſsupra dixi; nec e
ſst nece
ſsſse actorem
probare, quod
ſsi pecuniam habui
ſsſset, damnum illud non
e
ſsſset pa
ſsſsus: nam ex quo con
ſstat de damno, præ
ſsumitur, quòd illud non incurri
ſsſset creditor,
ſsi pecunia debito tempore fui
ſsſset
ſsoluta, vt e
ſsſse de mente Doctorum
a
ſsſserit Ruinus
in conſs. 140. num. 6. lib. 4. cum eo Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ. ff. ſsoluto matrim. num. 44. verſs. &
circa hoc exemplum, & num. 48. vbi dicit inter hoc intere
ſsſse damni emergentis, & præcedens intere
ſsſse lucri
ce
ſsſsantis, eam e
ſsſse notabilem differentiam, nam cum
agitur ad intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis, non
ſsufficit con
ſstare.
* quod creditor de
ſsiit lucrari;
ſsed oportet probare, quòd
creditor veri
ſsimiliter, & qua
ſsi certitudinariè aliquid
e
ſsſset lucratus,
ſsi pecunia debita ei,
ſsuo tempore fui
ſsſset
ſsoluta.
Differunt etiam, nam vbi agitur ad intere
ſsſse damni
* emergentis, non requiritur, quòd actor
ſsolitus
ſsit negotiari cum pecunia,
ſsed indi
ſstinctè debetur:
l. Lutius Titius, ff. de actionibus empti. Alexander
in conſs. 141. num. 3. vol. 5. vbi allegat textum
in l. nummis, ff. de in litem iurando, & in conſs. 31. num. 9. lib. 6. Plotus
de in litem iurando, §. 11. num. 29. Ioannes Guttierrez
de iuramento
confirmatorio, 1. part. cap. 2. num. 4. Natta
in conſs. 370. n. 6. lib. 2. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 346. à num. 1. lib. 3. Andreas Gaill.
practic. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 6. num. 6. Et tamen in intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis nece
ſsſse e
ſst regulariter, quòd illud petens
ſsolitus
ſsit negotiari, vt
ſsuprà diximus: & aduertit Barbo
ſsa
vbi ſsuprà, num. 48. ni
ſsi in
ca
ſsu, de quo
ſsuperiùs diximus
num. 45. & num. 72. quo
excepto, regulariter procedit hæc differentia.
Differunt denique, nam quando agitur ad intere
ſsſse
* damni emergentis, exigitur etiam intere
ſsſse ip
ſsius intere
ſsſse, quicquid in intere
ſsſse lucri ce
ſsſsantis contradicatur: vt
vidimus
ſsuprà
num. 55. ſsic notauit Rot. Genuen.
deciſs. 87. num. 9. & cum Vr
ſsill. Ioannes Vincentius Honded.
in
conſs. 50. num. 16. lib. 1. & de his hactenus, quæ vt vides
non
ſsine labore, &
ſstudio conge
ſsta
ſsunt &
ſscripta: tot
* enim, tantáque pro huius capitis enucleatione, originaliter atque attentè prælegi, vt ex ip
ſsis facilè po
ſsſsem integrum librum, aut plenum tractatum de intere
ſsſse confiere, illa tamen
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto; contentus
in hoc cap. ea, quæ frequentius accidunt, & magis
nece
ſsſsaria
ſsunt, tradidi
ſsſse.
CAPVT II.
Fideicommiſsſsum, vel primogenium ſsic relictum, vt deſscendentes per virilem ſsexum,
aut de virili, à virili, per lineam maſsculinam,
vel de linea maſsculina vocentur, vtrùm fœminis per lineam maſsculinam deſscendentibus debeatur: vbi quæ ab aliis hactenus
ſscripta erant, breuiter recenſsentur in vnum
Peregrini, de Prætis, Manticæ, Menochij,
Angeli, Matheacij, & aliorum traditiones
diſscutiuntur: ac demum Ludouici Molinæ in Hiſspanorum primogeniis ſsententia, ita
demum admittitur, ſsi agnationi conſsultum
fuiſsſse probetur; aliàs & nouè, & ſsubtiliter,
verè tamen impugnatur; & nonnulla adnotantur per Authorem, quæ (vt videbis lector) non erant antea ſsic ſscripta.
SVMMARIVM.
- 1 Fideicommiſsſsum, vel Primogenium ſsic relictum, vt deſscendentes per virilem ſexũſexum, aut de virili à virili, per
lineam maſsculinam, vel de linea maſsculina vocentur; vtrùm fœminis per lineam maſsculinam deſscendentibus debeatur, & per totum caput.
- 2 Refertur in propoſsito dubio ſsententia Gloſsſsæ ordinariæ in l. Gallus, §. nunc de lege Velleia, in verb, nam
etſsi, in finalibus verbis, ff. de liberis & poſsthumis.
- 3 Quæ communi Scribentium placito probari ſsolet.
- 4 Socinus tamen, ac cum eo nonnulli alij Authores, in
contrariam ſsententiam inclinant.
- 5 Alij verò, diſstinctione exiſstimant diſsceptationem hanc
componendam.
- 6 Omnes autem, adeò confusè, & intricatè loquuntur,
vt ſsi originaliter, & etiam attentè, antiquorum omnium, & recentiorum ſscripta prælegantur, vix dici
poſsſsit, hanc, vel illam veriorem eſsſse, aut probabiliorem opinionem; nec etiam ex eiſsdem certa reſsolutio
deduci, qua animus conquieſscere poſsſsit.
- 7 Nihilominus tamen, in propoſsitis dubiis legendos omninò, cum caſsus occurret, Authores quamplures, qui
hoc numero recenſsentur in vnum
-
8 Marcum Antonium Peregrinum. & Angelum Matheacium de hac re videndos omninò ex ſsententia
Authoris; qui rectè aduertit, in reſsolutione huius
materiæ ex diametro contrarios exiſstere eoſsdem Authores.
- 9 Marci Antonij Peregrini, in præcipuo huius capitis
dubio ſsententia refertur, quæ in effectu eò tendit, vt
in propoſsita ſspecie ex mente diſsponentis, ſsignificatio
nominis reſstringenda ſsit ad maſsculos ex fœminis deſscendentes, ſsic vt non veniat fœmina, tamet ſsi ex maſsculo deſscendat.
- 10 Simonis de Prætis ſsententia, Peregrini reſsolutioni conformis adducitur.
- 11 Et cùm non apparet apertè voluiſsſse teſstatorem agnationem ſsuam conſseruare, vel agnationis conſseruandæ gratia qualitatem lineæ maſsculinæ adieciſsſse, & fæminas excludere voluiſsſse, negari non poſsſse ex ſsententia Authoris, quin Peregrini & ſsequacium reſsolutioni obſstent permulta, quæ contrariæ partis Authores fortiter ponderarunt, nec huius ſsequaces diluunt concludenter.
- 12 Deinde, & graniter vrgere nonnulla, quæ & verè, &
ſsubtiliter expendit Pinellus, & tollunt vim duarum
rationum. quas ponderabit Peregrinus, & in effectu
ſsunt principales, in quibus ſsequaces faciunt totum
fundamentum.
- 13 Authori duriſsſsimum videri, quod fateatur Peregrinus (vt etiam & ſsequaces fatentur) fœminam ex maſsculo natam, dici de deſscendentibus virilis ſsexus, &
ex linea maſsculina, vel per lineam maſsculinam, &
hoc conceſsſso, excludere eam à fideicommiſsſsis, à quibus expreſssè excluſsa non eſst per teſstatorem, ſsed potius ex vi verborum, & iuris interpretatione admiſsſsa.
- 14 A qua non ita facile recedi potest, vt periculosè diuinando recedatur à deciſsione l. lege 12. tabularum,
C. de legitimis hæredibus, & §. cæterum, Inſstit.
de legitima agnatorum, ſsucceſsſsione.
- 15 Nec ſsufficit coniectura, quam verba teſstatoris non
modo iuuant, ſsed excludunt apertè, provt hoc numero adnotatur.
- 16 Angeli Matheacij ſsententia in ſsuperiori dubio refertur, quæ fœmina ex maſsculo deſscendentis iuſstitiam
oſstendit, & per Authorem magis probatur, quoties
agnationis rationem habitam fuiſsſse non conſstiterit: provt hoc num. latiùs demonſstratur.
- 17 Fœminam per lineam maſsculinam deſscendentem, non
comprehendi in Hispanorum primogeniis, ad quæ vocantur ij, qui per lineam maſsculinam deſscendunt,
ex ſsententia Ludouici Molinæ.
- 18 Quæ indubitabilis erit ex ſsententia Authoris, cùm inſstituens maioratum, agnationem ſsuam conſseruare
voluit, aut ſsemper agnatos maſsculos vocauit; fæminas verò, etiam propter maſsculos remotiores excluſsit,
provt hoc numero concludenter probatur, & eiuſsdem
Molinæ ratio recipitur.
- 19 An verò ex ſsola primogeniorum natura, & perpetuitate ſsimpliciter ſsumpta; abſsque eo, quòd constiterit
primogenij inſstitutorem voluiſsſse agnationem conſseruare, fœminæ cenſseantur excluſsæ, cùm deſscendentes
per lineam maſsculinam, vel ex linea maſsculina vocantur, difficiliùs eſsſse.
- 20 Excludi tamen perpetuò, etiam in hoc caſsu, ex ſsententia Molinæ, in qua ipſse firmiter ſsemper permanſsit, nec vnquam mutauit illam, vt contra Auendanum. nouiter, & verè oſstendit Author hoc numero: & ibidem contrariam eiuſsdem opinionem refert,
quam numeris ſsequentibus probauit contra Molinam.
- 21 Rationem Molinæ non conuenire caſsui ſsuperiori, &
eidem nonnulla obstare, quæ & ſsubtiliter & verè hoc numero adnotantur.
- 22 In propoſsita ſspecie ſsup. ex num. 17. minus inconueniens eſsſse, fœminam admittere ad primogenium pro tempore vitæ ſsuæ, & eâ defunctá, filiis ipſsius
maſsculis & fœminis excluſsis, ad aliam lineam, vel
ad alios, qui ex institutoris, aut legis diſspoſsitione
admitti debent, maioratum transferre, quam eam à maioratu perpetuò excludere provt hoc numero demonſstratur.
- 23 Ruini reſsolutionem, in conſs. 208. num. 7. lib. 1. qua
principaliter mouetur Molina, nec eſsſse ſsecuram, nec
verè concludere, provt hoc numero adnotatur: vbi
etiam oſstenditur, non ſsubſsiſstere argumentum, nec
valere conſsequentiam Peregrini & ſsequacium, vt
excluſsis deſscendentibus ex filia, eadem filia excludatur, & aptiorem argumentationem eſsſse, vt excluſsa filia, excludantur deſscendentes ex ea, non è conuerſso.
- 24 In propoſsito caſsu, nihil intereſsſse, an institutor maioratus vocauerit deſscendentes per lineam maſsculinam,
vel ex linea maſsculina; verè namque inter hæc verba nulla differentia eſst, contra Socinum. & alios.
- 25 Aduerſsus quos expenditur per Authorem textus ſsolemnis in l. iubemus, C. de emancipationibus liberorum, & verba eiuſsdem referuntur.
FIdeicommi
ſsſsum, vel primogenium
ſsic relictum, vt
* de
ſscendentes per virilem
ſsexum, aut de virili, à virili, per lineam ma
ſsculinam, vel de linea ma
ſsculina vocentur, vtrùm fœminis per lineam ma
ſsculinam de
ſscendentibus debeatur, nec ne; frequenter
ſsolent, & in
variis locis Doctores inquirere: Et
ſsane nece
ſsſsarium
e
ſst, & quotidianum dubium, extátque in terminis deci
*
ſsio, & Glo
ſsſsæ ordinariæ in l. Gallus, §.
nunc de lege Velleia,
in verbo, nam etſsi, in finalibus verbis, ff. de liber, & poſsthu. quæ relata ad text. & communi Scribentium placito
recepta, probat apertè, in huiu
ſsmodi vocationibus, fœminam, quæ à ma
ſsculo de
ſscendit comprehen
ſsam cen
ſseri: quoniam verba prædicta denotant tantum, quod
ſsuccedere volens per lineam ma
ſsculinam de
ſscendat, non
autem præcisè, quòd ma
ſsculus
ſsit: fœmina autem, quæ à ma
ſsculo de
ſscendit, prædictam qualitatem obtinet, per
text, in §.
cæterum. Institut, de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, l. lege duodecim tabularum, §. huiuſsmodi, C. de
legitimis hæredibus, &
ſsic admitti debet: vti adnotarunt, & probarunt Scribentes communiter
in dict. §.* nunc de lege Velleia. quos, & alios plures recen
ſsent in
vnum Molina, Praetis, Burgos de Paz, Peregrinus, Caldas, & Auendañus, quos cum aliis referam
ſstatim: So
*cinus tamen, ac cum eo nonnulli alij Authores, in contrariam
ſsententiam inclinant, & diuer
ſsimodè in propo
ſsita altercatione
ſse habent: Alij verò di
ſstinctione exi
*
ſstimant di
ſsceptationem hanc componendam. Omnes
* autem adeò confusè, & intricatè loquuntur, vt
ſsi originaliter, & etiam attentè, antiquorum omnium, & recentiorum
ſscripta prælegantur, vix dici po
ſsſsit, hanc vel
illam veriorem e
ſsſse, aut probabiliorem opinionem nec
etiam ex ei
ſsdem certa, aut talis re
ſsolutio deduci, vt ea
animus conquie
ſscere po
ſsſsit: Nihilominus tamen mo
*nendum Lectorem duxi, in propo
ſsitis dubiis legendos
omnino, cum ca
ſsus occurrerit, (alios plures
ſsciens con
ſsultóque prætermitto, quoniam citantur ab ip
ſsis) Gregorium Lopez
in l. 2. tit. 16. partita 4. in verbo,
linea de
parenteſsco. Molinam,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 6. num. 37. & 38. & lib. 3. cap. 5. num. 69. Mieres.
de
maioratu, part. 2. quæſst. C. num. 54. & 55. & num. 83. &
ſseqq. Burgos de Paz
in conſs. 29. ex num. 23. cum ſseqq. Pinellum
in l. ſsi viua matre, num. 29. C. de bonis maternis, Franci
ſsc. Pi
ſscin.
in diſsput. de fœminarum excluſsione: n. 21. Vela
ſsquez de Auendaño in.
l. 40. Tauri. Gloſsſsa. 9. ex
num. 54. vſsque ad num. 65. Mar
ſsilium
ſsingulari 33. Tiraquellum
de primogenitura, quæſst. 13. Aluaradum
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 25. fol. 101. Aluarum Vala
ſsc.
de iure emphyt. quæſst. 41. num. 6. Caldas
Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 24. num. 85. & tribus ſseqq. Ioannes Guttierrez
in conſs. 13. num. 35. Bonifac. Roger,
in conſs. 33. num. 3. lib. 2. qui
ſsententiam |
Glo
ſsſsæ relatam amplectitur. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolut. 11. ex n. 51. vſsque ad num. 58. fol. 154. Menochium
in conſs. 95. num. 56. lib. 1. & in conſs. 205. in princ. & num. 39. & ſseqq. lib. 3. & in conſs. 318. ex num. 6. lib. 4. Anton. Ciofi.
in conſs. 142. ex num. 8. Gra
ſsſsum
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum, quæſst. 15. num. 4. & 5. Cephalum
in conſs. 413. lib. 3. Caualcanum
deciſs. 36. part. 2. Manticam
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 8. tit. 11. num. 8. & 9. fol. 343. Hyppolit Riminald.
in conſs. 786. num. 27. 28. & 29. lib. 7. Villaguttam
deciſs. 4. num. 34. & 35. Cæuallos
practic. commun. quæſst. 541. qui prædictos non refert,
&
ſsententiam dictæ Glo
ſsſsæ veriorem putat; Camillum
Gallinium
de verborum ſsignificatione, lib. 8. cap. 26. à principio vſsque ad num. 13. fol. 213. Marcum Antonium
* Peregrinum, & Angelum Matheacium; qui hac de re
erunt videndi omninò; ille,
de fideicomiſsſsis, art. 26. ex
num. 23. vſsque ad num. 31. fol. 249. i
ſste,
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. quæſst. 11. per totam, fol. 79. & 80. Extant
autem ex diametro contrarij Authores ij duo in re
ſsolutione huius materiæ: Peregrinus enim,
loco prædicto,* in primis ex num. 23. cum ſseqq. diuer
ſsas, contrariá
ſsque
ſsententias refert, & nonnulla dicit; tandem
num. 30. ſsuam
ſsententiam interponit, & firmat, quòd perpen
ſso
diutiùs hoc negotio, verum credit, fœminam ex ma
ſsculo natam, dici de de
ſscendentibus virilis
ſsexus, à
ſsen
ſsu
virili, per virilem, de virili, & ex virili, &
ſsic quoque à,
de, & ex linea ma
ſsculina, vel per lineam ma
ſsculinam,
idque ex iuribus citatis in initio huius capitis, & textu
in §. item vetustas. Inſstitut. de hæreditatibus quæ ab inteſstato. cum aliis; & latius fundat ip
ſse
dict. num. 23. vſsque ad num. 28. Attamen in conce
ſsſsionibus, &
ſsub
ſstitutionibus fideicommi
ſsſsariis, non facilè con
ſsentiendum
e
ſsſse, quod fœminæ contineantur, quia de fœminis non
videtur di
ſsponens cogita
ſsſse, ni
ſsi ad illarum exclu
ſsionem; & quia cum de
ſscendentes ab illis dubio procul
excludantur, efficax videtur in
ſsurgere ratio, vt etiam
fœntina illorum auctrix excludatur, per duas rationes,
quas
ibidem adducit, in effectu re
ſsoluens, quòd in propo
ſsito ca
ſsu ex mente di
ſsponentis,
ſsignificatio nominis
re
ſstringenda
ſsit ad ma
ſsculos ex ma
ſsculis de
ſscendentes,
ſsic vt non veniat fœmina, in qua finitur de
ſscendentia
virilis
ſsexus, & incipit
ſsexus fœmininus; quæ
ſsententia
ſsi vera
ſsit in fideicommi
ſsſsis (in quibus ip
ſse loquitur) fortius procedere debebit in maioratibus etiam
ſsimpliciter in
ſstitutis; & con
ſsequenter Molinæ opinio in Hi
ſspanorum primogeniis (de qua agetur infra) non mediocriter comprobari poterit: vti etiam comprobatur
ex dictis per Simonem de Prætis
de interpretatione vlti*marum voluntatum, lib. 3. dicta ſsolut. 11. num. 54. & 55. fol. 154. vbi Socini
ſsententiam amplectitur is Author,
&
ſsecurè probat, fœminam natam ex ma
ſsculo, non
contineri in linea ma
ſsculina, quando de
ſscendentes per
lineam ma
ſsculinam vocantur: & reddit rationem, quia
in tali ca
ſsu fœmina non e
ſst in tali linea, cum faciat nouam lineam; quod etiam tenent alij plures, opinionis
Socini
ſsequaces, vt con
ſstat ex ei
ſsdem Authoribus, &
aliis relatis
ſsuprà in initio huius capitis.
Verùm enim verò, quando con
ſstare non pote
ſst aper
*tè, te
ſstatorem volui
ſsſse agnationem
ſsuam con
ſseruare, vel
agnationis con
ſseruandæ gratia qualitatem lineæ ma
ſsculinæ adieci
ſsſse, & fœminas excludere volui
ſsſse, negari
non pote
ſst, quin Peregrini, &
ſsequacium re
ſsolutioni
ob
ſstent permulta, quæ contrariæ partis Authores fortiter ponderarunt, nec huius
ſsequaces diluunt concludenter: quod ex ei
ſsdem Authoribus relatis
ſsuprà negari
non pote
ſst. Item ex his, quæ adducit Mantica
de coniect.
vlt. volunt. lib. 8. tit. 18. Deinde, & fortiter in contra
*rium vrgent nonnulla, quæ & verè, &
ſsubtiliter expendit Pinellus
in l. ſsi viua matre, num. 27. per totum, &
num. 29. in fine, C. de bonis maternis. Burgos de Paz
in
conſs. 29. num. 23. & 24. & tollunt vim duarum rationum,
quas ponderauit Peregrinus; quæ in effectu
ſsunt præcipuæ, in quibus
ſsequaces faciunt totum fundamentum; & vt alia prætermittam, nonnulla dicam, quæ hac in re
longiùs in
ſsi
ſstens; non
ſsine ratione, & fundamento adnotaui. Ac in primis, duri
ſsſsimum mihi videri, fateri
* Peregrinum. (quod &
ſsequaces huius partis fatentur) fœminam ex ma
ſsculo natam, dici de de
ſscendentibus
virilis
ſsexus, & ex linea ma
ſsculina, vel per lineam ma
ſsculinam; & hoc antea conce
ſsſso, po
ſstmodum excludere
eam à fideicommissis, à quibus expre
ſssè exclu
ſsa non e
ſst
per te
ſstatorem, nec etiam à iure, sed potius ex vi verborum, & di
ſspo
ſsitione legis, iuxta proprietatem ip
ſsorum verborum admi
ſsſsa; à qua non ita facilè recedi po
*te
ſst, vt periculosè diuinando recedatur à deci
ſsione
l. lege
duodecim tabularum, C. de legitimis hæredibus, & §. cæterum, Inſstitut. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione. Nec
ſsuf
*ficit coniectura, quam verba te
ſstatoris non modò non
iuuant,
ſsed excludunt apertè,
ſsi verum e
ſst, fœminam, quæ à ma
ſsculo de
ſscendit, per lineam ma
ſsculinam videri
de
ſscendere; nec
ſsimpliciter dici po
ſsſse, e
ſsſse caput lineæ fœmininæ, vt optimè aduertit Camillus Gallinius
loco
relato ſsupra num. 7. in fine. eruditè Angelus Matheacius
*
de legatis & fideicommiſsſsis lib. 3. quæſst. 11. num. 10. & fortius probat
num. 16. verſs. ego vero. qui, vt antea dicebam,
Peregrini re
ſsolutioni contrarius exi
ſstit,
ſsed non refert
eum; & in finalibus verbis dictæ quæ
ſstionis re
ſsoluit dicens: Quòd in tam egregia quæ
ſstione con
ſsultiùs erit
ſsub
ſstitutionis, verborúmque formulas apprimè perpendere: hinc enim varium po
ſsſset emanare ius; nam
ſsi
de
ſscendentes nomine agnationis vocati fuerint, vtique
fœmina cùm
ſsit agnata, erit etiam vocata: at
ſsi nomine de
ſscendentium ma
ſsculorum fuerint inuitati, tunc in
dubiis duo erunt perpendenda; primum, quòd
ſsit ma
ſsculus;
ſsecundum, quòd ex ma
ſsculo proueniat, idque
maxime, quando te
ſstator animum applicuit ad vocandos ma
ſsculos, & propellendas fœminas: denique
ſsi fideicommi
ſsſsum relictù fuerit de
ſscendentibus de hærede
in hæredè, na
ſscituris de domo, de familia, de agnatione,
de progenie, &
ſsìmilibus; ad hoc etiam fœmina erit
admittenda, quoniam agnata, quoniam de domo, &
progenie, quov
ſsque tamen vixerit, ita vt po
ſst eius mortem exclu
ſsis filiis
ſsuis vti cognatis, hæreditas re
ſstituatur proximioribus de domo, de
ſstirpe, & de agnatione: & hactenus prædictus Author, qui firmat pluries hoc
con
ſsului
ſsſse Pari
ſsium, &
numeris præcedentibus latè, &
vtiliter explicat Ca
ſstren
ſsis doctrinam
in l. maritum, C.
de procuratoribus. ſsi accipiens emphyteu
ſsim pro
ſse, &
de
ſscendentibus per lineam ma
ſsculinam, decedat relicta
filia fœmina, vtrùm ip
ſsa
ſsuccedat in emphyteu
ſsi? de
qua etiam omnes Authores tractarunt, quos retuli
ſsuprà in initio huius capitis, & latè Auendañus, Caldas,
Peregrinus, & alij
ibidem adducti, & verè, cùm expre
ſssè,
vel tacitè, legitimis tamen atque probatis coniecturis
non apparet, agnationem
ſsuam con
ſseruare volui
ſsſse te
ſstatorem; huic opinioni magis ego accederem in fideicommi
ſsſsis, in quibus magis communiter
ſsic tenent Doctores; nec in eis dubitarunt Molina, Auendañus, &
alij huius regni Scriptores. Sed potius proba
ſsſse videntur
indi
ſstinctè
ſsententiam Glo
ſsſsæ
in dict. §. nunc de lege Velleia. dubium dumtaxat habentes in primogeniis Hi
ſspanorum, idque propter ip
ſsorum naturam, vt con
ſstat ex
eodem Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 6. num. 37. Alij verò, qui in fideicommi
ſsſsis contra tenent,
apertè
ſsupponunt, procedere id, provt explicauimus
nunc, videlicet quando te
ſstator agnationis con
ſseruandæ rationem præ oculis habui
ſsſset: & Ca
ſstren
ſsis doctrinam
cum modum referunt, quando
ſscilicet intentio concedentis emphyteu
ſsim fuit, quòd ea non tran
ſsiret
ad cognatos, quo ca
ſsu excludunt fœminam per lineam
ma
ſsculinam de
ſscendentem, quam aliàs non excluderent, & cum Gregorio Lopez,
ſsic intelligit Vela
ſsquez
de Auendaño,
in l. 40. Tauri, dict. Gloſs. 9. num. 62. In ma
*ioratibus verò, an idem, diuer
ſsùmve ius con
ſstituendum
ſsit; videbimus nunc: & Molina
vbi ſsuprà, lib. 1. cap. 6. num. 38. & lib. 3. cap. 5. num. 69. con
ſstanter tuetur, fœminam per lineam ma
ſsculinam de
ſscendentem, non
|
comprehendi in Hi
ſspanorum primogeniis, quibus vocantur ij, qui per lineam ma
ſsculinam de
ſscendunt, &
cum illo
ſsimpliciter tran
ſsit Aluaradus
de coníecturata
mente defuncti lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 25. fol. 111. Et qui
*dem, cum in
ſstituens maioratum, agnationem
ſsuam con
ſseruare voluit, aut
ſsemper agnatos ma
ſsculos vocauit,
fœminá
ſsve etiam propter ma
ſsculos remotiores exclu
ſsit,
res erit indubitata: tum ex his, quæ in fideicommi
ſsſsis
ſsuperiùs diximus, quæ in Hi
ſspanorum primogeniis, aut
vinculis vrgentiùs militant: tum etiam ex ratione, quam
adducit Molina, quæ in hoc ca
ſsu concludens e
ſst; videlicet, quòd agnatione con
ſsiderata, non debeat ceri
ſseri
vocata fœmina, &
ſsic ea per
ſsona; quæ agnationem in
poſterũposterum ſsupprimere debet, & cuius
deſcendètesdescendentes ſsiue ma
ſsculi,
ſsiue fœminæ
ſsint, in eo primogenio
ſsuccedere non
po
ſsſsunt: & in hoc ca
ſsu fœminas
ſsemper exclu
ſsas cen
ſseri ex vocatione de
ſscendentium per lineam, vel ex linea ma
ſsculina, rectè defendit Auendañus
dicta Gloſs. 9. num. 64. & in fortioribus terminis tenuerunt Simon de
Prætis, & Peregrinus; ille, de
interpretat. vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolut. 11. num. 54. fol. 154. i
ſste,
de fideicommiſsſsis, art. 26. num. 30. quorum rationes mirè conueniunt huic re
ſsolutioni, nec licet eas tran
ſscribere, aut repetere hic.
An verò ex
ſsola primogeniorum natura & perpetui
*tate
ſsimpliciter
ſsumpta, ab
ſsque eo: quod con
ſstiterit primogenij in
ſstitutorem volui
ſsſse agnationem con
ſseruare,
fœminæ cen
ſseantur exclu
ſsæ, cùm de
ſscendentes per lineam ma
ſsculinam, vel ex linea ma
ſsculina vocantur, difficilius e
ſst? Et exclu
ſsas non cen
ſseri ex hoc
ſsolùm, ni
ſsi
agnationis con
ſseruandæ ratio interueniat,
ſsecurè admittit Auendañus
in l. 40. Tauri, Gloſsſsa 9. num. 63. & 64. &
* contrariam
ſsententiam Molinæ
lib. 1. cap. 6. num. 38. veram non exi
ſstimat; & dicit, quòd ip
ſse Molina
ſse ip
ſsum
explicat
lib. 3. cap. 5. num. 69. ita intelligens, quod dixerat
dict. cap. 6. num. 38. lib. 1. in quo quidem decipitur Auendañus: potius enim Molina ip
ſse eandem
ſsententiam
probauit
ibi. dicit namque ab
ſsque difficultate procedere
eam, cum in
ſstitutor maioratus, agnationem con
ſseruare
voluit, vel ma
ſsculos perpetuò vocauit, aut fœminas
propter ma
ſsculos remotiores exclu
ſsit. Po
ſstmodùm
ſsubdit hæc verba:
Quamuis mihi ex primogeniorum natura
ſsemper etiam ſsimpliciter ſsumpta probabilis viſsa fuerit. Tantum ergo ab e
ſst, vt
ſsententiam, quam
dict. cap. 6. n. 38. lib. 1. habuit Molina,
lib. 3. dict. cap. 5. num. 69. mutauerit,
aut
ſse ip
ſsum declarare voluerit, vt potius iterum firmauerit eam, ac indi
ſstincftè ex primogeniorum natura,
etiam
ſsimpliciter
ſsumpta, probabilem crediderit. Mihi
tamen in hoc ca
ſsu Molinæ
ſsententia nunquam placere potuit, &
ſsic contrariam admitto libentius, & vltra
Auendañum ad
ſsic tenendum,
ſsequentes me moueut
præcipuæ rationes.
Primò, nonnullas, quas in fideicommiſsſso loquens,
contra Peregrinum. adduxi ſsuprà numeris præcedent. quæ æqualiter militant, & ſsententiam Molinæ concludenter conuincunt.
Secundò, nam eiu
ſsdem Authoris ratio, non militat
* in hoc ca
ſsu,
ſsicut in
ſsuperiori; propterea quod, et
ſsi
maioratus perueniat ad fœminam per lineam ma
ſsculinam de
ſscendentem, non pote
ſst dici, quòd
ſsupprimatur
in po
ſsterum agnatio, ad quam in
ſstituens maioratum
non re
ſspexit, aliquid exprimendo, quo agnationem
con
ſseruare volui
ſsſse digno
ſsci po
ſsſsit: nec e
ſst inconueniens, quòd eius de
ſscendentes
ſsiue ma
ſsculi
ſsint,
ſsiue
fœminæ in eo maioratu
ſsuccedere non po
ſsſsint, cùm eâ mortuâ; ac filiis eius ma
ſsculis, & fœminis exclu
ſsis, ij
admittantur ad
ſsucce
ſsſsionem, qui ex in
ſstitutoris, aut legis di
ſspo
ſsitione admitti debent, provt dixit Albertus
Brunus
de ſstatu, exclud. fœmin. propter maſsculos, art. 6. 2. memb. 3. quæſst. & cum iudicio con
ſsiderauit Angelus
Matheacius, de
legatis, & fideicommiſsſsis, lib. 3. quæſst. 11. num. 18. ſsic, vt primogeniorum natura, ac illorum per
*petuitas (ad quam principaliter re
ſspexit Molina) in nullo alteretur in hoc ca
ſsu, quippe, cum maioratus ip
ſse perpetuus
ſsemper futurus
ſsit, quamuis diuer
ſsis modis
ſsuccedatur in eo, ac de vna linea in propo
ſsita
ſspecie
tran
ſsitus fiat ad aliam, antequam omnes de illa linea
ſsiniantur, , quod ex voluntate in
ſstitutoris contingere pote
ſst: at in no
ſstro ca
ſsu
ſsatis videtur de voluntate in
ſstitutoris con
ſstare, vocauit enim de
ſscendentes per lineam
ma
ſsculinam; qua vocatione, iuris, aut legis di
ſspo
ſsitioni
ſse conformare volui
ſsſse cen
ſsendus e
ſst, ex
vulgatis principiis. Sed iuxta di
ſspo
ſsitionem iuris, & proprietatem
verborum,
ſsub vocatione modo prædicto concepta,
fœminæ ex ma
ſsculis de
ſscendentes continentur; vt in
initio huius capitis diximus, & probat text. qui (vt
ſstatim dicam) cauillari non pote
ſst,
in l. iubemus, C. de emancipationibus liberorum, ergo maius inconueniens e
ſsſset,
excludere fœminam ex voluntate in
ſstitutoris, & proprietate verborum in di
ſspo
ſsitione comprehen
ſsam, propterea quod eius de
ſscendentes admitti non po
ſsſsunt,
quàm admi
ſssâ eâ, ad alios con
ſsanguineos, vel ad aliam
lineam maioratum tran
ſsire, cùm adhuc ip
ſse maioratus
perpetuus remaneat, nec in po
ſsterum aliquid perpetuitati eiu
ſsdem detrahatur, ex eo quod admittatur fœmina,
quæ
ſsaltem exclu
ſsa non e
ſst, quod negari non pote
ſst.
Tertiò, quia
ſsecura non e
ſst, nec verè concludit Rui
*ni re
ſsolutio
in conſs. 208. num. 7. lib. 1. qua etiam principaliter mouetur Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. dict. cap. 6. num. 38. ad finem. in propo
ſsito ca
ſsu,
dumtaxat con
ſsiderandum e
ſsſse, vtrùm di
ſspo
ſsitio finiatur
in ip
ſso de
ſscendente ex virili
ſsexu, & tunc fœmina comprehendatur; an verò ad alios de
ſscendentes pertran
ſsire
debeat, & tunc
ſsicut de
ſscendentes ex foemina excluduntur, ita & ip
ſsa fœmina excludi debeat; quomodo
etiam ex mente aliorum
ſsequacium argumentatur Peregrinus
de fideicommiſsſsis, dicto art. 26. num. 30. quòd cùm
de
ſscendentes ex fœminis excludantur, efficax videtur
ſsecundum eum in
ſsurgere ratio, vt etiam fœmina illorum auctrix excludatur. Sed quidem vereor, ne ij Authores, ac cum illis Molina, errore lap
ſsi fuerint: propterea quod non
ſsub
ſsi
ſstit argumentum, nec etiam valet con
ſsequentia, vt exclu
ſsis de
ſscendentibus ex filia, eadem filia excludatur: vt contra Ca
ſstren
ſsem optimè con
ſsiderauit Pinellus
in l. ſsi viua matre. num. 29. & 30. C. de bonis maternis, dicens quod aptior e
ſst argumentatio, vt exclu
ſsa filia excludantur de
ſscendentes ex ea, non è conuer
ſso: & vltra ip
ſsum ratio differentiæ: in propo
ſsito no
ſstro patet ad oculum, nam de
ſscendentes ex filia
fœmina
ſsunt exclu
ſsi, ex quo per lineam
ſsœmininam de
ſscendunt, & tantùm vocantur ij, qui de
ſscendunt per lineam ma
ſsculinam: filia autem fœmina per lineam
ma
ſsculinam de
ſscendit, &
ſsub prædicta vocatione continetur, vt defendit Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione, lib. 8. cap. 26. ex num. 4. Idcirco admitti debet pro tempore vitæ
ſsuæ, quamuis eius de
ſscendentes
excludantur: idque ex voluntate te
ſstatoris (vt
ſsupra diximus) ex qua, & legis di
ſspo
ſsitione, maxima datur inter vnum & alterum ca
ſsum differentia: quicquid in
contrarium contendat Molina; qui tamen
dict. cap. 6. num. 38. lib. 1. rectè aduertit, in propo
ſsito ca
ſsu nihil in
*tere
ſsſse, an in
ſstitutor maioratus vocauerit de
ſscendentes
per lineam ma
ſsculinam, vel ex linea ma
ſsculina: verè namque inter hæc verba nulla differentia e
ſst; quicquid
Socinus, & nonnulli alij differentiam con
ſstituant
in
dict. §. nunc de lege Velleia, & cum Alciato, Mantica,
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 8. tit. 11. num. 8. fol. 154. Menochius
in conſs. 205. ex num. 39. cum ſseqq. lib. 3. Rectius po
ſst alios eam differentiam rejiciunt inter hæc
verba Auendañus
in dict. l. 40. Tauri, Gloſs. 9. num. 60. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, dict. art. 26. num. 30. in princ. pro quibus contra Socinum. con
ſsidero textum, quem
* nullus prædictorum expendit,
in l. iubemus, C. de emancipationibus liberorum, vbi in hunc modum
ſscribitur:
Iubemus licere parentibus, ideſst, patri, auo paterno, ſseu
proauo, cæteriſsque vlterius per maſsculini ſsexus perſsonas,
continua generis ſserie coniunctis, ſsi liberos, quos habent in
poteſstate propria, ideſst, filium, vel filiam, nepotem, ſseu | neptem ex filio, pronepotem, ſseu proneptem, cæteróſsque
itidem per maſsculini ſsexus perſsonas continua generis linea
ſsibi coniunctos, &c. Ex quibus verbis de
ſstruuntur quamplurima, quæ contra fœminam in præcipuo huius capitis dubio
ſstatuunt Peregrinus, & alij per ip
ſsum relati,
quod ex ei
ſsdem con
ſstat apertè, & euidentiùs confirmantur ea, quæ
numeris præcedentibus annotauimus: nec ab
eis videtur di
ſsſsentire ip
ſse Molina
ſsi attentè prælegatur,
lib. 3. dict. cap. 5. per totum; quamuis
locis antea relatis, contra fœminas tenuerit, vt
ſsuprà diximus.
CAPVT III.
Ioannis Andreæ ſsententia in addit, ad Speculat,
in tit. de obligat. & ſsolut. in princ. ſsuper rubr.
colum. 1. quòd promittens ſse obligaturum
ad decem intra certam diem, die adueniente conueniri poſsſsit ſstatim, ac ſsi de præſsenti
ſse obligaſsſset: quia inutilis circuitus eſst vitandus; an, & in quibus terminis procedere
poſsſsit? Vbi quæ ab aliis hactenus ſscripta ſsunt,
breuiter, & dilucidè recenſsentur; legibus
huius regni applicantur; & nonnullis diſstinctè magis, quàm antea erant, adnotatis, res
iſsta breuitate, & diſstinctione explicatur.
SVMMARIVM.
- 1 Promittens ſse obligaturum ad decem intra certam
diem; die adueniente, ſstatim conueniri poteſst, ac ſsi
de præſsenti ſse obligaſsſset; quia inutilis circuitus eſst
vitandus: idque ex ſsententia Ioannis Andreæ, quæ num. ſseqq. exornatur, ac verè, & ſsingulariter declaratur.
- 2 Ioannis Andreæ ſsententiam, permultos, & grauiſsſsimos quidem iuris Authores ſsequutos, qui hoc numero, & ſseqq. præcitantur.
- 3 Tiraquelli diligentiam, in congerendis vtriuſsque partis, tam ſsuperioris Ioannis Andreæ, quàm alterius
illi contrariæ, deciſsionibus, rationibus, & Authoribus, non contemnendam; laudandam potiùs, &
notandam.
- 4 Is enim Author, omnia fere, quæ ad ſsua vſsque tempora
ſscripta erant ab aliis, ſstudio & labore congeſsſsit in
vnum ac multa adduxit, quæ vtramque partem, &
confirmant, & dubiam etiam reddunt.
- 5 Altercationi & contrarietati Doctorum in quæſstione
ſsuperiori, initium, aut occaſsionem tribuiſsſse Decium: is enim ſstudio contradicendi aliis, dicit illud
dictum Ioannis Andreæ ſsemper viſsum fuiſsſse ſsibi
dubitabile, & cum aliis Authoribus impugnat
illud.
- 6 Et Decium ſsequuntur quamplures, qui referuntur ab
aliis, & copiosè per Rolandum, qui hoc numero
præcitatur.
- 7 Decij fundamenta contra Dictum Ioannis Andreæ,
reduci ad quatuor, provt hoc numero adnotatur.
- 8 In propoſsito, & præcipuo huius capitis dubio, legendos
omnino nonnullos Authores, qui hoc numero, &
ſseqq. præcitantur, & modò vnam, modò aliam ſsententiam ſsequuntur; ſsed Ioannis Andreæ partes magis communiter iuuant.
- 9 Rolandum, in conſs. 69. ex num. 1. vſsque ad num. 27.
volum. 3. & eruditè loquutum, & veram huius dubij reſsolutionem aſsſsequutum.
- 10 Ioannis Andreæ ſsententiam, intellectam in terminis,
in quibus ipſse loquitur veriſsſsimam quidem eſsſse, &
tenendam omnino, idcirco meritò probaſsſse eam infinitos Authores; & contrarium tenentes decipi manifeſstè.
- 11 Ad quod dicendum mouetur Author rationibus, authoritatibus, & deciſsionibus congeſstis à Tiraquello,
loco, & numero hic præcitatis.
- 12 Deinde fundamentis Ruini, Hermanoctij Det. Socini, & Rubei Alexandri.
- 13 Ac denique ratione adducta per Rolandum, poſst alios
ab eo relatos, quæ vere facit, & concludens eſst, provt hoc numero adnotatur.
- 14 Decij ſsolutionem, contra rationem Ioannis Andreæ de
circuitu vitando, rectè ſsubuerti, provt hoc numero
demonſstratur.
- 15 Decij fundamentis contra doctrinam Ioannis Andreæ,
ideo reſspondere noluit Author hoc loco, quòd plenè reſspondeant nonnulli Authores, qui hoc numero præcitantur.
- 16 Ioannis Andreæ dictum, de quo ſsupra ex num. 1. reddi
certius hodie ex deciſsione l. 2. tit. 16. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. dum probat lex illa, quod qualitercunque conſstiterit, aliquem ſse velle obligare, remaneat obligatus, provt hoc numero adnotatur cum aliis.
- 17 Blaſsij Flores Diaz, de Mena, in addit. ad deciſs. 13.
Gamæ, num. 4. nouiſsſsima reſsolutio in hac materia,
nouè expenditur, & probatur, & Rolandi, Authoris, & aliorum reſsolutioni applicatur.
- 18 Ioannis Andreæ doctrinam, in aliis terminis intellectam, periculoſsam eſsſse, nec tenendam quidem: idque per rationes, authoritates, & deciſsiones Doctorum traditas à Tiraquello, & aliis, qui hoc numero
recenſsentur.
- 19 Maximè in promiſsſsione de vendendo; in qua verius
eſst, promiſsſsionem differre ab ipſsa venditione, nec promittentem vendere certo pretio, dici poſsſse iam vendidiſsſse.
- 20 Et inter hunc caſsum, & Ioannis Andreæ caſsum veram
rationem differentiæ reddidiſsſse Rolandum, ad quem
remittit ſse Author, & ad nonnulla infert hoc numero remiſsſsiuè.
- 21 Promitiens vendere feudum, vel rem emphyteuticam,
non cadit à iure ſsuo, licèt caderet, ſsi irrequiſsito domino alienaret.
QVoniam frequenter contingit in nonnullis ca
ſsibus
dubitari, vera
ſsit, nec ne, deci
ſsio quædam, aut
ſsingularis traditio Ioannis Andreæ
in addit, ad Specul.* in tit. de obligat. & ſsolut. ſsuper rubrica, col. 1. quòd is qui
promi
ſsit
ſse obligaturum ad decem intra certam diem,
die adueniente, conueniri po
ſsſsit
ſstatim, ac
ſsi de præ
ſsenti
ſse obliga
ſsſset; quia inutilis circuitus e
ſst vitandus: & in
hac re tanta e
ſst confu
ſsio,
ſsiue contrarietas, aut altercatio Doctorum, vt vix certum quid, aut firmum deducere po
ſsſsis,
ſsi infinitos, etiam attentè, atque originaliter
prælegeris; non ab
ſsque vtilitate putaui,
ſsed potius iucundum lectori futurum,
ſsi omi
ſsſsa latiori di
ſsputatione (id quod con
ſsultò faciam) eos Authores in vnum recen
ſserem
hoc loco, qui latiùs, & di
ſstinctè magis tractarunt, ac demum dilucidè magis, quàm antea erant, adnotatis nonnullis,
ſsententiam meam in medium proferrem: & vt alia prætermittam;
In primis con
ſstituo, præfatam Ioannis Andreæ
ſsen
*tentiam, permultos, & graui
ſsſsimos quidem iuris Authores
ſsequutos, Romanum. Alexandrum, Socinum.
Ia
ſsonem, Purpuratum, Carolum Ruinum. Lancelot.
Gal. Hermanoctium Det. Matthæum Afflictis, Gozadinum, Rubeum, Za
ſsium, Boërium, & Cha
ſsſsaneum,
quos congerit Tiraquellus
de retractu conuentionali,
ad finem tit. num. 26. quibus cum Grammatico, Couar.
& Tello Fernandez, adhæret Matienzus
in leg. 6. tit. 6. Gloſs. 7. num. 3. lib. 5. nouæ Compilationis. Rolandus, Ioannes Franci
ſscus de Ponte, Azeuedius, Parladorius, &
alij quos
ſstatim referam, & noui
ſsſsimè, multóque po
ſst
hæc à me
ſscripta, Andreas Fachineus
controu. iuris lib. 2. cap. 7. vbi dicit hanc
ſsententiam frequentiùs receptam,
& probabiliorem e
ſsſse, quàm contrariam: Bonifacius
Rogerius
in conſs. 15. num. 51. lib. 2.
Secundò con
ſstituo, Tiraquelli diligentiam in con
* |
gerendis vtriu
ſsque partis, tam
ſsuperioris Ioannis Andreæ, quàm alterius illi contrariae deci
ſsionibus, rationibus, & Authoribus non contemnendam; laudandam
potius, & notandam.
Is enim Author
vbi ſsuprà, num. 26. v
ſsque ad
num. 62.
* omnia fere, quæ ad
ſsua v
ſsque tempora
ſscripta erant ab
aliis,
ſstudio & labore conge
ſsſsit in vnum, ac multa adduxit, quæ vtramque partem & confirmant, & dubiam
etiam reddunt: idcirco, qui ex propo
ſsito velit huiu
ſsce
rei di
ſsceptationem inquirere, nece
ſsſse habebit omninò legere illum.
Tertiò con
ſstituo, rem hanc difficiliorem reddidi
ſsſse,
* & altercationi, contrarietatíque Doctorum in quæ
ſstione
ſsuperiori, initium, aut occa
ſsionem tribui
ſsſse Decium: is enim
ſstudio contradicendi aliis (vt dicit Antonius
The
ſsaurus, quem
ſstatim referam) dicit illud dictum
Ioannis Andreæ
ſsemper vi
ſsum fui
ſsſse
ſsibi dubitabile
multis rationibus; & cum nonnullis Authoribus im
*pugnat illud: & in
ſsententiam Decij inclinant alij relati
ab his quos
ſstatim adducam, & eos recen
ſsent Grammaticus
deciſs. 103. ex num. 187. Rolandus
in conſs. 69. num. 25. in verſs. 2. reſspondetur, lib. 3. Fundamenta autem Decij
* contra doctrinam Ioannis Andreæ principaliter reducuntur ad quatuor, quæ
ſsunt in effectu ea, quæ adducit
Tiraquell.
vbi ſsuprà, num. 42. per totum. latiùs Hieronymus Butijela
in repetit. §. Cato, leg. 4. ff. de verborum obligationibus, num. 51. & 55. quæ habetur
Repetitionum. luris ciuilis volum. 6. fol. mihi 232. & ibidem Carol. Ruinus
num. 26. 27. & 28. eodem vol fol, 280. Hermanoctius Det.
ex num. 132. cum multis ſseqq. fol. 299. in eodem vol. &
Marian. Socinus Iunior,
ex num. 64. v
ſsque ad
num. 70. in
eiſsd. repetit, fol. 324. & noui
ſsſsimè Andreas Fachineus
controuerſsiarum Iuris lib. 2. Cap. 7.
Quartò con
ſstituo, in propo
ſsito, & præcipuo huius
* capitis dubio legendos omninò
ſsequentes Authores, qui
modò vnam, modò aliam
ſsententiam
ſsequuntur,
ſsed
Ioannis Andreæ partes magis communiter iuuant: relatos
ſsuprà, num. præced. maximè Repetentes in
dict. §.
Cato. Couar.
in cap. quamuis pactum, de pactis in 6. in
initio 3. p.n. 3. Boërium
deciſs. 3. & 183. Mar
ſsil.
Singul. 469. Grammaticum
deciſs. 103. num. 19. & num. 187. 188. &
ſseqq. Auendañum
reſsponſso 27. num. 2. Petrum de Moncada.
in addition. ad Gozadin. in leg. 2. num. 32. litera, A,
C. de pactis inter emptorem & venditorem. Alciatum
in
conſs. 18. num. 5. & 6. & in conſs. 117. Rolandum
in conſs. 69.* ex num. 1. v
ſsque ad
num. 27. vol. 3. qui eruditè loquitur,
& veram huius dubij re
ſsolutionem a
ſsſsequitur: Caballin.
milleloquio 201. Max. Angui
ſsſsol.
in conſs. 71. num. 5. Petrum Antonium de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 8. ex
num. 135. v
ſsque ad
num. 184. Matienzum
in leg. 6. tit. 6. Gloſs. 7. per totam, lib. 5. nouæ Collectionis Regiæ. Azeuedium
in leg. 2. tit. 16. eod. lib. 5. Parladorium
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali 1. part. §. 11. ampliat. 6. Cephalum
in conſs. 66. num. 20. & 21. lib. 1. Menochium
in
conſs. 92. num. 1. & ſseqq. & num. 42. in fine, & in conſs. 1. ex
num. 232. lib. 1. & in conſs. 147. num. 10. lib. 2. Bur
ſsatum
in
conſs. 100. num. 1. & 11. lib. 1. Surdum
in conſs. 52. num. 66. & ſseqq. lib. 1. & in conſs. 201. per totum, maximè
n. 14. 15. 16. in fin. & 17. lib. 2. Amadeum à Ponte,
Laudimialium
quæſstionum. quæſst. 35. Antonium The
ſsaurum
deciſs. Pedemontana 233. per totam. Marcum Antonium Eugenium
in conſs. 7. num. 13. & 14. lib. 1. Cald. Pereir.
in l. ſsi curatorem habens, in verbo, contractum feciſsti, 28. C. de in
integrum reſstitutione. Hyppolitum Riminaldum
in conſsil. 51. num. 11. volum. 1. Seraphinum
de priuil. iuramenti,
priuil. 23. Ioann. Franci
ſsc. de Ponte
in conſs. 10. à num. 21. & in conſs. 85. per totum, & in conſs. 86. num. 25. & tribus
ſseqq. vol. 1. Vincent. Caroc.
de locato, & conducto, q. 1. de promiſsſsione locandi per totam, fol. 48. & quæſst. 2. de locatione emphyteutæ, fol. 89. Crotum
in conſs. 12. num. 7. & 8. Ripam
lib. 3. de donat. reſsp. 12. Cor
ſsetum
in ſsingularibus
ſsuis, verbo,
Pactum, 2. Iulium Clarum
lib. 4. §. donatio,
quæſst. 14. num. 6. vbi
ſsingularem re
ſsolutionem tradit in
hac materia, Rubeum Alexandrum
in conſs. 29. n. 5. Modernum
in conſsuet. Pariſs. tit. 2. §. 55. Gloſs. 1. num. 8. vbi in
propo
ſsito profert verba nonnulla maximi ponderis, &
notanda; Pinellum
in l. 2. C. de reſscindenda venditione,
2. part. cap. 3. num. 29. & 30. Cæuallos,
practic. commun
quæſst. 209. qui prædictos non refert.
Quintò con
ſstituo, Ioannis Andreæ
ſsententiam in
*tellectam in terminis in quibus ip
ſse loquitur, veri
ſsſsimam quidem e
ſsſse, & tenendam omninò, idcirco
meritò proba
ſsſse eam infinitos Authores, vt con
ſstat ex
relatis
ſsuprà num. 1. & num. 8. & 9. & contrarium tenentes decipi manife
ſstè. Ad quod dicendum moueor in
* primis rationibus, authoritatibus, & deci
ſsionibus conge
ſstis à Tiraquello
de retractu conuentionali ad finem tit.
ex num. 26. v
ſsque ad
num. 42. Deinde fundamentis Rui
*ni, Hermanoctij Det, Socini, & Rubei Alexand. quos
ſstatim referam, & retuli
ſsuprà, num. 7. ac denique vt
* alia
ſsciens, con
ſsultóque prætermittam, ratione adducta
per Rolandum
in conſs. 69. n. 25. verſs. Tertiò reſspondetur,
vol. 3. dum dicit, & refert alios
ſsic tenentes; quòd vbi
quis promi
ſsit de obligando
ſse in centum; perinde e
ſst,
ac
ſsi e
ſsſset obligatus ad centum, eo quod intere
ſsſse e
ſst
ſstatim liquidum, cum non po
ſsſsit e
ſsſse minus centum:
l.
nummis. vbi Baldus,
ff. de in litem iurando, & ideo licèt
diceretur, quòd contra eum tanquam obligatum non
po
ſsſset agi; tamen ex promi
ſsſsione de obligando
ſse ad
centum, qua tenetur ad intere
ſsſse, tenetur ad centum,
cùm onus promi
ſsſsionis intere
ſsſse non po
ſsſsit e
ſsſse in
plus: vt ergo vitetur circuitus, ob prædictam rationem
nihil refert, an
ſsit obligatus ad promittendum, vel cen
ſseatur promi
ſsi
ſsſse, cum vtroque ca
ſsu debeatur idem, nec
augeatur, vel minuatur obligatio: ex quo
ſsubuerti po
*te
ſst
ſsolutio Decij
in l. cum fundus, §. ſseruum tuum imprudens, in princ. ff. ſsi certum petatur. is enim, vt diluat rationem Ioannis Andreæ de circuitu vitando, dicit non
ob
ſstare iura, quæ iubent vitandum circuitum; & re
ſspondet procedere illa dumtaxat in ca
ſsibus expre
ſsſsis à iure, & non in aliis. Sed, vt vides, quid hoc intere
ſst,
cùm etiam in ca
ſsibus non expre
ſsſsis, ex paritate, aut maioritate rationis procedere debeant; vt
ſsunt vulgatæ, &
communes re
ſsolutiones Doctorum; maximè in ca
ſsu
propo
ſsito, in quo negari non pote
ſst, quin promittens,
cum effectu voluerit
ſse obligare ad quantitatem expre
ſsſsam, & promi
ſsſsio ip
ſsa. aut obligatio æqualiter
ſse habent,
nec vnum importat plus quàm alterum, vt
ſsupra dixi,
Nec etiam in contrarium vrgent Decij fundamenta
contra eundem Authorem, quibus
ſsciens, con
ſsultóque
re
ſspondere nolui
hoc loco, propterea quòd plene re
ſspondet, & ab illius impugnationibus eleganter tuetur Ioannem Andream Hermanoct. Det.
in dict. §. Cato, ex n. 132. v
ſsque ad
num. 143. & ibidem Ruinus
ex num. 26. Marianus Socinus Iunior
ex num. 64. V
ſsque ad
num. 70. Rubeus Alexand.
in conſs. 29. ad quos Lectorem remitto &
vide omninò Andream Fachineum
controuerſsiarum Iuris
lib. 2. cap. 7. & 8. qui etiam fundamentis Decij re
ſspondet;
ſsed tacet Authores prædictos.
Deinde animaduerto, prædictam doctrinam Ioann.
* Andreæ. reddi hodie clariorem ex deci
ſsione
l. 2. tit. 16. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. dum probat lex illa, quod
qualitercumque con
ſstiterit, aliquem
ſse velle obligare,
remaneat obligatus, nulla admi
ſsſsa exceptione. Quod
rectè annotauit Azeuedius
ibi num. 7. Et confirmatur
apertè ex dictis per Roland,
vbi ſsupra. Ioan. Parlad,
rerum quotidianum, lib. 2. cap. finali 1. part. §. 11. ampliat. 6. fol. 152. vbi præfata doctrina motus principaliter, re
ſsoluit, quòd in
ſstrumentum executioni mandari debet,
non
ſsolum
ſsi ip
ſsius verba præ
ſse præ
ſsentem ferant effectum;
ſsed etiam
ſsi in futurum concepta fuerint: veluti,
exempli gratia, promi
ſsi publico in
ſstrumento facturum
me intra
certãcertam diem obligationem pro
centũcentum, tunc
ſsi lap
ſsa
ſsit dies, potero
ſstatim
ſsine alia obligatione ex in
ſstrumento illo conueniri. Quæ re
ſsolutio confirmatur apertiùs
ex his, quæ
ſscribunt Rolandus
dict. conſs. 69. ex n. 25. lib. 3. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 10. num. 21. lib. 1. & noui
ſsſsime Bla
ſsius Flores Diaz de Mena
in addit. ad* | deciſs. 13. Gamæ, num. 4. fol. 19. col. 3. quo loco prædictus
Author Tiraquellum, & The
ſsaurum dumtaxat refert; &
in propo
ſsito no
ſstro dicit veram re
ſsolutionem e
ſsſse, quòd
quando contractus in
ſsub
ſstantia nihil aliud continet,
quàm contineat promi
ſsſsio, iudicatur promi
ſsſsio ex æquitate vt contractus, vt vitetur inutilis circuitus: quod e
ſst
verum, & in effectu idem, quod cum Rolando
ſsuperiùs
diximus, quem tamen non refert ip
ſse. Quando verò contractus addit
ſsupra promi
ſsſsionem, vel in modo, vel in
accidentalibus, aut
ſsub
ſstantialibus, valde differunt; tunc
promi
ſsſsio non iudicatur vt contractus, licèt ex promi
ſsſsione compellatur quis ad faciendum contractum: quod
etiam e
ſst verum; & confirmatur ex his, quæ dicentur
ſstatim: tradit etiam
ſsuperiorem re
ſsolutionem,
ſsed Azeuedium non refert, Cæuallos
dict. quæſst. 209. num. 2.
Sextò & vltimò con
ſstituo, Ioannis Andreæ doctri
*nam in aliis terminis intellectam, periculo
ſsam e
ſsſse, nec
tenendam quidem: idque per rationes, authoritates, &
deci
ſsiones Doctorum traditas à Tiraquello
de retractu
conuentionali, ad finem tituli, ex num. 42. v
ſsque ad
num. 62. Rolandum
dicto conſs. 69. ex num. 25. cum ſseqq. vol. 3. Menochium
in conſs. 92. n. 1. & quinque ſseqq. vol. 1. Marcum
Antonium Eugenium
in conſs. 7. num. 13. & 14. lib. 1. Ioannem Franci
ſscum de Ponte
in conſs. 85. per totum, vol. 1. Vincentium Carocium, & alios
locis, & num. relatis ſsupra
num. 8. & 9. maximè in promi
ſsſsione de vendendo, in
* qua, lic èt alij multi aliter teneant, alij etiam pro concordia contrarietatum di
ſstinguant; vt plene o
ſstendit Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 8. ex num. 141. v
ſsque ad
n. 160. veriùs crediderim, promi
ſsſsionem differre ab ip
ſsa venditione, nec promittentem
venditurũvenditurum certo pretio, dici po
ſsſse
iam vendidi
ſsſse: quod multis rationibus defendit Senatus
Pedemontanus, vt firmat Antonius The
ſsaurus
deciſs. 233. per totam. Rolandus
dicto conſs. 69. num. 25. verſs. 3. reſspondetur, vol. 3. vbi inter hunc ca
ſsum, & ca
ſsum Ioannis An
*dreæ veram reddit, & concludentem differentiæ ratiotionem, vt ibi videri poterit: & per Auendañum
reſsponſso 27. num. 4. vbi erudite, & verè o
ſstendit, promi
ſsſsionem de vendendo operari vnum effectum tantum,
hoc e
ſst, ad intere
ſsſse, ip
ſsam verò venditionem e
ſsſse efficaciorem contractum, etiam vt tradatur res ip
ſsa præcisè,
ſsi e
ſst in pote
ſstate venditoris; &
ſsic, & nomine, &
natura, & qualitate multùm di
ſstare inter
ſse. quod etiam
tenet Pinellus, & optimè declarat 2.
part. leg. 2. C. de
reſscindenda venditione, cap. 3. num. 29. fol. mihi 186. latiùs,
& plures effectus con
ſsiderans Petra
vbi ſsuprà, Ioannes
Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 85. num. 2. lib. 1. vbi
num. 8. rectè probat per promi
ſsſsionem de vendendo non acquiri ius in re, Vincendus Carocius
de locato & conducto,
quæſst. 1. de promiſsſsione locandi, num. 14. fol. 49. vbi
ſsuperiorem re
ſsolutionem limitat, eleganter declarans eam,
& infert ad alia
ſsimilia,
ſscilicet ad pactum, vel promi
ſsſsionem de donando: de qua omnes
ſsuperiùs citati: Petra
dicta quæſst. 8. num. 164. ac cæteris elegantiùs Pinellus
dict. 2. part. leg. 2. C. de reſscindenda vendit. cap. 3. num. 30. per totum fol. 189. cui conuenire videtur Menochius
in
conſs. 92. num. 42. in fine, vol. 1. infert etiam ad promi
ſsſsionem de locando, de liberando, & de fideiubendo, vt
ibi videri poterit: & de promi
ſsſsione de renunciando legitimæ paternæ, vel maternæ, & renunciatione po
ſstea facta ab
ſsque iuramento. Vide Auendañum
dict. reſsp. 27. per totum, Cæuallos
dict. quæſst. 209. num. 3. & 4. & de
omnibus prædictis lati
ſsſsime Petram
vbi ſsuprà. Denique,
* nec in promi
ſsſsione alienationis rei feudalis, vel emphyteuticæ procedere pote
ſst Ioannis Andreæ doctrina, quippe cum diuer
ſsa ratio militet, nec iura loquentia de circuitu vitando, extendi debeant ad hunc ca
ſsum priuationis, vel caducitatis: provt tenuerunt expre
ſssè multi
conge
ſsti per Tiraquell.
loco ſspè repetito, n. 44. & n. 45. &
in terminis, quòd feudum, vel rem emphyteuticam alienaturum
ſse & venditurum promittens, non cadat à iure
ſsuo; licèt caderet,
ſsi alienaret irrequi
ſsito domino, cum
Alexandro, Baldo, Cardinali, & Afflictis defendit Ioannes Franci
ſscus de Ponte
dicto conſsilio 85. per totum lib. 1. Et de his hactenus, de quibus penes prædictos Authores, latius videri poterit, cùm occa
ſsio
ſse offeret.
CAPVT IV.
Fœminæ primogenitæ, qualiter ad Maioratus
ſsucceſsſsionem admittantur, vel non Propter
maſsculos eiuſsdem lineæ, & gradus, aut etiam
remotioris, quando excludantur; Agnationis conſseruandæ rationem, ex quibus videantur Maioratuum inſstitutores habuiſsſse;
Maſsculorum vocatio, quando in hominum
diſspoſsitionibus cenſseatur facta agnationis
conſseruandæ, aut prælationis inducendæ gratia; Qualitas maſsculinitatis in certis gradibus, ſsubſstitutionibus, aut perſsonis expreſsſsa, an, & quando in aliis repetita conſseri debeat, vel non; vbi de contrarietate conſsiliorum Abbatis, Ananiæ, & aliorum, accuratè,
& plenius, quàm antea erat, tractatur; Deinde repetitio qualitatis, vel conditionis adiectæ præcedentibus, quando dicatur, vel
præſsumatur fieri ad ſsequentia; & qualitatum præcedentium repetitio, ex quibus cauſsis, aut dictionibus, vel rationibus induci, aut
ceſsſsare debeat, plena, & diſstincta manu tractatum proponitur: Authorum ferè omnium, qui hactenus in propoſsito ſscripſserunt
ſsententiæ, opiniones ſsuo ordine, breuiter
tamen, & diſstinctè recenſsentur in vnum; &
multa dilucide, & nouiter adnotantur per
Authorem, quæ originali, & aſsſsidua librorum
lectura digeruntur, nec erant ab alio huc vſsque ſsic explicata.
SVMMARIVM.
- 1 Dubia & quæſstiones proponuntur, quæ in ſsummario
huius capitis continentur, & quæ hic præcipuè tractantur.
- 2 Vtilitáſsque, & neceſsſsitas earum commendantur.
- 3 Authores quamplures referuntur, qui quæſstiones huius
capitis tractarunt, & infrà num. 141. cum multis
ſseqq. vbi infiniti congeruntur in vnum ac eorum
ſspecifica mentio fit ſsuo ordine, vt ibi videri poterit.
- 4 Antonij Gabrielis in præfatis quæſstionibus concluſsiones congeruntur, & lectura originalis earum commendatur.
- 5 Modernum. Pariſs. in hac materia eleganter, & vtiliter loquutum, & de ſsucceſsſsione fœminarum cum
maſsculis, in pari, vel remotiori gradu, & de dictionibus inducentibus tacitam repetitionem, multa neceſsſsaria, & notatu digna dixiſsſse.
- 6 Ludouicus Molina laudatur, & eiuſsdem reſsolutiones
circa quæſstiones omens huius capitis commendantur,
& de aliis Authoribus vide infrà, ex num. 141.
cum multis ſseqq. vſsque in finem capitis.
- 7 Maſsculinitatis qualitas, in vno gradu, vel ſsubſstitutione, aut parte teſstamenti adiecta, vtrum in alteris
repetita eſsſse cenſseri debeat; & multis numeris
ſsequentibus.
- 8 Authores huius regni, exteri etiam recentiores quamplures, in quaeſstione ſsuperiori ſscribentes, notati per
Authorem, quòd paucis legibus, & rationibus moueantur, nec ad ea reſspondeant, quæ in contrariam
partem vrgere videntur.
- 9 Abbatis conſsilium 36. num. 3. lib. 1. expenditur, &
ſentẽtiasententia illius refertur, de qua per totum caput agitur.
-
10 Præcedentia declarant, ſsiue determinant ſsequentia; &
è contra.
- 11 Vna pars teſstamenti aliam declarat; & inde ſsi verbum
aliquod dubium ſsit, aut obſscurum, eo modo intelligi
debet, ſsecundum quem reperitur in alia parte testamenti.
- 12 Voluntas teſstatoris in ſsubſstitutionibus, talis eſsſse præſsumitur, qualis fuit in institutionibus: vnde ſsequens
ſsubſstitutio debet regulari & intelligi ſsecundum qualitatem prioris.
- 13 Vnus gradus ſsubſstitutionis alium declarat.
- 14 Ordo datus inter primò nominatos, ſseruari debet inter
reliquos ſsubſstitutos: quod, & dicta ſsuprà ex num. 10. intellige, vt declarantur infrà, ex num. 101. cum
ſsequentibus.
- 15 Fœminas proximiores qui excluſsit, vlteriores etiam excludere velle, multo magis credendus eſst.
- 16 Expenditur ratio l. ſsi viua matre, C. de bonis maternis, & ad propoſsitum illius nonnulla congeruntur
remiſsſsiuè, & vide infra num. 109. & 110.
- 17 Repetitio qualitatis præcedentis ob præſsumptam testatoris voluntatem fieri debet, quæ alias non fieret.
- 18 Mutatio voluntatis præſsumi non debet, maximè in
continenti, vel in eadem diſspoſsitione: quod intellige,
vt declaratur infrà, num. 114.
- 19 Pelaez. à Mieres, notatus per Authorem, quòd in hac
materia leges nonnullas expendat, quæ verè, nec Abbatis, nec Ananiæ ſsententiam poſsſsunt probare, &
confusè inducuntur: & vide infrà, n. 111. & ſseq.
- 20 Legatum, in dubiis, videtur tranſslatum in alium cum
onere ſsuo: & ibidem, quòd l. Caio, ff. de alimentis
legatis, (quam expendit mieres) Abbatis ſsententiam non probet & vide infrà, ex num. 115. cum
ſsequent.
- 21 L. ſsi tibi, cum l. ſseq. ff. de adimendis legatis, vtrùm à Mieres rectè potuerit pro Abbate, aut pro Anama
ponderari? & latiùs infr. num. 120. & 121.
- 22 L. Cum pater, §. ab inſstituto, ff. de legatis 2. quam
adducit Mieres, vtrùm pro opinione Abbatis aliquo
modo vrgeat? latiùs infrà num. 122. & ſseq.
- 23 Clauſsula poſsita inter plura capitula, vel ante omnia,
vel poſst omnia; ad omnia refertur: & vide infra num. 126. & 127.
- 24 Clauſsula generalis reſstringitur ad ſspecificata, ſsi plura
fuerunt.
- 25 Ananiæ conſs. 22. num. 3. expenditur, & illius ſsententia refertur, quæ contraria eſst ſsententiæ Abbatis propoſsitæ ſsuprà num. 9. ſscilicet maſsculinitatis verbum,
in vna, ſseu etiam in pluribus partibus maioratus, aut
diſspoſsitionis appoſsitum, in alia eiuſsdem parte, vbi
deeſst, ſsupplendum non eſsſse, nec poſsſse repetitionem
induci.
- 26 Ludouici Molinæ, ex mente aliorum, ad contrarietatem Abbatis, & Ananiæ, concordia relata, & per
Authorem probata; & vide infrà num. 100. &
num. 136. & ſseqq.
- 27 Rationes omnes, quæ pro Anania excogitari ſsolent per
Doctores, ad quatuor reduci debere.
- 28 Commune Doctorum fundamentum pro opinione Ananiæ proponitur.
- 29 Teſstator cenſsetur noluiſsſse diſsponere, cùm facile illi fuit,
aliquæ de re diſsponere, & non diſspoſsuit.
- 30 Teſstator hoc non dixit, hoc non expreſsſsit, ergo neque
nos dicere debemus, vulgatiſsſsimum Doctorum aſsſsumptum, & multis confirmatum, & declaratum
remiſsſsiuè.
- 31 Simon de Prætis laudatur.
- 32 Teſstatoris, & cuiuſslibet alterius diſsponentis verba, in
dubio ad intellectum iuris communis referenda ſsunt.
- 33 Teſstator in dubio, cenſsetur cum diſspoſsitione legis, aut
iuris communis ſse conformare voluiſsſse.
- 34 Fundamentum ſsecundum, quod pro Anania adduci ſsolet, ſsumptum eſsſse originaliter ex conſsilio Ancharani, 120. num. 4.
- 35 Legatum, fideicommiſsſsum, & omnis alia diſspoſsitio in
dubio cenſsetur pura, ſsi in ea non inſseratur dies, nec
conditio; nec in dubio conditio præſsumitur adiecta.
- 36 Diſspoſsitio conditionalis, vel potius pura, vel modalis
vel in diem, an, & quando præſsumi debeat, accuratè, & vtiliter actum per Menochium.
- 37 Præcedentia in ſsequentibus, nunquam debent cenſseri
repetita, quoties agitur de repetenda qualitate aduerſsus diſspoſsitionem iuris communis.
- 38 Dicta in vno capitulo, an, & quando, in ſsequentibus
cenſseantur repetita, remiſsſsiuè.
- 39 Dicta & diſspoſsita in vna parte legis, an, & quando
præſsumantur repetita in alia parte, plenè tractatum
remiſsſsiuè.
- 40 L. pater filium, §. fundum Titianum. ff. de legatis 3. contra opinionem Abbatis inducta.
- 41 L. ſsub conditione, ff. de hæredibus inſstituendis, rectè ponderata per Decium contra Abbatem.
- 42 Clauſsula appoſsita in præcedentibus, in ſsequentibus repetita non intelligitur.
- 43 Duæ leges inductæ contra Abbatem.
- 44 Conditio adiecta vni gradui, vel perſsonæ iam nominatæ, non cenſsetur repetita in perſsona alterius ſsubſstituti, aut coniuncti: quod peniſsſsimè explicatum proponitur remiſsſsiuè.
- 45 Ananiæ ſsententiam contra Abbatem intellectam. Eo
modo, quo poſst alios Authores intellexit Molina
magis communiter probari per Doctores, vt hoc n. adnotatur, & latiùs infrà num. ſseqq. & num. 100.
cum ſseqq. & num. 136. & ſseqq.
- 46 Author, poſstquam in hac materia quamplurima euoluiſsſset & infinita, attentâ, atque originali librorum omnium lectura prælegiſsſset, (quod moris habet) nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxit, quibus
ipſsa, abſsolutè, & diſstinctè magis, quàm antea erat,
explicata manebit, vt num. ſseqq. conſstabit lectori.
- 47 Qualitates & circumſstantias caſsuum occurrentium
conſsiderandas eſsſse in hac materia repetitæ, vel non
repetitæ qualitatis præcedentis, nec certam regulam
dari poſsſse, provt hoc numero adnotatur.
- 48 Voluntates hominum variæ, & diuerſsæ ſsunt.
- 49 Cùm poſsſsit teſstator cum diſspoſsitione legis ſse conformare, vel ſsua diſspoſsitione facere ceſsſsare prouiſsionem
illius, fœminas excludendo, vel none.
- 50 Poſsſsit etiam diuerſsimode ſsuam diſspoſsitionem facere,
aut generalem, aut ſspecialem, aut limitatiuam &
& restrictiuam, aut reſspicientem aliquid ſsubſstantiale ipſsius diſspoſsitionis, vel accidentale; aut expreſsſsam, vel tacitam.
- 51 Repetitionis inducendæ, vel non inducendæ diſsputationem, totam coniecturalem eſsſse, & præſsumptam.
- 52 Sic, vt coniecturæ in hac materia fallaciſsſsimæ eſsſse poſsſsìnt, cùm non ſsolum diuerſsi in varias, & diuerſsas trahantur ſsententias, ſsed etiam ijdem ſsibi non conſstent.
- 53 Idcirco, quamuis expreſsſsum dici ſsoleat, ac etiam euidenter: & clare apparere id, quod ex coniecturis apparet, et ſsi verbis expreſsſsum non fuerit.
- 54 Et ſspecialiter prouiſsum dicatur, quod ex mente, aut
intentione diſsponentis apparet per coniecturas.
- 55 Voluntatémque ex coniecturis collectam, expreſsſsam
voluntatem dici, cenſsuerint quamplures Authores.
- 56 Tamen, quia in coniecturanda, atque interpretanda
defuncti voluntate ſsæpè decipimur.
- 57 Et mentem defuncti iudicare difficillimum eſst.
- 58 Quia interpretatio voluntatis teſstatoris plena periculi
eſst, & perſsæpè in illius cognitione errare ſsolemus.
- 59 Et ambulare dicimur in tenebris, cum agimus de interpretanda mente teſstatoris, cum quo loquuti non
ſsumus, & qui non poteſst modò mentem ſsuam aperire.
- 60 Ac denique de mente hominis nullum certum eſst teſtimoniũtestimonium, quia ſsoli Deo nota eſst, ideo magis inhærendum
verbis certis, quàm menti imaginaria, & non certæ.
- 61 Et quoties voluntas testatoris expreſsſsa non fuerit,
aut clara; incerta potius, & obſscura, atque ex con|iecturis colligenda, cautiſsſsime agendum eſst; vt plura
attendantur, quæ, vt interpretatio congrua dicatur,
neceſsſsaria ſsunt, & pleniſsſsimè adnotata, remiſsſsiuè.
- 62 Coniecturæ ex teſstamento reſsultantis matèria, & qualiter, quóve probationis genere illa probari debeat,
latè & vtiliter explicata, remiſsſsiuè.
- 63 Coniecturæ illæ dumtaxat attendi debent in interpretanda defuncti voluntate, quæ neceſsſsariæ, aut valde
probabiles ſsint, aut concludentes.
- 64 Et quæ colligantur ex dictis, & diſspoſsitis per teſstatorem.
- 65 Fœminas propter maſsculos remotiores, ex coniecturis,
non aliter excluſsas cenſsendas eſsſse, quàm ſsi coniecturæ indubitatæ fuerint, vel tam euidentiſsſsimæ, vt ſsalua
mente teſstantis ab eis recedi non poſsſsit.
- 66 Vel niſsi euidenter, aut clarè constet de teſstatoris voluntate.
- 67 Aut verba expreſsſsiſsſsima ſsint: & vide infrà, num. 159.
& 160.
- 68 Repetitionem, aut reſstrictionem maſsculinitatis, legitimitatis, aut aliarum qualitatum præcedentium, totam pendere à voluntate teſstatoris.
- 69 Idcirco, cum expreſsſsa, aut clara, ſsiue etiam præſsumpta fuerit voluntas teſstatoris, qualitates præcedentes repetere volentis, aut reſstringere, fœminas proximiores propter maſsculos remotiores excludere, vel
non excludere; illa omnino, & præcisè obſseruanda eſst.
- 70 Repetitio qualitatum, vel conditionum fit, vel non fit
ex præſsumpta mente diſsponentis, ac etiam impeditur, vbi aliàs de iure fieri deberet, ſsi conſstat de tacita mente diſsponentis.
- 71 Fœminas propter maſsculos remotiores, excludi ex voluntate expreſsſsa teſstatoris, vt in exemplo, quod adducit Molina, hoc numero præcitatus.
- 72 Inſstitutor maioratus, qui per viam regulæ generalis,
qualitatem maſsculinitatis in Maioratu appoſsuerit,
licet in quibuſsdam gradibus, aut vocationibus eam
omiſserit, perpetuò eam repetere voluiſsſse credendus
eſst.
- 73 Et in hoc caſsu ad excluſsionem fœminarum, includi
maſsculos, etiam remotiores, non ex vi repetitiua, ſsed
potius comprehenſsiua contra Molinam defendit Author.
- 74 Expreſsſsum dicitur, quod ex præcedentibus, ſsiue ſsequentibus verbis, errore, aut obliuione diſsponentis,
apparet fuiſsſse omiſsſsum.
- 75 Expreſsſsum dicitur, quod ex proœmio, ſsìue præfatione
diſspoſsitionis colligitur, quæ præſstat lumen, ac intellectum ipſsi diſspoſsitioni, & inducit cauſsam, & rationem finalem ipſsius.
- 76 Inſstitutor Maioratus, qui eiuſsdem inſstitutione profitetur, ſse Maioratum inſstituere ea ratione, vt bona
perpetuò in agnatione conſseruentur, ex hoc ſsolum,
fœminas propter maſsculos remotiores excludere, &
qualitatem maſsculinitatis repetere voluiſsſse videtur.
- 77 Fideicommiſsſsum, an, & quando inducatur, ſsiue amplietur agnationis conſseruandæ ratione expreſsſsa: item
conſseruandæ agnationis ratio, quando dicatur expreſsſsa, & quando tacita, pleniſsſsimè tractatum remiſsſsiuè; & ibidem de aliis multis, quæ in hac materia
vtiliſsſsima ſsunt, & Hiſspanorum Maioratibus quotidie applicari poſsſsunt.
- 78 Maioratus inſstitutor, ſsi maſsculos ſsimpliciter, & abſsolutè vocauerit, nec de fœmina in aliqua parte diſspoſsitionis meminerit, quamuis rationem conſseruandæ agnationis non expreſsſserit, ex hoc ſsolum agnationem conſseruare voluiſsſse videtur, fœmináſsque propter
maſsculos remotiores excludere, & num. ſseqq.
- 79 Verbum, maſsculos, ſsui natura, abſsque vlla ratione
conſseruandæ agnationis expreſsſsa, vel ſsubintellecta,
excluſsiuum eſst fœminarum.
- 80 Maſsculinitatis expreſsſsionem, præbere coniecturam, vt
proſspectum ſsit agnationi.
- 81 Textus in §. cæterum, Inſstitut. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, ſsubtiliter ponderatus per Authorem.
- 82 Cognati iure ciuili non admittebantur ad hæreditatem,
ſsed à Prætore tertio ordine per bonorum poſsſseſsſsionem vocabantur.
- 83 Maſsculinitatis qualitas reiterata, aut in pluribus ſsubſstitutionibus repetita, oſstendit indubitanter, agnationi fuiſsſse proſspectum.
- 84 Maioratus inſstitutor, ſsi relictis propriis filiabus, filios maſsculos ad ſsucceſsſsionem eiuſsdem inuitauit, inuicémque & eos ſsubſstituit, aut (quod indubitatum
erit) ſsi ad vocationem agnatorum etiam collateralium
proceſsſsit, & eaſsdem filias reliquerit, agnationem
conſseruare voluiſsſse, fœminas propter maſsculos remotiores in perpetuum excluſsiſsſse videbitur.
- 85 Conditionem ſsi ſsine liberis, verificari tantum in maſsculis, quando teſstator propriam filiam excluſsit, &
maſsculos tantum hæredes inſstituit, ex magis communi, & recepta ſsententia.
- 86 Et pro ea multùm vrgere, aut verè concludere fundamenta nonnulla, quæ adducit Menochius, hoc numero præcitatus, qui etiam eruditè, & ſsubtiliter
omnibus ſsatisfacit, quæ in contrariam excitari; aut
moueri poſsſsunt.
- 87 Velaſsquez de Auendaño confutatus ab Authore.
- 88 Maioratus inſstitutor, qui relictis propriis filiabus,
maſsculos tantum ad ſsucceſsſsionem inuitauit, nulla alia
ratione id feciſsſse dici poteſst, quam vt agnationem
conſseruaret.
- 89 Ratio ſsubintellecta, pro expreſsſsa habetur, quæ vnica
imaginari potest in teſstamento.
- 90 Agnationis conſseruandæ rationem, expreſsſsam cenſseri,
tamet ſsi in diſspoſsitione non exprimatur, vbi ea ſsola,
& non alia reddi poteſst ratio.
- 91 Velaſsquez de Auendaño, ſsi Menochium, & alios recentiores prælegiſsſset, fortaſsſsis à ſsententia, quam defendit Author, non receſsſsiſsſset.
- 92 Teſstator ſsubſstituens filio ſsuo decedenti ſsine filiis maſsculis, fratres, & ipſsorum filios maſsculos excluſsa filia, id videtur feciſsſse ratione conſseruandæ agnationis, nec excluſsio fœminæ, & maſsculinitatis qualitas
expreſsſsa, propter aliud videtur appoſsita.
- 93 Quartum notabile, & omnino neceſsſsarium pro regula, aut generali doctrina huius materiæ proponitur.
- 94 Repetitionem omnem tacitam, procedere, aut ratione
copulæ, vel coniunctionis, quia ſsunt plura legata
copulata, vel per dictionem, &, vel, item, & ſsimiles
alias dictiones coniunctiuas, vel connexiuas; vel quia
reguntur ab eodem verbo, & determinantur ab eodem acta verbi determinantis, aut regentis totam
orationem; aut per identitatem rationis, quando
ſsabeſst ratio repetendi antecedentia in ſsequentibus;
& ſsic in ſsumma totam hanc materiam explicauit
Baldus, in conſsilio 153. Quidam teſstator,
lib. 5.
- 95 Vbi magiſstraliter, & doctè conſstituit, tres cauſsas
eſsſse tacitam repetitionem inducentes, videlicet Copulam, Identitatem orationis, & Identitatem rationis: è conuerſso, tres eſsſse cauſsas repetitionis
excluſsiuas; videlicet, Aduerſsatiuam, vt quia eſst ibi
dictio ſsed, vel ſsecus, & ſsimiles; Diuerſsitatem, ſsiue
ſseparationem orationis, & temporum; & Diuerſsitatem, ſsine aduerſsationem rationis.
- 96 Nam habentia inter ſse aduerſsatiuam rationem, non
habent ad inuicem tacitam repetitionem.
- 97 Et ad hæc in effectu reduci debere infinita; quæ, licèt
diuerſsis modis, & in variis, & multis locis adnotarunt Scribentes in hac materia, verè illa à doctrina ſsuperiori fundamentum ſsumunt.
- 98 Ruini reſsolutiones in conſsiliis nonnullis quæ hoc numero præcitantur, nouæ non ſsunt, nec ipſsi tribuendæ, vt nonnulli Scribentes crediderunt; imo | ex prima parte diſstinctionis Baldi deducuntur
apertè.
- 99 Abbatis, & Ananiæ ſsententias contrarias, vt concordarent, permulta quidem ſscripſsiſsſse, atque excogitaſsſse Authores infinitos, quorum infra mentio fiet,
verè tamen, nonnulla eorum, vel falſsa eſsſse; aut ſsi
vera, non perfectè, nec abſsolutè intellecta, ſsiue omnes
caſsus non continentia, vel ſsæpe inuoluta, & aliis contraria omninò.
- 100 Ananiæ ſsententiam, Abbatis opinioni contrariam,
regulariter veriorem eſsſse, exceptis caſsibus quibuſsdam cum Molina, & aliis: & ſsuprà, num. 45.
- 101 Ad rationes adductas ſsuprà, pro Abbate, ex num. 10. vſsque ad num. 15. concludentes, & veræ ſsolutiones
aſsſsignatæ, & num. ſseqq.
- 102 Deſscendentium, filiorum, aut liberorum nomen, fœminas, ſsicut maſsculos comprehendit.
- 103 Repetitæ qualitatis regula, procedit in fauorabilibus,
non autem in odioſsis.
- 104 Per repetitionem qualitatis, vbi fit differentia inter
maſsculos, & fœminas, aut fœmina excluditur, materia odioſsia dicitur.
- 105 Repetita qualitas nunquam cenſsetur, quando ex repetitione inducitur aliquid contra ius commune.
- 106 Subſstitutio debet regulari ſsecundum inſstitutionem,
quoad partes inſstitutionis, & ſsubſstitutionis; ſsecùs eſst
in alia qualitate extrinſseca.
- 107 Decium in hac materia breuiter, ſsubſstantialiter tamen, & vtiliter loquutum: & eiuſsdem Authoris conſs. 599. per totum, in propoſsito commendatur.
- 108 Ad argumentum in fauorem Abbatis propoſsitum ſsupra num. 15. plures ſsolutiones aſsſsignatæ, remiſsſsiuè.
- 109 Vulgatum Doctorum aſsſsumptum ex l. ſsi viua matre,
C. de bonis maternis, deductum, & ſsuprà num. 16. pro Abbate adductum, fundari in præsumpta teſstatoris voluntate, qua ex identitate rationis deducitur.
- 110 Sed in quæſstione agitata ſsuprà, ex num. 7. voluntatem
ceſsſsare; imò in contrarium videri exiſstere, & verba
deficere: idcirco illius legis rationem, in fauorem Abbatis non vrgere; provt hoc numero adnotatur.
- 111 Pelaez à Mieres deceptum in allegatione leg. Iulius
Paulus, 80. ff. de conditionibus & demonſstrationibus, & illum textum (vtcunque ſsit) probare contrarium eius, ad quod expenditur, nouè & verè adnotatum per Authorem.
- 112 Leg. cum ſseruus, 81. ff. de condit. & demonſstrat. vera ratio redditur, & num. ſsequentibus, vbi oſstenditur, rationem eius non militare in quæſstione, de qua
ſsuprà, ex n. 7. cum ſseqq. imo diuerſsam, aut contrariam eſsſse.
- 113 Teſstatorem inutiliter diſsponere voluiſsſse, aut inutile legatum facere velle, credendum non eſst.
- 114 Mutaſsſse voluntatem ſsuam teſstatorem præſsumi non debere, optimè declaratum; & ad argumentum pro
Abbate adductum ſsuprà, num. 18. optimè ſsatisfactum.
- 115 L. Caio, ff. de alimentis, & cibariis legatis, quam
adducit Mieres in fauorem Abbatis, verè nihil probare, aut ſsaltem eiuſsdem rationem diuerſsam eſsſse, nec
caſsui noſstro conducibilem, & num. ſseq.
- 116 Legatum, an, & quando cum eiſsdem conditionibus
tranſslatum præſsumatur, pleniſsſsimè actum remiſsſsiuè.
- 117 Conditio appoſsita in testamento, regulariter in codicillis repetita præſsumitur.
- 118 Codicilli trahuntur ad mentem teſstamenti.
- 119 Teſstator in codicillis non cenſsetur receſsſsiſsſse à voluntate,
& diſspoſsitione facta in testamento.
- 120 Legem, ſsi tibi, cum lege ſsequenti, ff. de adimendis
legatis, (quam pro Abbate ponderauit Mieres) nullo modo induci poſsſse pro illo; contra illum verò poſsſse, nec etiam pro Anania aliquid probare, &
num. ſseqq.
- 121 Legatum tranſslatum ab ipſso teſstatore de eadem perſsona in eandem perſsonam, non transferri cum eadem
conditione, & onere.
- 122 Legata ab inſstituto relicta, præſsumi repetita à ſsubſstituto, & de hoc accuratè, & diligenter actum per
Menochium.
- 123 Legem, cum pater, &. ab inſstituto, ff. de legatis 2. opinionem Abbatis non probare, nouè adnotatum per
Authorem.
- 124 Lex, quæ ſstatuit, legata ab inſstituto, eſsſse repetita in
ſsubſstituto, eſst fundata in ſsola coniecturata mente teſstatoris, quam ob æquitatem quandam eiuſsmodi fuiſsſse,
lex conjicit.
- 125 Repetitionem legati fuiſsſse à lege introductam, ne testator fruſstra legaſsſse videatur.
- 126 Conditio, vel qualitas poſsita in clauſsula ſseparata à præcedentibus, aut ſsequentibus, ex præſsumpta mente
teſstatoris, an, & quando referatur ad omnia, vel
ad vnum tantum, vel ad aliqua ex præcedentibus,
vel ſsequentibus; quod certa regula diffiniri non poſsſsit, à multis tamen plenè, & diuerſsimode tractatum,
provt hoc numero oſstenditur remiſsſsiuè.
- 127 Legem 3. §. filius, ff. de liberis & poſsthumis, & quæ ad explicationem eius textus à Doctoribus adnotantur, Ananiæ opinioni nihil obſstare.
- 128 Agnationis conſseruandæ rationem attendendam non
eſsſse, niſsi in gradibus, aut perſsonis, in quibus expreſsſsa
est; idcirco conſseruationem agnationis, maſsculorum
incluſsionem, & fœminarum excluſsionem reſstringendam eſsſse ad gradus, & perſsonas expreſsſsas, &
ſspecificatas, nec ad alias perſsonas extendendam eſsſset
quod intellige, vt declaratur infrà, ex num. 136.
cum ſseqq.
- 129 Limitata cauſsa limitatum producit effectum, tam in
diſspoſsitionibus testatorum, quàm in aliis caſsibus,
idque nonnullis exornatum, & declaratum, remiſsſsiuè.
- 130 Pelaez à Mieres adnotatio quædam in hac materia,
probata per Authorem, atque ex his, quæ ſscribit
Menochius, remiſsſsiuè confirmata.
- 131 Bepetitionem qualitatum præcedentium, non admitti,
vbi qualibet ſsubſstitutio, præcedens & ſsubſsequens ſsunt
adinuicem ſseparatæ, & in diuerſsis capitulis, aut clauſsulis poſsitæ, & perfecta oratione determinatæ.
- 132 Etiamſsi adſsint dictiones repetitionem ſsignificantes,
cum tunc stent potius continuatiuè, quàm repetitiuè.
- 133 Nec aliqua repetitione indigeat clauſsula continens rationem ſsiue orationem perfectam.
- 134 Idque maximè procedere, vbi adeſst perſsonarum diuerſsitas: intelligendo tamen provt declaratur infrà,
num. 138. & ſseqq.
- 135 Abbatis ſsententiam in conſs. 36. n. 3. lib. 1. (de qua
hucuſsque actum eſst) procedere poſsſse ex voluntate teſstatoris, rationis identitate, agnationis conſeruãdæconſeruandæ ratione expreſsſsa in diſspoſsitione, vel ſsubintellecta, ex nõnullisnonnullis cauſsis, rationibus, & dictionibus, probatiſsſsimisque, & neceſsſsariis, aut concludentibus coniecturis;
ex quibus elici poſsſsit apertè, aut colligere neceſsſsarium ſsit, agnationem conſseruare, qualitates repetere,
aut præcedentia ſsequentibus ineſsſse, teſtatorẽtestatorem voluiſsſse.
- 136 Qualitatem maſsculinitatis, legitimitatis, aut aliam
ſsimilem poſsitam in prima diſspoſsitione, repetitam
cenſseri in ſsecunda, & vlterioribus, quando adeſst
præsũptapræsumpta, & coniecturata mens, ac volũtasvoluntas teſstatoris.
- 137 Es quando militat eadem ratio.
- 138 Repetitionem qualitatum præcedentium, ex identitate
rationis, coniecturata, & veriſsimili mente teſstatoris,
dictionum natura, & aliis probatiſsſsimis coniecturis.
fieri debere ad ſsequentes gradus, aut ſsubſstitutiones,
ètiamſsi ſsimus in diuerſsis, aut ſseparatis orationibus,
& in diuerſsis perſsonis.
- 139 Et ad hoc inter alia, Tiberij Deciani nonnulla conſsilia ponderata.
- 140 Sfortia Oddo laudatur, & conſsilium eiuſsdem in propoſsito ponderatur.
-
141 Burgos de Pace, eruditè, & meliùs, quàm ex relatione aliorum haberi poterit, ſsi originaliter non legatur, materiam huius capitis tractaſsſse, & de contrarietate Abbatis, & Ananiæ, plena manu egiſsſse.
- 142 Ludouicum Molinam, deceptum apertè, allegando
prædictum Authorem in fauorem Abbatis; cùm potiùs ille Ananiæ ſsententiam conſstanter defendat, &
ad conſsilium Abbati, multas ſsolutiones aſsſsignet.
- 143 Maioratus, quoties à fœmina proceſsſsit, nunquam
in caſsu dubij iudicandum fore, fœminas propter
maſsculos remotiores ab eius ſsucceſsſsione excluſsas, etſsi
verbis vtatur, quæ ad maſsculos referri ſsoleant.
- 144 Et de hac re ponderatum per Authorem, & commendatum optimum conſsilium Rolandi 76. ex num. 9.
lib. 3.
- 145 Secus tamen dicendum eſsſse, vbi de contraria voluntate teſstatoris in contrarium conſstare poſsſsit.
- 146 Petrum de Peralta, rectè improbatum à Mieres in
propoſsito huius materiæ, remiſsſsiuè.
- 147 Maioratus, cùm à viro, & fœmina ſsimul inſstitutus
fuit, vtrum fœmina propter maſsculos remotiores
cenſseri debeat excluſsa: vbi Authorum huius regni
contrarietas proponitur, & Molinæ opinio magis
probatur.
- 148 In diſspoſsitione facta per maſsculum, & fœminam, ſsi
mentio fiat de filiis, & deſscendentibus, veriſsimile
est eos intellexiſsſse de deſscendentibus vtriuſsque ſsexus: quoniam ſsicut maſsculus ſsexum maſsculinum dilexit,
ita fœmina ſsuum fœmininum ſsexum pariter dilexiſsſse præſsumitur.
- 149 Maioratus, cum inſstituitur à marito, & vxore ſsimul,
& adjicitur, quòd ſsuccedat propinquior conſsanguineus eorum, aut quod ſsuccedat vnus conſsanguineus
ex parte vxoris, & alius ex parte viri, qualiter ſsuccedi debeat: & de aliis ſsimilibus, remiſsſsiuè.
- 150 Caſsus conſsideratur per Authorem, in quo fœmina
Maioratum inſstituens, cenſsetur velle agnationem
conſseruare, & fœminas propter maſsculos etiam remotiores excludere, & num. ſseqq.
- 151 Fœmina deſscendentes agnatos habere non poteſst.
- 152 Fœmina dicitur finis lineæ maſsculinæ, & principium
fœminina.
- 153 Caſsus conſsiderati per Authorem exemplum.
- 154 Fœmina eſst finis agnationis, & principium & origo
cognationis.
- 155 Fœmina agnatos tranſsuerſsales habet.
- 156 Fœmina in perpetua maſsculorum vocatione, quoties
agnatos tranſsuerſsales, vel aliquos eorum ad ſsucceſsſsionem Maioratus inuitauit, cenſsetur agnationem ſsui patris conſseruare voluiſsſse.
- 157 Aluaradum, Ioannem Guttierrez, Velaſsquez de Auendaño, Iacobum Mandellum de Alba, & Antonium Theſsaurum, latiſsſsimè tractaſsſse materiam huius capitis; & in effectu acceſsſsiſsſse omnes Ananiæ opinioni contra Abbatem, provt hoc numero adnotatur.
- 158 Pelaez à Mieres, ſscripſsiſsſse latiſsſsimè materiam huius
capitis, & omnino legendum eſsſse.
- 159 Fœminæ regulariter ſsuccedunt in quocumque Maioratu, & in Regno, & Ducatu, ſsicut maſsculi; dummodo non adſsint maſsculi in eodem gradu, licèt ætate
minores; & ſsi ſsint in proximiori gradu, excludunt
maſsculum remotiorem, vbicunque apertiſsſsimè, aut
euidentiſsſsimè non repelluntur: & vide ſsuprà, n. 65.
cum ſseqq.
- 160 Et ad hœc reduci debere infinita, quæ adnotata ſsunt
per Authores innumeros, qui de ſsucceſsſsione fœminarum tractarunt.
- 161 Pelaez à Mieres, rectè ſse habuiſsſse in reſsolutione contrarietatis Abbatis, & Ananiæ, quamuis in allegatione iurium, & Authorum, confusè verſsatus ſsit.
- 162 Vbertini Zuchardi concordia in hac materia adducitur, & per Authorem probatur, & numeris ſsequentibus.
- 163 Sfortiæ Oddi, & Ioannis Vincentij Hondedei reſsolutiones in hac materia notandas.
- 164 Zuchardi diſstinctio, aut concordia declaratur.
- 165 Et Franciſsci Burſsati conſsilium in propoſsito, rectè ponderatur per Authorem.
- 166 Alexandri Trentacinquij diſstinctio in hac materia refertur, & per Authorem probatur.
- 167 Marcum Antonium Peregrinum. de materia huius
capitis, & repetitione inducenda, ſsiue non; plena
manu ſscripſsiſsſse, & omnino legendum eſsſse, & num.
ſsequenti in fine.
- 168 Marci Antonij Peregrini diſstinctio probatur.
- 169 Alexandrum Trentacinquium de materia huius capitis, & repetitione inducenda, vel non; plena manu
ſscribere, atque ex propoſsito videndum eſsſse.
- 170 Pleniſsſsimè etiam ſscripſsiſsſse Hieronymum Zanchum, &
Ioannem Garciam, provt hoc numero referuntur.
- 171 Simonem de Praœtis, materiam huius capitis pleniſsſsima
manu tractaſsſse, & de dictionibus, cauſsis, & rationibus, propter quas repetitio induci, aut reſstringi debeat, ex propoſsito egiſsſsi: ac in effectu circa contrarietatem Abbatis, & Ananiæ, multas concordias
adduxiſsſse, & inter alias eam probaſsſse, quam cum
Molina ſsæpe veriorem diximus num. præced.
- 172 Alexandrum Raudenſsem in propoſsito huius capitis,
latè ſscripſsiſsſse, & multa ſscitu, & notatu digna tradidiſsſse in hac materia: ac denique probaſsſse magis ſsententiam Ananiæ, intelligendo eam iuxta communem concordiam ſsuperius adductam.
- 173 Fœmina etiam deſscendentes, excluſsæ cenſsentur in 14.
caſsibus, quos congeſsſsit in vnum Alexander Raudenſsis, in reſsponſso 36. ex num. 150. cum multis ſseqq.
lib. 1.
- 174 Maſsculinitatis qualitatem, cenſseri repetitam, vel
non, ex multis coniecturis, quas conceſsſsit Raudenſsis,
vbi ſsuprà.
- 175 Achillem Pedrocham, latiſsſsimè, atque ex propoſsito
ſscripſsiſsſse de hac materia, & multa cumulaſsſse non
inutiliter, in conſs. 5. per tot. & conſs. 12. per tot. lib. 1.
- 176 Franciſsci Manticæ, viri equidem eruditiſsſsimi, in propoſsito huius capitis reſsolutiones adducuntur, remiſsſsiuè.
- 177 Franciſsci Manticæ, aduerſsus communem concordiam
Abbatis, & Ananiæ obſstaculum expenditur, ad
quod Recentiorum omnium ſscribentium nullus animaduertit; & nouiter, verè tamen, & concludenter ab Authore diluitur.
- 178 Agnatio tunc cenſsetur & intenditur conſseruari, quando fœmina ſsemper excluditur, & nullo caſsu admittitur; ſsecus tamen, vbi in aliqua parte diſspoſsitionis
vocatur fœmina.
- 179 Iacobus Menochius laudatur, & lectura eiuſsdem in
propoſsito huius capitis commendatur.
- 180 Iacobum Menochium, de dictionibus, cauſsis, aut rationibus, ex quibus repetitio inducitur, ſsiue excluditur, & de materia huius capitis, pleniſsſsima manu ſscripſsiſsſse: idcirco ad eum confugiendum eſsſse, cum occaſsio
ſse ob tulerit.
- 181 Maſsculinitatis qualitas, poſsita in primo teſstamento,
an, & quando cenſseatur repetita in ſsecundo, remiſsſsiuè.
- 182 Gerardum Mazolum, eruditè loquutum in hac materia, & conſsilium quintum eiuſsdem Authoris,
à num. 5. vſsque ad num. 60. commendatum per
Authorem.
- 183 Tiberium Decianum eruditè (vt ſsolet) materiam huius capitis tractaſsſse: provt hoc numero adnotatur,
vbi eiuſsdem ſsententia, circa Abbatem, & Ananiam proponitur, & in effectu omnia conſsilia recenſsentur in vnum quæ de hac re præfatus Author
ſscripſsit.
- 184 Hyppolit. Riminald. multis in locis, atque eruditè multùm, materiam hanc pertractaſsſse, eúmque à primo, vſsque ad ſseptimum conſsiliorum volum. cùm | Author euoluerit, & non abſsque conſsideratione prælegerit, nullum fere in propoſsito huius capitis ſscriptum verbum omiſsit, quod non inſspiceret; & omnia,
quæ prædictus Author ſscripſsit conſsilia, in vnum congeſsſsit, vt ea recenſseret hoc loco, provt per totum numerum ſsuo ordine recenſsentur.
- 185 Blaſsij Flores Diaz de Mena generalem reſsolutionem
in hac materia, rectè procedere, & conuenire his;
quæ numeris præcedentibus ſsunt adnotata.
FOeminæ primogenitæ, qualiter ad maioratus
ſsucce
ſs
*
ſsionem admittantur, vel non; propter ma
ſsculos eiu
ſsdem lineæ, & gradus, aut etiam remotioris, quando excludantur: agnationis con
ſseruandæ rationem, ex quibus videantur maioratuum in
ſstitutores habui
ſsſse, ma
ſsculorum vocatio, quando in hominum. di
ſspo
ſsitionibus
cen
ſseatur facta agnationis con
ſseruandæ, aut prælationis
inducendæ gratia: qualitas ma
ſsculinitatis in certis gradibus,
ſsub
ſstitutionibus, aut per
ſsonis expre
ſsſsa, an, &
quando in aliis repetita cen
ſseri debeat, vel non: qualitas, vel conditio adiecta præcedentibus, quando dicatur,
vel præ
ſsumatur repetita in
ſsequentibus:
qualitatùqualitatum præcedentiũpræcedentium repetitio, ex quibus cau
ſsis, aut dictionibus vel rationibus induci, aut ce
ſsſsare debeat, frequenter dubitari
contingit. Et
ſsane præfatæ omnes quæ
ſstiones,
ſsunt adeo
* vtiles, & in ca
ſsibus quotidie occurrentibus nece
ſsſsariæ,
vt nullæ in palatiis frequentiores, aut praxi magis a
ſsſsiduæ, & quotidianæ
ſsint. Sed quia plenè, & diffusè in
mille locis, & ab infinitis tractantur; ego in hoc præcipuè elaborabo hic, vt
ſsubleuare po
ſsſsim Lectorem, ne
alibi quærendi nece
ſsſsitate ad
ſstringatur, cum occa
ſsio
ſse
offeret, & authoritates Scriptorum, in quibus terminis
loquantur, aut intelligi debeant, declarem; variá
ſsque
eorundem
ſsententias in vnum conge
ſstas, in medium proferam; ac demum non ab aliis dicta tran
ſscribendo,
ſsed
illa tantum breuiter recen
ſsendo, illorúmque dictis nonnulla, cùm nece
ſsſse fuerit, adjiciendo,
ſsiue adnotando,
ſsententiam meam interponam: contentus in præfatis
quæ
ſstionibus, Doctorum confu
ſsionem, & mentem aliquanti
ſsper
ſsubordina
ſsſse, longiù
ſsque in aliis di
ſscu
ſsſsi
ſsſse:
ſsic enim in futurum eueniet, vt in cau
ſsis contingentibus, facti
ſspecie attentè per
ſspecta, voluntate te
ſstatoris
maturè coniecturata, & verbis di
ſspo
ſsitionis rectè perpen
ſsis, quid
ſsibi verius videatur, pro qualitate, & circun
ſstantia rerum po
ſsſsit vnu
ſsqui
ſsque diiudicare facilius.
Et vt prædicta attingam, in primis con
ſstituo, po
ſst in
*finitos alios, (qui ab inferioribus præcitantur) quæ
ſstiones omnes prædictas tracta
ſsſse quamplures, inter quos
tractarunt Bartolus, Paulus, Alexander, Socinus vterque, Ia
ſson, Decius, Imola, Corneus, Pari
ſsius, Cumanus,
Fulgosius, Romanus, Rolandus, Gratus, Gozadinus,
Antonius Rubeus, Albertus Brunus, Franci
ſscus Pi
ſscina, Craueta, Riminaldus Senior, Mathe
ſsilanus, Ruinus, Siluanus, Cel
ſsus, Alciatus, Ioannes Le Cirier, Marzarius, Tiraquellus, Petrus de Peralta, Antonius Gomez, Pinellus, & Couar in multis locis conge
ſstis in
vnum & multoties repetitis per Molinam, cuius
ſstatim
ſspecificam mentionem faciam: & vltra prædictos,
ſscrip
ſserunt etiam lati
ſsſsimè de hac materia, & alij plures,
quos in di
ſscur
ſsu huius capitis maximè infrà
ex num. 141. referam, Burgos de Paz, Pelaez à Mieres, Aluaradus,
Caldas Pereira, Ioannes Guttierrez, Ioannes Gar
ſsia,
Vela
ſsquez de Auendaño, Franci
ſscus Mantica, Simon
de Prætis. Iacobus Mandellus de Alba, Ioannes Cephalus Vbertinus, Zuchardus, Hieronymus Zanchus, Iacobus Menochius, Gerardus Mazolus, Hieronymus
Gabriel, Marius Angui
ſsſsola, Tiberius Decianus, Hyppolitus Riminaldus, Sfortia Oddus, Petrus Surdus, Antonius The
ſsaurus, Alexander Rauden
ſsis, Alexander
Trentacinquius, Marcus Antonius Eugenius, Marcus
Antonius Peregrinus, Ioannes Vincentius Hondedeus,
& Achilles Pedrocha, quos (vt dixi) mox
ſsuo ordine
præcitabo.
Po
ſst antiquiores verò,
ſsecundo loco Antonium Ga
*brielem referendum duxi, eo quod is Author, de prædictis conge
ſsſsit multa, & quidem originaliter legendus
e
ſst, non enim
ſsola aliorum relatione degu
ſstari poterit,
communium concluſs. lib. 6. de verborum ſsignificatione concluſs. 6. & 7. & tit. de ſstatutis, concluſs. 6. & lib. 3. tit. de teſstamentis, concluſs. 10. per totam.
Tertio loco, de prædictis eleganter & vtiliter loqui
*tur Modern,
in conſsuet. Pariſs. tit. 1. de materia feudali.
§. 16. per totum, & §. 37. gloſs. 1. vbi de
ſsucce
ſsſsione fæminarum cum ma
ſsculis, in pari, vel remotiori gradu; &
de dictionibus inducentibus, aut excludentibus tacitam
repetitionem, multa dixit nece
ſsſsaria, & notatu digna.
Quarto loco, latè, & eruditè quidem, atque di
ſstinctè,
* quæ
ſstiones omnes
ſsuperiùs propo
ſsitas pro
ſsequutus e
ſst
Ludouic. Molina,
ſsupremi con
ſsilij regij olim meriti
ſsſsimus, & eruditi
ſsſsimus Senator,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 4. per totum, & cap. 5. per totum. vbi,
quæ in variis locis di
ſsper
ſsa erant, nec di
ſstinctè compo
ſsita, in vnum conge
ſsſsit, & omnia ferè v
ſsque ad
ſsua tempora in propo
ſsito
ſscripta, longa
ſserie, & di
ſstincta manu
Hi
ſspanorum maioratibus applicauit; ideò cùm occa
ſsio
ſse offert, ad eum omnes, tanquam ad fontem,
ſseu initium huius explanationis confugiunt: & quamuis (vt
antea dixi) lati
ſsſsimè ip
ſse, &
ſsingulariter de his omnibus
ſscrip
ſserit, ac po
ſst eum infiniti etiam alij, tam
exteri, quàm Hi
ſspani
ſsuperuenerint, qui etiam lati
ſsſsimè
ſscrip
ſserunt; nihilominus tamen, adeò variæ
ſsunt hominum.
ſsententiæ, & iudicia, vt hinc inde diffendentibus Authoribus, aut non apertè & di
ſstinctè loquentibus,
ſsiue non omnino conuenientibus opinionibus diui
ſsis, ad eorum re
ſsolutiones nunc animaduertere, &
pleniùs quæ ad hæc
ſspectant attingere, nece
ſsſsarium fuerit; & pro nunc maximè ad ea, quæ
dicto cap. 5. per Molinam traduntur, & aliis omi
ſsſsis, quæ perfectè explicantur per dictum Authorem, nec maiori declaratione indigent; ab his incipiam, quæ
ex num. 56. cum ſseqq. annotauit ip
ſse Molina, quo loco ad explicationem
conſultationúconsultationum Abbatis, & Ananiæ (quas
inuicèinuicem inter
ſse pugnare omnes contendunt) quærit Molina, Vtrùm qualitas
* ma
ſsculinitatis in vno gradu, vel
ſsub
ſstitutione, aut parte te
ſstamenti appo
ſsita, in alteris repetita e
ſsſse cen
ſseri
debeat? Quod quærunt etiam, & diluunt infiniti alij
Authores, quorum lectura mature, & attentè percepta
in hac quæ
ſstione eum ordinem
ſseruare nece
ſsſsarium
crediderim, vt Authorum omnium
ſsententias referam,
veriores autem & iure, & ratione comprobem; omnes
enim in propo
ſsito Scribentes, tam huius regni, quàm
* exteri, etiam recentiores quamplures, paucis legibus, &
rationibus contenti
ſsunt, nec ad ea re
ſspondent, quæ in
contrariam partem vrgere videntur.
Primò igitur con
ſstituit Molina
dict. num. 56. in princ.
* Abbatem
in conſs. 36. num. 3. lib. 1. & cum eo infinitos
alios
ibidem relatos, & referendos
infrà, in ea fui
ſsſse
ſsententia, vt exi
ſstimauerint quòd
ſsi in primis vocationibus,
aut
ſsub
ſstitutionibus, maioratus in
ſstitutor ad eius
ſsucce
ſsſsionem inuitauerit
ſsemper filios, ac de
ſscendentes ma
ſsculos: quamuis in
ſsequentibus
ſsub
ſstitutionibus vocet
filios, vel de
ſscendentes ab
ſsque adiectione huius verbi
maſsculos, hæc ma
ſsculinitatis qualitas repetita cen
ſseri
debeat. Ad quod probandum, vno
ſsolo fundamento,
ſsiue ratione vna tantum mouetur Abbas (
ſsi originaliter
legatur)
dicto conſs. 36. num. 3. verſs. nec obſstat dicatur.
* quam repetunt ferè omnes referendi infrà, videlicet,
quòd præcedentia declarant,
ſsiue determinant
ſsequentia, & è contra; per textum
in l. finali, §. cui dulcia, ff.
de vino, tritico, & oleo legato, l. Titia, §. Titia, & l. vlt.
ff. de verbor. obligat. Mantica
de coniecturis vltim. volunt.
lib. 6. tit. 13. num. 3. & 4. & vna pars te
ſstamenti aliam de
*clarat: & inde
ſsi verbum aliquod dubium
ſsit, aut ob
ſs.
eurum, eo modo intelligi debet,
ſsecundum quem reperitur in alia parte te
ſstamenti:
l. qui filiabus, l. ſsi ſseruus
plurium, §. vlt. ff. de legatis 1. l. quæſsitum, §. Papinianus
quoque, ff. de fundo instructo, l. ſsi frater, l. quamuis, C. de
fideicommiſsſsis, cum aliis adductis per Manticam
loco ci|tato ſsuprà, num. 5. Simonem de Prætis
de interpret. vlt.
volunt. lib. 2. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 3. num. 64. & quatuor ſseqq. fol. mihi 241. & voluntas te
ſstatoris in
ſsub
ſstitu
*tionibus talis e
ſsſse præ
ſsumitur, qualis fuit in in
ſstitutionibus: vnde
ſsequens
ſsub
ſstitutio debet regulari, & intelligi
ſsecundum qualitatem prioris:
l. Titia Seio, §. Seia
libertis, ff. de legatis 2. l. 1. C. de impuberum & aliis ſsubſstitutionibus, in illis verbis:
Verum eſst non alias partes teſstatorem ſsubſstitutioni tacitè inſseruiſsſse, quàm quæ manifeſstè* in inſstitutione expreſsſsæ ſsunt. Quia vnus gradus
ſsub
ſstitutionis alium declarat:
l. qui liberis, §. vltimo, ff. de vulgari & pup. ſsubſstit. & ordo datus inter primò nomina
*tos,
ſsernari debet inter reliquos
ſsub
ſstitutos, Curtius Senior, latiùs fundans
in conſs. 51. num. 11. cum ſseqq. lib. 1. Ioannes Guttierrez
in conſs. 13. num. 10. & ad hæc reducuntur in effectu omnia fundamenta, quæ pro hac parte
expenduntur ab his, qui
ſsententiam Abbatis tuentur, cum
qua
ſsimpliciter tran
ſsit Marcus Antonius Eugenius
in
conſs. 12. num. 38. lib. 1.
Sed & aliæ rationes videntur pro hac parte adduci
po
ſsſse, inter quas non mediocriter vrget, in primis, quòd
in fœminis vlterioribus,
ſsiue alterius lineæ, non
ſsolum
eadem exclu
ſsionis ratio, imò fortior etiam e
ſsſse videtur;
* nam qui fœminas proximiores exclu
ſsit, vlteriores etiam
excludere velle, multo magis credendum e
ſst, ex ratione
l. ſsi viua matre, C. de bonis maternis, ibi:
Nam licet hoc* nouum præſsens lex conſstituat in nepotes, non tamen abs re
eſst, vt in hoc caſsu deteriores eſsſse nepotibus filij non ſsinantur. Et multis, quæ in propo
ſsito eius legis, & vtiliter
quidem, conge
ſsſserunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 5. à num. 45. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 6. à num. 52. Baëça
de non meliorandis dotis ratione
filiabus, cap. 7. num. 33. 35. & 36. Decianus
in conſs. 33. num. 18. vol. 3. Menochius
in conſs. 318. à num. 21. vol. 4. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 739. ex num. 29. cum
ſseqq. lib. 7. Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 10. ex num. 4. & ita argumentantur permulti in vnum conge
ſsti ab eodem Menochio
in conſs. 197. num. 52. lib. 2. Achilles Pedrocha
in conſs. 5. numer. 22. &
in conſs. 20. num. 120. &
ſsic ob prædictam rationem, &
* præ
ſsumptam te
ſstatoris voluntatem, qualitatis præcedentis repetitio fieri debet, quæ aliàs non fieret; ex doctrina Bartoli
in l. Seiæ, §. Caio, ff. de fundo inſstructo. Aretini
in conſs. 137. Alexandri
in conſs. 147. lib. 5. & eorum, quæ tradit Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. n. 79. qui in terminis no
ſstris, & pro hac parte Abbatis, expendit duo iura
l. Iulius Paulus 80. & l. cum ſseruus 81. ff. de condit. & demonstrat. quæ verè non vrgent ad pro
*po
ſsitum, vt
ſstatim dicam: &
num. 77. ratione mouetur,
ſscilicet, quòd mutatio voluntatis præ
ſsumi non debeat,
maximè in continenti, vel in eadem di
ſspo
ſsitione: ex regula
l. eum qui, cum multis aliis,
ff. de probationibus. quam
lib. 1. cap. 39. num. 39. multis exornauimus remi
ſsſsiuè: Vnde ex quo te
ſstator in principio te
ſstamenti, & in
prima vocatione ma
ſsculos prædilexit, & vocauit eos,
fœminas excludendo; cen
ſsetur e
ſsſse po
ſstea in vlterioribus di
ſspo
ſsitionibus eiu
ſsdem voluntatis. Et antea
n. 74.
* proponit idem Author contrarietatem Abbatis & Ananiæ, de qua nunc agitur; & dicit Abbatis
ſsententiam
probari ex nonnullis legibus, quas confusè nimis adducit,
nec vere (vt quod
ſsentio dixerim) vnam, aut alteram
partem confirmant apertè; aut
ſsaltem
ſsi aliquo modo
induci po
ſsſsunt, non omnes Abbatis
ſsententiam probant,
imò potius contra eam po
ſsſsunt nonnullæ retorqueri; ni
ſsi
excu
ſsando Virum equidem eruditum, dicamus, in eo
ſsen
ſsu (licet
ſsimul & dicendo quod faciunt pro illa conclu
ſsione) ponderatas fui
ſsſse eas leges, vt pro vna, & altera parte vrgere o
ſstenderet prædictus Author, quod
apertiùs con
ſstabit,
ſsi
ſspecificè, aut
ſsuo ordine, de vniu
ſscuiu
ſsque legis inductione tractemus.
Et primò allegat Mieres textum
in l. Caio, in princ. ff.* de alimentis legatis: ex qua adnotauit Bartolus
in ſsummario, legatum in dubiis videri tran
ſslatum in alium
cum onere
ſsuo, vnde
ſsump
ſsit prædictus Author argumentum, ad probandum,
ſsecundas, vel vlteriores vocationes, aut
ſsub
ſstitutiones cen
ſseri factas cum eodem
onere, conditione, aut qualitatis repetitione, quæ præcedentibus inerat: id tamen an rectè fieri po
ſsſsit, dicetur
infrà
num. 115. cum ſseqq.
Secundò allegat textum
in l. ſsi tibi, cum
leg. ſsequenti,* ff. de adimendis legatis, quæ pro Abbate nullo modo induci po
ſsſsunt, pro Anania autem, contra Abbatem, vtrum
earum inductio
ſstare po
ſsſsit, videbitur infrà ex
num. 120.
Tertiò expendit textum
in l. cum pater, §. ab inſstituto,* ff. de legatis 2. vbi relicta ab in
ſstituto, repetita cen
ſsentur à
ſsub
ſstituto
ſsub eadem conditione; quod etiam Ananiæ
ſsententiæ: nihil repugnat, vt dicetur
infrà, num. 122. & ſseq.
Quartò adducit ad textum
in l. 3. §. filius, ff. de liberis* & poſsthumis, quam pro Abbate vrgere exi
ſstimat, ea
ratione, quòd probetur ibi, clau
ſsulam po
ſsitam inter
plura capitula, vel ante omnia, vel po
ſst omnia, ad omnia referri: quod etiam ad rem no
ſstram, aut quæ
ſstionem
ſsuperiùs propo
ſsitam nihil facit, vt con
ſstare pote
ſst
ex dicendis infrà
num. 126. & 127. & non ob
ſscurè colligitur ex
l. legatus, §. qui plures, ff. de legatis 2. quam vltimo loco allegauit ip
ſse Mieres
vbi ſsuprà, atq;atque ex ea dedu
*xit Bartolus
in ſsummario, quòd clau
ſsula generalis re
ſstringitur ad
ſspecificata,
ſsi plura fuerunt, & plene comprobat Io
ſsephus de Ru
ſsticis
in tract. an & quando liberi in
conditione poſsiti vocentur, lib. 1. cap. 2. num. 65. 1. part.
fol. 13. Vides ergo omnia fundamenta, quæ pro Abbatis
ſsententia e
ſsſse po
ſsſsunt, & plenè, & di
ſstincte ponderata;
vt
ſsi ad hæc congruum re
ſspon
ſsum habueris, Contrariam
ſsententiam probare, non temerè intendere po
ſsſsis. Ea
* verò apertè colligitur ex dictis per Ananiam
in conſs. 22. num. 3. in verſs. Eſst etiam multum ponderandum, vbi ex
communi traditione Doctorum, expre
ſsſsim probat contrarium eius, quod Abbas dixit,
ſscilicet, quòd verbum
maſsculos, et
ſsi in vna,
ſseu etiam in pluribus partibus Maioratus, aut di
ſspo
ſsitionibus appo
ſsitum
ſsit; non tamen
in alia eiu
ſsdem parte, vbi dee
ſst,
ſsupplendum erit, imo
ex eius expre
ſsſsione facta in vna parte, cen
ſsendum e
ſst,
Maioratus in
ſstitutorem verbum
maſsculos in alia parte
con
ſsultò omi
ſsi
ſsſse, quoniam
ſsi repetere volui
ſsſset, vtique
expre
ſsſsi
ſsſset: & Ananiæ
ſsententiam
ſsequuntur permulti,
quos adducit Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. num. 75.* & 76. Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 3. cap. 5. num. 56. verſs. ſsed quamuis tot viri grauiſsſsimi. quibus ip
ſse
adhæret
in verſs. in hac autem opinionum varietate. dicens
hanc opinionem multo magis
ſsibi placere, & probabiliorem e
ſsſse, ni
ſsi in aliquibus ca
ſsibus, de quibus agit
ibid.
num. ſseqq. vſsque in finem capitis: & in effectu omnes reducuntur ad hoc, quòd te
ſstator rationem con
ſseruandæ agnationis in Maioratu expre
ſsſserit, vel tacitè, apertè tamen,
ſsubintellexerit illam, tunc namque certi
ſsſsimum
e
ſst (vt ip
ſse affirmat) qualitatem ma
ſsculinitatis in vna
parte
ſsub
ſstitutionum expre
ſsſsam, ad aliam referendam
e
ſsſse, aliàs non, &
num. 58. & ſseqq. plures Authores refert, qui Abbatis, & Ananiæ
ſsententias
ſsic concordarunt.
Videamus ergo, an hæc
ſsecunda pars Ananiæ verior
*
ſsit, & fortioribus fundamentis munita, & in effectu rationes omnes, quæ pro Anania excogitari
ſsolent, per
Doctores, ad quatuor reduci debent: duæ colliguntur
ex eodem Anania (
ſsi originaliter legatur;) duæ aliæ: ex
Molina
vbi ſsupra. Illarum prima e
ſst, quòd cùm te
ſstator
* in vna parte te
ſstamenti, vel etiam in pluribus, verbum
maſsculos appo
ſsuerit; in alia verò, vel in aliis non; videtur in illis de ma
ſsculis non intellexi
ſsſse: argumento
cap.
Nonnè, de præſsumpt. l. cum prætor, cum vulgatis,
ff. de iudiciis. quia ex quo in hac, vel in his vocationibus, di
ſsponens de qualitate ma
ſsculinitatis non expre
ſsſsit, nolui
ſsſse dicitur:
l. vnica, §. ſsin autem ad deficientis, C. de caducis tollendis, per quem text. po
ſst Bald, & alios antiquos dicere
ſsolent Doctores in mille locis, quod te
ſstator
* in dubio cen
ſsetur nolui
ſsſse di
ſsponere, cùm facile illi fuit,
aliqua de re di
ſsponere, & non di
ſspo
ſsuit: & po
ſst alios |
multos
ſsic argumentantur Ioannes Cephalus
in conſs. 432. num. 39. lib. 3. Bonifacius Rogerius
in conſs. 41. num. 67. & 69. lib. 1. Menochius
in conſs. 220. num. 143. lib. 3. &
præſsumpt. 23. num. 2. lib. 4. Pedrocha
in conſs. 5. n. 48. & 50. & in conſs. 12. num. 6. & 10. & in conſs. 30. num. 12. Ioannes
Guttierrez
in conſs. 13. num. 17. Et inde
ſsolet etiam dici:
* Te
ſstator hoc non dixit, hoc non expre
ſsſsit, ergo neque
nos dicere debemus: per textum
in l. ſsi ſseruum, §. non dixit prætor, ff. de acquirenda hæreditate, quo argumento
de non expre
ſsſsis à te
ſstatore, pa
ſsſsim Doctores vtuntur; &
in propo
ſsito congerit infinita Simon de Prætis
de interpret. vltim. volunt, lib. 2. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 3. à num. 126. vſsque ad num. 166. fol. mihi 245. vbi eruditè (vt
*
ſsolet) & vtiliter loquitur, & in quæ
ſstione no
ſstra
ſsic argumentatur Decius
in conſs. 599. num. 4.
Secunda ratio e
ſst, quòd verba te
ſstatoris, & cuiu
ſslibet
* alterius di
ſsponentis, in dubio ad intellectum iuris communis referenda
ſsunt:
cap. cauſsam, quæ, de præſscriptionibus. cap. cum dilectus, de conſsuet. Bartolus
in l. omnes
populi, 3. part. quæſst. 3. principalis, ff. de iuſstitia & iure, Felinus
in cap. cum omnes, de conſstitutionibus. Mieres
de
Maioratu, 1. part. quæſst. 58. num. 55. Simon de Prætis
de interpret, vlt. volunt. lib. 2. ſsolut. 10. n. 65. fol. mihi 167. & te
ſstator in dubio cen
ſsetur cum di
ſspo
ſsitione legis, aut
* iuris communis
ſse conformare volui
ſsſse ex vulgati
ſsſsima
iuris regula
ſsæpi
ſsſsimè à Doctoribus repetita, & plenè per Menochium declarata,
lib. 4. præſsumpt. vlt. Manticam
de coniecturis vlt. volunt. lib. 6. tit. 6. à princ. Gra
ſsſsum
receptarum ſsentent. §. fideicommiſsſsum, quæſst. 76. num. 25. &
ſseqq. Mieres
de maioratu, in initio 2. part. num. 15. & 16. Io
ſsephum Ludouicum
deciſs. Peruſsin. 61. num. 46. vnde
cum hæc opinio ad terminos iuris communis nos redigat, ex cuius di
ſspo
ſsitione foeminæ
ſsunt capaces
ſsuccedendi in Maioratu quocunque, vt
infrà dicetur, & pleni
ſsſsimè probat Alexander Raud.
in reſsponſso 1. ex num. 74. cum multis ſseqq. vol. 1. nec propter ma
ſsculos remotiores
excluduntur, ni
ſsi de voluntate te
ſstatoris manife
ſstè con
ſstiterit, vt etiam
infrà dicetur, omninò amplectenda erit,
maximè in ca
ſsu propo
ſsito, in quo qualitatem ma
ſsculinitatis in
ſsecunda, aut vlterioribus vocationibus te
ſstator
non expre
ſsſsit. Quo fundamento in terminis quæ
ſstionis
* no
ſstræ originaliter v
ſsus e
ſst Ancharan. (& ab eo cæteri
accipiunt)
in conſs. 120. num. 4. incipit
Pro clariori. Burg.
de Paz
in conſs. 29. in princ. & num. 66. & alij plures, quos
con
ſsultò omittendos duxi.
Tertia ratio de
ſsumi pote
ſst ex verbis Modern,
in conſsuet. Pariſs. 1. part. §. 37. gloſs. 1. num. 8. qui ferè in no
ſstris
terminis loquitur, ac
ſsingulariter annotauit legatum, fi
*deicommi
ſsſsum, & omnem aliam di
ſspo
ſsitionem in dubio cen
ſseri puram,
ſsi in ea non in
ſseratur dies, nec conditio, nec illam in dubio præ
ſsumi adiectam: quod maximè procedit, cum verba repugnant, vt in terminis
quæ
ſstionis no
ſstræ,
l. 1. ff. de condit. & demonſstrat. l. libertis,
libertabùſsque, 4. in fine. ff. de alimentis legatis, l. ſsi Titius
mihi, §. vltimo, ff. de legatis 1. & latius comprobat, rationèmque reddit Menochius
lib. 4. præſsumpt. 175. n. 2. 3. & 4. vbi per totam illam præ
ſsumptionem accuratè &
* vtiliter di
ſsputat, an, & quando di
ſspo
ſsitio conditionalis,
vel potius pura, vel modalis, vel in diem præ
ſsumi debeat? Peregrinus etiam
de fideicommiſsſsis, artic. 16. num. 110. folio 156.
Quarta, & vltima ratio traditur per Molinam
lib. 3. dict. cap. 5. num. 57. quæ deducitur ex
ſsingulari doctrina
Ioannis de Imola
in Clement. 1. col. finali, de ſsupplenda
negligentia prælatorum, vbi inquit, præcedentia in
ſsequentibus nunquam cen
ſseri repetita; quoties agitur de
* repetenda qualitate aduer
ſsus di
ſspo
ſsitionem iuris communis: quod præ
ſsertim in materia de qua agimus (vtpote fœminarum exclu
ſsiua) dicendum e
ſst, ex eodem
Molina, qui refert plures alios Imolæ
ſsententiam
ſsequentes; & vltra eum confirmatur ex his, quæ
ſscribit
Modernus Pari
ſs.
vbi ſsuprà num. 9. & in additione ad Bar*tolum in l. prætor, l. 2. §. eritque differentia, ff. vi bonorum
raptorum, vbi ponitur di
ſstinctio ad cogno
ſscendum, an & quando dicta in vno capitulo, in
ſsequentibus cen
ſseantur repetita. Et vide omninò Menochium
lib. 2. præſsumpt. 7. per totam, ex cuius di
ſsputatione, multa huic materiæ conducibilia deduci po
ſsſsunt,
ibi enim pleni
ſsſsimè & for
ſsan melius, quàm alibi tractat, an, & quando di
*cta, & di
ſspo
ſsita in vna parte legis præ
ſsumantur repetita
in alia parte.
Sed & iura po
ſsſsunt, aut leges, vltra rationes prædictas
adduci pro hac parte. Et primo loco,
l. pater filium, §.
fundum Titianum. ff. de legatis 3. vbi prohibitio aliena
*tionis, quæ e
ſst contra ius commune, argum.
l. nemo paciſscendo, ff. de pactis, &
ſsine cau
ſsa fieri non pote
ſst, vt
in §. Iulius Agrippa, eiuſsdem legis, & in l. filius familias, §.
diui, ff. de legatis 1. & declarat lati
ſsſsimè Pertus Antonius de Petra
de fidei commiſsſsis, quæſst. 1. ex num. 1. cum
multis ſseqq. facta inter viuos, non extenditur ad vltimam voluntatem.
Secundò facit textus
in l. ſsub conditione, 73. ff. de hære*dibus inſstituendis, vbi Caius Iurecon
ſsultus in hunc modum
ſscribit:
Sub conditione hærede inſstituto, ſsi ſsubſstituamus, niſsi eandem conditionem repetamus, purè cum hæredem
ſsubstituere intelligimur. Quibus verbis expre
ſssè demon
ſstrat, conditionem adiectam in in
ſsticutione, repetitam
non videri in
ſsub
ſstitutione, ni
ſsi per te
ſstatorem repetatur: at conditio qualitas quædam e
ſst,
l. 1. §. qui ſsub conditione, l. ſsi quis ſsub conditione, ff. ſsi quis omiſsſsa cauſsa teſstamenti, & ita contra Abbatem recti
ſsſsimè expendit eum
textum Decius
in conſs. 599. num. 6. ad probandum qualitatem Ma
ſsculinitatis repetitam non cen
ſseri.
Tertiò, facit
l. qui fundum, ff. de contrahenda emptione,
* vbi clau
ſsula appo
ſsita in præcedentibus, in
ſsequentibus
repetita non intelligitur, provt ad id expendunt eum
textum Socinus, & Ca
ſstren
ſsis
in l. quæ conditio, ff. de
condit. & demonstrat.
Quartò, facit textus
in dict. l. quæ conditio, 39. ff. de* condit. & demonſstrat. vbi in hæc verba
ſscribitur.
At quæ conditio ad certas perſsonas accommódata ſsuerit, eam referre debemus ad eum dumtaxat gradum, quo hæ perſsonæ inſstitutæ fuerint. Et
in l. vltima, §. Seio, ff. de legatis 2. ex quibus communiter adnotarunt Bartolus, & alij Doctores
ibi. Menochius referens multos
lib. 4. præſsumpt. 178. num. 17. conditionem adiectam vni gradui, vel per
ſsonæ
* iam nominatæ, non cen
ſseri repetitam in per
ſsona alterius
ſsub
ſstituri, aut coniuncti, & pleni
ſsſsimè declarat Menochius
dict. præſsumpt. 178. per totam.
His ergo iuribus, & fundamentis (quæ verè conclu
*dunt Ananiæ
ſsententiam, intellectam eo modo quo
Molina intellexit, magis communiter
ſsequuntur Scribentes, vt vltra relatos per Molinam, con
ſstat ex his,
quæ in propo
ſsito tradiderunt Burgos de Paz, Mieres,
Aluaradus, Ioannes Gar
ſsia, Ioannes Guttierrez, Vela
ſsquez de Auendaño, Riminaldus, Decianus, Peregrinus,
Menochius, Prætis, & alij quos infra commemorabo.
Ego verò, vt prædictorum, & aliorum etiam quamplu
*rium, dilucida, & perfecta re
ſsolutio haberit po
ſsſsit, po
ſstquam in hac materia quamplurima euolueram, & infinita, attenta, atque originali librorum omnium lectura
prælegeram (quod moris habeo) nonnulla con
ſstituere
nece
ſsſsarium duxi, quibus ip
ſsa, & ab
ſsolutè, & di
ſstinctè magis, quàm antea erat, explicata manebit.
Et in primis con
ſstituo, certam, aut generalem regu
*lam in hac materia dari non po
ſsſse,
ſsed qualitates, &
circum
ſstantias ca
ſsuum occurrentium con
ſsiderandas
e
ſsſse, ex quibus, quid te
ſstator voluerit, quid vè præ
ſsen
ſserit, po
ſsſsit deduci; & iuxta ea voluntatem te
ſstatoris interpretari: vt
ſscribunt Decius
in conſsil. 339. col. 2. ad finem, Socinus Iunior
in conſs. 103. ſsub
num. 55. lib. 1. quorum meminit, & ita con
ſstituit Simon
de Præris
de interpret. vlt. volunt. lib. 2. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 3. num. 74. fol. mihi 242. variæ enim
ſsunt, & diuer
*
ſsæ hominum. voluntates,
l. & quia poterat, ff. ad Trebellianum, cap. quia, de conceſsſsione præbendæ, & iuxta illud:
Velle ſsuum cuique eſst, nec voto viuimus vno. cùm po
ſsſsit
* te
ſstator cum di
ſspo
ſsitione legis
ſse conformare, vel
ſsua |
di
ſspo
ſsitione facere ce
ſsſsare proui
ſsionem illius, fœminas
excludendo, vel non:
l. ſsi fundum: §. ſstichum, & ibi Baldus,
ff. de legatis 1. l. eum qui, in fine, ff. de his quibus
vt dignis, Alexander
in conſs. 88. col. 2. num. 2. lib. 7. Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 185. Subſscriptis egregiis, in fine, lib. 2. po
ſsſsit
* etiam diuer
ſsimodè
ſsuam di
ſspo
ſsitionem facere, aut generalem, aut
ſspecialem, aut limitatiuam, vel re
ſstrictiuam, aut re
ſspicientem aliquid
ſsub
ſstantiale ip
ſsius di
ſspo
ſsitionis, vel accidentale; aut expre
ſsſsam, vel tacitam, Ruinus
in conſs. 37. Circa legatum, col. penultima, num. 7. lib. 2. Pari
ſs.
in conſs. 58. Circa Primum, col. 2. n. 5. lib. 2. plenè Ripa
in l. 1. col. 7. vſsque ad 10. à num. 49. vſsque ad num. 74. ff.
de vulg. & pup. ſsubst. Decius
in l. ſsicut certi, col. 3. C. de
teſstamento militis, Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 1. cap. 2. à princ.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, repetitionis inducendæ,
* vel non inducendæ di
ſsputationem totam coniecturalem e
ſsſse, & præ
ſsumptam;
ſsicuti po
ſst Bartolum
in l. Seiæ,
§. Caio, num. 2. ff. de fundo inſstructo, & in l. in repetendis,
ſst principium, ff. de legatis 3. expre
ſssè adnotarunt Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 153. ſsuper 1. quæſsit lib. 1. Decius
in conſs. 190. col. 4. verſs. Septimo, quod. Craueta
in conſs. 608. n. 9. & cum
aliis multis, Menochius
lib. 4. præſsumpt. 180. num. 3. & in* conſs. 117. num. 60. lib. 2. ſsic, vt coniecturæ in hac materia
fallaci
ſsſsimæ e
ſsſse po
ſsſsint, cùm non
ſsolum diuer
ſsi in varias, & diuer
ſsas trahantur
ſsententias,
ſsed etiam ijdem
ſsibi non con
ſstent, vt affirmat Mantica
de coniecturis vltimarum volunt. lib. 6. tit. 13. ſsub num. 8. in verſs. vnde cum
non ſsolum, fol. mihi 243. &
ſsentit Mieres
de maioratu,
2. part. quæſst. 6. num. 76. dum dicit, dolendum e
ſsſse, quòd
Pari
ſsius, Socinus, & alij in pluribus con
ſsiliis variaue
*rint in hac materia; & modò vnam, modò aliam
ſsententiam probauerint: idcirco quamuis expre
ſsſsum dici
ſsoleat, ac etiam euidenter, & clarè apparere id, quod ex
coniecturis apparet, et
ſsi verbis
expreſsũexpreſsum non fuerit;
l. licet
Imperator, vbi communiter Doctores
ff. de legatis 1. Decius
in conſs. 584. num. 2. Tiraq.
in l. ſsi vnquam, in verbo, libertis,
num. 52. & ſseqq. C. de reuocandis donationibus. Zanchas
in repetit, l. hæredes mei, §. cùm ira, num. 46. &
ſseq. Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 3. cap. 4. num. 39. Mieres
de maioratu, in initio 2. part. num. 6. Decianus
in conſs. 41. num. 126. lib. 1. Hyppol. Riminald.
in
conſs. 116. ex num. 2. vol. 2. Menochius
in conſs. 95. num. 31. 33. & 36. lib. 1. &
ſspecialiter proui
ſsum dicatur, quod
* ex mente, aut intentione di
ſsponentis apparet per coniecturas:
l. cum acutiſsſsimi, C. de fideicommiſsſsis. Andr. Siculus de Barbacia
in conſs. 11. col. 5. part. 2. Signorolus
in
conſs. 176. num. 7. & referens multos Tiraquell.
de legibus
connubialibus, verbo exprez,
gloſs. 7. voluntatémque ex
coniecturis collectam, expre
ſsſsam voluntatem dici, cen
*
ſsuerit glo
ſsſsa notabilis
in l. Prætor, §. interdum, verſs. expreſsſsum, ff. de noui operis nunciatione. Decius
in conſs. 68. num. 13. Antonius The
ſsaurus,
deciſs. Pedemontana 248. num. 3. Simon de Prætis,
de interpretat. vltimar. volunt.
lib. 2. ſsolut. 5. à num. 13. fol mihi 153. & dubit. 1. num. 178. fol. 248. & alij innumeri, quos
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto. Tamen, quia in coniecturanda, atque inter
*pretanda defuncti voluntate
ſsæpè decipimur, vt
ſscribit
Baldus
in l. precibus, num. 23. C. de impuberum, quem referunt, & multis comprobant Aluaradus
de coniecturata
mente defuncti, lib. 1. cap. 1. num. 1. Mantica
de coniecturis vltimar, volunt. lib. 3. tit. 2. num. 1. Tiraquellus
in l. ſsi
vnquam, in verbo, libertis.
C. de reuocandis donationibus. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 11. ex num. 33. cum ſseqq.
& num. 40. & mentem defuncti diiudicari difficillimum
* e
ſst:
l. ex facto, ff. ad Trebellianum. cum notatis per Manticam
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 3. tit. 2. in princ. & vide.
tit. 4. Mieres
de maioratu, in initio 2. part. num. 1. Menoch. alios referens
in conſs. 117. num. 48. lib. 2. vbi di
*cit, quòd interpretatio voluntatis te
ſstatoris, plena periculi e
ſst, & per
ſsæpe in illius cognitione errare
ſsolemus: Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 1. interpret. 1. ſsolut. 2. num. 5. fol. 11. Socinus Iunior
in conſsil. 101. in princ. vol. 1. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. num. 28. fol. mihi 180. qui po
ſst Baldum
ibi relatum, in propo
ſsito dicit; quòd ambulare dicimur
* in tenebris, cùm agimus de interpretanda mente te
ſstatoris: cum quo loquuti non
ſsumus, & qui non pote
ſst
modò mentem
ſsuam aperire. Tiberius Decianus,
in conſsil. 10. num. 71. vol. 3. vbi refert Bald.
vbi ſsupra, & in aliis* locis dicentem: quod de mente hominis nullum certum
e
ſst te
ſstimonium, quia
ſsoli Deo nota e
ſst; ideò magis inhærendum verbis certis, quàm menti imaginariæ, &
non certæ: ex eodem Authore ex quo, &
ſsuperioribus
* idem dicendum erit in terminis no
ſstris, vt quoties voluntas te
ſstatoris expre
ſsſsa non fuerit, aut clara, incerta
potius, & ob
ſscura, atque ex coniecturis colligenda, cauti
ſsſsimè agendum
ſsit, & plura attendantur, quæ
ſscribit
Simon de Prætis,
de interpret. vltimar. volunt. lib. 1. interpret. 2. ſsolut. 1. per totam, fol. 78. & lib. 3. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 1. & duodecim ſseqq. fol. mihi 45. vſsque ad
fol. 64. vbi latiùs, & meliùs quàm alibi congerit infinita,
quæ in coniecturanda, atque interpretanda defuncti
voluntate ob
ſscura attendi debent, vt interpretatio recta,
& Congrua dicatur: Petrus Magdalenus,
de numero teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part. cap. 15. per totum. vbi de coniecturis ex te
ſstamento re
ſsultantibus, & qua
*liter, quóve probationis genere probari debeant, lati
ſsſsìmè, & vtiliter tractat & illæ demum coniecturæ attendantur, quæ nece
ſsſsariæ, aut valde probabiles
ſsint, aut
* concludentes: vt cum multis
ſscribunt Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 3. tit. 3. num. 10. Decianus
in conſs. 10. num. 71. vol. 3. Marcus Antonius Peregrinus, qui multis confirmat,
de fideicommiſsſsis, art. 11. n. 39. & ſseqq. fol. mihi 90. & colligantur ex dictis, & di
ſs
*po
ſsitis per te
ſstatorem: Portius
in conſs. 14. num. 2. & in
conſs. 2. num. 4. & ſseqq. Torniellus
in conſs. 43. num. 1. &
ſseqq. Pari
ſsius,
in conſs. 87. num. 18. vol. 2. Bur
ſsatus
in conſsil. 51. num. 9. vol. 1. Cagnolus
in l. 1. num. 52. C. de pactis, Marzarius
in conſs. 7. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. num. 6. & num. 143. Quod in materia,
de qua, agimus, recti
ſsſsimè adnotauit Molina
de Hiſspa*norum primogeniis, lib. 3. cap. 4. n. 38. & alibi
ſsæpe
eod. c. &
cap. ſseqq. dicens, fœminas propter ma
ſsculos remotiores,
ex coniecturis non aliter exclu
ſsas cen
ſsendas e
ſsſse, aut repetitionem ma
ſsculinitatis non aliter induci po
ſsſse, quàm
ſsi coniecturæ indubitatæ fuerint: Mieres
de maioratu,
2. part. quæſst. 6. num. 2. & num. 6. in fine, ibi:
Non priuantur euidentiſsſsimè, aut per indubitabiles coniecturas, &
num. 21. & num. 25. in fine, ibi:
Niſsi vbi priuatio ſsit expreſsſsa, vel per tam euidentiſsſsimas coniecturas, vt ſsalua
mente teſstantis ab eis recedi non poſsſsit. Et
ſsequuntur Aluaradus,
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 7. in fine, & num. 32. ibi:
Euidentiſsſsimè excluſsio probanda erit. Ioannes Guttierrez
in conſs. 13. num. 14. Alex.
Rauden
ſsis, qui refert Molinam,
de analogis, lib. 1. cap. 15. num. 292. Petrus Surdus
in conſs. 316. ex num. 31. lib. 3. vbi
* dicit: quòd ma
ſsculus remotior, vt ad
ſsucce
ſsſsionem admittatur, exclu
ſsa fœmina proximiori, induci non pote
ſst, ni
ſsi euidenter, aut clarè con
ſstet de te
ſstatoris voluntate: Burgos de Paz
in conſs. 29. num. 66. & in repetitione
proœmij legum Tauri, vbi dicit: Quòd, vt fœminas ex
*clu
ſsas e
ſsſse iudicemus, expre
ſsſsi
ſsſsima verba e
ſsſse debent: & infrà dicemus,
num. 159. & vltra relatos
ibi. idem notauit etiam Decianus,
in conſs. 12. num. 21. lib. 1.
Tertiò & principaliter, ac pro generali, & vera huius
* materiæ regula con
ſstituendum e
ſst, repetitionem, aut
re
ſstrictionem ma
ſsculinitatis, legitimitatis,
ſseu aliarum
qualitatum præcedentium, totam pendere à voluntate
te
ſstatoris: Bartolus
in l. Seiæ, §. Caio, ff. de fundo inſstructo, &
in l. auia, &
in l. Iulius Paulus, ff. de condit. & demonstrat. Albericus
in l. Titia, §. 1. ff. de verborum obligationibus, Alexander
in conſs. 50. in fine, &
in conſs. 66. col. 2. num. 3. lib. 2. Oldradus
in conſs. 151. Craueta
in conſs. 135. num. 14. & ſseq. Menochius
in conſs. 111. num. 88. lib. 2. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. interpret. 4. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 132. fol. 266. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 16. num. 10. fol. 144. |
idcirco, cùm expre
ſsſsa, aut clara,
ſsiue etiam præ
ſsumpta
* fuerit voluntas te
ſstatoris, qualitates præcedentes repetere volentis, aut re
ſstringere, fœminá
ſsve proximiores
propter ma
ſsculos remotiores excludere, vel non excludere, illa omnino & præcisè ob
ſseruanda e
ſst; quod vltra
relatos
ſsuprà eleganter probauit Hyppol. Riminald.
in
conſs. 112. num. 48. & num. 53. lib. 1. & in conſs. 746. num. 9. & 10. lib. 7. vbi cum Aretino, Alexandro & aliis nota
*uit, quòd repetitio qualitatum, vel conditionum. fit, vel
non fit, ex præ
ſsumpta mente di
ſsponentis, ac etiam impeditur, vbi aliàs de iure fieri deberet,
ſsi con
ſstat de tacita
voluntate te
ſstatoris: & exemplum ponens, rectè aduertit
Molina de
Hiſsp. primogen. lib. 3. c. 5. & eum non referens
* Aluaradus
de coniect. mente defuncti, lib. 2. c. 3. §. 4. n. 1. vt
puta,
cũcum in
ſstitutor Maioratus dixerit, quod ad
ſsui Maioratus
ſsucce
ſsſsionem vocat ma
ſsculos proximiores, & quòd
nullo pacto vult, quòd fœmina in Maioratu
ſsuccedat,
ſsed
quòd
ſsemper propter ma
ſsculos etiam remotioris lineæ,
& gradus, excludatur. quo ca
ſsu dubitationi locus e
ſsſse
non pote
ſst: vel cùm per viam regulæ generalis qualitatem Ma
ſsculinitatis appo
ſsuerit, vt
ſsi dixerit: Volo,
* quòd
ſsemper in hoc Maioratu ma
ſsculi, & non fœminæ
ſsuccedant: tunc enim,
ſsiue in principio,
ſsiue po
ſst vocationes, aut
ſsub
ſstitutiones clau
ſsulam hanc adjiciat, quamuis in quibu
ſsdam gradibus, aut
ſsub
ſstitutionibus qualitatem Ma
ſsculinitatis omi
ſserit, illa ad omnes gradus, &
per
ſsonas pertinere debebit, & verbum
filiis in aliqua
parte adiectum, de ma
ſsculis intelligendum erit, ex eodem Molina
dicto cap. 5. num. 62. vbi refert alios. Deci
*pitur tamen eo loco, dum exi
ſstimauit (ad quod nullus
animaduertit) ma
ſsculos ad exclu
ſsionem fœminarum
proximiorũproximiorum ex vi repetitiua in propo
ſsita
ſspecie includi: quod
ſsentit apertè, dum expendit doctrinam Bartoli, de
qua
ibi mentionem facit: cùm tamen verius multò
ſsit in
hoc ca
ſsu ex vi comprehen
ſsiua, non ex repetitiua, ad exclu
ſsionem fœminarum ma
ſsculos etiam remotiores admitti, ex re
ſsolutis per Doctores
in l. mulieri & Titio, ff.
de condit. & demonſstrat. Oldradum
in conſs. 185. Rolandum
in conſs. 27. num. 6. & 7. lib. 1. Franci
ſscum Pi
ſscinam
in diſsputat. excluſs. fœmin. num. 15. & 23. Tiraquellum
in l. ſsi vnquam, in verbo, libertis,
num. 37. C. de reuocandis donationibus, & dictis per eundem Molinam,
lib. 1. cap. 5. num. 9. & quatuor ſseqq. Quare qualitas ma
ſsculinitatis, et
ſsi in aliquibus fuerit omi
ſsſsa, in omnibus, qui
ſsucce
ſsſsuri
ſsunt, cen
ſsetur requi
ſsita & comprehen
ſsa. Expre
ſsſsum enim dicitur, quod ex præcedentibus, aut
ſsequentibus verbis, errore, aut obliuione di
ſsponentis ap
*paret fui
ſsſse omi
ſsſsum:
l. 1. verſs. ſsin autem, ff. de hæredibus
inſstituendis, l. cum pater, §. cum imperfecta. ff. de legatis 2. Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 60. in fine, lib. 1. Tiraquellus congerens nonnulla in propo
ſsito
in l. 7. connubiali, à num. 180. Simon de Prætis
de interpret, vltimar. volunt. lib. 2. interpret. 4. dubit. 2. ſsolut. 1. num. 31. fol. 257. aut quod ex pro
*œmio,
ſsiue ex præfatione di
ſspo
ſsitionis colligitur, vt in
no
ſstro ca
ſsu; quæ præ
ſstat lumen, ac intellectum ip
ſsi di
ſspo
ſsitioni, & inducit cau
ſsam, & rationem finalem ip
ſsius: vt cum aliis multis ob
ſseruant Molin.
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 1. cap. 5. ex num. 1. cum multis ſseqq. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 15. num. 10. & 2. part. q. 3. num. 21. & num. 28. & in initio 2. part. num. 43. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 4. cap. vltimo, ex n. 9. Menoch.
lib. 6. præſsumpt. 2. Achilles Pedrocha
in conſs. 10. num. 38. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 34. num. 123. & 124. Præterea,
ſsi in
ſstitutor Maioratus in in
*
ſstitutione illius profiteatur,
ſse Maioratum in
ſstituere, ea
ratione, vt bona perpetuò in agnatione con
ſseruentur: ex hoc
ſsolùm fœminas propter ma
ſsculos remotiores
excludere, & qualitatem ma
ſsculinitatis in vno loco, aut
gradu di
ſspo
ſsitionis adiectam, ad alias per
ſsonas, & gradus extendere volui
ſsſse videtur: in quo amplius non in
ſsi
ſsto;
ſsed ad Molinam me remitto, qui de hac quæ
ſstione, & ratione ip
ſsius, plenè tractauit, & in effectu
ſsic re
ſsoluit
lib. 3. de Hiſspanorum primogeniis, cap. 5. à num. 1. vſsque ad num. 10. & num. 18. & num. 58. & lib. 1. cap. 6. num. 6. cui iunge idem etiam tractantes, Aluaradum,
de
coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 2. &
num. 24. Auendañum
in l. 40. Tauri, gloſs. 9. num. 49. & 50. & vltra relatos ab eis, Menochius
in conſs. 95. num. 24. 82. & 89. lib. 1. Decianus,
in conſs. 74. num. 95. cum ſseqq. vol. 3. Simon de Præris
de interpret. vltimar. volunt. ſsolut. 11. n. 3. fol. 147. vbi per totam illam
ſsolutionem
à principio v
ſsque
in finem, pleni
ſsſsimè tractat, & vtiliter, an, & quando fideicommi
ſsſsum inducatur,
ſsiue amplietur, agnationis con
ſseruandæ ratione expre
ſsſsa: item con
ſseruandæ
* agnationis ratio quando dicatur expre
ſsſsa, & quando tacita; & infinita alia congerit, quæ vtili
ſsſsima e
ſsſse po
ſsſsunt
in hac materia, & Hi
ſspanorum maioratibus quotidie
applicari: latè etiam agit Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 30. per totum.
Denique,
ſsi maioratus in
ſstitutor,
ſsimpliciter, & ab
*
ſsolutè ma
ſsculos ad
ſsucce
ſsſsionem eiu
ſsdem inuitauerit,
nec de fœmina in aliqua parte di
ſspo
ſsitionis meminerit,
quamuis rationem con
ſseruandæ agnationis non expre
ſsſserit, ex hoc
ſsolum agnationem con
ſseruare volui
ſsſse videtur, fœminà
ſsque propter ma
ſsculos remotiores excludere: & quod fortius e
ſst; verbum ip
ſsum
maſsculos, ab
ſs
*que vlla ratione con
ſseruandæ agnationis expre
ſsſsa, vel
ſsubintellecta,
ſsui natura
excluſiuũexcluſiuum e
ſst fœminarum, quod
amplius non fundo,
ſsed vtrumque ad Molinam remitto,
qui plene tractat, & his quæ in contrarium moueri po
ſsſsunt re
ſspondet
lib. 3. de Hiſspanorum primogeniis, cap. 5. à num. 25. v
ſsque
ad num. 38. & lib. 1. cap. 5. num. 36. vbi
* rectè con
ſstituit ma
ſsculinitatis expre
ſsſsionem præbere
coniecturam, vt pro
ſspectum
ſsit agnationi: quod dixit
etiam Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſs. 6. num. 43. lib. 1. & cum Socino, Decio, Pari
ſsio, & aliis, Alexander Raud.
in reſsponſso 35. n. 81. & 82. lib. 1. Albanus
in conſs. 51. n. 8. & in conſs. 54. n. 8. Bonifac. Rogerius
in conſs. 25. num. 35. lib. 1. Hyppol. Riminald.
in conſs. 117. n. 17. lib. 2. & vide
in
conſs. 738. num. 20. lib. 7. &
ſsuperiorem re
ſsolutionem
ſsequuntur etiam, & multos alios
ſsic tenentes referunt Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 6. & 7. per totum. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, Gloſs. 9. num. 47. & 48. Ioannes Guttierrez
in conſsil. 13. num. 8. per totum, vbi in propo
ſsito adducit doctrinam, & di
ſstinctionem Gregorij Lopez; Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum, quæſst. 12. num. 2. &
quæst. 35. num. 2. Berous
in conſs. 115. num. vol. 2. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 25. num. 11. fol. mihi. 235. vbi dicit, quòd pro hac
ſsententia e
ſst ca
ſsus,
in cap. Raynaldus, de teſstamentis, & art. 26. n. 22. fol. 249. Achilles Pedrocha
in conſs. 22. num. 4. Mazolus
in conſs. 5. num. 55. Cephalus
in conſs. 330. num. 62. lib. 3. Menochius
videndus omninò
in conſs. 95. à num. 51. v
ſsque ad
num. 65. lib. 1. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 3. interpret. 3. ſsolut. 11. num. 5. 6. 7. & 8. fol. 147. & num. 65. fol. 155. pro quibus ponderari pote
ſst optimus textus
* (quem nullus ip
ſsorum expendit)
in §. cæterum, Inſstitut.
de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, dum dicit:
Quod ideo
conſstitutum erat, quia commodius videbatur, ita iura conſstitui, vt plerunqae hæreditates ad maſsculos confluerent. Et
ſsic in eo textu, verbum
maſsculos,
ſsimpliciter prolatum,
ſsolum agnatos ma
ſsculos comprehendit; agebatur enim
de materia, in qua ver
ſsabatur fauor agnationis; nam
* cognati iure ciuili non admittebantur ad hæreditatem,
ſsed à Prætore, tertio ordine per bonorum po
ſsſse
ſsſsionem
vacabantur:
l. 1. ff. quis ordo in bonorum poſsſseſsſsione ſseruetur. textus
in principio. Inſstitut. de ſsucceſsſsione cognatorum. Vnde ex prædictis verbis
ſsequitut manife
ſstè, & nece
ſsſsariò dicendum; Imperatorem
ibi de ma
ſsculis agnatis tractare,
vt
ſsubiecta materia conueniat: & apertiùs exprimitur in
principio illius textus, dum dicitur:
Cæterum inter maſsculos quidem agnationis iure hæredit as etiamſsi longiſsſsimo
gradu ſsint, vltro, citroque capitur. Idque indubitabile qui
*dem erit,
ſsi ma
ſsculinitatis qualitas reiterata fuerit, aut
in pluribus
ſsub
ſstitutionibus repetita; tunc enim o
ſstendit apertè, agnationi fui
ſsſset pro
ſspectum: Socinus Iunior,
in conſs. 22. col. 2. in princ. lib. 3. & in l. cum auus, num. 83. | ff. de condit. & demonſstrat. Pari
ſsius
in conſs. 7. num. 9. & 10. lib. 2. Riminaldus & Rauden
ſsis
in locis relatis ſsupra,
num. 80. Surdus referens alios
in conſs. 396. num. 17. lib. 3.
* Boni
ſsacius Rogerius
in conſs. 25. num. 50. lib. 1. Procedit
etiam
ſsuperior re
ſsolutio, cùm in
ſstitutor Maioratus relictis propriis filiabus filios ma
ſsculos ad
ſsucce
ſsſsionem
eius inuitauit, inuicèmque eos
ſsub
ſstituit, aut (quod indubitatum erit)
ſsi ad vocationem agnatorum etiam collateralium proce
ſsſsit, & ea
ſsdem filias reliquerit; tunc enim
agnationem con
ſseruare volui
ſsſse, & fœminas propter
ma
ſsculos remotiores in perpetuum exclui
ſsſse videbitur: quod egregiè defendit Modernus Pari
ſs.
in conſs. 1. a n. 18. & duplex proponens exemplum
in conſsuetudinibus Pariſs. tit. 1. de materia feudali, §. 16. num. 6. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 76. num. 31. vol. 1. & confirmatur
apertè, ex communi & magis recepta
ſsententia Docto
*rum exi
ſstimantium, conditionem
ſsi
ſsine liberis, verificari tantùm in ma
ſsculis, quando te
ſstator propriam filiam exclu
ſsit, & ma
ſsculos dumtaxat hæredes in
ſstituit: quam tenent, &
ſsingulariter explicant Socinus
in l. cum
auus, num. 80. ff. de condit. & demonſstrat. Alciatus
reſsponſso 52. ad finem, Decius, Ia
ſson, Ca
ſstren
ſsis. Barbacia, Gratus, & Crotus. cum quibus Decianus
in conſs. 74. num. 17. verſs. & ita etiam, vol. 3. Cephalus
conſs. 45. num. 4. & in
conſs. 46. num. 1. verſs. Octauo, quoniam, lib. 1. Menochius
in conſs. 95. num. 30. lib. 1. Simon de Prætis
in conſs. 161. num. 13. & 14. Hyppol. Riminald. Mazarius, Beroüs,
Pancirolus, Curt. Iunior, Calcaneus Rubeus, Alexand.
& alij, quos
ſsic defendens, conge
ſsſsit in vnum Pedrocha
in conſs. 5. num. 17. & ſseqq. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 29. num. 9. Mantica
de coniecturis vltimar. volunt.* lib. 11. tit. 14. n. 20. verſs. Tertio etiam. Gra
ſsſsus
fideicommiſsſsum, quæſst. 12. num. 2. & pro hac parte multum vrgent, aut verè concludunt fundamenta, quæ adducit
Menochius
dicto conſs. 95. à num. 25. v
ſsque ad
num. 31. lib. 1. à quo
num. v
ſsque ad
num. 56. erudite, &
ſsubtiliter
omnibus
ſsatisfacit, quæ in contrarium excitari, aut moueri po
ſsſsunt;
ſsic vt eis re
ſspondere nece
ſsſsarium non
ſsit,
ſsed dumtaxat
ſsatisfacere nonnullis, quæ Hi
ſspanorum
primogeniis applicando, in contrarium ex no
ſstris adnotauit
ſsolus Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri Gloſs. 9.* n. 82. 85. & 87. vbi non omnes,
ſsed nonnullos ex prædictis referens, in ea opinione e
ſst, vt exi
ſstimet
ſsolam hanc
coniecturam non
ſsufficere, vt fœminæ proximiores propter ma
ſsculos remotiores excludantur, ni
ſsi ex aliis coniecturis con
ſstiterit, Maioratus in
ſstitutorem agnationem
con
ſseruare volui
ſsſse: In quo decipitur equidem prædictus Author, tum propter contrariam
ſsententiam eorum Authorum, quos
ſsupra retulimus in contrarium,
& rationes eorum quæ magis concludunt: tum etiam
* quia in propo
ſsito ca
ſsu, in
ſstitutor Maioratus, qui relictis
propriis filiabus, ma
ſsculos tantum ad
ſsucce
ſsſsionem inuitauit, nulla alia de cau
ſsa id feci
ſsſse dici pote
ſst, quam vt
agnationem propriam con
ſseruaret, vt in terminis annotarunt permulti, quos
ſsuperius adduximus, & infinitos
referens Menochius
dicto conſs. 95. num. 105. Hyppol. Riminald.
in con. 47. num. 19. vol. 1. Bonifac. Rogerius
in
conſs. 25. num. 64. & 65. lib. 1. Albanus,
in conſs. 87. num. 14. Idcirco pro expre
ſsſsa haberi debet, ex
ſsententia Glo
ſsſsæ
in l. quamuis, C. de fideicommiſsſsis. ex qua communiter &
* pa
ſsſsim adnotare
ſsolent Doctores, quòd pro expre
ſsſsa habetur ratio
ſsubintellecta, quæ vnica imaginari pote
ſst in
te
ſstamento, & eam multis exornant D. Anton. de Padilla,
ibidem, Molina
de Hiſspanorum primogeniis lib. 1. cap. 5. num. 9. Bonifacius Rogerius
in conſs. 41. num. 48. &
num. 49. lib. 1. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. ſsolut. 5. num. 31. fol. 154. & latiùs
eodem lib. ſsolut. 2. num. 106. fol. 265. & num. 107. & tribus ſseqq. Decianus
in conſs. 31. num. 96. & in conſs. 74. num. 14. vol. 3. Mantica
de coniecturis vltimar. volunt lib. 6. tit. 14. num. 20. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsium, q. 4. num. 21. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 15. num. 90. fol. 64. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 5. vbi cum Molina, & aliis
* in no
ſstra materia expre
ſsſsim con
ſstituit, agnationis con.
ſseruandæ rationem expre
ſsſsim cen
ſseri, tamet
ſsi in di
ſspo
ſsitione non exprimatur, vbi ea
ſsola, & non alia reddi
pote
ſst, & tamen pro hac
ſsententia vltra prædictam rationem, quæ multum ad
ſstringit, vrgenti
ſsſsimæ
ſsunt coniecturæ, & rationes adductæ per Menochium
vbi ſsuprà, vt aliter confirmare
ſsuperfluum, & ab
ſsque vtilitate
ſsit.
Quicquid aliter teneat Auendañus
vbi ſsuprà, dicto n. 87.
* qui tamen
ſsi Menochium & alios recentiores prælegi
ſsſset, forta
ſsſsis ab hac
ſsententia non rece
ſsſsi
ſsſset: pro qua
etiam faciunt re
ſsoluta à Mieres
de maioratu, 2. part. q. 6. num. 70. & in terminis Hyppol. Riminaldus
in conſs. 389. num. 1. & 2. & in conſs. 457. num. 9. & tribus ſseqq. vol. 4. ſsecurè probat, & refert plures alios
ſsic tenentes, quod
* te
ſstator
ſsub
ſstituens filio
ſsuo decedenti
ſsine filiis ma
ſsculis fratres, & ip
ſsorum filios ma
ſsculos exclu
ſsa filia, id videtur feci
ſsſse ratione con
ſseruandæ agnationis, nec exclu
ſsio fœminæ, & ma
ſsculinitatis qualitas expre
ſsſsa, propter
aliud videntur appo
ſsitæ.
Quartò & principaliter con
ſstituendum e
ſst in hac
* materia, repetitionem præcedentium induci, & fœminas propter ma
ſsculos remotiores excludi, non
ſsolum in
ca
ſsibus præcedentibus, vbi e
ſst expre
ſsſsa te
ſstatoris voluntas, aut pro expre
ſsſsa haberi debet;
ſsed etiam & in aliis
pluribus ca
ſsibus, in quibus ex coniecturis elici pote
ſst
te
ſstatoris voluntas. Coniecturæ autem variæ
ſsunt, & diuer
ſsæ; variæ etiam, & multæ dictiones, rationes, & cau
ſsæ, ex quibus repetitio induci, aut ce
ſsſsare debet,
ſsiue
propter quas in præcedentibus dicta, ad
ſsequentia trahuntur: . & fœminæ propter ma
ſsculos remotiores exclu
ſsæ cen
ſsentur, vel non: de quibus eleganter, & latè per Mol.
de Hiſsp. primogeniis, lib. 3. cap. 4. & 5. & alios
plures, quos
infrà ſsuo ordine commemorabo. Ex illis
autem legendi erunt omnino ex no
ſstris, Burgos de Pace,
Aluaradus, Mieres, Auend. Ioannes Guttierrez, & Ioannes Gar
ſsia; exterorum verò Menochius, Peregrinus, Decianus, Riminald. Simon de Prætis, Rauden
ſsis, Pedrocha, & cæteri referendi
infrà.
Deinde notandum omninò
conſsilium Baldi (quod e
ſst
ſsingulari
ſsſsimum in hac materia, & quotidie allegatur) 153.
Quidam teſstator, lib. 5. vbi eleganter & ma
*gi
ſstraliter docuit, repetitionem omnem tacitam, procedere, aut ratione copulæ, vel coniunctionis, quia
ſsunt
plura legata copulata, vel per dictionem,
&, vel,
item, &
ſsimiles alias dictiones coniunctiuas, vel connexiuas, vel
quia reguntur ab eodem verbo, & determinantur ab eodem actu verbi determinantis, aut regentis totam orationem, aut per identitatem rationis, quando
ſsube
ſst ratio
repetendi antecedentia in
ſsequentibus, &
ſsic in
ſsumma
explicauit totam hanc materiam, con
ſstituendo, tres
* cau
ſsas e
ſsſse tacitam repetitionem inducentes, videlicet
copulam, identitatem orationis, & identitatem rationis è conuer
ſso tres cau
ſsas e
ſsſse repetitionis exclu
ſsiuas, videlicet aduer
ſsatiuam, vt quia e
ſst ibi dictio
ſsed, vel
ſsecus, &
ſsimiles, diuer
ſsitatem,
ſsiue
ſseparationem orationis, &
temporum, & diuer
ſsitatem,
ſsiue aduer
ſsationem rationis habentes: nam habentia inter
ſse aduer
ſsatiuam ratio
*nem, non habent ad inuicem tacitam repetitionem, ex
eodem Baldo
in dicto conſs. 153. vbi litera e
ſst multum corrupta,
ſsed ita re
ſstitui debet, vt aduertit Modernus
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. de materia ſseudali, §. 37. Gloſs. 1. n. 3. & Baldum
ſsequuntur Mieres, Ioannes Gar
ſsia, Decianus,
Rauden
ſsis, Riminaldus, Pedrocha, & alij referendi
infrà, Menochius
lib. 4. præſsumpt. 180. num. 4. Marius Angui
ſsſsola
in conſs. 190. lib. 1. Simon de Prætis,
de interpret.
vltimarum voluntatum, lib. 2. interpret. 4. dubitat. 2. ſsolut. 2. num. 164. fol. 268. & lib. 4. dubitat. 10. num. 106. & 107. fol. 348. & ad hæc in effectu reduci debent infinita, quæ
* licèt diuer
ſsis modis, & in variis & multis locis adnotarunt Scribentes in hac materia, & à doctrina
ſsuperiori
fundamentum
ſsumunt: maximè adnotata per Molinam
lib. 3. d. cap. 5. num. 59. & 60. Ruini etiam re
ſsolutiones
in
conſs. 124. num. 5. paulò ante finem, & in conſs. 168. num. 13.* lib. 3. cuius di
ſstinctionem
ſsequuti
ſsunt Mantica
de conie|cturis vltimarum voluntatum, lib. 11. tit. 13. num. 10. in
fine. Molina
dicto num. 60. ſsed nouæ non
ſsunt, vt nonnulli
ſscribentes crediderunt; imo ex prima parte di
ſstinctionis Baldi deducuntur aperte, nec ip
ſsi tribui debent.
Quintò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, ad con
*cordandas Abbatis, & Ananiæ contrarias
ſsententias in
quæ
ſstione agitata
ſsuprà, ex num. 7. cum ſseqq. & num. 25. & ſseqq. permulta quidem
ſscripta, atque excogitata fui
ſsſse
ab infinitis Authoribus, de quibus
infrà; verè tamen
nonnulla eorum, vel fal
ſsa e
ſsſse; aut
ſsi vera, non perfectè,
nec ab
ſsolutè intellecta,
ſsiue omnes ca
ſsus non continentia, vel
ſsæpe inuoluta, & aliis contraria; quod ex dicen
*dis
infrà con
ſstabit. Molinam verò;
lib. 3. de Hiſspanorum
primogeniis, dict. cap. 5. num. 57. & 58. (quem multi
ſsequuntur) rectè con
ſstitui
ſsſse, Ananiæ
ſsententiam opinioni
Abbatis contrariam, regulariter veriorem e
ſsſse; exceptis
ca
ſsibus quibu
ſsdam
ibi enumeratis: cùm illa fortiores
habeat, & meliores pro
ſse rationes, & maiori Authorum numero
ſsit munita, vt
ſsuprà vidimus,
& infrà dicemus.
Nec ob
ſstant fundamenta adducta pro contraria par
*te. Et primò non ob
ſstant ea, quæ diximus
ſsuprà, ex
num. 10. vſsque ad num. 15. quod præcedentia declarant,
ſsiue determinant
ſsequentia, & è contra; & vna pars
te
ſstamenti aliam declarat; & voluntas te
ſstatoris in
ſsub
ſstitutionibus talis e
ſsſse præ
ſsumitur, qualis fuit in in
ſstitutionibus. Quibus diuer
ſsimodè re
ſsponderi pote
ſst;
ſsed
aliis con
ſsultò omi
ſsſsis, re
ſspondetur primò, vt prædicta
non procedant, quoties de contraria voluntate te
ſstatoris
in contrarium apparet: tunc enim voluntas te
ſstatoris
omninò ob
ſseruanda e
ſst; nec ab aliis vocationibus, aut
ſsub
ſstitutionibus argumentum
ſsumitur. Sed in ca
ſsu propo
ſsito de contraria voluntate di
ſsponentis apparet apertè: quoniam ex quo te
ſstator in vna parte te
ſstamenti,
ſsiue in
vna
ſsub
ſstitutione, aut vocatione po
ſsuerit in conditione,
aut vocauerit
ſsolum ma
ſsculos, & non in alia, declaratur
vera mens, & voluntas eius, vt voluerit conditionem
ad ma
ſsculos re
ſstringere in ea
ſsub
ſstitutione, aut vocatione, in qua filiorum ma
ſsculorum non fuit facta mentio; quia
ſsi repetere conditionem, aut qualitatem Ma
ſsculinitatis volui
ſsſset, vtique expo
ſsui
ſsſset: argumento textus
in l. vnica, §. ſsin autem ad deficientis, C. de caducis
tollendis, & de
ſscendentium, filiorum, aut liberorum no
*men adiectum, fœminas
ſsicut ma
ſsculos comprehendit:
l. liberorum, l. iuſsta, ff. de verborum ſsignificatione, cap.
quod dilecto, de conſsanguinitate & affinitate, l. 2. &. 3. tit. 13. partit. 6. Alexand.
in conſs. 160. lib. 2. Beroüs
in conſs. 129. num. 6. lib. 2. Menochius
in conſs. 318. num. 5. lib. 4. & in
conſs. 200. lib. 2. & præſsumpt. 84. num. 35. & ſseqq. lib. 4. Burgos de Paz
in conſs. 29. num. 39. Alexander Rauden
ſsis
de Analogis, lib. 1. cap. 15. num. 301. & in reſsponſso 35. n. 1. & ſseqq. lib. 1. Decianus
in conſs. 1. num. 207. lib. 1. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana. 269. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 3. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 11. num. 24. fol. 150. idcirco, qualitas Ma
ſsculinitatis
adiecta in vna
ſsub
ſstitutione, aut in vna parte te
ſstamenti,
in alia repetita cen
ſseri non debet; provt in terminis no
ſstris eleganter re
ſspondet Decius
in conſs. 599. num. 6. &
ip
ſsius nullam mentionem faciens, Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitutionibus, loco, & numero ſstatim referendis.
Secundò re
ſspondetur, quòd repetitæ qualitatis regula
* procedit in fauorabilibus, non autem in odio
ſsis: quod
ſscribunt Decius
in conſs. 167. col. fin. Hyppol. Riminald.
in conſs. 632. num. 90. lib. 6. & cum multis Menochius
in
conſs. 117. num. 46. lib. 2. (infinitos alios
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto:)
ſsed materia præ
ſsens dicitur odio
ſsa,
quia per repetitionem dictæ qualitatis
ſsit differentia inter ma
ſsculos, & fœminas, quod valde odio
ſsum e
ſst:
l. maximum vitium, C. de liberis præteritis, l. 3. titul. 13.* partit. 6. cum adductis per Molinam
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 4. à princ. maxime
num. 15. & 19. Decium
in conſs. 372. num. 1. Sigi
ſsmundum,
inter conſsilia
feudalia, conſs. 39. num. 21. & 22. Burgos de Pace
in proœmio legum Tauri, num. 44. Vela
ſsquez de Auendaño
in
l. 40. Tauri, Gloſs. 9. num. 1. & ſseqq. Mieres
de maioratu,* part. 1. quæſst. 6. a princ. ergo cen
ſseri non debet facta repetitio, eò præ
ſsertim, quòd nunquam cen
ſsetur repetita
qualitas, quando ex repetitione inducitur aliquid contra
ius commune: Gozadinus,
in conſs. 9. num. 36. Ruinus
in
conſs. 187. num. 10. lib. 3. Molina
lib. 3. de Hiſspanorum primogeniis, cap. 5. num. 57. Simon de Prætis
de interpretat,
vltimar. volunt. lib. 2. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 165. fol. 268. Hyppol. Riminald.
in conſs. 632. num. 90. lib. 6. Achilles
Pedrocha
in conſs. 5. num. 71. 72. & 73. ſsed ex dicta repetitione in ca
ſsu no
ſstro induceretur contra ius commune,
quod fœminæ excluderentur, quæ regulariter admitti
debent, vt
infrà dicetur: idcirco qualitas Ma
ſsculinitatis
non debet cen
ſseri repetita.
Tertiò re
ſspondetur; minimè vrgere, quòd
ſsub
ſstitutio
* debet regulari
ſsecundum in
ſstitutionem:
l. 1. C. de impuberum, cum aliis ſsimilibus. Quia hoc e
ſst verum, quoad
partes in
ſstitutionis, &
ſsub
ſstitutionis: provt loquitur
textus
in dicta l. 1. cum ſsimilibus:
ſsecus e
ſst in alia qualitate extrin
ſseca; quia conditio appo
ſsita in in
ſstitutione,
non cen
ſsetur repetita in
ſsub
ſstitutione:
l. ſsub conditione,
ff. de hæredibus instituendis, & ideo illa qualitas Ma
ſsculorum, quæ extrin
ſsecus venit, repetita non videtur; vt
* eleganter declarat Decius, qui breuiter,
ſsub
ſstantialiter
tamen, & vtiliter loquitur in hac materia
in conſsil. 599. num. 6. verſsic. vltimo non obstat. & vide illum
per totum
conſsilium.
Secundò non ob
ſstat argumentum de
ſsumptum ex
l. ſsi* viua matre, C. de bonis maternis, quòd qui fœminas proximiores exclu
ſsit, vlteriores etiam excludere velle credendus e
ſst. Cui etiam diuer
ſsimodè re
ſsponderi po
ſsſset
ex his, quæ in terminis adnotarunt Pari
ſsius
in conſs. 47. num. 78. vol. 3. Socinus iunior
in conſs. 13. num. 34. lib. 3. Nonius
in conſs. 10. num. 21. Ruinus
in conſs. 124. num. 5. verſs. non obſstat etiam vol. 3. Cephalus
in conſs. 45. num. 23. & in conſs. 46. num. 30. 31. & ſseqq. lib. 3. & plures re
ſspon
ſsiones ordine recen
ſset Decianus
in conſs. 1. a n. 186. v
ſsque
ad
n. 198. vol. 2. & in alii & con
ſsiliis referendis
infrà, Riminald. etiam, quem
infrà ſsuo ordine referam. Sed his
con
ſsultò omi
ſsſsis, ad propo
ſsitum no
ſstrum Re
ſspondetur,
* doctrinam prædictam fundari in præsumpta te
ſstatoris
voluntate, quæ ex identitate rationis deducitur, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 5. num. 41. Mieres
de maioratu part. 2. quæſst. 6. à num. 52. Salazar
de vſsu & conſsuet, cap. 12. n. 68. & 73. cum ſseqq. Auendañus
in l. 40. Tauri, Gloſs. 9. à n. 77. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum, q. 15. num. 2. Idcircò cum verba,
ſsiue rationes di
ſspo
ſsitionis
* contradicunt, voluntas illa præ
ſsumi non pote
ſst; in contrarium potius induci debet: vt in ca
ſsu præ
ſsenti, in quo
præ
ſsumptæ illi voluntati plures, & probati
ſsſsimæ coniecturæ contrariantur, de quibus
ſsuprà diximus; nec
verba di
ſspo
ſsitionis refragantur, repugnant; imò, cùm in
ip
ſsis qualitas ea expre
ſsſsa non
ſsit,
ſsed for
ſsan con
ſsultò om
ſsſsia; &
ſsic ce
ſsſsare debet regula
dictæ l. ſsi viua matre, cum aliis
ſsimilibus: vt
ſscribunt Antonius Rubeus
in
conſs. 22. num. 12. Modernus
in conſsuet. Pariſsien. tit. 1. §. 16. num. 7. Molina
lib. 3. dicto cap. 5. num. 48. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 6. num. 46. in fine, & num. 65.
Tertiò non ob
ſstat textus
in l. Iulius Paulus, 80. ff. de
condit. & demonſstrat. & in cum ſseruus, 81. ff. eodem tit. quæ duo iura expendit Mieres
dicta quæſst. 6. num. 79. Sed
mirandum e
ſst, virum equidem eruditum, literæ, & ca
ſsus
illius textus immemorem, in ip
ſsius allegatione deceptum: textus enim
in dict. l. Iulius Paulus, apertè probat
*
contrarium eius, ad quod adducitur: nam vtcunque
ſsit,
repetitionem ibi ce
ſsſsare,
ſsiue conditionem repetitam
non intelligi,
ſsecurè affirmarunt Glo
ſsſsa,
verbo, neceſsſsitudinem. Bartol.
in ſsummario, & in diſstinct. num. 1. idem
Bartol.
in conſs. 3. incip. Titius condidit teſstamentum. &
ſsequuntur Rubeus
in conſs. 68. num. 1. Aretinus
in conſsil. 1. num. 12. & 13. Menochius,
lib. 4. præſsumpt. 180. num. 46. & in dict. l. cum ſseruus, ex voluntate te
ſstatoris intelligitur
* |
conditio repetita ad
ſsu
ſstinendum legatum: vt con
ſstat
ex illis verbis:
Videamus vtrum conditio libertati præpoſsita ſsit, an verò & legato: & quidem ſsi libertati ſsoli accipiamus præpoſsitam, nullus tractatus amplius ſsupereſst; nam
legatum purum inuenitur, & ideò inutile ſsit. Quòd ſsi conditio etiam legato inſserta ſsit (quod quidam recte putant) ſsimul cum libertate dies quoque legati vtiliter cedit. Ratio e
ſst, quia credendum non e
ſst te
ſstatorem inutiliter di
ſsponere volui
ſsſse, aut inutile legatum facere velle, vt cum
* multis ob
ſseruant Alciatus
regula 3. præſsumpt. 35. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 12. tit. 17. n. 13. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 594. num. 11. & 12. Petrus Magdalenas
de num. teſstium in teſstamentis
requiſsito. l. part. cap. 16. num. 84. & 85. & 3. part. cap. 3. num. 34. At in quæ
ſstione no
ſstra, ex voluntate in
ſstitutoris
potiùs non debet cen
ſseri repetita qualitas in vocatione,
ſsiue
ſsub
ſstitutione
ſsub
ſsequenti; in qua
ſsine vlla repetitione Maioratus
ſsu
ſstineri, & con
ſseruari pote
ſst: vt de
ſse
patet; nec alicuius qualitatis repetitio nece
ſsſsaria e
ſst, vt
di
ſspo
ſsitio
ſsu
ſstineri po
ſsſsit. Male igitur allegatur text.
in
dict. l. Iulius Paul. ad probandum, ex præ
ſsumpta voluntate di
ſsponentis, qualitatem,
ſsiue conditionem adiectam
in præcedenti di
ſspo
ſsitione, cen
ſseri repetitam in
ſsequenti: cùm ibi potius repetitio denegetur. Malè etiam citatur textus
in dict. leg. cum ſseruus. quoniam
ibi (vt dixi) diuer
ſsa militat ratio à no
ſstro ca
ſsu, in quo periculum non
* e
ſst, quod di
ſspo
ſsitio inutilis reddatur. Nec rectè dici pote
ſst, præ
ſsumendum non e
ſsſse, quòd te
ſstator mutauerit
voluntatem
ſsuam: quo fundamento vtebatur Mieres
ip
ſse,
dict. quæſst. 6. num. 77. Id enim intelligitur incontinenti, & vno & eodem actu, & vbi militat eadem ratio,
nec de voluntate te
ſstatoris aliter apparet:
ſsecus tamen
vbi apparet,
ſsecundam vocationem,
ſsiue
ſsub
ſstitutionem
e
ſsſse, diuer
ſsam à prima; & res non permanet in eodem
actu,
ſsed aliquid amplius
ſsuperuenit, vt in quæ
ſstione no
ſstra; ex his, quæ
ſsuprà diximus: tunc enim mutatio voluntatis præ
ſsumitur: vt cum aliis adnotarunt Decianus
in conſs. 9. num. 60. vol. 2. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 176. num. 7. verſs. cæterum facile reſspondetur: & latiùs
præſsumptione 165. num. 4. & num. 17. & per totam. & in conſsil. 222. num. 45. lib. 3.
Quartò non ob
ſstat textus
in l. Caio, ff. de alimentis &* cibariis legatis. quam in fauorem Abbatis adducit Mieres
dicta quæſst. 6. num. 74. Attamen legem illam nihil
probare, aut
ſsaltem eiu
ſsdem rationem diuer
ſsam e
ſsſse, nec
ca
ſsui no
ſstro conducibilem,
ſsatis apparet ex his, quæ ad
explicationem illius textus, &
ſsimilium
ſscribit Meno
*chius
lib. 4. præſsumpt. 174. per totam. vbi pleni
ſsſsimè tractat, an, & quando legatum cum ei
ſsdem conditionibus
tran
ſslatum præ
ſsumatur. Pro nunc tamen (vt alia omittam) hoc vnum erit animaduertendum, eum textum loqui de conditione appo
ſsita in te
ſstamento, quæ regula
*riter repetita præ
ſsumitur in codicillis: Menochius, qui
iure, ratione, & authoritate lati
ſsſsimè confirmat,
lib. 4. præſsumpt. 177. num. 1. & 2. quia codicilli trahuntur ad
* mentem te
ſstamenti, vt docuit Bald,
in l. Neſsennius, ff.
de excuſsationibus tutorum. Natta in conſs. 483. in fine, lib. 3.* & quia te
ſstator in codicillis non videtur rece
ſsſsi
ſsſsè à voluntate, & di
ſspo
ſsitione facta in te
ſstamento: Menochius
multos referens, & latiùs declarans
lib. 4. dict. præſsumptione 177. à num. 5. Quod
ſsecus e
ſst in terminis quæ
ſstionis no
ſstræ, vbi codicilli facti non
ſsunt, & potius videtur te
ſstator à priori voluntate rece
ſsſsi
ſsſse, & in
ſsequentibus vocationibus aliter ordina
ſsſse, quàm in prioribus, ex
rationibus
ſsuperiùs adductis.
Textus verò
in l. ſsi tibi: cum lege ſsequenti, ff. de adi*mendis legatis. quem etiam adducit Mieres
vbi ſsuprà, pro Abbate. nullo modo induci pote
ſst, vt anteà dixi
num. 22. Pro Anania verò videbitur alicui po
ſsſse, eo quòd probat
* legatum tran
ſslatum ab ip
ſso te
ſstatore de eadem per
ſsona
in eandem per
ſsonam, non transferri cum eadem conditione, & onere. Sed adhuc nihil vrget, idque ex di
ſsparitate rationis, quæ inter ca
ſsum illius textus, & quæ
ſstionis no
ſstræ colligitur ex re
ſsolutis per Menochium
lib. 4. dict. præſsumpt. 174. à num. 6. Marcum Antonium
Peregrinum.
de fideicommiſsſsis, art. 16. à num. 97. v
ſsque ad
num. 102. deinde ex notatis per Molin.
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 3. dict. cap. 5. num. 59. & 60. iuxta quæ,
aliud dicendum e
ſsſset in terminis quæ
ſstionis no
ſstræ: Contra Abbatem verò expendi po
ſsſse, ex
ſsummario illius
textus, & dictis per Menochium, non ob
ſscurè percipi
pote
ſst.
Quintò non ob
ſstat textus
in l. cum pater, §. ab insti*tuto, ff. de legatis 2. Nam libenter concedo, legata ab in
ſstituto relicta, præ
ſsumi repetita à
ſsub
ſstituto: quamuis
vulgatum hoc a
ſsſsumptum plures ca
ſsus contineat, atque
exactiorem explicationem contineat; vt con
ſstat ex his,
quæ in propo
ſsito diligenter, & accuratè
ſscrip
ſsit Menochius
lib. 4. præſsumpt. 108. per totam. Fachineus
controu.
iuris, lib. 5. cap. 39. vbi videri poterit. Tamen non ad
*mitto textum illum,
ſsiue argumentum ex eo de
ſsumptum,
pro opinione Abbatis aliquo modo vrgere, quicquid
Mieres in hunc
ſsen
ſsum eum accipiat: nam diuer
ſsam
rationem e
ſsſse, nec applicari po
ſsſse quæ
ſstioni no
ſstræ, con
ſstat apertè ex dictis per eundum Menochium
dicta præſsumpt. 108. maximè
num. 53. 54. & 55. vbi præmittit,
* quod lex, quæ
ſstatuit legata ab in
ſstituto, e
ſsſse repetita in
ſsub
ſstitutum; e
ſst fundata in
ſsola coniecturata mente te
ſstatoris, quam ob æquitatem quandam eiu
ſsmodi fui
ſsſse,
lex conijcit: vt egregie con
ſsiderant Ca
ſstren
ſsis
num. 4. &
Comen
ſs.
col. penult, in l. licet Imperator, ff. de legatis 1. Verùm enimverò in quæ
ſstione no
ſstra, ex coniecturata mente te
ſstatoris, aut clara, & aperta eiu
ſsdem voluntate repetitio impeditur: vt latiùs probauimus
ſsuprà. Deinde
* præmittit repetitionem hanc legati à lege fui
ſsſse introductam, ne te
ſstator fru
ſstra lega
ſsſse videatur: contra textum
in l. ſsi quando, ff. de legatis 1. quod
ſsecus e
ſsſse in ca
ſsu
no
ſstro, nec fru
ſstratoriam reddi di
ſspo
ſsitionem, probauimus
ſsuprà, num. præced.
Sextò & vltimò, non ob
ſstat textus
in l. 3. §. filius, ff.* de liberis & poſsthumis. Pro cuius
ſsolutione con
ſstituo,
difficile e
ſsſse, nec quod certa regula definiri po
ſsſsit, an,
& quando conditio, vel qualitas po
ſsita in clau
ſsula
ſseparata à præcedentibus, aut
ſsequentibus, ex præ
ſsumpta
mente te
ſstatoris referatur ad omnia, vel ad vnum tantum, vel ad aliqua ex præcedentibus, vel
ſsequentibus: vt con
ſstat ex his, quæ
ibidem ſscrip
ſserunt Doctores communiter, &
in cap. 2. requiris, de appellationibus. Gratian.
regula 412. per totam. Seba
ſstianus Sappia
in repet. leg. 1. ff. quod quiſsque iuris, num. 26. 27. & 28. Auiles
in cap. 1. prætorum, gloſs. ſsuſsodicha, & cap. 2. Gloſsſsa, ſso pena Albanus
in additionibus ad Bartolum, in l. ſsi idem, §. ſsi vna, per totum, ff. de iuriſsdictione omnium iudicum. lati
ſsſsimè, atque
eleganti
ſsſsimè omnium Menochius
lib. 4. præſsumpt. 181. per totam, Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, ar. 16. à num. 102. v
ſsque ad
n. 108. vbi plenè videri
poterit de hac materia. Pro nunc tamen, quod ad propo
ſsitum pertinet, dumtaxat erit animaduertendum, regulam, aut doctrinam
dict. §. filius, & quæ à præfatis
* Authoribus adnotantur, nihil ob
ſstare his, quæ,
ſsententiam Ananiæ
ſsequuti, adhuc defendimus, illam potius
non mediocriter adiuuare, vt colligitur apertè ex dictis
per Menochium
vbi ſsuprà, num. 2. & num. 6. & ſseqq. &
num. 20. Peregrinum.
dicto num. 102. 103. & ſsequent. &
num. 107. Et hactenus
ſsufficiat ad argumenta pro Abbate adducta re
ſspondi
ſsſse: quibus (vt vides) nullus hucu
ſsque
ſsic re
ſspondit.
Nunc verò
ſsexto loco, & principaliter con
ſstituendum
e
ſst, ex dictis anteà
num. præced. & opinione Ananiæ,
quam regulariter amplectendam diximus, apertè deduci,
verãveram e
ſsſse doctrinam Scribentium communem, &
ſsæpi
ſsſsimè in hac materia repetitam; videlicet agnationis con
*
ſseruandæ rationem attendendam non e
ſsſse, ni
ſsi in gradibus, aut per
ſsonis in quibus expre
ſsſsa e
ſst: idcirco con
ſseruationem agnationis, ma
ſsculorum inclu
ſsionem, &
fœminarum exclu
ſsionem re
ſstringendam e
ſsſse ad gradus,
& per
ſsonas expre
ſsſsas, &
ſspecificatas; nec ad alias per
ſsonas extendendam e
ſsſse. Quod
ſscribunt Imola, Baldus,
|
Alexander, Socinus iunior, Decius, Rubeus, Gratus,
Gozadinus, Pari
ſsius, Modernus Pari
ſs. Ruinus, Riminaldus
ſsenior, & alij, quos
ſsic tenentes conge
ſsſserunt
Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 37. & lib. 3. cap. 5. num. 10. & num. 20. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 28. 40. & 44. Ioannes Guttierrez
in conſs. 13. num. 26. & 27. Vela
ſsquez
de Auendaño
in l. 40. Tauri, Gloſs. 9. num. 51. Cephalus
in conſs. 17. num. 28. lib. 1. & in conſs. 353. num. 67. lib. 3. Simon de Prætis
de interpretatione vltimar, volunt. lib. 3. ſsolut. 11. n. 71. verſs. ſsecundò declaratur, fol. mihi 156. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 371. num. 122. & ſseqq. lib. 4. Menochius
in conſs. 274. num. 26. lib. 1. Petrus Antonius de
Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. num. 182. & 183. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 6. num. 102. 103. & 104. vbi
*
num. 106. facit regulam, quam dicit ip
ſse non e
ſsſse minoris
vtilitatis in hac materia: quòd, limitata cau
ſsa limitatum
producit effectum, tam in di
ſspo
ſsitionibus te
ſstatorum,
quàm in aliis rebus, & ca
ſsibus:
l. in agris, ff. de acquirendo rerum dominio, l. age cum Geminiano, vbi latè Ia
ſson
C. de tranſsactionibus. Decius, Cumanus, Modernus Pari
ſs.
& Peralta ab eodem Mieres relati, Tiraquellus, qui in
propo
ſsito congerit multa,
in tractatu, Ceſsſsante cauſsa,
1. part. à num. 142. cum multis ſseqq. & de retractu conuentionali, §. 32. Gloſs. 1. num. 49. & 50. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 39. num. 11. Simon de Prætis
de interpret. vltim.
volunt, lib. 1. interpret. 1. dubit. 4. ſsolut. 12. à princ. fol. 60. & lib. 1. dubit. 3. num. 38. & decem ſseqq. fol. 392. & præ
*dictum doctrinam adeò, indi
ſstinctè intellectam per omnes, limitat, & declarat idem Mieres
ſsingulariter,
dicta
quæſst. 6. num. 104. verſs. ſsed iſsta omnia, qui de hac re omninò legendus erit v
ſsque ad
num. 106. & ab eo dicta
con
ſsirmari po
ſsſsunt ex his, quæ
ſscribit Menochius
in conſsil. 117. num. 64. 65. & 66. & num. 73. lib. 2.
Septimò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, ex anteà
* dictis inferri apertè, rectè con
ſstitui
ſsſse Doctores, &
ſsæpi
ſsſsimè tradidi
ſsſse in hac materia, repetitionem qualitatum præcedentium non admitti, vbi qualibet
ſsub
ſstitutio præcedens, &
ſsub
ſsequens
ſsunt ad inuicem
ſseparatæ, & in diuer
ſsis capitulis, aut clau
ſsulis po
ſsitæ, & perfe
*cta oratione determinatæ: etiam
ſsi ad
ſsinc dictiones
repetitionẽrepetitionem ſsignificantes, cùm tunc
ſstent potius continuatiuè,
quàm repetitiuè: nec aliqua repetitione indigeat clau
*
ſsula continens rationem,
ſsiue orationem perfectam: Id
*que maximè procedere, vbi ade
ſst per
ſsonarum diuer
ſsitas,
Quod expre
ſsſsim probatur ex his, quæ pro Anania contra Abbatem
ſsupra adnotauimus: & ita docuerunt Bartolus, Bald. Bald. Ca
ſstren
ſsis, Corneus, Socinus, Romanus, Pari
ſsius, Alciatus, Ruinus, & multi alij, quos ordine recen
ſsent Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. interpret. 4. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 167. fol. 268. Menochius
in conſs. 215. num. 188. & num. 191. lib. 3. Hieronymus Gabriel
in conſs. 95. num. 21. vol. 1. Cephalus
in
conſs. 253. num. 26. & in conſs. 208. num. 43. lib. 2. & in conſsil. 717. à num. 6. lib. 5. Bur
ſsatus
in conſs. 227. num. 57. lib. 3. Decianus
in conſs. 17. à num. 34. vol. 1. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 560. num. 42. & 43. lib. 5. Marcus Antonius
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 16. num. 47. Achilles
Pedrocha
in conſs. 5. num. 58. & num. 142. & in conſs. 12. à num. 14. v
ſsque ad
num. 20. Sfortia Odd.
in conſs. 95. n. 53. & tribus ſseqq. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 91. num. 7. 8. & 9. Quod tamen intelligi debet, prove
ſstatim
ſsequenti Corollario explicabimus.
Octauò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, Abbatis
ſsenten
*tiam
in conſs. 36. num. 3. lib. 1. (quam hactenus improbauimus) admittendam fore; illorúmque procedere po
ſsſse ex
voluntate te
ſstatoris, rationis identitate, agnationis con
ſseruandæ ratione expre
ſsſsa in di
ſspo
ſsitione, vel
ſsubintellecta, ex nonnullis cau
ſsis, rationibus, & dictionibus,
probati
ſsſsimí
ſsque, & nece
ſsſsariis, aut concludentibus
coniecturis; ex quibus elici po
ſsſsit apertè, aut colligere nece
ſsſsarium
ſsit, agnationem con
ſseruare, qualitates repetere, aut præcedentia
ſsequentibus ine
ſsſse, te
ſstatorem volui
ſsſse. Quod aduertit optimè Molina, de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 5. num. 58. & ſseqq. eleganter Mantica, ita contrarietates componens,
de coniecturis
vltimar. volunt. lib. 6. tit. 13. num. 8. verſs. proinde Socinus,
fol. 243. eruditè Menochius
in conſs. 95. num. 82. lib. 1. &
in conſs. 215. num. 185. lib. 3. & in conſs. 117. num. 60. & 65. lib. 2. vbi refert Bartolum, Aretinum. Ruinum. Decium,
Bologninum. Pari
ſsium, Alciatum, & alios: & cum illis
ſsecurè tradit, qualitatem Ma
ſsculinitatis, Legitimitatis, aut
* aliam
ſsimilem po
ſsitam in prima di
ſspo
ſsitione, repetitam
cen
ſseri in
ſsecunda, & vlterioribus, quando ade
ſst præ
ſsumpta, & coniecturata mens, ac voluntas te
ſstatoris: &
* quando militat eadem ratio. Quod tenent etiam Corneus,
in conſs. 114. col. penultima, lib. 2. Decius,
in conſs. 15. col. vltima, Pari
ſsius,
in conſs. 38. num. 32. lib. 2. Alciatus
reſsponſso 96. num. 31. Marzarius
in conſs. 6. col. vltima. eleganter Decianus, & Riminaldus, quorum
ſstatim
ſspecificam mentionem faciam.
Inde & nece
ſsſsariò infertur, repetitionem qualitatum
* præcedentium, ex identitate rationis, coniecturata, &
veri
ſsimili mente te
ſstatoris, dictionum. natura, & aliis
probati
ſsſsimis coniecturis fieri debere ad
ſsequentes gradus, aut
ſsub
ſstitutiones, etiam
ſsi
ſsimus in diuer
ſsis, aut
ſseparatis orationibus, & in diuer
ſsis per
ſsonis: Bartolus
in
l. Seiæ, §. Caio, ff. de fundo inſstructo. Alexander
in conſs. 47. Perſspectis, colum. 1. in fine, volum. 5. Decius
in conſs. 190. col. 3. quos referens
ſsic re
ſspondit Iacobus Mandellus de
Alba,
in conſs. 234. num. 12. & num. 20. Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. num. 78. verſs. ex quibus infertur, &
num. 79. & 80. Menochius
in conſs. 117. num. 73. lib. 2. &
in conſs. 216. num. 192. lib. 3. Cephalus,
in conſs. 196. n. 17. & 18. lib. 2. Bonifacius Rogerius
in conſs. 32. num. 50. lib. 1. Decianus
in conſs. 1. num. 185. & in conſs. 26. num. 44. & in* conſs. 103. num. 12. lib. 2. & in aliis pluribus referendis
infrà, num. 183. vbi probat, qualitatem primogenituræ expre
ſsſsam in in
ſstitutione, cen
ſseri debere repetitam in
ſsub
ſstitutione, de qua agebatur ibi: & tamen facta fuit in
oratione
ſseparata ab in
ſstitutione, idque rationibus, &
Authoribus relatis
ibid. & defendit etiam Sfortia Odd.
* mihi quidem eruditi
ſsſsimus,
in conſs. 95. num. 86. & 87. lib. 1. Et hactenus de his, quæ ad clariorem, & maiorem
huius materiæ explicationem à nobis adnotata, & con
ſstituta fuere.
Nunc verò, & quinto loco, vt vlteriùs ad relationem
Authorum progrediamur (quod in initio huius capitis
propo
ſsuimus) de prædictis quæ
ſstionibus, & materia
huius capitis eruditè, & melius, quàm ex relatione
* aliorum haberi poterit,
ſsi originaliter non legantur, tractauit Burgos de Pace,
in proœmio legum Tauri, à num. 37. v
ſsque ad
num. 132. vbi
num. 128. & ſseqq. proponit contrarietatem con
ſsiliorum Abbatis, Ananiæ, &
aliorum, de qua hactenus actum e
ſst; & tandem dicit,
Ananiæ opinionem veriorem e
ſsſse, & magis communem,
& ad con
ſsilium Abbatis re
ſspondet. Facit etiam optimum
conſsilium in hac materia,
29. per totum, vbi multa dicit,
& inter alia eandem
ſsententiam defendit contra Abbatem, &
num. 67. & 68. ad
dict. conſsilium. 36. Abbatis,
octo
ſsolutiones a
ſsſsignat. Idcircò prædicto Authore originaliter lecto, nece
ſsſsariò adnotandum duxi.
Primò, Ludouicum Molinam
lib. 3. de Hiſspanorum* primogeniis, cap. 5. num. 56. deceptum apertè allegando
illum in fauorem Abbatis, cùm potiùs Ananiæ
ſsententiam con
ſstanter defendat, & ad con
ſsilium Abbatis multas
ſsolutiones a
ſsſsignet, vt anteà dixi, quamuis
ibidem,
num. 130. (quo numero allegatur per Molinam) referat
plures, qui Abbatis opinionem amplectuntur, vt
ibi, clarè videri poterit.
Secundò adnotandum e
ſst, eundem Authotem rectè
* con
ſstitui
ſsſse,
dict. proœmio legum Tauri, num. 131. quòd
Maioratus, quoties à fœmina proce
ſsſsit, nunquam in
ca
ſsu dubij iudicandum
ſsit, fœminas propter ma
ſsculos
remotiores ab eius
ſsucce
ſsſsione exclu
ſsas, et
ſsi verbis vtatur, quæ ad ma
ſsculos referri
ſsoleant: quod
ſsic tenent infiniti alij Authores
ibi relati: cum quibus
ſsic etiam adnotarunt Molina
lib. 3. dict. cap. 5. num. 73. Mieres,
de | maioratu, part. 2. quæſst. 6. num. 58. in fine, & num. 59. &
num. 97. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 1. §. 1. num. 20. & 21. fol. 21. & cap. 3. §. 4. n. 56. fol. 106. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, Gloſsſsa 9. num. 57. & in ca
ſsu con
ſsultus,
ſsic argumentatur Ioannes Guttierrez
in conſs. 13. num. 20. Cephalus
in conſs. 85. num. 26. lib. 2. Rolandus (quem nullus refert) multis compro
*bans, & de hac re videndus omninò,
in conſs. 76. à num. 9. vſsque in finem conſsilij lib. 3.
Limitatur tamen prædicta doctrina, vt procedat in
ca
ſsu dubio, qua
ſsi
ſsecùs dicendum
ſsit, vbi de contraria
* voluntate te
ſstatoris in contrarium con
ſstare po
ſsſsit, vt aduertit Burgos de Pace
vbi ſsuprà, in fine, & idem tenent
Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 1. §. 1. num. 21. Mieres qui Peraltæ doctrinam, aut re
ſsolutio
*nem in hac materia recta ratione reprehendit
de maioratu, 2. part. dict. quæst. 6. num. 60.
Limitatur
ſsecundò, vt minimè procedat, vbi Maiora
*tus à viro, & fœmina
ſsimul in
ſstitutus fuit: tunc enim
fœmina etiam proximior propter ma
ſsculos remotiores
cen
ſseri debet exclu
ſsa: argumento textus
in l. 1. cum notatis per Doctores
ibi, ff. de ſsenatoribus, ex quibus ita
ſsecurè tradit Burgos de Pace,
dicto num. 131. in verſsic. Hoc
tamen præter eos, & eo non relato in hanc partem inclinat Mieres
dict. quæſst. 6. num. 97. verſsic. Si autem maioratus ſsit factus.
Contrarium tamen, imò quòd ad ma
ſsculos tantum
di
ſspo
ſsitio referenda non
ſsit,
ſsed pariter viro, & vxori
pro
ſspectum e
ſsſse videatur, & vterque
ſsexus vocatus, rectiùs tenet Molina, & ad ea, quæ pro contraria parte
adduci po
ſsſsunt, re
ſspondet
dicto cap. 5. num. 73. & 74. &
Molinam
ſsequitur Aluaradus
de coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 3. §. 4. num. 56. & vltra eos pro hac parte, & notatis à Molina, quæ verè concludunt, vbi non
apparet apertè agnationis con
ſseruationi fui
ſsſse con
ſsultum: facit optimum con
ſsilium Beroi. 120.
num. 12. vol. 2. vbi dicit, quòd
ſsi in di
ſspo
ſsitione facta per ma
ſs
*culum, & fœminam,
ſsit mentio de filiis, & de
ſscendentibus; veri
ſsimile e
ſst, eos intellexi
ſsſse de de
ſscendentibus
vtriu
ſsque
ſsexus: quoniam
ſsicut ma
ſsculus
ſsexum ma
ſsculinum. dilexit, ita fœmina
ſsuum fœmininum
ſsexum pariter dilexi
ſsſse præ
ſsumitur: & aliis comprobat Rolandus
dicto conſsil. 76. num. 17. & ſseqq. lib. 3. & faciunt
ſscripta per Baëzam
de non meliorandis dotis ratione filiabus,
cap. 11. num. 12. & vide Gregorium Lopez
in l. 2. tit. 15. partita 2. verbo, el mas propinquo, col. 3. verſsic. Sed pone* quod maritus & vxor. vbi tractat qualiter
ſsuccedi debeat,
cùm Maioratus in
ſstituitur à marito, & vxore
ſsimul; &
adjicitur, quòd
ſsuccedat propinquior con
ſsanguineus eorum, aut quòd
ſsuccedat vnus con
ſsanguineus ex parte
vxoris, & alius ex parte viri, & de aliis
ſsimilibus quæ
ſstionibus: cuius meminit Aluaradus
de coniecturata
mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 31. & 32. fol. mihi 44. & latiùs agit Cæuallos
practicarum commun. contra
commun. quæſst. 265. ex num. 13. His omnibus addendum
* erit vnum quod ad interpretationem clau
ſsulæ cuiu
ſsdam Maioratus aliquando ob
ſseruaui, & in facto con
ſsultus iure, & ratione fundaui; videlicet
ſsuperiora procedere, quoties fœmina in fauorem filiorum, nepotum,
aut
quorumcunq;quorumcunque aliorum de
ſscendentium, & in defectum
eorum, in fauorem aliorum proximiorum Maioratum
in
ſstituit: tunc enim non cen
ſsetur cognatos excludere,
vt
ſsuprà dicebam; cùm ip
ſsa de
ſscendentes agnatos habere non po
ſsſsit: Curtius iunior
in conſsil. 49. num. 7. Al
*ciatus
reſsponſso 58. Craueta
in conſsil. 636. num. 8. Menochius
in conſsil. 318. num. 10. lib. 4. Cephalus
in conſs. 134. num. 47. lib. 1. & dicatur finis lineæ ma
ſsculinæ, & prin
*cipium fœmininæ: Paulus Ca
ſstren
ſsis
in l. maritus, n. 5. C. de procuratoribus. Bartol. & Alciatus
in l. pronunciatio, §. familiæ, ff. de verborum ſsignificatione. Menochius
*
in conſsil. 318. num. 34. lib. 4. Si tamen ponamus, quòd
fœmina, quæ liberos non habebat, nec de
ſscendentes
aliquos, in fauorem alicuius ma
ſsculi
ſsibi agnati Maioratum in
ſstituat, in quo
ſsemper, & perpetuò ma
ſsculos vocauerit, nec de fœminis vnquam meminerit: tunc
equidem videretur dicendum, fœminas,
ſsiue cognatos
in perpetuum excludi, quia ce
ſsſsat ratio principalis (
ſsi
maturè aduertatur) in qua communis facit totum fundamentum,
ſscilicet, quòd fœmina, quæ e
ſst finis agna
*tionis, & principium, & origo cognationis,
l. pronunciatio, in fine, ff. de verborum ſsignificatione, l. Iureconſsultus,
§. 1. ff. de gradibus, l. agnato, ff. de legitima tutela, videri
non po
ſsſsit, agnationem con
ſseruare volui
ſsſse, quam non
habebat: nam in
ſspecie propo
ſsita, licèt fœmina agnatos
de
ſscendentes habere non po
ſsſsit, habet tamen agnatos
tran
ſsuer
ſsales, quorum aliquem, vel aliquos expre
ſssè ad
*
ſsucce
ſsſsionem inuitauit: vt putà fratres, & fratrum filios,
qui cùm ab eodem patre agnatione iungantur, agnari
dicuntur: §.
ſsunt autem, Inſstitut. de legitima agnatorum
tutela, §. 1. ff. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, in illis verbis.
Sunt autem agnati, vt primo quoque libro tradidimus,
cognati per virilis ſsexus perſsonas cognatione coniuncti,
quaſsi à patre connati; itaque eodem patre nati fratres
agnati ſsibi fiunt. Item patruus fratris filio, & inuicem is
illi agnatus eſst. Vnde fœmina in perpetua ma
ſsculorum
* vocatione, & nu
ſsquam fœminas vocans, ab
ſsque dubio
cen
ſsetur agnationem
ſsui patris con
ſseruare volui
ſsſse, nec
reddi pote
ſst di
ſscriminis ratio in hoc ca
ſsu, ab his, quæ dicta
ſsunt
ſsuprà, ex num. 78. & 79. & ſseqq. ſsed vtrumque
concedere nece
ſsſsarium e
ſst, aut vtrumque negare, ex rationibus adductis
ibi, quæ æqualiter vrgent.
Sexto deinde loco tractarunt lati
ſsſsimè materiam
* i
ſstam, & omnes quæ
ſstiones in initio huius capitis propo
ſsitas attingunt, Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 4. per totum, qui omnino videndus
e
ſst,
& ibi. num. 24. & 28. clarè accedit opinioni Ananiæ,
quam contra Abbatem defendimus, Ioannes Guttierrez
in conſsil. 13. per totum, qui dicit nonnulla vtilia in hac
materia, & Ananiæ
ſsententiam præ
ſsentit veram, licèt
de ip
ſso mentionem non faciat,
ibidem, num. 26. & 27. &
num. vlt. in fine. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri,
Gloſsſsa 9. per totam, vbi in omnibus ferè Molinæ re
ſsolutiones amplectitur, &
num. 43. veriorem dicit Ananiæ
ſsententiam contra Abbatem, ni
ſsi in ca
ſsibus exceptis, &
pro
ſsequutis
ibi, à num. 45. qui in effectu
ſsunt ij, qui per
Molinam traduntur,
locis & num. anteà relatis, Iacobus
Mandellus de Alba,
in conſsil. 234. per totum, lib. 2. latiùs
in conſs. 484. à num. 8. v
ſsque ad
num. 57. vbi quamplurima
dicit notatu, &
ſscitu digna in hac materia. Antonius
The
ſsaurus,
deciſs. Pedemontana 37. per totam, & 188. per
totam, vbi
num. 2. & 3. in effectu, ob
ſscurè tamen probat
di
ſstinctionem, quæ ad conciliandas Abbatis, Ananiæ,
& aliorum
ſsententias,
ſsuprà propo
ſsita e
ſst.
Septimo loco, lati
ſsſsimè
ſscrip
ſsit materiam huius capi
*tis Pelaez à Mieres, qui omninò videndus erit,
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. per totam, vbi
à num. 2. v
ſsque ad
num. 35. infinita iurium, & Authorum relatione comprobans, plene o
ſstendit, quòd fœminæ regulariter
ſsuccedunt in quocunque Maioratu, & in Regno, & Ducatu,
*
ſsicut ma
ſsculi; dummodo non ad
ſsint ma
ſsculi in eodem
gradu, licèt ætate minores; &
ſsi
ſsint in proximiori gradu, excludunt ma
ſsculum remotiorem à
ſsucce
ſsſsione, vbicunque expre
ſssè non repelluntur; vel per tam euidenti
ſsſsimas, & à iure probati
ſsſsimas coniecturas, vt
ſsalua mente
te
ſstantis ab eis recedi non po
ſsſsit: idque latiùs declarat,
& alia multa dicit
dicto num. 35. v
ſsque ad
num. 74. Et ad
* hæc in effectu reduci debent infinita, quæ de
ſsucce
ſsſsione fœminarum in Maioratibus cum ma
ſsculis eiu
ſsdem
lineæ, & gradus, aut etiam remotioris adnotarunt innumeri Authores, qui de
ſsucce
ſsſsione fœminarum tractarunt, relati
ſsuprà num. 65. & ſseqq. Tiraquellus
de primogenitura, quæſst. 3. num. 6. Molina,
de Hiſsipanorum primogeniis, lib. 3. cap. 4. à princ. Antonius Gomez,
in l. 40. Tauri, num. 8. & ibidem Vela
ſsquez de Auendaño,
Gloſs. 9. à princ. & num. 33. Couarruuias
reſsolutionum. lib. 3. cap. 5. num. 5. & practicarum cap. 38. num. 8. & 11. Auiles
in capitulis prætorum in proœmio, Gloſs. 2. incipit:
y reyna, per
totam. Rojas
in epitome ſsucceſsſsionum cap. 3. num. 18. Al|
uarus Vala
ſscus,
conſsultatione 101. in principio. Burgos de Paz
in conſs. 29. num. 1. & num. 17. & ſseqq. &
num. 66. & in proœmio legum Tauri, num. 126. & 127. vbi
dicit
ſsingularia verba, & notanda; Matienzus,
in l. 7. tit. 7. Gloſs. 6. per totam, lib. 5. collectionis Regiæ. & ibidem Azeuedius,
& in l. 4. eodem tit. & lib. in fine. Ioannes
Guttierrez,
in conſs. 13. num. 11. & 13. & 14. & 30. Marcus
Antonius Peregrinus,
de fideicommiſsſsis, art. 27. num. 4. Caldas Pereira,
de nominatione emphyteutica, quæſst. 17. num. 36. & 38. Achilles Pedrocha,
in conſs. 40. à num. 350. v
ſsque ad
num. 364. & in conſs. 10. num. 16. & num. 29. &
noui
ſsſsimè omnium Bla
ſsius Flores Diaz de Mena,
in
addit. ad deciſsionem Gamæ, 51. per totam, 1. part. &
ad deciſsionem, 295. & 340. part. 2. Deinde
dict. num. 74. v
ſsque ad
num. 83. ſsubintrat idem Mieres quæ
ſstionem,
*
ſsiue contrarietatem Abbatis, & Ananiæ di
ſsputatam
ſsupra; an
ſscilicet qualitas Ma
ſsculinitatis repetita cen
ſseri
debeat in aliis gradibus, &
ſsub
ſstitutionibus? & quamuis
in allegatione iurium, & Authorum confusè ver
ſsatus
ſsit (vt
ſsuprà aduertebam) &
ſsemper videatur Abbatis partem tueri: tamen in re
ſsolutione huius quæ
ſstionis, &
ſsuperioris contrarietatis, rectè
ſse habuit, exi
ſstimans repetitionem induci debere propter eandem rationem, &
propter præ
ſsumptam te
ſstantis voluntatem: quod nos
conce
ſsſsimus, & pleniùs comprobauimus
ſsuprà.
Octauo loco, Vbertinus Sucardus in
l. finali, num. 69.* C. de edicto Diui Adriani tollendo, po
ſstquam per duas
columnas, de contrarietate Abbatis, & Ananiæ di
ſsputauit,
ſsic in prædicta quæ
ſstione di
ſstinguendum exi
ſstimauit; quod expre
ſsſsio ma
ſsculinitatis, aut fuit facta in diuer
ſsa parte te
ſstamenti, & omi
ſsſsa in alia penitus diuer
ſsa
parte, & procedit opinio Ananiæ, &
ſsequarium: aut
fuit expre
ſsſsa, & omi
ſsſsa dicta qualitas eadem parte te
ſstamenti: & procedit Abbatis & aliorum
ſsententia: quam
di
ſstinctionem
ſsequutus e
ſst Cephalus,
in conſsil. 68. n. 16. & 17. lib. 1. qui in hac materia alia multa dixit, vt con
ſstat ex multis con
ſsiliis conge
ſstis ab his, quos
ſstatim referam:
ſsic con
ſsultò non refero eum
ſspecificè. Probauit
etiam eandem di
ſstinctionem Simon de Prætis,
de interpretatione vltimar. volunt. lib. 2. dubit. 1. ſsolut. 3. num. 91. fol. 243. Sfortia Odd.
compendioſsæ ſsubſstitutionis, part. 6.* art. 4. num. 5. vbi per totum illum articulum dicit multa
in hac materia, quæ legere, & videre nece
ſsſsarium erit: &
in conſsil. 95. à num. 50. v
ſsque ad
num. 62. & num. 82. v
ſsque ad
n. 95. vbi agit de cau
ſsis, rationibus, & dictionibus propter quas repetitio fieri aut non fieri debet. Et
iunge illi Ioannem Vincent. Honded.
in conſsil. 75. à princ. v
ſsque ad
num. 31. & in conſsil. 91. num. 5. & quinque ſseqq.
& num. 19. 20. & 21. vbi dicit nonnulla vtilia, & notanda:
ſsequuntur etiam eandem di
ſstinctionem Petrus
Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. num. 182. & 183. Iacob. Beretta
in conſsil. 29. num. 19. Pancirolus
in conſsi. 161. à num. 10. v
ſsque ad
num. 13. Bur
ſsatus
in
conſsil. 1. num. 7. & num. 10. & in conſsil. 75. num. 19. lib. 1. Hyppolit. Riminald qui refert Zuccardum)
in conſs. 78. num. 24. lib. 1. & in conſsil. 111. num. 23. lib. 2. & in conſsil. 632. à num. 88. v
ſsque ad
num. 103. & in conſs. 669. n. 30. lib. 6. Et quod attinet ad
ſsecundam partem, præfata di
*
ſstinctio indubitanter e
ſst vera, ex his, quæ à
ſsuperioribus
adnotantur, & per Molinam traduntur
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 3. cap. 5. num. 59. Prima verò pars ita
demum procedit, ni
ſsi ex aliis con
ſstiterit te
ſstatorem
agnationem
ſsuam con
ſseruare volui
ſsſse, aut ex identitate
rationis, dictionum. natura, & probati
ſsſsimis coniecturis,
præcedentium qualitatem repetere volui
ſsſse. Quod certum ex his, quæ
numeris præcedentibus con
ſstituimus, &
in terminis à
ſse
ſscripta
dictio conſs. 1. n. 7. & 15. ſsic declarat Bur
ſsatus,
ibidem, num. 38. Iacobus Beret,
in conſs. 116.* num. 37. & 38. eleganter Alexander Trentacinquius
in* tractatu de ſsubſstitutionibus, 4. part. cap. 7. num. 11. per totum, vbi
num. 1. refert Doctorum opiniones; po
ſstmodùm verò ip
ſse ex mente Doctorum
ſsic di
ſstinguit: Aut
mentio, & expre
ſsſsio Ma
ſsculinitatis fuit facta in eadem
oratione, in qua etiam non fuit facta expre
ſsſsio Ma
ſsculinitatis, & tunc concludendum e
ſst, repetitionem per te
ſstatorem tacitè factam fui
ſsſse
ſsic in vtraque
ſsub
ſstitutione, & repetitam qualitatem Ma
ſsculinitatis: quod latiùs
fundat. Aut expre
ſsſsio Ma
ſsculinitatis fuit facta in vna
oratione, & mentio de filiis
ſsimpliciter facta fuit; &
ſsic
loquimur in diuer
ſsis orationibus: & tunc aut ratio fauoris con
ſseruandæ agnationis fuit cau
ſsa, vt di
ſspo
ſsitio
re
ſstringeretur ad ma
ſsculos, & tunc in eodem te
ſstamento
propter eandem rationem illud verbum
maſsculos, cen
ſsetur repetitum, non autem
ſsi ob aliam cau
ſsam, & c. vbi
ex mente multorum, qui referuntur
ibi ad hoc vt repetita qualitas Ma
ſsculinitatis videatur, agnationis con
ſseruandæ cau
ſsa, aliave legitimè deducta ratio requiritur,
aliàs Ananiæ pars magis probatur. Idque apertè colligitur etiam ex dictis per Marcum Antonium Peregrinum.
de fideicommiſsſsis, art. 25. per totum, vbi de materia
* huius capitis, & repetitione inducenda,
ſsiue non, plena
manu
ſscribit, & multa nece
ſsſsaria, & notanda dicit: ac
inter alia
num. 28. ſsuperiorem Abbatis, Ananiæ, & aliorum contrarietatem proponit: &
num. 29. ſsic di
ſstin
*guendum putat; quòd aut agitur de eadem oratione, aut
de diuer
ſsis: primo ca
ſsu qualitatem repetitam exi
ſstimat,
& multis comprobat: in quo cum omnibus concordat,
quos adhuc præcitauimus in
ſsecundo membro: vbi orationes
ſsunt diuer
ſsæ,
ſsubdi
ſstinguit; quia aut agitur de
repetenda qualitate ma
ſsculinitatis in eadem per
ſsona, &
tunc repetitionem admitti debere, multorum authoritate confirmat, & addo Pancirolum
in conſs. 161. num. 12. Hyppol. Riminald.
in conſs. 632. num. 100. lib. 6. qui dicunt
expre
ſssè, repetitam cen
ſseri qualitatem ma
ſsculinitatis inter ea
ſsdem per
ſsonas, etiam in diuer
ſsis orationibus: aut
agitur de diuer
ſsis per
ſsonis, aut diuer
ſsis
ſsub
ſstitutionibus;
& tunc qualitas repetita non cen
ſsetur: quod infinitis
probat
ibidem, num. 33. 34. & 35. & in verſs. concluſsiuè crederem hoc vltimum, ita demùm procedere dicit, ni
ſsi aliæ concurrant coniecturæ,
ſscilicet exclu
ſsionis fœminæ proximioris, con
ſseruationis bonorum in familia, agnationis,
ſstatuti, & huiu
ſsmodi, vt latius
ibi declaratur per
eundem Authorem, & omninò videndus e
ſst. Trentacin
*quius
dict. tractatu, de ſsubſstitutionibus, art. 16. à num. 1. v
ſsque ad
num. 59. vbi pleni
ſsſsimè de hac materia
ſscribit,
atque ex profe
ſsſso agit, an, & quando conditio,
ſseu qualitas cen
ſseatur repetita, & de dictionibus inducentibus
repetitionem, aut illam excludentibus, lati
ſsſsimè etiam
tractat
part. 5. cap. 1. ex
num. 18. v
ſsque ad
num. 42. Hie
*ronymus Zanchus ex propo
ſsito legendus
in repetitione §. cum ita, l. hæredes mei, ff. ad Trebellianum. 4. part. à num. 313. cum
multis ſseqq. vbi concordiam
ſsuperiùs propo
ſsitam, &
ſsæpe repetitam probare videtur,
& 10. part. à num. 77. v
ſsque ad
num. 108. vbi latè agit de Cau
ſsis, dictionibus, & rationibus, propter quas repetitio induci, aut
ce
ſsſsare debeat. Ioannes Gar
ſsia
de nobilitate, in initio, à num. 12. v
ſsque
ad num. 54. fo. 7. vbi Abbatis, & Ananiæ contrarietatem proponit, & Ananiæ
ſsententiam regulariter, aut
ſsimpliciter acceptam veriorem e
ſsſse profitetur; limitandam tamen ex nonnullis cau
ſsis & rationibus,
vt
ſsuperiùs vidimus.
Nono deinde loco, attentè
ſsunt, atque ex propo
ſsito
* legenda infinita, quæ in hac materia, pleni
ſsſsima manu
ſscribit Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. interpret. 3. dubit. 1. ſsolut. 3. num. 70. v
ſsque ad
num. 93. fol. mihi 241. vbi de contrarietate Abbatis, & Ananiæ tractat, & multas concordias adducit, &
inter alias eam probat, quam cum Molina, & aliis
ſsæpe
veriorem diximus
num. præced. & eodem lib. 2. interpret. 4. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 130. v
ſsque ad
num. 189. fol. mihi 266. vbi lati
ſsſsimè agit in propo
ſsito, quomodo, & quando
repetitam
mentẽmentem,
ſsiue voluntatem te
ſstatoris cogno
ſscere
valeamus: & de dictionibus, cau
ſsis, & rationibus, propter quas repetitio induci, aut re
ſstringi debet, &
lib. 4. dubit. 10. num. 104. v
ſsque ad
num. 112. fol. 347. & lib. 3. dubit. 1. ſsolut. 11. per totam, fol. 146. cui iunge Petrum
Surdum
in conſs. 316. lib. 3. Alexandrum Rauden
ſsem
de* Analogis, lib. 1. cap. 15. num. 288. v
ſsque ad
num. 347. & |
in reſsponſso 36. lib. 1. vbi in primis de contrarietate Abbatis, & Ananiæ latè tractauit, & infinitos Authores recen
ſsuit in vnum, quos ideò omitto, & in effectu di
ſsputans
ex num. 18. v
ſsque ad
num. 64. cum eadem re
ſsolutione remanere videtur, quam tradidimus
ſsuprà: dicit enim,
Abbatis
ſsentenciam communiter reprobari, & Ananiæ
ſsentendam teneri,
ſsed Abbatis Dictum in multis ca
ſsibus procedere, &
ibidem, ex num. 150. v
ſsque ad
num. 169.
* congerit 14. ca
ſsus,
ſsiue coniecturas, ex quibus te
ſstator
cen
ſsetur fœminas etiam de
ſscendentes excludere, &
num. 8. 19. 20. 21. 23. 25. 26. 27. & ſseqq. v
ſsque ad
num. 45.
* plenè o
ſstendit, ex quibus coniecturis cen
ſseatur repetita,
vel non, qualitas ma
ſsculinitatis
ſsemel expre
ſsſsa: iunge
* etiam Achillem Pedrocham lati
ſsſsimè, atque ex propo
ſsito in hac materia
ſscribentem, & multa congerentem
non inutiliter
in conſsil. 5. per totum, & in conſsil. 12. per
totum. lib. 1.
Decimo loco nonnulla
ſscribit in hac materia, vir
equidem eruditi
ſsſsimus, & præ
ſstanti
ſsſsimus Franci
ſscus
* Mantica
de coniecturis vltimarum volun. lib. 11. tit. 13. per totum, vbi
num. 10. magis probat Ananiæ
ſsententiam
contra
AbbatẽAbbatem ni
ſsi cum di
ſstinctione, de qua
ibi. &
lib. 6. tit. 13. ex
num. 1. vſsque ad num. 11. vbi,
num. 8. in effectu
eandem di
ſstinctionem probat, quam
ſsuprà probauimus;
his addam vnum ad explicationem eorum, quæ cum
Molina tradidimus
ſsuprà, nece
ſsſsarium; con
ſstituimus
enim
num. præced. Ananiæ opinionem regulariter veriorem e
ſsſse; Abbatis verò
ſsententiam procedere, vbi
agnationis con
ſseruandæ ratio expre
ſsſsa e
ſst, vel tacitè
ſsubintellecta in Maioratu: quod cum Decio
in conſs. 480. num. 4. Antonio Gabriele, & aliis, dixit Molina lib. 3.
de
Hiſspanorum primogeniis, cap. 5. num. 58. Verùm hanc
* di
ſstinctionem (quod nullus Scribentium omnium hactenùs animaduertit) impugnat Mantica
dict. tit. 13. n. 8. verſsic. ſsed conſsidera, eâque mouetur principaliter ratione,
quòd
ſsemper videatur po
ſsſse adduci hæc ratio con
ſseruandæ agnationis, cùm de ma
ſsculis
ſsemel te
ſstator fecerit mentionem, huic tamen rationi concludenter in
hunc modum re
ſsponderi po
ſsſse con
ſsideraui: fatendo,
verum e
ſsſse, quòd quando mentio ma
ſsculorum tantùm
e
ſst facta, videtur habita ratio con
ſseruandæ agnationis,
ex quo te
ſstator
ſsemel de ma
ſsculis mentionem fecit, provt cum aliis ob
ſseruat ip
ſse Molina, & vidimus
ſsuprà num. præced. vbi adnotauimus, quòd ma
ſsculorum mentio facta, arguit agnationis con
ſseruandæ rationem, vt
etiam fundat Riminaldus iunior
in conſsil. 347. num. 26. lib. 3. ſsecus tamen e
ſst, quando in vna parte te
ſstamenti
e
ſst facta mentio de ma
ſsculis; in alia verò e
ſst appo
ſsitum
verbum non faciens expre
ſsſsam mentionem de filiis
ma
ſsculis,
ſsiue quod fœminis, & ma
ſsculis conueniens
e
ſst, provt in terminis Abbatis, & Ananiæ contingit,
quia tunc ad inducendam repetitionem ma
ſsculinitatis,
nece
ſsſsarium e
ſst, expre
ſsſsam fui
ſsſse, aut
ſsaltem
ſsubintellectam agnationis con
ſseruandæ rationem, aut aliam nece
ſsſsariam e
ſsſse rationem, aut probabilem coniecturam,
quæ repetitionem fieri debere suadeat: alioquin propter verbum vtrique conueniens,
ſsiue omi
ſsſsam, aut non
expre
ſsſsam, vel repetitam qualitatem ma
ſsculinitatis, aliter dicendum erit, vt latiùs probatum e
ſst
ſsuprà; at verò in terminis prædicti Authoris, nullum verbum e
ſst contrarium
ſsuadens, ma
ſsculorum potius verbum expre
ſsſsum,
quod agnationis con
ſseruationem inducit, nec alia ratione adiectum fui
ſsſse cen
ſseri pote
ſst, & in hoc excu
ſsari non
pote
ſst ip
ſse Author, qui tamen
lib. 6. tit. 15. num. 9. &* lib. 11. tit. 14. num. 25. cum aliis rectè con
ſstituit, agnationem tunc cen
ſseri con
ſseruari volui
ſsſse quando fœmina
ſsemper excluditur, & nullo ca
ſsu admittitur;
ſsecus tamen,
vbi in aliqua parte di
ſspo
ſsitionis vocatur: quod po
ſst Baldum
in conſs. 473. lib. 5. aduertit etiam Molina de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 5. num. 50. per totum, vbi in
id refert Alexandrum, Socinum. Decium, Gozadinum.
Modernum. Pari
ſs. Curtium, & Crauetam: Ioannes Guttierrez
in conſsil. 13. num. 23. & 24. Peregrinus, Simon
de Prætis, Mieres, & Vela
ſsquez de Auendaño
in locis relatis ſsuprà. Hieronymus Gabriel
in conſsil. 132. num. 34. lib. 1. Decianus
in conſs. 26. num. 85. lib. 2. Menochius
in
conſs. 95. num. 98. lib. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in
conſs. 8. num. 57. lib. 1. Pedrocha
in conſs. 5. num. 63. & 161.
Prætereà, & vndecimo loco, accurata, atque di
ſstin
*cta, & eleganti manu, de hac materia
ſscribit, & Ananiæ opinionem contra Abbatem, aut
ſsaltem concordiam
communem
ſsupra propo
ſsitam
ſsemper
ſsequutus e
ſst eruditi
ſsſsimus, atque excellenti
ſsſsimus Menochius: ad quem,
ſsi velis
rẽrem hanc radicitùs
ſscire, omninò confugere debes,
in conſs. 85. n. 110. & 111. & in conſs. 95. per tot. &
in conſs. 97. n. 152. lib. 1. &
in conſs. 11. per tot. &
in conſs. 117. per tot. lib.
2. &
in conſs. 215. à n. 172. v
ſsque
in finem conſsilij, &
in conſsil. 219. à num. 63. &
num. 74. v
ſsque ad
num. 90. &
n. 143. & 144. lib. 3. &
præſsumptionum lib. 4. præſsumpt. 180. per
totam, vbi lati
ſsſsimè agit de dictionibus, cau
ſsis, aut ra
*tionibus, ex quibus repetitio inducitur,
ſsiue excluditur,
& vide etiam
præſsump. 176. vbi inter alia, di
ſscutit, an, &
* & quando ma
ſsculinitatis qualitas po
ſsita in primo te
ſstamento, cen
ſseatur repetita in
ſsecundo, & iunge Gerard.
* Mazolum eruditè loquentem in hac materia
in conſs. 5. a num. 5. v
ſsque ad
num. 60. lib. 1.
Deinde, & duodecimo loco, de materia huius capitis
* tractcauit etiam, & eruditè, vt
ſsolet, Tiberius Decianus
in conſs. 1. num. 380. 381. & 382. vol. 1. nec
ſsimpliciter
tran
ſsit cum opinione Abbatis, nec etiam cum contraria
Ananiæ,
ſsed modificandam exi
ſstimat vtramque opinionem,
ſsic vt conueniat omninò cum his, quæ
cũcum Molina,
& aliis
ſsuperiùs diximus, &
in conſs. 7. n. 55. eod. vol. vbi ponit nonnullas coniecturas, ex quibus con
ſstare pote
ſst,
quòd ma
ſsculos fœminis te
ſstator præferre voluerit,
&
in conſs. 12. num. 45. & 46. eodem vol. vbi in effectu, in
idem inclinat, quod
ſsuprà re
ſsolutum e
ſst; &
ſsic intelligendum e
ſst, quod tradit
in conſs. 28. n. 28. vol. 1. &
in conſsil. 1. num. 93. vol. 4. & de dictionibus inducentibus, vel
excludentibus repetitionem qualitatis præcedentis,
agit ip
ſse Decianus
in conſs. 17. num. 34. & 35. & 38. & 39. & 40. & 41. & 46. & 49. vol. 1. &
in conſs. 41. num. 143. & 144. eodem vol. &
in conſs. 101. num. 4. 7. 11. 13. 14. & 16. vol. 2. &
in conſs. 10. num. 55. 56. 57. &
in conſs. 34. num. 108. cum ſseqq. vol. 3. &
in conſsil. 1. num. 131. 142. 144. & 148. & quinque ſseqq. eodem vol. vbi etiam dicit, qualitatem
ma
ſsculinitatis non cen
ſseri repetitam, ni
ſsi ex alio colligatur mens te
ſstatoris, vt
ſsi voluerit bona con
ſseruare in
agnatione; tunc enim qualitas cen
ſsetur repetita, aliàs
non.
Hyppolit. etiam Riminaldus, multis in locis, atque
* erudite multùm, materiam hanc pertractauit; eúmque
à primo vſsque ad ſseptimum conſsiliorum vol. cum ego euoluerim, & non ab
ſsque con
ſsideratione prælegerim, nullum ferè in propo
ſsito huius Capitis
ſscriptum verbum
omi
ſsi, quod non in
ſspicerem, & omnia, quæ ip
ſse
ſscrip
ſsit
con
ſsilia, in
vnũvnum conge
ſsſsi, vt ea recen
ſserem hoc loco; e
ſst
igitur de hac materia videndus prædictus Author
in conſsil. 279. num. 130. & tribus ſseqq. lib. 3. latiùs
in conſsil. 111. lib. 2. vbi plenè in propo
ſsito huius capitis, & de dictionibus, aut rationibus, ex quibus induci, aut excludi debet repetitio, &
in conſsil. 347. num. 29. lib. 3. vbi dicit,
quòd ma
ſsculinitatis qualitas intelligitur repetita in alia
oratione etiam diuer
ſsa, vbi habetur ratio agnationis,
aliàs
ſsecus; & inde, quòd quando te
ſstator dixit in vna
parte te
ſstamenti de filiis ma
ſsculis; in alia, de filiis
ſsimpliciter; quòd intelligitur etiam de filiis ma
ſsculis, quando fuit habita ratio agnationis, aliàs
ſsecus: quod e
ſst
idem, quod cum Molina, & aliis
ſsuprà re
ſsoluimus; &
ſsic debent intelligi, quæ po
ſst Alexandrum, & Rolandum adducit ip
ſse Riminaldus
in conſs. 371. num. 129. lib. 4. &
in conſs. 492. num. 25. & 26. lib. 5. vbi dicit, circa quæ
ſstionem Abbatis, & Ananiæ varias di
ſstinctiones attuli
ſsſse Doctores, vt etiam dixit
in conſs. 199. num. 247. ſsed
veriorem e
ſsſse eam, vt
ſscilicet repetitio non inducatur,
ni
ſsi ob rationes
ſsuperiùs dictas; vel ni
ſsi quando militat
eadem ratio, aliàs
ſsecus, &
in conſs. 544. num. 187. lib. 5. vbi
ex num. 180. agit de prædicta contrarietate, & re|
ſsoluit vt
ſsuprà, vt
ſscilicet, non ex
ſstantibus verbis aliis,
vel coniecturis, procedat opinio Ananiæ; aliàs opinio
Abbatis: quod in effectu re
ſsoluit etiam
in conſs. 560. n. 7. & 8. & num. 15. & 16. & num. 42. lib. 5. &
in conſs. 645. num. 7. 8. & 9. lib. 6. &
in conſs. 19. num. 65. lib. 1. in conſsil. 676 num. 34. 35. 36. 37. 38 & 39. lib. 6. vbi agit de prædicta contrarietate Abbatis, & Ananiæ, & dicit conciliari in hunc modum; quòd aut nulla exi
ſstant verba, nullàque coniectura, quâ dici po
ſsſsit, te
ſstatorem id egi
ſsſse, vt
bona in familia con
ſseruarentur per ma
ſsculos, & hoc
ca
ſsu procedit opinio Ioannis Ananiæ negatiua repetitionis ma
ſsculinitatis; aut verò verbis, vel coniecturis
con
ſstat, te
ſstatorem volui
ſsſse per ma
ſsculos agnationem
con
ſseruari, & hoc ca
ſsu procedit opinio Abbatis affirmatiua repetitionis, vel ex aliis cau
ſsis, vt
ibidem probat
num. 38. & ſseqq. & repetit eadem
in conſs. 677. num. 13. &
num. 84. & ſseqq. &
in conſs. 681. num. 3. & 4. lib. 6. &
in
conſs. 714. num. 36. & ſseqq. eodem lib. &
ſsic debet intelligi
in conſs. 78. num. 24. & 25. lib. 1. & in conſs. 111. num. 7. & 67. & num. 20. 21. & 25. & 42. 43. & 44. lib. 2. latiùs
in conſs. 112. num. 130. & ſseqq. & num. 155. v
ſsque ad
num. 167. &
num. 51. v
ſsque ad
num. 89. lib. 2. vbi latè de
hac materia, &
in conſs. 786. num. 16. & 17. & num. 43. &
quinque ſseqq. lib. 7. &
in conſsil. 767. num. 23. 24. & 28. &
num. 59. eodem lib.
Denique vltimo loco, atque noui
ſsſsimè omnium Bla
*
ſsius flores Diaz de Mena in
addit, ad deciſs. 27. Gamæ,
num. 8. 1. part. ex mente aliorum, regulam tradit, aut
generalem doctrinam in hac materia qualitatum, repetitionem fieri ex tacita voluntate te
ſstantis, ex
ſsorma
verborum, ex generalitate, ex relatione, ex identitate
rationis, & aliis
ſsimilibus: quod rectè procedit, & his
conuenit, quæ
ſsuperiùs à nobis
ſsunt adnotata.
CAPVT V.
Ad l. omnes, & l. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, vbi quæ hactenùs in propoſsito earum ſscripſserunt Doctores in mille
locis, breuiter recenſsentur in vnum: nonnulla verò, quæ nec abſsolutè, nec diſstinctè explicarunt, dilucidè, & eleganter magis,
quàm anteà erant, enucleata traduntur. Deinde, vtrùm in damnum Minorum, Eccleſsiarum, & Clericorum, Laicorum etiam in
terris Eccleſsiæ, aut de iure canonico procedant, diligenti manu diſscutitur; Laurentij
de Pinu reſsolutio in conſs. 90. num. 9. (ad quam
nullus hucuſsque animaduertit in hac materia) nouiter, & verè impugnatur, atque in
propoſsito quamplurima vltra alios, ab Authore adnotantur: vulgatum denique Doctorum aſsſsumptum, Piæ cauſsæ fauendum,
atque in dubio iudicandum pro illa; multis
remiſsſsiuè exornatum, & ibidem, quæ dicatur pia cauſsa, cum multis exemplis, latè etiam declaratum remiſsſsiuè.
SVMMARIVM.
- 1 Emens à Principe, vel à Fiſsco rem alienam, vel ex
donatione, alióve titulo eam accipiens, ſstatim ſsecurus est, nec aliquid ab eo peti poteſst: dominus tamen rei, habet regreſsſsum contra Principem, aut fiſscum infra quadriennium ad conſsequendum pretium,
& lapſso quadriennio, ampliùs non auditur.
- 2 L. omnes, & l. benè à Zenone, C. de quadriennij
præſscriptione, materiam, plenâ manu tractam ab
his, qui hoc numero recenſsentur.
- 3 L. omnes, & l. benè à Zenone, diſspoſsitio vtrùm habeat locum in iuribus? & conſsilium Baldi, 359. lib. 3. eleganter, atque vtiliter explicatum ab Sfortia, remiſsſsiuè.
- 4 Legis, benè à Zenone, & ſsimilium deciſsio tot habet
limitationes, & exceptiones, vt nunquam ſserè ipſsarum regula practican potuerit, ex ſsententia quorundam, ſsed Author num. ſseq. earum deciſsionem non
ita ſsterilem arbitratur; imò potiùs in publicis cauſsis, & practicis negotiis frequenter allegari, multíſsque conducibilem eſsſse, teſstatur.
- 5 L. benè à Zenone, non procedit, quando actor prætendit cauſsam ab vno Principe, reus verò ab alio, remiſsſsiuè.
- 6 L. benè à Zenone, & l. omnes, C. de quadriennij
præſscriptione, diſspoſsitio, velut rigoroſsa reſstringenda est, atque ſstrictiſsſsimè interpretanda, ſsic vt quilibet error, ſseu modicus defectus faciat eam ceſsſsare.
- 7 L. benè à Zenone, cum ſsimilibus, non procedit in præiudicium Minoris, & in rebus ſsuis, ex ſsententia communi Doctorum.
- 8 Qui concordant in hoc, nempe quòd in propoſsito caſsu
per beneſsicium reſstitutionis in integrum, Minori
ſsuccurrendum ſsit; non tamen in ſspecie declarant,
vtrùm reſstitutio hæc contra Principem, aut Fiſscum
concedenda ſsit, an verò contra emptorem, ſsiue donatarium, ad rem ipſsam recuperandam.
- 9 Nec exprimunt tempus reſstitutionis prædictæ petendæ;
alij enim ſsimpliciter dicunt, quòd dictæ leges non habent locum in rebus Minoris, alij vero, quid contra
diſspoſsitionem earum Minor venit reſstituendus.
- 10 Idcircò, pro expedita, breui tamen, & diſstincta reſsolutione, vltra Scribentium ſsententiam, nonnulla conſstituere dux.t Author, quæ numeris ſsequentibus adnotantur.
- 11 L. benè à Zenone, diſspoſsitio, comprehendit Minores,
& res eorum, ex ſsententia Authoris, cum aliis.
- 12 Lex generaliter loquens, comprehendit omnes, & quaſscunque perſsonas, etiam priuilegiatas, ſsi in ea re, de
qua agitur, non reperiuntur habere priuilegium aliquod peculiare.
- 13 Lex generaliter loquens, comprehendit perſsonam Minoris.
- 14 Minori reſstitutionem competere aduersùs deciſsionem dict. l. benè à Zenone, & dict. l. omnes, rectiſsſsimè constituiſsſse Doctores communiter.
- 15 Reſstitutio in integrum Minori læſso regulariter competit,
niſsi aliqua lege reperiatur expreſsse prohibita.
- 16 Et adeò ſsauorabilis est, vt nec tollatur per verba generalia legis, vel ſstatuti.
- 17 Nec generalem excluſsionem alicuius legis.
- 18 Niſsi per ſspecialem nominationem.
- 19 Et quamuis lex, vel ſstatutum de quacunque perſsona
loquatur, ſsi de Minore ſspeciſsicè non loquitur, tunc
Minori competit restitutio.
- 20 Minor contra diſspoſsitionem dict. l. benè à Zenone, reſstituitur ad rem ipſsam, etiam poſst quadriennium,
ex ſsententia Gloſsſsæ, & quorundam.
- 21 Ex ſsententia verò aliorum, ad pretium tantùm, etiam
poſst quadriennium, & non ad rem ipſsam: quod ab
Authore magis probatur, & num. ſseqq.
- 22 Si Fiſscus, vel Princeps vendit rem Minoris, non tanquam alienam, ſsed tanquam propriam, emptor eſst
ſsecurus; & tunc, vbi Maior habet regreſsſsum in quadriennium ad pretium, habebit etiam ſsimiliter Minor poſst quadriennium, ad pretium, non ad rem.
- 23 Reſspublica Minori æquiparatur, & iure Minoris vtitur, vt restituatur, contra diſspoſsitionem dict. l. benè à Zenone, & ſsimilium.
- 24 Reſspublica, aut Communitas non debet gaudere beneficio reſstitutionis in integrum, ad petendum pretium à Principe, ſsi à tempore perfectæ præſscriptionis quadriennij, quod in dict. l. benè à Zenone, ſstatuitur,
lapſsum eſst aliud quadriennium, & vltrà, infra quod
reſstitutio in integrum poſstulari debuit, & ibidem | ponderatum in terminis Iaſsonis conſsilium, cuius
mentionem non faciunt ij, qui in propoſsito huius quæſstionis ſscribunt.
- 25 L. benè à Zenone, & l. omnes, C. de quadriennij
præſscriptione, diſspoſsitio, in præiudicium Eccleſsiarum ſsiue in rebus earum à Principe ſsæculari donatis,
vel aliter alienatis non procedit: idcircò emens à Principe, aut ex donatione, aliòve titulo accipiens
rem Eccleſsiæ, ſsecurus non eſst, & ad rem ipſsam conſsequendam Eccleſsia poterit experiri.
- 26 Lex ſsecularis, ſsiue conſstitutio, aut diſspoſsitio quæcunque, vtilitati, aut libertati Eccleſsiæ contraria, vel
de Eccleſsiis, earúmque bonis diſsponens, nulla eſst, ob
defectum poteſstatis condentis, neque etiam etſsi fauorabilis ſsit, niſsi ab Eccleſsia probetur, vel niſsi in vim
priuilegij lata ſsit.
- 27 Gloſsſsa in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, dicens, quòd. l. benè à Zenone, non habet locum ſsecundùm canones, in quem ſsenſsum accipi debeat? &
infrà, num. 67. in princ.
- 28 L. benè à Zenone, & l. omnes, diſspoſsitio, contra Clericum, cuius res à Principe ſsæculari donaretur, vel
aliter alienaretur, non procedit.
- 29 Clerici à potestate ſsæculari, qualiter, & quo iure exẽptiexempti
ſsint? vbi ſspiritualia à temporalibus diſstinguuntur,
vt in illis exemptio Clericorum ſsit de iure Diuino; in
his verò, humano tantùm iure prodita fuerit.
- 30 L. benè à Zenone, in pia cauſsa, ſsiue in rebus piis à Principe ſsæculari donatis alteri, vel aliter alienatis,
non procedit; idque ex ſsententia Socini, quæ ab Authore probatur.
- 31 Piæ cauſsæ fauendum, multáque in iure in fauorem piæ cauſsæ introducta, provt hoc numero adnotatur remiſsſsiuè, & infrà, num. 44.
- 32 Pia cauſsa, quæ dicatur? cum multis exemplis, remiſsſsiuè.
- 33 Legis, benè à Zenone, deciſsio, quæ in præiudicium
Eccleſsiarum non procedit, vtrùm in fauorem Eccleſsiarum locum habeat, quando res priuati, ipſsi Eccleſsiæ concederetur, vel aliter alienaretur? & num.
ſsequent.
- 34 Damnum qui ſsentire non vult, nec commodum percipere debet.
- 35 Ferendus non eſst, qui lucrum amplectitur, onus autem
ſsubire recuſsat.
- 36 Eccleſsia, quæ vult vti ſstatutis, aut legibus laicorum,
oportet quòd ſseruet formam ipſsarum.
- 37 Eccleſsia ſseruare debet æqualitatem.
- 38 Legis, bene à Zenone, deciſsio perdura eſst, & maximum rigorem continet.
- 39 Eccleſsiæ maximè conuenit æquitatem obſseruare.
- 40 Præſsertim, vbi ipſsius conditio non fit deterior.
- 41 Eccleſsia impiè videtur agere, ſsi ſsummo iure vtatur, vbi æquitas repugnat.
- 42 Eccleſsia non debet admittere lucrum cum aliqua iniquitate, aut cum aliena iactura locupletari.
- 43 Eccleſsia eſst auctrix, & cultrix iuſstitiæ, nec ſse, vel
alium pro ſse pati iniuſstitiam, aut aliquid contra rationem fieri permittere debet.
- 44 Hyppolit. Riminaldi conſsil. 358. vol. 4. expenditur,
vbi à num. 260. vſsque ad num. 270. ſsingulariter
limitat, & declarat prædictus Author vulgatam
Doctorum traditionem, ex l. ſsunt perſsonæ, in fine,
ff. de relig. & ſsumpt. fun. deſsumptam, piæ cauſsæ fauendum, aut in dubio iudicandum pro illa.
- 45 Æquitas ſsumma exigit, vt quod quiſsque iuris in alium
ſstatuerit, ipſse eodem iure vtatur.
- 46 Idque magis Eccleſsiam, quàm alium adstringit.
- 47 L. benè à Zenone, in fauorem Eccleſsiarum locum non
habet, ex ſsententia quorundam.
- 48 Contrà, ex ſsententia Abbatis, Barbaciæ, & aliorum,
quæ per Authorem magis probatur, & concludentibus rationibus corroboratur, & num. ſseq.
- 49 Auguſstinum Beroum latè, & eruditè in hac materia loquutum, & ſsententiam Abbatis optimè comprobaſsſse: plenè etiam reſspondiſsſse ad textum in capite
placuit, 16. quæſst. 3.
- 50 Eccleſsia non eſst deterioris conditionis, quàm priuatus,
imò melioris eſsſse debet, vtpote, cùm in iure multa
concedantur eidem, quæ denegantur priuato.
- 51 Conſsuetudo à principio valida, cùm primum Eccleſsiæ præiudicialis eſsſse cœperit, irritatur.
- 52 Eccleſsia poteſst vti lege pro ſse, & eãeam non recipere contra
ſse, idque ob rationem hoc numero aſsſsignatam, propter
quam nulla iniquitas, aut inæqualitas ex hoc conſsideratur in Eccleſsia.
- 53 Regula illa, Quod tibi fieri non vis, alteri ne feceris, non procedit, vbi Eccleſsia vtitur iure ſsuo, defendendo
ſse priuilegio à iure ſsibi conceſsſso contra alium non ſsic
priuilegiatum.
- 54 Regula cap. qui ſsentit, de regulis iuris, lib. 6. fallit interdum ratione contractûs, aut perſsonæ, aut cauſsæ,
aut ſspeciali diſspoſsitione legis.
- 55 Et in Eccleſsia omninò ceſsſsare debet, in quæſstione hactenùs agitata, ſspeciali ratione, & diſspoſsitione iuris,
provt hoc numero, & præcedentibus adnotatur.
- 56 Regula dict. cap. qui ſsentit, de regulis iuris, lib. 6. obtinere debet in his, puæ proueniunt ex ipſsius actus natura, non verò in his, qua ex accidenti contingunt.
- 57 Eccleſsia, quæ emit rem alienam à Principe, aut ex
donatione, alióve titulo eam accepit, quia ex diſspoſsitione l. benè à Zenone, honorem percipit, & commodum, & onera rei emptæ, aut donata iniuncta
patietur.
- 58 Eccleſsia, ad quam res oneri cenſsuum obnoxia, aut alio
modo onerata peruenit, ipſsos cenſsus ſsoluere, oneráque
adimplere tenetur.
- 59 Ad argumentum 3. contra Eccleſsiam adductum reſspondetur, constituitúrque, ex parte Eccleſsiæ accipientis rem alienam à Principe quocunque titulo,
nullam iniuſstitiam conſsiderari debere.
- 60 L. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, procedit, quando Princeps ignoranter, & bona fide
rem alienam donauit, aut aliter alienauit, credens
ſsuam eſsſse, & non ad alium pertinere.
- 61 Titulus ff. quod quiſsque iuris, in alium ſstatuerit, &c. in quæſstione propoſsita obtinere non poteſst contra Eccleſsiam: idque ob rationem hoc numero aſsſsignatam.
- 62 Titulus ff. quod quiſsque iuris, ſsolùm habet locum,
quando illud, quod contra ſse recuſsat quis recipere,
fuit ad ſsuam poſstulationem conceſsſsum: aliàs ſsi non
fuit eo inſstante conceſsſsum, ſsed proprio motu, poteſst
quidem eo ſse iuuare, ſsed non tenetur contra ſse admittere.
- 63 Præſscriptio quadragenaria, quare neceſsſsaria ſsit aduersùs Eccleſsias, earùmque res, ſsiue præſscriptio procedat à priuato, ſsiue ab altera Eccleſsia; Eccleſsiis
autem contra alios, cur decem, aut viginti annorum præſscriptio ſsufficiat, nec illis obſstet ratio tituli ff. quod quiſsque iuris, & num. ſsequent.
- 64 Titulus ff. quod quiſsque iuris, procedit inter ſsimiles
perſsonas, & eadem ſsubſsiſstente ratione.
- 65 Eccleſsia maiori priuilegio digna eſst, quàm priuatus.
- 66 Eccleſsiæ, & priuati diuerſsam rationem eſsſse in quæſstione ſsuperiori, provt hoc numero adnotatur.
- 67 L. benè à Zenone, inter laicos ſseruatur etiam de iure
canonico, reprobata opinione quorundam diſsſsentientium, & num. ſseq.
- 68 Lex ciuilis, deficiente canonica, etiam in foro canonico
obſseruatur.
- 69 Deficiente iure canonico, recurrendum eſsſse ad ius ciuile, etiam in foro Eccleſsiaſstico, niſsi ſsit ius Regium;
illud enim præcisè obſseruari debet in hoc Regno, tanquam ius commune eiuſsdem Regni.
- 70 Ioannes Vincentius Honded. laudatur, & eiuſsdem
ſsententia probatur.
- 71 Laurentij de Pinu reſsolutio, in conſs. 90. num. 9. lib. 1. | deciſsionem dict. l. bene à Zenone, non procedere in
donatione, vel alienatione facta à Principe Eccleſsiaſstico, nouiter & verè improbata, & num. ſseqq.
- 72 Laurentij de Pinu ratio in propoſsito ſsuperiori, euidenti
ratione deſstructa ab Authore.
- 73 L. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, generaliter procedit in omni Principe habente iura
Imperij, & non recognoſscente ſsuperiorem.
- 74 L. benè à Zenone, & ſsimilium deciſsio, vtrùm procedere debeat, ſsi Princeps, vel fiſscus ceſsſserit iura ex
cauſsa confiſscationis, remiſsſsiuè.
E Mens à Principe, vel à fi
ſsco rem alienam, vel ex do
*natione, alióve titulo eam accipiens, quòd
ſstatim
ſsecurus
ſsit, nec aliquid ab eo peti po
ſsſsit; dominus tamen
rei, quòd habeat regre
ſsſsum contra Principem, aut fi
ſscum infra quadriennium ad con
ſsequendum pretium, &
lap
ſso quadriennio ampliùs non audiatur, per textum
in
l. omnes, &
in l. benè à Zenone, C. de quadriennij præſscriptione, ita frequenter adnotarunt Scribentes
in mille locis, vt ferè nihil in iure
ſsit, quod magis expeditum, aut
frequentiùs agitatum fuerit; de eodem tamen, licèt ab
infinitis di
ſsputatione præhabita, non inutiliter tractatum
ſsu
ſscipiendum exi
ſstimauimus; vtile potius aliquando futuru,
ſsi hoc loco omnia ferè congeramus in vnum
quæ in propo
ſsito magis frequenter vtriu
ſsque iuris Interpretes tradiderunt,
ſsic etiam veritate & breuitate, nonnulla componamus, quæ in praxi occurrere po
ſsſsunt, nec
ab ei
ſsdem ab
ſsolutè, aut di
ſstinctè
ſsatis tractantur.
Principio igitur, dictarum legum di
ſspo
ſsitionem con
*firmat
l. 53. tit. 5. partita 5. in illis verbis:
Vendiendo, o
dando el Rey coſsa agena, como ſsuya paſsſsa el ſseñorio, de
aquella coſsa al que la vende, o al que la da: pero aquel à quien la tomaſsſse puede le pedir que el dè la eſstimacion de
aquella coſsa faſsta quatro años, è el Rey denegela pagar: è ſsi ſsaſsta quatro afios non pidieſsſse la eſstimacion, dende en
adelante non podria. Et earum materiam, po
ſst ordinarios
ibidem, & in aliis locis, & in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non
alienandis: vbi Barbacia, & Berous cæteris aliis latiùs
ſscribunt, po
ſst infinitos etiam alios, quos ideò omitto,
quia à
ſsequentibus referuntur, tractarunt pleni
ſsſsimè Gregorius Lopez
in dict. l. 53. partitæ, vbi vide omninò Romanus
ſsingulari 737. Rodericus Suarez,
allegat. 11. per
totam. Grammaticus
deciſs. 65. à num. 78. Socinus
regula 424. latiùs Dueñas
regula 238. lati
ſsſsimè Antonius Gabriel
commun. concluſs. lib. 5. tit. de acquirenda, vel amittenda poſsſseſs. concluſs. 2. Balbus
de præſscriptionibus, 2. particula, 5. partis principalis, 8. quæſst. per totam, fol. 425. &
ſsequent. vbi 11. modis limitat dictas leges, eruditè Craueta
in conſs. 263. col. vltima. Villalobos
in ſsuis communibus in litera E. num. 25. Gratianus
regula 377. pleniùs
Portius,
lib. 2. regula 42. Carolus de Tapia
in rubrica, ff.
de conſstitut. Principum, ex num. 16. v
ſsque ad
num. 30. Guil. Bened.
in cap. Rainuntius, verbo, & vxorem, nomine Adela
ſsiam,
num. 381. & tribus ſseqq. fol. 143. Peregrinus
de iure fiſsci, lib. 6. tit. 4. num. 16. 17. & 18. Martinus
Lauden
ſsis
in tractatu de principatu, quæſst. 11. Bellonus
in conſs. 51. Curtius iunior
in conſs. 143. num. 1. lib. 2. Cephalus
in conſs. 634. ex num. 52. v
ſsque
in finem conſsilij, lib. 5. Menochius, qui
ſsex modis declarat dict.
l. in conſsilio 2. num. 333. lib. 1. Laurentius de Pinu
in conſs. 90. à num. 9. v
ſsque
in finem conſsilij, Ioannes de Monte
ſsperello
in conſsil. 39. num. 47. 49. 50. & 51. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 93. num. 14. & quinque ſseqq. vol. 1. Simon
de Prætis
in conſs. 114. num. 25. & ſseqq. lib. 1. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 14. ex num. 140. Rota Auenion.
deciſs. 17. Aldobrandin.
in conſs. 1. n. 61. 62. & 63. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 66. num. 27. & 28. lib. 1. latiùs
in conſs. 38. num. 41. 42. 43. & num. 51. cum
multis ſseqq. v
ſsque
in finem conſsilij, lib. 2. Sfortia
* Oddi
in conſs. 99, lib. 1. vbi tractat
per totum conſsilium, vtrùm di
ſspo
ſsitio
dict. l. omnes, & dict. l. benè à Zenone, habeat locum in iuribus dotalibus, atque eleganter, &
vtiliter declarat
conſsilium Baldi 359. lib. 3. ſsuperiores etiam idem tractarunt, & optimè Gregorius Lopez
in
dict. l. 53. partitæ, verbo, co
ſsa agena,
verſs. quid autem in
re dotali; habétque ex ei
ſsdem tot limitationes, & exce
*ptiones dictarum legum deci
ſsio, vt nunquam fere ip
ſsarum regula practicari potuerit, vt po
ſst Felinum. annotauit Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 59. num. 49. vol. 1. vbi po
ſst Rodericum Suarez
allegat. 8, num. 6. in fine, &
alios, con
ſstituit quod
dict. l. benè à Zenone, non proce
*dit, quando actor prætendit cau
ſsam ab vno Principe,
reus verò ab alio: quod etiam eruditè, & breuiter, vt a
ſsſsolet, re
ſsoluit Gregorius Lopez
m eadem l. 53. partitæ, verbo,
al que la vende. Sed verè dictarum legum deci
ſsionem non ita
ſsterilem exi
ſstimamus imò potius in publicis cau
ſsis, & in negotiis practicis frequenter
allegari vidimus, multí
ſsque vtilem & conducibilem e
ſsſse
arbitramur, vt ex ei
ſsdem Authoribus deduci pote
ſst apertè. Benè verum e
ſst, di
ſspo
ſsitionem ip
ſsarum legum velut
* rigoro
ſsam re
ſstringendam e
ſsſse, ac
ſstricti
ſsſsimè interpretandam, vt
ſscribunt Purpuratus
in conſs. 374. num. 38. lib. 1. Petrus Antonius de Petra
de fideicommisſsis, q. 14. num. 140. & 143. Ioannes Vincentius Honded,
in conſsil. 38. num. 51. lib. 2. vbi
num. 52. po
ſst Baldum, Gabrielem,
& alios con
ſstituit, quòd quilibet error,
ſseu modicus defectus facit ce
ſsſsare vigorem illarum legum: quod aduertit etiam Gregorius Lopez
in dict. l. 53. partitæ, verbo, el Rey.
ad medium, verſs. & ideò dicit quòd leuis occaſsio.
Ad rem itaque deueniendo, vt alia
ſsciens, con
ſsultóque prætermittam, ac in his dumtaxat in
ſsi
ſstam, quæ difficiliora
ſsunt, nec ab aliis perfectè explicata: apud
prædictos Authores communi con
ſsen
ſsu receptum video,
vt di
ſspo
ſsitio
dict. l. omnes, & dict. l. benè à Zenone, non
* procedat in præiudicium Minoris, & in rebus
ſsuis, vt
e
ſst Glo
ſsſsa
in l. finali, in verbo, debiti,
C. ſsi aduerſsus fiſscum, quam cum multis aliis
ſsequuntur Socinus
d. regula. 424. verſs. Septima limitatio eſst. Dueñas
dicta regula 238. verſs.
Decimò limita. Portius
dicta regula 42. verſs. octuò limita, Balbus
de præſscriptionibus, dict. particula 2. 5. part,
principalis, quæſst. 8. verſs. Decimò limita. Menochius
in
conſs. 2. num. 333. verſs. reſspondetur vltimò, lib. 1. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia
dict. conſsil. 93. num. 15. qui omnes
* concordant in hoc, nempe quòd in propo
ſsito ca
ſsu, per
beneficium re
ſstitutionis in integrum Minori
ſsuccurrendum
ſsit, non tamen in
ſspecie declarant, vtrùm re
ſstitutio
hæc contra Principem, aút fi
ſscum concedenda
ſsit; an
verò contra emptorem,
ſsiue donatarium ad rem ip
ſsam
recuperandam: nec etiam exprimunt tempus re
ſstitutio
*nis prædictæ petendæ; alij enim
ſsimpliciter dicunt, quòd
dictæ leges non habent locum in rebus Minoris; alij
verò, quòd contra di
ſspo
ſsitionem earum Minor venit
re
ſstituendus: & hoc modo loquendi vtuntur Menochius, & Socinus locis relatis
ſsuprà; idcirco pro ex
*pedita, breui tamen, & di
ſstincta re
ſsolutione, vltra omnium Scribentium
ſsententiam, nonnulla con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi, quibus res i
ſsta ab
ſsolutè, & di
ſstinctè magis, quàm anteà erat, explicata manebit.
Et in primis con
ſstituo, verum e
ſsſse, quòd di
ſspo
ſsitio
*
dict. l. benè à Zenone, comprehendat Minores, & res ip
ſsorum, lex namque illa loquitur generaliter in quibu
ſscunque rebus, & per
ſsonis, vt ex ea patet; & lex, quæ generaliter loquitur, comprehendit omnes, & qua
ſscun
*que per
ſsonas etiam priuilegiatas,
ſsi in ea re, de qua agitur, non reperiuntur habere priuilegium aliquod peculiare,
l. in fraudem, §. finali, & ibi eum ad hoc notat
Bald.
ff. de teſstam. militis, & cum infinitis aliis plenè comprobant Tiraquel.
de retractu lignagier, §. 1. gloſs. 14. num. 96. & de præſscriptionibus, §. 8. gloſs. 11. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 8. num. & de ſsucceſsſsionum. progreſsſsu. lib. 1. §. 2. num. 31. Menochius
in conſs. 190. num. 12. lib. 2. Et in terminis, quòd lex generaliter loquens comprehendat per
ſsonam Minoris, per textum
*
in cap. conſstitutis, de in integrum reſstitutione, adnotarunt
Doctores Communiter in
l. ſsi ſsine, §. Lucius ff. de adminiſstratione tutorum. Baldus
in l. finali, C. de in integrum
reſstitutione, & cum Socino, Alberico, Angelo, & Ale|
xandro, Baëtius
de inope debitore, cap. 8. num. 1. fol. 69. &
ſsuperiorem re
ſsolutionem vt certam
ſsupponunt omnes
Authores
ſsuprà citati, qui in ca
ſsu
dict. l. benè à Zenone, &
dict. l. omnes, loquentes, Minori concedunt re
ſstitutionem communiter, aliàs enim nece
ſsſsaria non e
ſsſset re
ſstitutio,
ſsi ea di
ſspo
ſsitione non includerentur Minores, &
non eundo per alias ambages, ex omnibus à me hucu
ſsque prælectis,
ſsic
ſspecificè aduertit
ſsolus Gregorius Lopez
in dict. l. 53. tit. 5. partita 5. verbo, co
ſsa agena;
in principio, ibi:
Et quid ſsi res ſsit Minoris, dic quòd adhuc habebit locum huius legis diſspoſsitio. Et dicit ita tenui
ſsſse Iacob. Butrig. Bald. Salicet. & Paul, de Ca
ſst.
in l. finali,
C. ſsi aduersùs fiſscum, reprobatâ Glo
ſssâ
ibi, quæ voluit
contrarium, & iterùm in eadem Glo
ſsſsà
ad medium, ibi:
Et tamen, vi dixi, in Minorum rebus habere locum iſsta
iura.
Secundò con
ſstituo, quòd leges illæ, tamet
ſsi Minores,
* & res eorum comprehendant, non tamen denegant
illis in integrum re
ſstitutionis remedium, quod ex
ſserie
ip
ſsarum manife
ſstè colligitur; idcircò Minores in ca
ſsu
præ
ſsenti re
ſstituendos e
ſsſse, aduersùs deci
ſsionem dictarum legum, recti
ſsſsimè tradiderunt Doctores communiter, vt con
ſstat ex
ſsuperiùs relatis, & probatur ratione
generali, & certa, quòd re
ſstitutio in integrum Minori
* læ
ſso regulariter competit, ni
ſsi aliqua lege reperiatur expre
ſssè prohibita per textum
in l. nec non, §. quoties, ff. ex
quibus cauſsis maiores. Decius
in conſs. 559. ad finem, Craueta
in conſs. 210. num. 37. Afflictis
deciſs. 370. in principio, Menochius
lib. 3. præſsumpt. 82. Gironda
de Gabellis, 3. p.
num. 27. fol. 59. & 4. part. §. 2. num. 37. fol 89. & adeò fauorabilis e
ſst, vt nec tollatur per verba generalia legis, vel
ſstatuti. Tiraq. referens multos
de retractu lignagier, §. 35.* gloſs. 4. num. 32. nec per generalem exclu
ſsionem alicuius
* legis, Glo
ſsſsa
in l. poſstquam liti, C. de pactis, & in l. 1. C. de
ſsilentiariis, lib. 10. quæ communiter approbantur
ſsecundùm Ia
ſsonem in
l. 1. num. 10. ff. de iuriſsdictione omnium
iudicum, Rebuffum, ad
regias conſstitutiones Galliæ, titulo
de reſstitutione, art. 2. gloſs. num. 23. Couar.
practicarum,
cap. 17. num. 4. Simon de Præt.
de interpret, vltimar. volunt. lib. 3. interpret. 1. dubit. 5. ſsolut. 4. num. 34. fol. 35. ni
ſsi
* per
ſspecialem nominationem,
l. illud, §. finali, cum
l. ſseq.
ff. de minoribus, Boërius
deciſs. 140. ſsub num. 3. Beccius
in
conſs. 12. ex num. 64. Alexander Rauden
ſsis
de Analogis,
lib. 1. cap. 33. n. 141. fol. 318. & quamuis lex, vel
ſstatutum
* de quacunque per
ſsona loquatur,
ſsi de Minore
ſspecifice
non loquitur, tunc Minori competit re
ſstitutio. Alexander
in conſs. 165. Dubitatur ſsi ſstatutum, verſs ſsecus fortè ſsi
de quocunque, lib. 6. Borgninus Caualcanus
de tutore &
curatore, num. 97. & alios referens Alexander Rauden
ſsis
dict. cap. 33. num. 131. fol. 317.
Tertiò con
ſstituo, quòd in dubio præcipuo propo
ſsito
*
ſsuprà, Minorem re
ſstituendum e
ſsſse contra di
ſspo
ſsitionem
dict. l. benè a Zenone, ad rem ip
ſsam etiam po
ſst quadriennium, firmauit apertè Glo
ſsſsa
in. finali. C. ſsi aduerſsus fiſscum, quam vltra Iacobinum,
ibi, num. 6. & alios antiquos recepi
ſsſse videntur Petrus Dueñas
dict. regula 238. verſs. Vndecimò limita, & alij
ſsuperiús citati, qui ad
ſsententiam Glo
ſsſse
ſse remittunt, aut
ſsimpliciter, & ab
ſsolutè re
ſserunt eam:
ſsed contrariam
ſsententiam, Minorem in
*quam ad pretium tantùm re
ſstituendum e
ſsſse, etiam po
ſst
quadriennium, & non ad rem ip
ſsam tenuerunt expre
ſssè Iacobus Butrigarius
in dict. l. finali. Salicetus etiam, Baldus, & Paulus
num. 1. dum docent, quòd emptor hodie
per
titulum C. de quadriennij præſscriptione,
ſstatim e
ſst
ſsecurus, & non pote
ſst ab eo res auocari,
ſsed ille, qui erat
dominus, pote
ſst agere contra fi
ſscum ad recuperationem
pretij,
ſsi erat Maior;
ſsi autem erat Minor, quòd Glo
ſsſsa
dicit, quòd v
ſsque ad quadriennium pote
ſst recuperare
rem,
ſsed Doctores tenent contrarium, quòd ad rem non
datur regre
ſsſsus, nec intra quadriennium, nec po
ſst,
ſsed
benè pote
ſst agere contra fi
ſscum, etiam po
ſst quadriennium, & in hoc differt à Maiori: idem etiam probauit
Ioan. de Plat
in l. penult. ad finem, C. de fide inſtrumentorũinſtrumentorum,
& iure haſstæ fiſscalis, lib. 10. vbi
ſscribit, quòd
ſsi fi
ſscus vel
* Princeps vendit rem Minoris, non tanquam alienam,
ſsed
tanquãtanquam proprià ip
ſsius fi
ſsci, emptor e
ſst
ſsecurus, & tunc vbi
Maior habet regre
ſsſsum in
quadrienniũquadriennium ad pretium, habebit etiam
ſsimiliter Minor po
ſst quadriennium ad pretium, non ad rem, & quòd hoc e
ſst notandum
ſsecundùm
Iacobum Butrigarium
in dict. l. finali, C. ſsi aduerſsus fiſscum, licèt Glo
ſsſsa
ibi, dicat ad rem, tenuit etiam Gregorius Lopez
in dicta l. 53, tit. 5. partita 5. verbo, co
ſsa agena,
in princ. in illis verbis:
Benè tamen verum eſst, quòd ſsi
Minor non peteret pretium à fiſsco infra quadriennium,
poſsſset elapſso quadriennio, adhuc illud petere.
Et in Republica, quæ Minori æquiparatur, & iure
* Minoris vtitur, vt re
ſstituatur contra di
ſspo
ſsitionem
dict.
l. benè à Zenone, &
ſsimilium, expre
ſsſsim ob
ſseruauit Menochius
dict. conſs. 2. num. 334. lib. 1. Ia
ſson etiam, quem
nullus retulit
in conſs. 227. col. 9. & 10. vol. 2. idem expre
ſs
*sè firmauit, & in ca
ſsu
ſsibi con
ſsulto concludit, quòd
Communitas quædam non debet gaudere beneficio re
ſstitutionis in integrum ad petendum pretium à Principe, quia à tempore perfectæ præscriptionis quadriennij,
de quo
in dict. l. benè à Zenone, lap
ſsum e
ſst aliud quadriennium, & vltrà, infra quod re
ſstitutio in integrum
po
ſstulari debuit, ex
l. finali, Cod. de temporibus in integrum
reſstiutionis petendæ, cap. 1. de in integrum reſstitutione, lib. 6. Ex quibus hæc opinio tenenda erit omnino, atque ex
illa notandum tempus, intra quod à Minore, vel Republica re
ſstitutio in integrum po
ſstulari debebit.
Deinde &
ſsecundò con
ſstituunt Doctores, di
ſspo
ſsitio
*nem
dict. l. benè à Zenone, & dict. l. omnes, Cod. de quadriennij præſscriptione, non procedere in præiudicium
Eccle
ſsiarum,
ſsiue in rebus earum à Principe
ſsæculari
donatis, vel aliter alienatis: & con
ſsequenter ementem à Principe, aut ex donatione, alióve titulo rem Eccle
ſsiæ accipientem,
ſsecurum non e
ſsſse, & ad rem ip
ſsam con
ſsequendam iure po
ſsſse Eccle
ſsiam experiri, idque certa, &
* communi ratione, quòd lex
ſsæcularis,
ſsiue con
ſstitutio,
aut di
ſspo
ſsitio quæcunque, vtilitati, aut libertati Eccle
ſsiæ contraria, vel de Eccle
ſsiis, earúmque bonis di
ſsponens, nulla e
ſst ob defectum pote
ſstatis condentis, neque
etiam et
ſsi fauorabilis
ſsit, ni
ſsi ab Eccle
ſsia probetur, vel
ni
ſsi in vim priuilegij lata
ſsit,
cap. quæ in Eccleſsiarum, cap.
Eccleſsia ſsanctæ Mariæ, de conſstitutionibus, cap. benè quidem, cap. ſsi Imperator, 96. diſstinctione, cap. vltimo, de
rebus Eccleſsiæ non alienandis, cap. quanquam, de cenſsibus,
lib. 6. cap. 3. de conſsuetudine, & pleni
ſsſsimè notarunt Doctores in dictis iuribus. Berous
in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 4. & num. 22. Lælius Iordanus
de
maioribus Epiſscoporum cauſsis, cap. 8. & cap. 12. Lancelot.
Conrad.
in templo Iudicum, lib. 2. cap. 5. §. 3. num. 37. Didacus Perez
in l. 1. tit. 12. lib. 1. ordinamenti. Decianus in
conſs. 90. num. 12. vol. 2, & in conſs. 80. num. 6. vol. 3. Nauarrus
in cap. nouit, de iudiciis, notabili 3. corollario 17. Sfortia Oddi
in conſs. 70. num. 33. lib. 1. Azeuedius
in l. 11. tit. 2. num. 10. lib. 5. nouæ Recopilationis: quo dumtaxat
ſsundamento di
ſspo
ſsitionem dictarum legum
ſsic limitant
Abbas
num. 6. Barbacia, & Imola
num. 3. Berous dicens,
quòd hæc opinio ab
ſsque dubio procedit
num. 20. in c. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, vbi Glo
ſsſsa dicit, quòd
* dicta lex
benè à Zenone, non procedit
ſsecundùm Canones, & in hunc
ſsen
ſsum accepta rectè procedit. Idem
etiam
ſsecurè firmarunt Felinus
in cap. quæ in Eccleſsiarum, n. 38. in 4. limitat. de conſstitutionibus, & cum multis Socinus
regula 424. verſs. Sextæ limitatio, Dueñas
dict.
regula 238. verſs. Tertiò limita. Portius
lib. 2. d. regula 42. verſs. Quintò limita. Antonius Gabriel
commun. concluſs.
tit. de acquirend. poſsſseſs. concluſs. 2. num. 22. Guil. Bened.
in
cap. Rainuntius, de teſstamentis, dict. verbo, & vxorem,
nomine Adela
ſsiam,
num. 383. Balbus
de præſscriptionibus,
in 2. part. 5. part. princ. quæſst. 8. verſs. Octauò limita. Laurentius de Pinu
in conſs. 91. num. 6. Ioannes Vincentius
Honded.
in conſs. 67. num. 28. vol. 1.
Extenditúrque
ſsuperior re
ſsolutio ad Clericos etiam,
* vt
ſscilicet dictarum legum di
ſspo
ſsitio non procedat contra Clericum, cuius res à Principe
ſsæculari donaretur,
|
vel aliter alienaretur, vti extendit Antonius Gabriel
dicta concluſs. 2. num. 19. vbi refert Socinuin
in conſsil. 46. num. 14. & num. 25. vol. 4. ſsic dicentem, Et verè hæc pars
concludenter confirmatur ex his, quae
ſscrip
ſserunt Doctores
in dict. cap. quæ in Eccleſsiarum, & in dict. cap. Eccleſsia ſsanctæ Mariæ, de conſstitutionibus, & in cap. finali
de ſsolutionibus. Berous
in dict. cap. 2. num. 4. de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Item ex eo quòd Clerici
ſsunt exem
*pti de iure Diurno à pote
ſstate
ſsæculari, etiam Principis
ſsæcularis, vt tenent permulti, quos refert Couarruuias
practicarum, cap. 31. num. 1. & 2. Nauarrus
in cap. nouit,
de iudiciis, 3. notabili, num. 52. Rolandus à Valle
in conſsil. 23. num. 18. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 397. num. 10. vol. 4. Cæuallos, qui multos allegat
vbi infrà, & referens Menchacam, Ioannem Guttierrez, & alios, Azeuedius
in
l. 5. tit. 3. num. 6. lib. 1. nouæ Recopilationis, licèt Couarr.
vbi ſsuprà, Rolandus etiam, & Ioannes Gar
ſsia
de nobilitate, gloſs. 9. num. 8. cap. 27. & infiniti alij conge
ſsti per
Cenedum
in collectan. 37. ad Decretum, n. 1. intelligant
id procedere in his, quę verè & propriè
ſspiritualia
ſsunt,
in quibus exemptio Clericorum à pote
ſstate
ſsæculari de
iure Diuino e
ſst: in temporalibus autem, aut prophanis
ſsecus e
ſsſse, quoniam in illis eorundem exemptio tantùm
humano iure e
ſst intro ducta. Sed vtcunque res
ſsit, in
propo
ſsito ca
ſsu Clericos non comprehendi
ſsub di
ſspo
ſsitione dictarum legum, nec illâ ligari, negari non pote
ſst ex his, quæ Doctores tradiderunt communiter in
dictis iuribus. Couarruuias
Practicarum, dict. cap. 31. n. 3. verſs. Quarta concluſsio. Ioannes Gar
ſsia
vbi ſsuprà. Ferretus
in conſs. 167. num. 8. Berous
in conſsil. 31. vol. 1. Sfortia
Oddi
in conſs. 70. per totum, lib. 1. Ioannes Botta
in conſsi. 87. à num. 3. Ioannes Vincentius Honded.
in
conſs. 3. num. 39. & num. 30. lib. 1. Cæuallos
practic. commun. quæſst. 550. fol. 112. vbi multos refert in propo
ſsito
dubio, an
ſscilicet exemptio Clericorum
ſsit de iure diuino, vel de iure po
ſsitiuo. Pater Molina
de iuſst. & iur.
tom. 1. diſsput. 31. per totam, vbi plenè
ſscribit, & per plures
conclu
ſsiones explicat præfatum dubium, à quo
ſscilicet
iure, Clericorum exemptio procedat. Petrus Surdus
in
conſs. 2. ex num. 14. atque
ex num. 22. cum ſseqq. lib. 1. vbi
multa adducit, quibus
ſsuperior
ſsententia comprobatur
apertè, & in effectu ad hoc tendunt ea, quæ in comprobationem huius partis expendit Socinus
vbi ſsuprà, dict.
n. 14. & 25. qui rectè extendit prædictam doctrinam ad
* omnem piam cau
ſsam, vt
ſscilicet deci
ſsio
d.l. benè a Zenone, non procedat in rebus piæ cau
ſsæ à Principe
ſsæculari donatis alteri, vel aliter alienatis, ex communi & vulgata
tradictioni Doctorum
in mille locis repetita, piæ cau
ſsæ
* fauendum, multáque in iure, in fauorem piæ cau
ſsæ introducta, vt pleni
ſsſsimè o
ſstendunt Tiraquellus
in tract.
de priuilegiis piæ cauſsæ, per totum. Antonius Gabriel
communium opinionum. lib. 7. tit. de pia cauſsa, Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu lib. 1. §. 3. num. 16. & 17. & n. 40. & 41. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 1. §. 2. per totum. Simon de Prætis
de interpret. vltim.
volunt. lib. 3. interpret. 1. dubit. 6. ſsolut. 6. num. 9. fol. 82. & lib. 4. dubit. 1. à princ. fol. 405. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum. §. legatum quæſst. 8. num. 4. Marcus
Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 2. num. 62. &
num. 85. & art. 3. num. 62. & num. 67. cum ſseqq. Pedrocha
in conſs. 5. ex num. 12. v
ſsque ad
num. 22. lati
ſsſsimè Petrus Magdalenus
de num. testium in teſstamentis requiſsito,
cap. 12. per totum, fol. 140. & vide
2. part. cap. 2. per to*tum, fol. 351. vbi pleni
ſsſsima manu, & cum multis exemplis o
ſstendit, quæ dicatur pia cau
ſsa.
Nunc verò ampliatur
ſsuperior re
ſsolutio, vt
ſsicut in
damnum. aut præiudicium Eccle
ſsiarum non procedit
*
dict. lex, benè à Zenone, & dict. l. omnes, di
ſspo
ſsitio;
ſsic nec
procedere debeat in earum fauorem, aut commodum,
quoties à Principe
ſsæculari res priuati Eccle
ſsiæ ip
ſsi concederetur, vel aliter alienaretur; quod
ſsequentibus rationibus fulciri po
ſsſse, non incongruè videbitur prima
facie intuenti. In primis, quia
ſsi Eccle
ſsia dictarum legum
* deci
ſsionem in
ſsui damnum. admittere non vult, ratio
ſsuadet, vt nec in
ſsui fauorem eam admittat: & con
ſsequenter, vt commodum non recipiat,
ſsi damnum
ſsentire non vult,
cap. qui ſsent, de regulis iuris, lib. 6. l. ſsecundùm naturam, ff. de regulis iuris, l. vltima, §. ſsed cùm in
ſsecunda, C. de furtis, l. id quod, ff. de periculo & commodo rei venditæ, cap. generali, §. illos, de electione, lib. 6.
Nec e
ſst ferendus, qui lucrum amplectitur, onus au
*tem
ſsubire recu
ſsat,
l. vnica, §. pro ſsecundo, in fine, C. de
caducis tollendis, cap. cùm non deceat, de electione, lib. 6. Et Eccle
ſsia, quæ vult vti
ſstatutis, aut legibus Laicorum,
* oportet quòd
ſseruet formam ip
ſsorum. Baldus
in l. 4. C.
ad legem falcidiam, & in l. vlt. C. de contrahenda emptione. Angui
ſsſsol.
in conſs. 24. num. 57. Petrus Surdus
in conſsil. 2. num. 13. verſs. Poſstremò hanc ſsententiam, lib. 1. aliàs
* non
ſseruaret æqualitatem, quam
ſseruare tenetur, iuxta
ea, quæ habentur
in l. finali, C. de fructibus & litium
expenſsis, & plenè adnotatur per Neuizan.
in conſs. 39.
Secundò facit, quòd
d.l. benè à Zenone, deci
ſsio per
*dura e
ſst, & maximum rigorem continet, atque
ſspecialitatem etiam contra iuris communis regulas: vt dominus ab
ſsque facto
ſsuo, dominio rei
ſsuæ priuetur,
l. id
quod, ff. de regulis iuris. Rodericus Suarez
allegat. 11. verſs. nihilominus. Ioannes Vincentius Honded.
in cona
ſsil. 38. num. 51. lib. 2. optimè Berous
in cap. 2. de rebus
Eccleſsiæ non alienandis, num. 21. cùm autem Eccle
ſsiæ maximè conueniat æquitatem ob
ſseruare,
c. dilecti, de* iudiciis, vbi Doctores communicer, Ia
ſson,
in l. iuriſsgentium, §. ſsed cùm nulla, num. 4. ff. de pactis. Menochius
in conſs. 322. num. 52. lib. 4. Videbatur equidem, non licere eidem dictæ legis di
ſspo
ſsitione vti, præ
ſsertim cùm
ip
ſsius conditio non fiat deterior, argumento eorum,
* quæ in
ſsimili tradit Butrius
in conſs. 34. impièque videtur
agere Eccle
ſsia,
ſsi
ſsummo iure vtatur, vbi æquitas repu
*gnat. Ca
ſstren
ſsis
in authent. qui rem, C. de ſsacroſsanctis
Eccleſsiis, Sfortia Oddo
in conſs. 41. num. 87. Nec debet
ip
ſsa admittere lucrum cum aliqua iniquitate, vt in ter
*minis no
ſstris con
ſsiderant plures relati per Antonium
Gabrielem
in ſsuis concluſs. in tit. de acquir. poſsſs. concluſsione 2. num. 20. Portium
d. regula 42. verſs. Sexto limita; nec cum aliena iactura locupletari, contra
l. nam hoc
natura, ff. de condictione indebiti, vt in
ſsimili ca
ſsu contra
Eccle
ſsiam ob
ſseruat, & alios multos refert Hyppolit. Rimin.
in conſs. 493. num. 61. & in conſs. 517. num. 51. vol. 5.
Tertiò facit, quòd Eccle
ſsia e
ſst auctrix, & cultrix iu
ſstitiæ, nec
ſse, vel alium pro
ſse pati iniu
ſstitiam, aut ali
*quid contra rationem fieri permittere debet, vt dicitur
in cap. 1. §. ſsed diuerſsis, de alienatione feudi, in vſsibus
feudorum, & per Ancharanum.
in conſs. 217. num. 3. Simon. de Prætis,
in conſs. 109. ad finem, & in conſs. 205. n. 25. Bur
ſsatum
in conſs. 306. num. 40. lib. 4. Hyppolit. Rimin.
*
in conſs. 358. num. 260. v
ſsque ad
num. 270. vol. 4. quo loco
is Author
ſsingulariter limitat, & declarat vulgatam
Doctorum traditionem
ex l. ſsunt perſsonæ, ff. de religioſsis,
& ſsumptibus funerum, de
ſsumptam, piæ cau
ſsæ fauendum,
aut in dubio iudicandum pro illa,
ſsed iniu
ſstitia videtur,
vt quis ab
ſsque iu
ſsta cau
ſsa, dominio rei
ſsuæ priuetur, vt
in terminis no
ſstris con
ſsiderat Roderic. Suarez
d. alleg. 11. ante finem; ergo Eccle
ſsia nequaquam admittere debet
pro
ſse di
ſspo
ſsitionem dictarum legum.
Tandem & vltimò, non mediocriter vrget,
ſsummam
* æquitatem exigere, vt quod qui
ſsque iuris in alium
ſstatuerit, ip
ſse eodem iure vtatur, ex
l. 1. & per totum titul.
ff. quod quiſsque iuris: & quod in alterius per
ſsona ob
ſseruari Voluerit, , id in
ſsua fieri patiatur,
c. primo, diſstinctione prima, idque magis Eccle
ſsiam, quàm alium ad
ſstrin
*git, vt per Ho
ſstien
ſsem, Imolam, & Abbatem
in capite
primo, de emptione & venditione. Tiraquellum
de retractu
lignagier, §. primo gloſsſsa 13. num. 6. & hoc argumento
vtitur in terminis huius quæ
ſstionis Guil. Bened.
in dicto capite, Rainuntius, de teſstamentis, verbo, & vxorem,
nomine Adela
ſsiam,
num. 383. vbi hanc partem,
ſscilicet
tex.
in dicta lege, benè à Zenone, in fauorem Eccle
ſsia
*rum locum non habere, magis amplectitur, & refert
Glo
ſsſsam ita tenentem in
c. quicunque, verbo, con
ſsen
ſsu, 12. |
quæſst. 2. Sequuntur eandem
ſsententiam Alexander, Ia
ſson,
Salicetus, Felinus, Balbus, Afflictis, & Pari
ſsius, quos
retulit Antonius Gabriel
dict. concluſs. 2. num. 20. Portius
lib. 2. regula 42. verſs. Sextò limita. Imola
in cap. 2. de
rebus Eccleſsiæ non alienandis. Gregorius Lopez
in l. 53. tit. 5. partitas 5. in verbo, co
ſsa agena
in princ. ibi.
Et idem,
ſsi res aliena donaretur Eccleſsiæ, vt in cap. placuit, el 1. &
ibi Gloſs. 16. quæſst. 3. Et videtur in eam magis inclinare
Rodericus Suarez
dict. allegatione 11. in fine, verſsiculo,
Inde eſst.
Sed contrariam
ſsententiam, imò deci
ſsionem
dictæ* legis, benè à Zenone, in fauorem Eccle
ſsiarum locum habere, quando res priuati ip
ſsi Eccle
ſsiæ concederetur à Principe, vel alio modo alienaretur, Eccle
ſsiámque in
tali ca
ſsu
ſstatim
ſsecuram e
ſsſse, & domino rei venditæ, vel
donatæ dumtaxat dari recur
ſsum contra Principem, longè quidem veriorem, & omninò amplectendam crediderim: ad quod dicendum & authoritate, & iure, atque
ratione moueor; authoritate in primis, Abbatis
in cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 6. quo loco apertè docuit Abbas, quòd licet deci
ſsio
dict. 6. benè à Zenone, &
ſsimilium, non procedat in præiudicium Eccle
ſsiarum,
ſsecus tamen e
ſsſse in eius fauorem, & r anteà dixerat; quòd
ſsi Imperator donauit rem alienam Eccle
ſsiæ, vel aliquis
Rex, qui habet iura Imperatoris, tenet talis donatio,
licèt po
ſsſsit agi contra fi
ſscum ad æ
ſstimationem: apertiùs
Barbacia
ibidem, num. 3. vbi dicit ponderandum e
ſsſse,
quod textus
in dict. l. benè à Zenone, loquitur in rebus
donatis
ſsacro
ſsanctis Eccle
ſsiis, &
ſsic, in quantum lex
illa fauet Eccle
ſsiis, e
ſst approbata per ius canonicum, &
inde infert, quòd malè dixerunt Glo
ſsſsæ, quòd
ſsi Eccle
ſsia non acceptauit contra
ſse, ergo non debuit acceptare
pro
ſse; & reddit veram rationem, vt
ſstatim dicetur Be
*rous etiam expre
ſssè
in eodem cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non
alienandis, qui latè, & eruditè loquitur in hac materia,
& optimè comprobat
ſsententiam Abbatis,
ex num. 21. v
ſsque ad
num. 26. qui etiam aduertit, quòd
dicta l. benè à Zenone, prouidet, quòd donatarius à domino rei conueniri non po
ſsſsit,
ſsed
ſstatim tutus
ſsit, & efficiatur dominus rei
ſsibi à Principe donatæ, & quoad hunc ca
ſsum
expre
ſssè loquitur non
ſsolùm de
ſsubditis
ſsuis,
ſsed etiam
de Eccle
ſsiis, aut aliis piis locis, quibus Princeps dona
ſsſset,
&
ſecundũſecundum hæc vides apertè, negari non po
ſsſse, quin contrariæ opinionis Authores loquuti
ſsint contra ca
ſsum,
& deci
ſsionem
dict. l. benè à Zenone: deinde ip
ſse Berous
ex num. 22. eruditè fundat deci
ſsionem
dict. l. benè à Zenone, in fauorem Eccle
ſsiarum, etiam de iure canonico
ob
ſseruandam; & tandem
ex num. 24. plenè re
ſspondet ad
textum
in cap. placuit, 16. quæſst. 3. qui induci
ſsolet pro
contraria parte, eo quòd dicit, quòd
ſsi Princeps donauerit Eccle
ſsiæ priuilegia. aut res aliquas, ip
ſsa non dicitur
tuta; ni
ſsi po
ſst 30. annos, quibus dictas res præ
ſscrip
ſsit. &
loquitur ille textus, quando rem alienam dona
ſsſset, alioquin præ
ſscriptioni locus non e
ſsſset, argumento
l. clauibus, ff. de contrahenda emptione. Sed, vt dixi, plenè
ſsatisfacit ip
ſsemet Author, vt
ibi videri poterit, &
ſsuperiorem
ſsententiam tenuerunt itidem, ip
ſse Barbacia
in conſs. 27. col. 2. vol. 4. Lancelotus Decius
in l. ſsi hæres abſsens. num. 18. ff. de iudiciis, quæ & iure, & ratione
etiãetiam fundatur. Et in
primis, quoniam Eccle
ſsia non e
ſst deterioris conditionis,
* quàm priuatus; imò melioris e
ſsſse debet, vtpote, cùm in
iure multa concedantur eidem, quæ denegantur priuato, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Tiraquellus
de priuilegiis piæ cauſsæ, priuilegio. 61. Pedrocha
in conſsil. 6. num. 17. & ſseqq. Ioannes Vincendus Honded.
in conſs. 64. num. 58. & num. 66. Quare igitur Eccle
ſsiæ denegabitur
id, quod
in dict. l. omnes, & in dicta l. partitæ, priuato cuicunque conceditur, ac etiam sacro
ſsanctis Eccle
ſsiis, &
locis,
in dict. l. benè à Zenone, vt
ſsuperiùs dixi.
Secundò facit, quia vt
ſsuprà dicebam, lex
ſsæcularis Eccle
ſsiæ fauorabilis, aut in vim priuilegij lata, ab initio
valida e
ſst; præiudicialis autem minimè valet, per textum
in cap. 1. de conſsuetudine, vbi iuxta veriorem interpre
*tationem, con
ſsuetudo à principio valida, cùm primùm Eccle
ſsiæ præiudicialis e
ſsſse cœperit, irritatur, quamuis
contra Laicos con
ſseruetur, vt con
ſstat ex integra Decretali illius textus, quam re
ſstituit Antonius Augu
ſstinus
in ſscholiis, ad illum textum, in prima collatione, & probauit Ioannes Botta
in conſs. 87. ex num. 2. Vnde Eccle
*
ſsia pote
ſst vti lege pro
ſse, & eam non recipere contra
ſse.
Barbacia
num. 3. & Berous
num. 22. in dict. c. 2. de rebus
Eccleſsiæ non alienandis, idque
ſspeciali iure procedit,
vt optimè, & latiùs probat Petrus Surdus
in conſs. 2. n. 37. libro primo. Et inde e
ſst, quòd frequenter lex Pontificia
allegat legem ciuilem pro
ſse, quam non admitteret
cõtracontra ſse,
cap. lege, 10. diſstinctione, & tradit Glo
ſsſsa
in c. nouit, in verbo, quicunque, de
iudiciis, vbi Innocentius, &
Abbas, & ibidem Decius
num. 28. Nam cùm Eccle
ſsia
non
ſsit
ſsubdita di
ſsponenti, nihil impedit, quòd po
ſsſsit,
ſsi velit,
ſse iuuare aliqua di
ſspo
ſsitione,
ſsed eâ non ligetur,
vt eleganter aduertit Surdus
d. conſs. 2. num. 38. & 39. Nec in hoc, quòd vtatur pro
ſse di
ſspo
ſsitione alicuius legis ex priuilegio
ſsibi conce
ſsſso, iniquitas aliqua, aut inæqualitas con
ſsiderari debet, cum iure id faciat, ex
ſsuperiùs relatis, & Felino
in capit, ſsanctorum, de præſscriptionibus, in principio, vbi dicit, quòd regula illa,
Quod ti*bi fieri non vis, alteri ne feceris, non procedit, vbi Eccle
ſsia
vtitur iure
ſsuo, defendendo
ſse priuilegio à iure
ſsibi conce
ſsſso contra alium non
ſsic priuilegiatum: ex quibus ce
ſsſsare debet primum,
ſsecundum, & tertium Argumentum; item ex eo, quòd regula
dicti capit, qui ſsentit, de re*gulis iuris, in 6. fallit interdum ratione contractûs, aut
per
ſsonæ, aut cau
ſsæ, aut
ſspeciali di
ſspo
ſsitione legis, vt
Glo
ſsſsa
ibidem adnotauit
in principio, verſsiculo, & nota, quæ communiter approbatur, & in terminis no
ſstris omninò ce
ſsſsare debet in Eccle
ſsia propter
ſspecialem ratio
*nem, aut di
ſspo
ſsitionem iuris, quæ in hoc multùm fauet
Eccle
ſsiæ, ex dictis per Surdum
vbi ſsupra, & Beroum
in
capit, ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, num. 21. & 22.
Prætereà, regula
dicti capit. qui ſsentit, obtinere debet
* in his, quæ proueniunt ex ip
ſsius actûs natura, non verò in his, quæ ex accidenti contingunt: idcircò po
ſstquam Eccle
ſsia emerit rem alienam à Principe, vel alio
* titulo eam acceperit, quia ex di
ſspo
ſsitione
dictæ l. benè à Zenone, honorẽhonorem percipit, & commodum; & onera etiam
rei emptæ, aut donatæ coniuncta patietur, ex his, quæ re
ſsoluunt Glo
ſsſsa, & Doctores in
Clementina prima, per
illum textum,
de cenſsibus. Innocentius
in c. verum. de foro competenti. Ho
ſstien
ſsis
in titulo, de immunitate Eccleſsiarum, num. 3. verſsiculo, ad ordinaria verò, Ruinus
in
conſs. 111. num. 12. vol. 5. Abbas
in conſs. 30. ex num. 1. lib. 2. Ancharanus
in conſs. 386. n. 1. in fine. Berous
in conſs. 150. num. 20. & ſsequentib. vol. 3. Gigas
de penſsionibus, q. 39. num. 5. Beccius
in conſs. 24. num. 28. & ij Authores inter
alia, quæ mirè conueniunt propo
ſsito, ex communi
ſsententia tradiderunt, quòd Eccle
ſsia, ad quam res oneri
* cen
ſsuum obnoxia, aut alio modo onerata peruenit, ip
ſsos cen
ſsus
ſsoluere, oneráque adimplere tenetur, vt etiam
cum aliis probauit Iacob. Mandel. de Alba
in conſs. 8. num. 2. Ioan. Guttierrez
pract. lib. 2. quæſst. 4. num. 2. &
quæſst. 132. num. 9.
Tertiò facit, quia in propo
ſsita
ſspecie con
ſsiderai non
* pote
ſst iniu
ſstitia ex parte Eccle
ſsiæ accipientis rem alie
nãnam à Principe, quocunque titulo, tamet
ſsi dominus dominio rei
ſsuæ priuetur, proptereà quòd vtitur Eccle
ſsia iure communi cæteris omnibus conce
ſsſso, & domino datur recur
ſsus ad pretium contra Principem, aut fi
ſscum,
ex di
ſspo
ſsitione dictarum legum intra quadriennium: item etiam, quia vt procedant, nece
ſsſsarium e
ſst, quòd
Princeps alienans, vel aliter concedens, ignoranter con
*cedat, atque in bona fide
ſsit, exi
ſstimans, rem quam
vendit, aut donat Eccle
ſsiæ, ad
ſse pertinere, & non ad
alium: quod cum infinitis aliis aduertunt Antonius Gabriel
commun, lib. 5. tit. de acquirend. poſsſseſs. concluſs. 2. num. 14. & n. 16. Dueñas
regula 238. verſs. limita 1. Portius, Balbus, Cephalus, Malua
ſsſsia, Menochius, Ioannes
de Monte
ſsperello, Ioannes Vincentius Honded. & ferè |
omnes
in initio huius capitis præcitati. Tiraquellus
in
tractatu, res inter alios acta, pagina 28. in principio, & vide omninò Beroum
in dicto cap. 2. de rebus Eccleſsiæ non
alienandis, num. 27. & num. 31. Gregorium Lopez
in d.
l. 53. tit. 5. partit. 5. verbo,
el Rey, vbi tractant, quid
ſsi
Princeps
ſscienter rem alienam concedat: vnde in Eccle
ſsia à Principe recipiente, nulla iniu
ſstitia con
ſsiderai pote
ſst, quia recipit rem tanquam Principis, & non alterius.
Quartò & vltimò facit, quia quartum Argumentum
* contra Eccle
ſsiam de
ſsumptum ex titulo
ff. quod quiſsque
iuris, quoad Eccle
ſsias in propo
ſsita
ſspecie obtinere non
pote
ſst, idque ex
ſsuperiùs dictis, & notatis à Petro Surdo
in conſs. 2. num. 35. & 36. Ex quibus deprehenditur, in
Eccle
ſsiis diuer
ſsam rationem militare, eo præcipuè, quòd
* titulus
ff. quod quiſsque iuris, ſsolùm habet locum, quando illud, quod contra
ſse recu
ſsat quis recipere, fuit ad
ſuãsuam po
ſstulationem conce
ſsſsum, aliàs
ſsi non fuit eo in
ſstante
conce
ſsſsum,
ſsed proprio motu, pote
ſst quidem eo
ſse iuuare,
ſsed non tenetur contra
ſse admittere, vt e
ſst textus
in
leg. ſsi quis §. 1. ff. quod quiſsque iuris, & ibi notatur per
Alexandrum, po
ſst Glo
ſsſsam, & Bartolum; Glo
ſsſsa etiam
in cap. 2. de mutuis petitionibus, vbi Abbas
num. 7. eleganter Surdus
in conſs. 2. num. 36. lib. 1. & vltra relatos ab
eo, Barbacia
num. 3. & Berous
num. 23. in cap. 2. de rebus
Eccleſsiæ non alienandis, qui rectè aduertunt, di
ſspo
ſsitionem
d.l. benè à Zenone, eiú
ſsque priuilegium motu proprio Principis, & non ad petitionem alicuius, præ
ſsertim Eccle
ſsiæ emana
ſsſse: idque
ſsuaderi, nam quando Princeps aliquod priuilegium indul
ſsit,
ſstatuendo ius generale, &
ſsic per viam legis generalis; tunc priuilegium illud non ad alicuius
poſtulationẽpostulationem,
ſsed motu proprio conce
ſsſsum e
ſsſse præ
ſsumitur, vt e
ſst de mente Bartoli
in authent. quas actiones, & ibi Glo
ſsſsa C.
de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, Felinus etiam
in c. Sanctorum, de præſscriptionibus,
* vbi dubius e
ſst in reddenda ratione, quare
ſscilicet quadragenaria præ
ſscriptio nece
ſsſsaria
ſsit aduer
ſsùs Eccle
ſsias,
earúmq;earumque res,
ſsiue præ
ſscriptio procedat à priuato,
ſsiue ab altera Eccle
ſsia: Eccle
ſsiis autem contra alios, cur decem, aut
viginti
annorũannorum præ
ſscriptio
ſsufficiat,
c. de quarta, c. SanctorũSanctorum, de præſscript. c. illud, c. ad aures, eodem titul. authent. quas
actiones, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, l. 26. tit. 29. partita 3. & latè tradunt Balbus
de præſscriptionibus, 5. parte principali, num. 1. & ſseqq. folio mihi 323. & ſseqq. Couarruu.
in regula, poſsſseſsſsor, de regulis Iuris; lib. 6. in relectione ſsecundæ partis, §. 2. num. 3. Burgos de Paz
in conſs. 42. n. 15. nec illis ob
ſstet ratio tituli
ff. quod quiſsque iuris, vt
ſscilicet debeant Eccle
ſsiæ eandem præ
ſscriptionem contra
ſse
admittere, quam contra alios iure obtinent; verùmenimverò ex præcedentibus manife
ſsta deducitur, & vera ratio,
ſsi animaduertamus, prædictum priuilegium per
viãviam legis generalis, & motu proprio non ad po
ſstulationem
alicuius conce
ſsſsum fui
ſsſse, ide
ſst, non po
ſstulante Eccle
ſsia,
ſsed ex mera Principis, aut legi
ſslatoris liberalitate, vt
declarant communiter Doctores
in authent. quas actiones, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis: ideò Eccle
ſsia in præ
ſscriptione pote
ſst illo iure
ſse iuuare, nec tenetur contra
ſse
recipere, ex rationibus, & Authoribus
ſsuperiùs præcitatis.
Item etiam quia titulus ille
ff. quod quiſsque iuris, &
* ratio textus
in c. primo, prima diſstinctione, procedit inter
ſsimiles per
ſsonas, & eâdem
ſsub
ſsi
ſstente ratione: quæ omnia ce
ſsſsant in propo
ſsito ca
ſsu;
ſsiquidem Eccle
ſsia maiori
* priuilegio digna e
ſst, quàm priuatus, ex traditis à Petro
Surdo
d. conſs. 2. ex num. 37. & ratione
l. ſsunt perſsonæ,
in fine, ff. de religioſsis & ſsumptibus funerum, quam multis exornauimus remi
ſsſsiuè
numeris præcedentibus. Diuer
*
ſsa etiam e
ſst ratio quoad tempora præ
ſscriptionis, Eccle
ſsiæ, & priuati; fragiliorem enim habent defen
ſsionem
res Eccle
ſsiæ, quàm priuati, cuius maior e
ſst indu
ſstria, cura, &
ſsolicitudo in re propria, quàm admini
ſstratoris in
rebus Eccle
ſsiæ e
ſsſse po
ſsſsit, vt experientia docet: idcircò 40. anni aduer
ſsùs Eccle
ſsiam requiruntur, & ip
ſsa ordinatio tempore præ
ſscribit contra priuatos.
Tandem, & vltimò dubitarunt Doctores, vtrùm de
*ci
ſsio
d. leg. omnes, & dictæ l. benè à Zenone, procedere
debeat de iure canonico, aut in terris Eccle
ſsiæ, etiam inter laicos? Et partem negatiuam procedere non debere, firmarunt Socinus iunior
in conſs. 69. num. 60. lib. 1. Pari
ſsius
in conſs. 27. num. 88. lib. 1. Ioannes Faber
in §.
vltimo in fine, de vſsucapionibus. Franci
ſscus. Marc.
deciſsione 200. num. 12. parte ſsecunda. Riminaldus iunior
in §. 1. num. 71. de donat. Portius
lib. 2. regula 42. verſsic. limita etiam tenendo. Guil. Bened.
in d.c. Rainuntius, verbo, & vxorem, nomine Adela
ſsiam,
num. 384. Berous
in
conſs. 85. ex num. 5. cum ſseqq. lib. 3. Menochius
in conſs. 2. num. 333. lib. 1. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 14. num. 147. qui mouentur ad
ſsic dicendum, authoritate Glo
ſsſsæ, & Cardinalis,
in capite ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis, vbi verè eorum opinio non probatur;
ſsolùm enim Glo
ſsſsa, & Doctores per
eos allegati dicunt, di
ſspo
ſsitionem
l. benè à Zenone. non procedere
ſsecundùm canones, nec aliter declarant,
an inter Laicos, vel in bonis Eccle
ſsiæ tantùm id procedat; quod non nocet, quia fatemur verum e
ſsſse, di
ſspo
ſsitionem
leg. benè à Zenone, non habere locum
ſsecundùm
canones quoad bona Eccle
ſsiæ,
ſsiue in præiudicium Eccle
ſsiarum, quarum re
ſspectu, inter ius canonicum & ciuile con
ſstituitur differentia,
ſsed inter laicos di
ſspo
ſsitio
illius legis nece
ſsſsariò ob
ſseruari debet, vtpote cum rationes omnes pro Eccle
ſsia
ſsuperiùs adductæ, ce
ſsſsent in
hac
ſspecie, nec vllum præiudicium fiat ip
ſsi Eccle
ſsiæ: id
*circò obtinere debet iuris traditio legem ciuilem, deficiente canonica, etiam in foro canonico ob
ſseruandam,
per textum
in cap. 1. & 2. cap. paſstoralis, de cauſsa poſsſseſsſsionis & proprietatis, c. 1. de iuramento calumniæ, c. 1. &
2. de noui operis nunciatione, vbi Doctores communiter
ſsic adnotarunt: Præpo
ſsitus
in c. conſsuetudo, prima diſstinct. Rochus de Curte
in c. finali de conſsuetudine, num. 6. folio 50. Segura in
l. cohæredi, §. cùm filiæ, n. 19. ff. de vulgari, & pup. ſsubſstit. Palacios Rubios
in rubrica. de donat.
inter, num. 2. Ca
ſstillo
in leg. 1. Tauri, verſsic. Primeramente. Cifuentes
in leg. 3. Tauri, quæſst. 1. Auiles
c. 19. Prætorum, gloſsſsa, guardar, num. 3. Didacus Perez
in 3. quæſst. proœmiali, ad leges ordinamenti: qui etiam re
ſso
*luunt deficiente iure Canonico, recurrendum e
ſsſse ad ius
ciuile. etiam in foro Eccle
ſsia
ſstico, vt dixi, ni
ſsi
ſsit ius Regium; illud enim præcisè ob
ſseruari debet in hoc Regno,
tanquam ius commune eiu
ſsdem Regni; idque etiam in
foro Eccle
ſsia
ſstico, vt cum aliis tradit Ioannes Gutierrez
in conſs. 12. num. 7. &
ſsic hanc partem, inter Laicos inquam, etiam in terris Eccle
ſsiæ, & de iure canonico procedere leges illas tenuerunt Abbas, & Imola
in
dicto capite ſsecundo, de rebus Eccleſsiæ non alienandis. Felinus
in c. quæ in Eccleſsiarum, de conſstitutionibus, num. 38. in 4. limitat. Balbus
de præſscriptionibus, in ſsecunda particula 5. partis principalis, verſsiculo, Octauò limita, fol. 427. Berous
in conſs. 56. num. 17. lib. 3. Anton. Gabriel
commun. concluſs lib. 5. tit. de acquir. poſsſseſsſs. concluſs. 2. n. 22. Dueñas
d. regula 238. verſsiculo, Tertiò limita. Ioannes
* Vincentius Honded. qui eruditè & ingeniosè, vt a
ſsſsolet, rem hanc declarat
in conſs. 67. n. 28. lib. 1. & in conſs. 38. num. 65. lib. 2. Rota Auenion.
in deciſs. 17. num. 2. Prætis
in conſs. 114. num. 25. & ſsequentib.
Ex his, & vltra omnes hucu
ſsque Scribentes, con
ſsi
*deraueram
ſsu
ſstineri non po
ſsſse Laurentij de Pinu re
ſsolutionem
in conſs. 90. num. 9. cuius in hac materia nullus
hactenùs mentionem
ſsacit; is enim ad limitationem
dictæ l. benè à Zenone, &
ſsimilium, con
ſstituit, deci
ſsionem
earum legum non procedere in donatione, vel alienatione facta à Principe Eccle
ſsia
ſstico,
ſsed dumtaxat in ea,
quæ fit à Principe
ſsæculari; & reddit rationem, quia
ſsicuti Eccle
ſsia
nõnon recipit illa iura contra
ſse, ita nec pro
ſse
recipere pote
ſst: & inde firmat, quòd in ca
ſsu
ſsibi propo
ſsito inter Simonem, & Guillelmum, conce
ſsſsio Pontificis non præiudicat illis, in quo, vt vides, manife
ſsto er
*rore decipitur, & loquitur contra ca
ſsum expre
ſsſsum dictarum legum: quid enim intere
ſst, quòd Eccle
ſsia non teneatur recipere leges illas contra
ſse, ad hoc, vt di
ſspo|
ſsitio earum obtinere debeat, cùm à Principe Eccle
ſsia
ſstico conce
ſsſsio facta fuerit; longe enim diuer
ſsum e
ſst
vnum ab alio, nec
ſsumus in ca
ſsu, in quo Princeps recu
ſsat contra
ſse ip
ſsum leges illas admittere,
ſsed cùm alius
tertius contendit ea
ſsdem leges ob
ſseruari debere contra
alium, cuius res à Principe alienata fuerit, vel quocunque alio modo conce
ſsſsa, eo magis, quòd non
ſsub
ſsi
ſstit
ratio illa: Eccle
ſsia non recipit iura illa contra
ſse; ergo
nec pro
ſse recipere debet: imò ex his, quæ hactenùs diximus, manife
ſstè
ſsubuertitur.
Deinde, quia inter Laicos, & vbi nullum datur Eccle
ſsiarum, vel Eccle
ſsia
ſsticarum per
ſsonarum præiudicium, nulla pote
ſst con
ſstitui differentiæ ratio inter Pontificem maximum, & alios Principes
ſsæculares, vt malè con
ſstituit prædictus Author
vbi ſsuprà, dict. num. 9. cum
dict. l. omnes, &
dict. l. benè à Zenone, generaliter proce
*dant in omni Principe habente iura imperij, & non recogno
ſscente Superiorem, vt infinitos referens aduertit
Dueñ.
d. regul. 238. verſs. Quintò limita. Socin.
d. regul. 424. verſs. Primò fallit, Antonius Gabriel Portius, & alij innumeri
in initio huius capitis præcitati. Quis igitur cordatè rem hanc in
ſspiciens, contrarium in Romano Pontifice audebit con
ſstituere? cuius tanta pote
ſstas e
ſst, vt alterius etiam maximi cuiu
ſsque Principis pote
ſstatem
ſsuperet, vt lati
ſsſsimè, atque eleganti
ſsſsimè probauit Aldobrandinus
in conſs. 1. per tot. vol. 1. & de his hactenùs. De
aliis verò, quæ ad hanc materiam pertinent, videri po
ſsſsunt ij, quos
ſsuprà retulimus
num. 2. & omi
ſsſsis quamplurimis, notandum erit Ioannis Vincentij Honded.
conſs. 38.* lib. 2. vbi plenè in propo
ſsito
ſscribit, & vltra alios di
ſscutit, vtrùm deci
ſsio
dict. l. benè à Zenone, &
ſsimilium procedere debeat,
ſsi Princeps, vel fi
ſscus ce
ſsſserit iura ex cau
ſsa
confi
ſscationis, vt
ibi videri poterit ex
num. 53. v
ſsque ad
num. 57.
CAPVT VI.
De captatoria voluntate, item de ea, quæ in arbitrium alterius, vel in liberam cuiuſsque voluntatem confertur: dilucida, & abſsoluta,
breuis tamen, & diſstincta interpretatio traditur: communes ibidem DD. reſsolutiones
expenduntur, legibus huius Regni nouiter
applicantur, & in effectu res iſsta ad praxim,
expeditiùs, quàm anteà erat, declarata relinquitur; deinde ad quæſstionem infertur, vtrùm meliorandi aliquem ex filiis, vel nepotibus, facultas in voluntatem alterius à parentibus poſsſsit committi? quid, ſsi dictum ſsit: Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor mea, vel alius elegerit; vel Concedo facultatem vxori
meæ, vel alteri, meliorandi vnum ex filiis, vel nepotibus meis: ſsiue Vxor mea, vel alius, ſsi voluerit, melioret vnum ex filiis meis; aut Ex 3. & 5. bonorum parte, ſsi velit, in aliquem ex filiis meis Primogenium inſstituat. Quid denique, ſsi non deſsignata melioratione, neque
qualitatiuè, neque quantitatiuè, arbitrio, vel
ad arbitrium alicuius, vnum ex filiis ſsuis meliorari teſstator dixerit; vbi, quæ ab aliis dicta
erant hucuſsque, breuiter recenſsentur, &
nonnullis nouiter, & meliùs quàm hactenùs
adnotatis, vera, & diſstincta reſsolutio traditur,
& l. 31. Tauri, germanus ſsenſsus detegitur.
SVMMARIVM.
- 1 Author reddit rationem, quâ motus eſst principaliter,
vt materiam huius Capitis ſscriberet.
- 2 Captatoria voluntas, quæ Senatusconſsulto improbatur,
quæ ſsit? & num. ſsequent.
- 3 Captatoria voluntas diuerſsa eſst ab ea, quæ ex alieno
pendet arbitrio, vel quæ in alterius voluntatem confertur, & num. ſsequent.
- 4 Captare quid? & ibidem Connani verba relata.
- 5 L. captatorias, 70. ff. de hæredibus inſstituendis, explicatur.
- 6 L. Clemens patronus, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, rectè intellecta per Cuiacium.
- 7 Captatoria voluntas, vtrùm permittatur fauore piæ cauſsa, & num. ſseq.
- 8 Præfatum dubium minimè deciſsum, nec etiam aliquo
modo tactum, in cap. cùm tibi, de teſstamentis.
- 9 Textum in cap. cùm tibi, de teſstamentis, non loqui de
captatoria voluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ in alterius arbitrium, aut voluntatem confertur.
- 10 Doctores deceptos communiter, qui quæſstionem ſsuperiorem tractantes, terminos præfatos confundunt,
& Scribentium deciſsiones allegant, quæ non loquuntur de captatoria voluntate, ſsed de diſspoſsitione, quæ ab alieno pendet arbitrio, quod diuerſsum eſst, ac ſseparatim in quæſstionem moueri debuit.
- 11 Didaci Couar. ſsententiam in quæſstione propoſsita ſsuprà,
num. 7. temperandam, ac intelligendam, provt optimè, ac verè intellexit Sarmientus, nec poſsſse extra
caſsum ab eo conſsideratum, captionem, aut dolum interuenire.
- 12 Recentiores nonnullos, indiſstinctè nimis, aut valdè generaliter in quæſstione ſsuperiori loquutos.
- 13 Captatoriam diſspoſsitionem, ſstatuto, lege, vel conſsuetudine poſsſse permitti.
- 14 Adhuc tamen, nullo iure permiſsſsam.
- 15 Nam in primis, iure ciuili, ex Senatusconſsulto captatoriæ diſspoſsitiones improbantur.
- 16 Ius verò Pontificium circa captatoriam voluntatem
nihil diſspoſsuit, ſsed de alia, & diuerſsa diſspoſsitione,
aut voluntate tractauit.
- 17 Ius autem Regium nihil nouum induxit, nec antiquum
alterauit, ſsed ius commune quoad captatorias diſspoſsitiones intactum, & illæſsum reliquit, ſsic, vt nec eas
reprobauerit expreſssè, nec aliquo modo permiſserit.
- 18 Hæredis inſstitutionem, vel legatum fauore piæ cauſsæ ab alieno arbitrio, vel à libera voluntate poſsſse pendere; hunc tamen caſsum ſseparandum ab eo, de quo
agitur ſsuprà, num. 7. provt hoc numero aduertit
Author, & ſsuprà num. 10.
- 19 De intellectu text. in cap. cùm tibi, de teſstamentis, remiſsſsiuè.
- 20 Inſstitutionem illam: Quos Titius voluerit, hæredes
inſstituo, vel aliter quocunque modo in alterius voluntatem collatam, vitioſsam eſsſse, & à Veteribus improbatam.
- 21 Vltima teſstatoris diſspoſsitio, aut voluntas, quare ex alterius voluntate pendere non poſsſsit?
- 22 Hyppol. Riminald. latè, & eleganter tractaſsſse materiam huius capitis in conſsil. 598. per totum. lib. 5.
- 23 Inſstitutio incerti de ceriis, vtrùm voluntati alterius
committi poſsſsit, tam de iure communi, quàm de iure
Regio, ex deciſsione l. 31. Tauri, vbi Scribentium
quorundam huius Regni ſsententia probatur.
- 24 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius collata, vtrùm
de iure communi valida eſsſse debeat? ſsic, vt diſstingui debeat, an in liberam alterius voluntatem conferatur, an in arbitrium, provt in relictis particularibus diſstinguitur, & num. ſseq.
- 25 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius conferri poteſst,
ex ſsententia Caſstrenſsis, quæ fortiùs quàm hactenus
corroboratur, & defenditur infrà numer. 29. vbi
vide.
- 26 L. illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis, verus ſsenſsus adducitur.
- 27 Decij conſsideratio, in conſs. 494. ante finem, concludenti & noua ratione destructa.
-
28 Sarmienti dubium contra ſsententiam Castrenſsis, iuridica & vera ratione ſsublatum.
- 29 Inſstitutio hæredis in arbitrium alterius conferri non
poteſst, ſsicut nec in voluntatem eiuſsdem, ex ſsententia
Cumani; quæ inſspecto iure communi non placet Authori, vt ſsuprà probari ex num. 25. ſsed per leges
quaſsdam Partitæ, probari videtur, ſsic, vt ipſsæ leges
ideò forſsan factæ ſsint, vt rem hanc iure communi
non deciſsam deciderent, vel vt dubium & altercationem Doctorum ſsubmouerent.
- 30 Præfatum dubium ceſsſsare hodie, poſst deciſsionem l. 31.
Tauri, quæ eſst l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ Compilationis, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
- 31 Voluntas cuiuſsque teſstatoris, vt alterius diſspoſsitioni
poſsſsit committi, etiam liberè, lege vel ſstatuto effici
poteſst.
- 32 Legatum relictum in arbitrium, vel in voluntatem ipſsius legatarij validum eſsſse.
- 33 Adiecta tamen conditione, ſsi velit, aut ſsi voluerit, conditionale eſsſse, nec ad hæredes tranſsmitti, niſsi legatarius declaret ſse velle, provt hoc numero declaratur.
- 34 L. ſsi ita expreſsſsum, ff. de condit. & demonſstrat. explicatur.
- 35 Legatum, vel fideicommiſsſsum in meram hæredis voluntatem relictum, non valere; in arbitrium tamen,
vel arbitrio hæredis poſsſse relinqui.
- 36 Legatum, cùm arbitrio hæredis relinquitur, ex boni
viri arbitrio, legatario debetur, ſsi hæres arbitrari nolit, aut ſsit in mora arbitrandi, ſsiue arbitretur aliter, quàm bonus vir arbitraretur, & vide infrà num. 50.
- 37 Legatum, cùm in arbitrio hæredis ponitur, ex lege
quadam Partitæ omninò debetur, niſsi hæres iuſstam
habeat contradicendi cauſsam, & vide infrà, num. 50. vbi dict. l. Partitæ explicatur.
- 38 Legatum in voluntatem hæredis collatum, ex lege quadam Partitæ validum eſsſse, atque ex nutu hæredis
omninò pendere, ſsic, vt in eius voluntate poſsitum ſsit,
rem dare, vel non dare legatario, quod de iure communi ſsecus erat, quia initio legatum nullius momenti
fuerat.
- 39 Diſspoſsitionem legis Partitæ in caſsu ſsuperiori loquentis, ex deciſsione l. 31. Tauri, confirmatam videri,
noua Authoris conſsideratio in hac materia.
- 40 Legatum, vel fideicommiſsſsum in liberam & abſsolutam cuiuſsque tertij voluntatem conferri non poſsſse; vt: Lego Titio centum, ſsi Sempronius voluerit: in
arbitrium tamen conferri poſsſse, quod ad arbitrium
boni viri reducitur, & de ratione differentiæ, vide infrà num. 44. in fine.
- 41 Legatum poſsſse conferri in voluntatem liberam alterius,
quàm hæredis, ex ſsententia quorundam, quæ hoc
num. & ſseq. improbatur.
- 42 Emmanuelis Coſstæ, & D. Franciſsci Sarmienti opinio
quædam contra Communem confutatur, & Communis defenditur, & num. ſseq.
- 43 L. 1. ff. de legatis 2. verus ſsenſsus traditur, & Cumani
interpretatio recipitur.
- 44 L. ſsenatus, §. legatum, ff. de legatis 1. explicatur, &
communis interpretatio probatur.
- 45 Legatum in liberam cuiuſsque tertij voluntatem, ex
legibus Partitæ conferri non poteſst, ſsicut nec de
iure communi conferri poterat.
- 46 Legata, ac etiam diſspoſsitiones aliæ particulares quæcunque, ex legibus Tauri, in voluntatem alterius
validè conferuntur, ex ſsententia Petri de Peralta,
quæ ab Authore probatur & ſsuprà, num. 39.
- 47 Legatum certæ quantitatis, aut certæ ſspeciei, relictum
alicui, ſsi Titius arbitratus fuerit, non eſsſse purum,
ſsed conditionale, ac per conſsequens Titio non arbitrante, vel arbitrari nolente, aut in mora arbitrandi exiſstente, legatum corruere, ſsicut defectu cuiuſslibet conditionis, ex ſsententia communi.
- 48 Contrà, ex ſsententia Cumani, Socini, & aliorum, quæ num. ſseqq. per Authorem probatur.
- 49 Legatum in ſspecie propoſsita ſsuprà, num. 47. purum eſsſse,
& non conditionale, cum Socino, & Cumano contra
Communem.
- 50 Legatum arbitrio, vel ad arbitrium hæredis, aut
commiſsſsarij, vel alterius cuiuſsque relictum, illo
non arbitrante, vel arbitrari nolente, non corruere,
ſsed ad arbitrium boni viri recurrendum eſsſse, provt hoc numero latiùs dicitur, vbi res iſsta meliùs
quàm anteà erat, aperitur, ac nonnullæ leges Regiæ nouiter, & verè explicantur.
- 51 Subſstantia diſspoſsitionis in alterius voluntatem conferri
non poteſst; qualitas verò, vel acceſsſsorium, hoc eſst,
perſsonarum electio, vel declaratio tantùm de iure
confertur.
- 52 Roderici Suarez, ſsingularia verba in propoſsito referuntur.
- 53 Pater ſsi dicat, quòd meliorat vnum ex filiis, quem
vxor, vel commiſsſsarius elegerit, diſspoſsitio valet, provt hoc num. & ſseq. declaratur.
- 54 Pater ſsi meliorauit vnum ex filiis, non deſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè,
ſsed eo dumtaxat dicto, quod meliorabat vnum ex
filiis, arbitrio, vel ad arbitrium Seij, vel in eo quod
Seius fuiſsſset arbitratus, valebit melioratio; tamen
priùs debet fieri executio, & declaratio quantitatis,
quàm melioratio peti valeat per melioratum.
- 55 Meliorandi aliquem ex filiis facultas, ſsi concedatur
alicui, & is meliorare, ſsiue nominare aliquem ex
filiis ad meliorationem noluerit; omnes filij æqualiter admittentur.
- 56 Pater ſsi dicat: Concedo facultatem; vel, do poteſstatem vxori meæ, vel alicui alteri meliorandi
vnum vel duos ex filiis, vel nepotibus, vtrùm
melioratio valeat? vbi in primis Telli Ferdinandez
ſsententia refertur, & præcipuum eius fundamentum adducitur.
- 57 Deinde alia, & contraria ſsententia profertur, & circa
fundamenta illius nonnulla nouiter, & verè adnotantur.
- 58 Author, vt in quæſstione ſsuperiori ſsuam ſsententiam interponat, nonnulla præmittit, quæ veriſsſsima putat,
nec ab aliquo hactenùs ſsic fuerunt excogitata; &
tandem Ioannis Guttierrez reſsolutionem tuetur, &
num. ſsequent.
- 59 L. 31. Tauri, verus, & germanus ſsenſsus adducitur, &
vide num. præced.
- 60 Præfatio legis, cauſsam finalem diſspoſsitionis oſstendit, &
mentem condentis declarat.
- 61 Petri de Peralta ſsententia relata ſsuprà, num. 39. &
num. 46. pro reſsolutione Authoris adducitur, &
num. ſseq.
- 62 Melioratio Tertij, & Quinti, eſst legatum, aut ſsaltem prælegatum, & quota pars bonorum, non hæreditatis.
- 63 Meliorare, aut non meliorare ſsi in voluntati vxoris,
vel commiſsſsarij, ita liberè poſsitum ſsit, vt nihil diſsponere, aut exprimere testator voluerit, ſsed dumtaxat dixerit, quòd ſsi velit vxor, vel commiſsſsarius,
melioret, aut meliorare poſst vnum ex filiis teſstatoris ipſsius, aut ex tertia bonorum ſsubſstantia, ſsi
velit, in aliquem ex filiis primogenium inſstituat,
vtrùm diſspoſsitio valeat?
- 64 Roderici Suarez locus relatus ſsuprà num. 52. explicatur.
DE captatoria voluntate, item de ea, quæ in arbi
*trium, vel in voluntatem alterius cuiu
ſsque confertur, quamuis
in mille locis permulti Authores & plena quidem manu
ſscrip
ſserint; plurima tamen
ſsunt, quæ indi
ſstinctè nimis traduntur, & maiori explicatione indigent: idcircò, quia materia hæc vtilis e
ſst, & frequenter contingens, multúmque ab Scribentibus inuoluta,
|
operepretium erit, per ca
ſsus
ſsuos principales di
ſscurrere, & quæ ad propo
ſsitum pertinent, di
ſstinctione & re
ſsolutione explicare;
ſsic enim eueniet, vt ex dicendis
nunc facilè vnu
ſsqui
ſsque dilucidam huius materiæ interpretationem deducere po
ſsſsit, ac etiam in principali
quæ
ſstione Telli Ferdinandez
ſsententia di
ſscutietur
apertiùs.
Et ad rem deueniendo, in primis con
ſstituo, capta
*toriam voluntatem à Senatu
ſscon
ſsulto improbatam, vt
con
ſstat ex iuribus
ſstatim citandis, non dici eam, quæ con
ſsertur in voluntatem alterius, de qua agitur
in l. illa* inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis; e
ſst enim captatoria voluntas diuer
ſsa ab ea, quæ ex alieno pendet arbitrio, & tunc demum
ſsit, cùm quis
ſsub conditione alterius relicti
ſsibi vici
ſsſsim faciendi, alteri relinquit, veluti
ſsi te
ſstator dixerit:
Si me hæredem reliqueris, te hæredem inſstituo; vel,
Tibi lego, ſsi mihi legaueris: vel
ſsi ad
tertij per
ſsonam referantur verba, vt,
ſsi Titius me hæredem inſstituerit, Sempronius mihi hæres eſsto: nam ex Senatu
ſscon
ſsulto, di
ſspo
ſsitiones huiu
ſsmodi pro non
ſscriptis habentur, quia captionem manife
ſstam continent,
& per eas alienam
ſsub
ſstantiam, & hæreditatem captare,
& venari quis intendit: ac denique capeandæ mortis
alterius votum præbetur,
l. 1. ff. de his, quæ pro non ſscriptis habentur, leg. illæ autem, l. Clemens, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, & cum Ca
ſstellioneo eleganter docuit Cumanus
in leg. captatorias, ff. de hæredibus inſstituendis, &
in leg. 1. colum. penult. ff. de legatis 2. & tentauit Decius
in l. captatorias, 2. col. C. de teſstamento militis. Sequuntur Socinus, & Ludouicus Lu
ſsitanus, qui
retulit eum
in l. vtrùm, §. cùm quidam, col. 4. ff. de rebus
dubiis. Antonius Augu
ſstinus
emendat. lib. 4. cap. 15. Corra
ſsius
Miſscellan. iuris lib. 5. cap. 13. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 5. fol. 785. vbi
dicit, quòd vulgus Doctorum, captatorias in
ſstitutiones
vocat, quæ conferuntur in alterius voluntatem, non
aliâ vllâ, quàm bonarum literarum ignorantiâ, quâ omnes mi
ſserè laborarunt. Deinde captare nihil aliud e
ſsſse,
* quàm artificio quodam, & dolo ip
ſsas qua
ſsi allicere, &
ad vtilitatem no
ſstram contorquere, cauillí
ſsque, & malitio
ſsa interpretatione efficere, vt pro nobis facere videantur. Eandem
ſsententiam tenuerunt Antonius Co
ſstanus
lib. 1. quæſstionum. cap. 7. Couarruuias
in cap. cùm
tibi, de teſstamentis, num. 2. Co
ſsta
ſselectarum interpret.
lib. 1. cap. 21. num. 7. Samientus lib. 2. ſselectarum, cap. 4. num. 1. & cap. 6. in princ. & num. 35. in fine, & nullo ex
his relato, Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 60. vbi
num. 61. & ſseqq tribus modis
limitat. Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 598. lib. 5. qui licèt eo loco, terminos hos captatoriæ di
ſspo
ſsitionis, &
eius, quæ in arbitrium, aut voluntatem alterius confertur, confundat: tamen
ibidem, num. 20. rectè aduertit
captatoriam di
ſspo
ſsitionem propriè dici, provt
ſsuperiùs
diximus. Surdus etiam
deciſs. 98. num. 6. Et ita tenendum e
ſst, vt etiam aliquando in vna ex 260. A
ſsſsertionibus, publicè defendimus, quidquid infiniti Authores
terminos prædictos inuoluant, & captatoriam voluntatem vocent eam, quæ in alterius voluntatem, aut arbitrium confertur, quomodo confundunt, & malè intelligunt Glo
ſsſsa
in dict. l. captatorias, C. de teſstamento militis, vbi Paulus
num. 4. Bartolus, & communiter omnes
in l. 1. ff. de legatis 2. vbi Petrus de Peralta
num. 49. ſsic
defendit, & Neotericorum obiectionibus contendit
ſsatisfacere, &
ibidem D. Anton, de Padilla
num. 50. Rodericus Suarez
in tractatu, de captatoria voluntate, Gregorius Lopez
in l. 11. in Gloſsſsa magna, tit. 3. partita 6. Caualcanus
in conſs. 107. num. 1. & in conſs. 108. num. 3. Decius
in conſs. 494. num. 3. & ſseqq. Pari
ſsius
in conſs. 38. ex
num. 45. lib. 3. Afflictis
deciſs. 371. num. 5. Antonius Gomezius
in l. 31. Tauri, num. 1. & ſseqq. & idem Vela
ſsquez
de Auendaño
gloſs. vnica, num. 2. Menchaca
de ſsucceſsſsionum. creatione, lib. 1. §. 1. num. 19. & lib. 2. §. 17. num. 79. 80. & ſseqq. & de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 16. 18. 20. & 24. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 3. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 48. n. 8. Matienzus
in l. 5. tit. 4. gloſs. 1. per totam, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & ibidem Azeuedius
num. 15. Simon de
Prætis
de interpretatione vltimar. volunt. lib. 1. ſsolut. 5. ex num. 4. fol. 26. Baconius
declarationum. iuris lib. 4. declarat. 63. num. 4. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris,
lib. 42. cap. 17. num. 2. & in eodem errore fuerunt etiam
Decianus
in conſs. 68. per totum, vol. 4. maximè
num. 34. vbi dixit,
ſsed malè quidem, captatoriam voluntatem e
ſsſse,
quando tota
ſsub
ſstantia te
ſstamenti collata e
ſst in meram
voluntatem tertij, &
in conſs. 2. num. 11. vol. 5. & in conſsil. 88. num. 7. & num. 11. vol. 5. Petrus Surdus
in conſsil. 264. num. 5. & 6. & num. 22. & 23. lib. 2.
Nec pro prædictis Authoribus facit textus
in l. ca*ptatorias, 70. ff. de hæredibus inſstituendis, dum inquit,
captatorias in
ſstitutiones dici eas, quarum conditio conditio confertur in
ſsecretum alienæ voluntatis verè enim
ſsatisfacit Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 5. fol. 785. & eo non relato, Couar.
in dict.
cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 2. dum dicunt,
ſsecretum alienæ voluntatis ideò vocari te
ſstamentum viuentis, quòd non
ſsolebant aperiri tabulæ ni
ſsi po
ſst mortem:
ſsic ex
ſsunt captatoriæ
ſscripturæ, quæ in futurum conferuntur, non quæ in præteritum, vt acceptum beneficium rependant,
l. illæ inſstitutiones, 71. ff. de hæredibus
instituendis, per quem textum
ſsic adnotarunt omnes
communiter, vt con
ſstat ex multis relatis
ſsuprà. Alexander
in conſs. 81. col. 2. lib. 6. Decius
in dict. l. captatorias, & in conſs. 362. Socinus iunior
in conſs. 75. lib. 3. Cuiacius
obſseruationum. lib. 16. cap. 11. qui rectè intelligit text.
*
in l. Clemens patronus, §. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, dum dicit, in
ſstitutionem, de qua
ibi, captatoriam
non fui
ſsſse, proptereà quòd te
ſstator retulit
ſse ad in
ſstitutionem præteritam, quamuis ad futuram te
ſstamenti
recitationem re
ſspexerit.
Nunc ex prædictis infertur ad nonnulla, & in primis
* captatoriam voluntatem, nec fauore piæ cau
ſsæ permitti;
nam cùm in ea captio ac dolus quidam in
ſsit,
reprobáq;reprobáque
alienæ hæreditatis ambitio, vt facta hæredis in
ſstitutione, aut legato relicto, qui captat, propriam voluntatem
mutet, nec pietatis intuitu permitti poterit, argumento
textus
in cap. ſsuper eo, de vſsuris: quod contra Communem rectè defendit Couar.
in dict. cap. cùm tibi, de teſstamentis, num. 13. & tenuit etiam Decianus
in conſs. 68. num. 34. volum. 4. & in conſs. 86. num. 6. & num. 26. vol. 5. quorum opinionem
ſseruarem ego, ac veri
ſsſsimam crederem, ob
ſseruatis nonnullis, quæ præmittere nece
ſsſsarium erit, nec ab aliquo Recentiorum
ſsic animaduertuntur, aut præmittuntur.
Et ante alia, primò, præfatum dubium minimè de
*ci
ſsum, nec etiam aliquo modo tactum à Pontifice
in d.
cap. cùm tibi, de teſstamentis; quicquid contrà putent
* nonnulli,
ſsed malè quidem, vtpote cùm ille textus non
loquatur de captatoria voluntate,
ſsed de di
ſspo
ſsitione,
quæ in alterius arbitrium, aut voluntatem confertur: quæ diuer
ſsa e
ſst,
vt ſsuperiùs dixi.
Secundò, deceptos communiter Doctores, qui quæ
*
ſstionem
ſsuperiorem mouentes, vtrùm
ſscilicet captatoria
voluntas permittatur fauore piæ cau
ſsæ, terminos præfatos confundunt, & Scribentium deci
ſsiones allegant
quæ non loquuntur de captatoria
volũtatevoluntate,
ſsed de di
ſspo
ſsitione, quæ ab alieno
pẽdetpendet arbitrio; quod diuer
ſsum e
ſst;
ac
ſseparatim in quæ
ſstionem moueri debuit: aliud enim
e
ſst quærere, an fauore piæ cau
ſsæ vltima voluntas ab
alieno po
ſsſsit arbitrio pendere; an, vt dixi, captatoria
di
ſspo
ſsitio permittatur? quod ex
ſse patet apertè, nec
ſsic
di
ſstinctè con
ſsideratur ab aliis.
Tertiò, præfatam re
ſsolutionem Didaci Couar. (quæ
* & Deciani, & aliorum e
ſst) temperandam, ac intelligendam, prove optimè, ac verè intellexit Sarmientus
ſselectarum interpretationum. lib. 1. c. 4. num. 8. nec po
ſsſse extra
ca
ſsum ab eo con
ſsideratum, captionem, aut dolum interuenire, provt ip
ſse explicat.
Quartò, Recentiores nonnullos in hac materia
ſscri
* |
bentes in di
ſstinctè nimis, aut valdè generaliter in quæ
ſstione
ſsuperiori loquutos, dum exi
ſstimarant, captatoriam voluntatem fauore piæ cau
ſsæ, nullo modo redargui po
ſsſse; nam imò redargueretur,
ſsi daretur ca
ſsus,
quem con
ſsiderauit Sarmientas: quod non
animaduertũtanimaduertunt, &
ſsic indi
ſstinctè malè tenuerunt Guillielmus Benedictus
in cap. Rainuntius, de testamentis, verbo, condidit,
el primero, num. 8. verſs. Tertiò fallit. Padilla
in l. 1. num. 50. ff. de legatis 2. Marcus Antonius Peregrinus de
fideicommiſsſsis, art. 33. num. 66. alios multos sciens con
ſsultóque prætermitto.
Quintò, captatoriam di
ſspo
ſsitionem
ſstatuto, lege, vel
* con
ſsuetudine po
ſsſse permitti: quod contra Couar. &
alios concludenti ratione probat Sarmient.
ſselectarum
lib. 2. dict. cap. 4. num. 9. Menchaca, qui eiu
ſsdem Couar.
fundamentis optimè
ſsatisfacit
de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 85. fol. 45. & de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 16. num. 16. vbi
ſsingularem rationem in propo
ſsito adducit Padilla
in l. 1. num. 52. ff. de legatis 2. Michaël
Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 9. adhuc tamen nullo iure permi
ſsſsam; nam in
* primis iure ciuili, ex Senatu
ſscon
ſsulto, captatoria: di
ſs
*po
ſsitiones improbantur: quod certi
ſsſsimum e
ſst ex iuribus citatis
ſsuprà, atque vt indubitatum tradiderant omnes Scribentes communiter, Afflictis
deciſs. 371. num. 5. Rodericus Suarez
de captatoria voluntate, num. 6. Pari
ſsius
in conſs. 38. num. 66. & in conſs. 89. num. 45. lib. 3. Alciatus
in conſs. 551. num. 2. Surdus
in conſs. 264. ex num. 22. lib. 2. latiùs
deciſsi. 98. per totam, & deciſs. 68. num. 5. & 6. & deciſs. 53. num. 6. & num. 8. cum ſseqq. & num. 16. & 28. Decianus
in conſs. 68. vol. 4. Hyppolit. Riminald.
in conſsil. 598. lib. 5. Anton. Gomez
in. 31. Tauri, num. 1. Pe
*ralta
in rubrica, ff.de hæredibus inſstituendis, num. 73. & 76. ius verò Pontificium circa captatoriam voluntatem nihil di
ſspo
ſsuit,
ſsed de alia, & diuer
ſsa di
ſspo
ſsitione,
aut voluntate tractauit
in dict. cap. cum tibi, de testam. vt con
ſstanter, ac veri
ſsſsimè quidem a
ſsſseuerarunt
ibidem Couar.
num. 13. in princ. Sarmient. ſselectarum, lib. 2. dict.
cap. 4. num. 8. & cap. 6. num. 35. in fine. Ius etiam Regium
* nihil nouum induxit, nec antiquum alterauit,
ſsed ius
commune quoad captatorias di
ſspo
ſsitiones intactum, &
illæ
ſsum reliquit;
ſsic, vt nec eas reprobauerit expre
ſssè,
nec aliquo modo permi
ſserit: quod ex infinitis à me
originaliter prælectis,
ſsolus Matienzus
ſsic animaduertit
in l. 5. tit. 4. gloſs. 2. num. 1. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ; idque veri
ſsſsimum e
ſst ex verbis eiu
ſsdem legis, quæ de
alia & diuer
ſsa voluntate loquitur, hoc e
ſst de ea, quæ in arbitrium, aut voluntatem,
ſsiue in electionem commi
ſsſsarij confertur, vt ex verbis ip
ſsius con
ſstat apertè: remanent ergo in
ſsuo vigore, quæ de iure communi circa
voluntatem huiu
ſsmodi
ſsunt
ſstatuta, quæ tamen, vt dixi,
lege,
ſstatuto, vel con
ſsuetudine po
ſsſsent alterari, quicquid contrà defendat Surdus
dict. deciſs. 53. ex num. 8. cui
ſsatisfieri pote
ſst ex dictis per Sarmientum, & Menchacam locis relatis
ſsuprà, num. 13. & vide d. Authorem
ibidem, per totam deciſsionem, vbi eraditè agit, an captatoria di
ſspo
ſsitio conuale
ſscat per approbationem hæredis, & an pacto validari po
ſsſsit? &
in aliis duabus deciſsionibus relatis ſsuprà num. 15. nonnulla tradit in hac materia vtilia.
Sextò & vltimò, hæredis in
ſstitutionem, vel legatum
* fauore piæ cau
ſsæ, ab alieno arbitrio, vel à libera alterius cuiu
ſsque voluntate po
ſsſse pendere, & con
ſsequenter
hunc ca
ſsum
ſseparandum ab eo, de quo
ſsuprà, an
ſscilicet fauore piæ cau
ſsæ, captatoria voluntas po
ſsſsit permitti: quos Doctores confundunt, nec certam, aut di
ſstinctam re
ſsolutionem tradunt. Sic tamen tenendum
e
ſst, vt etiam tenuerunt expre
ſsſsim Corneus, Alexand. &
Ia
ſson
in l. captatorias, C. de teſstamento militis, & ibidem Decius
col penult. & cum multis Menchaca
de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 80. fol. 44. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. n. 7. quid intel
*ligit iuxta communem interpretationem textus
in dict.
cap. cùm tibi, de teſstamentis, de qua e
ſst latiùs videndus Conar.
ibidem. num. 10. 11. & 12. Sarmientus
ſselectarum,
lib. 2. cap. 6. ex num. 35. v
ſsque
in finem capitis. D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 5. num. 10. & num. 25. noui
ſsſsimè Andreas
Fachineus
controuerſsiarum iuris, lib. 5. cap. 57. & hactenùs de primo ca
ſsu, & de captatoria di
ſspo
ſsitione.
Nunc verò, &
ſsecundo loco con
ſstituęndum e
ſst, in
*
ſstitutionem illam;
Quos Titius voluerit, hæredes inſstituo, vel aliter quocunque modo in alterius voluntatem collatam, captatoriam non e
ſsſse, vt
ſsupra dixi; vitio
ſsam tamen reputari, & à iure improbatam: quoniam
ſsatis
con
ſstanter veteres decreuerunt, te
ſstamentorem iura
ip
ſsa per
ſse firma e
ſsſse oportere, non ex alieno arbitrio
pendere,
l illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis,
l. 11. tit. 3. partita 6. leg. 29. tit. 9. eadem partita, vbi
communiter omnes Scribentes
ſsic adnotarunt, Decius
in conſs. 494. num. 6. Socinus
in l. vtrùm, §. cùm quidam, in
princ. vbi Ludouicus Lu
ſsitanus
col. 3. ff. de rebus dubiis Pari
ſsius
in conſs. 38. num. 45. vol. 3. Ruinus
in conſs. 21. n. 6. lib. 2. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creat. lib. 2. §. 17. num. 79. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio,
quæſst. 18. num. 1. & num. 3. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommſsſsis, art. 33. num. 52. fol. 301. & alij plures,
quos in vnum conge
ſsſsi
ſsuprà, num. 4.
Videamus nunc de ratione prædictorum; quare, in
*quam, vltima te
ſstatoris di
ſspo
ſsitio, aut voluntas ex alterius voluntate pendre non po
ſsſsit? Et plures rationes
a
ſsſsignar
ſsolent in propo
ſsito, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Antonius Gomez,
in l. 31. Tauri, num. 1. Menchaca
dict. §. 17. num. 79. Guillelm. Benedictus, qui
ſsubtilem, & non inelegantem rationem adducit
in cap.
Rainuntius, de teſstamentis, verbo, condidit,
el primero,
num. 1. Simon de Prætis
de interpretatione vltmarum
voluntatum, lib. 1. ſsolut. 5. num. 4. fol. 26. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. fol. 783. Sarmientus
ſselectarum, lib. 2. cap. 6. num. 2. & 3. Petrus
de Peralta
in l. 1. ff. de legat. 2. num. 54. verſs redeundo ad
præmiſsſsa. Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum; gloſs. 5. principali, num. 2. 3. 4. & ſseqq. Hyppolit. Riminald.
in* conſs. 598. num. 3. num. 8. & num. 11. lib. 5. quo loco, & per
totum con
ſsilium latè, & eleganter tractat materiam
huius Capitis, & plures rationes congerit ad textum
in
dict. l. illa inſstitutio; illa tamen verior e
ſst, ac communior, quòd cum te
ſstamentum
ſsit no
ſstræ voluntatis iu
ſsta
ſsententia
l. 1. ff. de teſstamentis, veteres decreuerunt ex
alieno arbitrio pendet non po
ſsſse: quoniam te
ſstamentum, quod ex alieno pendet arbitrio, propriè te
ſst amentum dici non po
ſsſset, cùm non te
ſstatoris,
ſsed alterius
voluntatem contineat, vt Connanus, Gra
ſsſsus, & alij
locis relati ſsupra animaduertunt, & Duarenus
ad titulum ff. de hæredibus instituendis, cap. 3. verſs. 6.
Extenditur autem, & limitatur
ſsuperior re
ſsolutio
nonnullis modis provt extendunt, & limitant Gra
ſsſsus
dicta. §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 3. & ſseqq. Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, dict. art. 33. ex num. 52. v
ſsque ad
num. 60. quibus aliquid adjicere nece
ſsſse non e
ſst. Dumtaxat præ
*termitti non pote
ſst, de iure communi proba
ſsſse nonnullos, licèt alij di
ſsſsentiant, valere in
ſstitutionem, cùm
per
ſsona hæredis non nominatur expre
ſsſsim,
ſsed electio
certarum per
ſsonarum committitur alteri; vt,
Inſstituo
vnum ex fratribus, aut
conſsanguineis, quem Titius elegerit, quia tunc non
ſsub
ſstantia in
ſstitutionis confertur in
alterius arbitrium,
ſsed per
ſsonæ electio: quod cum Pari
ſsio, & aliis
ſsic re
ſsoluit, & e
ſsſse communem
ſsententiam
profitetur Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, dict. §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 6. Hodie po
ſst deci
ſsionem
l. 31. Tauri, quæ e
ſst
l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, id procedere non pote
ſst, vtpote cùm te
ſstator certam omninò per
ſsonam nominare debeat, quam præcisè tenetur commi
ſsſsarius hæredem in
ſstituere; nec
ſsufficit incertum de
de certis nominare, ex quibus vnum eligat commi
ſsſsarius ip
ſse, ve rectè; & latiùs fundant Emmanuel Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstam. in 6. in 1. part, verbo, pauperes,
n. 6. Matienzus
in dict. l. 5. tit. 4. gloſs. 2. n. 2. & 3. & ibidem Azeuedius
num. 13. lib. 5. nouæ recopilationis, Vela
ſs|
quez de Auendaño in
l. 31. Tauri, gloſsſsa vnica, n. 30.
Deinde prætermitti non pote
ſst aliud, ad quod in ter
*minis nullus hactenus Scribentium animaduertit, videlicet
ex dict. l. 31. Tauri, aliud dubium
ſsublatum, quod
de iure communi
cõtrouerſumcontrouerſum erat, nec
ſsatis apertè deci
ſsum; vtrùm, quemadmodum in
ſstitutio hæredis non
pote
ſst de iure communi in alterius voluntatem relinqui,
ſsic nec in arbitrium alterius per verba arbitrij conferri po
ſsſsit? An verò contrà dicendum
ſsit, provt in legatis, & relictis particularibus di
ſstinguemus
infrà? Et
Ca
ſstren
ſsis
in l. captatorias, num. 2. C. de teſstamento mi*litis, idem putauit in in
ſstitutionibus, quod in legatis: &
con
ſsequenter in
ſstitutionem hæredis in arbitrium alterius validè conferri po
ſsſse; &
probarũtprobarunt Alexander
in conſsilio 175. lib. 6. Caualcanus
in conſs. 107. num. 1. Padilla
in l. 1. ff. de legatis ſsecundò, num. 2. tenuit etiam Accur
ſsius
in l. is qui hæres. in verbo, arbitrium,
ff. de acquirenda hæreditate, & cum eo
ſsentiunt communiter Scribentes
ibi, vt ante alios eruditè aduertit Petrus de Peralta
referendus
infrà, & pro hac parte, (quam ego olim in
vna ex 260. A
ſsſsertionibus
ſsecurè tuebar,
ſsed non ita maturè rem in
ſspiciebam, nec ad
l. 31. Tauri inferebam) non
mediocriter vrget, verè negari non po
ſsſse, quin nulla lege expre
ſsſsum reperiatur, quòd in
ſstitutio hæredis in
arbitrium alterius relinqui non po
ſsſsit, quamuis expre
ſsſsum fuerit, quòd in voluntatem alterius non
* conferatur, nam
in dicta l. illa inſstitutio, collatam
fui
ſsſse in
ſstitutionem in liberam voluntatem, apertè demon
ſstrant illa verba:
Quos Titius voluerit. Verba autem,
quæ
ſsequuntur:
Non ex alieno arbitrio pendere, coacta
ratione, de libera voluntate intelligi debent, aut de libero arbitrio ad arbitrium boni viri non regulato; dixit
enim Iurecon
ſsultus:
illa inſstitutio, Quos Titius voluerit,
ideò vitioſsa eſst, quoniam alieno permiſsſsa est arbitrio. Tunc
autem certum e
ſst,
verbũverbum arbitrio, pro arbitrio libero
ſumẽdumsumendum, cùm in arbitrio libero quę
ſstio propo
ſsita fui
ſsſset
ſsubdit po
ſstmodùm rationem:
Quoniam ſsatis conſstanter
veteres decreuerunt teſstamentorum iura, &c. Vbi etiam
verbum
arbitrium pariformiter
ſsumendum e
ſst, vt ad
interrogata re
ſspondi
ſsſse, atque rationem eorum reddidif
ſse Iurecon
ſsultum ip
ſsum dicamus, iuxta textum
in l. 10. §. qui interrogatus, ff. de interrogatoriis actionibus, l. 134. §. idem reſspondit plerumque ff. de verborum obligat, aliàs
ratio illa diuer
ſsa e
ſsſset à quæ
ſstione, quæ in principio propo
ſsita fuit, quod credendum non e
ſst; &
ſsic ce
ſsſsat præcipuum fundamentum contrariæ partis.
*
Nec placet conſsideratio Decij in conſs. 494. Quod ſsuprà maturè, ante finem, quem ſsequutus eſst Peralta in l. 1. ff. de legatis ſsecundò, num. 53. in verſsiculo, Sed meminit
Decius, dum dicit verba illa, Non ex alieno arbitrio pendere, ideò adiecta vt arbitrium excluderent, nec dicere
textum aliquid de voluntate, eo quòd illud erat expeditum; tollitur enim conſsideratio hæc concludenti ratione; nam ſsi id adeò expeditum eſsſset, nec etiam neceſsſse
fuiſsſset, vt diceret Iureconſsultus in principio: Illa inſstitutio, Quos Titius voluerit, &c. Cùm ergo vellet Iureconſsultus dubium diffinire, quod circa inſstitutionem in
liberam alterius voluntatem collatam verſsabatur, meritò in initio legis expreſsſsit, ac poſstmodùm Dicti rationem adduxit.
Prætereà, & pro
ſsententia Ca
ſstren
ſsis vrget, certum
e
ſsſse, in
ſstitutionem
ſsub conditione fieri po
ſsſse, Si Titius
in capitolium a
ſscenderit,
l. ſsi quis Sempronium, cum
multis aliis, ff. de hæredibus inſstituendis: quo ca
ſsu liberum e
ſst Titio in capitolium nolle a
ſscendere, & facere,
vt di
ſspo
ſsitio corruat: ergo multò magis
ſsub conditione
fieri pote
ſst,
ſsi Titius arbitratus fuerit: quo ca
ſsu non ita liberè
relictũrelictum e
ſst in pote
ſstate Titij, vt efficere po
ſsſsit, quòd
di
ſspo
ſsitio corruat, per textum
in l. Thais, §. ſsorore, ff. de* fideicommiſsſsariis libertatibus, per quem tollitur dubitatio Sarmienti,
ſselectarum libro primo capit. 6. num. 4. ad
finem; is enim in propo
ſsita quæ
ſstione ideò dubitauit de
ſsententia Ca
ſstren
ſsis, quod durum
ſsibi videatur, vt ex
alicuius arbitrio, totius te
ſstamenti vires, & in
ſstitutio, quæ caput e
ſst te
ſstamenti, debeant pendere; nam
ſsicut
dixi, ex dubio fortunæ euentu pote
ſst pendere, appo
ſsita
conditione ca
ſsuali quacunque; cur etiam ex arbitrio boni viri pendere non poterit? provt pendet in ca
ſsu prædicto,
l. ſsi ſsic, ff. de legatis primò, cùm illud ab initio
certum
ſsit, vt
ſstatim dicemus, & ita tenendum exi
ſsti
*mo, quamuis contrariam
ſsententiam po
ſst Baldum defendat Cumanus
in dict. l. illa inſstitutio, ff. de hæredibus
inſstituendis, Decius
in dict. l. captatorias, num. 7. & in
conſs. 494. ſsub
num. 5. Pari
ſsius
in conſs. 38. num. 69. lib. 3. Sarmientus
dict. cap. 6. num. 4. per totum, Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articulo 33. num. 70. fol. 304. lati
ſsſsimè Peralta
in d.l. 1. ff. de legatis ſsecundò,
num. 53. in verſsicul. & non tantum vt eſst prædictum, v
ſsque
ad
num. 55. vbi dicit, hanc opinionem probabiliorem
e
ſsſse, & pro ea inducit
l. 11. tit. 3. partita 6. in verſs. aquel
ſsea mi heredero, & in
verſsiculo, ò eſstableciere, & in
verſsiculo, eſsto es porque el eſstablecimiento, & l. 29. titul. 9. partita 6.
Ego verò, vt dixi, Ca
ſstren
ſsis
ſsententiam, in
ſspecto
iure communi, probarem libentiùs,
ſsed ex dictis legibus
Partitæ, facilè etiam mihi
ſsuaderem, contrariam opinionem magis probari,
ſsic, vt ip
ſsæ leges ideò for
ſsan factæ
ſsint, vt rem hanc iure communi non deci
ſsam deci
*derent, vel vt dubium, & altercationem Doctorum
ſsub
mouerent: quod tamen hodie ce
ſsſsauit omninò po
ſst deci
ſsionem
l. 31. Tauri, quæ e
ſst
l. tit. 4. lib. 5. nouæ Compilationis; ex illis enim certa forma de
ſscripta e
ſst, ac nec
in arbitrium quidem, nec etiam in liberam voluntatem
vltima di
ſspo
ſsitio conferri pote
ſst, ni
ſsi per
ſsonâ hæredis
nominatim expre
ſsſsa, vt
ibi dicitur.
*
Denique ex eiſsdem legibus tollitur aliud dubium, &
confirmatur apertà ſsententia dicentium, lege, vel ſstatuto effici poſsſse, vt extranea cuiuſsque teſstatoris voluntas, alterius diſspoſsitioni committi poſsſsit etiam liberè;
quod cum Angelo, Socino, Alexandro, & Ripa, rectè probauit Couarru. in cap. cùm tibi, de teſstamentis, n. 13. verſsicul in quo ſsequor, tenent etiam Antonius Gomez.
in l. 31. Tauri, num. 5. Michaël Graſsſsus receptarum ſsententiarum, §. inſstitutio, quæſst. 18. num. 9. Menchaca, qui
contrariæ partis fundamentis optimè ſsatisfacit, de ſsucceſsſsionum. creatione, lib. 1. §. 1. num. 19. lib. 2. §. 13. n. 20. & 24. Matienzus in l. 5. tit. 4. gloſsſsæ prima, num. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Ludouicus de Lana in conſsilio de
formula teſstamenti nuncupatiui, quod eſst iunctum reſsponſso Ludouic. Zunt. pro vxore, num. 106. Et hactenus
de inſstitutionibus, aut relictis vniuerſsalibus, quę in liberam alterius voluntatem conferuntur, vel in arbitrium.
Nunc verò & tertiò loco agendum e
ſst de legatis, aut
relictis particularibus, quæ voluntati, aut arbitrio alterius committuntur. Et pro ab
ſsoluta, atque di
ſstincta explicatione con
ſstituere nece
ſsſsarium erit, quòd legata huiu
ſsmodi, aut in voluntatem legatarij relinquuntur, aut
in voluntatem grauati, aut alicuius tertij: & quidem
primo ca
ſsu nonnullos ca
ſsus di
ſstinguit Bartol.
in l. 1. n. 2. ff. de legatis ſsecundo, In effectu tamen concludit, legatum
* relictum in arbitrium, vel in voluntatem ip
ſsius legatarij, validum e
ſsſse. Ratio euidens e
ſst, nam cùm etiam ab
ſsque tali conditione
ſsit in eius facultate libera, an illud
velit acceptare, vel nolit, nec inuito acquiratur, meritò
ſsic di
ſsponi pote
ſst, vt in voluntatem eius, cui relinquitur, di
ſspo
ſsitio conferatur,
l. ſsi ita legatum, §. illi ſsi volet,
ff. de legat. 1. l. ſsi ita expreſsſsum, ff. de conditionibus & demonſstrationibus, & Bartolum
ſsequuntur communiter
omnes, vt con
ſstat ex Peralta
in dict. l. 1. num. 49. ad finem. Antonio Gomezio
in dict. l. 31. Tauri, num. 3. verſsiculo, in voluntatem verò. Sarmiento
ſselectarum, lib. 2. cap. 6. num. 3. in fine. Couarruu.
in dict. cap. cùm tibi, de
teſstamentis, num. 6. Peregrino
de fideicommiſsſsis, art. 35. n. 67. per totum, vbi declarat di
ſstinctionem Bartoli
vbi
ſsuprà, hoc e
ſst,
in dict. l. 1. ff. de legatis 52. d. num. 2. Cùm
tamen legatum confertur in voluntatem legatarij, adiecta conditione,
ſsi velit, aut
ſsi voluerit, conditionale e
ſst,
* neque ad hæredes tran
ſsmittitur, ni
ſsi legatarius decla|
ret
ſse velle, quamuis aliàs conditio illa tacitè in
ſsit in
quolibet legato, nec tran
ſsmi
ſsſsionem impediat: quod
expre
ſsſsim probatur
in d.l. ſsi ita expreſsſsum, ff. de condit.* & demonſstrat. & notauit Bartolus
in d.l. 1. num. 2. ibi:
Aut dixit, ſsi voluerit; & valet, ſsi declaret ſse velle. Idem
Bartolus
in l. 3. num. 3. ff. de legatis 1. vbi reddit rationem, quam improbarunt ibi Ripa
num. 33. & Marianus
Socinus
num. 42. nec concludit Glo
ſsſsa
in dict. ſsi ita
expreſsſsum, verb.
pertinere, nec etiam Gomezius
in d.l.
31. Tauri, num. 3. idcircò vera ratio de
ſsumi debet ex verbis eiu
ſsdem legis, vbi Caius Iurecon
ſsultus dixit, legatum relictum Titio,
ſsi voluerit, non aliter ad hæredem
legatarij pertinere, quàm
ſsi ip
ſse legatarius voluerit ad
ſse
pertinere & reddit rationem:
Quia conditio perſsonæ iniuncta videtur. Qua
ſsi diceret, expre
ſsſsa conditione
ſsi voluerit, conditionem per
ſsonæ iniunctam videri: & ideò facultatem agno
ſscendi legatum, & declarandi an velit,
per
ſsonam legatarij non egredi, neque ad hæredes legatarij tran
ſsire, argumento textus
in l. in compromiſsſsis, ff.
de receptis arbitris;
ſsecus tamen e
ſsſse, quando conditio
illa non exprimitur,
ſsed tacitè tantùm ine
ſst: tunc enim
non re
ſstringitur ad per
ſsonam legatarij,
ſsed in hæredem
etiam tran
ſsmittitur facultas acceptandi legatum,
ſsi legatarius non agnouerit, iuxta textum
in l. ſsi poſst, ff. quando dies legati cedat, quia per
ſsonæ legatarij iniuncta non
erat.
Secundo verò ca
ſsu principali nonnullis modis di
ſstinguit Bartolus
in d.l. 1. ff. de legatis 2. num. 3. per totum, ex quo certa deducitur re
ſsolutio, legatum, vel fideicom
*mi
ſsſsium in meram hæredis voluntatem relinqui non
po
ſsſse, nec relictum valere; e
ſsſset enim illu
ſsoria i
ſst hæc
di
ſspo
ſsitio, quia
ſsaltem iuris præ
ſsumptione probabili,
conditio v
ſsquam non ex
ſstitura, cùm ip
ſse hæres nunquam vellet legata
ſsoluere,
l. ſsenatus, §. legatum, ff. de
legatis 1. l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. in arbitrium tamen, vel arbitrio hæredis legatum relictum validum e
ſst: vt putà,
ſsi dictum fuerit:
Si hæres
exiſstimauerit, ſsi putauerit, ſsi arbitratus fuerit; vel,
ſsi hæredi videbitur, vt in
d.l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, l. ſsi
ſsic, in princ. ff. de legatis 1. Per quæ iura
ſsic ob
ſseruant
cõmunitercommuniter omnes, vt te
ſstantur Menchaca
de ſsucceſsſsionum
creatione, lib. 2. §. 17. num. 79. Antonius Gomez
in l. 31. Tauri, num. 3. Petrus de Peralta
in d.l. 1. ff. de legatis 2. num. 49. verſs. Primus eſst, vbi Padilla
num. 3. Couarru.
in dict. cap. cum tibi, de teſstamentis, num. 6. Sarmientus
ſselectarum, lib. 2. cap. 6. n. 5. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. Emmanuel
Co
ſsta
ſselectarum lib. 1. cap. 21. num. 7. & his non relatis,
Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 65. per totum, fol. 302. & noui
ſsſsimè Andreas Fachineus
controuerſs. iuris lib. 5. cap. 58. & tunc
ſsiue hæres
*
ſsit in mora arbitrandi, aut arbitrari nolit,
ſsiue aliter arbitretur, quàm bonus vir arbitraretur, legatum, ex boni
viri arbitrio legatario debetur, vt docuit idem Bartolus
in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 3. in verſs. aut expreſsſsa re, vel quantitate, ibi:
Ideò eſst neceſsſse, &c. Quem
ſsequuntur communiter omnes, ex Alexandro
ibidem n. 10. Socino
in l. ſsi quis arbitratu, num. 22. ff. de verbor. obligat. Co
ſsta
ſselectar. lib. 1. cap. 21. n. 4. Antonius Gomez
in dict.
l. 31. Tauri, n. 3. in princ. ibi:
Imò eo etiam non arbitrante. Et
nullo ex prædictis relato, Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, dict. art. 33. num. 69. in finalibus verbis, ibi:
Licèt ſsecus in hærede, & confirmat apertè
ſsingularis lex
partit. 29. tit. 9. partit. 6. quæ, cùm ponitur in hę
*redis, qua
ſsi boni viri arbitrio legatum, expre
ſssè vult legatum omninò deberi, ni
ſsi hæres iu
ſstam cau
ſsam habeat contradicendi: corrigit verò ius commune in alio;
* nam quando legatum confertur in voluntatem hæredis,
non valere legatum de iure communi certum e
ſst, vt
probaui
ſsuprà: & tamen per illam legem valet, quando
in voluntatem hæredis confertur;
ſsed quando in voluntatem tertij, ius commune intactum remanet: valet ergo ex illa lege legatum
ſsub conditione relictum,
ſsi hæres voluerit, atque ex nutu hæredis omninò pendet;
ſsic vt in eius pote
ſstate po
ſsitum
ſsit rem dare, vel non dare
legatario: quod
ſsecus erat de iure communi, quia in
initio legatum nullius momenti fuerat, vt eleganter, atque eruditè aduertit Emmanuel Co
ſsta
ſselectarum lib. 1. cap. 22. num. 8. fol. mihi, 246. Peralta etiam
in l. 1. ff. de* legatis 2. num. 77. His addo, di
ſspo
ſsitionem
dict. l. partit. confirmatam videri hodie ex
l. 31. Tauri, quæ e
ſst
l. 5. tit. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ; per quas leges non
ob
ſscurè videtur di
ſsponentibus permitti, in aliorum voluntatem legata, & di
ſspo
ſsitiones particulares relinquere, vt ex illis ob
ſseruat & ip
ſse Peralta
in d.l. 1. num. 53. verſs. quia prædicta lex fori videtur hodie, & num. 51. in
princ. & num. 78. & præ
ſsentit Menchaca
de ſsucceſsſsionum
progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 20. & 24. vnde & in hæredis
voluntatem legatum relictum validum e
ſsſse debet ex dictis legibus: quod verum puto, nec ab alio hactenus
ſsic
e
ſst animaduer
ſsum.
Tertio tandem, & vltimo ca
ſsu vera re
ſsolutio
ſsit, le
*gatum, & fideicommi
ſsſsum in liberam, & ab
ſsolutam cuiu
ſsque tertij voluntatem conferri non po
ſsſse; vt, Lego
Titio centum, ſsi Sempronius voluerit; in arbitrium tamen
Conferri po
ſsſse, quod tunc ad arbitrium boni viri reducitur,
l. 1. ff. de legatis 2. vbi glo
ſsſsa ordinaria, Bartolus
num. 4. & communiter omnes
ſsecundùm Peraltam,
num. 49. verſs. Secundus caſsus, Padillam,
num. 48. &. 49. textus optimus
in l. ſsi ſsic, ff. de legatis 1. vbi in hunc modum
ſscribitur:
Si ſsic legatum relictum ſsit, ſsi æſstimauerit
hæres, ſsi comprobauerit, ſsi iuſstum putauerit; & legatum,
& fideicommiſsſsium debebitur, quoniam quaſsi viro bono potiùs ei commiſsſsum eſst, non in meram voluntatem hæredis
collatum. l, fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. & vbique Glo
ſsſsa ordinaria, ac cum ea Communis, vt
te
ſstantur Ia
ſson
in l. captatorias, num. 10. C. de teſstamento militis, Guil. Bened.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, condit,
el primero, num. 3. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione lib. 2. §. 17. num. 79. Antonius Gomez
in l. 31. Tauri, n. 3. Afflictus
deciſs. 371. num. 5. & 6. Sarmientus
ſselectarum lib. 1. cap. 6. num. 4. Couarruu.
in cap. cùm tibi, de testamentis, n. 6. &. 7. Peregrinus
de
fideicommiſsiſss, art. 33. num. 68. & 69. fol. 303. Decianus
in conſs. 68. num. 15. & 18. & 30. vol. 4. &
in conſs. 88. n. 3. vol. 5. late Hyppolit. Riminald,
in conſsil. 598. maximè
num. 32. lib. 5. Et ita tenendum e
ſst, quicquid Ludouicus
Lu
ſsitanus, &; alij contra exi
ſstimauerint, credentes, le
*gatum po
ſsſse conferri in voluntatem liberam alterius,
quàm hæredis, tamet
ſsi in
ſstitutio hæredis non po
ſsſsit in
alterius voluntatem ita liberam conferri; quos referunt, & latiùs di
ſsputant Co
ſsta
ſselectarum lib. 1. cap. 21. n. 7. verſs. tertia eſst ſspecies, & num. 28. & verſs. & ſseqq. Sarmientus
ſselectarum lib. 2. cap. 6. num. 28. verſs. ſsed contra iſstam
opinionem, qui duo nec communi
ſsententiæ accedunt,
* nec etiam
ſsuperiorem opinionem probant omninò; in
ea potiùs
ſsententia
ſsunt, vt exi
ſstiment, Mode
ſstinum Iurecon
ſsultum
in l. nonnunquam, ff. de conditionibus, & demonſstrationibus, & Vlpianum
in l. 1. ff. de legatis 2. contrarios exi
ſstere in hoc, an legatum in aliena voluntate
poni po
ſsſsit; nec po
ſsſse eorum opiniones in concordiam
reduci, eo quòd
ſsint omninò contrariæ; di
ſsſsentiunt tamen in alio, quòd Emmanuel Co
ſsta Vlpiani
ſsententiam
probauit: Sarmientus verò opinioni Mode
ſstini magis
adhæret.
Ego verò, vt dixi, libentiùs affirmo, à communi
ſsententia
recedendũrecedendum non e
ſsſse, quæ faciliùs defendi pote
ſst, quàm hæc, quæ Ludouico nouiter placuit, vt cum
iudicio firmauit Couar.
in dict. capit. cùm tibi, de
teſstamentis, num. 8. & quàm altera
ſsuperiorum Authorum, quæ nec vera e
ſst, nec probari pote
ſst ex verbis Vlpiani in
dict. l. 1. ff. de legatis 2. reiectis enim eorun
*dem Authorum, hoc e
ſst, Co
ſstæ, & Sarmienti interpretationibus, & aliis nonnullis, quas adducunt communiter Scribentes
ibidem, & Peralta
num. 48. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 3. Cuiacius
lib. 2. obſseruationum. cap. 2. Robertus
ſsententiarum,
lib. 2. cap. 11. ſsecurè, & con
ſstanter crediderim, Vlpiani |
mentem in ea lege eiu
ſsmodi fui
ſsſse, vt conditiones has,
ſsi Titius voluerit, aut
ſsi Titius in capitolium aſscenderit, dumtaxat æquiparare voluerit quoad
ſsignificandi modum: qua
ſsi diceret, legatum regulariter in alterius voluntatem conferri non po
ſsſse, quandoque tamen accidere, vt conferatur, vt cùm alicui legatur
ſsub condictione,
ſsi Titius in capitolium aſscenderit: quo ca
ſsu, quamuis non
expre
ſsſsim in voluntate Titij po
ſsitum e
ſst, an a
ſscendere
velit, nec-ne, & con
ſsequenter an debeatur, vel non debeatur legatum,
ſsicut in alio ca
ſsu, cùm expre
ſssè cauetur,
ſsi Titius voluerit; &
ſsic quoad voluntatem te
ſstatoris nihil intere
ſst,
ſsi Titius in capitolium a
ſscenderit, mihi legetur, an
ſsi voluerit; quoniam vtroque ca
ſsu voluntatem, aut factum Titij ex
ſspectari voluit te
ſstator; intere
ſst tamen quoad validitatem, & effectam legati, cuius
repectu æquiparatio non fit per Vlpianum; con
ſstat enim, diuer
ſsi
ſsſsimas e
ſsſse conditiones, vt dicit textus
in
dict. l. nonnunquam, ff. de condit. & demonſstrat. atque
eleganti
ſsſsimè explicauit Cumanus
in dict. l. 1. ff. de legatis 2. &
in l. is qui hæres, ff. de acquirenda hæreditate; & probauit Socinus
in l. ſsi quis arbitratu, num. 20. ff. de
verbor, obligat. Lu
ſsitani verò
ſsententiam relatam
ſsuprà num. 41. improbauit etiam Fachineus
controu. iur. lib. 5. cap. 58.
Deinde Neotericorum
ſsententia nec etiam probatur
* per textum in
l. ſsenatus, §. legatum, ff. de legatis 1. quippe, cùm ea lex iuxta communem, & veram
ſsententiam
intellecta, probet dumtaxat, legatum in alienam voluntatem,
ſscilicet legatarij poni po
ſsſse, quæ aliena dicitur re
ſspectu hæredis, vt ob
ſseruant Glo
ſsſsa ordinaria, &
communiter Doctores
ibi. Couarru.
in dict. cap. cùm
tibi, de teſstament, num. 8. ad finem, Antonius Gomez
in
l. 31. Tauri, num. 3. Petrus de Peralta
in dict. l. 1. ff. de legatis 1. num. 50. qui
num. 59. à princ. ſsingularem reddit,
ac veram quidem di
ſscriminis rationem, quare legatum
in liberam cuiu
ſsque alterius voluntatem conferri non
po
ſsſsit, & in arbitrium po
ſsſsit, vt
ibi videri poterit. Pro
* nunc, dixi
ſsſse
ſsufficiat, prædictam differentiam procedere etiam po
ſst legem Partitæ,
29. tit. 9. partita 6. vt
ſsic
de iure illo Partitarum, legatum in liberam alterius voluntatem conferri non po
ſsſsit
ſsicut nec de iure communi
conferri poterat; enim verò ex lege illa dumtaxat validatur legatum in hæredis voluntatem relictum, vt dixi
ſsuprà num. 38. legatum verò in cuiu
ſsque alterius voluntatem collatum, iuris communis di
ſspo
ſsitioni relinquitur, quod e
ſst notandum. Hodie tamen po
ſst deci
ſsionem
*
l. 31. Tauri, quæ e
ſst
l. 5. tit. 4. lib. nouæ collectionis Regiæ, validum erit legatum eiu
ſsmodi; quippe, cùm illæ leges te
ſstatoribus permittere videantur, in aliorum voluntate legata, & particulares qua
ſscunque di
ſspo
ſsitiones
relinquere, vt dicebam
ſsuprà n. 39. vbi retuli Peraltam
ſsic expre
ſssè dicentem
in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 51. in princ. & num. 53. verſsiculo, quia prædicta lex fori, &
num. 78. & Menchacam
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 13. num. 20. & 24. & con
ſsequenter ex dictis legibus
immutatum erit tam ius commune, quàm Partitarum
ius, vt in alterius voluntatem relicta particularia conferri po
ſsſsint, ex ei
ſsdem Authoribus, atque etiam proba
ſsſse videntur Matienzus
in l. 5. tit. 4. gloſsſsa 1. num. 4. lib. 2. nouæ collectionis Regiæ, Padilla
in dict. l. 1. ff. de legatis 2. num. 53. aliter tamen intelligit, & contrarium directè tenet Antonius Gomezius (ad quem nullus aduertit)
in dict l. 31. Tauri, num. 4. in verſsiculo, Ex quibus infero. Sed verum non credo; tum quia, nimis re
ſstringit earum
legum deci
ſsones, tum etiam, quia iuxta declarationem
Gomezij, nihil nouum continerent illæ leges, quod
non e
ſst credibile, & menti, atque verbis earum multùm repugnat, vt dicetur
ſstatim.
Deinde & quarto loco con
ſstituendum e
ſst,
ſilẽtiosilentio prę
*termitti non po
ſsſse vnum quod e
ſst
neceſſariúnecessarium, & in praxi
cõtingens, nec aliqua lege huius Regni expre
ſssè
decisũdecisum,
communi tamen Doctorum interpretatione receptum,
legatum, inquam, certæ quantitatis, aut certæ
ſspeciei
relictum alicui,
ſsi Titius arbitratus fuerit, non e
ſsſse purum,
ſsed conditionale. ac per
cõſequensconsequens Titio non arbitrante, vel arbitrari nolente, aut in mora arbitrandi exi
ſstente, legatum corruere,
ſsicut defectu conditionis cuiu
ſslibet: quod in
ſspecie notarunt Bartolus
num. 9. Alexander
ſsub
num. 10. Paulus
num. 6. & Alciatus
num. 9. in
dicta l. 1. ff. de legatis 2. idem Bartolus
in l. ſsi quis arbitratu, num. 3. ff. de verborum obligationibus, vbi communem
ſsententiam profitetur Ia
ſson
num. 18. Co
ſsta
ſselectarum, lib. 1. cap. 21. num. 1. & cap. 22. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsiis, art. 33. num. 69. fol. 304. latiùs Peraltar in
dicta l. 1. ff. de legat. 2. ex
num. 5. in verſs. Prima eſst, v
ſsque ad
num. 11.
Sed contrariam
ſsententiam; imò tale legatum non
* e
ſsſse conditionale in
ſspecie propo
ſsita,
ſsed potiùs
purũpurum, &
cõſequenterconsequenter Titio non
arbitrãtearbitrante, aut arbitrari nolente,
non corruere legatum,
ſsed ad arbitrium boni viri
recurrendũrecurrendum e
ſsſse po
ſst Accur
ſs.
in l. is qui hæres, in verbo, arbitriũarbitrium,
ff. de acquirenda hæreditate, defendunt Cumanus
ibi, &
in dict. l. 1. ff. de legat. 2. num. 7. Socinus
in dict. l. ſsi quis
arbitratu, num. 20. & num. 22. de verborum obligat. Franc.
de Zaba
in dicto cap. cum tibi, de teſstamentis, verſs. quæro
an legatum, & ita fui
ſsſse iudicatum dicit Afflictis
deciſsione 371. n. 5. verſs. Secundo caſsu, ſsentit Menchaca
de ſsucceſsſsionum. creat, lib. 2. §. 17. num. 79. expre
ſsſsim firmat Antonius Gomezius
in dict. leg. 31. Tauri, num. 3. in principio, ibi:
Imò etiam non arbitrante, &c.
Ego verò, vt meam
ſsententiam interponam,
ſsequen
*tia con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi. In primis, legatum
arbitrio, vel ad arbitrium alicuius relictum, aut
ſsic conceptum,
ſsi arbitratus fuerit, conditionale non e
ſsſse, vt
Cumanus, & Socinus rectè docuerunt,
ſsed potiùs purum; idque per textum
in dicta l. 1. ff. de legatis 2. in 2. part. dum dicit, in legato boni viri arbitrio collato,
non ine
ſsſse conditionem, & legatum, quod in arbitrium
alterius confertur, ad
arbitriũarbitrium boni viri reducendum regulariter ex
ſsua natura, & probat apertè textus
ſsingularis
in
d.l. ſsi ſsic ff. de legatis 1. ibi: Quoniam quaſsi viro bono potiùs et commiſsſsium eſst. Et ita intelligit expre
ſssè Menchaca
dicto §. 17. num. 79. ergo conditionale non e
ſst: quod
patet apertius; nam arbitrium boni viri ab initio certum e
ſst, quia ab initio con
ſstare pote
ſst, an legatarius dignus
ſsit, aut benemeritus, vel non: condicionalis verò di
ſspo
ſsitio ex futuro pendet euentu, nec aliquid certum
ab initio continet; ergo certitudo talis, quæ ab initio
con
ſsideratur, efficere debet di
ſspo
ſsitionem puram, quamuis adhuc non appareat,
l. reſspiciendum, ff. ſsi certum petatur. Deinde con
ſstituo, legatum arbitrio, vel ad arbi
*trium hæredis relictum, illo non arbitrante, vel arbitrati
nolente, non corruere, quia qua
ſsi boni viri arbitrio relictum cen
ſsetur, ac per con
ſsequens ip
ſso hærede non arbitrante, vel arbitrari nolente, ad arbitrium boni viri recurrendum e
ſsſse; quod in hærede admi
ſsit Bartolus
in
dicta l. 1. ff. de legatis 2. num. 9. quamuis in alio Tertio
contra tenuerit, vt aduertit Co
ſsta
ſselectarum lib. 1. c. 22. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus,
de fideicommiſsſsis,
art. 33. num. 69. & dixi
ſsuprà, num. 36. Ex lege autem
Partitæ 29. tit. 9. partita 6. in tali ca
ſsu hæres contradicere non pote
ſst.
ſsed arbitrari tenetur, ni
ſsi contradicendi
iu
ſstam causam habeat; quod dumtaxat dixit lex illa: debet tamen ex di
ſspo
ſsitione iuris communis
ſsuppleri, vt
ſsi hæres non habeat
iuſtãiuſtam contradicendi cau
ſsam, & arbitrari noluerit, vel iniu
ſstè arbitretur, ad
arbitritũarbitrium boni viri
recurrendum
ſsit, quod e
ſst notandum. Prætereà con
ſstituo, idem quod in hærede, in commi
ſsſsario ob
ſseruandum, vt
ſscilicet legatum certæ quantitatis, vel certæ
ſspeciei ad arbitrarium commi
ſsſsarij à te
ſstatore nominati
relictum, validum e
ſsſse debeat, etiam commi
ſsſsario non
arbitrante, aut arbitrari nolente,
ſsiue tran
ſsacto termino
te
ſstamentariis præfixo ex
l. 33. Tauri, quæ e
ſst
lex 7. tit. 4. lib. 5. nouæ collationis Regiæ, intelligendo in hunc modum, quòd, vel tran
ſsacto termino, perinde habebitur,
ac
ſsi commi
ſsſsarius arbitratus fui
ſsſset, ad effectum vt
legatario præ
ſstetur legatum ex dictis legibus, vel
ſsaltem ad arbitrium boni viri recurrendam erit, vt de|
claret, an legatarius
ſsit dignus, & benemeritus, vel non;
ne alioquin commi
ſsſsarij negligentia noceat legatario,
ac te
ſstatoris voluntatis maneat defraudata, quæ modis
omnibus adimpleri debet, ex vulgatis iuris principiis, &
multis conge
ſstis per Manticam
de coniecturis vltimar.
volunt. lib. 12. tit. 4. num. 8. lib. 3. tit. 3. num. 5.
Denique idem obſseruandum eſsſse reſspectu alterius
cuiuſsque tertij, in ſspecie propoſsita, vt ſscilicet ad arbitrium etiam boni viri recurrendum ſsit, nec legatum
corruere debeat eo arbitrari nolente, aut iniquè arbitrante, prove verè aſsſseuerarunt nonnulli Authores relati ſsuprà, num. 48. Quorum ſsententia probatur primò ex his,
quæ in propoſsito adducit Petrus de Peralta in dicta in.
ff. de legat. 2. num. 34. 35. & 36. Secundò, per textum in
l. vltima, §. ſsed & ſsi quis, C. communia de legatis, ſsupponendo, quòd in caſsu illius textus, ſsubſstantia legati commiſsſsa fuit alterius arbitrio, vt aduertit Bartolus im l. ſsi
quis arbitratu, num. 5. ff. de verborum obligat. quem
ſsequuntur communiter omnes ſsecundùm Socinum. ibi,
num. 19. verſs. in gloſsſsa, quicquid aliter intelligat Iaſson ibidem, num. 16. Tertiò, nam, vt dixi, legatum ſsic relictum, ad arbitrium boni viri relatum cenſsetur, per textum in dicta l. ſsi ſsic, ff. de legat. 1. in l. Thais, §. ſsorore, ff.
de fideicommiſsſsariis libertatibus, l. fideicommiſsſsa, §. quanquam, ff. de legatis 3. nec perſsonæ: tertij tantùm iniungitur; & ſsic illo non arbitrante recurrendum erit ad arbitrium boni viri, argumento textus, à contrario ſsenſsu in dicta l. ſsi quis arbitratu, & in l. in compromiſsſsis, ff. de
receptis arbitris, & in l. finali, C. de contrahenda emptione. Et hactenùs de his, quæ, vt videbis Lector, nullus
anteà, ita diſstinctè explicauit, nec abſsque maximo labore ſsic recenſseri potuiſsſsent.
Nunc verò, & quinto loco con
ſstituendum e
ſst, om
*nia quæ hucu
ſsque diximus, eo ca
ſsu intelligenda procedere, quo habitanda di
ſspo
ſsitionis in alterius voluntatem
confertur, (quæ de iure conferri non pote
ſst) verò. quando qualitas, vel acce
ſsſsorium, hoc e
ſst per
ſsonarum electio, vel declaratio tantùm; id namque in alterius voluntatem conferri iure ip
ſso permi
ſsſsum e
ſst,
l. cùm quidam, l. vnum ex familia, ff. de legat. 2. l. vtrùm, §. cùm
quidam, ff. de rebus dubiis. Ex quibus
ſsic adnotarunt
ſsæpi
ſsſsimè Doctores
in mille locis, & po
ſst eos, Pari
ſsius
in
conſs. 38. ferè per totum, lib. 3. Rota in Nouis,
deciſs. 542. num. 8. lib. 1. Antonius Gomez.
tom. 1. variarum, cap. 12. n. 48. & in l. 31. Tauri, num. 4. Molina
de Hiſsp. primogen.
lib. 2. cap. 4. num. 3. Mieres
de maioratu. part. 2. quæſst. 48. num. 3. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. voluntat.
lib. 1. ſsolut. 5. num. 5. fol. 27. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 33. num. 57. Matienzus
in l. 5. tit. 4. gloſs. 2. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Alios infini
*tos
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto, referam tamen
Roderici Suarez ad explicationem prædictorum
ſsingularia quædam, ac in propo
ſsito notanda quidem verba; is
enim
in tract. de captatoria voluntate, ex
num. 14. in fine,
verſs. concluſsiuè, ſsic
ſscribit:
Concluſsiuè autem, ex prædictis habes, quòd involuntate diſspoſsitoria non poteſst committi in tertium, ſsed per modum electionis, ſseu declarationis, ſsic; ſsed ne decipiaris credens, quòd ſsimpliciter per
viam declarationis, ſseu electionis poſsſsit committi inſstitutio
in voluntatem tertij, ſsed debes ſsic intelligere, vbi ſsola electio, ſseu declaratio perſsonarum committitur tertio, ita quòd
principalis diſspoſsitio, & eius ſsubſstantia à teſstatore facta
eſst: ita quòd commiſsſsario non eligente, nec declarante, nihilominùs diſspoſsitio, & inſstitutio, remaneat firma, vt in
caſsu l. cum quidam, l. ſsi quis Titio, ff. de legatis ſsecundò,
& dict. l. vnum ex familia; quia vtrùm ſsit dandum, vel
ne, non cõmittiturcommittitur in voluntatẽvoluntatem alterius, ſsed quid dandum,
vel diſstribuendum ſsit inter certos de incertis: & ſsic intelliguntur iura anteà allegata; nam ſsi diſspoſsitio ſsubstantialis committitur in voluntatem alterius, ſscilicet vtrùm
ſsit dandum, vel ne, etiam ſsi per modum electionis, ſseu declarationis, captatoria eſst, & reprobata, quia in effectu,
eodem modo confertur in voluntatem tertij, per hæc verba: Instituo hæredes eos quos volueris, ſseu quos elegeris, &c.
Hoc præmi
ſsſso, intrat nunc dubium, vtrùm melio
*randi aliquem ex filiis, vel nepotibus facultas po
ſsſsit à parentibus involuntatem alterius committi? Et quidem,
cùm pater dicit:
Melioro vnum ex filiis meis, quem vxor, vel
commiſsſsarius eligerit: certum e
ſst tam iure communi
quàm Regio dispo
ſsitionem validam e
ſsſse: quoniam tunc;
ſsub
ſstantia di
ſspo
ſsitionis non confertur in voluntatem
vxoris, vel commi
ſsſsarij,
ſsed tantùm qualitas quædam,
hoc e
ſst, electio per
ſsonæ de certis: quod fieri pote
ſst, vt
ſsuprà dixi, & in terminis cum Antonio Gomezio, Palatios Rubios, Couar. & Tello Ferdinandez,
ſsic re
ſsoluit Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 2. quæſst. 42. num. 2. & vltra eum, idem tenuit Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 48. num. 3. & pro certo
ſsupponit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 5. & ſseqq. & in
pulchro ca
ſsu notauit Peralta (ad quem nullus Scribentium omnium animaduertit)
in l. 1. 1. ff. delegatis 2. num. 11. fol. 13. vbi dicit, quòd
ſsi te
ſstator meliorauit vnum ex fi
*liis, non de
ſsignata melioratione, neque qualitatiuè, neque quantitatiuè,
ſsed eo dumtaxat dicto, quòd meliorabat vnum ex filiis, arbitrio, vel ad arbitrium Seij, vel
in eo, quod Seius fui
ſsſset arbitratus, valebit melioratio,
quia tali ca
ſsu non
ſsu
ſspenditur di
ſspo
ſsitionis
ſsub
ſstantia,
ſsed
ſsolùm declaratio, & executio ip
ſsiuis: tamen priùs
deber fieri executio, & declaratio quantitatis, quàm
melioratio per malioratum peti valeat, vt idem Author
latiùs probauit
ibi, & num. præced. Erit tamen differen
*tia inter hos duos ca
ſsus in eo quòd in primo ca
ſsu,
ſsi is,
cui electio commi
ſsſsa e
ſst, eligere, aut nominare noluerit, omnes filij ad meliorationem æqualiter admittentur,
l. vnum ex familia, §. rogo, vbi eleganter Peralta
num. 14. & ſseq. ff. de legat. 2. l. cùm quidam, eodem titulo Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 41. Mieres
de Maioratu, 2. part. quæſst. 48. num. 13. vbi merito dubitauit de
ſsententia Gregorij Lopez, quem
ibi refert. In
ſsecundo vero ca
ſsu, Seio non arbitrante, aut arbitrari nolente, ad arbitrium boni viri recurrendum
erit, vt is arbitretur, quis, quali
ſsve filius meliorationem
magis mereatur, dignu
ſsve magis
ſsit, ex his, quæ
num.
præced. adnotauimus, vel
ſsaltem nullo arbitrari volente, aut omnibus filiis æqualiter dignis exi
ſstentibus, æqualis
ſsucce
ſsſsio inter eos dabitur, vt in primo ca
ſsu diximus: quæ e
ſst
ſsingularis, & noua con
ſsideratio, &
apertè probatur ex dictis
ſsuprà
n. 49. & 50. Et hæc
ſsit in
propo
ſsito dubio meliorationis, prima conclu
ſsio,
ſsiue
ca
ſsus primus deci
ſsus.
Secundus ca
ſsus
ſsit, quando pater non dixit
ſse melio
*rare vnum ex filiis, quem vxor, vel alius elegerit,
ſsed
in hunc modum dixerit:
Concedo facultatem; vel,
do
poteſstatem vxori meæ, vel
alicui alteri, meliorandi vnum, vel
duos ex filiis, vel
nepotibus meis. Et dubium facit,
quoniam in tali
ſspecie
ſsub
ſstantia di
ſspo
ſsitionis commi
ſsſsa videtur in voluntatem alterius; vnde valere non debet di
ſspo
ſsitio, ex his, quæ diximus
ſsuprà, num. 51. quod
in terminis etiam po
ſst deci
ſsionem
l. 31. Tauri, verum
credit, & con
ſstanter defendit Tellus Ferdinandez
in
eadem l. 31. num. 2. per totum, maximè
ad finem, in verſs.
ſsin autem eſsſset data facultas, vbi in hoc ca
ſsu loquitur,
&
num. 7. per totum, mouetur ex eo dumtaxat, aut principaliter prædictus Author, quòd in ca
ſsu propo
ſsito negari non po
ſsſsit, quin
ſsub
ſstantia di
ſspo
ſsitionis fuerit commi
ſsſsa, & non executio, & inde interpretatur verba
dict.
l. 31. ſsed violenter quidem, & diuinatoriè, vt Recentiores
ſstatim referendi animaduertunt.
Idcircò contrariam
ſsententiam in hac quæ
ſstione vi
*detur tenui
ſsſse idem Tellus
in l. 32. Tauri, num. 4. & expre
ſsſsim probatum Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis,
in 6. in 1. part. in verbo, pauperes,
num. 7. Matienzus
in l. 5. tit. 4. gloſs. 5. per totam, & ibidem Azeuedius
num. 12. & 13. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Vela
ſsquez de Auendaño
in dict. l. 31. Tauri, gloſs. vnica, num. 5. per totum. Ioannes Guttierrez, qui latiùs, & cæteris expedictùs loquitur,
practicarum lib. 2. quæſst. 41. per totam, mouetur
in primis, auia idem e
ſst dicere:
Melioro; vel,
concedo | facultatem meliorandi: quod iudicio meo verum non
e
ſst; nam in primo ca
ſsu ade
ſst voluntas & di
ſspo
ſsitio te
ſstatoris expre
ſsſsa ad meliorandum, dixit enim ip
ſse te
ſstator
ſse meliorare, & electionem tantùm, aut declarationem commi
ſsit: in
ſsecundo verò ca
ſsu totum negotium
commi
ſsit voluntati alterius, ad quam
ſse referens, nihil
di
ſspo
ſsuit, nec dixit
ſse meliorare, vt in ca
ſsu præcedenti
expre
ſsſsit: vnde negari non pote
ſst, inter hos duos ca
ſsus
maximam, & apertam differentiam e
ſsſse.
Secundo mouetur ex verbis dictæ l. 31. Tauri, vbi ad
inſstituendum hæredem requiritur, quòd in commiſsſsione exprimatur nomen hæredis inſstituendi; ad meliorationem autem faciendam, & cætera in ea lege contenta, tantùm requirit lex, quod ſsignetur, ad quid datur
mandatum, vel commiſsſsio, & verè hoc negari non poteſst; ſsunt enim expreſsſsa verba illius legis, aliter tamen
debent expendi, vt fortiùs adſstringant, vt ſstatim dicetur.
Inquit tandem, & tertiò loco Ioannes Guttierrez,
non obſstare vnicum fundamentum contrariæ; partis,
quia reſspondet in quæſstione prædicta, non committi
ſsubſstantiam diſspoſsitionis in voluntatem tertij, ſsed executionem tantùm, hoc eſst, electionem perſsonæ incertæ de certis, & hoc modo intellectâ lege illâ 31. Tauri,
non corrigit ius commune, ſsed declarat illud, ac nihil
addit, vt ipſse Guttierrez putat, & tenet etiam Antonius
Gomezius (quem ad id nullus refert) in eadem l. Tauri,
num. 4. in verſs. ex quibus infero, & eſst de mente ſsuperiorum, qui ſsemper pro certo ſsupponunt, in caſsu propoſsito
executionem ſsolam, & non ſsubſstantiam diſspoſsitionis
committi.
Ego verò, vt
ſsententiam meam interponam in quæ
*
ſstione prædicta, nonnulla præmittere nece
ſsſsarium duxi,
quæ veri
ſsſsima puto, nec ab aliquo hactenus
ſsic fuerunt
excogitata. In primis, inter hos duos ca
ſsus,
Melioro
vnum ex filiis meis, quem vxor, vel
alius elegerit; aut,
Concedo facultatem, vel,
Do poteſstatem vxori meæ, vel
alicui alteri, meliorandi vnum ex filiis meis, manife
ſstam
differentiam e
ſsſse, vt
num. præcedenti dicebam,
in principio.
Secundò, quod etiam ibi dixi, in hoc ſsecundo caſsu
negari non poſsſse, quin ſsubſstantia diſspoſsitionis commiſsſsa fuerit in voluntatem tertij; tum quia nullum verbum
eſst voluntatis teſstatoris diſspoſsitiuum, ſsed totum hoc
voluntati, & diſspoſsitioni alterius committitur; tum
etiam, quia nihil intereſst, dicat teſstator: Si vxor mea
voluerit, melioret vnum ex filiis, an dicat, Concedo facultatem vxori mea meliorandi vnum ex filiis, quoniam vtroque caſsu ſsubſstantia diſspoſsitionis, alterius voluntati committitur, nec in effectu aut in ipſsa ſsubſstantia aliquod
diſscrimen eſst, tantum in conceptu verborum diſscrimen
dari poteſst, quod attendi non debet, ex l. 2. in fine, C. communia de legat.
Tertiò, præfatam opinionem Ioannis Guttierrez, &
Sequacium veram eſsſse, aliam verò Telli Ferdinandez
relatam ſsuprà, num. 56. dict. l. 31. Tauri, contrariam; in
eo autem Ioannem Guttierrez, & relatos ab eo deceptos, quòd ſspeciem quæſstionis proponunt, in qua ſsubſstantia diſspoſsitionis voluntati alterius committitur, vt ſsupra. dixi: ac poſstmodùm executionem tantùm commiſsſsam contendunt, item dict. l. 31. Tauri, diſspoſsitionem
adeò, ſsed malè quidem, reſstringunt, vt ſsibi perſsuadeant,
ius dumtaxat commune declarari per illam; in quo
etiam manifeſstè labuntur: quippe, cùm legem illam
vltrò magis progredi, & iuri communi aliquid addere,
verius multò ſsit, vt ſstatim dicetur.
Quartò ex verbis
dict. l. 31. Tauri, præfatum dubium
* ita expre
ſsſsim, & apertè deci
ſsum, vt di
ſsputationi, aut dubitationi locus e
ſsſse non debuerit, quòd
ſsi cogitatione
in
ſsi
ſstas, atque attentè verba per
ſspicias, negare non poteris, dicitur enim:
En eſsta manera, el poder para hazer
heredero, nombrando el que da el poder por ſsu nombre a
quien manda que el comiſsario haga heredero, y en quanto
a las otras, hoc e
ſst,
meliorationẽmeliorationem,
exhæredationẽexhæredationem,
ſsub
ſstitutiones, & alia, de quibus, ibi,
Señolando para que le da
poder: y en tal caſso el comiſsario pueda hazer lo que eſspecialmente el que le dio el poder ſseñalo y no mando, y no mas. Vides ex his verbis, te
ſstatoris
poteſtatẽpotestatem tantúm re
ſstringi
quoad
inſtitutionẽinstitutionem, aut
nominationẽnominationem hæredis, videlicet
vt teneatur in
cõmiſſionecomissione exprimere nomen hæredis in
ſstituendi; in cæteris verò rebus liberæ eiu
ſsdem voluntati totum relinquitur, vt quicquid velit, dando
commiſſionẽcommissionem, efficiat, vt con
ſstat ibi:
Y en quanto a las otras coſsas ſseñalando para que le da poder. Sed in quæ
ſstione propo
ſsita
ſsignat, & expre
ſsſsim dicit, quòd concedit facultatem, vt meliorationem facere po
ſsſsit commi
ſsſsarius; ergo
licite poterit te
ſstator eo modo efficere, ac commi
ſsſsarius
implere, quamuis ab
ſsque commi
ſsſsione non po
ſsſset, ex
eadem lege quæ tantum
ſstatuit hoc, vt in aliis rebus vltra in
ſstitutionem hæredis detur, vel non detur commi
ſsſsio, ne fiat fraus: idque prouidere contendit lex illa,
* vt con
ſstat ex præfatione ip
ſsus, quæ cau
ſsam finalem
di
ſspo
ſsitionis o
ſstendit, & mentem condentis declarat,
vt per textum
in l. final, ff. de hæredibus inſstituendis, dixerunt Doctores
in mille locis, & multis exornant Iacobus
Philippus Ponius
in conſs. 125. num. 10, lib. 2. Villalobos
communium opinionum. litera, P.n. 344. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 1. & quinque ſseqq. Mieres
de maioratu, in initio 2. part. num. 43. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. ex num. 40. Menochius
lib. 6. præſsumpt. 2. Sed tunc fraus non contingit,
ſsi impleatur id, quod à te
ſstatore expre
ſsſsum e
ſst,
ſsed potiùs impleri vult lex illa; ergo malè retorquetur
ip
ſsa, vt aliud
ſsignificet, quàm quod verbis exprimitur.
Nec e
ſst omninò re
ſsolutio hæc authoritate, vel Authore aliquo de
ſstituta, imò confirmari pote
ſst ex
ſsententia
eorum, quos adduxi
ſsuprà, num. 39. & num. 46. qui aper
*tè præ
ſsentiunt ex
dict. l. 31. Tauri, di
ſspo
ſsitionem po
ſsſse
in alterius voluntatem conferri, & non eundo per alias
ambages, in terminis
eiuſsdem l. Regiæ. 31. quòd legata,
ac etiam aliæ di
ſspo
ſsitiones particulares quæcunque, ex
legibus Tauri, in voluntatem alterius validè conferantur,
ſsecurè & concludenter probat Peralta in locis rela
*tis
ſsuprà, num. 39. & 46. ad quem nullus Scribentium
omnium animaduertit. Sed melioratio Tertij, & Quinti,
e
ſst legatum, aut
ſsaltem prælegatum, & quota pars bonorum, non hæreditatis,
ſsecundùm Suarez
in l. quoniam
tn prioribus, 7. quæſsti. l. Regiæ, pagina 208. cum ſseqq. Azeuedium
in l. 5. tit. 4. num. 12. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Gomez de Leon
in cen. informat, facto 5. num. 8. vbi in
idem refert Seguram, & Montal. & dicam
infrà, cap. an
vnico filio melioratio tertij fieri poſsſsit? num. 12. & 31. Ergo meliorandi pote
ſstas etiam in voluntatem alterius
conferri poterit ex lege illa, quæ tantùm contenta e
ſst
cum hoc, quòd in commi
ſsſsione exprimatur, ad quid facultas detur; eo autem expre
ſsſso, vltra in
ſstitutionem
hæredis quodcunque committi permittit, vt
ſsuprà vidimus.
Tertius & vltimus ca
ſsus
ſsit, cùm meliorare, vel non
* meliorare in voluntate vxoris, vel commi
ſsſsarij ita liberè po
ſsitum e
ſst, vt nihil di
ſsponere, aut exprimere to
ſstator
voluerit
ſsed dumtaxat dixerit, quòd
ſsi velit vxor, vel
commi
ſsſsarius melioret, aut meliorare po
ſsſsit vnum ex filiis te
ſstatoris ip
ſsius, aut ex tertia bonorum
ſsub
ſstantia,
ſsi
velit, in aliquem ex filiis Primogenium in
ſstituat. Et in
hoc ca
ſsu (quem Scribentium omnium huius Regni nullus tetigit) idem dicendum e
ſst, quod in præcedenti, videlicet, di
ſspo
ſsitionem valere, ac commi
ſsſsarium virtute
commi
ſsſsionis, Primogenium in
ſstituere po
ſsſse, vel ad meliorationem aliquem ex filiis eligere. Quod probatur
primò ex verbis
dict. l. 31. Tauri, quæ in hoc cauillari
non po
ſsſsunt; probant enim expre
ſsſsim, vltra in
ſstitutionem hæredis, quodcunque committi po
ſsſse etiam liberè, vt
ſsuprà diximus. Secundò probatur hæc
ſsententia, &
re
ſsolutione Petri de Peralta relata
ſsuprà, &
ſsæpe
hoc c. repetita, quæ hunc ca
ſsum decidit apertè, & æqualirer
comprehendit
ſsicut præcedentem;
ſsic vt maiori comprobatione non indigeat. Tertiò ex re
ſsolutione eo|
rum Authorum quos adduxi
ſsuprà, num. 57. ij enim in
ca
ſsu
ſsuperiori commi
ſsſsionem eo modo conceptam validam e
ſsſse defendunt; & tamen in eo
ſsub
ſstantiam di
ſspo
ſsitionis commi
ſsſsam,
ſsicut in hoc, nec differentiam
reddi po
ſsſse euidenter probauimus, quamuis ip
ſsi (
ſsed
malè quidem, vt dixi)
ſsolam executionem datam contendant. Nec vrget in contrarium Roderici Suarez au
*thoritas relata
ſsuprà, num. 52. quippe, cum ip
ſse loquatur in terminis iuris communis, non in terminis
d.l. 31. Tauri, in quibus
ſsi dicat aliquis eundem loquutum, negari non pote
ſst manife
ſstè deceptum, ex his, quæ hactenùs diximus: prætereà loquitur in in
ſstitutione, in qua
diuer
ſsa ratio militat de iure communi, vt dicebam
ſsuprà num. 20. ac de iure Regio
ſseruari debet di
ſspo
ſsitio
dict.
l. 31. Tauri. Et hucu
ſsque de his egi
ſsſse
ſsufficiat, quæ noua
quidem
ſsunt, & notanda, quia nullibi reperientur ita
explicata.
CAPVT VII.
Pater meliorans filium, aut deſscendentem
alium in tertiò bonorum ſsuorum, ſsi in vocationibus, grauaminibus, aut ſsubſstitutionibus non ſseruauerit ordinem, & formam,
quæ in l. 27. Tauri ſstatuitur, vtrùm melioratio in totum corruere debeat, an verò reducenda ſsit ad ordinem, & formam in ea
lege præſscriptam? vbi nonnullis ab Authore nouiter adnotatis, Scribentium huius
Regni ſsententia profertur, & vltra eos duo
caſsus principales conſsiderantur, quibus propoſsitum dubium & verè, & dilucidè magis,
quàm antea erat, remanet explicatum; ac
denique in ea materia, an actus, qui non
valet vt agitur, valere debeat omni meliori
modo, quo poſsſsit? quando vtile per inutile
vitietur, vel non vitietur, nonnulla dicuntur,
& res iſsta latiſsſsimè explicata proponitur remiſsſsiuè.
SVMMARIVM.
- 1 Pater meliorans filium, aut deſscendentem alium in
tertio bonorum ſsuorum, ſsi non ſseruauerit in grauaminibus, ſsubſstitutionibus, aut vocationibus ordinem,
& formam, quæ in l. 27. Tauri, ſstatuitur, vtrum
melioratio in totum corruere debeat, an verò reducenda ſsit ad ordinem, & formam in ea lege præſscriptam? & num. ſseq. per totum caput.
- 2 Ordo vocationum. & ſsubſstitutionum. qui in l. 27. Tauri, quoad meliorationem tertij præſscribitur, præciſsus
eſst, & ſsubſstantialis, & ad vnguem obſseruari debet;
ſsic, vt nullo modo præuerti poſsſsit, nec alterari.
- 3 Authores huius Regni quamplures, et ſsi vnanimiter
obſseruauerint ordinem, & formam dict. l. 27. Tauri, præcisè obſseruari debere, nec præuerti poſsſse; non tamen attingunt, quid inde fieri debeat, ſsi contingat,
ordinem illum à meliorante præuerti.
- 4 In melioratione Tertij, deſscendentes primo ſsubſstituendi
ſsunt, & his deficientibus, aſscendentes, & ſstatim
tranſsuerſsales; ita quod dum adfuerint deſscendentes,
& aſscendentes, ſsiue maſsculi, ſsiue fœminæ, tranſsuerſsales non admittantur, nec poſsſsint vocari, & dum
adſsunt tranſsuerſsales, ſsimiliter extranei nec admitti, nec vocari debeant.
- 5 Gomez. Arias, Tellum Ferdinandez, & Velaſsquez de
Auendaño in quæſstione præcipua huius Capitis nihil
dixiſsſse, nec etiam aliquid præſsentire, quo in propoſsito, aliqua reſsolutio deduci poſsſsit.
- 6 Pater meliorans in tertiò, vocando, aut ſsubſstituendo
vnum ex deſscendentibus, non poteſst alios ex deſscendentibus dimittere & tranſsitum facere ad collaterales, aut extraneos, ſsed antequam ad collaterales
deueniat, debet priùs omnes deſscendentes ſsubſstituere, nec ſsufficit vnicum tantum deſscendentem ſsubſstituiſsſse.
- 7 Alphonſsum de Azeuedo in quæſstione propoſsita ſsuprà,
num. 1. nullum verbum loquutum.
- 8 Velaſsquez de Auendaño, & Alphonſsum de Azeuedo lapſsos in explicatione verborum quorundam Telli Ferdinandez, & iniustè carpere eum, provt hoc
num. & ſseq. adnotatur.
- 9 Telli Ferdinandez in l. 27. Tauri, num. 5. mentem eam
fuiſsſse, vt probare voluerit, quòd cùm melioratio fit à parente filio, vel deſscendenti, ſsufficit vnum vel
duos deſscendentes ſsubſstituere; nec omnes ſsubſstituere
neceſsſsarium ſsit; non tamen quòd vnum vel duos deſscendentes ſsubſstituendo, ad collaterales deueniri
poſsſsit, aliis deſscendentibus omiſsſsis.
- 10 Parentes, qui filio furioſso, vel mente capto, exemplariter ſsubſstituunt, deficientibus liberis mente capti,
tenentur illi ſsubſstituere alios eiuſsdem, poſsſsunt tamen vnum vel certos, vel omnes ſsubſstituere.
- 11 Alphonſsum de Azeuedo minùs bene gloriari, ſse attingere nonum dubium, & per neminem tactum, provt nouè, & verè hoc num. adnotatur.
- 12 Ayoræ, Anguli, & Ioannis Guttierrez in quæſstione
agitata ſsuprà, ex num. 1. ſsenentia refertur.
- 13 Anguli in eadem quæstione, loquendi modum nimis
perplexum eſsſse, aut ſsaltem improprium & obſscurum, provt hoc numero nouè, & verè oſstenditur
per Authorem.
- 14 Meliorans in tertio bonorum ſsuorum aliquem filium,
aut deſcendentẽdescendentem alium, ſsiue in teſtamẽtotestamento, ſsiue in contractu inter viuos, ſsi iure perpetui vinculi, aut Maioratus, meliorationẽmeliorationem poſsſsideri voluerit, & in ſsubstitutionibus, ſsubmiſsſsionibus, aut vocationibus, l. 27. Tauri ordinem non ſseruauerit, ſsed alterauerit illum, diſspoſsitio non vitiabitur, imò potiùs valebit; vocationes tamen ad ordinem, & formam eius legis reduci
debebunt, ita vt m perpetuum valitura ſsit melioratio, ordine tamen à lege præſscripto ſsuccedendum erit,
& num. ſseq.
- 15 Maioratûs bona, ſsui naturâ perpetuò debent inter
omnes, qui ſsucceſsſsuri ſsunt, conſseruari.
- 16 Et ſsic etiam iuris diſspoſsitio inter eos ſseruanda erit, non
obſstante vocatione illius, quem præpoſsterè nominauit teſstator, quæ haberi debet pro non ſscripta, &
loco illius ſsuccedere debet nominatio, & vocatio facta à lege.
- 17 Teſstator, qui meliorationem Tertij, iure perpetui vinculi, aut Maioratus poſsſsideri voluit, tamet ſsi in vocationibus ordinem legis præuerterit, cenſsendus eſst
voluiſsſse facere omnes ſsubſstitutiones ad ipſsam perpetuitatem inducendam neceſsſsarias, & ſsine quibus
bona ipſsa perpetuo, iure Maioratûs conſseruari non
poſsſsent, et ſsi aliter non expreſsſserit: & in definitis
vocationibus, vtiliter, & iuxta formam legis factiis,
ſsucceſsſsio ad eos deuenire debet, qui ex lege vocantur,
& ſsine quibus Maioratus perpetuò conſseruari non
poteſst.
- 18 Idque ex præſsumpta, & coniecturata mente teſstatoris
ipſsius, qui credendus non eſst voluiſsſse facere inutilem
diſspoſsitionem; imò illam ſsuſstineri eo modo, quo poſsſsit,
& perpetuitatem inducat.
- 19 Actus, qui non valet vt agitur, an valere debeat omni meliori modo, quo poſsſset? latiſsſsimè tractatum remiſsſsiuè, & hac de re Aquilinius, & Gallinius commendati.
- 20 Actus, qui non valet vt agitur ſsemper valere debet
omni meliori modo, quo fieri poſsſset, quando apparet
de voluntate diſsponentis.
- 21 Idque procedere non ſsolùm in claris, ſsed etiam, cùm in | dubio ſsumus; tunc enim actus, qui non valet
vt agitur, valere debet in dubio, omni meliori modo, quo geri potuit, quia non præſsumitur quis facere
actum fruſstratorium, neque eligere viam, per quam
impugnet iudicium ſsuum.
- 22 Et in ambiguis id accipimus, quo res, de qua agitur,
in tuto ſsit.
- 23 Actus valet omni meliori modo quo poteſst, quando
apparet ex coniecturis diſsponentem voluiſsſse, valere
actum omni meliore modo, quo poſsſset.
- 24 Et de voluntate diſsponentis apparere euidenter in
caſsu propoſsito ſsuprà, ex num. 14.
- 25 Meliorationum tertij bonorum ſsuorum, ſsi iure Maioratus poſsſsideri non expreſsſsit, nec voluit teſstator, ſsed
tantùm reſstitutionis grauamen appoſsuit, aut inter
aliquas perſsonas ſsubſstitutiones fecit, quoad eas tantùm, in quibus dict. l. 27. Tauri, ordo fuit omiſsſsus,
vitiabitur diſspoſsitio, & rata manebit quoad reliquas, quæ ſsecundùm ordinem vocatæ fuerunt, ita vt
in vltimo, qui à teſstatore vtiliter, & ſsecundùm formam legis nominatus eſst, bona maneant libera, &
diuiſsibilia, & ab onere reſstitutionis immunia.
- 26 Subſstitutio vtiliter, & ſsecundùm formam legis facta,
non debet per inutilem vitiari.
- 27 Vtile per inutile non vitiari in his, quæ ſseparationem
recipiunt.
- 28 Idem eſsſse in perſsonis.
- 29 Et in teſstamentis.
- 30 Vtile per inutile quando vitietur, vel non vitietur? plenè explicatum remiſsſsiuè.
- 31 Anguli declaratio in propoſsito præcedentium probatur.
CIrca
l. 28. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 11. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, ſsingularis occurrit, & in
praxi vtili
ſsſsima quæ
ſstio, nec per aliquem adhuc ex
Scribentibus omnibus huius Regni plenè, vt arbitror, aut ab
ſsolutè explicata, an
ſsi pater melio
*rans filium, aut de
ſscendentem alium in Tertiò bonorum
ſsuorum, in vocationibus, grauaminibus, aut
ſsub
ſstitutionibus non
ſseruauerit ordinem, & formam, quæ in ea lege
ſstatuitur, corruere debeat melioratio in totum, an verò reducenda
ſsit ad ordinem, & formam in
eadem lege præ
ſscriptam? Atque vt radicitus di
ſsceptationem hanc a
ſsſsumam, ante alia con
ſstituo, quòd ordo
vocationum &
ſsub
ſstitutionum, qui in
dicta l. 27. Tauri,
* quoad meliorationem tertij præ
ſscribitur, præci
ſsus e
ſst,
&
ſsub
ſstantialis, & ad vnguem ob
ſseruari debet,
ſsic, vt
nullo modo præuerti po
ſsſsit, nec alterari; quod vnanimiter probarunt omnes, qui ad dictas leges Regias commentaria ediderunt: inter quos
ſsic adnotarunt Palacios
Rubios
num. 50. Gomez. Arias
num. 18. Ca
ſstillio
num. 36. Tellus Ferdinandez
num. 12. & num. 17. & Vela
ſsquez
de Auendaño
gloſs. 2. num. 1. in dict. l. 27. Tauri, Matienzus
in dict. l.n. tit. 6. gloſs. 9. in princ. & gloſs. 11. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & Azeuedius
ibidem, n. 38. & num. 43. Couarruu.
in cap. Rainaldus, de testamentis,
§. 2. num. 4. verſs. Sextum, Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 2. n. 11. & c. 11. n. 12. Mieres
de maioratu, in initio 1. part. num. 11. circa finem. & 2. part. quæſst. 6. num. 25. Angulus
ad leges meliorationum, dict. l. 11. gloſs. 7. num. 1. fol. mihi, 219. Ioannes Guttierrez
practicarum
lib. 3. quæſst. 52. Verumenimuerò, quamuis præfati Au
*thores vnanimiter ob
ſseruari, ordinem & formam
dict. l. 27. Tauri præcisè ob
ſseruari debere, nec præuerti
po
ſsſse; non tamen attingunt, quid inde fieri debeat,
ſsi
contingat, ordinem illum à meliorante præuerti: præ
*tereà, quòd in melioratione tertij de
ſscendentes primo
ſsub
ſstituendi
ſsint, & iis deficientibus,
aſcendẽntesascendentes, &
ſstatim
tran
ſsuer
ſsales, ita quòd dum adfuerint de
ſscendentes, &
aſcendẽtesascendentes ſsiue ma
ſsculi.
ſsiue fœminæ, tran
ſsuer
ſsales non
admittantur, nec po
ſsſsint vocari; & dum ad
ſsunt tran
ſsuer
ſsales,
ſsimiliter extranei nec admitti, nec vocari debeant,
recti
ſsſsimè tenuerunt Gomez. Arias
num. 59. Tellus Ferdinandez commendans
num. 17. & Vela
ſsquez de Auendaño
gloſs. 2. num. 10. in fine, in dicta leg. 27. Tauri, Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. n. 52. Sed
ſsi prædi
*ctus ordo ob
ſseruatus non fuerit, an
ſsu
ſstineri po
ſsſsit
melioratio
ſsaltem quoad eos, in quibus ordo
ſseruatus
e
ſst, (de quo nunc quærimus) nullatenus declarant, nec
aliquid dicunt, aut præ
ſsentiunt, quo, in propo
ſsito dubio, aliqua re
ſsolutio deduci po
ſsſsit.
Similiter etiam, quòd pater meliorans in tertiò, vo
*cando, aut
ſsub
ſstituendo vnum ex de
ſscendentibus, non
po
ſsſsit alios ex de
ſscendentibus dimittere, & tran
ſsitum
facere ad collaterales, aut extraneos,
ſsed antequam ad
collaterales deueniat, quòd debeat priùs omnes de
ſscendentem
ſsub
ſstituere, nec
ſsufficiat vnicum tantum de
ſscendentem
ſsub
ſstitui
ſsſse. rectè defendunt Vela
ſsquez de Auendaño
in dict. l. 27. Tauri, Gloſs. 2. num. 10. Azeuedius, qui
* in quæ
ſstione propo
ſsita
ſsuprà, num. 1. nullum verbum loquitur
in dict. l. tit. 6. lib. 5. num. 38. & 39. & Ioannes
Guttierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 53. num. 4.
Deinde (quod obiter, nece
ſsſsariò tamen adnotandum
* erit) Vela
ſsquez de Auendaño, & Alphon
ſs. de Azeuedo
in locis relat is ſsuprà, manife
ſsto errore labuntur, quatenus in ca
ſsu præcedenti arbitrantur contrarium tenui
ſsſse
Tellum Ferdinandez
ibi num. 5. & minùs benè Telli
ſsententiam
ſsequutum fui
ſsſse Matienzum
in dict. l. 11. tit. 6. lib. 5. Gloſs. 4. num. 3. Sed verè prædicti Authoris mentem non percipiunt, & iniu
ſstè carpunt illum; quippe
* cùm Telli mens ea fuerit, vt probare voluerit, quòd cùm
melioratio fit à parente filio, vel de
ſscendenti,
ſsufficit,
vnum vel duos de
ſscendentes
ſsub
ſstituere, nec omnes
ſsub
ſstituere nece
ſsſsarium e
ſst; non tamen, quòd vnum vel
duos de
ſscendentes
ſsub
ſstituendo, ad collaterales deueniri
po
ſsſsit, aliis de
ſscendentibus omi
ſsſsis: id enim e
ſsſset contra
apertam deci
ſsonem
d.l. 27. Tauri, vbi
n. 17. id expre
ſsſsim
adnotauit Tellus, vt
ſsuprà dictũdictum e
ſst, & in
ſspecie
cõſtituitconstituit,
omnes de
ſscendentes & a
ſscendentes legitimos vocandos e
ſsſse, &
ſsub
ſstituendos, antequam collaterales vocari,
aut
ſsub
ſstitui po
ſsſsint: quod adeò certum e
ſst, atque indubitatum ex illa lege. vt nequaquam vir doctus de eo dubitare potuerit; alius igitur e
ſst eiu
ſsdem
ſsen
ſsus vt
ſscilicet
vnum vel duos de
ſscendentes
ſsub
ſstituere
ſsufficiat, cùm
melioratio fit à parente; vt con
ſstat ex
ſsummario
dicti
num. 5. nec omnes
ſsub
ſstituere nece
ſsſsarium
ſsit, non tamen quòd vnum vel duos
ſsub
ſstituendo,
ſsic
ſsit
ſsatisfactum legi vt aliis de
ſscendentibus omi
ſsſsis, ad collaterales
deueniri po
ſsſsit, idque expedictùs con
ſstare pote
ſst, eodem
Aut hore prælecto
loco, & num. ſsuperiùs præcitatis, vbi in
hunc modum quærit;
ſsed e
ſsto, quòd
ſsub
ſstitutionem teneatur facere inter de
ſscendentes, an omnes debeant
ſsub
ſstitui, vel vnus; & in hoc expeditum e
ſst,
ſsub
ſstitutionem
po
ſsſse fieri vni ex pluribus, probátque A
ſsſsumptum
ex
l. 18. 19. & 20. in
eiſsdem legibus Tauri, & l. humanitatis,
C. de impuberum, vbi parentes, qui filio furio
ſso, vel
* mente capto exemplariter
ſsub
ſstituunt, deficientibus liberis mente capti, tenentur illi
ſsub
ſstituere alios fratres
eiu
ſsdem, po
ſsſsunt tamen vnum vel certos, vel omnes
ſsub
ſstituere, vti ex illa lege tradiderunt
cõmunitercommuniter Glo
ſsſsa, & omnes Doctores
ibi. Antonius Gomez,
tom. 1. variarum cap. 6. num. 6. verſs. Quod tamen notabiliter, & i
ſste,
vt credo, e
ſst verus
ſsen
ſsus Telli Ferdinandez, provt rectiùs percipit Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 53. num. 4.
Denique notandum erit, Alphon
ſsum de Azeuedo
in* dict. l. 11. titul. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ num. 37. & 38. minùs bene gloriari
ſse attingere nouum dubium,
& per neminem tactum, an pater meliorans in tertio,
vocando vnum ex de
ſscendentibus, po
ſsſsit alios de
ſscendentes dimittere, & tran
ſsitum facere ad collaterales, &
extraneos, & quòd ip
ſse nouè tenet hanc
opinionẽopinionem,
ſscilicet quòd de vno in alterum debet fieri
ſsub
ſstitutio, & in
fauorem omnium apponi grauamen, antequam tran
ſsitus fiat ad propinquos, & extraneos; id enim nouum
non e
ſst,
ſsed apene deci
ſsum
in dict. l. Tauri, & expre
ſssè adnotatum per Tellum Ferdinandez
in dict. l. 27. Tauri,
| num. 17. dum dicit, tran
ſsuer
ſsales legitimos non po
ſsſse
vocari ni
ſsi in defectum omnium de
ſscendentium.
Vides igitur ex omnibus Authoribus relatis
ſsuprà, ad
quæ
ſstionem principalem huius Capitis nihil certum
po
ſsſse deduci; tamen non de
ſsunt alij, qui quæ
ſstionem
attingant: horum primus Ayora
in tractatu, de partitionibus, 2. part. cap. 43. per totum, dicit, quòd
ſsi pater me
*liorans in tertiò bonorum
ſsuorum, aliquem ex filiis
ſsuis, ordinem, & formam dictæ: legis non
ſseruauerit,
ſsed
in grauaminibus, vinculis,
ſsubmi
ſsſsionibus, aut
ſsub
ſstitutionibus à
ſse factis prætulerit extraneum
ſsuis de
ſscendentibus, a
ſscendentibus, vel aliis con
ſsanguineis, non
valebit quod in contrarium factum fuerit,
ſsed tantum
quod legitimè factum apparebit, v
ſsque ad eam per
ſsonam exclu
ſsiue, quæ inutiliter & contra legem
ſsub
ſstituta
fuerit; &
ſsic annullabitur quod aliter factum erit, non
verò irritabitur, quod legitimè fuerit factum, hoc e
ſst,
melioratio ip
ſsa; &
ſsic remanebit libera, & diui
ſsibilis
inter hæredes vltimi po
ſsſse
ſsſsoris, ad quem v
ſsque potuit
fieri
ſsub
ſstitutio, & apponi grauamen: quam
ſsententiam
tenet etiam,
ſsed Ayoram non refert Angulus
ad leges
meliorat. l. 11. gloſs. 15. num. 1. & 2. fol. 238. qui indi
ſstinctè tradit ad ordinem, & formam
dict. l. 27. Tauri, reducendas e
ſsſse vocationes, vt melioratio valeat; & reddit
rationem, quia faciens meliorationem, non potuit efficere, quin leges in
ſsuo te
ſstamento locum haberent,
ni
ſsi te
ſstator proce
ſsſserit, annullando actum,
ſsi contra
ſsuum ordinem attentetur; tunc enim di
ſspo
ſsitio redditur
inutilis, cùm nec te
ſstator acquie
ſscat legi, nec lex te
ſstatori: &
ſsequitur Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 3. q. 51. n. 15. 16. & 17. vbi nonnulla adducit contra hanc
re
ſsolutionem, & illis optimè
ſsatisfacit, ac denique in
hac opinione per
ſsi
ſstit.
Interim tamen, dum ad meam
ſsententiam propo
*nendam accedo, aduerto ad duo. In primis, Anguli rationem non omnino concludere, imò for
ſsan eâ attentâ, dici po
ſsſset contrarium, meliorationem, inquam, in
totum corruere, idque ex his, quæ Doctores ob
ſseruarunt communiter,
in l. nemo poteſst, ff. de legatis 1. Deinde &
ſsecundo, eundem Angulum, ideò ab
ſsque aliqua
nota prætermitti non po
ſsſse, quòd cùm primùm firmiter crediderit ip
ſse in ca
ſsu prædicto meliorationem debere valere,
ſsaltem quoad eos, qui legitimè
ſsunt vocati,
in quo
ſsen
ſsu accipit cum Ioannes Guttierrez
vbi ſsuprà, idque coacta ratione firmandum e
ſst ex ratione ab eodem Angulo adducta, quòd vtile per inutile vitiari non
debet
ſsecundùm iuris regulas; malè quidem
ſstatuit po
ſsteà. quòd
cõtratiuscontratius ordo te
ſstatoris non annullabitur in
totum,
ſsed ad ordinem eius legis reduci debebit:
quoniãquoniam verba prædicta perplexa
ſsunt, & nimis ob
ſscura;
ſsi enim
tantùm
ſsu
ſstinetur melioratio quoad eos, qui legitimè
ſsunt vocati, & non quoad alios, qui præpo
ſsterè, & cõtra
illius legis formam
vocãturvocantur, dici non pote
ſst, contrarium
ordinem te
ſstatoris ad huius legis ordinem reducendum
e
ſsſse;
ſsic enim denotatur apertè inter omnes valituram
e
ſsſse meliorationem, reducendas tamen e
ſsſse vocationes
ad ordinem
dict. l. 27. Tauri, ſsed dici debui
ſsſset, contrarium ordinem te
ſstatoris in
ſsub
ſstitutionibus tertij non
annullari in totum,
ſsed valere dumtaxat quoad
ſsub
ſstitutiones, aut vocationes iuxta ordinem factas:
ſsub
ſstitutiones igitur, quæ
ſsecundùm formam, & ordinem factæ
ſsunt à principio, & tantùm valituræ ex
ſsententia dictorum Authorum, quòd adordinem eius legis reducantur, dicere, perplexus nimis, aut
ſsaltem improprius, &
ob
ſscurus loquendi modus e
ſst.
Nihilominus tamen
ſsuperiori opinioni, tamet
ſsi præ
*dictorum Authorum authoritate fultae, ego in totum
non acquie
ſscentem,
ſsed pro vera resolutione di
ſstinguendum exi
ſstimarem. Primò, quòd
ſsi is qui fecit meliorationem,
ſsiue in te
ſstamento,
ſsiue in contractu inter viuos, hoc nihil intere
ſst, iure perpetui vinculi, aut Maioratus meliorationem po
ſsſsideri voluerit;
ſsic, vt primogenium, aut vinculum perpetuò duraturum in
ſstituat, &
in
ſsub
ſstitutionibus,
ſsubmi
ſsſsionibus, aut vocationibus,
l. 27. Tauri, ordinem non
ſseruauerit,
ſsed alterauerit illum: tunc in ea
ſspecie di
ſspo
ſsitio non vitiabitur; imò potiùs valebit, vocationes tamen ad ordinem, &
formam eius legis reduci debebunt, & in hoc ca
ſsu
obtineri non pote
ſst
ſsuperiorum Authorum opinio: quippe cùm valeat melioratio in perpetuum quoad omnes, reduci tamen debet ad ordinem præ
ſscriptum
in
dict. l. 27. Tauri, ip
ſsi autem (
ſsed malè quidem) indi
ſstinctè tradiderunt, quoad eos tantùm valere meliorationem, qui ordine, & forma dictæ legis vocati
erant, & in vltimo eorum extingui debere; & ad
ſsic dicendum principaliter moueor ex
ſsequentibus.
Primò, nam cùm ex natura di
ſspo
ſsitionis, & Maio
*ratus, bona perpetuò debeant inter omnes de familia te
ſstatoris, aut inter eos, qui
ſsucce
ſsſsuri
ſsunt, con
ſseruari, vt
lati
ſsſsimè probant Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 4. per totum, Mieres
de maioratu, 4. part. q. 29. Burgos de Paz iunior,
ciuilium, quæſst. 2. Vela
ſsquez de
Auendaño
in l. 27. Tauri, gloſs. 1. num. 12. ſseruanda
* etiam e
ſst inter eos iuris di
ſspo
ſsitio, non ob
ſstante vocatione illius, quem præpo
ſsterè nominauit te
ſstator, quæ haberi debet pro non
ſscripta; & loco illius
ſsuccedere debet nominatio, & vocatio facta à lege,
ſsic, vt extinctis his, qui ritè, & iuxta legis
formam nominati
ſsunt, Maioratus
ſsucce
ſsſsio deuenire debeat non ad eos, qui contra eiu
ſsdem legis formam nominati fuerint,
ſsed ad proximiores non nominatos, & eos qui ordine
dict. l. Tauri, in proximiori gradu
ſsunt, argumento textus
in l. cum quidam, & in l. cum ita legatur, §. in
fideicommiſsſso, ff. de legatis 2. & eorum, quæ in
ſsingulari ca
ſsu cum Imola, & Felino
con
ſsiderauit Rochus de Curte
de iure patronatus, verbo, honorificum,
num. 5. & in Maioratu loquens Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. dict. cap. 4. num. 17.
Secundò moueor, nam cùm te
ſstator ip
ſse melioratio
*nem iure perpetui fideicommi
ſsſsi, aut Maioratûs po
ſsſsideri voluerit, tamet
ſsi in vocationibus ordinem legis
Regiæ præuerterit, cen
ſsendus e
ſst volui
ſsſse facere omnes
ſsub
ſstituiiones ad ip
ſsam perpetuitatem inducendam nece
ſsſsarias, &
ſsine quibus bona ip
ſsa con
ſseruari non po
ſsſsent perpetuo, iute Maioratûs, et
ſsi aliter non expre
ſsſserit,
aut eo modo, quo
ſsuccedi perpetuò non po
ſsſset, & in definitis vocationibus vtiliter factis
ſsucce
ſsſsio ad eos deuenire debet, qui ex lege vocantur, & in quibus iuxta voluntatem te
ſstatoris, Maioratus poterit con
ſseruari perpetuò, ex his, quæ
ſscrip
ſserunt Socinus
in conſs. 57. num. 3. lib. 3. Pari
ſsius
in conſs. 72. num. 81. & 85. lib. 4. atque ex
* præ
ſsumpta, & coniecturata mente te
ſstatoris ip
ſsius, qui
credendus non e
ſst volui
ſsſse facere inutilem di
ſspo
ſsitionem; imò illam
ſsu
ſstineri eo modo, quo po
ſsſsit, & perpetuitatem inducat, ex Ruino
in conſs. 72. num. 74. vol. 2. Curtio iuniore
in conſs. 115. num. 7. latiùs probat Mantica
de coniectaris vlt. volunt. lib. 3. tit. 2. ex num. 10. Camillus Gallinius
de verborum ſsìgnificatione, lib. 9. cap. 36. per totum: quo loco eruditè tractat theoricam, aut quæ
ſstionem illam
ſsatis controuer
ſsam, multí
ſsque ca
ſsibus, aut
di
ſstinctionibus inuolutam: an
ſscilicet actus, qui non
* valet vt agitur, valere debeat omni meliori modo quo
po
ſsſset; Bartoli, & aliorum Antiquorum, Tornielli etiam,
Bologneti, & Recentiorum traditiones recen
ſset, & tandem nonnulla con
ſstituit, quæ & vera
ſsunt, & vrgent
pro re
ſsolutione prædicta, ac etiam conueniunt his, quæ in propo
ſsito lati
ſsſsimè po
ſst alios quamplures
ſscrip
ſsit
Ioan. Marc. Aquilinus
in l. 1. §. ſsi quis ita, ex num. 58. v
ſsque ad
n. 113. ff. de verb. obligat. vbi vide omninò, &
ibidem Alciatus, & alij permulti. Baconius
declarationum. iuris, lib. 5. declarator. 69. ex num. 8. In primis, quòd
* actus, qui non valet vt agitur,
ſsemper valere debet omni meliori modo, quo fieri po
ſsſset, quando apparet de
voluntate di
ſsponentis: idque procedere non
ſsolùm cùm
in claris
ſsumus, vt ip
ſse Camillus probat
ibidem, ex*
num. 10. cum ſseqq. ſsed etiam cùm in dubio ver
ſsamur;
tunc enim actus, qui non valet vt agitur, valere debet
in dubio omni meliori modo, quo geri potuit, quia non |
præ
ſsumitur quis facere actum fru
ſstratorium; neque eligere viam, per quam impugnet iudicium
ſsuum,
l. 3. ff.
de militari teſstamento, l. hæc ſstipulatio, §. Diuus, ff. vt
legatorum, ſseu fideicommiſsſsorum nomine caueatur. Et in
* ambiguis id accipimus, quo res de qua agitur, in tuto
ſsit,
l. quoties la ſsegunda, ff. de verb, obligat l. quoties, ff. de
regulis iuris, & latiùs probat ip
ſse Camillius
ex num. 33. cum ſseqq. deinde
num. 52. & ſseqq. rectè etiam con
ſstituit,
* quòd actus valet omni meliori modo quo pote
ſst, quando apparet ex coniecturis, di
ſsponentem volui
ſsſse, valere
actum omni meliori modo, quo po
ſsſset;
ſsed in ca
ſsu præ
*dicto con
ſstat apertè, te
ſstatorem volui
ſsſse facere perpetuum vinculum, aut Maioratum perpetuum, illúmque
inter eos, qui de familia
ſsua e
ſsſsent, perpetuò durare: ergo ex quo id voluit expre
ſssè, videtur etiam & nece
ſsſsariò volui
ſsſse aliud,
ſsine quo id
ſsub
ſsi
ſstere non po
ſsſset,
nec principalis intentio effectum
ſsortiti, nempe vt
ſsi
vocationes à
ſse factæ, provt expre
ſsſsæ fuerunt,
ſseruari
non po
ſsſsent, ad eum modum reducerentur, iuxta quem
voluntas
ſseruari po
ſsſset, ac in tuto maneret: quod adeò veri
ſsimile e
ſst, & menti di
ſsponentis conforme, vt nullo
in ca
ſsu fortiùs vrgere po
ſsſsit doctrina
ſsuperior, quòd
actus valeat omni meliori modo, & c. quando ex coniecturis de voluntate di
ſsponentis apparet.
Secundo con
ſstituo, quòd
ſsi meliorationem Tertij bo
*norum
ſsuorum, iure Maioratus po
ſsſsideri non expre
ſsſsit,
nec voluit te
ſstator,
ſsed tantùm re
ſstitutionis grauamen
appo
ſsuit, aut inter aliquas per
ſsonas
ſsub
ſstitutiones fecit,
quoad eas tantum, in quibus
dict. l. 27. Tauri, ordo fuit
omi
ſsſsus, vitiabitur di
ſspo
ſsitio, & rata manebit quoad
reliquas, quæ
ſsecundùm ordinem vocatæ fuerunt; itavt
in vltimo, qui à te
ſstatore vtiliter, &
ſsecundùm formam
legis nominatus e
ſst, bona maneant libera, & diui
ſsibilia, & ab onere re
ſstitutionis immunia, argumento textus in
l. qui solidum, §. prædium, ff. de legatis 2. cum aliis
adductis per Molinam
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. num. 1. Mieres
de maioratu, 4. part. quæſst. 29. num. 1. & in terminis huius ca
ſsus loquuti
ſsunt Ayora, Angulus, & Ioannes Guttierrez, quorum mentionem fecimus
ſsuprà, num. 12. Et pro hac parte vltra ea, quæ adducit Guttierrez
dict. quæſst. 51. num. 16. & 17. illud mihi
concludens e
ſsſse videtur, quòd cùm in hac
ſspecie vniu
ſscuiu
ſsque per
ſsonæ diuer
ſsa
ſsit
ſsub
ſstitutio, aut vocatio, vt
argumento
l. cohæredi, §. qui diſscretas, ff. de vulg. & pup.
ſsubſstit. ob
ſseruarunt Rodericus Iuarez
in l. quoniam in
prioribus, 8. quæſst, in declaratione legis Regiæ, num. 6. C.
de inofficioſso teſstamento Tellus Ferdinandez
in l. 27. Tauri, num. 2. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. c. 1. num. 17. Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 10. num. 4. Ioannes Guttierrez
practiarum, lib. 2. quæſst. 52. num. 3. non debet
ſsub
ſstitutio, aut vocatio, quæ vtiliter, &
ſse
*cundùm formam legis facta e
ſst, per inutilem aliam vocationem, aut
ſsub
ſstitutionem vitiari, ex vulgata regula
l. ſsancimus, C. de donationibus, &
l. 1. §. ſsed ſsi mihi, ff. de
verborum obligat, vbi po
ſst Bartolum, & alios antiquos
* communiter tradiderunt Doctores, quòd vtile per inutile non vitiatur in his, quæ
ſseparationem recipiunt, vt
pleni
ſsſsimè declarat Alciatus
ibi, ex num. 30. cum multis
ſseqq. dicens
num. 31. idem e
ſsſse in per
ſsonis, ex Signorolo
*
in conſs. 114. & in te
ſstamentis, vt
ibidem probauit
num. 27.
* per textum
in l. 2. ff. de his quæ pro non ſscriptis habentur, &
in l. hac conſsultiſsſsima, §. ex imperfecto, C. de teſstamentis, & vide po
ſst alios multos, Andream Gaill.
practicarum obſseruationum. lib. 2. obſseruat. 4. num. 6. & ſseqq. &
obſseruat. 5. ex num. 8. Ioannem Marcum Aquilinum.
in
dict. l. 1. §, ſsed ſsi mihi, de verborum obligat, ex num. 9. cum
multis ſseqq. Sarmientum
ſselectarum lib. 6. cap. 5. per totum, vbi plenè declarant, quando vtile per inutile vi
*tietur, vel non vitietur; & aduerte,
ſsuperiorem re
ſsolutionem procedere non debere, quando te
ſstator procederet vltrà, annullando actum,
ſsi contra
ſsuum ordinem
attentetur: tunc enim di
ſspo
ſsitio redderetur inutilis cùm
nec te
ſstator acquie
ſscat legi, nec lex te
ſstatori: quod rectè aduertit Angulus, vt retulimus
ſsuprà, num. 12. & facilè
* comprobatur ex vulgatis iuris principiis, & communibus Doctorum traditionibus, voluntatem, aut di
ſspo
ſsitionem te
ſstatoris contra leges, in eo, quòd prouident
in vniuer
ſso, & ad publicam vtilitatem, vel re
ſspiciunt
formam,
ſseruandam non e
ſsſse,
l. nemo poteſst, l. ſsi quis inquilinos, §. finali, ff. de legatis 1. vbi plenè Doctores,
maximè Ioannes Guttierrez
ex num. 6. Menchaca
de
ſsuceſsſsionum. creat. lib. 1. §. 7. Sed reijciendam omninò,
& con
ſsequenter actus quo
ſscunque corruere, quoties te
ſstator voluit, quòd leges in
ſsuo te
ſstamento locum non
haberent,
l. 1. in princ. C. de vſsuris, l. ſseruo alieno, §. finali, ff. de legatis 1. Simon de Prætis
de interpretat, vlt.
volunt. lib. 5. interpret. 1. dubitat 1. num. 60. & 61. fol. 442. Et longè quidem intere
ſst, quòd te
ſstator
ſsimpliciter di
ſsponens, in vocationibus, aut
ſsub
ſstitutionibus ordinem
præuerterit
in dict. l. 27. ſstatutum; an contra eiu
ſsdem legis di
ſspo
ſsitionem,
ſsic
ſsuam voluntatem ob
ſseruari voluerit, vt annullauerit expre
ſsſsim, quod in contrarium attentatum fuerit, provt de
ſse con
ſstat apertè, nec maiori
comprobatione indiget.
CAPVT VIII.
Legis 2. C. de reſscindenda venditione, remedium, an ex humanitate, vel ex rigore iuris
proceſsſserit, & quare fuerit introductum,
nec per illud intra dimidiam, ſsed vitra dimidiam tantum læſsis ſsuccurſsum ſsit? Cur etiam
emptori fuerit conceſsſsa ſsupplendi pretij facultas; & eius electioni res relicta; arguta
quidem, ſsubtilis, & non vulgata diſsceptatio; quâ poſst incredibilem, & originalem
Scribentium lecturam, multa adnotantur,
quæ ſsic elaborata, aut digeſsta nullibi anteà erant.
SVMMARIVM.
- 1 Lex 2. C. de reſscindenda venditione, nouum ius attulit & Iureconſsultis antiquis, quorum reſsponſsa
exſstant in Pandectis, incognitum.
- 2 L. 2. C. de reſscindenda venditione, materiam tractatam à multis, qui hoc num. præcitantur.
- 3 Huius capitis diſsceptationem non vulgatam, & pro
ratione conſstitutionis l. 2. C. de reſscindenda venditione, omninò neceſsſsariam, nec ab alio hactenus
ſsic explicatam, hiſsque placituram, qui ſstrictam iuris rationem aſsſsequi deſsiderant.
- 4 Emptio aut nulla eſst, aut reſscindenda: Nulla ipſso iure corruit, nec eget reſsciſsſsione, ſsed interdum exigit, vt
talis à iudice declaretur: reſscinditur emptio, quæ aliquo modo ſsubſsiſstere poterat, verùm ab illa diſscedi,
ratio quædam maior ſsuadet.
- 5 Tranſscribendi vitium ab Authoris natura, & conditione ab horret.
- 6 Emptio, aut venditio ipſso iure valet, ſsi emptor, aut
venditor circumueniatur in pretio vltra dimidiam,
ſsed contractus reſscinditur, & ſsubuenitur læſso.
- 7 Ratio eſst in promptu, quoniam emptio, aut venditio
huiuſsmodi in ſsubſstantia non peccat, nec in ſse habet
aliquid vitij; quippe, cùm in ea ſsint res, & pretium,
& conſsenſsus, quæ emptionis ſsubſstantialia dicuntur.
- 8 Idcircò neceſsſsarium fuit remedium l. 2. C. de reſscindenda venditione.
- 9 Vbi emptori ideò datur facultas ſsupplendi pretij, &
eius electioni res relinquitur, quia vt dictum eſst,
emptio non peccat in ſsubſstantia, ſsed potiùs iuſsta eſst,
& perfecta, ex eáque factus dominus ipſse emptor,
vt eam à ſse inuito auelli leges non permittant; nam
ſsi quid eſst in eo negotio vitij, non in ipſso contractu
eſst, & ſsic reſscindi non debet emptore inuito, ſsed in
pretio, quod ſsatis eſst ſsuppleuiſsſse vſsque ad iuſstum.
-
10 Emptori in caſsu l. 2. C. de reſscindenda venditione, tum ex iuris, tum ex æquitatis ratione, eligendi facultatem concedi.
- 11 L. 2. C. de reſscindenda venditione, remedium, ex
humanitate magis, quàm ex iuris rigore introductum, provt hoc num. adnotatur.
- 12 In pretio emptionis, & venditionis negari non poſsſse,
quin contrahentibus liceat ſse circumuenire; ſsic enim
expreſsſsum eſst in iure.
- 13 Dubium tamen maximum eſsſse in explicatione l. in
cauſsæ, 16. §. idem Pomponius, ff. de minoribus, ſsic dicentis: idcircò Scribentes in multis locis, diuerſsimodè interpretari legem illam.
- 14 Magis tamen communiter probari, naturaliter licere contrahentibus ſse circumuenire in pretio, non quòd
natura ipſsa rerum hoc permittat, ſsed natura, id eſst
naturales regulæ contractus emptionis, & venditionis ſsic permittant, & patiantur.
- 15 Quod libenter admittit Author, nec aliam pati interpretationem verba dict. §. idem Pomponius, firmiter credit; exactiùs tamen neceſsſsarium fore hoc explicare, provt hoc num. explicatur, & Moderni
Pariſs. traditiones in propoſsito recenſsentur.
- 16 Reſsciſsſsionis, & remedij l. 2. C. de reſscind. vend. vera
ratio adducitur, & Petri Gregorij adnotatio quædam in propoſsito recenſsetur.
- 17 L. 2. C. de reſscind. vend. remedio, quare intra dimidiam læſsis ſsuccurſsum non ſsit.
CIrca materiam
l. 2. C. de reſscindenda venditione, quæ
* nouum ius attulit, & Iurecon
ſsultis antiquis, quorum re
ſspon
ſsa ex
ſstant in Pandectis, incognitum, vt rectè tuetur Pinellus
ibidem, 1. part. cap. 1. ex num. 2. &
ſsequitur Dominus Antonius Padilla
num. 11. Azeuedius
in l. 14. tit. 9. lib. 9. num. 1. in fine. Multa equidem à me
adnotari po
ſsſsent, quæ for
ſsan e
ſsſsent non contemnenda,
nec ab aliis
ſsic di
ſstinctè aut ab
ſsolutè explicata: ideò tamen, con
ſsultòque ea prætermittenda duxi, quòd hac
* de re in mille locis infinita tradiderint Scribentes, ac in
eadem l. 2. ex profe
ſsſso explicarunt Doctores communiter, & pleni
ſsſsimè Arias Pinellus, & D. Antonius de Padilla ibidem, Doctores etiam
in cap. cum dilecti, &
in cap.
cum cauſsa, de emptione & venditione. Rebuffus, Antonius Gabriel, Franci
ſsc. Connanus, Antonius Gomezius,
Petrus Mozius, Viuius, Matienzus, Caballinus, Ma
ſscar.
Rolandus, Nauarrus, Didacus Perez, Sotus, Palacius,
D. Spin. & alij, quos in vnum conge
ſsſsit Petrus Cenedus
in collectanea 158. ad Decretales, per totam, vbi de
hac materia. Couar.
variarum reſsolut. lib. 2. cap. 3. & 4. Molina
de Hiſspanorum primogen. lib. 2. cap. 3. ex num. 18. cum ſseqq. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolut. lib. 3. ad l. ſsi
quis in ſsuo. §. legis, ex num. 32. & quæſst. vſsufrequentium,
lib. 3. quæſst. 48. & quæſst. 61. Aluarus Vala
ſscus
conſsult. 43. & 44. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 53. ex num. 34. cum ſseqq. &
in conſs. 54. ex num. 21. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part, cap. 26. per totum, &
practicarum lib. 2. quæſst. 133. v
ſsque ad
quæſst 145. Ioannes Robertus
animaduerſs. iuris, lib. 2. cap. 12. Sarmientus
ſselectarum lib. 1. cap. 11. ex num. 4. & lib. 7. cap. 12. Ari
ſsminus Tepatus
variar. lib. 2. tit. de reſscindenda venditione, fol. 117. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 483. &
in conſs. 553. lib. 5. Azeuedius
in l. 1. tit. 11. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Bonifacius Rogerius
in conſsil. 37. lib. 1. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate lib. 25. cap. 24. D. Felicianus de Solis
tractatu de cenſsibus, lib. 2. cap. 1. ex n. 6. v
ſsque ad
num. 12. &
num. 39. & ſseqq. noui
ſsſsimè Andreas
Fachincus
controuerſs. iuris lib. 2. cap. 15. & ſseq. v
ſsque ad
cap. 27. Cæuallos
practic. comm. contra comm. quæst. 508. & 511. latiùs
in quæst. 536. & vide
quæſst. 172. Petrus
Augu
ſstinus Morla
emporij, tit. 9. de contrahenda emptione, quæſst. 19. 20. 21. & ſseqq. Nihilominùs tamen huius
* Capitis di
ſsceptationem ideò
ſsilentio prætermittere nolui, quòd eam non vulgatam, & pro ratione con
ſstitutionis
dict. l. 2. C. de reſscindenda vendit, omninò nece
ſsſsariam
ſsciam, nec videam ab alio hactenus
ſsic explicatam, aut in di
ſsputationem adductam, hî
ſsque placituram
ſsperem, qui
ſstrictam iuris rationem a
ſsſsequi cupiunt.
Et pro vera explicatione in primis con
ſstituò, quòd
* emptio aut nulla e
ſst, aut re
ſscindenda. Nulla ip
ſso iure
corruit, nec eget re
ſsci
ſsſsione,
ſsed interdum exigit, vt talis à Iudice declaretur: Re
ſscinditur emptio, quæ aliquo
modo
ſsub
ſsi
ſstere poterat, verùm ab illa di
ſscedi, ratio
quædam maior
ſsuadet, vt vtrumque optimè aduertit, &
eruditè comprobat Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iu*ris, lib. 25. cap. 23. num. 1. & 2. fol. mihi 255. vbi videri po
*terit; quoniam à natura, & conditione mea tran
ſscribendi vitium abhorret. Emptio igitur, aut venditio ip
ſso
iure valet,
ſsi emptor, aut venditor circumueniatur in
pretiovltra dimidiam,
ſsed contractus re
ſscinditur, &
ſsubuenitur læ
ſso, modo, & forma
in dict. l.C. de reſscindenda venditione, introducta: aliàs
ſsi contractus e
ſsſset nullus,
re
ſsci
ſsſsione non indigeret. Quod apertè probat ille textus, & textus
in cap. cùm dilecti, & in cap. cùm cauſsa, de
emptione, & vendit. vbi vnanimiter adnotarunt omnes,
qui hactenus de hac materia
ſscrip
ſserunt,
ſsic vt in hoc
nullus quidem di
ſsſsentiat: ac inter alios eleganter aduertunt Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 7. cap. 9. num. 10. fol. 223. Petrus Gregorius
in
ſsyntagmate iuris, lib. 25. cap. 24. in princ. fol. 256. Ratio
* e
ſst in promptu, quoniam emptio, aut venditio huiu
ſsmodi in
ſsub
ſstantia non peccat, nec in
ſse habet aliquid
vitij, quippe cùm in ea
ſsint res, pretium, & con
ſsen
ſsus,
quæ emptionis
ſsub
ſstantialia dicuntur,
§. 1. 2. & 3 Inſstitut. de emptione & venditione, leg. 1. §. finali l. in
venditionibus, ff. de contrahenda emptione, l. 2. C. eodem,
l. 2. C. de actionibus empti: plenè Antonius Gomezius
tomo 2. variarum, cap. 2. de emptione & venditione, in
princ. Pinellus
in rubrica, C. de reſscindenda vendit. 2.* parte, cap. 1. num. 2. & 3. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 25. cap. 2. num. 4. fol. 211. & cap. 12. & 15. Idcircò nece
ſsſsarium fuit remedium
d.l. 2. C. de reſscindenda venditione, vbi emptori ideò datur facultas
ſsupplen
*di pretij, & eius electioni res relinquitur quia, vt dixi,
emptio non peccat in
ſsub
ſstantia,
ſsed potiùs iu
ſsta e
ſst, &
perfecta, ex eáque factus dominus ip
ſse emptor, vt eam
a
ſse inuito auelli leges non permittant: nam
ſsi quid e
ſst
in eo negotio vitij, non in ip
ſso contractu e
ſst, &
ſsic re
ſscindi non debet emptore inuito,
ſsed in pretio; quòd idcircò
ſsatis e
ſst
ſsuppleui
ſsſse v
ſsque ad iu
ſstum, vt eleganti
ſsſsimè atque ex infinitis, quos attentè prælegi,
ſsolus Connanus
ſsic animaduertit,
commentariorum iuris ciuilis,
lib. 7. cap. 9. num. 10. verſsiculo, cur emptori, fol. 524. vbi in
propo
ſsito allegat text.
ſsingularem in
l. 6. C. de reſscindenda venditione. Audiamus Imperatores
ſsic dicentes:
Non
eſst probabilis cauſsa, propter quam reſscindi conſsenſsu factam venditionem deſsideras: quamuis enim duplum offeras pretium emptori tamen inuitus ad reſscindendam venditionem vrgeri non debet. Et cum iudicio docet, emptori
* prædictam facultatem eligendi, tum ex iuris, tum ex æquitatis ratione concedi: quod
ex d.l. 6. & d.l. 2. probatur apertè, & in idem pungit non ob
ſscurè Paul. Ca
ſstren
ſs.
ad quem nullus aduertit,
in eadem l. 2. C. de reſscindenda
venditione, num. 1.
Secundò con
ſstituendum e
ſst, Imperatores ius nouum
* introducentes, magis æquitatem, & humanitatem præ oculis habui
ſsſse, quàm
ſstrictas iuris rationes fui
ſsſse
ſsecutos: &
ſsic; ex humanitate, non ex rigore iuris introductum fui
ſsſse remedium
dict. l. 2. C. de reſscindenda vendit. quod expre
ſsſsim dixit textus
in princ. ibi:
Humanum eſst. Et aduertunt Glo
ſsſsa prima, Bartolus, Baldus, Salicetus,
Ca
ſstren
ſsis & communiter omnes, vt te
ſstantur Pantaleon de Crema
n. 1. 38. Pinellus
1. part. cap. 1. n. 32. & Padilla num. 10. in princ. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate
iuris, lib. 25. c. 24. in princ. fol. 256. Ex rigore namque iuris,
* ideò non poterat contractus re
ſscindi, quòd naturaliter
liceat contrahentibus in pretio emptionis, & venditionis
ſse circumuenire, vt dicetur
ſstatim: & hanc ratio|
nem con
ſsiderauit Glo
ſsſsa
verbo, humanum,
in eadem l. 2. & communiter omnes tran
ſsierunt cum illa, nec vlla alia
ratione exi
ſstimarunt re
ſsci
ſsſsionem contractus, aut remedium eius legis impediri; verè tamen & aliæ rationes
militabant, quæ re
ſsci
ſsſsioni contractus, aut Imperatorum proui
ſsioni ob
ſstabant, & contractum iuxta
ſstrictam
iuris rationem, non re
ſscindendum
ſsuadebant, vt
num.
præcedentibus dicebatur, &
ſsequentibus etiam adnotabitur.
Tertiò con
ſstituendum e
ſst, negari non po
ſsſse, quin na
*turaliter liceat contrahentibus in pretio emptionis, &
venditionis,
ſse circumuenire: id enim expre
ſsſsum e
ſst in
l. in cauſsæ, 16. §. idem Pomponius, ff. de minoribus, &
in l. item ſsi pretio, 25. §. finali, ff. locati: Dubium tamen
maximum e
ſsſse in explicatione eorum iurium
ſsic dicentium; idcircò Scribentes in multis locis, diuer
ſsimodè illa interpretatos fui
ſsſse, vt con
ſstat ex his, quæ communiter tradiderunt Doctores omnes
in cap. cùm dilecti, &
in cap. cum cauſsa, de emptione & venditione, & in dict.
l. 2. C. de reſscindenda venditione, vbi latè Pantaleon de
Crema
ex num. 137. Pinellus
1. part. cap. 1. ex num. 32. Padilla
ex num. 10. vbi omnes aliorum interpretationes
improbauit. Bonifacius Rogerius
in conſs. 6. n. 85. & 86. lib. 2. Couar.
reſsolut. lib. 2. cap. 3. num. 2. Fortunius, Nauarrus, Sotus, & Medina, quos adducit Doctor Felicianus de Solis
de cenſsibus, lib. 2. cap. 1. num. 11. ad finem. Menochius
in conſs. 109. num. 30. per totum, lib. 2. Cæuallos
pract. commun. contra commun. quæſst. 511. ex num. 5. Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij, tit. 9. de contrahenda
empt. quæſst. 8. num. 14. & 15. Matienzus
in l. 1. titul. 11. gloſs. 1. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 7. lib. 5. nouæ collectionis
Regiæ. Azeuedius
in l. 14. tit. 9. lib. 9. & in dict. l. 1. titul 11. num. 9. Magis tamen communiter probari, naturaliter
* licere contrahentibus
ſse circumuenire, non quòd natura ip
ſsa rerum hoc permittat,
ſsed natura, ide
ſst naturales regulæ contractus emptionis, & venditionis
ſsic
permittant, & patiantur, vt cum Iacobo Andonderio
firmauit Padilla
in dict. l. 2. C. de reſscindend. vend. num. 11. in fine. Doctor Felicianus de Solis
tractatu de cenſsibus,
lib. 2. dict. cap. 1. num. 11. ad finem, & Cæuallos
vbi ſsuprà,
in fine; nec videtur di
ſsſsentire Matienzus in dict.
l. 1. tit. 11. gloſs. 1. num. 5. quamuis firmiter in hoc non in
ſsi
ſstat. Ego
* verò libenter id probauerim, nec aliam pati interpretationem verba
dict. §. idem Pomponius, firmiter crediderim; exactiùs tamen explicare
neceſſariúnecessarium fore, provt latiùs explicauit, & acutè quidem Modernus Pari
ſs. à quo
tran
ſscrip
ſsit Caballinus
de vſsuris, quæſsti. 14. num. 170. &
ſsequent. fol. 185. nec refert Padilla, nec etiam Felicianus,
locis relatis
ſsuprà. Et in primis eraditè & verè con
ſstitui
ſsſse Modern. Pari
ſs. leges prædictas dicentes, naturaliter licere contrahentibus, & c. non pro fundationis authoramento accipiendas e
ſsſse, nec etiam propriè pro iure naturali, quum
ſsemper bonum & æquum
ſsit,
ſsed
pro mutua quadam & tacita indulgentia contrahentium adinuicem, qui vel mutuo naturali amore non dedignantur aliquid modicum,
ſsiue
ſscienter,
ſsiue ignoranter inuicem remittere de
ſsuo: vel
ſsi fortè non ex amore,
ſsaltem nimiam
ſscrupulo
ſsitatem alij tanquam
ſsordidam,
alij, quia non vacat, dedignantur & auer
ſsantur, & ex
prædictis duobus, vel eorum altero na
ſscitur illa indulgentia; difficulter enim, & rarò exactam æqualitatem
ſscrutari, cogno
ſscere, &
ſseruare po
ſsſsunt; &
ſsi quando
po
ſsſsunt, non vacat; &
ſsi possint, & vacet, adhuc vtilius & hone
ſstius e
ſst, modicum defectum vel exce
ſsſsum,
ſsi
quis
ſsit, mutuò condonare, quàm in mutua, & indiuidua æqualitate inquirenda immorari, & torqueri, nimiámque litigandi materiam tollere: quare non
ſsolùm
vtile,
ſsed nece
ſsſse fuit, modicam à
ſsumma illa æqualitate
defectionem indulgere, quæ ideò naturaliter licere dicitur, tum quia contrahentes tacito quodam naturali con
ſsen
ſsu, id
ſsibi mutuò codonare videntur; tum quia de natura contractuum e
ſsſse videntur,
ſsine quibus commodè non po
ſsſsunt in communi, & promi
ſscuo v
ſsu haberi: vnde tacita hæc, & mutua condonatio, non dicitur donatio,
ſsed concomitantia, &
ſsequela contractus, vt
ibidem latiùs adnotauit ip
ſse Author.
Deinde, eruditè etiam, & veriſsſsimè conſstituiſsſse, neceſsſsarium fuiſsſse, indulgentiam eam cohibere, vagámque, & incertam declinationem ab ipſsa iuſsta, & vera æqualitate contractuum commutatiuorum refrænari, &
limitari publicè interfuiſsſse, hinc Diocletiano, & Maximiano viſsum fuiſsſse, ſsatis eſsſse licentiam illam per exceſsſsum, , vel defectum à iuſsta, & vera æqualitate declinandi, ad dimidiam iuſsti pretij, vel æſstimationis, id eſst
ipſsius æqualitatis cohibere, ne vlterius vagari poſsſset, &
conſsequenter ipſsi vſsque ad dimidiam reſstrinxerunt, ſsed
excluſserunt læſsionem vltra dimidiam; & quamuis in
hoc Modernus ipſse Pariſs. redarguat Imperatores, vt eodem loco videri poterit; nihilominùs tamen iuſsta ratione eos moueri, negari non poteſst, ac ad eãeam vſsque partem
iuſsti pretij, vel æſstimationis licendam illam cohibere,
& reipublicæ forſsan interfuiſsſse, nec ſsine maximo myſsterio, aut neceſsſsitate factum: idcircò & aliis iuris Authoribus placuiſsſse, qui & ſsubtilitatem, & ſscrupuloſsitatem, etiam contra ipſsoſsmet Imperatores, aut iureconſsultos inquirere ſsolent; ſsic placuit Connano commentariorum iuris ciuilis, lib. 7. cap. 9. num. 10. Petro Gregorio in ſsyntagmate iuris. lib. 25. cap. 24. Ioanni Roberto adnimaduerſs. iuris, lib. 2. cap. 12. Duareno in l. ſsi quis
cùm aliter, ante finem, ff. de verborum obligat. Pinello in
eademl. l. 2. C. de reſscindenda vendit. 1. part. cap. 2. in principio, & num. 4. Cuiacio in commentariis de in integrum
reſstitutione, & in l. in cauſsæ, 2. ff. de minoribus Forcatulo dialogo 100. & apud nos approbatur hodie in leg. 56. titul. 5. partita 5. & in l. 1. titul. 11. lib. 5. nouæ collectionis
Regiæ.
Quare autem læ
ſsionem intra dimidiam exclu
ſserint,
* & læ
ſso vltra dimidiam
ſsuccurrendum prouideant, Modernus Parien
ſs non explicauit. Sed ferè omnes hucu
ſsque in hac materia Scribentes, in eo magis in
ſsi
ſstunt, vt
exi
ſstimauerint, ideò læ
ſsionem vltra dimidiam, lege non
e
ſsſse permi
ſsſsam, aut toleratam, quia enormem quidem,
atque immen
ſsam crediderunt Imperatores: Ita
ſsentit
apertè Glo
ſsſsa,
verbo, humanum,
in dict. l. 2. C. de reſscindenda venditione, & ibidem Bartolas, Paulus, Baldus, Salicetus, & cæteri alij Recentiores, qui in effectu in idem incidunt; addiderim ego id verum e
ſsſse, atque ex humanitate, aut æquitate introductum: æquitatem autem,
ſsiue humanitatem ex eo procedere (quod
eruditè, & ingeniosè, atque inter cæteros alios
ſsolus Petrus Gregorius adnotauit
lib. 25. dict. cap. 24. num. 19. fol. 261.)
ſscilicet, quòd labi, errare, & falli in negotiorum tractatione, humanum e
ſst; & proinde communi
hac fragilitate deceptis
ſsubuenire, & expedire, & ip
ſsam
humanitatem exigere, per textum
ſsingularem
in. l. 1. C.
ſsi maior factus alienationem ratam habuerit, ibi:
Inconſsulto errore, l. 2. C. de actionibus empti: facilè enim in rerum
ſsuarum æ
ſstimatione decipiuntur venditores, atque
in emptione alienaram emptores, vt ibidem aduertit
prædictus Author; idcircò, & vltra eum, cùm contractus emptionis, & venditionis
ſsit bonæ fidei, & in quo æquitas
ſsumma de
ſsideratur,
l. bona fides, ff. depoſsiti, l. contractus, ff. de regulis iuris, l. ſsi dolo, l. bonam fidem, C. de
actionibus & obligat. Baldus
in eadem l. 2. C. de reſscindenda vendit, num. 5. magnas deceptiones ab eo contractu arcere, atque deceptis con
ſsulere, humanitatis & æquitatis ratio po
ſstulabat, eáque
ſsuadente, proditum fuit
remedium
dict. l. 2. iuxta
ſsuperiùs relatos, & communem aliorum mentem, quæ in hunc
ſsen
ſsum e
ſst accipienda.
Quartò & vltimò con
ſstituendam e
ſst, non omnium,
* quæ à Maioribus no
ſstris tradita
ſsunt, rationem reddi
po
ſsſse, vt inquit textus
in l. non omnium, ff. de legibus. Et
quidem,
ſsi aliquis quærat, quanam ratione læ
ſsionem
intra dimidiam, quæ con
ſsiderabilis e
ſsſset, Imperatores
non exclu
ſserint, aut quare con
ſsiderabili læ
ſsione intra
dimidiam, læ
ſsis non con
ſsuluerint: Re
ſsponderi poterit,
ferè nullum ex infinitis, quos prælegi, rationem con|
cludentem adducere, aut etiam in hoc quærendo non
laborare; dici tamen po
ſsſse, quòd contractus emptionis, & venditionis e
ſst valdè frequens, & nece
ſsſsarius, &
Reipublicæ
ſsummè vtilis; &
ſsic
nōnon ita de facili re
ſscindi
debet res bona fide empta, vel vendita,
l. res bona fide, 54. ff. de contrahenda emptione. Nec etiam naturalis illa facultas
ſse circumueniendi adinuicem, provt
ſsuperiùs explicauimus, intellecta, adeò re
ſstringi debuit, vt hominum. commercia turbari, aut aliquo modo impediri contingeret,
ſsi ob læ
ſsionem quamcunque in pretio contingentem, contractus conuenti re
ſscinderentur, & litium
occa
ſsio
ſsic præberetur, vt finis earum nunquàm e
ſsſset,
ſsed perpetuò homines inter
ſse rixis, & litibus vexarentur, vt cum Diuo Thoma, Soto, Fortunio, & aliis, non
malè aduertit Matienzus
in l. 1. tit. 11. gloſs. 1. num. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Felicianus
de cenſsibus, lib. 2. cap. 1. num. 11. in verſs. quoniam magis eſst. Petrus Gregorius
in
ſsyntagmate iuris, lib. 25. cap. 24. num. 20. qui propter vtilitatem, & frequentem v
ſsum contractus emptionis, &
venditionis, re
ſsci
ſsſsionem intra dimidiam denegari contendit; ac denique, quia iuris principiis refragantibus,
videlicet quòd contractus
ſsemel finiti, & perfecti firmi
e
ſsſse debeant perpetuò, & con
ſsen
ſsu factæ venditiones
ratæ permaneant, nec ab emptione
ſsemel perfecta di
ſscedere liceat, altera parte inuita, noluerunt Imperatores
ita de facili, aut læ
ſsione quacunque, emptiones, aut venditiones re
ſscindi,
ſsed propter grandem, aut enormem læ
ſsionem dumtaxat, qualis e
ſst læ
ſsio vltra dimidiam, vt
innuit non ob
ſscurè textus
in l. ſsi voluntate, 8. C. de reſscindenda venditione, quæ
in verſs. quòd ſsi videlicet, veram
ſsentit huius dubij rationem, &
ſsingulariter in hunc modum dicit:
Quod ſsi videlicet contractas emptionis, atque
venditionis cogitaſsſses ſsubſstantiam, & quod emptor viliore
comparandi, venditor cariore, diſstrahendi votum gerentes,
ad hunc contractum accedant, vixque post multas contentiones, paulatim venditore de eo, quod petierat, detrahente;
emptore autem huic, quod obtulerat, addente, ad certum
conſsentiant pretium: profectò perſspiceres, neque bonam fidem, quæ emptionis, atque venditionis conuentionem tuetur, pati, neque vllam rationem concedere, reſscindi propter
hoc conſsenſsu finitum contractum, vel ſstatim, vel poſst pretij
quantitatis diſsceptationem; niſsi minus dimidia iuſsti pretij;
quod fuerat tempore venditionis, datum eſsſset, electione iam
emptori præſsita ſseruanda.
CAPVT IX.
Inſstantia cœpta cum Maioratûs poſsſseſsſsore, an,
& qualiter tranſseat in ſsequentes ipſsius Maioratus ſsucceſsſsores? item, an tranſseat in ſsingularem etiam rei ſucceſſorẽsuccessorem in iudiciis realibus: vbi nonnulla adnotantur ab Authore,
quæ pro huius rei explicatione, ſsilentio prætermitti non poterant, & ab his relinquuntur intacta, qui de Hiſspanorum primogeniis
tractarunt.
SVMMARIVM.
- 1 Inſstantia cœpta cum Maioratus poſsſseſsſsore, tranſsit in
ſequẽtessequentes ipſsius Maioratus ſsucceſsſsores, ita vt denuò lis
non debeat cum eiſsdem inchoari, ſsed ſsequens ſsucceſsſsor in eo ſstatu iudicium ſsubire debeat, in quo ab ipſso
Maioratûs poſsſseſsſsore relictum fuerit.
- 2 Inſstantia litis tranſsit in ſsucceſsſsorem etiam particularem
rei, ſsi ex neceſsſsitate ſsuccedat; ſsi autem voluntarius
ſsucceſsſsor ſsit, non transfertur inſstantia.
- 3 Et neceſsſsitas duplici modo in propoſsito conſsideratur,
remiſsſsiuè.
- 4 Inſstantia vbi tranſsit aduerſsus aliquem, is citandus eſst: & reaſsſsumptâ inſstantiâ actoris, reproducuntur omnia acta, & docetur de tranſslatione inſstantiæ, & ſsic quoque, vbi inſstantia tranſsit aduersùs ſsucceſsſsorem
rei, omnia acta repetuntur.
- 5 Inſstantia iudicialis, actiuê & paſsſsiuè tranſsit ad vniuerſsales iurium ſsucceſsſsores.
- 6 Et est valdè vtile, vt inſstantia tranſseat, propter expenſsas, fructus, & acceſsſsiones.
- 7 Instantia generaliter tranſsit in caſsibus, vbi bona &
iura transferuntur.
- 8 Inſstantia an tranſseat in ſsingularem ſsucceſsſsorem in iudiciis realibus; & de opinione Bartoli ibidem.
- 9 Bartoli opinio in ſsuperiori dubio probatur, & eiuſsdem
doctrinis receptis, eleganter explicatur text. in l. 15.
à quo, 57. & 58. ff. de rei vendicatione, & in l.
penult. ff. de petitione hæreditatis.
- 10 Inſstantia cœpta cum teſstatore defuncto, licèt tranſsire
debeat in fideicommiſsſsarium, cœpta tamen cum ipſso
hærede, in fideicommiſsſsarium non tranſsit.
- 11 Aduersùs communem traditionem Molinæ, de qua ſsuprà, num. 1. dubium mouetur ab Authore, & num.
præced. & ſseqq.
- 12 Maioratûs primo inſstituori, quilibet ſsucceſsſsor ſsuccedere dicitur in infinitum.
- 13 L. in hoc iudicio, ff. familiæ erciſscundæ procedit in
reſstitutione, quæ fit iudicio reali, ſsed reſstitutio, quæ fit fideicommiſsſsario vniuerſsali, ſsit iudicio perſsonali,
ideóque inſstantia cœpta cum hærede, in ipſsum non
tranſsit.
- 14 Maioratus & fideicommiſsſsa in aliquibus conueniunt,
ſsed differunt in multis.
- 15 Fideicommiſsſsarius ab hærede fideicommiſsſsum petere, &
de manu eius recipere debet, neq;neque propria authoritate
poſsſseſsſsionem bonorum iure fideicommiſsſsi relictorum,
occupare poteſst, aliàs à iure fideicommiſsſsi cadit: ſsed
in Maioratus ſsucceſsſsore contrà ſstatuitur, numer.
ſsequent.
- 16 Fideicommiſsſsarius nullum ius habet in bonis ſsubiectis
fideicommiſsſso, nec actiones aliquas intentare poteſst,
quovſsque re, aut verbis reſstitutio fiat per hæredem.
- 17 In ſsucceſsſsorem Maioratus, ipſso iure tranſsit dominium
bonorum Maioratus, & poſsſseſsſsio etiam abſsque aliqua
reſstitutione.
- 18 Georgij de Cabedo diſstinctio nouè tradita in hac materia deciſs. Luſsitaniæ, 198. num. 5. 1. part. dubia &
periculoſsa viſsa Authori.
HIs, quæ Scriptores huius Regni pro explicatione
præſsentis quæſstionis adnotarunt, nonnulla adiungere pro maiori ipſsius declaratione neceſsſsarium
duxi.
Idcircò aduertendum erit in primis, quòd in
ſstantia
* cœpta cum Maioratus po
ſsſse
ſsſsore, tran
ſsit in
ſsequentes
ip
ſsius Maioratus
ſsucce
ſsſsores, ita vt denuò lis non debeat
cum ei
ſsdem inchoari,
ſsed
ſsequens
ſsucce
ſsſsor in eo
ſstatu
iudicium
ſsubire debeat, in quo ab ip
ſso Maioratus po
ſsſse
ſsſsore relictum fuerit: quod in terminis re
ſsoluit Molina,
& refert quamplures iuris Authores, quorum authoritate mouetur,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 8. n. 6. & idem tenuit Mieres
de maioratu, part. 4. quæſst. 14. n. 3. vbi a
ſsſserit, communiter practicari in Regali Cancellaria Granaten
ſsi: quòd
ſsi
ſsucce
ſsſsor in Maioratu
ſse opponit
liti per prædece
ſsſsorem inchoatæ, teneatur a
ſsſsumere litem in eo
ſstatu, in quo erat, tempore oppo
ſsitionis, &
vide in hac materia Barb.
in l. ſsi conſstante, §. finali, num. 24. & 25. ff. ſsoluto matrimonio, vbi agit de intellectu
l. in hoc
iudicio, de qua
ſstatim, & aliorum
ſsimilium iurium; &
in propo
ſsito, an, & quando tran
ſseat in
ſstantia, multa
ſscribit
ex num. 16. v
ſsque
in finem §. Cabedo etiam noui
ſsſsimè
deciſs. ſsenat. Regn. Luſsit. deciſs. 198. per totam. Pro
ſsententia autem prædicta duplex adducit fundamentum
Molina
ibidem, dict. num. 6. Primum deducitur
ex l. in
hoc iudicio, ff. familiæ erciſscundæ, ex qua Bart.
in ſsummario
eiuſsdem legis, Angel. Paul. Bald. Ia
ſson, Butrius Anchar.
Socinus iunior, Mar
ſsarius, Xuarez, Rebuff. & Natta,
quos recen
ſset ip
ſse Molina, deduxerunt communiter,
|
quod in
ſstantia litis tran
ſsit in
ſsucce
ſsſsorem, etiam parti
*cularem rei,
ſsi ex nece
ſsſsitate
ſsuccedat;
ſsi autem voluntarius
ſsucce
ſsſsor
ſsit, non transfertur in
ſstantia: quod tenet
etiam Marc. Anton. Peregr.
de fideicommiſsſsis, art. 53. n. 24. vbi in id citat nonnulla iura, latiùs loquitur quàm Moli
*na, & rectè aduertit, nece
ſsſsitatem duplici modo in propo
ſsito con
ſsiderari, vt exemplis ibi o
ſstendit,
ſsic vt cùm
occa
ſsio
ſse offerat, videre illum nece
ſsſsarium
ſsit; deinde
eodem loco
num. 30. fol. 523. rectè etiam animaduertit,
* quòd vbi in
ſstantia aduersùs aliquem tran
ſsit, is citandus
e
ſst, & rea
ſsſsumptâ in
ſstantiâ actoris, reproducuntur omnia acta, & docetur de tran
ſslatione in
ſstantiæ: &
ſsic quoque, vbi in
ſstantia tran
ſsit aduersùs
ſsucce
ſsſsorem rei, omnia acta repetuntur; ac denique
num. 18. eiuſsdem art. 53. verè probauit, quòd in
ſstantia iudicialis actiuè, & pa
ſsſsiuè
* tran
ſsit ad vniuer
ſsales iurium
ſsucce
ſsſsores, & in hærede
rei, vt pa
ſsſsiuè tran
ſseat, e
ſsſse ca
ſsum
in l. ſsi eum hominem,
ff. de fideiuſsſsoribus actiuè autem, vt tran
ſseat ad petitoris
hæredem, e
ſsſse ca
ſsum legis
in l. ſsi petitor, ff. de iudiciis, &
in l. ſsi operarum, ff. de operis libertorum, & e
ſsſse valde vti
*le, vt in
ſstantia tran
ſseat propter expen
ſsas, fructus, & acce
ſsſsiones: vnde cùm in
ſsucce
ſsſsorem Maioratus nece
ſsſsariò debeant tran
ſsire bona ex di
ſspo
ſsitione primi in
ſstitutoris,
l. vnum ex familia, §. ſsi de falcidia, ff. de legatis 2. l. 3. ff. de interdictis & relegatis, cum aliis, quæ in propo
ſsito adducunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 5. 6. 7. & 8. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſs. 1. num. 2. Menochius
in conſs. 357. num. 16. &
ſseqq. lib. 4. in ip
ſsum etiam tran
ſsire debet non
ſsolùm in
ſstantia cœpta cum ip
ſsomet Maioratus in
ſstitutore,
ex dict.
l. ſsi eum hominem, d.l. ſsi petitor, & dict. l. ſsi operarum; ſsed
etiam in
ſstantia cæpta cum vltimo Maioratus po
ſsſse
ſsſsore,
ex dict. l. in hoc iudicio, & his, quæ notarunt Authores
relati per Molinam
d. cap. 8. num. 6. & vltra eum Marcus
Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, artic. 53. num. 20. & 21. vbi cum aliis probat, quòd in
ſstantia generaliter
* tran
ſsit in ca
ſsibus, vbi bona & iura transferuntur, & in
fortioribus terminis ex
ſstat doctrina Bartoli
in l. Lucius,
§. rogatus, ff. ad Trebellianum, vbi docuit ip
ſse, in
ſstantiam
* tran
ſsire in
ſsingularem
ſsucce
ſsſsorè rei in iudiciis realibus: &
ſsequuntur Bernard. de Bi
ſsign.
in tit. de iudiciis, deciſs. 3. Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 329. num. 2. lib. 2. Pari
ſsius
in conſs. 108. num. 3. lib. 1. qui loquuntur in
ſsucce
ſsſsore rei, & in beneficialibus, vt per mortem po
ſsſse
ſsſsoris lis non finiatur,
ſsed
tran
ſseat in
ſsucce
ſsſsorem, determinauit Rota in nouis,
vt
lite pendente, deciſs. 10. ſsequitur Gomezius
in regula, de
annali, quæſst. 62. num. 4. & e
ſsſse text.
in cap. finali, vt lite
pendente, lib. 6. &
in Clement. 1. eodem tit. firmat Peregrinus
de fideicommiſsſsis, d. art. 53. num. 25. vbi dicit contrà tenui
ſsſse Abbatem, & Aretinum, po
ſst Innocentium;
nec audet firmare neutram partem,
ſsed pro nunc dicit
ſse
cogitandum relinquere, idque per text.
in l. is à quo, 57. & 58. ff. de rei vend. Ego verò opinionem Bartoli liben
*tiùs probarem, non ob
ſstantibus dictis legibus in contrarium adductis: & pro illarum explicatione, vltra Peregrinum, &
ſsuperiores,
ſsequentia con
ſstituerem.
In primis ex dictis legibus apertè deduci, quòd ſsi duo
vendicant eandem rem ab eodem poſsſseſsſsore, primo vincenti traditur, non obſstante tertij oppoſsitione, dumtamen ipſse caueat poſsſseſsſsori, idque, ne poſsſseſsſsor ipſse duplex damnum trahat; & confirmat l. 6. tit. 10. partita 3. &
latiùs explicant ibidem Doctores communiter, Bartolus,
qui magiſstraliter loquitur in l. penult. vbi eſst etiam ſsimilis text. ff. de petitione hæreditatis, idem Bartolus in l. à Diuo Pio, §. ſsi ſsuper rebus, num. 3. & ibidem Iaſson ex
num. 16. & Doctores communiter ff. de re iudicata. Felinus in cap. cùm ſsuper, ex num. 11. de ſsententia & re iudicata. Romanus ſsingulari 44. Imola in l. à ſsententia, in
princ. colum 5. ff. de appellat. Alexander in l. ſsi alienam,
col. penult. & vlt. ff. ſsoluto matrimonio, latiùs Andr. de Iſsern.
de prohibita feudi alienatione per Federicum, in §. prætereà ſsi inter duos, col. 3. 4. & 5. Afflictis deciſs. 235. num. 6. Vincentius de Franchis deciſs. 261. per totam, latiſsſsimè Barb.
in l. ſsi alienam, 12. ex num. 15. fol. 154. ff. ſsoluto matrimonio, vbi multa dicit in propoſsito neceſsſsaria. Decianus in conſs. 26. num. 39. per totum, lib. 5.
Deinde conſstituo, quòd illæ leges procedunt, quando
duo ſsimpliciter agunt contra tertium poſsſseſsſsorem, non
obiiciendo ius vnius, nec infringendo ius alterius: nam
ſsi vnus refringendo ius alterius, ſse opponeret, tunc non
haberet locum deciſsio d.l. is à quo, & d.l. penult. ff. de petitione hæred. & pro neutro ferri poſsſset ſsententia, niſsi
iure vtriuſsque diſscuſsſso: quod cum Baldo in §. ſsi duo, in
princ. de pace tenenda, rectè adnotauit Gregorius Lopez in d.l. 6. tit. 10. partita 3. & cum eodem Baldo, & Innocentio, Felinus in d. cap. cùm ſsuper, num. 11. verſs. limita
tertio, de ſsententia & re indicata.
Conſstituo etiam, caſsum dictarum legum diuerſsum
eſsſse à caſsu propoſsito ſsuprà, num. 8. aut ſsaltem reſsolutioni
Bart, non refragari, quicquid in contrarium expendat
ea iura Peregrinus, quia in effectu procedunt, quando duo
in diuerſsis iudiciis petunt eandem rem à Titio, vel Seio: & tunc ſsi vnus priùs perueniat ad ſsententiam, tenetur
præſstare cautionem de conſseruando indemnitatem alteri
poſsteà vincenti, quoniam pendente iudicio eius, qui
priùs ad ſsententiam peruenit, alius cæpit agere; nam ſsi
antequam ſsecundus ageret, lata fuiſsſset prima ſsententia,
& in rem iudicatam tranſsiuiſsſset, executioni quidem mandaretur, nulla cautione præſstita, vt cum communi reſsoluit Iaſson in d.l. à Dino Pio, §. ſsi ſsuper rebus, num. 18. eleganter Barboſsa in dict. l. ſsi alienam, num. 15. qui rectè dicit procedere text. in dict. l. is à quo, quando duo erant
diuerſsa iudicia, & quando ſsecundum iudicium mouetur,
primo pendente; tunc enim ille, qui priùs obtinuit ſsententiam, mittendus eſst in poſsſseſsſsionem, præſstita cautione victo, de eo defendendo aduersùs tertium: quòd ſsi
latâ iam ſsententiâ, ſsecundo moueatur lis, tunc nulla victo præſstanda eſst cautio, quia ea lis non debet moueri
aduersùs victum, qui propter ſsententiam iam non debet
haberi pro poſsſseſsſsore, ſsed potiùs aduersùs victorem, in
quem, virtute ſsententiæ poſsſseſsſsio transferenda eſst; vides
igitur in hoc ſsecundo caſsu, nullo modo vrgere contra
Bartol. text. in dict. l. is à quo, nec etiam primo caſsu, idque effectu dictæ cautionis præſstandæ, ob quam neceſsſse
habebit primus victor proſsequi eandem inſstandam cæptam cum poſsſseſsſsore primo, & non erit opus inchoare
nouum iudicium cum victore, vt eleganter, & verè aduertit Gregorius Lopez in dict. l. 6. tit. 10. part. 3. verbo, recabdo, in princ. & dixit magiſstraliter Bartol. in dict. l
penul. ff. de petitione hæredit. notans ex illo textu, quòd
tertius ſsuperueniens non impedit executionem ſsententiæ latæ pro primo, vt ibi probatur, & in dict. l. is à quo, &
reddens rationem, quia ius alterius petitoris non ſsit deterius; ſsicut enim poterat auocare à primo poſsſsidente,
ita ab iſsto ſsecundo, & licèt iſste ſsecundus poſsſsideat, qui
petit executionem, ita poſsſsidet ille priùs conuentus, &
ideò ſsit executio taliter, quòd alteri non præiudicet, &
primus petitor cauere cogitur, quòd eum defendar aduersùs alium petitorem. Ratio eſst, inquit Bartolus, quia
ſsi poſsſseſsſsor non peteret cautionem, ipſse abſsolueretur à petitione ſsecundi petitoris, quia, non poſsſsidet, neque dolo deſsiit poſsſsidere, & ille ſsecundus petitor deberet inchoare nouum iudicium: & ideò ne iſstud inconueniens
ſsequatur, cogitur petere cautionem, & ille præſstare tenetur; quâ præſstitâ. ille habebit neceſsſsitatem proſsequi eandẽeandem inſstantiam cœptãcœptam cum poſsſseſsſsore primo: & ſsic cautio
proderit fecundo petitori. Et hactenus de primo fundamento Molinæ, à quo digreſsſsi ſsumus ex num. 9. vt ſsuperiora notarentur, quæ, vt videbis, non erant alibi ſsic digeſsta, atque vt dubium Peregrini ex dict. l. is à quo, cum
ſseq. ceſsſsaret, & Bartoli opinio in tuto maneret.
Secundum verò fundamentum Molinæ in quæ
ſstione
principali huius Capitis, in eo con
ſsi
ſstit, quòd cùm Maioratus
ſsua natura perpetuus
ſsit, nullus e
ſsſset litium finis,
ſsi cum quolibet
ſsucce
ſsſsore lis e
ſsſset denuò in
ſstauranda,
quod publicæ vtilitati, & bono communi multùm aduer
ſsaretur,
l. properandum, C. de iudiciis, cap. finem litibus, de dolo, & contumacia; ideò hæc
ſsola ratio, omnibus |
etiam aliis deficientibus,
ſsufficiens e
ſst, vt nullo pacto
lis debeat denuò in
ſstaurari, dummodò lis à Maioratus
po
ſsſse
ſsſsore dolosè, vel negligenter proloquuta non fui
ſsſset; tunc enim
ſsequentibus
ſsucce
ſsſsoribus non præiudicaret, vt iure, ratione, & authoritate optimè fundat
ip
ſse Molina, & vide noui
ſsſsime Cabedum
deciſs. 198. Regni Luſsitaniæ, num. 3. & 4. vbi declarat Molinam, &
conciliat eum cum Marc. Anton,
conſs. 219. num. 1. lib. 1. Verumenimuerò, contra
ſsuperiorem re
ſsolutionem illud
videtur fortiter vrgere (quod Molina, Cabedus, & reliqui intactum relinquunt) nam in
ſstantia cœpta cum te
*
ſstatore defuncto, licèt tran
ſsire debeat in fideicommi
ſsſsarium, cœpta tamen cum ip
ſso hærede in fideicommi
ſsſsarium non tran
ſsit, vt pote cùm hæreditaria non
ſsit, per
text.
in l. 1. iuncta expo
ſsitione Glo
ſs.
verbo, iudicia,
ff. ad
Treb. vbi
ſsic adnotarunt Bartol.
num. 1. verſs. item contrarium dicitur. Angelus, Paulus, Alexand. & Socinus
num. 2. Ia
ſson
num. 8. & Ripa
num. 14. l. cum hæreditas,
ff. eodem tit. vbi
ſsic di
ſstinguit ip
ſse Bartolus, & repetit
eandem di
ſstinctionem in
l. Lucius Titius, 78. §. rogatus,
eiuſsdem tituli, &
in l. ſsi eum hominem, ff. de fideiuſsſsoribus:
ſsequuntur Balduinus
in §. ſsed quia ſstipulationes, in verbo, omnes hæreditariæ actiones,
Inſstitut. de fideicommiſsſsariis hæreditatibus. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 53. num. 19. Vnde cùm
ſsucce
ſsſsor Ma
*ioratus
ſsit veluti fideicommissarius, qui in familiæ fauorem grauatus e
ſst alteri,
ſsiue aliis in Maioratu
ſsucce
ſsſsuris con
ſseruare, & re
ſstituere fideicommi
ſsſsum, vt cum
aliis multis con
ſstituunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 1. num. 7. Burgos de Paz iunior
quæſst. 1. num. vlt. Mieres de maioratu, in initio 1. part. num. 3. &
quæſst. 1. num. 3. videbatur dicendum, quòd in
ſstantia
cœpta cum po
ſsſse
ſsſsore Maioratus, non tran
ſsiret in
ſsequentem
ſsucce
ſsſsorem, quamuis cæpta cum ip
ſso in
ſstitutore tran
ſsire debeat: quoniam illi quilibet
ſsucce
ſsſsor
*
ſsuccedere dicitur, in infinitum,
l. cohæredi, §. cùm filiæ,
ff. de vulgari. Ex qua
ſsic notarunt, & multis exornant
Petrus de Peralta
in l. cum quidam, ex num. 1. cum ſseqq.
ff. de legatis 2. D. Antonius de Padilla
in l. vnum ex familia, §. ſsi de falcidia, ex num. 2. eiuſsdem tit. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 6. & quatuor
ſseqq. Prætereà,
ſsi verum e
ſst fundamentum deductum
ex dict. l. in hoc iudicio, ff. familiæ erciſscundæ, quo principaliter mouetur Molina, quare & in fideicommi
ſsſsarium vniuer
ſsalem non tran
ſsit in
ſstantia cœpta cum hærede? cùm vtique in eum ex nece
ſsſsitate bona hæreditaria tran
ſseant, non ex voluntate hæredis, qui re
ſstituit;
cùm is inuitus etiam, & coactus teneatur adire,
l. 4. leg.
ille à quo, l. 14. §. qui compulſsus, l. recuſsare, ff. ad Trebellianum, l. non iuſstam, C. eodem titulo, §. ſsed ſsi recuſsabat,
Inſstitut. de fideicommiſsſsariis hæreditatibus. vbi Antonius
Pichardus
ex num. 1. cum ſseqq. l. 14. tit 15. partita 6. Sed
huic difficultati, facilè & verè re
ſsponderi poterit,
ſsi in
memoriam repetantur aliqua ex his, quæ
ſsuperiùs diximus, videlicet textum
in dict. l. in hoc iudicio, procedere
* in re
ſstitutione, quæ
ſsit iudicio reali, in qua
obtinẽtobtinent quæ
ſsuprà dicta
ſsunt; re
ſstitutionem verò, quæ fit fideicommi
ſsſsario vniuer
ſsali, fieri iudicio per
ſsonali, ideóque in
ſstantiam cum hærede cœptam, in ip
ſsum non tran
ſsire,
& doctrina Bartoli
in d.l. Lucius, §. rogatus, quæ communiter approbatur per Doctores
ibi, &
ſsequuntur Socinus iunior
in conſs. 34. num. 13. lib. 3. Pari
ſsius
in conſsil. 108. num. 3. vol. 1. Marcus Antonius Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, dict. art. 53. num. 19. Hæc autem doctrina,
aut di
ſstinctio Bartoli aptè pote
ſst
ſsucce
ſsſsori Maioratus
applicari;
ſsi &
ſsecundo loco con
ſstituamus, verum e
ſsſse,
Maioratus, & Fideicommi
ſsſsa in aliquibus conuenire,
*
ſsed in multis longè quidem differre, nec po
ſsſse dici præcisè Maioratum, fideicommi
ſsſsum e
ſsſse: quod eleganter
probat Molina
lib. 1. d. cap. 1. ex n. 14. cum ſseqq. Mieres
de maioratu, 1. p. in initio, & q. 1. n. 3. Burgos de Paz
d.
quæſst. 1. num. vlt. Et
ſsic inter fideicommi
ſsſsarium, & Maioratus po
ſsſse
ſsſsorem, diuer
ſsum ius
ſstatuitur in multis,
ſsed in eo præcipuè, quòd fideicommi
ſsſsarius ab hærede fideicommi
ſsſsum petere, & de manu eius recipere debet,
* neque propria authoritate po
ſsſse
ſsſsionem bonorum iure
fideicõmiſſifideicommissi relictorũrelictorum occupare pote
ſst; aliàs à iure
fideicõmiſſifideicommissi cadit, & pœnam priuationis incurrit,
l. eam quãquam,
C. de fideicommiſsſsis, l. quod per manus, ff. de iure codicil. l. 1. vbi notant Doctores
C. quorum legatorum, & cum Socino, & Decio,
ſsic aduertit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. d. cap. 1. n. 14. & vltra eum, idem tenent
Glo
ſsſsa, Bartolus, & Doctores communiter
in l. Paulus,
ff. ad Trebellianum. Pari
ſsius
in conſs. 54. num. 4. & num. 12. vol 3. Ia
ſson
in conſs. 146. col. 1. lib. 4. Natta
in conſsil. 395. num. 9. lib. 2. Socinus iunior
in conſs. 131. col. 4. in princ.
lib. 1. Menochius
adipiſscendæ poſsſseſsſsionis, remedio 2. num. 21. & 4. ſseqq & remedio 4. num. 185. Michaël Gra
ſsſsus
recept. ſsentent. §. fideicommiſsſsum, quæſst. 46. n. 1. & 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 12. num. 62. &
ſseqq. vol 1. Laurentius de Pinu
in conſs. 56. ex num. 1. Angelus Alexander de Vbaldis,
in conſs. 120. num. 4. inter
conſs. vlt. volunt. volum. 2. Hyppol. Riminald
in conſs. 363. num. 20. & ſseq. lib. 4. Marcus Antonius Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, art. 47. num. 11. Ioannes Vincendus Honded.
in conſs. 26. num. 3. vol. 1.
Denique, fideicommi
ſsſsarius nullum ius habet in bo
*nis
ſsubiectis fideicommi
ſsſso, nec actiones aliquas intentare pote
ſst, quov
ſsque re, aut verbis re
ſstitutio fiat per
hæredem,
l. 1. l. reſstituta, ff. ad Trebel. Ex quibus
ſsic adnotarunt & pleniùs declarant Bartol.
num. 9. Albericus
num. 10. Baldus
num. 46. Alexand.
num. 7. Ia
ſson
num. 8. in l. vlt. C. de edicto Diui Adriani tollendo. Natta
in conſsil. 200. num. 2. lib. 1. Rolandus
in conſs. 78. num. 14. lib. 3. Cephalus
in conſs. 37. num. 35. lib. 1. Gra
ſsſsus §.
fideicommiſsſsum, quæſst. 42. & 45. Menochius
adipiſscendæ poſsſseſsſsionis, remedio 4. num. 633. Antonius Gomez,
tom. 1. variar. cap. 5. num. 13. Bur
ſsatus
in conſs. 198. in princ. lib. 2. Fabius Turretus
in conſs. 77. num. 36. Marcus Antonius
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 2. num. 50. art. 45. n. 18. art. 48. à princ. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 26. num. 1. & 2. vol. 1. At in
ſsucce
ſsſsore Maioratus contrarium
* omninò ob
ſseruatur, vtpote, cùm in illum ab
ſsque vlla
re
ſstitutione tran
ſseat ip
ſso iure dominium bonorum Maioratus, imò & po
ſsſse
ſsſsio etiam
ex deciſs. 145. Tauri, vt
cum iudicio ob
ſseruant Molina
lib. 1. d. c. 1. n. 14. & n. 16. & num. 20. &
cap. 14. num. 16. &
lib. 3. cap. 12. & 13. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolut. lib. 3. ad l. ſsi quando, C. de
inofficioſso teſstamento. Mieres
de maioratu, part. 3. quæſst. 1. Ioannes Guttierrez
practicar. lib. 2. quæſst. 80. & 87. &
ſsic
traditio communis Doctorum
ex dicta lege, in hoc iudicio, de
ſsumpta, optimè conuenit
ſsucce
ſsſsori Maioratus,
cũcum procedat eo ca
ſsu, quo ex iudicio reali bona transferuntur ex cau
ſsa nece
ſsſsaria, provt in
ſsucce
ſsſsione Maioratus contingit: non
ſsic in fideicommi
ſsſso, in quo res
ip
ſsæ non transferuntur, ni
ſsi re, aut verbo re
ſstitutio fiat
per hæredem; tunc autem omnes actiones fideicommi
ſsſsario, & in fideicommi
ſsſsarium tran
ſseunt, provt latiùs explicauit Pichardus
in §. reſstituta, 2. Inſstitut. de fideicommiſsſsariis hæreditatibus, per totum. Ex quibus du
*bia proculdubio redditur concordia aut di
ſstinctio quædam, quam in propo
ſsito noui
ſsſsimè adducit Cabedus
deciſs. Luſsitan. 198. num. 5. 1. part. quem retuli
ſsuprà, in
fine, num. 9. vtpote, cùm
in 2. membro, etiam vbi litigans
agebat nomine proprio, clarè repugnet re
ſsolutioni &
rationibus Molinæ
ſsuprà traditis.
CAPVT X.
Ad explicationem primæ,
ſsecundæ, quintæ, &
ſsextæ A
ſsſsertionis, quarum
lib. 1. harum controuerſsiarum, cap. 81. mentio fit, per Authorem, breuis traditur,
ſsed non contemnenda
interpretatio, quâ, vt videbis, nihil ab alio
dictum tran
ſscribitur, nec etiam aliquid
ſscri|
ptum omittitur, & in materia Sub
ſstitutionum nonnulla, & nouiter, & verè con
ſsiderata
in medium proferuntur.
SVMMARIVM.
- 1 Subſstitutionem verè ac propriè inſstitutionem eſsſse, ex
ſsententia quamplurimorum, quæ ab Authore probatur.
- 2 L. ſsi mulier, 20. §. finali, ff. de conditionibus inſstitutionum. remiſsſsiuè, latiſsſsimè tamen explicata à multis, qui hoc num. & ſseq. præcitantur.
- 3 Subſstitutionem inſstitutionem non eſsſse propriè, ex ſsententia aliorum.
- 4 Quæ authori non placet, & eiuſsdem fundamentis plenè, & concludenter ſsatisfactum ab aliis oſstenditur.
- 5 Author meliùs eſsſse putauit nonnulla, quæ non ineleganter notare poſsſset in hac materia, intacta relinquere, quàm in his inſsistere, quæ ex profeſsſso, plenèque explicantur ab aliis.
- 6 Subſstitutionis in genere, infinitæ diffinitiones relatæ.
- 7 Substitutionem, ſsecundam inſstitutionem dici ex ſsententia Accurſsij, quæ ab Authore probatur.
- 8 Et omnibus fundamentis, quæ in contrarium excitari
poſsſsent, pleniſsſsimè ſsatisfactum oſstenditur, atque de
hac re Alexander Trentacinquius, Sfortia Oddi,
& Palus Leonius commendantur omninò.
- 9 Substitutionis diffinitiones, à Paulo Leonio, & Thobia Nonio conſsideratas, probabiles eſsſse ex ſsententia
Authoris.
- 10 Subſstitutio vulgaris, quare ſsic appellata?
- 11 Subſstitutiones quare introductæ? & in id Petri Gregorij
locus nouiter adductus.
- 12 Subſstitutionis Vulgaris diffinitiones infinitæ relatæ.
- 13 Subſstitutionis Vulgaris vera diffinitio traditur, &
num. ſseq. nouiter, & meliùs quàm hactenus explicatur.
- 14 D. Spino deceptum in allegatione Fumei, & Politi,
nouiter detectum per Authorem.
- 15 Verbum quoddam ab Antonio Pichardo communi
Vulgaris Subſstitutionis diffinitioni nouiter adiectum, neceſsſsarium non eſsſse, noua Authoris conſsideratio in hac materia.
- 16 Subſstitutionis Vulgaris diffinitio optimè explicata.
- 17 Pauli Leonij præcipuam rationem contra diffinitionem
communem ceſsſsare, nouiter animaduerſsum ab Authore.
- 18 Subſstitutiones omnes vulgares aditione hæreditatis exſspirant
- 19 Subſstitutionis Vulgaris noua diffinitio refertur, quam
Petrus Gregorius Tholoſsanus non malè conſsiderauit.
- 20 Authoris in ſscriptura huius Capitis, finis, & intentio proponitur.
SVb
ſstitutionem verè & propriè in
ſstitutionem e
ſsſse,
*
cap. 81. lib. 1. aſsſsertione 1. notauimus: item
aſsſsertione 2. 5. & 6. alia in propo
ſsito diximus; nunc verò vt
quorundam Scribentium
ſsentencias in propo
ſsito notaremus, placuit hac de re nonnulla, breuiter tamen, &
di
ſstinctè
ſscribere: & in primis animaduertere
ſsuperiorem
ſsententiam, & a
ſsſsertionem illam probatam à multis;
ſsic enim expre
ſssè tenuerunt Glo
ſs.
in l. Gallus, in
princ. in verbo, po
ſsſse,
ff. de liberis & poſsthumis, & in l. 1. in verbo, moueatur,
verſs. item facit pro eo, C. de edicto
Diui Adriani tollendo. Bart. Bald. Paul. & Imola
in l.
mulier, §. finali, ff. de condit. inſstitut. & ex antiquoribus
innumeri alij, qui à
ſsequentibus præcitantur, & defendunt Ia
ſson
in l. Centurio, num. 62. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. &
in l. qui liberis, §. hæc verba, num. vltim. ff. eodem
tit. & in l. ſsi à primo, n. 14. &
in dict. l. Gallus, in princ. n. 28. ff. de liberis & poſsthumis, vbi in id expendit nonnulla
iura, & inter alia, dicit e
ſsſse meliorem textum de iure,
in l. mulier, 20. §. finali, ff. de conditionibus inſstitutionum. Curtius iunior
in conſsil. 48. num. 2. & e
ſsſse communem re
ſsolutionem te
ſstantur, & multos alios referunt Petrus de Peralta
in rubrica, ff. hæredibus inſstituendis, n. 18. 19. & 10. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. 1. part. verb. In
ſstituendo,
num. 1. ante finem, & latius
ex num. 5. vbi optimè in propo
ſsito loquitur, & latè agit
* de intellectu text.
in l. mulier, 20. §. finali, ff. de condit.
inſstitut. latè etiam & prolixè quidem, Caldas Pereira
de
nominatione emphyteut. quæſst. 8. ex num. 14. v
ſsque ad
n. 25. Corra
ſsius
in rubrica, C. de impuberum, num. 7. & ibidem
Curtius iunior
num. 10. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 12. num. 1. & 2. & lib. 3. §. 23. num. 39. Politus
in tractatu ſsubſstitutionum, in 1. part. in princ. Couar.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, §. 4. num. 3. Antonius
Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 3. num. 1. & ab hac opinione recedendum non e
ſsſse, rectè dixit Pichardus
in
rubrica, Inſstitut. de vulgari ſsubstitutione, num. 14. ad finem, qui videndus e
ſst
ex num. 13. cum multis ſseqq. quam
*uis contrà tenuerint nonnulli à
ſsuperioribus relati, maximè Sapia, Ripa, Socinus, Decius, Ludouicus Zunt.
Bellonus, & alij quos in vnum conge
ſsſsit Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. ſsubſstitutio, quæſst. 2. qui
contendunt
ſsub
ſstitutionem non e
ſsſse in
ſstitutionem propriè, licèt etiam contrà tenuerit D. Spino
in ſspeculo,
gloſs. 21. num. 6. & 7. Quorum fundamentis abundè, &
* verè
ſsatisfieri pote
ſst ex his, quæ
ſsuperiorem Glo
ſsſsæ, &
Bartoli opinionem defendens eleganter annotauit Alexander Trentacinq.
de ſsubſstitutionibus, in præfatione, ex
num. 12. vſsque ad num. 20. vbi etiam agit de intellectu
dict. l. mulier, 20. §. finali; ex his etiam, quæ Peralta,
Co
ſsta, & Pichardus
vbi ſsuprà ſscribunt, & verè concludunt: nec
ſsatisfacit Gra
ſsſsi concordia, aut di
ſstinctio
d.
§. ſsubſstitutio, quæſst. 2. Denique ex dicendis
ſstatim, alia
* plura ex propo
ſsito, con
ſsultóque prætermitto; melius
enim e
ſsſse putaui, nonnulla, quæ non ineleganter notare po
ſsſsem in hac materia, intacta relinquere, quàm in
his in
ſsi
ſstere, quæ: ex profe
ſsſso, plenèque explicantur ab
aliis.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, quod ad
*
ſsecundam attinet a
ſsſsertionem,
ſsub
ſstitutionis in genere
infinitas tradi diffinitiones communiter per Doctores,
in rubrica, & in l. 1. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. in rubrica, C. de impuberum, per Polit. Fumeum, Za
ſsium Sfort.
Vald. de Vbald. & alios
in tractatu ſsubſstitutionum, in
princ. & vndecim diffinitiones tradit Leonius
in eodem
tractatu in princ. 1. part. ex num. 1. vſsque ad num. 54. Harum aliæ veræ non
ſsunt, aut non con
ſstant, vt debent;
aliæ verò aliqua ex parte deficiunt, & de facili
ſsubuerti
po
ſsſsent. Couar. etiam
in cap. Raynuntius, de teſstamentis,
§. 4. in princ. vbi ip
ſse notiam tradit diffinitionem: lati
ſsſsimè Bolognetus
in rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. ex
num. 25. v
ſsque ad
num. 49. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 1. num. 1. We
ſsembecius, Cuiacius, Hotmannus, Baconius, Loriotus, & alij exteri, quos
in vnum conge
ſsſserunt D. Spino
in ſspeculo gloſs. 21. num. 1. Antonius Pichardus
in rubrica, Inſstitut. de vulg. ſsubſstit.
num. 8. & vltra eum, Thobias Nonius, Sfortia, Gra
ſsſsus, Alexander Trentacinquius, & alij, quorum illicò mentionem faciam.
Communior tamen, ac verior quidem diffinitio e
ſst,
* quæ ab Accur
ſsio traditur
in rubrica, ff. de vulg. & pup.
ſsubſstit. vt
ſsub
ſstitutio
ſsit
ſsecunda in
ſstitutio, vti probarunt
eam communiter Scribentes
ibidem, vt con
ſstat ex Ia
ſsone
num. 5. Ripa
num. 2. Alciato
num. 1. Curtio iuniore
in rubrica, C. de impuberum, colum. 1. Zazio, Polito, &
Fumeo
dict. tractatu, de ſsubſstitut. in princ. vbi Fumeus
ip
ſse
num. 4. nouam diffinitionem adducit. Socin. iunior.
in l. centurio, in princ. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. atque
etiam Cagnolus
in l. precibus, in princ. C. de impuberum. Forcatulus
dialogo 23. Guil. Bened.
in cap. Raynuntius,
de teſstamentis, verbo, adjiciens vt Alterocha,
num. 19. Viglius
in rubrica, Inſstitut. de vulgari ſsubſstit. in princ. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis in 6. in verbo, adjiciens
num. 1. Sfortia Oddi
in tractatu Compendioſsæ, in
præludiis, part. 1. quæſst. 1. Sapia
in rubr. C. de impuberum | num. 2. Baldus de Vbaldis
de ſsubſstitut. in princ. præludiorum. num. 1. Michael Gra
ſsſsus
receptarum, §. ſsubſstitutio,
quæſst. 1. Fumeus
vbi ſsupra, num. 1. D. Spino
in ſspeculo d.
gloſs. 21. num. 1. Alexander Trentacinquius
de ſsubſst. in pr.
in præfatione, n. 2. Et quamuis de hac diffinitione dubitet Couar.
dict. §. 4. in princ. Fumeus etiam
vbi ſsuprá,
num. 1. nec firmiter in ea in
ſsi
ſstant alij, qui à
ſsuperioribus
* præcitantur; ip
ſsa tamen vera e
ſst, & tenenda, nec latiùs à me ad præ
ſsens corroboratur, proptereà quod iure, &
ratione probatur plenè per Antonium Pichardum
in
rubrica, Inſstitut. de vulgari ſsubſstitut. num. 1. qui
num.
ſseqq. pleni
ſsſsimè
ſsatisfacit omnibus fundamentis, quæ in
contrarium excitari
ſsolent
cõmunitercommuniter, tacet tamen inter
alios, tres Authores, qui ante ip
ſsum hac de re lati
ſsſsimè,
atque ex profe
ſsſso
ſscrip
ſserunt, & qui
ſsuperiori diffinitione defen
ſsa, contrariæ partis rationibus ex propo
ſsito
ſsatisfaciunt: horum occa
ſsione in propo
ſsito nolui ampliùs
in
ſsi
ſstere,
ſsed commendare Alexandrum Trentacinquium
de ſsubſstitut. in præfatione, ex num. 2. v
ſsque ad
num. 12. Paulum Leonium
in eodem tractatu, in princ.
1. part. ex num. 2. v
ſsque ad
num. 35. Sfortiam
in præludiis, tractat. Compendioſsæ, part. 1. quæst. 1. per totam: ip
ſsi
enim omnia adducunt, quæ contra eandem diffinitionem ponderantur ab aliis, & illis di
ſstinctâ, atque ab
ſsolutâ manu re
ſspondent; & vide Caldam
de nominat. emphyt. dict. quæſst. 8. ex num. 14. cum ſseq. Pote
ſst etiam probari (in idem enim tendit, exactior tamen e
ſst) Thobiæ
* Nonij diffinitio, vt
ſsub
ſstitutio
ſsit, in
ſsecundo, vel vlteriori gradu facta in
ſstitutio, provt defendi po
ſsſse aduertit, & latiùs declarat Trentacinquius
vbi ſsuprà, num. 12. &
ſsibi tribuens, prædictó
ſsque non referens, Antonius
Pichardus
in rubrica, Inſstitut. de vulgari ſsubstitut. num. 9. Defendi etiam pote
ſst Pauli Leonij diffinitio
de ſsubſstit.
in princ. 1. part. n. 52. Sub
ſstitutionis enim naturæ conuenit, nec in
ſse continet aliquid, quod otiosè, aut
ſsuperfluè dictum appareat.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, (quod ad
* 5. & 6. A
ſsſsertionem pertinet) Sub
ſstitutionis vulgaris
etymologiam
ſsic tradi communiter, vt ideò dictam
vulgarem
ſsub
ſstitutionem exi
ſstimauerint Doctores, quia
vulgo à quolibet inter te
ſstandum fieret, & à quolibet de
vulgo, ide
ſst de populo, & cuilibet de vulgo, id e
ſst de
populo hæredi in
ſstituto fieri po
ſsſset;
ſsic
ſscrip
ſsit Bartolus,
in l. 1. num. 5. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. quem ibidem
ſsequuntur Aretinus
n. 7. Iaſson n. 13. & Alciat.
n. 9. Theophilus
in princ. Inſstitut. de pup. ſsubſstitut. Viglius
in rubrica, Institut. de Vulgari, num. 6. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 7. num. 2. Guil. Bened.
in cap. Raynuntius, de teſstamentis, verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
in tractatu, de vulgari, num. 7. verſs. Primo reſspectu. Sfortia
in præludiis Compendioſsæ, part 2. quæſst. 1. Couar.
in
dict. cap. Raynuntius. §. 4. num. 3. vbi in id expendit
l. 1. tit 5. partita 6. Cagnolus
in l. precibus, num. 3. C. de impuberum. D. Spino
in ſspeculo gloſs. 22. num. 2. in fine. Anton. Gouean.
lib. 1. variar. lect. cap. 28. Cuiacius
lib. 7. obſseruationum. cap. 20. Baldus de Vbaldis
in tractatu, de
ſsubſstitut. vulgari, num. 1. Bartol. de Hucio
in eodem tractat. cap. 1. num. 1. & Antonius Fumeus
ibidem, in princ. Lancelotus Politus
de vulgari ſsubſstitut num 1. Vdalricus
Za
ſsius
ibidem, num. 1. & Paulus Leonius
ex num. 2. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris lib. 42. cap. 12. in principio. Et his non relatis, Antonius Pichardus
in princ. de
vulgari ſsubſstit. num. 8.
Dicitur autem Vulgaris ex aliis etiam rationibus, quas
cumulauit Bartolus in dict. l. 1. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit.
num. 5. vbi proſsequuntur omnes Doctores communiter: plenè Bald, de Vbaldis, Bart, de Hucio, Guil. Bened. &
Petrus Gregorius vbi ſsuprà, qui exponunt quinque modis eam ſsubſstitutionem rectè dici Vulgarem, vt ibi videri poterit.
Deinde,
ſsub
ſstitutiones vulgares ideò introductas
* exi
ſstimarunt nonnulli, quòd olim
ſsine hærede decedere
maximum dedecus fui
ſsſset,
§. licet, Institut. quibus ex
cauſsis manumittere licet, vel non: idcircò
ſsine iniuria creditorum,
ſseruum nece
ſsſsarium hæredem in
ſstituere, &
con
ſsequenter libertatem ei relinquere permi
ſsſsum fui
ſsſse,
con
ſstat ex textu
in l. poteſst. 36. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. cum aliis multis: cùm ergo
ſsæpe euenire po
ſsſset, vt primo loco in
ſstitutus hæres, vel nollet, vel non po
ſsſset hæreditatem adire, sícque defuncti te
ſstatoris bona ex defectu hæredis in
ſstituti primi, aut alterius legitimi ex lege Papia, caduca efficerentur, & ad fi
ſscum deferrentur,
l. vnica, in princ. C. de caducis tollendis, optimo con
ſsilio
ſsub
ſstitutiones introductæ
ſsunt, vt quemadmodum pote
ſst quis pluies hæredes in
ſstituere,
§. & vnum Inſstit.
de hæredibus inſstituendis; ſsic & plures gradus hæredum
facere, per text.
in dict. l. poteſst, 36. ff. de vulgari & pup.
ſsubſstit. &. in principio, Inſstitut. eodem tit. vt
ſsic voluntas
te
ſstatoris effectum
ſsortiri po
ſsſsit, ip
ſsèque
ſsine hærede
minimè decedat: quod eleganti
ſsſsimè aduertit Petrus
Gregorius, quem nullus in propo
ſsito refert,
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 12. in princ. vbi dicit, Iurecon
ſsultos hanc te
ſstatorum prouidentiam facilè proba
ſsſse;
cùm enim conce
ſsſsi
ſsſsent, vt vti
quiſq;quisque lega
ſsſset
ſsuper familia, pecuniáve
ſsua, ita ius e
ſsſset
l. verb. legis ff. de verb. ſsignific. nece
ſsſsariò permitti oportuit, vt quibus permi
ſsſsa erat
hæredis in
ſstitutio, permitteretur & cautio, ne
ſsine hærede
decederent, deficiente primo, vel ante
mortẽmortem te
ſstatoris,
vel ante aditam hæreditatem, vel eo repudiante; &
idem in effectu, licèt non ita eleganter, animaduertunt
Paulus Leonius
de ſsubſstitut. cap. 1. n. 38. & tribus ſseqq. Sfortia Oddi
in præludiis Compendioſsæ, part. 1. quæſst. 4. Ioannes Bolognetus
in rubr. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut.
num. 6. & nullum ex his referens Antonius Pichardus
in rubrica, Inſstitution. de vulgari ſsubſstitutione, num. 66. 67. & 68.
Quartò & vltimò con
ſstituendum e
ſst, Sub
ſstitutionis
* Vulgaris infinitas diffinitiones traditas per Doctores in
mille locis, maximè in ordinariis, ad quos Lectorem
remitto. Imola
in l. 1. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. col. 2. verſs. extra Gloſsſsam, ſsic diffinit, quòd Sub
ſstitutio Vulgaris, e
ſst Sub
ſstitutio directa, quæ à quolibet & cuilibet
fieri pote
ſst, nihil
ſspecialitatis habens:
ſsed hanc diffinitionem damnare
ſsolent Doctores communiter, & meritò quidem, quamuis nonnullis ob
ſstaculis re
ſspondere
conetur Paulus Leonius
de ſsubſstitut. cap. 1. ex num. 2. v
ſsque ad
num. 7. inter alios tamen, concludentes rationes contra Imolam con
ſsiderat Lancelotus Politus in
eodem tractatu, de vulgari ſsubſstitut. in princ. Aliam diffinitionem adducit Paulus Leonius
vbi ſsuprà, num. 7. & 8. Aliam Politus
vbi ſsuprà, quem
ſsequitur Za
ſsius
de
ſsubſstitut. cap. 1. num. 1. ſsed impugnat Leonius loco relato
ſsuprà, num. 9. 10. & 11. vbi
num. 14. 18. & 19. alias
tres diffinitiones adducit, & conuincit eas, &
num. 14. nouam diffinitionem tradit quam e
ſsſse bonam, atque ex
genere & differentiis con
ſstare,
n. ſseqq. contendit: tres
alias diffinitiones refert Alexander Trentacinquius
de
ſsubſstitut. cap. 1. n. 1. per totum, vbi ip
ſse nouam diffinitionem tradit: duas Bolognetus
in rubrica, ff. de vulg. &
pup. ſsubſst. num. 49. vnam Ioan. Oinotom.
in rubr. Inſstit.
de vulg. ſsubſst. num. 8. Mihi magis placet diffinitio com
*munis cum adiectione verbi cuiu
ſsdam,
vt ſscilicet ſsubſstitutio vulgaris ſsit ſsecunda inſstitutio, quæ à quolibet & cuilibet fieri poteſst, & in caſsum non aditæ haereditatis concipitur. Bartolus
in l. 1. num. 5. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. vbi latiùs Ia
ſson
num. 13. & ſseqq. Guil. Bened.
in cap.
Rainuntius, de teſstam. verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
de ſsubſstit.
vulg. num. 7. & ibidem couar.
§. 4. num. 3. Sfortia
in præludiis Compendioſsæ, 2. part. quæſst. 1. Cagnolus
in l. precibus, num. 3. C. de impuberum, Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. ſsubſstitutio, quæſst. 6. D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 22. num. 1. qui decipitur in allegatione Fumei,
* & Politi: ip
ſse enim allegat eos, tanquam huius communis diffinitionis
ſsequaces, & tamen Fumeus expre
ſssè improbat eam, Politus verò non probat,
ſsed aliter &
nouè diffiniendum exi
ſstimat. Antonius Pichardus
in* rubr. Inſstitut. de vulg. ſsubſstit. num. 73. & in princ. eiuſsdem
tit. num. 9. vbi communi huic diffinitioni addit verbum |
quoddam,
ſscilicet
ſsecunda, vel
vlterior, quod nece
ſsſsarium non e
ſst, vt
infrà dicetur, nec
ſsupplet verbum illud, & in ca
ſsum non aditæ hæreditatis concipitur.
Superior autem diffinitio ex genere con
ſstat, & diffe
*rentiis, vt Ia
ſson, &
ſsuperiores o
ſstendunt. Inter alia tamen prætermittendum non erit, rectè dictum;
Secunda
inſstitutio, ſsiue
ſsecunda,
ſsiue tertia, aut quarta, & deinceps; nam te
ſstator plures gradus in
ſstitutionis facere
pote
ſst, & ille omnis dicetur
ſsub
ſstitutus, qui habet ante
ſse
inſtitutũinſtitutum,
ſsiue
ſsit primus in
ſstitutus, aut
ſsecundus primo
ſsub
ſstitutus, per text.
in §. 1. Inſstit. de vulgari ſsubſstitutione: ideò dixi nece
ſsſsarium non e
ſsſse verbum,
Siue vlterior, quod per Pichardum adjicitur, aut
ſsuppletur, &
con
ſsequenter (quod alius hucu
ſsque non animaduertit) ce
ſsſsare præcipuam rationem, quam contra communem
* diffinitionem con
ſsiderauit Leonius
de ſsubstitut. cap. 1. de vulgari, num. 13. deinde rectè adiecta illa verba, Et
in caſsum non aditæ hæreditatis concipitur: Quoniam
ſsub
ſstitutiones omnes vulgares
ſstatim adita hæreditate ex
*
ſspirant,
l. poſst aditam, l. precibus, C. de impuberum: quod
in
ſsimili non malè animaduertit Antonius Fumeus
dict.
tractatu vulg. ſsubſstit. num. 9. Item etiam in ca
ſsum non
aditæ hæreditatis rectè dictum, vt comprehendantur
omnes ca
ſsus, in quibus
ſsub
ſstitutio vulgaris verificari
pote
ſst, vt quia in
ſstitutus nolit, repudiando; vel quia
adire non po
ſsſsit, morte præuentus, vel aliter quocunque modo, vt in alterius diffinitionis explicatione cum
iudicio animaduertit Leonius
capite 1. de vulgari,
numer. 17.
Elegans etiam e
ſst, & facilè defendi pote
ſst alia diffi
*nitio, quam Petrus Gregorius Tholo
ſsanus
in ſsyntagmate
iuris, lib. 42. cap. 12. in princ. non malè con
ſsiderauit, dicens, quòd,
Vulgaris, eſst ſsubſstitutio directa, ſsine aliquo
ſspeciali, facta in locum & ſsubſsidium inſstituti. Et verba
illa
ſsine aliquo ſspeciali, vtrumque demon
ſstrare, hoc e
ſst,
quòd à quolibet & cuilibet fieri po
ſsſsit, & ab idoneis
tantùm fieri po
ſsſse,
ſseparántque à pupillari, exemplari,
& militari, vbi
ſspecialia inueniuntur, in prima pupilli,
l. 2. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. in
ſsecunda furio
ſsi,
l. humanitatis, C. de impuberum, in tertia milites
l. milites etiam,
ff. de militari teſstamento. Et hactenus de hoc capite:
* quod, & nonnulla etiam quæ ad A
ſsſsertiones libri primi
pertinent, ideò hoc libro
ſscribenda duxi, infinitis aliis
prætermi
ſsſsis, vt qui A
ſsſsertiones ea
ſsdem iam prælegerit,
ſsibi certus
ſsit, m ip
ſsarum explicatione & compo
ſsitione,
non mediocriter me in
ſsuda
ſsſse, omniáque ad eas pertinentia,
ſsic ex propo
ſsito euolui
ſsſse, vt infinitis vtriu
ſsque
iuris Authoribus originaliter, & maturè anteà prælectis, facilè, vt ibi dixi, quamplures libros
ſscribere potui
ſsſsem,
ſsi ea attingere non contemnerem, in quibus alij
ex profe
ſsſso
ſscrip
ſserunt,
ſsi etiam in aliorum explicatione impeditus non exi
ſsterem, quæ non ita vulgaria
ſsunt,
ſsed extraordinaria, nec ab aliis
ſsic dilucidè enucleata.
CAPVT XI.
Filij nati ex matrimonio putatiuo bona fide
contracto, an, & quando ex præſsumpta teſstantis voluntate, vel ex iuris diſspoſsitione
comprehenſsi dicantur, vt in fideicommiſsſsis,
& primogeniis, etiam excluſsis aliis filiis ex
legitimo matrimonio natis ſsuccedant? vbi
de matrimonio putatiuo dicuntur nonnulla: Decij ſsententia, quam Socinus iunior, & alij
tuentur contra Curtium iuniorem eleganter, & nouè defenditur; & congeſstis in
vnum quæ ab aliis in mille locis erant ſscripta, res iſsta dilucidè, & diſstinctè magis,
quàm hactenùs explicatur.
SVMMARIVM.
- 1 Filij nati ex matrimonio putatiuo bona fide contracto,
hoc eſst, ambobus, vel altero coniugum, probabili facti ignorantiâ, impedimentum ignorantibus, legitimi ſsunt, quamuis poſsteà detectum fuerit impedimentum: idque reſspectu vtriuſsque parentis.
- 2 Provt hoc num. latiſsſsimè explicatur remiſsſsiiuè, & in
propoſsito congeruntur permulti, qui de matrimonio
putatiuo ſscripſserunt pleniſsſsimè.
- 3 Filij ex matrimonio putatiuo nati, verè & propriè legitimi ſsunt. Primò, ſsiue verè, ſsiue præſsumptiuè coniuges ignorauerint impedimentum.
- 4 Secundò, etiamſsi vnus tantùm ex coniugibus impedimentum ignorauerit.
- 5 Tertiò, quoad omnes effectus, dignitates, honores, ſspiritualia, temporalia, feuda, emphyteutica, fideicommiſsſsa, ſsucceſsſsiones ab inteſstato, atque ex teſstamento,
tam parentum ſsuorum, quàm etiam conſsanguineorum, & aliorum coniunctorum.
- 6 Quartò, vt in aliquo, à cæteris filiis legitimis non differant.
- 7 Quintò, vt ignorantia in dubio præſsumatur, quando
non conſstat de ſscientia.
- 8 Sextò, matrimonium putativum ad effectus prædictos
tunc dici, quando verè & ſsolemniter contractum fuerit, provt hoc num. declaratur: vbi agitur de intellectu text. in cap. cum inhibitio, de clandeſstina
deſsponſsatione.
- 9 Filium primogenitum, natum ex matrimonio putatiuo
bona fide contracto, in Maioratu ſsuccedere, ac etiam
excludere alios filios ex legitimo matrimonio procreatos, cùm Maioratus ſsimpliciter inſstitutus eſst,
provt hoc num. & ſseqq. declaratur.
- 10 Filios ex matrimonio putatiuo natos, ſsubſstitutum excludere, ac facere deficere conditionem, quando teſstator ſsic dixit: Et ſsi hæres meus deceſsſserit ſsine
filiis, ſsubſstituo Titium.
- 11 Filius primogenitus, ex matrimonio putatiuo natus,
ſsuccedit in Maioratu, tam reſspectu vltimi poſsſseſsſsoris, quàm aliorum coniunctorum.
- 12 Filios ex matrimonio putatiuo bona fide contracto, ſsuccedere etiam in Maioratu, qui ea lege, aut conditione institutus ſsit, vt non niſsi filiis legitimis aut legitimè natis, vel ex legitimo matrimonio procreatis
deferatur, & num. ſseq.
- 13 Filium natum ex matrimonio putatiuo, legitimum dici, vt ſsubſstitutum excludat, cùm teſstator dixerit: Et ſsi hæres meus deceſsſserit ſsine filiis ex legitimo
matrimonio natis, ſsubſstituo Caium.
- 14 Filij nati ex matrimonio putatiuo, an in fideicommiſsſsis, & primogeniis ſsuccedant? ad quæ filij legitimi,
vel ex legitimo matrimonio procreati inuitantur: latiſsſsimè actum à Socino iuniore in conſsil. 39. ex
num. 18. cum ſseq. & in conſsil. 63. per totum, vol. 3. & ad eum omninò confugiendum eſsſse in hac quæſstione; nihilominùs tamen, nonnulla adjicere, &
rem hanc latiùs explanare, ideò coactum Authorem,
quòd Scribentes huius Regni, qui de primogeniis
tractarunt, breuiter nimis ſse habuerint, nec debitam diſsputationem præfato dubio tribuerint.
- 15 Alij verò, tam exteri, quàm huius Regni Authores
nunquam radicem, & fundamentum iſstius dubij ſsed
ſsolas ramas, & vmbram tetigerint, & ibidem de
ſsententia Curtij iunioris à communi opinione diſsſsentientis.
- 16 Decium ac eius ſsequaces, in confirmationem reſsolutionis traditæ ſsuprà num. 12. & 13. quatuor in effectu adducere fundament, ex quibus ſsufficienter non
probatur eorum concluſsio, provt hoc num. demonſstratur.
- 17 Decij ſsententia validiſsſsimo fundamento munita.
- 18 Pro ſsententia Decij, ſsecundum fundamentum adducitur.
-
19 Decij reſsolutio concludenti ratione confirmata, & infrà, num. 22. & 23.
- 20 Curtij & Alexandri ſsolutiones reiectæ.
- 21 A verbis legis, ad verba teſstatoris, validum eſst argumentum.
- 22 Prouiſsio facta à teſstatore per viam diſspoſsitionis in vno
caſsu, comprehendit alium omiſsſsum, omninò ſsimilem, & eundem effectum habentem; idque ex veriſsimili diſsponentis voluntate.
- 23 Conditio quando eſst neceſsſsaria ad actum, vel ad effectum actus, permiſsſsa eſst extenſsio ad alium caſsum;
& ſsic impleri poteſst per æquipollens.
- 24 Matrimonium putatiuum, ſsimpliciter & abſsolutè loquendo, licèt non ſsit verum matrimonium, nec etiam
legitimum, ſsed inualidum propter impedimentum;
tamen quoad hunc effectum legitimitatis filiorum,
& ſsucceſsſsionis eorum, vt matrimonium legitimitatem producere poſsſsit, habilitatur, & legitimum &
validum efficitur, provt latiùs hoc num. declaratur.
- 25 Curtij iunioris præcipuum fundamentum contra Decium adducitur, & numer. ſsequent. vſsque ad numer. 29.
- 26 Legitimatum per reſscriptum Principis, verè, non fictè, legitimum eſsſse, & vide infrà, numer. 29. ad
finem.
- 27 Legitimatus ſsubſstitutum excludit, & conditionem facit
deficere, ſsi teſstator dixerit: Si hæres deceſsſserit ſsine
filiis legitimis & naturalibus.
- 28 Legitimatus non excludit ſsubſstitutum, quando teſstator
dixerit: Et ſsi deceſsſserit ſsine filiis legitimis &
naturalibus legitimè natis, vel ex legitimo matrimonio.
- 29 Curtij iunioris præcipuo fundamento contra Decium,
optimè, ac verè ſsatisfactum.
- 30 Curtij iunioris, ac ſsequacium fundamentis nonnullis
reſspondetur.
- 31 Curtij contra Decium, triplex argumentum, breuiter & verè diſsſsolutum.
- 32 Contra Decium, 6. & 7. fundamentum adducitur, &
num. ſseqq. eleganter reſspondetur illis.
- 33 Inter matrimonium verum, & putatiuum, cùm ſsint
multæ differentiæ, ſsi enunciatur matrimonium ſsimpliciter, non ſsufficit figura matrimonij, quia non
ſsemper eundem effectum operantur; ſsecus, ſsi matrimonium enunciatur ad vnum effectum, qui ex vtroque pariformiter reſsultat: tunc enim matrimonij
figura ſsufficeret.
- 34 Matrimonio vero conceſsſsa priuilegia, aliquando non
competere matrimonio putatiuo, & infrà, num. 40.
in fine.
- 35 Nihilominùs tamen, inter matrimonium verum, &
putatiuum æquiparatio admittitur, vbi comparantur
reſspectu vnius effectus, qui ex vtroque pariformiter
reſsultat.
- 36 Et aliquando etiam, priuilegia conceſsſsa matrimonio
vero, & matrimonio putatiuo competunt: mulièrque in matrimonio putatiuo habere ſsolet priuilegia
doti conceſsſsa.
- 37 Priuilegia reſspicientia exactionem dotis, habere locum in dote putatiua, remiſsſsiuè.
- 38 Priuilegium tacitæ hypothecæ, competere doti putatiuæ, remiſsſsiuè.
- 39 In dote putatiua, locum habere priuilegium l. in rebus,
30. C. de iure dotium, remiſsſsiuè.
- 40 In matrimonio putatiuo, locum habere communicationem lucrorum, remiſsſsiuè.
- 41 L. finalis, C. de his qui veniam ætatis impetrauerunt, contra Decium expenditur, & hoc num. reſspondetur eidem.
- 42 Filios ex matrimonio putatiuo natos, in Maioratu non
ſsuccedere, ſsi inſstitutor ad ſsucceſsſsionem dumtaxat
inuitauerit eos, qui ex vero matrimonio nati
ſsunt.
PRo expedita huius Capitis explicatione, in primis
con
ſstituere, atque præmittere nece
ſsſsarium erit: Quòd filij nati ex matrimonio putatiuo bona fide con
*tracto, hoc e
ſst, ambobus, vel altero coniugum, probabili facti ignorantiâ impedimentum ignorantibus, legitimi
ſsunt, quamuis po
ſsteà detectum fuerit impedimentum: idque re
ſspectu vtriu
ſsque parentis,
cap. peruenit, vbi Glo
ſsſsa, Abbas, Ho
ſstien
ſsis, Butrius, Ancharanus, & cæteri,
cap. ex tenore, qui filij ſsint legitimi, vbi
ſsic
communiter concludunt omnes, & latiùs confirmantes,
ita adnotarunt Abbas
in cap. cùm inhibitio, num. 4. de* clandeſstina deſsponſsatione, Baldus
in l. qui contra, C. de inceſstis nuptiis, Ia
ſson
in conſs. 159. num. 1. per totum, & in
conſs. 168. num. 4. lib. 4. Antonius Gabriel
commun. concl.
tit. de legitimitat. concl. 4. in princ. Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, verbo, donatione largitus,
num. 141. c. de reuocandis donat. & de legibus connubialibus, gloſs. 8. num. 25. cum ſseqq. Dueñas
in regula 350. Pari
ſsius
in conſs. 15. n. 44. lib. 2. Grammaticus
conſsil. ciuili, 56. col. 2. Rolandus
in
conſs. 93. num. 18. & ſseq. lib. 3. Paleotus
de nothis & ſspuriis filiis, cap. 9. à princ. Couar.
de Sponſsalibus, 1. part.
§. 1. num. 1. & 2. Cephalus
in conſsil. 82. &. num. 61. lib. 1. &
in concil. 390. num. 16. & num. 44. 45. & 46. lib. 3. & in
conſs. 307. num. 59. & ſseqq. lib. 3. & in conſs. 444. num. 70 lib. 4. & in conſs. 647. ex num. 1. atque ex num. 12. lib. 5. Menochius
in conſs. 15. n. 1. lib. 1. & in conſs. 199. n. 35. & 39. & num. 40. in fine, & 41. lib. 2. & præſsumpt. lib. 4. præſsumpt. 77. in princ. Tellus Ferdinandez
in l. 6. Tauri, n. 8. & 9. & ibidem Ceruantes
num. 9. & num. 18. & ſseq. &
Auendañus
gloſs. 1. num. 2. 3. & 6. Co
ſsta
in cap. ſsi pater,
de teſstamentis, in 6. in 1. part, in verbo, vxorem,
per tot. Matienzus
in l. 10. tit. 8. gloſs. 4. num. 3. & in l. 2. titul. 9. gloſs. 1. num. 4. v
ſsque
ad num. 7. & in rubr. tit. 1. de matrimonio, num. 115. & 116. vbi allegat l. 1. tit. 13. & l. 2. tit. 15. partita 4. l. 4. tit. 6. lib. 3. fori. Molina, Mieres,
Menchaca, Aluaradus, & Alexander Trentacinquius,
quorum
ſstatim
ſspeci
ſsicam mentionem faciam. Loan.
Guttier.
practic. lib. 3. quæſst. 74. Caldas Pereira
de nominat. emphyteut. quæſst. 21. ex num. 42. cum ſseqq. Caualcanus
de vſsufructu mulieri relicto, num. 230. & 231. latè & vtiliter Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 87. à princ. lib. 1. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 24. ex
num. 65. cum ſseqq. v
ſsque ad
num. 79. fol. mihi, 231. Cæuallos
practic. commun. quæſst. 697. ij Authores de matrimonio putatiuo
ſscrip
ſserunt pleni
ſsſsimè, &
ſsuperiorem
doctrinam latiùs declarant, vt penes ip
ſsos videri poterit:
ſsufficiet hic quærendi, & congerendi labore Lectorem excu
ſsare, ac etiam nonnullis aliis
ſscienter, con
ſsultóque prætermi
ſsſsis, dumtaxat (quod ad inferiùs dicenda prætermitti non pote
ſst) con
ſstituere, praefatam doctrinam procedere.
Primò,
ſsiue verè,
ſsiue præ
ſsumptituè coniuges igno
*rauerint impedimentum; vtroque enim ca
ſsu, filij ex
matrimonio putatiuo nati, verè & propriè legitimi
ſsunt,
ex Authoribus relatis
ſsuprà, & communi Scribentium
ſsententia
in dict. cap. peruenit, & in dict. cap. ex tenore.
Secundò, vt dixi, etiam
ſsi vnus tantùm ex coniugibus
* impedimentum ignorauerit. Ex ei
ſsdem iuribus, & Authoribus,
ſsic vt in hoc nullus adhuc di
ſsſsentiat.
Tertiò, quoad omnes effectus, dignitates, honores,
*
ſspiritualia, temporalia, feuda, emphyteutica, fideicommi
ſsſsa,
ſsucce
ſsſsiones ab inte
ſstato, atque ex te
ſstamento,
tam parentum
ſsuorum, quàm etiam con
ſsanguineorum,
& aliorum coniunctorum: quod vnanimiter etiam probarunt Doctores, atque ex Communi, Tellus Ferdinandez, Matienzus, Auendañus, Ceruantes, Ioannes Guttierrez, & alij relati
ſsuprà.
Quartò, vt in aliquo à cæteris filiis legitimis non dif
*ferant. Glo
ſsſsa, & Communis
in dict. cap. ex tenore, Ia
ſson
in dict. conſs. 156. num. 3. Decius
in conſs. 153. num. 1. & in
conſs. 154. in princ. Paleotus
dict. cap. 9. num. 14. Rolandus
in conſs. 93. ex num. 18. lib. 3. & latiùs probant Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 87. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 10. Peregrin.
de fideicommiſsſsis, d. art. 24. n. 66. per tot.
Quintò, vt ignorantia in dubio præ
ſsumatur, quan
*do non con
ſstat de
ſscientia: quod cum infinitis probarunt Cephalus
dict. conſs. 647. num. 12. lib. 5. Menochius
in conſs. 15. num. 7. lib. 1. Rolandus
dict. conſsil. 93. num. 29. lib. 3. Honded.
dict. coſs. 87. num. 11. Peregrinus
dict.
art. 24. num. 67.
Denique &
ſsextò, matrimonium putatiuum ad effe
*ctus prædictos, tunc dici, quando verè &
ſsolemniter
contractum fuerit: hoc e
ſst de iure communi in facie
Eccle
ſsiæ, & palam, & cum bona fide contrahentium,
vel alterius eorum, ac denique
ſseruatâ formâ
cap. cum
inhibitio, de clandeſstina deſsponſsatione, quem text. &
ſsuperiorem traditionem optimè declarant, & alios multos recen
ſsent Menochius
dict. præſsumpt. 77. in princ. lib. 4. latius
in conſs. 199. ex num. 39. cum ſseqq. lib. 2. Verallus
in deciſs. 25. & in deciſs. 150. num. 7. in 1. part. Ioannes
Vincentius Honded.
dict. conſs. 87. num. 14. 15. & 16. &
num. 23. & ſseqq. & num. 48. & ſseqq. Marcus Antonius
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, dict. art. 24. num. 65. Hodie
verò
ſseruatâ formâ Tridentini, de qua
in cap. 1. de reformat. matrim. ſseſsſs. 24.
Secundò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, ex dictis
*
ſsuprà facilè deduci præcipui huius capitis dubij re
ſsolutionem; & in primis, cùm Maioratus
ſsimpliciter in
ſstitutus e
ſst, hoc e
ſst, cùm de
ſscendentes alicuius familiæ
ſsimpliciter vocantur, aut certis vocationibus, aut
ſsub
ſstitutionibus factis, filij
ſsimpliciter,
ſsiue filij ma
ſsculi ad
ſsucce
ſsſsionem inuitantur, filium primogenitum natum
ex matrimonio putatiuo bona fide contracto in Maioratu
ſsuccedere, ac etiam excludere alios filios ex legitimo matrimonio procreatos: quod
ſsic re
ſsoluunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 1. num. 12. Mieres
de maioratu 3. part. quæſst. 15. num. 22. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. num. 9. verſs. ſsed pro 1. part. mouentur dumtaxat ex eo quòd hic filius verè & propriè legitimè natus dicatur quoad effectum
ſsucce
ſsſsionis,
ex dict. cap. 2. cap. ex tenore, qui filij ſsint legitimi, cum aliis dictis
ſsuprâ. Eandem
ſsententiam in fortioribus terminis probarunt etiam alij plures, quos
ſstatim
commemorabo; ac verè hæc pars probatur expre
ſsſsim
authoritate multorum, qui filios prædictos in dignitate,
in feudo, in emphyteu
ſsi, & in fideicommi
ſsſso
ſsuccedere
affirmarunt: hos in vnum conge
ſsſserunt Rolandus
dict.
conſs. 93. num. 18. & ſseqq. lib. 3. Paleotus
de nothis & ſspuriis filiis, cap. 9. num. 14. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 87. num. 6. lib. 1. Peregrinus
de fìdeicommiſsſsis,
art. 24. num. 66. ad finem. Mantica
de coniecturis vltimar.
volunt. lib. 11. tit. 8. num. 24. deinde authoritate Dini
in
conſs. 6. num. 12. vbi
ſscribit, filios ex matrimonio putati
*uo natos
ſsub
ſstitutum. excludere, ac facere deficere conditionem, quando te
ſstator
ſsic dixit:
Et ſsi hæres mens
deceſsſserit ſsine filiis, ſsubſstituo Titium, &
ſsequuntur Capra
in conſs. 16. Et ſsi prima facie, col. vlt. Decius
dict. conſs. 153. Ruinus
in l. Gallus, §. ſsi eius, num. 99. ff. de liberis & poſsthumis, Curtius iunior
in conſs. 27. num. 6. Menochius
in
conſsil. 15. num. 5. lib. 1. & præſsumpt. 77. num. 4. & 5. lib. 4. Idque procedit tam re
ſspectu filiorum vltimi po
ſsſse
ſsſsoris
* Maioratus, qui ex matrimonio putatiuo nati
ſsint, quàm
aliorum coniunctorum, aut con
ſsanguineorum, qui ex
te
ſstatoris, vel ex legis di
ſspo
ſsitione ad Maioratum vocantur, ex his, quæ dicebamus
ſsuprà, num. 5. videlicet
bonam fidem prode
ſsſse quoad
ſsucce
ſsſsionem parentum,
& omnium aliorum coniunctorum, vt in fideicommi
ſsſsis ob
ſseruant Peregrinus, & Honded.
vbi ſsuprà.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst,
ſsuperio
*rem re
ſsolutionem non
ſsolùm procedere in Maioratu
ſsimplici,
ſsed etiam in eo, qui ea lege, aut conditione in
ſstitutus
ſsit, vt non ni
ſsi filiis legitimis, aut legitimè natis, vel ex legitimo matrimonio procreatis deferatur; tunc namque etiam in eo
ſsuccedet filius primogenitus, ex matrimonio putatiuo natus, ob eandem rationem, quia tales filij re
ſspectu facultatis
ſsuccedendi,
dicuntur verè nati ex legitimo matrimonio, cùm lex
ip
ſsa ciuilis & Ponti
ſsicia, quoad hunc effectum eos verè legitimos iudicauerit: quod cum Decio
in conſs. 153. n. 1. Gregorio Lopez
in l. 1. tit. 13. partita 4. in verbo, ſse ca
ſsa
con ella,
col. 2. Couar.
de Sponſsalibus, 2. part. cap. 8. §. 1. num. 3. Addit. ad Alexand.
conſs. 5. lib. 7. litera, A. defendunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. dicto
cap. 1. num. 15. Mieres
de maioratu, part. 3. quæſst. 15. n. 22. Socinus iunior, qui per multa argumenta probat
in conſsil. 63. per totum, & in conſs. 39. ex num. 18. lib. 3. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 3. de fideicomiſsſsaria
ſsubſstitut. §. 26. n. 16. Aluaradus
de coniect. mente defuncti,
lib. 2. cap. 3. num. 9. verſs. ſsed pro 1. part. fol. 62. Cephalus
in conſs. 82. num. 24. & num. 61. lib. 1. & in conſs. 390. ex
num. 44. lib. 3. & in conſs. 444. num. 7. lib. 4. & in conſs. 647. num. 29. lib. 5. Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 11. tit. 8. num. 24. Hieronymus à Laurent,
in deciſs. Auenionen. 70. per totam, vbi eleganter loquitur, & dicit iudicatum in fauorem filiorum natorum ex tali putatiuo
matrimonio. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemont. 196. num. 7. Alexander Trentacinquius
de ſsubſstit. 4. part.
cap. 7. n. 56. fol. 152. vbi dicit ab hac opinione non e
ſsſse
recedendum. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 24. num. 72. qui dicit
ſsententiam Decij magis
communiter receptam. Ioannes Vincentius Honded.
in
conſs. 87. num. 6. lib. 1. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 77. n. 6. vbi ex communi
ſsententia, cum eodem Decio re
ſsoluit,
* filium natum ex matrimonio putatiuo, legitimum dici,
vt
ſsub
ſstitutum excludat, cùm te
ſstator dixerit:
Et ſsi hæres meus deceſsſserit ſsine filiis ex legitimo matrimonio natis,
ſsubſstituo Caium. Et hanc opinionem ad partes di
ſsputa
*re, quamuis prima facie nece
ſsſse non videatur, quia Socinus iunior
dict. conſs. 39. ex num. 18. cum ſseqq. & in conſsil. 63. per totum, vol. 3. lati
ſsſsimè, & docti
ſsſsimè di
ſsputauit, ad quem omninò confugiendum in hac quæ
ſstione
admoneo: nihilominùs tamen, nonnulla adjicere, &
rem hanc latiùs explanare, ideò coactus videor, quòd
Scribentes huius Regni, qui de primogeniis tractarunt,
breuiter nimis
ſse habuerint, nec debitam di
ſsputationem
præfato dubio tribuerint; alij verò, tam exteri, quàm
* huius Regni Authores, nunquam radicem, & fundamentum i
ſstius dubij,
ſsed
ſsolos ramos, & vmbram tetigerint. Eo etiam, quòd à prædicta
ſsententia communi
di
ſsſsentit Curtius iunior
in conſs. 27. num. 6. & latiùs
in
conſs. 64. num. 11. & num. 17. & cogitandum reliquit Ruinus
in l. Gallus, §. ſsi eius, num. 99. ff. de liberis & poſsthumis, provt aduertunt Molina, Trentacinquius, Menochius, Mantica, Peregrinus, & alij relati
ſsuprà, qui, vt
dixi, à
ſsuperiori
ſsententia non recedendum affirmant,
quamuis contrariam cum eodem Curtio iuniore, in
puncto iuris veriorem e
ſsſse contra Decium profiteatur,
ſsed malè quidem, Caldas Pereira
de nominat. emphyt.
quæſst. 21. num. 42. 43. & 44. fol. 241.
Decius autem, ac eius
ſsequaces in confirmationem
*
ſsuperioris re
ſsolutionis traditæ
ſsuprà, num. 12. & 13. quatuor in effectu adducunt fundamenta, ex quibus
ſsufficienter non probatur eorum conclu
ſsio.
Primò enim dicunt, quòd natus ex matrimonio putatiuo dicitur verè legitimus, & habilis ad ſsuccedendum,
& quòd ad inducendam veram legitimitatem ſsufficit
opinio colorata matrimonij, vt ſsuprà, in initio huius capitis, latiùs probauimus. Sed parum vrget, quoniam dubium non conſsiſstit in hoc, an ſscilicet natus de matrimonio putatiuo ſsit verè legitimus, & habilis ad ſsuccedendum, quod certum eſst, ſsed in alio, nempe an ſsit ſsatisfactum verbis teſstatoris vocantis filium legitimum, &
de legitimo matrimonio; nec concludit dicere: eſst habilis ad ſsuccedendum, ergo comprehenditur ſsub illis,
verbis; idque ex ſsententia Doctorum, qui exiſstimarunt
communiter, matrimonium putatiuum, verum non eſsſse
matrimonium, nec legitimum ſsimpliciter, quos in vnum
congeſsſserunt Antonius Gabriel communium concl. lib. 6. tit. de legitimatione, concl. 4. num. 2. & 4. Menochius lib. 4. præſsumpt. 77. num. 8. & alij relati ſsuprà, num. 2. &
latiùs explicabimus infrà.
Vnde &
ſsecundum fundamentum Decij deluitur,
|
quod cæteri vrgere putarunt
ſscilicet quòd natus de matrimonio putatiuo in feudo
ſsuccedit: non enim
ſsequitur; talis filius e
ſst habilis ad
ſsuccedendum in feudo,
ergo verba te
ſstatoris, quæ requirunt legitimum filium
ex matrimonio legitimo procreatum, verificari debent
in matrimonio putatiuo, ob eandem rationem, non ob
alias, quas in huius fundamenti
ſsolutione effudit Curtius iunior locis relatis
ſsupra.
Nec etiam tertium concludit, quòd dos putatiua habeat priuilegia dotis veræ; nam inter dotem veram, &
putatiuam multæ ſsunt differentiæ, provt 18. differentias
ponit Baldus Nouellus de dote, fol. 67. cum ſseqq. & notauit Menochius d. præſsumpt. 77. num. 9. & 10. & dicetur infrà, ante finem huius capitis.
Similiter nec vrget quartum fundamentum, quod
deducitur ex doctrina Caſstrenſsis, in l. finali, C. de verb.
ſsignificat. nam Caſstrenſsis ipſse, & cum eo Socinus contrarium in effectu tenent in l. in his, ff. de condit. & demonſst. & verbum, fratribus, magis generale, & aptum eſst in
ſspecie ibi propoſsita, quàm verbum, legitimum matrimonium, in quæſstione noſstra, vt de ſse patet apertè.
Nihilominùs tamen
ſsententia Decij, & verior e
ſst, vt
* dixi, & omninò amplectenda,
ſsed aliis nititur fundamentis, quæ ad
ſsequentia reduci po
ſsſsunt.
Primò, quòd quando caſsus vnus eſst omninò alij adæquatus, diſspoſsitum in vno, cenſsetur etiam in alio æquiparato diſspoſsitum, etiam in materia odioſsa & correctoria, vt probat text. iunctâ ſsuâ Gloſssâ in l. ſsi quis ſseruo. c.
de furtis, quem multis exornant Iaſson in l. de quibus,
num. 14. ff. de legibus, & in l. 1. col. 3. de legat. 1. & in l. ſsi
is qui pro emptore, num. 291. vſsque ad num. 306. ff. de vſsucapionibus. Romanus in conſs. 388. col. 2. & poſst Antonium Gomez. & Tellum Ferdinandez, Ceruantes in l. 4. Tauri, num. 23. ſsed matrimonium putatiuum, quoad inducendam veram legitimitatem & effectus illius, eſst omninò adæquatum vero, & legitimo matrimonio, ex iuribus, & Authoribus à me relatis ſsuprà, in princ. ergo
diſspoſsitum in teſstamento, ſsiue in quacunque alia materia in matrimonio legitimo, quoad hunc actum, & effectum ſsuccedendi, cenſsetur diſspoſsitum in matrimonio
putatiuo.
Nec obſstat, quod impugnando fundamentum Decij,
dicebam ſsuprà; nec etiam legitimum, & putatiuum matrimonium in multis. æquiparari, diſsſsentire tamen in
multis, & argumentum à ſsimili, dato diſsimili, corruere: quia prædicta procederent, quando æquiparatio
fieret ſsimpliciter, ſsecus quando comparatio fit tantùm
in illo, in quo omnimoda ſsimilitudo reperitur, quia
tunc omnimoda diſsſsimilitudo in aliis non nocet, vt notat Gloſsſsa vbi Gemin. poſst Ioannem Andream in cap.
non poteſst, de præbendis, lib. 6. Abbas in cap. tranſslato,
col. 3. de conſstitut. vbi Decius in 3. col. Deinde, quia in
caſsu præſsenti non fit comparatio inter verum & putatiuum matrimonium, inter quæ aliquando datur differentia, ſsed inter natum de putatiuo, & natum de legitimo matrimonio, inter quos quoad effectum prædictum
ſsucceſsſsionis & alios ſsimiles, nulla prorſsus diſsſsimilitudo
reperitur, ſsed omnimoda ſsimilitudo, & conſsonantia ex
omnibus iuribus, & Authoribus ſsuperiùs relatis.
Secundò pro eadem
ſsententia communi facit, quòd
* legitimè natus, dicitur natus de legitimo matrimonio,
cap. innotuit, de electione, vbi textus refert di
ſspo
ſsitionem
cap. cùm in cunctis, de electione, & vtitur verbo,
legitimè natus, & tamen text.
in d. cap. cum in cunctis, vtitur verbo,
de legitimo matrimonio, ſsed natus de matrimonio,
putatiuo e
ſst natus legitimè,
cap. quod nobis, cap. ex tenore, ibi:
Legitimum iudicetis; extrà, Qui filij ſsint legitimi; & firmat expre
ſssè Baldus
in cap. 1. §. naturales, in 3. col. verſs. pone quod non: ſsi de feudo fuerit controu. ſsi ergo legitimè natus, dicitur natus de matrimonio legitimo; & natus de matrimonio putatiuo, e
ſst legitimè natus: ergo & de legitimo matrimonio natus dici pote
ſst,
provt latiùs
infrà explicabo.
Tertiò facit, quòd electus,
ſseu eligendus in Epi
ſsco
*pum, debet e
ſsſse de legitimo matrimonio natus,
cap. cùm
in cunctis, de electione; & tamen
ſsi electus, vel eligendus
ſsit natus de matrimonio putatiuo, di
ſspo
ſsitioni illius textus e
ſst
ſsatisfactum, vt notant Abbas, & communiter alij
in dict. cap. ex tenore, & in dict. cap. innotuit, de electione. Albericus, Baldus, & Salicetus
in l. qui contra, C. de inceſstis nuptiis: & pro certo
ſsupponunt Ioannes Vincen
tins Honded.
in conſs. 87. num. 5. & 6. lib. 1. Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, art. 24. num. 67. ſsi ergo di
ſspo
ſsitioni legis
vtentis verbis,
de legitimo matrimonio, e
ſst
ſsatisfactum
ex nato de matrimonio putatiuo,
ſsatisfactum etiam cen
ſseri debet di
ſspo
ſsitioni te
ſstatoris vtentis illis verbis,
de
legitimo matrimonio, ſsi
ſsuccedere volens, de matrimonio
putatiuo natus
ſsit, quia, vt vulgatum e
ſst, di
ſspo
ſsitio legis & te
ſstatoris æquiparantur, & pro lege ob
ſseruatur
te
ſstatorum voluntas.
Et huic rationi quamuis conentur re
ſspondere Cur
*tius iunior
in d. conſs. 64. & Alexander
in conſs. 5. col. vol. 7. vim tamen eius non diluunt, ac ip
ſsorum
ſsolutio confunditur aperte per text.
in cap. per venerabilem, qui filij ſsint legitimi, & in cap. literas, iunctâ doctrinâ Abbatis
ibidem, de filiis presbyterorum, item per text.
in dict. cap.
quia in cunctis, de electione, ponderando, quòd à verbis
* legis, ad verba te
ſstatoris validum e
ſst argumentum,
l. qui
fuerit, §. quæſstio, & ibi notat Bartolus
ff. de manumiſsſsis
teſstamento, l. cum quidam, & ibi notat Ia
ſson
C. de verborum ſsignificat. l. qui filium, §. Sabinus, & ibi notant Bartolus, & Imola
ff. ad Trebellianum. Ancharanus
in conſsil. 120. circa finem: ergo verba te
ſstatoris non debent
intelligi magis
ſstrictè, quàm verba legis; imò latiùs accipi po
ſsſsunt, ex his, quæ multùm ad propo
ſsitum
ſscribit
Socinus
in conſs. 13. num. 22. lib. 3.
Quartò facit, nam proui
ſsio facta à te
ſstatore per viam
* di
ſspo
ſsitionis in vno ca
ſsu, comprehendit alium omi
ſsſsum
omninò
ſsimilem, & eundem effectum habentem: idque
ex veri
ſsimili di
ſsponentis voluntate,
l. Titius, §. Lucius, vbi Ia
ſson, & communiter Scribentes
l. Gallus, §. & quid
ſsi tantum, ff. de liberis & poſsthumis, & multis exornant
Viuius
lib. commun. opinionum. verbo,
caſsus non expreſsſsus: Iulius Clarus
lib. 3. §. teſstamentum, quæſst. 76. regula 5. Mantica
de coniect. vlt. volunt. lib. 3. tit. 19. num. 8. & 9. Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum,
quæſst. 4. num. 22. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. num. 24. Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut.
1. part. cap. 1. ex num. 25. Petrus Antonius de Petra
de
fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 56. & num. 66. & ſseqq. &
num. 96. & ſseqq. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 73. Simon
de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. ſsolut. 2. à num. 101. v
ſsque ad
num. 192. fol. 265. Paulus Leonius
in conſs. 27. ex n. 104. inter conſsìlia vltimar. volunt. vol. 2. Pedrocha
in conſsil. 19. num. 84. & 85. & in conſsil. 12. num.
27. & ſseqq. ergo proui
ſsio expre
ſsſsim facta à te
ſstatore in ca
ſsu, quo de
ſscendens, vel alius de familia
ſsit de
legitimo matrimonio, comprehendit illi omninò
ſsimilem, & eundem habentem effectum,
ſscilicet quando de
ſscendens, vel alius de familia ad
ſsucce
ſsſsionem inuitatus,
e
ſst natus de matrimonio putatiuo: quod
quantũquantum ad legitimitatem, &
ſsucce
ſsſsionis effectum
eundẽeundem omninò
effectũeffectum habet, quàm
verũverum & legitimum
matrimoniũmatrimonium, vt
ſsupr. probauimus: & cùm
cõditioconditio illa
ex legitimo matrimonio,
*
ſsit nece
ſsſsaria ad
actũactum, vel ad effectum actus
ſsuccedendi,
permi
ſsſsa e
ſst exten
ſsio ad alium ca
ſsum, &
ſsic impleri pote
ſst per æquipollens,
l. mulier, in princ. ff. ad Trebellianum. l. ſsi mater, C. de inſstitut. & ſsubstitut. Ruinus
in
dict. §. & quid ſsi tantum, in 1. lectura, num. 25. & num. 60. & ibidem Co
ſsta
in 5. part. num. 37. num. 98. & 99. eleganter Menochius
lib. 4. præſsumpt. 185. ex num. 6. v
ſsque
ad
num. 13. & hoc e
ſst validi
ſsſsimum fundamentum, atque illud apertè præ
ſsentit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. dict. cap. 1. num. 15. dum dicit,
ſsentenciam Decij, ex præ
ſsumpta voluntate re
ſstantis veram
ſsibi videri.
Quintò & vltimò facit, nam licèt matrimonium pu
*tatiuum,
ſsimpliciter, & ab
ſsolutè loquendo, non
ſsit ve|
rum matrimonium, nec etiam legitimum,
ſsed inualidum propter impedimentum: tamen quoad hunc effectum legitimitatis filiorum, &
ſsucce
ſsſsionis eorum, vt
matrimonium legitimitatem producere po
ſsſsit, habilitatur, & legitimum, & validum efficitur, & filij ex eo
nati dicuntur legitimi, atque ex legitimo matrimonio
nati: quod nec Curtius iunior, nec alij Recentiores
ſsic
animaduertunt; apertè tamen colligitur ex his, quæ
ſscribunt Ioannes Andreas, Antonius, & alij
in cap. per
venerabilem, qui filij ſsint legitimi, dum dicunt, quòd ex
putatiuo matrimonio ideò inducitur legitimitas, quia
Papa legitimando prolem, di
ſspen
ſsat in radice matrimonij: quod in effectu e
ſst dicere, matrimonium nullum,
& inualidum, quoad hunc effectum, vt po
ſsſsit legitimitatem producere, quæ matrimonio nullo exi
ſstente, produci non po
ſsſset, validum, & ligitimum fieri ex di
ſspen
ſsatione Romani Pontificis; colligitur etiam ex Ho
ſstien
ſsi, & Gofredo
in ſsumma, qui filij ſsint legitimi, §. 1. Antonio, & Abbate
in cap. tanta. col. 2. eòdem tit. Præpo
ſsito
in dict. cap. per venerabilem, §. quod autem, colum. 4. Dino
in tractatu, de ſsucceſsſsionibus ab inteſstato, in 2. col. in
princ. vbi filios legitimos, & de legitimo matrimonio
natos appellant eos, qui ex matrimonio putatiuo na
ſscuntur, & adjiciunt, filios dici de legitimis matrimoniis
natos,
ſsiue matrimonium
ſsit verum,
ſsiue putatiuum;
quod tamen intelligendum e
ſst iuxta
ſsuperiorem declarationem, quam tradidimus.
Nec ob
ſstant Curtij iunioris, &
ſsequacium funda
*menta, quæ longâ, originalique Scribentium lecturâ præhabitâ, ad octo principaliter reducenda videntur.
Non ob
ſstat primum; nam licèt Curtius reputet maius,
quod contra Decium adduci pote
ſst, & credat quòd ei
re
ſsponderi non po
ſsſsit, vt etiam credit, &
ſsuperatus illo
ſsequitur Curtium, Caldas Pereira
de nominat. emphyt.
quæſst. 21. num. 42. v
ſsque ad
num. 45. tamen nec ita fortiter ad
ſstringit, nec
ſsolutione caret, vt malè ijdem putarunt, dicentes in propo
ſsita
ſspecie filios ex legitimo
matrimonio natos ad
ſsucce
ſsſsionem inuitari; filium
verò natum ex matrimonio putatiuo, et
ſsi legitimus
ſsit,
& verè legitimus, non tamen ex legitimo matrimonio
natum,
ſsed ex nullo, & illegitimo.
Deinde legitimatum per re
ſscriptum Principis, verè,
* non fictè legitimum e
ſsſse, vt
ſscribit Bartolus
in l. ſsi is qui
pro emptore, quæſst. 3. ff. de vſsucapionibus, & latiùs declarat Mantica
de coniecturis vltimar. volunt, lib. 11. tit. 10. num. 12. per totum: idcircò
ſsub
ſstitutum excludere, &
* conditionem facere deficere,
ſsi te
ſstator dixerit:
Si hæres
deceſsſserit ſsine filiis legitimis, & naturalibus, quod firmarunt triginta illi Doctores longa
ſserie conge
ſsti à Rolando
in conſsil. 83. colum. penult. verſs. non obſstat quoque,
lib. 3. Bur
ſsatus
in conſs. 1. num. 8. & in conſs. 18. num. 6. lib. 1. Surdus
in conſs. 1. num. 97. lib. 1. Mantica
lib. 11. dict. tit. 10. num. 9. 10. & 11. Menochius
in conſs. 266. num. 20. lib. 3. &
præſsumptionum. lib. 4. præſsumpt. 79. num. 2. vbi Durandum, Co
ſstam, Couar. Mar
ſsarium, Ludouicum Molinam, ac alios multos refert idem tenentes, Gra
ſsſsus
§. fideicommiſsſsum, quæſst. 38. num. 1. & 2. at
ſsi te
ſstator dixerit:
*
Si deceſsſserit ſsine filiis legitimis & naturalibus, legitimè natis, vel
ex legitimo matrimonio, legitimatus non excludit
ſsub
ſstitutum, vt cum aliis multis latiùs probarunt
Alexander Iacobinus, Ruinus, Socinus
ſsenior, Decius,
Pari
ſsius, Ripa, Neuizan. Gratus, Durandus, Couarruu.
Molina, Sfortia, & alij, quos recen
ſsent Mantica
lib. 11. dict. tit. 10. num. 23. & 24. Menochius
dict. præſsumpt. 79. ex num. 21. cum ſseqq. Cephalus
in conſs. 117. num. 21. lib. 1. Decianus
in conſs. 88. num. 11. & num. 24. lib. 2. Gra
ſsſsus §.
fideicommiſsſsum, quæſst. 38. num. 5. Id autem ea præ
ſsertim ratione contingit, quòd repugnet te
ſstatoris voluntas, qui
ſsolùm di
ſspo
ſsuit in fauorem eorum, qui ex legitimo matrimonio procederent: ergo, inquit Curtius,
& eum
ſsequutus Caldas Pereira, loco relato
ſsuprà, idem
erit ob
ſseruandum in filio nato ex putatiuo matrimonio,
cùm
ſsimilia verba adjiciuntur.
Verumenimverò, his omnibus facilè re
ſsponderi po
*terit, con
ſstituendo in primis, filios ex matrimonio putatiuo natos, legitimos dici po
ſsſse, atque ex legitimo matrimonio natos, quoad effectum prædictum, intelligendo, provt declaraui
ſsuprà, num. 24. vbi quorundam Authorum authoritate id probaui.
Deinde, legitimatum dici verè legitimum, conſsiderando legitimitatem in genere, quando attenditur impedimentum iuris ciuilis, ſsed non in ſspecie, reſspectu matrimonij, à quo legitimitas procedit, l. filium, ff. de his
qui ſsunt ſsui, vel alieni iuris, iunctis his, quæ in propoſsito eleganter conſsiderat Mantica de coniect. vlt. volunt.
lib. 11. tit. 10. n. 12. Dec. in conſs. 275. in fine, vbi dicit quòd
licèt legitimatus ſsit verè legitimus, eſst accidentaliter, &
de iure ſspeciali, & non de iure communi, & naturali: inde non admittitur ad omnia, ad quæ legitimus de legitimo matrimonio; nec ex vtriſsque reſsultat idem effectus, vt obſseruar. ſsuperiùs relati, & ante alios Iaſson in
dict, l. ſsi is qui pro emptore, num. 260. Mirum ergo non
eſst, vt cùm ex vtroque idem effectus non reſsultet, nec
omninò ſsimilis ſsit ex legitimo matrimonio procreato,
ſsub fideicommiſsſso eis verbis concepto non comprehendatur; quod non ita in filio ex matrimonio putatiuo
nato procedit; nam, vt vides, bona fide procreatus, verè, & propriè legitimus eſst quoad effectum prædictum,
ad quem matrimonium huiuſsmodi validatur à iure, &
legitimum reputatur, ſsi in facie Eccleſsiæ contractum
fuerit; in legitimato verò nullũnullum matrimoniũmatrimonium interuenit,
atque ita non tantus fauor conceditur, ſsicut natis ex
matrimonio, iuſsto errore contracto, concedi debuit.
Secundum fundamentum Curtij iunioris, quod &
* repetit Lu
ſsitanus Caldas
vbi ſsuprà, con
ſsi
ſstit in eo, quòd à verbis te
ſstatoris recedendum non
ſsit,
l. non aliter, ff. de
legatis 31. illam, & ibi notat Ia
ſson
C. de collationibus: ſsi
ergo te
ſstator
ſspecificè loquitur de legitimo matrimonio, non pote
ſst intelligi de putatiuo, quod non e
ſst legitimum ex eiu
ſsdem Curtij
ſsententia.
Sed reſsponditur in primis, quòd quando conſstat de
intentione teſstatoris, non curatur de verbis, vt in in d.l.
non aliter, & in l. in conditionibus, ff. de conditionibus &
demonſstrat. l. 3. C. de liberis præteritis, l. hæredes, §. cùm
ita, vbi latè Alexand. ff. ad Trebellianum, etiamſsi non conſstet de mente per verba teſstatoris expreſsſsa, ſsed per aliud
diſspoſsitum ab ipſso expreſsſsum, vt in in l. iam hoc iure, ff.
de vulg. & pup. ſsubſstit. & in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum,
ff. de liberis & poſsth. per quæ iura ſsic docuit Socinus in
l. in ambiguo, in 3. col. verſs. Tertia concluſsio, ff. de rebus
dubiis, & latiùs declarant Authores referendi infrà.
Deinde, in ſspecie hucuſsque propoſsita, non eſsſse adeò claram, aut expresſsam teſstatoris voluntatem, vt de illa
dubitari non debeat; idcircò in re dubia, & obſscura
coniecturis locum eſsſse, maximè ob præſsumptam eiuſsdem voluntatem, quæ nobis fauet, vt ſsuprà diximus, &
Molinam ſsic notantem adduximus, proptereà quòd eo
ipſso, quòd teſstator natos de legitimo matrimonio ad
ſsucceſsſsionem inuitauit, cenſsetur & natos de putatiuo
inuitare voluiſsſse, cùm matrimonium huiuſsmodi quoad
effectum, de quo agitur, ſsimile ſsit legitimo, & eundem
effectum producat, ac denique iure ipſso quoad legitimitatem validum & legitimum reputetur.
Et per hæc patet
ſsolutio ad aliud fundamentum eiu
ſs
*dem Curtij, quòd verba debent intelligi propriè,
l. ſsin
autem, ff. de exercitoria actione, l. Labeo, ff. de ſsupellectile
legata; &
ſsic intelligi non po
ſsſsint de matrimonio putatiuo, nam cùm hîc con
ſstet de mente te
ſstatoris, & ex æquipollenti idem effectus re
ſsultet, non attenditur proprietas, aut
ſsignificatio verborum, vt multis probant Socinus
in regula 536. Mieres
de maioratu, in initio 2. part.
ex num. 11. Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione, lib. 2. cap. 21. ex num. 8. & cap. 22. 23. 24. & 25. &
lib. 3. cap. 1. & ſseqq. Mantica
de coniecturis vltimarum volunt.
lib. 3. tit. 5. Petrus Magdalenas
de numero teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part. cap. 6. num. 30. & cap. 16. num. 126.
Ad aliud verò argumentum, quòd ca
ſsus omi
ſsſsus à |
te
ſstatore, habeatur pro omi
ſsſso, nec comprehendatur
ſsub
ca
ſsu expre
ſsſso,
ex l. commodiſsſsimè, ff. de liberis & poſsthumis, cum vulgatis: ex ei
ſsdem etiam
ſsatisfieri pote
ſst, ac
congruentius quidem, ex dictis
ſsuprà, num. 22. & 23.
Ex quibus etiam reſspondetur ad aliud, conditionem,
inquam, per æquippollens impleri non poſsſse, quoniam
conditio eſst neceſsſsaria ad actum de quo agitur, & ex æquipollenti idem effectus reſsultat: quo caſsu non procedit regula l. qui hæredi, & l. Mæuius, ff. de condit. &
demonſstrat.
Sextum fundamentum, quod etiam pro contrario
* adducit ip
ſse Decius,
ſsumitur ex dicto Baldi
in l. falſsus, §.
an etiam, ff. quod falſso tutore authore, vbi
ſscribit ip
ſse
Baldus, quòd
ſsi fit mentio de matrimonio, intelligitur
de vero, & non de putatiuo.
Sed vitra Decium re
ſspondetur, quod cùm inter ve
*rum matrimonium, & putatiuum permultæ
ſsint differentiæ, vt lati
ſsſsimè declarat Barbo
ſsa
in l. ſsi cùm dotem,
§. finali, ff. ſsoluto matrimonio. Matienzus
in l. 1. tit. 9. gloſs. 1. ex num. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Menochius
lib. 4. præſsumpt. 77. num. 8. 9. & 10. ſsi enunciatur matrimonium
ſsimpliciter, non
ſsufficit figura matrimonij, quia
non
ſsemper eundem effectum operantur;
ſsecus
ſsi matrimonium enunciatur ad vnum effectum, qui ex vtroque pariformiter re
ſsultat quoad legitimitatem filiorum: tunc enim figura matrimonij
ſsufficeret, iuxta communem
ſsententiam Doctorum
in cap. tranſslato, de conſstitutionibus, & ea, quæ Authores
ſsuperius relati, latiùs
tradiderunt.
Vnde &
ſseptimum fundamentum diluitur, matrimo
*nio, inquam, vero conce
ſsſsa priuilegia, aliquando non
competere matrimonio putatiuo, vt notant Doctores
communiter
in dict l. ſsi cum dotem, §. finali, Matienzus,
Barbo
ſsa, & Menochius in locis relatis
ſsuprà; nam in
* ca
ſsu no
ſstro non fit comparatio inter verum, & putatiuum, re
ſspectu aliorum priuilegiorum,
ſsed re
ſspectu i
ſstius
effectus,
ſscilicet legitimitatis inducendæ, in quo omninò
æquiparãturæquiparantur, atque ex vtroque idem effectus pariformiter re
ſsultat; & hoc
ſsufficit, iuxta communem theoricam Doctorum
in dict. cap. tranſslato: item, vt dixi,
comparatio non fit inter ea duo matrimonia,
ſsed inter
filium legitimum de legitimo matrimonio, & legitimum de putatiuo, in quibus nulla differentia reperitur,
ſsed omnimoda
ſsimilitudo. Imò & aliquando priuilegia
* conce
ſsſsa vero matrimonio, & matrimonio putatiuo
competunt, mulièrque in matrimonio putatiuo habere
ſsolet priuilegia doti conce
ſsſsa, vt ex communi Scribentium traditione ob
ſseruat Barbo
ſsa
in dict l. ſsi cùm dotem,
§. finali, ff. ſsoluto matrimonio, ex num. 2. vbi ad id allegat
nonnulla iura, &
num. 4. cum communi etiam Doctorum
*
ſentẽtiasententia animaduertit, priuilegia re
ſspicientia
exactionẽexactionem dotis, habere locum in dote putatiua, &
num. 5. priuile
*gium tacitæ hypothecæ competere doti putatiuæ, &
num. 8. in dote putatiua locum habere priuilegium
l. in* rebus, 30. C. de iure dotium, & tandem
num. 13. in ma
*trimonio putatiuo locum habere communicationem
lucrorum; idcircò
ſsuperiùs dixi, aliquando, non ab
ſsolutè
ſsimpliciter, quoniam matrimonio vero conce
ſsſsa priuilegia, aliquando, vt vides, competunt putatiuo, aliquando etiam denegantur eidem, vt o
ſstendit Barbo
ſsa
in dict. l. ſsi cum dotem, §. finali, num. 16. & num. 19. &
ſsequent.
Octauum & vltimum fundamentum deducitur
ex* l. finali, C. de his qui veniam ætatis impetrauerunt, vbi
textus dicit, quòd
ſsi fit mentio de ætate legitima, intelligitur de ætate legitima naturali, non autem de legitima ciuili; &
ſsubdit textus, quòd hoc habet locum in
te
ſstamentis,
ſsub
ſstitutionibus, & re
ſstitutionibus: ergo
ſsi
habet locum in te
ſstamentis, verba,
de legitimo matrimonio, verificari non poterunt in matrimonio putatiuo.
Verùm huic textui facilè reſspondetur, animaduertendo in primis, matrimonium putatiuum, legitimum
dici quoad effectum, de quo agimus, intelligendo tamen provt explicatum fuit ſsupra, num. 24. Deinde caſsum illius textus diſsſsimilem eſsſse noſstro caſsui, tum ex
doctrina Bartoli, & Imolæ in l. Gallus, & quid ſsi tantum,
in 2. col. ad finem, ff. de liberis & poſsthumis; tum etiam ex
his, quæ ſscribit Alexander in conſsil. 67. Conſsideratis his,
in 3. col. lib. 1. Denique, quòd Princeps ſsuo reſscripto, licèt ætatem ſsuppleat, non tamen poteſst eam verè ſsupplere,
cùm ſsit à natura impoſsſsibile: quod ſsecus eſst in ſspecie,
quam tractamus, vbi ex matrimonio putatiuo, vera, &
non ficta, ſsed naturalis legitimitas procedit, ſsicut à legitimo matrimonio, vt in initio huius capitis probauimus, & in ſsimili propoſsito ſsic ad illum textum reſspondet Alexander conſsil. 2. in col. 7. verſs. non obſstat, volum. 1. ſsublato enim impedimento, quod à iure poſsitiuo inductum eſst, nihil legitimitati obſstat quoad effectum prædictum. Et hactenus de his, quæ diffusè ita tractantur,
quia difficilia ſsunt, nec hactenus ſsic diſstinctè explicata;
vide tamen in propoſsito dict. l. finalis, quamplurima,
quæ congeſsſsit Salazar de vſsu & conſsuet. lib. 1. cap. 1. ferè per totum.
Quartò & vltimò con
ſstituendum e
ſst; filios ex matri
*monio putatiuo natos, in Maioratu non
ſsuccedere,
ſsi
in
ſstitutor ad
ſsucce
ſsſsionem dumtaxat inuitauerit eos, qui
ex vero matrimonio nati
ſsint; id quod Molina, Mieres,
& alij huius Regni Scriptores omittunt, veri
ſsſsimum tamen e
ſst ex eo, quòd in hac
ſspecie, præ
ſsumpta te
ſstatoris
voluntas ce
ſsſsare videtur, propter quam in
ſsuperiori ca
ſsu
Decij
ſsententiam amplectebamur, vt
ſsuprà, n. 22. aduertebam; imò te
ſstator, qui filios ex vero matrimonio vocauit, eo propo
ſsito videtur feci
ſsſse, vt legitimatos, vel ex
matrimonio putatiuo natos, alió
ſsque
ſsimiles à
ſsucce
ſsſsione excluderet: idcircò requi
ſsito vero matrimonio,
non
ſsufficit putatiuum, ex doctrina Baldi relata
ſsuprâ,
num. 32. quam etiam refert, & in fideicommi
ſsſsis probat
Menochius
lib. 4. præſsumpt. 77. num. 7. & ſseqq. Mantica
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 11. tit. 8. num. 25. ſsentit
etiam Decius
dict. conſs. 153. in fine, in illis verbis;
Quia
in iſsto caſsu non exprimitur de vero matrimonio. Fatetur
etiam Curtius
in dict. conſs. 27. num. 6. ac pro vero
ſsupponunt omnes ferè à me relati
ſsuprà, num. 12. & 13.
CAPVT XII.
Liberi in conditione poſsiti, an, & quando cenſseantur vocati, vel grauati? & quæ coniecturæ vocationem, vel grauamen in re dubia
inducant? ac de multis in propoſsito neceſsſsariis: plena, atque abſsoluta manu actum ab
his, qui hoc capite recenſsentur in vnum &
ibidem reddita ratio, quare huiuſsce rei diſsceptatio prætermiſsſsa ſsit ab Authore, in qua
ipſse non leui, aſsſsiduo potius, & importuno
labore quamplurima euoluerat, & non mediocri diligentia diſstinxerat.
SVMMARIVM.
- 1 Liberi in conditione poſsiti, an, & quando cenſseantur
vocati, & quæ coniecturæ vocationem, vel grauamen in re dubia inducant? remiſsſsiuè, & per totum
caput.
- 2 Author reddit rationem, ob quam huius Capitis diſsceptationem & diſsputationem prætermittit, & infrà,
num. 6.
- 3 Author recenſset in vnum permultos Authores, qui
huius Capitis materiam tractarunt.
- 4 Franciſscum Manticam, Simonem de Prætis, & Iacobum Menochium, plenâ & diſstinctâ manu de hac
materia ſscribere.
- 5 Marcum Antonium Peregrinum. Tiberium Decianum. & Hyppol. Riminaldum, latiſsſsimè egiſsſse de
hac materia.
-
6 Ioſsephi de Ruſsticis, tractatus plenus in hac materia,
Authoris manum ligauit, vt ampliùs in ea inſsiſstere
nollet, ſsed ad ipſsum, & alios Lectorem remitteret,
vt hoc num. adnotatur.
LIberi in conditione po
ſsiti, an, & quando cen
ſsean
*tur vocati, & quæ coniecturæ vocationem, vel grauamen in re dubia inducant? & de multis in propo
ſsito
nece
ſsſsariis, quoniam frequenter contingit in Scholis,
& Palatiis, controuerti; &
ſsanè articulus perdifficilis
e
ſst, & ferè inextricabilis, & qui nec certa lege, nec concludenti ratione videtur po
ſsſse terminari, vt inquit Mantica
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 11. tit. 2. in princ. vbi
num. 19. refert Socinum, Ruinum, Ripam, Decianum. & alios exi
ſstimantes, hac de re dari non po
ſsſse
certam doctrinam,
ſsed circum
ſspectioni Iudicis, & concludentibus coniecturis hoc relinquendum e
ſsſse.
Olim ego non ab
ſsque vtilitate futurum exi
ſstimaue
*ram,
ſsi conge
ſstis in vnum atque originaliter, & maturè prælectis à me, quæ in diuer
ſsis, & infinitis locis ad
ga v
ſsque tempora ab allis erant
ſscripta, re
ſsolutione, &
di
ſstinctione controuer
ſsiam hanc dirimerem, Doctorum
opiniones concordarem, coniecturas inducendi, vel non
inducendi fideicommi
ſsſsi deducerem, ac denique nonnullis, di
ſstinctè for
ſsan magis, quàm anteà erant, adnotatis, quæ veriora mihi viderentur, in medium proponerem;
poſtmodù.postmodum n. verò mutatâ
ſsententiâ, quamuis
non leui, a
ſsſsiduo potiùs, & importuno labore infinita
euolui
ſsſsem, di
ſsceptationem hanc ideò prætermittendam
decreui, quòd de ip
ſsa, plenus & eruditus tractatus per
Io
ſsephum de Ru
ſsticis editus, in lucem proditus fui
ſsſset,
quem ego non videram: quòd etiam, & alij Recentiores pleni
ſsſsima, & ab
ſsoluti
ſsſsima manu
ſscrip
ſsi
ſsſsent, quâ vel
ſsolâ ratione, di
ſsputationem
ſsciens, con
ſsultóque prætermittens contentus
ſsum in hoc capite nonnulla con
ſstituere.
In primis, in propoſsito dubio negari non poſsſse. quin
duæ ſsint communes & contrariæ ſsententiæ; nam quòd
liberi in conditione poſsiti, non videantur ſsubſstituti, ſsed
ſsolùm parentibus ſsuis ab inteſstato ſsuccedant, probarunt
innumeri, qui principaliter ducuntur ſsententiâ Gloſsſsæ in l. Lucius, 2. in verbo, liberos, ff. de hæredibus inſstituendis: hos retulerunt Antonius Gabriel, Couarruu.
Molina, Mantica, Prætis, Menochius, Decianus, Cephalus, Riminaldus, Rogedus, & alij, quos ſstatim congeram in vnum; è contra tamen, quòd liber in conditione poſsiti, intelligantur ſsubſsituti per fideicommiſsſsum,
permulti etiam iuris Authores tenuerunt, quos etiam
referendi infrà recenſsent, & notiſsſsimè, neruosè defendit, & contrariæ partis fundamentis reſspondet Andreas
Fachineus controuerſsiarum iuris lib. 4. cap. 51. per totum,
fol. 458. vbi vide.
Deinde & ſsecundò, recentiores iuris Scriptores, modò vnam, modò aliam partem probaſsſse, atque inuicem
adeò repugnare aliquando, vt ijdem ſsibiipſsis contradixerint, & vtramuis opinionem communiorem eſsſse firmauerint.
Prætereà & tertiò, vnam, & alteram opinionem de
facili defendi poſsſse, & contrariæ partis fundamentis
fatisfieri, ſsi originaliter prælegantur ea, quæ poſst alios
Antiquiores adnotarunt Mantica, Menochius, Simon
de Prætis, Alexander Trentacinquius, Bonifacius Rogerius, Alexander Raudenſsis, Peregrinus, & alij referendi infrà.
Quartò etiam, ab vna, & altera opinione non ſsolùm recedi, cùm apertè conſstare poteſst de voluntate teſstatoris in contrarium, ſsed etiam vbi aliqua coniectura
concurrit, etſsi maxima non ſsit, ex qua deprehendi poſsſsit, quid teſstator voluerit, provt cum multis obſseruat
Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 6. num. 3. vbi num. 2. veriſsſsimè annotauit, liberos in conditione
poſsitos, in Hiſspanorum primogeniis, cenſseri poſsitos in
diſspoſsitione, ſsic, vt impoſsſsibile ſsit in Maioratibus obtinere ſsententiam Gloſsſsæ in dict. leg. Lucius: quod & Mieres, & Aluaradus referendi infrà, probarunt.
Denique & quintò, in hac quæ
ſstione legendos quam
*plures; quorum permultos intactos reliquit Io
ſsephus
de Ru
ſsticis in tractatu, quem de hac materia
ſscrip
ſsit, &
inter alios videndi erunt omninò Antonius Gabriel
commun. concluſs. lib. 3. tit. de fideicomiſsſsis, concluſs. 4. Iulius
Clarus
receptarum ſsentent. lib. 3. §. teſstamentum, quæſst. 77. cum ſseqq. vbi lati
ſsſsime Mar
ſsarius
in epitome fideicommiſsſsorum, quæſst. 20. per totam. Alciatus
reſsponſso 482. 483. 484. & 485. & reſsponſso 531. Philippus Portius
lib. 2. communium opinionum, concluſs. 12. Antonius Gomez.
tom. 1. variarum, cap. 5. de fideicommiſsſsaria ſsubſstitutione,
num. 42. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 1. §. 4. per totum. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. in 1. part. verbo,
ſsi ab
ſsque liberis,
ex num. 54. Couarruu.
in cap. Rainuntius, de teſstam. §. 3. per totum. Padilla
in
l. cùm acutiſsſsimi, ex num. 46. C. de fideicommiſsſsis. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 6. in princ. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 3. cap. 1. num. 6. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 5. num. 18. Franci
ſscus
* Mantica, Simon de Prætis, & Iacobus Menochius, qui
plena, & di
ſstincta manu de hac materia
ſscribunt. Mantica
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 11. tit. 2. & 3. vbi
eruditè, & cum explicatione multarum legum. Prætis
de
interpret. vltimar. volunt. lib. 3. dubit. 2. ſsolut. 2. & 3. per
totam, fol. 161, cum ſseqq. Menochius
de arbitrariis, lib. 2. caſsu 148. & lib. 4. præſsumpt. 76. per totam, vbi vide omninò,
& in conſs. 135. & 152. lib. 2. Franci
ſscus Bur
ſsatus
in conſs. 1. ex num. 8. lib. 1. & in conſs. 200. num. 10. & 19. & num. 26, & 27. & num. 33. & ſseqq. lib. 2. Cephalus
in
conſs. 93. per totum, lib. 1. & in conſs. 517. lib. 4. Antonius
Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 76. per totum, vol. 1. Caldas
Pereira
de nominat. emphyt. quæſst. 2. ex num. 4. cum ſseqq. Alexander Rauden
ſsis
deciſs. 27. per totam, &
deciſs. 31. 1. part. Marcus Antonius Peregrinus, Tiberius Decianus,
* & Hyppolit. Riminaldus, qui
etiãetiam lati
ſsſsimè egerunt de
hac materia. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 28. à princ.
fol. 154. & ſseqq. vbi vide omninò. Decianus
in conſs. 28. per totum, & in conſs. 59. & in conſs. 78. & in conſs. 102. lib. 2. & in conſs. 9. & in conſs. 44. & in conſs. 86. & 89. & in consil. 101. lib. 3. Riminald.
in conſs. 476. lib. 4. & in conſs. 502. lib. 5. lati
ſsſsimè
in conſs. 602. lib. 6. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. ex num. 154. cum infinitis
ſseqq. & e
ſst optimum
conſsilium 31. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 21. inter conſsilia vltimar. volunt. volum. 2. Anton.
The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana, 60. & deciſs. 96. per totam. Ioannes Corra
ſsius
Miſscellan. iur. ciuil. lib. 2. cap. 19. per
totum, fol. 169. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsentent, §. fideicommiſsſsum, quæſst. 13. & 14. & §. inſstitutio, quæſst. 17. Petrus Surdus
in conſs. 67. num. 3. & num. 35. & ſseqq. &
in conſs. 96. num. 30. & ſseqq. lib. 1. latiùs
in deciſs. 162. per
tatam, Achilles Pedrocha
in conſs. 5. num. 38. & ſseqq. &
num. 66. & in conſs. 22. à num. 6. v
ſsque ad
num. 16. & in
conſs. 40. à princ. v
ſsque ad
num. 18. Alexand. Trentacinq.
de ſsubſstit. 4. part. cap. 11. à num. 20. v
ſsque ad
num. 33. fol. 175. Bonifacius Rogerius
in conſs. 12. & in conſs. 25. per
totum, lib. 1. & in conſs. 50. ex num. 57. eodem lib. vbi dicit,
æquiorem, & veriorem opinionem e
ſsſse, quòd filij, &
alij de
ſscendentes in conditione po
ſsiti, di
ſspo
ſsitiuè vocati intelligantur, & quòd omnes ferè Italiæ DD. talem
partem
ſsequuti fuerunt, ac etiam Florentini, & Bononien
ſses Aduocati magis communiter receptam te
ſstabantur, Fabius Turretus
in conſs. 82. à num. 47. v
ſsque ad
num. 61. Aldobrandinus
in conſs. 29. ex num. 18. cum ſseqq.
& num. 52. & ſseqq. vol. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 60. num. 83. & ſseqq. & in conſs. 65. ex num. 18. v
ſsque ad
num. 46. vol. 1. & in conſs. 54. per totum, vol. 2. Angelus Matheacius de
legat. & fideicommiſsſsis, lib. 3. cap. 19. per totum. Iacobus Cancerius
variar. reſsolut. lib. 1. c. 1. de
ſsubſstitut. ex n. 35. Franci
ſscus Monaldus
in conſs. 149. n. 35 & multis ſseqq. Camillus Borrellus Oliuetanus
in conſs. 33. lib. 1. Franc. Gratian.
de conciliatione legum Digestorum & Codicis, C. de vulgari & fideicommiſsſsaria ſsubſstitut.
num. 19. & ſseqq. Hieronymus de Cæuallos
communium | contra communes, quæſst. 94. Additionator Gamæ
in addit. ad deciſs. 341. in fine.
Po
ſst hæc autem, & multis iam pridem à me elabo
*ratis, ad manus meas, vt dicebam
ſsuprà, peruenit Io
ſsephi de Ru
ſsticis tractatus plenus,
an & quando liberi in
conditione poſsiti cenſseantur vocati, cuius occa
ſsione, velut
nece
ſsſsariò ad
ſstrictus
ſsum præ
ſsentem hanc di
ſsceptationem prætermittere, ne ab aliis tacta, &
ſsic copiosè re
ſsoluta tran
ſscribere velle, aut in hoc otiosè tempus con
ſsumere, aliquibus videri po
ſsſset; for
ſsan tamen aliquando
in medium proferam nonnulla, quæ non ita dilucidè,
aut di
ſstinctè, vt nece
ſsſse fuit, à præfato Authore explicantur.
CAPVT XIII.
Pater qui vnicum tantùm filium habet, vtrùm
tertiæ partis bonorum ſsuorum meliorationem facere poſsſsit, ita vt in ea grauari valeat
filius, aut in fauorem deſscendentium, futurorúmve liberorum grauamen, aut fideicommiſsſsum iniungi? accurata equidem, &
diligens explanatio, vbi Scriptorum huius
Regni ſsententia communis, meliùs quàm
anteà erat, corroboratur; Ioannis Parladorij
in contrarium rationes & fundamenta, nouiter & verè ſsubuertuntur, multa adnotantur, quæ alibi Lector non inueniet ſscripta: deinde melioratio huiuſsmodi facta filio, quem pater vnicum habebat, an conualeſscat, ſsi alij filij, vel nepotes viuo patre,
naſscantur? quid è contrà, ſsi tempore meliorationis factæ, plures erant filij, aut nepotes
ex filiis; tempore autem mortis parentis,
vnicus tantùm filius ſsuperſsit: vbi etiam traduntur nonnulla, quæ ſsic diſstinctè, & abſsolutè explicata non erant ab alio.
SVMMARIVM.
- 1 Pater, qui vnicum tantùm filium habeat, an poſsſsit illum in Tertio bonorum ſsuorum meliorare, ſsic vt melioratio valida ſsit quoad effectum, vt in ea parte
poſsſsit filius grauari, & per totum caput.
- 2 Meliorationem tertiæ partis bonorum factam à patre
filio ſsuo, quem vnicum habeat, non valere ex ſsententia communi Scriptorum huius Regni.
- 3 Pro qua primum fundamentum adducitur.
- 4 Et Ioannis Parladorij ſsolutio nouiter, & verè diluitur & num. ſseq.
- 5 Lex, vel canon, quando vtitur aliqua dictione, ratione frequentioris vſsus, non per hoc excludit, nec
ſstat excluſsiuè, quin etiam habeat locum in aliis
caſsibus.
- 6 Lex, id quod facilè exprimere potuiſsſset, ſsi voluiſsſset, nec expreſsſsit, videtur in conſsideratione non habuiſsſse.
- 7 L. 5. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, communi ſsententiæ Scriptorum huius Regni non obſstare,
quicquid contrà Parladorius contendat, provt hoc
num. nouiter aduertit Author.
- 8 Ioannem Parladorium, contra communem ſsententiam ſsuperiùs relatam, minùs benè expendere l. Regiam,
12. tit. 6. lib. 5. nouæ Compilationis, provt hoc
numero adnotauit Author.
- 9 Adducitur ſsecundum fundamentum in fauorem communis ſsententiæ relatæ ſsuprà, num. 2. & vide etiam num. ſseq.
- 10 Electionis, aut prælationis ratio conſsiderari non
poteſst, niſsi inter duos, vel inter plures.
- 11 Ioannis Parladorij contra Communem ratio quædam
diluitur, & inter deſscendentes nullo caſsu poſsſse conſsiderari electionem, ſseu meliorationem ad Tertium,
in quo non detur aliquo reſspectu prælatio: & verè & concludenter hoc num. demonstratur.
- 12 Melioratio nihil aliud eſst, quàm prælegatum.
- 13 Prælegatum vnico hæredi fieri non poteſst.
- 14 L. vtrùm, ff. de aſsſsignandis libertis, cum aliis iuribus,
quæ hoc num. expenduntur, quòd optimè vrgeat
proſsententia communi, relata ſsuprà, num. 2. & ibidem diſscriminis ratio, quam inter aſsſsignationem, &
meliorationem Parladorius conſstituit, manifeſsta, &
vera ratione deſstructa.
- 15 Meliorationem Tertij bonorum vnico filio factam
valere, ita vt poſsſsit pater quodcunque onus per fideicommiſsſsum iniungere, & in ea parte grauare filium: idque ex ſsententia Ioannis Parladorij, D. Franciſsci
Sarmienti, & Doctoris Spino.
- 16 Quorum præcipua fundamenta hoc num. expenduntur, & vide num. ſseqq. vbi concludenter & nouè reſspondetur eiſsdem.
- 17 In melioratione facta pluribus filiis, vel vni ex pluribus exiſstentibus, diuerſsam rationem militare,
quàm in ea, quæ vnico tantùm filio exiſstenti fiat: provt hoc num. contra Parladorium ſsubtiliter &
eleganter adnotatur.
- 18 Ioannes Parladorius, lapſsus errore manifeſsto, dum
exiſstimauit, maiori ratione competere patri ius meliorandi in Tertio bonorum, quando vnicum filium
habet, quàm cùm habet plures, provt hoc num. nouiter, & concludenter aduertit Author.
- 19 Vltima defunctorum voluntas latè, benignèque interpretari debet, atque modis omnibus obſseruari provt hoc num. latiſsſsimè ab aliis explicatum traditur;
remiſsſsiuè.
- 20 Teſstator non poteſst directè, nec per indirectum diſsponere contra leges, vel aliter quàm ipſsæ diſsponunt.
- 21 Teſstatoris voluntas ſseruari non debet, nec eſst ſsequenda, etiam per filium, quando est circa ea, in quibus
diſsponere non poteſst, nec grauamen adjicere.
- 22 Verbum, quod prælationem denotat, etiam in vnica perſsona non impropriè cadit, quando ſsubiecta materia
id ſsuadet, vel diſspoſsitio ita aptè verificatur in vna
ſsicut in pluribus.
- 23 Pluralis loquutio licèt ſsoleat in vnico filio verificari,
hoc tamen procedit ex voluntate teſstatoris, & vbi
ſsubiecta materia non ſsuadet, appellationem liberorum ad plures eſsſse referendam.
- 24 Leges in plurali loquentes, verificantur in vno, ſsi eadem ſsit ratio, ſsecus ſsi diuerſsa, quia tunc verba pluralis numeri non verificantur in ſsingulari.
- 25 Ioannis Parladorij contra communem Scriptorum huius Regni ſsententiam, alia duo fundamenta adducta.
- 26 Ioannis Parladorij contra Communem ex l. 27. Tauri fundamentum deductum, non ſsubſsiſstere: provt hoc
num. nouè adnotatur, & ad l. 27. Tauri, non vulgata conſsideratio proponitur, & vide num. ſseq.
- 27 Tertium bonorum, Legitimam eſsſse filiorum præciſsam,
extraneorum reſspectu, ſsed inter ipſsos filios, & deſscendentes voluntariam, ita vt cui velint parentes,
poſsſsint Tertium relinquere, dummodò ex ipſsorum
diſspoſsitione ad extraneos non perueniatur, existentibus filiis aut deſscendentibus eorum.
- 28 Ioannes Parladorius contendens, nullam diſscriminis
cauſsam poſsſse dari, quare magis tertia bonorum portio computetur intra Legitimam vnico filio exiſstenti, quàm exiſstentibus pluribus, deceptus apertè: &
diſscriminis ratio nouè conſsiderata aduersùs ipſsum,
per Authorem.
- 29 Ioannis Parladorij fundamentum contra communem,
ex l. 27. Tauri deductum, fallax eſsſse, & minùs idoneum, provt hoc num. adnotatur, vbi traditur verus ſsenſsus. l. 27. Tauri.
-
30 Legitima quòd ſsit quota hæreditatis, ex ſsententia multorum.
- 31 Melioratio autem Tertij quota bonorum.
- 32 Legitima quòd ſsit quota bonorum, ex ſsententia quamplurimorum.
- 33 Opinio communis amplectenda eſst.
- 34 Maximè ſsi melioribus & fortioribus rationibus ſsit
comprobata.
- 35 Ioannis Parladorij obiectum, aduersùs ipſsum retorqueri poſsſse, provt hoc num. adnotatur.
- 36 Melioratio ſsi fiat filio, quem pater vnicum habet, &
poſsteà naſscantur alij filij, vel nepotes, viuo patre, an
talis melioratio conualeſscat, quæ ex tertia bonorum
portione facta eſst, & num. ſseq. vbi dubium hoc latè,
& meliùs quàm hactenus diſsputatur, & num. 43. reſsolutio traditur.
- 37 Melioratio Tertij vinculata, an valeat, ſsi quando pater eam fecit, plures filios habebat, aut nepotes ex filiis; tempore autem mortis, vnicus tantùm filius
ſsuperſsit, & vide infrà, numero 51. vbi traditur
reſsolutio.
- 38 Donatio omnium bonorum, vel maioris partis eorum, facta ab eo, qui liberos non habebat, reuocatur in totum ipſso iure, natiuitate filiorum poſsteà natorum, & ibidem de materia l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, latiſsſsimè actum, remiſsſsiuè.
- 39 Inducta ad restrictionem, ſseu diminutionem, augmentum operari non poſsſsunt.
- 40 Donatio facta à patre filio, quem vnicum habebat, aliis
poſsteà ſsuſsceptis liberis, an reuocatur hodie, attento
iure Regio, quoad tertiam bonorum portionem?
- 41 Bernardi Diaz in propoſsito dubio opinio relata.
- 42 Et contraria opinio multorum magis probata.
- 43 Quæſstionis propoſsitæ ſsuprà, numero 36. reſsolutio
traditur.
- 44 Quod à principio non valet, ex cauſsa de nouo ſsuperuenienti confirmari poteſst.
- 45 Tempus ſsolum, licèt non ſsit modus tollendæ, aut inducendæ obligationis, cum aliis tamen adminiculis
vtrumque poteſst operari.
- 46 Iudicium, quod à principio erat nullum, ex iure ſsuperuenienti confirmatur.
- 47 Dominij ſsuperuenientia confirmat ius pignoris, & hypothecæ ab initio inutiliter conſstitutum in re aliena.
- 48 Diſspoſsitio, quæ ſsimpliciter facta non valeret, poteſst
fieri ſsub conditione collata in tempus habile, & ibidem deciſsio l. in tempus, ff. de hæredibus inſstituendis, nonnullis exornata, remiſsſsiuè.
- 49 Diſspoſsitio teſstatoris ſsimpliciter facta, intelligitur
facta eo caſsu, & modo, quo de iure fieri poteſst vt
valeat.
- 50 Donatio, liberis poſsteà ſsuſsceptis, an reuocatur ex constitutione l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, ſsi donans tempore donationis de liberis
cogitaſsſset, & adhuc donationem feciſsſset; vbi Bernardi Diaz, & Gregorij Lopez, contrarietas diſstinctione componitur.
- 51 Quæstionis propoſsitæ ſsuprà, num. 37. vera reſsolutio
traditur.
- 52 Legitima filiorum, vt æſstimetur, conſsideratur tempus
mortis illius, de cuius bonis Legitima debetur.
- 53 Actus ſsemel perfectus at que conſsummatus, non vitiatur, etiamſsi deueniat ad caſsum, à quo incipere non
potuiſsſset: ſsecus tamen, ſsi perfectus, aut conſsummatus non fuit.
DVbia e
ſst, & inter Scriptores huius Regni controuer
ſsa quæ
ſstio, nec quidem ab
ſsolutè explicata: vtrùm pater, qui vnicum tantùm filium habeat, po
ſsſsit
illum in Tertio bonorum
ſsuorum meliorare,
ſsic, vt me
*lioratio valida
ſsit quoad effectum, vt in ea parte po
ſsſsit
filius grauari, aut onus re
ſstitutionis in fauorem de
ſscendentium, aut futurorum liberorum eidem iniungi, iuxta text.
in l. 11. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ? Et ne
*gatiuam partem, non valere
ſscilicet meliorationem tertiæ: partis bonorum factam à patre filio
ſsuo, quem vnicum habeat, tenuerunt Gregorius Lopez, Palacios Rubios, Didac. de Couar. Petrus de Peralta, Anton. Gomezius, Didacus Perez, Tellus Ferdinandez, & alij, quos
refert, &
ſsequitur Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 2. cap. 11. num. 3. D. Antonius de Padilla in
l. cum virum, num. 2. C. de fideicommiſsſsis, Ga
ſspar. Baëtius
de non
meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 9. num. 7. fol 52. Bernardus Diaz
regula 213. fallentia 4. verſsic. nec huic
meæ ſsententiæ. Lara
in l. ſsi quis a liberis, §. parens, num. 43. de liberis agnoſscendis. Aluaradus
de coniecturata mente
defuncti, lib. 2. cap. 2. in princ. num. 22. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. num. 15. &
practicarum, lib. 2. quæſst 54. num. 2. Matienzus
in l. 2. tit. 6. gloſs. 2. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Azeuedius
in l. 3. eodem tit. & lib. num. 13. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 1. num. 9. Angulus
ad leges Regias meliorationum. in l. 5. gloſs. 1. num. 7. fol. 131. &
in l. 11. gloſs. 10. num. 1. per totum, fol. 231. Et pro hac
ſsententia
ſsequentia
ſsuffragantur fundamenta.
In primis, quòd ferè omnes leges huius Regni, quæ
* de melioratione tractant,
ſsemper loquuntur de pluribus
liberis, in plurali numero, nec de vnico tantùm
ſsermonem faciunt, qua
ſsi
ſsentiant, ad vnicum filium meliorationem adaptari non po
ſsſse, vt con
ſstat
ex l. 17. 18. 19. &
ſseq. Tauri, l. 1. & ſseqq. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, &
in l. 27. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 11. tit. 6. lib. 5. vbi ponitur ordo, & forma, iuxta quam
ſsub
ſstitutiones, aut vocationes fieri, & grauamina po
ſsſsunt, aut debent apponi
per patres meliorantes aliquem ex filiis, vel de
ſscendentibus, & dicitur expre
ſssè:
Mandamos que quãdoquando el padre,
ò la madre mejoraren alguno de ſsus hijos ò deſscendientes
legitimos. Quæ verba verificari non po
ſsſsunt in
ſsingulari;
&
ſsic, quando vnicus tantùm ex
ſstat filius, ex his, quæ in
ſsimili adducit Baëza
de non meliorandis dotis ratione
filiabus, cap. 9. num. 27. & 28.
Nec
ſsatisfacit
ſsolutio Ioannis Parladorij
verum quoti*dianarum, lib. 1. cap. 7. num. 20. dum dicit, quòd prædictæ leges non quidem di
ſsponendo,
ſsed narrando potiùs,
pluriũplurium liberorum
mentionẽmentionem faciunt, atque etiam ratione
frequentioris v
ſsus: quo ca
ſsu non rectè ex talibus legibus
argumentum
ſsumitur, iuxta, quæ tradit Ia
ſson
in lega 1. num. 32. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, vbi ex doctrina
Glo
ſsſsæ,
in Clementina 1. in verbo, præ
ſsidentes.
de reſscriptis, adnotauit: Quòd quando lex, vel canon vtitur
* aliqua dictione, ratione frequentioris v
ſsus, non per hoc
excludit, nec
ſstat exclu
ſsiuè, quin etiam habeat locum in
aliis ca
ſsibus. Verumenimverò,
ſsi ad mentem dictarum
legum attendas, non ob
ſscurè colligere poteris, non ratione frequentioris v
ſsus,
ſsiue non narrando, (quod proculdubio diuinare e
ſst
ſsed cum maximo my
ſsterio dictum
fui
ſsſse
ſsemper:
Alguno de ſsus hijos, o deſscendientes: Quæ verba & di
ſsponunt quidem, & mentem legi
ſslatoris
o
ſstendunt, ac etiam
ſsic intelligi debent, vt minùs lædantius commune, quam fieri po
ſsſsit, ex his, quæ
ſscribunt Aretinus
in conſs. 12. num. 7. verſs. ſsed tamen. Pedrocha
in conſs. 16. num. 95. Sed iuxta ius commune, leges
illæ vnico filio non conueniunt, vt
ſstatim probabitur: ergo aliter quàm
ſsonant, intelligi non debent, nec extendi ad ca
ſsum, quo vnicus tantùm filius exi
ſstat, maxi
*mè cùm præ
ſsumptio
ſsit, quòd lex id noluerit, quæ
ſsempet de aliquo ex pluribus meliorato, aut meliorando
loquuta e
ſst, nec vnquam in ca
ſsu propo
ſsito, nec de vnico tantùm filio exi
ſstenti, qui melioratus
ſsit, meminerit: quoniam facilè id exprimere potui
ſsſset,
ſsi volui
ſsſset; &
ſsic
dicendum e
ſst, vnici filij quoad meliorationem, rationem nullam habui
ſsſse: ex his, quæ notarunt Decius
in
conſs 442. n. 9. & in conſsil. 513. num. 11. Pari
ſsius
in conſs. 31. n. 7. & in conſs. 58. num. 5. lib. 2. Gozadinus
in conſs. 29. num. 16. & in conſsil. 83. num. 9. Socinus iunior
in conſsil. 200. n. 12. lib. 1. Ioannes de Monte
ſsperello
in conſs. 41. num. 5. vol. 1.
Nec vrgent in contrarium
leges Regiæ 5. & 12. tit. 6. | lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, quæ
ſsecundùm Parladorium
dicto cap. 7. num. 21. in
ſsingulari numero loquun
*tur; Nam verè
dict. l. 5. tit. 6. non loquitur de vnico filio
tantùm, qui ex
ſstaret, & melioratus e
ſsſset,
ſsed de filio,
auc alio de
ſscendente legitimo, qui inter alios filios, aut
de
ſscendences electus
ſsit ad meliorationem, vt po
ſsſsit ex
di
ſspo
ſsitione illius legis repudiare hæreditatem, & acceptare meliorationem,
ſsolutis debitis. Et po
ſstmodùm
dicit illa lex in plurali numero:
Sean obligados los tales
mejorados.
Lex verò 12.
tit. 6. lib. 5. nouæ Compilationis, minùs
* benè expenditur in contrarium, per Parladorium, loco
relato
ſsupra. Nihil enim intere
ſst, an lex illa loquatur
etiam in ca
ſsu, quo vnicus tantùm filius, aut de
ſscendens
exi
ſstit, cùm non loquatur in melioratione Tertij, quæ vnico filio non conuenit, vt hactenus probatum e
ſst;
ſsed
in Quinto bonorum, quod edam vnico filio relinqui
pote
ſst,
ſsicut extraneo: quo ca
ſsu deciditur
ibi, quòd ex
vi, & di
ſspo
ſsitione duarum legum, quæ permittunt parentibus di
ſsponere de Quinto bonorum, non cen
ſseatur
permi
ſsſsum vltra vnum Quintum di
ſsponere po
ſsſse, neque in vita, neque in morte,
ſsiue Quintum donetur, aut legetur de
ſscendentibus,
ſsiue extraneis.
Secundò, pro eadem communi
ſsententia facit, quòd
* melioratio denotat id, quod præ cæteris filiis
ſsibi æqualibus ex gratia, & liberalitate parentum filius con
ſsequitur: quòd
ſsi vnicus tantùm filius
ſsit, nulla gratia exerceri videtur, nec liberalitas aliqua con
ſsiderari valet;
quippe cùm omnia bona parentum
ſsint hodie de iure
huius Regni Legitima, & proprium patrimonium filiorum, excepto Quinto bonorum, de quo po
ſsſsunt parentes ad libitum di
ſsponere, vt ex
l. 9. tit. 5. lib. 3. fori, adnotarunt Antonius Gomezius
in l. 17. Tauri, in princ. Baeça
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 1. num. 17. & num. 19. & cap. 9. num. 8. & num. 44. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 11. num. 3. Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. num. 17. Matienzus
in l. 2. tit. 6. gloſs. 3. num. 2. & Azeuedius
ibi, num. 9. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ: & ideò nec
in illo grauari po
ſsſsit vllo modo, cùm
ſsit pars Legitimæ,
ex con
ſstitutione
l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso
teſstamento, & his quæ in propo
ſsito
ſscrip
ſserunt lati
ſsſsimè Guil. Bened.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, reliquit,
ex num. 26. v
ſsque ad
num. 44. Co
ſsta
in cap.
ſsi pater, de teſstamentis, in 6. in 2. part verbo,
debitæ, &
verbo
priuare non poſsſsit. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 1. num. 29. & ſseqq. & po
ſst infinitos ab eo
relatos Pedrocha
in conſsil. 6. à princ. Eo etiam, quòd
regulariter electionis, aut prælationis ratio con
ſsiderari
* non pote
ſst, ni
ſsi inter duos; vel inter plures,
ex leg. vnum
ex familia, l. cum quidam, la 2. l. cum pater, §. à filia, ff.
de legatis 2.
Quibus non ob
ſstat dicere, quòd verbum hoc
melio*rationis, non
ſsemper
ſsignificat electionem,
ſseu prælationem,
ſsed potiùs legatum, aut donationem: quo argumento contra communem Scriptorum huius Regni
ſsententiam vtitur Parladorius
dict. cap. 7. num. 12. &
ſsumit illud ex re
ſsolutione Telli Ferdinandez
in l. 21. Tauri, num. 5. & 6. Quia re
ſspondetur, quòd licèt verbum prædictum aliquando
ſstet propriè comparatiuè,
aliquando verò electiuè,
ſseu po
ſsitiuè, vt eruditè, & latiùs declarat Tellus Ferdinandez
dict. num. 5. & 6. Tamen inter filios, & nepotes, qui habent primum locum
in
ſsucce
ſsſsione, quòd
ſstet comparatiuè, certum e
ſst, &
tunc
ſsignificat propriè prælationem: inter alios verò,
quibus nulla e
ſst
ſsucce
ſsſsio, hoc e
ſst, inter nepotes, quibus
melioratio fieri pote
ſst, etiam
ſsi parentes eorum præcedant in gradu, vt
ſstatim dicetur, licèt non
ſstet comparatiuè,
ſsed electiuè; negari non pote
ſst, quòd
ſsit etiam
prælatio re
ſspectu de
ſscendentiæ, quod ip
ſsemet Tellus
fatetur ita vt inter de
ſscendentes nullo ca
ſsu con
ſsiderari
po
ſsſsit electio,
ſseu melioratio ad Tertium, in quo non
detur aliquo re
ſspectu prælatio, quæ vnico tantùm filio
aut de
ſscendente exi
ſstenti, con
ſsiderari non pote
ſst; &
ſsic,
ſsiue
ſsit melioratio,
ſsiue electio, aut donatio, quòd inter
plures fieri debeat, pro certo
ſsupponit Tellus Ferdinandez
ibi, vt minimè po
ſsſsit eiu
ſsdem Authoris doctrina,
aut re
ſsolutio contra Communem, quam ip
ſsemet defendit ponderari.
Tertiò, pro eadem
ſsententia communi facit, quia
* melioratio nihil aliud e
ſst, quàm prælegatum, vt defendit Rodericus Suarez,
in l. quoniam in prioribus, limit. 7. num. 1. & 9. &
ſsequuntur Segura
in l. 3. §. finali, ff. de
liberis & poſsthumis, num. 110. Ioannes Guttierrez
de
iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. num. 16. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum iuris, cap. 6. num. 15. Gomez. de
Leon.
in centuria informationum iuris, cap. 5. num. 8. Matienzus
in l. 2. lib. 6. gloſs. 3. num. 3. & ibidem Azeuedius
num. 8. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & videtur probare
l. 9. tit. 5. lib. 5. ordinamenti: quæ inter legata refert meliorationem, vt
ſsic ea lex conueniat titulo, cui
ſsubiacet,
iuxta vulgatam doctrinam textus
in l. Imperatores, ff. de
in diem addictione: at prælegatum vnico hæredi fieri
* non pote
ſst, ex ratione
l. planè, la 1. §. ſsi duobus, l. legatum, §. 1. ff. de legatis 1. l. in fideicommiſsſsariam, §. ſsi
legatum, iuncta Glo
ſsſsa,
ff. ad Trebellianum: ergo nec melioratio fieri poterit vnico filio.
Quartò deinde, pro eadem parte vrget etiam textus,
*
in l. vtrùm, ff. de aſsſsignandis libertis, & in §. 1. iunctâ
ſsuâ Glo
ſssâ,
Inſstitut. de aſsſsignatione libertorum. Quibus probatur, ius illud a
ſsſsignandorum libertorum, ita demum
competere patri,
ſsi plures liberos habeat; ergo idem
ſstatuendum e
ſst in melioratione Tertij bonorum, quia cùm
vnicus tantùm filius exi
ſstit, non datur
ſsubiectum inter
quos cadat electio,
ſseu prælatio.
Nec placere poteſst diſscriminis ratio, quam inter aſsſsignationem, & meliorationem conſstituit Parladorius dict. cap. 7. num. 24. vbi dicit; quòd Authorum huius
Regni ex dictis iuribus argumentatio deducta, nullum
ſsibi negotium faceſsſsit; nam cùm hominum. vita mortalis ſsit, ſsuperuacuum eſsſset, illam liberorum aſsſsignationem in futuros deſscendentes facere, cùm liberti perpetuò viuere non poſsſsint: vnico autem filio fruſstrà aſsſsignaretur, quippe cùm ipſse ſsine tali aſsſsignatione, ius Patronatus haberet: in noſstra verò ſspecie, etſsi vnicus filius
cuncta bona patris habiturus eſsſset abſsque melioratione
attamen futuris deſscendentibus non ſsatis conſsultum
eſsſset: ideò ſsecundùm ipſsum, non eſst inutilis melioratio
vnico filio facta, quia per eam, bona perpetuò durabunt, & futuris deſscendentibus multùm erit conſsultum.
Sed aduerte, ob
ſsecro, nam
ſsi verum e
ſst, prædictam
a
ſsſsignationem fru
ſstratoriam videri ex eo, quòd ab
ſsque
illa filius con
ſsequeretur ius Patronatus; &
ſsimiliter in
ca
ſsu no
ſstro, filius vnicus ab
ſsque melioratione, cuncta
bona patris con
ſsequi pote
ſst, & debet, quæ eiu
ſsdem Legitima
ſsunt, excepto Quinto: rectè quidem illorum
iurium ratio, & deci
ſsio per Scriptores huius Regni huic
quæ
ſstioni applicatur, in qua futurorum de
ſscendentium
vtilitatem con
ſsiderare, aut illis nondum exi
ſstentibus,
con
ſsulere velle, non
ſsolum æquum e
ſst, aut Regij iuris
deci
ſsioni conforme, vt Parladorius minùs quidem benè arbitratur,
ſsed etiam ab ip
ſsa æquitate valdè alienum. &
ip
ſsius iuris con
ſstitutioni contrarium, cùm Legitima filiorum nullum grauamen recipiat, vt
ſsuprà dictum e
ſst,
& vnico tantum filio exi
ſstenti, omnia bona parentum
ſsint Legitima eius, excepto Quinto; ita vt etiam Tertium dicatur Legitima, ex his quæ po
ſst alios à
ſse relatos
ſscribit Azeuedius
in l. 2. tit. 6. lib. 5. nouæ Compilationis. Et con
ſsequenter in illo Tertio, nullum grauamen,
nec fideieommissum, aut onus re
ſstitutionis pote
ſst iniungi, etiam in fauorem futurorum de
ſscendentium; nec
debet attendi æquitas, quæ imaginariè aut ex capite
tantum procedit, habètque in contrarium iuris contrarij
deciſionẽdecisionem, aut quæ
ſsine damno, & grauamine Legitimæ filiorum fundari non pote
ſst: quo ca
ſsu minimè procedunt ea, quæ pro æquitate contra rigorem
ſsolent
cumulare Doctores, ex Ia
ſsone
in l. placuit, num. 3. C. de | iudiciis. Ex quo, & re
ſsolutis per Doctores communiter
in l. 1. C. de legibus, ce
ſsſsant adducta per Parladorium
dict.
cap. 7. num. 22.
Prætereà, etſsi perpetuò liberti viuere non poſsſsint, ſsi
tamen verum eſsſset, in noſstro caſsu vtile eſsſse futuris deſscendentibus conſsulere, idque fieri poſsſset; daremus etiam
caſsum, in quo vtile eſsſset, libertorum illam aſsſsignationem in futuros deſscendentes facere ſsi poneremus, quòd
filius ille vnicus decederet, viuentibus adhuc liberis, &
alij deſscendentes exiſsterent: non ergo ad hoc habetur reſspectus in dictis iuribus, ſsed aſsſsignantio tunc demùm fieri permittitur, cùm plures ſsunt liberi, quia tunc
datur ſsubiectum, in quo poſsſsit cadere aſsſsignatio. Ex his
vides apertè, ſsuperiora omnia fundamenta pro communi ſsententia adducta, omninò confirmare illam, nec ſsolutiones Parladorij aliquo modo infringere aut diluere ea.
Reliquum erit videre nunc, an contrariæ: partis fundamenta, aut rationes ita in contrarium vrgeant, vt
præfatam
ſsententiam apud Scriptores huius Regni
communem, ancipitem reddant, aut dubiam? Et quidem Parladorius ip
ſse
dict. cap. 7. per totum, con
ſstanter
* defendit, meliorationem Tertij bonorum vnico filio factam valere, ita vt po
ſsſsit pater quodcunque onus per fideicommi
ſsſsum iniungere, & in ea parte grauare filium.
Quam partem amplectuntur etiam D. Franci
ſscus Sarmientus
ſselectarum interpretationum, lib. 8. ad l. vnum
ex familia, §. ſsi de falcidia, num. 12. ff. de legatis 2. D.
Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſs. 18. de melioratione,
num. 15. qui inter alia, eo præcipuè mouentur, quòd in
* vnico filio militat eadem ratio, quæ in pluribus, cum
fauore parentum fuerit introductum, vt po
ſsſsint filium
meliorare, eúmque grauare, ordine & forma
in l. 27. Tauri, præ
ſscripta, qui fauor potiùs concedi debet vnico exi
ſstenti filio, quàm pluribus; imò, vt Parladorius
ip
ſse firmat
dict. cap. 7. num. 5. & 6. in ca
ſsu propo
ſsito, maior ratio
ſsuadet, vt demus patri ius prælegandi, & meliorationem faciendi, quando vnicum filium habet,
quàm
ſsi plures habeat filios: nam cùm plures ex
ſstant
liberi,
ſsi pater vnum meliorat, cæteris damnum in
ſsert,
quia ab eis aufertur id, in quo alter melioratur; &
ſsic
iniuriâ quodammodò afficiuntur:
ſsed quando vnicus tantùm ex
ſstat filius,
ſsi à patre melioratur, prædicta
incõmodaincommoda ce
ſsſsant; nemo enim e
ſst qui queratur, nemo e
ſst qui
dãnumdamnum, vel
iniuriãiniuriam accipiat, ip
ſse
ſsolus e
ſst, qui tamet
ſsi grauetur, queri non pote
ſst,
cũcum bona
cũctacuncta paterna nanci
ſscatur.
Prætereà dicit Parladorius, defunctorum voluntates
coarctandas non e
ſsſse, aut re
ſstringendas,
ſsed potiùs latè,
benignéque interpretandas. Nec ob
ſstat
ſsecundùm eum,
quòd verbum,
melioratio, prælationem denotet; nam & hæc in vnica per
ſsona non impropriè cadit,
l. illa verba, l. in vulgari, ff. de verborum ſsignificatione, l. qui duos,
§. nam & qui vnicum, ff. de rebus dubiis. Verumenimverò, vt prædictis omnibus
ſsatisfaciamus, quibus nullus
hactenus
ſsatisfecit, animaduertendum erit in primis,
* lap
ſsum fui
ſsſse in hac materia (quod
ſsecurè dixerim) Ioannem Parladorium; nam quod ip
ſse affirmat, eandem
ſscilicet rationem militare in melioratione vnico filio facta,
nulla ratione
ſsu
ſstineri pote
ſst, vtpote cùm repugnent
omnia fundamenta, & rationes, quæ pro
ſsententia communi adducebamus
ſsuprà; ex illis enim in melioratione facta pluribus filiis, vel vni ex pluribus
exi
ſstentibus, diuer
ſsam rationem militare, quàm in
ea, quae vnico tantùm filio exi
ſstenti fiat; atque meliorationem non dari ni
ſsi inter plures filios, nullus
negare poterit, qui maturè, & cum iudicio hanc di
ſsceptationem in
ſspiciat: quippe, inter plures filios, propriè dicitur quis melioratus, aut præ cæteris ad meliorationè electus, & nominatus; in vnico verò filio, cui omnia
bona patris debentur libera, excepto Quinto, meliorationis, aut prælationis ratio nulla con
ſsiderari pote
ſst.
Prætereà, in melioratione, aut non tantùm patris
meliorantis, ſsed etiam meliorati filij fauor interuenit;
aut, quod dici poteſst, non tara fauor patris conſsideratur, quàm filij, qui aliis præfertur, quod indicat nomen
ipſsum, mejora. & apertè colligitur ex legibus Regiis,
quas in principio huius capitis expendebam: at ſsi eſsſset
vnicus tantùm filius, onus & detrimentum contineret
melioratio, cùm tali filio omnia bona patris, excepto
Quinto, relinqui debeant pro Legitima; & ſsic fideicommiſsſsum illi iniungi non poteſst, per textum in l. cohæredi, §. cum filiæ, ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitutione. Vnde etſsi fateremur, patris fauorem in hoc conſsiderari, adhuc ille ſsic accipiendus eſsſset, vt ad iniuriam,
aut damnum. filij non traheretur: ſsat erit patri, grauare
poſsſse filium, & vincula, ſsubmiſsſsiones, aut ſsubſstitutiones facere poſsſse iuxta ordinem legis, cùm plures habeat
liberos, aut deſscendentes, inter quos Meliorationis, aut Prælegati nomen cadere poſsſsit non verò, ſsi vnicum tantum filium habuerit, ob rationem prædictam, quia
tunc equidem, & qui quereretur, eſsſset, & qui damnum.
& iniuriam acciperet, ſsi Tertium vinculatum, aut oneri ſsubmiſsſsum acciperet, quod ex legis diſspoſsitione liberum, & ab omni grauamine immune accipere debet.
Hinc apparet, & iterùm lap
ſsum fui
ſsſse eundem Par
*ladorium dicentem, maiori ratione competere patri ius
meliorandi, quando vnicum filium habet, quàm cùm
habet plures. Quod ad oculum demon
ſstratur; nam vbi
ex
ſstant plures filij,
ſsi vnus in Tertio bonorum melioretur, nulla iniuria cæteris irrogatur, nec ip
ſsi iu
ſstè conqueri po
ſsſsunt, licèt Parladorius malè quidem contrà arbitretur. Ratio e
ſst manife
ſsta, quoniam in eo, quod
fit ex di
ſspo
ſsitione, & permi
ſsſsione legis, iniuria con
ſsiderari non debet; at melioratio Tertij bonorum, ex licentia, & facultate legis Regiæ parentibus e
ſst conce
ſsſsa, eiù
ſsque di
ſspo
ſsitio iu
ſsta e
ſst, vt latiùs probant Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, num. 56. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 1. num. 6. Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 3. D. Spino
in ſspeculo, gloſs. 19. ex
num. 1. cum ſseq. optimè Ioan. Guttierr.
canonic. lib. 2. cap. 14. Cæuall.
commun. contra commun. quæſst. 725. n. 34. at cùm filius vnicus tantùm ex
ſstat,
ſsi melioretur in
Tertio, & in eo grauetur, maxima iniuria illi infertur,
vt
ſsuperiùs dicebam; & quamuis cuncta bona paterna
nanci
ſscatur, grauari non pote
ſst in portione ei debita
pro Legitima, ex di
ſspo
ſsitione legis, per textum
in l. cum
patronus, ff. de legatis 2. iunctis his quæ cum Ca
ſstren
ſsi
ibidem adnotauit Peralta
num. 19. l. ſsi arrogator, ff. de
adoptionibus, l. ſsed ſsi, ff. de legatis 3. l. patronus, ff. ad
Trebellian.
Defunctorum etiam vltima voluntas, licèt latè, be
*nignèque interpretari debeat, atque modis omnibus
adimpleri,
§. diſsponat, in authent. de nuptiis, &
§. his
igitur, &
§. ſseq. in authent. de hæredibus & falcidia, l.
vltima in fine, C. communia de legatis, cap. vltima voluntas, 13. quæst. 2. & lati
ſsſsimè declarant Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 76. Io
ſsephus Ludouicus
deciſs. Peruſsina 61. num. 23. & ſseqq. part. 2. Gra
ſsſsus
§. fideicommiſsſsum, quæſst. 4. num. 4. & ſseq. Mantica
de coniecturis vlt.
volunt, lib. 3. tit. 3. & 19. per totum. Mieres
de maioratu,
in initio 2. part. ex n. 2. Simon de Prætis
lib. 2. interpret. 2. dubit. 2. ſsolut. 1. per totam, fol. 216. & ſsolut. 2. fol. 221. &
lib. 5. interpret. 1. dubit. 1. ex n. 1. cum multis ſseqq. fol. 439. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 11. per totum. Magdalenus
de numero teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part.
cap. 3. num. 38. & 39. Hyppol. Riminald.
in conſs. 116. ex num. 12. volum. 2. Pedrocha
in conſs. 2. ex num. 193. cum multis ſseqq. Tamen in ca
ſsu propo
ſsito nihil vrget,
* cùm te
ſstator non po
ſsſsit directè, nec perinde rectum di
ſsponere contra leges, vel aliter quàm ip
ſsæ di
ſsponunt,
l. Seius & Agerius & ibi notat Bartolus
ff. ad legem Falcidiam, l. qui teſstamentum, ff. de probationibus, l. cùm
quis decedens, §. Titia, ff. de legatis 3. Ia
ſson
in l. nemo
poteſst, ff. de legatis 1. 2. lectura, colum. 1. in princ. Albertus
Brunus
in tractatu de forma, rubrica, quis poſsſsit dare, &
tollere, col. 12. verſsic. teſstator autem. Et
ſsic voluntas te
*
ſstatoris
ſseruari non debet, nec e
ſst
ſsequenda etiam per
filium, quando e
ſst circa ea, in quibus di
ſsponere non |
pote
ſst, nec grauamen adjicere, vt in Tertio, quod vinco tantùm exi
ſstente filio, Legitima e
ſst, vt Anchores
ſsuperius relati adnotarunt, & cum aliis Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. ſsolut. 2. num. 9. &
num. 37. & 38. & lib. 5. dubit. 1. num. 58. fol. 442.
Denique, verbum quod prælationem denotat, etiam
* in vnica per
ſsona, non impropriè cadit,
ex dict. l. illa
verba, cum
ſsimilibus per Parladorium adductis, quando
ſsubiecta materia id
ſsuadet, vel di
ſspo
ſsitio ita aptè verificatur in vna,
ſsicut in pluribus, vt in exemplis
ibi propo
ſsitis:
ſsecus tamen, vbi materia, de qua agitur, id non permittit, aut nece
ſsſsariò requirit plurium
concur
ſsum, vt verificari po
ſsſsit; quod præ
ſstat
ſsolutionem ad aliud argumentum, quod contra eandem
Communem, quam probamus, expendit Parladorius
* ip
ſse, nam licèt pluralis locutio
ſsoleat in vnico filio verificari,
l. non eſst ſsine liberis, 148. ff. de verborum ſsignificatione, & cum multis Authoribus plenè probant Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, in verbo, ſsu
ſsceperit liberos,
ex
num. 199. & num. 202. & ſseqq. Modernus
in conſsuet. Pariſsienſs. 1. part. §. 3. gloſs. 3. num. 5. Hoc tamen procedit
ex voluntate te
ſstatoris, & vbi
ſsubiecta materia non
ſsuadet, appellationem liberorum ad plures e
ſsſse referendam,
l. pater Seuerianam, §. 1. ff. de condit. & demonſstrat. ibi:
Conditio deficit ex voluntate, vel vno filio ſsuperſstite relicto. Eleganter Ruinus
in conſsil. 172. num. 4. & ſseqq. volum. 2. Alciatus
in conſs. 492. n. 8. cum ſseqq. Bur
ſsatus
in conſsil.
19. n. 1. & 4. & n. 10. & 18. & ſseqq. vol. 1. Sic etiam & le
*ges in plurali loquentes verificantur in vno,
ſsi eadem
ſsit
ratio, vt multorum allegatione, comprobat Tiraquel.
in dict. verbo, ſsu
ſsceperit liberos,
num. 215. ſsed quando
ver
ſsatur diuer
ſsa ratio in plurali, quàm in
ſsingulari, vt
in no
ſstro ca
ſsu, verba pluralis numeri non verificantur
in
ſsingulari. Alexander
in l. qui quartam, §. finali, ff. de
legatis 1. Aretinus
in l. ſsi quis ante, col. 2. ff. de acquirenda hereditate. Decius
in conſs. 80. colum 2. verſs. Quartò de iſsto caſsu, & Bur
ſsatus referens alios, loco relato
ſsuprà. Rur
ſsus contra eandem Communem
dict. ca. 7. num. 15. 16. & 17. dupliciter expendit Parladorius
l. 27. Tauri,
* quæ hodie e
ſst
l. 11. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.
Primò, quatenus permittit apponi grauamina in Tertio, vt conſsequenter non reputetur Legitima, à qua omne grauamen reiicitur ipſso iure, per text. in l. quoniam in
prioribus, C. de inofficioſso teſstamento. Et hac ratione cùm
Tertium iure Legitimæ non fuerit debitum, filius vnicus, cui illud à parente relinquitur, melioratus dici debet, argumento l. vnum ex familia, §. ſsi de falcidia, ff. de
legatis 2. & in eo grauari poteſst: pro quo etiam vrgere
videtur l. 18. Tauri, quæ hodie eſst l. 2. tit. 6. lib. 5. nouæ compilationis, in qua permittitur meliorare nepotem in
Tertio: atque ita ſsignificat, illud non reputari Legitimam, cùm hæc non debeatur, nec poſsſsit relinqui nepoti, quia pater ipſsum præcedit, §. ita demum, Inſstitut.
de hæreditatibus quæ ab inteſstato deferuntur, cum aliis
iuribus adductis per Antonium Pichardum ibidem, &
per Antonium Gomezium in dict. l. 18. Tauri, num. 1.
Secundò expendit eandem l. 27. Tauri, affirmans, in
ea lege indultum eſsſse parentibus, vt poſsſsint apponere
grauamina in Tertio, etiam inter extraneos, vbi nulli
alij ſsunt filij, vel deſscendentes præter ipſsum melioratum; & ita accipienda putat verba illa, Ya falta dellos.
Verùm, his fundamentis facilè re
ſsponderi poterit,
ſsi
* animaduertas, in primis,
ex dict. l. 27. Tauri, minùs benè deduci argumentum prædictum; nam licèt permittatur
ibi, apponi grauamina in Tertio, cùm tamen
ſsint
apponenda in
fauorẽfauorem aliorum filiorum, quibus Legitima debetur,
nõnon pote
ſst dici onus interuenire; quippe cùm
potui
ſsſset parens, qui meliorationem facit, quem vellet
ex his, aut alium quemcunque ex de
ſscendentibus Primò eligere, & nominare ad meliorationem: & inde mutua
illa, & reciproca
ſsucce
ſsſsio, quæ inter eos datur, grauamen continere non videtur, argumento textus
in l. de
fideicommiſsſso, C. de tranſsactionibus, iunctis his, quæ in
propo
ſsito adnotarunt Doctores
ibi, Baldas
in l. cum Arthemedoram, col. 2. in princ. C. vt in poſsſseſsſsionem legatorum. Rodericus Suarez
in l. quoniam in prioribus ampliatione. 6. col. 4. fol. mihi 15.
Deinde &
ſsecundò, Tertium bonorum Legitimam
* e
ſsſse filiorum præci
ſsam, extraneorum re
ſspectu, vt nece
ſsſsariò teneantur parentes omnibus filiis, & de
ſscendentibus, aut alteri eorum Tertium relinquere, nec extraneis vlla di
ſspo
ſsitione dari po
ſsſsit; inter ip
ſsos tamen filios, & de
ſscendentes, voluntariam, ita vt cui velint parentes, po
ſsſsint Tertium relinquere, dummodò ex ip
ſsorum di
ſspo
ſsitione ad extraneos non perueniatur, exi
ſstentibus filiis, aut de
ſscendentibus eorum: quod rectè adnotarunt, &
ſsic intelligunt dictas leges Regias Ga
ſspar
Baëtius
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 1. num. 10. & 20. & cap. 9. num. 37. Ioannes Guttierez
de
iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. num. 16. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum. iuris, cap. 6. num. 15. Matienzus
in l. 2. tit. 6. gloſs. 3. num. 2. lib. 5. nouæ compilationis, vbi
Azeuedius
num. 9. idem
in l. 1. eodem tit. & lib. num. 17. Et
ſsic non ob
ſstat argumentum deductum
ex dict. l. 18. Tauri, quicquid aliter conetur prædicta declarare Parla
*dorius
dict. cap. 7. num. 17. minùs benè affirmans, nullam di
ſscriminis cau
ſsam po
ſsſse dari, quare magis tertia
bonorum portio computetur intra Legitimam, vnico
filio exi
ſstenti, quàm exi
ſstentibus pluribus, in quo quidem decipitur manife
ſstè, nam cùm omnia bona patris
præter eorum Quintum,
ſsint Legitima filiorum,
l. 6. tit. 5. lib. 3. fori, &
ſsæpe diximus
ſsuprà, nece
ſsſsariò fatendum erit, vnico tantùm exi
ſstenti filio, Tertium intra Legitimam computari: quod alterius filij re
ſspectu Legitima dici non pote
ſst, cum vnicus tantùm exi
ſstat, nec extraneo relinqui ex illa lege; &
ſsic nec grauamen etiam
recipere, nullo ex
ſstante de
ſscendente, in cuius fauorem
po
ſsſsit iniungi, aut ex di
ſspo
ſsitione earum legum melioratio fieri: pluribus verò exi
ſstentibus filiis, tamet
ſsi omnia bona parentum
ſsint Legitima eorum. excepto Quinto, diuer
ſsa ratio militat, cùm inter ip
ſsos Tertium relinqui debeat, atque, vt
ſsupra diximus, ex mutua illa &
reciproca
ſsucce
ſsſsione, grauamen vllum interuenire non
videatur, sítque lege Regia cautum expre
ſssè, quemlibet
liberorum, aut de
ſscendentium ad meliorationem eligi
po
ſsſse. Altero verò ca
ſsu, cùm vnicus filius ex
ſstat, dumtaxat cautum e
ſst, omnia bona parentum e
ſsſse Legitimam, excepto Quinto, nec ius meliorandi conce
ſsſsum
e
ſst, aut aliud quid expre
ſsſsum quo prædicti Authoris
ſsententia po
ſsſsit
ſsub
ſsi
ſstere.
Prætereà & tertiò, fallax e
ſsſse, & minùs idoneum ar
*gumentum
ex dict. l. 27. Tauri deductum; quamuisenim
in ea lege expre
ſssè
ſsit indultum parentibus, vt po
ſsſsint
in tertio meliorationis apponere grauamina, &
ſsub
ſstitutiones facere, etiam in fauorem extraneorum: id tamen intelligi debet, quoties ex
ſstabant alij filij, vel nepotes, aut de
ſscendentes, in quorum fauorem grauamen
fuit ab initio appo
ſsitum, vel fideicommi
ſsſsum iniunctum, & po
ſst hos vocati fuerunt parentes, con
ſsanguinei, & demùm extranei; nam
ſsi ulli alij
ſsupere
ſsſsent filij, aut de
ſscendentes præter in
ſstitutum, non po
ſsſset vllum
grauamen in Tertio apponi, quod re
ſspectu extraneorum Legitima quidem e
ſst, ex Palatios Rubios
in eadem
l. 27. Tauri. Peralta
in l. Titius, §. Lucius, n. 16. ff. de legatis 2. Antonio Gomezio
in l. 17. Tauri, num. 19. Verſs.
item infero quod licet. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 11. num. 3. Et
ſsic intelligunt dictam
legẽlegem Baetius
de non meliorandis dotis ratione filiabus, c. 9. n. 13. verſs. neque obstat, &
eũeum non referens, Angulus
ad leges meliorationũmeliorationum, l. 11. gloſs. 10. num. 1. verſs. ſsed defendendo, fol. 231. qui rectè aduertit, quòd lex illa non re
ſspexit ad tempus factæ meliorationis in te
ſstamento, vel
contractu,
ſsed ad tempus mortis meliorati, vt
ſsi tunc
non ex
ſstarent alij filij, aut nepotes,
ſsuccedant alij, de
quibus in ea lege fit mentio.
Quartò tandem & vltimó, non obe
ſsſse communi
ſsen
*tentiæ, nec concludere aliud fundamentum deductum
ex eo, quòd Legitima
ſsit Quota hæreditatis,
l. paren|tibus, C. de inofficioſso teſstamento. Sed melioratio Tertij e
ſst
* Quota bonorum,
l. non amplius §. cum bonorum, l. ſsi quis
bonorum, ff. de legatis 1. l. ſsi quis ſseruum, §. finali, cum
l. ſsequenti, ff. de legatis 2. l. 9. tit. 5. lib. 3. fori, & dict. l. 27. Tauri, ibi:
Del tercio de ſsus bienes. Et
ſsic videtur quòd in ea bonorum parte po
ſsſsit filius grauari.
Nam aduertendum e
ſst primò, non adeò certum e
ſsſse,
* quòd Legitima
ſsit Quota hæreditatis, contrarium enim,
quòd
ſsit Quota bonorum, & non hæreditatis, tenuerunt Bartolus
in l. ex facto, col. 2. ff. de hæredibus instituendis, Baldus
in l. quoties, C. eodem tit. Alexander
in l.
quia poterat, num. 12. ff. ad Trebellianum. & alij infiniti,
quos retulit Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 2. §. 20. num. 210. &
de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 8. n. 49. & lib. 3. ad l. ſsi quis in ſsuo, in princ. n. 14. C. de inofficioſso teſstamento, &
ſsequuntur Tellus Ferdinandez
in
l. 23. Tauri, num. 2. verſs. Secundò ex ratione, Matienzus
in l. 1. tit. 6. gloſs. 2. num. 2. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Rolandus, Berous, Boërius, Emmanuel Xuarez, Curtius
ſsenior, & alij, quos in vnum conge
ſsſsit Gra
ſsſsus
receptarum ſsentent. §. Legitima, quæſst. 2. num. 2. Marcus
Antonius Eugenius
in conſs. 33. num. 67. vol. 1. Iacobus
Mandellus de Alba
in conſs. 541. num. 6. lib. 3. vbi Vincentius additionator in additione, Litera C. alios allegat,
Mantica
de coniecturis vltimarum volunt. lib. 7. tit 8. n. 5. Bur
ſsatus
in conſs. 427. num. 18. & 19. lib. 4. Caldas Pereira
de nominat. emphyteut. quæſst. 9. num. 5. in fine, & num. 9. Ioannes de Monte
ſsperello
in conſsil. 12. num. 9. &
in conſsil. 254. num. 8. lib. 1. Andreas Gail.
lib. 2. obſseruat. 120. num. 3. Sfortia Oddi
in conſs. 5. num. 4. lib. 1. Laurentius
de Pinu
in conſs. 29. num. 23. Peregrinus
de fideicommiſsſsis,
art. 2. num. 42. & art 5. num. 23.
Secundò, po
ſsito quòd
ſsit Quota hæreditatis Legitima, vt de
ſsendunt permulti, quos
ſsequutus e
ſst Menchaca, videndus ex propo
ſsito in locis relatis
ſsuprà, Fabius Turretus
in conſs. 197. num. 101. vel di
ſstingui debeat,
provt ex aliis di
ſstinguit Franci
ſscus Bur
ſsatus
in conſsil. 8. num. 10. lib. 1. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 36. n. 40. Tertium verò meliorationis
ſsit Quota bonorum ex Tello Ferdinandez
in l. 17. Tauri, num. 15. & in l. 23. Tauri,
num. 2. Matienzo
in dict. l. 1. gloſs. 2. num. 3. Nihil vrget
prædictum fundamentum, cùm, vtcunque res
ſsit, hæreditatis naturam tertium
ſsequatur,
ſsic, vt ad onera hæreditaria pro rata teneatur filius in Tertio melioratus,
ex l. 21. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 5. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Vnde retorqueri pote
ſst aduersùs ip
ſsum
fundamentũfundamentum, quod
ex dict. l. ſsi quis ſseruum, §. fin. ff. de legatis 2. & aliis iuribus deducit D. Spino in
ſspeculo teſtamẽtorumtestamentorum, gloſs. 18. de melioratione, num. 16. eo magis, quia
negari non pote
ſst, quin Tertium bonorum
ſsit pars Legitimæ, vt ex aliis adnotauit Matienzus
in l. 1. tit. 6. gloſs. 2. num. 1. lib. 5. nonæ compilationis. Vnde quemadmodum
in tota Legitima filius vnicus grauari non pote
ſst aliquo
modo; ita nec in parte, hoc e
ſst in tertio, ni
ſsi aliis filiis,
aut de
ſscendentibus exi
ſstentibus, iuxta ordinem
l. 18. &
l. 27. Tauri. Et hactenus de his, ex quibus prima opinio
* amplectenda erit omninò, non
ſsolùm, quia communis
e
ſst, iuxta ea, quæ
ſscribunt Doctores communiter
in
cap. 1. de conſstitutionibus, Ia
ſson
in authent. nouiſsſsima,
num. 22. C. de inofficioſs. teſstamento. Alciatus regula 1. præſsumpt. 51. Cotta
in memorabilibus iuris, verbo,
opinio
communis, Pari
ſsius
in conſs. 65. num. 23. lib. 1. Auiles
cap. 1. prætorum, gloſs. fiel,
num. 15. & multis ſseqq. Robertus Maranta
in diſsput. 10. num. 38. & ſseqq. Cor
ſsetus
in ſsingulari 205. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 32. num. 71. lib. 1. Ioannes Guttierrez
canonicarum lib. 2. cap. 19. num. 14. Sed etiam, quia melioribus, & fortioribus
* rationibus comprobatur; quo ca
ſsu debemus
ſsequi
eam, vt
ſscribunt Authores
ſsuprà relati. Sfortia Oddi
in conſs. 98. num. 26. lib. 1. Fabius Turretus
in conſsil. 81. num. 78. Ex quibus Ioannis Parladorij obiectum con
*tra communem
ſsententiam
dict. cap. 7. num. 28. aduersùs ip
ſsum non immeritò retorquetur, vtpote cùm
ſsententia communis, non
ſsolùm communior
ſsit apud Scriptores huius Regni,
ſsed etiam longè verior, &
ſsic nece
ſsſsariò tenenda. Curtius
ſsenior
in conſs. 51. num. 22. verſs.
& cum ſsit. Nonius
in conſs. 13. num. 20. & in conſs. 94. n. 11. Decianus
in conſsil. 54. num. 31. vol. 1. & alij relati
ſsuprà.
Nunc verò &
ſsecundo loco con
ſstituendum e
ſst, dubium e
ſsſse circa duo, quæ hactenus, vt mea fert opinio,
ab
ſsolutè explicata non
ſsunt ab alio, nec prætermitti
po
ſsſsunt. Primum,
ſsi ponamus quòd melioratio Tertij
* fiat filio, quem pater vnicum habet, & po
ſsteà na
ſscantur
alij filij, vel nepotes viuo patre, an talis melioratio conuale
ſscat, quæ ex tertia bonorum portione facta e
ſst,
ſsiue
quatenus ex natiuitate filiorum reuocari debeat. In qua
quæ
ſstione Ioannes Parladorius
rerum quotidianarum,
lib. 1. dict. cap. 7. num. 28. verſs. an verò, remittit
ſse ad
Gregorium Lopez, & alios, quos
ibidem refert. Baetius
verò
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 9. ex
num. 14. v
ſsque ad
num. 20. mouet in terminis prædictam
quæ
ſstionem, & nonnulla adducit, ex quibus probari videtur, quòd prædicta melioratio, quamuis à principio
inualida fuerit, quia nulli erant alij fratres, conualidari
tamen debeat na
ſscentibus aliis fratribus; po
ſstmodùm
verò nihil certum affirmat,
ſsed potiùs hac de re dubitat,
ad dubitandúmque principaliter monetur ex re
ſsolutione quorundam, quæ nec vera e
ſst, nec debuit illi dubitationis cau
ſsam præbere, vtpote cùm contraria
ſsententia
magis communiter probari
ſsoleat, vt
ſstatim dicetur.
Secundum dubium e
ſst, an valeat melioratio Tertij
* vinculata,
ſsi quando pater eam fecit, plures filios habebat, aut nepotes ex filiis; tempore autem mortis, vnicus
tantùm filius
ſsuper
ſsit? Ad quam quæ
ſstionem, ex his quæ
num. præcedent. dixerat, infert in terminis Pelaez à Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 6. num. 39. verſs & per ea
quæ dicta ſsunt. Sed in ea nihil firmiter tradit.
Idcircò, quod attinet ad primum dubium, aduertendum eſst, dubitandi rationem in eo principaliter conſsiſstere, primò, quòd filio, quem pater vnicum habebat,
ab initio melioratio validè non potuit fieri, nec conueniebat illi, vt ſsuperius probauimus: vnde tractu temporis, aliiſsque filiis poſsteà naſscentibus, videtur, quòd conualeſscere non potuerit, ex vulgata regula l. quod initio,
ff. de regulis iuris, cap. non firmatur, eodem tit. lib. 6.
Secundò, quia donatio omnium bonorum, vel ma
*ioris partis eorum facta ab eo, qui liberos non habebat,
reuocatur in totum ip
ſso iure, natiuitate filiorum po
ſsteà natorum,
l. ſsi unquam, Cod. de reuocandis donationibus,
l. 8. tit. 4. part. 5. Quarum materiam vltra Ripam, &
Tiraquel.
ibi. lati
ſsſsimè explicarunt Greg. Lopez
in dict.
l. 8. Couar. variarum, lib. 1. c. 19. Antonius Gomez,
tom. 2. variarum, cap. 4. de donat. n. 11. Antonius Gabriel
cõmuncommun.
concluſs. tit. de donat. concluſs. 2. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. c. 3. ex n. 37. & lib. 4. cap. 2. ex n. 81. Gratianus
regula 150. Pater Molina
de iuſstit. & iur. tom. 2. diſsputat. 282. & 283. Cæuallos
commun. contra commun.
quæſst. 104. & 105. & 249. Iulius Clarus
§. donatio, q. 22. Menochius
de arbitrariis, lib. 2. centuria 2. caſsu 133. Mieles
de maioratu, part. 1. quæſst. 21. Ioannes Guttierrez
de
iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. per totum. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana, 121. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 31. per totam. Natiuitas ergo filiorum,
quæ donationis aliàs validæ: reuocationem inducit ex
dictis legibus, videtur, quòd nullo modo po
ſsſsit, nec debeat operari, aut inducere confirmationem meliorationis aliàs inualidæ: ne id, quod reuocationem, aut ademptionem inducit, contrarium effectum dationis, aut
con
ſsirmationis operetur,
l. legata inutiliter, ff. de adimendis legatis, l. cum tale, §. vltimo ff. de condit. & demonſst. Ex quibus adnotarunt Bart. & Doctores communiter,
* quòd inducta ad re
ſstrictionem,
ſseu diminutionem augmentum operati non po
ſsſsunt, & plura in confirmationem adducunt Purpuratus
in conſsil. 164. num. 6. vol. 1. Pancirolus
in conſsil. 59. num. 45. Cephalus
in conſsil. 37. num. 47. in fine & num. 48. lib. 1. Decianus
in conſsil. 59. num. 4. vol. 2. Hyppol. Riminald.
in conſs. 37. num. 6. &
in conſs. 48. num. 27. lib. 1.
Tertiò, ex re
ſsolutione quæ
ſstionis, an
ſscilicet, & qua
*liter reuocetur donatio facta à patre filio, quem vnicum
habebat,
ſsi po
ſsteà alios
ſsu
ſsceperit liberos; in quo dubio de iure communi certum e
ſst, donationem dumtaxat reuocari quoad legitimam bonorum portionem filiis po
ſsteà natis competentem, per textum
in l. ſsi totas,
C. de inofficioſsis donat. quam ita interpretantur communiter Doctores ibi, & cum infinitis Tiraquel.
in dict. l. ſsi
vnquam, in verbo, libertis,
num. 60. & ibidem Ripa
q. 47. &
ſsequuntur Couar. Antonius Gomez. Baetius, & alij
plures à me referendi
infrà.
Sed de iure huius Regni maior dubitatio e
ſst
ſsi ponamus quòd pater, qui vnicum tantum filium legitimum
habebat, donauit ei omnia bona
ſsua, vel magnam partem eorum, & po
ſsteà nati
ſsunt alij filij legitimi, pro quæ parte reuocari debeat donatio, an in totum, vt omnia
bona patris diuidi debeant æqualiter inter omnes filios
donatoris, an verò quoad Legitimam tantum, quæ filiis
natis competere debet, vt inde remanere debeat penes
filium, cui facta fuit donatio, Tertium & Quintum bonorum, in quibus potuit vltra Legitimam meliorari per
patrem attento iure Regio. Et Bernardos Diaz
regu*la 213. fallentia 4. ſsecurè tradit, prædictam donationem
reuocari, aliorum filiorum natiuitate, quoad integram
parentis
ſsub
ſstantiam, excepta dumtaxat quinta bonorum parte: non verò excipit prædictus Author tertiam
bonorum portionem, imò illius etiam re
ſspectu, reuocari
donationem affirmat, &
ſsequitur Gregorius Lopez in
l. 8. tit. 4. partita 5. in verbo, à otro,
in verſs. & quid ſsi
donatio facta iam nato. Et hanc opinionem veriorem
e
ſsſse te
ſstatur D. Petrus de Barbo
ſsa
1. part. l. 2. in princ.
ff. ſsoluto matrimonio, num. 169. fol. 677.
Sed contrariam
ſsententiam, imo præfatam donatio
*nem
ſsimpliciter factam, reuocari quoad Legitimam filiis natis competentem, detractis tamen priùs Quinta,
& tertia partibus, quarum re
ſspectu, non reuocatur donatio, tenent Ca
ſstillo
in l. 12. Tauri, verbo, ſsiguiente,
col. 5. Couarruuias, qui eruditè, vt
ſsolet, fundat, & defendit
variar. lib. 1. cap. 19. num. 4. verſs. cæterùm ad inſstitutum, &
ſsequuntur Antonius Gomez,
tom. 2. variarum.
cap. 4. de donat. num. 11. verſs. & per conſsequens hodie in noſstro regno. Baetius
de non meliorãdismeliorandis dotis ratione filiabus,
cap. 9. num. 48. qui di
ſsputat
ex num. 32. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 81. Mieres
de maioratu, 1. part. quæst.. 21. num. 10. Ioannes Guttierrez
de
iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. ex num. 14. v
ſsque
ad
num. 17. vbi dicit, quòd hæc opinio tenenda e
ſst ab
ſsque dubio. Pro qua (vt alia
ſsciens con
ſsultóque prætermittam) illud forti
ſsſsimè vrget, quòd ex communi Doctrinam
ſsententia, donatio facta filio, dumtaxat reuocatur, aliis filiis po
ſstea natis, quoad eam partem, quæ: ex legis di
ſspo
ſsitione filiis natis debetur, inuitis etiam parentibus, vt multorum allegatione comprobat Baetius
dict.
cap. 9. num. 33. Sed
ſsic e
ſst, quòd iure Regio validè pote
ſst
pater vni ex filiis, cui voluerit, tertiam bonorum partem donare; ergo
ſsi in vita dederit eam filio vnico,
quem habebat
ſsimul cum aliis bonis, minimè conqueri
poterunt filij po
ſsteà nati, aut prætextu donationis aliquid po
ſstulare, vt Ioan. Guttierrez
vbi ſsuprà, dict. cap. 9. num. 15. in fine, rectè aduertit, & ante eum Couar.
variarum lib. 1. dict. cap. 19. num. 4. vbi
in verſsic. non obſstat
prima ratio, v
ſsque ad
verſsiculum, in donatione facta Eccleſsiæ, contrariæ: partis fundamentis optimè
ſsatisfacit, vt
ſsic
ſsecunda hæc opinio, & verior
ſsit, & magis communis, & in praxi omninò ob
ſseruanda.
Ex ea autem ad primum dubium regrediens, quod
* propo
ſsitum fuit
ſsuprà, num. 36. velut nece
ſsſsariò deducitur, quòd cùm inter plures filios, Tertium bonorum
non
ſsit Legitima præci
ſsa,
ſsed voluntaria, vt
ſsuprà diximus, & aliis relatis annotauit Ioannes Guttierrez,
de
iuramento confirmatorio, cap. 9. num. 16. quoad illud non
reuocabitur melioratio vnico filio facta,
ſsed potiùs aliorum filiorum natiuitate confirmabitur. Ad quod dicendum
ſsequentibus principaliter moueor rationibus.
In primis, quia prædicta melioratio, licèt à principio
*
ſsub
ſsi
ſstere non potuerit, vt
ſsuprà probauimus, confirmatur tamen ex cau
ſsa de nouo
ſsuperuenienti, hoc e
ſst, natiuitate aliorum filiorum: quo ca
ſsu non procedit regula
dict. l. quod initio, cum
ſsimilibus,
ff. de regulis iur. vt argumento
l. per fundum, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum prædiorum, & aliorum iurium, ob
ſseruant Decius
num. 9. & 10. & Cagnolus
num. 1. in eadem l. quod initio. Dinus
in regula, non firmatur, de regulis iuris, lib. 6. num. 10. in illis
verbis:
In tertio caſsu, quando ceſsſsat conſsa impediens, &
ſsuperuenit confirmans, tunc regula locum non habet, &c. Et
ſsic non e
ſst
ſsolus temporis tractus, qui inducit conualidationem meliorationis vnico filio factæ à principio,
ſsed alia accidentia confirmant illam, iuxta ea, quæ
ſscribit Cagnolus
in dict. l. quod inito, num. 6. & tempus
*
ſsolum licèt non
ſsit modus tollendæ, aut inducendæ obligationis,
l. obligationum. fere, §. placet, ff. de obligat.
& actionibus l. nemo poteſst, ff. de legatis 1. cum aliis tamen
adminiculis, vtrumque pote
ſst operari ex his, quæ
ſscribunt Doctores
in l. qui in aliena, §. ſsed ſsi non adierit, ff.
de acquirenda hæreditate, in l. ſsi filius, C. de petitione hæreditatis, & in l. cum de in rem verſso, ff. de vſsuris. Baldus
in conſs. 257. lib. 2. Paulus
in conſs. 423. col. 2. lib. 2. Couarruuias
in regula, poſsſseſsſsor, de regulis iuris, lib. 6. 2. part.
§. 5. num. 2. Menochius
lib. 3. præſsumptione 131. per
totam.
Vnde & iudicium, quod à principio erat nullum, ex iu
*re
ſsuperuenienti confirmatur,
l. ſsi rem alienam, §. fin. ff. de
pignoratitia actione, &
ſsuperuenientia dominij confirmat
* ius pignoris, & hypothecæ ab initio inutiliter con
ſstitutum in re aliena, argumento
l. ſsi Titio, & eorum, quæ ibi notarunt Doctores,
ff. de pignoribus: &
ſsic
ſsimiliter
ſsuperuenientia liberorum confirmauit meliorationem
anteà factam, cùm deueniat ad ca
ſsum, à quo incipere
potui
ſsſset.
Secundò facit, quia cùm melioratio fieri po
ſsſsit vnico
* filio
ſsub conditione,
ſsi alij naſscantur, collata di
ſspo
ſsitione in tempus habile, argumento
l. in tempus, ff. de hæredibus inſstituendis: quam multis exornant Co
ſsta
in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum, 2. part. num. 172. ff. de liberis & poſsthumis. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 7. ex num. 39. cum ſseqq. Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 2. à princ. &
ſsimpliciter facta valebit,
ſsic, vt in
cum ca
ſsum intelligi debeat facta, quo de iure fieri po
ſsſset,
l. Galius, §. quidam rectè, ff. de liberis & poſsthumis, vbi Alexander
num. 3. & 4. ia
ſson
num. 5. & 6. Marianus
Socinus
num. 6. adnotarunt ex illo textu, quòd di
ſspo
ſsi
*tio te
ſstatoris
ſsimpliciter facta, intelligitur facta eo ca
ſsu,
& modo, quo de iure fieri pote
ſst, vt valeat, per textum
in l. dotis fructus, cum
l. ſsequenti, vbi Glo
ſsſsa
ff. de iure dotium, l. iure militari, ff. de militari teſstamento, l. generaliter, in princ. C. de inſstitut. & ſsubſstit. Menochius
lib. 6. præſsumpt. 4. num. 12.
Tertiò & vltimò facit, quia per natiuitatem filiorum
donatio reuocatur
ex dict. l. ſsi vnquam, propter defectum voluntatis,
ſsiue quia ex tacita, atque præ
ſsumpta
mente donantis præ
ſsumitur habere tacitam conditionem,
ſsi liberi non naſscantur, quia veri
ſsimile e
ſst, quòd
ſsi
donans de eis cogita
ſsſset, talem donationem non feci
ſsſset, cùm nemo videatur extraneos
ſsuæ po
ſsteritati, &
ſsucce
ſsſsioni præferre, ex communi Doctorum
ſsententia
ibi, de quæ te
ſstantur Antonius Gomezius
tom. 2. variarum,
cap. 4. de donatione, num. 11. in princ. Ioannes Guttierr.
de iuramento confirmatorio, 1. part. cap. 9. num. 1. Vnde
* inferre
ſsolent Doctores, quòd
ſsi donans tempore donationis huiu
ſsmodi de liberis cogita
ſsſset, & adhuc donationem feci
ſsſset, non reuocaretur donatio, liberis po
ſsteà
ſsu
ſsceptis; ac proinde ce
ſsſsaret di
ſspo
ſsitio
dict. l. ſsi vnquam: quod docuit Bartolus
in l. Titia, §. Imperator, ff. de legatis 2. num. 7. & 8. &
ſsequuntur Socinus
in conſsil. 53. col. 3. vol. 4. Bernardus Diaz
regula 213. in 8. fallentia. Menchaca
controuerſsiarum vſsufrequentium, lib. 1. cap. 10. num. 39. Et quamuis generaliter acceptum procedere non
po
ſsſsit, quippe cùm pater expre
ſsſsa voluntate non po
ſsſsit |
præiudicare Legitimæ filiorum, nec renunciare di
ſspo
ſsitioni
dict. l. ſsi vnquam, fauore filiorum introductæ: &
ſsic multò minùs po
ſsſsit tacita, aut præ
ſsumpta voluntate,
ei
ſsdem præiudicium inferre in Legitima, vt cum iudicio aduertit Gregorius Lopez
in dict. l. 8. partitæ, & contra Bernardum Diaz, latiùs defendit Ioannes Guttierr.
dict. cap. 9. num. 3. & tribus ſseqq. Barbo
ſsa
1. part. l. 2. ff.
ſsoluto matrimonio, num. 166. admitti tamen pote
ſst quoad
hoc, vt reuocatio non fiat in eo, quod excedit Legitimam filiorum po
ſsteà natorum, cùm donator de liberis
cogitauit: idque euidenti, & clara ratione; nam in hoc
ca
ſsu ce
ſsſsat ratio, propter quam in totum donatio reuocari iubetur, liberis po
ſsteà natis: quæ
ſsanè ratio colligebatur ex præ
ſsumpta voluntate donatoris, qui minimè donaret,
ſsi de liberi & cogita
ſsſset; vnde
ſsi tempore donationis, de futuris liberis cogitet, & adhuc donationem faciat, creditur eis velle præiudicare in quantum
pote
ſst, quamuis in legitima non po
ſsſsit: quod licèt non
ita di
ſstinctè explicauerit, præ
ſsentire videtur Ioannes
Guttierrez
dicta. cap. 9. num. 6. in fine, vbi concludit, non
po
ſsſse patrem cogitantem etiam de liberis tempore donationis, præiudicare liberis po
ſsteà na
ſscituris
ſsaltem in
Legitima, quæ
ſsi
ſsentiens aliud dici po
ſsſse in eo, quod excedit Legitimam; & in idem pungir Cæuallos
commun.
contra commun. quæſst. 105. in fine, dum firmat, renunciationem validam e
ſsſse re
ſspectu renunciantis, non verò re
ſspectu filiorum, qui aduersùs renunciationem venire
po
ſsſsunt. Barbo
ſsa etiam
1. part. dict. l. 2. ff. ſsoluto matrimonio, num. 169. qui tamen in dubio non immeritò tentauit contrarium: vnde
ſsit, vt cùm in ca
ſsu propo
ſsito
ſsuprà, ex n. 36. pater qui fecit
meliorationẽmeliorationem filio vnico,
& in ea appo
ſsuit grauamina, aut
ſsub
ſstitutiones, nece
ſsſsariò cogitet de aliis filiis, aut descendentibus, in quorum
fauorem debuit illa apponere, nece
ſsſsariò etiam, & con
ſsequenter filiorum natiuitas non debeat reuocare meliorationem Tertij, in quo non dicuntur filij lædi in
ſsua Legitima,
ſsed potiùs confirmauit ip
ſsam meliorationem.
Ex his diluitur aperte ſsecundum fundamentum ex d.
l. ſsi vnquam, & d.l. legata inutiliter, deductum ſsuprà, quia
quod attinet ad Tertium, natiuitas filiorum ademptionem non operatur, aliudque eſst, donationem reuocari
ex conſstitutione dict l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus: quo caſsu donatio extraneo facta reuocatur
omninò; aliud verò reuocari ex titulo inofficioſsæ donationis, quo caſsu dumtaxat reſscinditur donatio
quoad legitimam portionem filiis competentem, vt ex
communi tradiderunt Couar. variarum, lib. 1. dict. cap. 19. n. 12. Baetius de non meliorandis dotis ratione filiabus, c. 9. num. 33. Antonius Gomezius tom. 2. variarum, dict. cap. 4. de donatione, num. 11. in princ. Remanet igitur concluſsio
firma, vt nec in fauorem deſscendentium nondum exiſstentium, filius vnicus grauari poſsſsit, quoad tertiam bonorum portionem, ſsicut nec quoad Legitimam, quòd
tamen melioratio conualidetur, ſsi viuo patre alij filij,
aut nepotes naſscantur, cùm res deueniat ad caſsum, à quo incipere potuiſsſset ex dict. l. 18. & l. 27. Tauri.
Quoad
ſsecundum verò dubium, in quo Pelaez à Mie
*res
de maioratu, part. 2. quæſst. 6. num. 39. nihil certum
au
ſsus e
ſst affirmare,
ſsecurè dici pote
ſst, quòd
ſsi plures
ſsint filij, aut nepotes tempore factæ meliorationis; tempore autem mortis, vnicus tantum
ſsuper
ſsit, melioratio
non valeat, & con
ſsequenter grauamina ab ea reiici valeant: ad quod dicendum, ea principaliter moueor ratione, quòd di
ſspo
ſsitio, antequam plenum effectum
ſsortita
ſsit, ad ca
ſsum deuenit, à quo incipere non potui
ſsſset,
ob idque corruere debet,
l. pluribus, §. et ſsi placeat, ff. de
verborum obligationibus, iunctis his, quæ ad eius explicationem di
ſstinguens adnotauit Bartolus
ibidem, num. 2, &num. 4. & Ca
ſstren
ſsis
num. 1. idem Ca
ſstren
ſsis
in l. vt
pomum, §. finali, num. 2. ff. de ſseruitutibus. Quòd autem
di
ſspo
ſsitio nondum effectum plenum
ſsortita
ſsit, ad oculum patet; nam ad ineundam æ
ſstimationem Legitimæ filiorum, con
ſsideratur tempus mortis illius, de cuius
* bonis Legitima debetur,
l. cùm quæritur, C. de inofficioſso teſstamento, l. cum quo de peculio, §. finali, ff. ad legem
Falcidiam, l. etiam, §. finali, ff. de bonis libertorum. Idque
in alio ca
ſsu cum iudicio aduertit Baetius
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 9. num. 19. cùm ergo
tempore mortis, vnicus tantùm filius reperiatur, omnia bona patris ei debentur iure Legitimæ, excepto
Quinto bonorum, vt
ſsæpe diximus, & con
ſsequenter
conuenire non pote
ſst illi melioratio, nec
ſsu
ſstineri grauamen appo
ſsitum in Tertio; quod aliis filiis non exi
ſstentibus, e
ſst etiam Legitima, vt lati
ſsſsimè probatum
eſst ſsuprà.
Vnde apparet, negari non po
ſsſsè, quin errore manife
ſsto lap
ſsi
ſsint nonnulli contendentes, valere prædictam
meliorationem vinculatam, eo moti dumtaxat fundamento, vt refert Mieres loco relato
ſsuprà; quòd quando
effectus cau
ſsæ e
ſst iam con
ſsummatus, & in e
ſsſse deductus, & perfectus, cau
ſsa ce
ſsſsante, non debet ce
ſsſsare effectus,
l. vltima, ff. vnde liberi, l. inter ſstipulantem, §. ſsacram, ff. de verborum oblig. & ex Tiraq. & aliis latè comprobat Mieres ip
ſse
dict. quæſst. 6. num. 38. & 40. fatemur
enim, verum e
ſsſse, quòd actus
ſsemel perfectus, atque
* con
ſsummatus non vitietur, etiam
ſsi deueniat ad ca
ſsum,
à quo incipere non potui
ſsſset, per textum
in dict. l. pluribus, §. et ſsi placeat, ff. de verborum oblig. l. via, §. quæcunque, ff. de ſseruitutibus vrbanorum prædiorum, l. non eſst nonum. ff. de regulis iuris, l. vt pomum, §. 1. ff. de ſseruitutibus. Secus tamen,
ſsi perfectus, aut con
ſsummatus non fuit,
ex ei
ſsdem iuribus, vbi
ſsic declarant Doctores communiter, Tiraquel.
in tract. Ceſsſsante cauſsa, limitat. 2. num. 15. & limitat. 12. ex num. 1. cum ſseq. Duarenus
in l. legitima,
ff. de pactis. Mainerius
in l. quoties, §. 1. n. 3. ff. de regulis
iur. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 10. num. 12. Negamus tamen prædictum actum meliorationis con
ſsummatum fui
ſsſse, aut plenum effectum
ſsortiri potui
ſsſse, v
ſsque ad mortem patris meliorantis, quæ
ſspectari debuit ob rationem prædictam, ob quam
non poterit ampliùs hac de re dubitari; & in effectu,
ſsic etiam videtur tenere, atque in fortioribus terminis
Lara
in §. item reſscriptum, l. ſsi quis à liberis, n. 63. quem
vide
ex num. 61.
CAPVT XIV.
Subſstitutio pupillaris, an ex rigore iuris, vel
ex humanitate, aut gratia fuerit introducta? non extraordinaria, vulgata potiùs,
& in materia ſsubſstitutionum agitata quæſstio, ſsed ab Authore luculentiùs forſsan, &
diſstinctè magis, quàm anteà erat, nunc explicata: ibidem adnotata nonnulla ad quæ alij non ſsic animaduertunt, ac denique ſsubſstitutio pupillaris, an patris, vel filij teſstamentum, ſsiue an duo teſstamenta dicantur, vel vnum? optimè, & breuiter declaratum.
SVMMARIVM.
- 1 Subſstitutio pupillaris, an ex rigore iuris, vel ex humanitate, aut gratia fuerit introducta, & num. ſseq.
per totum caput.
- 2 Subſstitutionem pupillarem iure ſsingulari receptam
fuiſsſse contra iuris regulas, idque propter vtilitatem
pupilli, ex ſsententia multorum.
- 3 Quorum fundamenta omnia reduci debent ex ſsententia Authoris ad ea, quæ hoc numero recenſsentur.
- 4 Subſstitutionem pupillarem ex rigore iuris introductãintroductam fuiſsſse, non ex gratia, vel ex humanitate; ex ſsententia Bartoli, quæ ab Authore defenditur, & num.
ſseq. vbi & leges, & rationes concludentes pro hac
parte expenduntur.
-
5 Subſstitutio pupillaris, patris, an filij teſstamentum dicatur? Item an duo teſstamenta videantur, vnúmve
tantùm? vbi vera reſsolutio traditur, Bartolìque,
Connani, & Baconij declarationes in propoſsito recipiuntur.
- 6 Primum, ſsecundum, & tertium fundamentum, quæ pro ſsententia Iaſsonis vrgere videbantur, diſsſsoluuntur.
- 7 Iaſsonis, & ſsequacium fundamentum aliud diluitur, &
ibidem, in propoſsito noua, & vera ratio redditur ab
Authore.
- 8 Politi rationi contra Bartolum nouiter, & verè ſsatisfactum.
- 9 Huius capitis diſsceptationem dilucidè, & diſstinctè magis quàm antea erat, ab Authore explicatam.
PRo expedita, ab
ſsolutáque huius Capitis explicatione, con
ſstituendum erit in primis, dubium e
ſsſse non
ſsatis di
ſstinctè, vt arbitror, à Recentioribus explicatum,
vtrùm, inquam,
ſsub
ſstitutio pupillaris ex rigore iuris, vel
* ex humanitate, aut gratia fuerit introducta? Ec
ſsanè Ia
*
ſson
in l. 2. ff. de vulgar. & pupil. ſsubſstitut. num. 1. & 2. Albericus
in rubrica, eiuſsdem tituli, num. 24. idem Ia
ſson
in l. 3. num. 47. ff. de legatis 1. & in l. cùm quid, 2. lectura,
num. 9. ff. ſsi certum petatur. Corra
ſsius
in l. ſsi in teſstamento, num. 3. C. de impuberum. Marianus Socinus
in dict.
l. 2. ff. de vulgari & pup. ſsubſsitut. in ea opinione
ſsunt,
vt exi
ſstiment,
ſsub
ſstitutionem pupillarem iure
ſsingulari
receptam fui
ſsſse contra iuris regulas, idque propter vtilitatem pupillorum: quam
ſsententiam ex Recentioribus
probarunt etiam Lancelotus Politus
in tractatu de ſsubſstitut. de pupillari, num. 7. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum
ſsentent. §. ſsubſstitutio, quæſst. 18. in fine. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 14. num. 4. Co
ſstanus
quæſst.
iuris, cap. 6. num. 13. Petrus Gregorius
in Syntagmate
iuris, lib. 42. cap. 17. num. 1. & 2. & nullo ex his relato,
Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitutionibus, part. 2. quæſst. 1. num. 7. Horum, & aliorum quorumcunque fun
*damenta, ad
ſsequentia reduci debere exi
ſstimo.
In primis, ius ſsingulare videri eſsſse, quoniam pater
pro alio, pro filio videlicet, teſstatur, & tamen tali teſstandi modo ius commune reſsiſstere videbatur, quippe cùm
teſstamentum ſsic conditum, non ſsit noſstræ voluntatis,
hoc eſst filij, ſsed alterius, hoc eſst patris ſsententia, quod
ius noſstrum non patitur, l. 1. ff. de teſstamentis, nec quis
ab alio rogari poteſst, vt ſsibi alium hæredem faciat, l. filiusfamilias, §. vt quis, ff. de legatis 1. l. ex facto, ff. ad
Trebellianum.
Deinde, quia veteres ſsatis conſstanter decreuerunt,
teſstamentorum iura ipſsa per ſse firma eſsſse oportere, non
ex alieno arbitrio pendere, l. illa inſstitutio, 32. ff. de hæredibus inſstituendis, l. nonnunquam, 52. ff. de condit. & demonſstrat. Vnde, nec à voluntate patris pendere poterat
factio huiuſsmodi teſstamenti, ſsi iuris communis regulas
ſsequeremur.
Prætereà, quia de rebus ſsuis debet quis, non de alienis teſstari, l. verbis legis, 120. ff. de verborum ſsignificatione, l. conficiuntur, §. ſsi poſst, ff. de iure codicillorum, l. lex
Cornelia, in fine, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. authent.
ingreſsſsi, C. de ſsacroſsancti Eccleſsiis. Negari tamen non
poteſst, quin hæreditas filij ſsit cum hæreditate patris, &
quòd de bonis etiam filij pater ipſse teſstetur, ac eos à ſsucceſsſsione pupilli excludat, quos pupillus ipſse excludere
non poſsſset, faciátque pupillum teſstatum decedere, qui
per ętatem teſstari non poteſst: quo modo argumentantur
Petrus Gregorius, & Alexander Trentacinquius locis
relatis ſsuprà.
Denique, nam exemplaris ſsubſstitutio, certum eſst,
quòd ex humanitate inuenta ſsit, & dicunt iura, quòd
ad exemplum Pupillaris fuit illa introducta; ergo &
Pupillaris ex humanitate inuenta fuit: ſsic argumentatur Politus de pupillari, dict. num. 7.
Sed contrariam
ſsententiam, imò
ſsub
ſstitutionem Pu
*pillarem ex rigore iuris introductam fui
ſsſse, non ex gratia, vel ex humanitate, rectiùs docuit Bartolus
in l. humanitatis, num. 5. C. de impuberum, & in l. ex facto, n. 11. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. quem
ſsequuntur Ripa
in l. 2. num. 12. ff. eodem titulo, Lancelotus Galiaula
in l. Centurio, eiuſsdem tituli, num. 175. Alciatus
in Rubrica, ff. de
vulg. & pup. ſsubſstitut. num. 21. & noui
ſsſsimè defendunt
Doctor Spino
in ſspeculo, gloſsſsa 23. num. 4. Antonius Pichardus
in rubrica, Inſstitut. de pupillari ſsubſstit. num. 15. & 16. qui duo tacent,
ſsilentióve prætermittunt Connanum: & Baconium in locis referendis
infrà. Sed ab ip
ſsis acceperunt nonnulla, quæ in propo
ſsito adnotarunt
ibidem: deinde Pichardus idem
vt ſsuprà, num. 13. &
14. nonnulla in confirmationem huius partis adducit, quæ vere nihil concludunt;
ſsic enim militant,
ſsi ex
humanitate, aut gratia introducta fui
ſsſset
ſsub
ſstitutio pupillaris, quàm
ſsi ex rigore iuris e
ſsſset introducta: ea verò quæ tradit ip
ſse
ibidem, dict. num. 15. & 16. non etiam
concludenter probant
ſsententiam Bartoli,
ſsed pro illa
ſsanè ponderari pote
ſst textus, quem cæteri omittunt,
in l. Centurio, ff. de vulgi & pup. ſsubstitut. in illis verbis:
Iure communi capiet. Quæ non mediocriter vrgent: deinde & vera, atque concludens ratio, quòd
ſsub
ſstitutio pupillaris, licèt te
ſstamentum filij impuberis
dicatur,
in l. 2. in princ. & in §. interdum, ff. de vulgari* & pup. ſsubſstitut. tamen id e
ſst impropriè & fictè, vt in
§. igitur, Inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. vbi textus inquit,
Quodammodo. Verè enim, & propriè te
ſstamentum patris e
ſst, quamuis duæ
ſsint hæreditates,
l. patris, & filij
l. 2. §. prius, verſs. constat, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. &
hoc re
ſspectu, te
ſstamentum filij appellatur, quia eius
hæreditas in eo ver
ſsatur,
ſsed non proprie; id quod patet
apertè, nam cùm in
ſsub
ſstitutione pupillari nulla pupilli voluntas ad
ſsit,
ſsequitur euidenter, quòd pupilli te
ſstamentum, verè, aut propriè dici non po
ſsſsit: id quod optimè a
ſsſsequutus fuit idem Bartolus
in dict. l. patris & filij, num. 2. Quo loco in propo
ſsito dubio, an
ſscilicet patris, & filij
ſsint duo te
ſstamenta, vel vnum latiùs di
ſstinguit; in effectu tamen apertè re
ſsoluit, quòd
ſsi per
ſsonam te
ſstantis con
ſsideremus, negari non pote
ſst, quin
vnum dumtaxat
ſsit te
ſstamentum, quia vnus & idem facit vtrumque te
ſstamentum; re
ſspectu verò hæreditatum,
duo te
ſstamenta dici po
ſsſse, vt ibi latius o
ſstendit: idem
etiam eruditè, vt
ſsolet, probauit Franci
ſscus Connanus
Commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 8. num. 4. fol. 799. vbi dicit, quòd in pupillari
ſsub
ſstitutione, patris te
ſstantis attenditur per
ſsona, non pupilli, quoniam vtriu
ſsque
vnum & idem e
ſst te
ſstamentum,
ſsic tamen, vt patris e
ſsſse
dicatur, non impuberis, & totum rei patris
ſsit, cuius
pars quædam, & acce
ſsſsio e
ſst pupillaris, vt ius huius, &
authoritas ab illo pendeat. At quia duæ
ſsunt, & diuer
ſsæ;
hæreditates, patris & filij te
ſstamenta dicuntur, & procedit di
ſspo
ſsitio
l. ſsi is qui ex bonis, ff. de vulgar. & pup.
ſsubſstitut. Denique in eandem
ſsententiam tendit Baconij
declaratio in hac materia. Is enim
declarationum iuris
lib. 4. declarat. 73. num. 6. ad explicationem text. in dict.
§. igitur, in
ſstitut. de pupillari
ſsub
ſstitut. quatuor cau
ſsas
con
ſsiderandas putauit, videlicet efficientem, formalem,
materialem, & finalem. Si ad cau
ſsam Efficientem &
Formalem re
ſspicias, dicito vnum e
ſsſse te
ſstamentum patris, & filij, cùm vna
ſsit cau
ſsa efficiens, qui e
ſst ip
ſse te
ſstator, ide
ſst ip
ſse pater; vna etiam forma, cùm vna patris & filij te
ſstamenti
ſsit forma. Si ad Materiam re
ſspicias, duo dicenda
ſsunt te
ſstamenta, quippe cùm duæ
ſsint
hæreditates, altera patris, altera filij, idémque re
ſspectu
finis, cùm duo
ſsint fines: per te
ſstamentum enim patris,
ip
ſsimet patri; per pupilli te
ſstamentum, ip
ſsi
ſsucceditur.
Licèt ergo diuer
ſsis re
ſspectibus, interdum patris, interdum filij te
ſstamentum dicatur pupillaris
ſsub
ſstitutio, re
tamen vera patris te
ſstamentum e
ſst; ip
ſse enim tantùm
te
ſstatur, non filius. Quod etiam in effectu voluit Ioannes Oinotom.
ad titulum institut. de pupil. ſsubſstitut. de
compendioſsa ſsubſstit. num. 14.
Quo vel
ſsolo verbo, primum &
ſsecundum funda
*mentum diluitur, quod pro contraria parte adduceba|
mus
ſsuprà, quia te
ſstamentum hoc ex nullo alio, quàm
patris te
ſstantis pendet arbitrio. Item eiu
ſsdem patris,
cuius verè te
ſstamentum e
ſst,
ſsententia dicitur pupillaris
ſsub
ſstitutio, & ab eius voluntate pendere; quapropter ex rigore iuris, matrem, & alios
ſsucce
ſsſsores
ab inte
ſstato excludit, etiam à Legitima,
l. Papinianus,
§. ſsed nec impuberis, ff. de inofficioſso teſstamento, quoniam illis nullum pietatis officium debet, vt eis Legitimam re
ſseruare teneatur; quippe cùm re
ſspectu eius, qui
verè te
ſstamentum facit, Legitima aliquæ non debeatur: vnde ce
ſsſsat argumentum contra Bartolum,
ex dict. §. ſsed
nec impuberis, deductum, quo præcipuè mouebatur
Trentacinquius
de ſsubstitutionibus, part. 2. quæſst. 1. n. 7.
Nec etiam ob
ſstat tertium fundamentum, in contra
*rium adductum
ſsuprà, num. 3. ante finem, quia filius tam
coniunctus e
ſst patri, vt idem cen
ſseatur e
ſsſse cum filio, &
quicquid olim quærebat filius, quærebat patri, cuius in
pote
ſstate erat: quære
ſsub
ſstituens pupillo pater, non videbatur in alienis,
ſsed in suis bonis hæredem
ſscribere,
etiam
ſsi ex
ſsucce
ſsſsione matris, aut aliunde quæ
ſsita bona
filius haberet, vel po
ſst mortem patris intra puberes annos ip
ſsi obuenirent; quare nemo fuit, qui ea ætate,
puero, aut infanti melius prouidere potui
ſsſset, & propter prædictam coniunctionem perinde haberi debuit,
ac
ſsi filius ip
ſse te
ſstaretur. Quod po
ſst alios antiquos non
malè animaduertunt Alciatus
in rubrica, ff. de vulg. &
pup. ſsubſstitut. num. 21. & ſseqq. Galiaula
in l. Centurio,
eiuſsdem tituli, num. 175. D. Spino
in ſspeculo testamentorum, gloſs. 23. num. 4. Antonius Pichardus
in rubrica, inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. num. 16. elegantius & alij,
quos ip
ſsi non referunt, Connanus inquam,
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 8. num. 1. ante finem, fol. 797. Baconius
declarationum iuris, lib. 42. declarat. 63. num. 5. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 23. n. 4. vltra quos & alia ratio con
ſsideri pote
ſst, propter quam
pupillariter
ſsub
ſstituendi facultas patri concedi debuit: nam cùm lex duodecim Tabularum permitteret ip
ſsi patri, vt in te
ſstamento di
ſsponere po
ſsſset de per
ſsona filij impuberis, durante pupillari ætate,
l. 1. ff. de teſstamentaria
tutela, l. verbis legis, ff. de verborum ſsignificatione, ibi:
Super tutela rei ſsuæ. Ab
ſsurdum videretur quidem, vt patri, cui liberè di
ſsponendi de per
ſsona pupilli facultas
commi
ſsſsa erat, de bonis etiam di
ſsponere v
ſsque ad eam ætatem, facultas non committeretur, argumento textus
in l. in ſsuis, ff. de liberis. & poſsthumis, ibi:
Quos & occidere licebat. Et
in l. qui ex liberis, §. teſstamento, ff. de bonorum poſsſseſsſsione ſsecundùm tabulas, ibi:
Cum capite fortunas quoque ſsuas, in
l. non debet, ff. de regulis iuris, cap.
cui licet, eodem titulo, lib. 6. quam rationem licèt non
ita exactè, præ
ſsentire videtur Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. dict. cap. 23. num. 5. Denique non
* ob
ſstat, quod de exemplari
ſsub
ſstitutione, contra
ſsententiam Bartoli dicebat Politus loco relato
ſsupra, cui &
ip
ſsemet re
ſspon
ſsum præbuit; addiderim ego, Exemplarem
ſsub
ſstitutionem à Pupillari in multis differre, vt
certum e
ſst, & latè tradiderunt po
ſst ordinarios multos,
Menchaca
de ſsuceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 17. per totum. Guillielmus Benedictus
in cap. Rainuntius de teſstamentis, verbo,
ſsi ab
ſsque liberis,
el ſsegundo, tractatu de
exemplari ſsubſstitut. per totum. Couarruuias
ibidem, §. 6. Antonius Gomezius
tom. l. variarum, cap. 6. Doctor
Spino
in ſspeculo, Gloſs. 25. per totam. Hyppolit. Riminaldus
in conſs. 736. lib. 7. Alexander Trentacinquius
de
ſsubſstitut. 3. part. cap. 1. cum ſseqq. Mantica de
coniecturis
vltimarum volunt. lib. 5. tit. 17. Antonius Pichardus
in §.
qua ratione, per totum, Inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. &
ibidem Ioannes Oinotom.
de exemplari ſsubſstitutione, in
principio.
Deinde, non
ſsequi; ad exemplum Pupillaris, Exemplaris
ſsub
ſstitutio fuit introducta: ergo vtraque ex humanitate fuit inuenta, nam
in l. humanitatis, C. de impuberum, humanitatis ratio exprimitur in exemplari,
quæ: in pupillari nunquam exprimitur: quod in contrarium non leue præ
ſstat argumentum, vt vides; potuit ergo ex humanitate introduci Exemplaris
ſsub
ſstitutio
ad exemplum Pupillaris, quæ ex rigore fuit introducta.
Et hactenus de hac quæ
ſstione, quæ dilucidè, & di
ſstin
*ctè magis, quàm anteà erat, remanet explicata.
CAPVT XV.
Subſstitutio Pupillaris quære introducta? curioſsa magis in Scholis, quàm in praxi neceſsſsaria quæſstio; nunc tamen breuiter, & dilucidè magis, quàm anteà fuerat, explicata.
SVMMARIVM.
- 1 Subſstitutio Pupillaris quære introducta? & ibidem
plures rationes adductæ, remiſsſsiuè.
- 2 Subſstitutionis Pupillaris introductionem ſsumma niti
ratione, atque æquitate, & filij impuberis, pro quo
teſstatur pater, maximum fauorem continere, &
commodum; patris etiam, cui pro filiis ac de bonis
eorum teſstari lex permiſsit, cùm anteà ſsibi ipſsi tantummodò teſstari poſsſset, vt ad finem capitis dicitur,
vbi eiuſsdem patris fauor in alio conſsideratur.
- 3 Subſstitutionem Pupillarem ex ſsententia communi omnium scribentium, ideò introduci neceſsſsarium fuiſsſse, quod filius intra pupillarem ætatem testari non
poſsſset.
- 4 Idcircò adueniente pubertate extingui, quoniam in ea ætate iam filius teſstari poteſst.
- 5 Subſstitutionis Pupillaris, introductionis potiſsſsima ratio
adducta.
- 6 Subſstitutionis Pupillaris introductionis rationem inquirentes Doctores, omnes fere in vnum finem, eandèmque rationem tendere, ignominiæ dumtaxat rationem à Recentioribus expreſsſsam.
RE
ſsolutioni traditæ
ſsuprà, cap. præcedenti, proxima
e
ſst huius Capitis dubitatio, & re
ſsolutio, quære
ſscilicet Pupillaris
ſsub
ſstitutio
ſsit introducta? Et pro vera,
* di
ſstinctaque explicatione con
ſstituo, Guil. Benedict. in
cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
de pupillari, num. 2. rationem vnam tradidi
ſsſse, aliam
Bolognetum
in rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. n. 7. & 8. nonnullas
MenchacãMenchacam de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 14. n. 35. & 39. & n. 54. Politum
in tractatu de ſsubſstitutionibus, de pupillari, num. 7. in fine. Franci
ſscum Connanum.
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 8. n. 1. Petrum Gregorium
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 23. ex num. 4. cum ſseqq. Caldam Pereiram referendum
ſstatim, & Ioannem Oinotom.
in princ. Inſstit. de pup. ſsubſstitut. num. 3.
Deinde, præfatos Authores & alios plures relatos ab
eis, quos ideò
ſsilentio duxi prætermittendos, nonnullos
etiam Recentiores referendos
infrà, conuenire in hoc,
* videlicet
ſsub
ſstitutionis Pupillaris
introductionẽintroductionem ſsumma
niti ratione, atque æquitate, & filij impuberis, pro quo
te
ſstatur pater, maximum fauorem continere, & commodum; patris etiam, cui pro filiis, ac de bonis eorum
te
ſstari lex permi
ſsit, cùm anteà
ſsibi ip
ſsi tantummodò te
ſstari po
ſsſset, vt etiam notauit Caldas
de nominat. emphyt. quæſst. 8. num. 29.
Prætereà, conuenire etiam in alio; ideò Pupillarem
*
ſsub
ſstitutionem introduci nece
ſsſsarium fui
ſsſse, aut ideò introductam, quòd filius, propter ætatis
imbecillitatẽimbecillitatem te
ſstari non po
ſsſset: idcircò adueniente pubertate extingui,
* quoniam in ea ætate iam filius te
ſstari pote
ſst,
l. quæ ætate, cum vulgatis,
ff. de teſstamentis.
Denique
ſsub
ſstitutionis Pupillaris introductionis po
*ti
ſsſsimam rationem, con
ſsideratam ab Alexandro Trentacinquio
de ſsubſstit. 2. part. cap. 3. num. 1. qui tacuit Paulum Leonium
ſsic ante ip
ſsum dicentem
in tractatu de
ſsubſstitut. de pupillari, num. 34. & 35. Menchacam
de
ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 14. n. 4. con
ſsideratam |
etiam per Doctorem Spino
in ſspeculo teſstamentorum,
gloſs. 22. num. 4. in princ. Antonium Pichardum
ad rubricam, Inſstitut. de pupillari ſsubſstitut. num. 14. qui etiam
Leonium, Menchacam, Trentacinquium, & relatos
ſsuprà, in initio, tacuerunt, hoc e
ſst, hone
ſstum olim, ac honorificum, & vtile vi
ſsum fui
ſsſse cum hærede decedere,
l. & quia, ff. de interrogatoriis actionibus, l. ſsi pupillus, 42. ff. de acquirenda hæreditate, & è contra, ignominio
ſsum,
propter rationem textus
in. §. Inſstitut. quibus ex cauſsis
manumittere licet, vel non, §. 1. Inſstitut. de hæredum qualitate, & differentia, vbi Viglius
num. 2. adnotauit: latiùs Ioannes Oinotom.
ex num. 7. cum ſseqq. Connanus
etiam
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 5. num. 2. dicens, ideò moribus receptum fui
ſsſse, vt pater pro filiis
impuberibus te
ſstaretur, ne pupillus
ſsine hærede decederet, qui propter defectum ætatis,
ſsibi hæredem
ſscribere non poterat; idque intra pupillarem dumtaxat ætatem, in quæ pupillus te
ſstari non valet, vt dicit textus
in l. 2. ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. in princ. Inſstitut. de pupillari ſsubſstitutione, l. 5. tit. 5. partita 6. Et
ſsic
ſsuccur
ſsum
e
ſst per
ſsub
ſstitutionem Pupillarem ab
ſsurdo, aut inconuenienti prædicto, ex ei
ſsdem Authoribus, qui in effe
*ctu
ſsub
ſstitutionis pupillaris introductionis rationem
reddentes, omnes ferè in vnum finem, eandémque rationem tendunt, ignominiæ dumtaxat verbum, aut rationem Recentiores no
ſstri adicerunt; ac denique rectè percipit Bolognetus
in rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. num. 8. vbi etiam optimè expendit fauorem patris
in hoc, cùm introducta pupillari
ſsub
ſstitutione, pote
ſstatem accipiat à lege te
ſstandi, non
ſsolùm
ſsibi ip
ſsi,
ſsed
etiam filio; & quamuis aliàs decedente pupillo intra
pupillarem ætatem, nece
ſsſsario
ſsucce
ſsſsuri e
ſsſsent venientes ab inte
ſstato, data e
ſst pote
ſstas ip
ſsi patri excludendi
illos, & per
ſsonas magis dilectas
ſsub
ſstituendi, vt
capite
ſsuperiori dicebam, & probat textus
in l. Papinianus, §. ſsed
nee impuberis, ff. de inofficioſso teſstamento, cum aliis vulgatis.
CAPVT XVI.
De inſstrumentorum authoritate & fide, tam
quæ originalia, quàm quæ exemplaria ſsunt;
item de his, quæ in ipſsorum confectione, vt
ſsolemnia ſsint, interuenire debent: qualiter,
& per quos teſstes impugnari poſsſsint, quibus
ex cauſsis ſsuſspecta, aut falſsa reddantur, vt
non, vel minùs probent, aduerſsus quaſscunque ſsuſspiciones falſsitatis, quibus rationibus
defendantur, ac denique de protocollis, ſseu
regiſstris, nonnulla breuiter, & diſstinctè traduntur in hoc cap. quæ vtilia ſsunt, & in praxi
frequenter contingunt, nec abſsque ingenti & aſsſsiduo scribentium omnium ſstudio in
vnum recenſseri potuiſsſsent.
SVMMARIVM.
- 1 Author reddit rationem, quâ præcipuè mouetur vt
huius Capitis materiam ſscribat.
- 2 Inſstrumenti publici ſsolemnia neceſsſsaria cenſseri nonnulla, ſsine quibus minimè conſsequitur publicam authoritatem, nec authenticam fidem: quorum ſseptem,
quæ potiſsſsima ſsunt, vt inſstrumentum dicatur ſsolemne, adducit Didac. Couarruu. hoc num. præcitatus, & latè proſsequuntur alij, qui ab Authore recenſsentur ibidem.
- 3 Inſstrumentum habens ſsolemnia, præſsumitur verum,
validum, & ſsolemne.
- 4 Et dicitur probatio probata.
- 5 Dicitur etiam euidentiſsſsima, ac pleniſsſsima probatio;
ideò pro inſstrumento est magna præſsumptio, & illi ſstatur, atque fides integra adhibetur, donec contrarium manifeſstiſsſsimè probetur.
- 6 Inſstrumentum plenam facit probationem, probatam,
euidentem, ac manifeſstam, euidentiſsſsimam, realem,
indubitatam, & notoriam, nec indiget diſsceptatione
fori, & habet vim deciſsionis cauſsæ, & ex eo fundatur intentio.
- 7 Instrumentum plenam fidem facere, in ſsolidum, &
quoad omnia, itavt omnes clauſsulæ in eo contentæ cenſseantur adiectæ à Tabellione ex voluntate contrahentium, & ipſsis petentibus.
- 8 Habet enim pro ſse inſstrumentum tres præſsumptiones.
Prima, eſst, quod ſsit verum, & non falsum, nec ſsimulatum. Secunda, quod ſsit ſsolemne. Tertia, quòd
ſscilicet omnia in eo ſscripta, de voluntate partium
ſscripta cenſseantur.
- 9 Inſstrumentum probare non ſsolùm id, quod expreſssè,
& directè continetur in eo, ſsed etiam id, quod indirectè: & ibidem de intellectu text. in cap. cùm
olim, decenſsibus, remiſsſsiuè.
- 10 Inſstrumentum in longinquis partibus confectum, vtrùm
probet, quando apparet, in eo publicam, & ſsolemnem formam interueniſsſse.
- 11 Inſstrumento fidem adhibendam eſsſse, cui alioqui iure
fides adhibenda eſst, quamuis non appareat protocollum.
- 12 Instrumentum ita demum probationem plenam inducere, ſsi Notarius ſsit omni exceptione maior; quod
neceſsſsarium eſst, vt eius inſstrumentis plena fides
adhibeatur.
- 13 Inſstrumentum reddi ſsuſspectum ex qualitate ſscribentis, vt quia alias fecerit ſscripturas falſsas, qui illud
compoſsuit, vel ex qualitate ſscripturæ, vel ex perſsona producentis, item ex vitio viſsibili, ideò inſstrumentum factum à Notario ſsuſspecto non probare.
- 14 Inſstrumentum vtrùm probet, vel de falſso ſsuſspectum
ſsit, quando Notarius fuit condemnatus de falſso in
officio, vel extra officium: & an ex falſsitate vnius
Inſstrumenti reſsultet ſsuſspicio falſsitatis, reſspectu aliorum Inſstrumentorum, remiſsſsiuè.
- 15 Et hac de re commendatus Fuluius Pacianus de probationibus, lib. 2. cap. 22. per totum, vbi in propoſsito plures caſsus distinguit.
- 16 Instrumentum non continens veriſsimile, ſsuſspectum præſsumitur & falſsum, & non probat.
- 17 Inſstrumentum interlineatum, cancellatum, abraſsum,
apoſstillatum, & diuerſsa manu, vel atramento ſscriptum, auctum, vel diminutum, an fidem faciat? &
duobus num. ſseqq.
- 18 Apostilla in margine protocolli, manu eiuſsdem Notarij, qui contextum ſscripſsit, appoſsita, an fidem faciat? remiſsſsiuè.
- 19 Inſstrumentum raſsum, an dicatur ſsuſspectum, ſsi in parte ſsubſstantiali ſsit raſsum? & quæ dicatur pars ſsubſstantialis? & ibidem de protocollo in parte ſsubſstantiali raſso, remiſsſsiuè.
- 20 Inſstrumentum non probare, quando ſsuſspicio falſsitatis
oritur ex vitio latenti, aut viſsibili ipſsius inſstrumenti: tunc enim ſsola ſsuſspicio falſsitatis habetur pro
falſsitate, ne inſstrumento fides detur.
- 21 Niſsi ſsuſspiciones eſsſsent leues, & fragiles.
- 22 Vel niſsi adeſsſsent probationes veritatis in contrarium,
ex quibus inſstrumentum ipſsum coadiuuari poteſst teſstibus inſstrumentariis & ſscripturis aliis.
- 23 Item niſsi præſsumptiones validiores adſsint pro inſstrumento, quàm ſsint ſsuſspiciones, quæ contra inſstrumentum allegantur.
- 24 Vel ſsi accedit bona fama, & opinio Notariij, quæ eſst
ſsufficiens præſsumptio etiam ſsola ad tollendas plures
alias præſsumptiones, quæ in contrariũcontrarium occurrerent.
- 25 Inſstrumenti falſsitatem, præſsumptionémve, aut ſsuſspicionem falſsitatis inſstrumenti argui ex multis, quæ remiſsſsiuè recenſsentur hoc num. vbi refertur Menochius decem caſsus congerens: adducitur etiam Maſs|cardus, præfationes quaſsdam generales faciens, quæ iustam ſsuſspicionem falſsitatis inducunt, ac denique
Petri Surdi, Hyppoliti Riminaldi, Tiberij Deciani, & Ioannis Vincentij Hondedei conſsilia nonnulla
in propoſsito commendantur.
- 26 Inſstrumenti falſsitatem, vel quod deeſst in inſstrumento,
probari poſsſse per teſstes.
- 27 Id tamen dupliciter contingere poſsſse, ſsi teſstes, vel inſstrumentarij, vel ex non deſscriptis contradicant inſstrumento, aut aliquo modo illud impugnent.
- 28 Inſstrumentum publicum, tam de iure communi, quàm
de iure Regio, quot testibus reprobari poſsſsit? & cuius qualitatis, & conditionis debeant eſsſse teſstes, qui
inſstrumentum publicum impugnare, aut ſsubuertere
intendunt, & qualiter deponere debeant, remiſsſsiuè: vbi inter alios multos, Menochius, & Couarruuias
hac de re commendantur.
- 29 Inſstrumentum nullam fidem facere, ſsed reprobari omninò, cùm teſstes in eo nominati dixerint, ſse instrumenti confectioni non interfuiſsſse.
- 30 Quid ſsi vnus testis tantùm inſstrumentarius contradicat, integro stante teſstium numero?
- 31 Si probatum fuerit, aliter ſscripſsiſsſse Notarium in inſstrumento, quàm à partibus dictum fuerit tempore
actus celebrati, non inde inferri debet, eum per dolum dixiſsſse, cùm eſsſse poſsſsit, quod per errorem.
- 32 Contra inſstrumentum vbi aliquæ opponuntur, nullitatem, vel falſsitatem reſspicientia, vel quid aliud ſsimile, aut propter aliquæs ſsuſspiciones extrinſsecas, eſst
in Iudicis facultate, aut arbitrio, inſstrumento fidem
adhibere, vel non adhibere.
- 33 Et verè materiam hanc arbitrariam eſsſse, ſsiue Iudicis arbitrium hac in re multùm poſsſse.
- 34 Probatio contra inſstrumentum debet eſsſse manifeſstiſsſsima, & concludens, nec probatio præſsumptiua ſsufficit.
- 35 Ratio eſst, quia Notarius habet præſsumptionem iuris
pro ſse, ideò liquidiſsſsimè conſstare debet de fal ſsitate
contra eum.
- 36 Pro inſstrumento, etiam in dubio ſsit præſsumptio,
adeò vt cæteris etiam paribus, vel in obſscuro, ſsemper contra falſsitatis præſsumptionem fiat interpretatio.
- 37 Præſsumptiones hinc inde cùm adſsunt tam contra inſstrumentum, quàm pro eo, itavt poſsſsit dici res in
obſscuro manere, vel præſsumptiones pares eſsſse; tunc
in dubio Iudex instrumento adhærere debet, & pro
eo iudicare.
- 38 Inſstrumentum aduersùs nonnullas ſsuſspiciones de falſso,
defendi poſsſse multis modis, quos inter alios Authores, eruditè quidem, & vtiliter conſsiderauit Hyppol. Riminald. in conſsil. 18. per totum, volum. 1. qui hac de re videndus erit omninò.
- 39 Inſstrumentum publicum tripliciter conſsiderari communiter: aut enim eſst protocollum ſseu regiſstrum; aut
originale, vel authenticum; aut exemplum ſsumptum, vel tranſsumptum.
- 40 Protocollum quid ſsit, & vnde originem habuerit?
- 41 Protocollum in iudicium productum, vtrùm paratam
executionem habeat? remiſsſsiuè.
- 42 De requiſsitis protocolli, vt ſsit legitimum & ſsolemne,
atque vt ex illo instrumentum authenticum ſsumi
poſsſsit, pleniſsſsimè actum ab his, qui hoc num. præcitantur, ac inter alios deciſs. 106. Grammatici, commendata ab Authore.
- 43 Protocollum, ſseu regiſstrum, vt fidem faciat, & ſsolemne ſsit, atque vt ex illo authenticum inſstrumentum
ſsumi poſsſsit, continere debere omnes ſsolemnitates in
instrumento publico requiſsitas.
- 44 Et apud nos hodie, qualiter confici debeat, expreſsſsum
eſsſse in leg. 13. titulo 25. libro 4. nouæ collectionis
Regiæ.
- 45 Inſstrumentum deſsumptum ex protocollo, ſseu regiſstro
vitioſso, & non ſsolemni, nullum eſsſse, tanquam extractum, & productum à radice, infecta, & vitioſsa.
- 46 Protocollum cancellatum, ſseu vitiatum in partibus ſsubſstantialibus, an fidem faciat, remiſsſsiuè.
- 47 Protocollum ſseu regiſstrum penes tabellionem ſseruari,
nimis neceſsſsarium eſsſse, ob rationem hîc aſsſsignatam, &
numero ſsequenti.
- 48 De instrumenti viribus, aut validitate, quoties dubitari contingit, recurritur ad protocollum tanquam
ad fontem, & matricem.
- 49 Inſstrumentum originale, vel authenticum dicitur prima ſscriptura, quæ ab eodem Tabellione à partibus rogato, ex protocollo à ſse confecto extrahitur, & partibus datur.
- 50 Nec poteſst ampliùs quàm ſsemel dari, niſsi caſsu amiſsſsionis probato coram Iudice, & ipſsius authoritate, &
partis citatione interueniente, ac denique concurrentibus his, quæ adducit Couarruuias hoc numero præcitatus,
- 51 Exemplum ſsumptum, aut tranſsumptum quod dicatur?
- 52 Inſstrumentorum exemplis, aut exemplaribus fidem
adhibendam non eſsſse in iudicio: idque ob rationem hoc num. & ſseqq. aſsſsignatam.
- 53 Scripturam Tabellionis non probare niſsi in his, in quibus ipſse interfuit, & de quibus fuit à partibus rogatus, provt hoc num. latiùs demonſstratur.
- 54 Notariis pluribus aſsſserentibus ſse vidiſsſse, aut auſscultaſsſse inſstrumentum manu talis Notarij deſscriptum,
non abolitum, &c. non inducitur probatio de hoc,
etiamſsi tenor talis instrumenti inſseratur per eos.
- 55 Exemplum vt probet, quâ formâ, & qua ſsolemnitate
ſsit tranſscribendum ex originali, aut ex protocollo,
& quæ interuenire debeant? remiſsſsiuè.
- 56 Exemplum nimis antiquum ex originali inſstrumento
traductum, vtrùm propter antiquitatem exemplationis fidem aut probationem faciat, etiamſsi de ſsolemnitate traductionis non appareat, & quando illud dicatur antiquum? remiſsſsiuè.
- 57 In dubio, vtrùm præſsumendum ſsit, citationem partis
interueniſsſse, quæ neceſsſsaria eſst, cùm exemplum tranſscribitur, remiſsſsiuè: & ibidem quid ſsi ſsimus in antiquis?
- 58 Exemplum deſsumptum ab eodem Notario, qui originale inſstrumentum confecit, vtrùm plenam probationem faciat? & num. ſseq.
- 59 L. 1. §. ſsed ſsi vnum ff. de bonorum poſsſseſsſsione ſsecundùm tabulas, declaratur.
- 60 Inſstrumentum mentionem faciens de alio, regulariter
non probare.
CIrca in
ſstrumenti publici authoritatem, & fidem,
* quamplurima occurrere
ſsolent, quæ valdè nece
ſsſsaria, & vtilia
ſsunt, vtpote cùm de illis frequenter dubitari contingat, ac in praxi quotidiana
ſsint,
ſsed adeò plenè multis in locis per Doctores tractata, & re
ſsoluta,
vt longiùs tractare, aut examinare ea, à conditione, &
in
ſstituto no
ſstro multùm abhorreat; quippe qui ab aliis
di
ſstinctè, aut ab
ſsolutè
ſscripta repetere grauemur omninò, iucundum tamen cuilibet, nec ab
ſsque vtilitate futurum
ſsperamus,
ſsi nonnullas, & generales regulas, aut
doctrinas in propo
ſsito con
ſstituamus, ac de vnaquaque
re eos in vnum recen
ſseamus, qui hactenus ex profe
ſsſso
magis tractarunt;
ſsic enim, & quærendi alibi, cùm occa
ſsio
ſse offerat, Lector excu
ſsabitur, & dubij occurrentis
re
ſsolutionem facilius percipiet,
ſsi nonnulla prælegerit,
quæ hac de re paucis tradidero.
Idcircò & primo loco con
ſstituendum e
ſst, in
ſstrumen
*ti publici
ſsolemnia nece
ſsſsaria cen
ſseri nonnulla,
ſsine quibus minimè con
ſsequitur publicam authoritatem, nec
authenticam fidem: quorum
ſseptem, quæ poti
ſsſsima
ſsunt,
vt in
ſstrumentum dicatur
ſsolemne, adducit Didacus
Couarruuias, vt alios ab eo citatos omittam,
practic.
quæſst. cap. 20. per totum, & vide cap. 19. num. 9. vbi dicit |
ex quo deducatur prima ac poti
ſsſsima authoritas in
ſstrumenti; pro
ſsequuntur etiam, & ea quæ in in
ſstrumento
interuenire debent, vt
ſsit
ſsolemne, latè declarant D. Antonius de Padilla
in l. ſsi quæ beneficia, ex n. 4. cum ſseqq.
C. de diuerſsis reſscriptis. Ioannes Guttierrez
practic. quæſst.
lib. 1. quæſst. 138. cum ſseqq. v
ſsque ad
finem lib. 1. Bonifacius Rogerius
in conſs. 54. per totum, lib. 1. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. 20. Burgos de Paz
in
conſs. 3. num. 88. Azeuedius
in l. 13. tit. 25. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ, per totam legem. Craueta
in conſsil. 216. à princ. Menochius
lib. 2. præſsumpt. 82. & 83. Decianus
in conſs. 24. num. 48. vol. 1. Hyppol. Riminald.
in conſsil. 6. ex num. 1. cum ſseqq. & num. 46. & ſseqq. lib. 1. Ruinus
in
conſs. 11. num. 15. 16. & 25. lib. 3. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt, lib. 2. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 4. &
num. 35. & ſseqq. fol. 353. & lib. 5. interpret. 2. dubitat. 2. ſsolut. vlt. ex num. 105. cum multis ſseqq. fol. 353. Petrus
Magdalenus
de numero teſstium in teſstamentis requiſsito,
2. part. cap. 5. ex num. 16. cum ſseqq. fol. 416. Alexander
Rauden
ſsis
de Analogis, lib. 1. cap. 28. n. 1. fol. 213. & vide
l. 54. & 55. & l. 111. titul. 18. partit. 3. vbi plenè agit
Gregorius Lopez, vide etiam Ari
ſsminum Tepatum
variarum iuris ſsententiarum, lib. 1. titul. de fide instrumentorum, fol. 271.
Secundo con
ſstituendum e
ſst, quòd in
ſstrumentum ha
*bens
ſsolemnia requi
ſsita, præ
ſsumitur verum, validum,
&
ſsolemne: quod cum Baldo, Ia
ſsone, Socino, Grato,
Decio, Alexandro, Pari
ſsio, Mandello, & aliis rectè aduertit, & optimè explicat Ma
ſscardus
de probat, tom. 2. concluſs. 905. per totam, & vltra eum, idem adnotarunt
Surdus
in conſs. 87. num. 1. lib. 2. Hyppol. Riminald.
in
conſs. 6. ex num. 36. cum ſseqq. & num. 139. & 140. lib. 1. &
in conſsil. 816. num. 16. lib. 7. Marius Angui
ſsſsola
in conſsil. 58. lib. 1. alios infinitos
ſstatim adducam, quos ideò hîc con
ſsultò omitto.
Et dicitur probatio probata, vt cum multis probat, &
* rectè explicat Ma
ſscardus
de probat, tom. 2. concluſs. 906. per totam, & alij plures referendi infra.
Dicitur etiam euidenti
ſsſsima, ac pleni
ſsſsima probatio,
* ideò pro in
ſstrumento e
ſst magna præ
ſsumptio, & illi
ſstatur, atque fides integra adhibetur, donec contrarium
manife
ſsti
ſsſsimè probetur,
l. cum precibus, C. de probationibus, vbi Doctores omnes communiter,
l. cum propria, vbi Glo
ſs.
Cod. ſsi quis alteri vel ſsibi, cap. Abbate, de verborum ſsignificatione. Ex quibus
ſsic adnotarunt, & quamplurima in confirmationem conge
ſsſserunt Ia
ſson
in repetitione l. admonendi, ff. de iureiurando, ex num. 154. Alexand.
in conſs. 116. in fine, lib. 3. Craueta
in conſs. 56. num. 7. in fine, & in conſs. 75. num. 5. Socinus
in conſsil. 213. num. 20. vol. 2. Tiraquel.
de retractu lignagier, §. 2. gloſs. 1. num. 20. & ſseqq. Cagnolus
in l. ſsi librarius, num. 80. ff. de regulis
iuris, Neuiza.
in conſs. 51. & in conſs. 79. & in conſs. 82. Cephalus
in conſsil. 4. num. 20. & in conſs. 238. lib. 2. & in conſsil. 428. num. 55. lib. 3. Burgos de Paz
in conſsil. 2. n. 76. & in conſsil. 3. num. 88. in conſs. 6. num. 3. Simon de Prætis
de interpret. vltimar. volunt. lib. 2. dubit. 2. ſsolut. 2. num. 85. Bur
ſsatus
in conſs. 34. num. 13. vol. 1. Menochius
lib. 2. præſsumpt. 44. per totam, & in conſs. 23. num. 20. vol. 1. Marcus
Antonius Eugenius
in conſs. 51. num. 1. & 2. & in conſs. 72. num. 34. & 35. Fuluius Pacianus
de probationibus, lib. 2. cap. 21. per totum, Borgninus Caualcanus
deciſs. 45. n. 35. & num. 54. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 86. n. 69. & in conſs. 89. num. 16. vol. 1. Fabius Turretus
in conſsil. 24. num. 13. & in conſs. 67. num. 19. & in conſs. 93. n. 33. Achilles
Pedrocha
in conſs. 2. num. 96. & 97. & in conſs. 17. ex n. 72. Beccius
in conſs. 52. num. 5. 6. & 7. lib. 1. Marius Angui
ſsſsola
in conſs. 44. num. 6. & 14. & in conſs. 152. num. 31. Hyppol. Riminaldus
in conſsilio 30. ex numer. 28. lib. 1. & in
conſs. 816. ex num. 12. v
ſsque ad
num. 21. lib. 7. vbi dicit,
quòd in
ſstrumentum plenam facit probationem, proba
*tam, euidentem, ac manife
ſstam, euidenti
ſsſsimam, realem, indubitatam, & notoriam, nec indiget di
ſsceptatione fori, & habet vim deci
ſsionis cau
ſsæ, & ex eo fundatur intentio.
Et regula prædicta, quòd
ſstari debeat in
ſstrumento,
* ac quòd illud plenam faciat probationem, procedit in
ſsolidum, & quoad omnia, itavt omnes clau
ſsulæ in eo
contentæ, cen
ſseantur adiectæ à Tabellione ex voluntate
contrahentium, & ip
ſsis petentibus, vt cum aliis multis
tradunt, & latiùs declarant Socinus iunior,
in conſsil. 101. Cùm in præſsenti: colum. 2. num. 8. lib. 1. Craueta
in conſs. 75. in princ. Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, in præfatione, num. 126. C. de reuocandis donationibus, & in tractat. de conſstitut.
3. part. limitat. 31. Antonius Gabriel
commun. lib. 6. tit.
de conſsuetudine, concluſs. penult. Simon de Prætis nonnulla congerens in propo
ſsito,
de interpret. vltimar. voluntat. lib. 1. interpretat. 1. ſsolut. 10. ex num. 52. v
ſsque ad
num. 68. fol. 166. Habet enim pro
ſse in
ſstrumentum tres
* præ
ſsumptiones. Prima e
ſst, quòd
ſsit verum, & non fal
ſsum, nec
ſsimulatum.
SecũdaSecunda, quòd
ſsit
ſsolemne. Tertia,
quòd
ſscilicet omnia in eo
ſscripta, de voluntate partium
ſscripta cen
ſseantur: quod eleganter
ſscrip
ſsit Baldus
in conſsil. 437. num. 5. lib. 5. & cum multis adnotarunt Beccius
in conſs. 52. num. 3. & 4. lib. 1. Neuizan.
in conſs. 79. n. 10. Hyppol. Riminald.
in conſs. 30. num. 27. & 28. lib. 1. &
in conſs. 696. n. 60. lib. 6. &
in conſs. 816. n. 16. lib. 7. Surd.
in conſs. 187. num. 1. lib. 2. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 99. num. 8. lib. 2. Bonifacius Rogerius
in conſs. 20. ex num. 12. lib. 1.
Procedit etiam, vt non
ſsolùm probet id, quod ex
*pre
ſssè, & directè continetur in eo,
ſsed etiam id quod indirectè: ita Abbas multùm commendans
in cap. cum
olim, num. 10. de cenſsibus, quem
ſsequuntur Antonius
ibi, in verſs. item nota. Felinus
in cap. tranſslato, colum. 2. de conſstitut. Ia
ſson
in l. certi condictio, num. 21. ff. ſsi certum petatur. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap.
finali, §. 11. ampliat. 4. 1. part. fol. 203. & latè explicans,
agén
ſsque de intellectu text.
in dict. cap. cùm olim, de
cenſsibus, Fuluius Pacianus videndus omninò
de probat.
lib. 1. cap. 26. num. 70. fol. 69. Quinimò, & in
ſstrumento
* in longinquis partibus confecto
ſstandum e
ſst, quando
apparet in eo publicam, &
ſsolemnem formam interueni
ſsſse. Panormitanus
in cap. 1. verſs. Duodecimò requiritur, col. 4. de fide inſstrumentorum, Baldus
in l. 1. num. 14. C. de fideicommiſsſsis, & in conſsil. 115. Quia pleniſsſsimè,
lib. 3. Decius
in conſs. 42. col. penult. Lanfrancus de Oriano
in cap. quoniam contra falſsam, in verbo, in
ſstrumentorum productiones,
num. 15. maximè propter legalitatem producentis. Speculator
in titulo de instrumentorum
editione, §. reſstat, col. 3. Bartol.
in authent. vt iudices ſsine
quoquo ſsuffragio, §. eos, Ca
ſstren
ſsis
in conſsil. 394. Videndum eſst vtrum, lib. 1. Simon de Prætis
de interpret. vlt.
volunt. lib. 1. interpret. 1. dubit. 5. ſsolut. 2. num. 4. & 5. fol. 65. Sed contrariam
ſsententiam tenuerunt quamplures alij iuris Authores, quos in vnum conge
ſsſsit, & rem
hanc ex propo
ſsito declarauit (idcircò ampliùs in
ſsi
ſstendum non erit) Fuluius Pacianus
dict. tractatu de probat.
lib. 2. cap. 21. ex num. 58. v
ſsque ad
num. 67. vbi
num. 61. dicit, quòd con
ſsuetudo generalis in in
ſstrumentis confectis in longinquis partibus illud remedium adhibuit,
vt apponantur in dictis in
ſstrumentis litteræ te
ſstimoniales cum
ſsigillo Iudicis loci, atte
ſstantes, illum, qui confecit in
ſstrumenta, e
ſsſse publicum Notarium, & pro tali
haberi, & communiter teneri, quibus literis etiam in
magna cau
ſsa creditur, & imputandum e
ſst ei, qui non
procurauit ea habere, dummodò in literis non
ſsolum
dicatur, quòd talis
ſsit tabellio, & publicè habeatur,
ſsed
etiam quòd talis tabellio in
ſstrumentum
ſscrip
ſsit, quod
incipit
ſsic, & finitur
ſsic: declarat etiam Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. fin. 1. part. §. 11. ampliat. 3. per totam, fol. 201.
Procedit denique propo
ſsita re
ſsolutio, vt in
ſstrumen
*tum probet, etiam protocollo non reperto, Bald,
in rubric. C. de fide inſstrumentorum, col. 9. Felinus
in cap. cum
P. Tabellio, col. 1. de fide inſstrumentorum, & cum Ca
ſstren
ſsi, Cagnolo, & Ruino probauit Hyppol. Riminald.
in
conſs. 197. n. 19. & in conſs. 209. n. 20. & 21. lib. 2. Couar.
practic. cap. 19. num. 3. vbi dicit, & rectè fundat, fidem |
adhibendam in
ſstrumento, cui alioqui iure fides adhibenda e
ſst, quamuis non appareat protocollum: & hanc
ſsententiam in praxi admittendam fore, & hactenùs receptam e
ſsſse, quod ex dictis
ibi veri
ſsſsimum puto, quicquid aliter declaret Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 918.
Limitatur nunc prædicta doctrina, & re
ſsolutio com
*munis, vt ita demum in
ſstrumentum probationem plenam inducat,
ſsi Notarius
ſsit omni exceptione maior: quod nece
ſsſsarium e
ſst, vt eius in
ſstrumentis plena fides adhibeatur,
l. optimam, in fine, C. de contrahenda, & committenda ſstipulatione, l. ſsi quis ex argentariis, §. quidem
in, ff. de edendo. Baldus
in conſsil. 402. in princ. vol. 5. Surdus multis confirmans
in conſsil. 6. num. 1. lib. 1. vbi
n. 2. cum aliis Authoribus adnotauit, quòd in
ſstrumentum
* redditur
ſsu
ſspectum ex qualitate
ſscribentis, vt quia aliàs
fecerit
ſscripturas fal
ſsas, qui illud compo
ſsuit, vel ex
qualitate
ſscripturæ, vel ex per
ſsona producentis, item
ex vitio vi
ſsibili: ideò in
ſstrumentum factum à Notario
ſsu
ſspecto non probare, Glo
ſsſsa in
l. iubemus, C. de probationibus, Bald. Alex. & Ruinus, quos recen
ſset ip
ſse Surdus
dict. conſsil. 6. num. 3. & per totum conſsilium, latè, atque eleganter agit, vtrùm in
ſstrumentum probet, vel de
* fal
ſso
ſsu
ſspectum
ſsit, quando Notarius fuit condemnatus
de fal
ſso in officio, vel extra officium, & an ex fal
ſsitate
vnius in
ſstrumenti re
ſsultet
ſsu
ſspicio fal
ſsitatis re
ſspectu aliorum in
ſstrumentorum; de quo erit etiam videndus,
* &
ſsummè notandus Fuluius Pacianus
de probationibus,
lib. 2. c. 22. per totum, fol. 78. vbi latè in propo
ſsito
ſscribit, & plures ca
ſsus di
ſstinguit.
Secundò limitatur, vt ita demùm plenè probet in
*
ſstrumentum publicum,
ſsi veri
ſsimilia contineat, in
ſstrumentum namque non continens veri
ſsimile,
ſsu
ſspectum
præ
ſsumitur, & fal
ſsum, & non probat, Baldus in
l. ſscripturæ, num. 6. C de fide instrumentorum, Felinus
in cap. auditis, num. 23. in fine, de præſscriptionibus, & cum multis
Craueta
in conſs. 134. verſsic. octaua ſsuſspicio. Cephalus
in
conſsilo 287. num. 25. vol. 2. Ma
ſscardus
de probationibus,
tomo 2. concluſs. 913. per totam, & concluſs. 740. num. 35. & 36. alios plures
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto,
ſstatim enim referam eos.
Tertiò limitatur, vt non probet in
ſstrumentum,
ſsi in
*terlineatum
ſsit, quoniam tunc
ſsu
ſspectum e
ſst, ni
ſsi Notarius faciat mentionem in
ſsub
ſscriptione. Bartolus
in
l. prima §. & ideò, ff. de his quæ in teſstamento delentur, &
cum Socino, & Ripa tradit Surdus
conſsil. 151. num. 114. lib. 2. vbi
num. 115. adnotauit, quòd in
ſstrumentum continens additiones, de quibus Notarius non atte
ſstatur,
e
ſst
ſsu
ſspectum; & in idem refert Ca
ſstren
ſsem, Crauetam, Curtium iuniorem, & Menochium, & vide eundem Surdum
in conſsil. 16. per totum, lib. 1. Hyppol. Riminald.
in conſsil. 381. ex num. 118. cum ſseqq. lib. 4. vbi
lati
ſsſsimè agunt, an, & quando
inſtrumentũinſtrumentum cancellatum,
interlineatum, abra
ſsum, apo
ſstillatum, & diuer
ſsa manu,
vel atramento
ſscriptum, auctum, vel diminutum probare po
ſsſsit, vbi de his mentio non fit per Notarium in
ſsub
ſscriptione: & iunge Tiberium Decianum.
in conſs. 99.* num. 1. & ſseqq. & num. 10. 11. 12. & 15. vol. 2. vbi etiam
agit, an apo
ſstilla in margine protocolli manu eiu
ſsdem
Notarij, qui contextum
ſscrip
ſsit, appo
ſsita fidem faciat: iunge etiam Hyppol. Riminald.
in conſsil. 41. ex num. 29. v
ſsque ad
num. 38. lib. 1. & in conſsil. 209. num. 101. lib. 2. vbi agit, vtrùm in
ſstrumentum ra
ſsum dicatur
ſsu
ſspe
*ctum,
ſsi in parte
ſsub
ſstantiali
ſsit ra
ſsum, & quæ: dicatur
pars
ſsub
ſstantialis, &
ibidem num. 101. an protocollum
cancellatum in partibus
ſsub
ſstantialibus fidem faciat.
Denique & iunge Sfortiam Oddi
in conſsil. 78. num. 37. & 38. lib. 1. qui agit de omnibus
ſsuperiùs dictis, & in
dubio propo
ſsito
ſsup. num. 17. generaliter con
ſstituit, &
cum aliis probat, quòd in
ſstrumentum abra
ſsum, interlineatum, cancellatum, & diuer
ſsa manu, vel atramento
ſscriptum, auctum, vel diminutum dicitur ita
ſsu
ſspectum, vt in ciuilibus nullam fidem faciat, nec probationem; nullum tamen ex prædictis Authoribus refert, qui, vt dixi, videndi erunt omninò; latiùs enim rem
hanc explicarunt: e
ſst etiam videndus Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 740. per totam. Azeuedius, qui
nullum ex præfatis recen
ſset in
l. 3. tit. 25. num. 60. lib. 4. recopil.
Quartò limitatur, in
ſstrumentum, inquam, non pro
*bare, quando
ſsu
ſspicio fal
ſsitatis oritur ex vitio latenti,
aut vi
ſsibili ip
ſsius in
ſstrumenti; tunc enim
ſsola
ſsu
ſspicio
fal
ſsitatis habetur pro fal
ſsitate, ne in
ſstrumento fides detur, vt tradit Decius
in conſs. 448. num. 28. & in
conſs. 602. num. 7. Grammaticus
in conſsil. 30. col. 1. & cum multis
probat Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 2. concluſs. 739. num. 5. 6. & 7. & concluſs. 740. num. 4. & vltra eum, idem
probarunt Bur
ſsatus
in conſsil. 311. num. 89. & ſseqq. lib. 3. Sfortia Oddi
in conſsil. 78. numer. 38. & 39. lib. 1. vbi
tradit exempla vitij latentis, aut vi
ſsibilis; &
ſsuperiorem
doctrinam cum aliis vtiliter declarat ibidem, num. 40.
Primò, vt non procedat, cùm
ſsu
ſspiciones e
ſsſsent leues
* & fragiles.
Secundò, cùm ade
ſsſsent probationes in contrarium,
* ex quibus in
ſstrumentum ip
ſsum coadiuuetur, quod coadiuuari pote
ſst te
ſstibus in
ſstrumentariis, &
ſscripturis
aliis.
Tertiò, quando
ſsi non probationes liquidæ, tamen
* præ
ſsumptiones validiores ad
ſsint pro in
ſstrumento, quàm
ſsint
ſsu
ſspiciones, quæ contra in
ſstrumentum allegantur: quod etiam probauit, & multos
ſsic tenentes retulit
Bur
ſsatus
in conſs. 311. num. 78. lib. 3.
Quartò, quando accedit bona fama, & opinio Nota
*rij, quæ e
ſst
ſsufficiens præ
ſsumptio etiam
ſsola ad tollendas plures alias
ſsu
ſspiciones, quæ in contrarium occurrerent, vt eleganter probauit Baldus
in conſsil. 464. lib. 4. Bur
ſsatus
vbi ſsuprà, num. 93. verſsic. reſspondeo quartò, &
alij, quos retulit Sfortia
d. conſs. 78. num. 45. & 46.
Quintò & principaliter limitatur, vt in
ſstrumentum
* non probet, decem ca
ſsibus con
ſsideratis po
ſst alios Authores
ibi relatos, & in vnum conge
ſstos per Menochium
de arbitrariis, lib. 2. caſsu 187. ex numer. 34. vſsque
ad num. 49. vbi multa adducit, ex quibus in
ſstrumenti
fal
ſsitas, præ
ſsumptiòve, aut
ſsu
ſspicio fal
ſsitatis in
ſstrumenti arguitur, quæ etiam adducit, & præfationes
qua
ſsdam generales facit, quæ inducunt iu
ſstam
ſsu
ſspicionem fal
ſsitatis, Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 2. concluſsione 740. per totam, his iunge Petrum Surdum
in
conſsil. 173. per totum, lib. 2. Hyppol. Riminald.
in conſsilio 30. ex num. 38. lib. 1. & in conſsil. 260. ex num. 27. cum ſseqq. lib. 3. & in conſsil. 554. per totum, lib. 5. vbi optimè Tiberium Decianum.
in conſsil. 99. num. 15. 17. 18. 19. & 24. vol. 2. Petrum Gregorium
in ſsyntagmate iuris, lib. 4. cap. 14. per totum, quibus in locis ex profe
ſsſso
tractant, qualiter, & quando, aut quibus ex cau
ſsis in
ſstrumenti fal
ſsitas, aut fal
ſsitatis eiu
ſsdem
ſsu
ſspicio arguatur.
Nunc verò tertio loco, & principaliter, vt alia permulta
ſsciens, con
ſsultóque prætermittam, con
ſstituendum e
ſst, quod ex præcitatis Authoribus etiam colligitur in
ſstrumenti fal
ſsitatem, vel quod dee
ſst in in
ſstrumen
*to, probari po
ſsſse per te
ſstes, per textum
in cap. tertio loco,
de probationibus, c. cum Ioannes, de fide inſstumentorum, vbi Doctores omnes communiter, Speculator
in titulo
de probationibus, §. videndum reſstat, num. 25. Ma
ſscardus
de probationibus tomo 2. concluſs. 741. Id tamen du
*pliciter contingere pote
ſst,
ſsi te
ſstes, vel in
ſstrumentarij,
vel ex non de
ſscriptis contradicant in
ſstrumento, aut aliquo modo illud impugnent; quod plenè probarunt
quamplures, quorum
ſstatim mentionem faciam: ij
omnes vnanimiter dubitare
ſsolent, quot te
ſstibus in
ſstrumentum publicum reprobari po
ſsſsit, & cuius qualitatis,
* & conditionis e
ſsſse debeant te
ſstes, cum in
ſstrumentum
publicum impugnare, aut
ſsubuertere intendunt, & qualiter deponere debeant; & po
ſst ordinarios tractarunt adeò plenè, & di
ſstinctè, vt coactus fuerim huiu
ſsce rei
di
ſsceptationem aut di
ſsputationem prætermittere: inter
alios tamen latè, & vtiliter
ſscrip
ſserunt Menochius
de | arbitrariis, lib. 2. caſsu 105. per totum, & lib. 1. præſsumptione. 99. num. 2. & ſseqq. & lib. 3. præſsumpt. 141. vbi vide
omninò. Decius
in conſs. 101. Socinus
in conſs. 28. col. 1. &
in conſs. 98. col. 1. vol. 3. Craueta
in conſs. 56. per totum, &
in conſs. 75. num. 8. & num. 20. 29. & 34. Alexander
in
conſs. 43. Viſsis, col. 3. cum ſseqq. vol. 4. Iacobus Mandellus
de Alba
in conſs. 139. ex num. 2. cum ſseqq. & numer. 16. v
ſsque ad
num. 21. lib. 1. & in conſs. 324. ex num. 4. cum
ſseqq. lib. 2. Ma
ſscardus
de probationibus tom. 2. concl. 919. per totam. Simon de Prætis
in conſs. 106. num. 29. & ſseqq. &
in conſs. 135. num. 20. Hieronymus Cardinalis Albanus
in addit. ad Bartol. in l. 1. §. ſsi quis neget, per totum, ff.
quemadmodum testamenta aperiantur, Fuluius Pacianus
de probationibus, lib. 1. cap. 40. num. 30. & cap. 48. numer. 10. & cap. 66. num. 46. & ſsequentibus, & ex no
ſstris
multis additis ex iure communi, & Regio, optimè explicant Couarruuias
practicarum cap. 19. numer. 9. &
cap. 20. numer. 6. & variarum reſsolutionum. libro 2. cap.
numer, 11. & 12. quo vel
ſsolo Authore lecto, vera
prædicti dubij re
ſsolutio deduci pote
ſst. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione lib. 1. §. 7. num. 29. & num. 33. & 34. & §. 17. per totum, vbi vide omninò, Villalobos
in antinomia iuris ciuil. ac regul. litera I, ex num. 15. vſsque ad
num. 21. folio mihi 27. D. Paz
in praxi in initio, annotatione vlt. de Tabellione, num. 33. 34. & 35. & 1. part.
1. tom. 8. tempore, num. 7. & ſseqq. Azeuedius
in l. 13. tit. 25. ex num. 35. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ, noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
practicar. communium, quæſst.
43. per totam, & quæſst. 455. Petrus Augu
ſst. Morla
emporij, tit. 11. de fide inſstrum. quæſst. 5. Ioannes Gutierrez
in conſsil. 38. ad quos lectorem remitto, & Ioannem Vincentium Honded.
in conſs. 99. per totum lib. 2.
Et primò colligitur ex ei
ſsdem apertè, in
ſstrumentum
nullam fidem facere,
ſsed reprobari omninò, cùm te
ſstes
in eo nominati dixerint,
ſse in
ſstrumenti confectioni non
* interfui
ſsſse: quod his diebus in cau
ſsa mihi commi
ſsſsa
ſsic
ob
ſseruari, atque executionem denegari ex in
ſstrumento
quodam in iudicium producto decreui, motus authoritate Bartoli
ſsic dicentis in
l. 1. §. ſsi quis neget, num. 6. &
ibi Angelus, Baldus, & Cumanus
num. 3. ff. quemadmodum teſstamenta aperiantur, quos cum Couarruuia, &
multis aliis
ſsequitur Menochius
de arbitrariis, libr. 2. dict. caſsu 105. num. 9. Alexand. Rauden
ſsis
deciſs. Piſsan. 12. num. 18. 19. & 24. Fuluius Pacianus, qui ex Innocentio concludentem rationem a
ſsſsignat, & multos alios
refert
de probationibus, lib. 1. cap. 48. num. 10. & num. 80. Deinde con
ſstituit, diuer
ſsum ius ob
ſseruari, cùm vnus
* te
ſstis in
ſstrumentarius contradicit, integro
ſstante te
ſstium
numero, licèt in hoc etiam ca
ſsu, in
ſstrumenti fidem vacillare, nonnulli crediderint, vt latiùs aduertit, & verè re
ſsoluit Menochius
dicto caſsu 105. num. 11. 13. & 16. & num. 25. & ſsequentibus, & vide Socinum.
in conſs. 213. num. 15. vol. 2. Aduerte tamen, quòd
ſsi probatum fue
*rit, aliter
ſscrip
ſsi
ſsſse Notarium in in
ſstrumento, quàm à partibus dictum fuerit tempore actûs celebrati, non
inde inferri debere, eum per dolum dixi
ſsſse, cùm e
ſsſse
po
ſsſsit, quòd per errorem: ita
ſscribit Bartolus in l. quoties §. 1. per illum textum,
ff. de hæredibus inſstituendis, Alexander
in conſs. 74. Viſso teſstamento, num. 4. lib. 1. Mar
ſsilius dicens
ſse hoc habui
ſsſse in facto apud Ianuam,
in
rubrica de fideiuſsſsoribus, num. 56. Alexand. Rauden
ſsis
comprobans alios
de analogis, lib. 1. cap. 31. num. 10. folio mihi 269.
Secundò colligitur, quòd vbi contra in
ſstrumentum
* aliqua opponuntur, nullitatem, vel fal
ſsitatem re
ſspicientia, vel quid aliud
ſsimile, aut propter aliquas
ſsu
ſspicioncs extrin
ſsecas, e
ſst in Iudicis facultate, aut arbitrio, in
ſstrumento fidem adhibere, vel non adhibere, vt
per Baldum
in l. ſscripturæ, C. de fide inſstrumentorum, Felinum.
in cap. auditis, num. 23. de præſscriptionibus, Abbatem
in conſs. 99. col. vlt. volu. 1. Curtium iuniorem
in conſs. 187. Ia
ſsonem
in conſs. 168. colum. 2. vol. 4. & latiùs tradit Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 70. num. 9. & in conſs. 95. num. 8. Bur
ſsatus
in conſs. 311. num. 98. & ſseqq. lib. 3. & verè materiam hanc arbitrariam e
ſsſse,
ſsiue
* Iudicis arbitrium hac in re multùm po
ſsſse, rectè agno
ſscunt Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſs. 740. num. 6. Menochius
de arbitrariis lib. 2. dict. caſsu 105. &
caſsu 187. Hieronymus de Cæuallos
communium practicarum, quæſst. 43. num. 13.
Tertiò colligitur, idque ex omnibus ferè relatis
ſsu*prà num. 28. quòd probatio contra in
ſstrumentum debet
e
ſsſse manife
ſsti
ſsſsima, & concludens, nec probatio præ
ſsumptiua
ſsufficit, vt cum aliis Authoribus probarunt
Decius
in conſs. 101. colum. 1. &
in conſs. 602. colum. 3. Alexander
in conſs. 179. vol. 2. &
in conſs. 70. volum. 1. Berous
in conſs. 147. num. 34. vol. 2. & cum Grammatico,
Cephalo, & aliis Franci
ſscus Beccius
in conſs. 52. num. 7. lib. 1. Ma
ſscardus
ſsic intelligens cùm criminaliter agitur,
de probationibus, tom. 2. concluſs. 739. num. 3. Ratio e
ſst,
quia Notarius habet præ
ſsumptionem iuris pro
ſse, ideò
* liquidi
ſsſsimè con
ſstare debet de fal
ſsitate contra eum,
cap.
ad audientiam, vbi Abbas,
de præſsumptionibus, Baldus
in conſsil. 464. lib. 4. Alciatus
regula 3. præſsumpt. 13. in
principio, Craueta
in conſs. 75. num. 8. Bur
ſsatus
in conſs. 311. num. 53. lib. 3. Pro in
ſstrumento etiam in dubio fit præ
*
ſsumptio, adeò vt cæteris etiam paribus, vel in ob
ſscuro,
ſsemper contra fal
ſsitatis præ
ſsumptionem fiat interpretatio, vt
ſsuprà hoc eodem capite ex num. 3. lati
ſsſsimè probauimus, & de communi, infinitis relatis te
ſstantur Bur
ſsatus
dict. conſs. 311. numer. 63. lib. 3. Sfortia Oddi
in* conſs. 78. num. 84. & 50. lib. 1. vbi dicit, quòd præ
ſsumptiones hinc inde, cùm ad
ſsunt, tam contra in
ſstrumentum, quàm pro eo, ita vt po
ſsſsit dici res in ob
ſscuro manere, vel præ
ſsumptiones pares e
ſsſse; tunc in dubio Iudex
in
ſstrumento adhærere debet, & pro eo iudicare: idque
per plures, & communes Doctorum traditiones, vt
ibidem probat.
Quartò & vltimò colligitur, atque ex ei
ſsdem Authoribus relatis
ſsuprà, dict. num. 28. & ſsequentibus, in
ſstru
*mentum aduersùs nonnullas
ſsu
ſspiciones de fal
ſso defendi po
ſsſse multis modis, quos inter alios Authores, eruditè quidem, & vtiliter con
ſsiderauit Hyppol. Riminaldus
in conſs. 58. per totum, lib. 1. qui hac de re videndus
erit omninò, & illi iungi pote
ſst Sforcia Oddi
dict. conſs.
78. ferè
per totum, lib. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 10. & 139. Et hactenus de in
ſstrumento publico,
& eius fide: nunc verò de protocollo tanti
ſsper agere, &
nonnulla ob
ſseruare nece
ſsſsarium erit.
Et in primis pro expedita explicatione con
ſstituo, in
*
ſstrumentum publicum tripliciter con
ſsiderari communiter; aut enim e
ſst protocollum,
ſseu regi
ſstrum; aut originale, vel authenticum; aut exemplum,
ſsumptum, vel
tran
ſsumptum. Protocollum,
ſseu regi
ſstrum e
ſst illa
ſscriptura, quæ à Tabellione con
ſsicitur, vt apud eum ad perpetuam rei memoriam remaneat, de qua per Iu
ſstinianum
in Authent. de Tabellionibus §. illud quoque, collatione 4. cap. quoniam contra falſsam, de probationibus, cap.
penult. de fide inſstrumentorum, l. 54. & 55. tit. 18. partita 3. & l. 13. tit. 25. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ, vbi
Protocollum,
ſseu Regi
ſstrum vocatur. Couarruuias
practicarum, cap. 19. num. 2. per totum, vbi plenè explicat,
* quid
ſsit protocollum, & vnde originem habuerit, & ibidem de matricibus, ac matricula agit. Menochius etiam
de arbitrariis, lib. 2. centuria 2. caſsu 187. per totum. Marcus Antonius Eugenius
in conſsil. 51. per totum, lib. 1. Hyppolit. Riminaldus
in conſsil. 209. num. 42. & ſsequentibus, & num. 93. & ſsequentibus, & in conſsil. 197. num. 2. lib. 2. Surdus
in conſsil. 197. lib. 2. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali, 1. part. §. 12. limitatione 2. num. 17. vbi agit, vtrùm Protocollum in iudicium productum, paratam executionem habeat, Simon de Prætis
*
de interpret. vlt. voluntatum lib. 2. ſsolut. 2. ex num. 60. fol. 195. Et de requi
ſsitis protocolli, vt
ſsit legitimum, &
ſsolemne, atque vt ex illo in
ſstrumentum authenticum
*
ſsumi po
ſsſsit, plenè
ſscribunt Menochius, Riminaldus,
Surdus, & Parladorius
vbi ſsuprà, qui hac de re videndi
erunt omninò. Cagnolus etiam
in l. ſsi librarius num. 33. | ff. de regulis iuris, Oro
ſscius
in l. ſsi quis ex argentariis, §.
ſsi initium, num. 67. & tribus ſsequentibus ff. de edendo, Rebuffus
2. tom. ad leges Gallicas, in tit. vt contractus, ac teſstamenta, & omnes alij actus Gallicis incipiant verbis,
art. 1. gloſsſs. 4. Ancharanus
in conſsil. 431. Ananias
in
conſsil. 33. Rubeus,
in conſs. 94. Butrius
in conſs. 12. Eſst
aduertendum, Pari
ſsius
in conſsil. 12. num. 19. & ſsequentib. &
in conſsil. 27. num. 11. & 12. vol. 2. Craueta
in conſs. 216. num. 5. & ſsequentibus, vbi dicit plura in propo
ſsito, quæ
ſsecundùm eum
ſsingulariter
ſsunt notanda, tanquam
ſsucci & quæ
ſstus plena. Rolandus
in conſs. 32. num. 13. & ſsequentibus, vol. 2. & in conſs. 26. ex num. 12. cum ſsequentibus, vol. 3. & in conſs. 44. ex num. 25. vol. 1. Bertrandus
in conſsil. 1. num. 76. & ſseqq. vol. 1. & in conſsil. 190. ex
num. 2. vol. 3. & in conſs. 61. num. 5. cum ſseqq. eodem vol. Cephalus
in conſs. 238. num. 10. cum ſseqq. lib. 2. Simon
de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. dubitat. 2. à num. 56. fol. 195. & commendo Grammaticum
in deciſs. 106. vbi de protocollo, requi
ſsitis, atque effectibus illius, multa cumulat, quæ alibi ita plenè non
ſsunt re
ſsoluta, vide etiam omninò Burgos de Paz
in
conſsil. 14. ex num. 4. vſsque ad 10. Ex eo autem, & aliis
* relatis
ſsuprà, deducuntur
ſsequentia.
Primò, protocollum,
ſseu regi
ſstrum, vt fidem faciat,
&
ſsolemne
ſsit, atque vt ex illo authenticum in
ſstrumentum
ſsumi po
ſsſsit, continere debere omnes
ſsolemnitates
in in
ſstrumento publico requi
ſsitas: quod in terminis
ſsic
notarunt Ioannes Andreas
in addition. ad Speculatorem,
in titulo de inſstrumentorum editione, in §. videndum, Abbas
in cap. cum P. Tabellio, de fide inſstrumentorum. Guido
Papa
deciſs. 19. qui po
ſstquam allegauit Cinum, Bartolum, & Baldum ita tenentes, ait ita fui
ſsſse per Curiam
Delphinalem determinatum, Franc. Marc.
deciſs. 163. num. 14. part. 2. & deciſs. 231. num. 1. & 2. part. 1. Craueta
in conſs. 216. ex num. 5. Ananias, Pari
ſsius, & Rolandus
in locis relatis ſsuprà, num. præcedenti: Bertrandus
in
conſs. 61. num. 7. & ſsequentibus, vol. 7. &
in conſs. 1. num. 78. vol. 1. Cha
ſsſsaneus
in conſs. 63 n. 31. Corneus
in conſs. 226. num. 4. per totum, vol. 3. & apud nos hodie qualiter con
*fici debeat, expre
ſsſsum e
ſst
in l. 13. tit. 25. lib. 4. nouæ. recopilationis; &
ſsi protocollum
ſsit perditum, vel originale, an in
ſstrumento
ſstetur, & an præ
ſsumi debeat, quod
ſsit
perditum po
ſst Alexand. & Felin. vide Simonem de Prætis
vbi ſsuprà, lib. 2. dict. ſsolut. 2. num. 68. folio 195.
Secundò deducitur, in
ſstrumentum de
ſsumptum ex
* protocollo,
ſseu regi
ſstro vitio
ſso, & non
ſsolemni, nullum e
ſsſse, tanquam extractum, & productum à radice
infecta, & vitio
ſsa. Ancharanus
in conſsil. 431. colum. 1. Berous
in conſs. 1. num. 12. vol. 2. Corneus
in conſs. 70. col. 2. vol. 4. Pari
ſsius
in conſsil. 27. num. 13. & 14. vol. 2. Rolandus
dict. conſs. 32. num. 26. & num. vlt. lib. 2. &
in conſs. 44. num. 16. lib. 1. Purpuratus
in conſs. 172. in fine, lib. 2. Cephalus
in conſs. 409. num. 2. lib. 3. Hyppol.
Riminaldus
in conſsil. 109. lib. 2. vbi
num. 100. actum videbis, an protocollum cancellatum,
ſseu vitiatum in par
*tibus
ſsub
ſstantialibus fidem faciat, necne, & iunge Menochium
de arbitrariis, lib. 2. dict. caſsu 187. numer. 17. Marcum Antonium Eugenium
in conſsil. 51. num. 11. &
num. 14. lib. 1. Simonem de Prætis
vbi ſsuprà, num. 56. &
57. fol. 195. Erit autem apud nos vitio
ſsum,
ſsi non contineat ea, quæ
in dict. l. 13. tit. 25. lib. 4. nouæ collectionis
Regiæ exprimuntur, de qua tantùm vide Burgos de Paz
dict. conſs. 14. ex num. 4. cum ſsequentibus.
Tertiò deducitur, protocollum
ſseu regi
ſstrum penes
* Tabellionem
ſseruari, nimis nece
ſsſsarium e
ſsſse; tum vt
parti exhibeatur, cùm nece
ſsſse fuerit, iuxta ea, quæ plenè adnotantur per Couarruuiam
practicarum, cap. 21. tum etiam, vt cum ip
ſso protocollo conferri po
ſsſsit in
ſstrumentum extractum,
ſsi aliquando de eius fide, aut authoritate dubitari contingat; nam, vt inquit Bertrandus
in conſsil. 415. num. 1. vol. 4. & in conſsil. 55. num. 1. vol. 3. & in conſs. 219. num. 8. vol. 2. quoties de viribus in
ſstrumenti dubitatur, recurritur ad protocollum, tanquam
* ad fontem & matricem §.
penult. in Authent. de Tabellionibus, & notant Bartolus, Baldus, Imola, & Cumanus
in l. Sempronio Proculo, ff. de legatis ſsecundò, Marcus
Antonius Eugenius
in conſsil. 51. num. 10. vol. 1. Azeued.
in. l. 12. tit. 25. lib. 4. compilationis, num. 9. & 10. Idque
optimè con
ſsiderauit
l. 9. tit. 19. partit. 3. in illis verbis:
E por eſsſso la mandamos eſscriuir en el regiſstro, porque ſsi la
carta ſse perdiere, ò viniere alguna duda ſsobre ella, que ſse
pueda mejor probar por alii. Et videtur
ſsentire
l. 12. & 13. tit. 25. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ. Et hactenus de protocollo, aut regi
ſstro: Originale verò, vel authenticum
* in
ſstrumentum dicitur prima
ſscriptura, quæ ab eodem
tabellione à partibus rogato, ex protocollo à
ſse confecto
extrahitur, & partibus editur, de qua loquitur textus
in
l. 2. ff. de fide inſstrumentorum, in. l. finali, ff. quemadmodum testamenta aperiantur, l. cenſsus, ff. de probationibus l. 4. l. Pomponius ff. familiæ Erciſscundæ, cap. 1. de
fide inſstrumentorum, Couarruuias
practicarum, cap. 19. num. 3. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali, 1. part. §. 12. limitat. 2. num. 21. Nec pote
ſst ampliùs
* quam
ſsemel dari partibus, ni
ſsi ca
ſsu ami
ſsſsionis probato
coram Iudice, & ip
ſsius authoritate, & partis citatione
interueniente, ac denique concurrentibus his, quæ adducit Couarruuias
practicarum, cap. 26. num. 4. Modernus
in conſsuet. Pariſsienſs. tit. 1. §. 5. num. 42. & confirmat
l. 10. & 11. tit. 19. partit. 3. l. 17. tit. 25. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ vbi vide Azeuedium, & de hoc in
ſstrumento primùm extracto loquuti
ſsumus
ſsuprà, ex num. 1. v
ſsque ad
num. 39.
Nunc verò de exemplo
ſsumpto, vel tran
ſsumpto agendum e
ſst: Et pro breui, veráque explicatione con
ſstituo,
exemplum,
ſsumptum, aut tran
ſsumptum, dici
ſscripturam,
* quæ ab originali extrahitur,
ſsiue etiam ex protocollo extracta. quæ originalis non
ſsit, quæ regulariter nullam fidem facit, ni
ſsi authenticum, aut originale ip
ſsum in
ſstrumentum o
ſstendatur: Idque ex iuris vtriu
ſsque regula,
quâ definitum e
ſst, non e
ſsſse adhibendam fidem in iudi
*cio, exemplis in
ſstrumentorum, nec exemplaribus, per
textum in c.
1. de fide inſstrumentorum, l. 2. ff. eodem tit.
l. procurator, C. de edendo, ſsecundùm intellectum glo
ſsſsæ finalis,
l. vlt. ff. quemadmodum teſstamenta aperiantur, l. 3. C. de diuerſsis reſscriptis, l. 114. in fine, & l. 44. tit. 18. partit. 3. l. 2. tit. 14. partit. 6. & pleni
ſsſsimè declarant po
ſst ordinarios in multis locis relatos, Gregorius
Lopez
in dict. legibus partit. Curtius iunior
in conſs. 166. lib. 1. Romanus
ſsingulari 376. & 716. Arnoldus
ſsingulari 50. Prateius
lib. 9. regula 434. Socinus
regula 136. Dueñas
regula 280. Lanfrancus de Orlano
in tractatu
de instrumentis, in 9. volum. tractatuum, num. 11. &
ſseqq. Modernus
in conſsuetud. Pariſsien. tit. 1. §. 5. ex n. 33. Craueta
in conſs. 275. couar.
practicarum, cap. 19. num. 2. & cap. 21. per totum. Padilla
in l. 3. C. de diuer ſsis reſscriptis, per totam l. vbi vide omninò, Rolandus
in conſs. 69. num. 54. & ſseqq. vol. 3. Parladorius
rerum quotidianarum, lib. 2. cap. finali, 1. part. §. 11. limitatione 2. Pet.
Augu
ſstin. Morla
emporij, tit. 11. de fide inſstrumentorum,
quæſst. 1. Cephal.
in conſs. 268. num. 5. lib. 2. qui ex Innocent. Baldo, Ia
ſsone, Alexan. & aliis, veram præfatæ re
ſsolutionis rationem a
ſsſsignant, dum dicunt,
ſscripturam
Tabellionis non probare ni
ſsi in his, in quibus ip
ſse in
*terfuit, & de quibus fuit à partibus rogatus,
authent. de
tabellionibus, §. nos autem, collatione 4. Vnde cùm is
Tabellio, qui exemplum tran
ſsump
ſsit, non fuerit præ
ſsens, neque rogatus tempore contractus, imò alius
ſsit
diuer
ſsus ab eo, qui in
ſstrumentum primum confecit,
meritò fides illi non adhibetur; nam et
ſsi veré, & fideliter tran
ſsump
ſserit, non pote
ſst ip
ſse fidem præ
ſstare, quòd
partes voluerint & rogarint, vt conficiatur, vt etiam adnotarunt Alexand.
in conſs. 10. col. fin. lib. 6. Federicus de
Senis
in conſs. 193. Boerius
deciſsione 36. num. 4. & deciſsione. 37. n. 3. Guid. Pap.
deciſsion. 19. Afflictis
deciſsion. 245. num. 7. & deciſs. 48. num. 3. & deciſsione 317. num. 4. Decianus, multis modis declarans; idcircò videndus omninò
in conſs. 24. ex num. 23. cum multis ſseqq. vol. 1. & in
conſs. 180. vol. 2. Molina
de Hispanor. primog. lib. 3. c. 13. | ex num. 44. cum ſseqq. Ari
ſsminus Tepatus
variar. iuris
ſsenten. lib. 1. tit. de fide exempli, fol. 280. Natta
in conſsil. 142. num. 5. & in conſs. 162. num. 14. part. 1. Bertrandus
in conſs. 48. num. 35. vol. 1. Craueta
in conſs. 88. n. 20. & 21. Cephal.
in conſs. 200. num. 13. &
in conſs. 294. n. 36. lib. 3. Cagnolus
in l. ſsi librarius, num. 74. ff. de regulis iuris. Vbi multis o
ſstendunt, Notario credendum non e
ſsſse, ni
ſsi in his, quæ tempore, & loco celebrati contractus interuenerunt coram eo, & de quibus per
ſsen
ſsum vi
ſsus,
vel auditus te
ſstificari po
ſsſsit; & inde fidem adhibendam
non e
ſsſse Tabellioni dicenti, cùm traducit in
ſstrumentum
ex aliena nota, talem defunctum
NotariũNotarium illud nota
ſsſse,
& recepi
ſsſse: & confirmatur pulchris verbis Pari
ſsij
in conſsil. 12. num. 136. & 137. vol. 2. vbi dicit, quòd Notariis
* pluribus a
ſsſserentibus
ſse vidi
ſsſse, & au
ſsculta
ſsſse
inſtrumẽtuminstrumentum manu talis Notarij de
ſscriptum, non abolitum, &c.
non inducitur probatio de hoc, etiam
ſsi tenor talis in
ſstrumenti in
ſseratur per eos: quod in effectu dixit etiam
Molina
de Hiſspanor. primogeniis, lib. 3. cap. 13. num. 48. Decianus
in conſs. 24. num. 24. lib. 1.
Exemplum autem, vt probet, quâ formâ, & qua
ſso
*lemnitate
ſsit tran
ſscribendum ex originali, aut ex protocollo, & quæ interuenire debeant in actu prædicto,
plenè explicarunt Couar.
practic. dict. cap. 21. num. 4. &
ſseqq. Parladorius loco relato
ſsuprà num. 52. in fine limitatione 2. n. 18. in fine, & n. 19. Auiles
c. 19. prætorum,
gloſsſs. traſsladen, & cap. 6. gloſsſs. copia, n. 4. Padilla
in d.l. 3. C. de diuerſsis reſscriptis, ex.
n. 5. Afflictis
deciſs. 6. dicens
octo requiri vt in
ſstrumentum traduci po
ſsſsit, & illa
ſsigillatim referens,
& lib. 1. constit. Neapolit. tit. 73. num. 59. & 60. Natta
in conſs. 143. lib. 1. Roland.
in conſs. 69. n. 57. & 58. vol. 3. & in conſs. 32. num. 21. & ſseqq. lib. 4. Gratus
in reſsp. 57. num. 20. vol. 2. & in reſsp. 37. num. 37. vol. 1. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 101. ex num. 4. Prateius
lib. 9. regula 434. Boërius
deciſs. 36. Bertrandus
in
conſs. 290. ex num. 6. vol. 3. & in conſs. 19. num. 1. vol. 1. & in conſs. 229. n. 2. vol. 6. eleganter Decianus
in conſs. 18. à princ. v
ſsque ad
n. 18. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 123. n. 10. lib. 1. idem Decianus
in conſs. 24. ex num. 27. lib. 1. Colligitur autem ex prædictis Authoribus re
ſsolutio quorundam, quæ valdè vtilia, & nece
ſsſsaria
ſsunt, & in praxi frequenter contingunt.
Primò, vtrùm exemplum nimis antiquum ex origi
*nali in
ſstrumento traductum, propter antiquitatem
exẽplationisexemplationis, fidem, aut probationem faciat, etiam
ſsi de
ſsolemnitate traductionis non appareat; de quo vide Couar.
practicar. dict. cap. 21. num. 7. Padillam
in dict. l. 3. C. de
diuerſsis reſscriptis, num. 13. & 14. vbi etiam explicat,
quando in
ſstrumentum dicatur ab antiquo confectum.
His iunge Molin.
de Hiſspan. primogeniis, lib. 3. cap. 13. num. 49. vbi
numeris præcedentibus probauit, ex exemplo
Maioratus præ
ſstari non po
ſsſse remedium po
ſsſse
ſsſsorium,
de quo
in l. 45. Tauri, ni
ſsi appareat originale, vel exemplum ex mandato Iudicis cum partis citatione ab ip
ſso
originali
ſsumptum, idque ratione aut doctrina
ſsuperiùs
dicta: quòd exemplum regulariter non probat, ni
ſsi fuerit
ſsumptum authoritate Iudicis, & cum partis citatione po
ſstmodum verò
d. num. 49. dicit in ca
ſsu contingenti vidi
ſsſse à
ſsupremo Ca
ſstellæ Con
ſsilio, præ
ſstitam bonorum Maioratus po
ſsſse
ſsſsionem ex quodam exemplo Primogenij antiqui
ſsſsimo, quod penes vltimum Maioratus
po
ſsſse
ſsſsorem inuentum fuit, & quod tanquam vera
ſscripturas Maioratus fuit
ſsemper ob
ſseruatum, & cui etiam
plura alia veritatis adminicula a
ſsſsi
ſstebant. Iunge etiam
Decianum.
in conſs. 24. ex num. 27. lib. 1.
Secundò, vtrùm in dubio præ
ſsumendum
ſsit, citatio
*nem partis interueni
ſsſse, quæ nece
ſsſsaria e
ſst cùm exemplum tran
ſscribitur: de quo vide Padillam
in dict. l. 3. C. de diuerſsis reſscriptis, num. 8. Decian,
vbi ſsuprà, v
ſsque
ad
num. 47. vbi quid,
ſsi
ſsimus in antiquis.
Tertiò, vtrùm exemplum de
ſsumptum ab eodem No
*tario, qui originale confecit, plenam fidem faciat? In
quo dubio partem affirmatiuam,
ſscilicet plenè probare,
videtur tenere Bart,
in l. ſsi quis ex argentariis, §. prætor, ff. de edendo, per illum textum intelligendo, provt inducit Padilla, quem
ſstatim referam: idem Bartolus
in leg.
Sempronio, ff. de legatis 2. Baldus, & Aretinus, per illum
textum
in l. vnum ff. de teſstamentis, Bartolus
in princ.
oppoſsitione 2. Salicetus
num. 3. Alexan.
num. 5. Ia
ſson
n. 3. Curtius
num. 11. & Purpuratus
num. 24. in authent. ſsi quis
in aliquo documento, C. de edendo, quos
ſsequitur Padilla
in d.l. 3. C. de diuerſsis reſscriptis, num. 4. & vltra eum
Modern. Pari
ſs. qui in propo
ſsito cæteris aliis elegantius
loquitur
in conſsuet. Pariſs. tit. 1. §. 5. num. 42.
Nec vrget in contrarium textus
in l. 1. §. ſsed ſsi vnum* ff. de bonorum poſsſseſsſsione ſsecundum tabulas, qui expendi
ſsolet ab aliis, qua
ſsi contrarium probet, dum dicit:
Sed
ſsi vnum fecerit quaſsi teſstamentum teſstator, aliud quaſsi exemplum: ſsi quidem id extat, quod voluit eſsſset testamentum,
bonorum poſsſseſsſsio petetur: ſsi verò id quod exemplum erat,
bonorum poſsſseſsſsio peti non poterit, vt Pomponius ſscripſsit. Nam verè textus ille loquitur in
exẽploexemplo, quod quamuis
ab ip
ſsomet te
ſstatore confectum fui
ſsſset,
ſsimplex tamen
erat, nec ab eodem Tabellione
ſsignatum: idcircò nullam
fidem facere pote
ſst, vt aduertunt Glo
ſsſsa
ibi verbo,
exemplum, Alexand.
in d.l. vnum ff. de testamentis, Decius
in dict. authent. ſsi quis in aliquo documento num. 14. Modernus Pari
ſs.
dict. §. 5. num. 42.
Denique tandem, & quarto loco, in
ſstrumentum fa
*ciens mentionem de alio regulariter non probare, per
text,
in dict. authent. ſsi quis in aliquo documento, C. de
edendo, vbi Doctores communiter, & latè equidem explicarunt, Couar.
practicarum, dict. cap. 21. num. 2. verſs.
quod ſsi fiat. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 2. concluſsione 923. per totam, Petrus Augu
ſstin. Morla
Emporij,
tit. 11. de fide inſstrumentor. quæſst. 1. num. 22.
CAPVT XVII.
Ex l. hæreditas, 53. ff. de petitione hæreditatis, vbi
quamplurimorum Authorum traditiones
ex illa lege ſsumptæ improbantur; aliorum
verò placita diſstinctè magis quàm hactenus
explicantur: eum qui nulla bona reliquit, reſstari non poſsſse in effectu, neque eius hæreditatem dici, ſsi nihil ſsit in quo ſsuccedi poſsſsit,
cum Fulgoſsio, & aliis tuendum, coacta ratione demonſstratur, & veriſsſsimo eiuſsdem legis
intellectu adducto, nonnulla, & nouiter &
verè adnotantur per Authorem in hac materia, quæ nullus anteà ſsic conſsiderauerat.
SVMMARIVM.
- 1 Papiniani Iureconſsulti verba, quæ continentur in l.
hæreditas, 53. ff. de petitione hæreditatis, referuntur.
- 2 Teſstari poſsſse, & hæredem ſscribere eum, qui nulla bona
reliquit, neque corporalia, neque incorporalia, atque eius hæreditatem non impropriè dici, ex ſsententia multorum Authorum, quæ improbatur infrà, ex
num. 4. cum ſseq.
- 3 Antonij Gomezij, & aliorum Recentiorum diſstinctio
adducitur, vt ſscilicet teſstari non poſsſsit, qui nulla bona habet, nec habere poteſst actu, & potentia; ille
verò, qui de facto nulla bona habet, tamen potentialiter poteſst habere, teſstari poſsſsit; & de eius veritate
agitur infrà num. 10.
- 4 L. nihil aliud, ff. de verborum ſsignificatione, verba,
contra ſsententiam propoſsitam ſsuprà num. 2. optimè,
& verè ponderata.
- 5 Et reſsolutio quorundam, quæ ex mente Antonij Gomez
deſscendit, nouè improbata per Authorem.
- 6 Nonnulla iura expenduntur, quæ contra ſsuperiorem
opinionem velut expreſsſsa ſsunt: probant enim apertè contrarium aſſumptũaſſumptum, vt hoc num. adnotatur, & ſseq.
-
7 Nec abſsque manifeſsta diuinatione cauillari poſsſsunt,
vel ad certam ſspeciem reſstringi, illorum potiùs rationes generales ſsunt, & generaliter accipiendæ.
- 8 Text, in dict. l. hæreditas, 53. ff. de petitione hæreditatis, malè expendi communiter, nec probare ſsententiam relatam ſsuprà, num. 2. provt hoc num. concludenter, & verè oſstenditur.
- 9 Hæreditas nomen iuris est, & ab ipſsis rebus hæreditariis ſseparatur.
- 10 Antonij Gomez, diſstinctionem adductam ſsuprà, n. 3. ad propoſsitum huius quæſstionis non rectè accommodari, verè, & nouè probatum ab Authore.
- 11 Fulgoſsij, & aliorum opinio præcedenti contraria, ſscilicet
teſstari non poſsſse eum, qui nulla bona reliquit, neque
eius hæreditatem dici poſsſse, refertur, & ab Authore magis probatur.
- 12 D. Spino non percepiſsſse verum intellectum l. hæreditas, 53. ff. de petitione hæreditatis, nec conuenire
eiuſsdem interpretationem rationi illius legis, noua
Authoris conſsideratio in hac materia, & infrà,
num. 27.
- 13 L. hæreditas, 53. ff. de petitione hæreditatis, verus
traditur intellectus, & num. ſseq.
- 14 Hæreditariæ res, antequam hæres adeat, verè in nullius bonis ſsunt.
- 15 Verè enim dominium teſstatoris, morte ipſsius fuit diſsſsolutum.
- 16 Sed attenta iuris fictione, per quam in locum defuncti
hæreditas ſsuccedit, res hæreditariæ in alicuius bonis
videntur eſsſse.
- 17 Idque velut neceſsſsitate cogent e, à iure statutum fuiſsſse,
provt hoc num. adnotatur, vbi ratio redditur.
- 18 Author in hac materia infert nouiter ad nonnulla, quæ per aliquem hactenus ſsic adnotata non erant, &
num. ſseq.
- 19 Angeli, & ſsequacium ſsententiam veram non eſsſse, nec
probari per textum in dict. l. hæreditas, & contrariam Fulgoſsij, probabiliorem videri, & Authori
magis placere.
- 20 Ioannem Corraſsium rectè intellexiſsſse iſstam materiam,
multa tamen prætermiſsiſsſse, quæ ab Authore adnotantur.
- 21 Deceptos communiter Doctores, qui verba dict. l. hæreditas, ad corpora hæreditaria retulerunt, cùm ad
ius tantum referre ea debuiſsſsent.
- 22 Effectus nonnullos in propoſsito huius materiæ ab Antonio Gomezio conſsideratos, habere locum non poſsſse,
ſsi verè teſstatore defuncto nulla bona, aut iura remanſserint.
- 23 Gloſsſsæ interpretatio euidenti ratione conuicta.
- 24 Coſstani obſseruatio quædam in hac materia, ponderata,
& probata per Authorem.
- 25 Hæreditatem propriè dici, cùm teſstator bona, aut iura
reliquerit, licèt are maximo alieno oppreſsſsa, &
num. ſseq.
- 26 Franciſsci Connani opera integrè, atque attentè prælegiſsſse, nunquam Authorem pœnitebit.
- 27 Doctor Spino quare ſsuprà, num. 12. argutus, & notatus fuerit ab Authore.
- 28 Teſstari de iure communi, quare inductum ſsit, cùm diſspoſsitio in tempus inhabile conferatur, quo dominium
bonorum ſsuorum teſstator iam amiſsit, & numer. ſsequenti.
- 29 Teſstandi facultatem, multis de cauſsis inuentam fuiſsſse,
remiſsſsiuè.
- 30 Teſstandi facultatem, ex gratia potiùs competere, quàm
mero iure, ex ſsententia Guil. Bened.
- 31 Vel de æquitate iuris, non de ſsubtilitate, vel de gratia, ex ſsententia Belloni, quæ ab Authore probatur.
- 32 Hæreditas iacens, imaginaria, ſsiue ficta quædam perſsona eſst, in qua continuatur magis, quàm finitur ius
defuncti.
- 33 Hæreditas iacens dominium retinet, & obligationes.
- 34 Belloni lectura, circa dubium propoſsitum ſsuprà, n. 28. commendatur per Authorem, & vide etiam Ioan.
Oinotomi, hoc num. relatum.
- 35 Ruini, & Pariſsij opinionem minimè destruere reſsolutionem traditam ſsuprà, numeris præcedentibus.
- 36 L. peculium naſscitur, ff. de peculio, explicatur.
- 37 D. Petri de Barboſsa reſsolutiones in propoſsito huius
materiæ, qualiter intelligi debeant ex ſsententia Authoris?
PApinianus Iurecon
ſsultus
lib. 7. quæſst. relatus in
l. hæ*reditas, 53. ff. de petitione hæreditat. in hunc modum
ſscribit:
Hæreditas etiam ſsine vllo corpore, imis intellectum
habet: Ex quibus verbis
cõmunitercommuniter deducere,
ſsiue adnotare
ſsolent Doctores, eum, qui nulla bona reliquit,
neq;neque
corporalia,
neq;neque incorporalia, te
ſstari po
ſsſse, &
hæredẽhæredem ſscri
*bere, & eius hæreditatem non impropriè dici, & con
ſsequenter hæreditatem durare,
ſsiue con
ſsi
ſstere po
ſsſse
ſsine
rebus, in quibus con
ſsi
ſstat, vel etiam
ſsi nihil omninò in
hæreditate
ſsit: quod ex illo textu non dubitarunt probare Angelus, & Ca
ſstren
ſsis
ibidem, idem Angel.
in conſsil. 179. col. 3. Paulus etiam
in l. irritum, num. 1. C. ad legem falcidiam. Ia
ſso
in l. 1. num. 83. ff. de legatis 1. Romanus
in l. ſstipulatio hoc modo concepta, num. 36. ff. de verborum obligat. Alciatus
in l. nihil aliud, num. 7. ff. de verborum ſsignificatione. Rebuffus
in l. hæreditas 1. eiuſsdem
tituli, Ripa
in rubrica, ff. ſsoluto matrimonio, num. 44. Peralta
in rubrica, num. 86. &
in l. 3. §. finali, num. 87. ff.
de hæredibus inſstituendis. Cagnolus, dicens hanc e
ſsſse
magis receptam
ſsententiam, in
l. hæreditas, ff. de regulis
iuris. Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris ciuilis,
lib. 10. cap. 5. num. 1. verſs. at Iuriſsconſsulti. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſs. 107. num. 4. vol. 1. & in eum
ſsen
ſsum expendit text.
in dict. l. hæreditas. Antonius Gome
*zius
in l. 3. Tauri, num. 17. in princ. qui tamen non
ſsimpliciter tran
ſsit cum hac
ſsententia, di
ſstinguit potiùs, doctrinâ aliorum Authorum, quos
ibi refert, excitatus, vt
ſscilicet is, qui nulla bona habet, nec habere pote
ſst actu,
& potentia, te
ſstari non po
ſsſsit; ille verò, qui de facto
nulla bona habet, tamen potentialiter pote
ſst habere, te
ſstari po
ſsſsit & ex hoc dicit re
ſsultare notabiles effectus,
quos ibi adducit: & eandem di
ſstinctionem probarunt,
atque præfatâ doctrinâ explicarunt textum in
d.l. hæreditas, idem Antonius Gomezius
in l. 4. Tauri, num. 4. Matienzus
in l. 3. tit. 4. gloſsſsa 7. num. 1. & 2. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Doct. Spino
in ſspeculo, gloſsſsa rubric.
14. part. num. 20. & 21.
Verùmenimverò,
ſsi verum amamus, & mentem Iu
*recon
ſsultorum attentè percipimus, neutra
ſsententia probari pote
ſst, non prima, idque ex verbis Iurecon
ſsulti,
in l.
nihil aliud, ff. de verb. ſsignificat. ibi:
In vniuerſsum ius,
quod defunctus habuit. Quæ in
ſsinitare videntur apertè,
oportere aliquid e
ſsſse in quo
ſsuccedatur, vel
ſsuccedi po
ſsſsit, vt hæreditas dict po
ſsſsit. Nec
ſsatisfacit quorundam
*
ſsolutio
dicentiũdicentium, non ideò minùs
ſsuccedi in ius defuncti,
quòd ille nulla bona reliquerit;
nãnam adhuc in illius ius, tale
quale fuit,
ſsucceditur, & eius per
ſsona repræ
ſsentatur, per
quam repræ
ſsentationem vna per
ſsona efficitur cum te
ſstatore hæres ip
ſse, vt vulgati
ſsſsimum e
ſst, repræ
ſsentationémque non bona,
ſsed aditio facit, vt prædictam
ſsolutionem non ob
ſscurè præ
ſsentiens aduertit Anton. Gomez.
in dict. l. 3. Tauri, num. 17. in princ. Quia vltra alios in propo
ſsito
ſscribentes verè quidem re
ſsponderi pote
ſst negari non po
ſsſse, quin hæres in ius defuncti, tale
quale fuit,
ſsuccedat, & eius per
ſsonam repræ
ſsentet; tamen
non ideò excluditur, oportere aliquod ius e
ſsſse,
ſsiue aliqua bona, aut iura extare, vt hæreditas dici po
ſsſsit. aliàs
ſsi nulla bona
ſsint, nec ius aliquod inueniatur, in quo
ſsucce
ſsſsio dari po
ſsſsit, quo pacto aut iure hæreditas dici
poterit? Nec intere
ſst dicere, quod repræ
ſsentationem
aditio facit, & non bona;
ſsi enim nulla bona aut iura
ſsint, quantuncumque defuncti per
ſsona repræ
ſsentetur,
non inde
ſsequetur hæreditatem dici po
ſsſse, nec in con
ſsideratione haberi debet aditio, quæ nullum ius pote
ſst
transferre, vt inde hæreditas dicatur propriè, argum. text. |
in l. cum hæredes ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, quam pro
ſse
adducit Anton. Gomez,
loco & num. relatis ſsuprà. Sed
contra eum potiùs retorqueri debet, vt indicant manife
ſstè verba illa:
Cum hæredes facti ſsumus, omnia quidem
iura ad nos tranſseunt, poſsſseſsſsio autem, &c.
Secundò, eadem
ſsententia apertè conuincitur ex text.
*
in authent. ingreſsſsi, C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, ibi:
Vtpote nec domini rerum: l. hæreditatem 37. ff. de hæred. vel
act. vend. l. conficiuntur, §. ſsi poſst factum teſstamentum, ibi:
Et de alienis quodammodo rebus teſstatur: ff. de iure
codicil. iuncta Glo
ſsſs.
verbo, te
ſstatur,
ibidem, l. lex Cornelia, ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. in verſsic. ſsi verò viuo
patre, in illis verbis:
Quia non efficitur per eam, vt is, qui
nulla bona in ciuitate reliquit, hæredem habeat: quæ iura
cauillari non po
ſsſsunt, nec ab
ſsque manife
ſsta diuinatio
*ne ad certam
ſspeciem re
ſstringi, vtpote cum eorum rationes generales
ſsint, & generaliter accipiendæ, qua
ſsi
eò tendentes, vt ip
ſsis
ſsic prolatis o
ſstendere velint legi
ſslatores, dominia rerum non habentes,
ſsiue nulla bona
po
ſsſsidentes,
ſsine effectu te
ſstari, tanquam
ſsi de rebus
alienis te
ſstarentur; aut hęredem habere non po
ſsſse eos,
qui nulla bona habent, nec eorum hæreditatem dici
po
ſsſse propriè, aut iuxta communem v
ſsum loquendi intelligentes, qui nulla bona reliquerint.
Tertiò conuencitur ex text.
in dict. l. hæreditas 53. ff.* de petitione hæredit. quæ relatam
ſsententiam nullo modo probare pote
ſst, quoniam eiu
ſsdem legis ratio, & deci
ſsio procedit etiam eo ca
ſsu, quo defunctus inulta bona
reliquit; nam & tunc hæreditas dicitur nullum habere
corpus, & diuer
ſsa e
ſsſse à rebus hæreditariis: hæreditas
* enim nomen iuris e
ſst, & ab ip
ſsis rebus hæreditariis
ſseparatur, vt Bartol. & communiter alij Doctores tradiderunt
in rubrica ff. de acquir. hæred. & po
ſst alios receptam
ſsententiam profitetur Mich. Gra
ſs.
recept. ſsentent.
§. hæreditas, quæſst. 1. num. 2. Connanus
commentariorum
iuris ciuilis, lib. 10. cap. 5. in principio, vbi eorum
ſsententiam non probat, qui res hæreditarias pro ip
ſsa hæreditate po
ſsuerunt. Antonius Gomezius
in dict. l. 3. Tauri, num. 17. in fine, qui eo loco, rectè ex communi adnotauit, regulariter po
ſst mortem alicuius defuncti, aliud
e
ſsſse hæreditatem ex te
ſstamento, vel ab inte
ſstato, aliud
e
ſsſse aditionem hæreditatis, quam facit hæres, aliud e
ſsſse
bona ip
ſsa vel res hæreditarias: in quo ampliùs hic in
ſsi
ſstendum non erit,
ſsed
ſstatim repetendum ad explicationem text.
in dict. l. hæreditas.
Deinde
ſsecunda
ſsententia,
ſsiue di
ſstinctio Antonij
* Gomezij, & aliorum, de qua
ſsuprà, num. 3. ad no
ſstrum
propo
ſsitum accommodari non pote
ſst; nam et
ſsi concedamus, te
ſstari po
ſsſse, & hæredem
ſscribere eum, qui nulla bona habet, habere tamen in futurum pote
ſst: adhuc
verum erit, hæreditatem dict non po
ſsſse, ni
ſsi res aliquæ,
aut iura dentur, in quibus
ſsuccedi po
ſsſsit, nec ex eo, quòd
talis te
ſstamentum faciat, &
ſsine aliquo corpore hæredem habeat,
ſsequetur inde quòd hæreditatem habeat,
ſsi nihil omninò in bonis remaneat, cùm hæc diuer
ſsa
ſsint,
vt
ſsubtiliter, & verè quidem con
ſsiderauit Ioannes Corra
ſsius
in princ. l. qui liberos, num. 25. verſs. nec quicquam,
ff. de ritu nuptiarum. Vltra quem non malè expendi pote
ſst textus
in l. mortuo, 23. ff. de fideiuſsſsoribus, vbi Florentinus Iuri
ſscon
ſsultus, municipij, & hæreditatis æquiparationem facit; &
ſsic quemadmodum municipium
ſsine hominibus non con
ſsi
ſstit
l. ſsicut, §. finali, ff. quod cuiuſsque vniuerſsitatis nomine: ita neque hæreditas
ſsine rebus hæreditariis; vtcumque ergo res
ſsit,
ſsi is te
ſstatus
fuerit, qui nihil habet in bonis, nec aliquid in iure reliquit, te
ſstatus in effectu,
ſsiue hæredem habere non videbitur, nec eius hæreditas propriè dict poterit: vnde non
defuerunt Authores alij, qui à communi errore di
ſscede
*re, & contrariam
ſsententiam libentiùs amplecterentur,
ſscilicet te
ſstari non po
ſsſse eum, qui nulla bona reliquit,
neque eius hæreditatem dici po
ſsſse;
ſsic enim rectiùs exi
ſstimarunt Fulgo
ſsius
in dict. l. hæreditas. Za
ſsius
in l. ſsi
poſst litem, num. 9. ff. de exceptionibus, Ioannes Annibal
in rubrica, ff. ſsoluto matrimonio, num. 440. Corra
ſsius
in princip. l. qui liberos, ff. de ritu nuptiarum, videndus ex
num. 23. verſs. quædam vero ſsunt. Doctor Spino
in ſspeculo* teſstamentorum, gloſsſsa 33. num. 11. qui tamen licèt hanc
partem
ſsequutus
ſsit, non percipit rationem, aut verum
ſsen
ſsum
dict. l. hæreditas, nec illi textui conuenire pote
ſst
eiu
ſsdem Authoris interpretatio, quamuis ip
ſsius doctrina in
ſse vera
ſsit, vt mox dicetur: quapropter planus erit,
* & verus intellectus illius textus, provt
ibi traditur, hæreditatem
ſsolo iuris intellectu con
ſsi
ſstere
ſsine vllo corpore, quia e
ſst ius incorporale ab ip
ſsis rebus hæreditariis
di
ſstinctum, vt anteà dicebam, & luculentius apparebit,
con
ſstituendo in primis. res hæreditarias, antequam hæ
*res adeat, verè in nullius bonis e
ſsſse; id quod expre
ſssè docet Caius Iurecon
ſsultus
lib. 2. Inſstitut. relatus
in l. 1. §. 1. ff. de rerum diuiſsione, Verè enim dominium te
ſsta
*toris morte ip
ſsius fuit di
ſsſsolutum, cùm mors omnia
ſsoluat,
Authent. de nuptiis, §. deinceps, collatione 4. Sed at
*tenta iuris fictione per quam in locum defuncti hæreditas
ſsuccedit, res hæreditariæ in alicuius bonis videntur e
ſsſse, aliàs enim
ſsolâ veritate in
ſspectâ,
ſsecundùm
ſsummam, &
ſstrictam iuris rationem, bona te
ſstatoris deberent e
ſsſse primò occupantis,
l. 3. ff. de acquirendo rerum
dominio l. 1. ff. pro derelicto, l. 48. tit. 28. partit. 3. Ex
* quo voluntates te
ſstatorum effectu carerent, contra rationem textus in
l. 1. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis, & mille
aliorum iurium, quæ pa
ſsſsim admonent, voluntates te
ſstantium modis omnibus ob
ſseruandas e
ſsſse; idcircò eodem iure con
ſstitutum e
ſst, vt po
ſst mortem cuiu
ſsque,
ſsuccederet eius loco per
ſsona ficta, quæ defunctum repræ
ſsentaret, dominiúmqne rerum hæreditariarum retineret, ne bona vacantia viderentur interim, dum hæres
adit, quæ ficta per
ſsona hæreditas dicitur, vt
ſsatis apertè indicant nonnulla iura in propo
ſsito
ſsingularia
l. liber
homo §. 1. verſs. ſsi ſseruus, ff. ad legem Aquiliam, l. denique §. quæſsitum ff. quod vi, aut clam, l. quod ſseruus, ff. de
ſstipulatione ſseruorum, l. 1. §. hæc autem, ff. ſsi quis teſstamento liber eſsſse iuſsſsus fuerit l. eius ſseruum 64. ff. de hæredibus inſstituendis, l. hæreditas 34. & 61. ff. de acquirendo
rerum dominio, & tradunt Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum, Gloſsſs. rubric. 1. part. num. 17. & Gloſsſsa 33. principali, num. 9. & 10. Antonius Pichardus
in rubricas
num. 15. & in §. ſseruus etiam 5. num. 8. Inſstitut. de hæredibus inſstituendis. Papinianus ergo Iuri
ſscon
ſsultus non
ob
ſscurè hoc voluit
in dict. l. hæreditas, 50. ff. de petit, hæred. dum ait,
quòd hæreditas etiam ſsine vllo corpore, iuris
intellectum habet. Agit enim de hæreditate, provt e
ſst
per
ſsona ficta, quæ defunctum repræ
ſsentat, quæ iuris intellectu agno
ſscitur, non oculis cernitur,
ſsicut ea, quæ corpus habent; imò e
ſst diuer
ſsa à rebus hæreditariis, vt
anteà diximus, & ob
ſseruat Doctor Spino
dict. gloſsſsa 33. num. 11. eaque differentia inter ius ip
ſsum hæreditatis,
& res ip
ſsas hæreditarias expre
ſssè con
ſstituitur,
in l. 1. verſs. incorporales, ff. de rerum diuiſsione, & in
§. vnico, verſsic. nec ad rem pertinet, Inſstitut. de rebus corporalibus, &
incorporalibus, l. hæreditas, ff. de verborum ſsignificatione.
Ex quibus ad nonnulla nouiter inferri pote
ſst, quæ
* in propo
ſsito contemnenda non
ſsunt, nec vllus hactenus
ſsic in terminis adnotauit. Et primò infertur, Angeli, &
*
ſsequacium
ſsententiam relatam
ſsuprà, num. 2. veram non
e
ſsſse, nec probari per textum
in dict. l. hæreditas, & contrariam Fulgo
ſsij probabiliorem videri, & multò magis
placere.
Secundò infertur, Ioannem Corra
ſsium, loco & nu
*mero relatis
ſsuprà, rectè intellexi
ſsſse i
ſstam materiam,
aut
ſsaltem dubij propo
ſsiti
ſsuprà ex num. 2. veram re
ſsolutionem a
ſsſsequutum e
ſsſse; multa tamen
ſsilentio prætermi
ſsi
ſsſse, ex his quæ
inferiùs adnotata traduntur.
Tertiò infertur, lap
ſsos fui
ſsſse Doctores omnes, qui
* verba
dict. l. hæreditas, ad corpora hæreditaria retulerunt, cùm ad ius tantùm referre ea debui
ſsſsent, vt
ſsuperiùs o
ſstendimus.
Quartò infertur, Antonij Goraezij doctrinam, aut
* di
ſstinctionem relatam
ſsuprà, num. 3. applicari non po
ſsſse
ad text.
in dict. l. hæreditas, vt anteà dixi; & con
ſsequen|
ter effectus omnes ex illa deductos, con
ſsideratósque ab
Antonio Gomezio, loco relato
ibidem, habere locum
non po
ſsſse,
ſsi vere te
ſstatore defuncto nulla bona, aut iura reman
ſserint; tunc enim nec hæreditas propriè dici
poterit, nec di
ſspo
ſsitio te
ſstatoris aliquid operabitur in
ca
ſsibus per Gomezium adductis, vt de
ſse patet apertè,
nec alia probatione indiget.
Quintò infertur,
ſsu
ſstineri non po
ſsſse interpretatio
*nem Glo
ſsſsæ
in dict. l. hæreditas, verbo,
intellectu, quamuis probauerint eam Fulgo
ſsius, & Alexan.
in rubric. ff.
de acquiren. hæredit. Ioannes Crotus
in præludiis l. qui
liberos, ff. de ritu nuptiarum, num. 24. exi
ſstimantes accipiendum e
ſsſse textum illum in rebus corporalibus, vt
ſsic
ex
ſsententia
eorũeorum, voluerit Iurecon
ſsultus probare dumtaxat hæreditatem dici quamuis defunctus res corporales non reliquerit,
ſsed
ſsolùm incorporales, quæ in iure
con
ſsi
ſstunt, quales
ſsunt illæ, quæ enumerantur in
l. 1. verſs. incorporales, ff. de rerum diuiſsione, & in §. vnico, Inſstitut. de rebus corporalibus, & incorporalibus; &
conſeſequenterconſequenter, vt verba illa,
Sine vllo corpore, ponantur ad
differentiam corporum, quo nomine res quæ tangi, &
videri po
ſsſsunt continentur, vt ve
ſstis, aurum, argentum,
&
ſsimilia,
l. quod dicitur, ff. de impenſsis in rebus dotalibus factis, l. 1. in fine, ff. de dote prælegata. Sed quidem
errore manife
ſsto labuntur Authores ip
ſsi, vt pote, cùm
illius textus ratio, & deci
ſsio
ſsic procedat relictis rebus
corporalibus,
ſsicut
ſsi incorporalia tantùm relinquantur;
nam & tunc hæreditas dicitur nullum habere corpus, &
diuer
ſsa e
ſst à rebus hæreditariis, vt
ſsæpe diximus, nec
pote
ſst prædicta interpretatio conuenire verbis,
dict. l.
hæreditas, maximè illis,
Iuris intellectum habet: nec etiam
deduci debet ex verbis
ſsequentibus,
Sine vllo corpore. Quæ, vt ad eum text. cum iudicio ob
ſseruat Co
ſstanus
*
quæst. iuris, cap. 18. num. 10. & colligitur ex text.
in l.
ſsed ſsi ante, ff. de exceptionibus, ſsic pertinent ad res, quæ videri, & tangi po
ſsſsunt hoc e
ſst ad corporales,
ſsiue quæ corporis appellatione propriè de
ſsignantur,
ſsicut ad incorporales, quæ corporis nomine interdum
ſsignificantur, licèt minùs propriè; atque ita in illo textu, ea verba,
Sine vllo corpore, referenda
ſsunt ad vnas, & alias res, argumento
l. familiæ C. familiæ erciſscundæ, l. etiam, §. non
ſsolum, ff. de petitione hæreditatis, vt
ſsic hæreditas dicatur
non habito re
ſspectu ad res hæreditarias,
ſsiue illæ corporales,
ſsiue incorporales
ſsint.
Sextò infertur, longè differre, quod ad quæ
ſstionem
* no
ſstram attinet, an te
ſstator nulla bona, aut nulla iura
penitùis reliquerit, an verò relinquat aliqua bona, aut
iura, licèt maximo ære alieno
ſsic oppre
ſsſsa, quòd æs alienum. totam hæreditatem ab
ſsorbeat, vt
ſsoluto ære alieno
nulla bona
ſsuper
ſsint; nam primo ca
ſsu locum obtinent
omnia, quæ
ſsuperiùs diximus. Secundo verò ca
ſsu, quo
quis ære alieno maximo grauatus e
ſst, ita vt creditoribus
bona non
ſsufficerent; po
ſsſset nihilominùs cum effectu
te
ſstari, & hæredem
ſscribere, & eius hæreditas verè diceretur cùm defunctus verè dominus fuerit,
ſsiue rerum,
quas reliquit, verum dominium habuerit, argumento
text.
in l. 1. & per totum titulum, ff. quæ in fraudem creditorum; & ideò hæres in illis bonis
ſsuccedit, & antequam adeat, hæreditas ip
ſsa, licèt nullum commodum
allatura
ſsit, non ideò minùs hæreditas dicitur,
l. hæreditatis appellatio 119. ff. de verborum ſsignificatione: facit
text,
in l. qui ſsoluendo, & in l. ei qui ſsoluendo, ff. de hæredibus inſstituendis, & in hanc doctrinam pungit apertè,
&
ſsubtiliter eruditi
ſsſsimus Franci
ſscus Connanus, cuius
* opera integrè, atque attente prælegi
ſsſse nunquam pœnitebit,
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 5. num. 1. in princ. verſs. vt omnia eius dicta, & facta, & ip
ſsum non
referens Doctor Spino
in ſspeculo, gloſsſsa 33. num. 12. in* fine, quem
ſsuprà, num. 12. huius capitis, ideò arguebam & notabam, quòd idemmet Author crediderit hoc intendi
ſsſse, aut probare volui
ſsſse Papinianum Iurecon
ſsultum
in dict. l. hæreditas; po
ſstquam enim Glo
ſsſsæ intellectum improbauit
ibi, verius dicendum con
ſstituit, iuxta præfatam doctrinam accipiendo illum textum, quæ tamen licèt in
ſse vera
ſsit, & per totam
hanc illationem à me probata, tamen ex illo textu minimè deducitur, in quo hæreditas
ſsic iuris intellectum
habet, bonis multis liberè & ab
ſsque vllo onere relictis,
ſsicut
ſsi maximo ære alieno oppre
ſsſsa
relinquãturrelinquantur: ex aliis
ergo iuris principiis, non ex illo textu deduci debet præfatum a
ſsſsumptum.
Septimò infertur ad re
ſsolutionem dubitationis cu
*iu
ſsdam,
ſscilicet, cùm te
ſstator di
ſsponat de rebus
ſsuis in id
tempus, quo earum dominus futurus non e
ſst, quia te
ſstamentum, & di
ſspo
ſsitio
ſsua accipit vires po
ſst mortem,
quæ omnia
ſsoluit, & di
ſspo
ſsitio licèt fiat tempore habili,
quo e
ſst dominus, tamen eius effectus confertur in temtus inhabile, quod de iure fieri non pote
ſst: quare
inquãinquam,
de iure communi inductum
ſsit, vt quis te
ſstetur; videbatur enim quòd nullus te
ſstari po
ſsſsit, quia effectum di
ſspo
ſsitionis confert in tempus inhabile, quo dominium bonorum
ſsuorum ami
ſsit.
Et quidem in eo dubio præmittendum e
ſst Primò, te
*
ſstandi facultatem multis de cau
ſsis inuentam fui
ſsſse, de
quibus videndi
ſsunt Guillielmus Benedictus
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, te
ſstamentum,
el primero,
num. 6. 7. & 8. Portuis, & Nonius
in princ. Inſstitut. de
teſstamentis, Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. in
præfatione 1. part, ex num. 29. v
ſsque in
finem.
Secundò præmittendum e
ſst, te
ſstandi facultatem ex
* gratia potiùs competere, quàm ex mero iure, vt opinatur Guilliel. Benedict. loco relato
num. præcedenti, n. 5. vel de æquitate iuris, non de
ſsubtilitate, vel de gratia, ex
*
ſsententia Belloni, quæ verior videtur,
in rubrica Inſstit.
de teſstamentis, ſsecunda quæſst. principali, in fine, verſs. concludo ergo, qui tamen videndus e
ſst per totam illam quæ
ſstionem: vtcumque tamen
ſse habeat res prædicta, ce
ſsſsare inconueniens,
ſsiue dubium propo
ſsitum, quia licèt vltima te
ſstatorum voluntas, & di
ſspo
ſsitio conferatur po
ſst
mortem, quæ omnia adimit, vt certum e
ſst, tamen per
legem proui
ſsum e
ſst, vt
ſsuprà diximus, inducendo hæreditatem iacentem, quæ imaginaria,
ſsine ficta quædam
* per
ſsona e
ſst, in qua continuatur magis, quàm finitur ius
* defuncti,
ſsic vt illa retineat dominium, obligationes, &
alia, quæ te
ſstator ip
ſse viuus po
ſsſset retinere, & magis videatur tran
ſslatum, quàm perditum dominium, atque
executio tantùm fieri po
ſst mortem eius, quod perfectè di
ſspo
ſsuit in vita te
ſstator, vt optimè declarant Ca
ſstren
ſsis
in rubrica, ff. de acquirenda hæreditate. & Ia
ſson
ibi,
num. 5. Peralta
in rubrica, ff. de hæredibus inſstituendis,
num. 137. Carolus Sigonius
de antiquo iure Romanorum,
cap. 11. & in terminis no
ſstris dubitationem
ſsuperiorem
ſsic eleganter explicat Nicolaus Bellonus
in princ. Instit.* de testamentis, dict. 2. quæst, principali, num. 3. vbi optimè
ſsatisfacit aliis dubiis, quæ in idem tendunt, vt cùm
nece
ſsſse fuerit, omninò videri debeat prædictus Author,
vltra quem
ſsic etiam intelligunt præfatum dubium D.
Franci
ſscus Sarmientus
de redditibus Eccleſsiaſsticis, part. 4. cap. 5. num. 7. in fine, & num. 8. D. Spino
in ſspeculo, Gloſs.
rubricæ, 1. part. num. 17. per totum. Elegantius Ioannes
Oinotomi
in rubrica, Institut. de teſstamentis, ex num. 5. v
ſsque ad
num. 11. Et verè pro illis optimè faciunt quamplurima iura, ac inter alia text.
in l. non minus, verſs. 1. ff.
de hæredibus instituendis, l. hæreditas, 1. & 2. ff. de acquirendo rerum dominio, l. mortuo, ff. de fideiuſsſsoribus, l. ſsi is
qui pro emptore, in fine, ff. de vſsucapionibus, §. ſseruus etiam
alienus, Inſstit. de hæredibus inſstituendis, & pungit in
idẽidem Barbo
ſsa, qui prædictos non refert, in
3. part. rubricæ,
ff. ſsoluto matrimonio, n. 16. vbi dumtaxat expendit text.
in dict. l. non minus, & num. 17. infert ad nonnulla, quæ huic materiæ non impropriè conueniunt.
Octauò infertur, prædictæ re
ſsolutioni, aut doctrinæ hactenus traditæ minimè aduer
ſsari Ruini opinionem
*
in rubrica, ff. ſsoluto matrimonio, n. 94. & Pari
ſsij
n. 220. a
ſsſserentium vniuer
ſsitatem,
ſsiue ins vniuer
ſsale non extingui rebus omnibus vniuer
ſsitatis extinctis,
ſsiue nulla earum exi
ſstente, per text.
in l. peculium naſscitur, ff. de pe*culio: qui textus aliàs etiam
ſsolet ponderari aduer
ſsus ea,
|
quæ
numeris præcedentibus adnotauimus. Sed verè prædictorum Auctorum
ſsententiam non probat; nam præterquam quod Socinus
num. 45. & Socinus iunior
n. 27. 3. part. in eadem rubrica ff. ſsoluto matrimonio, contrarium tenuerint, & di
ſstinctione componat eos Barbo
ſsa
3. part. eiuſsdem rubricæ, dict. num. 17. ex alio non ob
ſstat
illius textus deci
ſsio, quòd Iurecon
ſsultus loquitur, quando res aliquæ peculiares pereunt, vt inquit Marianus
in
l. 1. eiuſsdem tit. ff. ſsoluto matrimonio, num. 27. vltra quem
addendum e
ſst, quòd et
ſsi omnes res peculiares perirent,
&
ſsic præ
ſsens peculium extingueretur; tamen facultas,
&
ſspes, aut aptitudo habendi peculium duraret, ni
ſsi
expre
ſssè a domino adempta fui
ſsſset. Quod clarè in
ſsinuat
Iurecon
ſsultus
in verſsiculo, moritur, illus l. & notat Glo
ſsſsa
ſsecunda
in l. quæſsitum 31. ff. de peculio: &
ſsic peculium adhuc dict pote
ſst. Verùm in terminis quæ
ſstionis
no
ſstræ;
ſsi mortuo te
ſstatore nihil omninò remaneat, facultas, aut
ſspes habendi bona extinguitur omninò; ideóque licèt ius illud intellectuale adhuc duret, tamen propriè hæreditas eius dici non poterit, qui nulla bona reliquit: &
ſsic debent intelligi quæ in propo
ſsito
dict. l. hæ*reditas, adnotauit D. Petrus de Barbo
ſsa
dict. 3. part. rubricæ. ff. ſsoluto matrimonio, num. 17. verſs. ſsi verò loquamur de vniuerſsitate. Ea etiam, quæ in propo
ſsito huius
capitis, & breuiter nimis adduxit Simon de Pretis
de interpret at. vltim. volunt, lib. 2. interpretat. 2. ſsolutione 3.
num. 1. & 2. & ſsequent. fol. 209.
CAPVT XVIII.
Teſstamentum à marito, & vxore, vel à duobus
aliis ſsimul confectum; vtrùm à ſsuperuiuenti
pro ſsua parte, vel in ſsolidum reuocari poſsſsit? Quid in Maioratu, aut in melioratione ſsimul
facta ab eiſsdem, tam de iure communi, quàm
de iure Regio: quid ſsi ſsuperuiuens aliquid
conſsecutus eſst ex bonis coniugis prædefuncti? Quid denique de vſsufructu, aut
de fructibus ab eodem perceptis in caſsu
reuocationis; vel an hæreditatis aditione, fructuúmve perceptione, ſsuperuiuens
videatur onus non reuocandi diſspoſsitionem
ſsibi impoſsitum agnouiſsſse, & de aliis multis
prædictis connexis, quæ eſsſse vulgata, &
multis in locis tractata fatetur Author, ideò tamen eorum diſsputationem prætermittere
noluit, vt accurata equidem, & diligenti explanatione, quæ hactenus in propoſsito ſscripta erant ab aliis, hoc loco recenſseret in vnũvnum,
& alibi quærendi in futurum cæteros excuſsaret; tum etiam, vt dictis adhuc quamplurima, & nouiter, & verè adjiceret, quæ diſstinctè ſsic, & dilucidè explicata, ſsuóque ordine compoſsita nullibi anteà fuerant.
SVMMARIVM.
- 1 Author reddit rationem, quæ præcipuè mouit eum, vt
huius capitis diſsceptationem ſsuſsciperet, de qua multis in locis egerunt anteà permulti, & ibidem huiuſsce rei vtilitatem oſstendit.
- 2 Author recenſset in vnum quamplures Authores, quos
pro huius capitis dilucida explanatione, attentè, atque originaliter prælegiſsſse fatetur, & tribus num.
ſsequentibus.
- 3 Burgos Salon de Paz tractatu, atque reſsolutione quæstionum huius capitis, antecellit alios multos; idcircò videndus erit omninò.
- 4 Aluarum ValaſcũValaſcum propoſsito quæſtionũquæſtionum huius capitis
cæteris quidem elegantiùs loqui, & ſeptẽseptem dubiis propoſsitis, rẽrem hãchanc distinctè magis, quàm alios explicaſsſse.
- 5 Pelaez à Mieres, in hac materia latiùs loquutũloquutum, quàm
Molinam, & trium caſsuum diſstinctione, nonnulla
adnotaſsſse, ad quæ alij anteà non ſsic animaduertebant.
- 6 Teſstamentum poteſst à duobus, vel à pluribus in eadem
charta, aut ſscriptura confici, idque ex communi omnium Doctorum placito; ſsic, vt nullus in hoc diſsſsentiat.
- 7 Teſstamentum cùm faciunt duo, plureſsve in eadem
ſscriptura, aut charta, tunc, quot ſsunt perſsonæ teſstantes, tot eſsſse teſstamentæ cenſsentur: in quo etiam
conueniunt omnes Doctores, nec vllus in hoc diſsſsentit.
- 8 Teſstamentum à duobus in eadem charta, aut ſscriptura
confectum, vnicam tantùm ſsolemnitatem requirit,
non duplicatam; nam etſsi duo teſstamenta cenſseantur,
non vnum teſstamentum: ſsolemnitas tamen illa vno
contextu adhibita ſsic refertur ad omnes perſsonas
teſstantes, vt pro vnoquoque ſseparatim adhibita cenſseatur.
- 9 Quod procedit, quoad numerum teſstium, ſsigilla, ſsubſscriptiones, vnicam contexturam, & reliqua, quæ plurium perſsonas poſsſsunt reſspicere; non verò quoad
ea ſsolemnia, quæ ab ipſsis testatoribus debent peragi,
quia talia ab ipſsis teſstatoribus, & à ſsingulis eorum
debent fieri, vt latiùs hoc numero explicatum traditur, remiſsſsiuè.
- 10 Et iuxta ea, intelligenda dicit Author nonnulla, quæ non ita diſstinctè, aut abſsolutè in propoſsito adnotauit
Andreas Gail.
- 11 Teſstamentum vxoris, & mariti an validum ſsit, in quo
maritus ſsua manu ſse hæredem ſscripſsit.
- 12 Teſstamentum viri ſsua manu factum, in quo ille vxorem hæredem inſstituit, valere debet, etſsi non valeat
teſstamentum vxoris inſstituentis virum, manu ipſsius
viri ſscriptum, contra Luſsitanum Gamam, cum Beccio, & ipſsius Gamæ Additionatore.
- 13 Teſstamentum in quo maritus & vxor ſse adinuicem &
reciprocè hæredes inſstituunt, validum eſsſse, ex ſsententia communi.
- 14 Et rationibus nonnullis, quibus mouetur D. Franc.
Sarmientus, vt contrariam ſsententiam tueatur, facilè, & verè quidem reſsponderi poſsſse, prælectis his,
quæ in propoſsito adnotauit Valaſscus, hoc numero ab Authore relatus.
- 15 Pactum reciprocum inter coniuges de ſsuccedendo, an
valeat tam de iure communi, quàm de iure Regio: vbi nonnulla conſsiderauit Author ad quæ nullus anteà reſspexit.
- 16 Teſstamentum à marito & vxore, vel à duobus aliis confectum ſsimul in eadem ſscriptura, aut charta, poteſst
ab altero pro parte ſsua reuocari, ex ſsententia multorum Authorum.
- 17 Quæ & iure, & rationibus concludentibus fulcitur, per totum numerum.
- 18 Et extenditur, vt procedat, ſsiue alter reuocauerit in vita
eius, qui ſsimul cum eo diſspoſsuit, ſsiue etiam poſst eius
mortem; nam in vtroque caſsu, indiſstinctè reuocatio
fieri poteſst, provt hoc numero adnotatur.
- 19 Dummodò reuocetur dumtaxat quoad partem reuocantis, quia quoad alios non reuocantes, firmum remanet teſstamentum.
- 20 Secundò extenditur, vt procedat, etiamſsi teſstamentum
ſsimul faciant coniuges in fauorem alicuius, vel aliquorum, vel vt vtriuſsque proximi hæredes bona ſsua,
aut aliquam partem eorum accipiant; nam adhuc
vno ex coniugibus mortuo, ſsuperſstes iure potest diſspoſsitionem ſsuam reuocare, provt latiùs explicatum
traditur remiſsſsiuè.
- 21 Teſstamentum ſsi maritus, & vxor ſsimul fecerunt, &
cùm conueniſsſsent de instituendo aliquem hæredem,
fortè conſsanguineum, vt frequenter accidit, implendo promiſsſsa, eum hæredem inſstituerunt, vnuſsquiſsque
pro parte ſsua, & vno mortuo, alter teſstamentum re|uocauit; nihilominùs tamen firma erit inſstitutio,
quam fecit præmortuus, ex ſsententia quorundam.
- 22 Qui crediderunt procedere id, etiamſsi ex præfatione
inſstitutionis, aut ex aliis verbis diſspoſsitionis conſstare poſsſset, non aliter inſstituturum præmortuum, quàm
ſsi alter promiſsſsa obſseruaret.
- 23 Sed veretur quidem Author, ne forſsan contrarium dici poſsſsit, ex his, quæ in materia noſstra tentauit Mieres, relatus hoc num. & vide infra num. 67.
- 24 Teſstamentum, aut vltimam aliam diſspoſsitionem quamcunque, ſsi ponamus à duobus ſsimul, in fauorem alicuius, vel vt Maioratus inſstitueretur, aut opus aliquod pium perageretur, ſsic confectam, vt verba eiuſsdem, conditionem, aut modum præ ſse ferre videantur,
tunc equidem communes Doctorum reſsolutiones circa confirmationem teſstamenti pro parte præmortui,
aut fructus à ſsuperſstite perceptos non reſstituendos,
obtinere non poſsſse, provt hoc num. adnotatur, & vide latius infrà, ex num. 70.
- 25 Teſstamentum cùm fecerunt maritus, & vxor ſsimul, in
caſsu propoſsito ſsuprà, num. 21. non procedere reſsolutionem traditam ibi, ſsi probetur dolo alterius inductũinductum inſstituentem; tunc enim pro parte eius auocaretur
hæreditas à venientibus ab inteſstato, vt hoc num. adnotatur: vbi Ludouici Molinæ reſsolutio generalis
in propoſsito nouiter expenditur, & ad vtrumque forum applicatur.
- 26 Teſstamentum cùm faciunt maritus, & vxor, vel alij
duo ſsimul, in eadem ſscriptura, aut charta, coniunctimque de bonis ſsuis diſsponunt, vel aliquo modo;
aut nominatim in aliquam cauſsam expendi illa decernunt: vſsque adeò ſsuperſstes pro ſsua parte eam diſspoſsitionem reuocare poteſst, vt defunctus ex hac reuocatione deceptus, non videatur, nec illi ex hoc aliqua fraus, aut iniuria facta fuiſsſse cenſseatur.
- 27 Cùm notum ſsit omnibus, eam conditionem actum illum
ex ſsui natura ſsortiri.
- 28 Nec poſsſse quem pactione aliqua ad non mutandum
ſsuum testamentum adſstringi.
- 29 Sibíque imputare debere, qui cùm remediis opportunis
vti potuiſsſset, ne propria voluntas illuſsoria redderetur, nevè alterius ſsimul ſsibi teſstantis diſspoſsitio reuocari poſsſset ab eo, non ſse præuenit.
- 30 Damnúmque ex hoc contingens æquo animo pati debet, cùm magis propriâ culpâ, & negligentiâ ſsuâ,
quàm aduerſsarij fraude id contingat.
- 31 Eo magis, quòd damnum hoc promiſscuum est, & caſsus communis; nam & poterat prius ſsuperuiuens mori, quàm defunctus: & tunc defunctus eiuſsdem conditionis eſsſset, cuius & nunc viuens; & ob id onus diſsſsimile non fuiſsſse, nec æquale diiudicari non poteſst.
- 32 Teſstamentum à coniuge ſsuperſstite pro ſsua parte reuocari poſsſse, quamuis maritus, & vxor ſsimul teſstentur, & in aliquam cauſsam ſsua bona ſsimul expendi,
aut conuerti conſstituant, & vtriuſsque bonorum vſsufructu ſsuperuiuentem frui cauerint expreſssè, ſsuperuiuénſsque alio mortuo, prædicto vſsufructu fuerit
fruitus, vt hoc num. latiùs explicatum traditur, remiſsſsiuè.
- 33 Teſstamentum in eadem ſscriptura ſsi maritus, & vxor
faciant ſsimul, & in teſstamento, ipſsum teſstamentum
non reuocandi onus expreſssè fuiſsſset conſstitutum, &
ob id fructus ſsuperuiuenti illicò aſsſsignarentur, quòd
nec hæreditatis aditione, nec fructuum perceptione,
prædictum onus acceptatum videtur, nec fieri poteſst
irreuocabile teſstamentum.
- 34 Maioratus, aut melioratio, à viro & vxore ſsimul
inſstitutus, ab vno illorũillorum, altero mortuo reuocari valet.
- 35 Niſsi tempore facti Maioratus, aut meliorationis, vel
posteà antequam alter eorum reuocaret, poſsſseſsſsio bonorum, aut ſscriptura Maioratus coram Tabellione
tradita ſsit, vel melioratio ob cauſsam oneroſsam fuerit
facta ſsecundùm formam l. 17. & 44. Tauri; tunc
enim reuocatio non permitteretur.
- 36 Vel niſsi ex ſscriptura Maioratus, quem vir, & vxor
conſstituerunt conſstaret, quòd vnus ſsine altero Maioratum illum non conſstituiſsſset, neque alioquin feciſsſset,
vt latiùs probatum traditur, remiſsſsiuè.
- 37 Deinde, niſsi maritus, & vxor faciant ſsimul contractum incertum in tenore Maioratus, vel meliorationis, in quo vnus alteri inuicem promittit, quòd nunquam diſscedet à tali contractu; nam tunc coniux ſsuperſstes reuocare non poterit, vt etiam latius probatum hoc numero traditur, remiſsſsiuè.
- 38 Ac denique, niſsi maritus ipſse ſsolus testetur ex conſsenſsu vxoris, conſstituátque Maioratum, aut meliorationem de bonis tam ipſsius, quàm vxoris faciat; tunc
enim mortuo marito, eius morte confirmatur hæc vltima voluntas, tam quoad bona viri, quàm quoad
bona vxoris, vt hoc num. latiùs probatur.
- 39 Extenditúrque, vt procedat non ſsolùm de iure communi, ſsed etiam de iure Regio poſst deciſsionem l. 17.
& 44. Tauri, ex ſsingulari declaratione D. Ioannis
Guttierrez, quæ laudatur & probatur de Authore.
- 40 Et duo etiam circa eam nouiter adnotantur.
- 41 Teſstamentum de bonis tam ipſsius, quàm vxoris, ſsi faciat maritus ſsolus ex conſsenſsu vxoris, ſsolùm operatur vnum effectum, quòd licèt ipſsa poſsſset reuocare,
ſsi faceret testamentum; tamen ex quo conſsenſsit, reuocare non poterit, ſsed non operatur effectum, vt
poſsſsit pater inter filios diſsponere, nec eos in Legitima ampliùs grauare in bonis vxoris, ex ſsententia
Roderici Suarez, quæ ab Authore probatur, & nouiter declaratur.
- 42 Maioratum de re vxoris ſsi faciat maritus conſsentiente vxore ipſsa, an poſsſsit filius primogenitus petere
aliquid in vita patris, ſsi mater ſsit mortua: vbi Pelaez à Mieres ſsententia refertur, & nouiter explicatur.
- 43 Roderici Suarez, dubium, quod ipſse determinare auſsus
non est, ſsed cogitandum reliquit, verè & eleganter
explicatum ab Authore.
- 44 Maioratum de omnibus bonis vxoris ſsuæ, ſsi maritus
conſsentiente ipſsa inſstituerit, licitè poteſst vxor reuocare illum, ex quo nulla bona ei ſsuperſsunt, de quibus teſstari poſsſsit, & quia eſsſset facere donationem omnium bonorum, quæ à iure reprobatur.
- 45 Maioratum maritus ſsi de conſsenſsu vxoris, & de bonis
illius inſstituat, & poſsteà reuocet Maioratum, ad
quem debeant pertinere res Maioratus? difficillima
quæſstio, in qua Gregorius Lopez cogitandum reliquit: alij verò Authores ampliùs non inſsiſstunt, ſsic
potiùs tranſseunt cum illo.
- 46 Inſsiſstit tamen, ac de veritate eius veretur Azeuedius
ſsolus hoc num. relatus.
- 47 Author verò, vt rem hanc ſsubobſscuram quidem, &
valdè dubiam explicet, nonnulla adnotare conſstituit,
ex quibus cùm occaſsio ſse offerat, faciliùs diffiniri
poſsſse dubium prædictum exiſstimauit.
- 48 Et in primis conſstituit, negari non poſsſse, quin in caſsu
prædicto, iuſstam habuerit dubitandi rationem Gregorius Lopez, provt latiùs adnotatur hoc num.
- 49 Secundò conſstituit, in propoſsita ſspecie, vtcunque res ſse
habeat, bona huiuſsmodi penes maritum remanere
non debere, nec ipſsum vllo modo poſsſse de illis diſsponere.
- 50 Tertiò conſstituit, quæſstionem, aut litem ſsuper bonis
prædictis, inter eum qui nominatus fuit ad Maioratum, & ſsucceſsſsores ab inteſstato futuram, aut forſsan cum hæredibus, ſsi hæredes ex teſstamento fuiſsſse
contingeret, maritum verò excludendum omninò, nec
iure aliquo poſsſse litem mouere.
- 51 Quartò constituit, in caſsu prædicto, bona quidem libera remanere, nec vinculo, aut Maioratui ſsubiecta, idque non ex ratione conſsiderata per Azeuedium, ſsed aliâ longè diuersâ ad quam in propoſsito
nullus hactenꝰhactenus animaduertit, vt hoc num. adnotatur,
vbi etiam dicitur ex reuocatione Maioratus facta à | marito, ad quem res vxoris debeant pertinere?
- 52 Quintò constituit, in fauorem eius, qui nominatus fuit
ad MaioratũMaioratum, non vrgere nonnulla, quæ de iure iam
quæſsito ex conſsenſsu vxoris non tollendo, atque ex doctrina Bartoli in l. qui Romæ, §. Flauius, ff. de verbor. oblig. Azeuedius adduxit, quibus breuiter, &
verè ſsatisfacit Author.
- 53 Sextò conſstituit, rationem, & reſsolutionem ſsuperiùs
traditam, æqualiter etiam militare, cùm Maioratus à marito ex conſsenſsu vxoris factus eſst, de bonis
tam ipſsius, quàm vxoris, ſsicut in ſsuperiore, cùm de
re tantùm vxoris factus eſst, de conſsenſsu ipſsius; &
tunc non malè vrgere rationem, quam Azeuedius
adduxit.
- 54 Septimò tandem conſstituit, præfatos Authores notâ aliquâ dignos quidem eſsſse, eo quòd ſsupponentes pro
certo, licere marito iure ipſso, Maioratum de re vxoris ſsic institutum reuocare, dubitare non debuerint
admiſsſso eo, an remaneret Maioratus: quomodo enim
Maioratus remanere, aut ſsubſsiſstere poterat, diſspoſsitione reuocata, ex qua initium ſsumere debuiſsſset,
aut quo titulo poſsſset nominatus petere Maioratum?
- 55 Teſstamentum cùm à duobus fit in eadem ſscriptura, aut
charta, poſsito, quod certum eſst, licere ſsuperuiuenti
pro ſsua parte reuocare illud, etiamſsi vſsufructu, aut
fructibus bonorum, alióve commodo fructus ſsit, atque
etiamſsi in teſstamento onus non reuocandi teſstamentum ipſsum expreſssè fuiſsſset iniunctum, an teſstamentum dicto in caſsu reuocans, perceptos fructus, ſsiue
commodum ex teſstamento ſsibi proueniens, reſstituere
ſsit adstrictus?
- 56 In quibus terminis quæſstionem proponit Burgos Salon
de Pace, & eam non diſsſsoluit, dumtaxat dicit, complura ad vtrãquevtramque partem expendi poſsſse, & nonnulla
videnda eſsſse, quæ hoc num. adducuntur, & de inductione eorum nouiter agit Author ex num. ſseq.
- 57 Expenditur text. in l. cùm donationis, C. de tranſsactionibus, de quo agitur, & de ſsententia Gloſsſsæ ibidem, & Alexandri conſsil. 113. Perſspectis his, ex
num. 19. lib. 6. in propoſsito inducitur.
- 58 L. Imperator, §. cùm quidam, ff. de legatis ſsecundò, verè induci non poſsſse, circa propoſsitum quæſstionis ſsuperioris, provt hoc num. nouiter aduertit Author.
- 59 L. 2. tit. 4. partit. 6. quam in quæſstione ſsuperiori Burgos de Pace expendit, in neutram partem induci poteſst, provt hoc num. adnotatur.
- 60 Ludouicum Molinam in dubio propoſsito ſsuprà, ex
num. 55. nihil reſsoluiſsſse, ſsed dixiſsſse dumtaxat, videnda eſsſse ea, quæ circa id congeſsſserunt nonnulli Authores, qui hoc num. præcitantur.
- 61 Quorum omnium reſsolutiones ab Authore diligenter
prælectæ, quid in propoſsito euincant, & nouè, & verè hoc num. adnotatur.
- 62 Alphonſsum de Azeuedo non tractaſsſse præfatam quæstionem, ſsed remiſsſse ſse ad alios, qui etiam certam
reſsolutionem non tradiderunt.
- 63 Aluarum Valaſscum in conſsultatione 7. num. 7. latiùs ſse habuiſsſse circa quæſstionem, de qua ſsuprà, ex
num. 55. nihil tamen dixiſsſse ex his, quæ ab Authore
adnotata fuêre num. præcedentibus, & in effectu
ſsententiam ſsuam interpoſsuiſsſse in fauorem eius, qui
fructus percepit, vt eorum restitutioni obnoxius non
ſsit, quamuis pro ſsua parte testamentum mutauerit.
- 64 In id tamen præcitaſsſse Authores nonnullos, qui eiuſsdem
reſsolutionem non iuuant, provt hoc num. nouiter,
& verè adnotatur.
- 65 Author verò, vt in præfato dubio ſsententiam ſsuam interponat, nonnulla conſstituere neceſsſsarium duxit; in
primis, dubij prædicti exemplum, aut caſsum tripliciter proponi poſsſse, vt hoc num. diſstinctè magis,
quàm anteà erat, adnotatur.
- 66 Secundò conſstituit, præmittendum eſsſse vnum caſsum,
in quo nullus equidem dubitare poterit, nempe, quando in caſsu reuocationis ſsuperſstitis, expreſssè cautum fuerit, quid de hæreditate, aut de fructibus bonorum
præmortui fieri debeat. provt latiùs hoc num. adnotatur.
- 67 Tertiò conſstituit, quid dicendum ſsit, quando expreſssè cautum non reperitur in caſsu reuocationis ſsuperſstitis; tamen ex aliis coniecturis, aut ex præfatione
diſspoſsitionis apparet, non aliter ſsic diſspoſsiturum præmortuum, aut non aliter fructus relicturum, quàm
ſsi ſsibi certus eſsſset, diſspoſsitionem ſsuam, promiſsſsáve
obſseruaturum ſsuperuiuentem, & vide ſsuprà, n. 22.
& 23.
- 68 Quartò conſstituit, in caſsu dubio, morte præmortui, teſstamentum, diſspoſsitionémve adeò confirmari, vt
quamuis ſsuperuiuens, pro parte ſsua immutauerit,
adhuc alterari non debeat diſspoſsitio pro parte ſsua,
nec etiam fructuum, alteriuſsve commodi reſstitutioni obnoxius ſsit ſsuperuiuens.
- 69 Quod limitari, aut explicari debet dupliciter, primò vt notauimus ſsuprà, num. 25. ſsecundò vt ibidem notauimus, num. 37.
- 70 Quintò & vltimò conſstituit, aduertendum eſsſse ad ea,
quæ dicta fuêre ſsuprà, numer. 24. vt ſscilicet, cùm
verba talia ſsint, quod modum, aut conditionem præ ſse ferre videantur, tunc equidem obſseruari debeat
reſsolutio tradita ibi, quæ hoc num. & ſseq. latiùs
confirmatur, atque exornatur.
- 71 In conditione id poni poteſst, quòd in diſspoſsitione poſsitum, minimè arctaret.
- 72 Liberationem à Titio Sempronio conceſsſsam hac conditione, ſsi Sempronius Titium hæredem fecerit, validam eſsſse ex ſsententia multorum.
- 73 Conditionis defectus ſsemper habet oculos retrò, videlicet ad tempus diſspoſsitionis, vt actus annullari, aut
reſscindi debeat cum fructibus.
PRo ab
ſsoluta, & di
ſstincta huius Capitis explicatione, in primis aduertere nece
ſsſsarium duxi, quòd
* tran
ſscribendi vitium ab in
ſstituto, & conditione mea licèt multùm abhorreat, vt
alio cap. huius libri, ſsuperiùs
dixi; nihilominus tamen di
ſsceptationem hanc, de qua
multis in locis egerunt anteà permulti, ideò non prætermittendam exi
ſstima
ſsſse, quòd eam in praxi adeò frequentem e
ſsſse
ſsciam, vt nulla equidem frequentior
ſsit,
aut quæ a
ſsſsiduè magis in cau
ſsis etiam graui
ſsſsimis occurrere
ſsoleat; quam ob rem gratum quidem, & iucundum Lectori futurum credideram,
ſsi omnibus originaliter, atque attenta mente prælectis, qui hactenus in
propo
ſsito
ſscrip
ſserunt, ex ip
ſsis certas, aut communi Scribentium omnium placito receptas magis conclu
ſsiones
elicerem, vt in futurum, cæteros tantorum Authorum
lecturâ grauari nece
ſsſse non
ſsit;
ſsed in
ſspectis his, quæ
hoc capite di
ſstinc
ſstione, atque re
ſsolutione adnotantur,
aliorum
ſscripta per
ſscrutandi onus effugiant, & quamplurima vltra ip
ſsos adnotata videant, quæ non ab
ſsque
ingenti labore, a
ſsſsiduáque Scribentium omnium lectura,
ſsic animaduerti, aut di
ſstingui potui
ſsſsent, nec alibi
repedentur
ſscripta.
Deinde &
ſsecundò loco con
ſstituendum e
ſst, pro dilu
*cida huiu
ſsce rei explicatione, vltra ordinarios in multis
locis, & alios plures ex Antiquioribus. quos ideò omitto, quia à
ſequẽtibussequentibus præcitantur, eos Authores originaliter à me prælectos, qui vtilius, atque ex profe
ſsſso magis tractarunt, & videndi erunt omnino Rodericus Suarez
in l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso teſstamento,
in 5. limitatione, in verſs. ad prædicta facit in ſsimili, folio 73. & 74. v
ſsque ad
verſsiculum, limita etiam. Gregorius Lopez
in l. 9. tit. 13. partit. 5. in gloſsſs. 1. & in l. 2. titul. 15. partit. 2. verbo, el mas propinquo,
verſs. ſsed pone
quòd maritus, & vxor. Tiraquel.
de primogenitura, q. 68. vbi vide omninò, & vide etiam
quæſst. 8. Petrus Pechius
de teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 17. cap. 18. & cap. 19. vbi multa dicit in propo
ſsito non contemnenda. Bernardus Diaz
regula 735. Burgos Salon de Pace, qui tracta
*tu, atque re
ſsolutione quæ
ſstionum huius capitis, ante|
cellit alios multos; idcircò videndus erit omninò
in l. 3. Tauri, in 2. part. concluſsione 6. ex num. 1213. v
ſsque ad
num. 1240. & in conſs. 2. ex num. 16. v
ſsque ad
num. 50. Iulius Clarus
lib. 3. receptarum sententiarum, §. teſstamentum, quæſst. 60. Menchaca
de ſsucceſsſsionum. reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 10. & 11. & controuerſsiarum illuſstrium, lib. 1. cap. 12. num. 9. Andreas Gail.
præſsticarum obſseruationum.
lib. 2. obſseruatione 117. Ioachimus Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum. centuria 1. obſseruatione 8. per totam. Tellus Fernandez
in l. 17. Tauri, num. 13. & 14. Antonius Gomezius
in l. 22. Tauri, num. 18. Couarruuias
in rubrica de teſstamentis, 2. part. num. 8. Caualcanus
deciſsione 12. num. 18. & 19. parte 4. Salazar
de vſsu, & conſsuetudine, cap. 4. num. 27. Petrus de Peralta
in l. ſsi quis in
principio teſstamenti, n. 116. ff. de legatis 3. fol. 442. & in
l. 3. §. qui fideicommiſsſsam, num. 57. ff. de hæredibus inſstituendis, Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. 98. & 99. & eodem lib. cap. 3. §. 3. n. 32. 33. & 34. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 90. Ioannes Martinus Olanus,
in concordantia Antinomiarum,
litera I, num. 7. Burgos Salon de Pace iunior
ciuilium,
quæſst. 1. ex num. 13. v
ſsque ad
numer. 18. Angulus
ad leg.
meliorationum. l. 2. gloſsſs. 2. per totam. Antonius Gama
deciſsione Luſsitaniæ. 231. & 241. num. 2. & 258. num. 2. vbi
vide Bla
ſsium Flores Diaz de Mena
AdditionatorẽAdditionatorem eius,
Matienzus
in l. 1. tit. 6. gloſsſs. 1. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, vbi latiùs Azeuedius ex
num. 23. v
ſsque ad
numer. 27. & in l. 4. tit. 7. num. 8. eodem lib. D. Spino,
in
ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 18. num. 53. 54. & 55. Aluarus Vala
ſscus, qui in propo
ſsito quæ
ſstionum huius ca
*pitis, cæteris quidem elegantiùs loquitur, &
ſseptem dubiis propo
ſsitis, rem hanc di
ſstinctè magis, quàm alius
explicat, ideò ad eum confugiendum erit omninò
in
conſsultatione 7. per totam, vbi plenè
ſscribit. Pelaez à Mie
*ras qui in hac materia latiùs loquitur quàm Molina, &
trium ca
ſsuum di
ſstinctione, nonnulla adnotauit ad quæ alij anteà non
ſsic animaduertebant,
de maioratu, 1. parte,
quæst. 23. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 10. Ioannes Guttierrez
in cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. in principio,
num. 46. 47. & 48. & in conſs. 2. num. 6. & practicarum,
lib. 3. quæſst. 75. num. 12. Caldas Pereira
de nominatione
emphyteutica, quæſst. 3. num. 7. verſs. nam cùm res. Ludouicus Molina, è Societate Ie
ſsu Religio
ſsus,
de iuſstitia &
iure, tom. 1. tractactu 2. diſsputatione 152. per totam, folio. 866. Antonius Pichardus
in §. igitur, ex num. 2. Institut. de pupillari ſsubſstitutione, Hieronymus de Cæuallos
communium practicarum, quæſst. 265. num. 16. & 17. &
quæſst. 310. ex num. 5.
Tertio deinde loco con
ſstituendum e
ſst, quòd te
ſsta
*mentum pote
ſst à duobus, vel à pluribus in eadem charta, aut
ſscriptura confici, idque ex communi omnium Doctorum placito,
ſsic vt nullus eorum, quos
ſsuperius retulimus, in hoc di
ſsſsentiat, omnes potiùs vnanimiter
ſsic
probauerint; & ante alios ita docuerunt Bartolus
in l.
patris & filij, ad finem: & ibidem Ia
ſson
num. 7. & Claudius
in finalibus verbis, ff. de vulgar. & pup. ſsubſstitut. per
textum
in l. ſsi quis ex argentariis, ſsi initium, ff. de edendo, & in l. eo quod, C. ſsi certum petatur, per quem text,
ſsic firmauit Baldus
in l. cum antiquitas, C. de teſstamentis, dicens quòd multorum te
ſstamenta po
ſsſsunt fieri in
eadem
ſscriptura: idem Bald. Salicetus, Angelus, & alij
in
l. licet, C. de pactis vbi etiam Bartolus, Roderic. Suarez, qui dicit nunquam dubita
ſsſse de hoc
in dict. l. quoniam in prioribus, limitatione 5. in verſs. ego non dubitaui,
fol. mihi, 74. col. 1. Gregorius Lopez in duobus locis relatis
ſsuprà, num. 2. Couarru,
in rubrica de teſstamentis,
2. part. num. 8. Petrus Pechius
de testamentis coniugum,
lib. 1. cap. 17. per totum. Bellonus
in conſs. 85. Difficilis, n. 9. quo loco hoc e
ſsſse commune Doctorum placitum a
ſsſserit.
Burgos de Pace
in. 3. Tauri, 2. part. num. 1214. in princ. Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 60. num. 1. Gail.
lib. 2. obſseruatione 17. num. 1. Gama
deciſs. 231. num. 1. & deciſsione 245. num. 2. & deciſsione 258. eodem num. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæst. 90. num. 1. Padilla
in l. clari, n. 19. C. de fideicommiſsſsis, & e
ſsſse indubitanter in praxi receptum firmat Vala
ſscus
conſsultatione 7. num. 1. & valdè con
ſsueram in coniugibus dixit Molina
de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. num. 1.
Quartò con
ſstituo, quòd cùm te
ſstamentum faciunt
* duo pluré
ſsve in eadem
ſscriptura, aut charta; tunc, quot
ſsunt per
ſsonæ te
ſstantes, tot e
ſsſse te
ſstamenta cen
ſsentur,
atque ita non e
ſsſse vnum
ſsed diuer
ſsa te
ſstamenta, quia
ſsunt condita à diuer
ſsis per
ſsonis: in quo etiam conueniunt omnes Doctores, nec vllus in hoc di
ſsſsentit, vt
con
ſstat ex relatis
ſsuprà, num. 2. 3. 4. & 5. quorum nullus à communi
ſsententia recedit, & ante alios
ſsic firmarunt Oldrad. Ioannes Andreas, Albericus, Corneus,
Baldus, Alexander, Paulus, Tiraquellus, & alij, cum quibus communem, & certam
ſsententiam profitentur Burgos de Pace
in dict. l. 3. Tauri, 2. part. num. 1214. Rodericus Suarez
in dict. l. quoniam in prioribus, dict. limitatione 5. verſs. ad prædicta facit. Padilla
in dict. l. clari, C.
de fideicommiſsſsis, num. 19. Gama
deciſsione 231. n. 6. Ioannes Guttierrez
conſs. 2. num. 6. Gaill.
lib. 2. dict. obſseruatione 117. num. 3. Min
ſsingerus
centuria 1. obſseruatione 8. num. 2. Aluarus Vala
ſscus
dict. conſsultatione 7. num. 2. qui
dicit in hoc ambigi non po
ſsſse, & rectè explicat textum
in l. patris & filij, ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. qui in contrarium vrgere videbatur;
ſsubtilius tamen explicari poterit, perlectis his, quæ adnotaui
ſsuprà, hoc eodem lib. 2. cap. 14. num. 5. Cæuallos
communium practicarum, q. 265. n. 16. Additionator Gamæ
in addit. ad deciſsionem 185. n. 3.
Ex hac autem re
ſsolutione opportunè, & nece
ſsſsariò
* infertur ad nonnulla. Primò, quòd te
ſstamentum à duobus in eadem charta, aut
ſscriptura confectum, vnicam
tantùm
ſsolemnitatem requirit, non duplicatam: nam
et
ſsi duo te
ſstamenta cen
ſseantur, non vnum te
ſstamentum,
ſsolemnitas tamen illa vno contextu adhibita
ſsic refertur ad omnes per
ſsonas te
ſstantes, vt pro vnoquoque
ſseparatim adhibita cen
ſseatur: quod cum Bartolo, Ia
ſsone,
Aretino, Imola, Claudio, & Bellono latiùs adnotarunt
Burgos de Paz
in l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1214. v
ſsque ad
num. 1240. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 7. n. 3. & 4. vbi plenè declarat, & dicit id procedere quoad nu
*merum te
ſstium,
ſsigilla,
ſsub
ſscriptiones, vnicam contexturam, & reliqua, quæ plurium per
ſsonas po
ſsſsunt re
ſspicere; non verò quoad ea
ſsolemnia, quæ ab ip
ſsis te
ſstatoribus debent peragi, quia talia à
ſsingulis eorum debent
fieri; &
ſsic intellige ea, quæ non ita di
ſstinctè, nec ab
ſso
*lutè in propo
ſsito dixit Andreas Gaill.
practicar. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 117. num. 2. & 3.
Secundò infertur ad ea, quæ
ſscrip
ſsit Antonius Gama
* Lu
ſsitanus
in deciſsione 231. per totam, quo loco in primis agit, an te
ſstamentum vxoris, & mariti inualidum
ſsit, in quo maritus
ſsua manu
ſse hæredem
ſscrip
ſsit; & tandem re
ſsoluit, non valere te
ſstamentum ex Senatu
ſscon
ſsulto Liboniano: & in hoc verè
quidẽquidem loquitur, & iuxra
mentem communem, vt eius Additionator
in princ. additionis ad dict. deciſsionem rectè aduertit: po
ſstmodùm
dubitat, an te
ſstamentum prædictum non valeat, etiam
* in quantum e
ſst mariti te
ſstamentum, & in
ſsui præiudicium, atque in fauorem vxoris: tandem dicit,
ſsententiam
ſsuam fui
ſsſse, & etiam alterius Collegæ, quòd in totum te
ſstamentum huiu
ſsmodi non valeret: in quo quidem decipitur manife
ſstè, idque ex rationibus alterius
Senatoris contrarium
ſsentientis, quas ip
ſse Gama eodem loco adducit, atque ex notatis
ſsuprà: verè enim negari non pote
ſst, quin te
ſstamentum mariti, & vxoris in
eadem
ſscriptura factum habeat vim duorum te
ſstamentorum,
ſsic vt duo te
ſstamenta facta cen
ſseantur: vnde cùm
ſsint di
ſspo
ſsitiones
ſseparabiles, in quibus vtile per inutile
non vitiatur, valere potuit te
ſstamentum viri
ſsua manu
factum, in quo ille
vxorẽvxorem in
ſstituit, & non valebit te
ſstamentum vxoris in
ſstituentis virum, manu ip
ſsius viri
ſscriptum: quod egregiè defendit Franci
ſs. Beccius
in conſs. 103. ex num. 11. lib. 1. quem rectiùs tuetur Additionator
in
dict. deciſs. ad finem.
Tertiò infertur, Doctores communiter rectè credi
*di
ſsſse, maritum & vxorem
ſsimul, & in eadem charta, non
ſsolùm te
ſstamentum facere po
ſsſse,
ſsed etiam adinuicem,
aut reciprocè alterum ab alterò in eo te
ſstamento hæredem in
ſstitui. Quod non dubitarunt a
ſsſserere Baldus, Angelus & Salicetus
num. 1. Ca
ſstren
ſsis
num. 2. & Ia
ſson
n. 3. in l. licet, C. de pactis. Oldrad.
in conſs. 174. per totum. Bellonus
in conſs. 85. num. 9. vbi communem omnium
ſsententiam dicit, Iulius Clarus §.
testamentum, q. 60, n. 1. Corn.
in conſs. 159. lib. 4. Bertrand.
in conſs. 329. lib. 1. Tiraquel.
de primogen. qu. 68. n. 5. Alciat.
lib. 2. paradoxorum,
cap. 31. Connanus
commentariorum iuris ciuilis, lib. 10. cap. 6. num. 6. Hyppol.
ſsingulari 50. per totum, & ſsingulari 333. num. 2. Romanus
ſsingulari 820. Gama
deciſsione 231. num. 1. & deciſsione 245. num. 2. Andreas Gail.
lib. 2. obſseruat. 117. num. 1. per totum. Cæuallos, qui in
fortioribus terminis quæ
ſstionem proponit
practic. commun. quæſst. 240. num. 7. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 7. num. 7. per totum: quo vel
ſsolo Authore prælecto, facilè,
* & verè quidem re
ſsponderi pote
ſst rationibus nonnullis,
quibus, vt contrariam
ſsententiam contra Communem
tueatur, mouetur D. Franci
ſscus Sarmient.
ſselectarum,
lib. 2. cap. 4. num. 2. per totum; imò & pactum recipro
*cum inter coniuges de
ſsuccedendo, videlicet, vt
ſsibi inuicem indi
ſstinctè
ſsuccedant, aut
ſsuper
ſstes in ca
ſsu non
exi
ſstentium liberorum præmorienti
ſsuccedat, validum
e
ſsſse: quia reciprocum, & vici
ſsſsitudinarium, tenuerunt
Cinus, Paul. Bald. Salicetus, Ia
ſson, & alij in
l. ſsi pater
puellæ, C. de inofficioſso teſstamento, & po
ſst Hyppol. Romanum, & Socinum, con
ſsuetudine pa
ſsſsim receptum,
& in Camera approbatum, te
ſstatur Andreas Gaill.
pract.
obſseru. lib. 2. obſseruat. 117. num. 6. &
ſsequitur Boërius
in
conſsuet. Bituricen. in rubrica, de conſsuetudine matrimonij & dotis §. 1. col. 7. & 8. Petrus Dueñas
in regula, incipiente,
Conuentio facta inter maritum & vxorem, &
cũcum aliis tuetur Cæuallos
vbi ſsuprà, ex num. 7. Id autem non
otiosè, aut extra propo
ſsitum à me dictum,
ſsed ideò potiùs vt contrarium
ſsen
ſsi
ſsſse Vala
ſscum
dict. conſsult. 7. n. 7. in fine, notarem hoc loco; ille enim
in quæſst. ſsuperiori, dicit in contrarium vrgere text.
in l. licet, C. de pactis; nam
ſsi verum e
ſst, pactum de
ſsuccedendo inter milites,
ſspeciali priuilegio valere, vt
ibidem notarunt Doctores
communiter Tiraquellus
de primogenitura, quæſstione 61. num. 24. Antonius Gomezius
in l. 22. Tauri, in. 18. Guil.
Benedict,
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo,
duas
habens filias, ex num. 203. Petrus Pechius
de teſstamentis
coniugum, lib. 1. cap. 7. num. 4. per argumentum ab
ſspeciali videtur inter alias per
ſsonas procedere non po
ſsſse; &
re
ſspondet ip
ſse Vala
ſscus, quòd textus ille procedit interueniente pacto & conuentione, non autem in in
ſstitutione adinuicem
ſsic facta in te
ſstamento inter coniuges, ex mutua ip
ſsorum affectione: Vnde
ſsentit apertè,
pactum huiu
ſsmodi,
ſsiue conuentionem etiam inter coniuges non valere, & expre
ſsſsim docui
ſsſse videntur Accur
ſsius
in l. hæreditas, C. de pactis conuentis, dicens, quòd
pactum de
ſsutura
ſsucce
ſsſsione non valet etiam inter virum, & vxorem. Alexander
in conſs. 28. lib. 3. Angelus
in conſs. 66. incip.
Comes Roberti. Cha
ſsſsaneus
in conſs. 62. num. 37. Zazius
in l. ſstipulatio hoc modo concepta, ff. de
verborum oblig. num. 19. & 20. videtur etiam
ſsentire
l. 33. tit. 11. partita 5. quæ in hoc ca
ſsu non loquitur, Antonius Gomezius
in dict. l. 22. Tauri, num. 18. verſs. & ex
his declaratur;
ſsic vt negari non po
ſsſsit, quin hoc dubium difficultatem habeat de iure communi, per textum
in dict. l. licet, C. de pactis, & in l. ſstipulatio hoc modo concepta, ff. de verbor. obligat. & notata per Burgos de
Paz
in conſs. 2. ex n. 14. cum ſseqq. Cæuallos
d. quæſst. 140. ex num. 7. quo loco nec Pechium, nec Gaill. nec Vala
ſscum retulit; per ea etiam, quæ notauit Petrus Pech.
de
teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 7. per totum, vbi communis re
ſsolutionis rationes ad vnum caput trahi debere,
rectè aduertit
num. 4. quo
num. & ſsequent. v
ſsque ad
numer. 11. non malè contendit
ſsubuertere illas; & tandem
in fine dict. cap. 7. magis adhæret contrariæ
ſsententiæ communi, dicens ad rem non facere præten
ſsum fauorem matrimonij, quia fauorabilior e
ſst cau
ſsa liberi arbitrij, nec priuilegia matrimonij extendi debent ad ca
ſsum
hunc non expre
ſsſsum, vt ibidem probat prædictus Author: cui, rigore in
ſspecto, libentiùs ego accederem in
terminis iuris communis, & propter
dictam legem Partitæ 33. De iure verò huius Regni
ſseruandam crederem
re
ſsolutionem Ioannis Guttierrez
de iuramento confirmatorio 1. part. cap. 3. num. 19. v
ſsque ad
num. 25. quam meritò
ſsequitur, & latiùs, atque vtiliter declarat Cæuallos
practic. commun, quæst. 140. ex num. 4. cum ſseqq. & vide
Hyppolit. Riminald.
in conſs. 580. lib. 5.
Quintò, & principaliter con
ſstituo, quòd cùm te
ſsta
*mentum à marito, & vxore, vel à duobus aliis
ſsimul in
eadem
ſscriptura, aut charta
ſsit, pote
ſst ab altero pro
parte
ſsua reuocari. Quod po
ſst Oldrad. Paul. Alex. &
alios permultos communiter probari, nec e
ſsſse in hoc
differentiam inter Doctores. te
ſstantur Rodericus Suarez
in dict. l. quoniam in prioribus limitatione 5. verſs. ad prædicta. Burgos Salon de Pace
in l. 3. Tauri, 2. part. n. 1215. & in conſs. 2. ex n. 16. Peralta
in l. ſsi quis in principio teſstamenti, n. 116. ff. de legat. 3. Couar,
in rubric. de teſstamentis,
2. part. n. 8. Petr. Pech,
de testam. coniugum, lib. 1. c. 18. & 19. Mench.
de ſsucceſsſs. reſsolut. lib. 1. §. 1. n. 10. Padilla
in l. clari, n. 19. C. de fideicommiſsſsis. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Mieres de
maioratu, 1. part. quæſst. 23. ex num. 2. Tellus Fernandez
in l. 17. Tauri, num. 13. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti,
lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. Salazar
de vſsu & conſsuetudine,
cap. 4. num. 27. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 1. num. 13. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæst. 90. num. 2. Gaill.
lib. 2. obſseruatione 117. num. 2. Min
ſsingerus
centuria 1. obſseruatione 8. per totam. Angulus
ad l. meliorationum.
l. 2. gloſsſs. 2. in princ. fol. 79. Gama in tribus deci
ſsionibus
ſsæpe relatis
ſsuprà. Sarmientas
ſselectarum, lib. 2. cap. 4. num. 2. Ioannes Guttierrez
in cap. quamuis pactum, de
pactis, in 6. num. 46. & practicarum, lib. 3. quæſst. 75. n. 12. Caldas
de nominatione emphyteutica, quæſst. 7. num. 7. ante finem. Spino
in ſspeculo testamentorum, gloſsſs. 18. de melioratione, num. 53. & 54. Pichardus
in §. igitur, Instit.
de pup. ſsubstitut. num. 3. Molina
de iustitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. in princ. Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quaest. 265. num. 17. &
quæſst. 310. num. 9. Et verè hæc pars & iure, & rationi
*bus concludentibus fulcitur; iure, per textum
in l. Lucius, §. Caio Seio, ff. ad Trebellianum. provt eum inducit Rodericus Suarez loco relato
ſsuprà, & in l. falſsa,
§. finali, ff. de conditionibus & demonstrationibus, & in
l. finali, §. & filium, ff. de legatis 2. & in
l. licet, C. de pactis, inducendo eum textum, provt inducit Burgos Salon
de Pace
in conſs. 2. num. 16. Ratione, quoniam, vt diximus
ſsuprà, negari non pote
ſst, quin
ſsecundùm iuris pote
ſstatem duo
ſsint te
ſstamenta, & tot, quot
ſsunt per
ſsonæ te
ſstantes: &
ſsic perinde e
ſst, ac
ſsi vnu
ſsqui
ſsque
eoruũeorum ſseor
ſsim, & di
ſstinctè de bonis ad
ſse
ſspectantibus di
ſspo
ſsui
ſsſset;
& per con
ſsequens
ſsuper
ſstes pote
ſst reuocare
ſsuam propriam di
ſspo
ſsitionem, vtpote iuris intellectu, & pote
ſstate ab altera di
ſstinctam, &
ſseparatam, cùm
ſsint duo te
ſstamenta, vt dictum e
ſst, & eruditè aduertunt Petrus de
Peraltar
in l. ſsi quis in principio teſstamenti, n. 116. ff. de legatis 3. Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum, obſseruatione 8. num. 2. Deinde, quia hîc militant omnia iura,
quæ volunt non po
ſsſse auferri liberam facultatem te
ſstandi, nec po
ſsſse te
ſstatorem
ſsibi legem imponere, per
quam à priore voluntate
ſsibi recedere non liceat,
l. ſsi
quis in principio teſstamenti, ff. de legatis 3. l. 25. tit. 1. partit. 6. & in no
ſstris terminis
ſsic adnotauit Rodericus Suarez
dict. limitatione 5. verſs. ego non dubitaui, & ab eo accipiunt Petrus Pechius
de testamentis coniugum, lib. 1. cap. 18. num. 1. per totum, Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 10. voluntatémque di
ſsponentis ambulatoriam e
ſsſse v
ſsque ad ip
ſsius mortem,
l. cùm
hic status, §. ait Oratio, ff. de donationibus inter, l. cum
duobus, §. idem reſspondet ſsocietatem, ff. pro ſsocio, cum aliis |
multis adductis, & optimè explicatis per Peraltam
in d.
l. ſsi quis in principio teſstamenti, num. 126. 127. & 128. fol.
mihi. 449. Ac denique, nam licèt communi con
ſsen
ſsu, &
de vtriu
ſsque bonis aliqui
ſsimul te
ſstentur, di
ſsponere cen
ſsentur iuxta naturam actus, quem efficiunt, & iuxta
iura, quæ ca de re
ſsunt; atque adeò ita vt
ſsemper integrum cuique illorum
ſsit, ab ea di
ſspo
ſsitione di
ſscedere, &
quocumque tempore reuocare illam: quod pro ratione
præfatæ re
ſsolutionis non malè aduertit Molina
de iustitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 152. verſs. dicendum tamen, qui accepit,
ſsed tacet illum, ab his, quæ in
propo
ſsito
ſscrip
ſsit Burgos Salon de Pace
in dict. l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1221. vſsque ad num. 1224.
Nunc extenditur
ſsuperior re
ſsolutio, videlicet alte
*rum po
ſsſse reuocare
ſsuam di
ſspo
ſsitionem,
ſsiue in vita eius,
qui
ſsimul cum eo di
ſspo
ſsuit,
ſsiue etiam po
ſst mortem
eius; nam in vtroque ca
ſsu indi
ſstinctè reuocatio fieri pote
ſst: , quia aliàs non e
ſsſset libertas in te
ſstamento reuocando: quod e
ſsſset contra leges, & rationes
ſsuperius adductas, vt in
ſspecie ad explicationem Cornei
in conſs. 159. num. 1. lib. 4. aduertit Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. dict. §. 1. num. 10. & con
ſstituit, quòd
ſsi tres
fratres
ſsimul fecerunt te
ſstamentum per vnum reuocari pote
ſst ab aliquo,
ſsiue reuocatio fieret in vita omnium,
ſsiue etiam po
ſst mortem alicuius, vel aliquorum
* ex eis, dummodò reuocetur dumtaxat quoad partem reuocantis, quia quoad alios non reuocantes hermanum remanet te
ſstamentum, cùm tot te
ſstamenta e
ſsſse videantur,
quot erant per
ſsonæ te
ſstantium, nec ab vnoquoque reuocari po
ſsſsit, ni
ſsi dumtaxat pro parte
ſsua.
Secundò extenditur, vt procedat, etiam
ſsi te
ſstamen
*tum
ſsimul faciant coniuges in fauorem alicuius, vel aliquorum, vel vt vtriu
ſsque proximi hæredes bona
ſsua,
aut aliquam partem eorum accipiant; nam adhuc vno
ex coniugibus mortuo,
ſsuper
ſstes iure pote
ſst di
ſspo
ſsitionem
ſsuam reuocare quod ca
ſsum ponens, & dicens crebrioribus
ſsuffragiis ita cen
ſsui
ſsſse Dominos in Camera
Imperiali,
ſsic re
ſsoluit, & optimè fundat Ioachimus
Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum, centuria 1. obſseruat. 8. per totam, cuius re
ſsolutio
ſsatis coadiuuatur ex
his, quæ eum non referens, adnotauit Vala
ſscus
in conſsultatione 7. num. 8. vbi dicit, quòd
ſsi te
ſstamentum fe
*cerunt maritus & vxor
ſsimul, & cùm conueni
ſsſsent de
in
ſstituendo aliquem hæredem, fortè con
ſsanguineum,
vt frequenter accidit, implendo promi
ſsſsa eum hæredem
in
ſstituerunt, vnu
ſsqui
ſsque pro parte
ſsua, & vno mortuo,
alter te
ſstamentum reuocauit: nihilominus tamen firma
erit in
ſstitutio, quam fecit præmortuus; idque duplici ratione, quam in facto interrogatus, &
ſsic re
ſspondens
con
ſsiderauit Antonius Gomezius
in l. 22. Tauri, num. 18. verſs. & ex his notabiliter poteſst quæri: deinde ex eo, quod
alias in quæ
ſstione
ſsimili cum Cumano concludit Ia
ſson
in dict. l. licet, num. 10. C. de pactis, quod adeò verum
intelligit Vala
ſscus
vbi ſsuprà, vt crediderit procedere,
etiam
ſsi ex præfatione in
ſstitutionis, aut ex aliis verbis
di
ſspo
ſsitionis con
ſstare po
ſsſsit, non aliter in
ſstituturum prę
*mortuum, quàm
ſsi alter promi
ſsſsa ob
ſseruaret, idque aliter non fundat; dumtaxat dicit, non vrgere in contrarium text.
in l. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, quia
dicit, quòd
ſspecies eius textus non conducit ad propo
ſsitum, quia ibi fuit error in facto, hîc in iure, &
ſsibi
imputer, qui genus di
ſspo
ſsitionis elegit, per quod decipi
ip
ſsum, aut promi
ſsſsa non ob
ſseruari contingere po
ſsſset.
Sed vereor quidem, ne for
ſsan in hoc ca
ſsu contra
*rium dici po
ſsſsit, provt dicere non dubitauit Mieres
de
maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 3. vbi cùm Maioratus
ab vxore, & marito
ſsimul in
ſstituitur reuocabiliter, non
malè fundat, vno coniuge præmortuo,
ſsuper
ſstitem reuocare non po
ſsſse Maioratum, quando ex
ſscriptura in
ſstitutionis con
ſstaret, quòd vnus
ſsine altero Maioratum
non con
ſstitui
ſsſset, neque alioquin feci
ſsſset; quod multis
modis apparere pote
ſst & reddit rationem, quia tunc videtur quædam conuentio reciproca, & vici
ſsſsitudinaria,
cui vnus altero inuito, nec contradicere, nec reuocare pote
ſst, argumento
l. ſsi pater puellæ, C. de inofficioſso testamento, cum ibi notatis,
l. de fideicommiſsſso, C. de tranſsactionibus, vbi latè Doctores,
& l. vltima ff. de condictione
ob cauſsam, ibi:
Quia ideò tibi dedi, vt mihi Stichum dares. Item & argumento eorum, quæ
ſscribit ip
ſse Mieres
in 4. part. eiuſsdem tractatus, quæſst. 22. num. 14. quæ non
mediocriter vrgent, vt etiam vrgent adducta per Pechium
de testamentis coniugum, lib. 1. cap. 19. num. 4. in
fine, & num. 5. per totum, vbi dicit limitandam e
ſsſse re
ſsolutionem communem,
ſsi appareret euidenter, cau
ſsam
finalem in
ſstitutionis ce
ſsſsare; tunc enim putaret, & ip
ſsam
quoque in
ſstitutionem extingui, quamuis in
ſstituens præmortuus
ſsit, duplici ratione; in primis, quòd in
ſstitutionis, vel
ſsub
ſstitutionis causâ ce
ſsſsante, ce
ſsſsat in
ſstitutio,
vel
ſsub
ſstitutio,
l. ſsi ita quis, ff. de vulgari & pupill. ſsubſstit.
l. vltima C. de inſstit. & ſsubſstit. l. penult. C. de impuberum, plenè Gratus
in conſs. 124. colum. 2. lib. 1. Fulgo
ſsius
in
conſs. 23. Decius
in conſs. 166. & voluntatis te
ſstatoris causâ ce
ſsſsante, ce
ſsſsat voluntas, & eius di
ſspo
ſsitio. Ruinus
in conſsil. 160. lib. 4. Secundò, quia in hoc ca
ſsu videretur
e
ſsſse manife
ſsta captio,
ſsi alter non in
ſstitueret, aut non
ſseruaret promi
ſsſsa, cùm defunctus aliàs non in
ſstitui
ſsſset,
aut
ſsic di
ſspo
ſsui
ſsſset. Addiderim ego, durum quidem videri, actus agentium vltra, vel contra intentionem eorum aliquid operari, per text.
in l. non omnis, cum vulgatis
ff. de rebus creditis; aut di
ſspo
ſsitionem huiu
ſsmodi,
quando
ſsic con
ſstat apertè de voluntate, & cau
ſsa finali
di
ſsponentis, vt dixi, intelligendam non e
ſsſse, rebus non
immutatis,
ſsed in eodem
ſstatu permanentibus, ex
l. quod
Sentius, ff. de condictione indebiti, aut in damnum. &
contra manife
ſstam voluntatem defuncti, non cen
ſseri
ine
ſsſse conditionem, ni
ſsi aliud culpâ
ſsuperuiuentis acciderit, argumento
l. quæro, in fine ff. locati, l. cum proponas, & ibi Alciatus
num. 1. C. de pactis; ideò cùm ca
ſsus
ſse offeret, non ita de facili iudicandum erit, vt Vala
ſscus
affirmat,
ſsed in
ſspectis verbis di
ſspo
ſsitionis, & voluntate
te
ſstatoris con
ſsiderata, maturiùs erit res hæc diffinienda,
& vide
infrà num. 67.
Quòd
ſsi poneremus, te
ſstamentum, aut vltimam aliam
* di
ſspo
ſsitionem quamcunque à duobus
ſsimul, in fauorem
alicuius, vel vt Maioratus in
ſstitueretur, aut opus aliquod
pium perageretur,
ſsic con
ſsectam, vt verba eiu
ſsdem conditionem, aut modum præ
ſse ferre
viderẽturviderentur; tunc equidem communes Doctorum re
ſsolutiones circa confirmationem te
ſstamenti pro parte præmortui, aut fructus à
ſsuper
ſstite perceptos non re
ſstituendos, dici po
ſsſset quòd
obtinere non po
ſsſsent; ídque vel ex natura conditionis,
quæ impleri debet, antequam actus perficiatur, & ab
initio acqui
ſsitionem impedit, ex quo nihil ponit in e
ſsſse,
donec ei fuerit
ſsatisfactum,
l. filiofamilias, ff. de conditionibus & demonſstrationibus, l. ſsi quis ſsub conditione dandorum decem, ff. quis omiſsſsa cauſsa teſstamenti: & cum
multis Authoribus latè explicant Sarmientus
ſselectar.
lib. 2. cap. 3. num. 1. & 4. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 175. num. 9. 11. & 12. Antonius Gomezius
tom. 1. variarum,
cap. 12. num. 59. Gradus
§. institutio, quæſst. 26. Doctor
Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſs. de legato ſsub conditione relicto, in principio, vel ex natura modi, qui licèt ab
initio acqui
ſsitionem fieri non impediat, re
ſsoluitur tamen eo deinde non impleto,
l. libertas §. hac ſscriptura,
ff. de manumiſsſsis teſstamento, Bartolus
in l. quibus diebus §.
Termilius, num. 13. ff. de conditionibus & demonſstrationibus, & ibidem Socinus
num. 8. plenè Sarmientus &
Menochius
vbi ſsuprà, Antonius Gomezius
dict. cap. 12. ex num. 70. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 78. Decianus
in
conſs. 8. ex num. 76. volum. 1. Et quia in hoc ca
ſsu nihil
e
ſst, quod
ſsic di
ſsponenti imputari po
ſsſsit, ex quo non purè &
ſsimpliciter cum alio
ſsimul di
ſspo
ſsuit (in quibus terminis loquuntur Doctores communiter)
ſsed talia verba
adiecit, quæ conditionem, aut modum inducunt, nec
illis adiectis decipi ip
ſsum contingere pote
ſst, cùm impediatur ab initio, vel ex po
ſstfacto re
ſsoluatur di
ſspo
ſsitio,
ſsi
ſsuper
ſstes pro
ſsua parte reuocare voluerit, ídque procederet non modò
ſsi verba conditionalia, aut modalia fue|
rint expre
ſsſsa, verùm etiam
ſsi quoad
ſsonum. verborum
e
ſsſsent pura; tamen ex aliquibus verbis, aút ex mente
te
ſstatoris colligi po
ſsſset conditio, argumento textus
in l.
Stichum qui mens erit, ff. de legatis primò, vbi Bartolus,
Ruinus, & Ia
ſson: Baldus
in rubricà, C. de institutionibus & ſsubstitutionibus, num. 1. Tunc enim reuocaretur
etiam, aut re
ſsolueretur pro parte coniugis præmortui
di
ſspo
ſsitio,
ſsi
ſsuper
ſstes pro
ſsua parte reuocare intenderet, ac denique ad fructuum perceptorum re
ſstitutionem remaneret obnoxius in hoc ca
ſsu,
ſsi etiam conditionaliter, aut
ſsub modo con
ſstare po
ſsſset, relictos fui
ſsſse
fructus, ex
ſsuperiùs dictis: quæ
ſsunt notanda, quia alibi
non erant
ſscripta; & pro illis expendi pote
ſst optimè
l. 7. tit. 4. partit. 6. in verſsic. Pero aquel que fue eſstablecido: &
vide
infrà, ex num. 70.
Limitatur autem re
ſsolutio tradita
ſsuprà, num. 21. per
* eundem Vala
ſscum
in eadem confutatione 7. num. 8. in finalibus verbis, vt non procedat,
ſsi dolo alterius inductum
fui
ſsſse in
ſstituentem probetur; tunc enim pro parte eius
auocaretur hæreditas à venientibus ab inte
ſstato, & ad
id citat nonnullos Authores, vltra quos idem etiam, &
generaliter ob
ſseruauit in hæc materia Ludouicus Molina è Societate Ie
ſsu Religio
ſsus
de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsput. 152. verſs. quando tamen fraus, dicens, quòd quando fraus, aut dolus interueni
ſsſset, quo aliquis alterum
induceret ad aliquid communi con
ſsen
ſsu
ſstatuendum
aut ad
ſse mutuo in
ſstituendum hæredes, animo id ex
ſsua parte reuocandi,
ſsi mors ip
ſsi, antequam alter obiret,
immineret, aut po
ſstquam alter è vita di
ſscederet; tunc
ſsanè arbitrio prudentis re
ſstituere teneretur hæredibus,
qui probabiliter crederentur ab illo altero fui
ſsſse in
ſstituendi, aut
ſsucce
ſsſsuri illi ab inte
ſstato,
ſsi non fui
ſsſset ita
iniu
ſstè deceptus, quoniam fraude illa, & dolo tantundem damni cen
ſseretur dedi
ſsſse iniu
ſstè eiu
ſsmodi futuris
alioquin
ſsucce
ſsſsoribus defuncti, necnon ip
ſsimet defuncto. Addiderim ego, dolum, aut fraudem in dubio non
præ
ſsumendam in propo
ſsita
ſspecie,
ſsicut nec in aliis ca
ſsibus regulariter iura
ſstatuerunt,
l. dolum, C. de dolo, l. ſsi
creditor, C. de pignoratitia actione, & ibidem Doctores, &
cum infinitis Authoribus plenè Alciat.
in tract. de præſs.
reg. 3. præſsumpt. 4. ex n. 1. Ma
ſscard.
de probation. concl. 531. num. 1. & 9. Menochius
lib. 5. præſsumpt. 3. ex num. 14. Deinde dolum in ca
ſsu prædicto præ
ſsumi po
ſsſse, quando
extant coniecturæ, & præ
ſsumptiones commi
ſsſsi doli: e
ſst enim certum, coniecturis dolum detegi, & probari
po
ſsſse,
dict. l. dolum, C. de dolo, & cum multis Decianus
in conſs. 32. num. 4. lib. 3. Rota Genuen
ſs.
decis. 168. num. 13. & 14. Ma
ſscardus
dict. concl. 53. vbi lati
ſsſsimè Menochius
lib. 5. dict. præſsumpt. 3. ex num. 42. cum ſsequentibus, & in
propo
ſsita
ſspecie, atque in foro exteriori probandum
e
ſsſse iudiciis & coniecturis per
ſspicuis, atque modis à iure
ſstatutis, de quibus plenè egerunt Authores prædicti: Denique, in foro interiori
ſsibi quemque con
ſsulere debere, quoniam omne quod non e
ſst ex fide, atque fraudandi alium intentione fit, peccatum e
ſst: & in ca
ſsu prædicto, vbi
ſseducitur quis, vt propriam
ſsub
ſstantiam ad libitum, aut beneplacitum alterius relinquat, ad re
ſstitutionem obligat, & damni cuiu
ſsque ea ratione proueniétis
ſsatisfactionem, vt e
ſst de mente Molinæ
in dicto loco, & in
ſse adeò verum, vt maiori comprobatione non indigeat.
Tertiò extenditur
ſsuperior re
ſsolutio, vt in propo
ſsita
*
ſspecie, cùm te
ſstamentum faciunt maritus & vxor, vel
alij duo
ſsimul, in eadem
ſscriptura, aut charta, coniunctímque de bonis
ſsuis di
ſsponunt, vel aliquo modo, aut
nominatim in aliquam cau
ſsam expendi illa decernunt,
v
ſsque adeò
ſsuper
ſstes pro
ſsua parte eam di
ſspo
ſsitionem
reuocare pote
ſst, vt defunctus ex hæc reuocatione deceptus non videatur, nec illi ex hoc aliqua fraus, aut iniu
*ria facta fui
ſsſsè cen
ſseatur, cùm notum
ſsit omnibus eam
conditionem actum illum ex
ſsui natura
ſsortiri, per text.
in l. cum donationis, C. de tranſsactionibus, l. ille, ff. de hæredibus inſstituendis; nec po
ſsſse quem pactione aliqua ad
non mutandum
ſsuum te
ſstamentum ad
ſstringi, vt iura vulgata docent,
ſsibíque imputare debet, qui cùm reme
*diis opportunis vti potui
ſsſset, ne propria voluntas illu
ſsoria redderetur, néve alterius
ſsimul
ſsibi te
ſstantis di
ſs
*po
ſsitio reuocari po
ſsſset ab eo, non
ſse præuenit, damnúmque ex hoc contingens æquo animo pati debet, cùm
* magis propriâ culpâ, & negligentiâ
ſsuá, quàm aduer
ſsarij fraude id contingat, argumento textus
in l. quod quis,
ff. de regulis iuris, l. ſsi communis familia, ff. de noxalibus
actionibus, cap. licet Epiſscopus, de preæbendis, in 6. eo ma
*gis, quòd damnum. hoc promi
ſscuum e
ſst, & ca
ſsus communis: nam & poterat priùs
ſsuperuiuens mori, quàm
defunctas: & tunc defunctus eiu
ſsdem conditionis e
ſsſset, cuius & nunc viuens, & ob id onus di
ſsſsimile non
fui
ſsſse, nec æquale diiudicari non pote
ſst, argumento textus
in l. de fideicommiſsſso, C. de tranſsactionibus, l. ſsi pater
puellæ, C. de inofficioſse teſstamento, quod e
ſst de mente omnium hucu
ſsque in propo
ſsito Scribentium, qui
ſsemper
dicunt, prædefunctum
ſsibi imputare debere, quòd eo
modo di
ſsponere voluerit, nec aliam di
ſsponendi viam
elegerit, quâ decipi ip
ſse, aut di
ſspo
ſsitio
ſsubuerti non po
ſsſset. Sed inter alios rectius adnotarunt, & eleganter fundant Ca
ſstren
ſsis
in conſsil. 243. col. 2. in medio, vbi notanter dicit:
Nec obſstant allegata in contrarium; quia potiùs
ſse decepiſsſset dicta vxor, ſsi hoc credidiſsſset, quia non reuocaret, cùm ſscire debuit, reuocabilia eſsſse legata de ſsui natura: vnde hunc caſsum euenire poſsſse proſspicere debuit, l. ſsi quis
domum, §. 1. ff. locati: ſsi ergo non proſspexit, ſse ipſsum circumuenit. Corneus
in conſs. 159. colum. 1. lib. 4. Alciatus
in dict l. licet, C. de pactis, in verſsic. ſsed quid ſsi alterum
pœniteat, in illis verbis:
Nec probabiliter quiſsquam allegaret non exiſstimaſsſse, vt alter pœnitentia duceretur: cùm huiuſsmodi voluntates ambulatoriæ ſsint, debeàtque
vnuſsquiſsque id prouidere. Burgos Salon de Pace
in dict.
l. 3. Tauri, 2. part. concluſs. 6. num. 1218. per totum, & num.
1226. in verſsiculo, item & hæc ſsententia ex eo patet, & in
conſsil. 2. num. 41. per totum, vbi Ca
ſstren
ſsem, & Alciatum
retulit in locis relatis nunc, Couarr.
in rubrica de teſstamentis 2. part. num. 8. in verſsic. nec iniuria cuiquam. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 2. in verſsiculo, ad
ea autem quæ Bologninus, & pungit Vala
ſscus
dict. conſsultat. 7. num. 8. Ludouicus Molina
de iuſstitia & iure, tract.
2. diſsput. 252. verſsic. quando tamen, in finalibus verbis.
Quartò extenditur, te
ſstamentum, à coniuge
ſsuper
ſsti
*te pro
ſsua parte reuocari po
ſsſse, quamuis maritus & vxor
ſsimul te
ſstentur, & in aliquam cau
ſsam
ſsua bona
ſsimul
expendi, aut conuerti con
ſstituant, & vtriu
ſsque bonorum v
ſsufructu
ſsuperuiuentem frui cauerint expre
ſssè;
nam et
ſsi
ſsuperuiuens, alio mortuo, prædicto v
ſsufructu
fuerit fruitus, id non impediet, quominus te
ſstamentum
prædictum quoad
ſsua bona reuocare po
ſsſsit. Quod cum
iudicio aduertit, & plenè fundat Burg. Salon de Pace
in
l. 3. Tauri, 2. part. ex num. 1219. v
ſsque ad
numer. 1224. quo loco in fortioribus terminis defendit, & multis ra
*tionibus confirmat v
ſsque
ad num. 1228. & in conſs. 2. ex
num. 21. v
ſsque ad
num. 41. quòd
ſsi te
ſstamentum faciant
maritus, & vxor in eadem
ſscriptura
ſsimul, & in te
ſstamento ip
ſsum te
ſstamentum non reuocandi onus expre
ſssè fui
ſsſset con
ſstitutum, & ob id fructus
ſsuperuiuenti illic
a
ſsſsignarentur, quòd nec hæreditatis aditione, nec fructuum perceptione prædictum onus acceptatum videtur, nec fieri pote
ſst irreuocabile te
ſstamentum, vt dictis
locis adeò plene comprobat, vt nihil vltrà de
ſsiderari
po
ſsſsit.
Quintò extenditur
ſsuperior re
ſsolutio ad Maioratum
* etiam, aut meliorationem, vt
ſscilicet Maioratus, aut
melioratio à viro & vxore
ſsimul in
ſstitutus. po
ſsſsit ab vno
illorum, altero mortuo, reuocari. Rodericus Suarez
in d.l. quoniam in prioribus, limitat. 5. verſs. & hæc nota ad
teſstamenta. Burgos Salon de Pace
in dict. l. 3. Tauri, 2. p.
num. 1216. & in conſsil. 2. ex num. 16. v
ſsque ad
num. 21. Couarruu.
in rubrica, de teſstamentis, 2. part. num. 8. Menchaca
de ſsucceſsſsionum reſsolutione, lib. 1. §. 1. num. 11. Padilla
in l. clari, num. 19. C. de fideicommiſsſsis. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. Peralta
in | l. ſsi quis in principio teſstamenti, num. 116. ff. de legatis 3. Tellus Fernandez
in l. 17. Tauri, num. 13. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 2. Aluaradus
de coniecturata
mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. num. 97. Ioannes Guttierrez
in cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. num. 46. &
in conſs. 2. num. 6. Angulus
ad leges meliorationum. l. 2. gloſsſsa 2. num. 2. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 1. num. 14. Azeuedius
in l. 1. tit. 6. ex num. 23. & in l. 4. tit 7. num. 8. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Pichardus
in §. igitur,
de pupillari ſsubſstitutione, num. 4. & 5. D. Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 18. num. 54. LudouicusMolina
de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputat. 152. in principio. Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium,
quæſst. 310. num. 9. Quod intelligi debet, ni
ſsi tempore fa
*cti Maioratus, aut meliorationis, vel po
ſsteà, antequam
alter eorum reuocaret, po
ſsſse
ſsſsio bonorum, aut
ſscriptura
Maioratus coram Tabellione tradita
ſsit, vel melioratio
ob cau
ſsam onero
ſsam fuerit facta,
ſsecundùm formam
l. 17. & 44. Tauri: tunc enim reuocatio non permitteretur; quod e
ſst de mente dictorum Authorum, & in
terminis
ſsic adnotauit Mieres
vbi ſsuprà, dict. quæſst. 23. num. 2. Ioannes Guttierrez
in initio cap. quamuis pactum,
de pactis, in 6. num. 47. in princ. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 1. num. 15. vel ni
ſsi ex
ſscriptura Maioratus,
* quem vir & vxor con
ſstituerunt, con
ſstaret, quòd vnus
ſsine altero Maioratum illum non con
ſstitui
ſsſset, neque
alioquin feci
ſsſset, vt dicebam
ſsuprà, num. 23. & aduertit
Mieres,
de maioratu, part. 1. d. quæſst. 23. n. 3. cuius
ſsententia, vt
ibidem dixi, for
ſsan
ſsu
ſstineri debet ex rationibus per eundem Authorem adductis, & aliis à me con
ſsideratis ibi. Deinde, ni
ſsi maritus & vxor faciant
ſsimul
* contractum in
ſsertum in tenore Maioratus, vel meliorationis, in quo vnus alteri inuicem promittit, quòd nunquam di
ſscedet à tali contractu; nam tunc coniux
ſsuper
ſstes reuocare non poterit ex
ſsententia eiu
ſsdem Mieres
dict, quæſst. 23. num. 3. in verſs. aut niſsi maioratus. qui concludenti ratione confirmat, & verè explicat
l. 17. & 44. Tauri, vt
ibi videri poterit.
Ac denique, ni
ſsi maritus ip
ſse
ſsolus te
ſstetur ex con
*
ſsen
ſsu vxoris, con
ſstituàtque Maioratum, aut meliorationem de bonis, tam ip
ſsius, quàm vxoris; tunc enim mortuo marito, eius morte confirmatur hæc vltima voluntas, tam quoad bona viri, quàm quoad bona vxoris,
l. nec fratris, C. de donationibus cauſsa mortis, l. ſsicut, §. venditionis, ff. quibus modis pignus vel hypotheca ſsoluitur. Ex
quibus adnotarunt Doctores in mille locis te
ſstamentum, in quo quis de re aliena di
ſsponit, domini con
ſsen
ſsu expre
ſsſso, te
ſstantis morte adeò firmum effici, vt idem
dominus bonorum contraria voluntate illud mutare
non po
ſsſsit, idque in Maioratu, & melioratione, de quibus agimus nunc, Capellaniæ etiam, aut Patronatus
in
ſstitutione, & in quacunque alia di
ſspo
ſsitione, recté acceperunt Rodericus Suarez, Ia
ſson, Guil. Benedictus,
Tellus, Couarruuias, Padilla, Menchaca, Peralta, Burgos de Pace
ſsenior, Pechius, Rolandus, Mar
ſsarius, &
Cephal. quos in vnum recen
ſset, &
ſsic firmat Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. verſs. ſsed
hoc limitari ſsolet. Mieres
de maioratu, 1.
part, quæſst. 23. videndus
ex num. 4. v
ſsque ad
num. 10. Bernar. Diaz
regula 735. Matiençus
in l. 1. tit. 6. gloſsſsa 1. num. & ibidem
Azeuedius,
num. 23. & 25. lib. 5. nonæ collectionis Regiæ, Salazar
de vſsu & conſsuetudine, cap. 4. num. 27. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 2. §. 1. n. 99. Burgos de Paz iunior
ciuilium quæſst. 1. num. 15. Ioannes
Guttierrez
in dict. cap. quamuis pactum, in initio, num. 46. Doct. Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſs. 18. de melioratione, numer. 55. Molina
de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputat. 152. in finalibus verbis. Angulus
ad
leges meliorationum. l. 2. gloſs. 2. num. 3. Pichardus
in §.
igitur, de pupillari ſsubſstitutione, num. vltimo. Cæuallos
communium practicarum. quæſst 310. ex num. 10. qui ex
mente communi veram huiu
ſsce rei rationem a
ſsſsignat,
videlicet, quòd quando vnus con
ſsentit alteri de rebus
ſsuis di
ſsponenti, velut contractus quidam celebratur ex reciproco ip
ſsorum con
ſsen
ſsu; &
ſsic nimirùm
ſsi reuocari
non po
ſsſsit, ex vulgatis iuris regulis, & principiis, & non
ob
ſscurè
ſsignificat textus
in d. §. venditionis.
Ex his autem, & vltra cæteros hucu
ſsque Scribentes,
* ad nonnulla inferri po
ſsſse con
ſsideraueram: & in primis,
non e
ſsſse
ſsilentio
prætermittendāprætermittendam ſsingularem, & notandam quidem con
ſsiderationem Ioannis Guttierrez
in d.
cap. quamuis pactum, de pactis in 6. in initio, num. 47. per
totum: Is enim
ſsuperiorem re
ſsolutionem procedere
etiam de iure Regio, po
ſst deci
ſsionem
l. 17. & 44. Tauri, rectè affirmat, vt
ſscilicet nec ex di
ſspo
ſsitione earum legum reuocari po
ſsſsit ab vxore Maioratus, aut melioratio
de ip
ſsius con
ſsen
ſsu, & de bonis
cómunibuscommunibus à marito tantùm facta, & leges prædictas
ſsingulariter, & nouè declarat, vt latiùs
ibi videri poterit. Addiderim ego liben
*ter duo: Primum, declarationem prædictam ad dictas
leges Regias à nemine anteà traditam in terminis,
ſsolùm prædictum Authorem
ſsic tradidi
ſsſse, eius tamen
ſsententiam ex mente e
ſsſse ferè omnium Authorum huius
Regni, in propo
ſsito
ſscribendum, qui in terminis ip
ſsarum legum
ſsic præ
ſsentiunt aperté, dum circa hoc innouatum fui
ſsſse aliquid per eas leges non animaduertunt,
ſsic potiùs tran
ſseunt cum re
ſsolutione communi, etiam
po
ſst dictas leges Regias, ac inter alios apertiùs Pelaez
a Mieres, qui in declaratione ip
ſsarummet legum
ſsæpe
in
ſsi
ſstens,
d. quæſst. 23. à princ. 1. part. nihil nouitatis detegit in illis. Secundum e
ſst,
ſsententiam eiu
ſsdem Guttierrez, rectè probatam per Azeuedium
in l. 1. tit 6. n. 26. verſsiculo, neque ſsupradictæ, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, ſsolutionem tamen ab eo traditam ibi, non quidem e
ſsſse
nouam, vt ip
ſse demon
ſstrare velle videtur,
ſsed potiùs
eundem Ioannem Guttierrez tradidi
ſsſse eam loco relato
ſsupra, & exactius quidem, vt ibi videri poterit.
Secundò infertur ad ea, quæ in propo
ſsito
ſscribit Ro
*dericus Suarez
in d.l. quoniam in prioribus, limitat. 5. in
verſsic. & hæc nota ad teſstamenta, circa quæ etiam nullus
Recentiorum in
ſsi
ſstit: dicit enim ibi præfatus Author,
con
ſsen
ſsum vxoris in propo
ſsito ca
ſsu, cùm maritus facit
te
ſstamentum de bonis tam ip
ſsius, quàm vxoris,
ſsolùm
operari vnum effectum, quod licèt ip
ſsa po
ſsſset reuocare,
ſsi faceret te
ſstamentum, tamen ex quo con
ſsen
ſsit maritum
de bonis
ſsuis te
ſstari, confirmabitur te
ſstamentum morte
mariti, etiam in bonis vxoris; &
ſsic ip
ſsa non poterit reuocare: non tamen operatur effectum, vt po
ſsſsit pater
inter filios di
ſsponere, nec eos in Legitima ampliùs grauare in bonis vxoris; & reddit veram rationem, quia
quemadmodum ip
ſsa te
ſstando non po
ſsſset grauare, vt
in l. quoniam in prioribus, C. de inofficioſso teſstamento: ita
nec consentiendo in te
ſstamento mariti; cum ille qui
prohibetur alienare, prohibeatur & alienanti con
ſsentire,
l. 2. C. ſsi aduersus donationem, & licèt Rodericus
ip
ſse,
ſsub verbo,
videtur, ſsic crediderit po
ſsſse dici: id tamen adeò verum e
ſst, vt nullam in
ſse difficultatem habeat; quapropter dumtaxat addiderim, po
ſsſse maritum
de con
ſsen
ſsu vxoris
ſsic te
ſstantem, aliquem ex filiis communibus in Tertio bonorum meliorare, ex ratione eiu
ſs.
dem Roderici à contrario
ſsen
ſsu: quemadmodum enim
ip
ſsa te
ſstando po
ſsſset meliorationem facere; ita & con
ſsentiendo in te
ſstamento, aut di
ſspo
ſsitione mariti, ab eo
poterit vnus ex filiis meliorari, aut etiam plures; quod
ſsimiliter ab
ſsque difficultate procedit, nec alia comprobatione indiget.
Tertiò infertur ad re
ſsolutionem, quam tradit Mieres
*
de maioratu, 1. part. quæſst. 23. num. 8. quo loco exi
ſstimauit, quòd
ſsi maritus faciat Maioratum de re vxoris, con
ſsentiente ip
ſsa, non poterit filius primogenitus petere
aliquid in vita patris, licèt mater
ſsit mortua, quod
ſsimpliciter, aut
ſsic indi
ſstincte dictum
ſstare non po
ſsſset ex
vulgatis iuris regulis, & principiis. Addit po
ſstmodùm
Author ip
ſse id procedere,
ſsi mater habeat licentiam ad
faciendum Maioratum, nam aliàs non po
ſsſset mater per
illum actum filio præiudicare in remanente bonorum;
quod verè dictum e
ſst, & confirmatur ex his, quæ ad explicationem Roderici anteà dicebamus, quem Mieres |
non retulit ibi. Addiderim ego, in propo
ſsito ca
ſsu patrem habere debere v
ſsumfructum in Maioratu filij de
bonis matris, atque ex con
ſsen
ſsu ip
ſsius à marito in
ſstituto, quandiu filius ip
ſse in pote
ſstate parentis remanet, ex
his, quæ in Maioratu obueniente filio ex linea materna
ſscribunt Antonius Gomezius
in l. 48. Tauri, num. 3. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 19. ex num. 18. cum ſseqq. Mendez
in repetitione l. cùm oportet, C. de bonis
quæ liberis, 1. part. num. 37. & 2. part. num. 106. Matiençus
in l. 9. tit. 1. gloſs. 1. num. 5. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, &
ſsic anteaquàm verificetur deci
ſsio
l. 48. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 9. tit. 1. lib. 5. Compilationis, vbi plenè declarant Matiençus, & Azeuedius, Antonius Gomezius
in
d.l. 48. Tauri; tunc enim nullum. v
ſsumfructum penes
ſse
retinere poterit pater, ex di
ſspo
ſsitione earum legum: in
Legitima autem, neque in v
ſsufructu eius nullum grauamen imponi poterit ex ei
ſsdem, quæ
ſsuperiùs diximus.
Quartò infertur ad explicationem quæ
ſstionis, quam
* adducit Rodericus ip
ſse Suarez
in d.l. quoniam in prioribus, in limitat. 5. in verſsic. & per prædicta aliàs dicebam; vbi ex ratione eorum, quæ
ſsuperiùs tradidimus, dicebat
aliàs in quæ
ſstione de facto, cùm quidam miles haberet
licentiam ip
ſse
ſsolus ad maioratum faciendum de bonis
ſsuis, & ip
ſse feci
ſsſset de bonis
ſsuis & vxoris con
ſstante
matrimonio acqui
ſsitis, cum con
ſsen
ſsu vxoris, quòd ita
fuit validum, quod morte eius fuit confirmatum, nec
vxor potuit illud reuocare. Id enim ego veri
ſsſsimum
puto, quamuis ip
ſse Author cogitandum reliquerit, nec
determinare au
ſsus fuerit, nihílque e
ſsſse, quod præfatæ di
ſspo
ſsitioni impedimento e
ſsſse po
ſsſsit: quamuis enim
licentia Regia marito dumtaxat cone
ſsſsa fui
ſsſset, vt ip
ſse
ſsolus Maioratum de bonis
ſsuis facere po
ſsſset; id tamen
non excludit, quin etiam & de bonis vxoris, modí
ſsque à iure introductis, & intra quantitatem lege permi
ſsſsam
Maioratus ip
ſse fieri potuerit, quia per licentiam Regiam
marito tantùm conce
ſsſsam, beneficium, aut licentia
legis, ex qua licitum e
ſst in tertia, & quinta bonorum parte Maioratum in
ſstituere; nequaquam re
ſstringitur, nec debet filio, in cuius fauorem etiam, non tantùm parentis, conce
ſsſsa fuit, obnoxia e
ſsſse licentia ip
ſsa,
vtpote cùm eâ etiam non interueniente, maritus po
ſsſset
de
ſsub
ſstantia vxoris, con
ſsentiente ip
ſsa, in quantitate à lege permi
ſsſsa Maioratum in
ſstituere, vt apertè
ſsupponit
Mieres
de maioratu, dict. quæſst. 23. num. 8. Nec poterit
vxor reuocare vllo modo, cùm vis, & ratio dictorum
iurium, hoc e
ſst,
l, nec fratribus, C. de donationibus cauſsa
mortis, & l. ſsicut, §. venditionis, ff. quibus modis pignus,
vel hypotheca ſsoluitur, ac etiam traditiones Doctorum
non debeant ex licentia Regia
ſsic conce
ſsſsa alterari; imò ita militent vt in alio ca
ſsu, cùm licentia illa marito conce
ſsſsa non fui
ſsſset.
Subdit
ſstatim Rodericus, po
ſstquam
ſsuperiora cogitanda reliquit, in hunc modum:
Non tamen valuit niſsi
eo modo, quo valeret, ſsi ipſsa per ſse faceret teſstamentum,
quia ipſsa non poterat filium vnum meliorare, niſsi in tertia & quinta. Quod veri
ſsſsimum e
ſst, vt vides; quinimò et
ſsi
* filij non extarent,
ſsi maritus con
ſsentiente vxore ex bonis omnibus ip
ſsius Maioratum in
ſstitueret, tunc licité po
ſsſset vxor reuocare, ex quo nulla bona ei
ſsuper
ſsunt, de
quibus te
ſstari po
ſsſsit & quia e
ſsſset facere donationem
omnium bonorum, quæ à iure reprobatur, vt cum aliis
re
ſsoluit Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 1. num. 16. & 17. Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 311. num. 11. qui mouentur præcipuè ex deci
ſsione
l. 69. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 8. tit. 10. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, de quarum legum materia vltra Anton. Gomezium, Matiençum, Azeued. & alios
ibi, vide
omninò Dueñas
regula 219. Molin.
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 10. à n. 10. v
ſsque ad
n. 26. Aldobrandinum
in conſs. 104. volum. 1. Hippol. Riminald.
in conſs. 24. ex num. 58. lib. 3. Gamam
deciſs. 166. & decis. 255. infifinitosinfinitos alios
ſsciens con
ſsultóque prætermitto, proptereà
quòd ab Additionatore Gamæ recen
ſsentur in vnum
in
addit. ad d. decis. 166. 1. part.
Quintò infertur ad explicationem eorum, quæ in
* propo
ſsito adnotauit Gregorius Lopez
in l. 9. tit. 13. partita 5. in gloſsſsa, el ſseñor lo conſsintieſsſse, dicens, quòd
ſsi
maritus de con
ſsen
ſsu vxoris fecit Maioratum de re vxoris, illa con
ſsentiente, taliter quòd maritus di
ſsponeret, vt
de re propria ip
ſsius mariti,
ſsi po
ſsteà maritus reuocet
donationem, aut maioratum, remanebunt bona apud
maritum, & non redibunt ad vxorem. Ad quam quæ
ſstionem inducit etiam doctrinam Baldi
in l. 1. C. ſsi vnus
ex pluribus appellantibus, in verſs. item quæro: addit tamen, quòd
ſsi Maioratus ex tali re factus fuit in filium
communem, videtur quòd filio debeat remanere ex defectu cau
ſsæ finalis, vel quòd reuerti debeat ad matré: &
tandem cogitandum relinquit, & Gregorij mentionem
faciunt,
ſsed ampliùs non in
ſsi
ſstunt, Mieres
de maioratu,
1. part. quæſst. 23. num. 4. in verſs. & l. 9. Ioannes Guttierrez
in repetitione cap. quamuis pactum, de pactis, in 6. in initio, num. 48. qui
ſsic indi
ſstinctè tran
ſseunt cum illo: in
*
ſsi
ſstit tamen, ac de veritate eius veretur Azeuedius
ſsolus
in l. 1. tit. 6. num. 26. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.
Ego verò, vtrem hanc
ſsubob
ſscuram quidem, & val
*dè dubiam explicem, nonnulla adnotare decreui, ex
quibus cùm occa
ſsio
ſse offeret, faciliùs id diffiniri po
ſsſse
exi
ſstimaui, nec æquum e
ſsſse, quæ
ſstionem prædictam à nullo hactenus explicatam,
ſsilentio prætermittere,
ſsic,
vt nu
ſsquam eiu
ſsdem vera re
ſsolutio habeatur.
Et in primis con
ſstituo, negari non po
ſsſse, quin in ca
ſsu
* prædicto, iu
ſstam habuerit dubitandi rationem Gregorius Lopez, nec immeritò cogitandum reliquerit dubium prædictum, tum ob rationes, quas pro vtraque
parte non malè con
ſsiderauit Azeuedius loco relato
ſsuprà; tum etiam, quòd mortua vxore, de cuius re Maioratus fuit in
ſstitutus, durum videretur alicui, quòd po
ſsſset maritus reuocans Maioratum, ab eo auferre, cui ex
voluntate, & con
ſsen
ſsu vxoris fuerat ius iam quæ
ſsitum,
vt mox dicemus, viámve aperiri, quâ viuentium, defunctorùmque voluntates facilè valeant defraudari, aut
ſsaltem, po
ſsito quòd ex natura actus ab
ſsque iniuria alterius
Maioratum reuocare liceat, difficillimum e
ſsſse diiudicare, quid in ca
ſsu propo
ſsito de bonis fieri debeat, cùm
ſstet voluntas vxoris dumtaxat pro eo, qui ad Maioratum fuit nominatus, non pro alio, nec aliter in ca
ſsu
reuocationis con
ſsultum appareat.
Secundò con
ſstituo, in propo
ſsita
ſspecie, vtcunque res
*
ſse habeat, mihi equidem comperti
ſsſsimum e
ſsſse,
ſsi maritus po
ſsteà reuocet Maioratum, quòd bona huiu
ſsmodi
penes eum nullo modo remanere po
ſsſsint, nec debeant,
idque propter rationes con
ſsideratas ab Azeuedio
vbi
ſsuprà, dict. n. 26. quæ fortiter vrgent, & verè concludunt.
Inde & con
ſsequenter, quòd neque de eis bonis di
ſsponere pote
ſst maritus aliquo modo; nam et
ſsi concedamus,
liberè eum reuocare po
ſsſse, tam ex natura actus, qui geritur, quàm ex iuris di
ſspo
ſsitione, iuxta ea, quæ re
ſsoluimus
ſsuprà: ip
ſsum tamen penes
ſse retinere po
ſsſse bona,
aut de illis aliquo modo di
ſsponere, nullus quidem concedere audebit, qui voluntatem prædefuncti, ex cuius
con
ſsen
ſsu in certam aliquam per
ſsonam Maioratus fuit in
ſstitutus, ac iuris
rationẽrationem maturò per
ſspiciat, vt rectè a
ſsſserit
Azeued.
in d.l. 1. tit 6. n. 26. ante fin. lib. 5. nouæ collect. Regiæ.
Tertiò con
ſstituo, ex his facilè con
ſstare, quæ
ſstionem,
* aut litem
ſsuper bonis prædictis, inter eum qui nominatus fuit ad Maioratum, &
ſsucce
ſsſsores ab inte
ſstato futuram, aut for
ſsan cum hæredibus,
ſsi hæredes ex te
ſstamento fui
ſsſse contingeret; maritum verò à petitione, aut retentione eorum excludendum omninò, nec iurè aliquo
po
ſsſse litem iu
ſstam mouere.
Quartò con
ſstituo, in ca
ſsu prædicto, bona quidem
* libera remanere, nec vinculo, aut Maioratui
ſsubiecta,
idque non ex ratione con
ſsiderata per Azeuedium,
in
dict. l. 1. num. 26. in verſs. vel dicendum, quæ minimè vrget in quæ
ſstione Gregorij, quippe cùm ille loquatur,
quando maritus de con
ſsen
ſsu vxoris, & de re
ſsua tantùm
vxoris eiu
ſsdem, tanquam de propria Maioratum in
ſstituit; Azeuedius verò loquitur in ca
ſsu, quo de rebus |
vxoris, & eiu
ſsdem mariti
ſsimul maritus ip
ſse Maioratum
in
ſstituit: in quibus terminis adduci po
ſsſset præfati Authoris ratio, quod
ſsub vna di
ſspo
ſsitione, & con
ſstructu
verborum, vxoris & mariti di
ſspo
ſsitio facta fuit, &
vna tantùm e
ſst: Ratio ergo in alio con
ſsi
ſstit, ad quod
nullus hactenus animaduertit in propo
ſsito, videlicet,
quòd cùm maritus te
ſstatur de re vxoris, ex con
ſsen
ſsu
eiu
ſsdè vel Maioratum in
ſstituit, licèt mortuo marito reuocare non po
ſsſsit vxor di
ſspo
ſsitionem; nam eiu
ſsdem mariti morte confirmatur hæc vltima voluntas, vt certum
e
ſst, & diximus
ſsuprà, num. 38. maritum tamen ip
ſsum reuocare po
ſsſse te
ſstamentum, aut Maioratum à
ſse ex con
ſsen
ſsu vxoris factum, nec ante mortem ip
ſsius confirmari, nullus negauit, qui in propo
ſsito
ſscrip
ſsit, vnanimiter
potiùs omnes admittunt, vt con
ſstat ex ei
ſsdem relatis
ſsuprà, dict. num. 38. & apertè
ſsentit cum aliis Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. num. 84. in verſs.
ſsed hoc limitari ſsolet. Sed quid immoramur? ip
ſsemet Gregorius de reuocandi pote
ſstate non dubitauit, nec etiam
dubitarunt Authores relati
ſsuprà, qui dubium eiu
ſsdem
excitarunt:
ſsed pro certo
ſsuppo
ſsito, quod poterat maritus reuocare, quid inde de re vxoris fieri deberet, in
quæ
ſstionem adducunt;
ſsi igitur verum e
ſst, ante mortem
mariti, di
ſspo
ſsitionem eo modo confectam non confirmari, vel
ſsaltem in eius vita reuocabilem, nece
ſsſsarium e
ſst, & con
ſsequens, vt reuocatione facta per maritum, in ca
ſsu prædicto bona libera remanere debeant,
tanquam
ſsi ab initio nihil factum fui
ſsſset; nec Maioratûs iure po
ſsſsideri po
ſsſsint ab alio: itavt
ſsi extent filij
còmunescommunes inter eos æqualiter debeat diuidi res, ex qua in
ſstitutus fuerat Maioratus, argumento text.
in l. vnum
ex familia, §. rogo, vbi eleganter Petrus de Peralta
ex
num. 14. cum ſseqq. & in l. cum quidam, ff. de legatis 2. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 4. num. 41. Mieres
de Maioratu, 1. part. quæſst. 48. ex num. 13. cum
ſseqq. aut filiis non exi
ſstentibus vel ad hæredes,
ſsi fortè fuerint, vel ad
ſsucce
ſsſsores ab inte
ſstato pertinere debeant.
Quintò con
ſstituo, nihil vrgere in fauorem eius, qui
* nominatus e
ſst ad Maioratum, nonnulla, quæ de iure
iam quæ
ſsito ex con
ſsen
ſsu ex vxoris non tollendo, atque
ex doctrina Bartoli
in l. qui Romæ, §. Flauius, ff. de verborum obligat. adduxit Azeuedius
in dict. l. 1. tit. 6. lib. 5. num. 26. Nam vltra quod doctrina Bartoli in eo loco,
latiorem interpretationem requirit, & iuxta communes
Doctorum traditiones intellecta, in contrarium non facit, vt con
ſstat ex his, quæ
ſscribunt Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, ex n. 29. Dueñas
regula 216. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2. ex num. 73. cum
ſsequent. Mieres
de maioratu, part. 1. quaeſst. 24. per totam. Gratianus
regula 410. Ioannes Guttierrez
practit. lib. 2. quæſst. 52. & multi alij, cum quibus plenè Additionator
Gamæ
in addit. ad deciſsionem 8. 1. part. Hieronymus de
Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 249. in ca
ſsu
prædicto argui non pote
ſst de non præiudicando iuri
quæ
ſsito ex con
ſsen
ſsu vxoris: quippe cùm ius illud ex ea
di
ſspo
ſsitione acqui
ſsitum fuerit, quæ fui naturâ reuocabilis e
ſst; nec ante mortem mariti confirmatur: vnde po
ſsſsent potiùs retorqueri in
contrariũcontrarium communes
DoctorũDoctorum re
ſsolutiones, iuxta ea, quæ
ſscrip
ſserunt Decius
in conſs.
58. n. 3. & in conſs. 607. num. 8. Socinus
in conſs. 236. lib. 2. Mieres
d. quæſst. 24. num. 6. in verſs. quòd ſsi iam venit dies.
Sexto con
ſstituo, præfatam rationem, & re
ſsolutionem
*
ſsuperiorem æqualiter etiam militare, cùm à marito ex
cõ
ſsen
ſsu vxoris factus e
ſst Maioratus de bonis tam ip
ſsius,
quàm vxoris,
ſsicut in
ſsuperiore, cùm de re tantùm vxoris factus e
ſst de con
ſsen
ſsu vxoris ip
ſsius: & tunc non malè vrgere rationem per Azeuedium con
ſsideratam
in d.l. 1. tit. 6. lib. 5. dict. num. 26. in verſs. vel dicendum vt bona
vxoris libera remanere debeant, vt
ſsuperius diximus.
Septimò tandem con
ſstituo, præfatos Authores, qui
* Gregorij Lopez dubium excitarunt, ac inter eos Gregorium ipfum, notâ aliquâ dignos quidem e
ſsſse, eo quòd
ſsupponentes pro certo, licere marito iure ip
ſso,
MaioratũMaioratum de re vxoris
ſsic
inſtitutũinſtitutum reuocare, dubitare non
debuerũtdebuerunt admi
ſsſso eo, an remaneret Maioratus. Quomodo enim
Maioratus
ſsub
ſsi
ſstere poterat di
ſspo
ſsitione reuocata, ex
qua initium
ſsumere debui
ſsſset; aut quo titulo po
ſsſset nominatus petere Maioratum? Et hactenus de his, quæ vt
vides, non ab
ſsque maximo labore, a
ſsſsiduáque cogitatione digeruntur, nec alibi erant
ſsic
ſscripta per alium.
Nunc verò quinto loco, & principaliter con
ſstituen
*dum e
ſst, dubium maximum e
ſsſse, po
ſsito, quod veri
ſsſsimum e
ſst, vt cùm te
ſstamentum fit à duobus in eadem
ſscriptura aut charta,
ſsuperuiuenti licet pro
ſsua parte reuocare illud, etiam
ſsi v
ſsufructu, aut fructibus bonorum
fruitus
ſsit, alióve commodo quocunque, atque etiam
ſsi
in te
ſstamento onus non reuocandi te
ſstamentum ip
ſsum
expre
ſssè fui
ſsſset iniunctum, vt
ſsuprà re
ſsoluimus, an te
ſstamentum dicto in ca
ſsu reuocans, perceptos fructus,
ſsiue commodum ex te
ſstamento
ſsibi proueniens re
ſstituere
ſsit ad
ſstrictus; in quibus terminis quæ
ſstionem proponit Burgos Salon de Pace
in l. 3. Tauri, 2. parte, conclu*ſsione 6. num. 1228. & eam non di
ſsſsoluit, dumtaxat dicit,
complura ad vtramque partem expendi po
ſsſse, &
ſsuper
hoc accuratius cogitandum e
ſsſse, & præter Doctores in
locis relatis ab ip
ſso
numeris præcedentibus, videre oportere textum
in l. cùm donationis, C. de tranſsactionibus, &
in l. Imperator, §. cùm quidam, ff. de legatis 2. & in l. 2. tit. 4. partit. 6. & Alexandrum
in conſs. 113. Perſspectis his,
lib. 6. in columna penultima, Videamus nunc, an ex his
aliquid po
ſsſsit deduci, quo dubium præ
ſsens valeat diffiniri.
Et in primis, text.
in dict. l. cùm donationis, C. de tran*ſsactionib. non ob
ſscurè probat, quòd licèt pollicitatio de
in
ſstituendo
tranſigentẽtransigentem hæredem, non impleatur ab eo,
cum quo tran
ſsigitur, vel cui donatur; tran
ſsactio tamen,
vel donatio non re
ſscinditur, vt Baldus
ibi, in ſsummaria adnotauit, &
ibidẽibidem Glo
ſsſsa magna inde deduxit, liberationem ab aliquo alicui conce
ſsſsam
ſsub modo, vt is eundem
liberantem hæredem in
ſstituat, validam e
ſsſse, cùm etiam
non
ſsecuta in
ſstitutione, in pari cau
ſsa turpitudinis, potior
ſsit conditio po
ſsſsidentis, &
ſsic debitoris, quamuis
liberatio omninò nulla e
ſsſset,
ſsi
ſsub conditione concepta
fui
ſsſset, authoritate eiu
ſsdem Glo
ſsſsæ, quæ frequentiori
Doctorum calculo recipitur, vt profitetur Couarruuias
in cap. cum tibi, de teſstamentis, num. 13. in verſs. ex quibus ibi, & hoc in effectu dixit Alexander
in d. conſs. 113. in colum. penultima, Aliàs mihi, num. 19. quem retulit
Burgos Salon
vbi ſsuprà; ibi enim ex
ſsententia dictæ Glo
ſsſsæ probauit, quod quamuis conuentio de diuidenda
certo modo hæreditate viuentis, non valeat; tamen donatio per me facta tibi
ſsub hoc modo,
ſseu ob hanc cau
ſsam,
videlicet quod debeas hæreditatem talis viuentis
mecũmecum cõmunicare, non vitiatur,
ſsed vitiatur ip
ſse modus, adeò quod ego qui dono,
ſsi volo agere ad modum
implenũimplenum,
non debeo audiri, vt aliorum relatione Alexander ip
ſse
probauit. Ex quo, & prædictis non incongruè deducitur
in terminis no
ſstris, quòd licèt
ſsuperuiuens voluntatem
præmortui non
ſseruauerit,
ſsed di
ſspo
ſsitionem pro
ſsua
parte reuocauerit. provt iure pote
ſst, nihilominùs vitiari
non debeat alterius di
ſspo
ſsitio, ex qua percipit commodum; &
ſsic non
ſsecuto etiam effectu, quem præmortuus
de
ſsiderauit, cùm in pari cau
ſsa potior
ſsit conditio po
ſsſsidentis, fructus aut commodum perceptum retinebit,
nec tenebitur re
ſstituere, iuxta
ſsententiam dictæ Glo
ſsſsæ iunctæ
ſsuo textui, quæ aliter induci non valet.
Textus verò
in dict. l. Imperator, §. cùm quidam, ff.* de legatis 2. verè induci non pote
ſst in propo
ſsito, proptereà quòd in
ſspecie illius textus, compen
ſsatio fit, vel
computatio virilis ad virilem, vt honoratus in Quota,
grauari non debeat in alia Quota vltra vires relicti: inde
e
ſst, quòd
ſsi plus e
ſsſset in virili portione, quam fratris
reditas haberet, etiam fructuum quos patruus percepit,
vel cùm percepere potuit, dolo non percepit, haberi debere rationem; quòd longè differt à ca
ſsu no
ſstro, in quo
minimè fit computatio hæreditaris præmortui, cùm hæreditate
ſsuperuiuentis,
ſsed dumtaxat inquiritur de fru|
ctibus, aut de commodis ex hæreditate præmortui perceptis ab eo, qui te
ſstamentum reuocauit pro
ſsua parte,
nec contingere pote
ſst inconueniens prædictum grauaminis, quod ibi principaliter in
ſspicitur; imputet enim
ſsibi, qui eam viam di
ſspo
ſsitionis elegit, per quam iudicium
ſsuum
ſsubuerti po
ſsſset, fructibú
ſsve, aut alia vtilitate fraudari.
Denique
dict. l. 2. tit. 4. partit. 6. quam ip
ſse Salon ex
*pendit loco relato
ſsuprà, in neutram partem induci pote
ſst, quoniam dumtaxat dicit, quòd conditiones de
præterito, vel de præ
ſsenti non
ſsu
ſspendunt te
ſstatoris di
ſspo
ſsitionem, ideò non
ſsunt propriè conditiones, ni
ſsi quæ
ſsunt de futuro; quòd
ſsi quis dicat, cùm de futuro
ſsunt,
impleri debere conditiones, apertè denotare eam legem,
&
ſsic videri quòd in propo
ſsito facere po
ſsſsit; nihil inde
deducet, cùm ea conditio
ſseruari non debeat, quâ ad hæredem certum in
ſstituendum quis ad
ſstringitur, vt mox
dicemus: quod ad fructus verò attinet re
ſstituendos, vel
retinendos, nihil etiam ex illa lege pote
ſst deduci.
Molina verò
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 4. cap. 2.* num. 84. verſs. vtrùm autem in eodem dubio, an
ſscilicet Maioratu à duobus
ſsimul confecto, & à
ſsuperuiuenti reuocato, fructus percepti ab eius
ſsucce
ſsſsore
ſsint re
ſstituendi, vel non, nihil etiam re
ſsoluit,
ſsed dumtaxat dicit
videnda e
ſsſse ea, quæ circa id congerunt Palacios Rubios
in repetitione rubricæ, §. 69. num. 12. Segura
in repetitione l. 1. §. ſsi vir vxori, ff. de acquirenda poſsſseſsſsione, Gregorius Lopez
in l. 8. titul. 4. partita 5. in verbo, en vida,
verſsiculo, vrget etiam. Baëça
de non meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 33. per totum, Antonius Gomezius
tom. 2. variarum, cap. 4. num. 21. & lib. 1. cap. 12. num. 4. Tiraquellus
de iure conſstituti, ampliat. 24. num. 7. & in
l. ſsi vnquam, in verbo, reuertatur,
num. 235. C. de reuocandis donationibus. Horum omnium re
ſsolutiones à me di
*ligenter prælectæ dumtaxat euincunt, donationem filio
factam, & tanquam inofficio
ſsam reuocatam, vel factam
extraneo, ex
ſsuperuenientia liberorum reuocari
ſsine
fructibus medio tempore perceptis; idémque ob
ſseruandum in alia di
ſspo
ſsitione quacunque, quæ valet
ſstatim,
nec
ſsu
ſspenditur eius confirmatio po
ſst mortem alicuius,
vel
ſsi ex voluntate domini rem quis po
ſsſsideat, vel cùm
is, qui fructus percepit, erat interim dominus, etiam
ſsi
res e
ſsſset
ſsubiecta re
ſstitutioni;
ſsed non
ſsunt expre
ſsſsæ in
terminis no
ſstris ad deci
ſsionem præfati dubij, quamuis
rationes earum expendi po
ſsſsint in fauorem
ſsuperuiuentis, vt commodum quod ex te
ſstamento præmortui
habuit, aut fructus quos percepit, re
ſstituere non teneatur.
Azeuedius etiam in
l. 1. tit. 6. num. 25. lib. 5. nouæ colle*ctionis Regiæ, ſsuperiora non di
ſsputat, nec certam nobis
re
ſsolutionem o
ſstendit,
ſsed remittit
ſse ad ea, quæ Burgos
de Paz, & Molina
vbi ſsuprà ſscrip
ſserunt, qui, vt vidi
ſsti,
dubitationem hanc nullo modo diluunt.
Et denique Aluarus Vala
ſscus, qui nihil dicit ex his,
* quæ
ſsuperiùs à me adnotata fuêre,
in conſsultat at. 7. num. 7. per totum, latiùs rem hanc pertractat, & in propo
ſsito
mouet dubium, an
ſsuppo
ſsita validitate in
ſstitutionis ad inuicem inter coniuges, po
ſsſsit alter ex coniugibus. po
ſstquam
ſsucce
ſsſsit in hæreditate alterius prædefuncti, & eâ potitus e
ſst per totum vitæ
ſspatium, te
ſstamentum pro
parte
ſsua mutare, &
ſsub
ſstitutum, quem ambo de communi con
ſsen
ſsu in te
ſstamento vocarunt, portione
ſsua
priuare, pro
ſsua parte te
ſstamentum mutando, vt quotidie
ſsolent facere coniuges
ſsuper
ſstites; Et dicit habere
hoc plu
ſsquàm dubitationis propter fraudem, quam
coniux
ſsuper
ſstes videtur commi
ſsi
ſsſse; for
ſsan enim vxorem non in
ſstitui
ſsſset,
ſsi cogita
ſsſset eam mutaturam voluntatem, & alteri quàm per
ſsonæ de
ſsignatæ hæreditatem
ſsuam relicturam, cùm iuxta iuris regulas ex fraude
ſsua nemo lucrum con
ſsequi debeat: qua ratione non
defui
ſsſse viros doctos, qui dixerunt, quòd et
ſsi coniux
ſsuper
ſstes po
ſsſsit te
ſstamentum mutare, debet tamen refundere hæredibus mariti, quicquid ex eius te
ſstamento lucri fecerit, ne ex dolo
ſsuo commodum reportet; ip
ſse tamen Vala
ſscus contrariam
ſsententiam, & in iure,
& in praxi receptam e
ſsſse affirmat, imò quòd coniux
ſsuper
ſstes po
ſsſsit liberè te
ſstamentum reuocare pro parte
ſsua,
nec quicquam de lucro te
ſstamenti refundere teneatur: & in id refert Speculatorem, Oldrad. Suarez, Alciatum,
* Tiraquellum, Burgos, Salon de Pace, & Petrum Pechium; qui omnes, quamuis expre
ſssè agnouerint, coniugem
ſsuper
ſstitem liberè po
ſsſse te
ſstamentum pro
ſsua
parte mutare, quod veri
ſsſsimum e
ſst, nec vllam habet
dubitationem; tamen de fructibus nihil dicunt, nec
etiam exprimunt, an coniux
ſsuper
ſstes, quicquid lucri
habuit, refundere teneatur, vel non teneatur, vt ip
ſsos
legendo, digno
ſsces apertiùs: Salon etiam, & Molina
in locis relatis à prædicto Authore, præfatum dubium
non di
ſsſsoluunt,
ſsed pro
ſsolutione eius legendos nonnullos Authores admonent, vt
ſsuperiùs vidimus, quamuis
ip
ſsi, liberè po
ſsſse à
ſsuperuiuente pro
ſsua parte mutari
di
ſspo
ſsitionem expre
ſsſserint.
Ego verò, vt in præfato dubio
ſsententiam meam in
*terponam, po
ſstquam longa con
ſsideratione proce
ſsſsi,
ſsequentia con
ſstituere omninò nece
ſsſsarium duxi, ne indi
ſstinctè, aut confusé, di
ſstinctione potiùs, & re
ſsolutione
procedam. In primis, dubij prædicti exemplum aut ca
ſsum tripliciter proponi po
ſsſse, vel vt proponebatur
ſsuprà, num. 55. vel vt Vala
ſscus nunc relatus propo
ſsuit, vel
etiam & generaliter, cùm te
ſstamentum faciunt maritus & vxor
ſsimul in eadem
ſscriptura, aut charta; & de rebus
vtriu
ſsque certo modo, aut in certam cau
ſsam di
ſsponunt,
vel vt Maioratus con
ſstituatur, aut aliquod pium opus
peragatur: & in di
ſspo
ſsitione cauetur, quòd
ſsuperuiuens per tempus vitæ
ſsuæ, bonis omnibus, aut v
ſsufructu, eorúmve fructibus fruatur & po
ſst mortem eius,
bona omnia in id conuertantur, quod expre
ſssè cautum
fuerit; tunc enim
ſsuccedit dubium propo
ſsitum, an
ſsuper
ſstes reuocans te
ſstamentum pro
ſsua parte, lucrum
quod habuit ex te
ſstamento, fructú
ſsve quos percepit, re
ſstituere teneatur.
Secundò con
ſstituo, præmittendum e
ſsſse vnum ca
*
ſsum, in quo nullus equidem dubitare poterit, nempe
quando in ca
ſsu prædicto expre
ſsſsa ad
ſsit te
ſstatoris di
ſspo
ſsitio, quâ cautum
ſsit expre
ſssè, quid in ca
ſsu reuocationis
Maioratus alteriú
ſsve di
ſspo
ſsitionis fieri debeat; quamuis
enim verum
ſsit, ad hæredem aliquem in
ſstituendum, di
ſspo
ſsitione nulla quem ad
ſstringi po
ſsſse, nec etiam e
ſsſse
viam, per quam non liceat te
ſstatori te
ſstamentum
ſsuum
immutare: tamen in ca
ſsu reuocationis aliter di
ſsponere,
vel di
ſspo
ſsitionem reuocare, aut fructus, commodúmve
ſsuperuiuenti relictum adimere illudve iubere re
ſstitui,
iure quidem poterit is, qui cum alio
ſsimul te
ſstatur, nec
aliter in cau
ſsam expre
ſsſsam te
ſstari vult, quàm
ſsi is, qui
ſsimul
ſsibi te
ſstatur, voluntatem
ſsuam adimpleat; quemadmodum ergo
ſsuperuiuens liberè pote
ſst di
ſspo
ſsitionem
immutare, nec hæreditatis aditione, fructuúmve perceptione, onus
ſsibi impo
ſsitum agnoui
ſsſsè cen
ſsetur, vt mutare nequeat;
ſsic etiam & præmortuus in ca
ſsum reuocationis
ſsibi con
ſsulere, & de fructibus, hæreditatéve
ſsua
ad alium modum di
ſsponere, vt voluntas eius modis
omnibus adimpleri debeat, iuxta iuris regulas, vulgata
ſsque, & communes traditiones Doctorum: quod licèt
inter omnes Scribentes; qui hoc capite præcitantur,
ſsic
in
ſspecie adnotatum non fuerit; nullus tamen eorum
negauit; imò in fortioribus terminis Mieres, & Pechius
probarunt, vt vidimus
ſsuprà, num. 23. &
ſstatim dicemus: & quamuis in ei
ſsdem terminis, in quibus Mieres
loquitur, contrà tenuerit Vala
ſscus
d. conſsultat. 7. n. 7. & 8. tamen in ca
ſsu voluntatis expre
ſssè nihil dixit,
ſsentiens
apertè, in eo dubium non e
ſsſse, & coadiuuatur ex his
quæ cum Placentino, Iacob. Butrig. Bella-Pertica, Cino,
Baldo, Saliceto, Alberico, Fulgo
ſsio, Ia
ſsone, & Alciato,
ob
ſseruauit Couarruuias
in capit. cùm tibi, de teſstamentis,
num. 13. in verſsiculo, nec illud hac in re: coadiuuatur
etiam ex text.
ſsingulari, & notando, ad quem miror nullum ex Scribentibus omnibus in propo
ſsito animaduertere,
in l. ex facto, 17. ff. ad Trebellianum, vbi Vlpianus |
Iurecon
ſsultus in hunc modum
ſscriptum reliquit:
Ex
facto tractatum eſst, an per fideicommiſsſsum rogari quis poſsſsit, vt aliquem hæredem faciat? Et Senatus cenſsuit, rogari
quidem quem, vt aliquem hæredem faciat, non poſsſse. Subdit
Glo
ſsſsa
ibi, verbo, non po
ſsſse:
cùm effectu; nam non poteſst
ei auferre liberam teſstamenti factionem, argumento, &c. progreditur
ſstatim Vlpianus, & inquit:
Verùm videri
per hoc rogaſsſse, vt hæreditatem ſsuam ei reſstituat; ideſst,
quicquid ex hæreditate ſsua conſsecutus eſsſset, vt ei reſstitueret, &c. Ac denique
in verſs. non tantùm, ſsic
ſscribit:
Non
tantùm autem, ſsi hæredem, quem ſscripſsero, potero rogare,
vt hæredem faciat aliquem: verùm etiam ſsi legatum illi,
vel quid aliud reliquero; nam eatenus erit obligatus, quatenus quid ad eum peruenit.
Tertiò con
ſstituo, dubium e
ſsſse, quid dicendum
ſsit in
* ca
ſsu, quo expre
ſsſsam præmortui voluntatem, aut claram
eiu
ſsdem di
ſspo
ſsitionem non habemus, quâ in ca
ſsu reuocationis
ſsuper
ſstitis
ſsibi con
ſsuluerit; tamen ex aliis coniecturis, aut ex præfatione di
ſspo
ſsitionis apparet, non
aliter
ſsic di
ſspo
ſsiturum præmortuum, aut noti aliter fructus relicturum, quàm
ſsi
ſsibi certus e
ſsſset, alterum etiam
di
ſspo
ſsitionem
ſsuam, promi
ſssáve ob
ſseruaturum: qua in
ſspecie videnda erunt omninò ea, quæ diximus
ſsuprà,
num. 22. & 23. vbi retulimus Pelaez à Mieres
de maioratu, 1. part, quæſst. 23. num. 3. & Petrum Pechium
de
teſstamentis coniugum, lib. 1. cap. 19. num. 4. & 5. Ex quibus in hoc ca
ſsu dici po
ſsſset, morte præmortui, di
ſspo
ſsitionem non confirmari, nec pro
ſsua parte, vt
ſseruetur
ad eum modum, ad quem vterque di
ſspo
ſsuit, nec etiam
vt
ſsuperuiuens lucrari po
ſsſset fructus, quando ex contentis in di
ſspo
ſsitione apertè deprehendi po
ſsſset; non aliàs
relicturum fructus præmortuum, aut non aliàs
ſsic di
ſspo
ſsiturum, quàm
ſsi, vt dixi,
ſseruaretur in totum di
ſspo
ſsitio, ré
ſsve in eodem
ſstatu permaneret, in quo tunc erat.
Vala
ſscus verò contradicit expre
ſssè
dict. conſsultatione 7. num. 7. & num. 8. in verſs. ſsunt qui limitant; qui tamen
nec Mieres nec Pechij mentionem facit,
ſsic nec etiam
Mieres retulit illos: idcircò res erit, cùm occa
ſsio
ſse offeret, maturiùs con
ſsideranda; eò magis, quod admi
ſsſsa re
ſsolutione in ca
ſsu præcedenti tradita, admitti etiam debebit & hæc re
ſsolutio, cùm
ſsatis expre
ſsſsum dicatur
quod ex præfatione, aut verbis aliis di
ſspo
ſsitionis,
ſsiue ex
probatis coniecturis deducitur, vt cùm aliis multis plenè adnotarunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, liba. 1. cap. 5. num. 2. & quatuor ſseqq. & num. 11. & ſseqq. &
lib. 3. cap. 4. num. 39. & 40. Mieres
de maioratu, ſsecunda
pane, quæſst. 3. ex num. 20. cùm ſseqq. Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib. 6. tit. 1. num. 8. Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione lib. 2. c. 10. & non
ſsolùm expre
ſsſsum dicitur, quod ex legitimis coniecturis colligitur; imò euidentem inducit voluntatem, ac
ſsi verbis expre
ſsſsum e
ſsſset,
l. licèt Imperator, vbi Glo
ſsſsa, Bartol. Ca
ſstren
ſsis, Alexander, & omnes Doctores communiter,
ff. de legatis 1. Decius
in conſs. 584. num. 2. Pari
ſsius
in conſs. 71. num. 5. lib. 4. & cùm multis, Mieres
de maioratu, in initio ſsecundæ partis, num. 3. & num. 6. cùm ſseqq. Mantica
lib. 3. tit. 3. num. 10. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana 188. num. 2. cùm ſseqq. & deciſsione 248. num. 3. Simon de Prætis
de interpretatione vltim.
volunt. lib. 2. interpretatione 1. ſsolutione 5. ex num. 13. cum ſseqq. fol. 153. Pedrocha
in conſs. 2. num. 196. &
ſspecialiter dictum, aut in
ſspecie proui
ſsum dicitur, quod ex
mente, apparet per coniecturas legitimas. Signorolus
in
conſs. 176. num. 7. Barbacia
in conſs. 89. num. 9. & 12. lib. 3. qui citant Bartol.
in l. 1. in verſs. item ſsi apparet, ff. vi bonorum raptorum.
Quartò con
ſstituo, in ca
ſsu dubio morte præmortui,
* te
ſstamentum, di
ſspo
ſsitionémve adeò confirmari, vt
quãuisquamuis ſsuperuiuens pro parte
ſsua immutauerit, adhuc alterari non debeat di
ſspo
ſsitio pro
ſsua parte, nec etiam fructuum, alteriú
ſsve commodi re
ſstitutioni obnoxius
ſsit
ſsuperuiuensin; & in hoc ca
ſsu libenter adhæreo re
ſsolutioni
Vala
ſsci
d. conſsultatione 7. num. 7. cuius rationes & veræ
ſsunt, & concludunt, & coadiuuantur omninò ex dictis
ſsuprà, ex num. 26. v
ſsque ad
num. 32. vbi plenè adnotauimus, ex reuocatione huiu
ſsmodi non re
ſsultare deceptionem defuncti,
ſsibíque imputare debere, qui tutiorem
viam non elegit, atque remediis opportunis
ſsibimer
con
ſsulere non
ſstuduit, nec naturam vltimarum voluntatum reuocabilem e
ſsſse
ſsciuit, ex dictis etiam per Tiraquellum
in l. ſsi vnquam C. de reuocandis donationibus,
verbo, reuertatur,
ex num. 224. v
ſsque ad
num. 236. in hoc
etiam ca
ſsu libenter probarem
ſsententiam Alciati
in l.
licèt, num. 6. C. de pactis, vbi dicit, quòd
ſsi alter coniugum reuocet in
ſstitutionem, altera reuocata non cen
ſsebitur, cùm veri
ſsimile
ſsit propter affectionem, eam in
ſstitutionem e
ſsſse factam, non propter præmium mutuæ nuncupationis, quia non pote
ſst quis ad in
ſstituendum
ad
ſstringi
ſspe præmij,
l. ille antẽantem, ff. de hæredibus inſstituendis, & doctrinam Alexandri
in l. cùm donationis, C. de
tranſsactionibus, qui
num. 12. in idem indicens, quamuis
anteà in contrarium arguerit, recti
ſsſsimè aduertit, quòd
cùm purè relinquitur, aut purè in
ſstitutio
ſsit à coniugibus, capienda potiùs e
ſst præ
ſsumptio, ex affectione in
ſstitutionem proce
ſsſsi
ſsſse, quàm vt conditio aliqua impleatur, per text.
in l. nec adiecit, ff. pro ſsocio. Procedit namque præ
ſsumptio hæc Alexandri, Alciatíve veri
ſsimilitudo, cùm in dubio ver
ſsamur, vt dixi;
ſsecus tamen vbi
euidenter aut clarè etiam ex coniecturis probatis, quamuis non verbis expre
ſsſsis, aliud con
ſstare po
ſsſset tunc enim
contradicendum e
ſsſset, vt in ei
ſsdem terminis Alexandri,
& Alciati præ
ſsentire Pechium
de teſstamentis coniugum,
lib. 1. cap. 19. apertè colligere poteris,
ſsi per totum caput prelegeris illum attentè.
Verùm ca
ſsus hic limitari, aut explicari debet dupli
*citer: primò, vt notauimus
ſsuprà, num. 25. Secundò, vt
ibidem notauimus
num. 37.
Quintò & vltimò con
ſstituo aduertendum e
ſsſse ad ea,
* quæ diximus
ſsuprà, num. 24. vt
ſscilicet, cùm te
ſstamentum, aut aliam di
ſspo
ſsitionem quamcunque faciunt duo
in fauorem alicuius: vel vt Maioratus, aut Patronatus
in
ſstituatur, aut opus aliquod pium peragatur,
ſsi verba
talia
ſsint, quòd modum, aut conditionem præ
ſse ferre
videantur cau
ſsamve finalem di
ſspo
ſsitionis o
ſstendant: tunc equidem, quamuis
ſsuper
ſstes liberè reuocare po
ſsſsit pro
ſsua parte; tamen ex defectu conditionis, vel modi, aut cau
ſsæ finalis, videtur nece
ſsſsariò dicendum, quòd
impediri debeat, aut
ſsaltem re
ſsolui effectus di
ſspo
ſsitionis defuncti, ac etiam quòd ex eodem defectu,
ſsuperuiuens teneatur ad fructuum quorumcunque, alteriú
ſsve
commodiex ea di
ſspo
ſsitione prouenientis re
ſstitutionem,
ſsi fructus etiam, aliúdve commodum
ſsic relictum appareat, aut ea verba prolata, quæ conditionem inducant, aut modum, vel cau
ſsam finalem.
Ad quod dicendum moueor in primis ex dictis ſsuprà,
dict. num. 24. maximè ex l. 7. tit. 4. partit. 6. in verſs. pero
aquel que fuere, quæ in caſsu non faciendi loquitur; & ſsic
in ſsimili caſsui noſstro, qui in facto alterandi, vel non alterandi diſspoſsitionem conſsiſstit, in hunc modum dicit: Pero aquel que fuere eſstablecido ſso tal condition, que non
ficieſsſse alguna coſsa ſseñaladamente eſste à tal meneſster, quede à tal recaudo, que ſsean ſseguros, que non faga aquello
que le defendio el teſstador, è ſsi eſsto non quiſsiere fazer non
deue hauer la herencia, en que era eſstablecido por heredero.
Secundò quia in hoc ca
ſsu nullo modo ob
ſstare debent
leges prohibentes, ne ad
ſstringatur quis ad hæredem cerrum in
ſstituendum, néve alicui libera te
ſstandi facultas
adimatur; neque enim illi adimitur, ip
ſse namque liberè te
ſstari pote
ſst,
ſsi velit: tamen conditionem, voluntatémve te
ſstatoris non ob
ſseruans, æquum non e
ſst, vt commodum ex eius te
ſstamento percipere velit, atque vt fructus perceptos, & omne id, quod ex hæreditate præmortui,
ſsine ex di
ſspo
ſsitione illius e
ſst con
ſsecutus, re
ſstituere
ſsit ad
ſstrictus, tum ex ratione
l. ex facto, 17. ff. ad
Trebellianum. quam adduxi
ſsuprâ, num. 66. ad finem; tum quoniam ratio
ſsuperior non impedit in conditione id poni, quod in di
ſspo
ſsitione po
ſsitum, minimè ar
* |
ctaret, vt illemet textus indicat, & text.
in l. vxorem, §.
hæres, ff. de legatis 3. & non malè coadiuuatur Cini, Butrigarij, Petrià Bella-Pert. Baldi, Salic. & aliorum
ſsententia, quos in vnum recen
ſset Couarruuias
in cap. cùm
tibi, de testamentis, num. 13. in verſs. ne illud hac in re, liberationem à Titio Sempronio conce
ſsſsam, hac con
*ditione,
ſsi Sempronius Titium hæredem fecerit, validam
e
ſsſse, nec vrgere in contrarium iura, quæ captatoriam
di
ſspo
ſsitionem prohibent, quibus ip
ſse Couarruuias
ſsatisfacit
ibidem.
Tertiò ex his, quæ
ſscribit Tiraquellus
in dict. l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in verbo, reuertatur,
ex num. 225. v
ſsque
ad num. 232. quæ mirè vrgent, ac inter alia Signoroli
conſsilium 227. in quæſstione nullitatis,
columna penultima, in verſsiculo, prætereà euentus, quòd
* defectus conditionis
ſsemper habet oculos retrò, videlicet ad tempus di
ſspo
ſsitionis, vt actus annullari, aut re
ſscindi debeat cùm fructibus; Romanus etiam
in ſsingulari 540. per text. in l. neceſsſsario, §. quod ſsi pendente, ff. de
periculo, & commodo rei venditæ, l. omnia, §. 1. ff. de legatis 2. Et hactenus de his.
CAPVT XIX.
Frater in quibus caſsibus querelare poſsſsit teſstamentum fratris, in quo turpem aut inhoneſstam perſsonam inſstituit? turpi perſsonâ inſstitutâ, an in totum, vel vſsque ad Legitimam
tantùm reſscindi teſstamentum debeat: text.
in authent. ex cauſsa, C. de liberis præteritis, vtrùm obtineat in hoc caſsu: turpis, aut infamis perſsona, quæ in propoſsito dici debeat? vulgata equidem, & mille in locis agitata dubia, ſsed hactenùs nec abſsolutè, nec diſstinctè ſsatis explicata, vt arbitratur Author, qui hoc cap. vt videbis Lector, diligenti, & accurata manu ſsuperiora omnia pertractauit, Aluari Valaſsci conſsultationem 17. nouè, & verè improbauit, & Tiber. Decian. Anton.
Galeat. Maluaſs, & Ioann. Vincentij Honded. conſsiliis tribus commendatis, nonnulla
in hac materia adnotauit, ad quæ cæteri Recentiores hucuſsque ſscribentes non ſsic animaduertebant.
SVMMARIVM.
- 1 Fratres teſstantes, cùm plerumque alios potiùs relinquant hæredes, quàm proprios fratres, quos ſsæpiſsſsimè grauiter ferunt.
- 2 Fratrum quoque gratia cùm rara ſsit, vt inquit Poëta.
- 3 Frequenter dubitari contingit, vtrùm frater præteritus, vel exhæredatus in teſstamento fratris, poſsſsit
illud inofficioſsi teſstamenti querelâ, vel alio remedio
impugnare.
- 4 Et communiter in eam itum eſst ſsententiam, vt licèt
ab inteſstato frater ſsuccedat fratri; tamen contra teſstamentum eius ſsuccedere non poſsſsit, quia frater liberè extraneum inſstituere, & fratrem exhæredare,
vel præterire poteſst ſsine cauſsa.
- 5 Dummodò frater, præterito aut exhæredato fratre ſsuo,
instituat perſsonam honeſstam, & integræ opinionis & famæ, quia aliàs frater contra teſstamentum fratris, turpi perſsonâ inſstitutâ, querelam mouere
potest.
- 6 Quod latiſsſsimè explicarunt quamplures Authores, qui hoc num. & ſseq. vſsque ad num. 10. recenſsentur in
vnum
- 7 Antonium Gomezium, Ferdinandum Menchacam, &
Michaëlem Graſsſsum. breuiter, & diſstinctè, atque abſsolutè etiam explicaſsſse materiam iſstam.
- 8 Tiberij Deciani, Antonij Galeacij Maluaſsſsiæ, &
Ioannis Vincent. Honded. conſsilia tria in hac materia, ſsingularia eſsſse, & notanda, vt hoc num. adnotatur.
- 9 Subſstitutus pupillaris etiam turpis, fratrem conſsanguineum, aut etiam matrem ipſsam excludit, tam in pupillari, quàm in exemplari ſsubſstitutione, remiſsſsiuè.
- 10 Subſstitutus vulgaris, inſstitutâ turpi perſsonâ debeat
excludi per fratrem, qui inofficioſsi teſstamenti querelam inſstituit, vt quamuis inſstitutus obtinere non poſsſsit hæreditatem, locus non ſsit ſsubſstituto, remiſsſsiuè.
- 11 Author mouet dubium circa promiſscuam quorundam
iurium allegationem, quam ſsimul faciunt Doctores
omnes communiter, & nouam, verámque eiuſsdem
declarationem tradit, & num. ſseq.
- 12 Fratribus, etiam Digestorum iure, ſsiue ſseculo Iureconſsultorum, nunquam licuiſsſse de inufficioſso fratris
teſstamento agere, niſsi turpis perſsona fuiſsſset hæres inſstituta, vt hoc num. latiùs declaratur, & ibidem
explicatur textus in leg. fratres, C. de inofficioſso
teſstamento, & num. ſseq.
- 13 Fratres vterini tantùm non habent querelam inofficioſsi teſstamenti, etiam turpi perſsonâ inſstitutâ: &
ibidem huiuſsce rei vera ratio redditur.
- 14 Fratribus, etiam turpi perſsonâ inſstitutâ, in aliquibus
caſsibus inofficioſsi teſstamenti querelam non dari, remiſsſsiuè.
- 15 Frater à fratre præteritus, vel exhæredatus, cùm teſstamentum impugnat, quia in eo fuit inſstituta turpis perſsona, vtrùm in totum reſscindi debeat teſstamentum, an autem vſsque ad Legitimam tantùm? Et quid ſsi frater aliquid in teſstamento reliquiſsſset
fratri? Quid etiam, ſsi totam integram Legitimam ei reliquiſsſset? Dubium quidem maximum, & licèt ab infinitis in
mille locis tractatum, nondum tamen, vt Author
arbitratur, abſsolutè, aut diſstinctè ſsatis explicatum.
- 16 Fratrem in caſsibus ſsuperioribus querelare poſsſse teſstamentum fratris, & in totum ſsubuertere illud, etiamſsi
frater inſstituat fratrem in Legitima, ex ſsententia
Guil. de Cun. & aliorum, de qua per totum num.
& num. ſseq.
- 17 Guil. de Cun. & ſsequacium ſsententiam qui tueri velit aduersùs Communem, prælegere debet omninò Anton. Galeat. Maluaſs. in conſs. 24. ex num. 63.
cum ſsequent. quo loco fundamentis Communis, ſsic
eleganter, & vt prima facie videtur, concludenter
adeò ſsatisfacit, vt nihil vltrà deſsiderari poſsſsit, nec
alibi inueniri locus, quo ſsic poſsſsit Guil. ſsententia defendi.
- 18 Pro ſsententia Guil. ponderata l. 12. tit. 7. partit. 6. quæ verè in vno dumtaxat caſsu vrget, vt notatur infrà, num. 25.
- 19 Fratrem querelare non poſsſse testamentum fratris, ſsed
dumtaxat ad ſsupplementum agere, cùm inſstitutâ turpi perſsonâ aliquid ſsibi relictum eſst, aut nullo modo agere, ſsi integra Legitima ſsibi relicta fuerit, ex
ſsententia Angeli, & quamplurimorum.
- 20 Quæ duobus præcipuæ fundamentis ſsubſsiſstit, vt hoc
num. adnotatur.
- 21 Frater in caſsibus propoſsitis ſsuprà, ex num. 15. an poſsſsit
querelare teſstamentum fratris, nec-ne? trium caſsuum
diſstinctione explicandum eſsſse, ex ſsententia Iulij
Clari, de qua hoc num. mentio fit ab Authore.
- 22 Iulij Clari ſsententia an probetur ab aliis, vel non?
- 23 Hieronymum de Cæuallos, nouiſsſsimè omnium quæſstionem ſsuperiorem tractantem, circa diſstinctionem Iulij Clari non inſsiſstere, nec etiam mentionem facere
quamplurimorum Authorum, qui hoc capite recenſsentur.
- 24 Frater in caſsibus propoſsitis ſsuprà, ex num. 15. vt dignoſsci valeat diſstincté, an querelare poſsſsit teſstamen|tum fratris, inſstitutâ turpi perſsonâ, vel agere dumtaxat ad ſsupplementum? neceſsſsarium eſsſse conſstituere
nonnulla ex ſsententia Authoris, quibus præfata
quæſstio non adeò dubia videbitur; imò diſstinctione,
& reſsolutione maiori, quàm anteà erat, explicata
manebit, & num. ſseq.
- 25 Frater, ſsi inſstitutâ turpi perſsonâ, à fratre ſsuo præteritus fuit, vel exhæredatus, nec aliquid ei in teſstamento relictum eſst, tunc per querelam rumpet teſstamentum in totum, ex ſsententia Baldi, quæ probatur,
& hoc num. exornatur per Authorem.
- 26 Frater inſstitutâ turpi perſsonâ, ſsi neque præteriit fratrem, neque etiam exhæredauit illum, imò potiùs titulo inſstitutionis, aut titulo etiam particulari (in
hoc differentia non eſst) integram Legitimam, hoc
eſst quartam partem ei reliquit; tunc fratri querela non competit vllo modo, vt per totum num. declaratur.
- 27 Et lex 12. titulo 7. partita 6. in id nouiter ponderatur.
- 28 Ac contrariæ ſsententiæ Authores damnantur.
- 29 Frater, ſsi inſstitutâ turpi perſsonâ, fratri præterito, vel
exhæredato aliquid reliquit, ſsed minus Legitimâ,
titulo tamen inſstitutionis; tunc ei dumtaxat competit ius agendi ad ſsupplementum, nec querelare
poteſst testamentum.
- 30 Frater inſstitutâ turpi perſsonà, ſsi fratri præterito, vel
exhæredato reliquit aliquid, ſsed non titulo inſstitutionis, an tunc ad ſsupplementum agi poſsſsit? & per totum num. vbi in effectu Angeli ſsententia probatur, & contraria Guil. reiicitur, defenditúrque, ad
ſsupplementum dumtaxat agi poſsſse.
- 31 Frater in omnibus caſsibus, in quibus inſstitutâ turpi perſsonâ à fratre ſsuo, ad ſsupplementum dumtaxat agere
poteſst, vel Legitimâ tantùm, hoc eſst quarta parte
bonorum debet eſsſse contentus, in his omnibus non tenetur ad legata pro quarta parte, remiſsſsiuè.
- 32 Frater ſsi rumpat teſstamentum fratris per querelam,
quia in eo fuit inſstituta turpis perſsona, an teneatur
ad omnia legata, & fideicommiſsſsa etiam vniuerſsalia relicta in testamento fratris? Et ſsic an textus in authent. ex cauſsa, C. de liberis
præteritis, habeat etiam locum inter fratres, inſstitutâ turpi perſsonâ? & certè dubia eſst, & difficilis
hæc quæſstio, quam proptereà egêre deciſsione, & præſsentia Principis dixit Salicetus, & arduam vocat
Iulius Clarus.
Et multas fuiſsſse in expoſsitione illius Authent. Doctorum opiniones, & eas retuliſsſse P. Iacob. & Fulgoſsium dixit Antonius Theſsaurus.
- 33 Sed in terminis noſstris, quòd non habeat locum diſspoſsitio d. authent. ex cauſsa, C. de liberis præteritis, ſsed quòd ſsimul cum inſstitutione omnia corruant, tenuerunt quamplures, qui hoc num. & ſseqq. præcitantur.
- 34 Et hanc eſsſse communem opinionem teſstantur Paulus,
Alex. & Iaſson, & tenendam alij Authores dicunt,
qui hoc num. referuntur.
- 35 Ac denique, eiuſsdem fundamenta omnia adducunt
Salicetus, Iaſson, & Menchaca. de quibus accipiunt
alij.
- 36 Et contrariæ partis rationibus reſspondit Anton. Galeat. Maluaſsſsia in conſs. 24. num. 71. & 72.
- 37 Et poſst leges Partitarum amplectuntur eandem ſsententiam Gregorius Lopez, & Hieronymus de Cæuallos, vt hoc numero adnotatur, & vide infrà,
num. 44.
- 38 Sed contrariam ſsententiam, imò deciſsionem text. in
dict. Authent. ex cauſsa, C. de liberis præteritis, habere locum inter fratres, inſstitutâ turpi perſsonâ,
tenent Bald. Curtius iunior, Cagnolus, & alij quamplurimi, qui hoc num. præcitantur.
- 39 Et huius partis fundamenta quatuor, poſst Salicet adduxit Iaſson, qui in effectu, & verè quidem, atque concludenter (licet ipſse in contrarium teneat cum
Communi) reſspondet omnibus fundamentis, quæ pro
contraria parte ponderari ſsolent.
- 40 Præcipuo etiam fundamento Communis reſspondent Iulius Clarus, & Ferdinandus Menchaca.
- 41 Iura etiam, & rationes permultas pro hac parte conſsiderauit Igneus.
- 42 Et concludentem, nouámque rationem tradit, ac etiam
reſspondet præcipuæ rationi Communis Anton. Theſsaurus.
- 43 Quæ equidem rationes adeò mouent Authorem, vt ſsecundam hanc ſsententiam contra Communem libentiùs probauerit, vt per totum num. latiùs adnotatur.
- 44 L. finalis, titulo 8. partita 6. pro opinione Angeli
verè non facit, vt contra Gregorium Lopez, &
Hieronymum de Cæuallas, hoc numero adnotauit
Author.
- 45 L. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, expendi poſsſse pro opinione Baldi contra
Angelum, & ſsequaces.
- 46 Turpes, aut infames perſsonæ quæ dicantur, ad hoc vt
Inſstitutis, eis poſsſsit frater querelare teſstamentum
fratris? & num. ſseq.
- 47 Antonij Gomezij ſsententia in propoſsito, nouiter, & verè declarata per Authorem.
- 48 L. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, cùm alternatiuè loquatur, ſsufficit quòd vna qualitas ex illis tribus concurrat in hærede ſscripto; & ſsic, vel quòd ſsit
infamis, vel turpis perſsona, aut leui maculâ notetur.
- 49 Infamis infamiâ facti dicitur ille, cuius opinio apud
probos viros læſsa eſst & onerata.
- 50 Spury ſsunt infames, turpes, & viles.
- 51 Expoſsitus Hoſspitali, ſsi non probetur legitimus, turpis
perſsona dicitur in propoſsito, remiſsſsiuè.
- 52 Filius Presbyteri dicitur infamis infamiâ facti, &
comprehenditur ſsub diſspoſsitione l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento.
- 53 Niſsi aliàs ſsit vir probus, & honeſstus, & maximè ſsi
ad officia publica ſsit admiſsſsus, ex ſsententia Aluari
Valaſsci.
- 54 Quem ſsecuti ſsunt Moderni duo, qui hoc num. præcitantur.
- 55 Author tamen contrà defendit, & in id expendit optimum, & notandum conſsilium Tiber. Deciani 31. per
totum, volum. 4. vbi adeò concludenter ſsatisfacit
omnibus, quæ pro Valaſsco excogitari poſsſsunt, & ſsic
plenè ſsententiam hanc tuetur, vt nihil vltra deſsiderari poſsſsit.
- 56 Naturalis filius, ſsaltem ex legibus huius Regni comprehendi non debet ſsub diſspoſsitione l. fratres, C. de
inofficioſso teſstamento.
CVm fratres re
ſstantes, plerumque alios potiùs re
*linquant hæredes, quàm proprios fratres, quos
ſsæpi
ſsſsimè grauiter ferunt,
l. cùm pater, §. euictis, ff. de legatis 2. leg. cùm oportet, verſsic. ſsic enim, C. de bonis quæ liberis: ex quibus
ſsic annotauit Joannes Cephalus
in
conſsil. 166. num. 10. lib. 2. & nonnulla dicit adpropo
ſsitum
Iacobus Mandellus de Alba
in conſsil. 770. num. 1. & in
conſsil. 773. in principio, lib. 4. Fratrum quoque gratia
* cùm rara
ſsit, vt inquit Poëta, & refert Cagnolus
in l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, num. 8. frequenter dubitari
* contingit vtrùm frater præteritus, vel exhæredatus in
te
ſstamento fratris, po
ſsſsit illud inofficio
ſsi te
ſstamenti
querelâ, vel alio remedio impugnare? Et communiter in
* eam itum e
ſst
ſsententiam, vt licèt ab inte
ſstato frater
ſsuccedat fratri; tamen contra te
ſstamentum eius
ſsuccedere
non po
ſsſsit, quia frater liberè extraneum in
ſstituere, &
fratrem exhæredare, vel præterire pote
ſst
ſsine cau
ſsa,
l. 1. & per totum titulum, ff. &. C. de inofficioſso teſstamento, vbi
ſsic tenent communiter Doctores, nec vllus in
hoc di
ſsſsentit, vt con
ſstat ex referendis
infrà, & inter alios |
ſsic adnotarunt expre
ſsſsim Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 11. num. 37. in principio, Suarez
in Theſsauro
commun. verbo, frater,
num. 336. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. testamentum, quæſst. 46. num. 1. Bonifac. Rogerius
in conſs. 9. num. 3. lib. 2. infinitos alios
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto, quia, vt dixi,
ſstatim
referam eos: id tamen, & communiter etiam explicari
ſsolet, vt procedat, dummodò frater, præterito, aut ex
*heredato fratre
ſsuo, in
ſstituat per
ſsonam hone
ſstam, &
integræ opinionis, & famæ, quia aliàs frater contra te
ſstamentum fratris, turpi per
ſsonâ in
ſstitutâ, querelam
mouere pote
ſst,
l. 1. l. fratris, 21. l. fratres, 27. C. de inofficioſso teſstamento, l. 1. ff. eodem tit. §. ſsoror autem, Instit.
eodem tit. l. 12. tit. 7. partit. 6. & l. 2. eiuſsdem, titul. l. 2. tit. 8. partit. 6. & lati
ſsſsimè explicarunt Bartolus, Baldus,
* Angelus, Paulus, Salicetus, & Ia
ſson
in dict. l. fratres,
C. de inofficioſso teſstamento, Curtius iunior, Cagnolus, &
Cuiacius
in d.l. 1. ff. eodem tit. Paulus
in conſs. 268. Ad
primum, vol. 1. Ia
ſson
in conſs. 71. vol. 1. Decius
in conſs. 530. Cel
ſs. Hugo
in conſs. 73. Mathe
ſsil.
Notabili 49. Cremen
ſsis
ſsingul. 90. Grat.
in conſs. 6. lib. 2. Berous
in conſs. 19. lib. 2. Ancharan. regien.
quæſst. familiar. lib. 1. q. 11. per totam, &
lib. 2. q. 60. per totam, Pari
ſs.
in conſs. 64. lib. 3. Roland.
in conſs. 87. per totum, lib. 3. & in conſs. 95. num. 25. lib. 4. Marcus Mantua
in conſs. 592. Viſso testamento, Natta,
in
conſs. 478. lib. 3. Afflictis
deciſs. 125. & deciſsione 204. Rota Romana
deciſs. 505. Gregorius Lopez
dict. legibus
Partitæ, Didacus Perez
in l. 1. tit. 8. lib. 5. ordinamenti, verbo,
poſsitiones, Roder. Suar.
in l. quoniam in prioribus,
C. de inofficioſso tectam. in princ. ex n. 12. Palacios Rub.
in
repet. rubric. de donat, inter, §. 10. ex n. 9. cum ſseqq. fol. mihi, 89. Guill. Bened.
in c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, Rainuncius de Clera,
num. 28. & verbo, in eodem te
ſstamento,
el 2. num. 23. & verbo, & vxorem,
deciſsione 5. num. 157. Antonius Gomezius, Ferdinandus Mencha
*ca, & Michaël Gra
ſsſsus, qui breuiter, & di
ſstinctè, atque
ab
ſsolutè etiam explicarunt materiam hanc, ille
tom. 1. variar, cap. 11. de ſsucceſsſsione contra teſstamentum, n. 37. 38. & 39. alter
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. ex
num. 565. v
ſsque ad
num. 609. Gra
ſsſsus denique
in §. testamentum, quæſst. 46. per totam, & quæſst. 47. Que
ſsada
diuerſsarum quæst. iuris, cap. 6. num. 11. Iulius Clarus
§.
teſstamentum, quæst. 50. & quæst. 52. num. 5. Gama
deciſsione 143. Franci
ſscus Viuius
deciſsione 162. A num. 9. lib. 1. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 17. per totam, Simon de Prætis
de interpretatione vltim. volunt, lib. 5. interpretatione 1. dubitatione 1. num. 69. & 70. folio 443. Hieronymus Gabriel
in conſs. 30. lib. 2. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana, 126. & tribus ſseqq. Achilles Pedrocha
in conſs. 19. num. 51. Ioannes Franci
ſscus de
Ponte
in conſs. 66. num. 1. & in conſs. 68. n. 11. extántque
ſsingularia, & notanda con
ſsilia tria in hac materia Ti
*berij Deciani, præcipuè
31. per tot. lib. 4. vbi doctè quidem, & latè Antonij Galeatij Malua
ſsſsiæ
conſs. 24. per totum, lib. 1. & Ioannis Vincentij Hondedei
47. per totum.
lib. 2. Co
ſsta etiam
in cap. ſsi pater, de testamentis, in 6. 3. part. in verbo, pote
ſst,
num. 4. & 5. vbi rectè probat,
* quòd
ſsub
ſstitutus pupillaris etiam turpis, fratrem con
ſsanguineum, aut etiam matrem ip
ſsam excludit, idque
ex ratione text.
in l. Papinianus, §. ſsed neque impuberis,
ff. de inofficioſso testamento, & non
ſsolùm in pupillari
ſsub
ſstitutione,
ſsed etiam in exemplari, vt
ibi videri poterit: in vulgari autem, an
ſsub
ſstitutus vulgaris debeat
* in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ, excludi per fratrem, qui inofficio
ſsi te
ſstamenti querelam in
ſstituit, vt quamuis in
ſstitutus obtinere non po
ſsſsit hæreditatem, locus non
ſsit
ſsub
ſstituto, vide Antonium The
ſsaurum,
dict. deciſsione 127. per totam, ac denique in præ
ſsenti materia
ſscrip
ſserunt
etiam Antonius Pichardus
in dict. §. ſsoror, per totum,
Instit. de inofficioſso teſstamento, Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 566. noui
ſsſsimè Andreas
Fachineus
controuerſsiarum iuris, lib. 4. cap. 91. & 93. Angelus Matheacius
de legat. & fideicommiſsſsis, lib. 4. cap. 9. ij omnes non aduertunt ad vnum quod mihi aliquan
*do difficultatem faciebat, nec hactenus ab aliquo explicatum video: videlicet communi tam Antiquorum,
quãquam Neotericorum omnium con
ſsen
ſsu,
ſsimul aut promi
ſscuè allegari text.
in dict. l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, & in
d.l. fratris, & l. fratres, de C. inofficioſso teſstamento, qua
ſsi
idem probent, hoc e
ſst fratrem de inofficio
ſso fratris te
ſstamento agere non po
ſsſse, ni
ſsi tunc demum, cùm turpis per
ſsona
ſsit hæres in
ſstituta; & tamen text.
in dict. l. 1. ff. de inofficiofo teſstamento, & in dict. l. fratris, C. eodem
titul. differentiam hanc non admittit, aut
ſsaltem nullo
modo exprimit eam; imò
ſsimpliciter ad inofficio
ſsi te
ſstamenti querelam fratres vocauit, nec di
ſstinguit, an hone
ſsta, vel turpis, aut infamis per
ſsona
ſsit in
ſstituta, quod
ex dictis legibus con
ſstat expre
ſssè: textus verò
in d.l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, id expre
ſsſsit apertiùs, &
dubium omne remouet. Vnde vel aliter anteà fuerat
ſstatutum, atque ex illa lege corrigitur, coarctatúrve, vt
procedat dumtaxàt, quando turpis per
ſsona fuit in
ſstituta: vel aliquid nouum lex illa venit decidere, quod
ſsuperiores Interpretes minimè explicarunt.
Idcircò con
ſstituendum e
ſst ante alia, etiam Dige
ſsto
*rum iure, & tempore,
ſsiue
ſseculo Iurecon
ſsultorum, fratribus nunquam licui
ſsſse de inofficio
ſso fratris te
ſstamento agere, ni
ſsi turpis per
ſsona fui
ſsſset in
ſstituta;
quòd licèt non expre
ſsſserint, apertè præ
ſsentiunt omnes
Authores hucv
ſsque in propo
ſsito
ſcribétesscribentes qui, vt vides,
inter hæc iura non di
ſstinguunt,
ſsed vniformiter accipiunt illa, & turpis per
ſsonæ in
ſstitutionem requirentes,
ad id allegant text.
in dict. l. 1. ff. de inofficioſso testamento, & in d.l. fratris, vbi de turpi, aut infami per
ſsona in
ſstituta nihil exprimitur, qua
ſsi ea iura explicari debeant
per text.
in dict. l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, vbi Imperator vnum dumtaxat addit prædictis legibus;
ſsiue vnum de nono inducit, hoc e
ſst, quòd licèt ex generali traditione
dict. l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, l.
poſsthumus, eiuſsdem tit. & dict. l. fratris, C. eodem, fra
*ter quicunque, etiam vterinus, querelare po
ſsſset fratris
te
ſstamentum turpi per
ſsonâ in
ſstitutâ; tamen po
ſst deci
ſsionem
d.l. fratres, ſsolus frater ex vtroque latere coniunctus, vel
ſsaltem con
ſsanguineus ex parte patris, de
inofficio
ſso te
ſstamento po
ſsſsit experiri, nec vterinus poterit, qui tantùm ex parte matris coniunctus e
ſst: quod
aduertit Glo
ſsſsa
ibi, verbo, conſsanguinei, dicens:
Qui ſsunt
ex eodem patre, ſsed matre eadem, vel non, vt Inſstitut. eod.
tit. §. 1. Et
ſsic lex illa in
ſsui materia e
ſst
ſsingularis, & notabilis
ſsecundùm Bartol. & alios
ibi, quia nulla alia e
ſst
lex, quæ tot ca
ſsus complectatur, vt ibidem fatetur Ia
ſson
in principio, & tria principaliter intendit, in quibus po
ſst
Baldum
ibidem in ſsummario, conueniunt omnes Scribentes communiter. Primò enim dicit, quòd fratres
vterini tantùm non habent querelam inofficio
ſsi te
ſstamenti, vt
ſsuperiùs diximus, atque ex illo textu adnotarunt Antonius Gomezius
tom. 1. variar. cap. 11. num. 37. in verſs. quod primò intellige. Menchaca
de ſsucceſsſsionum
creatione, lib. 1. §. 10. num. 577. & 578. Michaël Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 46. num. 5. qui tamen, & alij
quãplurimiquamplurimi relati
ſsuprà decipiuntur, dum ad id allegant
text.
in dict. l. fratris, & in dict. l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, in quibus contrarium potiùs probatur, dum
ſsimpliciter ad querelam vocatur frater, nec di
ſstinctio prædicta adhibetur, an vterinus tantùm vel con
ſsanguineus
frater
ſsit. Secundò quatenus non con
ſsiderant nouum
ius, quod in ea lege introducitur, nec anteà fuerat introductum: introductionis autem ratio fuit, quia cùm
querela inofficio
ſsi te
ſstamenti, iuris ciuilis remedium,
e
ſsſset, quod populi Romani moribus fuit receptum, vt
contra alios re
ſsoluit Antonius Pichardus,
ad rubricam,
Inſstitut. de inofficioſso teſstamento, ex num. 18. cum ſseqq. quem vide
ex num. 10. meritò ad id cognati admitti non
debuerunt, vt ex communi re
ſsolutione aduertit Curtius
iunior
in authent. ex cauſsa, C. de liberis præteritis, n. 50. per textum
in l. vlt. C. vnde legitimi.
Secundò dicit textus
in dict. l. fratres, quòd fratres
vtrinque coniuncti, vel con
ſsanguinei tantùm, habent |
querelam inofficio
ſsi te
ſstamenti contra te
ſstamentum fratris in tribus ca
ſsibus.
Tertiò, quòd contra nece
ſsſsarium
hæredẽhæredem in
ſstitutum,
quanquam
ſsit vilis per
ſsona, non datur inofficio
ſsi te
ſstamenti querela, quæ etiam non datur in aliis ca
ſsibus,
* et
ſsi per
ſsona turpis, aut in hone
ſsta
ſsit in
ſstituta, de quibus
ad
limitationẽlimitationem ſsuperioris doctrinæ, & etiam pro ampliatione ip
ſsius e
ſst videndus omninò Ia
ſson
in dict. l. fratres, Curtius, & Cagnolus
in dict. l. 1. ff. de inofficioſso testamento, plenè Antonius Gomezius
tom. 1. variar, d.c. 11. num. 37. 38. & 39. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione,
lib. 1. §. 10. ex num. 565. v
ſsque ad
num. 609. Quibus prælectis, & legibus Partitæ
ſsuprà, in initio relatis, omnes
ferè huius materiæ: ampliationes, & limitationes
ſscire
poteris. Et hactenus de prædictis, quæ
ſsunt notanda ad
text,
in dict. l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, nec erant
anteà
ſsic di
ſstinctè explicata.
Nunc verò, &
ſsecundo loco con
ſstituendum e
ſst, in
propo
ſsito huius Capitis dubium maximum e
ſsſse, & licèt ab infinitis mille in locis tractatum, nondum tamen,
vt arbitror, ab
ſsolutè, aut di
ſstinctè
ſsatis explicatum, an
cùm frater à fratre præteritus, vel exhæredatus, te
ſsta
*mentum impugnat, quia in eo fuit in
ſstituta turpis per
ſsona, in totum re
ſscindi debeat te
ſstamentum, vel tantùm v
ſsque ad Legitimam: Et quid
ſsi frater aliquid in
te
ſstamento reliqui
ſsſset fratri: Quid etiam,
ſsi totam integram
LegitimãLegitimam ei reliqui
ſsſset? Et quidem Guill. de Cun.
in d.l. fratres, C. de inofficioſso teſstam. n. 4. indi
ſstinctè a
ſsſse
*rit, quòd in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ, non
ſsolùm
ſsi frater
omninò præteritus fuerit, vel exhæredatus, aut etiam
ſsi
aliquid ei in te
ſstamento relictum fuerit, verùm etiam
ſsi
totam integram Legitimam ei reliqui
ſsſset, frater querelare po
ſsſsit te
ſstamentum in totum, & aduocare totam
hæreditatem, & Guill.
ſsequaces plures referunt Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 24. num. 63. lib. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 47. num. 32. lib. 2. Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana, 128. n. 12. Gra
ſsſsus
§. testamentum, quæſst. 46. num. 4. Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæst. 566. in princ. &
ſsequitur Antonius Gomezius
tom. 1. variar. dict. cap. 11. num. 37. in verſs. Quintò intellige, & verſsic. Sextò intellige: quo loco
ſsecurè affirmat, te
ſstamentum in totum
rumpi, etiam
ſsi frater in
ſstituat fratrem in Legitima, quæ e
ſst quarta pars bonorum,
ſsi in re
ſsiduo turpem per
ſsonam
in
ſstituerit.
Fundamenta autem huius partis ex communi omnium Doctorum placito adduxerunt Ia
ſson
in d.l. fratres, num. 2. Rodericus Suarez
in dict. l. quoniam in prioribus, in princ. num. 12. in verſs. ſsed Guillielmus Cæuallos,
dict. quæſst. 566. in princ. latiùs Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 24. ex num. 31. vbi firmiter a
ſsſserit, te
ſstamentum fratris turpi per
ſsonâ in
ſstitutâ, in totum expugnari, ide
ſst, vt in vniuer
ſsam eius
ſsub
ſstantiam
ſsuccedat
frater, & non
ſsolùm quando nihil, aut minùs portione
legitimâ relictum fuit, sed et
ſsi plena, & integra Quarta
relicta fuerit, & non quoad in
ſstitutionem tantùm,
ſsed
etiam quoad cętera in eo relicta: & idem pro
ſsequitur ex
num. 69. cum ſseqq. & num. 63. 64. 65. & 66. quo loco
* fundamentis contrariæ partis, de qua mentio fiet
ſstatim,
ſsic eleganter, & vt prima facie videtur, concludenter
adeo
ſsatisfacit, vt nihil vltra de
ſsiderari po
ſsſsit, nec alibi
inueniri locus, quo
ſsic po
ſsſsit Guill.
ſsententia defendi.
Pro qua con
ſsiderandum erit, non mediocriter videri vrgere
l. 12. tit. 7. partit. 6. vbi indi
ſstinctè dicitur, quod in
*
ſstitutâ turpi per
ſsonâ per fratrem, in
ſstitutio hæredis non
valet, & pote
ſst frater
teſtamentũteſtamentum ſsubuertere, & hæreditatem con
ſsequi; id quod non aduerrunt recentiores huius Regni Scriptores,
ſsolus Gregorius Lopez con
ſsidera
ſsſse videtur ibidem,
verbo, la hæredad, in hunc modum
dicens:
Approbatur hîc opinio Guilliel. relati à Paul.
de Caſst. in dict. l. fratres, vt non ſsolùm reuocetur teſstamentum per querelam, quoad Legitimam fratri debitam,
ſsed etiam quoad omnia bona; & idem tenet Bartol. ſseu ille,
cuius eſst illa lectura in Authent. de hæredibus, & Falcidia, in princ. collatione 3. per l. Paconius, ff. ſsi quis à parente fuerit manumiſsſsus, in princip. Verè tamen
dict. l.
Regia partit. indi
ſstinctè accipi non pote
ſst,
ſsed in vno
dumtaxat ca
ſsu vrget, vt notabitur
infrà.
Contrariam autem
ſsententiam, imò quòd frater
dũtaxatdumtaxat
* agere po
ſsſsit ad
ſsupplementum, cùm in
ſstitutâ turpi
per
ſsonâ, aliquid
ſsibi
relictũrelictum e
ſst, aut nullo modo agere,
ſsi
integra Legitima
ſsibi relicta fuerit, defendunt Angelus,
Alexander, Afflictis, Curtius iunior, Cagnolus, Pari
ſsius, Fabian. de Guioch. Gabriel Eugub. Ancharanus,
& alij, cum quibus
ſsic firmiter amplectitur Anton. The
ſsaurus
deciſs. 128. num. 11. & 12. vbi dicit, quòd ip
ſse credit hanc opinionem veriorem, per textum clari
ſsſsimum,
& nullam cauillationem admittentem
in l. omnimodo,
C. de inofficioſso teſstamento, quicquid contra eum text. audacter, &
ſsubtiliter magis, quàm verè, Decius, & alij
ſscrip
ſserint, eandem
ſsententiam
ſsecurè admittit Rodericus Suarez
in dict. l. quoniam in prioribus, num. 12. fol. 4. dicens
ſsic tenui
ſsſse Accur
ſsium
in dict. l. omnimodò, & re
ſspondens fundamentis Guilliel. &
ſsequacium, Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 589. vbi dicit veram e
ſsſse communem opinionem contra Paulum,
& Guilliel.
ſsed tunc neutram partem firmans propter
textum
in dict. l. Paconius, ff. ſsi quis à parente fuerit manumiſsſsus, & num. 601. vbi fatetur, quòd
ſsi fratri integra Legitima relicta fuerit, tunc etiam contra turpem
per
ſsonam querelam mouere non po
ſsſsit; quod tamen cogitandum reliquerat anteà
n. 590. ibidem. Michaël Gra
ſsſsus. §.
teſstamentum, quæſst. 46. num. 4. vbi
ſsententiam Glo
ſsſsæ
in dict. l. omnimodo, longè veriorem putat contra
Guill. nec licere
ſsuper hoc di
ſsputare, cùm habeamus
ca
ſsum legis expre
ſsſsum
in d.l. omnimodo, & refert Anton. Cucchum, & Emman. Suar. idem tenentes, Antonius Pichardus
in §. ſsoror, Inſstitut. de inofficioſso teſstamento, num. 88. vbi hanc opinionem veriorem, & communiorem vocat, & dicit probari per text. expre
ſsſsum
in authent. de hæredibus & falcidia, §. 1. collatione 1. vbi dicitur, eodem modo deberi Legitimam fratribus, turpi
per
ſsonâ hærede
ſscriptâ, quo debetur liberis, & parentibus; &
ſsic cùm æquiparentur
ſsecundùm generalem deci
ſsionem
dict. l. omnimodò, hos omnes comprehendere: quem text. ante ip
ſsum expendit Roderic. Suarez
in d.l.
quoniam in prioribus, in verſs. neque obstat argumentum. Denique hanc partem veriorem etiam putat noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæstion. 566. ex num. 7. Angel. Matheacius
de legat. & fideicommiſsſsis lib. 4. cap. 9. num. 8. & omnes duobus præcipuè fundamentis mouentur.
Primum deducitur ex verbis
dict. l. omnimodo, C. de* inofficioſso teſstamento, ibi:
Certa & ſstatuta lege tam mortuis
conſsulere volentes, quàm eorum liberis, vel aliis perſsonis,
quibus eadem actio compere poterat, &c. & ibi:
Liceat verò his perſsonis, quæ teſstamentum quaſsi inofficioſsum, vel alio
modo ſsubuertendum queri poterant, id quod minus portione
legitima ſsibi relictum est, ad implendam eam ſsine vllo grauamine, vel mora exigere, &c.
Secundum fundamentum ab abſsurdo vitando deducitur: quia ſsi probaremus fratrem poſsſse teſstamentum per
querelam inofficioſsi ſsubuertere, & expugnare, melioris
vtique conditionis eſsſset frater ipſse, quàm revera eſsſset filius, qui ſsi quid iure inſstitutionis habeat, teſstamentum
inofficioſsum dicere nequit, ſsed ad ſsupplementum legitimæ portionis tantùm agit, ex text. in dict. l. omnimodo: quod maximum abſsurdum eſsſset, igitur non probandum,
l. diuortio, in princ. vbi Iaſson in 5. notabili, ff. ſsoluto matrimonio, l. ſscire, §. aliud, vbi Baldus in vlt. notabili, ff.
de excuſsationibus tutorum: quibus tamen fundamentis,
vt dixi ſsuprà, ex propoſsito ſsatisfacit Antonius Galeatius
Maluaſsſsia in conſs. 24. ex num. 63. cum tribus ſseqq. ſsic vt
negari non poſsſsit, quin hac in re maxima difficultas ſsit,
vt etiam conſstat ex his, quæ ſscripſsit Matheacius, vbi ſsuprà, dict. cap. 9. ex num. 4.
Quapropter, vt eam apertiùs explicaret, tres ca
ſsus in
* propo
ſsito di
ſstinguit Iulius Clarus §.
teſstamentum, q. 50. |
Primus ca
ſsus e
ſst, cùm in te
ſstamento, in quo turpis per
ſsona e
ſst in
ſstituta, nihil relictum e
ſst fratri; & tunc per
querelam rumpit te
ſstamentum in totum.
Secundus caſsus eſst, cùm aliquid reliquit frater fratri,
ſsed non titulo inſstitutionis; & tunc inquit Iulius Clarus, quòd frater pariter rumpit in totum, ad exemplum
deſscendentium: & reddit rationem, quia licèt regulariter in collateralibus non ſsit neceſsſsarius titulus inſstitutionis, neque eis aliqua Legitima debeatur; eſst tamen
ſspeciale, quando turpis perſsona eſst inſstituta, quia eis
debetur Legitima: & conſsequenter. quòd non eſst impertinens dicere, quòd talis Legitima ſsit eis relinquenda titulo inſstitutionis, & quòd ita procedat opinio Guil. de
Cun. quam ipſse ſsequitur.
Tertius ca
ſsus e
ſst, quando frater in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ, reliquit titulo in
ſstitutionis,
ſsed minus Legitimâ;
& tunc procedit opinio
ſsecunda Angeli, &
ſsequacium,
de qua
ſsuprà: dicit tamen cogitandum e
ſsſse, & omittit
quartum, & nece
ſsſsarium ca
ſsum, quando
ſscilicet integra
Legitima titulo in
ſstitutionis, vel legati relinquitur. In
* primo autem autem ca
ſsu, Iulij Clari
ſsententiam amplectitur Gra
ſsſsus
in dict. §. teſstamentum, quæſst. 46. num. 4. in principio. In
ſsecundo verò & tertio improbat eum
ibidem, num. 5. dicens indi
ſstinctè tenendum, quòd in
vtroque ca
ſsu ad
ſsupplementum dumtaxat
ſsit agendum,
& probans cum Emman. Suarez, Antonij Gomezij
Additionatore, relicti titulum, dicit nullam differentiam in propo
ſsito facturum, nec di
ſstingui debere an titulo in
ſstitutionis, vel titulo particulari Legitima, aut
pars eius relicta
ſsit. Sed in prædictis etiam duobus ca
ſsibus, hoc e
ſst
ſsecundo & tertio, an
ſscilicet relictum
ſsit
aliquid titulo in
ſstitutionis, vel titulo tantùm particulari,
Clarum videtur
ſsequi, & præfatam differentiam admittere, quamuis in ea firmiter non in
ſsi
ſstat, Ioannes Vincentius Honded.
in conſsil. 47. num. 34. volum. 2. Hiero
*nymus verò de Cæuallos, qui, vt vides, noui
ſsſsimè omnium quæ
ſstionem
ſsuperiorem tractauit,
dict. quæſst. 566. prædictorum nullam mentionem facit, nec de veritate
di
ſstinctionis Clari di
ſsputationem
ſsu
ſscipit, nec etiam
refert Authores quamplurimòs,
ſsuperiùs à me relatos.
Idcircò, vt ego
ſsententiam meam interponam, nonnulla
* con
ſstituere nece
ſsſsarium duxi, quibus præfata quæ
ſstio
non adeò dubia videbitur, imò di
ſstinctione, & re
ſsolutione maiori, quàm anteà erat, explicata manebit.
Et in primis con
ſstituo, quòd
ſsi frater in
ſstitutâ turpi
* per
ſsonâ à fratre
ſsuo, præteritus fuit, vel exhæredatus,
nec aliquid ei in te
ſstamento relictum e
ſst; tunc per querelam rumpet te
ſstamentum in totum, vt in vniuer
ſsam
eius
ſsub
ſstantiam
ſsuccedat: idque ex
ſsententia Baldi,
in
dict. l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, num. 8. Ia
ſsonis
ibidem, num. 16. in qua conueniunt omnes, vt
ſscribit
Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 46. num. 4. in principio, &
tenent Iulius Clarus
in eodem §. quæſst. 50. num. 3. in verſs.
aut in teſstamento. Afflictis
d. deciſs. 204. num. 2. & 3. &
ibi Vr
ſsillus
in addit. num. 1. & 4. Ioannes Vincentius
Honded.
in conſs. 47. num. 34. lib. 2. & in hoc ca
ſsu loquuntur Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 586. Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 11. num. 37. verſs. Quintò intellige, dum dicunt, quòd te
ſstamentum debet rumpi in totum, & non pro parte, vel
non v
ſsque ad Legitimam tantùm, cùm in
ſstituta e
ſst turpis per
ſsona. In eodem etiam ca
ſsu loquitur apertè
dict.
l. 12. tit. 7. partita 6. vt con
ſstat ex illis verbis:
Et dezimos que el vn hermano puede desheredar al otro conrazon,
è ſsin razon. E aun que non fizieſsſse mencion del en el teſstamento, puede de jar lo ſsuyo à quien quiſsiere, quando non
ouiere fijos: nin otros que deſscendieſsſsen del de la lifia derecha, nin padre, nin abuelos, fueras ende ſsi eſstablecieſsſse
por ſsu herectèro à tal home, que fueſsſse de mala vida, ò enfamado, ca eſstonze no valdria el eſstablecimiento de tal heredero, ante decimos, que el hermano puede quebrantar el
teſstamento, è auer la heredad de ſsu hermano. Et
ſsic in prædicto ca
ſsu approbatur ibi opinio Guil. de Cun. vt non
ſsolùm reuocetur te
ſstamentum per querelam quoad Legitimam fratri debitam,
ſsed etiam quoad omnia bona,
vt rectè intellexit Gregorius Lopez,
verbo, la heredad,
ibidem, vt dixi
ſsuprà, num. 18. ideò Gregorius ip
ſse
ſstatim mouet dubium; Quid
ſsi aliquid fuit fratri relictum,
qua
ſsi
ſsentiens expre
ſssè, loqui eam legem dumtaxat in
ca
ſsu prædicto, quando fratri præterito, vel exhæredato
nihil in te
ſstamento relictum fuit. Idem etiam in ca
ſsu
ſsuperiori apertè præ
ſsentit Angelus Matheacius
de legat.
& fideicommiſsſsis, lib. 4. cap. 9. num. 8. & ius Dige
ſstorum à iure Codicis optimè di
ſstinguit.
Secundò con
ſstituo, quòd
ſsi frater in
ſstitutâ turpi per
*
ſsonâ, neque præteriit fratrem, neque etiam exhæredauit illum, imò potiùs titulo in
ſstitutionis, aut titulo etiam
particulari (in hoc differentia non e
ſst) integram Legitimam, hoc e
ſst quartam partem ei reliquit; tunc fratri querela non competit vllo modo, quia non e
ſst in
hoc ca
ſsu, cur frater ip
ſse conqueri debeat, quippe cum
Legitima integra ei relicta fuerit, ad quod tantùm tenetur frater, cùm turpem per
ſsonam hæredem in
ſstituit,
§. 1. cum Glo
ſsſsa,
in Authent. de hæredibus & falcidia, vbi apertè datur intelligi, quòd in reliquo ad libitum
pote
ſst frater di
ſsponere, etiam turpi per
ſsona hærede in
ſstituta, ex quo ad relinquendam fratribus Legitimam,
hoc ca
ſsu lex cogit fratres; aliàs vana e
ſsſset di
ſspo
ſsitio, &
ſsuperuacuum relictum Legitimæ, vt inquit Cagnolus,
quem
ſstatim referam,
ſsi nihilominùs po
ſsſset frater in totum te
ſstamentum re
ſscindere: & dicendum e
ſsſset, totam
ſsub
ſstantiam e
ſsſse fratribus eo ca
ſsu relinquendam, non
Legitimam tantùm; & hunc ca
ſsum vnanimiter admittunt omnes Authores præcitati
ſsuprà, num. 19. qui, vt
iam vidi
ſsti, etiam in fortioribus terminis, quando non
integra Legitima relicta fuit fratri, id probarunt, &
agendi ad
ſsupplementum ius dumtaxat conce
ſsſserunt.
Deinde in terminis no
ſstris
ſsic tenet
ſsuperiorem re
ſsolutionem Alexand.
in l. ſsi patroni, in §. finali, in vltima
columna, ff. ad Trebell. ſsequitur Cagnolus dicens, quòd
rationi prædictæ non videt dari po
ſsſse re
ſspon
ſsum
in l. 1. ff. de inofficioſso teſstamento, num. 11. Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 601. Gra
ſsſs. §.
teſstamentum, quæst. 46. num. 4. & cum multis firmiter
ſsu
ſstinet,
hunc ca
ſsum Anton. The
ſsaur.
deciſs. 128. n. 11. & 12. & ante
ip
ſsos hoc dixit Salicet.
in d.l. fratres, C. de inofficioſso teſstam. in 3. qu. principali, qui quamuis
ſsequutus
ſsit Guil.
de Cun.
ſsententiam relatam
ſsuprà, num. 16. tamen di
ſscrepat ab eo, vbi frater Quartam integram reliqui
ſsſset
fratri
ſsuo, dicens quòd tunc non competeret querela
fratri, in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ: & in eum
ſsen
ſsum rectè citat Salicetum, &
ſsequitur eum Rodericus Suarez
in
d.l. quoniam in prioribus, in princ. n. 12. fol. 4. in verſs. in vno
diſscrepat. Nec di
ſstinguunt ij omnes, an titulo legati, vel
titulo in
ſstitutionis Quarta relicta
ſsit, qua
ſsi
ſsentiant manife
ſstè,
ſsufficere, quòd Legitima
quocunq;quocunque modo relicta
fuerit; & ita tenendum e
ſst ex dictis Authoribus, & verbis
d.l. 12. tit. 7. partita 6. quæ loquitur dumtaxat, quan
*do frater præteritus fuit, vel exhæredatus, vt tunc rumpatur te
ſstamentum in totam, non verò in i
ſsto ca
ſsu, cùm
integra Legitima fratri relicta fuit; &
ſsic ad eum trahi
non debet, iuxta vulgata iuris principia, & communes
traditiones Doctorum, quamuis contrarium in ca
ſsu præ
*dicto,
ſsed malè quidem, tenuerint omnes, qui Guil. de
Cun.
ſsententiam amplexi
ſsunt, vt con
ſstat ex relatis
ſsuprà, num. 16. & per Antonium The
ſsaurum
dict. deciſs. 128. num. 12. & inter alios
ſsic expre
ſssè,
ſsed malè, vt dixi, firmarunt Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 11. num. 37. verſs. Sextò intellige, Rubeus
in leg. Titia, §. Imperator, num. 287. ff. de legatis 2. Antonius Galeatius
Malua
ſsſsia
in conſs. 24. num. 31. & n. 63. & ſseqq. volum. 1. quorum
ſsententia clarè conuincitur ex his, quæ huiu
ſsce
no
ſstræ re
ſsolutionis
ſsequaces notarunt, ac inter alios Rodericus Suares, Cagnolus, Gra
ſsſsus, & The
ſsaurus
in locis relatis ſsuprà, Matheacius
lib. 4. dict. cap. 9. num. 8.
Tertiò con
ſstituo, quòd
ſsi frater in
ſstitutâ turpi per
*
ſsonâ, fratri præterito, vel exhæredato, hoc e
ſst hæredi
non in
ſstituto aliquid reliquit,
ſsed minùs Legitimâ, ti|
tulo tamen in
ſstitutionis; tunc equidem
dũtaxatdumtaxat competere ei ius agendi ad
ſsupplementum, nec querelare po
ſsſse
te
ſstamentum fratris: quod fatetur Iulius Clarus
dict. §.
teſstamentum, quæst. 50. num. 3. in finalibus verbis, dicens
ſsic procedere opinionem Angeli, &
ſsequacium, contra
Guil. de Cun. &
ſsequaces eius; & in hoc libenter
ſsequor prædictum Authorem, propter rationes communis
ſsententiæ, & authoritatem eorum, quos retuli
ſsuprà,
num. 19. & per text.
in dict. l. omnimodò, & in dict. authent.
de hæredibus & falcidia, §. 1. collat. 1. qui in hoc cauillari non po
ſsſsunt, quamuis contrà,
ſsed malè quidem,
tenuerint in hoc ca
ſsu Antonius Gomezius, Rubeus,
Anton. Galeat. Malua
ſs. & cæteri alij adducti
in ſsecundo
caſsu, ſsuprà, qui, vt vidi
ſsti, in fortioribus terminis contrarium defendunt.
Quartò con
ſstituto, quòd
ſsi frater in
ſstitutâ turpi per
*
ſsonâ, fratri præterito, vel exhæredato, hoc e
ſst hæredi
non in
ſstituto reliquit aliquid,
ſsed non titulo in
ſstitutionis,
ſsuccedere tunc contrarietatem Guil. de Cun. &
ſsequacium eius, & Angeli, ac
ſsequacium eiu
ſsdem, &
ſsic
diuer
ſsitatem primæ, &
ſsecundæ opinionis, quas adduxi
ſsuprà, num. 16. & num. 19. in qua tamen Iulius Clarus
dict. §. teſstamentum, quæſst. 50. num. 3. in verſs. aut reliquit
aliquid, Guil.
ſsententiam amplectitur, & exi
ſstimat, in
hoc ca
ſsu fratrem rumpere debere te
ſstamentum in totum, ad exemplum de
ſscendentium. Gra
ſsſsus autem
receptarum ſsententiarum, §. testamentum, quæst. 46. num. 4. contrarium defendit, & in prædicto ca
ſsu, ius agendi ad
ſsupplementum dumtaxat fratri concedit, ac cum Emman. Suar. Antonij Gomezij Additionatore, quem
ibidem refert, probabilius credit, relicti titulum, nullam
differentiam in eo facturum. Ego verò in praxi omninò crederem seruandam Emman. Suar. & Grassi
ſsententiam, nec con
ſstituendam differentiam, quo titulo relictum
ſsit factum, dummodò verum
ſsit, aliquid relictum
fui
ſsſse fratri.
Moueor in primis authoritate quamplurimorum,
quos retuli ſsuprà, num. 19. qui etiam in hoc caſsu concedunt dumtaxat ius agendi ad ſsupplementum: nec diſstinguunt, quo titulo relictum fuerit aliquid fratri, inſstitutâ turpi perſsonâ.
Secundò per textum in dict. l. omnimodo, C. de inofficioſso teſstamento, qui nullam cauillationem admittit, vt
dicit Antonius Theſsaurus d. deciſs. 128. num. 11. in fine.
Tertiò, quia negari non poteſst, quin diuerſsa ſsit cauſsa fratrum, & deſscendentium, quippe cùm fratribus nec
Legitima debeatur, nec ſsit neceſsſsarius titulus inſstitutionis: & quando turpis perſsona eſst inſstituta, licèt eis Legitima debeatur, vt dicebam ſsuprà; tamen nullibi expreſsſsum eſst, quòd talis Legitima ſsit relinquenda titulo inſstitutionis: vnde non concludit Iulij Clari ratio, nempe quòd non ſsit impertinens dicere, quòd titulo inſstitutionis debeat Legitima relinqui in eo caſsu: quia imò impertinens eſst, & à mente legis alienum. vt non obſscurè colligi valet ex l. 12. tit. 7. partita 6. quæ ſsi maturè perpendatur, ex ea colligetur apertè, eo dumtaxat caſsu
ſsubuerti teſstamentum à fratre, & per eum integram
hæreditatem aduocari, quando inſstitutâ turpi perſsonâ,
frater ipſse præteritus eſst, vel exhæredatus, nihilo eidem
relicto: cùm verò aliquid relictum eſst, nihil lex illa decidit, nec loquitur in hoc caſsu; denotat potiùs, in alio
caſsu, vltra poſsitum ibi, teſstamentum non ſsubuertendum, ſsed dumtaxat ad ſsupplementum agendum, vt ibidem notauit Gregorius Lopez verbo, la heredad, in verſsic. & quid ſsi aliquid, & coadiuuatur ex his, quæ reſsoluit Menchaca de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. n. 583. in verſsic. 4. & fortius, vbi dicit, quòd vera, & communis opinio eſst, quòd titulus inſstitutionis non requiratur
in Legitima fratrum, & ſse remittit ad alium locum, quo
latiùs id tractauit: coadiuuatur denique ex his, quæ maturè & cum iudicio obſseruauit in hac materia Angelus
Matheacius de legat. & fideicommiſsſs. lib. 4. cap. 9. num. 8. vbi, vt anteà dicebam. ius Digeſstorum à iure Codicis
optimè diſstinguit, & in effectu dicit, quòd Digeſstorum iure, ſsi tota Legitima fuiſsſset relicta, tunc etiam turpi
hærede ſscripto, inofficioſsi agere poterat: ſsi verò quid
minus Legitimâ, vel nihil relictum fuiſsſset, fratres vtique,
& liberi frangebant inofficioſsi teſstamenta; iure verò Codicis, aut tota Legitima legata fuit, & nemo inofficioſsi agere poteſst, nec tunc frater ipſse, turpi quoque
hærede ſscripto: aut quid minus Legitimâ relictum fuit,
& tunc nec etiam frater rumpere poteſst teſstamentum
fratris, ſsed tantùm petere ſsupplementum Legitimæ, firmo manente teſstamento.
Quintò con
ſstituo, quòd in omnibus ca
ſsibus, in qui
*bus dictum e
ſst, quòd fratri competit ius agendi ad
ſsupplementum dumtaxat, vel Legitimâ tantùm, hoc e
ſst
quarta parte bonorum debet e
ſsſse contentus, in his omnibus non tenetur ad legata pro quarta parte: Ratio e
ſst,
quia turpi per
ſsonâ hærede
ſscripta, fratri debetur Legitima, quæ e
ſst quarta pars &
ſsic debetur illi ab
ſsque
onere, ex vulgatis iuribus, quæ adducit, & latiùs probat Afflictis
deciſs. 125. per totam, dicens
in finalibus verbis, votatum fui
ſsſse in Senatu, quòd legatum alimentorum factum quibu
ſsdam
ſsoluatur integrè per hæredes
ſscriptos, & nihil contribuat
ſsoror illa, quæ dixit te
ſstamentum fratris inofficio
ſsum, quia in eo fuit in
ſstituta
turpis per
ſsona.
Sextò & vltimò con
ſstituo, dubium maximum e
ſsſse,
* an
ſsi frater rumpat te
ſstamentum fratris per querelam,
quia in eo fuit in
ſstituta turpis per
ſsona, teneatur ad omnia legata, & fideicommi
ſsſsa etiam vniuer
ſsalia relicta in
te
ſstamento fratris: &
ſsic an text.
in authent. ex cauſsa,
C. de liberis præteritis, habeat locum etiam inter fratres,
in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ? Et certè dubia e
ſst, & difficilis
hæc quæ
ſstio, quam proptereà egêre deci
ſsione, & præ
ſsentiâ Principis dixit Salicetus
in dict. leg. fratres, C. de
inofficioſso teſstamento, in 4. quæſst. & arduam vocat Iulius
Clarus, vt refert Antonius The
ſsaurus
deciſs. Pedemontana 128. num. 6. dicens multas fui
ſsſse in explicatione
illius Authenticæ Doctorum opiniones, & eas retuli
ſsſse
P. Iacob.
in dict. authent. ex cauſsa, & Fulgo
ſsium
ibid.
num. 25. & 26. Sed in terminis no
ſstris, quòd non habeat
locum di
ſspo
ſsitio dictæ Authenticæ,
ſsed quòd
ſsimul cum
* in
ſstitutione omnia corruant, tenuerunt Angelus, Iacob.
de Aren. Petrus, Cinus, Paulus, Franci
ſscus de Rampon.
Imola, Alexand. & Ia
ſson, quos in vnum conge
ſsſsit Menchaca de
ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. n. 580. & 581. qui dicit hanc e
ſsſse communem opinionem
ſsecundùm
* Ia
ſsonem, Paul. & Alexand. & tenendam
ſsecundùm eum.
Decius
in leg. liberi, num. 13. de bonorum poſsſseſsſsione contra
tabulas. Petr. Iacob. Ruinus, Rolandus, Iacobinus, &
Afflictis, quos retulit Antonius The
ſsaurus
d. deciſs. 128. num. 6. Corneus
in dict. authent. ex cauſsa, ſsub num. 3. Mantica
in conſsil. 199. Rubeus
in l. Tuia, §. Imperator,
num. 62. & num. 176. de legatis 2. Anton. Galeat. Malua
ſsſs.
in conſs. 24. num. 70. volum. 1. Ioannes Vincentius Honded.
in conſsil. 47. num. 37. volum. 2. Ac denique huius
* partis fundamenta omnia adducunt Salicetus,
in dict. l.
fratres, in 4. quæst. principali, & ibidem Ia
ſson
num. 3. & 4. Menchaca
d. §. 10. num. 581. & num. 582. in verſs. tamen
communis opinio, à quibus accipiunt alij po
ſstmodùm
Scribentes, & contrariæ partis rationibus re
ſspondet
Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
d. conſs. 24. num. 71. & 72.
* & po
ſst leges Partitarum,
ſsiue in terminis etiam earum,
amplectuntur eandem
ſsententiam Gregorius Lopez
in* l. 12. tit. 7. partita 6. in verbo, el te
ſstamento,
verſsicul an
autem rupto, dicens, quòd
d. authent. ex cauſsa, non habet
locum in fratribus, in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ & ad id benè facere text.
in l. finali, tit. 8. partit. 6. vbi Gregorius ip
ſse,
verbo, el fijo, idem probauit. Hieronym. de Cæuallos
practicarum communium, q. 566. qui dicit hanc e
ſsſse communem
ſsententiam, & iuxta eam hodie
ſsancitum
in d.l.
finali, tit. 8. partita 6.
Sed contrariam opinionem, imò deci
ſsionem text.
in* dict. authent. ex cauſsa, C. de liberis præteritis, habere locum inter fratres, in
ſstitutâ turpi per
ſsonâ, tenent Bald.
in dict. l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, in 3. quæſst. |
Curtius iunior
ibidem, num. 75. Cagnolus
num. 87. in
fine, & num. 88. Ioannes Faber
num. 5. & omnium lati
ſsſsimè Ioannes Igneus
in repetitione illius authent. num. 59. in verſsiculo, ego autem dico. Gra
ſsſsus, & Craueta, quos
refert Antonius The
ſsaurus
d. deciſs. 128. num. 7. dicens
ſsibi videri, quòd hæc opinio in iudiciis e
ſst
ſsequenda,
cùm
ſsit æquior, & humanior, & eam con
ſstanter defendens Iulius Clarus
§. teſstamentum, quæſst. 52. num. 5. vbi
dicit, quòd opinio præcedens
ſsemper vi
ſsa fuit
ſsibi terribilis, &
ſsi ca
ſsus contingeret in facto, quòd non peccaret mortaliter Iudex, qui iudicaret contra eam.
Et huius partis fundamenta quatuor, po
ſst Salicetum
* adducit Ia
ſson
in d.l. fratres, num. 3. in verſsiculo, adde
quod contrarium tenet Baldus, v
ſsque ad
verſsiculum, in
contrarium, & vide
num. 4. in verſsiculo, ſsi velis tenere, v
ſsque ad
verſsiculum, Teneas communem ſsententiam, vbi
in effectu, & verè quidem, atque concludenter, licèt
ip
ſse contrarium teneat cum Communi, re
ſspondet omnibus fundamentis contrariæ partis relatæ
ſsuprà, n. 33. præcipuo etiam fundamento Communis re
ſspondent
* Iulius Clarus
d.q. 52. n. 5. & Menchaca
d. §. 10. n. 582. licèt
contrariũcontrarium tueatur, vt
ſsuprà vidimus; iura
etiãetiam & rationes
permultas pro hac parte con
ſsiderauit Igneus
in dict.* authent. ex cauſsa, num. 59. verſsiculo, ego autem dico, &
concludentem, nouámque tradit The
ſsaurus, & præcipuæ rationi Communis re
ſspondet
d. deciſs. 128. n. 8. & 9.
* Quæ equidem rationes adeò me mouent, vt
ſsecundam
hanc
ſsententiam contra
CommunẽCommunem libentiùs probauerim
* excitatus in primis prædictis quatuor fundamentis Ia
ſsonis quæ forti
ſsſsimè vrgent. Secundò iuribus, & rationibus Ignei, & The
ſsauri
vbi ſsuprà, quæ etiam non mediocriter iuuant hanc partem. Tertiò, propter
ſsolutiones, quas ad rationes contrariæ partis tradiderunt Ia
ſson,
Menchaca, Clarus & The
ſsaurus, quæ iuxta rationem
iuris procedunt: & verè negari non pote
ſst quin in correctoriis fiat exten
ſsio, quando aliàs re
ſsultaret ab
ſsurdum,
vel quod verba
d. authent. ex cauſsa, generalia
ſsint, &
ab
ſsque vlla exten
ſsione comprehendant hunc ca
ſsum, vt
aduertit Iulius Clarus
vbi ſsuprà, quia vbi e
ſst maior ratio, ibi ex vi comprehen
ſsiua, idem cautum e
ſste intelligitur: ergo
ſsi re
ſsci
ſsſso ex cau
ſsa præteritionis, vel exhæredationis te
ſstamento, con
ſseruantur legata aduersùs liberos, & parentes querelam inofficio
ſsi te
ſstamenti mouentes, multò magis, faciliú
ſsque con
ſseruabuntur aduersùs fratres. Deinde, quia ca
ſsus prædictus omi
ſsſsus e
ſst
in dict. authent. vt ex verbis eius con
ſstat apertè; tamen
ip
ſsius di
ſspo
ſsitio non ideò excludi debet aduersùs fratres,
ſsed potiùs pro expre
ſsſsa haberi, propter rationes prædictorum Authorum, maximè ob rationem The
ſsauri
d.
deciſs. 128. num. 8. in principio. Ac denique, quòd text.
in
dict. l. fratres, licèt odio turpis per
ſsonæ
ſsic di
ſspo
ſsuerit;
eius tamen odio non debent alij
ſsic grauari, vt beneficium amittant: quod etiam aduersùs liberos, & parentes e
ſst in
ſstitutum, eò maximè, quòd conclu
ſsio illa, vt
in correctoriis non admittatur exten
ſsio, non e
ſst
ſsine
controuer
ſsia, & multi atte
ſstantur communem opinionem e
ſsſse in contrarium; aut
ſsaltem negari non pote
ſst,
quòd ip
ſsa multas habeat limitationes, & declarationes,
quæ ad propo
ſsitum no
ſstrum accommodatæ, communis
ſsententiæ fundamentum
ſsubuertunt, vt con
ſstat ex his,
quæ
ſscrip
ſserunt Doctores
in authent. quas actiones, C. de
ſsacroſsanctis Eccleſsis. & in l. ſsi vero, §. de viro, & in l. ſsi
conſstante, ff. ſsoluto matrimonio. Gratianus
regula 111. per
totam. Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione,
lib. 6. cap. 6. num. 11. & cap. 14. per totum.
Ex quibus etiam con
ſstat apertè, quod text.
in dict. l.* finali, titul. 8. partita 6. verè non facit pro opinione Angeli, &
ſsequacium, relata
ſsuprà, num. 33. quicquid aliter
dicat Gregorius Lopez, quem retuli
ſsuprà, num. 37. nec
etiam iuxta opinionem eiu
ſsdem Angeli
ſsancitum in ea
lege, vt malè quidem exi
ſstimauit Hieronym. de Cæuallo, quem
ibidem citaui, propterea quòd nihil in propo
ſsito
ſstatuitur
ibi, nec iuri communi aliquid additur,
ſsed dumtaxat ius commune confirmatur, & dicitur, quòd rupto te
ſstamento ex cau
ſsa præteritionis, vel exhæredationis, annullatur te
ſstamentum quoad in
ſstitutionem;
legata tamen, & libertates valida remanent, vt
in dict.
authent. ex cauſsa, fuerat
ſstatutum; vnde qua ratione
dixi de iure communi, Baldi
ſsententiam tenendam contra
ſsententiam Angeli, &
ſsequacium, ipsâ etiam, &
de iure Partitarum idem a
ſsſsero, cùm eo iure attento, fic
militent rationes omnes, quas præfati Authores con
ſsiderarunt,
ſsicut in terminis iuris ip
ſsius communis vrgebant, & erit hodie magis certum ex generali deci
ſsione
*
l. 1. tit. 4. de los teſstamentos, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, iunctis his, quæ in eius legis explicatione ob
ſseruauit
Tellus Fernandez
in l. 3. Tauri, 4. part. num. 18. & n. 21. dicens, regulariter ob
ſseruandum, quòd vbicumque te
ſstamentum annullatur, quia in in
ſstitutione peccauit,
provt in no
ſstro ca
ſsu contingit, dumtaxat haberi pro
non facta in
ſstitutionem, cætera verò remanere firma,
quamuis Azeuedius
ibi, num. 179. non audeat firmare: Et hactenus de præfata quæ
ſstione.
Nunc verò tertio loco, & principaliter con
ſstituen
*dum e
ſst, dubitari etiam communiter, quæ dicantur in
propo
ſsito per
ſsonæ infames, turpes, vel inhone
ſstæ, vt
eis in
ſstitutis, po
ſsſsit frater querelare te
ſstamentum fratris? Et text.
in dict. l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, dubium diluit, in hunc modum
ſscribens:
Si ſscripti
hæredes, infamiæ, vel turpitudinis, vel leuis notæ maculâ aſspergantur, & c. & in
l. 12. tit. 7. partit. 6. dicitur:
Si
eſstablecieſsſse por ſsu heredero à tal home, que fueſsſse de mala
vida o enfamado, & ibi Gregorius Lopez,
verbo, de mala vida, latè explicat, quæ dicantur in propo
ſsito turpes
per
ſsonæ: Ia
ſson
in dict. l. fratres, num. 10. 11. & 12. Gama
deciſs. 143. & Additionator eius
ibidem, Menchaca
de ſsucceſsſsionum creatione, lib. 1. §. 10. num. 569. & quatuor ſseqq. & num. 608. vbi dicit, quòd hæc conclu
ſsio
intelligitur multipliciter. Primò,
ſsi per
ſsona in
ſstituta
ſsit
infamis de iure & de facto. Secundò, etiam
ſsi
ſsit infamis
de facto tantùm. Tertiò, etiam
ſsi nec
ſsit infamis de iure,
nec de facto,
ſsed tantùm
ſsit turpis eius quæ
ſstus, & modus viuendi. Quartò, etiam
ſsi nec
ſsit infamis de iure,
nec de facto, nec etiam habeat turpem modum viuendi,
*
ſsi tamen e
ſst homo
ſsini
ſstræ, aut malæ opinionis. Antonius Gomezius
tom. 1. variar. cap. 11. num. 38. per totum, vbi latè declarat, & in fine con
ſstituit, Iudicis arbitrio
relinqui, quæ dicatur turpis per
ſsona, vel non, & dicit
ita tenui
ſsſse
ſsolum Fabrum
in §. ſsoror, col. 2. in medio, Inſstitut. de inofficioſso testam. & reputat vnicum, &
ſsingulare in i
ſsta materia. Addiderim ego, arbitrium hoc non
ita liberum e
ſsſse debere, vt Gomezius
ſsupponit; imò potiùs regulari debere iuxta rationem, & verba
dict. l. fratres, & dict. l. 12. partitæ, communé
ſsque Doctorum omnium Scribentium re
ſsolutiones: nec verum e
ſsſse, quod
tractit ip
ſse Gomezius, certam
ſscilicet regulam, aut doctrinam in hoc dari non po
ſsſse, nam imò dari pote
ſst certa regula ex deci
ſsione, & verbis
dict. l. fratres, quamuis
verum
ſsit, regulæ eius executionem, di
ſscreti Iudicis declarationi, aut arbitrio relinqui; & hoc obiter dictum: redeundo tamen ad propo
ſsitum,
ſscribunt etiam Que
ſsada
diuerſsarum quæstionum iuris cap. 6. num. 11. Simon de
Pretis
de interpretatione vltimarum volunt. lib. 5. dubitatione 1. num. 69. & 70. fol. 443. Gra
ſsſsus §.
teſstamentum, quæſst. 46. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 17. per totam, Plotus
de in litem iurando, §. 49. num. 12. Guill.
Benedict.
in cap. Rainuncius, de testamentis, verbo, Rainuncius de Clera,
num. 28. Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana 126. num. 4. optimè Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 47. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 29. vol. 2. qui cum aliis rectè aduertit, quòd cùm text.
in d.* l. fratres, C. de inofficioſso testamento, loquatur alternatiuè;
ſsufficit quod vna qualitas ex illis tribus concurrat in
hærede
ſscripto: &
ſsic, vel quod
ſsit infamis vel turpis
per
ſsona, aut leui macula notetur; vt etiam aduertit Antonius Galearius Malua
ſsſsia
in conſs. 24. num. 32. & tribus
ſseqq. & num. 55. & ſseq. vol. 1. vbi dicit, quòd infamis in
*famiâ facti dicitur ille, cuius opinio apud probos viros |
læ
ſsa e
ſst, & onerata, idque iure, & authoritate confirmat
Tiberius Decianus
in conſs. 31. ex num. 11. v
ſsque ad
n. 31. vol. 4. & omnes prædicti tanquam indubitata tradunt, atque vnanimiter duo.
Primum, quòd
ſspurij
ſsunt infames, turpes, & viles,
* vt latè probauit Decianus
dict. conſs. 31. ex num. 15. v
ſsque ad
num. 24. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 47. ex num. 21. lib. 2. vbi
num. 23. extendit ad eum, qui ex
*po
ſsitus fuit Ho
ſspitali, vt
ſsi non probetur legitimus, turpis per
ſsona dicatur in propo
ſsito, de quo latiùs Malua
ſsſsia
dict. conſs. 24. per totum.
Secundum, quòd filius Presbyteri dicitur infamis
* infamiâ facti, turpis, & vilis, & comprehenditur
ſsicut
ſspurius
ſsub di
ſspo
ſsitione
dict. l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, vt in
ſstitutis eis, querelari po
ſsſsit te
ſstamentum à fratre preterito vel exhæredato, vt latiùs per Antonium Gomezium, Menchacam, The
ſsaurum, Decianum.
Hondedeum, & reliquos citatos
ſsuprà; id tamen exi
ſstimauit verum Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 17. num. 3. ni
ſsi filius Presbyteri
ſsit aliàs vir probus, & hone
ſstus, &
* maximè
ſsi ad officia publica
ſsit admi
ſsſsus: tunc enim
dicit, quòd ab
ſsque dubio non cen
ſsebitur turpis per
ſsona,
vt querelari po
ſsſsit te
ſstamentum propter eius in
ſstitutionem, & quod ita iudicauit Senatus Vly
ſsſsiponen
ſsis, in
quodam filio Presbyteri Portuen
ſsi & Ædilitia dignitate
decorato, in
ſstituto hærede ab vxore
ſsua, & exhæredato
fratre, vt non po
ſsſsit te
ſstamentum querelâ propo
ſsitâ,
re
ſscindi, qua
ſsi talis non corruptis moribus notatus, non
ſsit cen
ſsendus turpis per
ſsona, &
ſsequitur Vala
ſscum Antonius The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana 126. num. 6. vbi generaliter dicit quòd
ſsi i
ſste
ſspurius aliis virtutibus
* e
ſsſset illu
ſstratus, & decoratus, ita vt fratre præterito dignior e
ſsſset; tunc non haberet locum querela, argumento text.
in cap. nunquam de vitiis, & in
cap. Apoſstolica, &
cap. ſsequent. 56. diſstinctione, Bla
ſsius Flores Diaz de Mena
in addit. ad deciſsionem 143. Gamæ, in principio, fol. 61. vbi
ſscribit in hunc modum:
Fallit tamen, ſsi talis baſstardus eſsſset notabilis, aut valdè honorata perſsona, ex propriis
meritis, & perſsonâ; & ita dicit iudicatum Aluarus Valaſscus, vbi ſsuprà. Et in effectu idem videtur probare noui
ſsſsimè Andreas Fachin.
controuerſs. iur. lib. 4. cap. 93. ad
finem, iuxta di
ſstinctionem quam adducit, vt re
ſsoluat,
an contra
ſspurium querela detur fratri: expendit autem
Vala
ſscus pro hac
ſsententia, aut communis re
ſsolutionis
limitatione, nonnulla fundamenta, quæ augeri po
ſsſsunt
ex fundamentis adductis in
ſsimili per Antonium The
ſsaurum
dict. deciſsione Pedemontana 126. num. 34. & 5. latiùs per Tiberium Decianum.
in conſsil. 31. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 11. volum. 4.
Hæc
ſsciens, con
ſsultóque prætermitto, nec ideò refero,
* quod in simili ca
ſsu,
nẽpenempe in
ſspurio hærede
ſscripto, & proprio fratre te
ſstatoris præterito, qui
ſspurius erat Tabellio, & officium Tabellionatus exercebat, item qui erat
Clericus habens
primãprimam clericalem ton
ſsuram, & quatuor
minores Ordines, & Capellaniam, erátque adole
ſscens
bonis moribus præditus, optimæque vocis, exi
ſstimationis, & famæ, contrarium ob
ſseruauit ip
ſse Decianus, ad
quem nullus prædictorum aduertit, nec refert eum
dict.
conſsil. 31. per totum, volum. 4. vbi adeò concludenter
ſsatisfacit omnibus, quæ pro Vala
ſsco excogitari po
ſsſsunt,
&
ſsuam
ſsententiam
ſsic eruditè tuetur, vt nihil vltrà desiderari po
ſsſsit, nec eo prælecto, vllo modo limitatio,
aut declaratio Vala
ſsci defendi: inter alia tamen, quæ con
ſsiderauit
ibidem, ex num. 25. cum ſseqq. vt re
ſsponderet his, quæ
ex num. 1. v
ſsque ad
num. 11. adduxerat pro
contraria parte
dicto num. 11. recti
ſsſsimè adnotauit, in
propo
ſsito ca
ſsu
ſstare regulam certam in iure, quòd frater
præteritus, vel exhæredatus, po
ſsſsit querelare de inofficio
ſso te
ſstamento fratris, in quo in
ſstituta e
ſst turpis per
ſsona, aut leui etiam maculâ notata, vt dicit text.
in dict.
l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento. Quanquam ergo con
ſstet, vt ip
ſse Author dicit
num. 24. in
ſstitutum e
ſsſse quantumcunque probum, hone
ſstum, & virtuo
ſsum virum;
non proptereà de
ſsinit e
ſsſse infamis, aut maculâ quacunque notatus, quoad infamiam facti; hæc enim tolli non
pote
ſst ni
ſsi per expre
ſsſsam remi
ſsſsionem, ac indulgentiam
Principis, nec tollitur ex eo, quòd
ſspurius
ſsit probus, aut
hone
ſstus, aut quibu
ſscunque virtutibus condecoratus, vt
de
ſse patet apertè,
ſsic, vt eo vel tantùm verbo
ſsubuertantur omninò & Vala
ſsci rationes, & Antonij The
ſsauri,
Blafiíque traditiones prædictæ, quæ verè repugnant
communi Doctorum re
ſsolutioni, de qua
ſsuprà, ex n. 46. cum ſseqq. & verbis text.
in dict. l. fratres, ibi:
Vel leuis
notæ maculâ aſspergantur. Quis enim negauit, etiam
omnibus qualitatibus prædictis in
ſspurio concurrentibus, adhuc vel leuis
ſsaltem notæ maculam remanere: quod vel
ſsolum
ſsufficit, vt dicebamus
ſsuprà, num. 48. in
id referentes Ioannem Vincentium Hondedeum
in conſsil. 47. volum. 2. qui
num. 30. & 31. clarè videtur in hanc
* partem inclinare,
ſsed Deciani mentionem non facit,
Prætis etiam
de interpretatione vltim. volunt. lib. 5. dubitat. 1. num. 70. Naturalis verò filius, quòd hodie
ſsaltem
attentis legibus huius Regni, turpis per
ſsona non dicatur, cùm in nobilitate patris
ſsuccedat, & con
ſsequenter
quòd comprehendi non debeat
ſsub deci
ſsione
dict l. fratres, C. de inofficioſso teſstamento, rectè aduertit Bla
ſsius Flores Diaz de Mena
in addit. ad deciſsionem 143. Gamæ, in
verſsiculo, & licèt aliqui dicant, qui tacuit Antonium
Gomezium
tom. 1. variarum, cap. 11. num. 38. in verſsic.
ſsed hoc admitterem. Gra
ſsſsum
§. teſstamentum, quæſst. 46. num. 9. ſsic ante ip
ſsum dicentes.
CAPVT XX.
Repræſsentatio vtrùm locum habeat in ſsucceſsſsione Maioratus, in quo proximior vocatur,
vel continuò admitti proximiores cauetur: vbi quæ hucuſsque in propoſsito ſscripſserunt
alij, ſsuo ordine, & diſstinctè recenſsentur in
vnum; Ludouici Molinæ, & aliorum ſsententia meliùs quàm anteà erat, corroboratur; & nonnullis nouiter & verè ab Authore
adnotatis, dilucida traditur, & vera ratio l. ſsi libertus præterito, §. 1. ff. de bonis libertorum, ad quam, vt videbis Lector, cæteri
hactenus Scribentes non ſsic animaduertebant.
SVMMARIVM.
- 1 Olim inter antiquos Iuris Scriptores, ingentem fuiſsſse,
ancipitem, & ferè inextricabilem controuerſsiam
ſsuper cauſsa nepotis, & patrui, quoad inducendum,
vel impediendum effectum repræſsentationis in fideicommiſsſsis, & Maioratibus.
- 2 Tamen nepotis, cauſsam aduersùs patruum, ferè apud
omnes nationes, & gentes, quoad Maioratûs ſsucceſsſsionem potiorem fuiſsſse, provt remiſsſsiuè demonſstratur hoc num. vbi quamplures Authores recenſsentur in
vnum qui de præfata altercatione, longa, & diffuſsa
manu tractarunt.
- 3 Nepotis, & patrui controuerſsiam quoad ſsucceſsſsionem
Maioratus, ſsublatam ex deciſsione quarundam legum huius Regni, maximè ex verbis l. 40 Tauri, ex
quibus præcipuum huius Capitis dubium deſscendit,
provt hoc num. adnotatur.
- 4 Repræſsentatio vtrùm excluſsa cenſseatur ex eo, quòd
Maioratûs inſstitutor vocauerit proximiorem ad
Maioratus ſsucceſsſsionem, vel continuò admitti proximiores voluerit, & num. ſseqq.
- 5 Repræſsentationem excluſsam cenſseri in propoſsito caſsu,
ex ſsententia multorum, qui hoc num. præcitantur,
ſsed contrà defenditur infrà, ex num. 7.
- 6 Et eius ſsententiæ fundamenta & rationes, item & ſsolutiones earum adducuntur remiſsſsiuè, & de hac re
Ioannes Guttierrez commendatur.
-
7 Repræſsentationem excludere non videtur, qui ad ſsucceſsſsionem Maioratus proximiores vocauit, nec aliud
adiecit, ex quo voluntas excludendi repræſsentationem deprehendi poſsſsit, ex ſsententia quamplurium,
quæ ab Authore probatur, & num. ſseqq.
- 8 Repræſsentationis virtute, remotior iudicatur propinquior, & qui admittitur per repræſsentationem, non
dicitur corrumpere gradum, ſsed potiùs gradum repræſsentare.
- 9 Gloſsſsæ ſsententiam in l. cùm ita, §. in fideicommiſsſso, verbo, proximo, ff. de legatis 2. veram eſsſse, &
communiter receptam, quatenus repræſsentationem
admittit, quando ij, qui proximiori gradu procreati
ſsunt, ad fideicommiſsſsum vocantur.
- 10 Tiraquelli conſsideratio in hac materia, nouiter expenditur, & probatur per Authorem.
- 11 Statuta ſstrictiſsſsimam interpretationem recipiunt, nec
plus valent quàm ſsonant.
- 12 Nihilominùs tamen, ſsi ſstatutum ad ſsucceſsſsionem aliquam proximiores vocauerit, non cenſsetur repræſsentationem excludere.
- 13 Maioratûs inſstitutor, et ſsi ad ſsucceſsſsionem proximiores vocauerit, dici non potest quòd excluſserit eum,
qui per repræſsentationem contendit admitti, quia
talis potiùs videtur proximior eſsſse, eo quòd ſsi pater
eius viueret, proximior eſsſset, & reliquos excluderet,
& ſsic ipſse quoque proximior cenſsendus eſst, & debet
alios excludere, provt hoc num. & ſsequent. latiùs
probatur.
- 14 Repræſsentans patrem, vel alium, in eius locum ſsubintrat, & cum omnibus qualitatibus proximitatis, &
& prælationis, quas ipſse pater habebat.
- 15 Subrogatum ſsapit naturam eius in cuius locum ſsubrogatur.
- 16 Et vtitur eiſsdem iuribus, & priuilegiis, quæ habebat
ille, in cuius locum ſsubrogatur.
- 17 Patrem & filium eandem perſsonam eſsſse, & non videri
deficere patrem, cùm ſsupereſst filius ex illo, idque
non modò ſsecundùm fictionem, ſsed nec etiam
iuxta naturam.
- 18 Pater ſsi primogenitus erat, aut primus in ſsucceſsſsione,
filius etiam iudicari debet primus, aut primogenitus
in eadem ſsucceſsſsione.
- 19 Nepos dicere poteſst ſse primogenitum, ſsicut poterat, &
poſsſset dicere pater eius, ſsi viueret; eo quia portio
paterni corporis transfuſsa fuit in procreationem filij,
quæ portio licèt conuerſsa in nouum hominem, propter nouam, & diuerſsam animam, tamen negari
non poteſst, quin remanſserit vera caro, & corpus
patris.
- 20 Adducitur præcipuum motiuum l. 2. titulo 15. partita 2. in verſsiculo; è aun mandaron que ſsi el fijo
mayor.
- 21 Text. in authent. de hæredibus ab inteſstato, §. reliquum, in verſsiculo, huiuſsmodi verò priuilegium, pro opinione relata ſsuprà, num. 7. & probata num.
ſseqq. optimè, ac verè ponderatus.
- 22 Fundamenta omnia, quæ communiter expendi ſsolent
contra ſsententiam probatam ſsuprà, ex num. 7. ceſsſsare omninò ex rationibus adductis numeris præced. Item ex his, quæ hoc num. & duobus ſseqq. adnotantur.
- 23 Interpretatio fieri non debet contra id, quod veriſsimile eſst, aut magis communiter practicatur.
- 24 Proximitatem in ſsucceſsſsione Maioratûs, reſspectu vltimi poſsſseſsſsoris conſsiderandam eſsſse, ex veriori, & recepta magis ſsententia.
- 25 Maioratûs inſstitutor, etſsi ex verbis, & facultate l. 40. Tauri, vocare poſsſsit eos, qui reuera proximiores
ſsunt, & repræſsentationem excludere; id tamen feciſsſse credendum non est, ex eo dumtaxat, quòd
dixerit ſsic proximiores vocare, ne vno dumtaxat
verbo, omnia iura repræſsentationis, & legum huius
Regni diſspoſsitiones euertiſsſse dicatur, nec ſse cum deciſsione ipſsarum legum conformare voluiſsſse.
- 26 Expreſsſsio eorum, quæ tacitè inſsunt ex natura ipſsius
rei de qua agitur, nihil debet operari, neque immutare naturam illius rei, præſsertim cùm verba expreſsſsa ſsunt eo modo, quo inerant.
- 27 Repræſsentationem in ſsucceſsſsione Maioratus excluſsam
non cenſseri ex vocatione proximiorum, ineuitabiliter
deduci ex l. 2. titulo 15. partita 2. & leg. 40. Tauri, inducendo eas leges provt hoc num. adnotatur.
- 28 Ad excludendam repræſsentationem, vtrùm neceſsſsaria ſsit expreſsſsa diſspoſsitio, vel ſsufficiat tacita ex coniecturis deducta, per totum num. vbi Did. Couar.
Ludouic. Molin. & aliorum reſsolutiones probantur,
atque ex illis euidens, & concludens ratio deducitur
pro ſsententia, quæ defenditur ſsuprà, ex num. 7. cum
ſsequent.
- 29 Voluntas incerta non attenditur, vt recedatur ab eo
quod eſst certum.
- 30 L. ſsi libertus præterito, §. 1. ff. de bonis libertorum, expenditur, fortius quàm adhuc inducitur, & Ludouici Molinæ ſsolutionem defendi poſsſse oſstenditur,
provt hoc num. adnotatur, & vide infrà, num. 35.
& ſseq. vbi noua traditur, & vera eiuſsdem legis
interpretatio.
- 31 Lege 12. tabularum, in ſsucceſsſsione aui ab inteſstato,
nepotem in locum patris præmortui ſsuccedere, atque
repræſsentando eum, cum patruo ſsimul ad ſsucceſsſsionem aui vocari.
- 32 Idque in ſsucceſsſsione aſscendentium tantùm admiſsſsum
fuiſsſse; nam agnati tranſsuerſsales ſsecundùm gradus
prærogatiuam vocabantur.
- 33 Nec filius repræſsentabat gradum patris ſsui prædefuncti.
- 34 Iuſstinianus verò in tranſsuerſsalibus primi gradus hoc
emendauit, ſstatuítque, in ſsucceſsſsione fratris defuncti
admittendos ſsimul cum patruo, hoc eſst cum fratre,
alterius fratris filios ſsuperſstites, ſsed extra filios
fratrum, repræſsentationi locum non eſsſse.
- 35 L. ſsi libertus præterito, §. 1. ff. de bonis libertorum, verus, & proprius intellectus adducitur.
- 36 Rolandi traditio in propoſsito d.l. ſsi libertus præterito,
§. 1. ff. de bonis libertorum, nouè confutatur per
Authorem.
- 37 Iaſsonis, & Riminaldi ſsolutiones, in eodem propoſsito
reiiciuntur.
PRo huius Capitis expedita, atque ab
ſsoluta explica
*tione, con
ſstituendum erit in primis, olim inter antiquos Iuris Scriptores ingentem fui
ſsſse, ancipitem, &
ferè inextricabilem controuer
ſsiam
ſsuper cau
ſsa nepotis & patrui, quoad inducendum, vel impediendum effectum repræ
ſsentationis in fideicommi
ſsſsis, & maiorati
*bus: Tamen nepotis cau
ſsam aduersùs patruum, ferè apud omnes nationes & gentes, quoad Maioratus
ſsucce
ſsſsionem potiorem fui
ſsſse, vt
ſscribunt po
ſst alios Couar.
practicarum quæſst. cap. 6. num. 6. Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 3. cap. 6. num. 2. & magis veram, & communem
ſsententiam profitentur innumeri, qui hac de re
tractarunt lati
ſsſsimè, ac etiam
vtriuſq;vtriusque partis rationes, aut
fundamenta conge
ſsſserunt in vnum Rodericus Suarez,
Tiraquellus, Gualden
ſsis, Didacus del Ca
ſstillo, Antonius Gomezius, Antonius Gabriel, Burgos de Paz,
Couar. Molina, Ioannes Guttierrez, & Vela
ſsquez de
Auendaño, quos refert noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 197. per totam,
fol. 285. Bellon. Decianus, Bur
ſsatus, Menchaca, & alij,
quos adducit Gra
ſsſsus
§. fideicommiſsſsum, quæſst. 11. in principio. Iacobus Mandellus de Alba
in conſsilio 60. lib. 1. Hieronymus Gabriel
in conſs. 107. ex num. 5. lib. 1. Cephalus
in conſs. 692. à num. 10. &
in conſs. 694. à num. 3. lib. 5. Alexand. Trentacinq.
de ſsubſstitut. parte 4. c. 7. ex num. 57. cum ſsequent. optimè Io
ſseph. de Ru
ſsticis
in conſs. 2. impre
ſsſso po
ſst
tract. an, & quando liberi, per totum. Mantica
de
coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 8. tit. 10. num. 9. | fol. 342. Hyppol. Riminald.
in conſs. 283. per totum, lib. 3. & in conſs. 410. lib. 4. & in conſs. 544. num. 60. & pluribus
ſseqq. lib. 5. & in conſs. 690. lib. 6. & in conſs. 781. lib. 7. vbi
lati
ſsſsimè. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 95. & in conſsil. 95. lib. 1. & in conſsil. 215. à num. 12. lib. 3. & in conſsil. 452. à num. 32. lib. 5. Simon de Prætis, Ziletus, Caldas Pereira,
Aluarus Vala
ſscus, Aluaradus, Burgos de Paz iunior,
Sfortia Oddi, & Marcus Antonius Eugenius, quos conge
ſsſsit Additionator Gamæ
in addit. ad deciſs. 59. in principio, & deciſs. 174. & 308. Petrus Antonius de Petra
de
fideicommiſsſsis, quæst. 11. num. 39. & ſsequent. Antonius
The
ſsaurus
deciſsione Pedemontana 65. Marcus Antonius
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 21. num. 16. fol. 186. &
in conſs. 39. per totum, lib. 1. Matiençus, & Azeuedius,
quos
ſstatim commemorabo. Beretta
in conſs. 134. Alex.
Rauden
ſsis
de analogis lib. 1. cap. 15. n. 279. fol. 92. latius
in
reſsponſso 4. per tot. & reſsponſso 5. vol. 2. Ioan. Vincent. Honded.
in conſs. 70. n. 19. lib. 1. latiùs
in conſs. 63. per tot. lib. 2. Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 6. per totum, fol. 67. & ſseqq. Anton. Chiofius,
in conſsil. 7. per totum, lib. 1. Fachineus
controuerſs. iuris, lib. 6. cap. 2.
Deinde, nepotis & patrui controuer
ſsiam prædictam,
* quoad
ſsucce
ſsſsionem Maioratus
ſsublatam hodie ex deci
ſsione quarundam legum huius Regni, maximè ex verbis
l. 40. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 5. tit. 7. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, provt in ei
ſsdem legibus aduertunt Antonius Gomezius, Vela
ſsquez de Auendaño, Matiençus,
& Azeuedius, Couarr.
practiarum, cap. 38. ex num. 6. cum ſseqq. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 6. ex num. 3. cum multis ſseqq. Guttierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 66. & 67. Additionator Gamæ
in additione ad deciſs. 59. verſs. Quarta eſst, & ad deciſs. 174. in principio, &
in fine, & ad deciſsionem 308. in principio. Dubium ta
*men præcipuum huius capitis in eo con
ſsi
ſstere,
vtrùm
ſscilicet quia dictæ leges Regiæ admittunt repræ
ſsentationem nepotis contra patruum, item & aliorum,
Saluo en los caſsos que el que conſstituyo, y ordeno el mayorazgo huuiere diſspueſsto otra coſsa, repræ
ſsentatio exclu
ſsa
cen
ſseri debeat, cum is, qui Maioratum in
ſstituit, proximiorem vocauit, vel continuò admitti proximiores di
ſspo
ſsuit? Et in hoc ca
ſsu repræ
ſsentationem exclu
ſsam vi
*deri ex vocatione proximiorum, in fideicommi
ſsſsis, &
maioratibus loquentes, tenuerunt Pari
ſsius, Antonius
Gomezius, Gouarr. & Co
ſsta, quos retulit Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 8. num. 11. & vltra
prædictos, quos tantùm Molina allegat, Angel. Alexand.
Ancharanus, Cha
ſsſsaneus, & alij, quos adducit Vela
ſsq.
de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſs. 10. num. 16. plures alios
Tiraquellus
de primogenitura, quæſst. 40. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 95. num. 21. & vltra eos Riminald.
ſsenior
in
conſs. 233. Thomas Grammaticus
deciſs. 1. num. 2. Socinus
iunior
in conſs. 126. num. 4. volum. 1. Caldas
de nominatione emphyteutica, quæst. 17. n. 24. & dicunt communem
opinionem, &
ſsequuntur eam Gra
ſsſsus §.
fideicommiſsſsum,
quæſst. 11. num. 9. Emmanu. Mu
ſsculus
2. tom. commun.
fol. 192. num. 14. Antonius The
ſsarurus
deciſs. Pedemontana 65. num. 1. & 2. Rolandus
in conſs. 38. num. 33. lib. 1. Aluarus Vala
ſscus
de iure emphyteutico, quæſst. 50. num. 36. & cum Couar. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 8. tit. 9. num. 10. Portius
in conſs. 54. num. 23. &
pluribus ſseqq. latiùs
in conſs. 128. num. 8. & pluribus ſseqq. Angui
ſsſsola
in conſs. 80. in fine, lib. 6. Mar
ſsarius
in ſsuo epit.
fideicommiſs. quæſst. 33. & in conſs. 3. Ga
ſspar Fabianus, qui
ſsic con
ſsulendo ob
ſseruauit apud Portium
dict. conſs. 128. colum. 3. & cum aliis con
ſstanter tuetur, & in Maioratu
loquitur Alexander Rauden
ſsis
in reſsponſso 2. ex num. 45. v
ſsque ad
num. 62. volum. 1. & in reſsponſso 30. num. 127. volum. 2. alij etiam, quos retulit Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 11. num. 100. & num. 101. fol. 252. Octauian. Cacher.
in conſs. 72. num. 10. & in fideicommi
ſsſsis, contra Molinam hanc partem probauit
Humada
in l. 2. gloſs. 17. num. 10. tit. 15. partita 2. Mieres
de maioratu, 2. part. quæſst. 9. num. 12. in fine, in verſsic. & circa hoc eſst etiam ſsciendum, vbi interminis
dict. l. 40. Tauri, ſsecurè probat, quòd in di
ſspo
ſsitionibus, quæ proximioribus deferuntur, filius non intrat locum patris,
nec habet locum deci
ſsio
dict. l. Regiæ Tauri: quod etiam
cum Gama
in deciſs. 308. con
ſstanter tuetur Additionator
eius
ibid. part. 2. fol. 31. colum. 2.
Prædicti Authores rationes, & fundamenta expen
*dunt, quæ pro hac parte magis vrgent, & verè ad tria,
vel quatuor principaliter reduci debent illa, vt mox dicemus. Inter alios tamen, ex Recentioribus latiùs
ſscrip
ſsit, & huius partis rationibus, ex propo
ſsito
ſsolutiones con
ſsiderauit Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 67. per totam: idcircò videndus erit omninò; eo
namque prælecto, omnibus re
ſsponderi poterit, quæ contra aliam
ſsententiam excitari
ſsolent, maximè con
ſsideratis his, quæ
num. ſseqq. ſscribemus, ex quibus euidentius & alia dilui poterunt, quæ à Recentioribus adnotantur.
Succedit ergo
ſsecunda, & omninò contraria opinio,
* videlicet, quòd repræ
ſsentationem excludere non videatur, qui ad
ſsucce
ſsſsionem Maioratus proximiores vocauit, nec aliud adiecit, ex quo voluntas excludendi repræ
ſsentationem deprehendi po
ſsſsit: & hanc opinionem
in Maioratu loquens, con
ſstanter tuetur Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 8. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 16. qui dicit etiam in fideicommi
ſsſsis veriorem
ſsententiam e
ſsſse; & quamuis nullum Authorem pro ea referat, recen
ſsere potui
ſsſset Baldum,
in conſs. 26. num. 3. meliùs
in conſs. 488. Caſsus talis eſst; quidam Titius, lib. 3. Alexand.
in conſsil. 137. num. 1. lib. 1. & in conſs. 88. num. 2. eodem lib. & in conſs. 27. volum. 3. Ia
ſson
in conſsil. 159. columna penultima, verſsiculo, Quartò in terminis, lib. 4. Corneum
in conſs. 24. in fine, & in conſsil. 115. lib. 2. Decium
in conſs. 484. colum. 2. & in conſs. 527. colum. 1. Ruinum
in
conſs. 171. num. 17. lib. 2. Portium
in conſs. 8. num. 20. &
in conſsil. 54. num. 13. Crauetam
in conſs. 586. num. 1. in fine, & cum multis hanc partem defendunt, & optimè comprobant eam Cephalus
in conſsil. 489. num. 60. & ſseqq.
lib. 4. Decianus
in conſsil. 1. num. 348. & 349. & conſs. 7. num. 80. & conſsil. 8. ex num. 79. v
ſsque ad
num. 90. & conſsil. 28. num. 32. volumin. 1. & in conſsilio 9. num. 18. & 62. volum. 2. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 410. ex n. 20. lib. 4. latiùs
in conſsil. 741. ex num. 10. v
ſsque ad
num. 19. lib. 7. Menochius
lib. 4. præſsumpt. 95. n. 21. & in conſs. 357. n. 27. lib. 4. & in conſs. 528. n. 26. lib. 6. Petr. Anton. de Petra
de fideicommiſsſsis, q. 11. num. 53. in fine. Marcus Antonius
Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 20. num. 17. fol. 186. Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 6. num. 11. & 12. vbi po
ſstquam retulit priorem opinionem
relatam
ſsuprà, num. 5. & dixit, Couar. & Manticam proba
ſsſse eam, veriorem putauit
ſsecundam hanc
ſsententiam,
& verba
ſsequentia protulit:
Ego verò longè veriorem
existimaui Baldi opinionem, quia nepos in ordine ſsuccedendi est in eodem proximiori gradu, quo ipſse patruus, ita
lege ſstatuente, cui adhæſsit mens testatoris: & in maioratu con
ſstanter defendunt Ioannes Guttierrez
practicar.
lib. 3. quæſst. 66. num. 36. & 37. & quæſst. 67. num. 18. 19. &
ſseqq. v
ſsque ad
num. 32. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſs. 2. num. 21. vbi veriorem hanc opinionem
appellat, & omninò tenendam; idque ex deci
ſsione legum huius Regni coactè dicendum, agno
ſscit D. Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſs. 18. num. 52. & gloſs. 9. num. 56. & e
ſsſse certi
ſsſsimam opinionem, nec licere ab
ea recedere, fatetur Additionator Gamæ
in addit. ad deciſs. 93. in verſs. Concluſsio 8. & ad deciſs. 174. 1. parte, vbi
dicit, quòd in linea po
ſsſse
ſsſsorum
ſsemper admittitur repræ
ſsentatio, etiam
ſsi vocetur con
ſsanguineus proximior,
& allegat Decianum
in conſs. 100. lib. 3. ſsed in
deciſs. 308. latius, atque ex propo
ſsito loquitur, & contrarium tenet.
Huic etiam
ſsententiæ magis videtur accedere Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 197. in
fine, & vide
à num. 3. Petra etiam
de fideicommiſsſsis, q. 11. num. 105.
Nec contrarium tenet Humada
in l. 2. gloſs. 17. n. 10. | tit. 15. partita 2. ſsed potiùs Molinæ
ſsententiam probat;
dicit enim, quòd in fideicommi
ſsſsis verius
ſsibi videtur,
vt repræ
ſsentatio ce
ſsſsare debeat ex vocatione proximiorum: in Maioratu tamen, quòd non ob
ſstante eorundem
proximiorum expre
ſsſsa vocatione, omninò admittenda
ſsit repræ
ſsentatio, indéque fatetur, quoad Maioratus
ſsucce
ſsſsionem Molinæ rationes conuincere, & ideò ab eo
non e
ſsſse recedendum,
ſsed quoad fideicommi
ſsſsa parum
ad
ſstringere. Verùmenimverò in fideicommi
ſsſsis etiam
idem defendunt Authores omnes, quos vides
ſsuprà citatos, & verè in illis etiam valdè ad
ſstringunt rationes,
quas ip
ſsi con
ſsiderarunt. Qui autem contrariam partem
ſsequuntur, & in fideicommi
ſsſsis repræ
ſsentationem excludunt, cùm proximior vocatur, nequaquam negarent
eam,
ſsi Maioratûs naturam in
ſspicerent, aut in Maioratu quæ
ſstionem præfatam propo
ſsui
ſsſsent, idque
ſsequentibus rationibus principaliter, quæ omninò euincunt in
propo
ſsito ca
ſsu repræ
ſsentationem admitti.
Primò, nam ex vocatione proximioris dumtaxat,
* non cen
ſsetur Maioratûs in
ſstitutor repræ
ſsentationem
excludere volui
ſsſse; imò admittere eam potiùs videtur,
eo quòd repræ
ſsentationis virtute, remotior iudicatur
propinquior, & qui admittitur per repræ
ſsentationem,
non dicitur corrumpere gradum,
ſsed potiùs gradum repræ
ſsentare, vt in terminis no
ſstris vtrumque & iure, &
Authorum authoritate confirmat Ioannes Guttierrez
pract. lib. 3. dict. quæſst. 67. ex num. 59. cum tribus ſseqq. &
vltra eum Cephalus
in conſs. 489. num. 59. lib. 4. Petrus
Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 11. num. 53. in fine. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis,
art. 21. num. 17. & fuit opinio Glo
ſsſsæ, communiter re
*cepta
in l. cùm ita, §. in fideicommiſsſso, ff. de legatis 2. in
verbo,
proximo, quam cum infinitis aliis, quos referunt,
ſsequuntur, & communem profitentur Antonius Gabriel
lib. 4. communium, tit. de ſsucceſsſsionibus ab inteſstato,
concluſs. 3. num. 2. Gualden
ſsis
de arte teſstandi, tit. 5. cautela 27. Tiraquellus
de primogenitura, quæſst. 40. num. 184. Ioannes Vincentius Honded.
in conſs. 70. num. 19. lib. 1. Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſs. 2. num. 31. &
ſseqq. Ioannes Guttierrez
practicarum, lib. 3. d. quæſst. 67. num. 31. Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſst. 197. num. 7. Hyppolitus Riminaldus
in conſsil. 283. lib. 3. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 7. num. 10. & cap. 8. num. 12. vbi re
ſspondet fundamentis contrarium tenendum, quos Guttierrez, & Cæuallos
vbi ſsuprà referunt.
Nec vrget in contrarium (quod vltra prædictos Au
*thores erit animaduertendum)
ſsi quis dixerit, præfatam
ſsententiam, & opinionem communem Glo
ſsſsæ
in dict.
§. in fideicommiſsſso, tunc demum videri procedere, quando cum patruis po
ſsſsunt nepotes
ſsimul
ſsuccedere, vtputâ in fideicommi
ſsſsis diui
ſsibilibus,
ſsed non in ca
ſsu propo
ſsito, vbi cùm Hi
ſspanorum primogenia
ſsuapte natura indiui
ſsibilia
ſsint,
ſsolíque primogenito deferantur, vt latiùs probat Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 11. per totum, vnus tantùm
ſsuccedere pote
ſst in eis,
ac per con
ſsequens vis erit, quòd
ſsi
repræſentationẽrepræſentationem admittimus, exclu
ſsus remaneat propinquior per alium,
qui per repræ
ſsentationem
ſsuccedit: Nam re
ſspondetur,
quòd
ſsi verum e
ſst, po
ſsſse, & debere admitti repræ
ſsentationem quoad partem in fideicommi
ſsſsis, vt magis communiter, & verius probarunt Doctores; verum etiam
erit admitti debere in Maioratu quoad totum, cùm idem
iuris
ſsit in parte quoad partem, quàm in toto quoad
totum,
leg. quæ de tota, cum aliis vulgatis,
ff. de rei vendicatione, latè Tiraquellus
de retractu lignag. lib. 1. tit. 1. §. 1. gloſs. 7. num. 40. qui in terminis no
ſstris ita, & verè adnotaui
de primogenitura, dict. quæſst. 40. ex num. 21. v
ſsque ad
num. 25. & num. 17. & ſseqq. eleganter probat,
in prædictis
ſsucce
ſsſsionibus, propinquiorem iudicari
eum, qui per repræ
ſsentationem
ſsuccedit, &
n. 20. idem
* procedere in
ſstatutis probauit, vt quamuis
ſstatuta
ſstricti
ſsſsimam interpretationem recipiant, nec plus valeant,
quàm
ſsonant,
l. 1. §. hæc autem verba, ff. quod quiſsque iuris, vbi omnes, præcipuè Ia
ſson
num. 2. l. omnes populi, vbi
alij Doctores communiter po
ſst Baldum
num. 60. ff. de
iuſstitia & iure; nihilominùs tamen,
ſsi
ſstatutum ad
ſsuc
*ce
ſsſsionem aliquam proximiores vocauerit, non cen
ſsetur
repræ
ſsentationem excludere; quod Alexander, Decius,
& Ia
ſson
ibidem relati probarunt. Et hactenus de primo
fundamento prædictæ
ſsententiæ.
Deinde &
ſsecundò facit, nam et
ſsi in
ſstitutor Maio
*ratûs ad
ſsucce
ſsſsionem proximiores vocauerit, dici non
pote
ſst, quòd exclu
ſserit eum, qui per repræ
ſsentationem
contendit admitti, quia talis potiùs videtur proximior
e
ſsſse, eo quòd
ſsi pater eius viueret, proximior e
ſsſset, &
reliquos excluderet; &
ſsic ip
ſse quoque proximior cen
ſsendus e
ſst, & debet alios excludere, tum ex his, quæ adnotarunt Curtius iunior
in conſs. 22. num. 11. & in conſsil. 126. num. 12. & 13. lib. 1. Cephalus
in conſsil. 489. n. 60. lib. 4. Decianus
in conſs. 4. ſsub num. 46. lib. 2. & in conſs. 55. num. 45. lib. 3. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, art. 21. num. 17. Tum etiam, quia iuxta regulas
* & principia iuris communis,
ſsi patrem repræ
ſsentat,
(quod negari non pote
ſst) in eius locum
ſsubintrat, &
cum omnibus qualitatibus proximitatis, & prælationis,
quas ip
ſse pater habebat, argumento
l. via conſstitui, §.
quæcunque, ff. de ſseruitutibus ruſsticorum, cap. maiores, de
Baptiſsmo. Subrogatum namque
ſsapit naturam eius, in
* cuius locum
ſsubrogatur,
l. eum qui, §. qui iniuriarum. ff.
ſsi quis cautionibus, cum adductis ab Euerardo
in locis legalibus, loco 93. & vtitur ei
ſsdem iuribus & priuilegiis,
* quæ habebat ille: in cuius locum
ſsubrogatur.
leg. decernimus, & ibi Bartolus
C. de aquæductu, lib. 11. & in no
ſstris terminis, multis confirmat Tiraquellus
de primogenitura, dict. quæst. 40. num. 40. & ſseqq. & vide
ex num. 28. cum ſseq. vbi plenè probat, patrem & filium eandem per
*
ſsonam e
ſsſse, & non videri deficere patrem, cùm
ſsupere
ſst
filius ex illo, idque non modò
ſsecundùm fictionem,
ſsed
nec etiam iuxta naturam; &
ſsi pater erat primogenitus,
* aut primus in
ſsucce
ſsſsione, quòd etiam filius iudicari debet primus, aut primogenitus in eadem
ſsucce
ſsſsione.
Quod etiam agno
ſscit verum Hyppolit. Riminald.
in
conſs. 741. ex
num. 10. v
ſsque ad
num. 19. lib. 7. vbi inter
alias rationes, quas adducit, vt in propo
ſsito repræ
ſsentans alium præferatur, dicit veram rationem e
ſsſse, quia
* nepos pote
ſst dicere,
ſse primogenitum,
ſsicut poterat, &
po
ſsſset dicere pater eius,
ſsi viueret, eo quia portio paterni corporis transfu
ſsa fuit in procreationem filij, quæ portio licèt conuer
ſsa in nouum hominem, propter nouam,
& diuer
ſsam animam; tamen negari non pote
ſst, quin
reman
ſserit vera caro, & corpus patris.
Et hoc, vt credo, fuit principale motiuum
l. 2. tit. 15.* partita 2. in verſs. E aun mandaron que ſsi el fijo mayor, dum dicit:
Et aun mandaron que ſsi el fijo mayor murieſsſse
antes que heredaſsſse, ſsi dexaſsſse fijo, ò fija, que quedaſsſse de
ſsu muger legitima, que aquel, ò aquella lo huuieſsſse, y no
otra perſsona ninguna. Et facit textus optimus in propo
*
ſsito,
in authent. de hæredibus ab intestato, §. reliquum, in
verſsiculo, huiuſsmodi verò priuilegium, vbi probatur eodem modo
ſsucce
ſsſsuros filios, quo pater
ſsuccederet,
quamuis in eis non concurrat qualitas coniunctionis ex
vtroque latere cum defuncto, quia
ſsufficit patrem coniunctum fui
ſsſse, cuius per
ſsonam, & qualitatem repræ
ſsentant filij.
Ex his quidem, & aliis
ſsuperiùs dictis, ce
ſsſsare viden
*tur omninò fundamenta contrariæ partis, de qua
ſsuprà ex num. 5. videlicet, quòd in
ſstitutor Maioratus ex vocatione proximiorum proximitatem re
ſspexerit pet veritatem, & non per fictionem. Item, quòd vbi lex duodecim tabularum proximiorem vocabat ad
ſsucce
ſsſsionem,
nepos cum patruo non
ſsuccedebat, per tex.
in §. ſsi plures,
Inſstit. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione. Nam, vt diximus
ſsuprà, ſsub di
ſspo
ſsitione, aut in
ſstitutione Maioratus, in
qua vocatur proximior, continetur ille, qui e
ſst proximior per repræ
ſsentationem, idque propriè, & verè, atque ex voluntate te
ſstatoris præ
ſsumpta, vt
ſstatim dicetur,
& aduertit Menochius
lib. 4. præſsumpt. 95. in principio, |
quia in ordine
ſsuccedendi e
ſst in eodem proximo
gradu, quo erat alius, quem repræ
ſsentat, ita lege
ſstatuente, cui adhæ
ſsit mens te
ſstatoris, vt eleganter, & eruditè aduertit Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 6. num. 12. & legis duodecim tabularum
ratio non æquè militat in Maioratibus,
ſsicut in aliis
ſsucce
ſsſsionibus; Nam aliàs
ſsi ex dictis verbis repræ
ſsentatio exclu
ſsa cen
ſseretur, nullus ferè Maioratus e
ſsſset, in
quo locus e
ſsſset repræ
ſsentationi, cùm prædicta clau
ſsula
communiter apponi
ſsoleat in omnibus Maioratibus, vt
notauit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. dict.
cap. 8. num. 11. & po
ſst eum Auendañus
in l. 40. Tauri,
gloſs. 20. num. 21. Et
ſsic interpretatio fieri non debet con
*tra id, quod veri
ſsimile e
ſst, aut magis communiter practicatur,
l. Mæuius, 68. ibi:
Nam incredibile, &c. ff. de
legatu 2. leg. ſsi venditor, 6. in verſs. nam incredibile, ff. de
ſseruis exportandis, l. cum in teſstamento, 25. ibi:
& ſsecundum id, ff. de rebus dubiis, l. ſsi plures, 24. ibi:
quod
vix, & c. ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitutione.
Deinde, nec etiam obſstat, quòd caſsus repræſsentationis omiſsſsus fuerit, nec loquatur ſscriptura de eo, qui per
repræſsentationem ſsuccedere poteſst; & ſsic quòd ad eum
caſsum extendi non debeat diſspoſsitio, vt latiùs argumentatur Ioannes Guttierrez practicarum, lib. 3. dict.
quæst. 66. ex num. 6. vſsque ad num. 18. quia ex præcedentibus apparet ſsolutio; & reſspondet ipſse Guttierrez vbi
ſsuprà, num. 55. & quinque ſseqq. & ante eum diluit argumentum hoc Tiraquellus de primogenitura, d. quæſst. 40. ex num. 193. rectè probans, quòd imò potiùs dictus caſsus comprehendatur ſsub verbis diſspoſsitionis, contineatúrque ex mente teſstatoris præſsumpta, vt ſsuprà dixi.
Prætereà, nec ob
ſstat dicere, proximitatem ad
ſsucce
*dendum re
ſspectu primi in
ſstitutoris Maioratus e
ſsſse con
ſsiderandam ex
ſsententia quorundam; & inde proximiorem cen
ſseri re
ſspectu in
ſstitutoris patruum, quàm nepotem, vel eum qui revera proximior e
ſst, quàm alius, qui
per repræ
ſsentationem iudicatur proximior: Nam huic
rationi plenè
ſsatisfacit Vela
ſsquez de Auendaño
in l. 40. Tauri, gloſs. 20. num. 22. 23. 24. & 25. Et vt verum dixerim, negari non pote
ſst, contrariam
ſsententiam, proximitatem
ſscilicet con
ſsiderandam e
ſsſse re
ſspectu vltimi po
ſsſse
ſsſsoris, veriorem e
ſsſse, & magis communem, vt agno
ſscit idem Auendañus
vbi ſsuprà, num. 23. & latè, atque
eleganter probauit Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 3. cap. 9. per totum, &
ſsequuntur infiniti Authores,
quos conge
ſsſsit in vnum Additionator Gamæ, in locis
referendis
ſstatim. Mieres
de Maioratu, part. 2. quæſst. 8. per totam. Cephalus
in conſs. 131. volum. 3. Alexander
Trentacinquius
de ſsubſstitutionibus, 4. part. cap. 12. per
totum. Alexander Rauden
ſsis po
ſst
tractatum de analogis,
in appendice, 1. part. à num. 15. v
ſsque ad
num. 67. &
num. 118. Angelus Matheacius
de legatis & fideicommiſsſsis, lib. 2. cap. 15. & cum Rolando, Pari
ſsio, Bur
ſsato, Menochio, Deciano, Riminaldo. Prætis, Mantica, & multis aliis Additionator Gamæ, qui plures ca
ſsus di
ſstinguit
in addit. ad deciſs. 7. per totam, vbi lati
ſsſsimè, &
in addit.
ad deciſs. 93.
Non ob
ſstat etiam, quòd in
ſstitutor Maioratus ex de
*ci
ſsione eiu
ſsdem
l. 40. Tauri, vocare po
ſsſsit eos, qui revera proximiores
ſsunt, & repræ
ſsentationem excludere: Quia fatemur libenter id verum e
ſsſse; negamus tamen,
videri in dubio Maioratus in
ſstitutorem
ſsic feci
ſsſse, aut
eo dumtaxat, quòd dixerit
ſse proximiores vocare, repræ
ſsentationem exclu
ſsi
ſsſse, ne aliàs
ſsequatur ab
ſsurdum,
quod vno vel tantùm verbo, omnia iura repræ
ſsentationis, & legum huius Regni di
ſspo
ſsitiones euerti
ſsſse dicatur, contra rationem textus
in leg. ſsi quando, C. de inofficioſso testamento, quam exornant nonnullis, Que
ſsada
diuerſsarum quæſstionum iuris, cap. 6. num. 22. Ana
ſsta
ſsius
Germonius
lib. 1. animaduerſsionum, cap. 10. nec
ſse cum
deci
ſsione legum huius Regni conformare volui
ſsſse, quod
in dubio præ
ſsumendum non e
ſst, iuxta vulgatam allegationem
leg. hæredes mei, §. cum ita, ff. ad Trebellianum, vbi po
ſst Bartolum notauit Ripa
num. 74. & 75. & multis confirmant Alciatus
regula 3. præſsumpt. 32. in principio. Menochius
lib. 4. præſsumpt. vltima: eo præcipuè,
* quòd iuxta regulas & principia iuris communis, certum
e
ſst quòd expre
ſsſsio eorum, quæ tacitè in
ſsunt ex natura
ip
ſsius rei, de qua agitur, nihil debet operari, neque immutare naturam illius rei, maximè cùm verba expre
ſsſsa
ſsunt eo modo, quo inerant,
l. 3. vbi omnes communiter,
ff. de legat. 1. Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 60. n. 1. Dueñas
regula 285. Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. vltima. Gra
ſsſsus §.
legatum, quæſst. 47. Alexander Rauden
ſsis
de
analogis, lib. 1. cap. 30. num. 179. Camillus Gallinius
de
verborum ſsignificatione, lib. 1. cap. 10. per totum, & cap. 13. & 14. qui multa adducunt in propo
ſsito præfatæ doctrinæ. Sed in omnibus Maioratibus certa regula e
ſst,
ſsucce
ſsſsuros eos, qui proximiores
ſsunt, idque tam ex natura ip
ſsorum Maioratuum, quàm ex legis di
ſspo
ſsitione: ergo adiectio vocationis proximiorum, nihil pote
ſst, nec
debet immutare.
Quod ineuitabili con
ſsideratione
ſsuaderi pote
ſst, quæ
* deducitur ex
l. 2. tit. 15. partita 2. & l. 40. Tauri, vbi non
ob
ſstante, quòd
ſsciebant conditores, vt certum e
ſst, prædictum modum
ſsuccedendi, & quòd in ei
ſsdem legibus
facta erat mentio proximitatis, & filiorum primogenitorum, inducta fuit repræ
ſsentatio, atque
ſstaturum, quòd
nepos prædefuncti,
cuicunq;cuicunque alij con
ſsanguineo præferatur. Vnde intelligi datur apertè, admitti debere repræ
ſsentationem, non ob
ſstante vocatione proximiorum à te
ſstatore facta;
ſsiquidem prædictæ leges, etiam proximiorem vocarunt, & nihilominùs repræ
ſsentationem
admittunt, vt cum iudicio aduertit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 8. num. 11. & po
ſst eum Auendañus
in l. 40. Tauri, dict. gloſs. 20. num. 21.
Suadetur denique & alia ratione, quòd ad hoc vt ex
*cludatur ius repræsentationis, nece
ſsſse e
ſst,
que el testador
aya diſspuesto otra coſsa, vt
in dict. l. 40. Tauri, cauetur.
Circa quam nonnulli Authores exi
ſstimant, nece
ſsſsariam
e
ſsſse expre
ſsſsam di
ſspo
ſsitionem; alij verò credunt
ſsufficere
tacitam voluntatem ex coniecturis deductam: & quamuis hæc opinio
ſsecunda probabilis
ſsit, & tenenda, ex
rationibus, atque authoritatibus adductis per Molinam
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 8. à princ. Auendañum
in d.l. 40. Tauri, gloſs. 20. à princ. v
ſsque ad
n. 20. Tamen in
ſspecie quæ
ſstionis no
ſstræ hactenus agitatæ,
nec e
ſst expre
ſsſsa, nec etiam tacita, aut coniecturata
voluntas, ex qua repræ
ſsentationis ius excludi po
ſsſsit.
Quod probatur in primis, quia teſstator, vel inſstitutor
Maioratus circa excluſsionem repræſsentationis nullum
verbum allocutus eſst, nec credendus eſst id voluiſsſse, quod
verbis non expreſsſsit, & facile eſsſset illi exprimere, per
textum in l. quidam cùm filium, vbi Doctores communiter, ff. de hæredibus instituendis, l. Diuus Trajanus, ff. de
militari teſstamento, cum his, quæ in propoſsito ſscribunt
Baldus in l. vnica, §. ad deficientis, C. de caducis tollendis, per textum ibi. Decius in conſsil. 291. num. 6. Craueta in
conſs. 161. num. 12. & ſseqq. Alexander num. 4. & Iaſson colum. 2. in lege 3. C. de liberis præteritis. Peralta in lege,
ſsi quis in princ. testamenti, num. 144. & 173. ff. de legat. 3. Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. num. 6. maximè in re tanti momenti, & conſsiderationis, argumento text. celebris in leg. item apud Labeonem, §. ait
Prætor, ff. de iniuriis, ibi: Ea enim, quæ notabiliter fiunt,
niſsi ſspecialiter comprehendantur, videntur quaſsi neglecta: cum adductis per Tiraquellum in l. ſsi vnquam, in verbo, libertis, num. 3. C. de reuocandis donationibus. Corſsetum in conſs. 312. num. 9. volum. 1.
Secundò probatur, nam qui dicunt ad exclu
ſsionem
repræ
ſsentationis, tacitam voluntatem
ſsufficere ex coniecturis deductam, tales coniecturas requirunt, quæ ex
verbis ip
ſsius di
ſspo
ſsitionis colligantur, & adeò præci
ſsæ
ſsint, vt ex illis nihil aliud, quàm repræ
ſsentationis exclu
ſsio deduci po
ſsſsit, vt re
ſsoluit Molina
de Hiſspanorum
primogeniis, lib. 3. dict. cap. 8. num. 15. & eum
ſsequutus
Menochius
lib. 4. præſsumpt. 95. num. 4. vbi in idem refert Afflictis, & Peraltam: Couarruu. etiam idem tenet,
|
practicarum dict. cap. 38. num. 10. in fine, verſsic. hæc autem
voluntas, vbi dicit, quod voluntas excludendi repræ
ſsentationem, expre
ſsſsim con
ſstare debet, aut
ſsanè ita tacitè,
vt in dubium reuocari non valeat: quod non concurrit
in no
ſstro ca
ſsu;
ſsiquidem ex verbis illis,
Llamo al mas
cercano, repræ
ſsentatio expre
ſsſsim exclu
ſsa non e
ſst, nec de
repræ
ſsentatione aliquid dictum. Prætereà, nec exclu
ſsionis repræ
ſsentationis eiu
ſsdem coniectura aliqua deducitur, quæ
euidẽseuidens ſsit aut ita
ſsanè vrgens, quòd in dubium
reuocari non po
ſsſsit; adhuc enim remanet maximum
dubium, eo quòd prædicta verba intelligi po
ſsſsunt iuxta
di
ſspo
ſsitionem iuris, de eo, qui proximior e
ſst mediante
repræ
ſsentatione, aut de eo, qui aliter proximior e
ſst: &
ſsic cùm in dubio ver
ſsemur, nec certa, aut indubitata
te
ſstatoris voluntas appareat,
ſsecurius e
ſst repræ
ſsentationem admittere, cùm lege ita
ſstatuente, in eodem proximiori gradu
ſsit repræ
ſsentans alium, quo ip
ſse repræ
ſsentatus erat, quàm in ca
ſsu incertitudinis repræ
ſsentationem
excludere, ex his, quæ
ſscribit Craueta
in conſs. 32. num. 7. & in conſs. 143. in fine, lib. 1. & cum aliis Menoch.
lib. 4. præſsumpt. 67. num. 4. vbi dicit, quòd voluntas incerta
* non attenditur, vt recedatur ab eo quod e
ſst certum.
Nec ob
ſstat prædictus text.
in l. ſsi libertus præterito, 23.* §. 1. ff. de bonis libertorum. Quia re
ſspondet Molina
lib. 3. dict. cap. 8. num. 13. & duobus ſseqq. quòd in eo textu,
ideò ex vocatione proximioris excluditur repræ
ſsentatio, quia loquitur Iurecon
ſsultus
ibi, in
ſspeciali materia,
quæ
ſsuapte natura non e
ſst repræ
ſsentatiua: eo quòd proximiori ius ip
ſsum Patronatus non iure hæreditario defertur, & tamen repræ
ſsentatio admitti non pote
ſst in his,
quæ hæreditario iure non capiuntur. Quam
ſsolutionem
probauit Ioannes Guttierrez
practicarum lib. 3. quæſst. 66. num. 36. & 37. & quæſst. 67. num. 33. & in effectu Pichardus etiam
in §. 1. Inſstitut. de hæreditatibus, quæ ab inteſstato deferuntur, tractatu de repræſsentatione, num. 9.
Verùm hæc
ſsolutio aut verè non diluit difficultatem
illius textus, aut non omninò tollit inductionem contrariæ partis, ea con
ſsideratione, quòd in eo textu duo
videantur principaliter contineri. Primum e
ſst eiu
ſsem
textus deci
ſsio, quâ probatur apertè, quòd in
ſsucce
ſsſsione
liberti filius excludit nepotem,
ſsic vt nepos non admittatur, quandiu filius e
ſst, quod Iulianus eiu
ſsdem §. Author
probauit in hæc verba:
Si libertus inteſstatus deceſsſserit,
relictis patroni filio, & ex altero filio duobus nepotibus: nepotes non admittentur, quandiu filius eſst: Et hactenus
Iulianus videtur expre
ſssè pro inductione eorum facere,
qui priorem
ſsententiam relatam
ſsuprà, num. 5. tuentur;
verè tamen, licèt di
ſspo
ſsuerit filium excludere nepotem,
ſsi vlterius non progrederetur, pro illis non faceret: po
ſsſset namque vitari ea deci
ſsio, dicendo prædictam prælationem aliis re
ſspectibus factam, qui propo
ſsito no
ſstro
non conueniunt; aut
ſsaltem eum textum plures
ſspecialitatis rationes habere, vt cum Ia
ſsone, & Fabro, probauit Guttierrez
practicarum, lib. 3. dict. quæſst. 66. num. 37. ſsiue propter ampliandum fauorem libertatis procedere,
ne libertus plures patronos habere cogatur, vt cum
Alexandro, Imola, & aliis ob
ſseruauit Rolandus
in conſsil. 68. num. 51. volum. 1. aut ex aliis, quæ Hyppolitus
Riminaldus notauit
in conſs. 410. num. 24. & n. 31. & 32. lib. 4. In eo tamen ineuitabilis videtur, quia Iurecon
ſsultus ibi, po
ſstquam
ſsuperiora verba dixerat, eorum reddit
rationem, dicens:
Quia proximum quemque ad hæreditatem liberti vocari manifeſstum eſst. Et hoc e
ſst
ſsecundum,
quod textus ille continet; vbi, vt dixi, ponitur ratio,
quare filius nepotem excludit, & videtur contra nos
fortiter vrgere:
ſsiquidem dicitur, ideò nepotem non
admitti, quia proximus ad
ſsucce
ſsſsionem vocatur, &
con
ſsequenter
ſsolutio Molinæ, quòd text. ille loquatur
in materia
ſspeciali, conuenire pote
ſst primæ parti, vbi
ſsimpliciter di
ſsponitur, quòd filius
ſsuccedit, & excludit
nepotẽnepotem; hoc enim
ſspeciale e
ſst in
ſsucce
ſsſsione liberti, quia
in omnibus aliis
ſsucce
ſsſsionibus filius & nepos per reprę
ſsentationem pariter admittuntur, §.
cùm filius, Inſstitut.
de hæreditatibus, quæ ab inteſstato, vbi Faber, & Angelus:
ſsed non videtur conuenire rationi prædictæ, quæ euincit rationem
ſspecialitatis, vt non admittatur nepos cum
filio, in eo con
ſsi
ſstere, quòd proximus qui
ſsque ad hæreditatem vocatur, & hoc modo inductus ille textus, fortiter ad
ſstringere videtur, vt ex vocatione proximioris,
repræ
ſsentatio exclu
ſsa cen
ſseatur: nihilominùs tamen
ſsolutio Molinæ defendi po
ſsſset, & pro defen
ſsione eius
con
ſstitui, quòd ratio illa,
quia proximum quemque, &c. in contrarium non vrget; eo quòd Iurecon
ſsulti Iuliani
intentio dumtaxat e
ſst ostendere, in ca
ſsu illo nepotes
non admittendos, quandiu filius e
ſst, & reddit rationem:
Quia proximum quemque ad hæreditatem liberti vocari
manifeſstum eſst. Quæ ratio concludit, nepotes non admittendos, quia materia, de qua agitur
ibi, ſsuadet proximos tantùm e
ſsſse filios, cùm in ea repræ
ſsentationi locus
non
ſsit, non verò concludit, vocationem proximiorum
repræ
ſsentationem excludere, quinimò admittere eam,
plenè probatum fuit
ſsuprà,
ſsi materia
ſsuapte natura
habilis fuerit. Vel
ſsubtilius, & vltra Molinam, & reli
*quos dici po
ſsſset, con
ſstituendo in primis, lege 12. tabularum in
ſsucce
ſsſsione aui ab inte
ſstato, nepotem in locum
patris præmortui
ſsuccedere, atque repre
ſsentando eum,
cum patruo
ſsimul ad
ſsucce
ſsſsionem aui vocari,
l. in teſstato, l. ſsi defunctus, C. de ſsuis & legitimis hæredibus, §. cum
filius, Inſstitut. de hæred, quæ ab inteſst. defer. idque in
ſsuc
*ce
ſsſsione tantùm a
ſscendentium admi
ſsſsum fui
ſsſse; nam
agnati tran
ſsuer
ſsales
ſsecundùm gradus prærogatiuam
vocabantur,
l. 1. §. gradatim, ff. vnde cognati, l. 2. §. hæreditas, & §. legitima, ff. de ſsuis & legitimis hæredibus; &
*
ſsic filius non repræ
ſsentabat gradum patris
ſsui prædefuncti, §.
ſsi plures, Inſstitut. de legitima agnatorum ſsucceſsſsione, vbi Antonius Pichardus
num. 1. ſsic adnotauit: Iu
*
ſstinianus verò in tran
ſsuer
ſsalibus primi gradus hoc emendauit,
ſstatuítque, in
ſsucce
ſsſsione fratris defuncti admittendos
ſsimul cum patruo, hoc e
ſst cum fratre, & alterius fratris filios
ſsuper
ſstites,
ſsed extra filios fratrum, repræ
ſsentationi locum non e
ſsſse,
Authent. de hæredibus
ab inteſstato venientibus, §. 1. verſs. huiuſsmodi, Authent.
ceſsſsante, Authent. poſst fratres, 2. C. de legitimis hæredibus
l. 5. tit. 13. partita 6. l. 18. Tauri, vbi Antonius Gomezius
num. 8. & Tellus Fernandez
num. 3. l. 5. tit. 8. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, vbi latè Matiençus,
de Azeued. Gra
ſsſsus §.
ſsucceſsſsio ab inteſstato, quæſst. 30. & 31.
Hoc
ſsuppo
ſsito dicendum e
ſst, ideò
in d.l. ſsi libertus* præterito, §. 1. ff. de bonis libertorum, repræ
ſsentationem
ce
ſsſsare, quia non tractabatur de
ſsuccedendo in bonis
aui,
ſsed de
ſsuccedendo in bonis liberti, vti ex contextura eius textus con
ſstat apertè: de iure autem antiquo,
cum
ſsolùm in
ſsucce
ſsſsione a
ſscendentium haberet locum
repræ
ſsentatio, vt
ſsuprà diximus; meritò denegatur à Iuliano in ea
ſspecie repræ
ſsentatio.
Nec ob
ſstat dicere, quòd
ſsucceditur ibi in iure Patronatus, quod ip
ſsius aui erat: Nam re
ſspondetur quòd
cùm filius ex iure patronatus non con
ſsequatur ius
ſsuccedendi in bonis aui,
ſsed liberti; non in
ſspicitur per
ſsona
aui, nec
ſseruatur ordo
ſsuccedendi ab inte
ſstato ip
ſsi auo,
per textum
ſsingularem
in l. Paulus, §. Paulus reſspondit
nepotem, ff. de bonis libertorum; idcircò, quia agebatur
de
ſsucce
ſsſsione liberti, in qua repræ
ſsentationi locus non
e
ſst, rectè adiicitur illa ratio,
Quia proximum quemque,
&c. eáque ad excludendum nepotem
ſsufficiens e
ſst, quippe cùm ip
ſse nepos remoto repræ
ſsentationis beneficio,
in proximiori gradu non
ſsit, cùm præcedat eum pater
ſsuus; fru
ſstra tamen, & ineptè quidem adiiceretur prædicta ratio,
ſsi de
ſsuccedendo auo tractatum e
ſsſset, cùm
in
ſsucce
ſsſsione aui ab inte
ſstato proximum quemque lex
vocauerit, per text.
in d.l. 2. §. hæreditas, & §. legitima, ff.
de ſsuis & legitim. hæredibus; & tamen nepos ex filio ad
ſsucce
ſsſsionem admittitur, vt
ſsuprà probauimus, quia per
repræfentationem in proximo gradu con
ſstituitur, per
text,
in d. §. cùm filius, Inſstitut. de hæredit. quæ ab inteſst.
defer. Et in hoc con
ſsi
ſstit vera ratio illius textus, non
* verò in alio, quod dicebat Rolandus
in conſs. 68. num. 51. volum. 1. cuius mentionem fecimus
ſsuprà, propter am|
pliandum fauorem libertatis
ſsic
ſstatutum, ne libertus
cogatur plures habere patronos: id enim in con
ſsideratione non habetur in eo textu, vt con
ſstat ex fine eiu
ſsdem, ibi:
Si autem ex duobus patronis alter vnum filium,
alter duos reliquiſsſset, dixi viriles inter eos partes fieri. Nihil ergo intere
ſsſset, nepotes admitti cum filio ob
prædictam rationem, ni
ſsi aliud re
ſsi
ſsteret, vt
ſsuprà o
ſstendi.
Ex quibus, nec etiam probari poſsſsunt ea, quæ in propoſsito d. legis cum aliis ſscribunt Iaſson in l. ſsi auiæ, num. 5. C. de ſsucceſsſsorio edicto, & in conſs. 215. colum. penultima,
lib. 2. Hyppolitus Riminaldus in conſsil. 410. num. 24. &
num. 31. & 32. lib. 4. nec enim vera ſsunt, neque ſsuperiùs dictis conueniunt. Et de his hactenùs dixiſsſse ſsufficiat.
CAPVT XXI.
Ad explicationem 3. & 4. & 7. Aſsſsertionis,
quæ ad diuiſsionem Subſstitutionum pertinent, & cap. 81. lib. 1. continentur, breuis traditur, & dilucida interpretatio: Subſstitutionis
Directæ an quatuor ſsint, vel quinque ſspecies: Vulgaris etiam, an ſsit triplex: Fideicommiſsſsaria item, an proprie ſsit ſsubſstitutio,
diſscutitur, & nonnulla ab Authore adnotantur, quæ ſsic diſstinctè compoſsita, atque originali Scribentium omnium lectura elaborata, nullibi anteà fuerant.
SVMMARIVM.
- 1 Substitutionum quædam directæ ſsunt, quædam obliquæ: Directa est illa, quæ ſsubſstituto hæreditatem defert
ſsine alterius miniſsterio, & reſstitutione. Obliqua eſst,
quæ ſsubſstituto hæreditatem defert ex alterius miniſsterio, & reſstitutione, vt fideicommiſsſsiaria. Idque
multorum Authorum ſsententiâ comprobatum, &
latiùs explicatum, remiſsſsiuè.
- 2 Subſstitutionis directæ quinque ſspecies ſsunt, videlicet
Vulgaris, Pupillaris, Exemplaris, Reciproca, aliàs
breuiloqua, item Compendioſsa, idque ex ſsententia
Communi.
- 3 Contra quam plures rationes expendi ſsolent, quæ remiſsſsiuè adducuntur.
- 4 Et illis reſsponderi poteſst ex his, quæ hoc num. adnotantur, item ex his, quæ in propoſsito Alexander
Trentacinquius ſscripſsit, & ibidem pro ſsententia communi, fortiſsſsimæ duæ rationes adductæ, remiſsſsiuè.
- 5 Subſstitutiones principales duas tantum eſsſse, Vulgarem, & Pupillarem: cæteras autem ad has referri,
vel ex his compoſsitas, ex noua Petri Gregorij obſseruatione in hac materia.
- 6 Substitutionis Directæ quatuor ſspecies eſsſse, Vulgarem,
Pupillarem, Exemplarem, & Militarem: & conſsequenter, neque Breuiloquam, neque Compendioſsam conſstituere diuerſsam ſspeciem de per ſse, in puncto & rigore iuris verius eſsſse ex ſsententia Authoris,
quæ & aliorum authoritate fulcitur.
- 7 Subſstitutio propriè an dicatur fideicommiſsſsaria, & in
statutis, vtrùm appellatione Subſstitutionis comprehendatur, difficile quidem eſsſse.
- 8 Et verè in hoc dubio duas eſsſse, & præcipuas Doctorum ſsententias: & diſsputationis gratiâ de facili
poſsſse quem vtramuis partem defendere, nonnullis
etiam Authoribus originaliter, atque attentè prælectis vtramque opinionem iure, & ratione corroborare, & euertere, & vtramque ſsuſstinere.
- 9 Inter alios tamen in propoſsito dubio Paulus Leonius,
Sfortia Oddi, Alexander Trentacinquius, Ioannes
Bolognetus, & Angelus Matheacius commendantur.
- 10 Subſstitutionem dici propriè fideicommiſsſsariam ex ſsententia Alex. & aliorum.
- 11 Pro quibus remiſsſsiuè expenduntur rationes nonnullæ,
quæ fortiùs adſstringunt.
- 12 Alexandri ſsententiam qui defendere voluerit, facilè reſspondere poterit omnibus contrariæ partis fundamentis, prælectis nonnullis Authoribus, qui recenſsentur hoc num.
- 13 Subſstitutionem non dici propriè fideicommiſsſsariam ex
ſsententia Baldi, & aliorum.
- 14 Pro quibus infinita fundamenta congeruntur in vnum
- 15 Et contrariæ partis fundamentis pleniſsſsimè reſspondetur remiſsſsiuè, atque reſsponſsum etiam generale num.
ſseq. traditur per Authorem.
- 16 Subſstitutionis nomen latiſsſsimum eſsſse, & in lata ſsignificatione, quamcunque ſsubrogationem appellari poſsſse Subſstitutionem.
- 17 Pauli Leonij locus, pro reſsolutione Authoris adducitur.
- 18 Ioannis Bologneti reſsolutio pro ſsententia Authoris
ponderata.
- 19 Subſstitutio Vulgaris triplex, quædam expreſsſsa, quædam tacita, quadam tacita partim expreſsſsa, &
partim tacita.
- 20 Expreſsſsum aliquid tripliciter dicitur, in genere, in
ſspecie, & in indiuiduo.
- 21 Subſstitutio Vulgaris, expreſsſsa dicitur in genere, in
ſspecie, & in indiuiduo.
- 22 Subſstitutiones Vulgaris, & Pupillares, quæ continentur ſsub Reciproca aut Breuiloqua, & Compendioſsa, expreſsſsa dicuntur verbis generalibus, quia quamuis non contineantur ſsub Reciproca, aut Compendioſsa expreſssè, ſsi accipiamus expreſsſsum in ſspecie, &
ſsingulariter; in genere tamen accipiendo, comprehendi dicuntur.
- 23 Pro communi ſsententia nonnullæ leges inductæ.
- 24 Communis ſsententia nonnullis modis limitata.
- 25 Subſstitutiones Vulgares, & Pupillares, quæ ſsub Reciproca continentur, tunc demùm dicuntur expreſsſsa
verbis generalibus, cùm Reciproca generaliter, aut
ſsimpliciter concipitur; ſsecus tamen, ſsi ad vnũvnum caſsum
teſstator ſse reſstrinxit, provt hoc numero declaratur.
- 26 Subſstitutio Pupillaris, quæ non vigore Reciprocæ, ſsed
ſsub vulgari expreſsſsa continetur, matrem non excludit ex ſsententia communi; contrà ex ſsententia Authoris, quæ doctrinâ Bartoli fulcitur, & num. ſseq.
ad finem.
- 27 Subſstitutio Pupillaris, quæ continetur ſsub reciproca
ſsimplici, aut generali, expreſsſsa dicitur verbis generalibus, & conſsequenter matrem excludit.
- 28 Bartoli repugnantiam in quæſstione ſsuperiori, rectè notatam per Menochium.
- 29 Diui Pij conſstitutionem non obstare reſsolutioni communi traditæ ſsuprà, num. 22. & ibidem, verè, &
dilucidè explicatus textus in l. iam hoc iure, 4. ff.
de vulg. & pup. ſsubſstit.
PRo huius capitis dilucida, & ab
ſsoluta explicatione,
* con
ſstituendum erit in primis, quòd
ſsub
ſstitutionum.
vt dicebamus
lib. 1. cap. 81. aſsſsert. 3. quædãquædam directæ
ſsunt
quædam obliquæ: Directa e
ſst illa, quæ
ſsub
ſstituto hæreditatem defert
ſsine alterius mini
ſsterio, & re
ſstitutione.
Obliqua e
ſst, quæ
ſsub
ſstituto hæreditatem defert ex alterius mini
ſsterio, & re
ſstitutione, vt Fideicommi
ſsſsaria;
ſsic
po
ſst Glo
ſsſsam
in rubrica ff. de vulg. & pupill. ſsubſstitut. Albericum, Bartol. Alex. Ia
ſson. Ripam, & alios, tradiderant
Baldus de Vbaldis
de ſsubſstitutionibus, in præludiis, num. 2. Bartolus de Hucio
in præludiis eiuſsdem tractatus, num. 1. & Antonius Fumeus
in principio, n. 6. Lancelotus Politus
in eodem tractatu, in principio, num. 17. Vdalricus Za
ſsius
num. 4. & Paulus Leonius
num. 60. Lancelot. Galiau.
in l. Centurio, col. 3. ff. de vulg. & pupil. ſsubſstit. Guil Bened.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
tit. de Compendioſsa, num. 12. Couar.
in cap. Rainuntius, de
teſstamentis §. 4. num. 2. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, eodem titulo,
| lib. 6. in principio, num. 1. Suarez
in addit. ad antoniũAntonium Gomezium, lib. 1. variarum c. 3. litera B. Sfortia Oddi
in præludiis Compendioſsæ, 1. part. quæſst. 5. num. 2. Michaël Gra
ſsſsus
§. ſsubſstitutio, quæſst. 3. num. 1. Petrus
Gregor.
in Syntagmate iuris, lib. 42. cap. 2. num. 1. D.
Spino
in ſspeculo teſstamentorum, gloſsſsa 21. num. 17. Alexander Trentacinquius,
de ſsubſstitut. in præfatione, num.
20. qui rem hanc latiùs declarant, vt penes eos videri
poterit.
Secundò
conſtituendũconſtituendum e
ſst,
ſsub
ſstitutionis Directę quin
*que e
ſsſse communi Doctorum placito
ſspecies, videlicet
Vulgarem, Pupillarem, Exemplarem, Reciprocam,
aliàs Breuiloquam, item Compendio
ſsam: quod
ſcribũtscribunt
Glo
ſsſsa. Bartolus, Albericus, Alexander, Aretinus, Ia
ſson,
Ripa, & alij communiter
in rubrica ff. de vulg. & pup.
ſsubſstitut. & in rubrica, & in
l. precibus, C. de impuberum, Decius
in l. in teſstamento, columna prima. C. de militari
teſstamento, Baldus de Vbaldis, Bartolus de Hucio, Antonius Fumeus, & Lancelotus Politus
de ſsubſstitut. in
locis relatis ſsuprà. Sfortia Oddi,
in præludiis Compendioſsæ, part. 1. quæſst. 5. in finalibus verbis, Gra
ſsſs §.
ſsubſstitut. d. quæſst. 3. In fine D. Spino
in ſspeculo d. gloſsſsa 21. num. 18. & noui
ſsſsimè cum Communi tran
ſsit Antonius
Pichardus
in rubrica Inſstitut. de vulgari ſsubſstitut. num.
70. & 71. vbi reddit rationem, quare cùm quinque
ſsint
ſubſtitutionũsubstitutionum ſspecies ex
ſsententia prædicta, duarum tantùm meminerit Tribonianus
in rubrica, ff. de vulgari &
pupillari ſsubſstitut. ſsed aliter ob
ſseruat Petrus Gregor. Tholo
ſsanus, quem tacet prædictus Author, vt mox videbimus; tran
ſsit etiam cum
ſsententia communi, &
ſsub
ſstitutionem Reciprocam, aliàs Breuiloquam, item &
CõpendioſamCompendiosam ſspeciem e
ſsſse
ſsub
ſstitutionis de per
ſse, &
propriãpropriam ſsub
ſstitutionem defendit Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. 4. part. cap. 1. num. 2. & 5. part. c. 3. ad finem, vbi in propo
ſsito diuer
ſsas Doctorum
ſsententias cumulat: communem etiam Doctorum diui
ſsionem
ſsequitur
Ioannes Oinotomi
ad titulum Inſstit. de vulg. ſsubſstit. in
principio, num. 7.
Verumenimuerò, aduer
ſsus præfatam, & communem
* Doctorum
ſsententiam, quamplurima vrgent, quæ: veré illam dubiam, & difficilem reddunt, & vndecim argumenta expendit contra eam,
ſsed illis optimè
ſsatisfacit
Bartolus de Hucio
in præludiis ſsubſstitut. ex num. 1. cum
ſseq. & rationi cuidam, quæ fortiter ad
ſstringit contra
ſsententiam eandem, rectè re
ſspondet Vdalricus Za
ſsius
in præludiis ſsubſstitut. num. 4. fortiùs argumentatur Paulus Leonius
in eodem tractatu, de ſsubſstitut. in præludiis,* num. 60. & 61. cui tamen, & aliis contra Communem
tenentibus, congruenter re
ſsponderi poterit ex his, quæ in propo
ſsito
ſscripta reliquit Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. 5. part. c. 3. à principio, v
ſsque ad
verſsiculum,
secunda eſst opinio, & vide 4. part.
c. 1. num. 2. Atque,
vt generaliter dixerim, licet
verũverum ſsit, quòd
ſsub
ſstitutiones
Reciproca, aut Breuiloqua, & Compendio
ſsa re
ſsoluantur
ſsemper in vnam ex aliis
ſsub
ſstitutionum
ſspeciebus;
tamen quoad earum
conceptionẽconceptionem, & quoad modum &
formãformam, negari non pote
ſst. quin
ſsint diuer
ſsæ ab illis aliis: ideò expediens fuit, vt ip
ſsæ quoque ponerentur, ad hoc
vt cogno
ſscerentur, & declararetur quibus verbis
fierẽtfierent,
& quas
ſsub
ſstitutiones continerent, ac multa etiam alia
detegerentur quæ
neceſſariũneceſſarium fuit declarare, quod & ip
ſse
Paulus Leonius
vbi ſsuprà fatetur
d. num. 61. & pro
CõmuniCommuni forti
ſsſsimè etiam vrgent vltra prædictam rationem
aliæ duæ rationes, quarum vnum tradit Couarr.
in d.
c. Rainuntius, de teſstamentis §. 7. num. 1. aliam Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. 5. part. cap. 3. In finalibus verbis, ex quibus
cõmuniscommunis ſsententia probari po
ſsſset
nec placet noua quædam
ſsub
ſstitutionum. diui
ſsio, quam
tradit Menchaca
de ſucceſſionũſucceſſionum progreſsſsu, lib. 2. §. 11. ante
num. 1. Cogita tamen, an for
ſsan iure
ſsub
ſsi
ſstere po
ſsſsit
Petri Gregorij opinio noua in hac materia: Is enim
in* ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 2. num. 10. in ea fuit opinione, vt exi
ſstimaret, duas tantùm principales
ſsub
ſstitutiones e
ſsſse, Vulgarem, & Pupillarem, cæteras autem ad has referri, vel ex his
cõpoſitascompositas, vt latiùs ibi probat prædictus Author, & in id expendit titulum
ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitut. vbi de Vulgari, & Pupillari tantùm
ſsub
ſstitutione tractatur.
Tertio deinde loco con
ſstituendum e
ſst,
ſsententiam
* communem, vt dixi, probabilem e
ſsſse, & di
ſsputationis
gratiâ facilè defendi po
ſsſset; tamen in puncto & rigore
iuris verius e
ſsſse,
ſsub
ſstitutionis Directæ quatuor
ſspecies
e
ſsſse, Vulgarem, Pupillarem, Exemplarem, &
MilitarẽMilitarem: & con
ſsequenter, neque Breuiloquam, neque
cõpendioſamcompendiosam con
ſstituere diuer
ſsam
ſspeciem de per
ſse: quod cum
iudicio probauit Bartolus
in l. Centurio, num. 11. & in
l. Lucius, num. 2. ff. de vulg. & pupil. ſsubſstitut & e
ſsſse
magis communem, & veriorem
ſsententiam Bartoli te
ſstantur nonnulli relati per Alexandrum Trentacinquium
de ſsubſstitut. 5. part. cap. 3. in principio, & vltra relatos
ibi. Bartolum
ſsequuntur Marianus Socinus
num. 179. Alciatus
num. 56. in dict. l. Centurio Bolognetus
in rubrica. ff. de vulgar. & pupil. ſsubſstitut. num. 58. Antonius
Fumeus
de ſsubſstitut. num. 68. Za
ſsius
in eodem tractatu,
cap. 4. num. 1. & cap. 5. in principio, Couarruuias
in dict.
cap. Rainuntius de teſstamentis, §. 7. num. 1. Decianus
etiam
in conſsilio 1. num. 81. lib. 1. vbi dicit, quòd
ſsub
ſstitutio Compendio
ſsa non e
ſst
ſspecies ab aliis
ſseparata,
ſsed quædam conceptio, plures
ſsub
ſstitutiones æquè principaliter expre
ſsſsas comprehendens. Suarez
in addit. ad Antonium Gomezium, tomo 1. variarum, cap.
3. litera, B. vbi vide. Paulus Leonius
de ſsubſstitut. in præludiis, num. 62. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis, in 6. in principio, num. 1. vbi
num. 10. in
verſsiculo, inter has
ſsingulares, concludentem rationem adducit pro hac parte,
ſsed tacet Bartol.
in dict. l. Lucius, columna 1. ſsic ante
ip
ſsum dicentem,
ſsicuti ex eo colligunt Ia
ſson, & Ripa
ibi, num. 11. & Co
ſsta non relato, aduertit Couarruuias
in dict. cap. Rainuntius §. 7. in principio. Et hactenus de
his, quæ ad
dictam 3. Aſsſsertionem pertinent.
Nunc verò & quarto loco con
ſstituendum e
ſst, diffici
*le quidem e
ſsſse, an
ſsub
ſstitutio dicatur propriè fideicommi
ſsſsaria, & in
ſstatutis, vtrùm appellatione Sub
ſstitutionis comprehendatur? Et verè in hoc dubio duas e
ſsſse, &
* præcipuas Doctorum
ſsententias: & di
ſsputationis gratiâ de facili po
ſsſse quem vtranuis partem defendere, nonnullis etiam Authoribus originaliter, atque attentè pręlectis, vtramque opinionem iure, & ratione corroborare, & euertere, & vtrumque
ſsu
ſstinere: inter alios tamen videndi erunt omninò in propo
ſsito Paulus Leo
*nius, Sfortia Oddi, Alexan. Trentacinquius, Ioannes
Bolognet. & Angelus Matheacius, quos
ſstatim commemorabo; ij enim eleganter, atque lati
ſsſsimè omnium in
hac quæ
ſstione
ſscribunt.
Et in primis affirmatiuam partem, videlicet quòd fi
*deicommi
ſsſsaria
ſsit propria
ſsub
ſstitutio, & fideicommi
ſsſsarius dici po
ſsſsit
ſsub
ſstitutus, licèt non dicatur propriè hæres, tenuerunt Alex.
in rubrica, ff. de vulgar. & pup.
ſsubſstitut. num. tertio. Socin.
num. 15. & Rapi
num. 10. idem Alexander
in rubrica. C. de impuberum, & Curt.
iunior,
ibi, num. 17. Marianus Socin.
in l. Centurio, num.
34. ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. Duarenus
in paraphraſsi
ad illum titulum, cap. 1. colum. 3. Lancelotus Politus
de ſsubſstitut. in præludiis, num. 8. & 9. Marianus Socin.
in conſsilio. 128. lib. 1. cui con
ſsilio viginti tunc temporis excellentiores huius doctrinæ Doctores
ſse
ſsub
ſscrip
ſserunt, vt te
ſstantur nonnulli referendi infrà. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 2. §. 11. num. 10. Sfortia Oddi
in præludiis Compendioſsæ, par. 1. quæſst.
quinta, ex num. 2. v
ſsque
in finem quæſst. qui dicit hanc
e
ſsſse magis communem
ſsententiam. Gra
ſsſsus §.
ſsubſstitut.
quæſst. 3. num. 2. Alexand. Trentacinquius
de ſsubſstitut.
in præfatione, num. 24. pleni
ſsſsimè Bolognetus
in rubrica,
ff. de vulg. & pupil, ſsubſstitut. ex num. 53. cum ſsequentibus, qui
eodem num. in verſsiculo, vnde in contrarium, prę
*cipuas huius
ſsententiæ rationes adducit: plura etiam
fundamenta pro hac parte congerit, &
ſsolutiones, quas
contrariæ opinionis Authores reddunt, improbat Alex. |
Trentacinquius
d. præfatione, ex num. 24. v
ſsque
ad num.
28. Sfortia
dict. quæſst. 5. Verſsiculo, contrariam itaque
ſsententiam, v
ſsque ad
finem quæſst. Angelus Matheacius
de legat. & fideicommiſsſsis, lib. 1. cap. 6. ex num. 10.
Et qui hanc opinionem defendere voluerit, omni
*bus contrariæ partis fundamentis re
ſspondere poterit,
vt pleni
ſsſsimè re
ſspondent Leonius
de ſsubſstitut. in præludiis, ex num. 85. v
ſsque ad
num. 100. Sfortia
d. quæſst. 5. ex num. 2. Bolognetus
vbi ſsuprà d. num. 53. qui duodecim argumentis contrariæ
ſsententiæ
ſsatisfacit: optimè Alexander Trentacinquius
vbi ſsuprá, ex num. 22. cum
ſsequent. Et hactenus de opinione Alexandri, quam &
conditores Partitarum
ſsequuti
ſsunt, vt con
ſstat ex
l. 1. titulo. 5. partita 6. in fine, dum dicit:
Otra manera ya de
ſsubſstitucion, à que dizen en Latin fideicommiſsſsaria, &
ibi Gregorius
verbo, fideicommſsſsaria, in hunc modum
ſscribit:
Dicitur ergo ſsubſstitutio illa, quæ eſst fideicommiſsſsaria, vt hic vides, &c.
Sed contrariam
ſsententiam, non dici propriè
ſsub
ſsti
*tutionem illam, quæ e
ſst fideicommi
ſsſsaria, tenuerunt
Nicol. de Matta, Bald. Salicet. Ca
ſstren
ſsis, Decius,
& alij
in rubrica, C. de impuberum, Glo
ſsſsa, & Doctores
in rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstit. vbi Alciatus
num.
17. & Ripa
num. 5. Antonius Fumeus
de ſsubſstitut. in
præludiis, num. 7. & Politus
num. 8. Claudius
in eodem
tractatu, cap. 7. in fine, Aretinus
in tractatu Fideicommiſsſsaria, num. 4. & e
ſst communis opinio, vt dicti Doctores atte
ſstantur, & Ia
ſson
in rubrica, C. de inſstitut. &
ſsubſstitut. Socinus iunior
in l. Centurio, num. 31. ff. de
vulgar. & pup. ſsubſstitut. Sapia
in d. rubrica, C. de impuberum, num. 13. Decius
in conſsilio 416. num. 12. Corneus
in conſsìlio 320. volumine 4. & noui
ſsſsimè cum hac opinione tran
ſsit Antonius Pichardus
in rubrica, Inſstitut. de
vulgari ſsubſstitut. num. 72. & pro hac
ſsententia quam
*plurima fundamenta con
ſsiderarunt
ſsuperiores Authores, & illa conge
ſsſsit in vnum Sfortia Oddi
in præludiis
Compendioſsæ, 1. part. quæſst. quinta, ex num. 2. Bolognetus
in rubrica, ff. de vulgari, & pup. ſsubſstitut. ex num. 53. Angelus Matheacius
de legatis, & fideicommiſsſsis, lib.
1. cap. 6. ex num. 2. v
ſsque ad
num. 10. Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. in præfatione, num. 22. & 23. Paulus Leonius
de ſsubſstitut. in præludiis, ex num. 85. cum ſsequentibus, & num. 100. v
ſsque ad
num. 107. & ve
*rè, & concludenter
ſsatisfacit præcipuis contrariæ partis rationibus,
ſsic vt qui hanc opinionem defendere voluerit, omninò ad eum confugere debeat; deinde, &
expendere rationem efficacem, quam in propo
ſsito con
ſsiderauit Antonius Fumeus
in præludiis, de ſsubſstitut.
num. 7. denique, & legere Decium
in rubrica, C. de impuberum, num. 2. Alciatum
in rubrica, ff. de vulg. & pup.
ſsubſstitut. ex num. 10. cum quibus optimè
ſsatisfieri poterit cuicunque partis contrariæ argumentationi, & vt
generaliter, aut vno vel tantùm verbo ad omnia fundamenta contraria dixerim, animaduertendum erit,
*
Subſstitut. nomen lati
ſsſsimum e
ſsſse, & in lata
ſsignificatione quamcunque
ſsubrogationem appellari po
ſsſse
ſsub
ſstitutionem, quod Doctores profitentur communiter
in
rubrica, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. Gra
ſsſsus §.
ſsubſstitut.
quæſst. 1. in principio, Doctor Spino
in ſspeculo teſstamentorum, glo
ſsſsa 21.
num. 2. Antonius Pichardus
in rubrica,
Inſstitut. de vulgari ſsubſstitut. num. 40. & num. 41. & in
hoc
ſsen
ſsu
verbũverbum,
ſsubſstitutio commune e
ſsſse dicitur, tam
ad directam, quàm ad obliquam,
ſseu fideicommi
ſsſsariam
ſsub
ſstitutionem, vt docuerunt Ripa
num. 187. Marianus Socinus
num. 331. & Galiaula
num. 511. in dict. l.
Centurio, ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. In eodem etiam
ſsen
ſsu, cùm in fideicommi
ſsſso detur
ſsaltem quoad iura
vtilia, quædam
ſsubrogatio in locum hæredis, eo re
ſspectu appellari pote
ſst
fideicõmiſſumfideicommissum Sub
ſstitutio, quod
ex
ſsuperioribus Authoribus eleganter agnoui
ſsſse videtur
Paulus Leonius
in præludiis dicti tractatus, num. 100. &* num. 102. vbi po
ſst longam di
ſsputationem
ſstat in ea
cõcluſioneconclusione quòd licèt verbum,
ſsubſstituo, propter
ſsui generalitatem, po
ſsſsit etiam ad di
ſspo
ſsitionem fideicommi
ſsſsariam referri, non tamen
ſsequitur, id propriè, & verè dici,
ſsed impropriè; & hinc e
ſsſse dicit, quod in dubio
ſsub
ſstitutio intelligitur directa, non autem obliqua,
ſseu
fideicommi
ſsſsaria,
cap. 1. de teſstamentis, in 6. quia
ſscilicet verba in dubio in propria
ſsignificatione accipiuntur,
l. non aliter, ff. de legatis tertio, l. 3. §. hæc verba, ff. de
negotiis geſstis; at fideicommi
ſsſsum propria
ſsub
ſstitutio
non e
ſst: deinde ip
ſsemet Author
num. 107. 108. & ſsequentib. in eodem re
ſsidet; concludendo enim
ſsic putat
dicendum, quòd aut con
ſsideramus
ſsub
ſstitutionem directam in
ſspecie, & tunc non
ſsit dubium, fideicommi
ſsſsariam non e
ſsſse illam,
ſsed diuer
ſsam ab ea, nam nomina
ſsunt diuer
ſsa; ergo etiam res diuer
ſsæ dici debent,
l. ſsi idem, C. de teſstamentis: item diuer
ſsa initia, & diuer
ſsam cau
ſsam finalem hæ di
ſspo
ſsitiones habuerunt, vt
ibidem latiùs notauit: Aut verò capitur
ſsub
ſstitutio in
genere; & tunc contrarium dicendum e
ſst, quia licèt
ſsub
ſstitutio directa diuer
ſsum nomen, diuer
ſsum
effectũeffectum,
& finem à Fideicommi
ſsſsaria habeat, & vna
ſspecies non
e
ſst alia; tamen
ſsecus in genere, quia genus comprehendit
ſsub
ſse omnes
ſsuas
ſspecies: item qualibet
ſspecies habet
ſsuum genus nece
ſsſsariò; terminus enim i
ſste,
ſsubſstituo, in genere
ſsumptus prædicatur de
ſsub
ſstitutione directa,
& fideicommi
ſsſsaria, & vtraque
ſsub
ſsuo genere æque
cõtineturcontinetur, vt ibi latiùs o
ſstendit Leonius ip
ſse, & in idem
incidit,
ſsed tacet eum Ioannes Bolognetus
in rubrica,* ff. de vulgari, & pup. ſsubſstitut. num. 55. vbi concludendo dicit, quòd
ſsub
ſstitutio capitur in genere, & in
ſspecie; & in genere comprehendit omnes directas, & fideicommi
ſsſsarias
ſsub
ſstitutiones de proprietate
ſsermonis: in
ſspecie verò contrà, vt ibidem o
ſstenditur, Exquibus
remanet vera huiu
ſsce di
ſsputationis re
ſsolutio, vt ampliùs
de veritate eius dubitari non debeat: remanet etiam
lib. 1. cap. 81. aſsſsertione quarta, rectè dictum, vtramque
opinionem di
ſsputationis gratiâ po
ſsſse defendi,
ſsed in
puncto iuris, Baldi, &
ſsequacium opinionem veriorem
e
ſsſse, Alexandrique, & aliorum
ſsententiam iure non
ſsub
ſsi
ſstere, ni
ſsi intelligendo eam, vt præfati Authores declarant, quomodo intelligit etiam Angel Matheacius
de legat. & fideicommiſs. lib. 1. dict. cap. 6. num. 25. quatenus di
ſstinguit, an
ſsub
ſstitutio
ſsumatur in genere ampli
ſsſsimo, &. æquiuoco, aut in genere vniuoco, &
ſspeciali
ſsub
ſstitutionis hæredis, vt latiùs ibi videri poterit.
Nunc verò & quinto loco (con
ſstituendum e
ſst, quod
ad 7. A
ſsſsertionem pertinet) Doctores communiter in
eam iui
ſsſse
ſsententiam, & di
ſstinctionem, vt
ſscilicet
ſsub
*
ſstitutio Vulgaris triplex
ſsit, quædam Expre
ſsſsa quædam
Tacita, quædam Mixta partim expre
ſsſsa, & partim tacita, Expre
ſsſsa rursùs triplex e
ſst; nam
ſsicut aliquid ex
*pre
ſsſsum tripliciter dicitur, in genere videlicet, in
ſspecie,
& in indiuiduo: ita Vulgarem omnes dicunt reperiri,
expre
ſsſsam in genere, in
ſspecie, & in indiuiduo; quod
* po
ſst Bartolum, & communem quamplurimorum
ſsententiam, probarunt. & lati
ſsſsimè explicant Couarruuias, Guil. Benedict. Sfortia Oddi, Gra
ſsſsus, Simon
de Prætis, Bolognetus, & alij, quos
ſstatim congeram in vnum Sub
ſstitutiones ergo vulgares, & pu
*pillares, quæ continentur
ſsub Reciproca, aut Breuiloqua, & Compendio
ſsa, expre
ſsſsæ dicuntur verbis generalibus, quia quamuis non contineantur
ſsub Reciproca,
aut Conpendio
ſsa expre
ſssè,
ſsi accipiamus expre
ſsſsum in
ſspecie, &
ſsingulariter; in genere tamen accipiendo
cõprehendicomprehendi dicuntur: ita docet Bart. & Accur
ſsij
ſsententias, quæ contrariæ videbantur, conciliat in
l. 1. ff. de
vulg. & pup. ſsubſstitut. num. 8. receptus
ſsecundùm Socin.
Aret. & Ia
ſson
num. 20. Ripam
num. 77. & Ruinum
num. 19. ibidem Bald. & Angel, in
l. iam hoc iure, eiuſdẽeiusdem tituli, Gloſsſsa, Bartol. Bald. Paul. Alex. Ia
ſson, Salicet.
Cinus, & Decius
in l. in teſstamento, C. de teſstamento militis, Corneus
in conſsilio 199. volum. 2. Alexan.
in conſsil.
52. colum. 4. verſsiculo, ad tertium, volum. 7. Rolandus
in conſsilio 69. num. 21. volumine 1. Baldus de Vbaldis
de
ſsubſstitut. cap. de vulgari ſsubſstitut. num. 3. & 4. Bartolus
de Hucio
ibidem, num. 3. & 4. Antonius Fumeus
in eo|dem tractatu, num. 12. & 13. Lancelotus Politus
particula 1. num. 1. & ſsequentibus, Vdalricus Za
ſsius
de
vulgari ſsubſstitut. c. 1. num. 2. & in effectu idem concludit Leonius
in eodem tractatu, cap. 1. ex num. 20. v
ſsque
ad
num. 28. Capra
ibidem, quarta ſspecie de Reciproca,
num. 35. Guillel. Benedict.
in cap. Rainuntius, de teſstamentis, verbo,
ſsi ab
ſsque liberis,
de vulgari ſsubſstitut. ex
num. 12. v
ſsque
ad num. 19. Duarenus
in paraphraſsi, ad
titulum, ff. de vulg. cap. 10. Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 3. num. 12. Menchaca
de ſsucceſsſsionum
progreſsſsu, lib. 2. §. 12. num. 18. & 19. & §. 19. num. 20. Couarruuias
in d. cap. Rainuntius, §. 4. num. 4. & §. 7. num. 3. Sfortia Oddi,
in præludiis Compendioſsæ, 2. part.
quæſst. 3. per totam. Co
ſsta
in cap. ſsi pater, de teſstamentis,
in 6. verbo, ſsi de cederet,
num. 8. & num. 10. Bolognetus
in rubrica, ff. de vulgar. & pup. ſsubſstitut. num. 19. Vaconius
declarat, iuris, lib. 4. declaratione 62. num. 7. 9. & 11. Gra
ſsſsus
§. ſsubſstitut. quæſst. 7. ex num. 1. v
ſsque
ad
num. 5. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum
voluntatum, lib. 3. ſsolutione 5. num. 32. & 33. folio. 69. & ſsolutione. 9. num. 6. fol. 110. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 42. cap. 12. num. 3. Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. 1. part. cap. 1. num. 3. 4. & 5. qui pro communi hac
ſsententia & rationes adducit, &
nonnullas leges inducit, ac inter alias rectè expendit
* text.
in l. Lucius ff. de vulg. & pup. ſsubſstitut. & in
l. in
teſstamento, C. de teſstamento militis, & in
l. precibus, C.
de impuberum. Denique, & meritò improbat Fulgo
ſs.
Chri
ſstophor. de Ca
ſst. & Aretinum. contrà tenentes, vt
ibi videri poterit, & lati
ſsſsimè penes prædictos Authores.
Limitatur autem, & declaratur nonnullis modis
ſentẽriasententia,
* & re
ſsolutio
ſsuperior, vt per Gra
ſsſsum
d. §. ſsubſstitut.
quæſst. 7. num. 2. in fine, Menochium
lib. 4. præſsumptione 60. num. 47. & ſsequentibus, latiùs ab Sfortia
in
præludiis compendioſsæ, part. 2. d. quæſst. 3. in principio,
verſsiculo, vnde limitatur 1. & in verſsiculis ſsequentibus.
Et tunc demùm procedit, cùm Reciproca generaliter,
* aut
ſsimpliciter fit, &
ſsine re
ſstrictione ad certum ca
ſsum,
vt
ſsi te
ſstator dixerit:
Inſstituo filios impuberes, & eos inuicem ſsubſstituo; tunc enim
ſsub
ſstitutiones vulgares, &
pupillares, quæ
ſsub Reciproca continentur,
ſsunt expre
ſsſsæ verbis generalibus,
ſsecus tamen
ſsi te
ſstator ad
vnum tantùm ca
ſsum
ſse re
ſstrinxit, ita
ſscilicet.
Vos inuicem ſsubſstituo, ſsi alteruter veſstrûm hæres non erit; tunc
* enim Pupillaris non continetur vigore Reciprocæ,
ſsed
ſsub Vulgari expre
ſsſsa, nec matrem excludere pote
ſst, ex
ſsententia Bart.
in l. Lucius. num. 19. ff. de vulg. & pup.
ſsubſstit. vbi Alexander. & Ia
ſson
num. 13. & Rapi
num. 40. idem Alexander
in l. precibus, C. de impuberum, columna
peaultima, & ibidem Riminaldus iunior
num. 617. &
cum Guil. Bened. Beroo, & aliis, explicat Menochius
lib. 4. præſsumptione 60. ex num. 47. v
ſsque
ad num. 52. Alexander Trentacinquius, dicens communem
omniũomnium ſsententiam
de ſsubſstitut. 1. part. cap. 1. num. 6. & 7. Sub
*
ſstitutio verò Pupillaris, quæ continetur
ſsub Reciproca
ſsimplici, aur generali, expre
ſsſsa dicitur verbis generalibus, & con
ſsequenter matrem excludit, vt
ſscribunt
Glo
ſsſsa, Bartol. & alij communiter
in dict. l. Lucius, Menochius
d. præſsumptione 60. num. 50. Alexander
Trentacinquius
d. cap. 1. num. 6. ad finem, Simon de
Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 3. ſsolutione 11. num. 6. fol. 110. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 5. titulo. 8. num. 12. qui omnes excepto Menochio, loco relato
ſsuprà, non aduertunt ad vnum nempe in propo
ſsita
ſspecie, Pupillarem
etiam omninò tacitam debere excludere matrem, eo
quòd
ſsub
ſstitutio Reciproca in ca
ſsum Vulgaris expre
ſsſse
ſsacta, continet tacitam Pupillarem (quod nullus vnquam negauit) : ea autem
ſsufficiens e
ſst ad exclu
ſsionem
matris propter alias turis
ſsententias, aut communem
Doctorum re
ſsolutionem quâ docemur, per Pupillarem
ſsub
ſstiutionem tacitam excludi matrem, cùm
ſsub
ſstituitur alter eiu
ſsdem te
ſstatoris filius: tunc enim præ
ſsumitur volui
ſsſse patrem præferre filium vxori, vt eum Accur
ſsio,
Bartolo, Angelo, Ca
ſstren
ſsi, Alexandro, Ia
ſsone, Ripa,
Calcaneo, Bolognino, Riminaldo, Socino, Ruino,
Decio, Beroo, Guil. Bened. Co
ſsta, & aliis adnotauit,
& latiùs declarat Menochius
lib. 4. præſsumptione 39.* num. 77. & ſsequentib. qui
dict. præſsumptione 60. num. 41. optimè a
ſsſsequutus e
ſst Bartoli repugnantiam in hac
quæ
ſstione: is enim in
l. 2. num. 44. ff. de vulgar. &
pupil. ſsubſstitutio. docuit expre
ſsſsim, matrem excludi per
tacitam pupillarem, quando
ſsub
ſstitutus e
ſst alter filius
ip
ſsius te
ſstatoris,
ſsicque frater pupilli; & tamen
in dict.
l. Lucius, num. 14. contrarium tenuit apertè, cùm dixit
matrem non excludi tacitâ illâ Pupillari comprehen
ſsâ
ſsub Vulgari facta reciprocè, quæ tamen facta e
ſst duobus filiis.
Denique & vltimò con
ſstituto, re
ſsolutionem commu
*nem traditam
ſsuprà, num. 22. minimè perturbari ex
con
ſstitutione Diui Pij. de qua
in l. iam hoc iure, 4. ff. de
vulgar. & pupillar. ſsubſstitut. vt contra nonnullos rectè aduertit Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitut. 1. part.
cap. 1. num. quinto, per totum, vbi inducit in contrarium
illum textum, & eidem re
ſspondet, vt
ibi videri poterit.
Verè tamen, (vtcunque res
ſsit) negari non pote
ſst, quin
con
ſstituio Diui Pij, cuius mentio facta e
ſst in ea lege,
intelligenda non
ſsit in
ſsub
ſstitutione Reciproca, verbis
generalibus concepta, de qua Communis relata
ſsuprà loquitur,
ſsed in
ſsub
ſstitutione re
ſstricta ad vnum ca
ſsum,
ita
ſscilicet:
Vos inuicem ſsubſstituo, ſsi alteruter veſstrûm
hæres non erit: quo ca
ſsu, quamuis Reciprocam
ſsub
ſstitutionem faciat, quæ
ſsub illa continetur omninò tacita
e
ſst. Quod manife
ſsta, & concludenti ratione
ſsuadetur,
ſsi aduertamus, quòd Diui Pij con
ſstitutio in ei
ſsdem
terminis intelligi debet, in quibus Re
ſscriptum Diui
Marci, quod à Diuo Pio extenditur ad Reciprocam: vnde
ſsicut Re
ſscriptum procedit, quoties
ſsub
ſstitutio non
ſsimpliciter,
ſsed in vnum tantum ca
ſsum facta e
ſst; ita quoque, & Diui Pij con
ſstitutio, quæ cùm alter ca
ſsus ex
verborum
ſsignificatione non contineretur, omninò nece
ſsſsaria fuit, vt vterque ca
ſsus comprehen
ſsus intelligeretur.
CAPVT XXII.
MAioratum
ſsi quis in
ſstituens, duntaxat
dixerit:
Ex bonis meis Maioratum inſstituo, ſsiue
facio, aut
volo, quòd bona mea iure Maioratûs deferantur, nec aliud adiiciat, vtrùm ex
vi verbi
Maioratus, perpetua maioria inducatur, & quis ordo in
ſsucce
ſsſsione eius ob
ſseruari
debeat? vbi quæ hucu
ſsque in propo
ſsito
ſscripta
ſsunt ab aliis, in medium proferuntur, & Iacobi Simancæ contra Communem opinio nouiter de
ſstructa, nouè etiam & verè fundamento illius re
ſspondetur; atque eodem ca
ſsu retento,
ſsi familia
ſsimpliciter vocetur, vel in fauorem con
ſsanguineorum, aut coniunctorum Maioratus in
ſstituatur, nec certus
ſsucce
ſsſsionis ordo de
ſsignetur, quid fieri debeat, explicatur: quid etiam, de Maioratus origine, & in
ſstitutione per
ſscripturam non appareat,
ſsed per immemoriales præ
ſscriptionis
probationẽprobationem tantùm,
an perpetuus indicari debeat in dubio, & quo
ſsit in eo ordine
ſsuccedendum. Deinde
ſsi Maioratûs in
ſstitutor, vocato filio, vel con
ſsanguineo aliquo tran
ſsuer
ſsali, aut etiam extraneo,
dixerit
ſse Maioratum in
ſstituere ex bonis
ſsuis,
ſsiue omnia bona
ſsua, vel aliquam partem
eorũeorum,
proprio te
ſstamento, vel donatione in aliquem
detulerit; ita quòd ea obtineat, & habeat titulo,
|
& iure Maioratus, nec amplius adiiciat, an
perpetuum Maioratum in
ſstitui
ſsſse cen
ſseri debeat: Quid
ſsi pater meliorationem Tertij, &
Quinti bonorum faciens, vocationes ad
deſcẽdentesdescendentes ex filiis primo nominatis re
ſstrinxerit,
ſsiue filios tantùm, vel aliquem eorum, & de
ſscendentes ab eis vocauerit, & bona alienari
perpetuò prohibuerit, aut alia verba adiecerit,
quæ videantur denotare perpetuitatem, verbum
tamẽtamen vinculi, aut
maioratus non expre
ſsſserit, an perpetuus Maioratus præ
ſsumatur inductus? prætereà,
ſsi Maioratum in
ſstituens, ad
eius
ſsucce
ſsſsionem filium
ſsuum primogenitum,
& eius de
ſscendentes vocauit, vel Maioratum
in per
ſsona talis filij, ac
deſcendẽtiumdescendentium in
ſstituit,
ſsiue reliquit talia bona tali filio, & eius de
ſscendentibus, vt illa po
ſsſsiderent iure Maioratus, vel
inter filios, ac eorum de
ſscendentes Maioratum
in
ſstituit cum vniu
ſscuiu
ſsque filij, & de
ſscendentium
ſspeciali vocatione, tran
ſsuer
ſsales tamen non vocauit, nec de
ſscendentes eorum,
an perpetuus Maioratus in
ſstitutus cen
ſseatur
inter tran
ſsuer
ſsales etiam qui ex genere in
ſstitutoris fuerint; an verò in vltimo de
ſscendenti
Maioratus extingui debeat? Denique,
ſsi factis
aliquorum filiorum, & de
ſscendentium ab eis
ſspecialibus vocationibus, ad collateralium, vel
aliorum vocationes in
ſstitutor non de
ſscenderit;
dixerit tamen
ſsuam di
ſspo
ſsitionem facere fauore generis & familiæ, & ad con
ſseruationem
illius, vel vt bona perpetuò in
ſsua familia, agnatione, aut domo con
ſseruentur, vel ea ratione
alienari bona prohibuerit, vtrùm Maioratus
perpetuus inducatur vltra nominatos etiam in
infinitum, maximè
ſsi ratio hæc adiecta
ſsit in
fine di
ſspo
ſsitionis, aut in principio: vbi quæ hactenus in præfatis quæ
ſstionibus dici, aut excogitari potuerunt, diligenti & plena manu
enucleata traduntur, multáque adnotantur per
Authorem, quæ ita dilucidè, atque di
ſstinctè explicata, nullibi inuenies, etiam
ſsi omnes
vſq;vsque
ad præ
ſsentem diem Scribentes prælegeris.
SVMMARIVM.
- 1 Author reddit rationem, ob quam principaliter, huius capitis diſsputationem ſsuccepit.
- 2 Maioratum ſsi quis inſstituens, dumtaxat dixerit: Ex
bonis meis Maioratum inſstituo, ſsiue facio, aut volo, quòd bona mea iure Maioratûs deferantur, nec aliud adiiciat; an ex vi verbi Maioratus, perpetua maioria inſstituta cenſseri debeat, & quis ordo
in ſsucceſsſsione eius obſseruandus ſsit? & num. ſseq. vſsque ad num. 23.
- 3 Maioratus verbum ex ſsui virtute ſsignificat maioricatum perpetuum, & omnium primogenitorum ſsubſstitutionem, & quòd res deueniat de maiore in maiorem in infinitum.
- 4 Maioratus verbum eſst collectiuum, & ſsub ſse plures cõprehenditcomprehendit primogenitos.
- 5 Maioratus verbum ex ſsua natura perpetuitatem denotat.
- 6 Maioratum ex omnibus ſsuis bonis, vel ex aliquibus ſse
facere eo ipſso quòd aliquis profitetur, bona ipſsa in
ſsua familia perpetuò conſseruari velle videtur, etſsi
aliud non adi ciat.
- 7 Didacum Couar. indiſstinctè nimis, aut malè citari cõmunitercommuniter per Scriptores huius Regni, & verè & nouiter adnotatum per Authorem.
- 8 Didacus Couar. quo loco, & numero citari debeat, vt
faciat in propoſsito ſsententiæ relatæ ſsuprà num. 2.
- 9 Diſspoſsitio qualibet ſsecundùm regionis conſsuetudinem
interpretanda eſst.
- 10 Testator præſsumitur in dubio conformare voluiſsſse ſuãsuam diſspoſsitionem cũcum diſspoſsitione iuris, & faciẽdofaciendo Maioratum ſsimpliciter, ſsuos deſscendentes & conſsanguineos, eo iure, eo que ordine ad ſsucceſsſsionem admittere,
quo de iure admitti debent.
- 11 Maioratûs mentione facta in aliqua diſspoſsitione, vel
ſscriptura, omnes clauſsulæ cenſsentur appoſsitæ, &
omnia ſsubintelligi debent, quæ ſsolent communiter
apponi in Maioratu, ex lege, conſsuetudine, vel alia
conſstitutione.
- 12 Actus omnis, in quo non apparet determinatio certa,
debet accipi, & determinari ſsecundùm conſsuetudinem loci, quæ eſst ibi ius commune.
- 13 Maioratûs iure, ſsi pater relinquat aliquam rem, nihil
aliud ſstatuens, nec vocans filium maiorem, nec aliud
vltrà dicens, ex hoc ſsolùm remanet res vinculata
in fauerem filij primogeniti, cum omnibus qualitatibus, & grauaminibus, quæ in Maioratibus apponi ſsolent, tam ex iure, quàm ex conſsuetudine.
- 14 Maioratûs titulo, ſsi pater relinquat filio quamlibet
rem, ad id non habens facultatem Regiam, etiamſsi
res excedat valorem Tertij, & Quinti bonorum,
Maioratus in Tertio & Quinto ſsuſstineri debet.
- 15 Maioratum de talibus, & talibus bonis, ſsi pater habens
plures filios, dicat quòd facit in filium ſsuum, diſspoſsitio valet, & de filio maiori intelligi debet.
- 16 Maioratus iure, ſsi bona vinculentur inter deſscendentes alicuis, & ſsi non dicatur, quòd perpetuò ſsint
vinculata, perpetua maioria conſstituta cenſsetur.
- 17 Maioratum inſstituens, ſsi dixerit dumtaxat: Ex bonis
meis Maioratum inſstituo, ſsiue facio, aut volo,
quod bona mea Maioratûs iure deferantur ex hoc
non cenſsetur maioria perpetua inſstituta, ex ſsententia
Didaci Simancæ, contra Communem.
- 18 Cuius fundamentum refertur, & nihil vrgere, num.
ſseq. adnotatur.
- 19 Ex teſstamento non completo, ſsiue, vt Doctores dicunt, ratione voluntatis imperfecto, nihil debetur, &
ibidem exornata nonnullis remiſsſsiuè, communis
allegatio l. ſsi quis cum teſstamentum, 25. ff. de
teſstamentis.
- 20 Didaci Simancæ fundamento contra Communem, nouè & verè reſspondetur, & num. ſsequent.
- 21 Maioratûs inſstitutor, eo ipſso quòd dixit ſse facere
Maioratum ex bonis ſsuis, etſsi nihil aliud adiiciat,
perinde haberi debet, ac ſsi vincula omnia, conditiones, & ſsubſstitutiones exprimeret, quæ ad perfectionem ſsuæ voluntatis, atque perpetuitatem ipſsam
Maioratus inducendam, neceſsſsaria ſsunt.
- 22 Maioratum inſstituens, intelligitur expreſsſsiſsſse omnia,
quæ ſsunt illius propria, & naturalia etſsi illa non
expreſsſserit, quia actus quilibet præſsumitur geſstus
ſsecundùm ſsuam naturam, àqua recipit interpretationem.
- 23 Maioratum inſstituens, ſsi ita dixerit: Ex bonis meis
Maioratum faciat, ſsiue volo, quòd bona mea iure
Maioratûs deferantur, nec diſstinctè, atque explicitè ſsucceſsſsionis ordinem deſsignauit, familiam tamen ſsuam vocauit, aut in fauorẽfauorem familiæ ſsuæ Maioratum inſstituere profeſsſsus eſst: an perpetuus Maioratus inducatur? & Didaci Simancæ opinio probata, & num. ſseq.
- 24 Ad fideicommiſsſsum relictum familiæ, omnes de familia admittuntur, tam nominati, quàm non nominati.
- 25 In fideicommiſsſso relicto familiæ, ſsuccedendum eſst ſsecundum ordinem ſsucceſsſsionis ab inteſstato,
- 26 Familiæ verbum collectuum est.
-
27 Agnatóſsque, & cognatos omnes comprehendit.
- 28 In Maioratu relicto familiæ, omnes de familia ſsuccedere debent gradatim, perpetuò, ac per fideicommiſsſsum, non per Vulgarem ſsubſstitutionem.
- 29 Teſstator ſsi relinquat bona propriæ agnationi, ſseu familiæ, & talia verba proferat, quæ videantur tractum
ſsucceſsſsiuum denotare, Maioratum perpetuum inſstituere cenſsebitur, etſsi verbo Maioratus vſsus non
fuerit.
- 30 Maioratum inſstituens, ſsi certum ſsuccedendi ordinem
non deſsignauerit, ſsed conſsanguineos, aut coniunctos
ſsuos vocauerit, aut ſse facere Maioratum ex bonis
ſsuis in fauorem ſsuorum conſsanguineorum, aut coniunctorum profiteatur, Maioratum perpetuum inſstituere videtur.
- 31 Verbum conſsanguineos, & coniunctos, ſsunt verba
collectiua.
- 32 Verba collectiua ſsunt quæ de ſsuâ naturâ apta ſsunt cõprehenderecomprehendere plures, & diuerſsas perſsonas in pluribus,
& diuerſsis gradibus exiſstentes.
- 33 De forma inſstitutionis Maioratus, ita vt non appareat, an inſstitutor perpetuum Maioratum efficere
voluerit, an verò ad certas perſsonas, vel ad certos
gradus ſsucceſsſsionem reſstrinxerit, vt in Maioratu,
de cuius origine, & inſstitutione non apparet per
ſscripturam, ſsed per immemorialis præſscriptionis probationem: an Maioratus perpetuus iudicari debeat,
& qualiter in eo ſsit ſsuccedendum & num. ſsequent.
- 34 L. 41. Tauri materia plenè tractata, remiſsſsiuè.
- 35 In ſsucceſsſsione Regni, in infinitum admittuntur deſscendentes, & in defectum eorum tranſsuerſsales.
- 36 L. 2. titulo 15. partita 2. pro reſsolutione quæſstionis
propoſsitæ ſsuprà, num. 33. optimè ponderata.
- 37 De natura Maioratus cuiuſslibet eſst, quòd debeat eſsſse
perpetuus, quando aliud non apparet, nec repugnat.
- 38 Actus omnis potiùs cenſseri debet perpetuus, quàm tẽporalistemporalis.
- 39 Maioratûs inſstitutor, ſsi vocato filio, vel alio conſsanguineo tranſsuerſsali, aut etiam extraneo, dixit ſse
inſstituere Maioratum ex bonis ſsuis; ſsiue omnia bona
ſsua, vel aliquam partem eorum, proprio teſstamento,
vel donatione in aliquem detulerit, ita quòd ea obtineat, habeat titulo, & iure Maioratus, etiamſsi
alias conditiones, aut ſsubſstitutiones non adiecerit,
Maioratum perpetuum inſstituiſsſse videtur.
- 40 Itaut maſsculi omnes, & fœminæ deſscendentes, etiam
tranſsuerſsales in infinitum admittantur, ſseruatâ tamen ſsexûs, & gradûs prærogatiuâ.
- 41 Nec obſstare debeat in contrarium Gregorij Lopez
ſsententia, quæ in propoſsito nouè expenditur per Authorem, & taxatur.
- 42 Nec etiam fieri differentia, an Maioratus, vel vinculi mentio fiat, prout hoc num. & ſsequentibus adnotatur.
- 43 Maioratus & vinculum de conſsuetudine, & communi
vſsu loquendi, idem ſsignificant, & leges loquentes de
Maioratu, pariter procedunt in Vinculo.
- 44 Meliorationem Tertij, & Quinti bonorum ſsuorum ſsi
pater faciat, & vocationes ad deſscendentes ex filiis
primò nominatis reſstrinxerit, ſsiue filios tantùm, vel
aliquos eorum, & deſscendentes ab eis nominauerit, &
bona alienari perpetuò prohibuerit, aut alia verba
adiecerit, quæ perpetuitatem denotare videantur;
vinculi tamen, aut Maioratus verbum non expreſsſserit, perpetuus Maioratus non erit, ſsed in vltimo
deſscendenti vocato, bona ipſsa libera, & alienabilia
remanent, idque meliùs, & latiùs quàm anteà erat,
ab Authore explicatum.
- 45 In re fideicommiſsſso ſsubiecta, vltimo loco ſsuccedens, ſsuccedit liberè, & tranſsmittit ad quemcunque hæredẽhæredem vniuerſsalem, vel particularem bona fideicommiſsſsi.
- 46 Alienationis prohibitio vltra perſsonas nominatas extendi non poteſst.
- 47 Alienationis prohibitio, quando conſstat de voluntate teſstatoris expreſsſsa, vel ex coniecturis legitimis deducta, extra perſsonas nominatas, & vltra quartum
gradum, atque in infinitum extendi, & perpetua
iudicari debet.
- 48 Verba licèt talia ſsint, quòd perpetuitatem denotare
videantur; tamen in quæſstione propoſsita ſsuprà num. 44. reſstringi debent, vt inter perſsonas tantùm
nominatas videantur relata, etiamſsi ratio generalis,
aut realis fuiſsſset adiecta.
- 49 Ratio generalis, aut verbum, quod perpetuitatem præ ſseferre videtur, ex appoſsitione perſsonarum ſsuprà nominatarum reſstringi debet, quando non militat
ratio, quæ contrarium ſsuadeat.
- 50 Maioratum, aut vinculum ſsi teſstator efficere voluiſsſset,
credendum non eſst, quòd id non exprimeret, aut ſsaltem aliquo modo, eius verbi mentionem non faceret.
- 51 Alphonſsi Azeuedij reſsolutio in terminis quæſstionis
propoſsitæ ſsuprà, num. 44. adducitur, & probatur.
- 52 Et Petrum de Peralta in diuerſso caſsu loquutum, verborum eiuſsdem relatione, nouiter adnotatur.
- 53 Ludouicus Molina de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 4. ab Authore declaratus, vt ſsuperiori
reſsolutioni conuenire potiùs, quàm contradicere
videatur.
- 54 Parentes in melioratione Tertij bonorum, ex vi deciſsionis l. 27. Tauri, non teneri conſsanguineos tranſsuerſsales ad meliorationem vocare, nec poſsſse ipſsos ius
aliquod ex diſspoſsitione illius legis prætendere, niſsi
expreſsſsè vocentur per teſstatorem.
- 55 Verbum poteſst, non inducit neceſsſsitatem, ſsed voluntatem.
- 56 Ancharani conſsilium 300. adductum in confirmationem eorum, quæ numeris præcedentibus adnotantur.
- 57 Maioratum inſstituens, ſsi ad eius ſsucceſsſsionem filium
ſsuum primogenitum, & deſscendentes eius vocauit,
nec alias vocationes aliorum filiorum, nec deſscendentium adiecit, vel Maioratum in perſsona talis
filij, ac eius deſscendentium inſstituit, ſsiue reliquit
talia bona tali filio, & deſscendentibus eius, vt illa
iure Maioratus poſsſsideant, vel inter filios, & deſcẽdentesdescendentes eorum Maioratum inſstituit cum vniuſscuiuſsque filij, & deſscendentiam ſspeciali vocatione, tranſsuerſsales tamen, vel alios nominatim non vocauit, nec
deſscendentes eorum: an perpetuus Maioratus inſstitutus videatur in infinitum, an verò extingui debeat
in vltimo deſscendente vocato, & num. ſseq.
- 58 Vbi Ludouici Molinæ ſsententia in præfato dubio refertur, & numeris ſsequentibus approbatur.
- 59 Adducitur etiam aliorum Authorum ſsententia cõtrariacontraria, & mens eorum num. ſseq. enucleatur.
- 60 Denique & Gregorij Lopezij in eodem propoſsito reſsolutio profertur.
- 61 Maioratûs conditor, ſsi dixerit, quòd in eo ſsuccedant
ſsilij maſsculi, & maſsculi deſscendentes ex eis per lineam maſsculinam, ita quòd non veniat ad fœminas; an deficientibus maſsculis, fœminæ ſsuccedere
poſsſsint.
- 62 Perpetuum dicitur ſsæpe in iure, quod durat interim,
dum aliqui viuunt, & ibidem adnotata nonnulla,
quæ reſsolutioni Molinæ aduerſsari videntur, & eiſsdem ſsatisfactum infrà, num. ſsequentibus, ſsolutione
tradita generali.
- 63 Dictio ſsemper, in ſsubſstitutionibus reſstringi debet ex
præcedentibus, & ſsequentibus, vel ex ſsubiecta materia, vel ſsi alia quæuis ratio id ſsuadeat.
- 64 Familiæ conſseruatio dari non poteſst in primis, aut
in ſspecialiter vocatis, niſsi per ſsubrogationem aliorum.
- 65 Familiæ appellatione, collaterales etiam continentur.
- 66 Expreſsſsa cenſseri debent ea, quæ teſstator veriſsimiliter
diſspoſsuiſsſset, ſsi de ipſsis interrogatus fuiſsſset.
- 67 In fideicommiſsſsis prædominatur verbis, defuncti voluntas.
-
68 Maioratûs inſstitutor, qui ad ſsucceſsſsionem deſscendentes tantùm vocauit, præſsumitur etiam quòd & collaterales vocaret, & perpetuitati Maioratus conſsuleret, ſsi cogitaret deſscendentium lineam extinguendam eſsſse.
- 69 Ludouici Molinæ fundamentis præcipuis, videri ex
nonnullis ſsatisfieri poſsſse, quæ hoc num. & ſsequent. adnotantur; eius tamen ſsententiam veriorem putat
Author, vt infrà dicitur num. 75.
- 70 Voluntas teſstatoris in fideicommiſsſsis, & maioratibus
ex coniecturis induci poteſst, illáque obſseruari debet,
modò vrgentes & neceſsſsariæ coniecturæ interueniant.
- 71 Ex coniecturis legitimis quod deducitur, etſsi verbis
expreſsſsum non fuerit, euidentem inducit voluntatẽvoluntatem,
& expreſsſsum videtur.
- 72 A coniecturis neceſsſsariò recedendum eſst per voluntatem expreſsſsam.
- 73 Coniectura nulla adeò efficax eſsſse potest, vt ſsit potentior voluntate expreſsſsa, quæ facit, vt coniecturis locus non ſsit.
- 74 Coniecturæ voluntatis ſsumi debent ex eo, quod eſst expreſsſsum in teſstamento, & non aliter.
- 75 Ludouici Malinæ opinionem ſsecuriorem, & veriorem
videri, & ſsi caſsus occurreret, quòd libentiùs ſsecundùm eam conſsuleret, & iudicaret Author, qui hoc
numero, vel vno verbo tantùm omnibus ſsatisfacit,
quæ contra eundem ſsuperioribus numeris adnotauerat.
- 76 Voluntas, quæ ex expreſsſsis in teſstamento colligitur, ita
obſseruari debet, ac ſsi expreſsſsim, & nominatim expreſsſsa fuiſsſset.
- 77 Maioratûs inſstitutor, ſsi factis aliquorum filiorum,
& deſscendentium ab eis specialibus vocationibus
iuxta ſspeciem propoſsitam ſsuprà, num. 57. ad collateralium vocationes non deſscenderit, dixerit tamen,
ſse facere diſspoſsitionem ſsuam fauore generis, & familiæ, & ad conſseruationem illius, vel vt bona perpetuò in familia, aut in agnatione ſsua conſseruentur, vel
alia ſsimilia verba adiecerit; tunc indubitanter videbitur maioricatus perpetuus inſstitutus, etiam inter omnes tranſsuerſsales in infinitum, & num. ſseq.
- 78 Familiæ conſseruandæ ratio, generaliter adiecta efficere debet, vt omnes de familia comprehendantur,
quamuis non fuerint specialiter nominati.
- 79 Fideicommiſsſsum ſsimplex, & abſsolutum inter omnes de
familia, aut de agnatione inducitur, quando teſstator
procedit diſsponendo, quia vult bona ſsua perpetuò cõſeruariconseruari in familia, aut in agnatione ſsua.
- 80 Et idem dicendum eſsſse. ſsi teſstator ideò expreſsſserit ſse
facere fideicommiſsſsum, vt bona conſseruentur in ſsua
domo.
- 81 Maioratûs inſstitutor, ſsi factis anteà specialibus aliquibus vocationibus, prohibeat bona alienari ratione
expreſsſsa, vt perpetuò conſseruentur in agnatione, aut
in familia ſsua, Maioratum perpetuum inſstituere
videtur.
- 82 Ex prohibitione alienationis facta expreſsſsa ratione, vt
bona in familia, aut in agnatione perpetuò conſseruentur, ſsimplex inducitur, & abſsolutum fideicommiſsſsum inter omnes de familia: quod intellige, vt
declaratur infrà, num. 85.
- 83 Fideicommiſsſsum ampliandum non eſsſse, etiam propter
rationem expreſsſsam, quæ generalior ſsit ipſsa diſspoſsitione; imò generalem rationem intelligendam eſsſse,
& reſstringendam iuxta ſspecialem ipſsam diſspoſsitionem, ex ſsententia quorundam, quæ non probatur.
- 84 Fideicommiſsſsa cùm onus contineant, ſstrictè interpretari debent; Maioratus verò fauorabiles ſsunt, atque
propter bonum publicum introducti, cùm de familiæ conſseruatione in eis tractetur, ideóque non ſsunt
reſstringendi ſsicut fideicommiſsſsa, ſsed potiùs ampliandi, vt hoc numero adnotatur.
- 85 L. pater filium, §. fundum Titianum. ff. de legatis tertiò, explicata, & Bartoli intellectus receptus,
- 86 Maioratûs inſstitutor, ſsi poſst factas ſspeciales aliquas
vocationes, generalem clauſsulam ſsubiiciat in fine
diſspoſsitionis, quâ ſsignificet, ſse velle familiæ ſsuæ, aut
generi conſsulere, perpetuum Maioratum inſstituere
videtur.
- 87 Clauſsula generalis in fine appoſsita, ampliat diſspoſsitionem præcedentem.
- 88 Sub verbo, linaje, aut agnationis, comprehenduntur
omnes collaterales, & cenſsentur vocati in diſspoſsitione
ipſsius fauore facta.
- 89 Maioratûs inſstitutor, ſsi verba proferat, quæ perpetuam
ſsucceſsſsionis cauſsam denotent apertè, vt in perpetuũperpetuum,
ſsemper, omni tempore, in infinitum, & alia
ſsimilia, perpetuum Maioratum inſstituere videtur.
- 90 Quia dictio ſsemper, appoſsita in diſspoſsitione, ſsignificat tractum temporis, & omni caſsu, & tempore.
- 91 Et ſsimiliter dictio in perpetuum, habet tractum ſsucceſsſsiuum in futurum, & denotat tempus in ſsecula
ſseculorum.
- 92 Et idem dicendum eſst, quoties factis ſspecialibus vocationibus, per modum rationis, aut cauſsæ finalis dixerit: Quia nolo, quòd bona mea exeant de domo mea, aut de nomine meo.
- 93 In caſsu propoſsito ſsuprà, num. 86. quòd obiici non poſsſsit collaterali contendenti, ſse ad Maioratum admittendum eſsſse, de te non loquitur ſscriptura, aut
ſsubſstitutio; item quòd non fit extenſsio de perſsona ad
perſsonam cum ſsingulari declaratione.
- 94 Maioratûs inſstitutor, cùm eius mentis fuit in inſstitutione, vt bona ſsua in ſsua familia ſsemper conſseruari
vellet, licèt deſscendentes tantùm vocauerit, & non
collaterales, negari non potest quin in genere ſsaltem,
ſsi non in indiuiduo, de collateralibus cogitauerit, quia
aliàs bona non conſseruarentur perpetuò in ſsua familia.
- 95 Diſspoſsitio ex veriſsimili teſstatoris voluntate, de perſsona ad perſsonam, ſsicut de caſsu ad caſsum extendi
debet.
- 96 L. ſsi quis ita, §. penultimo, ff. de teſstamentaria tutela, explicata remiſsſsiuè.
- 97 Maioratûs inſstitutor, ſsi in initio diſspoſsitionis, generale
aliquod verbum, ſsiue generalem clauſsulam adiiciat,
quâ perpetuum Maioratum inſstituere velle, aut
perpetuò conſsulere conſseruationi ſsuæ familiæ videatur, poſsteà verò ſspeciales aliquas vocationes faciat,
vel ad certas & limitatas perſsonas diſspoſsitionem
ſsuam reſstringat; nihilominùs perpetuum MaioratũMaioratum feciſsſsie videbitur.
- 98 Præfatio, aut proœmium diſspoſsitionis, mentem, &
voluntatem diſsponentis declarat, idque multis,
exornatum, atque explicatum remiſsſsiuè, & ſsuprà,
cap. 6. num. 60.
- 99 Principium conſstitutionis, ſsi generale ſsit, quamuis
poſsteà ſsubdantur aliqua verba, quæ certas & limitatas perſsonas reſspicere videantur omninò, conſstitutio interpretanda eſst, vt generalis ſsit, & generaliter
comprehendantur omnes ſsecundùm naturam principij.
- 100 L. Regula, §. & licet, ff. de iuris & facti ignorantia, nonnullis exornatur remiſsſsiuè, & num. præcedent.
EGregia e
ſst, & in iudiciis frequens huius Capitis di
ſs
*putatio, in qua tanta
ſsemper fuit inter Doctores
contentio, & maximè inter recentiores huius Regni
Scriptores altercatio, vt nimium altercando, ami
ſsſsa penè
ſsit veritas, nec certum quid
ſstatutum, quo apertè digno
ſsci po
ſsſsit, quæ, qualis, quantáue
ſsit virtus, & effectus dictionis huius
Maioratus, cùm
ſsimpliciter profertur, aut cùm ad certas, &
ſspecialiter nominatas per
ſsonas refertur, aut re
ſstringitur. Quare non ab
ſsque maxima vtilitate futurum iudicaui,
ſsi quamplurima, quæ in continua librorum lectura ver
ſsando, in nonnullis
etiam cau
ſsis, & negotiis
ſscribendo elaboraueram, in |
medium proferrem, & ferè omnia, quæ de hac re in variis locis ab aliis hactenus adnotata fuêre, in vnum congererem, vt in futarum, quæ antea
ſscrip
ſserunt Doctores, atque in Scriptis eorum præ
ſsen
ſserunt, clare, & dilucide percipere valeat Lector, & iuxta facti occurrentis
qualitatem, quod verius
ſsibi videatur, eligere; & promaiori di
ſstinctione
ſsequentia con
ſstituere,
ſsiue nonnullos ca
ſsus di
ſstinguere nece
ſsſsarium duxi.
Sit igitur primus ca
ſsus, quoties Maioratum quis in
*
ſstituens, duntaxat dixerit:
Ex bonis meis Maioratum
inſstituo, fine
facio, aut
volo, quòd bona mea iure Maioratûs deferantur, nec aliud adiiciat: quo ca
ſsu dubitatur,
vtrùm ex vi verbi Maioratus, perpetua maioria inducatur, & quis ordo in
ſsucce
ſsſsione eius ob
ſseruari debeat? Et in terminis no
ſstris, quòd verbum
Maioratus ſsigni
*ficet maioricatum perpetuum, & omnium primogenitorum
ſsub
ſstitucionem, & quòd res deueniat de maiore
in maiorem in infinitum, cum Ca
ſstren
ſsi
in conſsilio 264. In præſsenti cauſsa, quæ vocatur maioriæ Hiſspalenſsis, columna 2. lib. 2. & Pari
ſsio
in conſsilio 75. num. 7. & ſsequentibus, lib. 2. vbi propo
ſsuit
ſspeciem, in qua te
ſstator
mandauit bona
ſsua perpetuo
ſsubiacere fideicommi
ſsſso,
& cum aliis Authoribus re
ſsoluit Burgos de Paz iunior,
ciuilium, quæſst. 2. num. 118. per totum, folio mihi 79. quo loco, & præcipuè
num. 71. in finalibus verbis, apertè probat, in
ſspecie propo
ſsita, vel illis tantùm verbis
adiectis, perpetuum cen
ſseri Maioratum in
ſstitui; in hunc
enim modum
ſscribit:
Quare optimè ſsequitur, quòd non
fuit neceſsſsarium, quòd fundator plus diceret, quam ſse facere Maioratum, vt omnes primogeniti in perpetuum videantur vocati: & iterùm
num. 74. in fine, in verſsiculo,
quare cùm conſsuetudo, &
num. 84. vbi ex
ſsententiis aliorum Authorum comprobans, rectè o
ſstendit, quòd prædicta verba,
Maioratum inſstituo, nihil aliud denotant,
quàm vocare perpetuò maiorem natu, & velle, quòd
res deueniat de maiore in maiorem infinitum. In quo
etiam concordant Socinus
in conſsilio 47. Facti, num.
ſsexto, lib. tertio. Decius
in conſsilio 397. num. 7. dum dicunt, quòd con
ſstituere Maioratum, nihil aliud e
ſst
quàm velle, vt bona vnita con
ſseruentur perpetuò in
per
ſsonis primogenitorum, quia verbum
Maioratus e
ſst
collectiuum, &
ſsub
ſse plures comprehendit primogeni
*tos, vt probauit Burgos ip
ſse iunior,
quæſst. 2. num. 89. vbi multos Authores refert, atque ex
ſsua natura perpe
*tuitatem denotat, vt latè o
ſstendit Molina de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. per totum. Burgos de Paz
in conſsilio 44. num. 11. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 15. num. 307. fol. 99. Et
ſsic eo ip
ſso, quòd
* ex omnibus
ſsuis bonis, vel ex aliquibus,
ſse facere Maioratum profitetur quis, bona ip
ſsa in
ſsua familia perpetuò con
ſseruari velle videtur, et
ſsi aliud non adiiciat, ex Pari
ſsio
in conſsilio 72. num. 81. & 84. lib. quarto. Burgos
de Paz
in conſsilio 2. num. 75. Valazquez de Auendanno
in l. 40. Tauri, gloſsſsa 1. num. 29. & tenet noui
ſsſsimè Bla
ſsius Flor. Diaz de Mena,
variarum quæſst. lib. 1. cap.
18. num. 19. & num. 32. apertè etiam probare videtur
Couarr.
variarum reſsolutionum, lib. 3. cap. 5. num. 6.
* licèt ip
ſse Author indi
ſstinctè nimis, aut malè citari
ſsoleat communiter per Scriptores nonnullos huius Regni, qui
ſsimpliciter quoad no
ſstrum ca
ſsum allegant
illũillum d. cap. 5. per totum; &
ſsic eum refert Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 3. num. quinto. & Bla
ſsius
Flores
vbi ſsuprà, ſsed malè quidem, vtpote, cùm eo loco
diuer
ſsam
ſspeciem proponat Couarruuias, nec loquatur
eo ca
ſsu, quo in
ſstituens Maioratum
ſsimpliciter dixerit,
ex talibus bonis
ſse facere Maioratum, nec aliquem ad
ſsucce
ſsſsionem nominauerit: in quibus terminis dubium
excitauimus, vt vides, & loquutus e
ſst Molina loco relato
ſsuprà,
ſsed in alio ca
ſsu longè diuer
ſso, nempe, cùm
vnus tantùm nominatur, cui bona relinquuntur titulo,
& iure Maioratûs po
ſsſsidenda, quod valdè differt à no
ſstro
propo
ſsito, vt de
ſse patet manife
ſstè. Debet igitur expendi Couarruu.
lib. tertio, dict. cap. quinto, num. ſsexto,
* vbi expre
ſsſsè affirmat, quòd con
ſstitutio
leg. 45. Tauri, admitti debet, non tantùm, vbi ex Maioratûs in
ſstitutione expre
ſsſsim apparet, quis vocatus
ſsit ad Primogenium,
ſsed & quoties nullæ adiectæ fuerint clau
ſsulæ Maioratui; imò is
ſsimpliciter fuerit in
ſstitutus, appo
ſsito
bonorum vinculo iure Primogenij, vt in eum tran
ſseat
po
ſsſse
ſsſsio mortuo vltimo po
ſsſse
ſsſsore, qui tantùm nominatus fuit, vel mortuo eodem in
ſstitutore, qui nullum
nominauit, nec aliquam clau
ſsulam adiecit,
ſsed tantùm
Maioratum ex bonis
ſsuis in
ſstituit, qui de iure, & con
ſsuetudine huius Regni admitti debet. Ecce vbi prædictus Author dicit expre
ſsſsim, Maioratu
ſsimpliciter in
ſstituto, & nullo ad
ſsucce
ſsſsionem nominato, eum admittendum, in
ſstitutore defuncto, qui de iure, & con
ſsuetudine huius Regni admitti debet; & con
ſsequentur
quòd ex vi verbi
Maioratus, perpetua maioria remanet
in
ſstituta, quamuis in
ſstitutor aliud non adiiciat: & in
eandem
ſsententiam inclinat apertè Molina de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 3. num. 1. & ſsequent. vbi
dicit, quòd in
ſsucce
ſsſsione Maioratus ab
ſsque vlla lege,
conditione,
ſseu nominatione in
ſstituti,
ſseruari debet
idem
ſsuccedendi ordo, qui legibus Regiis, & con
ſsuetudine in Regni
ſsucce
ſsſsione
ſseruatur; & reddit
rationẽrationem,
quia di
ſspo
ſsitio qualibet
ſsecundùm regionis con
ſsuetu
*dinem interpretanda e
ſst, vt iuribus, & Authoribus ibidem probat, & eadem ratione, & aliis
ſsimilibus in confirmationem no
ſstri ca
ſsus vtuntur etiam Burgos de Paz
iunior dicta
quæſst. 2. num. 72. & quatuor ſsequentibus. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 48. à num. 13. v
ſsque
ad
num. 29. confirmatur ex re
ſsolutis per Menochium
lib. quarto, præſsumptione 106. num. 1. & 2. Manticam
de
coniecturis vltimarum voluntatum, lib. ſsexto, titulo. 6. num. 1. & titulo. 7. & 8. Peregrinum
de fideicommiſsſsis,
articulo. 17. num. quarto, & quia te
ſstator præ
ſsumitur
* in dubio conformare volui
ſsſse
ſsuam di
ſspo
ſsitionem cum
di
ſspo
ſsitione iuris, & faciendo Maioratum
ſsimpliciter,
ſsuos de
ſscendentes, & con
ſsanguineos, eo iure, eoque ordine ad
ſsucce
ſsſsionem admittere, quo de iure admitti debent, vt in fideicommi
ſsſsis loquentes adnotarant Rolandus
in conſsilio 38. num. 44. lib. 4. Socinus iunior
in
conſsilio 146. num. 12. lib. 2. Hieronym. Gabriel
in conſsilio 86. num. 8. lib. 1. Cephalus
in conſsilio 489 num. 34. lib. quarto. Ruinus
in conſsilio 163. num. 7. lib. 1. Thobias Nonius
in conſsilio 4. num. 6. Alexan. Rauden
ſsis
de
analogis, lib. 1. cap. 15. num. 288. Tenuit etiam eandem
ſsententiam ip
ſse Molina
lib. 1. cap. quarto, num. 30. in
fine, vbi dicit in hunc modum:
Hæc autem omnia planè procedunt, quando Maioratûs inſstitutor ex bonis ſsuis indefinitè Maioratum inſstituit, abſsque aliqua deſscendentium, vel tranſsuerſsalium vocatione: Hoc e
ſst dicere, vt eo
ca
ſsu perpetuus Maioratus inducatur in infinitum quoad
de
ſscendentes, & tran
ſsuer
ſsales etiam con
ſsanguineos te
ſstatoris, vt apertè colligitur ex his, quæ ip
ſse re
ſsoluit
numeris præcedentibus. Sunt etiam eiu
ſsdem
ſsententiæ Ioannes Matienzus, & Alphon
ſsus Azeuedius, ille
in l. 1. titulo. 7. gloſsſsa 7. lib. quinto nouæ collectionis Regiæ, vbi
adnotauit cum aliis, quos
ibidem refert, quòd Maioratûs mentione facta in aliqua di
ſspo
ſsitione, vel
ſscriptu
*ra, omnes clau
ſsulæ cen
ſsentur appo
ſsitæ, & omnia
ſsubintelligi debent, quæ communiter
ſsolent apponi in
Maioratu, ex lege, con
ſsuetudine, vel alia con
ſstitutione,
i
ſste
in rubrica eiuſsdem titul. 7. lib. 5. num. quinto, in fine, verſsiculo, etiamſsi nihil adiiciatur. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 48. num. 24. vbi ex dictis anteà, &
traditis per Monderum
in Conſsuet. Pariſsien. §. quinto,
num. 74. fol. 84. quòd omnis actus, in quo non apparer
* determinatio certa, debet accipi, & determinari
ſsecundùm con
ſsuetudinem loci, quæ e
ſst ibi ius commune: item ex aliis
ſsimilibus in eodem loco adductis, affirmat
ſse aliàs
ſsu
ſstenta
ſsſse, cùm quidam miles ex Primatibus
* huius Regni in
ſsuo te
ſstamento caui
ſsſset, quòd relinquebat quandam domum principalem, quam habebat valoris viginti mille ducatorum, titulo Maioratus, et
ſsi
nihil aliud
ſstatui
ſsſset, nec voca
ſsſset filium maiorem ad
Maioratum, nec aliud vltrà dixi
ſsſset, quàm prædicta |
verba; quòd ex hoc
ſsolùm domus reman
ſsit vinculata
in fauorem filij primogeniti, cum omnibus qualitatibus,
& grauaminibus, quæ in Maioratibus tradi
ſsolent, tam
ex iure, quàm ex con
ſsuetudine. Quæ deci
ſsio
ſsingularis
e
ſst, dum extendit ea, quæ hactenus diximus, vt procedant, non
ſsolùm cùm in
ſstituens Maioratum
ſsic
ſsimpliciter, con
ſsanguineos tantùm habet,
ſsed etiam cùm filij,
aut de
ſscendentes eiu
ſsdem exi
ſstant. Quo ca
ſsu con
ſsidero
vnum ad declarationem præfatæ doctrinæ nece
ſsſsarium
in praxi, vt
ſsi prædicta domus, vel alia res excedat
Tertium, & Quintum, in quo dumtaxat Melioratio,
aut Maioratus fieri pote
ſst inter filios, facultate Regia
non interueniente: adhuc tamen, et
ſsi res excedat valorem Tertij, & Quinti bonorum, Maioratus in Tertio & Quinto
ſsu
ſstineri debeat, ex his, quæ re
ſsoluit ip
ſse
Mieres
de maioratu, in initio 1. partis, num. 8. & 9. vbi expre
ſsſsè affirmat, & rectè comprobat, quòd
ſsi pater
* relinquat filio quamlibet rem titulo Maioratus, ad id
non habens facultatem Regiam, re
ſsque excedat valorem
Tertij, & Quinto bonorum, quòd
ſsu
ſstineatur Maioratus in Tertio, & Quinto: &
ſsequitur Azeuedius
in l. 8. titulo ſsexto, num. 1. & 2. lib. quinto nouæ collectionis Regiæ, idque certum e
ſst ex deci
ſsione
l. 23. & 26. Tauri, quæ hodie
ſsunt
l. 7. & 10. titulo. 6. lib. quinto nouæ compilationis.
Ex his inferri pote
ſst ad duo. Primò, verum e
ſsſse, quod
tradit Gregorius Lopez
in l. 2. titulo. 15. partita 2. verbo, maioria,
quæſst. 1. incipit:
Ex prædictis etiam videtur, dum dicit, quòd
ſsi pater habens plures filios, dicat quòd
facit Maioratum de talibus, & talibus bonis in filium
*
ſsuum, quòd valeat di
ſspo
ſsitio, & intelligatur de filio
maiori, cùm hoc
ſsit de con
ſsuetudine, & per con
ſsequens
de mente te
ſstatoris: & ad text. in
l. ſsi quis ita, in verſsiculo, ſsi quis filio, ff. de teſstamentaria tutela, qui videbatur in
contrariũcontrarium vrgere, optimè re
ſspondet, &
ſsequuntur
Antonius Gomezius ini
l. 40. Tauri, num. 59. qui nonnullis fundamentis confirmat. Aluaractus
de coniecturata
mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 3. num. 6. fol. mihi 91. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 48. num. 27. & comprobari pote
ſst ex his, quæ adnotauit Bla
ſsius Flores Diaz
de Mena
variarum, lib. 1. cap. 18. num. 33.
Secundò infertur, veram e
ſsſse eiu
ſsdem Gregorij Lo
*pez re
ſsolutionem
ſsub eodem verbo,
Maioria, verſsiculo,
vnde ſsufficeret, quatenus dicitur, quòd
ſsi inter de
ſscendentes alicuius, bona vinculentur iure Maioratus, et
ſsi
non dicatur, quòd perpetuò
ſsint vinculata, perpetua
Maioria con
ſstituta cen
ſsebitur: & reddit eandem rationem,
ſscilicet quòd verba te
ſstatoris, vel alterius di
ſsponentis intelligi debent
ſsecundùm con
ſsuetudinem, vel
ſstatutum loci, in quo di
ſsponitur; & cum eo tran
ſsit
ſsimpliciter Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. d. §. 3. num. 8. fol. 92. & nonnullis comprobans,
ſsequitur Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 2. num. 118. in verſsiculo, & ait etiam, fol. 80. & vltra eos
id ip
ſsum confirmari pote
ſst ex his, quæ tradunt Alciatus
in conſsilio 484. num. 3. & ſsequentib. &
in conſsilio 561. in princ. Rubeus
in conſsilio 53. Cephal.
in conſsilio 353. num. 3. volumine 3. Roland,
in conſsilio 70. num. 21. &
ſsequentibus, lib. tertio. Aldobrandinus
in conſsilio 31. num. 21. & 27. & in conſsilio 113. num. 24. volumine 1.
Verùm, quia in iure no
ſstro nihil pacificum e
ſst, nec
* aliquid ita certè definitum, vt aliquam contradictionem
non habeat; in ei
ſsdem terminis, in quibus ca
ſsum prædictum propo
ſsuimus
ſsuprà, num. 2. & ſsequentibus, contrarium defendit Didacus Simancas
de primogenitis Hiſspaniæ, lib. 1. cap. 25. per totum, fol. 24. & 25. vbi
ſsecurè affirmat legibus Regiis id dumtaxat cautum, vt
po
ſsſsint
ſsubiecti bona quædam colligata, iliaque liberis,
aut con
ſsanguineis relinqui, & quæ velint fundatores
onera, & conditiones adiicere, non tamen v
ſsquam
receptum e
ſsſse, quod verbo illo
Maioratus, prohibitio
alienationis, &
ſsucce
ſsſsionis ordo comprehendatur: &
inde, quòd qui vincula, onera, & conditiones explicare
debuerat, & nihil aliud dixit, quàm,
facio MaioratũMaioratum ex bonis meis, aut
volo quòd bona mea deferantur iure
Maioratus, imperfectè
ſsuam voluntatem declarauit;
atque ideò talis di
ſspo
ſsitio inutilis pror
ſsus e
ſsſse debet.
Mouetur autem Simancas dumtaxat ex text.
in leg.* ſsi quis cum teſstamentum, 25. ff. de teſstamentis, qui verè nihil probat, loquitur enim Iurecon
ſsultus ibi, cùm te
ſstator cœpit facere te
ſstamentum, & hæredes aliquos in
ſstituit, vel aliqua legata reliquit, & antequam compleret te
ſstamentum, dece
ſsſsit, vel obmutuit: quo ca
ſsu te
ſstamentum annullari, & con
ſsequenter ex te
ſstamento
nõnon completo nihil deberi re
ſspondet, dummodo con
ſstet
* te
ſstatorem volui
ſsſse ad vlteriora procedere; nam aliàs
in dubio
ſsi hoc non con
ſstaret, licèt
ſsuperueniret mors,
vel alius morbus reddens te
ſstatorem ip
ſsum mutum, non
vitiaretur actus præambulus, & primi hæredes ex te
ſstamento hæredes e
ſsſsent: vbi verò con
ſstat, quòd te
ſstator
vltrà di
ſsponere volebat, & morte, aut morbo impeditus
id non fecit, ideò te
ſstamentum vitiaretur, quòd imperfecta
ſsit, & non con
ſsummata voluntas; &
ſsic ex defectu
voluntatis valere non debet, vt po
ſst Bartol. Imolam,
& Doctores
ibi, recté ad explicationem eius text. ob
ſseruarunt, & multa in propo
ſsito conge
ſsſserunt Ia
ſson
in
conſsilio 34. num. 5. volumine 1. Carolus Ruinus
in conſsilio 1. num. 22. volumine 2. Pari
ſsius
in conſsilio 146. num. 7. & ſsequentibus, volumine. 4. Rodericus Suarez
in l. quoniam in prioribus, quæſst. 4. ad legem Regni, folio
mihi 89. Gualden
ſsis
de arte teſstandi, titulo de teſstamentis, cautela 11. num. 6. Burgos Salon de Paz
in l. 3. Tauri, num. 223. & ſsequentibus. & num. 232. & ſsequentibus, & ibi Antonius Gomezius
à num. 105. Tellus
Fernand.
2. part, illius legis, num. 18. cum ſsequent. Matienzus
in l. 11. titulo, 4. gloſsſsa 1. lib. 5. nouæ collectionis
Regiæ. Petrus Magdalenus
de num. teſstium in teſstamentis requiſsito, 2. part. cap. 5. per totum Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 3. titulo 20.
Cæterùm in ca
ſsu propo
ſsito
ſsuprà, ex num. 2. perfe
*cta datur, & con
ſsummata te
ſstatoris voluntas & di
ſspo
ſsitio, nec voluntatis de
ſsectus con
ſsiderai pote
ſst, vtpore
cùm eo ip
ſso, quòd Maioratûs in
ſstitutor dixit,
ſse facere
* Maioratum ex bonis
ſsuis,
ſsatis explicitè iudicium
ſsuum
complerit, voluntatèmque
ſsuam declarauerit; & quamuis nihil aliud adiiciat, perinde haberi debeat, ac
ſsi vincula omnia, conditiones, &
ſsub
ſstitutiones exprimeret,
quæ ad per
ſsectionem
ſsuæ voluntatis, atque perpetuitatem ip
ſsam Maioratus inducendam, nece
ſsſsaria
ſsunt,
ſsic
vt nihil præfatæ di
ſspo
ſsitioni deficiat, nec aliquid vltrà de
ſsiderari debeat, ex Socino
in conſsilio 47. num. ſsexto, &
in conſsilio 57. num. 3. lib. 3. Pari
ſsio
in conſsilio 72. num. 86. lib. 4. quos in alio ca
ſsu cum iudicio expendit
Molina
de HiſpanorũHiſpanorum primogeniis, lib. 1. cap. 2. num. 13. & 14. & eodem lib. cap. 3. num. 5. in fine, rectè dicit, Didaci Simancæ
ſsuperiorem
ſsententiam,
ſse nullo
modo probare po
ſsſse; non tamen re
ſspondet ad fundamentum prædictum: & cum eodem Molina, Mieres, &
aliis Authoribus, Ioannes Vincentius Honded.
in conſsilio 45. num. 9. & 10. & in conſsilio 46. num. 21. 22. &
23. lib. 2. vbi dicit, quòd in
ſstituens primogenituram,
* intelligitur expre
ſsſsi
ſsſse omnia, quæ
ſsunt illius propria,
& naturalia, et
ſsi illa non expre
ſsſserit, quia actus quilibet
præ
ſsumitur ge
ſstus
ſsecundùm
ſsuam naturam, à qua recipit interpretationem,
l. quæro, §. inter locatorem, vbi
Bartolus
num. 1. ff. locati. Alciatus
regula tertia, præſsumptione 32. num. 1. Menochius
lib. tertio, præſsumptione 88. & lib. ſsexto præſsumptione 10. & quòd te
ſstator in
ſstituens
Maioratum, cen
ſseturillum facere
ſsecundùm leges, aut
con
ſsuetudinem
ſsuæ patriæ, & alia
ſsimilia, vt
ibi videri
poterit: Noui
ſsſsimè Bla
ſsius Flores Diaz de Mena
variarum quæſst. lib. 1. cap. 18. num. 19. vbi cum aliis multis,
quos
ibi refert, probauit, Maioratum ex coniecturis induci, atque ex
ſsola dictione
Maioratus, ſsine aliis vocationibus, &
num. 32. vbi re
ſsoluit, quòd
ſsi te
ſstator cùm
onere anniuer
ſsarij, aut memoriæ perpetuæ, profe
ſsſsus
e
ſst
ſse velle facere Maioratum, etiam
ſsi nec
ſsub
ſstitutiones, nec vocationes faciat, inducitur Maioratus perpe|
tuus inter omnes de familia, & regulari debet regulis
Maioratus. Et hactenus de primo ca
ſsu.
Secundus ca
ſsus
ſsit, cùm in
ſstituens Maioratum,
ſsic
* dixerit:
Ex bonis meis Maioratum facio, ſsine
volo quòd
bona mea iure Maioratus deferantur, nec di
ſstinctè atque
explicitè
ſsucce
ſsſsionis ordinem designauit, familiam
tamen
ſsuam vocauit, aut in fauorem familiæ
ſsuæ Maioratum in
ſstituere profe
ſsſsus e
ſst: quo ca
ſsu perpetuum
Maioratum induci, & bonorum vincula perpetuò durare, atque ex Regni
ſsucce
ſsſsione, ex generali con
ſsuetudine, ac veri
ſsimili te
ſstatoris voluntate, intelligi debere ordinem legitimæ
ſsucce
ſsſsionis e
ſsſse
ſseruandum, vt
certum tradit Didacus Simancas
de primogenitis Hiſspaniæ, lib. 1. cap. vigeſsimo quarto, fol. 23. & 24. qui dumtaxat mouetur ad
ſsic dicendum ex communi Doctorum
re
ſsolutione in §.
Diui, l. filiusfamilias, ff. de legatis 1. cùm po
ſsſset etiam atque ex aliis re
ſsolutionem
ſsuam iuuare, maximè ex textu
in l. cùm ita legatur, §. in fideicommiſsſso, ff. delegatis 2. vbi ad fideicommi
ſsſsum
relictũrelictum
* familiæ, omnes de familia admittuntur, tam nominati,
quàm non nominati, & valere fideicommi
ſsſsum pro
certo
ſsupponitur, &
in l. peto §. fratre, in verſsiculo, quid
ergo, ff. eodem titulo, vbi Papinianus Iurecon
ſsultus eleganter aduertit, proximum quemque primo loco inuitatum videri, & ibi Glo
ſsſsa,
verbo, proximus, iura
ſsimilia allegat; ex textu etiam in
l. finali, cap. de verborum
ſsignificatione, vbi in fideicommi
ſsſso relicto familiæ,
ſsuc
*cedendum e
ſsſse dicitur
ſsecundùm ordinem
ſsucce
ſsſsionis
ab inte
ſstato, atque ex his, quæ in propo
ſsito eorum iurium ob
ſseruarunt Doctores ibi communiter, Barbacia
conſsilio 14. columna 2. lib. 3. Za
ſsius
in conſsilio 36. lib. 2. Paulus Pari
ſsius
in conſsilio 30. &
in conſsilio 36. & 37. lib. 2. Couar.
practicarum cap. 38. num. 2. in verſsiculo,
idcircò pro Socini ſsententia, Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 9. num. 7. Cephalus
in conſsilio 313. num. 45. lib. 3. Pancirolus
in conſsilio 152. num. 6. Decianus
in conſsilio 1. num. 344. volum. 1. Hieronymus Gabriel
in conſsilio 86. num. 3. lib. 1. Ioannes Vincentius
Honded.
in conſsilio 70. num. 23. volum. 1. & in infinitum; nam verbum
Familiæ, collectiuum e
ſst, vt ob
ſser
*uant communiter Doctores
in l. Gallus, §. quidam rectè,
ff. de liberis & poſsthumis, vbi Galiaula
num. 24. Rubeus
num. 49. & cum Socino, Cephalo, & aliis Petrus
Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 175. fol. mihi 77. agnato
ſsque, & cognatos omnes compre
*hendit, vt multis aliis relatis notarunt Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 3. cap. 4. num. 9. Vela
ſsquez
de Auendanno
in l. 40. Tauri, gloſsſsa 9. num. 16. Idcircò omnes de familia
ſsuccedere debent gradatim perpetuò,
* ac per fideicommi
ſsſsum, non per vulgarem
ſsub
ſstitutionem, vt in Maioratu loquens ob
ſseruauit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 6. num. 14. & 15. vbi
in id retulit Cumanum, Socinum. & alios, & vltra
relatos
ibi, comprobatur optimè hæc doctrina authoritate eorum, quæ re
ſsoluunt Couarruuias
practicarum
cap. 38. num. 4. per
totum. Cephalus
in conſsilio. 646. num. 2. & ſsequentibus, volum. 5. &
in conſsilio 353. num. 28. & pluribus ſsequentibus, volum. tertio, Menochius
in conſsilio 85. num. 77. & pluribus ſsequentibus
lib. 1. Ruinus
in conſsilio. 52. num. 5. & num. 8. volum. 2. Angui
ſsſsola
in conſsilio 38. num. 5. & multis ſsequentibus,
lib. 6. Vegius
in conſsilio 62. num. 63. &
in conſsilio vltimo,
num. 487. & ſsequent. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. ex num. 147. cum multis ſsequentibus, fol. mihi 71.
Et procedit ca
ſsus prædictus etiam in fortioribus terminis, nempe cùm te
ſstator relinquit bona propriæ agnationi, cognationi,
ſseu familiæ, & talia verba profert, quæ videantur tractum
ſsucce
ſsſsiuum denotare, &
*
ſsic ad primogenituræ ordinem referantur; ex his namque verbis Maioratus perpetuus in
ſstitutus cen
ſsebitur,
et
ſsi verbo
Maioratus v
ſsus non fuerit, ex Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 23. qui tamen
non refert Simancam, nec tangit aliquid ex
ſsuperius dictis pro eo autem expre
ſsſsim faciunt re
ſsoluta per Decianum
in conſsilio 1. ex num. 266. cum multis ſsequentibus, lib. 1. Iacobum Mandellum de Alba
in conſsilio 483. num. 4. Hyppol. Riminald.
in conſsilio 279. â principio,
lib. 3. &
in conſsilio 482. num. 34. lib. 5. &
in conſsilio 739. num. 53. & ſsequentibus, lib. 7.
Procedit etiam,
ſsi in
ſstituens Maioratum, qui certum
*
ſsucce
ſsſsionis ordinem non de
ſsignauit, vt dictum e
ſst,
cõſanguineosconsanguineos, aut coniunctos
ſsuos vocauerit, aut ex bonis
ſsuis profiteatur Maioratum in
ſstituere, in fauorem
ſsuorum con
ſsanguineorum, aut coniunctorum, ex re
ſsolutis per Rolandum
in conſsilio 70. num. 24. volumine 3. Socinum
in conſsilio 57. num. 6. volumine 1. ſsunt enim
hæc nomina collectiua, vt probat Petrus Antonius de
* Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 178. & num. 183.
*
ſsic dicta, quia de
ſsua natura apta
ſsunt comprehendere
plures, & diuer
ſsas per
ſsonas in pluribus, & diuer
ſsis gradibus exi
ſstentes. Ruinus
in conſsilio 159. num. 14. volumine. 2. Cephalus
in conſsilio 353. num. 3. volumine. 3. Vegius
in conſsilio vltimo, num. 126. Angui
ſsſsola
in conſsilio 38. in principio, lib. 6.
Tertius ca
ſsus
ſsit, quoties de forma in
ſstitutionis
* Maioratus dubitatur, itaut non appareat, an in
ſstitutor
perpetuum Maioratum efficere voluerit, iliumque perpetuò, atque in infinitum durare, an verò ad certas
per
ſsonas, vel ad certos gradus
ſsucce
ſsſsionem retulerit,
aut re
ſstrinxerit,
ſsiue
ſsuccedendi ordinem qualiter de
ſsignauerit, aliter non con
ſstat: cuius rei exemplum poni
po
ſsſset in Maioratu, de cuius origine, & in
ſstitutione
non apparet per
ſscripturam,
ſsed per immemorialis præ
ſscriptionis probationem tantùm, iuxta deci
ſsionem
leg. 41. Tauri, quæ hodie e
ſst
l. 1. titulo. 7. de los mayorazgos, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ; vbi plenè decla
*rant Antonius Gomezius, Vela
ſsquez de Auendanno,
Ioan. Matienzus, & Alphon
ſsus Azeuedius, Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 6. per totum, &
cap. 8. ex num. 1. Couarr.
in regula, poſsſseſsſsor, de regulis
iuris, lib. 6. 2. part. §. tertio. Mieres
de maioratu, part. 4. quæſst. 20. per totam. Burgos de Paz iunior
ciuilium,
quæſst. 2. ex num. 19. cum ſsequentibus, & quæſst. 4. per
totãtotam, Ioannes Gar
ſsia
de expenſsis, & meliorationibus, cap. 9. ex num. 9. cum pluribus ſsequentibus, Ioannes Guttierrez
practicarum, lib. 2. quæſst. 73. & lib. 3. quæſst. 62. qui
ſsunt addendi ad
dict. l. 41. Tauri, & quidem in hoc ca
ſsu,
ſsicut in
ſsuperioribus, perpetuum Maioratum iudicari debere inter de
ſscendentes, & tran
ſsuer
ſsales, & perpetuò inter eos duraturum, ac inter omnes, qui ex genere, aut ex familia in
ſstitutoris fuerint,
ſsecurè dici pote
ſst:
ſsic vt in eo
ſsuccedendum
ſsit eo ordine, atque
ſsuccedendi formâ, quâ
ſsuccedi
ſsolet regulariter in Maioratibus perpetuis
ſsecundùm ius commune, & iuxta con
ſsuetudinem Regni, de qua
in l. 2. titulo. 15. partit. 2.
* vbi probatur, quòd in
ſsucce
ſsſsione Regni, in infinitum
admittuntur de
ſscendentes, & in defectum eorum tran
ſsuer
ſsales, eo quòd non con
ſstat de vocationibus limitatis,
prout non con
ſstat in ca
ſsu à nobis propo
ſsito, &
ſsic: dicta
* lex optimè facit pro re
ſsolutione huius quæ
ſstionis facit
etiam; nam, vt diximus
ſsuprà, de natura Maioratus
cuiu
ſslibet e
ſst, quòd debeat e
ſsſse perpetuus, & ita iudicare
* debemus, quando aliud non apparet, nec repugnat, vt
in no
ſstro ca
ſsu, vt ex Baldo, & Decio notauit Gregorius Lopez
in l. 2. titulo, 15. partita. 2. verbo,
el mas
propinquo pariente, 1. quæſst. in fine. Didacus dei Ca
ſstillo
in l. 27. Tauri, in verbo, para
ſsiempre,
& in l. 46. in
verbo,
todas, & omnis actus cen
ſseri debet potiùs per
*petuus, quàm temporalis,
l. ſsufficit. ff. de condictione indebiti, cap. cùm veniſsſsent, de inſstitutionibus, cum adductis per Burgos de Paz
dict. quæſst. 2. num. 101. fol. 72. & ita hanc
ſsententiam in ca
ſsu prædicto amplectitur
Didacus de Simancas
de primogenitis Hiſspaniæ, lib. 1. dict. cap. 24. fol. 23. & verè quidem, atque iuxta rationem iuris
ſsic affirmat, quamuis nullo modo comprobet eam; nam
ſsi Maioratum ex immemoriali præ
ſscriptione admittimus, quod
in dict. l. 41. Tauri expre
ſsſsè |
fuit
ſstatutum: nece
ſsſsariò etiam, & perpetuum eum iudicare debemus, cùm Maioratui tali, ex mente eius legis, omnia conueniant, & tribui debeant, quæ aliis
Maioratibus, de quorum origine, & in
ſstitutione apparet, propriè conueniunt, vt omnes
ſsentiunt apertè, qui
legemillam explicarunt atque ex relatis
ſsupra, num. 34. euidenter colligitur, item ex his, quæ multùm ad propo
ſsitum adducit Salazar
de vſsu, & conſsuet. cap. 2. ex
num. 26. v
ſsque ad
num. 28.
Quartus ca
ſsus
ſsit, cùm in
ſstitutor Maioratûs, vocato
* filio, vel alio con
ſsanguineo tran
ſsuer
ſsali, aut etiam extraneo, dixit
ſse in
ſstituere Maioratum ex bonis
ſsuis,
ſsiue
omnia bona
ſsua, vel aliquam partem eorum, proprio
te
ſstamento, vel donatione in aliquem detulerit, ita
quòd ea obtineat, & habeat titulo, & iure Maioratus: in qua
ſspecie, etiam
ſsi in
ſstitutor ip
ſse alias conditiones,
aut
ſsub
ſstitutiones non adiecerit, dicendum e
ſst, Maioratum e
ſsſse perpetuum, itaut vno deficiente, alius in eius
locum in infinitum admittatur iuxta iuris communis
di
ſspo
ſsitionem, & ordinem
ſsuccedendi ab inte
ſstato, quod
rationibus, aut te
ſstimoniis comprobare nece
ſsſse non e
ſst,
cùm id præ
ſstent exacti
ſsſsimè Couarruuias
variarum reſsolutionum, lib. 3. cap. 5. num. 2. vbi refert Petrum de
Peralta, Emmanuelem Co
ſstam, D. Antonium de Padilla, Tellum Fernandez, & alios idem tenentes, &
vltra eum Burgos de Paz
conſsilio 2. num. 75. & conſsilio 44. num. 5. & Burgos de Paz iuniorem
quæſst. 2. per
totam, vbi ponit quæ
ſstionem, cùm quis dicit
ſse facere
Maioratum in fauorem talis filij de talibus bonis, nihil
plus adiecto & lati
ſsſsimè arguit in contrarium à
num. 1. v
ſsque ad
num. 66. & tandem
num. 67. hanc partem veriorem credit, & multis fundamentis comprobat eam
Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, num. 59. & num. 64. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. ferè
per totum, &
cap. 5. num. 20. & 21. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 2. cap. 3. §. 3. num. 6. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 48. num. 22. & 4. part.
quæſst. 14. num. 16. & vide
in initio 2. part. num. 15. &
tribus ſsequentibus, vbi multa congerit, quæ non mediocriter iuuant re
ſsolutionem prædictam, quam
ſsequitur
etiam Ioannes Matienzus
in l. 1. titulo. 7. gloſsſsa 7. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Azeuedius
in rubrica eiuſsdem tituli 7. num. 3. vbi expre
ſsſsim adnotauit, in pro
*po
ſsito ca
ſsu durare debere Maioratum
ſsic in
ſstitutum in
perpetuum, ita vt ma
ſsculi, & fœminæ de
ſscendentes, &
tran
ſsuer
ſsales admitti debeant in infinitum,
ſseruatâ
tamẽtamen gradûs &
ſsexûs prærogatiua.
Nec vrget in contrarium Gregorij Lopez doctrina,
* quam contra i
ſstum ca
ſsum nullus Scribentium omnium
expendit
in l. 2. titulo 13. partita 2. in verbo, maioria,
quæſst. 5. incipit,
Item pone quòd quis habens filios, vbi
videtur velle, quòd Maioratus in
ſstitutus formâ prædictâ, dumtaxat durare debear inter de
ſscendentes ip
ſsius
in
ſstitutoris, non autem inter fratres eiu
ſsdem, & alios
tran
ſsuer
ſsales, ni
ſsi fortè con
ſstaret ex aliquibus, quòd in
ſstituens maioriam, voluit illam e
ſsſse perpetuam, & ponit ca
ſsum, cùm habens filios, fecit maioriam, dicens
quòd volebat bona
ſsua e
ſsſse bona maioriæ ex facultate
quam habebat, & forte morte præuentus, non aliter
ordinauit circa perpetuam
ſsucce
ſsſsionem maioriæ,
ſsed
tantùm reliquit illam filio maiori; qui ca
ſsus omninò
ſsimilis e
ſst propo
ſsito
ſsuprà, num. 29. & tamen in eo, vt
vidi
ſsti, verbum,
Maioratus, ſsufficere, nec alia requiri
ex quibus con
ſstare po
ſsſsit, quòd in
ſstituens voluit maioriam e
ſsſse perpetuam, omnes
ſsuperiùs relati affirmant, &
rectiùs quidem: quoniam negari non pote
ſst, quin verbum
Maioratus ſsic adiectum perpetuum, & in infinitum duraturam
ſsucce
ſsſsionem o
ſstendat: Quod ex Authoribus relatis
ſsuprà, & Burgos de Paz
ciuilium, d.
quæſst. 2. ex num. 68. & multis ſsequentibus, v
ſsque
ad
num. 122. con
ſstat apertè. Item etiam & vltra omnes,
quia in ca
ſsu, quem proponit Gregorius Lopez, nulla
poterit con
ſstitui ratio, ex qua elici po
ſsſsit, duraturum
Maioratum inter omnes de
ſscendentes in
ſstitutoris, & nõ inter tran
ſsuer
ſsales; nam aut ex vi, & natura verbi
maioriæ, deberet Maioratus in omnes tran
ſsire in infinitum,
qui ex genere, aut familia in
ſstitutoris
ſsunt: aut
ſsi verum
e
ſsſset A
ſsſsumptum Gregorij Lopez, nec etiam de
ſscendentes, admitti deberent, qui ad
ſsucce
ſsſsionem non magis reperiuntur vocati, quàm tran
ſsuer
ſsales,
ſsed in per
ſsona filij
ſspecialiter nominati finiri deberet, quod menti
in
ſstitutoris, & naturæ Maioratûs valdè repugnat; &
denique verba illa, quòd volebat, vt bona
ſsua e
ſsſsent
bona maioriæ, nec debitum finem operarentur, nec
iuxta intentionem te
ſstatoris acciperentur. Quocirca
Gregorij
ſsententia non placet, & contrarium ex dictis
Authoribus libentiùs probamus, ac quemcunque probaturum credimus, qui rem hanc maturè & cum iudicio in
ſspexerit: extenditurque ca
ſsus prædictus, de quo
ſsuprà, ex num. 39. vt procedat, non
ſsolùm
ſsi Maioratûs
* mentio fiat,
ſsed etiam
ſsi vinculi mentio facta
ſsit vt
idẽidem ius ob
ſseruari debeat, quoties vocato aliquo, vt
ſsuprà diximus, bona vinculantur, aut ea lege in aliquem deferuntur, vt ea obtineat, & habeat vinculata, aut iure,
& ratione vinculi po
ſsſsideat illa, cùm Maioratus, &
* vinculum de con
ſsuetudine, & communi v
ſsu loquendi
idem
ſsignificent, & leges loquentes de Maioratu, pariter procedant in vinculo, vt latè comprobans o
ſstendit
Mieres
de maioratu, in initio 1. part. num. 4. per totum,
& tribus ſsequentibus. Angulus
ad leges meliorationum.
l. 11. gloſsſsa 5. num. 2. fol. 215. vbi refert alios, &
ſsequitur Azeued.
in rubrica tituli 7. lib. quinti nouæ collectionis
Regiæ, num. 6. in fine, vbi dicit expre
ſsſse, quòd in contingentia facti con
ſsuluit in quadam donatione per contractum inter viuos facta vni filio per partem Tertij, &
Quinti bonorum ex cau
ſsa dotis per viam vinculi, nihil
ampliùs adiiciendo, quòd cen
ſsebatur perpetuum vinculum illud, vt regularetur tanquam bona Maioratus.
Quæ re
ſsolutio iuuari pote
ſst ex his, quæ
numeris præcedentibus adnotauimus.
Quintus ca
ſsus
ſsit, quoties di
ſspo
ſsitio ita concepta e
ſst,
* vt nomen
Vinculi, aut
Maioratus non contineat: quod
frequenter contingere
ſsolet. vbi di
ſsponens
ſsequutus
legũlegum Regiarum ordinationem, Tertij, & Quinti bonorum
meliorationem facit: tunc enim quantumcunque
ſsit
adiecta alienationis prohibitio, ac etiam verba adiiciantur, quæ perpetuitatem denotare videantur;
ſsi tamen
vocationes ad de
ſscendentes primò nominatorum re
ſstringantur, Maioratus perpetuus non erit, vtputà
ſsi
pater meliorationem Tertij & Quinti bonorum
ſsuorum
faciat, & vocauerit talem filium, & de
ſscendentes eius,
& in defectum eorum alium filium, eius de
ſscendentes,
& his deficientibus alterum filium, & de
ſscendentes eius,
& bona perpetuò alienari prohibuerit, aut perpetuò durare,
ſsiue con
ſseruari velle declarauerit,
Vinculi tamen,
aut
Maioratus verbum non adiecerit: tunc enim, vt dictum e
ſst, nec perpetuus Maioratus erit, nec etiam prohibitio durabit perpetuò,
ſsed inter vocatos tantùm, &
eorum de
ſscendentes durare debebit, & con
ſsequenter
in vltimo de
ſscendente bona manebunt libera, & alienabilia, ad quod e
ſst text.
ſsingularis, qui quotidie allegatur
ad hoc in
l. qui ſsolidum, §. prædium, ff. de legatis ſsecundo, vbi pater iure fideicomi
ſsſsi filiis
ſsuis prædium reliquit,
& eius alienationem extra familiam prohibuit: & dicit
text, quòd non ob
ſstante fideicommi
ſsſso, & alienationis
prohibitione,
ſsupremus ex liberis, cui factum fuit fideicommi
ſsſsum, & alienatio inhibita, poterit in eo in
ſstituere hæredem etiam extraneum, ad idem e
ſst text.
in l.
cùm pater, §. libertis, in fine, ff. de legatis 2. l. pater filium, §. fundum Titianum, ff. de legatis tertiò, l. 2. cap.
quando dies legati cedat, per quem textum dixit Baldus
ibidem, quòd in re fideicommi
ſsſso
ſsubiecta, vltimo loco
*
ſsuccedens
ſsuccedit liberè, & tran
ſsmittit ad
quemcunq;quemcunque
hæredem vniuer
ſsalem, vel particularem bona fideicommi
ſsſsi,
l. Mutianæ, in fine, ff. de condit. & demonſstrat. &
cum aliis plenè adnotarunt Ia
ſson
in l. filius familias, §.
Diui, in 2. lectura, num. 82. ff. de legatis 1. Decius
in
conſsilio 182. num. 1. Ca
ſstren
ſsis
in conſsilio 1. lib. 2. & |
meliùs
in conſsilio. 453. lib. 2. Ia
ſson
in conſsilio 4. In præſsenti, num. 2. lib. 1. Angelus
in conſsilio 169. Rolandus
in conſsilio 25. Viſso, num. 19. lib. 1. Mieres
de maioratu, 4. part. quæſst. 29. num. 1. & alij permulti in vnum conge
ſsti per Bla
ſsium Flores de Mena
in addit. ad deciſionẽdecisionem 193. Gamæ, part. 2. qui præfatæ re
ſsolutionis rationes
plures a
ſsſsignant; earum autem præcipua e
ſst, quòd ce
ſsſsante cau
ſsa prohibitionis factæ propter filios, & de
ſscendentes, ce
ſsſsare etiam debet prohibitio ip
ſsa, & quia cùm
vltimus de familia alienat, nullus remanet, qui petere
po
ſsſsit; & vbi nullus læditur in alienatione, expirat
prohibitio
l. hoc edicto, §. ſsi quis alienauerit, ff. de alienatione iudicij mutandi cauſsa facta, l. ſsequitur, §. Labeo,
ff. de vſsucapionibus, cap. 1. §. & quia, verſsiculo, cùm verò qui feudum dare poſsſsit, cap. 1. §. filia, de ſsucceſsſsione
fendi. l. 7. titulo. 26. partita quarta, in fine.
Prætereà & probatur eadem re
ſsolutio ex text.
in
Authent. de reſstitutione fideicommiſsſsi, §. nos igitur, collatione. 9. ex quo communiter adnotare
ſsolent Doctores in multis locis, alienationis prohibitionem vltra
* per
ſsonas nominatas extendi non po
ſsſse, vt cum infinitis
tradiderunt Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, num. 64. in principio. Molina
di Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. num. 11. & 12. Burgos de Paz iunior
ciuilium,
quæſst. 2. num. 53. & num. 60. Bolognetus
in conſsilio 15. num. 33. & ſsequentibus. Natta
in conſsil. 470. num. ſsexto. Cephalus
in conſsilio 330. num. 72. & ſsequentibus, volum.
tertio. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst.
quinta, num. 56. fol. 55. & quamuis alienationis prohi
*bitio, quando con
ſstat de voluntate te
ſstatoris expre
ſsſsa,
vel ex coniecturis legitimis deducta, extra per
ſsonas nominatas, & vltra quartum gradum, atque in infinitum
extendi, & perpetua iudicati debeat, vt plenè probarunt
Couarruu:
reſsolutionum, lib. 3. cap. 5. num. quarto. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. quarto,
num. 30. & num. 36. in fine. Burgos de Paz
d. quæſst. 2. num. 61. & num. 86. & vltra relatos ab eis, Ruinus
in
conſsilio 147. num. 10. in fine, & numeris ſsequentibus, volum. 2. Achill. Pedrocha
in tractatu de adipiſscenda poſsſseſsſsione, num. 192. & pluribus ſsequentibus, Vegius
in cõſilioconsilio vltimo, num. 368. in fine, & num. ſsequent. & num. 490. & ſsequentibus. Hyppolit. Riminal.
in conſsilio 279. num. 85. & ſsequentibus, & in conſsilio 313. ex num. 81. cum ſsequentibus, lib. tertio. Petrus Antonius de Petra
de
fideicommiſsſsis, quæſst. 2. ex num. 12. v
ſsque ad
num. 22. fol. 25. tamen in ca
ſsu propo
ſsito non pote
ſst id obtinere,
quippe cùm te
ſstator ip
ſse ad nominatos, & eorum de
ſscendentes
ſse re
ſstrinxerit, nec verbum
Vinculi, aut
Maioratus adiecerit, ex quo perpetui Maioratûs coniectura
deprehendi po
ſsſsit, & quamuis bona perpetuò alienari
prohibuerit, aut talia verba protulerit, quòd perpetui
*tatem denotare videantur, ea tamen alterare non debent naturam di
ſspo
ſsitionis,
ſsed potiùs inter per
ſsonas
tantùm nominatas intelligi fui
ſsſse relata, etiam
ſsi ratio
generalis, aut realis fui
ſsſset adiecta, quæ ad per
ſsonas expre
ſsſsas limitata videtur, ex his, quæ multùm ad propo
ſsitum adnotarunt Rolandus,
in conſsilio 84. num. 11. lib. 1. Alciatus
reſsponſso 98. num. 16. in verſsiculo, Non
obſtãntobstant illa verba in perpetuum, &
reſsponſso. 529. num. 9. & 10. Albanus
in conſsilio 2. Ioannes Cephalus
in conſsilio 17. num. 11. & ſsequentibus, & num. 21. in fine, lib. 1. & in
conſsilio 330. num. 33. lib. 3. Biretta
in conſsilio 55. num. 3. & in conſsilio 63. Hyppol. Riminald.
in conſsilio 117. num. 71. volum. 2. &
in conſsilio 279. num. 63. &
ſsequentibus, & num. 97. volum. 3. &
in conſsilio 371. num. 124. & ſsequentibus volum. 4. vbi cum aliis rectè
* adnotauit, quòd ratio generalis, aut verbum quod
perpetuitatem præ
ſse ferre videtur, ex appo
ſsitione per
ſsonarum
ſsuprà nominatarum, re
ſstringi debet, quando non militat ratio, quæ contrarium
ſsuadeat, vt e
ſst
in ca
ſsu no
ſstro, in quo Vinculi, aut Maioratus mentio
facta non e
ſst; &
ſsic intra per
ſsonas tantùm nominatas
habere debet locum di
ſspo
ſsitio ex prædictis Authoribus, & his, quæ
ſscribit Barbo
ſsa
in l. ſsi conſstante, in principio, num. 103. ad finem, fol. 563. ff. ſsoluto matrimonio: item, quia credendum non e
ſst, quòd
ſsi te
ſstator
Vinculum, aut Maioratum efficere volui
ſsſset, id non ex
*primeret, aut
ſsaltem aliquo modo eius verbi
mentionẽmentionem non faceret; idcircò cùm omi
ſsſsa fuerit, nulla ratione
induci pote
ſst Maioratus perpetuus: quod ita in terminis, ex infinitis à me originaliter, atque attentè prælectis,
ſsolus Azeuedius animaduertit,
in rubrica, tit. 7. de
los maiorazgos lib. quinti, nouæ collectionis Regiæ, num. 7. vbi po
ſstquam
num. 6. in fine, dixerat, in contingenda
facti con
ſsului
ſsſse in quadam donatione per contractum
inter vinos facta vni filio per patrem, Tertij, & Quinti
bonorum ex cau
ſsa dotis per viam vinculi, nihil ampliùs
adiiciendo, quòd cen
ſsebatur perpetuum vinculum,
ſsubdit
ſstatim
num. 70. in fine, verba
ſsequentia:
Sed ſsi mentio verbi Maioratus, vel Vinculi non fieret, etiamſsi vocaretur filius maior, & in eius defectum alter filius eius
maior, nepos inſstitutoris, ita vt bona eſsſsent inalienabilia,
non erit perpetua hæc inſstitutio, ſsed durabit tantùm vſsque
ad nepotem vocatum, ſsecundùm text. in authent, de reſstitutione fideicommiſsſsi, §. nos igitur. Et quamuis crediderint nonnulli in hoc ca
ſsu loquutum Petrum de Peralta
*
in l. ſstatu liberum, §. Stichum, ff. de legatis 2. num. 3. in
verſsic. vnde rectè poteſst inferri, fol. mihi 151. dum dicit,
quòd
ſsi te
ſstator prohibuit alienari fundum extra
deſcẽdentesdescendentes ip
ſsius, etiam quòd dixi
ſsſset, vt perpetuò e
ſsſset
inalienabilis extra de
ſscendentes ip
ſsius, & quòd volebat eundem fundum perpetuò remanere apud eos, po
ſsſset vltimus po
ſsſse
ſsſsor de
ſscendens in quemuis extraneum
illum alienare: tamen in alio ca
ſsu loqui prædictum Authorem,
ſsatis mihi compertum e
ſst ex eo, quòd
ſsuadeat
ſsibi ip
ſsemet procedere id etiam in confectione Maioratuum, & Vinculorum, vbi
ſsimilis clau
ſsula adiicitur,
& intra de
ſscendentes tantùm res alienari perpetuò prohibetur: quod apertè deducitur ex verbis eiu
ſsdem Authoris, quæ
ibidem continentur in margine, vbi in hunc
modum
ſscriptum reliquit:
De eadem re notanda illatio
in materia prohibitionis alienationis, quæ fit aſsſsiduè: præſsertim in confectionibus Maioratuum vniuerſsalium, item & vinculorum (quæ vocant, particularium.) Et
ſsic in fortioribus quidem terminis, vt vides, Maioratus, aut
Vinculi perpetuitatem negauit, nec pertinet ad i
ſstum
ca
ſsum,
ſsed ad ca
ſsum
ſsequentem, ad quem rectè expendit Peraltam Pelaez à Mieres
de maioratu, 4. part.
quæſst. 29. num. 2. in fine, intelligens loquutum eum, vbi
fauore de
ſscendentium bona fuerunt vinculata, & alienari prohibita modo
ſsupra dicto; quod tamen an verum
ſsit, ca
ſsu
ſsequenti videbimus, vt dictum e
ſst.
Neque ob
ſstant
ſsuperiori re
ſsolutioni traditiones Mo
*linæ,
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. quoniam
loquitur Molina eo ca
ſsu, quo additum e
ſst verbum
Maioratus, quod proculdubio multum adiicit perpetuitati
ſsucce
ſsſsionis, e
ſstque maximi effectus, vt
in initio
huius capitis o
ſstendi: cùm verò deficit
Maioratus verbum, nunquam au
ſsus fuit affirmare Molina, quòd fideicommi
ſsſsum, aut di
ſspo
ſsitio per
ſsonas nominatas egredi po
ſsſsit; id enim e
ſsſset directè contra rationem, & deci
ſsionem text.
in l. quæ conditio, ff. de condit. & demonſstrat. & contra communem re
ſsolutionem, quam per
illum text. tenuerunt quamplurimi, quos refert ip
ſse
Molina
eodem lib. 1. cap. 5. num. 37. & 38. Mantica
de
coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 6. titulo. 15. num. 6. & verè præfatus Author
in eodem cap. 4. nullo modo
extat re
ſsolutioni dictæ contrarius, nec etiam dubitat,
an fideicommi
ſsſsum, aut di
ſspo
ſsitio alia vltra per
ſsonas
nominatas extendi po
ſsſsit: voluit tamen con
ſstituere magnam differentiam inter Fideicommi
ſsſsum & Maioratum, quæ
ſsi ex verbo
Maioratus, aut
Hago maiorazgo, perpetua agnationis, aut familiæ, aut generis totius in
infinitum vocatio inducta cen
ſseri debeat,
ſsed ex fideicommi
ſsſso hæ tantùm vocationes, aut
ſsub
ſstitutiones factæ cen
ſseantur, & attendi debeant, quæ à te
ſstatore fuerunt expre
ſsſsæ, vbi aliud manife
ſstè non apparet, & ita
ſsentit Molina
ibidem, num. 13. & num. 17. & num. 20. | in verſsiculo, quæ omnia, & num. 22. & 23. & num. 32. & num. 26. in verſsiculo, nec obſstat.
Non ob
ſstat etiam di
ſspo
ſsitio
l. 27. Tauri, quæ hodie
* e
ſst
l. 11. titulo. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, vbi
ſstatuitur, quòd in melioratione Tertij, in defectum de
ſscendencium, collaterales admittuntur, quamuis
Vinculi, aut
Maioratus verbum adiectum non
ſsit,
ſsed omninò omi
ſsſsum; nam vltra ea, quæ ad explicationem
eius legis pleni
ſsſsimè adnotarunt Antonius Gomezius,
Tellus Fernandez, Ioannes Matienzus, Alphon
ſsus
Azeuedius, Vela
ſsquez de Auendanno, & Angulus
ibidem, idem Auendannus
in l. 40. Tauri. gloſsſsa 1. num. 53. v
ſsque ad
num. 69. & gloſsſsa 15. num. 4. Petrus de Peralta
in l. ſsed duobus, num. 3. de legatis 2. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 1. num. 36. & cap. 11. num. 11. Mieres
de maioratu, in initio 1. part. à num. 11. &
quæſst. 2. num. 13. verſsiculo, in filium, & num. 20. verſsiculo, Ex quibus, & quæſst. 24. num. 14. & quæſst. 16. num. 4. & quæſst. 66. num. 5. & quæſst. 71. num. 11. & 2. part. quæſst. 6. num. 25. & num. 72. in fine, Ioannes
Guttierrez
practicarum, lib. 3. quæſst. 51. & quatuor ſsequentibus, & quæſst. 58. num. 20. in propo
ſsito no
ſstro
cõſtituendumconstituendum e
ſst, quod
in dict. l. 27. Tauri, non di
ſsponitur, nec aliquo modo
ſstatuitur, quòd is, qui filium, aut
de
ſscendentem aliquem meliorauerit, debeat nece
ſsſsariò re
ſstitutionis grauamen apponere in fauorem collateralium deficientibus de
ſscendentibus,
ſsed tantùm dicitur,
quòd prædictum grauamen non po
ſsſsit apponi in fauorem extraneorum, fi
ſsuper
ſsint collaterales;
ſsi tamen in
ſstitutor nolit collaterales vocate, nec extraneos, id efficere pote
ſst nec ab
ſsque expre
ſsſsa vocatione prædicti cen
ſsentur vocati ab ip
ſsa lege, quinimò grauamen
appoſitũappositum in fauorem extranei, quamuis
ſsit nullum,
ſsi aliquis collateralis exi
ſstat, non
ſsequetur inde, pertinere debere meliorationem ad collaterales, ni
ſsi expre
ſssè
ſsint vocati; nec
enim ex eo quòd
ſsint in conditione, videri debent e
ſsſse
in di
ſspo
ſsitione
l. ſsi quis ſsub conditione, ff. ſsi quis omiſsſsa
cauſsa teſstamenti; & quamuis præferantur extraneis, non
tamen vocantur, argumento
l. Lucius, cum
ſsua glo
ſsſsa,
ff. de hæredibus inſstituendis, & eorum, quæ in propo
ſsito
tractiderunt Antonius Gabriel
communium lib. 4. titulo
de fideicommiſsſsis, concluſsione 4. Menochius
lib. 4. præſsumptione 76. Menchaca
de ſsucceſsſsionum progreſsſsu, lib. 1. §. 4. à principio. Mantica
de coniecturis vltimarum volũtatumvoluntatum, lib. 11. titulo. 3. Antonius The
ſsaurus
deciſsione
Pedemontana. 96. atque ita nullum ius datur tran
ſsuer
ſsalibus in
d.l. 27. Tauri, ni
ſsi expre
ſssè vocentur: quia
verbum
poteſst, contentum ibi
Yà falta lo puedan hazer* entre ſsus parientes, non inducit nece
ſsſsitatem,
ſsed voluntatem, vt in
l. non quicquid, ff. de iudiciis, & notatur
per Doctores
in l. Gallus, in principio, ff. de liberis &
poſsthumis, Ia
ſsonem
in l. 4. §. Cato, num. 47. ff. de verbor.
oblig. & in l. 1. num. 3. ff. de iuriſsdictione omnium iudicum, & congerit plura Auiles
cap. 3. prætorum, gloſsſsa,
puedan, & in terminis
dict. 1. Regiæ, 27. aduertit Tellus
Fernandez
ibi, num. 12. & confirmatur ex dictis in
ſsi
*mili per Ancharanum.
in conſsilio 300. vbi ad interpretationem
ſstatuti cuiu
ſsdam excludentis fœminas maritatas, à quocunque dotaras, à patris hæreditate ab inte
ſstato,
ſstantibus agnatis ma
ſsculis, dubitatui
num. 3. an
prædictum
ſstatutum videatur hoc di
ſsponere in fauorem
agnatorum. & con
ſseruare volui
ſsſse ius legitimarum hæreditatum inter eos; & tandem re
ſsoluit, & magi
ſstraliter comprobat verbis
ſsequentibus
eiuſsdem num. intentionem
ſstatuti non fui
ſsſse propter exclu
ſsionem fœminarum,
ſsub
ſstituere inter
ſse inuicem agnatos in hæreditatibus acquirendis ex per
ſsonis agnatorum, nec ius
di
ſsponendi agnatis ei
ſsdem ab
ſstuli
ſsſse, vt ibidem probat
num. 4.
Sextus ca
ſsus
ſsit, quoties quis Maioratum in
ſstituens,
* ad eius
ſsucce
ſsſsionem filium
ſsuum primogenitum, & de
ſscendentes eius vocauit, alias vocationes aliorum filiorum, nec de
ſscendentium adiecit, vel Maioratum in per
ſsona talis filij, ac eius de
ſscendentium in
ſstituit,
ſsiue reliquit talia bona tali filio, & de
ſscendentibus eius, vt
illa iure Maioratû po
ſsſsideant, vel inter filios, & de
ſscendentes eorum, Maioratum in
ſstituit cum vniu
ſscuiu
ſsque
filij, & de
ſscendentium
ſspeciali vocatione; tran
ſsuer
ſsales,
tamen, vel alios nominatim non vocauit, nec de
ſscendentes eorum in omnibus ca
ſsibus prædictis in quibus
dubitatur, an
ſsic in
ſstituens Maiorum, cen
ſseatur velle,
ea bona iure Maioratus dumtaxat con
ſseruari inter illos,
in quorum per
ſsonis Maioratum expre
ſssè in
ſstituit,
ſsiue
expre
ſsſsas vocationes fecit, itaut deficientibus eis, bona
ip
ſsa libera e
ſsſse debeant, po
ſsſsitque vltimo loco vocatus
de illis liberè di
ſsponere; an verò cen
ſsendus
ſsit
perpetuũperpetuum Maioratum in
ſstituere volui
ſsſse, itaut deficientibus filiis
ſspecialiter vocatis, & de
ſscendentibus eorum, ad tran
ſsuer
ſsales in
ſstitutoris, eiu
ſsdem Maioratus
ſsucce
ſsſsio deuoluatur in infinitum, nec finiatur in vltimo de
ſscendenti
vocato. Qua in re eruditi
ſsſsimus Ludouicus Molina
de* Hiſspan. primogen. lib. 1. cap. 4. per totum, eruditè
ſsatis,
& cæteris aliis præ
ſstantiùs
ſse expedit, atque in ea opinione e
ſst, vt con
ſstanter affirmet
num. 12. in
fine, & num.
ſsequent. & num. 31. & ſsequent. & num. 37. 38. 39. &
ſseq. Maioratum iudicari debere perpetuum, ita vt deficientibus nominatis, & de
ſscendentibus ab eis, bona in
vltimo non remaneant libera, nec alienabilia,
ſsed perpetuò, etiam v
ſsque ad mille
ſsimum gradum iure Maioratus po
ſsſsidenda
ſsint, & collateralis ei proximior admittatur, qui ex genere in
ſstitutoris fuerit. Et Molinæ re
ſsolutionem amplectuntur Burgos de Paz iunior
ciuilium, q. 2. ex num. 67. cum multis ſseqq. qui in fortioribus terminis defendit eam, & multis rationibus confirmat Ioan. Matienz. in
l. 1. tit. 7. gloſsſsa 7. n. 4. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ.
Contrariam tamen
ſsententiam imò quòd in ca
ſsibus
* prædictis, Maioratus dumtaxat durare debeat inter filios, & eorum de
ſscendentes, &
ſsic inter eos tantùm, qui
ſspecialiter, aut generaliter
ſsub verbo
deſscendentes, vocati
ſsunt, & in vltimo eorum bona remaneant libera, &
alienabilia, deducitur ex
ſsententia Oldrad.
in conſs. 21. Thema, col. fin. Bologneti
in conſs. 43. Ia
ſsonis
in conſs. 4. n. 2. lib. 1. Decij
in conſs. 95. col. 4. & in conſs. 362. colum. 1. & 2. &
in conſsil. 465. per totum. Crauetæ
in conſsilio 98. Pari
ſsij
in conſsil. 82. Quæris, num. 13. lib. 2. atque
ex Scriptoribus huius Regni magis videntur probare
Petrus de Peralta
in l. 3. §. qui fideicommiſsſsam, num. 55. & 56. ff. de hæredibus inſstituendis, & in
l. ſstatu liberum,
§. Stichum, num. 3. in verſsiculo, vnde rectè, ff. de legatis 2. & in
l. vnum ex familia, §. ſsed ſsi fundum, num. 28. eodem titulo. Rodericus Suarez
in l. quoniam in prioribus, limitatione 2. ad
l. Regiam, num. 15. & 18. in fine. Palacios Rubios
in repetitione cap. per veſstras, notabili. 3. §. 26. num. 20. Burgos de Paz
in conſsil. 34. num. 12. &
ſseq. & num. 34. & 35. Mieres
de maioratu 4. part.
quæſst. 29. per totum: vbi ex multis probat, & generaliter con
ſstituit, quòd vbicunque non
ſsupere
ſst in rerum
natura aliquis de vocatis ad Maioratum, bona remanent
libera, & vltimus Maioratûs po
ſsſse
ſsſsor pote
ſst illa alienare, & hæredem in
ſstituere, quem voluerit. Huic etiam
ſsententiæ adhærere videtur Gregorius Lopez
in l. 2.* titulo. 15. partita 2. in verbo,
el mas propinque pariente, vbi
in principio dixit,
ſspeciale e
ſsſse in Regno, Ducatu,
Marchionatu, vel Comitatu, quòd finitis de
ſscendentibus
ſsuccedant tran
ſsuer
ſsales. Et po
ſstmodùm
ſsubdit in hunc
modum:
In aliis verò Maioriis, vbi ceſsſsat ſsimilis ratio,
ſsæpe deficient, ſsi vocationes deficiant, & bona erum libera,
ſsecundùm quòd tradit Oldradus in conſsil. 21. & iterùm
in 2. colum. in medio, in verſsiculo, vnde ſsi aliquis faceret
Maioriam in filium, in terminis decidit ca
ſsum præ
ſsentem, dicens, quòd
ſsi quis faceret Maioratum in filium,
& eius de
ſscendentes, & in de
ſsectum eorum, in alium
filium, &
ſsic in alios filios, & de
ſscendentes eorum,
ſsi
contingat quòd omnes moriantur, expirabit Maioria,
neque
ſsuccedet frater con
ſstituentis Maioricatum, ni
ſsi
expre
ſssè in
ſstitutor a
ſsſserat
ſse velle Maioriam e
ſsſse perpetuam: idem Gregorius
in l. 3. titulo. 13. partita 6. in | Gloſsſsa magna, incipit,
mugeres, quæſst. 4. vbi dicit, quòd
ni
ſsi con
ſstet volui
ſsſse te
ſstatorem Maioriam e
ſsſse perpetuam, quòd debeat bona in vltimo remanere libera, &
inde e
ſsſse, quòd
ſsi conditor Maioratûs dixerit, quòd in
* eo
ſsuccederent filij ma
ſsculi, & ma
ſsculi de
ſscendentes ex
eis per lineam ma
ſsculinam, ita quòd non veniat ad fæminas, quòd tali ca
ſsu deficientibus ma
ſsculis, fœmina
non
ſsuccedet, ni
ſsi con
ſstaret, te
ſstatorem volui
ſsſse Maioriam e
ſsſse perpetuam, de quo tamen vide Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. 6. n. 44. & part. 4. quæſst. 29. n. 2. Salazar
de vſsu & conſsuetudine, cap. 12. n. 28. iterùm
etiam Gregorius ip
ſse in
l. 10. titu. 26. partita 4. in Gloſsſsa magna, colum. 4. in fine, in eadem videtur permanere
ſsententia.
Vides ergo inter Scriptores omnimodam contrarietatem in caſsu prædicto; nam ex natura, virtute, & affectu verbi Maioratus, perpetuum induci Maioratum vſsque in infinitum, nec ad nominatos tantùm, & eorum
deſscendentes reſstringi, etiamſsi inſstitutor non expreſsſserit ſse velle Maioratum eſsſse perpetuum, vel aliter circa
perpetuitatem ipſsius non prouideat, tenet expreſssè, &
latè fundat Molina loco relato ſsuprà, & omnibus fundamentis ſsatisfacit, quæ pro contraria parte excitari,
aut cogitari poſsſsunt. Cæterùm intra nominatos tantùm,
& eorum deſscendentes durare debere Maioratum, nec
cenſseri vocatos tranſsuerſsales, niſsi teſstator expreſsſserit ſse
velle Maioratum perpetuum conſstituere, apertè tenet.
Gregorius Lopez in locis relatis ſsuprà: at verò nec
ſsufficere, quòd teſstator in inſstitutione dixerit, ſse velle
perpetuam Maioriam facere, ſsiue bona perpetuò alienari prohibuerit, vbi filios tantùm, ac eorum deſscendentes ad ſsucceſsſsionem inuitauit, nec alias vocationes fecerit, quia intelligitur perpetuò, ideſst extantibus deſscendentibus, aut vocatis, & perpetuitas reſstringi debet
ad eos dumtaxat, clarè præſsentiunt Petrus de Paralta vbi
ſsuprà, maximè in dict. §. Stichum, verſsiculo, vnde rectè poteſst inferri, & cæteri cum eo ſsuperiùs relati; nec
differt D. Petrus de Barboſsa in l. ſsi conſstante, 25. in principio, num. 103. ad finem, ff. ſsoluto matrimonio.
Et facit pro illis, quod in iure nouum non e
ſst, vt
* perpetuum
ſsæpe dicatur, quod durat interim, dum aliqui viuunt,
l. 1. vbi notant Glo
ſsſsa, & Doctores
ff. pro
ſsocio. Boërius
deciſsione 158. & præcipuè
num. 12. vbi
multipliciter probat dictionem illam,
ſsemper, in
ſsub
ſsti
*tutionibus re
ſstringi debere ex præcedentibus, &
ſequẽtibussequentibus, vel ex
ſsubiecta materia, vel
ſsi alia quæuis ratio id
ſsuadeat. Socinus
in conſsilio. 67. volum. 1. Pari
ſsius
in conſsilio 37. num. 24. volum 2. Hyppol. Riminald.
in conſsil.
279. num. 64. & ſsequentibus, volum. 3.
Deinde facit, quòd rationes Molinæ vitari po
ſsſsunt,
ſsi con
ſsideremus, quòd ip
ſse in eo præcipuè fundatur in
hac quæ
ſstione, quòd ex coniecturis voluntatis te
ſstatoris nece
ſsſsariò deduci debeat, volui
ſsſse ip
ſsum in
ſstituere
perpetuum Maioratum, & in infinitum duraturum, nam
ex quo v
ſsus e
ſst verbo
Maioratus, eius intentionis fui
ſsſse
videtur, vt bona in familia perpetuò con
ſseruarentur, vt
etiam latè fundat Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 2. ex num. 68. cum multis ſsequentibus, & con
ſseruatio familiæ cùm dari non po
ſsſsit in primis, aut in
ſspecialiter vo
*catis, ni
ſsi per
ſsubrogationem aliorum, vt certum e
ſst, &
latius conprobat Burgos de Paz
in conſsilio 2. num. 76. &
in conſsilio 14. num. 2. planè
ſsequitur, deficientibus de
ſscendentibus, aut
ſspecialiter vocatis, ad collaterales debere tran
ſsitum fieri, quia etiam ip
ſsi familiæ appellatio
*ne continentur,
l. pronunciatio §. familiæ ff. de verb.
ſsign. l. vltima, C. eodem titulo, atque ex voluntate in
ſstitutoris veniunt; nam cùm ip
ſsè Maioratum in
ſstituerit,
(quod negari non pote
ſst) ac per con
ſsequens
ſsucce
ſsſsionem perpetuam e
ſsſse voluerit, credendum e
ſst, quòd ordinauerit omnia, ad perpetuitatem inducendam nece
ſsſsaria, & de quibus di
ſspo
ſsui
ſsſset,
ſsi interrogatus fui
ſsſset,
* aut
ſsi de illis cogita
ſsſset. Ideóque ea omnia velut expre
ſsſsa
cen
ſseri debent, ex celebri doctrina Glo
ſsſsæ in
l. tale pactum, §. finali, ff. de pactis, quam multis exornant Tiraquel.
in l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in
præfatione, num. 55. & 56. Antonius Gabriel
communiũcommunium,
titulo de regulis Iuris, concluſs. 10. Molina
de Hiſspan.
primogen. lib. 1. cap. 4. num. 24. & cap. 13. num. 96. Burgos de Paz
in conſsilio 2. n. 70. & in conſsilio 34. num.
29. & 30. Mieres
de maioratu, 1. part. quæſst. 51. num. 25. ad finem Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum
voluntatũvoluntatum lib. 3. dubitatione 4. ſsolutione 1. num. 77. & 78. cum ſsequentibus, fol. 211. & 212. Mantica
de coniecturis
vltimarum voluntatum, lib. 3. titulo 2. num. 7. & titulo.
19. num. 4. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articulo 11. num. 32. fol. 89. Camillus Gallinius
de verborum ſsignific. lib. 5. cap. 4. à principio, & cap. 5. ex num. 14. cum ſsequentibus & lib. 10. cap. vltimo. num. 21. Aldobrandinus
in conſsilio 29. num. 30. & 31. & in conſsilio 30. ex num. 1. cum ſsequentibus, & num. 44. & 45. Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 35. num. 16. Ioan. Franci
ſscus de Ponte
in conſsil. 40. num. 10. maximè in fideicommi
ſsſsis, in quibus prædominatur verbis
* defuncti voluntas,
l. cùm proponebatur, ff. de legatis 2. l. fideicommiſsſsa, §. hæc verba, ff. de legatis tertiò, l. penultim. §. finali, ff. de legatis 2. Alex.
in conſsilio 100. ſsub num. 5. lib. 4. Zancus
in l. hæredes mei, §. cùm it, ſsub
num. 153. ff. ad Trebellianum. Molina
de Hiſspan. primog. lib. 1. cap. 4. num. 18. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 2. num. 90. Alexand. Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 15. num. 308. Camillus Gallinius
de verbor, ſsignificatione, lib. 1. cap. 21. ex num. 9. cum ſsequentibus folio. 15. atque cùm Maioratus Hi
ſspaniæ in multis æquiparentur illis, vt cum aliis adnotarunt Molina
lib. 1. cap. 1. num. 7. Burgos de Paz iunior
quæſst. 1. num. 23. vocatio collateralium nece
ſsſsariò induci debet
in ca
ſsu prædicto ex tacita voluntate in
ſstitutoris, qui
quamuis de
ſscendentes tantùm ad
ſsucce
ſsſsionem vocaue
*rit, præ
ſsumitur etiam quòd & collaterales vocaret,
ſsi
cogitaret de
ſscendentium lineam extinguendam e
ſsſse,
idque vt perpetuitati Maioratus con
ſsuleret, qua
ſsi antecedens nece
ſsſsarium iuxta naturam Maioratus anteà in
ſstituti, ex regula
l. 2. ff. de iuriſsdictione omnium iudicum, cum vulgatis, & ad hoc tendunt omnia, quæ latiùs,
& diffusè in comprobationem
ſsuæ
ſsententiæ adducit
Molina
lib. 1. dict. cap. 4. ex num. 13. v
ſsque ad
num. 23. quæ tamen, vt dixi, vitari po
ſsſsunt nonnullis con
ſside
*ratis,
ſsed ex eo præcipuè quòd coniectura principalior
inducta per Molinam ex præ
ſsumpta mente Maioratum
in
ſstituentis, videtur quòd ce
ſsſsare debeat per expre
ſsſsam
ip
ſsius di
ſspo
ſsitionem, quæ ad certas per
ſsonas, aut vocationes fuit re
ſstricta; nam et
ſsi in fideicommi
ſsſsis, &
maioratibus ex coniecturis indici po
ſsſsit voluntas, illa
*que ob
ſseruari debeat, modò vrgentes, & nece
ſsſsariæ coniecturæ interueniant ex Pari
ſsio
in conſsilio 41. num.
37. lib. 3. Cephalo
in conſsilio 46. num. 19. lib. 1. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, lib. 11. titulo.
14. num. quinto. Deciano
in conſsilio 46. num. 19. volum. 1. & in conſsilio 1. num. 42. verſsiculo, non obſstat etiam. v
ſsque
ad
num. 58. volum. 2. & cum multis noui
ſsſsimè Bla
ſsius
Flores Diaz de Mena
variarum quæſst. lib. 1. cap. 18. num. 19. Id enim, quod ex coniecturis legitimis indu
*citur, et
ſsi verbis expre
ſsſsum non fuerit, euidentem inducit voluntatem, & expre
ſsſsum videtur,
l. licet Imperator, ff. de legatis 1. l. Diuus, ff. de in integrum reſstitutione. Decius
in conſsilio 584. num. 2. Socinus
in conſsilio 6. num. 9. lib. 3. Pari
ſsius
in conſsilio 35. num. 12. cum
ſsequent. lib. 3. Simon de Prætis
de interpretatione vltimarum volunt, lib. 2. interpret. 1. ſsolutione. 5. à num. 13. cum ſseq. fol. 153. Molina
de Hiſspan. primogen. lib. 3. cap. 4. à num. 38. Mieres,
de maioratu, in initio 2. part.
num. 3. & num. 6. cum ſsequentibus Mantica
de coniecturis vltimar. voluntatum, lib. 3. titulo. 3. num. 10. Antonio The
ſsauro
deciſsio. Pedemontana 188. num. 2. & ſsequentibus, & deciſsione 248. num. 3. Ioanne Vincentio
Honded.
in conſsilio 69. num. 7. 8. & 9. lib. 1. Tamen
* per voluntatem expre
ſsſsam, à coniecturis nece
ſsſsariò recedendum e
ſst,
l. cum ex filio, §. filio impuberi, ff. de vul|gar. & pupil. ſsubſstit. vbi notant Doctores. Ia
ſson
in l.
1. §. ſsi quis ita num. 16. ff. de verb. oblig. quia nulla con
*iectura adeò efficax e
ſsſse pote
ſst, vt
ſsit potentior voluntate expre
ſsſsa, quæ facit, vt coniecturis locus non
ſsit,
l. continuus, §. cùm ita, ff. de verbor, obligat. l. Labeo, ff.
de ſsupellectile legata, l. ille, aut ille, §. cum in verbis, ff. de
legatis, & plenè confirmant Mantica
de coniect. vltim.
voluntatum, lib. 1. titulo 1. num. 1. & lib. 12. titulo. 17. n. 2. & 3. & lib. 3. titul. 4. num. 1. & ſsequentibus. Achilles Pedrocha
in con. 36. num. 192. & num. 311. Petrus
Magdalen.
de num. teſstium in teſstamentis requiſsito, 1. part. cap. 6. num. 30. & cap. 16. num. 126. Ioann. Vincent. Honded.
in conſs. 78. num. 40. lib. 1. Sed in propo
ſsita
ſspecie videtur ade
ſsſse expre
ſsſsa voluntas, quæ ex
ſspecialibus vocationibus deducitur; &
ſsic ce
ſsſsare debet
coniectura ex verbo
Maioratus, aut in
ſstitutione
eiuſdẽeiusdem deducta, vtpote cùm coniecturæ voluntatis
ſsumi
debeãtdebeant
ex eo, quod e
ſst expre
ſsſsum in te
ſstamento, & non aliter
* Bald.
in l. 1. C. de his qui ante apertas tabulas. Decius
in conſsilio 397. num. 6. Socin. iunior
in conſsilio 117. num. 33. lib. 1. quos adducit Ioan. Vincen. Handed.
in
conſsilio 60. num. 51. volum. 1.
Nihilominùs tamen in hoc dubio Ludouici Molinæ
*
ſsententiam
ſsecuriorem, & veriorem puto: et
ſsi ca
ſsus
occurreret, libentiùs
ſsecundùm eam con
ſsulerem, & iudicarem, credens in propo
ſsitis ca
ſsibus fortiùs vrgere
eiu
ſsdem Authoris fundamenta, & rationes, illi
ſsque
maturè perpen
ſsis, de facili re
ſsponderi po
ſsſse his, quæ
numeris præcedentibus in contrarium adnotaueram, &
verè negari non po
ſsſse, quin vel vno tantùm verbo omnibus
ſsit
ſsatisfactum, ex dictis
ſsuprà; item ex eo, quòd
in dictis ca
ſsibus, adeò clarè voluntas te
ſstatoris deprehendi valet, vt expre
ſsſsa illa iudicari debeat; nam ex
quo te
ſstator expre
ſssè dixit,
ſse facere Maioratum, &
con
ſsequenter velle, vt bona perpetuò con
ſseruentur in
ſsua familia, quòd e
ſst credendum ex
ſsola prolatione
verbi
Maioratus, et
ſsi aliter de con
ſseruatione non
ſsit
cautum, iuxta ea, quæ dicebam
ſsuprà, in initio huius capitis, & con
ſsiderata in propo
ſsito per Burgos de Pax iuniorem
ciuilium, quæſst. 22. num. 69. & ſseq. ſstandum
e
ſst huic voluntati, et
ſsi vocationes deficiant, cùm tamen
* voluntas non deficiat, eaque ex his colligatur, quæ in
te
ſstamento expre
ſsſsa
ſsunt, & idcircò ad perpetuitatem
inducendam ita
ſsufficiens e
ſsſse debeat,
ſsicut
ſsi nominatim, aut
ſspecialiter expre
ſsſsa fui
ſsſset, & plures aliæ vocationes e
ſsſsent factæ, iuxta ea, quæ
ſscrip
ſserunt Hieronymus Gabriel
in conſsilio. 111. num. 3. lib. 1. Socinus iunior
in conſsilio. 111. num. 26. lib. 1. & cum Rolando, &
aliis Ioannes Vincentius Honded.
in conſsilio 69. num. 10. & 11. lib. 1. & ad hæc reduci debent quæ adnotauit in
propo
ſsito Molina ip
ſse
dict. cap. 4. lib. 1. num. 28. Burgos de Paz
dict. quæſst. 2. num. 91. & ſsequentibus. Nec
pote
ſst deduci concludens coniectura ex eo tantùm, quòd
certæ quædam, aut
ſspeciales vocationes factæ fuerint: cùm in contrarium fortius, & magis vrgeat coniectura
alia, quæ ab in
ſstitutione Maioratus, & perpetuitate ip
ſsius deduci debet; vbi verò de con
ſseruatione bonorum
in familia, aut in agnatione expre
ſssè caueretur, aut alio
modo de perpetuitate ageretur ab in
ſstitutore, indubitanter id procederet, quidquid Peralta, & alij
ſsuperiùs
relati repugnent: quòd dilucidè magis con
ſstabit ex
his, quæ dicentur ca
ſsibus
ſsequentibus, atque ex his, quæ in propo
ſsito optimè adnotarunt Roland.
in conſsilio 23. num. 15. & ſsequentibus, lib. 4. Bur
ſsatus
in conſsilio 52. num. 40. lib. 1. Hyppol. Riminal.
in conſsilio 279. num. 1. & 2. & num. 6. & ſseq. lib. 3. &
in conſsilio 482. n. 34. lib. 5. Decin.
in conſsilio 1. ex num. 266. cum multis ſseq.
lib. 1. Iacob. Mandellus de Alba
in conſsilio 483.
Idcircò
ſseptimus, & nece
ſsſsarius ca
ſsus
ſsit, quoties
* Maioratûs in
ſstitutor, factis aliquorum filiorum, & de
ſscendentium ab eis
ſspecialibus vocationibus, iuxta
ſspeciem propo
ſsitam in ca
ſsu præcedenti, ad collateralium
vocationes non de
ſscenderit, dixerit tamen di
ſspo
ſsitionem
ſsuam, aut Maioratum facere fauore generis, & familiæ, & ad illius con
ſseruationem, vel vt bona perpetuò in familia, aut in agnatione
ſsua con
ſseruentur,
ſsiue
alia
ſsimilia verba adiecerit; tunc enim manife
ſstè deprehenditur, te
ſstatorem volui
ſsſse perpetuum Maioratum
inter omnes, qui ex
ſsua familia proce
ſsſserint, con
ſstituere, & con
ſsequenter bona non manebunt libera in vltimo ex de
ſscendentibus vocatis,
ſsed ad collaterales etiam
extendetur, cùm verbo generis, aut familiæ omnes
cõprehendantur,
l. pronunciatio, §. familiæ, ff. de verborum ſsignificatione, l. cùm ita, §. in fideicommiſsſso, ff. de legatis 2. & ratio generalis adiecta familiæ con
ſseruandæ
* efficere debeat, vt omnes de familia contineri dicantur,
quamuis
ſspecialiter vocati non fuerint,
l. cùm pater, §.
dulciſsſsimis, ff. de legatis 2. Decius
in conſsilio 23. num. 4. &
in conſsilio 315. colum. 2. Socinus
in conſsilio 227. colum. 4. in principio, lib. 2. Craueta
in conſsilio 130. num. 10. & in conſsilio 113. num. 5. lib. 1. Alciatus
in conſsilio 184. num. 1. & num. tertiò. Cephalus
in conſsilio. 137. num. 38. & 39. lib. 2. Beretta
in conſsilio 39. num. 12. Marçarius
in epitom. fideicommiſsſsorum, quæſst. 14. Albanus
in conſsilio 51. num. 6. &. 7. Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articulo. 29. num. 15. & 16. qui dicunt, & latè comprobant
* fideicommi
ſsſsum
ſsimplex, & ab
ſsolutum inter omnes de
familia aut de agnatione induci, quando te
ſstator procedit di
ſsponendo, quia vult bona
ſsua perpetuò con
ſseruari in familia, aut in agnatione
ſsua. Decianus etiam
in conſsilio 31. num. 98. volum. 1. Hyppol. Riminaldus
in conſsilio 147. num. 7. & 8. lib. 2. & in
conſsilio 279. num. 1. & 2. & num. 6. & 7. & 8. & num. 43. & 50. lib. 3. & in
conſsilio 371. num. 2. & tertio, & num. 6. &
7. & ſsequentibus, lib. 4. & in
conſsilio 739. num. 53. &
ſsequentibus, & num. 83. lib. 7. vbi latiùs fundat, fideicommi
ſsſsum cen
ſseri auctum, & inductum actiuè, &
pa
ſsſsiuè, & in perpetuum in omnes de familia per ea
verba, quòd bona remaneant in familia, vel non exeant
de familia, aut quòd con
ſseruentur in agnatione, & ob
eam rationem fieri exten
ſsionem de vna per
ſsona in
aliãaliam,
& cum Pari
ſsio, Decio, Rolando, Deciano, & Marçario.
quos
ibidem adducit, reddit rationem, quia qui vult
con
ſsequens, vult nece
ſsſsarium antecedens,
l. denique, §.
interdum, ff. de peculio legato, cum
ſsimilibus: non enim
bona nece
ſsſsariò con
ſseruarentur in agnatione, & familia,
ſsi aliquo ca
ſsu remanerent libera, nec fideicommi
ſsſso
ob
ſstricta. Iacob. Mandellus de Alba
in conſsilio. 483. num. 4. & num. 17. &
ſsequitur lati
ſsſsimè declarans Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 2. & multis ſsequentibus, vbi
num. 8. ex Curtio, & aliis,
* rectè adnotauit, idem dicendum e
ſsſse,
ſsi te
ſstator ideò expre
ſsſserit
ſse facere fideicommi
ſsſsum, vt bona in
ſsua domo
con
ſseruatęntur: quòd e
ſst notandum, quia
ſsæpe vidimus in Maioratibus Hi
ſspaniæ talem rationem per in
ſstitutores Maioratum adiectam, & in ca
ſsu no
ſstro, atque in Maioratu loquentès, ex
ſsimilibus verbis perpetuum Maioratum induci, probarunt expre
ſssè Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 7. &
num. 16. in verſsiculo, imò plus dixit. Burgos de Paz
ſsenior
in conſsilio 45. num. 8. & 9. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 2. num. 104. Bla
ſsius Flores Diaz de
Mena
variarum, lib. 1. cap. 18. num. 37. & ad hæc reduci debent ea, quæ ex Gregorio Lopez, in ca
ſsu præcedenti adnotauimus, quatenus dicebat ip
ſse, quòd vbicunque ad
ſsunt verba perpetuitatem denotantia in fauorem generis, aut familiæ, non inducitur re
ſstrictio
aliqua ex eo, quòd aliquæ vocationes
ſspeciales fuerint
factæ,
ſsed ad collaterales etiam extendi debet Maioratus in infinitum; & idem ob
ſseruandum erit, quoties
* factis anteà
ſspecialibus vocationibus aliquibus, Maioratûs in
ſstitutor bona alienari prohibeat ratione expre
ſsſsa, vt perpetuò con
ſseruentur in agnatione, aut in
familia
ſsua: tunc enim Maioratum perpetuum in
ſstituere videtur, ex Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 7. & num. 16. Burgos de Paz
ſsenior
in conſsilio 45. ex num. 5. v
ſsque ad
num. 14. Burgos de Paz iunior
ciuilium, quæſst. 2. num. 105. & numeris ſsequentibus, |
Vela
ſsquez de Auendanno
in l. 41. Tauri, gloſsſsa 3.* num. 11. comprobaturque ex communi Doctorum re
ſsolutione, exi
ſstimantium, ex huius rationis expre
ſsſsione
cen
ſseri inductum fideicommi
ſsſsum perpetuum, & ab
ſsolutum inter omnes, qui de familia
ſsint: quod tenent
infiniti relati per Molinam
dict. cap. 5. num. 16. Achil.
Pedrocha
in tractatu adipiſscendæ poſsſseſsſsionis à
num. 192. v
ſsque ad
num. 233. Manticam
de coniecturis vltimarum
voluntatum, lib. 6. titulo. 14. num. 24. Peregrinum.
de
fideicommiſsſsis, articulo. 29. ex num. 15. cum ſsequentibus,
folio. 276. Gra
ſsſsum §.
fideicommiſsſsum, quæſst. 5. num. 9. & tribus, diuer
ſsi
ſsque Doctorum
ſsententiis relatis, atque
fundamentis earum adductis, in hanc
ſsententiam
ſse
procliuiorem dicit Andreas Fachineus
controuerſs. iur.
lib. 4. cap. 49. fol. 455. dicens, quòd ex proui
ſsione alienationis, clau
ſsulâ adiectâ, quia te
ſstator voluit bona
con
ſseruari in agnatione, & familia,
ſsimplex inducitur & ab
ſsolutum fideicommi
ſsſsum, Cephalus etiam
in conſsilio. 193. num. 6. & 7. lib. 2. &
in conſsilio 353. num. 45. lib. 3. Rolandus
in conſsilio 23. lib. 4. Menochius
in conſsilio 197. ſsub. num. 55. lib. 2. Curtius iunior plures ca
ſsus di
ſstinguens,
in conſsilio 145. à num. 4. v
ſsque ad
num. 11. lib. 1. Angui
ſsſsola
in conſsilio 9. num. 2. & 6. lib. 6. Decianus
in conſsilio 31. num. 19. & num. 103. &
in conſsilio 50. num. 12. lib. 1. Vegius
in conſsilio vltimo,
num. 369. & pluribus ſseq. & num. 420. cum multis ſsequentibus, Hyppol. Riminald.
in conſsilio 20. num. 7. cum
ſseq. & in conſsilio 23. num. 229. lib. 1. & in conſsilio 147. num. 7. & 8. lib. 2. Fabius Turretus
in conſsilio 77. num.
11. & ſseq. & num. 16. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in
conſsilio 46. num. 28. & 29. Aldobrandinus
in conſsilio 31. num. 14. & tribus ſsequentibus, Alexander Rauden
ſsis
de
analogis, lib. 1. cap. 34. num. 305. Petrus Antonius de
Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 2. num. 43. & quæſst. 5. ex
num. 41. cum multis ſsequentibus, vbi
num. 43. & 44. re
ſstatur hanc
ſsententiam veriorem e
ſsſse, & magis communem.
Nec ob
ſstant prædictis, quorundam Authorum traditiones, Decij
in conſsilio 261. Superioribus, columna
finali, in verſsiculo, nec obſstat, & in conſsilio 218. num. 16. Moderni Pari
ſs.
in conſsilio 1. num. 109. & num. 113. cum
aliis adductis per Petram
de fideicommiſsſsis, d. quæſst. 5. num. 28. in fine, & num. 50. & ſsequentibus, Menochij
in conſsilio 347. num. 34. lib. 4. Barbo
ſsæ
in l. ſsi conſstante,
in principio, num. 103. in fine, verſsiculo, & ex iſsta ſsecunda
concluſsione, fol. 563. ff. ſsoluto matrimonio, qui in ea fuerunt
ſsententia, vt exi
ſstimarent, fideicommi
ſsſsum am
*pliandum non e
ſsſse, etiam propter rationem expre
ſsſsam,
quæ generalior
ſsit ip
ſsa di
ſspo
ſsitione; imò generalem
rationem non alterare
ſspecialem ip
ſsam di
ſspo
ſsitionem,
ſsed iuxta eam potiùs intelligendam, & re
ſstringendam,
idque per text.
in l. pater filium, §. fundum Titianum. ff.
de legatis tertio, vbi te
ſstator fundum alienari prohibuit,
& adiecit hæc verba:
Ita enim fiet vt fundus Titianus
de nomine veſstro non exeat. Et tamen non inducitur
ſsimplex, & ab
ſsolutum fideicommi
ſsſsum inter omnes de
familia.
Sed reſsponderi poteſst; primò, id non eſsſse abſsolutè verum, aut valdè incertum eſsſse ex eo, quòd infiniti contrà tenuerint, vt ſsuprà vidimus, & in terminis contra
Decium, & alios inſsurgit, & ab eis diſscedit Petrus Antonius de Petra de fideicommiſsſsis, quæſst. 2. num. 21. &
quæſst. 5. num. 29. & ſsequentibus, & num. 41. & multis
ſsequentibus.
Secundò, dato quòd
ſsuperior traditio vera e
ſsſset, procedere dumtaxat deberet in fideicommi
ſsſsis, non verò in Maioratibus, ea ratione, quòd cùm fideicommi
ſsſsa
contineant onus,
ſstrictè interpretari debent,
l. cohæredi,* §. cum filiæ, ff. de vulga. & pup. ſsubſstit. Decius
in conſsilio 95. columna antepenultima, verſsiculo, ſsed tamen in
caſsu, & in conſsilio 465. num. 14. Craueta
in conſsilio 181. num. 1. Cephalus
in conſsilio 231. num. 15. & in conſsilio 168. num. 27. lib. 2. Berolus
in conſsilio 79. num. 3. lib. 2. & cum aliis Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 29. num. 8. fol. 226. latè Cæuallos
practicarum commu. quæſst. 674. à
principio, Paul. Leonius Patauinus
in conſsilio 27. num. 4. inter conſsilia vltimarum
voluntatum, volum. 2. vbi dicit, quòd ip
ſse allegat ad
hoc textum in
l. ſsi arrogator, ff. de adoptionibus, &
ibidem optimè inducit eum: Maioratus verò fauorabiles
ſsunt, atque propter bonum publicum introducti,
cùm de familiæ con
ſseruatione in eis tractetur, ideòque
non
ſsunt re
ſstringendi
ſsicut fideicommi
ſsſsa,
ſsed potiùs
ampliari debent, iuxta ea, quæ
ſscrip
ſserunt Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 4. num. 28. in verſsiculo, ſsimiliter, & cap. 18. per totum. Roias
in epitome
ſsucceſsſsionum cap. 3. num. 20. 24. & 43. Burgos de Paz
iunior
ciuilium, quæſst. 2. num. 36. Cæuallos
practicarum
commun. d. quæſst. 674. num. 11. & ſsequentibus.
Tertiò etiam reſsponderi poteſst ex his, quæ eruditè,
& multùm ad propoſsitum obſseruauit Molina de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 5. num. 20. & ſsequentibus, Bonifacius Regerius in conſsilio. 25. num. 100. &
ſsequentibus, lib. 1.
Quartò denique re
ſspondetur, text.
in dict. §. fun*dum Titianum. l. pater filium, ff. de legatis tertiò, nihil vrgere in contrarium; loquitur enim ille text.
quando verba
ſsunt enunciatiua futuri cuiu
ſsdam euentus, quem
ſsperabat te
ſstator: quo ca
ſsu non inducunt
di
ſspo
ſsitionem, nec ampliant præcedentem
legem, Iulianus, 66. §. 1. ff. de legatis tertio:
ſsecus tamen e
ſsſset,
quando in modum cau
ſsæ finalis prolata fui
ſsſsent verba,
vt in no
ſstro ca
ſsu; quoniam tunc di
ſspo
ſsitionem ampliant, & fideicommi
ſsſsum inducunt inter omnes de
familia, licèt
ſspecialiter non
ſsint vocari, nec in di
ſspo
ſsitione expre
ſsſsi, vt eleganter explicauit Bartolus
ibidem, quem
ſsequuntur plures Authores relati per Molinam
lib. 1. d. cap. 5. num. 17. Cephalus
in conſsilio 510. num. 5. & num. 7. lib. 4. Bur
ſsatus
in conſsilio 52. num. 40. & in
conſsilio 97. num. 16. volum. 1. Michaël Gra
ſsſsus
receptarum ſsententiarum, §. fideicommiſsſsum, quæſst. 5. num. 6. Achilles Pedrocha
in conſsilio 38. num. 169. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 46. &
num. 54. & num. 68. & num. 81. Fachineus, qui concludentem rationem a
ſsſsignat
controuerſs. iuris, lib. 4. cap. 49. in fine.
Octauus ca
ſsus
ſsit, cùm in
ſstitutor Maioratûs po
ſst
* factas
ſspeciales aliquas vocationes, generalem clau
ſsulam
ſsubiiciat in fine di
ſspo
ſsitionis, quâ
ſsignificet,
ſse
velle familiæ
ſsuæ, aut generi con
ſsulere, aut quid
ſsimile
adiiciat, quod perpetuitatem denotare videatur; tunc
enim indubitanter etiam verum erit, Maioratum non
finiri in vocatis,
ſsed ad collaterales, & omnes de familia ordine
ſsucce
ſsſsiuo extendendum. Ratio e
ſst, quoniam
* clau
ſsula generalis in fine appo
ſsita, ampliat di
ſspo
ſsitionem præcedentem
l. ſsi ſseruus ſseruum, §. inquit lex, ff.
ad legem Aquiliam, & per Antonium Gabrielem
communium, lib. 6. titulo, de clauſsulis, concluſsione 9. &
ſsub
* verbo,
linaje, aut
agnationis, comprehenduntur omnes collaterales, & cen
ſsentur vocati in di
ſspo
ſsitione ip
ſsius fauore facta, ex Barbatia
in repetitione l. cùm acutiſsſsimi, C. de fideicommiſsſsis, num. 114. Bologneto
in repetitione §. Diui, l. filiusfamilias, ff. de legatis 1. num. 295. & ſsequentibus, Petro Antonio de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 183. & ca
ſsus prædictus conuenit
omnino his, quæ ex Gregorio in legibus quibu
ſsdam
Partitæ,
ſsuperiùs tradidimus: quatenus ip
ſse ad perpetuam Maioratus con
ſseruationem dumtaxat requirit,
quòd aliquod verbum ab in
ſstitutore adiectum fuerit,
quo perpetua
ſsucce
ſsſsionis cau
ſsa in futurum denotari
videatur, etiam
ſsi
ſspeciales aliquæ vocationes factæ fuerint: conuenit etiam & aliorum quamplurium traditionibus, quos refert Auendannus
in l. 41. Tauri,
gloſsſsa 3. num. 24. Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 1. cap. 5. num. 33.
Idem dicendum erit,
ſsi Maioratus in
ſstitutor, quocun
*que alio verbo,
ſsucce
ſsſsionis perpetuitatem denotet apertè: vt
ſsi adiiciat verbum,
in perpetuum, ſsemper, omni | tempore, in infinitum, aut aliud
ſsimile; tunc enim perpetuum maioratum in
ſstituere videtur ex his, quæ
ſscribunt Decianus,
in conſs. 50. num. 18. & ſsequentibus, lib. 1. Ruinus,
in conſs. 168. num. 119. & ſsequent.
volumine. 3. Cephalus
in conſs. 624. num. 21. & ſsequent.
lib. 5. Hyppolit. Riminald.
in conſs. 147. ſsub num. 13. lib. 2. & in conſs. 279. num. 12. & 13. & num. 15. &* ſsequent. lib. 3. &
in conſs. 482. num. 67. lib. 5. Quia dictio,
ſsemper, appo
ſsita in di
ſspo
ſsitione,
ſsignificat tractum
temporis, & omni ca
ſsu, & tempore, ex
l. prima, cum
communi Doctorum
ſsententia
ibi, ff. ſsoluto matrimonio. Bonifacio Rogerio
in conſs. 25. num. 82. lib. 1.
Similiter dictio,
in perpetuum, habet tractum
ſsucce
ſs
*
ſsiuum in futurum, & denotat tempus in
ſsecula
ſseculorum, vt
ſscribit Bartolus
in l. annua, §. Titia. ff. de annuis legatis. Alexander, Socinus, Cumanus, Pari
ſsius,
Gozadinus, Rolandus, & alij, cum quibus Riminaldus
d. conſs. 279. num. 16. & 17. lib. 3. Peregrinus
de fideicommſsſsiis articulo. 27. num. 2. fol. 251.
Idem etiam dicendum e
ſst, quoties factis
ſspecialibus
* vocationibus per modum rationis, aut cau
ſsæ finalis
dixerit in
ſstitutor.
Quia nolo quòd bona mea exeant de
domo mea, aut
de nomine meo, iuxta re
ſsolutionem Albani
in conſs. 54. colum. 2. Alciat
in conſs. 384. num. 3. &
congerit nonnulla ad propo
ſsitum Petrus Antonius de
Petra,
de fideicommiſsſsis, quæſst. 5. num. 19. 20. & 21. Tiberius Decianus
reſsponſso primo num. 284. & 285. volu*mine 1. vnde in ca
ſsibus prædictis, collaterali contendenti
ſse ad maioratum admittendum e
ſsſse, obijci non
po
ſsſset obiectum commune, quod vulgo ferri
ſsolet:
De te non loquitur ſscriptura, aut ſsubſstitutio, ve aliàs argumentantur Socinus
in conſs. 62. num. 104. volumine 3. Oldradus
in conſs. 21. Decianus
in conſs. 10. num. 48. &
in conſs. 34. num. 7. lib. 3. & alios referens Molina
de
Hispanorum primogenijs, lib. 1. cap. 4. num. 5. Burgos
de Paz
in conſs. 34. num. 13. & ſsequentibus, Alexander
Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 15. num. 328. nec
etiam, quòd de per
ſsona ad per
ſsonam exten
ſsio fieri non
debet, iuxta ea, quæ communiter adnotare
ſsolent
Scribentes in mille locis, & cum multis Decianus
in
conſs. 1. num. 145. & 146. & in conſs. 2. num. 27. lib. 3. Cephalus
in conſs. 582. num. 2. & 3. lib. 4. Hieronymus
Gabriel
in conſs. 111. num. 13. lib. 1. Scotus
in conſs. 41. num. 7. tom. 2. lib. 5. cum infinitis alijs, quos conge
ſsſsit Additionator Gamæ
in addit. ad deciſsionem 27. ſsub.
num. 2. Bonifacius Rogerius
in conſs. 25. per totum, lib.
1. Io
ſsephus de Ru
ſsticis
in tractatu, an & quando liberi
in conditione poſsiti vocentur, lib. 1. parte prima, cap. 2. ex num. 121. & num. 130. & in conſs. 1. num. 65. 66. 67. & 69. Alexand. Trentacinquius
de ſsubſstitutionibus,
prima parte, cap. 1. ex num. 25. cum infinitis ſsequentibus, Quoniam in illis ad
ſsunt verba, quæ perpetuitatem denotant, & apta
ſsunt conprehendere agnatos, & cognatos etiam in infinitum, argumento
l. ſstemmata, & l.
Iuriſsconſsultus, §. nomen, & §.
cognationis, ff. de gradibus. &
ſsic omnes admitti debent ordine
ſsucce
ſsſsiuo, nam
cùm Maioratûs in
ſstitutor eius mentis fuerit in in
ſstitu
*tione, vt bona
ſsua in
ſsua familia
ſsemper con
ſseruari voluerit, licèt de
ſscendentes tantùm vocauerit, & non collaterales, negari non pote
ſst, quin in genere
ſsaltem,
ſsi
non in indiuiduo, de collateralibus cogitauerit, quia
aliàs bona non con
ſseruarentur perpetuò in
ſsua familia,
vt cum alijs optimè declarans, eruditè aduerrit Paulus
Leonius Patauinus
in cenſs. 27. num. 110. inter conſsilia
vltimarum voluntatum, volumine 2. Et con
ſsequenter
ex prædictis verbis; atque ex ver
ſsimili te
ſstatoris vo
*luntate, de per
ſsona ad per
ſsonam,
ſsicut de ca
ſsu ad ca
ſsum extendi debet eius di
ſspo
ſsitio: quæ in hac parte
comprehen
ſsio dicitur potiùs quàm exten
ſsio, ex Authoribus relatis
ſsuprà, numero 92. in ver
ſsiculo, nec
etiam
quod de perſsona. Molina
de Hiſspanorum primogeniijs,
libro primo, cap. quarto. numero 25. & tribus ſsequentibus. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum,
libro tertio, titulo. 19. numero octauo, & 9. Gra
ſsſso, §.
fideicommiſsſsum, quæſstione. 4. num. 22. Menochio
lib.
4. præſsumptione. 73. numero 3. Beretta
in conſsilio 118. numero 28. & ſsequentibus, Petra
de fideicommiſsſsis, quæſstione 2. numero 15. & quæſstione 5. numero 56. & numero 66. & ſsequentibus, & numero 96. & ſsequentibus. Paulo
Leonio Patauino
dicto conſsilio. 27. à numero. 104. v
ſsque ad
numerum. 116. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volumine 2. vbi optimè declarat text.
in l. ſsi quis* ita, §. penultimo, ff. de teſstamentaria tutela. Camillo
Gallinio
de verborum ſsignificatione, libro 9. cap. 4. per
totum, folio 221. vbi etiam agi de ratione text.
in dict.
§. penultimo, de quo etiam vide Aldobrandinum
in
conſsilio 105. numero 14. & tribus ſsequentibus, vide quoque Ioannem Bottam
in conſs. 50. per totum. Decianum
in responſso primo, numero 24. 25. 26. 36. 37. 44. 85. 100. & 101. numero 120. & num. 139. cum ſsequentibus,
& numero 158. volumine 1. Alexandrum Rauden
ſsem
in responſso 24. numero 74. & num. 86. & 88. libro ſsecundo, Hyppelit. Riminaldum
in conſsil. 250. ex num.
12. lib. 3. & in conſsil. 531. num. 37. 38. & 39. libro 5. &
in conſsil. 21. num. 59. & ſsequentibus, libro 1. & in
conſsil. 181. num. 1. num. 33. & 39. & num. 4. & ſsequentibus, libro 2. Ioannem Vincentium Honded.
in
conſs. 48. per totum, lib. 2. Bonifacium Rogerium
in conſs. 25. num. 87. & num. 92. lib. 1. Nonus & vlti
*mus ca
ſsus
ſsit, cum in
ſstitutor Maioratûs, in initio di
ſspo
ſsitionis generale aliquod verbum,
ſsiue clau
ſsulam
aliquam generalem adijciat, quâ perpetuum Maioratum in
ſstituere velle, aut perpetuò con
ſsulere con
ſseruationi
ſsuæ familiæ videatur, po
ſsteà verò
ſspeciales aliquas
vocationes faciat, vel ad certas, & limitatas per
ſsonas
di
ſspo
ſsitionem
ſsuam re
ſstringat: tunc etenim perpetuum
etiam Maioratum feci
ſsſse videbitur, nec in vltimo de
ſscendente, aut vocato finietur; & in hoc ca
ſsu videtur
expre
ſssè loquutus, & exemplum ponens,
ſsic affirmat
Burgos de Paz
ſsenior
in conſsil. 4. num. 12. & 13. & ip
ſsum non referens, nec ita in terminis ca
ſsum ponens
Ludouicus Molina
de Hispanorum primogenijs, libro 1. cap. 5. ex num. 1. cum ſsequentibus, qui ea precipuè ratione mouetur, quem præfatio, aut proœmium di
ſs
*po
ſsitionis, mentem & intentionem declarat di
ſsponentis, atque perpetuum Maioratum condere volentis,
per text.
in l. finali, ff. de hæredibus inſstituendis, quam
multis exornant, Domin. Antonio de Padilla, in
l.
eam quam numero. 47. & ſsequentibus, C. de fideicommiſsſsis, Mieres
de maioratu, in initio ſsecundæ partis, num.
43. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, libro 2. cap. tertio numero 40. & ſsequentibus, Menochius
lib.
6. præſsumptione. 2. Molina
de Hispanorum primogenijs,
dicto. cap. 5. ex numero. 2. Aldobrandinus
in conſsilio 72. numero 9. volumine 1. Ioannes Guttierrez
practicarum, libro tertio, quæſstione 17. & 18. ex numero 88. per textum etiam in
l. regula, §. & licèt, ff. de iuris & facti ignorantia, ibi:
Nam initium conſstitutionis
generale eſst. Per quam dixit eleganter Imola
in l. ſsi* quis ita, §. ea lege numero 9. ff. de verborum obligationibus, quod
ſsi principium con
ſstitutionis generale
ſsit,
quamuis po
ſstea
ſsubdantur aliqua verba, quæ certas &
limitatas per
ſsonas re
ſspicere videantur omninò; nihilominùs con
ſstitutio talis ita interpretanda e
ſst, vt generalis
ſsit, & generaliter comprehendat omnes
ſsecundùm
naturam principij: &
ſsequitur Decius,
in cap. primo,
in prima lectura, numero 9. in verſsiculo, Vltimò notandum eſst, de conſstitutionibus, &
in conſsilio. 51, columna
quarta, Corneus
in conſsilio 273. columna tertia ſsub
numero 30. libro 4. Geminianus
in conſsil. 39. columna
prima, Aldobrandinus
in conſsil. 72. numero 10. lib. 1. Camillus Gallinius
de verborum ſsignificatione, libro 5. cap. 11. per totum fol. 70. vbi adducit nonnulla notan
*da in propo
ſsito ad
d. §. & licèt, & vide eundem Authorem
cap. 15. & 14. eiuſsdem libri. Ioan. Guttierrez
practicarum libro 3. quæſst. 17. & 18. ex num. 75. cum
ſsequent. & num. 101. & 102.
CAPVT XXIII.
Inſstrumentum, in quo duo erant obligati, cùm
alteri eorum creditor reddiderit, an præſsumi debeat liberatio debitoris, cui traditum fuit inſstrumentum, ac etiam coniectura ſsumi, quòd eidem donauerit actionem, quæ aduerſsus alium debitorem competebat ſsibi: vbi Guil. Cunei, Bartoli, &
aliorum ſsententia communiter reiecta, ab
aliorum impugnationibus immunis redditur, & l. primæ, C. de donat, deciſsio exornatur nonnullis; item, an & quando
donatio præſsumi debeat, vel non, pleniſsſsime explicatur remiſsſsiuè, nonnulla que
nouiter, & verè adnotantur, quibus Menochij & aliorum conſsiderationes contra
Bartolum ſsubuertuntur, & eiuſsdem Bartoli
ſsententia tuta manet.
SVMMARIVM.
- 1 Inſstrumentum ſsui crediti cùm creditor debitori ſsuo reddidit, præſsumitur remiſsiſsſse creditum, atque ita
virtute taciti pacti, debitorem ipſsum liberaſsſse.
- 2 Et reiectis aliorum rationibus, Martini, Hugolinique
ratio magis probatur.
- 3 Atque in pignore diuerſsum ius conſstituitur.
- 4 Inſstrumentum, in quo duo erant, obligati, cùm creditor tradidit alteri eorum, præſsumi debet liberatio
debitoris, cui traditum eſst inſstrumentum, ac etiam
coniectura ſsumi, quòd eidem donauerit actionem
aduersùs alterum debitorem competentem ſsibi.
- 5 Idque ex ſsententia Guillelmi Cunei, Bartoli, &
aliorum, quæ num. ſsequent. approbatur.
- 6 Et pro illis fundamentum primum adducitur: & l. ſsi
is qui duos, ff. de liberatione legata, nonnullis
exornatur, remiſsſsiuè.
- 7 Secundum etiam fundamentum proponitur, & l. primæ. C. de donat. deciſsio nonnullis etiam exornatur, remiſsſsiuè, & vide infra, num. 19. & ſsequentibus.
- 8 Fortunij denique Garciæ in eodem propoſsito cõſsideratio
quædam recenſsetur.
- 9 Inſstrumenti traditionem per creditorem factam vni ex
debitoribus, qui in inſstrumento erant obligati, illius
liberationem operari, non tamen inducere præſsumptionem donationis actionis contra alium debitorem;
imò eo animo traditum præſsumi inſstrumentum, vt
is exigat ab altero debitore, & creditori deinde
reſstituat exactum, ex ſsententia Alex. Iaſson. &
aliorum contra Bartol. & num. ſseq.
- 10 Donatio in dubio præſsumenda non eſst, maximè vbi
poteſst capi præſsumptio, aut coniectura alterius rei,
quam donationis, prout hoc num. latiùs probatur,
& multis exornatur remiſsſsiuè, & vide infrà, ex
num. 21. cum ſsequent.
- 11 Inſstrumenti redditio per creditorem debitori facta,
quando poteſst afferre aliam vtilitatem, nunquam
præſsumitur remiſsſsio debiti.
- 12 Donationis præſsumptio, vt excludatur, quælibet occaſsio etſsi leuis ſsufficit.
- 13 L. vltima, C. de pactis conuentis, contra ſsententiam
Bartoli inducitur, & reſspondetur illi infrà, ex
num. 29. cum ſsequentibus.
- 14 In dubio propoſsito ſsuprà, ex num. 4. refertur ſsententia aliorum, qui opiniones contrarias conciliando,
diſstinguendum eſsſse arbitrantur, prout hoc num. adnotatur, & vide infrà, vbi eorum diſstinctio improbatur.
- 15 Opinio magis amplectenda eſst, quæ plures conciliat,
quàm altera ex opinionibus conciliatis, maximè in
caſsu dubio.
- 16 Doctori licèt magno credendum non eſst, quando aliquam legem non allegat, vel aliàs concludenter
Dictum ſsuum non probat.
- 17 Bartoli opinio in caſsibus, in quibus extat Doctorum
contradictio, tanquam principalior præualere debet.
- 18 Bartoli ſsententiam in ſsuperiori dubio à nonnullis improbatam, ab aliis in futurum amplectendam ſsperat Author, qui ex propoſsito conſsiderauerint rationem, quam ad text. in l. 2. §. 1. ff. de pactis, adduxit ſsuprà in initio huius capitis.
- 19 L. prima. C. de donationibus ſsi rectè ponderetur,
negari non poteſst, quin Bartoli ſsententiam probet,
prout hoc num. & ſsequentibus aduertit Author.
- 20 Nec Menochij conſsideratio concludit, vt ibidem nouiter aduertit Author.
- 21 Reſspondetur fundamento præcipuo, quod in quæſstione
prædicta contra Bartolum expendere ſsolent Doctores communiter, & num. ſseq.
- 22 Et conſstituitur, regulam vulgatam, quòd donatio in
dubio præſsumenda non ſsit, ex coniecturis ceſsſsare,
& illarum exempla nonnulla remiſsſsiuè traduntur.
- 23 Donationem præſsumi ſsolùm ex facto ſsubſsequuto, in
ſspecie l. vxori, §. vltimo, ff. de legatis tertiò.
- 24 Donatio præſsumi debet ex facto tranſslationis, aut ceſsſsionis iurium.
- 25 Donatio præſsumi debet, cùm de alio titulo non apparet.
- 26 Creditor in eodem actu, credendum non eſst, quòd
habuerit animum biformem, & varium, quod eſsſset
abſsurdum.
- 27 Atque ex ea coniectura, donationis titulum præſsumi
debere.
- 28 Vna & eadem res, diuerſso iure cenſseri non debet, cum
nonnullis declarationibus, remiſsſsiuè.
- 29 Text. in l. vltima, C. de pactis cõuentisconuentis, contra Bartolum malè citari communiter, vt num. ſsequentib. demonſstratur.
- 30 Mulier tres ſspecies bonorum habere dicitur, ſscilicet
dotalia, extra dotem, & paraphernalia, & num.
ſsequentibus.
- 31 Paraphernalium bonorum dominium regulariter non
transfertur in maritum.
- 32 Mulier eo ipſso quòd paraphernalia, aut inſstrumenta
eorum tradidit marito, vel in domum eius intulit,
eidem videtur committere cuſstodiam, & adminiſstrationem illorum, & dare mandatum ad exigendum.
- 33 In ſspecie l. vltimæ, C. de pactis conuentis, tam ſsuper dote, &c. plura concurrere, ex quibus mandatum ad exigendum præſsumi debet, nec tenetur
maritus agens cauere de rato, cum Alciato, remiſsſsiuè.
PRo dilucida, & di
ſstincta huius Capitis explicatione, antequam ad præcipuum dubium deueniam, quòd Guil. Cune. Bartol. & alij nonnulli excitarunt; item vt apertius appareat, veram e
ſsſse forta
ſsſsis
ſsententiam Bartoli, licèt ab aliis improbatam
communiter, con
ſstituendum erit nece
ſsſsario, quòd
cùm debitori
ſsuo creditor reddiderit
ſsui crediti in
ſs
*trumentum, præ
ſsumitur remi
ſsi
ſsſse creditum, atque
virtute taciti pacti, debitorem ip
ſsum libera
ſsſse, per
text. in
l. 2. §. 1. ff. de pactis, cuius verba hæc
ſsunt:
Et ideò ſsi debitori meo reddiderim cautionem, videtur inter nos conueniſsſse, ne peterem, profuturamque
ei conuentionis exceptionem placuit. Per text. etiam
in l. 3. & 4. ff. de liberatione legata, l. creditricem,
C. de remiſsſsione pignoris, l. ſseruum filij, §. eum qui | chirographum, ff. de legatis primò, l. mortis cauſsa, §. Titia chirographa, ff. de donation, cauſsa mortis. Ex quibus
ſsic adnotarunt Doctores communiter, & plenè explicarunt
in d.l. 2. §. 1. ff. de pactis, cap. Eccleſsia, el 2. vt lite pendente, Felinus
in cap. accedens el 1. vt lite non
conteſstata, Franci
ſscus Connanus
commentariorum iuris
cuilis, lib. 5. cap. 4. Petrus Gregorius
in ſsyntagmate iuris, lib. 21. cap. 6. Ruinus
in conſsil. 44. numero 2. & 3. libro primo. D. Ferdinan. de Mendoza
disputationum
iuris ciuilis, lib. 2. cap. 2. per totum, fol. 351. & vltra
relatos ab eo, Bartholomæus Socinus,
regula 232. latè Menochius
lib. 3. præſsumptione. 140. per totam, &
lib. 4. præſsumptione 164. num. 25. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſsione 476. per totam. Et reiectis
* aliorum rationibus, quas ip
ſsimet Authores adducunt,
& plenè Menochius
d. præſsumptione 140. num. 2. 3. & 4. vera ratio eorum iurium, & præ
ſsumptionis prædictæ colligitur ex his, quæ Martinus, & Hugolinus adnotarunt, quos refert Accur
ſsius
in l. 3. ff. de pactis, videlicet,
quòd in in
ſstrumento, aut cautione ius obligationis
continetur; vnde reddito in
ſstrumento debitori, id
actum videtur, vt
ſsoluatur actio principalis, & ius quòd
e
ſst in ip
ſso in
ſstrumento, & in con
ſsequentiam
ſsoluantur
etiam pignora quoque, & fideiu
ſsſsiones, & ceteræ aliæ obligationes acce
ſsſsoriæ,
l. ſsoluitur, ff. quibus modis pignus, vel hypotheca ſsoluitur. Quod
ſsecus e
ſst in pignore;
* ideò diuer
ſsum ius
ſstatuitur
in d.l. 3. ff. de pactis, vbi
Mode
ſstinus in hunc modum
ſscriptum reliquit:
Poſst
pignus verò debitori redditum, ſsi pecunia ſsoluta non fuerit, debitum poſsſse peti, dubium non eſst; niſsi contrarium
ſspecialiter actum eſsſse probetur. Et
ſsequuntur Baldus,
Albericus, Fulgo
ſsius, Ia
ſson, Cuiacius, Connanus, &
alij, quos referunt, & prædictum rationem ab aliorum
impugnationibus defendunt D. Ferdin. Mendoza
d.
cap. 2. num. 2. per totum, Menochius
lib. 3. de præſsump.
140. num. 25. & duobus ſseqq. vbi in fine credit aliam,
& nouam rationem reddi po
ſsſse, vt
ibi videri poterit.
Menchaca etiam
controuerſsiar. illuſstrium, quæſst. 96. n. 97.
Hoc ita con
ſstituto,
ſsubintrat nunc huius Capitis
* dubium præcipuum, quòd in eo con
ſsi
ſstit, vtrùm idem
dicendum
ſsit, cum in
ſstrumentum in quo duo erant
obligati, creditor reddidit alteri eorum, vt tunc præ
ſsumi debeat liberatio debitoris, cui traditum e
ſst in
ſstrumentum, ac etiam coniectura
ſsumi, quòd eidem donauerit actionem, quæ aduer
ſsùs alium debitorem competebat
ſsibi: Et quidem Bartolus
in d.l. 2. §. ſsed etiam
tacito, num. 5. ff. de pactis, Guil. de Cun.
ſsententiam
ſsequutus, in ea opinione fuit, vt exi
ſstimaret in ca
ſsu
* prædicto, traditionem, aut reddictionem, In
ſstrumenti,
vtcunque effectum operari debere, tam liberationis,
quam donationis actionis contra alium debitorem competentis; &
ſequũturſequuntur Albericus, Angelus, & Fulgo
ſsius,
ibi, & tran
ſsit cum eis Fortunius Gar
ſsia
ibidem num. 4. ac denique Bartoli opinionem veriorem
ſsibi videri formauit Petrus Augu
ſstinus Morla
emporij 1. parte, tit.
11. ff. de fide inſstrument. num. 8. in fine primæ columnæ,
fol. 487. expendit autem Bartolus ip
ſse pro hac
ſsententia iura duo.
Primò, text.
in l. ſsi is qui duos. ff. de liberatione legata,
* quem aliàs multis exornant Tiraquellus
de vtroque retractu, tit. 1. §. 26. gloſsſsa prima, num. 30. Hyppolitus
in rubrica de fideiuſsſsoribus, num. 284. cum
pluribus ſsequentibus. Mieras
de maioratu, parte prima, quæſstione 2. num. 24. Ioannes Guttierrez
practicarum quæſstionum,
libro. 1. quæſstione 6. Menochius
in conſs. 2. num. 226. libro 1.
Secundò expendit textum
in l. 1. C. de donationibus,
* quem latiùs explicarunt, atque multis exornarunt Antonius Gomezius
in l. 45. Tauri numero, 56. & tribus ſsequentibus, Tellus Fernandez
in l. 17. Tauri, num. 65. & ſsequentibus, Molina
de Hispanorum primogeniis,
lib. 4. cap. 2. num. 10. Ioannes Matienzus
in l. prima,
tit. 6. gloſsſsa 6. ex num. 2. cum ſsequentibus, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ. Ioannes Guttierrez
practicarum, lib. 2. quæſstione. 77. & ſsequentibus. Thomadoccius,
in
conſsil. 111. num. 6. lib. 1. Ma
ſscardus
de probationibus,
tom. 3. concluſsione 1190. per totam. Fortunius etiam
in* d.l. 2. §. 1. num. 4. ff. de pactis, rationem quandam
con
ſsiderauit pro eadem parte.
Cæterùm à
ſsententia Bartoli, Guil. &
ſsequacium
* di
ſsſsentiunt Alexander
numero decimo Ia
ſson
numero quarto, & Duarenus
numero primo, in d.l. ſsecunda, §. ff. de pactis, Antonius
in caput. Eccleſsia,
vt lite pendente, Socinus
in regula. 232. in verſsic. Secundò,
fallit Menochuis, qui fundamentis Bartoli re
ſspondet,
lib. 3. dicta præſsumptione 140. num. 6. ij Authores con
ſstanter affirmant, in
ſstrumenti traditionem per creditorem factam vni ex debitoribus, qui in
in
ſstrumento erant obligati, illius liberationem operari dumtaxat, non tamen inducere præ
ſsumptionem
donationis actionis contra alium debitorem; imò eo
animo traditum præ
ſsumi in
ſstrumentum, vt is exigat
ab altero debitore, & creditori deinde re
ſstituat exactum: monentur eo præcipuè, quòd donatio in dubio præ
*
ſsumenda non
ſsit maximè vbi pote
ſst capi præ
ſsumptio,
aut coniectura alterius rei, quam donationis, per
text,
in l. ſsi cum aurum, ff. de ſsolutionibus, & in l. eleganter, §. qui reprobos, ff. de pignoratitia actione, &
in l. Campanus, ff. de operis libertorum. Ex quibus
ſsic
adnotarunt, & lati
ſsſsimè explicarunt Tiraquellus
in l.
ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in verbo, donatione largitus,
num. 168. & num. 169. & de retractu lignagier, §. 26. gloſsſsa 2. num. 49. & 50. Menochius,
de arbitrarijs, lib. 2. centuria prima, caſsu 88. per totum, & in conſsilio 91. num. 53. lib. 1. & in conſsil.
280. num. 21. lib. 3. &
in conſsil. 382. numero 17. libro 4. Palacios Rubios
in repetitione rubricæ de donationibus inter, §. 6. 7. 8. & 9. Rolandus
in conſsilio 10. num.
13. num. ſsequentibus, volumine 1. Bur
ſsatus
in conſsilio 104. numero 20. libro primo, Iacobus Mandellus de
Alba
in conſsilio 20. num. 17. & in conſsil. 340. num. 12. Marcus Antonius Eugenius,
in conſsil. 13. numero 20. & numero 32. & in conſsilio 16. numero 6. & num. 54. lib. 1. Brecius
in conſsil. 52. num. 55. libro 1. Decianus
in conſs. 79. num. 37. volumine 2. Ioannes Vincentius
Hondedeus
in conſs. 48. num. 17. & ſsequentibus, lib. 1. lati
ſsſsimè Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſsione 554. per totam, & tom. ſsecundo, concluſsione 872. num.
4. & concluſsione 981. Iacobus Concenatius
quæſstionum
ſsingularium iuris, lib. 2. quæſstione 6. per totam, eleganter
Hyppolitus Riminaldus
in conſsil. 274. ex num. 55. vſq;vsque
ad
numerum 63. lib. 3. latiùs
in conſsil. 493. lib. 5. Achilles Pedrocha
in conſsilio 14. num. 40. & 41. Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſsil. 99. ex num. 1. & num.
25. volumine 1. Cùm ergo in propo
ſsita quæ
ſstione
ſsumi po
ſsſsit coniectura liberationis debitoris ip
ſsius, cui
traditum fuit in
ſstrumentum,
ſsufficit quòd traditio, aut
redditio in
ſstrumenti eam vtilitatem afferat, nec donatio præ
ſsumi debet quod & ip
ſse Bartolus fateri videtur
alio loco, hoc e
ſst in explicatione Glo
ſsſsæ
ibidem. num. 3. vbi dicit expre
ſssè, quòd quando in
ſstrumenti redditio
* per creditorem debitori facta, pote
ſst afferre aliam vtilitatem, nunquam præ
ſsumitur remi
ſsſsio debiti; &
ſsic
argumentatur contra eundem Bartolum Ia
ſson.
ibi, num.
4. & latiùs probat Socinus
d. regul. 232. in verſsiculo.
Secundò fallit, & coadiuuatur ex his, quæ præfati Authores tradiderunt, ac inter alios Burgos de Paz
in conſs.* 2. num. 5. & num. 65. & in conſs. 3. num. 6. 9. & 10. vbi
cum alijs probat, donationis præ
ſsumptionem excludi,
ſsi qualibet occa
ſsio
ſsit, et
ſsi leuis; quæcunque enim
ſsufficit vt excludatur illa: quod etiam aduertit Ma
ſscard.
de
probationibus, tom. 1. concluſs. 554. num. 14.
Denique, & contra Bartol, expendi
ſsolet text.
in l.* vltim. C. de pact. conuent. tam ſsuper dote quàm ſsuper donatione ante nuptias, & paraphernis, iuncta expo
ſsitione Glo
ſsſsæ ordinariæ,
ibi, verbo, ratihabitatione,
in
verſsic. vel verius tacite fuit, quæ expre
ſsſsim docet, quòd
tradens in
ſstrumentum debiti, alicui, videtur
eidẽeidem dare |
mandatum ad exigendum debitum in in
ſstrumento contentum, ad quod notarunt Glo
ſsſsam illam, &
ſsequuti
ſsunt communiter Scribentes
ibi, Baldus in
l. finali, C.
quando fiſsicus vel priuatus, Ca
ſstren
ſs.
in l. ſsi qua per calumniam, num. 3. C. de Epiſscopis & Clericis, Ia
ſson
in l.
1. num. 12. C. de procuratoribus, Romanus
ſsingulari 637. & in
conſsilio 446. num. 10. Guid. Pap.
quæſstione 13. in fine. Boërius
deciſs. 281. num. 7. Alciatus optimè declarans
de præſsumptionibus, regula 1. præſsumptione 32. ex num. 1. cum ſsequent. Idque in ca
ſsu no
ſstro, maiori
ratione dicendum videbatur, po
ſstquam redditio in
ſstrumenti iam produxit effectum liberationis debitoris,
cui in
ſstrumentum ip
ſsum traditum fuit.
Quocirca in eodem dubio, aliorum
ſsuccedit
ſsenten
*tia, qui opiniones prædictas conciliando,
ſsic arbitrantur di
ſstinguendum e
ſsſse; aut enim (dicunt) creditor reddidi
ſsti in
ſstrumentum ei, qui aptus e
ſst ad procurandum,
vtputà
ſsi con
ſsueuit iudicia tractare, & lites peragere,
aut eius qualitatis, & conditionis e
ſst, vt circa hoc diligenter
ſse habiturus
ſsit, aut indu
ſstrio
ſse; vel creditor
e
ſst pauper, ille verò diues & hoc ca
ſsu præ
ſsumitur
quidèm traditum in
ſstrumentum, vt is exigat ab altero
debitore, & creditori deinde re
ſstituat exactum, & procedit Alexan. Ia
ſson. & aliorum
ſsententia: aut verò creditor reddidit in
ſstrumentum ei, qui non e
ſst aptus
ad procurandum, & in iudicijs agendum, vt
ſsi e
ſst mulier, miles, vel pupillus, aut eius
ſstatûs, & conditionis e
ſst, vt ip
ſsum non deceat in iudicijs ver
ſsari, vel
ſsi
creditor e
ſst diues, ille verò pauper: & tunc præ
ſsumi
debet donatio crediti etiam alterius debitoris & con
ſsequenter eo ca
ſsu procedere debet Guil. Bartol &
ſsequacium opinio, prout colligitur ex
ſsententia Antonij
de Butrio
in cap. Eccleſsia, el. 2. vt lite pendente, & Abbatis
ibi col. 5. num. 14. quem refert, & prædictam di
ſstinctionem
ſsequi videtur Menoch.
lib. 3. de præſsump.
140. num. 6. in fine, & num. 7. & vltra eum admittunt
etiam Ia
ſson, & Duarenus
in d.l. 2. §. 1. num. 4. ff. de
pactis, &
ſsibi tribuens, nullúmque ex prædictis referens D. Ferdin. Mendoza
disputationum iuris ciuilis,
lib. 2. cap. 2. num. 3. in verſsiculo, ſsed neutra harum opinio, qui addit in finalibus verbis illius numeri,
quòd
ſsi ad neutrum, hoc e
ſst procurationem, aut donationem non
ſsit argumentum vero
ſsimile, vel æqualiter
ad vtrumque ad
ſsit, tunc magis donationem, quàm
procurationem præ
ſsumere debeamus.
Et quamuis prædicta di
ſstinctio à
ſsuperioribus probetur, atque admitti debere videatur ex his, quæ
ſscribunt Cephalus
in conſs. 240. num. 21. vol. 2. & in conſs.
306. num. 98. volum. 3. Decianus
in conſs. 28. num. 8. vol. 2. Scotus
in conſs. 18. num. 4. lib. 2. tom. 2. vbi
cum alijs Authoribus probarunt, quòd opinio illa
magis amplectenda e
ſst, quæ plures conciliat, quam
* altera ex opinionibus conciliatis, maximè in ca
ſsu dubio: item ex his, quæ
ſscribit Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſs. 554. num. 58. Tamen cum nullus
ſsit pro ea ca
ſsus legis, nec verè aliquo iure probetur,
ſsed
ex capite potiùs Doctorum procedat, placere mihi non
* pote
ſst, tum ob prædictam rationem quæ confirmatur
ex re
ſsolutis per Ia
ſson.
in l. illam, num. 6. & ſsequent. C.
de collationibus, Boninca
ſsſsium
in §. actionum, num.
341. cum ſsequent. Inſstitut. de actionibus Pedrocham
in
conſsil. 8. ex num. 209. cum tribus ſsequentib. vbi latè adnotarunt, Doctori licèt magno credendum non e
ſsſse,
quãdoquando aliquam legem non allegat, vel aliàs concludenter Dictum
ſsuum non probat; tum etiam, quia effectu
redditionis in
ſstrumenti rectè con
ſsiderato, tam in primo, qùam in
ſsecundo ca
ſsu, ac etiam cum in dubio
ſsimus, idem dicendum e
ſsſse nece
ſsſsariò fateri debebit is,
qui veram rationem huiu
ſsce rei maturo iudicio perpendet.
Quapropter in præfata contrarietate; verior mihi
* videtur indi
ſstinctè opinio Bartoli cuius
ſsententia in
ca
ſsibus, in quibus extat Doctorum contradictio, tanquam principalior præualere debet, vt cum alijs
ſscriptum reliquerunt, & latiùs probarunt Ia
ſson.
in l. quidam
cum filium, ex num. 35. v
ſsque
in finem, ff. de verbor.
obligat. Gozadinus
in conſsil. 39. num. 15. Alphanus
in
ſsuis collectan. Iuris, collectan. 120. in fine, & quamuis â
* nonnullis improbata fuerit, vt vidi
ſsti; amplectendam
tamen in futurum
ſsperamus ab alijs, qui ex propo
ſsito con
ſsiderauerint rationem, quam ad text.
in d.l. 2. §. 1. ff. de pactis, adduximus
ſsuprà, in initio huius capitis: Nam cùm verum
ſsit, in in
ſstrumento, aut cautione, ius omne debiti, aut obligationis contineri, vt
ibidem diximus; planè
ſsequitur, quòd creditor, qui in
ſstrumentum, aut cautionem reddidit vni ex debitoribus, omne quod in in
ſstrumento continetur, reddidi
ſsſse videatur, & con
ſsequenter ius etiam, quod e
ſst contra
alium, cùm eadem ratio militet in vno, quàm in alio;
&
ſsic non diuer
ſsum,
ſsed idem ius ob
ſseruari debeat: &
hoc modo ponderatus text.
in d.l. 1. C. de donation. optimè vrget pro
ſsententia Bartoli.
Nec
ſsatisfacit
ſsolutio Menochij
lib. 3. dicta præſsump.* 140. num. 6. in princip. Quia negari non pote
ſst, quin
Imperatores expre
ſssè dixerint, emptionum mancipiorum in
ſstrumentis donatis, & traditis, & ip
ſsorum mancipiorum donationem, & traditionem factam intelligi.
Nec concludit con
ſsideratio Menochij
vbi ſsuprà,
* dum dicit, quòd in ca
ſsu
d.l. 1. inutilis pror
ſsus fui
ſsſset
traditio in
ſstrumenti, ni
ſsi ea mancipia cen
ſserentur donata; in ca
ſsu verò no
ſstro
ſsufficere, quòd traditio operetur remi
ſsſsionem ip
ſsius debitoris, cui traditum e
ſst in
ſstrumentum ip
ſsum: nam
ſsi verum e
ſst, vt dixi, in in
ſstrumento ius omne contineri, & in
ſstrumentum totum
ſsimpliciter redditum fui
ſsſse in ca
ſsu prædicto; quare
iuris omnis traditi donationem operari non debebit
traditio ip
ſsa, aut quare partis iuris in in
ſstrumento contenti differentia hæc con
ſstitui poterit,
ſsi per traditionem in
ſstrumenti fingitur traditi ip
ſsa res, aut ius ip
ſsum
tradi, cuius titulus, vel ius in
ſstrumento ip
ſso continetur, vt ex mente communi inquit Anton. Gomez.
in d.
l. Tauri, num. 56. in princip. atque ita nece
ſsſsariò debet
effectum eundem operari traditio in
ſstrumenti, quem
res ip
ſsa tradita operaretur. Si autem traditio talis fieret,
ſsumi non po
ſsſset alia præ
ſsumptio, quam donationis
in totum, aut pleno iure: ergo eadem
ſsumenda e
ſst
præ
ſsumptio,
ſsi in
ſstrumentum traditum fuerit, ex ratione
d.l. primæ. C. de donat.
Nec vrget in contrarium præcipuum contrariæ par
*tis fundamentum, quòd donatio in dubio præ
ſsumenda non
ſsit; nam in
ſspecie propo
ſsita interuenit factum
ſsufficiens ad donationem
præſumendãpræſumendam, traditio
ſscilicet
in
ſstrumenti, quòd cùm inducat pactum de non petendo, in quo donatio continetur,
l. contra iuris, §. vltimo, ff. de pactis: cur etiam & donationem contra alium
non inducet, vt rectè aduerrit Petrus Augu
ſstin. Morla
Emporij
prima parte, titulo 11. de fide inſstrumentorum,
numero octauo, in verſsiculo, neque mouet.
Vltra quem, & cæteros in propo
ſsito Scribentes, euidentiùs id con
ſstare poterit,
ſsi con
ſstituamus, regulam
prædictam, quòd donatio in dubio præ
ſsumenda non
*
ſsit, ex coniecturis ce
ſsſsare, prout ex Bellono, & Alciato,
ſscribit Menochius
de arbitrarijs, dicto caſsu 88. numero 8. & multis exemplis o
ſstendit
numeris ſsequentibus. Iacobus Mandellus de Alba
in conſsil. 12. num. ſseptimo,
& in conſsil. 339. numero quinto, &
in conſsilio 461. ex
numero decimò, v
ſsque ad
numerum 18. & in conſsilio 782. num. 14. inter quas factum traditionis in
ſstrumenti, quod ade
ſst in ca
ſsu no
ſstro, meritò enumerari debebit, vt inducat donationem iuris, quod e
ſst
cõtracontra tertium,
ex
ſsuperiori ratione; item ex textu
in l. vxori, §.* vltimo. ff. de legatis tertiò, vbi donationem præ
ſsumi
ſsolum ex facto
ſsub
ſsequuto, affirmat Menochius, &
alios intellectus ad illum text. impugnat
d. caſsu 88. numero 33. & confirmatur ex re
ſsolutis per Iacobum
Mandellum de Alba
d. conſsil. 461. numero 14. vbi di
*cit, ex facto translationis, aut ce
ſsſsionis iurium, donationem præ
ſsumi; & idem videtur volui
ſsſse Barbo
ſsa,
|
ſsed Mandellum non refert,
tertia parte l. primæ, ff. ſsoluto matrimonio, num. 69. ſsed in quæ
ſstione
ſsuperiori,
reddito in
ſstrumento, omne ius videtur translatum,
quod in in
ſstrumento continetur, vt
ſsæpe dictum e
ſst: ergo malè quidem donationem non præ
ſsumunt Authores prædicti, qui contrariam
ſsententiam defendunt, malè etiam præ
ſsumunt potiùs procurationem, aut mandatum ad exigendum, quàm donationem, cùm non
magis
ſsit vnum expre
ſsſsum, quam aliud, &
ſsic potiùs
* præ
ſsumi debet donatio, cùm de alio titulo non apparet, quoad ius contra tertium creditori competens,
ex Bertrando
in conſsil. 79. num. 8. &
in conſsil. 4. ante
num. 6. verſsiculo & ſsic non videtur, lib. 3. &
in conſsil.
213. ſsub num. 3. libro 7. aliàs 8. Portio
in conſs. 36. columna finali, Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 25. num. 63. prætereà, quia cùm creditor
ſsimpliciter reddens in
ſstrumentum
ſsui crediti, donare voluerit debitori ius contra illum
ſsibi competens:
ſsequitur
quòd etiam voluerit ius alterius debitoris donare, ne
alioquin dicamus quòd in eodem actu creditor habue
*rit animum biformem, & varium, quòd e
ſsſset ab
ſsurdum, vt in alio ca
ſsu
ſsic arguendo probauit Mandellus,
in conſsil. 560. num. 28. vbi
num. 29. dicit ex hac
ſsolum
* coniectura, donationis titulum præ
ſsumi debere, ne
* etiam dicamus, quòd vna, & eadem res, & vno & eodem actu
ſsimpliciter facta, diuer
ſso iure cen
ſseri debeat, contra text. in
l. eum qui ædes, in fine, ff. de vſsucapionib. quam nonnullis exornant Abbas
in conſs. 71. lib. 2. Tiraquellus
n l. ſsi vnquam, C. de reuocandis donationibus, in verbo, donatione largitus,
num. 232. Menochius
recuperandæ poſsſseſsſsionis, remedio 1. num. 36. 37. & 38. & in conſs. 36. num. 38. lib. 1. Martinus Monter-à Cueua
deciſs. 5. Regni Aragon. num. 79.
Denique, nec vrget in contrarium text.
in dict. l. vl*tima, C. de pact. conuentis tam ſsuper dote, &c. quæ non
rectè contra Bartolum ponderatur,
ſsi animaduertamus,
quòd mulier interdum tres
ſspecies bonorum habere di
*citur,
ſscilicet dotalia, extra dotem, & paraphernalia.
Dotalia bona
ſsunt, quæ expre
ſsſsim dotis nomine, &
cau
ſsâ data fuerunt, quorum dominium, & admini
ſstratio apud maritum re
ſsidet con
ſstante matrimonio, intelligendo, vt plenè explicauimus.
cap. 4. lib. 1. per totum. Bona extra dotem
ſsunt, quæ mulier apud
ſse omninò retinet, nec dominium, nec admini
ſstrationem vito concedit tacitè, nec expre
ſssè, & in his nullum ius habet
maritus. Bona denique Paraphernalia illa dicuntur,
quæ mulier extra dotem in domum viri infert, quorum
dominium remanet apud ip
ſsam mulierem; admini
ſstratio verò e
ſst apud maritum,
l. ſsi ego, §. dotis, ff. de iure
dotium, d.l. vltima, C. de pactis conuentis, vbi
ſsic explicarunt Glo
ſsſsa, & Doctores communiter, Guido Pap.
quæſst. 468. col. 2. Baldus
in conſs. 478. Quædam ſsunt res,
lib. 5. Alex.
in conſs. 42. num. 1. lib. 1. Socinus
ſsenior
in
conſs. 82. num. 4. lib. 4. Cha
ſsſsaneus
in Conſsuetudinibus
Burgnndiæ, rubrica 4. §. 24. Glo
ſs.
Sont heritages, Antonius Gomezius
in l. 50. Tauri num. 20. in verſsiculo,
item adde. Bonifacius Rogerius
in conſs. 45. lib. 1. Fortunius Gar
ſsia
in l. 1. num. 44. ff. de iuſstitia & iure. Que
ſsada
diuerſsarum quæſstio num. iuris cap. 14. num. 24. latè Menochius
lib. 3. præſsumptione 8. ex num. 1. cum
ſsequentibus, & præſsumptione 9. num. 1. & 2. & in conſs.
56. ex num. 2. vſsque ad num. 10. lib. 1. Fabius Turretus
in conſs. 7. num. 26. lib. 1. Barbo
ſsa
1. parte l. primæ,
ff. ſsoluto matrimonio, num. 28. in verſs. ad veram tamen
reſsolutionem, & e
ſst optima
partitæ lex. 17. tit. 11. partita 4. Dominium itaque paraphernalium bonorum, re
*gulariter non transfertur in maritum, per text.
in dicta
l. ſsi ego, §. dotis, & in dicta. l. 17. partitæ, & fatentur
Baldus
in conſs. 132. in fine, lib. 4. Decius
in conſs. 521. num. 2. Lara
in l. ſsi quis à liberis, §. ſsi quis ex his num.
236. ff. de liberis agnoſscendis, Barbo
ſsa
tertia parte l. primæ. ff. ſsoluto matrimonio, num. 67. in verſsic. & ſsic non
poteſst. Vnde eo ip
ſse, quòd mulier voluit, vt ea bona
* e
ſsſsent extra dotem; ip
ſsa tamen, aut in
ſstrumenta eorum tradidit marito, vel in domum eius intulit, eidem
videtur committere cu
ſstodiam, & admini
ſstrationem
illorum, & dare mandatum ad exigendum: non verò aliquam donationem facere, vt e
ſst expre
ſsſsum
in d.l. ſsi
ego, §. dotis, &
in d.l. 17. partitæ, &
ſsic ob
ſseruant
Bald,
in eodem §. dotis, & in
l. finali, C. de ſsententijs, quæ ſsine certa quantitate, num. 5. Aretinus
in l. de his, col. 2. C. de furtis Anton. Gomez
in d.l. 50. Tauri num. 20. in verſsic. Secundò poteſst habere. Menochius
lib. 3. d.
præſsumptione 9. num. 2. Barbo
ſsa
prima parte d.l. primæ,* ff. ſsolut. matrimonio num. 29. in verſsiculo, ſsed ſsi paraphernalia ſsimpliciter. Alciatus
regula 1. præſsumptione 33. num. 2. in verſsic. ſsed tu conſsidera, qui rectè aduertit, in
ſspecie
d.l. vltimæ, C. de pactis. conuentis tam ſsuper dote, &c. plura concurrere, ex quibus mandatum
ad exigendum præ
ſsumi debet, nec tenetur maritus
agens cauere de rato; &
ſsic ca
ſsus illius textus longè differt à ca
ſsu prædicto, in quo omninò præ
ſsumi debet
donatio, ex dictis
ſsuprà. Et hactenus de bonis paraphernalibus, de quibus, & praxi quoad ea hodie ob
ſseruanda, latiùs, remi
ſsſsiuè tamen actum videre poteris
lib. 1. de vſsufructu, cap. 4.
CAPVT XXIV.
Legatum Quantitatis in pecunijs ſsic relictum: Lego Titio centum, quæ in pecunijs ei præſstari iubeo, aut lego Titio centum in pecunijs,
vtrùm præciſsè in pecunijs ſsolui debeat,
etiamſsi pecunia in hereditate non ſsit? vbi
Simonis de Prætis diſstinctio, & reſsolutio
adducitur, quæ verè Romani, & Iaſsonis
conſsultationibus non probatur, ab Authore nouiter refellitur, & res iſsta meliùs
quàm anteà erat, explicata relinquitur.
Burſsati conſsilium 84. per totum, libro primo, commendatur, vbi plenè, ac eruditè agitur de debitore, qui ex pacto bona ſstabilia loco pecuniarum tradere poteſst: quæ,
inquam, & cuius qualitatis bona tradere
poſsſsit, & qualiter ſse habere debeat, vt electionem tradendi, ſsi pecunias non habeat,
non amittat: deinde, vtrùm hæres cum
beneficio legis, & inuentarij, teneatur ſsatisfacere legatarijs, aut creditoribus pecuniarum in pecunia, quando hæreditas eſst
ſsoluendo, etiamſsi quantitates pecuniæ ſsimpliciter legata fuerit, nec in hæreditate inueniatur pecunia: vbi tres precipuè recenſsentur Doctorum ſsententiæ, quas nullus
anteà ſsic diſstinctè adduxerat, Iacob. de
Aren. & Cini ſsententia probatur, argutẽargutem, &
ſsubtiliter corroboratur, multáque adnotantur per authorem, quæ hactenùs ab alio nec
dicta fuerant nec forſsam excogitata. Denique agitur de legato certæ quantitatis pecuniæ ſsic relicto, vt ex bonis, aut ſsubſstantia,
vel patrimonio defuncti ſsit ſsoluendum, an
inuito legatario, in pecunia numerata ſsolui
poſsſsit? & caſsus Azeuedio occurrens, nouiter
declaratur per Authorem, & nonnulla dicuntur de materia l. non ampliùs, §. cum bonorum, ff. de legatis primo.
SVMMARIVM.
- 1 Huius capitis diſsceptationem, vtilem quidem eſsſse
| & in iudiciis frequentem, nec ab aliquo hactenus ſsic diſstinctè, aut abſsolutè explicatam, vt longè maiori, & latiori declaratione non indigeat.
- 2 Idcircò non abſsque maxima vtilitate futurum iudicaſsſse Authorem, ſsi congestis in vnum & breuiter relatis his, quæ ad præſsentem vſsque diem alij Authores in propoſsito tradiderunt, additis etiam nonnullis, quæ, vt videbis Lector, nullus anteà ſsic
dilucidè explicauerat, & vera, & notanda huiuſsce
rei reſsolutio tractatur.
- 3 Vt in futurum, quamplurima diſstinctè percipi valeant, quæ confusè quidem, & minùs benè adnotauerant Scribentes in multis locis.
- 4 Pecuniarum certa quantitas cùm legatur, velati centum, aut quinquaginta, & iubet teſstator legatum
in pecuniis ſsolui, veluti ſsi dixerit: Lego Titio centum, quæ in pecuniis illi præſstari volo, aut lego
Titio centum in pecuniis: vtrùm hæres præcisè teneatur legatum in pecuniis ſsoluere, etiamſsi pecunia in hæreditate non ſsit, & num. ſseq. vſsque ad
num. 17.
- 5 Vbi in primis refertur Simonis de Prætis in propoſsito
caſsu diſstinctio, quæ Authori non placet & num.
ſsequent. nouiter & verè improbatur.
- 6 Voluntas teſstatoris in teſstamentis totum facit, & omninò obſseruanda eſst.
- 7 Teſstatoris verba, credendum non eſst, otiosè, aut ſsine
effectu prolata ſsed potiùs ſsic debent intelligi, vt aliquid operentur.
- 8 Voluntatem teſstatoris non obſseruans, omni commodo
ab illo proueniente, priuari debet.
- 9 Pacto & conuentione contrahentium effici poteſst, ne ſsit
locus beneficio Authent. hoc niſsi debitor, C. de
ſsolutionibus, hoc eſst, vt debitor quantitatis, et ſsi
careat pecuniis, non audiatur volens dare aliquid
de bonis ſsuis immobilibus in ſsolutum creditori, quãuisquamuis aliàs pacto ceſsſsante poſsſset ex illo textu.
- 10 Ergo multò magis effici poterit, voluntate, & diſspoſsitione teſstatoris in hæredem collata, quæ fauorabilior eſst in iure.
- 11 Et circa perſsonas honoratas omnimodò ſseruanda eſst.
- 12 Teſstator enim, quem honorauit, & commodo hæreditatis affecit, iure optimo ſsic onerare potuit.
- 13 Romanum in conſsilio 163. quem Prætis adducit,
non loqui in terminis noſstris, ſsed in diuerſsis, aut
contrariis quidem, prout hoc num. nouiter, &
verè adnotauit Author.
- 14 Debitor, qui ex pacto bona ſstabilia loco pecuniarum
tradere poteſst, quæ, inquam, bona, & cuius qualitatis tradere poſsſsit, & qualiter ſse habere debeat, vt
electionem tradendi, caſsu quo pecunias non habeat,
non amittat, & ibidem de hac re commendatur
Franciſsc. Burſsat. conſsilium 84. per totum, volumine 1.
- 15 Iaſsonem in conſsilio 44. num. 7. volum. 1. non probare id, ad quod citauit eum Simon de Prætis, &
ibidem quæſstio propoſsita ſsuprà, num. 4. contra
hæredem, & in fauorem legatarij diſsſsoluta.
- 16 Et Petri Surdi deciſsio 30. pro reſsolutione Authoris
nouiter ponderata, & ab eo ſsic explicata, vt in ſspecie propoſsita ibi, iuramentum non fuiſsſse neceſsſsarium,
concludenti ratione probauerit.
- 17 Hæres cum beneficio legis, & inuentarij, vtrùm teneatur ſsatisfacere legatariis pecuniarum in pecunia,
cùm legatum quantitatis ſsimpliciter factum fuit, nec
plus adiecit teſstator, & num. ſsequentib.
- 18 Et verè, attentè priùs, atque originaliter perlectis
his, quæ alij hactenùs ſscripſserunt, tres eſsſse in propoſsito dubio opiniones.
- 19 Prima fuit opinio Bartoli, quæ & communior eſst, vt hoc num. & ſsequent. demonſstratur, vt ſsi hæreditas ſsit ſsoluendo, nec venditio bonorum hæredi in
propriis bonis nocumentum præſstet, quòd hæres teneatur vendere, & ſsoluere, vel aliter tradere vendenda: ſsi autem poteſst ei nocere propter promiſsſsionem
euictionis, tunc non cogitur vendere, ſsed ſsufficit
dare bona in ſsolutum, idque per text. ſsic intelligendum in l. finali, §. & ſsi præfatam, in verſsiculo,
ſsed etſsi legatarij, C. de iure deliberandi.
- 20 Alphonſsum Azeuedium nec diſstinctè, nec abſsolutè quæſstionem ſsuperiorem tractaſsſse: fortaſsſsis hoc ideò,
quòd Burſsatum, Prætis, Riminaldum, Surdum,
& alios non prælegiſsſset.
- 21 Contra communem reſsolutionem, de qua ſsuprà, num.
19. plurima obſstare, quæ ab Authore adnotatur hoc num. & ſsequent.
- 22 Inuentarium non operatur, quin hæres voluntatem
teſstatoris ſseruare teneatur.
- 23 Tenetur enim hæres voluntatem defuncti adimplere,
nec ei contrauenire poteſst, quando aliquid ex hæreditate percipit, licèt Inuentarium confecerit.
- 24 Secunda opinio refertur in quæſstione propoſsita ſsuprà,
num. 19. dicens hæredem non cogi vendere ad ſsoluendum legatariis, aut aliunde pecuniam quærere,
ſsed teneri dumtaxat bona hæreditaria in ſsolutum
dare, iuxta quantitatem legati taxata: idque indiſstinctè, ſsiue damnum patiatur, ſsiue non, & etiam ſsi
emptores inueniat, vel non; in quo, vt vides, hæc
ſsecunda opinio diſstinguitur à prima.
- 25 Quæ originaliter, & ante alios fuit Angeli; vt rectè expendunt Imola, & Alexander, & Petrus Surdus expreſsſsim intelligit.
- 26 Sed vera non eſst, & concludenter hoc num. improbatur.
- 27 Tertia in eodem dubio recenſsetur opinio, quæ & verior
videtur Authori, & omninò amplectenda, tenens
hæredem cum beneficio legis, & inuentarij, teneri
ſsatisfacere legatariis, & creditoribus pecuniarum
in pecunia, quando hæreditas eſst ſsoluendo, etiam ſsi
quantitas pecuniæ ſsimpliciter legata fuerit, nec in
hæreditate inueniatur pecunia, & num. ſseq.
- 28 Vbi in primis aduertit Author in quo differat ſsuperior
opinio à prima, & ſsecunda, de quibus ſsuprà,
num. 19. & 24.
- 29 Deinde adducit pro ea fundamenta nonnulla, quæ multùm concludunt, & num. ſseq.
- 30 Text. in l. ſsi pecunia, 12. ff. de legatis ſsecundo, vtrùm corrigatur hodie ex deciſsione l. vltimæ, §. et ſsi
præfatam, C. de iure deliberandi: & de intellectu illius textus, & infrà, num. 36. & 37.
- 31 Dictio, ſsed & ponit diuerſsitatem in facto, non autem in
iure, ſsed identitatem.
- 32 Pro opinione ſsuperiori duplex fundamentum expenditur, & n. ſseq.
- 33 Inuentarium, non ob aliam cauſsam introductum à lege dicitur, quam vt tollatur occaſsio committendæ fraudis ab hærede, ne ſscilicet valeat occultare bona
hæreditatis.
- 34 Item, ne hæres teneatur creditoribus vltra vires hæreditarias ex propriis bonis.
- 35 Non autem in iniuriam, aut damnum creditorum, vt
aliud pro alio ſsolui poſsſsit.
- 36 Superiorem opinionem, quam cum aliis defendit Author, omninò tenendam eſsſse, & in praxi ſseruandam,
vtpote in d.l. ſsi pecunia, probatam, & in d. §. etſsi
præfatam, non correctam.
- 37 Nam vt diximus, text. ille dumtaxat procedit, quãdoquando
hæreditas ſsoluendo non eſst, quo caſsu diſstinguitur, an
hæres vendendo, damnum patiatur, necne: ideſst an
ſsine onere euictionis vendere poſsſsit necne; nam vbi
hæreditas eſst ſsoluendo in diſstinctè hæres debet ſsatisfacere in pecunia: quod Roland. & Riminald, rectè probarunt.
- 38 Hæreditas cùm ſsoluendo eſst, & legatum quantitatis
pecuniæ relinquitur, nihil intereſsſse, an hæres inueniat emptores, vel non: nam indiſstinctè, ſsiue inueniat, ſsiue non inueniat, debebit legatariis in pecunia
ſsoluere, etiam ſsi pecunia in hæreditate non ſsit.
-
39 Nihil etiam intereſsſse, quòd inueniat emptores, qui
tamen iuſst um pretium non offerant; nam cùm in
eius voluntate poſsitum ſsit non vendere, & tantum
teneatur pecunias dare legatariis, non autem minori
pretio vendere, poteſst res hæreditarias ſsibi, vel alio
tempore vendendas ſseruare, & de ſsuo ſsoluere, vel
aliunde quærere, iuxta rationem d.l. ſsi pecunia, ff.
de legatis ſsecundò.
- 40 Nec etiam intereſsſse, quòd hæres vendens aliquid pro
ſsatisfaciendis legatariis, ita demùm emptores inueniat, ſsi ipſse de ſsuo pro euictione promittat, nec
hoc eſsſse damnum conſsiderabile, vt hoc num. explicatur; communis Doctorum ſsententia improbatur,
ac Ludouici Molinæ è Societate Ieſsu Religioſsi adnotatio quædam probatur.
- 41 Hæres vt cogatur vendere bona hæreditaria pro ſsatisfaciendis legatariis pecuniarum in pecunia, quando
in hæreditate pecunia non eſst, tria concurrere debent
ex communi ſsententia, quæ iure ſsubſsiſstere non poſsſsunt, ni ſsi intelligendo ea, prout hoc num. & nouè,
& verè explicauit Author.
- 42 Hæres cum benefìcio legis, & inuentarij, cùm hæreditas ſsoluendo eſst, & legatum quantitatis pecuniæ relinquitur, non poteſst legatariis inuitis, tot nomina
debitorum hæreditariorum aſsſsignare, abſsque eo quòd
ipſse teneatur ea exigere, prout hoc num. contra
Iaſson. & Roland, nouè, ſsed verè quidem defenditur, & num. ſseq.
- 43 Vbi Author tecte adnotauit, Rolandum in propoſsito
caſsu minùs æquè putaſsſse, attendendum eſsſse, ne hæres
litibus vexetur, & expenſsis: & contrarium æquius
eſsſse, vt hoc loco demonſstratur.
- 44 Hæredem cum beneficio legis, & inuentarij, ſsi hæreditas ſsoluendo fuerit, etiam ſsi pecunia in hæreditate
non ſsit, teneri præcisè mulieri dotem ſsuam repetenti
in pecunia ſsoluere, cùm pecunia debetur, nec poſsſse
in ſsolutum dare tot bona hæreditaria, vt hoc num. contra Alciatum, Phanucium, & Surdum nouiter,
ſsed concludenter defendit Author.
- 45 Teſstator ſsi legauerit Titio, aut & seio certam pecuniæ quantitatem de bonis, & ſsubſstantia ipſsius, vel de
bonis ſsuis, inuito legatario non poteſst fieri ſsolutio
legati in pecunia numerata; ſsed fieri debet in bonis
hæreditariis teſstatoris ad electionem legatarij, arbitrio tamen boni viri ſsecundùm communem æſstimationem, vt hoc num. latiùs explicatur remiſsſsiuè, & caſsus in facto contingens, & per Azeuedium
adductus declaratur.
- 46 Bonorum pars cùm legatur, licèt hæc ſsit in obligatione; hæredi tamen ſsuccurritur, vt ipſse eligat, ſsiue
rerum partes, ſsiue æſstimationem dare maluerit, ſsic
vt vtrumque dicatur eſsſse in ſsolutione, licèt vnum
tantùm in obligatione ſsit: in his tamen rebus partem
dare hæredi conceditur, quæ ſsine damno diuidi poſsſsunt.
- 47 Quòd ſsi res naturaliter indiuiſsæ ſsunt, vel ſsine damno
diuiſsio earum fieri non poteſst, æſstimatio ab hærede
omninò præſstanda eſst.
- 48 Idque de iure communi per tex. in l. non ampliùs,
26. §. cùm bonorum, ff. de legatis 1. qui corrigitur hodie ex deciſsione l. 20. Tauri, prout hoc numero latiùs explicatum ab aliis traditur, remiſsſsiuè.
- 49 Quota bonorum hæredi extraneo prælegata, vtrùm
ſsolui debeat in pecunia, an in ipſsis rebus hæreditariis, & de contrarietate Telli Fernand. & Anton.
Gomezij remiſsſsiuè.
VTilis quidem e
ſst, & in iudiciis frequens huius
* Capitis di
ſsceptatio, nec ab aliquo hactenùs
ſsic
ab
ſsolutè, aut di
ſstinctè explicata, vt longè maiori, &
latiori declaratione non indigeat: Idcircò non ab
ſsque
maxima vtilitate futurum iudicaui,
ſsi conge
ſstis in
* vnum & breuiter relatis his, quæ ad præ
ſsentem v
ſsque v
ſsque diem alij Authores in propo
ſsito tradiderunt, additis etiam nonnullis, quæ, vt videbis Lector, nullus
anteà
ſsic dilucidè explicauerat, & vera, & notanda
huiu
ſsce rei re
ſsolutio tractatur, vt in futurum quamplu
*rima di
ſstinctè percipi valeant, quæ confusè quidem,
& minùs benè adnotauerant Scribentes in multis
locis.
Et ad rem deueniendo, in primis con
ſstituo, dubium
* e
ſsſse, cùm legatur certa quantitas pecuniarum, veluti
centum, aut quinquaginta, & iubet te
ſstator legatum
in pecuniis
ſsolui: veluti
ſsi dixerit:
Lego Titio centum,
quæ in pecuniis ei præſstari volo, aut
lego Titio centum
in pecuniis: vtrùm hæres præcisè teneatur legatum in
pecuniis
ſsoluere, etiam
ſsi pecunia in hæreditate non
ſsit. Quam quæ
ſstionem, ex omnibus quos adhuc vi
*derim,
ſsolus Simon de Prætis excitauit in terminis,
de
interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 5. dubitatione
vltima, num. 37. folio 583. vbi dicit, quòd cùm legatum e
ſst quantitatis ex te
ſstatoris mandato,
ſsi non po
ſsſsit
ſsolui pecunia, pro eo dari debent tot bona immobilia;
ita tamen, quòd hæres priùs debeat probare,
ſse non
po
ſsſse
ſsoluere in pecunia numerata, aliàs iu
ſsſsus per te
ſstatorem in pecunia
ſsoluere, non debet admitti offerendo tot bona immobilia, ni
ſsi priùs probauerit: ce
ſsſsante
tamen mandato te
ſstatoris, hæres
ſsi non habet pecuniam, vt quilibet debitor offerendo de melioribus bonis auditur, per text.
in Authent. hoc niſsi debitor, C. de
ſsolutionibus. idque ex
ſsententia prædicti Authoris, qui,
vt vides, dumtaxat in
ſsi
ſstit in hoc, quòd mandatum
tantùm efficiat, vt oblatio bonorum
ſsit inefficax, ni
ſsi
hæres priùs probauerit,
ſse non po
ſsſse
ſsoluere in pecunia
numerata; non tamen vt hæres præcisè compellatur in
pecuniis
ſsoluere, cùm pecunia in hæreditate non e
ſst.
Quod quidem nullo pacto placere pote
ſst, quippe cùm
etiam realiter facta probatione prædicta, adhuc exi
ſstimem verius, conpellendum hæredem in pecuniis
ſsoluere, modo hæreditas
ſsoluendo
ſsit. Et ad id dicendum
ſsequentibus moneor rationibus. In primis ex text. in
l. ſsi pecunia, ff. de legatis 2. per quem in fortioribus
terminis, nempe quando
ſsimpliciter e
ſst factum legatum
quantitatis, aut pecuniarum, quòd hæres teneatur in
pecunia
ſsoluere,
ſsi hæreditas
ſsoluendo
ſsit, nec po
ſsſsit in
bonis
ſsoluere, etiam
ſsi pecunia in hæreditate non fuerit, probabimus
infrà, numeris ſsequentibus.
Secundò, quoniam certum e
ſst, quòd voluntas te
ſsta
*toris in te
ſstamentis totum facit, & omninò ob
ſseruanda e
ſst, vt inquit textus in
l. fideicommiſsſsa, §. item ſsi
quis, & in l. quiſsquis, ff. de legatis tertiò, l. ex facto, ff.
de hæredibus inſstituendis, & cum aliis multis lati
ſsſsimè probarunt Mantica
de coniecturis vlti marum voluntatũvoluntatum,
lib. 3. tit. 3. per totum. Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis, quæſst. 9. per totam. Petrus Magdalenus
de
numero teſstium in teſstamentis requiſsito, prima part, cap. 8. ex num. 6. Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articul. 11. ex num. 1. cum ſsequentibus folio 86. Sed
in propo
ſsita
ſspecie voluntas te
ſstatoris e
ſst expre
ſsſsa, &
quidem verba
ſsuperiùs propo
ſsita
ſsuperflua e
ſsſsent, aut
verè nihil operarentur, nili hæres in pecuniis
ſsoluere
teneretur: ergo in pecunia debebit legatario
ſsoluere, ne
aliàs verba prædicta ociosè, ac
ſsine effectu prolata fui
ſsſse
* videantur, quod credendum non e
ſst,
ſsed potiùs
ſsic intelligi debeant, vt aliquid operentur, iuxta doctrinam
text. in
l. ſsi quando, ff. de legatis 1. quam multis exornant Mieres
de maioratu, 1. part, quæſst. 60. à num. 5. Simòn de Prætis
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. interpretatione 3. dubitatione 2. ſsolutione 5. à principio, cum
multis numeris ſsequentibus, folio 260. Achill. Pedrocha
in conſsilio 40. ex num. 333. v
ſsque ad
*
num. 339. aliàs priuari debet omni commodo ab illo
prouenienti, tanquam voluntatem te
ſstatoris non ob
ſseruans, ex Pari
ſsio
in conſsil. 19. num. 52. 55. & ſsequentibus, lib. 2. Rolando
in conſsil. 70. num. 62. & 63. lib. 3. Mantica
de coniecturis vltimar. volunt. lib. 3. tit. 3. num. 5.
Tertiò facit, nam pacto & conuentione contrahen
*tium effici pote
ſst, ne
ſsit locus beneficio
Authent. hoc
niſsi debitor, C. de ſsolutionibus, hoc e
ſst, vt debitor quantitatis, edi careat pecuniis, non audiatur volens dare aliquid de bonis
ſsuis immobilibus in
ſsolutum creditori,
quamuis aliàs pacto ce
ſsſsante po
ſsſset ex illo textu. Quod
cum Alexandr. Ripa, Ferrat. & Baëtio, rectè defendit
Ioannes Guttierrez
de iuramento confirmatorio, prima
part. cap. 29. num. 3. & 4. Ergo multò magis effici po
*terit, voluntate & di
ſspo
ſsìtione te
ſstatoris in hæredem
collata, quæ fauorabilior indicatur iure,
l. in teſstamentis, cum aliis multis vulgatis,
ff. de regulis iuris, & circa
* per
ſsonas honoratas, omnimodo
ſseruanda e
ſst, vt cum
aliis multis
ſscribit Marcus Antonius Peregrinus
de fideicommiſsſsis, articulo. 11. num. 57. & 58. quem enim
honorauit te
ſstator, & commodo hæreditatis affecit,
* iure optimò
ſsic onerare potuit per text. in
l. ab eo, C. de
fideicommiſsſsis, & alia, quæ tradiderunt Guilliel. Bened.
in
c. Rainuntius, de teſstamentis, verbo, ſsi ab
ſsque liberis,
el
ſsegundo, tractata de fideicommiſsſsaria ſsubſstitut. num. 25. 26. & 27. & num. 31. & ſsequentibus, & num. 57. v
ſsque
ad
num. 62. Cephalus
in conſsilio 465. num. 32. lib. 4. Achilles Pedrocha
in conſsilio 23. num. 59. nec de voluntate te
ſstatoris dubitari pote
ſst in ca
ſsu prædicto, cùm
expre
ſsſsa
ſsit, nec verbum illud
pecuniis alium admittet
ſsen
ſsum, idque concludenti, atque ineuitabili ratione,
quæ à veri
ſsimilitudine deducitur; veri
ſsimile, inquam,
e
ſsſse,
ſscire te
ſstatorem pecunias
ſse hæreditate, aut patrimonio
ſsuo non relinquere, & adhuc præ
ſstari legatum
in pecuniis dixi
ſsſse, quòd euidentem ip
ſsius voluntatem
o
ſstendit. De pote
ſstate etiam dubitari non valet ex rationibus adductis
ſsuprà, quæ verè concludunt, etiam
nullis nummis relictis, hæredem
ſsic grauari potui
ſsſse.
Quartò & vltimò facit, quòd authoritates Doctorum, quas ip
ſse Prætis adducit, nequaquam probant eius
A
ſsſsumptum. Nam in primis Romanus
in conſs. 163. ab
* eodem Prætis relatus, non loquitur in illis terminis,
ſsed
in aliis longè diuer
ſsis, aut contrariis quidem, hoc e
ſst in
debitore, qui ex pacto
ſsoluere pote
ſst immobilia loco
pecuniarum,
ſsi pecunias
ſsoluere non po
ſsſsit: Et contendit in ca
ſsu ibi propo
ſsito, huiu
ſsmodi debitorem electionem amittere, vel quòd bonorum oblationem tempore debito non fecerit, vel quòd non probauerit. bona oblata fui
ſsſse in eiu
ſsdem dominio, iura & in
ſstrumenta actoribus creditoribus o
ſstendendo: in quem
ſsen
ſsum Romanum. ip
ſsum retulit Bur
ſsatus
in conſs. 84. num. 5. in fine, lib. 1. vbi in propo
ſsito multa dicit vti
*lia, & nece
ſsſsaria, & per
tot. conſs. agit de debitore, qui ex
pacto bona
ſstabilia loco pecuniarum tractere pote
ſst: quæ, inquam, bona, & cuius qualitatis tradere po
ſsſsit,
& qualiter
ſse habere debeat, vt electionem tractendi,
ca
ſsu quo pecunias non habeat, non amittat, vt
ibi videri poterit, cùm occa
ſsio offeret, & meliùs for
ſsan, quàm alibi.
Deinde Ia
ſson
in conſsil. 44. num. ſseptimo, volum. 1.
* in ei
ſsdem terminis loquitur, & eiu
ſsdem Romani mentionem faciens, probare contendit, in ca
ſsu
ibi relato,
oblationem non valere, eo quòd illegitima fuit, nec
probatũprobatum de impotentia
ſsoluendi in pecunia numerata, quod
hæredes facere debebant, quia erat fundamentum
ſsuæ intentionis, eo quòd Antonotus te
ſstator filiabus, & cuilibet earum pro dote reliquit florenos ducentum, & ordinauit, quòd in quantum hæres
ſsuus prædictos florenos ducentum non
ſsolueret, vel
ſsoluere non po
ſsſset, quòd
teneantur ip
ſsæ filiæ accipere in
ſsolutum tot ex bonis
immobilibus. Verè igitur in vtroque ca
ſsu & Romani,
& Ia
ſsonis, datâ impotentia
ſsoluendi in pecunia numerata, conce
ſsſsum e
ſst debitori, & hæredi tot ex bonis in
ſsolutum dare: quòd in
ſspecie à me propo
ſsita non contingit, in ea namque, nihil in voluntate, aut in electione
hæredis relinquitur, imò certam quantitatem, aut
ſsummam in pecuniis dare grauatur, nec in ca
ſsu impotentiæ
ſsoluendi in pecunia numerata, aliquid
ſstatituitur; idcircò hæres nece
ſsſsariò tenetur in pecuniis
ſsoluere,
ſsi hæreditas
ſsoluendo fuerit, & hoc damnum pati debet, qui vniuer
ſsum commodum hæreditatis
ſsentit. Et hactenus de
his, quæ, vt vides, non erant anteà
ſsic explicata, & intelligi debent, vt procedant, etiam cùm hæres fecerit inuentarium iuridicem &
ſsolemne: in quibus terminis lo
*quitur expre
ſsſsim &
ſsic re
ſsoluit Petrus Surdus
deciſsione.
30. ex num. 9. & vide etiam ex
num. 1. vbi dicit, quòd iurauit in
ſsuo te
ſstamento Domina Eleonora Calandra,
ſse
promi
ſsi
ſsſse Domino Bartholomæo Boneto viro
ſsuo libras quindecim mille in dotem, atque ita illas eidem legauit
ſsoluendas in pecunia, & non in alia re; & pronuntiatum fui
ſsſse
ſsolutionem fieri debere in pecunia, non in
rebus, quia relictum factum e
ſst in pecunia, & non pote
ſst aliud pro alio
ſsolui creditore inuito vt latiùs probat
ibidem ſsed non ita latè, vt
ſsuperiùs probaui, alii
ſsque, &
diuer
ſsis rationibus fundans, nec Prætis mentionem faciens: Vnde & libenter ego addiderim iuramentum in
ſspecie ibi propo
ſsita nihil augere (quamuis eo etiam iuuabatur Surdus) idem enim dicendum e
ſsſset ex re
ſsolutis
ſsuprà & dicendis
infrà, etiam
ſsi
iuramentũiuramentum non præce
ſsſsi
ſsſset;
ſsufficiebat enim expre
ſsſsum te
ſstatoris
mandatũmandatum de libris in pecunia
ſsoluendis, & non in alia re, & e
ſsſse
ſsoluendo hæreditatem, quamuis nullum aliud interueniret.
Secundò & principaliter con
ſstituo, maius
dubiũdubium e
ſsſse,
* cùm legatum quantitatis pecuniæ factum fuit
ſsimpliciter, nec expre
ſsſsit te
ſstator quòd in pecuniis
ſsolueretur,
ſsiue nihil aliud adiecit,
ſsed quantitatem aliquam
ſsimpliciter reliquit, vtrùm in hac
ſspecie hæres cum beneficio legis, & inuentarij teneatur
ſsatisfacere legatariis pecuniarum in pecunia? Et verè, attentè priùs, atque originaliter
* prælectis his. quæ alij hactenus
ſscrip
ſserunt, tres
ſsunt in
propo
ſsito dubio opiniones:
Prima opinio fuit Bartoli, quòd
ſsi hæreditas e
ſst
ſsol
*uendo, nec venditio bonorum hæredi in propriis bonis
nocumentum præ
ſstet, quòd tenetur vendere, &
ſsoluere,
vel aliter tradere vendenda:
ſsi autem pote
ſst ei nocere
propter promi
ſsſsionem euictionis, tunc non cogitur
vẽderevendere,
ſsed
ſsufficit dare bona in
ſsolutum, idque per text.
ſsic
intelligendum
in l. finali, §. et ſsi præfatam, in verſsiculo,
ſsed et ſsi legatarij, C. de iure deliberandi, vbi in hunc modum
ſscribitur:
Sed et ſsi legatariij inter ea venerint, eis ſsatis faciant ex hæreditate defuncti, vel ex ipſsis rebus, vel earum forſsit an venditione. Et Bartolus
ibidem, num. 3. ſsic
adnotauit. & in effectu di
ſstinxit, quòd cum hæres reperit emptorem, qui velit emere ab eo tanquam ab hærede
pro
ſsatisfaciendis legatis, & debitis, ab
ſsque aliqua obligatione propria de euictione; & tunc cogitur vendere,
quia ex hoc nullum damnum patitur, & regula
ſsube
ſst,
quòd aliud pro alio, inuito creditore
ſsolui non pote
ſst: Aut verò non reperit emptorem, & tunc pote
ſst
ſsatisfacere de rebus, quia vendendo po
ſsſset incurrere damnum.
idemque
ſsi inueniat emptorem,
ſsed petatur ab eo, quòd
ſse obliget de euictione. quia etiam po
ſsſset pati damnum: & Bartoli
ſsententiam
ſsequuntur Baldus
ibidem, num. 1. vbi con
ſsult, quòd hæres, vt effugiat omne periculum,
dicat creditoribus: Vendite vos, & ego con
ſsentio, & prote
ſstor non teneri de euictione, per text.
in l. quamuis. ff. de
pignoratitia actione, Salicetus etiam
num. 2. Alexander
num. 10. Comen
ſsis
in verſsic. ex mente Doctorum, CaſtrẽſisCastrensis num. 5. Corneus
colum. 2. & Ia
ſson
num. 1. in verſsicul.
Quarta vtilitas, vbi dicit,
hæredẽhæredem non teneri vendere bona, quando pecunia non e
ſst in hæreditate, etiam
ſsi inueniat emptores, quando illi nolunt emere, ni
ſsi hæres
ſse
obliget de euictione; & per hoc inferri vnum nouum,
quòd fortè tactum in
ſspecie non inueniemus, vt ip
ſse credit, quòd qui fecit inuentarium, pote
ſst creditori inuito
a
ſsſsignare tot nomina
debitorũdebitorum in
ſsolutum, nec hæres tenetur ea exigere, idque per text. in
d. §. et ſsi præfatam, in
verſsicul. ſsed et ſsi legatarij, inducẽdoinducendo eum prout ip
ſse Ia
ſson
inducit, qui cum
ſsuperiori re
ſsolutione communi tran
ſsit
etiam
in l. 2. in §. mutui datio, num. 9. ff. ſsi certum petatur, vbi dicit id procedere, etiam nulla
ſsub
ſsi
ſstente nece
ſsſsitate, vt
ſscilicet po
ſsſsit hæres cum beneficio
inuẽtarijinuentarij ſsol|
uere rem pro pecunia; & idem probarunt Ancharanus
quæſst. famil. quæſst. 64. per totam, part. 2. Ioannes Andreas
de inſstrumentorum edictione, §. finali, verbo,
fecerit, Guido Papæ
de inuentario, num. 2. Porcelinus
in eodem
tractatu, quæſst. 7. num. 3. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 52. num. 38. Simon de Prætis
de interpretatione vltimaram voluntatum, lib. 5. dubitatione vltima, n. 24. fol. 582. Gra
ſsſsus
lit. 2. §. inuentarium, quæſst. 20. in principio, qui
Bartolum
ſsequuntur, Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in
conſsil. 37. num. 8. dicens, quòd hæres in propo
ſsito ca
ſsu,
pote
ſst cogi ad vendendum, dummodò non teneatur de
euictione promittere, & vndique
ſsemper indemnis
ſseruetur. Azeuedius
in l. finali, titulo 21. num. 132. lib. 4.* nouæ collectionis Regiæ, & in
l. 4. titulo. 6. num. 7. & 8. lib. quinto, qui tamen nec ab
ſsolutè, nec di
ſstinctè quidem
quæ
ſstionem
ſsuperiorem tractauit: forta
ſsſsis hoc ideò,
quòd Bur
ſsatum, Prætis, Riminaldum, Surdum, &. alios
non prælegi
ſsſset, quos
ſstatim referam. Deinde, & eandem
ſsententiam in effectu
ſsequitur noui
ſsſsimè, nec etiam refert prædictos And. Fachineus
controuerſsiarum Iuris, lib.
4. cap. 39. in fine, fol. 438. vbi po
ſstquam retulit opiniones
duas duntaxat, nec tertiæ mentionem fecit, dicit po
ſstmodum
ſententiãſententiam ſsuam e
ſsſse, quòd
ſsi pecunia reperiatur
in hæreditate
ſsufficiens ad
ſsatis
faciendũfaciendum creditoribus, &
legatarijs, tunc dubium non e
ſsſse quin hæres teneatur &
debeat ex ea
ſsatisfacere. Cæterum,
ſsi non ad
ſsit pecunia
ſsufficiens, hanc e
ſsſse Iu
ſstiniani
ſsententiam, vt ip
ſse putat, vt ex suis proprijs pecunijs hæres cogi non po
ſsſsit
ad
ſsoluendum,
ſsed ex ip
ſsis rebus defuncti, vel earum
venditione; ex ip
ſsis rebus, hoc e
ſst, vt idemmet Author interpretatur,
ſsi pecunia
ſsit relicta,
ſseu debeatur,
illam creditoribus
ſsoluendo:
ſsi non
ſsit pecunia,
ſsed
aliæ res, illas trahendo in
ſsolutum,
ſsi creditores velint
accipere neque enim aliud pro alio, inuito creditore
ſsolui pote
ſst. Cæterùm,
ſsi accipere recu
ſsauerint, vendi
debet ab hærede, & ex pretio creditoribus
ſsatisfieri;
vendi, inquam, debet ex eodem Authore, eo modo,
quo poterit iu
ſstè, &
ſsine læ
ſsione, itaut euictionis periculo non hæredis bona,
ſsed hæreditaria
ſsubiaceant,
quia illum ab omni damno præ
ſseruat inuentarium.
Quòd
ſsi non inueniatur emptor, res addici poterunt
ip
ſsis creditoribus, argumento
l. à Diuo Pio, §. ſsi pignora. ff. de re iudicata. Et hactenus prædictus Author,
qui, vt vides, nihil nouum adducit,
ſsed in communem
ſsententiam incidit, Ia
ſsoni
ſsqùe, & aliorum placitis adhæret: Quibus etiam acce
ſsſsit Bur
ſsatus
in conſs. 9. ex num.
29. v
ſsque ad
num. 34. lib. 1. vbi dicit, quòd non e
ſst in
mera facultate hæredis cum beneficio inuentarij tradere bona vendenda,
ſseu vendere, &
ſsoluere
ſsi velit;
ſsin minùs dare in
ſsolutum,
ſsed quòd ad id cogendus
e
ſst,
ſsi
ſsibi non noceat vendere, &
ſsoluere, vel vendenda tractere: quod in effectu e
ſst idem cum communi re
ſsolutione
ſsuprà tradita. Cui verè repugnat text.
in l. ſsi
pecunia, 12. ff. de legat. 2. vbi expre
ſssè probatur contrarium in hæc verba:
Si pecunia legata in bonis legan*tis non ſsit, ſsoluendo tamen hæreditas ſsit; hæres pecuniam
legatam dare compellitur, ſsiue ex ſsuo, ſsiue ex venditione
rerum hæreditariarum, ſsiue vnde voluerit. Quod
ſsi dixeris de iure Dige
ſstorum,
ſsiue Iurecon
ſsultorum tempore procedere illum text. prout Bart. Bald. Alberic. &
Cuman, notarunt, & cum eis tran
ſseunt Authores omnes
ſsuperiùs relati; Correctum tamen e
ſsſse ex deci
ſsione
text,
in d.l. vltim. §. et ſsi præfatam, in verſsic. ſsed ſsi legatarij, C. de iure deliberandi, vt ip
ſsimet Doctores aduerrunt: Adhuc ob
ſstabit, legum correctionem non expre
ſsſsam inducendam non e
ſsſse in ca
ſsu dubio: Item illum text. non procedere generaliter, vt inferiùs probabo,
ſsed eo dumtaxat ca
ſsu, quo hæreditas
ſsoluendo
non e
ſst: Deinde voluntatem te
ſstatoris
ſseruandam, quâ credendum e
ſst motum Iurecon
ſsultum in eo textu;
nec ita facilè contra præ
ſsumptam te
ſstatoris intentionem tentari po
ſsſse,
ſstatui
ſsſse contrarium Iu
ſstinianum
in
dicto verſs. ſsed et ſsi legatarij, hæredemque iu
ſstè in hoc
grauari, cum in alijs vniuer
ſsæ hæreditatis commoda, & emolumenta percipiat. Denique, inuentarij confectionem operari non debere, vt aliud pro alio, inuito
creditore, aut legatario, & verbis ip
ſsis te
ſstamenti repugnantibus,
ſsolui po
ſsſsit, quoniam inuentarium non
operatur, quin hæres voluntatem te
ſstatoris
ſseruare te
*neatur. Baldus
in l. debitori, num. 4. in verſsic. breuiter
reſspondeo, C. de pactis, Ioannes Vincent. Honded.
in
conſs. 58. num. 2. lib. 1. Tenetur enim hæres volunta
*tem defuncti adimplere, nec ei contrauenire pote
ſst,
licèt inuentarium confecerit, quando ex hæreditate
aliquid percepit. Decius
in l. ex qua perſsona, & ibi Cagnolus
ff. de regulis iuris. Hieronymus Gabriel
in conſs.
125. ex num. 12. lib. 1. Ioannes Vincent. Honded.
d.
conſs. 38. num. 3.
Vnde
ſsecunda
ſsuccedit opinio, hæredem in propo
*
ſsita
ſspecie non cogi vendere ad
ſsoluendum legatarijs,
nec etiam aliunde pecuniam quærere,
ſsed teneri dumtaxat bona hæreditaria in
ſsolutum dare iuxta quantitatem legati taxata, idque indi
ſstinctè,
ſsiue damnum
patiatur,
ſsiue non; & etiam
ſsi inueniat emptores, vel
non inueniat. Quòd cum alijs non dubitauit a
ſsſserere
Monticulus
in tractatu de inuentario, nono cap. principali, num. 8. & num. 27. & apertè videtur renere Azeuedius
in l. vltim. tit. 21. num. 132. lib. 4. nouæ collectionis Regiæ, & in l. 40. tit. 6. num. 8. lib. 5. Vbi indi
ſstinctè dicit, hæredem
ſsatisfacere
ſsoluendo legata in corporibus hæreditarijs,
ſsiue inueniat emptores,
ſsiue non
inueniat: nec di
ſstinguit, an patiatur damnum, vel
non, propter obligationem de euictione, in quo, vt vides, hæc
ſsecunda opinio differt à prima relata
ſsuprà: & ante alios, Angeli fuit originaliter, pront referunt,
* & improbant eum Imola
in l. 1. §. hæc ſstipulatio, col.
in verſsiculo item 2. adde, ff. ſsi cui plus quàm per legem
falcidiam. Alexand.
in d. §. et ſsi præfatam. Petrus Surd.
deciſs. 318. num. 1. & expre
ſsſsim
ſsequitur Ioann. Oinotomi
in §. extraneis, Inſstitut. de hæred. qualit. & differ.
num. 29. in fine, fol. 234.
Sed verè nullo pacto
ſsu
ſstineri pote
ſst, tum ex ratio
*nibus contra præcedentem opinionem adductis
ſsuprà, quæ contra hanc procedunt apertiùs: tum ex text.
in d.
l. ſsi pecunia, ff. de legat. 2. ex text. etiam
in d.l. vltim.
C. de iure deliberandi, qui in omnibus ca
ſsibus ibidem
propo
ſsitis, dumtaxat intendit hæredi pro
ſspicere, ne
damnum. patiatur, nec ita indi
ſstinctè, ac in damnum
legatariorum fauet eidem. Quod
ſsuperioris opinionis
Authores probarunt libenter, vt ex omnibus relatis
con
ſstat expre
ſsſsim. Denique placere non pote
ſst ex his,
quæ in propo
ſsito con
ſsiderauit Bur
ſsatus
in conſs. 9. num.
30. & 31. lib. 1. qui tamen de hac
ſsecunda opinione.
mentionem non facit, nec etiam Riminald. quem
ſstatim referam, nullus denique eorum, quos recen
ſsui
ſsuprà, excepto Surdo
d. deciſs. 318. qui cum iudicio improbauit eam, & in effectu, licet pro vna & altera parte di
ſsputet, remanet cum opinione prima, quam
ſsuprà adduxi, & improbaui, nec hanc
ſsecundam amplectitur.
Tertia ergo
ſsuccedit opinio, qui verior quidem
* mihi videtur, & omninò amplectenda; hæredita,
inquam, cum beneficio legis, & inuentarij teneri
ſsatis facere legatarijs, & creditoribus pecuniarum in pecunia, quando hæreditas e
ſst
ſsoluendo, etiam
ſsi quantitas pecuniæ
ſsimpliciter legata fuerit, nec in hæreditate inueniatur pecunia, hoc e
ſst, etiam
ſsi adiectum non
ſsit, quòd legatum
ſsoluatur in pecunijs, prout in ca
ſsu
ſsuperiori,
ſsed
ſsumma aliqua, quantitá
ſsue pecuniæ
ſsimpliciter
ſsit relicta. Quam
ſsententiam
ſsic di
ſstinguentes
tenuerunt Cinus, & Iacobus de Arena
in dict. l. vltima,
§. & ſsi præfatam, C. de iure deliberandi, quos refert,
&
ſsequitur Rolandus à Valle
de confectione inuentarij,
parte 4. vtilitate 9. inuentarij, §. quæro an ſsit dare, nec
non Phanucius
de inuent. quinta parte, num. 151. & cap.
ſsequent. num. 2. & cum illis con
ſstanter defendit Hyppolit. Riminald.
in conſs. 621. ex num. 1. v
ſsque ad
num.
10. lib. 6. & vltra eum tenuit etiam Bald.
in d.l. ſsi pecunia, ff. de legat. 2. prout eum refert Simon de Prætis |
de interpretatione vltim. volunt. lib. 5. dubitatione 1. num.
148. fol. 572. quamuis po
ſsteà mutauerit
ſsententiam
in
d. §. & præfatam, vt retulimus
ſsuprà, num. 19. prout
edam mutauit ip
ſse Prætis
eodem lib. 5. dubitatione vltim. num. 24. fol. 582. vt retuli
ſsupra, d. num. 19. cùm
tamen
d. dubitatione 1. d. num. 148. hanc tertiam opinionem tenui
ſsſset, quam etiam tenet Ludouicus Molina è Societate Ie
ſsu Religio
ſsus
de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputation. 216. in verſsic. Quartum commodum,
fol. 1314. Surdus etiam.
deciſs. 30. num. 14. vbi hanc
partem firmiter tenet, licèt primæ opinioni relatæ
ſsuprà, d. num. 19. acce
ſsſserit,
d. deciſs. 318. ſsed malè quidem ex dictis
ſsuprà, & dicendis
infrà, qui tamen
d. decif. 30. num. 14. cum iudicio con
ſstituit, quòd vbi hæreditas e
ſst opulenta, nihil intere
ſst pecuniam in hæreditate non e
ſsſse, cùm illa rebus hæreditariis di
ſstractis, facilè comparari po
ſsſsit: &
n. 15. meritò improbat Marc.
Brut.
in conſs. 3. num. 7. verſs. intelligo etiam, vbi Author
ille dixit, quòd tunc demùm opulenta dicitur hæreditas
quando in ea reperitur pecunia; id quòd conuincitur
apertè ex notatis
ſsuprà, & nonnullis, quæ notabuntur
ſstatim: & quoniam certum e
ſst, opulentas quandoque
hæreditates e
ſsſse, & opulenta patrimonia, ab
ſsque eo
quòd pecunia in hæreditate
ſsit.
Differt autem tertia hæc
ſsententia, & opinio à prio
*ri & communi
ſsuprà relata; e
ſst enim dumtaxat contenta cum hoc, quod hæreditas
ſsoluendo
ſsit vt hæres teneatur in pecunia
ſsoluere, quamuis in hæreditate pecunia non
ſsic, nec requirit, quòd ab
ſsque damno hæredis,
aut absque promi
ſsſsione de euictione
ſsolutio fieri po
ſsſsit
in pecunia, nec etiam requirit, quòd hæres reperiat, vel
non reperiat rerum hæreditariarum emptores, vel
quòd iu
ſstum pretium offeratur pro illis, vel non offeratur.
Differt etiam multò magis à ſsecunda opinione vt de
ſse patet apertè èſstque illi omninò contraria, & quidem
verior vt dicebam ſsuprà atque ex ſseqq. euidentius conſstabit.
Primò ex his, quæ contra Simonem de Prætis con
*
ſsideraui
in initio huius cap. ex num. 5. v
ſsque ad num. 17.
quæ in hoc ca
ſsu æquè militant,
ſsicut in illo: proptereà quòd clarè con
ſstat de voluntate te
ſstatoris, qui legans
quantitatem pecuniæ,
ſsatis apertè o
ſstendit, eius voluntatis e
ſsſse. vt velit in pecunia legatum præ
ſstari. alias corpora hæreditaria lega
ſsſset, aut
ſsi aliter volui
ſsſset, id expre
ſsſsi
ſsſset. Quocirca voluntatem te
ſstatoris amplexus, rectè re
ſspondet Paulus Iurecon
ſsultus
in d.l. ſsi pecunia, 12. ff.
de legat. 2. hæredem teneri
ſsoluere legatario pecuniæ in pecunia, & non in corporibus hæreditariis, ìdque
etiam
ſsi inuentarium confecerit, vt Baldus
ibid. ſsecutus
Iacob. de Aren. notauit.
Nec ob
ſstat commune Doctorum obiectum, videli
*cet quòd text.
in d.l. ſsi pecunia, corrigatur hodie per
text,
in d.l. vlt. et ſsi legatarij, C. de iure deliberandi: quod Albericus, Bartol. Cuman. & alij communiter
crediderunt ibi. Nam re
ſspondetur, quòd ille text. loquitur, quando hæreditas non erat
ſsoluendo; id quod ex
verbis eiu
ſsdem con
ſstat apertè. Primò, quia dicit quòd
ſsi
hæredes fecerint inuentarium, hæreditatem
ſsine periculo habeant: ergo hæreditas non erat
ſsoluendo, quia
ſsi fui
ſsſset
ſsoluendo, non fui
ſsſset periculum, etiam
ſsine
inuentario. Secundò, nam
ſsubdit, vt hæredes in tantum creditoribus hæreditariis teneantur, in quantum
rerum
ſsub
ſstantiæ deuolutæ ad eos valeant; quæ verba
præ
ſsupponinunt, quòd creditores erant maioris
ſsummæ, quam e
ſsſsent vires hæreditatis, plus tamen habere
non po
ſsſsunt. Tertiò probatur ex illis verbis:
Et eis ſsatisfaciant, qui primi veniant creditores, &c. Ex quibus
manife
ſstè deprehenditur, quòd hæreditas non erat
ſsoluendo, inducendo, atque intelligendo verba illa, prout
ſsubtiliter, & cum iudicio inducit Hyppolit. Riminald.
in conſs. 621. num. 3. & 4. lib. 6. vbi dicit, quòd dictio
* illa
ſsed &, appo
ſsita in ver
ſsiculo,
ſsed et
ſsi legatarij, ponit
diuer
ſsitatem in facto, non autem in iure,
ſsed potiùs identitatem. Et aliis rationibus confirmat prædictum
intellectum, vt
ſscilicet text.
in d. verſsiculo, ſsed etſsi legatarij, loquatur, quando hæreditas non erat
ſsoluendo,
nec per eum corrigatur text.
in d.l. ſsi pecunia: nam cùm
veniat ad correctionem iuris antiqui, quo
ſsi hæreditas
erat
ſsoluendo, tenebatur hæres legatariis, vel creditoribus pecuniarum in pecuniis
ſsoluere, ex text. in
d. ſsi pecunia, ſstrictè debet intelligi, vt minùs corrigat illam legem: quod etiam vt certum
ſsupponit Molina,
de iuſstitia & iure tractatu ſsecundo, diſsputatione 216. in verſsiculo,
Quartum commodum, fol. 1314. & Rolandus
de confectione inuentarij, 9. vtilitate in verſsiculo, quæro an ſsit dare, fol. 121. & 122.
Secundò & principaliter in eamdem
ſsententiam
* moueor ex his, quæ contra opinionem primam relatam
ſsuprà num. 19. fortiter vigere dicebam
ibi, num.
21. 22. & 23. Item ex eo quòd damnum. promi
ſsſsionis,
aut obligationis de euictione, ad quod principaliter
attendunt Doctores, in con
ſsideratione haberi non debet;
ſsiquidem eo ca
ſsu, quo hæreditas
ſsoluendo fuerit (quo dicimus tertiam hanc opinionem procedere) nullum damnum con
ſsideri debebit, cum in hæreditate
ſsuper
ſsint alia bona, ex quibus hæres pote
ſst indemnis
ſseuari, ac emptori
ſsatisfacere,
ſsi res ab eo euincatur: Nec mirum
ſsit, vel iniquum, in hoc pati damnum
hæredem, qui in aliis commodum
ſsentit, ac vniuer
ſsæ hæreditatis emolumenta percipit.
Tertiò denique, & vltimò, nam inuentarium non
* ob aliam cau
ſsam introductum à lege dicitur, quam vt
tollatur occa
ſsio committendæ fraudis ab hærede, ne
ſscilicet valeat occultare bona hæreditatis,
l. vlt. §.
ſsubſscript. & §.
licentia, C. de iure deliberandi, ſsancimus,
& §. ſsi verò abſsint, in Authent. de hæredibus, & Falcidia.
* Item ne hæres teneatur creditoribus vltra vires hæreditatis ex propriis bonis, ex ei
ſsdem iuribus, & cum aliis,
qui de inuentario peculiares tractatus ediderunt,
ſsic
aduertunt Aluarus Vala
ſscus
conſsultat. 52. ex num. 35. Iacobus Mandellus de Albia
in conſs. 253. num. 8. Octau. Cacheran.
deciſs. 147. num. 22. Ma
ſscardus
de
probat. volum. 2. concluſs. 851. num. 9. Menochius
in* conſs. 272. n. 53. & 85. lib. 3. Gra
ſsſsus
lib. 2. §. inuentarium, quæſst. 3. non autem in iniuriam, aut damnum
creditorum, vt aliud pro alio
ſsolui po
ſsſsit, vt cùm Ancharano, & aliis, adnotauit Bur
ſsatus
in conſs. 9. num. 30. lib. 1. Rolandus
de confectione inuentarij, dicta vtilitate 9. verſsiculo, quæro an ſsit dare, num. 2. fol. 122. Vnde
ſsi hæreditas
ſsoluendo
ſsit, intentarij con
ſsectio quoad
prædictum effectum nihil operari debebit ex dictis adhuc, ex quibus ad nonnulla inferri pote
ſst con
ſsequenter, quæ hactenus ab alio
ſscripta non erant, nec for
ſsan
excogitata.
Et primò infertur, tertiam hanc opinionem, quam
* defendimus, omninò tenendam e
ſsſse, & in praxi
ſseruandam, vtpote
in dict. l. ſsi pecunia, ff. de legat. 2. probatam, &
in d. §. et ſsi præfatam, non correctam. Nam, vt
* diximus textus ille dumtaxat procedit, quando hæreditas
ſsoluendo non e
ſst; quo ca
ſsu di
ſstinguitur, an hæres vendendo, damnum patiatur, nec ne, id e
ſst, an
ſsine onere euictionis vendere po
ſsſsit, nec ne: nam vbi
hæreditas e
ſst
ſsoluendo, hæres indi
ſstinctè tenetur legatariis
ſsatisfacere in pecunia, vt expre
ſsſsim di
ſstinguit, &
optimè intelligit Rolandus
de confectione inuentarij, dicta vtilit. 9. verſs. quæro an ſsit dare caſsum, fol. 121. &
ſsequitur Riminald. dicens
ſsic intelligendas Doctorum
traditiones
d. conſs. 621. num. 3. lib. 6. ij, & alij plures
Authores
ſsuperiùs relati, expre
ſsſsim, & verè quidem
præ
ſsentiunt, hæreditatem non ideò dici
ſsoluendo non
e
ſsſse, quòd in ea nulla pecunia
ſsit,
ſsi modò aliàs bonis,
& facultatibus
ſsoluendo fuerit; illis enim di
ſstractis, facilè pecunia comparari pote
ſst, atque hæreditas
ſsoluendo
e
ſsſse dicitur,
ſsicut etiam opulenta hæredi: as dici, & e
ſsſse pote
ſst, ab
ſsque pecunia, vt eleganter aduertit Petrus
Surdus
deciſs. 30. num. 14. quem retuli
ſsuprà num. 27. ad
finem.
Secundò infertur, in propo
ſsito ca
ſsu nihil intere
ſsſse,
* an hæres inueniat emptores, vel non inueniat; nam
ſsi
hæreditas
ſsoluendo fuerit, in pecunia debebit legatariis
ſsatisfacere, quamuis nullum inueniat, qui res hæreditarias comparare voluerit: ídque ex mente omnium
Autherum, qui opinionem, quam defendo, amplectuntur, licèt in terminis nullus hactenús
ſsic animaduertat;
ex textu etiam
in d.l. ſsi pecunia, ff. de legat, 2. vbi
ſsic indi
ſstinctè probatur, nec prædictus ca
ſsus di
ſstinguitur, dumtaxat con
ſsideratur, an hæreditas
ſsoluendo
ſsit,
nec ne, &
in dict. l. vltima, §. et ſsi præfatam, C. de iure
deliberandi, nullum verbum
ſscribitur, quo huiu
ſsce
rei correctio induci po
ſsſsit.
Tertiò refertur, eodem ca
ſsu retento, nihil etiam
* intere
ſsſse, quod hæres inueniat emptores, qui tamen
iu
ſstum pretium non offerant: nam cùm in eius voluntate po
ſsitum
ſsit non vendere, & tantùm teneatur legatariis pecuniarum, in pecunia dare, aut
ſsoluere legatum, nec minori pretio vendere ad
ſstringatur, res hæreditarias
ſsubimetip
ſsi, vel alio tempore vendendas
ſseruare pote
ſst, & de
ſsuo
ſsoluere, vel aliunde pecuniam
quærere, iuxta rationem
dict. l. ſsi pecunia, ff. de legat.
2. ibi:
Siue vnde voluerit.
Inde & quarto loco infertur, nihil intere
ſsſse, quòd hæ
*res vendens aliquam rem pro
ſsatisfaciendis legatariis,
ita demùm emptores inueniat,
ſsi ip
ſse de
ſsuo euictionem promittar, non aliàs, nec hoc hoc damnum e
ſsſse
con
ſsiderabile, quicquid aliter declaret Communis;
proptereà quòd hæres in pecunia
ſsoluere debet, quærat
ip
ſse pecuniam vnde voluerit, iuxta rationem
dict. l. ſsi
pecunia, nec vendere ad
ſstringitur, vt
ſsuperiùs dixi
ſsi
tamen vt
ſsoluat, vendere velit, quid intere
ſst, quòd
euictionis promi
ſsſsio ab eo petatur, cùm in hæreditate
ſsuper
ſsint alia bona, ex quibus ip
ſse indemnis
ſseruari
pote
ſst, ac emptori
ſsatisfacere,
ſsi res ab eo euincatur
vt optimè aduertit Ludouic. Molina è Societate
Iesv Religio
ſsus
de iuſstitia & iure tract. 2. diſsp. 216. in verſs.
Quartum commodum, f. 1315. & æquum
ſsit voluntatem
te
ſstatoris adimplere in hoc, vel damnum. pati in vno,
qui in aliis commodum
ſsentit: vt
ſsæpe dixi, vnde et
ſsi
nihil omninò
ſsupere
ſsſset, attamen vel creditores omnes,
vel legatarij, vel aliqui eorum onus in
ſse
ſsu
ſsciperent
ſsatisfaciendi emptori,
ſsi res euinceretur, aut emptor ip
ſse
contentus e
ſsſset, vt ad creditores, & legatarios recurreret loco hæredis pro euictione, quatenus ip
ſsi refundere tenentur, quod in eo, euentu euinceretur, eo quòd
plus accepi
ſsſsent, quam de bonis defundi accipere debebant,
ſsed cogere non po
ſsſset creditores, aut legatarios,
vt aliud pro alio acciperent, vt rectè in hac materia
annotauit
ſsolus Molina loco relato
ſsuprà.
Quintò infertur ad ea, quæ Bartolus
num. 3. Fulgoſs.* num. 2. & alij Scribentes communiter tradiderunt
in
dict. §. et ſsi præfatam, Bur
ſsatus
in conſs. 9. num. 33. lib. 1. quòd hæres, vt cogatur vendere bona hæreditaria pro
ſsatisfaciendis legatariis, vel vendenda tradere, tria concurrere debent Primò, vt con
ſstet bona fui
ſsſse in hæreditate, & dominio defuncti. Secundò, quod vendantur
iu
ſsto pretio. Tertiò, quod nec hæres de
ſsuo pro euictione promittat.
Tunc primum Requiſsitum procedere poſsſset quando
legatarius cogere vellet hæredem vendere bona, vel
vendenda tradere, idque præcisè peteret, eo namque
caſsu teneretur probare, ea bona fuiſsſse in hæreditate, &
dominio defuncti, vt Communis affirmat: ſsecus tamen, ſsi peteret pecuniæ quantitatem ſsibi dari, quam iure petit, ex text. in dict. l. ſsi pecunia, ff. de legat. 2. &
his, quæ num. præced. adnotaui; tunc enim nulla probatione adſstringitur, nec communis reſsolutio procedit.
Secundum verò Requiſsitum ſsimiliter procederet
tantùm, quando vellet legatarius adſstringere hæredem
ad vendendum, vt ſsibi ſsoluat, vel vendenda bona tradi per hæredem; tunc enim, quòd bona vendantur, aut
vendi poſsſsint iuſsto pretio, neceſsſse erit, ſsi legatarius legatum dumtaxat, vel quantitatem pecuniæ ſsibi relictam ſsimpliciter petierit, quia tunc, vt dixi, obſstare non debet legatario, quod iuſstum pretium
non inueniatur, cùm poſsſsit hæres non vendere,
vel iuſstum pretium expectare, & aliunde pecuniam
ſsoluendam quærere, iuxta text. in dict. ſsi pecunia, vel ab initio ſsubimetipſsi conſsulere, inſspiciendo, an vtile ſsibi ſsit, necne hæreditatem adire, cùm per
aditionem etiam inuentario ſsolemniter confecto, &
nullâ pecuniâ in hæreditate relictâ, in pecuniis debeat
legatariis pecuniarum ſsoluere, ſsi modò, vt dictum eſst,
hæreditas ſsoluendo fuerit.
Tertium denique Requi
ſsitum, quòd nec hæres de
*
ſsuo pro euictione promittat,
ſsub
ſsi
ſstere non pote
ſst, &
manife
ſstè conuincitur ex his, quæ
ſsuperiùs
illat. 4. adnotauit, item ex his quæ anteà tradideram
num. præcedentibus.
Sextò infertur, ex dictis adhuc, non ob
ſscurè dedu
*ci, hæredem etiam cum beneficio legis, & inuentarij,
non po
ſsſse legatariis inuitis, cùm hæreditas
ſsoluendo
e
ſst, & legatum quantitatis pecuniæ relinquitur, tot nomina debitorum hæreditariorum a
ſsſsignare,
ſsic vt hæres
ip
ſse non teneatur ea exigere,
ſsed a
ſsſsignando illa legatariis, liberetur: ídque per text. apertum
in dict. l. ſsi
pecunia, ff. de legat. 2. ibi:
Hæres pecuniam legatam dare compellitur. Per quem præcisè ita ob
ſseruandum e
ſst,
quicquid Ia
ſson
num. 1. in dict. l. vlt. §. et ſsi præſstatam, C.
de iure deliberandi, in creditoribus contrà,
ſsed malè quidem
ſstatuerit, &
ſsequutus eum, idem etiam malè probauerit Rolandus
de confectione inuentarij, vtilit. 9. in
verſs. hæres confectio inuentario, fol. 122. qui dicipiuntur
per text.
in dict. §. etſsi præfatam, in verſs. ſsed ſsi legatarij, quatenus dicit:
Ex ipſsis rebus. Quarum appellatione
cõtinenturcontinentur & nomina debitorum. Sed verè text. ille id non
probat, nec prædicta inductio
ſsatisfacit; nam cùm eo ca
ſsu procedat, quo hæreditas
ſsoluendo non fuerit, nec
corrigat text.
in dict. l. ſsi pecunia, quotie
ſscunque hæreditas
ſsoluendo fuerit, manife
ſstum e
ſst, prædictum
A
ſsſsumptum verum non e
ſsſse, & verbis
d.l. ſsi pecunia, contrarium. Item attendendum non e
ſsſse, ne hæres litibus vexetur, & expen
ſsis, quod minùs æquè in hoc ca
ſsu attendendum putat Rolandus loco relato
ſsuprà, cùm æquius
ſsit, & iuris rationi magis con
ſsentaneum, creditores litibus & expen
ſsis non vexari, qui defuncti fidem
ſsequuti crediderunt legatarios etiam legatum con
ſsequi, prout con
ſsequi, defunctus expre
ſsſsit, nec in hoc
mole
ſstari, hæredes verò nomina exigere, litiùmque, &
expen
ſsarum incommoda pati, qui vniuer
ſsæ hæreditatis emolumenta, & commoda
ſsentiunt.
Septimò & vltimò infertur,
ſsuperiora omnia, quæ
hucuſq;hucusque
* dicta
ſsunt, æqualiter, aut maiori ratione procedere
in
dotibꝰdotibus promi
ſsſsis, & debitis; & con
ſsequenter hæredes
cũcum beneficio legis, &
inuẽtarijinuentarij,
ſsi hæreditas
ſoluẽdosoluendo fuerit, etiam
ſsi pecunia in hæreditate non
ſsit, non po
ſsſse mulieri dotes
ſsuas repetenti, in
ſsolutum dare tot bona hæreditaria,
ſsed pecunias debitas, in pecunia teneri præcisè
ſsoluere; quod cùm in aliis creditoribus receptum
ſsit, & probatum
num. præced. maiori comprobatione
non indiget
ſsed verum e
ſsſse, & omninò tenendum, concludenter apparet ex dictis adhuc: nec vera e
ſst traditio
Alciati
in conſs. 193. num. 3. quem cum Phanucio
ſsequutus e
ſst Surdus
deciſs. 318. num. 4. dicentis, dotem
in propo
ſsita
ſspecie non reperiri priuilegiatam, & con
ſsequenter regulari debere ius eius, iuxta regulas iuris
communis, & aliorum creditorum iura. Verumenimuerò, cum in aliis creditoribus etiam non priuilegiatis
contrarium à me ob
ſseruatum fuerit
ſsuprà, nec vera
ſsit
prima, nec etiam
ſsecunda Doctorum opinio, quas
ſsuprà improbaui, & quibus decepti Alciat. Phanuc. & Surdus,
*
ſsic in dote
ſstatuerunt: con
ſstat apertè, nec illationem,
aut con
ſsequentiam
ſstare, & contrarium in dote maiori & fortiori ratione ob
ſseruandum, vtpote, cùm illa
adeò priuilegiata
ſsit in iure vt quando in aliis creditoribus
ſsic
ſstatutum fui
ſsſset à nonnullis, non ita de facili |
idem
ſstatuendum e
ſsſset in dote. Et hactenus de his, quæ
ſsunt notanda, quia noua quidem, nec alibi
ſsic declarata.
Tertiò & principaliter con
ſstituendum e
ſst, aliquando, & è contrario ca
ſsum e
ſsſse, in quo hæres præcisè tenebitur bona hæreditaria in
ſsolutum dare legatariis, nec
*
ſsoluendo pecunias liberabitur, ídque eueniet, cum te
ſstator legauerit Titio, aut seio certam pecuniæ quantitatem de bonis &
ſsub
ſstantia ip
ſsius te
ſstatoris, vel de bonis
ſsuis; tunc enim inuito legatario non pote
ſst fieri
ſsolutio
legati in pecunia numerata,
ſsed fieri debet in bonis hæreditariis ad electionem legatarij, arbitrio tamen boni
viri
ſsecundùm communem æ
ſstimationem quod cum
Ruino, Angelo, & Craueta, re
ſsoluit, & rectè fundat atque Cornei con
ſsultationem in contrarium declarat Simon de Prætis
de interpretat. vlt. volunt. lib. 5. dubit
vlt. num. 19. & 4. ſseqq. fol. 582. qui hac de re videndus
erit, cùm occa
ſsio
ſse offeret. Addiderim ego dumtaxat
vnum videlicet ex dictis per eundem Simonem, facilè dilui dubitationem Azeuedij
in l. 4. tit. 6. num. 7. & 8. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, is enim dicit quæ
ſstionem habui
ſsſse de facto, quâ
ſsibi con
ſsultum e
ſst, quòd
quidam te
ſstator te
ſstamento
ſsuo, in quo in
ſstituerat hæredem extraneum, iu
ſsſsit hæredi. vt Titio cui legauerat
viginti mille morapetinos in nummis per vnam ex
clau
ſsulis
ſsui te
ſstamenti; per aliam eiu
ſsdem te
ſstamenti
clau
ſsulam, nummos illos
ſsolueret ex patrimonio
ſsuo:
dubitatũdubitatum fuit, num. in pecunia numerata e
ſsſsent
ſsoluendi, vel
ſsatisfaceret hæres
ſsi traderet ex patrimonio bona
pro
ſsatisfactione legati taxata, & in
ſolutũſolutum data. Et tandem concludit Azeued quòd
ſsufficit bona.?æ
ſstimata dare, idque verum e
ſst; non tamen ex his
fundamẽtisfundamentis. quæ ip
ſse attulit,
ſsed eo principaliter, quòd te
ſstator mutauit
ſsententiam, & voluntatem
ſsuam, & legatum in
nummis
ſsoluendum per vnam clau
ſsulam,
ſsolui ex patrimonio
ſsuo iu
ſsſsit in alia clau
ſsula: quo ca
ſsu, mutata
ſsic expre
ſsſsim voluntate certum e
ſst, patrimonium, aut
bona defuncti in
ſsolutione e
ſsſse, quantitatem autem
morapetinorum in legato, vt Ruinus, Angelus, &
Rolandus, concludunt, quos Prætis adducit: &
ſsic hæredem dumtaxat teneri ex patrimonio tot bona æ
ſstimata in
ſsolutum dare. Addiderim etiam libenter,
atque eodem ca
ſsu Azeuedij retento, nec legatarium
compellendum mutata
ſsic voluntate in
ſsecunda clau
ſsula, legatum in pecunia recipere,
ſsed ex bonis, aut ex
patrimonio defuncti petere po
ſsſse, quòd
ſsoluatur legatum, & ad id hæredem ad
ſstringere iuxta voluntatem
te
ſstatoris expre
ſsſsam, ex dictis
ſsuprà, atque ex ei
ſsdem
Authoribus, quos Azeuedius non citat.
Quarto & vltimò con
ſstituendum e
ſst, quod vbicunque pars bonorum legatur, licèt hæc
ſsit in obligatione,
* hæredi tamen
ſsuccurritur, vt ip
ſse eligat,
ſsiue rerum
partes,
ſsiue æ
ſstimationem dare maluerit,
ſsic vt vtrumque dicatur e
ſsſse in
ſsolutione, licèt vnum tantùm in
obligatione
ſsit: in his tamen rebus partem dare conceditur hæredi, quæ
ſsine damno diuidi po
ſsſsunt, per
text,
in l. non ampliùs, 26. §. bonorum, ff. de legatis 1. Quòd
ſsi res naturaliter indiui
ſsæ
ſsint, vel
ſsine
damno diui
ſsio earum fieri non po
ſsſsit, æ
ſstimatio ab
* hærede omninò præ
ſstanda e
ſst, ex text.
in d. §. cùm bo*norum, in ſsecunda parte; qui tamen in vtroque corrigitur hodie ex deci
ſsione
l. 20. Tauri, quæ e
ſst
l. 4. tit. 6. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, prout aduertit Tellus Fernand.
in eadem l. Tauri, num. 1. & 2. Nec ampliùs in
hoc in
ſsi
ſsto, propterea quòd de prædictis, & in quo fiat
hodie innouatio per dictas leges Regias, ad text.
in
dict. §. cum bonorum, & di
ſstinctè Tellus Fernandez, &
Auendañus
in dict. l. 20. Tauri, Petrus de Peralta
in
l. ſsi quis ſseruum 5. ſsi cui, num. 3. ff. de legat. 2. fol. mihi 124. Rodericus Suarez
in l. quoniam in prioribus, quæſst.
2. C. de inofficioſso teſstament. Matienzus
in dict. l. 4. tit.
6. gloſsſsa prima, num. 2. & gloſsſsa 3. num. 1. & 2. & num.
9. & Azeuedius
ibi, num. 2. & Angulus
gloſsſsa 5. fol.
22. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, Antonius Gomezius
tom. 1. variarum, cap. 12. de legat, num. 21. vbi
in verſsiculo, ſsed pulchrum & ſsubtile dubium. mouet quæ
ſstionem, vtrùm
ſscilicet. Quot à bonorum hæredi extraneo prælegata,
ſsolui debeat in pecunia, an in ip
ſsis re
*bus hæreditarijs, & Gomezij re
ſsolutionem
ſsequitur Matienzus in
d.l. 4. gloſsſsa 1. num. 2. D. Spino
in ſspeculo,
gloſsſsa 17. num. 60. ſsed improbat Tellus Fernandez
in d.
l. 20. Tauri, num. 6. vt ibidem, cùm nece
ſsſse fuerit,
videri poterit: Et de his hactenùs egi
ſsſse
ſsufficiat.
CAPVT XXV.
Contractus ſsimulatus pignoratitius, vel vſsurarius, per quæ, & quibus modis probetur? an ex modicitate pretij, ex pacto de retrouendẽdoretrouendendo, & ex eo quòd emptor, vel venditor ſsolitus ſsit fœnerandi, vel ex pacto de retrouendendo, & modicitate pretij dumtaxat, etiamſsi conſsuetudo fœnerandi, aut
alia coniectura non ſsit: vbi, quæ hactenus
in mille locis ſscripta erant ab alijs, plena &
diligenti manu recenſsentur in vnum illis
adduntur quamplurima, & text. in c. ad noſstram, de empt. & vendit. (qui eſst fundamentum totius huius materiæ) & in c. illo
vos, de pignoribus, ſsingulariter & verè enucleantur, multáque in propoſsito nouiter, &
diſstinctè adnotata traduntur, quæ, vt videbis Lector importuno & aſsſsiduo labore digeruntur, nec vllus anteà ſsic dilucidè, nec
abſsolutè explicauerat.
SVMMARIVM.
- 1 Contractas in dubio non præſsumitur ſsimulatus, vel
vſsurarius in foro contentioſso, cum ſsemper interpretatio fieri debeat in bonam partem; idcircò,
quoties negotij de quo agitur, qualitate prudenter
conſsiderat a, de contractu dubitatur, ſsit-ne vſsurarius, vel licitus; iuſstus potiùs, quàm fœneratitius
eſst præſsumendus.
- 2 Contractum eſsſse ſsimulatum, vel fœneratitium qui
dixerit, probare debet, & cauſsam ſsimulationis,
aut vſsuræ eſstendere, & declarare.
- 3 Contractus in iudicio animæ, potiùs eſst præſsumendus
vſsurarius, quàm iuſstus, etiam in dubio, & contra
eum fieri debet interpretatio, cum ea pars benignior
ſsit, & tutior pro anima.
- 4 Modò extet aliqua præſsumptio & coniectura fraudis & vſsuræ.
- 5 Pactum de retrouendendo eſst in ſse licitum de iure Ciuili, Canonico, Diuino, & in foro conſscientiæ ſseu
animæ iudicio, & antequam res redimatur, emptor licitè fructus lucratur.
- 6 Et de iure huius Regni non improbatur, prout hoc
numero declaratur.
- 7 Niſsi concurrant cum eo aliæ coniecturæ, ex quibus
contractus ſsimulatus, & in fraudem vſsurarum factus præſsumi poſsſsit, quia tunc mutat eius primæuam
naturam & præſsumptionem fœneris inducit.
- 8 Nec intereſst, quòd pactum collatum ſsit in voluntatem
venditoris, vel emptoris, vbi nullæ coniecturæ ſsunt
fraudis, doli, vel vſsurarum.
- 9 Pactum de retrouendendo adeò licitum eſsſse in ſse, vt
valeat, etiamſsi ita conceptum ſsit, vt non ni ſsi poſst
certum tempus liceat redimere, & ſsi reſstricta, &
limitata poteſstate recuperandi: & etiam in contractu pignoris, dummodò reſstrictio facultatis luendi
non excedat triginta annos.
-
10 Et Authores nonnulli contrarium tenentes, in quem
ſsenſsum accipi debeant ex ſsententia Deciani, quæ in ſse veriſsſsima eſst, & ab Authore probatur.
- 11 Hieronymi Gabrielis, Lofredi, & Ioannis Cephali
reſsolutiones in propoſsito, qualiter accipiendæ.
- 12 Aluari Valaſsci ſsententia in conſsultatione 41. per communem nominationem ſsuſstinere contendunt.
totam, refertur, & fundamenta illius expenduntur.
- 13 Aluari Valaſsci ſsententia num. præcedenti relata,
& verè, & nouiter confutatur, & eiuſsdem fundamentis reſspondetur.
- 14 Contractus ſsimulatus, vel fictitius in fraudem vſsurarum multis modis committi dicitur.
- 15 Quinque modis ex ſsententia Beroi ad quem Recentiores non animaduertunt:
- 16 Quatuor modu ex ſsententia aliorum, qui hoc num. cenſsentur.
- 17 Tribus tantum ex ſsententia quorundam.
- 18 Inter prædictos modos, primus eſst, qui ad rem noſstram pertinet, quando ſscilicet de vno contractu ad
alium ſsimulatio datur, quia verè vnus contractus,
putà Mutui, vel Pignoris celebratur, ſsed expreſsſsè aliùm celebrari putà emptionis, & venditionis
ſsimulatur.
- 19 Sic loquitur totus titulus C. plus valere quod agitur, &c.l. empti fides, C. de contrahenda emptione, & text. in c. ad noſstram de emptione &
venditione, & in c. illo vos, de pign.
- 20 Contractus in propoſsito caſsu, an poſsſsit dici ſsimulatus,
vel fictitius in fraudem vſsurarum, ſsi vnus ſsimularet tantùm, & alius non, vel ſsi non cogitaret, quòd
originalis cauſsa fuerit cauſsa mutui, vel acta non
fuiſsſset mentio de mutuo: aut emptor arbitraretur
emere, licet alius exiſstimaret accipere mutuo, remiſsſsiue.
- 21 Et an contractus huiuſsmodi licitus ſsit in foro conſscientiæ, remiſsſsiuè.
- 22 Contractus ſsimulatus, vel fictitius, aut vſsurarius probatur ex coniecturis, præſsumptionibus, ſsic vt aliquando ſsufficiant etiam leues coniectura, aliquando
verò vrgentes, aut fortiores coniecturæ neceſsſsiariæ,
ſsint, nec in hoc certa poſsſsit conſstitui regula, ſsed Iudex ex ſsuo arbitrio determinare debeat, quæ coniecturæ ſsint ſsufficientes, aut non ſsufficiant.
- 23 Et quid obſseruare debeat Iudex, vt pronuntiet ex coniecturis contractum eſsſse ſsimulatum, remiſsſsiuè.
- 24 Contractus per coniecturas & præſsumptiones probari
poteſst verus, & non ſsimulatus, aut fictitius in fraudem vſsurarum, ſsic vt ceſsſsent omnes contrariæ coniecturæ ſsimulationis, & vſsuræ, & contractus iudicetur ſsecundùm naturam emptionis, & venditionis,
licèt ſsi concurreret læſsio enormiſsſsima vltra dimidiam iuſsti pretij, contractus veniret reſscindendus
per beneficium l. 2. C. de reſscindenda venditione.
- 25 Contractum vſsurarum, fictitium, aut ſsimulatum, in
fraudem legis, multis coniecturis probari: ſsiue multas eſsſse, diuerſsasque coniecturas, & præſsumptiones,
quæ adduci ſsolent ad præſsumptionem vſsuræ, ſsimulationis, aut fraudis, eáſsque aliquando obſstare,
aliquando verò remoueri, prout negotij qualitas,
& rerum circumſstantiæ patiuntur.
- 26 Et latiſsſsimè explicarunt quamplures Authores hîc relati, inter quos Tiberius Decianus, Iacobus Menochius, & Ioannes Vincentius Hondedeus commendatur.
- 27 Coniecturæ poſsitæ in c. ad noſstram, de emptione & venditione, & in c. illo vos, de pignoribus, non requiri neceſsſsariò, quòd interueniant ad
conuincendum contractum fœneratitium, ſsed præter enumeratas ibi, ſsufficere, quod aliæ æquipollentes coniecturæ, vel ſsimiles, aut maiorem, vel parem
rationem habentes concurrant, quæ fraudem aperiant, & numero ſsequenti.
- 28 Quoniam ſsi ſstandum eſsſset dictis coniecturis tantum
in iure ſscriptis, non conuincerentur vſsurarij, qui de
facili tamquam aſstuti reperirent alios modos contrahendi , & ibidem ſsingularis Authoris conſsideratio ad text. in d.c. ad noſstram, & in d.c. ilio
vos.
- 29 Pacti de retrouendendo nominationem, apud omnes
iuris Interpretes probatiſsſsimam eſsſse, & receptiſsſsimam, & ſseruari poſsſse, cum validè contractui venditionis accedere poſsſsit pactum huiuſsmodi, & nihil
repugnet.
- 30 Tauri nullam legem eſsſse ciuilem aut canonicam, de
tali pacto loquentem, vt non malè contendunt Cagnol. & Corraſsius nec diſsſsentiunt alij Authores,
qui referuntur infrà.
- 31 Nam in primis in l. 2. C. de pactis inter emptorem & venditorem, ne verbum quidem repetitur de
pacto de retrouendendo, ſsed tantum de reſstituenda
re pro eodẽeodem pretio, quæ inter ſse non parùm differunt.
- 32 Et in c. ad noſstram, de emptione, & venditione, ſsimilis omninò pactio eſst, nec loquitur ille textus in
pacto de retrouendendo, ſsed de reſstituendo rem, &
pretium.
- 33 Et in c. illo vos, de pignoribus, diuerſsa omninò pactio adiecta fuit venditioni.
- 34 Neque leges Regiæ prædicti pacti de retrouendendo
mentionem faciunt, ſsed potiùs loquuntur in pacto
de reſstituenda re vendita.
- 35 Quòd ſsi dixeris, verbum poſsitum in dictis iuribus reſstitutionem denotare; tamen quia reſstitutio huiuſsmodi mediante retrouenditione fit, dici poſsſse pactum de retrouendendo vt plerique reſspondent, qui
communem nominationem ſsuſstinere contendunt.
- 36 Adhuc proculdubio remanet dubium ex his, quæ reſspondens rationibus communis ſsententiæ, non malè conſsiderauit Cagnolus.
- 37 Inter pactum de retrouendendo, & de reſstituendo rem
pro eodem pretio, de quo agit text. in d.l. 2. & in
d.c. ad noſstram, eam præcipuam differentiam eſsſse
ex ſsententia multorum, quòd pactum de retrouendendo nudum continet factum, ita quòd emptor præcisè non cogitur retrouendere, ſsed liberatur ſsoluendo
intereſsſse; pactum verb de reſstituendo rem, præcisè ad reſstituendum obligat, ſsi facultas eſst.
- 38 Sed hac differentia Authori non placet, nec etiam
hodie poſsſset probari poſst deciſsionem l. 42. titulo 5.
partita 5. vt hoc numero nouiter, & verè adnotatur.
- 39 Dilucidam, & veram totius huius materiæ explicationem, pendere ex vera interpretatione text. in c. ad noſstram, de emptione & venditione, & in c. illo vos, de pignoribus, qui ſsunt fundamentum
huius tractatus.
- 40 Ac de intellectu eorum eleganter tractarunt Authores
nonnulli, qui (alijs ſscienter, conſsultò que prætermiſsſsis) hoc num. præcitantur, & vide infrà num. 54.
55. & ſseq. & ſsuprà num. 28. in verſsiculo, addiderim ego. infrà etiam num. 45. & 46.
- 41 Pactum de retrouendendo cum pretij rei emptæ modicitate, an faciat contractum ſsimulatum cenſseri, &
factum in fraudem vſsurarum, hoc eſst contractum
fuiſsſsie pignoris, aut mutui, an verò tria ſsimul concurrere debeant, pactum de retrouendendo, modicitas
pretij, & quòd emptor ſsolitus ſsit fœnerari.
- 42 Et in primis, quòd duo ſsufficiant ad arguendum contractum fœnaratitium, pactum de retrouendendo,
& modicitas pretij, ex ſsententia gloſsſsarum & quamplurimorum Authorum, qui hoc numero recenſsentur in vnum
- 43 Eorum fundamenta remiſsſsuè adducuntur.
- 44 Et in effectu ad ſsequentia reduci debere adnotatur.
- 45 Primum deducitur ex textu. in cap. illo vos, de pignoribus, qui verè in hanc ſsententiam malè ex|pendi ſsolet communiter, & contrarium probat, vt hoc numero adnotatur.
- 46 Secundum ex cap. ad noſstram, de emptione & venditione, qui etiam in contrarium retorqueri debet, vt hoc num. euidenter oſstenditur.
- 47 Tertium fundamentum conſsiſstit in hoc, quòd ita tenendum ſsit propter authoritatem Gloſsſsarum, &
Collegiorum, quæ magna eſst: ſsed illi facilè reſspondetur, vt hoc numero aduertit Author.
- 48 Quartum fundamentum contendit, quòd in propoſsito
caſsu non ſsit vera venditio, ſsed mutuum ſsub dictis
contractibus palliatum; ideo non debet attendi figura contractûs, ſsed quòd vere partes inter ſse agere voluerint, cui etiam hoc numero reſspondet
Author.
- 49 Et per prædicta conſstituitur reſsponſsum ad alia ſsimilia
fundamenta, quæ Authores huius partis ponderarunt communiter, vt ſsic appareat, nihil pro illa adduci, quod verè vrgeat, aut quod non ſsit diſsſsolutum, nec fuiſsſse antea diſsceptationem hanc ab vllo
Recentiorum ſsic digeſstam, aut diminutam.
- 50 Vnde ſsuccedit ſsecunda opinio, quòd imò hæc duo, pactum ſscilicet de retrouendendo, & modicitas, aut
iniuſstitia pretij non ſsufficiant ad arguendum contractum fœneratitium, ni ſsi & tertium accedat, nempe
quòd emptor ſsolitus ſsit fœnerari, vel alia coniectura, aut circumſstantia interueniat, quam opinionem
tenuerunt infiniti Authores, qui hoc numero præcitantur.
- 51 Et pro illa fundamenta ſseptem adduxit Cæpola, quæ retulit Menochius & in effectu ad ea reducuntur
rationes Cagnoli, & aliorum, qui hoc numero recenſsentur.
- 52 Et principaliter in id tendunt: quod ab Authore hoc
numero breuiter & ſsummatim refertur.
- 53 Et quamuis illis reſspondere conetur Menochius & in
effectu reſspondeat, tamen ſsolutiones præfatæ ſsententiæ non obſsunt, vt nouiter & verè hoc loco aduertit
Author.
- 54 Deinde pro eadem ſsententia iure Canonico duo tantum ſsunt iura, quæ fortiſsſsimè vrgent: in primis
text. in c. ad noſstram, de empt. & vend. vbi ad
arguendum contractum fœneratitium, non modò tres, ſsed etiam quinque coniecturæ fuerunt, quæ hoc numero exactè magis ponderauit Author,
quàm anteà feciſsſsent Recentiores alij.
- 55 Et Tiberium Decianum iniuſstè argutum per Menochium, & nouè & verè adnotauit.
- 56 Nec vrgere Modernorum inductionem, ſsiue difficultates duas in contrarium, ad text. in d.c. ad noſstram de quibus hoc num. tractatur per totum.
- 57 Et cum Beroo concludenter & ſsubtiliter reſspondetur
eiſsdem.
- 58 Non etiam vrgere Menochij conſsiderationem, aut ſsolutionem ad text. in eodem cap. ad noſstram, cui
nullus Scribentium omnium hactenus ſsatisfecit, ſsed
nouiter & verè ſsatisfacit Author.
- 56 Denique nec Hyppolit Riminaldi conſsiderationem
aliam obſstare, cui egregiè & nouiter reſspondetur
etiam hoc loco.
- 60 Text. in c. illo vos, de pignoribus, rectè expendi pro
opinione relata ſsuprà, num. 50. vt hoc numero adnotatur, & ibidem traditur verus intellectus eiuſsdem
textûs
- 61 Ex pacto de retrouendendo, modicitate pretiij, & quòd
emptor ſsolitus ſsit fœnerari, contractum non iudicari
fœneratitium, ſsed vltra requiri, quòd concurrant
aliæ coniecturæ fœneratitij contractus, ex ſsententia
quorundam, quæ nouiter confutatur per Authorem.
- 62 Ex ſsententia verò aliorum ea concordia, aut conciliatio profertur, videlicet, quòd pactum de retrouendendo, & modicitas pretij tunc demùm ſsufficiant,
vt contractus præſsumatur fœneratitius & vſsurarius,
quando magna læſsio eſst in pretio, & quæ vix dimidiam iuſsti pretij tangeret, vt ſsi res conſstans mille, ſsit
vendita pro ducentis: Si verò eſsſset modica læſsio, tunc
non ſsufficeret pactum de retrouendendo cum ea læſsione, ſsed aliæ coniectura aut præſsumptiones neceſsſsariæ eſsſsent.
- 63 Debet tamen feri æſstimatio, & conſsiderari valor rei,
habendo respectum ad qualitatem diminutiuam pacti de retrouendendo, & non prout ſsimpliciter res
per ſse conſsiderata valere poterat.
- 64 Certum enim eſst, quòd pactum de retrouendendo, rem
minoris eſsſse facit valoris & pretij, quàm illa, quæ liberè venditur; cùm nemo ſsit, qui non cupiat habere potiùs rem irreuocabiliter ſsuam, quàm reuocabiliter.
- 65 Quod tamen arbitrio Iudicis deferendum, rectè crediderunt nonnulli Authores, qui hoc numero præcitantur.
- 66 Pactum de retrouendendo, & pretij tenuitas, an poſsſsint
arguere contractum eſsſse ſsimulatum & fœneratitium? an verò tria interuenire debeant ſsimul, hoc eſst duo
prædicta; item & tertium, quòd emptor ſsolitus ſsit
fœnerari, Iudicis arbitrio relinqui ex ſsententia multorum, quâ nulla melior, aut ſsecurior tradi poteſst,
vt arbitratur Author
- 67 Ipſse tamen, vt diſsceptationem hanc diffiniat, ſsiue quid
verius in propoſsito ſsibi videatur declaret, nonnulla
conſstituere neceſsſsarium duxit, quæ nullibi inuenies
hactenus ſsic adnotata per alium.
- 68 Et in primis conſstituit, totam hanc materiam coniecturalem eſsſse, & præſsumptam, ſsiue à coniecturis &
præſsumptionibus pendere, vt hoc numero latiùs
adnotatur.
- 69 Secundò conſstituit, præcipuam huius Capitis quæſstionem, an ſscilicet duo tantum ſsufficiant, vt contractus emptionis dicatur fictitius & vſsurarius; an vero requirantur tria, arduam quidem eſsſse, & videri
adhuc ſsub iudice eſsſse, quanam de iure dicatur verior
opinio, Doctorésque hinc inde varios eſsſse, & ſsibiipſsis contrarios, & ab vtraque parte exiſstere, qui ſsuam
opinionem communem eſsſse atteſstentur, & illam dicant in practica obſseruari.
- 70 Hos omnes ſsic varios & contrarios ideò crediderit Author, quòd ipſsi aliorum rationes, & fundamenta
perſscrutati non ſsint, nec veram rationem dictarum
Decretalium inquirant, ſsed aliorum relatione, aut
approbatione contenti, vel conſsultò, aut negligentiâ cum illis tranſseant; idcircò in his inquirendis, latius inſsiſstere neceſsſsarium fuit, vt inſsiſstebat Author ſsupra ex num. 42. cum multis ſsequentibus.
- 71 Tertiò conſstituit, text. in dict. cap. ad noſstram de
emptione & venditione, malè citari communiter,
ad probandum, contractum præſsumi fœneratitium
cum alijs qualitatibus, ſsi emptor ſsolitus ſsit fœnerari,
aut non aliter præſsumi vſsurarium; quàm ſsi conſsuetudo fœnerandi ſsit, pro vt hoc numero adnotatur,
& Ludouici Molinæ inductio ad illum text. nouiter & verè confutatur.
- 72 Quartò conſstituit, negari non poſsſse, quin Romanus
Pontifex in d. cap. ad noſstram, & in d. cap. illo
vos, Contractus de quibus ibi, habuerit vſsurarios ob
coniecturas, & præſsumptiones omnes, quæ in illis
caſsibus concurrebant ſsimul; ſsic vt in eis iuribus nulla coniectura, aut præſsumptio enumeretur, in qua
Romanus Pontifex ſse non fundaret, quia (vt dictum eſst) concurrebat ibi.
- 73 Cæterùm, præfatum dubium, an modicitas pretij cum
pacto de retrouendendo tantùm, ad præſsumptionem
fœneris ſsufficere debeat; an verò & tertium requiratur, nequaquam Pontifice ibidem deciſsum, nec
explicatum.
- 74 Tamen, ex quo Romanus Pontifex in illis iuribus non
duabus tantùm, ſsed pluribus ſsimul concurrentibus
coniecturis mouebatur, validius reſsultare argumentum, vt non de facili contractus iudicari debeat fœ|neratitius, ſsed plures debeant concurrere coniecturæ ad præſsumptionem fœneris, & ad minus tres prædidictæ, quas ſsecundæ opinionis Authores requirunt,
aut aliæ ſsimiles.
- 75 Non verò, quòd præciſse requiratur vltra pactum de
retoouendendo, modicitas pretij, & quod emptor
ſsolitus ſsit fœnerari, aut aliud ſsimile, quòd etiam
interueniat coniectura alia, vt tertiæ opinionis Authores requirebant, qui adducuntur, & improbantur ſsuprà numero 61.
- 76 Deinde, quòd nec etiam requiratur præcisè, vt tres prædictæ coniecturæ ſsimul concurrant ſsemper; nam &
aliquando, negotij, perſsonarum, & contractûs qualitas, aut circumſstantia, & pretij modicitas talis,
tantaque eſsſse poterit, vt etiam ex pacto de retrouendendo (maximè ſsi fuerit poſst certum tempus, quod
magis ſsuſspectum eſst) grandique aut enormi pretij
læſsione & modicitate, contractus debeat fœneratitius iudicari, iuxta concordiam relatam ſsuprà numero 61.
- 77 Idcircò, vt dictum fuit ſsuprà num. 66. nulla melior,
aut ſsecurior tradi poteſst in hac materia doctrina,
quàm quòd totum hoc in dictis Decretalibus non deciſsum, nec declaratum, arbitrio prudentis, & diſscreti Iudicis relinquatur.
- 78 Qui præ oculis habere debebit nonnulla, quæ Couar. &
Menochius ibi relati tradiderunt.
- 79 Ac diligenter veritatem inueſstigare, vbi ſsuspicio ſsimulationis in fraudem vſsuarum eſsſse poſsſsit.
- 80 Contractum ex alij coniecturis fœneratitium præſsumi
poſsſse, etiamſsi deficiat coniectura illa, quòd ab initio
mutuum peteretur, poſsteà venditionis contractus, vel
alius gereretur, vt hoc num. & ſseq.latiùs explicatur.
- 81 Et quorundam diſstinctio in propoſsito huius materiæ,
nouiter & verè improbatur.
- 82 Traditúrque ſsingularis & noua conſsideratio ad text.
in d.c. ad noſstram, de emptione & venditione.
- 83 Ad ea quæ in propoſsito quæſstionis hactenus agitatæ,
Andreas Fachineus, nouiſsſsimè omnium obſseruauit,
noua etiam Authoris nota profertur.
- 84 Contractus ſsimulatus & fœneratitius, an etiam argui
poſsſsit in datione in ſsolutum vbi Menochij reſsolutio
probatur.
PRo expedita huius Capitis explicatione, con
ſstituenda erunt nonnulla quæ, ad dilucidam & claram interpretationem text.
in cap. ad noſstram, de empt.
& vendit. & in cap. illo vos, de pignoribus, omninò nece
ſsſsaria
ſsunt, nec verè prætermitti po
ſsſsunt: Et in primis con
ſstituendum erit, quod contractus in dubio
* non præ
ſsumitur
ſsimulatus, vel v
ſsurarius in foro contentio
ſso, cum
ſsemper interpretatio fieri debeat in bonam partem: idcircò, quoties negotij, de quo agitur,
qualitate prudenter con
ſsiderata, de contractu dubitatur, sít ne v
ſsurarius, vel licitus; iu
ſstus potiùs quàm
fœnetacitius e
ſst præ
ſsumendus quod iure, & quamplurimorum authoritate probauit Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſsione 438. à principio, v
ſsque ad
num.
6. & concluſsione 448. num. 3. & cum Barbatia, Baldo, &
Decio, Menochius, qui rationem a
ſsſsignat
lib. 3. præſsumptione 122. num. 2. 3. 4. & 5. & in conſs. 343. num. 1. lib. 4. Natta
inconſs. 198. num. 5. & num. 21. lib. 1. Rolandus
in conſs. 40. in principio, & in conſs. 96. num. 12. & ſseqq lib. 2. & in conſs. 95. num. 10. lib. 4. Tiberius
Decianus
in conſs. 2. n. 65. 66. & 67. lib. 2. & cum Craueta,
Socino, Grato, Ia
ſsone Rota Romana, Bertazolo, & aliis
Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. num. 23. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 135. num. 12. lib. 2. Et qui con
*tactum
ſsimulatum e
ſsſse, vel fœneratitium dixerit, probate debt, & cau
ſsam
ſsimulationis, aut v
ſsuræ o
ſstendere & declarare, ex omnibus Authoribus nunc relatis, &
Ma
ſscardo,
dicta concluſsione 448. per totam, qui etiam
vnanimiter probarunt, in iudicio animae contrà ob
ſser
*uari: in eo namque contractus potiùs e
ſst præ
ſsumendus
v
ſsurarius, quàm iu
ſstus, etiam in dubio, & contra eum
fieri debet interpretatio, cùm ea pars benignior
ſsit, &
tutior pro anima, vt cum Abbate, Felino, Alciato,
Baldo, Mar
ſsil. Cotta, & Craueta, ob
ſseruauit Ma
ſscardus
d. concl. 438. num. 6. Menochius
d. præſsumptione.
122. num. 3. qui rectè intelligit id procedere, modo ex
*tet aliqua præ
ſsumptio, & coniectura fraudis & v
ſsuræ &
in conſs. 109. num. 24. lib. 2. vbi
ſsic accipit Geminianum
in conſs. 16. column. 3. in verſsiculo, prætereà, & in
conſs. 112. in fine.
Secundò con
ſstituto, traditionem
ſsuperiorem procedere, etiam
ſsi interueniat pactum de retrouendendo,
per quòd contractus non
ſsit, nec præ
ſsumitur illicitus: quoniam pactum de retrouendo e
ſst in
ſse licitum
de iure Ciuili, Canonico, Diuino, & in foro con
ſscientiæ,
ſseu animæ iudicio, & antequam res redima
*tur, emptor licitè fructus lucratur, per text. in
l. 2. C.
de pactis inter empt. & venditorem & in cap. ad noſstram,
de emptione & venditione, vbi cum damnaretur emptio
cum pacto de retrouendendo, quia pretium datum pro
re erat nimium modicum, & vix dimidiam iu
ſsti pretij contingebat, item quòd reuera
ſsub nomine emptionis, contractus v
ſsurarius ageretur. nec pacto vt liceret
venditori ni
ſsi à
ſseptennio; apertè probatur à contrario
ſsen
ſsu, quòd
ſsi pretium e
ſsſset iu
ſstum, & aliæ coniecturæ fraudis non interuenirent, pactum de retrouendendo validè adiici po
ſsſset & verè
ſsic deduci pote
ſst
ex illo textu, iuxta communem traditionem Imolæ, &
aliorum Doctorum ibi, quamuis Berous
num. 10. aliter
ſsentiat, dicens, quòd verè hoc neque probatur, neque
præ
ſsupponitur in eo text. & quòd meliùs probatur
in
cap. illo vos, de pignoribus, vbi re vera melius non probatur,
ſsed
ſsic præ
ſsupponitur, ex quo pactum illud ex
aliis circun
ſstantiis damnatur, &
Leuitic. cap. 25. probatur, & cum multis Authoribus
ſsic ob
ſseruant Cagnolus
in l. 2. C. de pactis inter empt. num. 7. & 9. & 10. Couar.
variarum reſsolut. lib. 3. cap. 8. num. 4. Ma
ſscard.
de probationibus, volum. 1. concluſsione 441. num. 3. Rolandus
in conſs. 96. num. 2. & 3. lib. 2. & in conſs. 58. num. 9. lib. 4. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs 107. num. 2. lib. 1. Tiberius Decianus
in conſs. 2. num.
130. lib. 1. & in conſs. 104. num. 6. lib. 2. Caualcanus
deciſs. 1. num. 16. prima part. Hyppol. Riminald.
in
conſs. 218. num. 146. lib. 2. Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. num. 64. & 65. lib. 2. Menochius lati
ſsſsimè explicans
lib. 3. præſsumpt. 122. ex num. 11. v
ſsque ad
num. 29. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens,
verbo, ſsua facilitate,
num. 59. in principio, Azeuedius
in l. 4. tit 6. num. 11. & tribus ſseqq. lib. 8. nouæ collectionis Regiæ. D. Felician. de Solis
tractatu de cenſsibus, lib. 1. cap. 6. num. 8. Ludouicus Molina
de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsput. 320. & disp. 375. vbi latè fundat iu
ſstitiam huius pacti: quod etiam
in d.l. 4. tit. 6. lib. 8. nouæ collectionis Regiæ, non improbatur, cùm
ſsimpliciter emptioni, aut venditioni adiicitur,
ſsed ita
demùm,
ſsi clau
ſsula apponatur, quòd emptor interim
lucretur fructus rei venditæ; tunc enim contractus præ
ſsumitur v
ſsurarius, ex ratione quam ad explicationem
eiuſsdem l. 4. ob
ſseruauit Azeuedius
ibi. num. 38. videndus
ex num. 34. vſsque ad num. 41. & cum aliis, D. Felicianus.
lib. 1. d. cap. 6. num. 14. ſsicut etiam de iure
communi, at que ex recepta omnium
ſsententia à qua
nullus di
ſsſsentit pactum de retrouendendo licitum non
cen
ſsetur, quando cum eo concurrunt aliæ coniecturæ,
ex quibus contractus
ſsimulatus, & in fraudem v
ſsurarum factus præ
ſsumi po
ſsſsit: quia tunc mutat eius primæuam naturam, & præ
ſsumptionem fœnoris inducit,
per text.
in d. cap. ad noſstram de empt. & vendit, & in
d. cap. illo vos de pignoribus: & ob
ſseruant omnes Authores
num. 5. relati, qui præfatam re
ſsolutionem
ſsic explicarunt, & inter alios Caualcanus
d. deciſsione 1. num. 17. Menochius
lib. 3. d. præſsumptione 122. num. 16. & 17.
dicens nihil referre, quod pactum collatum
ſsit in vo|
luntatem venditoris, vel emptoris, vbi nullæ coniecturæ
ſsunt fraudis, doli, vel v
ſsurarum, & referens Couarr.
Lupum, & Cœpolam, sic tenentes.
Tertiò con
ſstituo, pactum de retrouendendo, adeò in
*
ſse licitum e
ſsſse, vt valeat, etiam
ſsi ita conceptum
ſsit, vt
non ni
ſsi po
ſst certum terminum liceat redimere, &
ſsic
re
ſstricta & limitata pote
ſstate recuperandi: quod tenuerunt Faber, in
l. vlt. C. de pactis pignorum, qui loquitur
expre
ſssè, etiam in contractu pignoris, dummodò re
ſstrictio facultatis luendi non excedat triginta annos, vt
ibi dicit per illum textum Bald,
in cap. 1. de feud. Dat.
in vic. leg. commi
ſsſs.
col. 2. in verſsi. quæro de quibuſsdam
pactis. Abbas
in conſs. 69. videtur primò, volum. 2. Petrus Cinus
collect. Ange. Alex. Corneus, Cæpola. Tiraq.
Couar. Berous, Ioannes de Medina, Ant. Gomez. Didacus Perez. & Caldas Pereira, quos adducit, &
ſsic
de cenſsibus, lib. 1. cap. 7. num. 7. Azeuedius
in l. 4. tit.
6. num. 35. & 36. lib. 8. nouæ collect. Regiæ. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concl. 441. num. 4. 5. & 6. Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. num. 65. &
num. 75. lib. 2. eruditè Decianus
in conſs. 2. num. 131. & 132. lib. 2. vbi dicit, quòd nulla lex, aut Decretalis
prohibet talem venditionem, & tale pactum, & licèt
aliqui tenuerint, quod i
ſstud pactum limitans pote
ſstatem redimendi,
ſsit aliqualiter
ſsu
ſspectum; attamen quòd
omnes concordant in hoc, quòd
ſsolum i
ſstud pactum
de per
ſse non
ſsufficit ad arguendum contractum v
ſsurarium;
ſsed oportet, quòd interueniat modicitas pretij, & quod
ſsit con
ſsuetudo fœnerandi: & ita concludere Cæpolam, Romanum. Socinum. & alios ibi relatos.
Denique, quòd omnes Authores adducti in contra
*rium ab eodem Deciano
ibid. ex num. 17. (alios plures
adducunt Ma
ſscardus
dicta concl. 441. in principio, Felicianus, & Azeuedius
vbi ſsuprà) non dicunt
ſsolam
hanc coniecturam
ſsufficere; quia pactum de per
ſse e
ſst
licitum, & ni
ſsi concurrat aliqua
ſsu
ſspicio v
ſsurarum,
non efficitur
ſsu
ſspectum, vt probat apertè text. in
d. cap.
ad noſstram, de emp. & vend. vbi non
ſsolùm erat
ſsimile pactum ad tempus, & re
ſstringens pote
ſstatem,
ſsed
modicitas pretij, & aliæ plures coniecturæ, vt Decianus ip
ſse aduertit
vbi ſsupra, cui accedo libenter, & vltra
* eum
ſsic admoneo intelligenda ea, quæ in propo
ſsito tradiderunt Hieronymus Gabriel
in conſs. 74. num. 5. Lofredus
in conſs. 52. num. 31. & Cephalus
in conſs. 496. num. 49. lib. 4. quatenus dixerunt, pactum purum &
ſsimplex de retrouendendo, non e
ſsſse ita
ſsu
ſspectum,
ſsicut
illud de retrouendendo po
ſst certum tempus: Id enim
ita demùm intelligendum e
ſst procedere,
ſsi cum
eo pacto modicitas pretij, aut coniectura alia concurrat, quæ fraudis
ſsu
ſspicionem inducere po
ſsſsit; aliàs enim
pactum de retrouendendo, etiam po
ſst certum tempus
de per
ſse non e
ſst illicitum, neque
ſsu
ſspectum, vt rectè aduertit Ioannes Vincentius Hondedeus (qui Decianum
dumtaxat refert)
d. conſs. 33. num. 65. volum. 2. Erunt hæc
notanda ad vnum ad quod nullus hactenus animaduertit; & verè prætermitti non pote
ſst,
deceptũdeceptum,
inquãinquam,
Aluarum Vala
ſscum
in conſsultat. 41. per totam: is enim in
* quæ
ſstione propo
ſsita ibi, nempe quòd Gregorius emit
certas frumenti men
ſsuras annuas, ex quibu
ſsdam molendinis, ducentis aureis, & pacti
ſsunt, vt v
ſsque ad quinquennium venditor po
ſsſset retrahere prædictam venditionem reddito pretio quod accepit, & in
ſsuper conuenerunt, vt non ni
ſsi lap
ſso biennio illius quinquennij inciperet facultas retrahendi; con
ſstanter defendit, huiu
ſsmodi venditionem adiecto tali pacto v
ſsurariam e
ſsſse: &
mouetur triplici ratione; in primis, quia nulla alia cogitatione id pactum videtur appo
ſsitum, ni
ſsi vt ex pecunia
certum lucrum intra illud certum tempus nece
ſsſsariò &
ſsecurè proueniat, &
ſsic contractus redditur v
ſsurarius.
Secundò mouetur ex
l. 4. tit. 6. lib. 8. nouæ Compilationis, de qua
ſsupra: æquiparando ca
ſsum illum, quo
cùm pacto de retrouendendo
ſsit appo
ſsita expre
ſssè conditio de lucrandis fructibus rei venditae ab ip
ſso emptore (quo ca
ſsu pactum huiu
ſsmodi damnatur ab illa lege) ca
ſsui, quo adiicitur ea conditio, quòd non ni
ſsi po
ſst
certum tempus incipiat res po
ſsſse redimi: quoniam
tunc
ſsic e
ſst certum lucrum,
ſsicut in alio ca
ſsu. Deinde & tertiò mouetur, dicens quòd retorcutio text.
in d.
cap. ad noſstram, non eum torquet, quia in ca
ſsu ita
ibi contingente loquitur, non
ſsecus dicturus,
ſsi
ſsolùm
proponeretur, venditionem factam e
ſsſse cum pacto redimendi intra certum tempus, & in
ſsuper adiecto pacto,
vt non ni
ſsi po
ſst lap
ſsum aliquod tempus, ex illo con
ſstituto non incipiat po
ſsſse redimi: ac denique
in fine dictæ conſsultat. in hunc modum
ſscribit:
Sed ego vix vnquam
obtinere potui ſsecundùm hanc opinionem iudicari, quia Iudices multoties non id, quod certius eſst ſsequuntur, ſsed Do*ctorum turbam. Et hactenus prædictus Author, qui, vt
vides, decipitur apertè, vt con
ſstat ex his, quæ diximus
ſsuprà, ex num. 9. cum ſseqq.: Ex quibus euidenter probatur, quod
ſsolùm i
ſstud pactum de per
ſse, non
ſsufficit
ad arguendum contractum fœneratitium;
ſsed oportet,
quòd
ſsimul concurrant alia, ex quibus fœnerandi voluntas valeat deprehendi, vt cum magis communi
ſsententia probarunt Authores omnes relati
ſsuprà. Deinde
quia cùm pactum i
ſstud de per
ſse illicitum non
ſsit,
ſseu
ſsu
ſspectum, nec à iure improbatum, non reddit contractum v
ſsurarium, nec etiam eo animo, eâue cogitatione cen
ſsetur adiectum principaliter, quam præfatus
Author con
ſsiderauit,
ſsed potiùs ab
ſsque vlla fraude, vt
iure & facultate
ſsibi à lege conce
ſsſsa qui
ſsque vtatur: ex
quo nemini cen
ſsetur iniuria fieri, nec fœneratitij contractus præ
ſsumptio de
ſsumi pote
ſst in dubio, iuxta ea,
quæ
in initio huius capitis dicebamus: maximè cum pactum i
ſstud de retrouendendo, in ca
ſsu prædicto appo
ſsitum e
ſsſset in fauorem, & gratiam venditoris ip
ſsius, qui
potuit hanc liberalitatem exercere modo
ſsuo; nec
inde arguitur
ſsu
ſspicio fraudis, quippe cùm illius nulla alia
coniectura interueniat, vt cum aliis ob
ſseruauit eruditè Decianus
dict. conſs. 2. num. 135. lib. 1.
Prætereà non obſstat text. in d.l. 4. tit. 6. lib. 8. nouæ Compilationis, quæ, vt dixi ſsuprà, num. 6. pactum de
retrouendendo indiſstinctè non improbat, ſsed eo dumtaxat caſsu, quo expreſsſsim adiicitur conditio de lucrandis fructibus; tunc enim præſsumit lex illa vſsuram, &
fraudem contractûs, ex ratione conſsiderata per Azeuedium, & Felicianum in locis relatis ibi: quod non ita
præſsumitur, quoties prædicta conditione non expreſsſsa
dumtaxat tempus exprimitur, poſst quod redimere liceat; id enim longè diſstat, & diuerſsam rationem conſstituit, quâ eiuſsdemmet Authoris æquiparatio, aut argumentum non ſsubſsiſstit: quamuis enim is, qui eo modo & pacto emit, habeat intentionem interim lucrandi aliquid ex re empta, ob hoc tamen non debet dici committere vſsuram, quia hæc ſsua intentio conformis eſst
diſspoſsitioni iuris communis, nec de re omninò certa,
aut firma, imò & conformis eſst æquitati naturali, vt
latiùs, atque eruditè fundat Berous in d. cap. ad noſstram, de empt. & venditione, num. 26. in verſs. præterea
falſsum eſsſse arbitror, qui eleganter loquitur in propoſsito, & ipſsius doctrinâ & theoricâ, concludenter conuincitur præcipua ratio, quâ monetur Valaſscus. Denique
in ſspecie, quam ipſse Valaſscus propoſsuit, torquere deberet eum deciſsio text. in d. cap. ad noſstram, quia ex
verbis eiuſsdem ſsatis apertè deprehenditur, ſsecus dicturum Romanum. Pontificem, ſsi ſsolùm proponeretur,
venditionem factam cùm pacto de retrouendendo, conditione prædicta adiecta: ex quo vt moueretur ad ſsic dicendũdicendum, plures ſsimul concurrentes coniecturas inſspexit,
vt ex ipſsius text. contextura colligi poteſst, & latius à me probabitur infrà: quapropter rectius quidem fecerunt, & non Doctorum turbam, vt dicebat Valaſscus,
ſsed communes potiùs, ac veras reſsolutiones ſsequuti
ſsunt ij, qui ſsecundùm opinionem ipſsius, nunquam iudicare voluerunt.
Quartò con
ſstituo, quòd contractus
ſsimulatus, vel
* fictitius in fraudem v
ſsurarum, multis modis committi
* |
dicitur: & in terminis, quòd quinque modis po
ſsſsit
committi, o
ſstendit Berous, ad quem
ſstatim referendi
non animaduertunt, nec re ferunt eum,
in d. cap. ad
noſstram de empt. & vendit. num. 13. per totum: quòd verò committatur quatuor modis, po
ſst Afflict. & Barbat.
dixit Menochius
lib. 3. d. præſsump. 122. num. 1. Tribus
* modis dixit Becius
in conſs. 52. num. 29. Bertrandus
in* conſs. 175. column. 2. lib. 2. Ma
ſscardus
de probationib.
tom. 1. concl. 438. num. 12. Hyppol. Riminald.
in conſs. 260. n. 16. & 18. lib. 3. &
in conſs. 355. n. 97. & 98. lib. 4. & in conſs.
611. ex n. 37. v
ſsque ad
n. 47. lib. 6. Inter prædictos modos
* primus e
ſst qui ad rem no
ſstram pertinet (idcircò prætermittam alios) quando
ſscilicet de vno contractu ad
alium
ſsimulatio datur, quia verè vnus contractus, putà Mutui, vel Pignoris celebratur,
ſsed expre
ſssè alium celebrari, putà emptionis & venditionis
ſsimulatur:
ſsic loquitur totus titulus
C. plus valere quod agitur, & c.l.* empti fides, C. de contrahenda emptione, & text.
in d. cap.
ad nostram, de emptione & venditione, & in cap. illo
vos, de pignoribus, vt rectè aduertit Berous
in eodem cap.
ad noſstram, num. 13. in verſs. quandoque, & eum non referens,
ſsic tradit Ma
ſscardus
de concluſs. 438. num. 12. Menochius
lib. 3. d. præſsumptione 122. num. 1. Et in pro
*po
ſsito ca
ſsu, an contractus dici po
ſsſsit
ſsimulatus, vel fictitius in fraudem v
ſsurarum,
ſsi vnus
ſsimularet tantùm,
& alius non, vel
ſsi non con
ſstaret quòd originalis cau
ſsa
fuerit cau
ſsa Mutui, vel facta non fui
ſsſset mentio de mutuo, aut
ẽptoremptor arbitraretur emere, licèt alios exi
ſstimaret
accipere mutuo, tractant Ma
ſscard.
de probationib. tom. 1. concluſs 441. num. 10. & 11. Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. ex num. 36. v
ſsque ad
num. 42. lib. 2. vbi vide omninò &
ibid. num. 39. an contractus huiu
ſsmodi licitus
ſsit in foro con
ſscientiæ.
*
Quintò con
ſstituo, quòd contractus v
ſsurarius, vel fi
*ctitius, aut
ſsimulatus probatur ex coniecturis & præ
ſsumptionibus,
ſsic vt aliquando
ſsufficiant etiam leues
coniecturæ, aliquando, verò vrgentes, aut fortiores
coniecturæ nece
ſsſsariæ
ſsint, nec in hoc certa po
ſsſsit con
ſstitui regula,
ſsed Iudex ex
ſsuo arbitrio determinare debeat, quæ coniecturæ
ſsint
ſsufficientes, aut non
ſsufficiant, ita communiter DD.
in d.c. ad noſstram, de emp.
& vendit. & in d.c. illo vos, de pignoribus, & po
ſst infinito alios Afflictis
deciſs. 40. num. 19. Cephalus
in conſs.
198. num. 16. lib. 2. Bur
ſsatus
in conſs. 321. num. 52. lib.
3. & in conſs. 153. num. 17. & ſsequent. lib. 2. Becius
in
conſs 52. num. 46. & num. 51. lib. 1. Hieronymus Gabriel
in conſsil. 74. num. 15. Decianus
in conſs. 2. à principio, v
ſsque ad
numerum 12. lib. 1. &
in conſs. 104. à princip. lib. 2. Bonifacius Rogerius
in conſs. 53. num. 27. &
28. Iacobus Mandellus de Alba
in conſs. 509. num. 5. &
6. & vide
in conſs. 9. Ma
ſscardus
de probationibus tomo 1. concluſs. 438. num. 7. & ſsequentibus, & tomo 3. concluſs.
1142. per totam, vbi vide lati
ſsſsimè; optimè Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. ex num. 1. v
ſsque ad
numerum 8. & num. 50. v
ſsque ad
num. 58. lib. ſsecundo, Alexander Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 30. num.
262. & 263. Menochius
lib. 3. præſsumptione 122. ex
num. 5. v
ſsque ad
num. 8. & in conſs. 109. num. 7. lib. 2. & de arbitrarijs, lib. 2. centuria 1. caſsu. 13. & centuria 3. caſsu 257. vbi cum Baldo admonuit nonnulla, quæ ob
*
ſseruare debet Iudex, vt pronunciet ex coniecturis contractum e
ſsſse
ſsimulatum,
ſsic & per contrarias coniectu
*ras, aut præ
ſsumptiones alias con
ſstare pote
ſst, quòd contractus ge
ſstus, in veritate fuit contractus verus, aut emptionis & venditionis contractus; & tunc ce
ſsſsant omnes
contrariæ coniecturæ
ſsimulationis, & v
ſsuræ, & contractus iudicatur
ſsecundùm naturam emptionis & venditionis, licèt
ſsi concurreret læ
ſsio enormi
ſsſsima vltra dimidiam iu
ſsti pretij, contractus veniret re
ſscindendus per bene
ſsicium
l. 2. C. de reſscindenda venditione, vt eleganter
annotauit Euerardus
in conſs. 150. num. 5. & 6. Decianus
in conſs. 2. num. 161. lib. 1. & cum aliis Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſsil. 33. numero 59. & 60. lib. 2.
Sextò con
ſstituo, contractum v
ſsurarium, fictitium,
* aut
ſsimulatum in fraudem legis, multis coniecturis probari:
ſsiue multas e
ſsſse, diuer
ſsásque coniecturas, & præ
ſsumptiones, quæ adduci
ſsolent ad præ
ſsumptionem v
ſsuræ,
ſsimulationis, aut fraudis, easque aliquando ob
ſstare, aliquando verò remoueri, prout negotij qualitas,
& rerum circum
ſstantiæ patiuntur, & lati
ſsſsimè explicarunt Doctores communi ter
in d.c. ad noſstram, & in dict.
c. illo vos. Iac. Mandellus de Alba,
in conſs. 509. per tot. Ro
*landus
in conſs. 40. per tot. lib. 2. & in conſs. 96. per tot. eodem
libro. Boërius
in conſs. 52. per totum, lib. 1. Hieronymus
Gabriel
in conſs. 74. per totum, lib. 1. Ma
ſscardus
de probationibus, tomo 1. concluſs. 439. & ſseq. v
ſsque ad
concluſs.
449. Tiberius Decianus
in conſs. 2. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 22. & num. 31. 36. & 37. & num. 56. & 65. &
num. 83. & ſsequentibus, & num. 97. & 98. & num. 132. v
ſsque ad
num. 137. & num. 176. & 177. volumine 1. vbi
commendo, dicit enim quamplurima in hac materia
* nece
ſsſsaria, circa præ
ſsumptiones & coniecturas admittendas, vel non admittendas, & probationem earum, &
di
ſstinctè explicat, quando
ſsimulatio contractûs in fraudem v
ſsurarum
ſsit legitimè probata, &
in conſs. 104. per
totum, lib. 2. & in conſs. 62. per totum lib. 3. & in conſsil.
23. ex num. 17. v
ſsque ad
numer. 23. & in conſsil 28. ex
num. 10. lib. 5. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſsil.
107. ex num. 18. cum multis ſsequentibus, Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 62. ex num. 6. v
ſsque ad
numer. 21. lib.
1. & in conſs. 433. lib. 4. & in conſs. 725. lib. 6. Caualcanus
deciſsione prima, ex num. 16. cum multis ſsequentibus,
parte 2. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 2. ex num.
63. v
ſsque ad
numer. 135. Camillus Borrellus
in conſs. 87. per totum, Menochius
in conſs. 109. per totum, lib. 2. &
præſsumptione 122. per totam, lib. 3. vbi vide omninò;
congerit enim eo in loco viginti &
ſsex præ
ſsumptiones,
aut coniecturas contractûs
ſsimulati, & v
ſsurarij, Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. per totum, lib. 2. vbi latè, & eruditè loquitur. Achilles Pedrocha
in conſs.
36. ex num. 7. v
ſsque ad
num. 126. vbi etiam lati
ſsſsimè recen
ſset coniecturas quamplurimas, ij omnes, & alij plures Authores, quos con
ſsultò duxi prætermittendos, dum
tot, tantasque congerunt coniecturas, aut præ
ſsumptiones quibus
ſsimulatio, aut v
ſsura contractûs probari pote
ſst,
ſsupponunt apertè, aut verè expre
ſsſsim præ
ſsentiunt,
* non requiri nece
ſsſsariò, quòd interueniant coniecturæ po
ſsitæ
d.c. ad noſstram, de empt. & vendit. & in d.c. illo
vos, de pignoribus, ad conuincendum contractum fœneratitium,
ſsed præter enumeratas ibi,
ſsufficere, quòd
aliæ æquipollentes coniecturæ, vel
ſsimiles, aut maiorem,
vel parem rationem habentes concurrant, quæ fraudem
aperiant: quoniam
ſsi
ſstandum e
ſsſset dictis coniecturis
tantùm in iure
ſscriptis, non conuincerentur v
ſsurarij, qui
de facili tanquam a
ſstuti reperirent alios modos contrahendi, vt in terminis cum Laur. de Rodulph. Siculo,
Ancharano, & Abbate,
ſsic aduertit Rolandus
in conſs.
40. num. 23. lib. 2. Gratus
in conſs. 11. num. 15. in verſsic.
& licèt lib. 2. Portius
in conſsil. 1. num. 3. Cagnolus
in l.
2. C. de pactis inter emptorem, num. 65. Hieronymus
Gabriel.
in conſs. 74. num. 21. Decianus
in conſs. 105. num.
28. lib. 2. Vincentius Carocius
de locato & conducto, titulo de vſsuris, quæſstione 11. num. 7. & num. 25. fol. 226. & 227. Caualcanus
deciſsione prima, ex num. 8. v
ſsque ad
numer. 16. parte 2. vbi optime aduertit, quod
Doctores tres illas coniecturas, pactum, inquam, de retrouendendo, modicitatem pretij, & quòd
ſsit emptor,
vel venditor
ſsolitus fœnerari, non nominant frequentiùs, quàm alias, per modum limitationis, aut re
ſstrictionis, vt
ſsemper, & nece
ſsſsariò illæmet tres ade
ſsſse debeant ad conuincendum contractum fœneratitium,
ſsed
per modum exempli & demon
ſstrationis,
ſsic vt
ſsufficiat,
ſsi aliæ æquiualentes, vel apenè fraudem detegentes
concurrant. Addiderim ego libenter, neque etiam e
ſsſse
de mente Ponti
ſsicis Maximi, in
d.c. ad noſstram, &
in d.
c. illo vos, ad coniecturas ibi po
ſsitas
ſse re
ſstringere,
ſsic vt
ex alijs
ſsimilibus, vel maioribus, aut æquipollentibus,
contractum non
dãnaretdamnaret,
ſsi hæ propo
ſsitæ fui
ſsſsent, aut
ſsi |
con
ſstaret
ſsibi, quòd coniecturæ aliæ eandem rationem
habentes interueni
ſsſsent:
ſsed ex illis contractum damna
ſsſse eundem Pontificem maximum, quia verè interuenerunt in ca
ſsibus, de quibus ibi agebatur. Ratio autem eorum iurium, quòd plus valere debeat, quod agitur,
quàm quod
ſsimulatè concipitur, ne etiam cuique dolus
ſsuus patrocinari debeat, aut v
ſsuris, & in hone
ſstis lucris
via aperiri; ita generalis e
ſst, & rectè con
ſsiderata, vt
quo
ſscunque alios contractus, & qua
ſscunque alias coniecturas
ſsufficientes ad
ſsimulationem præ
ſsumendam comprehendant, vt ex
ſserie eorundem iurium non ob
ſscurè deduci valet.
Septimò con
ſstituo, pacti de retrouendendo nomina
*tionem, apud omnes iuris Interpretes probati
ſsſsimam
e
ſsſse, & recepti
ſsſsimam, &
ſseruari po
ſsſse, cùm validè contractui venditionis accedere po
ſsſsit pactum huiu
ſsmodi,
& nihil repugnet; verè tamen nullam legem e
ſsſse ciuilem,
* aut canonicam de tali pacto loquentem, vt non malè contendunt Cagnolus
in d.l. 2. C. de pactis inter emptorem & venditorem num. 16. Ioannes Corra
ſsius
miſscellan.
iuris ciuilis, lib. 3. cap. 9. num. 1. Alexander Rauden
ſsis
deciſs. 16. num. 176. & 179. nec di
ſsſsentiunt Couarr. Decianus, & Caldas Pereira, vt
ſstatim videbimus; nam in
primis
in d.l. 2. C. de pactis inter empt. & vendit, ne ver
*bum quidem e
ſst de pacto de retrouendendo, vt malè intellexerunt Doctores communiter,
ſsed tantùm de re
ſstituenda re pro eodem pretio; quæ inter
ſse non parùm
differunt, vt o
ſstendunt Corra
ſsius
d.c. 9. num. 1. &
Cagnolus
in dict l. 2. num. 12. Rauden
ſsis
vbi ſsupra, ex
num. 176. Deinde
in dict. cap. ad noſstram, de emptione &* venditione,
ſsimilis omninò pactio e
ſst, nec loquitur ille
textus in pacto de retrouendendo,
ſsed re
ſstituendo rem & pretium: quod patet ad oculum, nam inter emptorem & venditorem conuentum e
ſst, quòd
ſsi venditor pretium reddidi
ſsſset, aut obtuli
ſsſset, res vendita illi re
ſstitueretur; quod pactum, vt dixi, longè di
ſstat à pacto de retrouendendo, vt aduertunt Corneus
in conſs. 4. lib. 1. Ruinus
in conſs. 16. num. 11. libro 4. Cagnolus
in d.l. 2. C. de pactis inter emptorem, num. 14. Corra
ſsius
Miſscellan.
lib. 3. dict. c. 9. num. 1. in verſsic. omninóque. Couarruu.
variarum reſsolutionum. lib. 3. cap. 8. num. 4. columna 3. in
verſsiculo, præſsertim quod in eiuſsdem decretalis ſspecie. Decianus
in conſs. 2. num. 133. lib. 1. Caldas Pereira
in l. ſsi
curatorem habens, verbo, ſsua facilitate,
num. 60. in verſs.
& re vera ſsi aduertamus. Denique
in dict. c. illo vos de* pignoribus, diuer
ſsa omninò pactio adiecta fuit venditioni, vt con
ſstat ex illis verbis:
Cùm venditioni prædictæ talis adiecta fuerit conditio, vt ſsi à tempore contractûs vſsque ad duos proximos annos præfato T. emptio diſspliceret
G. pater H. ab inde vſsque ad annum. vigeſsimum, ſsex libras (perceptis fructibus computatis in ipſsis) dare deberet: Imo,
* & vltra prædictos Authores, neque leges Regiæ huiu
ſsce
pacti de retrouendendo mentionem faciunt,
ſsed potiùs
loquuntur in pacto de re
ſstituenda re vendita, vt apertè deprehenditur ex verbis
l. 42. in principio, titulo 5. partita 5. & in lege. 4. titulo 6. lib. 8. nouæ collectionis Regiæ: &
ſsic videtur intelligere Gregorius Lopez
in ſsummario dict. l. 42. partitæ, in hunc modum
ſscribens:
Pactum
appoſsitum de reſstituenda re vendita, quandocunque pretium daretur, eſst ſseruandum, &c. Quòd
ſsi dixeris, verbum po
ſsitum in dictis iuribus, re
ſstitutionem denotare;
* tamen quia re
ſstitutio huiu
ſsmodi mediante retrouenditione fit, dici po
ſsſse pactum de retrouendendo, vt plerique re
ſspondent, qui communem opinionem
ſsu
ſstinere,
contendunt: adhuc procul dubio remanet dubium ex
* his, quæ re
ſspondens rationibus communis
ſsententiæ,
non malè con
ſsiderauit Cagnolus
in dict. l. 2. C. de pactis
inter emptorem, num. 14. 15. & 16. qui
num. 12. inter
* pactum de retrouendendo, & de re
ſstituendo rem pro
eodem pretio, de quo agit text.
in d.l. 2. & in dict. cap.
ad noſstram, eam differentiam con
ſstituit, quam cum Aretino probauit etiam Corra
ſsius
Miſscellan. iuris ciuilis,
lib. 3. cap. 9. in principio. Alexander Rauden
ſsis
deciſsione 16. num. 176. & 179. quod pactum de retrouendendo nudum continet factum, ita quòd emptor precisè retrouendere non cogitur,
ſsed liberatur
ſsoluendo intere
ſsſse, per text.
in l. ſstipulationes non diuiduntur, in verſsic.
Celſsus ff. de verbor. obligat. Pactum verò de re
ſstituendo
rem re
ſstituto pretio, cau
ſsam bonorum continet, ide
ſst,
dominij transferendi, &
ſsi re
ſstituendæ rei facultas ade
ſst,
præcisè ad re
ſstituendum quis ad
ſstringitur: Quæ tamen
* differentia mihi nullo pacto placere pote
ſst, et
ſsi iuxta
mentem communis
ſsententiæ procedat; & ad
ſsic dicendum moueor principaliter ex his, quæ
ſscrip
ſsi
c. 13. lib.
1. num. 14. vbi obligationem facti præci
ſsam e
ſsſse, cum ' faciendi facultas ade
ſst, defendi, & alios Authores
ſsic tenentes retuli. Nec etiam hodie probari po
ſsſset po
ſst deci
ſsionem
l. 42. titul. 5. partit. 5. in illis verbis:
Dezimos
que ſsi tal pleito fuere en la vendida, que debe ſser guardado,
& ibi:
E ſsi pena non fueſsſse pueſsta en el pleyto, entonze el
comprador es tenudo de tornar la coſsa en todas guiſsſsas ſsi es
en ſsu poder, è ſsi en ſsu poder non es, debe de pechar al vendedor todos los daños, è los menoſscabos, quart le vinieren,
porque no torno aquella coſsa, que aſsſsi auia vendido, & ibi
Gregorius Lopez verbo,
de tornar, ſsi animaduertit in
ſsummario eiu
ſsdem legis, & dicit, quòd emptor non liberatur
ſsoluendo intere
ſsſse: quod etiam in terminis iuris
communis verius crederem, licèt Corneus, Cagnol.
Aretinus, Socinus, Alexander Ca
ſstren
ſsis, Neuizan. &
alij, ac cum illis Alexander Rauden
ſsis,
deciſsione 16. num. 119. & 180. contrà tenuerint: Socinus tamen &
Gozadinus, ac cum illis Petra
de fideicommiſsſsis, quæſstione 8. num. 197. hanc no
ſstram opinionem tuentur, nec inter pactum re
ſstituendi, aut retrouendendi differentiam
con
ſstituunt, indi
ſstinctè potiùs compelli promi
ſsſsorem ad
retrouendendum affirmant.
Octauò con
ſstituo, totius huius materiæ dilucidam,
* & veram explicationem pendere ex veta interpretatione
text,
in cap. ad noſstram, de empt. & vendit. & in c. illo vos,
de pignoribus, qui
ſsunt fundamentum huius tractatus, ac
de intellectu eorum eleganter tracta
ſsſse, & varias interpre
*tationes cumula
ſsſse in multis locis, (alijs prætermi
ſsſsis,
quos referam quæ
ſstione
ſsequenti) Beroum, & Burgen
ſsem
in d.c. ad noſstram, Nauarrum
in repetitione c. final, num.
quarto de vſsuris, & in repetitione capit, primi, numero decimo quarto quæſstione tertia. Couarr.
variar,
reſsolut. libro tertio capit, octauo numero quarto per totum, & cap. 9. num. 1. & 2. per totum. Rolandum
in conſs.
58. num. 10. in fine, lib. 4. Cagnolum
in l. 2. C. de pactis
inter emptorem & venditorem, num. 50. v
ſsque ad
num. 53. vbi vide omninò, Tiberium Decianum.
in conſs 2. num.
10. & num. 132. 133. & 134. &
num. 176. & 177. lib. 1. Aluarum Vala
ſscum
conſsultatione 41. in finalibus verbis,
in verſsiculo, ſsimiliter. Caldam Pereiram Lu
ſsitanum.
in l. ſsi
curatorem habens, verbo,
ſsua facilitate, num. 59. 60. &
61. Hyppolitus Riminaldus
in conſs. 218. num. 116. &
num. 142. v
ſsque ad
num. 148. lib. 2. Caualcanum.
deciſs.
1. num. 74. part. 1. Menochium
lib. 3. præſsump. 122. num. 38. & 39. Ioan. Vincent. Hondedeum
inconſs. 33. num. 40. & 41. & num. 70. lib. 2. Alexand. Rauden
ſsem
de analogis, lib. 1. cap. 30. num. 241. & 4. ſseqq. D. Felicianum de Solis, qui prædictos Authores non refert,
de
cenſsibus, libro 1. cap. 6. numero, decimo tertio ad finem, &
numero decimo quinto per totum, Ludouicum Molinam è Societate
Iesv Religio
ſsum
de iuſstitia & iure, tractatu ſsecundo, diſsputatione 375. columna 6. folio. 789. in verſs. quamuis autem maior horum omnium: & aliorum
quamplurimorum
ſscriptis attenté,
ſsæpéque reuolutis,
veram
ſsperamus dictarum Decretalium interpretationem allaturos. Anteà tamen accedamus ad indagationem vulgatæ equidem, & mille in locis agitatae,
ſsed nondum ab
ſsolute, aut di
ſstinctè
ſsatis, vt arbitror, explicatæ quæ
ſstionis; ex illa enim & verus dictorum iurium intellectus pendet, & placita communia Doctorum, pariter & mentes eorum faciliùs percipi valent: Quæ
ſstio
* autem in hoc con
ſsi
ſstit, an
ſscilicet pactum de retrouendendo cum pretij rei emptæ modicitate, faciat contractum
ſsimulatum cen
ſseri, & factum in fraudem v
ſsura|
rum, hoc e
ſst contractum fui
ſsſse pignoris, aut mutui, an
verò tria
ſsimul concurrere debeant, pactum de retrouendendo, modicitas pretij, & quòd emptor
ſsolitus
ſsit fœnerari? Et in primis, quòd duo
ſsufficiant ad arguendum
* contractum fœneraritium, pactum de retrouendendo, &
modicitas pretij, voluit Glo
ſsſsa
in cap. conqueſstus de vſsuris, &
ſsequuti
ſsunt infiniti Authores, quos
ſsummatim
referam, quia præcitantur ab aliis, Panormitanus
ibid.
& in d. cap. ad noſstram de empt. & vendit, num. 4. & in
conſs. 76. lib. 1. Innocentius, Ioannes Andreas, Anton.
Butrius Ioan, de Anania, & Ioannes Imolen
ſs.
in eodem
cap. ad noſstram, Ambro
ſsius de Vignate
in cap. ſsalubriter
de vſsuris, & ibid. Andreas Siculus, &
in conſs. 51. lib. 1. Archidiaconus, Ho
ſstien
ſsis, Albericus, Antonius Ro
ſsellus, Ioan. de Ca
ſstellio Epi
ſscopus Vicentinus. Signorolus.
Benedict de Plumbi, Fulgo
ſsius, Bernard. Gofredus,
Speculator, & Thadeus de Vicomercato, Pro
ſsdoci
ſsimus
de Comitibus, Ioan.Franc,
de capitibus liſstæ, Henricus de Alauio, Alex. Ca
ſstren
ſsis, & Bened. quos omnes
cumulat Veronen.
in tract, deſsimulat. contractuum in 6. caſsu, addens Collegium Mediolanen
ſse, pariter & Papien
ſse
ſsic con
ſsului
ſsſse, & Alber,
ſse coram magnis peritis
ſsic
obtinui
ſsſse. Chri
ſstophor. de Ca
ſstel.
in conſs. impreſsſso poſst
tractat. maleficiorum Bonifacio Vitalini, Alex, ip
ſse addens Bald. & Panor.
ſsic tenui
ſsſse, Barbatia, Abbas, Anton. Burg. Angelus, Roman. Guido Papæ, Bald. Nouellus, Iacob. de Puteo. Lancel. Decius, Mando
ſs. Gratus,
Ca
ſsſsiod. Afflict. Corn. Bertran. Bart, de Capua, Thom.
Ferrat. Pari
ſs. Ambro
ſs. Vignat. Calcan. Dominicus de
Sanct. Geminiano, Ioan, de Aueraria, Cotta, Ioan.
Bapt. Lupus, Iacob. à
ſsancto Georgio, Grammaticus,
Craueta, Capra, Cha
ſsſsan. Natta, Socin. iun. Riminaldus
ſsenior, Michaël Gra
ſsſsus, Viuius, Emanuel Suarez,
Card. Albanus, & Moderni Galli, quos omnes in vnum
recen
ſsuit, & hanc partem con
ſstanter defendit Hyppolit. Riminald.
in conſs. 218. ex num. 122. v
ſsque ad
num.
147. lib. 2. & ante ip
ſsum, maiorem partem prædictorum Authorum conge
ſsſsit Cagnolus
in l. 2. C. de pactis
inter emptorem & venditorem, num. 50. qui dicit, quòd
maiori
ſstudio quàm anteà chartis reuolutis, enumerati
ſsque, & ponderatis Doctoribus inuicem contrariantibus,
hanc opinionem magis communem e
ſsſse, fatendum e
ſst,
vt etiam fatetur, & amplectendam tanquam magis
ſsalutiferam animæ: dicit Rolandus
in conſs. 40. num. 13. & numero 21. & num. 24. & in conſs. 96. num. 19. & 20. lib.
2. Cæ
ſsar Vr
ſsillus
ad Afflictum deciſsion. 65. Beneuenutus Stracha
in addition. ad Crauetam, in conſsil. 156. Philippus Decius
in conſs. 692. Antonius Gomezius
tomo 2. variarum, c. 2. num. 27. Aluarus Vala
ſscus
conſsultatione 70. num. 6. vbi dicit hanc opinionem approbatam con
ſstitutione Regia Portugalliæ, quæ etiam quando venditio fit iu
ſsto pretio, iudicat contractum e
ſsſse v
ſsurarium,
ſsi
homo e
ſst
ſsolitus fœnerari. Franci
ſscus Becius
in conſsil.
52. num. 47. Ludouicus Bologninus
ad Ananiam in
conſs. 48. Gerardus Luppus, & alij, quos adducit Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſsione 447. num. 30. ſsecundo, 3. & 4. qui tamen in hac opinione firmiter non
in
ſsi
ſstit,
ſsed intelligit declarandam, vt ibidem declarauit
num. 7. Verùm recepti
ſsſsimam e
ſsſse
ſsententiam cum alijs
multis dixit Menochius
lib. 3. præſsumptione 122. num. 3. quamuis ip
ſse aliter
ſsentiat, vt dicetur
infrà, Ioannes
Corra
ſsius
Miſscellan. iuris ciuilis, lib. 3. c. 9. num. 8. qui
magis in hanc opinionem inclinat: quam etiam crebriùs
ſsequuti
ſsunt Cameræ: Imperialis A
ſsſse
ſsſsores, veluti
ſsecuriorem, & communiorem, vt firmat Min
ſsingerus
ſsingularium obſseruationum, centuria 3. obſseruatione 62. quamuis ip
ſse Didaci Couarr.
ſsententiam
ſsequutus, Doctorum contrarietatem componendam e
ſsſse arbitratus
fuerit, vt
infrà dicetur: & crebriorem opinionem appellat Achilles Pedrocha
in conſs. 36. num. 82. magis
communem, ac receptam Bonifacius Rogerius
in conſs.
53. n. 12. lib. 1. Ari
ſsminus Tepatus
variar. lib. 2. fol. 124.
Videamus nunc, quæ
ſsint præcipua huius
ſsententiæ fundamenta: & quidem Thomas Ferrarius
in cautela* 17. nonnulla adducit, quæ Doctores alij ante eum tradiderant: vnum Couarr.
variar. reſsolutionum. lib. 3. cap.
8. num. 4. tria Cagnolus
in d.l. 2. C. de pact, inter emptorem & venditorem num. 50. in verſsic. fundatur principaliter: vnum Roland.
in conſs. 40. num. 22. lib. 2. duo
Hippolyt. Riminald.
in conſs. 218. num. 138. & ſseq. lib.
2. vnum Cald. Pereira
in l. ſsi curatorem habens, verb. ſsua
facilitate,
n. 60. duo D. Felicianus de Solis
de cenſsib. lib.
1. c. 6. n. 13. in verſs. pro qua opinione ſsolet, & noui
ſsſsimè omniú pro hac opinione vnum dumtaxat fundamentum
expendit And. Fachin.
controu. iur. lib. 2. c. 12. in verſs.
fundament, huius ſsententiæ, fol. 151. idque deducit ex
* text.
in d.c. ad noſstram, de empt. & vendit. In effectu
autẽautem ad
ſsequentia debent
eorũeorum omniũomnium fundamenta reduci.
Primum deducitur ex text.
in d. cap. illo vos, de pignoribus, prout eum communiter expendunt Doctores:
ſsed
vereor quidem ne decipiantur, quoniam quæ
ſstio prædicta procedit in contractu emptionis cum pacto de retrouendendo, data modicitate pretij; termini autem illius
textus penitùs
ſsunt diuer
ſsi, atque in eo plura alia concurrebant, vt mox dicetur, & cum iudicio aduerunt
Cagnolus
in d.l. 2. n. 52. in fine. Couarru.
variar. reſsol.* lib. 3. p. 9. n. 2. & 3. Tiber. Decianus
in conſs. 2. n. 177. lib. 1.
Secundum deducitur ex text. in d. cap. ad noſstram,
de empt. & vendit. illum hoc modo inducendo; nam
textus inquit, re vera contractum fuiſsſse fœneraritium,
quod inquit patere ex eo, quòd factum fuit pactum de
retrouendendo cum modicitate pretij, quæ vix dimidiam iuſsti pretij tangebat, & conſsequenter Romanus
Pontifex in his dumtaxat qualitatibus videtur ſse fundare, & non in aliis, vt Antonius Burgos contendit in eodem cap. ad noſstram, num. 47. & illum ſsequutus Hyppol. Riminald. in conſs. 218. num. 142. & 143. lib. 2. nec videtur ab eis diſsſsentire Menochius lib. 3. præſsumpt. 122. num. 138. & 139. verè tamen ille text. retorqueri debet
in contrariam partem; tum quia in eo vltra prædictas
duas coniecturas, erant & aliæ, quæ non leuiter mouebant animum Romani Pontificis, imò præ oculis eius
maxima inconſsideratione habebantur, vt poſst Cæpolam tradiderunt Cagnolus in d.l. 2. C. de pactis inter empt.
& vendit, num. 52. in verſs. non obſstat, Couar. variar. lib. 3. d. cap. 8. num. 4. Caldas in d.l. ſsi curatorem habens, verbo,
ſsua facilitate, num. 60. Decianus d. conſs. 2. num. 132. &
133. & 234. & num. 176. & 177. lib. 2. & nullo ex his relato, D. Felicianus de Solis de cenſsibus, lib. 1. cap. 6. num. 13. in fine. Tum etiam, quia pactum de retrouendendo erat
conceptum, vt ante ſseptennium venditor non poſsſset redimere, ſsed à ſseptennio vſsque ad nouennium, vt dicitur
in illo texto: ex quo pacto clarè apparebat, quòd emptor
volebat eſsſse certus de lucro ſsuæ pecuniæ ex perceptione
fructuum per dictum ſseptennium, & quia pretium ſsolutum vix dimidiam iuſsti pretij contingebat, erat etiam
certus emptor quòd ſsi venditor non redimeret à ſseptennio vſsque ad nouennium, ipſse lucrabatur reſsiduum valoris; ex quibus oritur ibi præſsumptio contractus fœneratitij, atque ita non poteſst textus ille ita ſsimpliciter, aut
indiſstinctè allegari in fauorem ſsententiæ prædictæ, vt optimè aduertit Ioannes Vincentius Hondedeus in conſsil.
33. num. 40. lib. 2. Nec valet dicere, quòd Romanus Pontiſsex in eo textu, ſse non fundauerit in petitione mutui,
neqneque; in aliis qualitatibus, ſsed dumtaxat in his duabus, qui.
bus prædictæ ſentétiæſententiæ ſsequaces mouentur: id enim & repugnat verbis Decretalis illius, & apertè conuincitur
per BeroũBeroum ibid. n. 26. in verſs. quæ induct. vt ſstatim dicetur.
Tertium fundamentum con
ſsi
ſstit in hoc, quòd ita
tenendum
ſsit propter authoritarem Glo
ſsſsarum, & Collegiorum, de quibus
ſsuprà, quæ magna e
ſst. vt probat
Riminaldus
dicto conſs. 218. ex num. 139. lib. 2. Cæterùm
facile re
ſspondetur rationi huic, fatendo, Glo
ſsſsæ, & Collegiorum authoritatem magnam e
ſsſse, & probabilem,
non autem nece
ſsſsariam, nec coactè
ſsequendam; maximè vbi in contrarium & iura extant, & rationes forti
ſsſsimæ, ac etiam graui
ſsſsimorum, multorumque Virorum
Authoritates, vt
ſstatim videbimus.
*
Quartum denique fundamentum eò tendit, quòd in
propo
ſsito ca
ſsu non
ſsit vera venditio,
ſsed Mutuum
ſsub |
dictis contractibus palliatum,
ſsiue quòd de ilio contractu iudicari debeat vt de pignore, cui magis adaptari videtur; quoniam pignus datur pro minori quantitate,
quàm valeat, vt per Doctores in
cap. ſsignificante, de pignoribus, & re
ſstituto pretio illud redimere licet,
l. ſsi rem
alienam, §. omnis, ff. de pignoratitia actione: ideò nòn
debet attendi figura contractûs,
ſsed quòd verè partes inter
ſse agere voluerint, & ita argumentatur Rolandus
in conſs. 40. num. 22. lib. 2. Sed re
ſspondetur, rationem
prædictam militare, quando con
ſstare pote
ſst
ſsub contractu emptionis & venditionis Mutuum palliatum interueni
ſsſse, ac in fraudem v
ſsurarum, contrahentes emptionem & venditionem
ſsimula
ſsſse; tunc enim potiùs attendi debet, quod verè actum e
ſst, quàm id, quod
ſsimulatè conceptum fuit. Cæterùm ex pacto de retrouendendo,
nulla fraus, nulla v
ſsura deprehendi valet, cùm id validè & lege ip
ſsa approbante contractui emptionis adiiciatur,
vt
ſsuprà dixi, & in terminis adnotauit Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 33. num. 64. & 63. lib. 2. nec
etiam ex modicitate pretij, quæ à lege non improbatur,
nec arguit contractum fœneratitium etiam alijs concurrentibus, ni
ſsi quando illud e
ſst valde tenue re
ſspectu valoris rei, aut cum aliæ coniecturæ concurrunt, vt per
Abbatem
in d.c. ad noſstram, in
ſsecundo caſsu, Gratum
in conſsil. 157. num. 5. lib. 2. Ia
ſsonem
in conſs. 151. num.
2. in fine, lib. 4. & dicemus
infra in quarta opinione. Vnde
ex prædictis duobus non debet
ſsu
ſspicio v
ſsuræ deduci, ni
ſsi alia concurrant, ex quibus fraus arguatur. Et per hæc
* habebis re
ſspon
ſsum ad alia
ſsimilia fundamenta, quæ Authores huius partis ponderarunt communiter: vt
ſsic appareat, nihil pro illa adduci, quod verè vrgeat, aut
quod non
ſsit di
ſsſsolutum, nec fui
ſsſse anteà di
ſsceptationem hanc ab vllo Recentiorum
ſsic dige
ſstam, aut diminutam videbis.
Vnde
ſsuccedit
ſsecunda opinio, quod imò hæc duo,
* pactum
ſscilicet de retrouendendo, & modicitas, aut
iniu
ſstitia pretij non
ſsufficiant ad arguendum contractum
fœneratitium, ni
ſsi & tertium accedat, nempè quòd
emptor
ſsolitus
ſsit fœnerari, vel alia coniectura, aut
circum
ſstantia interueniat: quam opinionem tenuerunt
Antiqui nonnulli, cum quibus
ſsic con
ſsului
ſsſse dicit Berous
in d.c. ad noſstram, de emptione & venditione, num.
26. ad medium, Iacobus de Arena, Cinus, Ioannes Andreas, Ancharanus, Cardinalis Zabarella, Baldus, Albericus, Salicetus, Fulgo
ſsius, Ca
ſstren
ſsis, Angelus,
Comen
ſsis, Romanus, Abbas, Anania, Butrius, Cardinalis Florentinus, Rodulphus, Laurentius de Pinis,
Alexander, Cæpola, Corneus, Angelus, Aretinus, Calcaneus, Guido Papæ, Fabianus de Monte, Ho
ſstien
ſsis,
Socin.
ſsenior, Bertran. Decius Afflictis, Ferratius, Boërius, Socinus iunior, Pari
ſs. & Ruin, quos longa
ſserie referunt, &
ſsequuntur, & hanc opinionem veriorem dicunt Tiraquellus
de retractu conuentionali, in præfatione,
num. 5. Cagnolus
in l. 2. C. de pactis inter emptorem &
venditorem, num. 50. ad finem, Natta, Conrados, Antonius ab Alexandro, Ia
ſson, Crotus, Neuiz, O
ſsa
ſscus,
Rolandus, Pancirolus, Bellamera, Man
ſsuerius, Iacobus Nouellus, & alij multi, quos conge
ſsſserunt Hyppol.
Riminald.
in conſs. 218. ex num. 108. v
ſsque ad
num. 116. lib. 2. qui contrà defendit
ex num. 122. vt
ſsuprà dixi,
Menochius
in conſs. 358. nam. 1. lib. 4. qui hanc opinionem receptiorem, & veriorem dicit, &
num. 2. Profitetur in finalibus verbis, quòd
ſsi diligenter Authores
omnes enumerentur, hæc e
ſst magis recepta opinio, &
apertè videtur
ſsequi hanc partem Menochius ip
ſse
de arbitrarijs, lib. 2. centuria 3. caſsu 217. num. 3. vt agno
ſscit
lib. 3. præſsumptione 122. num. 3. ibi:
Et hanc viſsus ſsum
ſsequi, Cumanus
in conſs. 184. Gozadinus
in dict. l. 2. C.
de pactis inter empt. & vendit. num. 30. Ioannes Cephalus
in conſsil. 289. num. 36. lib. 2. & in conſs. 496. num.
48. lib. 4. latè Berreta
in conſsil. 114. Tiberius Decianus
in conſsil. 2. ex num. 15. &
num. 176. lib. 1. quamuis contrà tenuerit,
ſsibimetip
ſsi contrarius
in conſsil. 104. num.
13. lib. 2. Rolandus
ſsibi contrarius
in conſsil. 96. num. 19. & ſsequentibus, lib. 2. & in conſsil. 58. num. 10. & ſsequentibus lib. 4. Senatus Pedemontanus te
ſste O
ſsa
ſsco
deciſsione 41. & 42. Caldas Pereira
in l. ſsi curatorem habens, verbo,
ſsua facilitate, num. 6. Calcaneus
in conſs. 85. Ma
ſscardus
de probationibus, tom. 1. concluſs. 447. num. 1. & 9. vbi modificat, & declarat eam, Franci
ſscus Bur
ſsatus,
in conſsil. 153. num. 33. & 34. lib. 2. & in conſsil. 117. n. 12. lib. 1. Ant. Galeat Malua
ſsſsia
in conſs. 106. n. 18. & in
conſs. 107. n. 1. & ſsequent. Ioan. Vincent, de anania
allegat. 83. num. 3. qui dicunt hanc e
ſsſse veriorem, & magis
communem opinionem, & quòd plures numero, &
pondere, ac nomine celebriores amplectuntur eam,
Gamma
in deciſsione 138. numero 1. qui dicit de iure
communi tria interuenire debere, quæ
ſsuperius retulimus, duo
ſsolùm de iure regni Portugalliæ, & Additionator eius ibidem, in hanc partem magis inclinat, nec
contrariam probat, ni
ſsi paruitas pretij
ſsit notabiliter
exigua, quando venditor non e
ſst
ſsolitus fœnerari,
ſsin
minùs quòd debent alia indicia concurrere; huic etiam
ſsententiæ videtur magis accedere Borgninus Caualcanus
deciſsione 1. ex num. 7. v
ſsque ad
num. 16. parte 2. Hyppolit. Bona
ſscos, Co
ſst. Ioannet. & alij, quos adducit
Vincentius Carocius
de locato, & conducto, titulo de
vſsuris, quæſstione 11. num. 4. & num. 6. vbi expre
ſsſsim videtur hanc probare opinionem, eamque magis communiter probatam te
ſstatur Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſsil. 31. num. 68. lib. 1. & in conſsil. 33. num. 66. lib. 2. Alexand. Rauden
ſsis
de annalogis. lib. 1. cap. 30. num. 255. & magis veram inquit Hieronymus de Cæuallos, qui præfatos Authores non vidit,
practicarum
commun, quæſst. 224. in fine; adduxit autem pro
ſsecunda
* hac opinione, fundamenta
ſseptem Cæpola
de ſsimulatione contractuum, ex num. 102. quæ retulit Menochius
lib. 3. dicta præſsumptione 122. ex num. 33. v
ſsque ad
num. 40. & in effectu ad ea reducuntur rationes Cagnoli
in d.l. 2. C. de pactis inter empt. & vendit, num. 51. &
52. in principio. Hyppolit. Riminald.
in conſsilio 218. ex
num. 115. cum ſsequentibus, lib. 2. Antonij Galeatij
Malua
ſsſsiæ
in conſsil. 106. à principio, v
ſsque ad
num. 7. & in conſsil. 107. ex num. 1. v
ſsque ad
num. 7. Ioannis
Vincentij Hondedei
in conſsil. 33. ex num. 22. lib. 2. Quæ omnes in id principaliter tendunt, quòd contra
*ctus in dubio verus, & non fictus iudicandus
ſsit, & talis, qualem eius prima facies o
ſstendit, & quòd in dubio
ſstandum e
ſst in
ſstrumento, nec in dubio præ
ſsumendum
e
ſst, quòd contractus
ſsit
ſsimulatus, illicitus, aut v
ſsurarius. manife
ſstè euincatur, & quòd contraria opinio nullo iure probatur, quoniam Canones, qui ad hoc allegantur, nempe
c. ad noſstram, de empt. & vendit. & c. illo vos, de pignoribus, id non probant vt
ſsuperiùs dixi,
&
ſstatim probabitur; pro hac vetò velut expre
ſsſsa
ſsunt
iura, ac etiam forti
ſsſsima fundamenta, vt
ſstatim dicetur,
& his rationibus quamuis re
ſspondere conetur Meno
*chius, & in effectu re
ſspondeat
lib. 3. d. præſsumptione 122. num. 33. v
ſsque ad
num. 38. & ibidem tacuerit Rolandum
in conſs. 40. lib. 2. vbi
ex num. 38. v
ſsque ad
num.
44. eodem modo, quo Menochius, re
ſspondet, & adducit eas
ibidem ex num. 1. cum ſsequentibus, tamen
ſsolutiones illius, præfatæ
ſentẽtiæſententiæ non ob
ſsunt, proptereà quòd
libenter fatemur, verum e
ſsſse, quod dicit Menochius
ip
ſse, & ante illum Roland,
vbi ſsuprà, num. 38. nempe
prædicta procedere, quando in contrarium non extant
coniecturæ contrariae, aut quando aliter non con
ſstat
de
ſsimulatione, aut v
ſsura, vel cùm obiicitur contra in
ſstrumentum de fraude, aut de fœnore; negamus tamen
in
ſspecie propo
ſsita extare coniecturas contrarias, quæ
ſsufficiant, aut de
ſsimulatione legitime con
ſstare,
ſsiue
contra in
ſstrumentum validè obiici, ni
ſsi vltra modicitatem pretij, & pactum de retrouendendo, aliæ coniecturæ concurrant, quæ
ſsimulationem, aut fraudis
ſsu
ſspicionem inducant, nec ex capite procedit præfata
ſsolutio,
ſsiue non e
ſst authoritate de
ſstituta; in primis enim probatur ex
ſsententia communi relata
ſsuprà, ex num. 50. quæ intrepidè affirmat, quòd modicitas pretij cum |
pacto de retrouendendo non
ſsufficiat. Deinde, quia
contraria opinio relata
ſsuprà ex num. 42. cum ſsequentibus, nullo iure fulcitur, nec etiam valido argumento,
vt ibidem dixi, quicquid aliter,
ſsed malè quidem contendat Menochius. Prætereà, quia negari non pote
ſst,
quin pactum de retrouendendo de
ſse prohibitum non
ſsit, imò approbatum à lege, vt
ſsuperiùs o
ſstendi; emptio
item pro minori pretio quàm res valeat, non improbatur,
l. in cauſsæ, §. idem Pomponius, ff. de minoribus, l.
2. C. de reſscindenda venditione, c. cum dilecti, & cap.
cùm cauſsa, de empt. & vendit. Ergo ex duobus licitis
non pote
ſst na
ſsci ni
ſsi licitum, vt ait Philo
ſsophus, & rectè in propo
ſsito aduertit Cagnolus
in dict. l. 2. C. de
pactis inter emptorem, & venditorem, num. 52. in verſsiculo, Tertio, quia pactum, & eo non relato, Doctor
Felicianus de Solis
de cenſsibus, lib. 1. cap. 6. num. 13. ante finem, eo præcipuè, quòd fœneratores etiam probos ac
iure permi
ſsſsos contractus aliquando faciunt, vt cum
alijs notauit Andreas Fachineus
controuerſsiarum iuris,
lib. 2. cap. 12. ante finem, verſsiculo, Quarta eſst ſsententia.
Sunt etiam vltra fundamenta prædicta adducta
ſsuprà,* num. 51. & 52. duo iura de iure Canonico, quæ forti
ſsſsimè vrgent: in primis text.
in c. ad noſstram, de empt. &
vendit. vbi ad arguendum contractum fœneratitium,
non modò tres,
ſsed etiam quinque coniecturæ, aut præ
ſsumptiones concurrebant
ſsimul. Primó, quia venditor
requi
ſsierat emptorem de mutuo, illeque mutuum à venditore petitum negauit, & ex ea cau
ſsa coactus fuit
venditor vrgente inopia, &
ſsic apparebat animus recipiendi mutuo, non vendendi. Item &
ſsecundò, quia
a
ſsſseritur, quòd re vera contractus fuit
ſsimulatus, &
quòd in veritate contractus v
ſsurarius agebatur. Item &
tertiò, domos, & oliuas venditas fui
ſsſse ab eo modico
pretio, quod vix dimidiam iu
ſstæ æ
ſstimationis tangebat, & appo
ſsita pactione pacti retrouendendi. Item &
quartò, quia pactum de rettouendendo erat conceptum,
vt ante
ſseptennium venditor non po
ſsſset redimere,
ſsed à
ſseptennio v
ſsque ad nouennium, vt dicitur in illo textu: ex quo pacto maxima
ſsu
ſspicio oriebatur, quòd emptor
ip
ſse in quemcunque euentum, volebat e
ſsſse certus de lucro
ſsuæ pecuniæ ex perceptione fructuum per dictum
ſseptennium,
ſsic vt vltra
ſsortem omninò habiturus e
ſsſset
præcipuos
ſseptem annorum fructus; erat etiam certus
emptor quòd
ſsi venditor non redimeret à
ſseptennio v
ſsque ad nouennium, ip
ſse lucrabatur re
ſsiduum valoris,
vt inquit Ioan. Vincent. Honded. referendus
ſstatim, &
con
ſsequenter, vt
ſsolus Decianus animaduertit, quem
illicò referam, pactum illud dupliciter re
ſstringebat pote
ſstatem redimendi. Primò quia venditor ante
ſseptennium non poterat redimere. Secundò, quòd
ſsimiliter
po
ſst nouennium numquam poterat redimere; adeò quòd facultas redimendi erat tantùm per biennium po
ſst
tran
ſsactos
ſseptem annos. Denique & quintò, quia ibi
dictum fuerat, quòd
ſsi venditor pretium reddidi
ſsſset,
aut obtuli
ſsſset, res vendita illi re
ſstitueretur; quod verbum
reſstituere, non
ſsigni
ſsicat venditionem,
ſsed potiùs
mutuum, vel pignus, cuius ea e
ſst natura, vt
ſsine noua
conuentione oblato pretio res pignorata debitori re
ſstituatur,
l. ſsi rem, §. omnis, ff. de pignoratitia actione. Quocirca cùm Romanus Pontifex dixerit, quòd contractus ille præ
ſsumitur fœneratitius ex coniecturis relatis:
ſsequitur nece
ſsſsariò dicendum, quòd
ſsaltem ibi
concurrebant tres coniecturæ, nempe pretium modicum, pactum de retrouendendo, & quòd emptor non
reneretur retrouendere elap
ſso termino, & ita expendunt
illum text.
ſsic intelligentes cum Authores
ſsequentes,
Ioannes Corra
ſsius
Miſscellan. turis ciuilis, lib. 3. cap. 9. num. 2. qui non ita explicitè
ſsuperiores coniecturas enumerar. Cagnolus
in d.l. 2. C. de pact. inter empt. & vendit. num. 52. in verſsiculo, non obſstant. Didac. Couar.
variar. reſsolut. lib. 3. c. 8. num. 4. in verſsic. Sed ſsi exactiùs penſsitemus, vbi quatuor illas coniecturas eleganter
con
ſsiderauit,
ſsuppre
ſsſso tamen Cæpolæ nomine, qui anteà
ſsic adnotauerat, vt dicit Menochius, & ea
ſsdem
quatuor coniecturas refert
lib. 3. d. præſsumptione 122. num. 38. & 39. Tiberius Decianus
in conſs. 2. num. 132. in fine, & num. 133. & 134. & num. 177. lib. 2. qui
əxactèexacté magis quam cæteri, præfatas coniecturas enumerauit. Et quamuis Menochius
vbi ſsuprà, num. 39. eum
* arguerit, quòd dixerit
ſse aduertere ad vnum ad quod neminem legit aduerti
ſsſse, verè tamen argui non debet,
propterea quòd Decianus ip
ſse non dixit, ad tertiam illam, aut quartam coniecturam neminem aduerti
ſsſse,
ſsed
aliud diuer
ſsum, ad quod re vera nullus aduertit, nempe quod pactum illud dupliciter re
ſstringebat pote
ſstatem
redimendi, prout
ſsuprà retuli. Quatuor etiam coniecturas præfatas recen
ſsuit Cald. Pereira
in l. ſsi curatorem
habens, verbo,
ſsua facilitate, num. 60. D. Felicianus de
Solis
tractatu de cenſsibus, lib. 1. cap. 6. num. 13. ad finem, qui nullum ex prædictis refert, nec ita enumerat
ſsuperiores coniecturas. Ioannes Vincent. Honded.
in
conſsil. 33. num. 40. lib. 2. Ludouicus Molina è Societate
Iesv Religio
ſsus
de iuſstitia & iure, tractata 2. diſsputat. 375. colum. 6. in verſsic. quamuis autem maior, fol.
789. qui quatuor ea
ſsdem coniecturas adduxit, & Couarr. retulit.
Verùmenimuerò Authores nonnulli, & nomine qui
*dem, & rei veritate graui
ſsſsimi, vt prædictæ Decretalis vim effugiant, non dubitarunt a
ſsſserere, text.
in d.c.
ad noſstram, potiùs opinionem optimam relatam
ſsuprà ex
num. 42. quàm
ſsecundam hanc probare, contendentes,
quòd licèt R allegauerit ab initio mutuum petij
ſsſse, po
ſsteà tamen quando dixit contractum e
ſsſse fœneratitium,
nixus e
ſst dumtaxat in pacto de retrouendendo, & in
pretij modicitate: & expendunt verba illa:
Quod patet
ex eo, quòd creditor debitori promi ſsit, quòd quandocunque à ſseptennio vſsque ad nouennium daret ſsexaginta vncias
Tarinorum, quæ vix dimidiam iuſsti pretij contingebant,
domos reſstitueret, & oliuas: Summu
ſsque Pontifex audito ca
ſsu mandat, quatenus
ſsi res ita
ſse habet, domos,
& oliuas re
ſstitui, non ob
ſstante in
ſstrumento venditionis
in fraudem Canonis aduer
ſsùs v
ſsurarios promulgati
confectò. Nec
ſse fundat in alijs circum
ſstantijs,
ſsed in
duabus duntaxat, nempe in pacto de retrouendendo,
& in modicitate pretij; aliæ enim circum
ſstantiæ licèt
fuerint allegata, & propo
ſsitæ, non tamen fuerunt probatæ, &
ſsic in con
ſsideratione e
ſsſse non debent: Quomodo intelligunt illum text. Authores moderni, vt refert Berous,
in eodem c. ad noſstram, num. 26. in princip. & tuetur ibidem Antonius Burg.
num. 47. Hyppol. Riminald.
in conſsil. 218. num. 142. lib. 2. & refert Cagnol.
in d.l. 2. C. de pactis inter emptor. & venditor. num. 52. in verſsiculo, ſsed etſsi, in principio, qui etiam dicunt, non
ob
ſstare, quòd text. ille dixerit, quòd emptor non tenebatur retrouendere ni
ſsi po
ſst
ſseptennium v
ſsque ad nouennium, & quod
ſsic videatur etiam in eo
ſse fundare
Romanus Pontifex: quia re
ſspondent, id nihil euincere,
proptereà quòd exi
ſstimant ip
ſsi,
differentiãdifferentiam non e
ſsſse, an
de
ſseptennio conuentum non e
ſsſset,
ſsed de anno, aut de
men
ſse, vel etiam
ſsimpliciter, quia
ſsemper emptor dicitur habere
ſspem lucrandi aliquid vltra
ſsortem; &
ſsic
nihil intere
ſsſse, an fuerit factum pactum, prout factum
fui
ſsſse dicitur in illo text quo ca
ſsu apparet expre
ſssè, emptorem ip
ſsum pro certo volui
ſsſse fructus illorum annorum lucrari: an verò pactum
ſsit adiectum reuendendi
ſsimpliciter aut infra certum tempus ad libitum venditoris, quia tunc licèt non ad
ſsit dicta
ſspes certa, & indubitata; tamen ade
ſst
ſsaltem
ſspes de lucrando interim fructus aliquos temporis alicuius incerti: quod incertum
ab v
ſsura non excu
ſsat, per text.
in c. conſsuluit de vſsuris, ibi:
Nihil inde ſsperantes: & notatur
in c. finali, de ſsimonia, & in hoc con
ſstanter in
ſsi
ſstunt Antonius Burgos
in
d.c. ad noſstram, num. 47. & Riminald.
in d. conſs. 218. num. 143. Nec
ſsatisfaciunt Recentiores, vt videre licet
penes omnes v
ſsque ad præ
ſsentem diem Scribentes.
Ego tamen longè verius crediderim, ob
ſseruanda e
ſsſse
* in propo
ſsito nonnulla: in primis in
ſstineri non po
ſsſse,
|
quod præfati Authores dicunt, nempe, quòd Romanus
Pontifex non
ſse fundauerit in qualitate petitionis mutui; nam imò
ſse in illa fundauit vt
ſsuperius dixi, tum: quia
in d.c. ad noſstram, à principio, v
ſsque ad
verſsiculum,
quia igitur, proponitur, & narratur factum, atque allegantur ea, quæ adducebantur ad arguendum contractum fœneratitium; narratur enim petitum fui
ſsſse mutuum, item creditorem volui
ſsſse emere cum pacto de retrouendendo po
ſst certum tempus, & v
ſsque ad certum
tempus, & emptionem factam fui
ſsſse modico adeò pretio, quod vix dimidiam iu
ſstæ æ
ſstimationis contingebat,
& dum dicitur in textu.
Quod patet ex eo, &c. hæc
ſsunt
verba narratiua Papæ, qui inde in ver
ſsiculo,
Quia igitur, di
ſspo
ſsitiuè loquendo inquit, quod
ſsi res ita
ſse habeat, hoc e
ſst, quomodò fuit narratum; &
ſsic omnia
complectitur, res
ſsunt re
ſstituendæ, &c.
Prætereà, vt meliùs quidem, atque ſsubtiliter agnouit
Berous in eodem c. ad noſstram, num. 26. in verſsic. quæ inductio & declaratio, cùm ex inſspectione inſstrumenti, de
cuius tenore notitiam habuit Romanus Pontiſsex, conſstaret ipſsi de venditione facta pro modico pretio, & de
pacto de retrouendendo poſst certum tempus: neceſsſsariò ſsequitur, quòd verba illa, Si res ita ſse habet, referenda
ſsint ad id, quod fuit propoſsitum de petitione mutui facta, quæ ex inſstrumento conſstare non poterat: & conſsequenter Romanum. Pontiſsicem ita ſse fundaſsſse in illa
qualitate petitionis mutui, ſsicut in alijs. Nec poſsſset negari, quin etiam in alio ſse fundauerit, ſscilicet quòd pactum de retrouendendo ſsic fuiſsſset conceptum, vt quandocumque à ſseptennio vſsque ad nouennium, & c &
conſsequenter, ſsuperiores Authores malè conſstituiſsſse,
non eſsſse differentiam in terminis noſstris, an fuerit factum pactum de retrouendendo poſst certum tempus reftrictiuè, vt in d.c. ad noſstram: an verò ſsimpliciter, vel
vſsque ad certum tempus quandocunque venditori placuerit: Rectiùs probarunt contrarium Authores omnes relati ſsuprà num. 54. & 55. imò Riminaldus ipſse,
qui ſsecutus eſst præfatam inductionem contra Communem, vt dixi coacta ratione adſstrictus eſst fateri in eodem conſsilio 218. num. 146. lib. 2. negari niſsi malignè,
ac proteruè non poſsſse, quòd pactum ſsic appoſsitum, vt
non liceat niſsi poſst aliquod tempus redimere, facilius,
citiusque faciat præſsumi contractum vſsurarium, quàm
ſsi ſsimpliciter eſsſset appoſsitum ſsine expectatione alterius
temporis.
Denique falſsum eſsſse, quòd ad præſsumendum contractum vſsurarium ſsufficiat ſsimplex pactum de retrouendendo, ea ratione, quòd emptor emens cum huiuſsmodi
pacto, dicatur habuiſsſse ſspem, & intentionem aliquid ſsaltem incertum interim lucrandi, & ſsuccedat ratio text.
in d. cap. conſsuluit, de vſsuris: Quia reſspondet Berous (ad
quem Recentiores non aduertunt) in dict. cap. noſstram.
num. 26. in 2. column. in verſsic. prætereà, quòd vt committatur vſsura ex hac ſspe, vel intentione, requiritur quòd
illa ſspes & intentio ſsit certa, & firma, ſsaltem veriſsimiliter, vt eſst text. clarus in cap. in ciuitate,
d. cap. conſsuluit, & cap. nauiganti, de vſsuris. Deinde; quòd intentio, aut ſspes illa non ſsit conformis
diſspoſsitioni iuris, imò contra prohibitionem legis: at is,
qui emit cum pacto de retrouendendo, quamuis habeat
intentionem interim lucrandi aliquid ex re empta; ob
hoc tamen non debet dici vſsuram committere, quia
hæc ſsua intentio conformis eſst diſspoſsitioni iuris communis, vt in l. 2. C. de pactis inter emptor. & vendit. Item
conformis æquitati naturali, quæ eſst, vt is, qui ſsentit incommodum, ſsentiat & commodum; nam is, qui emit
cum pacto de retrouendendo, tenetur interim de periculo rei: ergo naturale &. aequum eſst, vt commodum
ſsentiat lucrando fructus, & poſsſsit habere hanc intentionem, & ſspem, dummodò aliæ coniecturæ non concurrant. Et per hæc habes reſsponſsum ad prædictas duas difficultates Neotericorum contra communem intellectum dicti cap. ad noſstram. Quod etiam videtur aſsſsequutus nouiſsſsimè (ſsed Beroum non refert, nec ita exactè declarat) Andreas Fachineus controuerſs. iuris, lib. 2. cap. 12. circa finem, fol. 152. in verſsic. ſsi replicetur: vbi
propoſsica difficultate prima, de qua ſsuprà, quod etiam
vbi ſsit pactum de retrouendendo ſsimpliciter, vt venditori liceat quandocunque redimere, apparet emptorem
animum lucrandi aliquid vltra ſsortem habuiſsſse, reſspondet in hunc modum: Respondetur, non tam certum &
magnum lucrum hoc in caſsu emptorem facere potuiſsſse, ſsicut
in ea ſspecie, quando ſscilicet ante ſseptennium redimere non
licet.
Sed adhuc ob
ſstat
ſsolutio, aut con
ſsideratio Menochij
*
lib. 3. d. præſsumptione 122. num. 39. is enim accedens
magis Anton. Burg. & aliorum Neotericorum
ſsententiæ, aut interpretationi, in primis con
ſstituit
ibid. num.
37. in fine, text.
in d. cap. ad nostram, nihil vrgere pro
opinione prædicta: & tandem
d. num. 39. dicit re
ſsponderi facilè po
ſsſse ad eum text. Pontificem Maximum non
negate in illo loco, quin duæ coniecturæ
ſsatis fui
ſsſsent ad
detegendum contractum fœneratitium; et
ſsi enim ob
tres, vel etiam quatuor coniecturas, quæ ibi concurrebant, contractus ille fuerit à Pontifice habitus v
ſsurarius,
non tamen inde
ſsequitur, quin aliæ coniecturæ
ſsatis fui
ſs.
ſsent, quia hoc non negauit Summus Pontifex. Huic tamen con
ſsiderationi, cui nullus Scribentium omnium hactenus
ſsatisfecit, re
ſsponderi pote
ſst, con
ſstituendo, concedi po
ſsſse pro vero, Romanum. Pontificem in eo textu
id non nega
ſsſse, nec etiam declara
ſsſse, an duæ illæ coniecturæ, pactum inquam de retrouendendo, & modicitas pretij
ſsufficerent, vt
ſstatim dicam; tamen ex quo
nullo iure probatur, quòd duæ prædictæ coniecturæ
ſsufficiant ad arguendum contractum. fœneratitium, &
in
dict. cap. illo vos, vbi tantùm
ſsunt iura in propo
ſsito,
inuenimus Pontificem ex pluribus coniecturis, quæ ibi
concurrebant, motum fui
ſsſse, non ex duabus tantùm, vt
ſsuprà probatum e
ſst, validius re
ſsultare argumentum pro
hac
ſsementia
ſsecunda contra primam relatam
ſsuprà,
num. 42. vt ex pluribus moueri debeamus coniecturis,
ſsicut Romanus Pontifex mouebatur ibidem, non ex duabus tantùm, maximè ob rationem, quam
ſsuperiùs adduximus, quòd ex duobus, quorum vnumquodque licitum
e
ſst, non debet illicitum deduci, ni
ſsi aliis circum
ſstantiis
interuenientibus, nec ita de facili præ
ſsumundus e
ſst
contractus fœneratitius, aut iniu
ſstus, iuxta ea, quæ adnotaui
ſsuprà in initio huius capitis, num. primo, & numero 52.
Ex quibus etiam, & nouiter quidem, diluitur con
ſside
*ratio alia Hyppol. Riminald.
in conſs. 218. num. 144. lib. 2. vbi dicit, quòd in
dict. cap. ad noſstram, de empt. & vendit. deciditur ca
ſsus patens & clarus, vt con
ſstat ex
verſs. quod
patet ex eo, ex quo deducitur, Romanum. Pontificem habui
ſsſse ca
ſsum illum pro claro, & indubitabili, & ex
verſs. finali, vbi mandat domos illas, & oliuas re
ſstitui,
appellatione remota; quæ clau
ſsula denotat rem claram,
quoniam in re dubia deferendum e
ſsſset appellationi, vt
cum Speculatore, Baldo, & aliis probauit Riminaldus
ip
ſse. Cui egregié, & verè re
ſsponderi pote
ſst (tamet
ſsi
nullus hucu
ſsque re
ſspondeat) Pontificem Maximum pro
claro, & indubitabili habui
ſsſse ca
ſsum illum, domó
ſsque & oliuas appellatione remota re
ſstitui manda
ſsſse, quoniam tot coniecturæ, & præ
ſsumptiones concurrebant
ſsimul, vt nullo modo dubitari po
ſsſset, quin reuera contractus v
ſsurarius fui
ſsſset ge
ſstus, nec fraus, aut dolus v
ſsurario patrocinari deberet; non tamen ex eo
ſsolùm, quòd
pactum de retrouendendo, & modicitas pretij interueni
ſsſsent, vt malè a
ſsſserebat ip
ſsemet Author; contrarium
namque aperte percipitur ex his, quæ cum Beroo, &
aliis
ſsuperiùs tradidimus & hactenus de text.
in d. cap.
ad noſstram, de empt. & vendit. ex quo præcipuè fundatur
ſsententia prædicta; fundatur etiam ex text.
in dict.* cap. illo vos. de pignoribus, pro cuius explicatione quatuor ca
ſsus di
ſstinguit Berous in
d. cap. ad noſstram, num.
26. ad finem, in verſs. aduert. eſst, & num. 27. 28. & 29. &
Beroi nulla mentione facta, eo
ſsdem ca
ſsus adduxit Doctor Felician. de
ſsolis
tract. de cenſsibus, lib. 1. cap. 6. num. | 15. per tot. nec di
ſstinctè explicat illum text. Alexander
Rauden
ſsis
de analogis, lib. 1. cap. 30. num. 241. & 242. nec etiam Ioannes à Medina
de reſstitut. fol. 176. nec
denique Borgninus Caualcanus
deciſs. 1. num. 74. part. 2. Tamen, quod attinet ad propo
ſsitum no
ſstrum
facilis e
ſst inductio, con
ſstituendo in primis, quòd pacto
de retrouendendo in voluntatem vel emptoris, vel venditoris collato, emptor
ſsemper facit fructus
ſsuos: quod
quando e
ſst in facultate venditoris redimere, dubium
non e
ſst,
ſsed probatur ab omnibus, vt Couarruuias, &
Menochius fatentur in locis referendis infrà: quando
verò pactum retrouendendi e
ſst propo
ſsitum in voluntate, & arbitrio emptoris, maius e
ſst dubium, & quòd
emptor non faciat fructus
ſsuos in hoc ca
ſsu, recepta
magis opinio e
ſst, ex his quos refert Menochius
lib. 3. d.
præſsumpt. 122. num. 7. ip
ſse tamen cum Glo
ſsſsa, Cardinali, & Imola
in d. cap. illo vos, & cum Couarru.
variar.
reſsolut. lib. 3. cap. 9. in principio cum Lupo etiam ibidem
relato, verius exi
ſstimat, emptorem etiam eo ca
ſsu lucrari fructus; & hanc
ſsententiam libentiùs probarem ip
ſse,
nec con
ſstituerem differentiam inter vnum & alterum ca
ſsum, modò nulla interueniat coniectura, ex qua dolus, aut
fraus præ
ſsumi po
ſsſsit.
Conſstituo deinde negari non poſsſse, quin pactum illud de computandis fructibus in ſsortem, de quo in d.
cap. illo vos, dicatur eſsſse contra naturam contractus
emptionis & venditionis, vel quia fructus ibi ad emptorem ſspectare debebant, ſsicut ſsi pactum de retrouendendo fuiſsſset appoſsitum, idque eleganti ratione conſsiderata
per Beroum in d. cap. ad noſstram, de empt. & vendit. num.
42. in verſs. at in caſsu d. cap. illo vos vel à contrario, quia
emptor non poterat compenſsare fructus cum eo, quod
erat vltra ſsortem percepturus, quia fructus tenebatur
reſstituere iuxta naturam pacti de quo in eo textu, quamuis aliter declaret Butrius in d. cap. illo vos, num. 10. aut
ſsaltem coacta ratione fatendum eſsſse, quòd quando conditio in eo textu appoſsita, non eſst contraria naturæ ipſsius contractus venditionis, & fructus ſsunt venditori reſstituendi, eſst tamen propria pignoratitij contractus;
& ob id cum aliis coniecturis vſsuræ præſsumptionem inducit, vt non malè aduertit Couarruuias variarum, lib. 3. d. cap. 9. num. 2.
Hoc præmiſsſso, conſstituo etiam, quòd textum illum
pro hac ſsecunda ſsententia contra priorem, non malè expendunt Authores communiter, qui amplectuntur eam,
proptereà quòd plures ibi extiterunt coniecturæ, & præſsumptiones, ex quibus fœneratitius debuit contractus
iudicari, quamuis termini illius textus ſsint diuerſsi à terminis quæſstionis propoſsitæ, vt rectè adnotauit Cagn. in
d.l. 2. C. de pact. inter empt. & vendit. num. 52. in finalibus verbis: Nam vt ex contextu eiuſsdem Decretalis
apparet, pactum reuendendi collatum erat involuntatem emptoris, vt ſsic poſsſset cogere venditorem ad reſstituendum pretium; item erat pactum, quod fructus percepti computarentur in ſsortem & pretium; item & aliud
quòd reuenditio maiori pretio fieri deberet quàm ipſsa
venditio; & ſsic vltra Summam receptam, ſsexaginta ſsolidi deberent perſsolui: item & quartò, quòd ille emptor conſsueuerat vſsuras excercere, quamuis verum ſsit,
quòd dictio illa, præſsertim, in fine textus appoſsita, denotare videtur, contractum præſsumendum fore fœneratitium ex qualitatibus, & coniecturis prædictis, etiamſsi ea
qualitas non interueniret: quia vnus contractus ſsimulabatur, & alius verè agebatur, pluſsque valere debet quod
in veritate agitur quàm quod ſsimulatè concipitur, & ita
conſsiderarunt Cæpola, & alij, quos adduxit Menochius lib. 3. præſsumpt. 122. num. 39. in fine. Cagnolus in d.l.
2. C. de pact, inter empt. & vendit. num. 52. in verſs. ad cap.
illo vos, Couarruuias variar. lib. 3. d. cap. 9. num. 3. in verſs.
Tertiò ex prænotatis. Decianus in conſsil. 2. numero 177. lib. 1.
Nec obſstat ſsolutio Menochij d. præſsumpt 122. num. 39. quòd quamuis Romanus Pontifex in eo textu, ob coniecturas, aut præſsumptiones prædictas, quæ concurrebant ibi, contractum illum habuerit vſsurarium, non tamen negauit, quin duæ coniecturæ, auc præſsumptiones
ſsufficiant: nam huic ſsolutioni replicari, aut reſsponderi
poterit, vt reſspondi ſsuprà num. 58. ad explicationem
text. in d. cap. ad noſstram. de empt. & vendit. Et hactenus
de ſsecunda opinione in quæſstione agitata ſsuprà, ex num.
50. quæ, vt vides, fulta meliùs remanet, quàm præcedens.
Sed & tertia fuit aliorum opinio, & præcedentibus
* omninò contraria; nempe, quòd ex pacto de retrouendendo, modicitate pretij, & quòd emptor
ſsolitus
ſsit fænerari, contractus iudicari non debeat fœneratitius,
ſsed
requiratur vltra, quòd concurrant aliæ coniecturæ fœneratitij contractus, Comeus
in conſs. 224. column. 2. lib. 1. qui huius opinionis commemorat Authores Din. Iacob.
de Aren. Innocent. Ioann. Andre. Cardinal. Imol. &
Ancharan. quos etiam commemorauit Berous
in d. cap.
ad noſstram, num. 26. in principio. Menochius
in conſs. 358. num. 5. lib. 4. vbi etiam refert prædictos, & addit Veronen
ſs. Cæpolam, & Anton, ab Alex. Ioannes Vinc.
Honded.
in conſs. 33. num. 67. lib. 2. vbi addit Bald. Angelum, Afflictis, & alios: & con
ſsulendo
ſsentit apertè Ca
ſstren
ſsis
in conſs. 66. incipiente,
in cauſsa quæ vert. num. 2. volum. 2. vt firmat Ma
ſscardus
de probat, tom. 1. concluſs.
445. num. 13. Et certè vt inquit Decianus
in conſs. 2. num.
176. in fine, lib. 1. illa duo capita, videlicet dictum caput
ad noſstram, & dictum caput
illo vos, non
ſsolum tria,
ſsed & plura alia requirant. Addit tamen ip
ſse Decianus
ibid.
num. 177. quòd quicquid
ſsit in eis iuribus, verior & magis communis opinio e
ſst, quod tria tantùm requirantur,
pactum de retrouendendo, modicitas pretij, & quòd emptor
ſsolitus
ſsit fœnerari. Sed non
reſpódetrespondet illis capitibus,
nec etiam hucu
ſsque re
ſspondet aliquis ex omnibus in propo
ſsito
ſscribentibus, qui vnanimiter
ſsolent tertiam hanc
opinionem improbare, aut
ſsaltem non amplecti eam: Planum tamen erit re
ſspon
ſsum,
ſsi con
ſstituamus, Romanum Pontificem in dictis iuribus motum fui
ſsſse ob plures
coniecturas. quæ ibi concurrebant
ſsimul; non tamen nega
ſsſse, quin tres coniecturæ prædictæ
ſsatis fui
ſsſsent. vt contractus fœneratitius iudicaretur: quamuis enim duæ tantùm
ſsufficere non debeant ex his rationibus quas contra
opinionem primam
ſsuprà con
ſsiderauit; tamen cùm tres
præfatæ coniecturę interueniunt; contrà
ſstatuendum e
ſsſse,
eorumdem iurium ratio
ſsuadet, & verbum,
præſsertim, po
ſsitum
in fine d. cap. illo vos, quod auget vim eorum,
quæ Romanus Pontifex anteà dixerat
ſsed
ſsi non
concurrat qualitas illa, non diminuit vim, aut rationem ip
ſsorum, ex dictionis illius natura, & clara Romani Pontificis intentione ibi, qui etiam
ſsic decideret ex
tribus coniecturis anteà enumeratis motus, quamuis faciliùs moueatur,
ſsi emptor con
ſsueuerit v
ſsuras exercere,
& vide
infrà, num. 71. in fine.
Vnde quarta
ſsuccedit opinio, & quæ ad conciliatio
*nem aut concordiam prædictarum tendit, videlicet, quòd
pactum de retrouendendo, & modicitas pretij tunc demùm
ſsufficiant, vt contractus præ
ſsumatur fœneratitius & v
ſsurarius, quando magna læ
ſsio e
ſst in pretio, & quæ vix dimidiam iu
ſsti pretij tangeret, vt
ſsi res con
ſstans mille, aut quingentis,
ſsit vendita pro ducentis: & ita procedit opinio Glo
ſsſsæ
in d. cap. conqueſstus, de vſsuris, & aliorum quamplurium, quos retuli
ſsuprà, num. 42. Si verò e
ſsſset modica læ
ſsio, tunc non
ſsufficeret pactum de retrouendendo cum ea læ
ſsione
ſsed aliæ coniecturæ; aut præ
ſsumptiones nece
ſsſsariæ e
ſsſsent: & ita intelligitur
ſsecunda
opinio relata
ſsuprà, num. 50. idque ex
ſsententia quorundam
ſsic di
ſstinguentium, aut concordantium, Romani,
inquam, Decij, Grati, Alexandri, Ia
ſsonis, Cagnoli, Baldi,
Ca
ſstren
ſsis, Calcanei, Crauetæ, & Grammatici, quos in
id recen
ſset Ma
ſscardus
de probat. tom. 1. concluſs. 447. num.
7. & num. 9. Rotæ Romanæ, Laurentij de Pinu, Boërij,
Rolandi, Franc. Marci, Menochij, Magon. & aliorum
quos refert Alexand. Rauden
ſsis
de analog. lib. 1. cap.
30. n. 255. 256. & 257. & contrarias opiniones conciliantes,
ſsic declarant Niuizan
in conſs. 88. n. 3. & ſseq. Corneus
in | conſsilio 241. num. 2. libr. 1. Cephalus
in conſsilio. 496. num. 48. in fine, & ſsequent. lib. 4. Antonius Galeatius
Malua
ſsſsia,
in conſsilio. 107. num. 11. Vincentius Carocius
de locato & conducto, titulo de vſsuris, quæſstione 11. num. 14. folio. 227. Ioannes Vincentius Hondedeus
in
conſsilio. 31. num. 69. lib. 1. & in conſsilio. 33. num. 68. lib. 2. Azeuedius
in l. 4. titulo 6. num. 25. & 26. lib. 8. nouæ collectionis Regiæ. Qui omnes, & cæteri alij in hac
* materia
ſscribentes, vnanimiter conueniunt in hoc, vt
debeat fieri æ
ſstimado, & con
ſsiderari valor rei, habendo re
ſspectum ad qualitate diminutiuam pacti. de retrouendendo, & non prout
ſsimpliciter res per
ſse con
ſsiderata valere poterat, vt cum Abbate, Anton. Burg. Beroo, Tiraquello, Ma
ſscardo, Couarr. Zabarell. Io
ſsepho
Ludouico, & Bur
ſsato re
ſsoluit Carocius
d. quæſst. 11. num. 15. fol. 227. certum enim e
ſst, quòd pactum de retrouendendo, rem minoris e
ſsſse facit valoris & pretij,
quàm illa, quæ liberè venditur, cùm nemo
ſsit, qui non
cupiat habere potiùs rem irreuocabiliter
ſsuam, quàm
reuocabiliter, vt latiùs probant Roland,
in conſs. 54. num. 11. lib. 4. Decianus
in conſs. 2. num. 169. lib. 1. Tiraq.
de retractu conuentionali, in præfatione, num. 20. cum ſseq. & ad finem tituli, ex num. 20. cum ſseqq. Cacheran.
deciſs. Senat. Pedemont. 40. num. 14. Cephalus
in
conſs. 496. num. 43. lib. 4. Menochius
lib. 3. præſsumpt.
122. num. 9. Ioann Vincentius Honded.
d. conſs. 33. num. 29. lib. 2. Hyppol. Riminal.
in conſs. 218. num. 117. & 118. lib. 2. vbi
num. 120. po
ſst Veronen
ſs. Pari
ſsium,
Afflict. & alios rectè credidit, arb trio Iudicis deferendum, qualis, aut quanta e
ſsſse debeat diminuito hæc valoris propter
pactũpactum de retiouendendo, cùm id à iure determinatum non
ſsit: & Riminaldo non relato, recté etiam quantitatem pretij arbitrio Iudicis cum Menochio dimittit Additionator Gamæ
in addit. ad deciſs. 82. in fine, fol. 44. Et vere, cùm adeò grauis læ
ſsio
cócurritconcurrit cúcum pacto de retrouendendo, non modica
ſsimulationis &
fraudis, imò maxima fœnerandi præ
ſsumptio re
ſsultat,
ſsic vt non temerè probari po
ſsſsit concordia hæc, con
ſsideratis tamen rerum, & per
ſsonarum circum
ſstantiis, &
nonnullis aliis perpen
ſsis, quæ
infra ad finem huius capitis adnotabo.
Quinta denique & vltima opinio (aliam ſsextam
ſsubiiciam infrà, num. 81.) fuit eorum, qui in præfata
quæſstione exiſstimarunt, totam hanc diſsceptationem arbitrio iudicis relinqui, ſsic vt bonus, & diſscretus iudex
arbitrari debeat. an duo hæc tantùm, pactum ſscilicet de
retrouendendo, & pretij tenuitas arguere poſsſsint contractum eſsſse ſsimulatum, & fœneratitium: an verò tria
interuenire debeant ſsimul, prout ſsecundæ opinionis
Authores crediderunt, atque ex variis coniecturis, &
circumſstantiis diffinire, contractum, vel iniquum eſsſse,
vel iuſsta ratione tolerandum: quod efficere poterit, ſsi
pretij tenuitatem, qualitatem perſsonæ emptoris, & naturam ipſsius contractus inſspiciat; ac denique ſsi conſsideret alia, quæ Couuaru. & Menoch. ſstatim referendi,
cum iudicio adnotarunt: & hanc opinionem probarunt
expreſsſsim Corneus in conſs. 4. lib. 1. Alex. in conſs. 119. in fine, lib. 4. Neuizan, in conſs. 88. num. 4. ioan. Bapt.
Lup. in l. 2. C. de pactis inter empt. & vendit. in 2. parte,
§. 1. num. 29. in verſsic. illud tamen: ſsequitur Couar. variar. reſsol. lib. 3. c. 8. num. 4. in verſsic. cæterùm ad ſsedandam. Ioachimus Minſsingerus ſsingular. obſseruat. centuria 3. obſseru. 62. 6. Menochius de arbitrariis, lib. 2. centuria 3. caſsu. 217. & Præſsumptione 122. num. 40. &
tribus ſseqq. vbi optimè explicat lib. 3. Azeued. in l. 4. titulos. ex num. 28. vſsque ad num. 34. lib. 8. nouæ collectionis Regiæ. Molina de iuſstitia & iure, tract. 2. diſsputation.
375. column. 6. in verſsic. quamuis autem maior. Et vt verum fatear, in hac materia, quæ ardua eſst, & difficilis,
ac plena ſscrupuli, nulla melior, ac ſsecurior tradi poteſst
reſsolutio, cùm vix impoſsſsibile ſsit, vt generalis aliqua
proponi doctrina poſsſsit, quæ omnibus negotiis, & cauſsis occurrentibus æqualiter valeat applicari, ſsed iuxta
diuerſsitatem caſsuum, diuersâſsque rerum qualitates, & circumſstantias, atque perſsonarum conditionem. & mores, diuerſsimodè etiam res hæc diffiniti debeat vt ſstatim dicetur: & hactenus de prædictis & contrariis ſsententiis, quibus vt vidiſsti, omnium hucuſsque Scribentium placita, & reſsolutiones continentur. Nunc verò, vt
ego vnam, aut alteram ſsententiam probem, ſsiue quid
verius in propoſsito mihi videatur, declarem, nonnulla
conſstituere neceſsſsarium duxi, quæ longa conſsideratione ſsic digeruntur, nec alibi inuenies hactenus ſsic adnotata per alium.
Et in primis conſstituo, totam hanc materiam coniecturalem eſsſse, & præſsumptam, ſsiue à coniecturis, &
præſsumptionibus pendere, nam, vt dixi ſsuprà, numer. 22. ſsimulatio, aut vſsura contractûs probatur ex coniecturis, & præſsumptionibus: & ſsic Romanus Pontifex in d.c. illo vos, de pignoribus, ex coniecturis, præſsumptionibus, atque circumſstantijs rerum, quæ concurrebant ibi,
motus fuit, vt pronuntiaret contractus illos ſsimulatos & vſsurarios; & ducebatur ex coniecturis illis, quia ſsic
propoſsitæ fuerunt, vel quia in eo caſsu vigebant: non verò ex alijs mouebatur, quia aliæ non erant in ſspecie illa;
tamen ſsi fuiſsſsent aliæ, etiam fortaſsſsis mouiſsſsent Pontificem, vt eorundem iurium ratio euincit apertè, & notaui ſsuprà num. 28. in verſsic. addiderim ego libenter. Vnde
certum eſst, quòd præſsumptiones illæ, quæ in dictis iuribus enumerantur, alias ſsimiles, maiores, aut æquipollentes non excludunt, vt etiam dixi ſsuprà, num. 27. & 28. nec in diſscurſsu totius huius capitis verbum aliquod
ſscripſsi, quod otiosè adiectum, aut extra propoſsitum, vel
ad explicationem dictarum Decretalium omninò neceſsſsarium non fuerit.
Secundò conſstituo, præcipuam huius Capitis quæſstionem, an ſscilicet pactum de retrouendendo, & pretij
modicitas ſsufficere debeant ad hoc, vt contractus
emption is dicatur fictitius, & vſsurarius; an verò requirantur tria, ſscilicet quod vltra duo prædicta etiam emptor ſsolitus fuerit fœnerari, aut alia ſsimilis coniectura
interueniat, arduam quidem eſsſse, & videri adhuc ſsub
iudice eſsſse, quanam de iure dicatur verior opinio, &
D.D. hinc inde varios eſsſse, & ſsibi ipſsis contrarios, & ab
vtraque parte exiſstere, qui ſsuam opinionem communem eſsſse atteſstentur, & illam dicant in practica obſseruari, vt in propoſsito noſstro rectè aduertunt Cagnol. in
d.l. 2. C. de pact. inter empt. & vendit n. 50. in fine. Anton. Galeat. Malu. in conſsil. 107. in princ. Hos omnes ſsic varios & contrarios ideò crediderim, quòd ipſsi
aliorù rationes, & fundamenta perſscrutati non ſsint, nec
veram rationem dictarum Decretalium inquirant, ſsed
aliorum relatione, aut approbatione contenti, vel conſsultò, aut negligencia cum illis tranſseant: idcircò in his
inquirendis, latiùs inſsiſstere neceſsſsarium fuit, vt inſsiſstebam ſsuprà, ex num. 42. cum multis ſsequentibus. Turpe
namque nimis eſst, aliorum ſscripta tantum referre, & nihil noni addere, vt inquit Baldas in l. non eſst dubium,
num. 28. C. de legibus, & in repetitione legis primæ, in fine. C. de ſsacroſsanctis Eccleſsiis.
Tertiò con
ſstituo, text.
in d. cap. ad noſstram, de emp. &
vendit, malè citari communiter, ad probandum, contractum præ
ſsumi fœneratitium cum aliis qualitatibus,
ſsi
emptor
ſsolitus
ſsit fœnerari, aut non aliter præ
ſsumi v
ſsuratium, quàm
ſsi con
ſsuetudo fœnerandi
ſsit; nam et
ſsi dicatur ibi, quòd creditor, ne per canonem contra v
ſsurarios editum po
ſsſset in po
ſsterum conueniri, domos. & oliuas recepit titulo emptionis, cum reuera contractus
v
ſsurarius ageretur; nulla tamen parte eiu
ſsdem textus
probatur emptorem con
ſsuetum fui
ſsſse fœnerari, nec de
con
ſsuetudine fœnerandi facta fuit aliqua mentio, quæ verè in eo textu nece
ſsſsaria non fuit, vt ex infinitis, quos
attentè prælegi,
ſsolus Caldas Pereira
ſsic, & rectè quidem adnotauit in
l. ſsi curatorem habens, verbo, ſsua facilitate
num. 60. in fine, qui
ſsentit apertè, nec etiam fui
ſsſse nece
ſsſsariam fœnerandi con
ſsuetudinem in
dict. c. illo
vos, de pignoribus, vt contractus probaretur fœneratitius, quamuis probata multùm vrgeat cum aliis coniectu|
ris; quod, vt dixi
ſsuprà, num. 61. in fine, mihi placet,
moueorque vltra prædictum Authorem, ex dictione
illa,
præſsertim, quæ in
fine d.c. adiecta, dictorum anteà vim auget,
ſsed non diminuit,
ſsi non concurrat; nec vera e
ſst inductio Ludouici Molinæ
de iuſstitia & iure, tractatu 2. diſsputatione 375. columna 6. in verſsiculo, quamuis autem maior, folio. 789. ſscilicet ex eo colligi, quòd
emptor ille a
ſsſsueuerat dare ad v
ſsuram in
d. cap. ad noſstram, quòd timeret ne v
ſsurariorum poenâ damnaretur;
id enim non concludit: po
ſsſset
ſsiquidem (& probabiliùs certé)
ſsic timere & is, qui nunquam v
ſsurarius fui
ſsſset, & propter poenam prædictam nollet mutuo dare
vnde veri
ſsimile non e
ſst, quòd
ſsi emptor fui
ſsſset
ſsolitus
fœnerari,
ſsic omitteret Romanus Pontifex, qui ita di
ſstinctè circum
ſstantias omnes alias, & coniecturas adduxit, qui etiam de con
ſsuetudine fœnerandi, contrahentium in
ſspecie
d.c. illo vos, in fine, expre
ſsſsam mentionem
fecit.
Quarto con
ſstituo, negari non po
ſsſse, quin Roma
*nus Pontifex
in d.c. ad noſstram, & in
d.c. illo vos, contractus, de quibus ibi, habuerit v
ſsurarios ob coniecturas, & præ
ſsumptiones omnes, quæ in illis ca
ſsibus concurrebant
ſsimul,
ſsic vt in eis iuribus nulla coniectura,
aut præ
ſsumptio enumeretur, in qua Romanus Pontifex
ſse non fundaret; quia, vt dictum e
ſst, concurrebat ibi,
vt contra Recentiores nonnullos latiùs o
ſstendi
ſsuprà,
num. 56. & 57. vbi Beroi
ſsententiam magis probaui.
Cæterum, præfatum dubium, an modicitas pretij cum
* pacto de retrouendendo tantum, ad præ
ſsumptionem
fœnoris
ſsufficere debeat; an verò & tertium requiratur,
nequaquam à Pontifice ibid. deci
ſsum, nec explicatum;
* tamen ex quo Romanus Pontifex in illis iuribus, non
duabus tantum,
ſsed pluribus
ſsimul concurrentibus coniecturis mouebatur, validiùs re
ſsultare argumentum
vt non de facili contractus iudicari debeat fœneratitius,
ſsed plures debeant concurrere coniecturæ ad
præ
ſsumptionem fænoris, & ad minus tres prædictæ,
quas
ſsecundæ opinionis Authores requirunt, aut aliæ
ſsimiles, vt ibid dixi, non verò, quod præcisè requiratur
vltra pactum de retrouendendo, modicitatem pretij &
* quòd emptor
ſsolitus
ſsit fœnerari aut aliud
ſsimile, quòd
etiam interueniat coniectura alia, vt tertiæ opinionis
Authores requirebant quos adduxi, & improbaui
ſsuprà num. 61. & etiam improbari po
ſsſsunt ex his quæ adnotarunt Decian,
in conſsilio 2. num. 17. & 18. & num. 28. libro, 1. Bur
ſsatus
in conſsil. 153. num. 34. lib. 2. Cæual.
deciſsione prima num. 70. part. 2. Deinde, quòd nec
* etiam requiratur præcisè, vt tres prædictæ coniecturæ
ſsimul concurrant
ſsemper; nam & aliquando negotij,
per
ſsonarum, & contractûs qualitas aut circon
ſstantia,
& pretij modicitas talis, tantaque e
ſsſse poterit, vt etiam
ex pacto de retrouendendo (maximè
ſsi fuerit po
ſst certum tempus, quod magis
ſsu
ſspectum e
ſst) grandique,
aut enormi pretij læ
ſsione, & modicitate. contractus
debeat fœneratitius iudicari, iuxta concordiam relatam
ſsuprà, num. 62. & ſsequent. quæ, vt vidi
ſsti, multorum
authoritate fulcitur: Nec illi repugnant Decretales
prædictæ; nam et
ſsi tot coniecturis
ſsimul moueatur ibi
Romanus Pontifex, non abnegat potentiam iudici, vt
po
ſsſsit ip
ſse duabus prædictis
ſsic vrgentibus coniecturis
moueri, quibus tantùm, & for
ſsan ip
ſse Romanus Pontifex moueretur,
ſsi aliæ non fui
ſsſsent, & ea, quæ dixi, interuenirent.
Idcircò, vt dicebam
ſsuprà num. 66. nulla melior, aut
*
ſsecurior tradi pote
ſst in hac materia doctrina, quàm quòd
totum hoc in dictis Decretalibus non deci
ſsum, nec declaratum, arbitrio prudentis, & di
ſscreti iudicis relinquatur, qui præ oculis habere debebit ea, quæ Couar. Me
*noc. & Azeued. ibi relati tradiderunt, ac diligenter veri
*tatem inue
ſstigare, vbi
ſsu
ſspicio
ſsimulationis in fraudem
v
ſsurarum e
ſsſse po
ſsſsit, per text.
in l. iudices, C. de iudiciis,
cap. indicant. 30. quæſst. 5. & in no
ſstris terminis
ſscribit
Decian.
in conſs. 2. num. 7. lib. 1. Regulariter autem potiùs amplecti debebit opinionem
ſsecundam relatam
ſsuprà num. 50. & ſsequent. ob rationes ibidem adductas,
quàm primam, de qua
ſsuperiùs egimus ex
num. 42. cum
ſsequent. ni
ſsi rerum, aut per
ſsonarum qualitates, & circum
ſstantiæ, aliud
ſsuadeant, vt
ſscrip
ſsi
ſsuprà, num. 76.
Quintò con
ſstituo,
ſsimulationem in fraudem v
ſsura
*rum ex coniecturis anteà relatis deprehendi in
dict. c.
ad noſstram, de empt. & vendit. intelligendo tamen, vt
quamuis ibi dictum fuerit, quod ab initio venditor petijt mutuo pecuniam quandam, non inde coniecturam
po
ſsſse validè deduci, vt
ſscilicet vltra
ſspeciem ibidem relatam, vel in alijs ca
ſsibus regulariter, mutui petitio
præcedere debeat, vt contractus præ
ſsumatur fœneratitius,
ſsic vt pactum de retrouendendo, modicitas pretij,
& aliæ coniecturæ
ſsufficere non debeant, ni
ſsi etiam &
illa coniectura ad
ſsit, quod ab initio mutuum peteretur;
poterit enim &
ſsimulatio fœnerandi, & fraus v
ſsurarum
præ
ſsumi, atque contractus ip
ſse fœneratitius iudicari,
etiam ab
ſsque eo quòd ab initio mutuum peteretur, po
ſstmodùm verò alius contractus gereretur: quod e
ſst de
mente omnium Authorum, quos in
ſsecunda opinione,
& in tertia etiam retuli
ſsupra, num. 50. & 61. qui ex alijs
coniecturis, etiam ab
ſsque illa, contractum damnandum
exi
ſstimant, & apertiùs probant relati
ſsuprà, num. 27. Hoc autem, non extra propo
ſsitum, nec otiosé,
ſsed
* ideò à me dictum, vt quorundam di
ſstinctionem, aut
ſsententiam improbarem, hoc e
ſst Odofredi relati à Baldo,
in l. emptione, C. plus valere quod agitur, &c. Romani
ſsingular 368. quæro an pactum, &
in conſsil. 423. Vitalis Cambani
in tractatu clauſsularum, pagina. 274. num. 10. & Baldi
in conſsil. 359. lib. 5. hi enim in præfata contrarietate, an duo, vel tria concurrere debeant,
vt contractus præ
ſsumatur v
ſsurarius,
ſsic di
ſstinguendum
exi
ſstimarunt. aut præce
ſsſsit mutui petitio, hoc e
ſst venditor ab emptore petijt mutuo pecuniam antequam venderet; aut non præce
ſsſsit: primo ca
ſsu, ex pacto reuendendi, & pretio exiguo, contractus illicitus reputatur;
ſsecundo ca
ſsu non:
ſsed quidem, vt vides, di
ſstinctio hæc
ſsu
ſstineri non pote
ſst, cùm etiam ab
ſsque eo quòd mutui
petitio præcedat, iudicari po
ſsſsit contractus v
ſsurarius ex
alijs coniecturis, vt
ſsuprà dixi: item aliquando fœneratitius præ
ſsumetur contractus ex pretij modicitate, &
pacto de retrouendendo tantum, ab
ſsque eo etiam quòd
aliud interueniat, vt etiam dixi
ſsuprà. Nec præfata
*
ſsententia probatur
in dict. c. ad noſstram, vbi ennarratur tantùm mutui petitionem factam fui
ſsſse præcisè, ex
eoque
ſsimulationis & v
ſsuræ fraus aliqua detegitur, non
tamen
ſstatuitur inde petitionem mutui præce
ſsſsi
ſsſse nece
ſsſsarium fui
ſsſse, vt contractus indicaretur fœneratitius;
imò etiam
ſsi ab initio mutuum petitum e
ſsſse, Romano
Pontifici enarratum non fui
ſsſset, ex alijs, quæ propo
ſsita fuerunt, contractum ip
ſsum damnaret, nec in eo,
ſsed in alijs circum
ſstantijs, & coniecturis concurrentibus, principaliter mouebatur, vt
ſsuprà vidimus.
Sextò con
ſstituo,
ſsilentio prætermittenda non e
ſsſse
* nonnulla, quæ in propo
ſsito huius materiæ, noui
ſsſsimè,
& multò quidem po
ſst hæc à me
ſscripta ob
ſseruauit,
ſsed
nec vnum verbum ex omnibus a me notatis
ſsuprà adnotauit Andreas Fachineus
controuerſsiarum iuris libro 2. cap. 12. in fine, verſsic. ego in hæc re ſsic ſstatuo, fol. 154. columna 1. in princip. vbi po
ſstquam aliorum Scribentium
ſsententias retulit,
ſsic
ſstatuendum in
ſsuperiori controuer
ſsia exi
ſstimauit, vt
ſsi tria concurrant, nempe pretij
modicitas, pactum reuendendi, & con
ſsuetudo fœnerandi, tunc contractus
ſsit cen
ſsendus fœneratitius, idque
per text.
in dict. cap. ad noſstram, & in dict. cap. illo vos, qui id probant, vt explicat ip
ſse Author
ibidem, in 2. opinione, in verſsiculo, nec obſstant Canones: infert
ſstatim in
hunc modum:
Luare, ſsi magna ſsit læſsio circa pretium rei
venditæ, & pactum adſsit reuendendi, nihil aliud ſsuſspicari
licet, quàm contractum fuiſsſse initum in fraudem vſsurarum,
ita ſscilicet, vt partes animum habuiſsſse præſsumantur mutuum contrahendi vſsque ad certum tempus, & fructus ex
re vendita vſsurarum loco percipiendi. Quæ illatio vt vides, fit à præfato Authore, retentâ ip
ſsiu
ſsmet traditione,
|
quòd tria illa concurrant, vt con
ſstat etiam ex dictis ab
eodem ad finem: & ob id non omninò tuta iudicatur à me; namque
ſsi magna
ſsit, vt ip
ſse dicit, aut tanta læ
ſsio
circa pretium rei venditæ, & pactum reuendendi ad
ſsit,
etiam ab
ſsque con
ſsuetudine fœnerandi, v
ſsurarius
ſsæpè præ
ſsumi po
ſsſset contractus. vt latiùs explicaui
ſsuprà. Nec
ita indi
ſstincté, aut ab
ſsolutè contrarium ob
ſseruare licet,
iuxta ea, quæ
numer. præcedentibus ob
ſseruaui. Placet
tamen prædicti Authoris re
ſsolutio in eo
ſsen
ſsu, quòd tribus illis coniecturis concurrentibus, ita nece
ſsſsariò præ
ſsumi debeat animus fœnerandi, vt nihil aliud
ſsu
ſspicari
liceat, vt
ſsuprà dicebam, quatenus ex illis tribus coniecturis, rem e
ſsſse indubitatam
ſstatuebam. Dici po
ſstmodùm Author idem, quòd
ſsi tria illa non concurrant,
nempe pretij modicitas, pactum reuendendi, & con
ſsuetudo fœnerandi, vix animaduertit, quo argumento,
contractus indicari po
ſsſsit fœneratitius, in quo, vt dixi,
decipitur, nam licèt ex his duobus non ita de facili fraus,
aut
ſsimulatio
ſsit prę
ſsumenda, tamen res non adeò ad
ſstringi debet, vt dici po
ſsſsit vix ex illis duobus fœnoris fraudem deprehendi valere: cum etiam aliquando ex ei
ſsdem
tãtumtantum, fœnerandi animus colligi po
ſsſsit, vt dicebam
ſsuprà num. 76. & 77. Quare idemmet Fachineus, po
ſstquam prædicta dixerat,
in finalibus verbis, d.c. 12. dicit,
quòd iudicis arbitrio libenter id committit, itaut
ſsi cum
pacto reuendendi, & pretij modicitate, aliqua alia
ſsu
ſspicio accedat, tunc ad iudicandum contractam v
ſsurarium procliuior exi
ſstat, & iuxta hæc, vt vides, præfatus
Author pro his citari debet, qui
ſsecundam opinionem
amplectuntur; nunquam enim ip
ſse duobus tantum, hoc
e
ſst pacto de retrouendendo, & modicitate pretij contentus e
ſst,
ſsed aliud etiam, hoc e
ſst con
ſsuetudinem fænerandi, aut
ſsu
ſspicionem aliam requirit.
Septimò & vltimò con
ſstituo, quòd datio in
ſsolutum
* vim obtinet venditionis; attamen difficiliùs in ea præsumitur exerceri fœnus, quàm vbi pecunia ip
ſsa numeratur, vt diuer
ſsas
ſsententias concordans, re
ſsoluit Menochius
lib. 3. de præſsumpt. 122. num. 42. & 43. & veram
re
ſsolutionem dicit Additionator Gamæ
in addit. ad deciſs.
138. nec admittit eiu
ſsdem Gamæ, & aliorum Authorum
ſsententiam indi
ſstinctè dicentium, quòd datio in
ſsolutum non efficit contractum v
ſsurarium, licèt modicitas pretij cum pacto de retrouendendo apponatur, in
quo libentus
ſsequor Additionatorem prædictum; &
ſsic
intelligo aliorum traditiones in propo
ſsito, quas adducunt Conar.
variar reſsol. lib. 3. c. 8. num. 5. Azeued.
in l. 4. tit. 6. num. 27. lib. 8. nouæ collect. Regiæ. Io
ſseph.
Ludouicus
de ſsimulatione contractuum, concluſs 1. in verſsicul, eſst verum quòd Decius, vbi cum Romano, Pari
ſsio, Aretino, Socino, Rolan. & Cephalo,
rectiùs dixit veriorem, & communiorem opinionem
e
ſsſse, quòd etiam in datione in
ſsolutum po
ſsſsit argui contractas
ſsimulatus, Ma
ſscardus etiam
de probationibus,
tomo 3. concluſsione 1142. num. 15. & tomo 1. concluſsione 447. num. 16. & 17. Antonios Galeatius Malua
ſsſsia
in
conſsil. 106. num. 18. in fin. Alex Rauden
ſsis
de Analogis,
libro primo, cap. 30. num. 131. Et hactenus de prædictis.
CAPVT XXVI.
Conceſsſsa facultate, aut commiſsſsione alicui, vt
Maioratum in aliquem ex filijs, aut filiabus,
quem voluerit, aut quem elegerit, faciat,
ſsiue inſstituat, an poſsſsit ipſse filio maſsculo prætermiſsſso, in filia fœmina Maioratum inſstituere; an verò filijs maſsculis exiſstentibus, neceſsſsariò debeat fœminis eos præferre; quamuis inter illos, quẽquem voluerit, etiam filium natu minorem eligere valeat: vbi in caſsu occurrenti, & Authori commiſsſso, conſsultatio
traditur eiuſsdem, qui verè primus omnium in propoſsito ſscripſsit, & nullo alio cauſsam
defendente, primam ſsententiam pro ſse tulit,
(alij poſstmodùm ſscripſserunt, ſsed non ita exacté, aut nihil quidem addentes) deinde alternatiuæ ſsecunda pars, quando cenſseatur appoſsita in defectum prioris, vt ordinis potiùs
ſsit, quam electionis, quando etiam liberé accipienda non ſsit, ſsed limitatiuè tantùm,
aut ſsimpliciter, vt diuerſsos gradus conſstituat
tam in fideicommiſsſsis, quàm in Maioratibus,
eleganter diſscutitur l. cum pater, §. à te peto,
l. vnum ex familia, §. ſsi de Falcidia, ff. de legatis 2. l. hæredes mei, §. fin. ff. ad S.C. Treb.
c. 1. de eo qui ſsibi, vel hæredibus ſsuis. optimè expenduntur & declarantur, & Ludouici
Molinæ ſsententia, quod elector, cui libera
facultas eligendi conceſsſsa eſst, poſsſsit ad Maioratûs ſsucceſsſsionem, filiam etiam natu minorem omiſsſso filio primogenito eligere, &
quod vigore facultatis Regiæ idem poſsſsit, nouiter improbatur, & declaratur: de verbis
etiam enuntiatiuis, an, & quibus caſsibus diſspoſsitionem inducant, multa dicuntur, & in
effectu circa omnia prædicta, quamplurima
maturiùs nunc adnotata traduntur, quæ vtilia ſsunt, & in praxi valde conducibilia, nec
abſsque ingenti ſstudio, & labore, ſsic recenſseri potuiſsſsent.
SVMMARIVM.
- 1 Teſstator, ſsi fratre, aut alio conſsanguineo hærede ſscripto, petierit ab eo, aut illi commiſserit & mandauerit,
vt ex bonis ſsuis, vel aliqua parte eorum, inſstituat,
ſsiue faciat Maioratum in aliquem ex filijs, aut filiabus: an frater, vel conſsanguineus teneatur præciſsè ordinem literæ, ſsiue ſscripturæ ſseruare, & conſsequenter filijs maſsculis exiſstentibus eligere, aut nominare
aliquem ex eis ad Maioratum; an verò filio maſsculo prætermiſsſso, in filia fœmina Maioratum inſstituere valeat?
- 2 Et dubium conſsiſstit in hoc, quòd eligendi facultas expreſsſsè, aut abſsolutè conceſsſsa non eſst in caſsu prædicto, quamuis verba prima facie inſspecta, liberam
eligendi facultatem denotare videantur: & ſsic omninò incertum eſst, an liberè cenſseatur data electio,
an verò ordine ſscripturæ videantur filij, & filiæ ad
ſsucceſsſsionem inuitari.
- 3 In hoc autem dubio conſsultus olim Author, primus
quidem omnium ſscripſsit, & pro viribus laborauit, vt hoc numer. refertur & ibidem caſsus in facto
contingentis, & authori commendati species proponitur, atque eiuſsdem conſsultatio profertur, quâ ſsolus
ipſse cauſsam defendens primam ſsententiam pro ſse
tulit.
- 4 Voluntas & poteſstas in quocunque actu requiritur; quæ duo actum perficiunt.
- 5 Diſsiunctiua poſsita inter perſsonas honoratas, reſsoluitur
in coniunctam, & copulatiuam.
- 6 Id tamen non procedit, quoties diſsiunctiua, aut alternatiua ponitur inter perſsonas, inter quas cadit ordinata affectio; tunc enim non reſsoluitur in Coniunctam, nec cenſsetur hæreditata electio, ſsed denotat ordinem, & vltima pars cenſsetur poſsitæ in defectum
prioris.
- 7 Ex ordine ſscripturæ præſsumptio reſsultans in Maioratibus quòd maximi momenti ſsit, remiſsſsiuè.
- 8 In Maioratibus inter filios & filias, & inter maſsculos, & fœminas, ordinata datur inſstitutoris affectio,
| quia per maſsculos familia, & agnatio illius conſseruatur, & non per fœminas; vtpote cùm illarum
ſsucceſsſsio, agnationis conſseruationi repugnet.
- 9 Fœmina familiæ ſsuæ, atque agnationis eſst caput &
finis.
- 10 Maioratum inſstituentis nomen & memoria meliùs
conſseruntur per maſsculum, quàm per fœminam.
- 11 Maſseuli honorem, splendorem, & dignitatem familiarum tuentur, & conſseruant, iniurias propulſsant,
atque illatas vendicant.
- 12 Maioratûs inſstitutor ſsi ſsit nobilis, fama & nomine
clarus, credendum eſst, quòd deſsiderauerit familiæ ſsuæfauere, eamque propagare, & conſseruare.
- 13 Maſsculinus ſsexus à teſstatoribus noſstri temporis præfertur, & magis honoratur, quàm fœmininus.
- 14 Maioratuum finis, & natura genuina eſst, vt per eorum inſstitutionem, agnationis & familiæ conſseruatio fiat in futurum.
- 15 In Maioratibus, fideicommiſsſsis, & vltimis voluntatibus, ſsicut præcedentia declarant ſsequentia; ſsic è conuerſso dubia defuncti voluntas, quæ præceſsſsit, coniecturatur & declaratur ex ſsubſsequenti, quæ clara &
aperta eſst.
- 16 Voluntas teſstatoris obſscura, ex aliis in teſstamento expreſsſsis declaratur.
- 17 Voluntas ab initio qualis fuerit, ex actu ſsequenti, aut
verbis ſsequentibus declaratur.
- 18 Teſstator, qui in ordine ſsuccedendi ad Maioratum
aut in vocatione ſspeciali, quam ipſse fecit, prætulit
filium maſsculum filijs fœminis, credendum eſst, quòd
etiam voluerit, vt is, cui electionem comm ſsit, etiam
liberè, eundem ordinem ſseruare teneatur, & maſsculos
præferre debeat fœminis, quas ipſse in defectum maſsculorum vocauit.
- 19 Nulla enim eſst in iure certa magis regula, aut ſsecurior
doctrina, ad teſstatoris defuncti voluntatem probandam, quàm ea quæ ſsumitur ex ipſsius expreſsſsa diſspoſsitione, quæ totum facit.
- 20 Tutióque interpretatio eſst, quâ ſscriptis in teſstamento
adhæremus.
- 21 Affectio & dilectio maior habetur ad eos, qui ſsunt nati & cogniti tempore factæ dispoſsitionis, quàm ad
eos, qui nec nati ſsunt, nec cogniti.
- 22 Teſstator, qui in vocatione ſspeciali, quam ipſse fecit,
filiabus aut fœminis iam natis, & cognitis, filios
aut maſsculos naſscituros expreſsſsim prætulit, & ſsic
non cognitos; credendum eſst, quòd ſsemper illos præferre voluerit in alijs clauſsulis præcedentibus, in
quibus electionem alteri commiſsit.
- 23 Sic, vt per vnam clauſsulam cenſseatur declarata alia,
& conſsequenter, vt quemadmodum teſstator ipſse in
ſsua vocatione non vocauit fœminam, niſsi in defectum maſsculi, nec aliter admitti fœminam voluit,
quàm ſsi maſsculus non exiſsteret, pariter quoque, atque
eodem modo voluerit, vt is, cui electionem commiſsit,
ſse haberet in electione, nec aliter ſsucceſsſsores eligeret.
- 24 Nam quod ipſse viuus facturus eſsſset, aut quod in defectum electionis hæredis fieri expreſsſsit, idem ab hærede ſsuo faciendum eſsſse iuſsſsiſsſse intelligitur.
- 25 Nec eſst veriſsimile, quòd hæredi conceſsſserit facultatem
faciendi id, quod non fieri ipſse expreſsſsit in alia
clauſsula.
- 26 Vnde eo ipſso, quòd aliter factum eſst ab eo, cui eligendi facultatem teſstator conceſsſsit, nihil aliud fuit,
quàm circumuenire voluntatem defuncti; quod indignum eſst.
- 27 Nec hæres audiendus, qui nititur contra illam.
- 28 Eligendi facultate quantumcumque liberè conceſsſsa, ad
electionem doloſsam mandatum datum non præſsumitur.
- 29 Electio doloſsè facta nulla eſst.
- 30 Is, cui electio commiſsſsa eſst, vtrùm ex odio, aut inimicitia excludere poſsſsit eam, qui generaliter vocatus
eſst; vbi conſstituitur differentia inter odium & inimicitiam hæredis.
- 31 Teſstator iu caſsu Authori propoſsito, quòd non dederit
patri liberam, aut voluntariam eligendi facultatem,
ſsed potiùs ſsubalternauerit perſsonas, ad quas ordinatam affectionem habebat, vt hoc numero latiùs probatur, & l. hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebel. nonnullis exonatur, & num. ſseq. & vide infrà numero 46. & ſseq. & num. 54. & 55.
- 32 Eligendi facultatem habens de pluribus vocatis alternatiuè, inter quos eſst ordo affectionis, non poteſst eligere de ſsecundò nominatis, niſsi primis deficientibus.
- 33 In conceſsſsione facta pro filio, aut filia, exiſstente filio,
filia eligi non poteſst.
- 34 Verba illa, hijo, ò hija, mayor, in diſspoſsitione,
aut electionis conceſsſsione appoſsita, ordine ſsucceſsſsiuo
intelligenda, & primo loco nominatum præferendum,
maſsculúmque ante fœminam admittendum, etiam ſsi
fœmina ætate maior ſsit, & natu maior filius ſsit vocatus.
- 35 Ad faciendum Maioratum in vnum ex filijs, vel filiabus, quem quis elegerit, ſsi alicui concedatur licentia per Regem, ſstante maſsculo, in fœmina Maioratus non poteſst fieri.
- 36 Etiamſsi in licentia adiiciatur, qùòd Maioratus fiat in
filio, aut filia, quem pater voluerit, quoniam talia
verba debent intelligi ſsecundùm ordinem à iure præſscriptum, idque ex ſsententia quorundam , contra
verò ex ſsententia Molinæ, de qua latiùs agitur infrà,
ex num. 56. cum multis ſsequentibus, vbi vide omninò.
- 37 Teſstatoris diſspoſsitio recipit interpretationem à iure, &
conſsuetudine, atque rei, de qua agitur, natura.
- 38 Teſstator aut Maioratûs inſstitutor, in dubio ſse referre
videtur ad leges, ſstatuta, & conſsuetudines eius loci,
aut regionis in qua teſstatur, aut maioratum inſstituit.
- 39 Clauſsulæ primogeniorum in Hiſspania ſsunt interpretandæ iuxta conſsuetudinem quæ eſst in Hispania in ſsucceſsſsione primogeniorum, & ſsic, vt maſsculus præferatur fœmina, & primogenitus cæteris fratribus ſsecundò genitis.
- 40 Maſsculus in Maioratu, licèt ſsit minor natu, de more
Hiapaniæ præfertur fœminæ.
- 41 Et in ſsucceſsſsione Regni, lege quadam Partitæ ſsic extat expreſsſsè deciſsum.
- 42 Maioratis Hispaniæ, ad exemplum, & ſsimilitudinem
ſsucceſsſsionis Regni debent regulari.
- 43 Teſstator in dubio cum diſspoſsitione legis ſse conformare
videtur.
- 44 Maximè, quando ex alijs ſscriptis in teſstamento id conſstat aperte, vt in hoc caſsu conſstabat ex alia clauſsula,
quâ dictus teſstator in caſsum, quo pater non eligeret,
ſsucceſsſsuros in Maioratu nominauit, & maſsculos
præferendos fœminis dixit.
- 45 Hæres quotieſscunque grauatur alternatiuè dare diuerſsis
perſsonis, inter quas militat diuerſsa ratio, licèt inter
eas non detur ordinata affectio ſsimplex diſsiunctiua,
ſsi ne alternatiua nõnon reſsoluitur in coniunctam, nec tribuit hæredi grauato electionẽelectionem, quamuis verba ad eũeum referantur, ſsed ordine ſscripturæ denotat factam fuiſsſse
ſsubſstitutionem.
- 46 Refertur ſsingularis ſsententia Gloſs. in propoſsito, in cap.
Metrop. 63. diſstinct. in verbo presbyteris, vbi gloſs.
allegat text. in l. hæredes mei, §. fin. ff. ad Trebel. & illam gloſsſsam citat Dominicus.
- 47 Qui eleganter explicat, quando ſsecunda pars alternatiuè in defectum primæ cenſseatur appoſsita.
- 48 Qualitas perſsonarum poſsita in ſsecunda parte alternatiuæ, quando eſst diuerſsa à qualitate perſsonarum poſsita in prima parte, tunc alternatiua eſst ordinis, &
non electionis.
- 49 In alternatiua cùm ponuntur duo, quæ eiuſsdem naturæ ſsunt, tunc vtrumque eſst in obligatione: cùm verò in ſsecunda parte alternatiuæ, aut in vnaquaque parte illius apponuntur duo quæ diuerſsæ natura ſsunt; tunc | vtrumque in obligatione non eſst, ſsed alterum tantum,
& alterum eſst in facultate ſsoluendi.
- 50 In alternatiua ex voluntate teſstatoris ceſsſsat electio,
& ordo ſscripturæ præciſsè obſseruari debet.
- 51 Reſspondetur obiectioni cuidam, quòd ſsuperflua videretur clauſsula illa teſstamenti, vbi dicitur, en vno de
los hijos, ò hijas, que del quedaren, qual el
quiſsiere. Niſsi electori licitum eſsſset filiam ad ſsucceſsſsionem Maioratus eligere, & numero ſseq.
- 52 Alternatiua ſsui naturâ electionem concedit; ideò ſsufficit verificari quamcumque partem alternatiuæ, intelligendo tamen, vt hoc numero, & ſsequenti adnotatur, hoc eſst, modò alternatiua ſsit propria, & vera; ſsecus tamen ſsi impropria, quia vna
ſstat in defectum alterius ſsub alternatis verbis augmentatiuæ; tunc enim ſseruandus eſst præciſsè ordo
ſscripturæ, non autem locus eſst liberæ electioni.
- 53 Quia iſsta eſst alternatiua poſsita ad ampliandam diſspoſsitionem; ideò veræ alternatiuæ effectum non operatur.
- 54 Teſstator verba clauſsulæ ſsuperioris adiiciens, en vno de
los hijos, ò hijas, que del quedaren qual el quiſsiere, cuius mentis fuiſsſse, aut qualiter eligendi facultatem conceſsſsiſsſse videatur, eleganter declaratur,
& text. in l. hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebel. optimé, & verè enucleatus relinquitur.
- 55 Teſstator in caſsu prædicto per adiectionem verbi illius,
qual el quiſsiere, naturam diſspoſsitionis non alterauit, nec etiam regulas iuris, vt hoc numero demonſstratur, & ibidem eleganter expenditur text. in d.
1. hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebel.
- 56 Ludouici Molinæ ſsenentia contraria his, quæ dicta
fuêre ſsuprà, numero 35. 36. & ſsequent. refertur,
vt ſscilicet elector, cui libera facultas eligendi conceſsſsa eſst, poſsſsit ad Maioratûs ſsucceſsſsionem, filiam
etiam natu minorem, omiſsſso filio primogenito eligere; & eidem pluribus modis reſspondetur, vt latè adnotatur hoc numero, vbi traduntur nonnnulla, quæ longa Authoris conſsìderatione digeſsta ſsunt, & ſscripta, nec alibi inuenientur ſsic adnotata.
- 57 Ludouici Molinæ ſsententia poſsito quòd ſsuſstineri poſsſsit,
(quod Authori durum videtur) deberet intelligi in
terminis, in quibus ipſse quæſstionem propoſsuit, nempe quando eligendi facultas non fuit data alternatiué, ſsed copulatiuè inter filios, & filias, vt ipſse loquutur, & ſsic coniungendo per ſsonas verbis, quæ propter vnitatem ſsermonis quaſsi in vnum corpus redactæ ſsunt.
- 58 Et verbum entre, latinè inter, diſstribuit æqualiter
facultatem eligendi eodem tempore inter filios & filias.
- 59 Et conſsequenter reſsultat effectus, qui à præfato Authore conſsideratur: in quem expendi poteſst text. in
l. cùm quidam, ff. de legatis ſsecundò, vt hoc numero adnotatur.
- 60 At in terminis caſsûs Authori propoſsiti, diuerſsum eſst,
quoniam electio non liberé, ſsed alternatiuè data fuit en vno de ſsus hijos, ò hijas, &c. quod in effectu
fuit, corpora duo perſsonarum facere.
- 61 Quia alternatiua, ò latinè vel, diſsiungit verba, &
ſsenſsum; ſsic vt factus ſsit primò vnus gradus filiorum,
& in defectum eius, augmentatiuè, vel ſsubſsidiariè alius gradus filiarum, cap. 1. de eo qui ſsibi vel hæredibus ſsuis.
- 62 Vbi, quia conceſsſsio fuit alternatiua, hijos, ò hijas, dum filij extiterunt, ſsuccedere non potuerunt, nec admitti fœminæ.
- 63 Et quamuis ille text. loquatur in feudis, nihil intereſst,
quia alterata res erat per pactum concedentis, qui
fœminas admiſsit: & ſsic illius textus vis conſsiſstit in
forma pacti per alternatiuam, vel quæ tantùm operatur, vt faciat, quòd omnes filij videantur poſsiti
ex vna parte, & latere, & fœminæ ex alia parte.
- 64 Text. in l. vnum ex familia, §. ſsi de Falcidia, ff. de legatis ſsecundò, nihil obeſsſse Authoris reſsolutioni
anteà traditæ, vt hoc numero adnotatur.
- 65 Elector, cui electio competit ex vltima voluntate, ſsi
extra vltimam voluntatem, hoc eſst in quacunque
diſspoſsitione inter viuos elegerit, ampliùs variare non
poteſst.
- 66 Ex pluribus electis, vbi non poteſst poſsſsidere niſsi vnus
ſsolus, primò nominatus preæfertur alteri.
- 67 Electorem in caſsu Authori propoſsito inter viuos elegiſsſse probatur.
- 68 Verba licèt enuntiatiua ſsint, probant nihilominùs in
caſsu Authori propoſsito electionem, nominationem,
ſseu inſstitutionem anteà factam.
- 69 Verba enuntiatiua eius quod tempore enuntiationis, aut
aſsſsertionis eſsſse poteſst, plenè probant.
- 70 Verba enuntiatiua omninò probant, quando enuntiatio
pertinet ad rem, quæ pendet ex declaratione animi
enuntiantis.
- 71 Verba enuntiatiua, quando ſscienter proferuntur ſsuper
eo, ſsuper quo partes ſsibi poſsſsunt præiudicare, ſsic probant, vt non admittatur probatio in contrarium.
- 72 Pronuntiari, atque affari aliquid, trifariam poſsſse, diſspoſsitiuè, aſsſsertiuè, & enuntiatiuè.
- 73 Verba enuntiatiua quæ ſsint?
- 74 Verba diſspoſsitiua quæ dicantur?
- 75 Verba aſsſsertiua qualiter proferantur.
- 76 Verba enuntiatiua propter aliud emiſsſsa, regulariter
diſspoſsitionem non inducunt, prout hoc numero, remiſsſsiuè tamen, latiſsſsimè explicatum traditur, & limitatum, & vide num. ſsequent.
- 77 Verba enuntiatiua, quoties proferuntur per tempus præteritum, aut id, quod enuntiatur, eſst præteriti temporis, diſspoſsitionem inducunt.
- 78 Maximè, ſsi ipſsemet qui refert, & enuntiat aliquam
ſsuam voluntatem de præterito, talis eſst, quòd poſsſset
ipſse adhuc ex integro illam facere, & ſsic diſsponere.
- 79 Verba enuntiatiua diſspoſsitionem inducunt, quando
proferuntur ſsuper his, qua dependent à voluntate
partium, & ſsuper quibus poſsſsunt liberè diſsponere.
- 80 Verba enuntiatiua diſspoſsitionem inducunt, quoties id
quod enuntiatur, neceſsſsarium eſst ad id, de quo agitur.
- 81 Verba enuntiatiua, quoties per modum cauſsæ proferuntur, diſspoſsitionem inducunt, ſsicut ſsi eſsſsent diſspoſsitiua.
- 82 Habens nominare ad emphyteuſsim aliquem, ſsi per verba enuntiatiua nominationis granauit eum, eo ipſso
inducitur diſspoſsitio & nominatio.
- 83 Poſsitus in conditione, an cenſseatur electus, aut nominatus?
- 84 Ludouici Molinæ traditio, de qua ſsuprà ex numero 65. poſsita quòd vera non eſsſset, adhuc tamen in caſsu
Authori propoſsito defendi deberet, variationem licitam non eſsſse electione ſsemel facta, idque ex ratione, quæ hoc numero & ſsequenti aſsſsignatur.
- 85 Eligens ex conceſsſsione, aut commiſsſsione teſstatoris, in
eligendo ſsequi tenetur voluntatem tacitam, vel præſsumptam teſstatoris ipſsius, nec poteſst variare, aut à declaratione ſsemel facta recedere, quando conſstat
iuxta confeſsſsionem, aut declarationem ipſsiusmet eligentis (ex qua de voluntate teſstatoris conſstat) electionem fuiſsſse factam.
- 86 Res quando ſsubrogatur cum facultate regiæ in locum
alterius, quæ erat etiam vinculata, cum omnibus
qualitatibus, & conditionibus ſsubrogata remanet,
cum quibus erat prima.
- 87 Voluntas non minùs deducitur, ſseu colligitur ex factis,
quàm ex verbis, imò potentius demonſstratur, & probatur factis, quàm verbis: quia facta effectum oſstendunt, verba aliquando contra voluntatem proferentis ſsunt.
- 88 Teſstator, quando committit jateri, vt pro eo Maioratum, vel meliorationem faciat in aliquem filium; an
ſsufficiat, quòd commiſsſsarius coram teſstibus dicat, ſse
velle eligere ad Maioratum talem filium.
- 90 Electio, ſseu nominatio ad Maioratum, an facta cen|ſseri debeat, ſsi fiat actus in fauorem alicuius, qui non
poteſst ſstare, niſsi ſsuppoſsita nominatione, aut electione.
SIngularis occurrit, & in praxi valdè nece
ſsſsaria quæ
ſstio, & quæ ita ex profe
ſsſso, vt nece
ſsſsarium e
ſst, à nullo ex Recentioribus pertractatur,
ſsi ponamus, quòd
* te
ſstator fratre
ſsuo aut alio con
ſsanguineo hærede
ſscripto,
petierit ab eo, aut illi commi
ſserit, & mandauerit, vt ex
bonis
ſsuis, vel aliqua parte eorum, in
ſstituat,
ſsiue faciat
Maioratum in aliquem ex filiis, aut filiabus eiu
ſsdem fratris, aut con
ſsanguinei, vel etiam te
ſstatoris ip
ſsius, in ea
parte, in qua Maioratus licitè in
ſstitui pote
ſst per parentes, vel in omnibus bonis, aut maiori parte eorum cum
facultate regia ad id conce
ſsſsa, an tunc frater, vel con
ſsanguineus, aut alius quicumque, cui facultas eligendi
ſsit
relicta, etiam libere, teneatur præcisè ordinem literæ,
ſsiue
ſscripturæ
ſseruare, & con
ſsequenter filiis ma
ſsculis exi
ſstentibus, eligere, aut nominare aliquem ex eis ad Maioratum, an verò filio ma
ſsculo prætermi
ſsſso, filiam fœminam ad Maioratum eligere valeat. Et dubium con
ſsi
ſstit in hoc, quòd eligendi facultas expre
ſssè, aut ab
ſsolu
*tè conce
ſsſsa non e
ſst in ca
ſsu prædicto, quamuis verba
prima facie in
ſspecta, liberam ligendi facultatem denotare videantur: &
ſsic omninò incertum e
ſst, an libere cen
ſseatur data electio; an verò ordine
ſscripturæ videantur
filij, & filiæ ad
ſsucce
ſsſsionem inuitari in quo dubio con
*
ſsultus ego olim, cùm ca
ſsus hic in terminis occurri
ſsſset in
ciuitate de Guadalaxara, primus quidem omnium
ſscrip
ſsi, & non mediocriter in
ſsudaui, & po
ſstquam verbo, & in
ſscriptis Prætorem illius ciuitatis informaui, nullo alio
cau
ſsam defendente, primam
ſsententiam pro me tuli (alij
po
ſstmodum
ſscrip
ſserunt,
ſsed non ita exactè aut nihil quidem addentes) idcircò, non ab
ſsque maxima vtilitate futurum exi
ſstimaui,
ſsi hoc capite recen
ſserem nonnulla,
quæ dubij præfati re
ſsolutionem præ
ſstant, & futuris negotiis multis decidendis non modicam vtilitatem afferre po
ſsſsunt, & pro clariori intelligentia præmitto,
quòd Petrus Ruyz de Alarcon, ex primo matrimonio
habuit vnicum dumtaxat filium Bernardum de Mata,
qui defuncta iam matre, & nullum filium relinquens,
cùm in extremis e
ſsſset, condidit te
ſstamentum, & patrem
ſsuum dictum Petrum Ruiz de Alarcon liberé, vt debuit,
hæredem in
ſstituit, po
ſstmodùm verò petijt ab eo, quòd de
certis bonis faceret vinculum, & Maioratum,
en vno
de ſsus hijos, ò hijas que del quedaren, qual el quiſsieſsſse, vt
pars aduer
ſsa dicit; iam enim
ſsecundò nup
ſserat, & filias
habebat ex
ſsecundo matrimonio dictus pater eius, qui
mortis tempore, atque in te
ſstamento
ſsuo filiam quandam, nomine D. Catharinam Carrillo, ad dictum Maioratum nominauit, cum haberet filium ma
ſsculum ex
eodẽeodem ſsecundo matrimonio natum, qui D. Petrus Ruiz de
Alarcõ, & Sotomaior nuncupabatur. Lis ergo, & quæ
ſstio
orta e
ſst
ſsuper Maioratu prædicto, & dicta D. Catharina
petebat po
ſsſse
ſsſsionem illius ex te
ſstamento patris, in quo
erat nominata, contendebátque patrem prædictum lici.
tè po
ſsſse vigore clau
ſsulæ prædictæ nominare eam; ego
autem in contrarium dicebam, ex clau
ſsula dicti te
ſstamenti Bernardi de Mata, non potui
ſsſse patrem eius, cùm
filius ma
ſsculus exi
ſsteret, filiam fœminam ad Maioratum
nominare, &
ſsic dictum D. Petrum e
ſsſse verum, & legitimum
ſsucce
ſsſsorem, & con
ſsequenter in po
ſsſse
ſsſsione bonorum dicti Maioratus tuendum, nihílque prode
ſsſse te
ſstamentum parris dictæ filiæ ad po
ſsſse
ſsſsionem petendam,
ni
ſsi con
ſstaret prius, quòd pater eius
ſsic di
ſsponere, & re
ſstari potui
ſsſset; quoniam in quocumque actu voluntas, &
pote
ſstas requiritur: quæ duo actum perficiunt
ſsecundùm
* Philo
ſsophum, & notatur in
cap. cum ſsuper Abbatia, verbo,
poſsſset, & volet, de officio delegat. l. nolle, vbi Baldus,
ff. de acquirenda hæreditate, l. omne verbum, & ibi Bald.
in vlt. notabili, C. communia de legat. Abbas
in cap.
ſsacerdos, de officio delegati, Aimon Craueta
de antiquit.
temporum, 1. ſsect. incipit,
Ampliatur nunc, num. 52. fol. 36. Cephalus,
in conſs. 235. num. 24. lib. 2. Rolandus
in conſs. 35. num. 21. volum. 3. Franci
ſscus Bur
ſsatus
in conſs. 396. num. 24. lib. 4. Burgos de Paz
5. part. l. 3. Tauri, num. 1442. Molina
de Hispanorum primogeniis libro primo, capit.
vigeſsimo quarto, numero vigeſsimo quarto, Surdus
in conſs.
vigeſsimò ſseptimo num. 13. lib. primo Hyppol Riminal.
in conſs. 255. num. 32. & 33. lib. 3. Hîc autem, po
ſsito
quòd fuerit voluntas, cùm tamen de
ſsiciat pote
ſstas taliter
di
ſsponendi, nullum quidem facit negotium te
ſstamentum prædictum, quòd autem defuerit pote
ſstas, facilé demon
ſstrabitur,
ſsi con
ſstituamus nonnulla, quæ magis ad
rem faciunt: in primis, quod licèt prima facie, vt dixi, videatur, quòd dictus Bernardus de Mata dederit liberam
facultatem patri
ſsuo eligendi ex filiis aut filiabus, quem
voluerit, &
ſsic ma
ſsculo prætermi
ſsſso, fœminam filiam
eligere; tamen contrarium e
ſsſse verius, & filios ma
ſsculos primo loco nominatos fui
ſsſse, filias verò
ſsecundo gradu
ſsub
ſstituas in defectum ma
ſsculorum, con
ſstat ex illis
verbis.
En vno de ſsus hijos, ô hijas que del quedaren, idque
ratione
ſsequenti. Nam licèt disjunctiua po
ſsita in
*ter per
ſsonas honoratas, re
ſsoluatur in coniunctam,
& copulatiuam
l. cùm quidam, C. de verb. ſsignificat. id tamen non procedit quoties disjunctiua, aut alternatiua
ponitur inter per
ſsonas, inter quas cadit ordinata affectio; tunc enim non re
ſsoluitur in coniunctam,
nec cen
ſsetur hæredi data electio,
ſsed denotat ordinem,
& vltima pars cen
ſsetur po
ſsita in defectum prioris, per
text, valdè
ſsingularem in
l. cùm pater, §. à te peto, ff. de legat. 2. vbi dicit Iurecon
ſsultus in hunc modum:
A te
peto, marie, ſsi quos liberos habueris, illis prædia relinquas,
vel ſsi non habueris, tuis, ſsiue meis propinquis, aut etiam noſstris liberis, non eſsſse datam electionem, ſsed ordine ſscripturæ factam ſsubstitutionem respondi, & ibi notant Bartolus,
Paulus, Alex. Cuman, & cæteri Scribentes communiter, Ia
ſson
in d.l. cum quidam, nu. 2. & in l. Gallus §. quidam
recté, ff. de lib. & poſsth. col. 6. in verſs. Secundò amplia. Alex.
in conſs. 30. col. 1. lib. 2. Decius
in conſs. 319. In
canſsa iſstorum nobilium, num. 6. Socin.
in conſs. 52. num. 6. lib. 1. Iulius Clarus §.
teſstamentum, quæſst. 80. num. 5. Ioan. Ceph.
in conſs. 53. num. 69. lib. 1. Menoch.
in conſs.
187. num. 20. & ſseqq. lib. 2. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 6. num. 7. & lib. 2. cap. 11. num. 36. Mieres
de maioratu, in initio ſsecundæ partis, num. 34. Angulus
ad leges meliorationum. l. 11. gloſsſsa 8. num. 9. Iacobus Cancerius
variarum reſsolutionem. cap. 1. de ſsubſstitutionibus, num. 51. Angelus Matheacius
de legat. & fideicom. lib. 2. cap. 13. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. 4. cap. 2. num. 12. vbi
num. 14. & ſseqq. ex alijs
probat, in Maioratibus præ
ſsumptionem ex ordine
ſscrip
*turæ ortam, magni momenti e
ſsſse, & nonnulla dicit in
propo
ſsito Mieres
vbi ſsuprà. num. 31. In primogeniis
* autem aut maioratibus, quòd detur ordinata affectio in
ſstitutoris inter filios & filias, & inter ma
ſsculos, & fæminas certum e
ſst, quia per ma
ſsculos familia, & agnatio
illius con
ſseruatur, & non per fœminas, vt pote, cum illarum
ſsucce
ſsſsio agnationis con
ſseruationi repugnet, vt
ſsuprà, cap. 4. huius lib. lati
ſsſsimè probatum e
ſst; fœmina
* namque familiæ
ſsuæ, atque agnationis e
ſst caput, & finis,
l. pronunciatiò, §. familiæ ff. de verbor. ſsignificat. l. Iureconſsultus. §. 1. ff. de gradibus cognat. nomenque & memoria
Maioratum in
ſstituentis, meliùs con
ſseruatur per ma
ſscu
*lum, quàm fœminam, vt
ſscribunt Romanus
ſsingulari 474. Barbatia
in conſs. 37. volum. 3. Ruin.
in conſs. 110. num.
14. volum. 2. & multos referens Simon de Prætis
de interpretat., vlt. volunt, lib. 2. interpret, 3. dubitat. 1. ſsolut.
11. num. 2. fol. mihi, 146. Ga
ſspar Baëtius
de nou meliorandis dotis ratione filiabus, cap. 2. num. 22. ip
ſsi namque
* ma
ſsculi, honorem,
ſsplendorem, & dignitatem familiarum tuentur, & con
ſseruant, iniurias propul
ſsant, atque
illatas vendicant, vt
ſscribit Ioannes Chephalus
in conſs.
306. num. 72. lib. 3. & latè adnotarunt Tiraquellus
de
primogenitura, quæſst. 4. ex num. 13. cum ſseqq. Modernus
in conſsuet. Pariſsien. titul. 1. §. 8. gloſsſsa 3. num. 30. & gloſsſsa 4. num. 15. in fine Molina
de Hiſspanorum primogeniis,
lib. 2. cap. 1. num. 3. Mieres
de maioratu, in initio primæ | partis num. 2. & quæſst. 3. in princip. Vnde multò magis,
*
ſsi
ſsit nobilis, fama, & nomine clarus, (qualis fuit te
ſstator, & in
ſstitutor huius Maioratus) credendum e
ſst,
quòd de
ſsiderauerit familiæ
ſsuæ fauere, eamque propagare, & con
ſseruare, vt eleganter adnotauit Za
ſsius
in conſs.
2. num. 13. in fine, & ſseq. & ideò a te
ſstatoribus no
ſstri tem
*poris præfertur, & magis honoratur ma
ſsculinus sexus,
quàm fœmininus, vt tradit Mantica
de coniectur. vltim.
volunt. lib. 6. tit. 15. n. 1. & 2. fol. 240. maximè in Maioratibus, quorum natura genuina & finis e
ſst, vt per eo
*rum in
ſstitutionem, agnationis, & familiæ con
ſseruatio
fiat in futurum, po
ſst Tiraq. Conar. Ludouic. Molinam
Padillam, Mieres & alios aduertit Ioan. Gar
ſsia
in tract.
de nobilitate, in diuiſsione operis, num. 38. & quòd prædictus in
ſstitutor Maioratus, hanc ordinatam affectionem,
quam habebat, con
ſsiderauerit, illamque ob
ſseruari voluerit manife
ſstè colligitur ex eo, quòd clau
ſsula
teſtamẽtitestamenti, & Maioratus dicti Bernardi de Mata,
ſsuper quo litigatur, tres in effectu continet partes. Prima e
ſst, in qua
patrem
ſsuum hæredem in
ſstituit vniuer
ſsalem in remanente omnium bonorum
ſsuorum, iurium, & actionum. quæ ab
ſsque dubio valuit de iure. Altera e
ſst, vbi
dicitur.
Al qual pido por merced, que de los bienes rayzes haga vinculo en vno de ſsus hijos, ò hijas que del quedaren. Alia denique, & tertia pars e
ſst, vbi te
ſstator ip
ſse dixit:
Y en caſso que el no hiziere el dicho vinculo, quiero y es
mi voluntad, que deſspues de los dias del dicho Pedro Ruyz
de Alarcon mi ſseñor, el dicho ſsuelo de las dichas caſsas, y
heredad de Camarma del Caño, ſsuceda en el hija maior
legitimo, que del dicho Pedro Ruyz de Alarcon mi ſseñor
quedare, y a falta de hijo varon, ſsucceda en la hija maior
legitima que dexare: y por eſste orden ſsucceda en los deſscendientes dellos. Ex qua vltima clau
ſsula, & verbis
ſsuprà dictis, manife
ſstè colligi valeat, qualis, & quæ fuerit te
ſstatoris voluntas in
ſsecunda clau
ſsula, in qua fuit conce
ſsſsa eligendi facultas; & con
ſsequenter non fui
ſsſse datam
electionem,
ſsed ordine
ſscripturæ factam
ſsub
ſstitutionem.
Nam in Maioratibus, fideicommi
ſsſsis, & vltimis volunta
*tibus,
ſsicut præcedentia declarant
ſsequentia;
ſsic è conuer
ſso dubia defuncti voluntas quæ præce
ſsſsit, declaratur, &
coniecturatur ex
ſsub
ſsequenti, quæ clara, & aperta e
ſst
l. ſsi
ſseruus plurium, §. fin. ff. de legat. 1. l. 1. ff. de rebus dubijs, l. ſsi cum fundum, ff. de verb. oblig. & po
ſst Tiraquellum ab eo relatum, adnotauit Mieres
de maioratu, in
initio ſsecundæ partis, num. 42. verſsiculo 14. vbi dicit hanc
e
ſsſse non modicam coniecturam, tradunt etiam Socin.
Iun.
in conſsil. 65. num. 11. volum. 4. Pari
ſs in conſsil. 73. num. 19. lib. 2. Mantica
de coniecturis vltim. volunt. lib.
11. tit. 14. num. 22. Menochius
lib. 4. præſsumptione 54. numero 24. Achilles Pedrocha
in conſsil. 28. numero 138. Ioannes Guttierrez
in conſs. 18. num. 38. vbi ex multis
* probat, ob
ſscuram te
ſstatoris voluntatem ex aliis in te
ſstamento expre
ſsſsis declarari, quod etiam
ſsuperiùs relati
adnotarunt, & qualis fuerit ab initio voluntas, ex actu
*
ſsequenti, aut verbis
ſsequentibus declaratur,
l. ſsed
Iulianus, §. proinde, ff. ad macedonianum. l. cum quis, C. de
naturalibus liberis. Crotus
in conſsil. 66. num. 1. Decius
in conſsil. 490. num. 9. & in conſsil. 559. num. 1. & in conſs.
644. num. 8. Et
ſsic te
ſstator ip
ſsemet qui in ordine
ſsucce
*dendi ad Maioratum, aut in hac
ſsecunda clau
ſsula, &
vocatione
ſspeciali, quam in de
ſsectum electionis parentis
ſsui fecit, prætulit filium ma
ſsculum filijs fœminis,
quas in de
ſsectum ma
ſsculorum vocauit, credendum e
ſst
nece
ſsſsariò, quòd etiam voluerit vt is, cui electionem
commi
ſsit etiam liberé, eundem ordinem
ſseruare teneatur, & ma
ſsculos debeat fœminis præferre,
ſsicut & ip
ſse
prætulit expre
ſsſsim; quod apertè probatur ex his, quæ multùm ad propo
ſsitum
ſscribunt Ruinus
in conſs. 110. num. 15. & ſsequent. lib. 2. Socinus
in conſsi 141. num. 26. volum. 2. Ferdinandus Loazes
in repetitione §. diui, legis,
filiusfamilias, ff. de legat. 1. num. 198. & 199. Ioannes
Guttierrez
dicto conſs. 18. num. 39. nulla enim e
ſst in iure
certa magis regula, aut
ſsecurior doctrina, ad te
ſstatoris
* defuncti voluntatem probandam, quàm ea, quæ
ſsumitur ex ip
ſsius expre
ſsſsa di
ſspo
ſsitione, quæ totum facit,
lege ex facto, ff. de hæredibus inſstituendis, l. cùm quæſst. C.
de legat, cum alijs vulgatis, Ripa
in l. hæredes mei, §.
cum ita, num. 31. ff. ad Trebellian. tutiorque interpreta
*tio e
ſst, quâ
ſscriptis in te
ſstamento adhæremus, argumento text. in
l. ſsi alij, ff. de vſsufruct. legato, & in l. cum virum, C. de fideicommiſsſsis, & cum Ca
ſstren
ſsi, eleganter
aduertit Mar
ſsarius
in conſsil. 7. fol. 83. in antiquis, & confirmatur con
ſsideratio, & ratio
ſsuperior, quia tempore te
ſstamenti dicti Bernardi de Mata, erant iam natæ dicta D. Catharina Carrillo, & aliæ
ſsorores eius,
ſsed
dictus D. Petrus de Alarcon natus non erat, nec alius
filius ma
ſsculus procreatus, & quamuis habeatur maior
* affectio, & dilectio ad eos, qui
ſsunt nati, & cogniti tempore factæ di
ſspo
ſsitionis, quam ad eos, qui nec nati
ſsunt
nec cogniti, vt ex alijs probarunt Mieres
de maioratu, 2. parte, quæſst. 6. num. 16. Ma
ſscardus
de probationibus, tom.
1. concluſs. 67. num. 5. & 6. & num. 8. Decianus
in conſs.
1. num. 14. lib. 2. Paulus Leonius Patauinus
in conſs. 27. num. 103. inter conſsilia vltimarum voluntatum, volum. 2. fol. 53. Achilles Pedrocha
in conſsil. 20. num. 68. & 69. & notarunt Baldus
in l. Lucius, ff. de hæredibus inſstituendis, Alexander
in conſs. 52. colum, 1. volum. 4. Oldra.
in
conſs. 141. colum, 2. in princip. & e
ſst optimus
text. in l.
alumnos, ff. de manumiſsſsis vindicta, ibi
In quo inſstruendo
propenſsiorem animum habuit. Quem
ſsingularem dicit
Romanus
in conſsil. 231. num. 3. l. qui filiabus, ff. de legatis primò: nihilominùs tamen filiabus patris
ſsui, aut
ſsuis
*
ſsororibus iam natis, & cognitis tempore factæ di
ſspo
ſsitionis, expre
ſsſsim prætulit filios ma
ſsculos ex dicto patre
eius na
ſscituros; vnde credendum e
ſst, quòd
ſsemper illos
præferre voluerit in alijs clau
ſsulis præcedentibus, in
quibus patri electionem commi
ſsit, & iuxta hæc intelligenda, & regulanda verba
ſsuperioris di
ſspo
ſsitionis, ex
his, quæ
ſscrip
ſserunt Modernus Pari
ſs,
in conſs. 1. à num.
18. Mar
ſsarius
in conſs. 6. num. 5. Simon de Prætis
in conſs.
161. num. 19. Pinellus
in l. 3. C. de bonis maternis, num.
24. Achilles Pedrocha
in conſsil. 3. num. 21. in fine; ſsic, vt
per clau
ſsulam
ſsupradictam quâ dictus te
ſstator, in ca
ſsu
* quo parer eius vinculum non feci
ſsſset, primo loco filium
eius maiorem ma
ſsculum primogenitum, & in defectum
eius, filiam fœminam primogenitam nominauit, declarata videatur clau
ſsula alia, in qua patri
ſsuo electionem
dederat: & con
ſsequenter, vt quemadmodum te
ſstator
ip
ſse in
ſsua vocatione non vocauit fœminam, ni
ſsi in defectum filij ma
ſsculi, nec aliter admitti fœminam voluit,
quàm
ſsi ma
ſsculus non exi
ſsteret; pariter quoque, atque
eodem modo voluerit, vt pater eius, cui electionem commi
ſsit,
ſse hiberet in electione, nec aliter
ſsucce
ſsſsores eligeret: Nam quod ip
ſse viuus facturus e
ſsſset, aut quod
* in defectum electionis hæredis fieri expre
ſsſsit, idem ab
hærede
ſsuo faciendum e
ſsſse iu
ſsſsi
ſsſse intelligitur, vt dicit
pulchrè text.
ſsingularis
in l. cùm ſseruus, ff. de condit &
demonſst. l. ab exhæredati ſsubſstituto, ff. de legat. 1. ibi:
Quæ ille ſsi viueret debiturus erat, 1. po
ſstulante, ff. ad SC.
Trebel, ibi:
Cæterùm exiſstimo idem in hærede citu eſsſse conſstituendum, quod in illo conſstitutum eſst. Nec e
ſst veri
ſsimile, quòd hæredi conce
ſsſserit facultatem faciendi id,
quod non fieri expre
ſsſsit in alia clau
ſsula, ex ei
ſsdem iuribus & Authoribus numeris præcedentibus relatis. Vnde, eo ip
ſso, quòd aliter factum, aut di
ſspo
ſsitum e
ſst à patre prædicto, nihil a iud fuit, quàm circumuenire
voluntatem defuncti, quod indignandum e
ſst, vt dicit
text,
in l. ſsi quis pecuniam, ff. ſsi quis omiſsſsâ cauſsâ teſstamenti, nec hæres audiendus, qui nititur contra
illãillam,
l. illis
libertis, 83. ff. de condition. & demonſstration. Nec etiam
*
credendũcredendum, quôd electione eo modo, aut quantumcunque
liberè conce
ſsſsa dolo
ſse eligere potuerit pater ip
ſse, vel
ad electionem dolo
ſsam mandatum datum præ
ſsumi, per
text.
in l. creditor, §. Lucius, ff. mandati, l. ſsi procurator, ff. de
conductione indebiti: quas nonnullis exornant Molina
de
Hiſspanorum primog. lib. 2. c. 5. n. 15. & ſseq. Achilles Pedrocha
in conſs. 36. n. 149. vbi
concludũtconcludunt,
electionẽelectionem dolosé
factãfactam nullam e
ſsſse, quod melius procedit in ca
ſsu prædicto,
|
in quo dictus Petrus Ruiz de Alarcon excludit dictum
D. Petrum de Alarcon filium eius, & nominauit dictam
filiam propter odium & inimicitiam, quam habebat cum
vxore eiu
ſsdem filij, cum qua vt ip
ſse pater dicebat,
contra
ſsuam voluntatem nup
ſsit dictus D. Petrus de Alarcon, id autem
ſsufficiens e
ſsſse non debuit, vt negligere po
ſs.
ſset nominare illum,
ſsicut filius eius te
ſstator voluerat, vt
ad text. in
l. 3. §. ſsi emancipatus, ff. de contra tabulas, eruditè o
ſstendit Decianus
in conſs. 13. num.15. & 17. lib. 1. & ratione concludenti probatur, quia cùm inimicitia
hæc, aut odium te
ſstatoris prædicti non e
ſsſset,
ſsed ip
ſsiu
ſsmet hæredis, in con
ſsideratione haberi non debuit, ad
effectum, vt dictus D. Petrus excludi po
ſsſset à iure
ſsuccedendi, quod ex voluntate te
ſstatoris habebat, argumento
text.
in. l. cum pater, §. rogo. ff. de legat, 2. iuncto text.
in. l. cum filius §. pater, eodem titul, intelligendo eum
text, prout rectè inducit Imola, vt hanc
differentiãdifferentiam con
ſstituat,
in d. §. rogo, po
ſst Bartolum ibi relatum, qui ita
magi
ſstraliter & verè con
ſsiderauit di
ſstinguendos ca
ſsus,
vt
ſscilicet inimicitia, & odium te
ſstatoris
ſsufficiens
ſsit ad
excludendum eum, qui generaliter vocatus e
ſst
l. Lucius
Titius §. Lucius Titius Damam, el 2. ff. de legat. 2. Rubeus
Alexand. dicens
ſse ita de facto con
ſsului
ſsſse
in l. Gallus, §.
quidam rectè ff. de liberis & poſsth. Molina
de Hisp. primogeniis, lib. 2. cap. 11. num. 8. Mieres
de maioratu 1. part.
quæſst. 48. ex num. 33. odium tamen hæredis, aut eius, cui
electio commi
ſsſsa e
ſst,
ſsufficiens non
ſsit, argumento text.
ſsingularis
in l. vnum ex familia, §. fin. ff. de legatis 2. &
eorum quæ
ſscribit Molina
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 1. cap. 9. num. 2.
Et per hæc patet re
ſspon
ſsum ad vnum ex fundamentis præcipuis, in quo moueri pote
ſst contraria pars; nempe, quòd per verba
ſsuperiùs relata,
Haga vinculo en vno
de ſsus hijos, ô hijas, que del quedaren, qual el quiſsiere. Eligendi facultas cen
ſseatur conce
ſsſsa Item quod alternatiua illa, suâ naturâ liberam videtur electionis libertatem
includere; & con
ſsequenter, quòd dicta filia, omi
ſsſso
etiam filio ma
ſsculo. eligi potuerit: euidentius tamen,
& quidem concludenter, con
ſslabit
ſsolutio,
ſsi in vi præfatæ alternatiuæ, aliquantulum latiùs in
ſsi
ſstendo, ante
alia con
ſstituam, quòd verè te
ſstator in ca
ſsu prædicto &
* in verbis
ſsuprà relatis (dato pro vero quòd verbum illud,
qual el quiſsiere, à te
ſstatore adiectum fuerit) non dedit patri liberam, aut voluntariam eligendi facultatem,
nec verè, aut proprè alternatiua fuit electio,
ſsed potiùs
te
ſstator ip
ſse
ſsubalternauit per
ſsonas, ad quas ordinatam
affectionem habebat, &
ſsic præferri debet primò nominatus, hoc e
ſst filius ma
ſsculus; nam ordo verborum de
ſscribit ordinem intellectus, vt ad text.
in l. cum pater. §.
à te peto, ff. de legatis ſsecundo, tradiderunt Baldus
n. 3.
* & Ca
ſstren
ſsis
num. 2. in l. cum quidam, C. de. verborum
ſsignificatione, & e
ſst text. valdè
ſsingularis
in l. hæredes* mei. §. finali. ff. ad Trebel. vbi alternatiua po
ſsita inter per
ſsonas nominatas, ex præ
ſsumpta mente di
ſsponentis ordinis e
ſst, & non electionis, & per illam eligendi facultas cen
ſsetur prohibita, vt con
ſstat ibi:
Non rectè mulierem electuram: & optimè aduertunt Felinus
in c. inter* cæteras, de reſscriptis num. 4. fallentia prima, Ripa in d.l.
hæredes mei §, fin. num. 7. verſsi. vnde aliter, Ruin,
in l.
Gallus, §. quidam rectè, num. 46. & 47. & num. 52. & 60. & 61. ff. de lib. & poſsth. Idem
in conſs. 92. num. 7. lib. 2. &
ſsic filiæ in ca
ſsu præ
ſsenti cen
ſsentur nominatæ
ſsub conditione
ſsi filij ma
ſsculi non exi
ſstant, ex dictis iuribus, & Authoribus, & text.
in d.l. cùm pater, §. à tepeto, ff. de legat. 2. vbi dictum facit:
Tuis, ſsiue meis propinquis Et ideò, vt
ſseruaretur ordo alternatiuæ, propinqui
mariti, qui erant extranei, præferuntur propinquis
vxoris, quæ te
ſstamentum condidit, vt etiam notarunt
Alex.
in conſs. 119. num. 2. & num. 6. lib. 5. Rubeus
Alexandrinus
in conſs. 40. num. 9. qui duo Authores
concludunt, quòd in alternatiua di
ſspo
ſsitione,
ſsecundo
loco vocati, ita demum admittuntur,
ſsi primo loco
vocati defecerint, & non aliter, per text.
in d.l. hæredes
mei. §. fin. per quem etiam Iacobus Cancerius
variarum reſsolutionum, lib. 1. cap. 1. num. 53. adnotauit, quod
habens facultatem eligendi de pluribus vocatis alternatiuè, inter quos e
ſst ordo affectionis,
nõnon pote
ſst eligere de
fecũdòsecundò nominatis, ni
ſsi primis deficientibus; & in
cõceſſioneconcessione facta pro filio aut filia, quòd
exiſtèteexistente filio, filia atur
eligi non po
ſsſsit. ex ei
ſsdem iuribus iudicatum refert Deci
ſsio Gamæ
260. num. 2. & Additionator eiuſsdem in add.
ad deciſsionem 51. & 140. in fin. fol. 40. cum Mantica, &
aliis probauit, verba illa,
hijo, ò hija maior, in di
ſspo
ſsitione, aut electionis conce
ſsſsione appo
ſsita, ordine
ſsucce
ſsſsiuo intelligenda, & primo loco nominatum præferendum,
ſsic vt quamuis filius, aut filia natu maior vocetur,
adhuc tamen filius ma
ſsculus etiam ætate minor præferri debeat, ex communi praxi huius Regni, & quia non
e
ſst eadem,
ſsed diuer
ſsa ma
ſsculi, & fœminæ ratio, vt concludit Additionator ip
ſse
in addit, ad. d. dec. 51. & 340. vbi vide cùm nece
ſsſse fuerit: eiu
ſsdem etiam
ſsententiæ
ſsuit Gregorius Lopez
in l. 2. titulo 15. partita. 2. verbo,
fijo varon, & in l. 3. tit. 13. partita 6. verbo,
mugeres, ver*ſsiculo, & ex his inferre poteris: vbi affirmat quòd
ſsi concedatur licentia per Regem ad
faciendũfaciendum Maioratum in
vnum ex filiis, vel filiabus, quemquis elegerit, quòd
ſstante ma
ſsculo non poterii fieri in fœmina: & quamuis de
illius doctrina dubitet Aluaradus
de coniecturata mente
defuncti, l. 2. c. 3. §. 4. num. 48. & ab ea di
ſscedat Molina
de Hiſspanor. primog. lib. 2. cap. 5. num. 6. id tamen nihil
obe
ſsſse,
ſstatim probabitur: & Gregorium ip
ſsum
ſsequutus e
ſst Mieres
de maioratu, prima parte, quæſstione 16. n. 4. vbi in hunc modum
ſscribit, po
ſstquam Gregorij
ſsententiam retulit & probauit.
Et iſsta procedunt etiam, ſsi
in facultate regia adiiciantur hæc verba: Podais hazer* mayorazgo en el hijo, ò hija, que quiſsieredes; nãnam talia verba debent intelligi, & moderari ſsecundum ordinem à iure
præſscriptum, & rationem eius, quod conſstat ex iam dictis,
& l. ſsi quando, C. de inofficioſso teſstamento, cum ſsimilibus. Antea verò ex
num. 1. con
ſstanter probauerat, quòd
ſsi
quis habeat à Principe facultatem faciendi Maioratum
in vnum filium, non po
ſsſsit facere Maioratum in filiam,
& quòd filia, licèt
ſsit capax Maioratûs, hoc intelligitur
in defectum ma
ſsculorum, & non aliàs. Quæ omnia in
ca
ſsu præ
ſsenti optimè militant, tum ex dictis
ſsuprà, num.
præcedentibus, tum etiam ex alia iuris doctrina, quòd te
ſstatoris di
ſspo
ſsitio recipit interpretationem à iure, &
con
ſsuetudine, atque rei, de qua agitur, natura,
l. nummis, l. librorum, §. quod tamen Caſsſsius, ff. de. legatis tertiò,
l. Caius, vbi Bartulus
num. 7. & alij Doctores communiter
ff. ſsoluto matrimonio & multis probant Julius Clarus
§. teſstamentum, quæſstione 76. num. 11. & ſseqq. Mantica
de coniecturis vltimarum voluntatum, l. 6. titulo
octano, num. 13. & l. 11. titulo 14. num. 15. Molina
de
Hiſspanorum primogeniis, l. 1. cap. 3. num. 2. Mieres
de
maioratu, prima parte, quæſst. 48. num. 13. & multis ſseqq. Gra
ſsſsus
§. teſstamentum, quæſst. 76. num. 10. Peregrinus
de
fideicommiſsſsis, articulo. 17. num. 4. & inde te
ſstator, aut
in
ſstitutor Maioratûs, quòd in dubio videatur
ſse re
ſserre
ad leges,
ſstatura, & con
ſsuetudines eius loci, aut regionis in qua te
ſstatur aut Maioratum in
ſstituit, po
ſst Decium, & Andream Siculum aduertit Gregorius Lopez
in
l. 3. titulo, 1. partita ſsexta, verbo,
mugeres, & Molina
vbi ſsuprà, d. num. 3. Burgos de Paz iunior
ciuilium quæſstione. 2. num. 72. & ſseqq. Clau
ſsulæ etiam primogeniorum, quòd in Hi
ſspania
ſsint interpretandæ: iuxta con
ſsuetudinem, quæ e
ſst in Hi
ſspania in
ſsucce
ſsſsione primogeniorum, & sic, vt ma
ſsculus præferatur fœminæ, & primogenitus cæteris fratribus
ſsecundò genitis, adnotauit
Mieres
de maioratu, prima parte, dicta quæſst. 48. n. 20. vbi
refert
DeciũDecium, &
BarbaciãBarbaciam ſsic tenentes, & anteà
num. 16. ex
aliis probat, quòd mulier, cùm marito concedit facultatem eligendi filium ad Maioratum, videtur tacitè
ſse
conformare cum iure communi, & legibus, & con
ſsuetudinibus Hi
ſspaniæ, quæ præferunt filium primògenitum
cæteris fratribus, &
ſsororibus, & de more Hi
ſspaniæ e
ſst,
vt in Maioratu ma
ſsculus præ
ſseratur fœminæ, licèt
ſsit
minor natu, Couarruuias
variar. reſs. l. 3. cap. 5. num. 5. |
Burgos de Pace
in proœmio legum Tauri, num. 66. cum ſsequent. Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, num. 62. Molina de
Hiſspanorum primogeniis, l. 3. cap. 4. num. 4. Matienzus
in l. 6. titul. 7. gloſsſsa. 3. num. 27. l. 5. nouæ, collectionis Regiæ. Salazar
de vſsu & conſsuetudine, cap. 12. num. 32. Auendañus
in. l. 40. Tauri, gloſsſsa 9. num. 33.
* Doctor Spino
in ſspeculo, gloſs. 19. de maioricatu, num. 84. &
gloſsſsa. 20. de exhæredatione, num. 8. & in
ſsucce
ſsſsione,
Regni habemus hoc expre
ſsſsum
in. l. 2. tit. 15. partita. 2. ad cuius exemplum &
ſsimilitudinem regulari debent
* Maioratus Hi
ſspaniæ, vt po
ſst Ca
ſstren
ſsem, & alios notarunt Couarruuias
variar. l. 3. dicto cap. 5. num. 9. Peralta
in l. 3. §. qui fideicommiſsſsum, num. 122. & num. 139. Simancas
de primogen. Hiſspaniæ, l. 1. cap. 22. 23. & 24. Molina
de Hiſspanorum primogeniis, l. 1. cap. 2. num. 16. Padilla
in rubrica C. de fideicommiſsſsis, num. 6. Aluaradus
de coniecturata mente defunct. l. 2. cap. 3. §. 3. num. 2. &
cap. 4. num. 60. Antonius Gomezius
in l. 40. Tauri, n. 11. Ioannes Guttierrez.
Canonic. quæſst. l. 2. cap. 14. num. 26. & num. 50. Vnde ex natura Maioratuum, & iure, atque
* con
ſsuetudine
ſsuccedendi in eis cum quibus credendum
e
ſst quòd te
ſstator
ſse conformare voluerit, ex text.
in leg.
hæredes mei, §. cum ita ff. ad Trebel. & multis exornant,
at que lati
ſsſsimè explicant
Mieres de maioratu, in initio
ſsecundæ partis, num. 15. & 16. Alciatus
regula 3. præſsumptione 32. Menochius
in conſs. 172. num. 21. lib. 2. &
lib. 4. præſsumptione vltima, Gra
ſsſsus, §.
teſstamentum quæſst.
76. num. 25. & ſseqq. Alexander. Rauden
ſsis
de analogis,
l. 1. c. 35. num. 47. Camillus Gallinius
de verborum ſsigniſsicatione, lib. 10. cap. 9. 10. 11. & 12. ex fol. 267. cum* ſseqq. maxime quando ex aliis
ſscriptis in te
ſstamento id
con
ſstat apertè, vt in hoc ca
ſsu con
ſstabat ex alia clau
ſsula,
quâ dictus te
ſstator in ca
ſsum, quo pater non eligeret,
ſsucce
ſsſsuros in Maioratu nominauit, & ma
ſsculos præferendos fœminis dixit, ex ei
ſsdem Authoribus
ſsuperiùs
citatis, in propo
ſsito ca
ſsu dicendum e
ſst, verba illa di
ſsiunctiua,
ſsiue alternatiua:
En vno de ſsus hijos ò hijas, intelligi debere ordine
ſsucce
ſsſsiuo in
ſscriptura expre
ſsſso.
* Quod etiam
ſsuadetur ex
ſsingulari doctrina Ca
ſstren
ſsis
in
dict. l. cùm quidam, num. 2. C. de verborum ſsìgnificatione, vbi
ſsingulariter adnotauit. quòd quotie
ſscunque grauatur hæres alternatiuè dare diuer
ſsis per
ſsonis, inter quas
militat diuer
ſsa ratio, licèt inter eas non detur ordinata affectio, adhuc tamen
ſsimplex di
ſsiunctiua.
ſsiue alternatiua non re
ſsoluitur in coniunctam. nec tribuit hæredi
grauato electionem, quamuis verba ad eum referantur;
ſsed ordine
ſscripturæ denotat factam fui
ſsſse
ſsub
ſstitutionem: & hæc doctrina confirmari pote
ſst ex
ſsingulari tra
*ditione Glo
ſsſsæ in propo
ſsito,
in cap. Metropolitano, 63. diſstinctione, in verbo,
Presbyteris vbi glo
ſsſsa allegat text,
in
d.l. hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebellian. & dicit in
hunc modum:
Hæc dictio vel, nò dat illis optionem, ſsic vel
ſsic eligendi, ſsed ordo verborum oſstendit, quo ordine debeant
eligere; & optimè hoc deciditur ff. ad Trebellianum. l. hæredes in fine. Quam glo
ſsſsam citat Dominicus
in cap. mandato, de præbendis in 6. num. 2. & in terminis meliùs quàm
* alibi in iure explicat, quando
ſsecunda pars alternatiuæ cen
ſseatur appo
ſsita in defectum primæ, idem Dominicus
in cap. licèt, de ſsepulturis in 6. vbi probat expre
ſsſsim, quòd
* quando qualitas per
ſsonarum po
ſsita in
ſsecunda parte alternatiuæ, e
ſst diuer
ſsa à qualitate per
ſsonarum po
ſsita in
prima parte, vt in no
ſstro ca
ſsu, vbi priùs nominati fuerunt filij, po
ſstmodùm filiæ, in quibus quoad
ſsucce
ſsſsionem Maioratus diuer
ſsa militat ratio, & diuer
ſsa qualitas
e
ſst, vt
ſsuprà probaui; quòd tunc alternatiua e
ſst ordinis,
& non electionis, &
ſsequitur Felinus
in cap. cum dilecta,
de reſscriptis, columna 4. Verſsic. & dicit Gloſsſsa, confert
etiam
ſsingularis Theorica Ioannis de Imola
in l. ſsi quan*do, §. hæres, per text.
ibi. ff. de legatis 1. vbi ad explicationem text.
in l. Titio vſsusfructus, ff. de vſsufructu legato, adnotauit, quòd cùm in alternatiua ponuntur duo,
quæ eiu
ſsdem naturæ
ſsunt, tunc vtrumque e
ſst in obligatione,
l. huiuſsmodi. §. ſsicut. ff. de legatis 1. l. duo rei ff.
de verbor. obligat. Cæterum cùm in
ſsecunda parte alternatiuæ, aut in vnaquaque parte illius apponuntur duo,
quæ diuer
ſsæ naturæ, & conditionis
ſsunt, tunc vtrumque
non e
ſst in obligatione,
ſsed alterum tantum, & alterum
e
ſst in facultate
ſsoluendi,
l. ſsi quis ſstipulatus decem in
mille, ff. de ſsolutionibus; vnde ad propo
ſsitum no
ſstrum,
cùm in alternatiua prædicta
Haga vinculo en vno de ſsus
hijos ò hijas per
ſsonæ
ſsint diuer
ſsæ naturæ, & conditionis,
ſsicut diuer
ſsæ qualitatis, vt anteà dixi;
ſsequitur nece
ſsſsariò, quòd pater prædictus filium ma
ſsculum nominare
debeat, maximè ob aliam clau
ſsulam, quæ verba prædicta declarat, vt
ſsuperiùs dixi; atque ex illa voluntas te
ſstatoris manife
ſstè colligitur, ex qua certum e
ſst, quòd in
* alternatiuis ce
ſsſsat electio, & ordo
ſscripturæ præcisè ob
ſseruari debet vt cum Felino tradit Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſstione. 10. num. 52. fol. 108. vbi
ex num. 50. de alternatiua dicit nonnulla,
ſsed nihil
tangit ex omnibus anteà dictis, ex quibus noui
ſsſsimè nunc,
ſsiue multò po
ſstquam hæc
ſscrip
ſseram, con
ſsiderabam, minimè refragari prædictæ re
ſsolutioni con
ſsiderationes, aut re
ſsolutiones qua
ſsdam Hieronymi de Cæuallos
practicarum communium quæſstione. 265. ex num. 4. vſsque ad num. 24. fol. 368. Po
ſsito enim, quòd de iure
procedere po
ſsſsint (quod nunc non firmo) nec omninò certa exi
ſstimo quæ ad text.
in l. cùm pater §. à te peto ff.
de legatis ſsecundo, ip
ſse tradit
ibid. idque per text.
in l.
hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebellianum: & quia Ludouici Molinæ
ſsententiam, quâ ip
ſse nititur principaliter,
alij impugnant, aut contrà tenent, vt vidimus
ſsuprà ex
num. 35. & dicemus
infrà ex num. 56. vtcunque tamen
res
ſsit, obe
ſsſse non debent ea, quæ prædictus Author
adnotauit ibi, propter rationes & doctrinas adductas
ſsuprà: & quia in ca
ſsibus ab eo propo
ſsitis non agebatur de
ſsucce
ſsſsione Maioratus, nec inter ma
ſsculum, & fœminam
lis erat, aut controuer
ſsia quoad
ſsucce
ſsſsionem,
ſsed de
ſsucce
ſsſsione, aut electione Capellani tractabatur, in qua
omnes capellaniam prætendentes, qualitates requi
ſsitas
habebant,
ſsic vt dici non po
ſsſsit, quòd qualitas per
ſsonarum erat diuer
ſsa, aut quòd diuer
ſsa ratio militabat in
illis. Denique nec concurrebant in fauorem aliquorum
ex illis, ea, quæ pro D. Petro de Alarcon, in ca
ſsu præ
ſsenti con
ſsideraui; ex verbis potiùs di
ſspo
ſsitionis con
ſstabat, ordinatam affectionem te
ſstatores non habui
ſsſse. Et
hæc
ſsint obiter dicta.
Supere
ſst nunc, vt aliis fundamentis re
ſspondeamus,
* quibus contraria pars moueri pote
ſst: & in primis, quòd
ſsuperflua videretur clau
ſsula illa, vbi dicitur,
Haga vinculo en vno de ſsus hijos, ò hijas que del quedaren, qual el
quiſsiere; ni
ſsi licitum e
ſsſset patri filiam eligere: tum ex
natura alternatiuæ, quæ
ſsic regulariter permittit, atque
* electionem tribuit,
l. plerumque, ff. de iure dotium, l. ſsi
ſsic legatum, ff. de legatis 1. cum vulgatis; ideò
ſsufficit
verificari quamcunque partem alternatiuæ,
l. is qui du-i
centa, §. vtrùm ff. de rebus dubiis l. Titio, aut Seio vtr
hæres, ff. de legatis 2. Tum etiam vigore dictorum verborum,
Qual el quiſsiere. quæ liberam eligendi facultatem
denotant, iuxta ea, quæ
ſscrip
ſsit Molina
de Hiſspan. primogeniis, l. 2. cap. 5. num. 2. & 3. & num. ſseqq. quia re
ſspondetur in primis, quòd regulæ prædictæ procedunt,
ac intelligi debent in vera, & propria alternatiua, quando in vtraque parte illius e
ſst: in obligatione, aut quando per
ſsona fuit æquè principaliter nominata; de qua
vera alternatiua plurima
ſscribunt Felinus
in cap. inter
cæteras, de reſscriptis, Doctores communiter
in §. huic autem, Inſstitution. de actionibus. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſstione. 10. num. 52. cum ſseqq. Nos verò agimus de alternatiua, quæ non e
ſst vera, aut
propria alternatiua,
ſsed impropria potiùs, quia vna
ſstat,
in defectum alterius
ſsub alternatis verbis augmentatiuæ; quo ca
ſsu
ſseruandus e
ſst præcisè ordo
ſscripturæ, nec
e
ſst locus liberæ electioni, quia i
ſsta e
ſst alternatiua po
ſsi
*ta ad ampliandam di
ſspo
ſsitionem; ideò veræ alternatiuæ effectum non operatur,
l. cùm quis, §. finali, ff. de legatis tertio, Bartolus
in l. ſsi quis ita. ff. de auro & argento
legato Socinus in l. ſsi is qui ducenta, §. vtrùm, verſsic. Vlti|mò pono, columna 3. ff. de rebus dubiis, & columna 2. affirmat, quòd ita tenent communiter Ordinarij.
Præterea re
ſspondetur, clau
ſsulam prædictam,
en vno* de los hijos, ò hijas, que del quedaren qual el quiſsiere, ex
præ
ſsumpta mente te
ſstatoris
ſsic declarandam, vt
ſscilicet
te
ſstator ip
ſse hoc in effectu voluerit, vt
ſsi dictus Petrus
Ruiz de Alarcon pater eius, plures filios ma
ſsculos haberet, quamuis de iure, maiori natu deberetur Maioratus, vt certum e
ſst, & in
l. 2. titulo. 15. partita 2. & numeris præcedentibus probatum; tamen ex dictis verbis,
Que le haga en vno de ſsus hijos qual el quiſsiere, vt
in l. hæredes mei, §. fin. ff. ad Trebel, ibi:
Filiis meis, vel vni eorum, po
ſsſsit inter filios, quem voluerit eligere, & Maioratum in per
ſsona filij minoris in
ſstituere. prætermi
ſsſso,
& exclu
ſso filio maiori:
ſsimiliter,
ſsi dictus pater non habuerit filios,
ſsed filias, po
ſsſsit inter ip
ſsas ad eiu
ſsdem Maioratus
ſsucce
ſsſsionem quam voluerit, ac etiam filiam
minorem eligere, quamuis filiæ natu maiori deberetur
de iure: &
ſsic
ſsingula
ſsingulis referendo, vnamquanque partem alternatiuæ in
ſsuas
ſsingularitates re
ſsoluere,
iuxta text
in l. falſsa demonſstratio, §. finali, ff. de condit.
& demonſstrat. & ea, quæ latiùs tradiderunt Tiraquellus
in l. ſsi vnquam, in verbo, ſsu
ſsceperit liberos,
num. 241. & ſseqq. C, de reuocandis donationibus. Franci
ſscus Beccius
in conſsilio. 39. ex num. 2. cum ſseqq. & num. 11. Corneus
in conſsilio 159. columna 2. cum ſseqq. lib. 2. Ioannes Guttierrez
conſs. 4. ex num. 6. & in
ſsub
ſstitutionibus declarandis, hanc regulam tradit Aimon.
in conſs. 98. num. 12. &
in terminis propriis (vt alia prætermittam, quæ adducere po
ſsſsem) probat text.
in dict. l. hæredes mei, §. finali, ff. ad Trebel, vbi in alternatiua di
ſspo
ſsitione electio
fit ex per
ſsonis contentis in altera parte alternatiuæ,
ſseruato ordine nominationis, & di
ſspo
ſsitionis, vt concludit Iurecon
ſsultus, ibi:
Deficiente verò gradu nepotum, ex
cognatis, quam velit perſsonam eligi poſsſse, Et
ſsic multùm
operatur electio data in dicta clau
ſsula patri prædicto;
ita tamen vt
ſsemper videatur conce
ſsſsa inter per
ſsonas
vniu
ſscuiu
ſsque gradus, vt
ſscilicet inter filios ma
ſsculos
quem voluerit, & inter filias fœminas etiam quam voluerit eligere po
ſsſsit: non verò, quòd à gradu filiorum,
& exclu
ſso eo, tran
ſsire po
ſsſsit ad gradum filiarum, contra
text.
in dict. l. hæredes mei, §. finali ibi:
Ex cæteris autem
cognatis, ſsi nepotes ſsupereſsſsent, non rectè mulierem electuram propter gradus fideicommiſsſsi præſscriptos. Ecce textum
valdè
ſsingularem, &
notãdumnotandum, vbi in conce
ſsſsione alternatiua permi
ſsſsum non e
ſst, vt relicto gradu nepotum, ex
cognatorum gradu eligi po
ſsſsit; deficiente tamen gradu
nepotum, tunc ex gradu cognatorum, quam velit per
ſsonam eligi po
ſsſse, quoniam electio fieri debet
ſseruando
in vtroque gradu
ſsuum tempus
ſseparatim, vt dicit Con
ſsultus
in l. ex facto, §. item quæro, ff. de vulg. & pupillar.
ſsubſstitut. Denique, & vltimò re
ſspondetur, nihil ob
ſstare, quod vltra alternatiuam illam.
En vno de ſsus hijos, ò* hijas, additum fuerit verbum illud,
Qual el quiſsiere. Quia ad hoc re
ſspondetur, quòd verbum prædictum non
alterat
naturãnaturam di
ſspo
ſsitionis, nec etiam regulas iuris, aut
doctrinas
ſsuperiùs relatas: nam
in dict. l. hæredes mei, §.
finali, cum alternatiua illa di
ſspo
ſsitione:
Peto à te, vxor
chariſsſsima, vti cùm morieris, hæreditatem meam reſstituas
filijs meis, vel vni eorum, vel nepotibus meis; additum,
etiam fuit verbum,
Cui volueris: & nihilominùs re
ſspondet Iurecon
ſsultus Papinianus, non alterari ordinem
ſsuccedendi,
ſsed primò nominatos eligendos; & con
ſsequenter
ſsecundam partem alternatiuæ
ſsub
ſsidiariam e
ſsſse,
& in de
ſsectum per
ſsonarum primi gradus. Deinde &
in
l. Titio, ff. de legatis ſecũdòsecundò dictum fuit:
Vtri hæres velit; & nihilominùs legatum reman
ſsit alternatiuum,
ſsicut
anteà erat: quia expre
ſsſsio eorum, quæ in
ſsunt ex natura di
ſspo
ſsitionis,
ſsi exprimantur per eundem modum,
quo in
ſsunt, nihil operatur,
l. 3. ff. de legatis primo, l. non
rectè, C. de fideiuſsſsoribus, cum vulgatis; &
ſsic, nec in
ca
ſsu præ
ſsenti aliquid operari debebit verbum prædictum.
Non ob
ſstat etiam aliud fundamentum, quod de
ſsu
*mitur ex authoritare Molinæ
de Hiſspanorum primogeniis, lib. 2. cap. 5. n. 4. vbi dicit, quòd is. cui libera electio à Maioratûs in
ſstituore relicta e
ſst, vt inter filios & filias,
quem velit ad Maioratûs
ſsucce
ſsſsionem eligat, po
ſsſsit filiam minorem, exclu
ſsis ma
ſsculis natu maioribus eligere, ex text. vt ip
ſse putat, ad hoc notabili,
in l. vnum
ex familia, §. ſsi de falcidia, ff. de leg 2. ibi
Eodem, vel
diſspari gradu, quem etiam in id expendit, & Molinæ
ſsententiam probat noui
ſsſsimè Hieronymus de Cæuallos
practicarum communium, quæſstione. 265. num. 4. & 5. Quia re
ſspondetur, in primis, præfatam opinionem Molinæ non e
ſsſse omninò certam, imò contradictionem
habere ex Authoribus
relatis ſsuprà, num. 35. qui expre
ſsſsim probarunt contrarium, & non modicam dubitandi
rationem ex his omnibus, quæ numeris præcedentibus
adnotauimus.
Deinde reſspondetur, quòd verbum liberæ facultatis
aut liberæ electionis, in quo fundatur Molina, nihil in
propoſsito facere debet, nec etiam alterare naturam diſspoſsitionis, nec iuris regulas, vt ſsuprà probaui num. 53. & conſstat ex text. in d.l. hæredes nei, §. finali, ff. ad Treb. ad quem Molina non aduertit, nec refert illum; vbi
etiam appoſsita fuerunt verba liberæ facultatis eligendi,
vt conſstat ibi: Cui voluerit, & tamen inquit textus ordinem ſscripturæ ſseruandum, atque ex cæceris cognatis,
ſsi nepotes ſsupereſsſsent, non rectè mulierem electuram.
Reſspondetur etiam & tertio loco, quòd dato caſsu,
quòd eſsſset vera, & indubitabilis ſsentencia Mol. temperari deberet vt minimè procederet, cùm de voluntate
teſstatoris in contrarium conſstaret, ſsiue cùm teſstator ipſse aliàs expreſsſsiſsſset forman, quam voluit in ſsucceſsſsione
Maioratus obſseruari, aut in alia parte teſstamenti voluntatem ſsuam oſstendiſsſset: tunc enim forma ab eo tradita obſseruanda erit omnino, nec intereſst, quòd libera
electio relicta fuerit, necne: at in caſsu præſsenti certúcertum eſst,
quòd teſstator quamuis in vna clauſsula relinquerit facultatem eligendi quem pater voluerit; tamen in illa
apertè oſstendit voluntatem ſsuam, & expreſssè dixit, quomodo eſsſset ſsuccedendum ſsi pater non eligeret, ſstatuitque quòd ſsuccederet filius maior maſsculus legitimus, &
in defectum eius filia maior legitima, vt dicebam ſsuprà; & ſsic per hanc clauſsulam declarauit, & reformauit generalitatem alterius clauſsulæ, qua patri electionem conceſsſserat, vt in tantùm valeat, in quantum ex hac clauſsula, in qua teſstator diſspoſsuit, colligi poſsſsit, argumento
text, ſsingularis in l. Gallus, §. quidam rectè, ff. de liberis & poſsthumis, ibi: Vt eo caſsu valeat qui ex verbis, concipi
poſsſsit, l. àlumnæ, §, qui filias, ff. de adimendi legatis, in verſsic. non à tota voluntate, quia ſsequentia declarant, & moderantur præcedencia, l. quædam, ff. de rebus dubiis, l.
qui non militabat ff. de hæredibus inſstituendis, l. vtrum,
ff. de petitione hæreditatis: aliàs ſsequeretur maximum
abſsurdum, nempe, quòd per primam clauſsulam pater
poſsſsit ordinare ſsucceſsſsionem Maioratus, aut ſsucceſsſsores
eligere alio modo, quàm ipſse teſstator expreſssè diſspoſsuit
in alia parte alterius clauſsulæ eiuſsdem teſstamenti; quod
eſsſset ſseipſsum contradicere, & eligere quoddam genus
diſsponendi ad impugnandum iudicium ſsuum, quod credendum non eſst, per text. ſsingularem in. l. 3. ff. de militari teſstamento, & ea, quæ in propoſsitum tradunt Alciatus regula 3. præſsumptione 35. Mantica de coniecturis vltimar. voluntat. lib. 12. titulo. 17. num. 13. Maſscardus de
probationibus, tomo. 2. concluſs. 594. num. 11. & 12. Petrus Magdalenus de num. teſstium in teſstamentis requiſsito,
prima parte, cap. 16. num. 84. & 85. & 3. parte, c. 3. n. 34. quia teſstator non videtur aliquid contra ſseipſsum conſsenſsiſsſse, l. inquiſsitio, ff. de ſsolutionibus & notanter ſscripſsit Bald, in l. 1. per illum textum, ff. ſsi quis omiſsſsa cauſsa
teſstamenti.
Prætereà & quarto loco re
ſspondetur, po
ſsito
etiãetiam, quòd
* Ludouici Molinæ
ſsententia
ſsu
ſstineri po
ſsſset (quod mihi
durum videtur) quòd intelligi deberet in terminis, in
quibus ip
ſse quæ
ſstionem propo
ſsuit, nempe quando eligendi facultas non fuit data alternatiuè,
ſsed copulatiuè |
inter filios & filias, vt ip
ſse loquitur; &
ſsic coniungendo
per
ſsonas verbis, quæ propter vnitatem
ſsermonis, qua
ſsi in vnum corpus redactæ
ſsunt, vt dicit text.
in l. vnica,
§. hæc ita tam variè, C. de caducis tollendis, & verbum
*
entre, latinè
inter, di
ſstribuit æqualiter facultatem eligendi eodem tempore inter filios & filias,
l. cum pater, §.
hæreditatem, ibi:
Viriles inter eos fieri, ff. de legat 2. &
in §.
cum inter, eiuſsdem legis, l. inter eos, ff. de re iudicata: & con
ſsequenter re
ſsultat ef
ſsectus qui à præfato Au
*thore con
ſsideratur; in quem expendi pote
ſst text
in l.
cum quidam, ff. de legatis ſsecundò quem adducit ip
ſse Molina, vbi fideicommi
ſsſsum relictum fuit per illa verba:
Rogo reſstituas libertis meis quibus velis, &
ſsic vnum corpus per
ſsonarum factum e
ſst; & Iurecon
ſsultus re
ſspondet
hæredem po
ſsſse indignum. præferre: at in terminis no
ſstris diuer
ſsum e
ſst, quoniam electio non liberè,
ſsed alter
*natiuè data fuit,
En vno de ſsus hijos, ò hijas, &c. Quod in
effectu fuit corpora duo per
ſsonarum facere. quia alternatiua ò latinè
vel, di
ſsiungit verba, &
ſsen
ſsum,
ſsic vt fa
*ctus
ſsit primò vnus gradus filiorum, & in defectum eius
augmentatiuè, vel
ſsub
ſsidiariè alius gradus filiarum,
cap 1.* de eo qui ſsibi, vel hæredibus ſsuis. Vbi, quia conce
ſsſsio fuit
alternatiua,
hijos, ò hijas: dum filij extiterunt,
ſsuccedere
non potuerunt nec admitti fœminæ, vt con
ſstat ibi:
Qui
ſsibi, vel hæredibus ſsuis maſsculis, vel his deficientibus fœminis, & quamuis ille text. loquatur in feudis, nihil inte
*re
ſst, quia alterata res erat per pactum concedentis, qui
fœminas admi
ſsit: &
ſsic vis illius text. con
ſsi
ſstit in forma pacti per alternatiuam
vel, quæ tantùm operatur, vt
faciat quòd omnes filij videantur po
ſsiti ex vna parte, &;
latere, & fœminæ ex alia parte, vt optimè declarat Ruin.
in conſst. 9. lib. 1. Ceph. in conſs. 30. num. 44. & 47. lib. 1.
Denique & quinto loco re
ſspondetur, text.
in d. §. ſsi de* Falcidia, l. vnum ex familia, ff. de legat, 2. nihil vrgere contra re
ſsolutionem prædictam, aut partem, quam
defendo; quoniam loquitur Iurecon
ſsultus ibi, in legato
relicto familiæ, & cùm verbum
familiæ ſsit collectiuum
per
ſsonarum exi
ſstentium in diuer
ſsis gradibus,
l. vltima,
ff. de verborum ſsigniſsicatione, & ob
ſseruant communiter
Doctores
in l. Gallus, §. quidam rectè, ff. de liberis &
poſsthumis, vbi Galiaula
num. 24. Rubeus
num. 49. &
cum Socino, Cephalo, & alijs Petrus Antonius de Petra
de fideicommiſsſsis. quæſstione. 5. num. 175. & dixi
ſsuprà,
hoc eodem lib. cap. 22. num. 26. & 27. electio etiam e
ſst
generalis,
l. legato generaliter, ff. de legatis 1. &
ſsufficit
quòd hæres eligat quemcunque ex familia, in eodem,
vel di
ſspari gradu exi
ſstentem, & in familia reliqui
ſsſse, vt
eo ip
ſso cæteri conditione deficiantur, ex eodem text.
Cæterùm, in di
ſspo
ſsitione alternatiua, de qua agimus,
aliter ob
ſseruatur, vt
ſsuprà dixi, quia vnaquæque pars
alternatiuè facit
ſsuum gradum, vt probat text.
ind. l.
hæredes mei, §, finali, ff. ad Trebellian. ibi:
Propter gradus præſscriptos. &
ſsic quando gradus
ſsunt diuer
ſsi, non e
ſst
electio adeò libera,
ſsed potius re
ſstricta, vt electio fieri
debeat de per
ſsonis vniu
ſscuiu
ſsque gradus; ita vt de vno
gradu ad alium tran
ſsitus fieri non po
ſsſsit, vt expre
ſssè dicit text. ille, & communiter Scribentes in dictis iuribus
ſsic re
ſsoluunt, ac inter alios eleganter Ripa
in d.l. hæredes mei, §. finali. ff. ad Trebel, num. 7. imò & Molina ip
ſse alio in loco, & in alio propo
ſsito hoc agneui
ſsſse videtur; inquit enim
lib. 2. c. 11. num. 37. quòd text.
in d. §.
ſsi de falcidia, cum ſsimilibus procedit, quando electio inter omnes ex familia genericè, atque inordinatè conce
ſsſsa fuit;
ſsecus tamen e
ſsſse, quando per dinumerationem
certotum graduum, vel per
ſsonarum, certo ordine
ſseruato; tunc enim ordo
ſscripturæ, ac dinumerationis graduum
ſseruandus erit, per text.
in dict. l. hæredes mei, §.
finali, & in dict. l. cum pater, §. à te peto, quæ iura adduxerat
ſsuprà in eodem cap. 11. num. 36. Et quamuis
ſstatim
num. 38. quoad Hi
ſspanorum primogenia de hoc
dubitet in quæ
ſstione agitata ibi: tamen in quæ
ſstione no
ſstra dubitandum non e
ſsſse, & diuer
ſsos terminos concurrere, diuer
ſsamque rationem militare, tam ex dictis ibidem, quàm ex re
ſsolutis anteà, con
ſstat apertè: verumenimverò, vt in his ampliùs non in
ſsi
ſstam, quæ, vt vides, concludenter vrgent nec cauillari po
ſsſsunt, quando
prædicta omnia ce
ſsſsarent, adhuc dicendum e
ſsſset, dictam
filiam in te
ſstamento patris
ſsui ad Maioratum eligi non
potuti
ſsſse: idque manife
ſsta, & vera ratione, quæ militat,
etiam
ſsi concedamus, quòd eidem patri à dicto te
ſstatore libera, & ab
ſsoluta eligendi facultas fuerit conce
ſsſsa;
nam ex quo
ſsemel elegit dictum D. Petrum de Alarcon
filium eius ma
ſsculum, &
ſsic vnum ex filiis, finitum fuit
ius eligendi vt ampliùs variare non po
ſsſsit, vt in illa quæ
ſstione, an elector
ſsemel facta variare po
ſsſsit, po
ſst longam
di
ſsputationem concludit Molina de
Hiſspanorum primo*genijs, lib. 2. cap. 4. num. 37. vbi affirmat, quòd elector,
cui electio competit ex vltima voluntate, vt in ca
ſsu præ
ſsenti,
ſsi extra vltimam voluntatem, hoc e
ſst in quacunque di
ſspo
ſsitione inter viuos elegerit, ampliùs variare
non pote
ſst. Quod tenent etiam Aluaradus
de coniecturata mente defuncti, lib. c. 2. num. 28. fol. 36. Mieres
de maioratu, 1. parte, quæſst. 48. num. 45. vbi dicit, quòd
non licet pœnitere patri, po
ſstquam virtute commi
ſsſsionis in te
ſstamento
ſsibi relictæ, filium elegit ad Maioratum, aut meliorationem, nec ampliùs variare pote
ſst.
Caldas Pereira
de nominatione emphyteut. quæſstione 10. num. 83. fol. 115. vnde
ſsi con
ſstiterit, quòd dictus Petrus
Ruiz de Alarcon nominauerat iam inter viuos,
ſsiue electionem fecerat in per
ſsona dicti filij, remanebit probatum, quòd non potuit po
ſsteà in te
ſstamento mutata voluntate dictam D. Catharinam nominare, aut eligere;
& con
ſsequenter velificari poterit doctrina Bald.
in l. 1. C. de edicto Diui Adriani tollendo, quem refert, &
ſse
*quitur Petrus de Peralta
in l. cum ita, §. in fideicommiſsſso,
ff. de legat. 2. num. fol. 352. quòd vbi ex pluribus electis,
non pote
ſst po
ſsſsidere ni
ſsi vnus
ſsolus, primò nominatus
præfertur alteri: :
ſsed in ca
ſsu præ
ſsenti, ex natura Maioratus non pote
ſst
ſsuccedere, nec po
ſsſsidere bona, ni
ſsi
vnus duntaxat, vt plenè probat Molina
de Hiſspan. primog. lib. 1. c. 11. per totum, ergo dictus D. Petrus de
Alarcon primò nominatus præferri debet: quòd au
*tem primò nominatus fuerit, & inter viuos electus,
probatur ex verbis quibu
ſsdam appo
ſsitis in matrimoniali capitulatione, quæ inita fuit inter dictum Petrum
Ruiz de Alarcon, & D. Ferdinandum de Figueroa, dictæ D. Catharinæ Carrillo maritum, vbi dicitur:
Que ſsi
por caſso, lo que Dios no quiera, muriere, y paſsare deſsta preſs.
vida Don Pedro hijo de nos los dic. Pedro Ruiz, de Alarc. y
donna Yſsab. de Salin, mi muger ſsin hijos, por manera que la
dicha Doña Catal Carrillo nueſstra hija, aya de ſsuced. y ſsuceda en el mayorazgo, en q;que eſstà inſst. el dic. Don Pedro por
mi el dicho Pedro Ruiz, de Alarcon, y Bernardo de Mata
mi hijo, & c. Ecce verba expre
ſsſsa, & aperta, in quibus
pater prædictus fatetur, quòd dictus D. Petrus de Alarcon iam ab eo e
ſst in
ſstitutus in dicto Maioratu, & quamuis verba prædicta enuntiatiua
ſsint (enuntiant enim
iam e
ſsſse D. Petrum in
ſstitutum) nihilominùs probant
* nominationem, electionem,
ſseu in
ſstitutionem anteà factam, vt in terminis multos referens, te
ſstatur Caldas
Pereir.
de nominatione emphyteut. quæſstione 1. num. 46. Marc. Anton. Peregr. de
fideicommiſs. articul 51. num. 60. Abbas etiam
in conſs. 11. colum. 1. verſsic. nec obſstat, l. 1. Angelus
in conſs. 384. num. 3. Ia
ſson
in conſs. 155. num. 2. lib. 2. Ruinus
in conſs. 116. num. 1. lib. 2. Pari
ſsius
in
conſs. 31. num. 30. lib. 2. Purpuratus
in conſs. 605. n. 2. volumine 2. Rolandus
inconſs. 23. num. 15. lib. 4. Tiberius Decianus
in conſs. 41. num. 122. lib. 1. & per verba
enuntiatiua
ſsic prolata, remanere probatam intentionem eius, in cuius fauorem proferuntur, donec contrarium manife
ſstè probatur ab alio, po
ſst Alex. Curr.
ſseniorem, Roland. & Menoch. ob
ſseruauit Fabius Turretus
in conſsil. 71. num. 15. lib. 1. & quando verba
* enuntiatiua
ſsunt eius, quod tempore enuntiationis, aut
a
ſsſsertionis e
ſsſse pote
ſst, vt in ca
ſsu præ
ſsenti, quòd plenè probent. po
ſst apo
ſstil. ad Alexand.
in conſs. 21. num. 4. litera, B. lib. 1. adnotauit Ma
ſscardus
de probationibus,
| tomo. 2. concluſsione 621. num. 4. Marcus Antonius Eugenius
in conſsil. 58. num. 49. lib. 1. vbi
num. 45. dicit
vnum
ſsingulare ad propo
ſsitum no
ſstrum, quòd verba
* enuntiatiua omninò probant, quando enuntiatio pendet ex declaratione animi enuntiantis, vt e
ſst in ca
ſsu prædicto: vbi electio, aut nominatio ad
ſsucce
ſsſsionem dicti
Maioratus, pendet ex declaratione animi dicti patris,
cui eligendi facultas fuit relicta; imò in fortioribus terminis, quòd quando verba enuntiatiua
ſscienter profe
*runtur
ſsuper eo,
ſsuper quo partes
ſsibi po
ſsſsunt præiudicare,
ſsic probent, vt non admittatur probatio in contrarium, cum Cino, & Alexandro, tenet Paulus Pari
ſsius
in
repetitione ad text. in l. ex hac ſscriptura, ff. de donationibus, num. 51. in fine, fol. mihi, 71. Ma
ſscardus etiam
tom. 2. de probationibus, dicta concl. 621. num. 52. ſsed in no
ſstro
ca
ſsu, verba illa,
En el mayorazgo, en que eſsta inſstituydo
por mi el dicho don Pedro, proferuntur à patre ip
ſso, qui
etiam
ſsi haberet liberam, & ab
ſsolutam eligendi facultatem inter filios & filias, potuit
ſsibi electione illa præiudicare, ex Molina, Aluarado, & Mieres
vbi ſsuprà: ergo
adeò efficaciter probant, vt ex
ſsententia prædictorum
Authorum, nulla admitti debeat in contrarium probatio.
Et in fortioribus terminis, quòd verba prædicta,
non
ſsolùm probationem,
ſsed etiam di
ſspo
ſsitionem
inducant, &
ſsic di
ſsponant,
ſsiue nominationem
aut electionem operentur, vt ampliùs non licuerit
patri prædicto variare, apertiùs con
ſstare poterit,
ſsi
anteà con
ſstituamus nonnulla, quæ pro clariori intelligentia omninò nece
ſsſsaria
ſsunt. Et in primis, trifariam po
ſsſse
* aliquid pronuntiari, & effari: : Aliquando enim aliquid
prædicatur, & dicitur di
ſspo
ſsitiuè, aliquando a
ſsſsertiuè, aliquando velò enunciatiuè: di
ſstinctio hæc e
ſst communiter à Doctoribus recepta
in cap. ſsi Papa, de priuilegiis in
ſsexto, vbi Ioan, Andreas, Ancharanu, Archidiaconus, &
Francus, docet Oldrad.
in conſs. 258. tit, de priuilegiis, calderinus
in conſs. 2. tit. eodem. Albericus
in authent. ſsi quis
in aliquo documento, num. 8. c. de edendo. Craueta
de antiquitate temporum, 1. part, §. ampliatur, num. 28. & de
omnibus tribus formis, & modis loquendi apparet
in d.
cap. ſsi Papa, de privilegiis, lib. 6. de enunciatiua,
ſsiue narratiua forma pronuntiandi & loquendi, loquitur principium
d. cap. ſsi Papa, v
ſsque ad
verſsic. ſsi autem, de modo, & forma loquendi a
ſsſsertiuè,
à verſsiculo, ſsi autem, v
ſsque ad
verſsiculum, & eſst idem, de tertia forma loquendi,
à
verſsiculo, & eſst idem, v
ſsque
ad finem dicti capitis.
Rursùs con
ſstituendum e
ſst, verba narratiua,
ſsiue enuntiatiua e
ſsſse illa, quæ non
ſstant per
ſse principaliter, nec in
* eis in
ſsi
ſstit, & remanet voluntas,
ſsed tran
ſseunt ad aliud;
&
ſsic proferuntur per modum tran
ſseuntis, vt con
ſstat ex
d. cap. ſsi Papa, in principio, vbi Archidiaconus, Ioann.
Andr. Dominic. Francus, & alij, & ibidem Philippus
Probus in
addit. ad Monachum. Bartolus,
in l. ex hac
ſscriptura, vbi communiter omnes,
ff. de donationibus, ibidem Pari
ſsius, &
in conſsilio 127. num. vlt. lib. 1. Baldus
in 1. prima, num. 2. C. de falſsa cauſsa adiecta legato, & e
ſst
de mente Crauetæ,
vbi ſsuprà. Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, quæſst. 1. num. 42. vbi etiam adducit
aliam de
ſscriptionem verborum enuntiatiuorum traditam à Paulo Ca
ſstren
ſsi
in conſs. 246. num. 2. volum. 1. quòd
ſscilicet verba enuntiatiua dicuntur, quæ proferun
turper tempus
præteritũpræteritum. vt veluti, Donaui, legaui, & alia
ſsimilia; & aliam Paul, de Montepico
in repet. l. Titia
cum teſstamento, §. Titia. poſst num. 2. ff. de legat, 2. quam
ſsequitur Menchaca
controuerſs. illustr. lib. primo, cap. 30. num. 8. quæ omnes in idem reincidunt, & ad idem tendunt; Prætis etiam
de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 2. interpretat, 3. ſsolut. 3. num. 18. fol. 256. Verba autem di
ſspo
ſsitiua, illa
ſsunt, quæ
ſstant per
ſse, & prin
*cipaliter enunciant id, de quo agitur, per orationem perfectam, ita probat text.
in d. cap. ſsi Papa, in verſs. &
eſst idem, & infrà, & docent
omnes ſsuprà allegati, & alij
referendi
infrà, præcipuè Pereira, qui alias declarationes Pauli, Alex. Pauli de Montepico, & aliorum adducit,
quæ omnes ad idem tendunt. Denique verba a
ſsſsertiua
* dicuntur illa, qualicèt
ſsola per
ſse non
ſsub
ſsi
ſstunt, tamen
ſsuper eis intentio, & mens proferentis fundatur, & pronuntiatur in negotio, de quo principaliter agitur: ita
probat text. in
d.c. ſsi Papa, de priuil. 6. in v. ſsi autẽautem Eccleſsiæ, in illis verbis:
Cum de ipſsius exemptionis negotio ageretur, aſsſserat ipſsam Eccleſsiam fore exemptam, &c. & docent Authores
ſsuprà citati, & alij plures referendi
infrà, ex quibus apparet, inter verba enuntiatiua, hoc con
ſstitui di
ſscrimen, quòd licèt in vtri
ſsque aliquid de præterito narretur, & enuncietur; tamen in a
ſsſsertiuis profertur
cum iudicio, & deliberatione, cùm ponatur pro fundamento rei, & negotij, de quo agitur, quod in enuntiatiuis non e
ſst, vt exemplo o
ſstendit Craueta
vbi ſsuprà,
num. 31.
Præterea,
ſsi con
ſstituamus, quòd regulariter verba
* enuntiatiua propter aliud emi
ſsſsa, di
ſspo
ſsitionem non inducunt, vt per textum
in l. ex hac ſscriptura, ff. de donat. adnotarunt Doctores communiter ibi, & cum multis
Pereira
de nominat. emphyteutica, d. quæſst. 1. num. 33. & 41. Ma
ſscardus
de probat. tom. 2. concluſs. 621. & lati
ſsſsimè explicarunt Doctores in eadem lege, ex
hac ſscriptura, vbi
Petrus Paulus Pari
ſsius eleganter repetit i
ſstam materiam,
Alexand, Ia
ſson, & alij
in l. ex his, C. de militari teſstamento, Ho
ſstien
ſsis, Abbas, Antonius & omnes Doctores
in
cap. illud. de præſsumpt. Craueta
de antiquit. temporum, prima part, principali, in illa particula, propoſsitum nostrum, quæ e
ſst
fol 19. à num. 18. v
ſsque ad
num. 65. &
particula ſstatim ſseq. incipit,
Ampliatur nunc, fol. 30. per tot. Ma
ſscardus
vbi ſsuprá. Caldas Pereir.
dict. quaeſst. 1. ex num. 33. &
num. 47. ſseqq. v
ſsque in
finem quæſst. vbi lati
ſsſsimè Gratianus
regula 165. per tot. & regula 483. per tot. Cephalus
in conſs. 191. num. 34. lib. 2. & in conſs. 37. num. 32. lib. 1. &
in conſs. 443. num. 7. & 8. lib. 4. Mantica
de coniecturis vlt.
volunt. lib. 3. tit. 12. pertot. Menoch.
in conſs. 147. ex num. 2. & num. 19. & ſseqq. lib. 2. Antonius Galeatius Malua
ſsſsia
in conſs. 91. num. 34. & num. 41. v
ſsque ad
num. 47. Marcus Antonius Eugenius
in conſs. 21. num. 25. & in conſs.
41. num. 122. lib. 1. & in conſs. 44. num. 53. lib. 3. Hyppolit Riminald.
in conſs. 41. ex
num. 8. v
ſsque ad
num. 15. lib. 1. & in conſs. 693. ex
num. 2. & num. 15. & num. 55. & 56. lib. 6. Ioannes Vincentius Hondedeus
in conſs. 31. num. 8. & num. 28. 29. & 31. lib. 2. Sfortia Oddi
in conſs. 64. num. 2. & ſseqq. & num. 57. v
ſsque ad
num. 66. & num. 75. 76. & 77. lib. 1. Fabius Turretus
in conſs. 71. à principio. Ioannes Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 95. ex num. 12. v
ſsque ad
num. 19. Ioannes
Guttierr, practicar. lib. 3. quæſst. 17. ex
num. 63. v
ſsque ad
num. 74. qui omnes multa conge
ſsſserunt, quæ non
mediocriter intentionem no
ſstram, aut præfatum a
ſsſsumptum iuuant; omi
ſsſsis tamen aliis, limitationes
nonnullas recen
ſsebo ad præfatam doctrinam, ex
d.l. ex
hac ſscriptura, & aliis iuribus deductam, ex quibus non
leue fundamentum deduci poterit.
Primò igitur limitatur doctrina prædicta, quòd ver
*ba enuntiatiua di
ſspo
ſsitionem non inducant, quoties talia verba proferuntur per tempus præteritum, aut id,
quod enuntiatur, e
ſst præteriti temporis, tunc enim di
ſspo
ſsitionem inducunt: ita communiter DD.
in d.l. ex hac
ſscriptura; Corneus
in conſs. 269. num. 3. lib. 3. Ca
ſstren
ſsis
in
conſs. 177. num. 7. lib. 2. Decius
in conſs. 159. num. 10. Sfortia
Oddi
in conſs. 64. num. 76. volum. 1. &
ſsic in no
ſstro ca
ſsu
inducere debent di
ſspo
ſsitionem, & nominationem verba
illa:
En el mayorazgo, en que esta instituido el dicho Pedro Ruiz, de Alarcon, cum sint præteriti temporis, & ita
in terminis adnotauit Caldas Pereira
de nominat, emphyteut. d. quæſst. 1. num. 43. & 44. vbi quærit, an per
verba enuntiatiua propter aliud emi
ſsſsa, indicatur nominatio ad emphyteu
ſsim; & re
ſspondet quòd
ſsic. atque in
hunc modum
ſscribit:
Vnde ego aliquando vtiliter in praxi reſspondebam, nominatum dici ad emphyteuſsim filium, cuius pater in teſst amento ita cauit: quod attinet ad talem emphyteuſsim, iam nominaui filium meum Antonium. & iterum
in fine, ibi.
Quo argumento idem dicendum est in donatione, vt dicatur de nouo facta ab eo, qui enunciatiuè teſstatur,
ſse iam donaſsſse, aut ad emphyteuſsim nominaſsſse. Ac denique |
ibid. nu. 60. id ip
ſsum tenuit etiam, & alios retulit Sfortia
Oddi
dicto conſs. 64. num. 77. vbi dicit, quòd præfata re
ſsolutio indubitanter procedit, quando ip
ſsemet qui refert, &
* enunciat aliquam
ſsuam voluntatem de præterito, talis
e
ſst, quòd po
ſsſset adhuc ex integro illam facere, &
ſsic di
ſsponere, vt in ca
ſsu præ
ſsenti, in quo certum e
ſst, quòd dictus Petrus Ruiz de Alarcon, tempore factæ dictæ capitulationis matrimonialis po
ſsſset nominare ad dictum
Maioratum dictum filium eius. In eadem etiam
ſsenten
*tia,
ſscilicet quòd verba enunciatiua di
ſspo
ſsitionem inducant, quando proferuntur
ſsuper his, quæ dependent à voluntate partium, &
ſsuper quibus po
ſsſsunt liberè di
ſsponere &
ſsunt de præterito, fuerunt Bartolus in
leg. ſsi
ſsocer, §. Lucius, ff. ſsoluto matrimonio, & in dict. l. ex hac
ſscriptura, column 3. verſs. venio ad 2. Decius
in authent. ſsi
quis in aliquo documento, column. 3. limitat. 6. num. 36. C. de edendo. Curtius
ſsenior
in conſs. 40. num. 20. Curtius
Iunior
in conſs. 161. num. 11. in principio. Pari
ſsius
in conſs.
26. num. 27. vol. 2. Ruinus
in conſs. 27. num. 3. lib. 1. Ioannes
Franci
ſscus de Ponte
in conſs. 95. num. 17. & nullo ex his
relato, Caldas Pereira
dicta quæſst. 1. num. 82.
Secundo limitatur eademmet doctrina, vt non pro
*cedat, quoties id quod enunciatur, nece
ſsſsarium e
ſst ad
id, de quo agitur, prout e
ſst in dicta capitulatione matrimoniali; tunc enim verba enunciatiua di
ſspo
ſsitionem
inducunt, vt latiùs probat Paulus Pari
ſsius
in conſs. 77. ex
num. 30. lib. 1. &
ſsequitur Caldas Pereira
dicta quæſst.
1. num. 81.
Tertiò limitatur, vt non procedat, quoties verba
* enuntiatiua per modum cau
ſsæ proferuntur; tunc enim
di
ſspo
ſsitionem inducunt,
ſsicut
ſsi di
ſspo
ſsitiua client, Decius
in conſsilio 218. numero decimo quinto Pari
ſsius
in
conſsilio 31. numero 30. libro ſsecundo & in conſsilio.77. num. 36. lib. 3. Ruinus
in conſsilio 95. num. 6. lib. 5. Ioannes Cephalus
in conſs. 191. num. 34. lib. 2. & agno
ſscit verum Petrus de Peralta
in l. Tit. cum teſstamento, ff.
de legat 2. num. 2. fol. 397. ponens exemplum, cum grauatur aliquis interpo
ſsitis verbis enuntiatiuis, quæ enuntiant eum nominatum, aut honoratum, Caldas Pereira
de nominat. emphyteut. dicta quæſst. 1. n. 70. 71. & 72. vbi
* dicit, quòd habens nominare ad emphyteu
ſsim aliquem,
ſsi per verba enuntiatiua nominationis grauauit eum, eo
ip
ſso inducitur di
ſspo
ſsitio, & omnia fundamenta per
eum adducta, eò principaliter tendunt, quòd nullo modo e
ſsſse po
ſsſsit, quòd aliquis grauetur, ni
ſsi
ſsit
nominatus; &
ſsic eo ip
ſso quòd grauatur, cen
ſsetur nominatus, maximè
ſsi de nominatione enuntiatio fiat:
ſsic ergo
in ca
ſsu præ
ſsenti, eo ip
ſso, quòd dicitur, & enuntiatur,
ſsucce
ſsſsuram e
ſsſse in dicto maioratu dictam D. Catherinam,
ſsi forta
ſsſsis dictus D. Petrus Ruiz de Alarcon
ſsine liberis
dece
ſsſserit,
ſsequitur nece
ſsſsariò dicendum, quod ip
ſse iam
erat ad dictum Maioratum nominatus, & electus, nam
ſsi
nominatus non e
ſsſset, quid intere
ſsſset, quod cum liberis
decederer, aut
ſsine illis: vt quid etiam mors eius expectaretur, qui nominatus non erat: Ne igitur fru
ſstratoria,
aut ridiculo
ſsa
ſsint prædicta verba, in quibus declaratur
ſsucce
ſsſsuram dictam D. Catharinam in Maioratu,
ſsi dictus D. Petrus Ruiz de Alarcon
ſsine liberis dece
ſsſserit,
nece
ſsſsario dicendum e
ſst, quòd ip
ſse iam fuerat à patre
ſsuo in
ſstitutus, & nominatus, vt idemmet pater in dictis verbis capitulationis matrimonialis agnouit expre
ſsſsim.
Et confirmatur, quia prædictis verbis rectè pondera
*tis, quibus declaratur, & enuntiatur,
ſsucce
ſsſsuram dictam
D. Catharinam,
ſsi prædictus D. Petrus Ruiz de Alarcon
frater eius
ſsine liberis dece
ſsſserit, clarum e
ſst, quòd ip
ſse
Petrus po
ſsitus e
ſst in conditione, &
ſsic eo ip
ſso cen
ſsetur
po
ſsitus in di
ſspo
ſsitione, & nominatus, ex his, quæ multum ad propo
ſsitum
ſscribit Caldas Pereira
de nominatione emphyteut. quæſst. 2. num. 5. & 6. Nec ob
ſstat doctorina
Glo
ſsſsæ, & po
ſst illam communis traditio DD.
in l. Lucius 85. ff. de hæredibus instituend. quòd po
ſsitus in conditione,
in di
ſspo
ſsitione non
ſsit: nam re
ſsponderi pote
ſst, vt re
ſspondet Caldas ip
ſse
d.n. 6. & vide relatos
ſsuprà, cap. 12. hujus lib. Nec obe
ſsſse debet
ſsuperiùs dictis,
ſsi quis dixerit,
* non e
ſsſse omninò certam traditionem Molinæ, de qua
ſsupra n. 65. imò nonnullos alios Authores tenui
ſsſse contrarium, nempe quòd elector, cui electio competit ex
vltima voluntate,
ſsi inter viuos elegerit, adhuc variare
po
ſsſsit, con
ſstat ex his, quæ noui
ſsſsimè
ſscrip
ſsit cum aliis
pluribus, Bla
ſsius Flores Diaz
in addit. ad deciſs. 36. Gamæ &
var. lib. 3. quæſst. 22. à princ. Quia re
ſspondetur, conce
ſsſso
etiam pro vero, quòd in eo
ſsit dubium (quod tamen aliquando explicabimus) adhuc in ca
ſsu præ
ſsenti variationem licitam non e
ſsſse, proptereà quòd verba quædam
ſsuperiùs relata, in capitulis matrimonialibus prolata, ibi:
En que eſsta inſstituido el dicho don Pedro por mi el dicho
Pedro Ruiz de Alarcon, y Bernardo de Mata mi hijo, &c. variandi facultatem impediunt, eo quòd
ſsunt declaratoria voluntatis defuncti, & continent declarationem
illius, vt
ſscilicet ea fuerit voluntas di
ſspo
ſsitiua te
ſstatoris;
&
ſsic in voluntate aliena ampliùs variare non pote
ſst pater prædictus, po
ſsito quòd in
ſsua po
ſsſset, vt eleganter tradit Crotus
in conſs. 11. num. 31. lib. 1. & in terminis con
ſsiderans confe
ſsſsionem hæredis, ad declarandam formam
electionis, an
ſsit admittenda fœmina, vel ma
ſsculus, Ruinus
in conſs. 28. num. 8. lib. 2. vbi
num. 9. ex hoc concludit, quòd eligens ex conce
ſsſsione, aut commi
ſsſsione
* te
ſstatoris, tenetur
ſsequi in eligendo voluntatem
tacitam, vel præ
ſsumptam te
ſstatoris ip
ſsius. Gozadinus etiam hæredis confe
ſsſsionem, aut declarationem
cõſideransconsiderans, idem concludit
in conſs. 79. n. 9. Ab illa ergo declaratione recedere non licet, iuxta
ſsententiam Glo
ſsſsæ
in l. quicquid adſstringendæ, ff. de verb, oblig. quam
ibi dicunt communem Aretinus, & Ia
ſson, & alij Authores
ſsuperiùs relati. Pari
ſsius
in conſs. 75. num. 55. lib. 2. Decian.
in conſs. 7. num. 115. lib. 1. maximè, vt dixi, quando con
ſstat, quòd
ſsecundùm voluntatem te
ſstatoris electio facta
fuerit, ídque ex verbis, aut declaratione ip
ſsiu
ſsmet eligentis notum e
ſst.
Tandem & vltimo, in fauorem dicti D. Petri fortiter
facit, quod cùm pater eius dictus Petrus Ruiz de Alarcon po
ſsſsideret domum, & alias res iure Maioratus,
ſsub
prohibitione alienationis, & cum cæteris clau
ſsulis con
ſsuetis, ad quem Maioratum po
ſst mortem dicti patris
vocatus erat dictus D. Petrus de Alarcon, pater
ip
ſsemet petiit facultatem, & licentiam regiæm ad
alienandum domum prædictam, atque in locum eius
ſsubrogando aliam domum, quæ e
ſst ip
ſsa, quæ ex
te
ſstamento dicti Bernar. de Mata cum hæreditate de
Camarma, & aliis rebus debuit vinculari, & iure Maioratûs relinqui vni ex filiis aut filiabus, qui ex dicto Petro
Ruiz de Alarcon
ſsupere
ſsſsent; & facultate ad alienationem, &
ſsubrogationem faciendam,
ſsic conce
ſssâ, dictus pater
ſsubrogauit, & incorporauit, in locum
dictæ domus
ſsic venditæ, dictam domum, quæ ex te
ſstamento dicti Benardi de Mata vinculari debuit, &
ſsuper
qua nunc lis agitatur, dixítque prædictam
ſsubrogationem fieri cum omnibus vinculis, conditionibus, & qualitatibus, cum quibus erat prima domus vendita, cum
aliis rebus, quas ex dicto Maioratu po
ſsſsidebat ip
ſse, & po
ſst
mortem eius ad dictum filium peruenire debebant; quæ omnia latiùs con
ſstant ex proce
ſsſsu, & actis huius cau
ſsæ.
Tunc
ſsic, certum e
ſst, quòd quando res
ſsubrogatur cum
* facultate regia in locum alterius, quæ erat etiam vinculata, cum omnibus qualitatibus, & conditionibus
ſsubrogata remanet, cum quibus erat prima, vt latè probant
Molina
de Hispanorum primog. lib. 4. cap. 4. num. 24. &
ſseqq. & num. 36. Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 11. vnde quemadmodum dictus Petrus Ruiz de Alarcon
non po
ſsſset nominare ad Maioratum dictæ domus venditæ: dictam filiam, nec vlla di
ſspo
ſsitione auferre dicto
D. Petto Ruiz de Alarcon, ius quæ
ſsitum ex vocatione, &
te
ſstamento Didaci Paëz de Sotomayor, qui Maioratum
illum in
ſstituit;
ſsic nec poterit nominare eandem filiam
ad domum
ſsubrogatam, quæ intrat cum omnibus qualitatibus, & conditionibus alterius, & con
ſsequenter, nec
ad Maioratum dicti Bernardi de Mata, iam enim res
ſsub|
rogata non
ſsaperet naturam illius, in cuius locum
ſsubrogatur, nec e
ſsſset cum ei
ſsdem qualitatibus, & conditionibus, qùod e
ſsſse non debet, ex his, quæ optimè congerit Mieres
de Maioratu, dicta quæſst. 11. num. 1. &
ſseqq.
Prætereà,
ſsubrogatio prædicta manife
ſstè probat in
ſstitutionem,
ſseu nominationem anteà factam in per
ſsona dicti D. Petri de Alarcon, ad Maioratum dicti Bernardi de Mata, quia nullo modo e
ſsſse pote
ſst, quòd in locum dictæ domus venditæ, in qua nece
ſsſsariò debebat
ſsuccedere dictus D. Petrus,
ſsubrogetur alia domus, quæ ex te
ſstamento dicti Bernardi de Mata, vni ex filiis relinqui debuit iure Maioratus, ni
ſsi po
ſsito priùs, quòd
idemmet D. Petrus
ſsuccedat in Maioratu prædicto dicti
Bernar. de Mata; nec etiam aliquo modo
ſsuccedere pote
ſst in eo dicta filia,
ſsubrogatione, vt dictum e
ſst, anteà factâ: vnde eo ip
ſso, quòd dictus pater domum præfatam
ſsic
ſsubrogauit,
ſsuppo
ſsuit apertè quòd ad maioratum dicti Bernardi de Mata, iam nominauerat dictum D. Petrum (quod ip
ſse
ſsuo ore confe
ſsſsus fuit,) &
ſsic ampliùs
variare non potuit, nec aliter di
ſsponere, argumento
eorum, quæ
ſscrip
ſsit Sylue
ſster Aldobrandinus
in conſsilio 2. num. 16. lib. 1. Et quia voluntas, aut factum eligendi,
* non minùs deducitur,
ſseu colligitur ex factis, quam ex
verbis; imò potentiùs demon
ſstratur, & probatur factis,
quam verbis, quia facta effectum o
ſstendunt, verba verò aliquando contra voluntatem proferentis
ſsunt, vt cum
aliis adnotauit Menoc.
in conſsil. 5. num. 16. lib. 1. & probat
text.
in l. Paulus reſspondit, ff. rem ratam haberi, l. ſsi tamen,
§. ei qui, ff. de edicto, cum aliis adductis à Mieres
de maioratu, part. 1. quæſst. 36. num. 6. Ioanne Vincentio Hon
*ded.
in conſsil. 5. num. 64. lib. 1. Sed quando te
ſstator committit alicui, vt pro eo Maioratum faciat, vel meliorationem in aliquem filium
ſsufficit, quòd talis commi
ſsſsarius coram te
ſstibus dicat,
ſse velle eligere ad Maioratum
talem filium,
ſsic vt talis di
ſspo
ſsitio di
ſspo
ſsitiua dicatur,
non enuntiatiua, &
ſstatim eligere videatur, ex Socino
in conſsil. 88. num. 4. lib. 3 quem
ſsequitur Marianus, Socinus
iunior
in conſsilio. 179. numero 25. l. 2. item ex his, quæ adducit Ioannes Vincentius de Anania allegatione 139.
ex
num. 12. v
ſsque ad
num. 20. & confert multùm ad propo
ſsitum re
ſsolutio Ioannis Marci Aquilini
in leg. prima,
§. ſsi quis ita, num. 35. ff. de verborum obligat. ex quo num.
v
ſsque ad
numerum 38. latiùs agit, an, & quando verbum
Volo adiectum Infinitiuo di
ſsponat, aut non; & quando
verba prædicta cum deliberatione, & intentione eligendi proferuntur; verum credit Mieres
de maioratu, parte 1. quæſst. 48. num. 59. & confirmatur ex his, quæ adnotarunt Antonius Gomezius
in l. 3. Tauri, num. 119. Aluaradus
de coniecturata mente defuncti lib. 2. cap. 2. in principio, num. 26. vbi verò di
ſspo
ſsitiuè verba proferuntur, &
coram te
ſstibus, quòd variare non liceat, ex Molina, &
aliis
ſsuprà tradidi & probat ip
ſse Molina
lib. 2. de Hiſspanorum primogeniis, cap. 4. num. 37. Mieres
dicta quæſst. 48. num. 45. Idem ergo ob
ſseruari debebit, facta
ſsubrogatione prædicta, &
ſsic actu, qui
ſstare non pote
ſst, ni
ſsi
ſsuppo
ſsita nominatione, vt facta
nōnon minùs
operẽturoperentur, quàm verba, ut dictis
ſsuprà: item ex his, quæ ferè in terminis no
ſstris, de eo, qui habet nominare ad emphyteu
ſsim, ob
ſseruauit Caldas Pereira
de nominatione emphyteutica, q. 1. num. 9. Et hactenus de his, ex quibus manife
ſstè apparet
de iu
ſstitia, & iure dicti D. Petri de Alarcon: & ita in fauorem ip
ſsius pronuntiatum vidimus olim, hodieque pacificam obtinet dicti Maioratus po
ſsſse
ſsſsionem, quam
ſsententiis conformibus in Regio Pinciano Senatu latis
obtinuit.
CAPVT XXVII.
Ad explicationem Aſsſsertionis 13. & 115. quæ cap. 81. libri primi continentur, vtrùm, inquam, in formula Galli Aquilij inſstitutio filij, per emancipationem irritetur, vt tunc nepos
poſsthumus admitti debeat, ac ſsi mortuus eſsſset filius: vbi res iſsta breuiter, & abſsolutè explicatur, & §. & quid ſsi tantùm, legis, Gallus, ff.
de liberti & poſsthumis, verus intellectus adducitur.
SVMMARIVM.
- 1 Authoris circa præcipuum huius cap. dubium, ſsententia
tradita ſsuprà, cap. 81. lib. 1. aſsſsert. 13. & aſsſsert. 115. proponitur, & ibidem dictarum Aſsſsertionum verba
referuntur.
- 2 Bartol. ſsententia in præfato dubio recenſsetur, quæ in effectu continet caſsus duos.
- 3 Bartoli & ſsequacium præcipuum fundamentum refertur, & numeris ſsequentibus diluitur concludenter.
- 4 Emancipationem filij inſstituti, non facere locum nepoti
poſsthumo iuxta Galli Aquilij formulam ſsubſstituto,
ex ſsententia quorundam contra Bartolum, quam defendit Author.
- 5 Et pro illa nonnulla fundamenta adducit, & numer.
ſseq.
- 6 Textum in §. & quid ſsi tantum, legis, Gallus, ff. de liberis & poſsthumis, communem ſsententiam non probare, vt hoc numero adnotatur, vbi eiuſsdem §. verus
intellectus adducitur.
PRo huius capitis dilucida, breui tamen, & vera ex
*plicatione con
ſstituendum erit in primis, quod
c. 81. libri primi, duæ in propo
ſsito continentur A
ſsſsertiones,
quæ idem in effectu probarunt, vt con
ſstat ex
aſsſsertione 13. & 115. ibidem prolatis, nam
dicta aſsſsertione. 15. contra
Bartolum, & eius
ſsequaces veriùs credideram. in
ſstituti filij emancipationem locum non facere
ſsub
ſstituto vulgari, cùm
ſsub
ſstitutio facta e
ſst
ſsecundum formulam Galli
Aquilij. nec in illa formula in
ſstitutionem hæredis irritari per emancipationem;
dicta verò
aſsſsertione 115. ſsecurè defendi, ca
ſsum emancipationis, quem ad exten
ſsionem
ca
ſsus mortis Scæuola adduxit, non pertinere ad filium,
cuius emancipatio in
ſstitutionem non infirmat, licèt iura
ſsui hæredis auferat,
ſsed ad nepotem, qui præteritus
fuit, ideoque non ob
ſstat pronepoti po
ſsthumo: hoc autem, quoniam difficultatem habet, & in
ſscholis frequenter controuerti
ſsolet, maiori equidem explicatione indiget. Idcircò, &
ſsecundo loco con
ſstituendum erit, quòd
* Bartolus quæ
ſstionem hanc proponens in terminis, in
l.
prima. ff. de vulgar. & pupil. ſsubſstitut. num. 29. quærit in
hunc modum:
ſsi in
ſstitutus in primo gradu pote
ſst e
ſsſse
hæres,
ſsed non eodem modo, quo defunctus voluit, quia
fuit in
ſstitutus
ſsuus, vel nece
ſsſsarius,
ſsed in tempore mortis repetitur emancipatus, vel manumi
ſsſsus; an tunc admittetur in
ſstitutus, vel
ſsub
ſstitutus? Et in hoc dubio di
ſstinguit duos ca
ſsus principales, quorum primus e
ſst, cùm
vulgatis
ſsub
ſstitutio fuit facta ex nece
ſsſsitate, vt quando
nepos
ſsub
ſstituitur filio, & tunc inquit, quòd
ſsub
ſstitutus
præferatur, qua
ſsi in
ſstiturio filij
ſsui hæredis tunc per
emancipationem ip
ſsius irrita fiat, eo quòd in
ſsui are magis, quàm in hæreditate facta videatur, & allegat Bartol.
text.
in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum, ff. de liberis & poſsthumis. Secundus ca
ſsus e
ſst, quando
ſsub
ſstitutio facta fuit
ex voluntate, ide
ſst, quando is
ſsub
ſstitutus fuit, qui non
pote
ſst
ſsubintrare in locum
ſsuitatis; & tunc præfertur in
ſstitutus non attenta
ſstatûs mutatione, per text.
in
eadem l. Gallus, §. vltimo, & in §. ſseruus autem, verſsiculo, ſsi
verò, Inſstitut. de hæred. inſstit. l. ſsi paterfamilias, ff. eodem titulo. Ratione etiam, quia te
ſstator videtur
ſsub
ſstituere in
eum ca
ſsum,
ſsi hæres non erit quoquo modo; & idem tenuit ip
ſse Bart.
in dict. l. Gallus, §. & quid ſsi tantùm, num.
4. & eiu
ſsdem di
ſstinctionem,
ſseu doctrinam
ſsequuntur
communiter omnes, vt te
ſstantur Ia
ſson
in dict. §. & quid
ſsi tantum, in prima lectura, num. 45. & in ſsecunda lectura, num. 46. Fortunius
ibidem, num. 196. & Co
ſsta
3. part | num. 15. Socinus
in dict. l. 1. ff. de vulgar. & pupil. ſsubſstitut.
num. 34. Alexander
num. 30. & Ripa
num. 208. Baldus de
Vbaldis
de ſsubſstitutionibus, cap. de vulgari, num. 20. &
ſsequuntur Sfortia Oddi
in præludiis compendioſsæ, 2. part.
quæſst. 5. in verſsiculo, hœc tamen vera ſsunt. Gra
ſsſsus
§. ſsubſstitutio, quæſst. 10. num. 3. Alexander Trentacinquius
de ſsubſstitutionibus, 1. par. cap. 10. ex numero. 7. cum ſsequentibus, qui dicit di
ſstinctionem Bartoli in primo ca
ſsu procedere
etiam
ſsecundum hodierna iura, quoniam emancipatus
in
ſsucce
ſsſsione ex te
ſstamento non habet
ſsuitatem, vt latiùs probat
ibidem.
Et veré, communis hæc
ſsententia eo dumtaxat, aut
* præcipuo fundamento nititur, vt
ſsub
ſstitutionem per
emancipationem filij, habui
ſsſse effectum dixerit, quòd,
vt dixit Bartolus
vbi ſsuprà, non tam in hæreditate, quàm
in
ſsuitate factam videri
ſsub
ſstitutionem crediderit, &
ſsic,
quòd nepos po
ſsthumus cen
ſsetur vocatus eo ca
ſsu, quo
ſsilius de
ſsinat e
ſsſse
ſsuus, per text. in
§. præterea. Inſstitut. quibus modis ius patriæ poteſstatis ſsoluitur, iuncto text.
in §.
ſsui, Inſstitut. de hæred. qualitat. & different. vbi text. inquit,
nepotem, cuius pater emancipatus e
ſst, con
ſsequi iura
ſsui
hæredis, quoniam pater per emancipationem de
ſsinit e
ſsſse
in pote
ſstate
ſsui patris, & con
ſsequenter
ſsuus e
ſsſse non pote
ſst: vnde ex eadem
ſsententia
cōmunicommuni, in
ſstitutio re
ſstringitur per
ſsub
ſstitutionem, & intelligitur facta,
ſsi non
emancipetur filius à patre ante aditam hæreditatem.
Verùmenimverò, vt in præfatis A
ſsſsertionibus dixi, ne
*que
ſsecundùm hodierna iura, neque etiam
ſsecundùm
antiqua, vera e
ſst opinio Bartoli, aut di
ſstinctio
ſsuprà relata, quatenus ex ea colligitur expre
ſsſsim, emancipationem filij in
ſstituti facere locum vulgari
ſsub
ſstituto, cùm
nepos
ſsub
ſstitutus e
ſst iuxt Galli Aquilij formulam, &
contrarium rectius defendit Emanuel Co
ſsta
tertia parte dicti §. & quid ſsi tantùm, num. 15. & ſsequentib. & in
effectu idem tenent Recentiores alij, quorum
ſstatim
mentionem faciam: & vltra rationes, quas adducit Co
ſsta, hæc pars probatur primó, per text.
in dict. l. Gallus, in* §. finali, in verſsiculo, quæramus, vbi in
ſstitutio hæredis non
irritatur per emancipationem, etiam cum te
ſstamentum
factum e
ſst
ſsecundùm formulam Galli Aquilij, imò
emãcipatusemancipatus admittitur, &
ſsub
ſstitutus excluditur, & verè
ſsub
ſstitutio facta fuit in hæreditate; nec pote
ſst negari, quin
fal
ſsum
ſsit dicere, quòd per illa verba
Filius hæres eſsto, dumtaxat cen
ſseatur filius in
ſstitutus in
ſsuitate, & non
in hæreditate, cùm nulla verba e
ſsſse po
ſsſsint, quibus in
ſstitutio in hæreditate aptiùs concipi valeat, quàm per prædicta. Secundò probatur per text.
in l. ante penult, ff. de
iniuſsto rupto, l. filio, quem pater, ff. de liberis & poſsthumis,
in §. finali, §. alienus quoque. Institut. de hæred. inſstitu. dum
probant, quòd mutatio qualitatis hæredis in
ſstituti, non
vitiat eius in
ſstitutionem. Tertiò. quia
ſsi verum e
ſsſset
ſsub
ſstitutionem prædictam in
ſsuitate factam fui
ſsſse, vt Communis,
ſsed malè quidem affirmat,
ſsequeretur, quòd appo
ſsita e
ſsſset conditio,
ſsi
ſsuus erit filius, quæ conditio cùm in
pote
ſstate filij non
ſsit
ſsub ea non po
ſsſset ip
ſse in
ſstitui; imò
ſsic in
ſstitutus, iure Dige
ſstorum præteritus dici deberet, per text.
in l. ſsuus quoque, 4. ff. de hæredibus inſstituendis. Item quòd conditio illa,
ſsi ſsuus erit, etiam non expre
ſsſsa,
ſsubintelligi deberet, contra text.
in l. prima, ff. de
condition. & demonſstration.
Quartò, & vltimò, quoniam text.
in dict. §. & quid ſsi* tantum, dict. l. Gallus, per quem Bartol. &
ſsequaces mouentur,
ſsuperiorem
ſsententiam non probat; nam iuxta
veram interpretationem, quam tradiderunt Salomonius
num. 1. & 20. Sarmientus
num. 41. Co
ſsta
3. part. num. 23. in eodem §. Cuiacius & Hotomannus
ibidem, Lælius
Taurelius
in enarratione ad eundem text. Alciat
Paradox.
lib. 3. cap. 9. caſsus emancipationis non refertur ibi ad filium in
ſstitutum,
ſsed ad nepotem præteritum, vt con
ſstat
ex
verſsiculo. quid ſsi nepos, vbi Iurecon
ſsultus Scæuola
cótinuatcontinuat ſspeciem, quam tractauerat in
§. præcedenti, & ad
illum
ſse refert: in eo autem dixerat valere pronepotis
po
ſsthumi
ſsub
ſstitutionem,
ſsi filius
ſsit in
ſstitutus, & nepos
præteritus, dummodò ip
ſse nepos moriatur ante filium; & retinendo eandem
ſspeciem
in dict. §. & quid ſsi tantum,
in dict. verſsic. quid ſsi nepos, quærit ip
ſse Iurecon
ſsultus, an
ſsi
nepos non moriatur ante filium,
ſsed emancipetur viuo
filio, valeat pronepotis
ſsub
ſstitutio, & re
ſspondet valere,
idque iure optimo, quoniam eo ca
ſsu, cùm nepos emancipatus
ſsit, non pote
ſst po
ſstea
ſsublato filio in locum eius
ſsuccedendo; rumpere tanquam præteritus te
ſstamentum,
vt latiùs con
ſstare poterit ex his, quæ tradit Co
ſsta
vbi
ſsupra, ex num. 23. & in effectu tenuerunt etiam Duarenus, & Æmilius Perottus
in commentariis eiuſsdem §. Anton. Faber
lib. 9. coniect. cap. 3. & vide noui
ſsſsimè Andream
Fachineum
controuerſsiarum iuris, lib. 10. cap. 45. & Ia
ſson
in dict. §. & quid ſsi tantum 1. lect. num. 13. & 2. lect. num. 5.
qui præfatam interpretationem
ſsentire videtur.
CAPVT XXVIII.
SVMMARIVM NON deducitur, quia ſseipſsum ſsummat
propter ſsui breuitatem.
De poteſstate Principis circa tollendum ius
quæſsitum, ſsiue à lege, ſsiue ab hominis diſspoſsitione proueniat, vel circa tollendam, aut
mutandam, ſsiue reuocandam teſstatoris voluntatem quoad fidei commiſsſsa, & maioratus, legesque, & conditiones illorum, & qualiter in his diſspenſsatio, vel mutatio impetrari debeat, & ab ipſsomet Principe contra teſstatoris, vel ad eius voluntatem, an poſsſsit aliquis habilitari, vt in fideicommiſsſso, aut maioratu ſsuccedat, vel relicta in vnum vſsum, an
Principis decreto poſsſsint commutari: vbi in
propoſsito eorum omnium, quamplures Authores congeruntur in vnum ac inter alios,
Antonius Gabriel, Didacus Couarruuias,
D. Franciſsc. Sarmient. Simon de Prætis, Marcus Antonius Peregrinus, Angelus Matheacius, Pelaez à Mieres, Fortunius Garſsia, &
Andreas Fachineus magis commendantur,
& redditur ratio, quare huiuſsce capitis maiorem diſsputationem Author omiſserit.
DE poteſstate Principis circa tollendum ius quæſsitum, ſsiue à lege, ſsiue ab hominis diſspoſsitione
proueniat, vel circa tollendam, aut mutandam ſsiue reuocandam teſstatoris voluntatem quoad fideicommiſsſsa, &
maioratus, legesque, & conditiones ipſsorum, & qualiter
in his diſspenſsatio, vel mutatio impetrari debeat, & ab
ipſsomet Principe concedi, tot tantaque tradiderunt Scribentes noſstri multis in locis, vt de his velut plena volumina, integrique tractatus eſsſse videantur: Idcircò, quamuis poſsſsem nunc ex multis, quæ aſsſsiduo, importunoque
labore perlegi, & in nonnullis cauſsis tractaui, aliqua nõ contemnenda in medium adducere, conſsultius duxi, eam
quæſstionem, vel ad aliũalium locum reſseruare, quoniam opus
hoc in maius volumen accreuit, quàm putaram, vel his,
quæ in propoſsito adnotare poſsſsem, ſscienter, conſsultoque
prætermiſsſsis, dumtaxat recenſsere hoc loco Authores
quamplures, qui magis ex profeſsſso, atque vtilius de prædictis tractarunt, & ferè nihil, quod in propoſsito excogitari valeat, intactum relinquunt. Sic enim eueniet, vt cũcum occaſsio ſse offerat, ipſsis nunc congeſstis in vnum abſsque
tanto labore poſsſsit propoſsitarum, & aliarum ſsimilium
quæſstionum vera reſsolucio deduci.
Et ad rem deueniendo, in primis monendum Lectorem duxi, hiſsce de rebus ſsequentes Authores, ordinéque
ſsequenti legendos omninò;
Antonium Gabrielem
lib. 3. de commun. concluſs. concluſsione prima, vbi lati
ſssimé, &
concluſs. 5. num. 18. & vide
etiam
concluſs. 2. & 3.
Guid. Pap. in quæſstione. 556.
Socinum ſseniorem in conſsilio 76. num. 131. cum ſsequentibus, lib. primo, & in conſsilio. 266. num. 49. cum ſsequentibus, l. 2.
Alexandrum in conſsilio. 2. numer. 14. cum ſsequentibus,
lib. primo.
Socinum iuniorem in conſsilio. 65. ex numer, 3. cùm ſsequentibus, lib. 2.
Curtium iuniorem in conſsilio primo, ex num. 20. cum ſsequentibus, prima parte,
Paulum Pariſsum in conſsilio primo, num. 49. cum ſsequentibus, lib. primo.
Rolandum in conſsilio. 69. numer. 23. & ſsequentibus,
lib. 2.
Crauetam in conſsilio. 299. per totum, & in conſsilio. 5. n.
4. & in conſsilio, 135. num. 21. cum ſsequentibus, & in conſsilio.
241. num. 13. vbi conſsiderat aliquas cauſsas, ex quibus
permiſsſsum ſsit tolli ius quæſsitum per principem.
Capicium deciſsione. 108.
Fortunium Garſsiam, qui optimé, & late in propoſsito
loquitur in l. Gallus, §. & quid ſsi tantum, columna. 137. cum
pluribus ſsequentibus, ff. de liberis & poſsthumis.
Ioannem Lecirier, qui etiam latiſsſsimè loquitur in propoſsito huius materiæ, de primogen. lib. 3. quæſstione 7. Burgos de Pace, qui etiam latiſsſsimè proſsequitur hanc
materiam, in prœmio legum Tauri, ex num. 323. cum pluribus ſsequentibus, & in conſsilio. 26. num. 7.
Iacobum Philippum Portium lib, primo, commun, ſsentent. regula 43. colum. 21.
Petrum de Peralta in l. 3. ff. de hæredibus inſstituendis,
ex num. 146. cum ſseq.
Menchacam de ſsucceſsſsionum creatione, lib. primo. §. 1. num. 29. cum ſsequentibus, & controuerſsiarum illuſstrium, lib.
primo, cap. 12. per totum. Qui, vt videbis, in nonnullis aduerſsatur his. quæ loco ſstatim referendo annotauit Didacus Couarruuias.
Barthol. Romul. in tractat. de teſstat. præcep. 60. extra
famil. alie. prohibend. ad §. diui, num. 223. cum ſsequentib. vſsque ad finem. .
Gregorium Lopez in l. prima, titulo primo, verbo, ante
ſsiete, in fine, &. in l. 31. titulo 9. Gloſsſsa magna columna. 11. partita 6. & in l. 3, titulo, 13. verbo, mugeres, columna 8. &
9. eadem partita 6. & in lib. 6. titulo 12. verbo, que la no
pudieſsſse vender, colum, 3. partit. 6.
Didacum Couarruuiam, variarum, lib. 3. cap. 6. per totum, qui videndus eſst ex propoſsito; ibi namque in præcipuis huius capitis dubiis, omnia quæcunque pro Principe, & contra Principis poteſstatem fundamenta eſsſse
poſsſsunt, adducit; & tandem num. 5. veriorem ſsententiam
eſsſse dicit, vt Princeps regulariter, minimè poſsſsit teſstamentis priuatorum derogare, nec eorum leges & conditiones tollere, nec immutare: poſstmodùm verò n. 6. & 7. id limitat, & declarat, niſsi fiat ex cauſsa publicæ, non
priuatæ vtilitatis, vt latiùs ibidem inuenies reſsolutum.
D. Franciſscum Sarmientum, quem in hac materia Lectori commendo, ſselectarum lib. 1. cap. 8. vbi num. 13. ipſsummet. quod Couarruuias, obſseruat, & rectè conſstituit,
principem ſsine cauſsa non poſsſse prædicta facere, & repetit num. 15. & num. 16. & 17. & vide num. 21. & 22. vbi
eleganter, & maturè probat, Principem habere maiorem
poteſstatem in his, quæ publicam vtilitatem, aut pietatem
reſspiciunt, quàm in his, quæ in priuatorum vtilitatem
fiunt, in quibus voluntas diſsponentis pro lege obſseruanda eſst, & dumtaxat conſsiderari debet, ne aliquid iniquũiniquum,
vel à lege reprobatum contineant; non autem, quod meliùs potuiſsſsent diſsponere conſsiderandum eſst. Quod enim
teſstator voluit, vt ipſse inquit, non quod voluiſsſse melius
ſsuiſsſset, eſst attendendum. Quæ verba ſsunt proculdubio
ſsingularia, & notanda, nec per alios ſsic in propoſsito conſsiderata. Vide etiam eundem Authorem ibidem, num. 24. & 25. vbi agit de commutatione voluntatis in aliam
cauſsam. vel ad alium modum.
Antonium Gomezium in l. 40. Tauri, n. 82. & n. 86. & 89.
Emanuel Suarez in Theſsaur. recept. opinion. ſsit. P. num.
264.
Tiberium Decianum. in conſsilio 88. num. 63. lib. 2.
Ariam Pinellum in rubrica. C. de reſscindenda venditione, 1. part. cap. 2. ex num. 15. cum ſsequentibus, vbi in effectu
cum communibus reſsolutionibus tranſsit, & idem obſseruat, quod Couarruuias, & Sarmientus, in locis anteà relatis, & num. 19. in fine, ſsecurè affirmat, nec ſsummum
Pontificem, nec Principem alium ſsecularem ſsine cauſsa,
teſstatoris voluntati poſsſse derogare, maximè, vbi vertitur
tertij præiudicium: & eodem num. atque etiam num. 18. agit, qualiter in his diſspenſsatio, vel mutatio impetrari
debeat.
Ludouicum Molinam, & Mieres, quem etiam in
ſsummario comẽdandumcomendandum eo duxi, quòd late ipſse loquatur
in hac materia, & latiùs ſse habeat, quàm Molina, multaque congerat, quæ in caſsibus occurrentibus vtiliſsſsima
eſsſse poſsſsunt, Molinam inquam, de Hispanorum primogeniis, lib. 1. c. 8. ex num. 28. & lib. 2. cap. 7. num. 18. & lib. 3. c.
3. ex num. 11. & num. 20. & 27.
Mieres de maioratu, in initio ſsecundæ partis, ex num. 46. vſsque ad numerum 64. vbi vide omninò, & ij duo Authores excitant omnia ſsuperiora dubia, & cauſsam etiam
omnino neceſsſsariam in Principe affirmant, nec abſsque
cauſsa, vel pro arbitrio mutationem, aut derogationem
voluntatis teſstatoris fieri poſsſse defendunt.
Maſscardum de probationibus, lib. 1. concluſsione 276. in
principio, & num. 7. 8. & 9.
Bonifacium Rogerium in conſsilio 2. num. 149. lib. 1. &
in conſsilio 2. num. 80. & 81. & num. 19. & 110. lib. 2.
Antonium Theſsaurum deciſsione Pedemontana 87. per
totam, maximè num. 10. quo loco inter alia, optimè agit,
an Princeps poſsſsit impuberi teſstamenti factionem concedere, in præiudicium venientium ab inteſstato, vel aliorum, quibus ex ſsubſstitutione pupillari ius erat acquiſsitum, & ibi plura cumulat, & tandem dicto num. 10. ſsuam
ſsententiam interponit.
Petrum Magdalenum de num. teſstium in teſstamentis
requiſsito 2. parte, cap. 4. num. 73. & num. 79. & vide etiam prima part. cap. 22. num. 77.
Simonem de prætis, quem, vt vidiſsti commendaui
etiam in ſsummatio huius capitis de interpretatione vltimarum voluntatum, lib. 1. ſsolutione 13. per totam, folio mihi,
41. vbi inuenies nonnulla neceſsſsaria, maximè, an, & qualiter poſsſsit Princeps teſstatoris voluntatem interpretari,
ad corrigendum, addendum ſsupplendum, vel extendendum teſstamentum, vel illud confirmandum, aut annullandum: & an habeat tantam poteſstatem in interpretandis teſstamentis, quantam in legibus interpretandis. Vide
etiam eundem Authorem lib. 4. dubitatione 3. ex num. 18. vſsque in finem dubitationis, folio mihi 427. vbi laté, & vtiliter, an & quando teſstatorum voluntates, & diſspoſsitiones, Principis authoritate mutari poſsſsint, vel in aliam,
aut conſsimilem, aut diuerſsam cauſsam, aliumve vſsum
conuert; & ibidem rectè in propoſsito diſstinguit, & optimè conſsiderat, vt & Sarmientus relatus ſsuprà conſsiderauit, an diſspoſsitio ſsit facta in commodum, & vſsum priuatum, vel in commodum, aut vſsum pium, & publicum,
& anteà dictis conuenit ſsemper ipſsius reſsolutio, nempe
teſstatorum voluntates tollere, aut mutare Principem
non poſsſse, niſsi ex iuſsta & publica cauſsa, & vide num. 29. vbi dicit vnum ſsingulare, videlicet, quòd ſsi à teſstatore
legata ſsit certa quantitas pecuniarum ad certum opus
pium perficiendum, eo completo, & perfecto, ſsi de quantitate relicta aliquid ſsuperfuerit, reliquum hoc non debet conuerti in alium vſsum pium, ſsed reſstitui hæredi, vel
legatario, cui fuerat relicta tota quantitas ad opus pium
perficiendum, & refert Angelum, Caſstrenſsem, & Alexandrum ſsic tenentes.
Vide etiam de ei
ſsdem quæ
ſstionibus, Hartman. Pi
ſsto|
rium
lib. 2. quæſstionum. iuris, parte poſsteriore, capite. 4.
Andream Gail. practicar. obſseruat. lib. 2. obſseruat. 56.
Oddum in tractatu de in integrum reſstitutione, part. 2. quæſst. 99. artic. 8.
Iacobum Menochium in conſsilio. 103. num. 68. lib. 1. & in conſsilio 20. ex num. 30. eodem libro.
Marcum Antonium Peregrinum. in ſsummario huius
capitis à me commendatum, de fideicommiſssis, articulo.
52. vbi latiſssimè, atque ex profeſsſso ſscribit de hac materia, & multa congerit vtilia quidem, & notatu digna, ex num. 108. vſsque ad numerum 135. & num. 144. vſsque ad finem articuli, & num. 117. cum Communi tranſsit, quòd
abſsque cauſsa non poſsſsit Princeps derogare voluntati teſstatoris; poſsſsit tamen ex cauſsa, quæ reſspiciat publicam
vtilitatem, & num. 154. agit, an Princeps poſsſsit contra teſstatoris voluntatem, vel ad ipſsius voluntatem habilitare
aliquem, vt ſsuccedat in fideicommiſsſso: & n. 159. & ſseqq. an Principis decreto poſsſsint commutari relicta in vnum
vſsum, in alium, vel vnares fideicommiſsſsaria in aliam
rem.
Marcum Antonium Eugenium in conſsilio. 50. ex num.
5. num. 23. cum ſseqq. lib. 1.
Angelum Matheacium de legatis, & fideicommiſsſsis, lib.
2. cap. 22. per totum, vbi originaliter videas, & omninò, &
hic Author in effectu, communi Scribentium reſsolutioni
accedit in omnibus, atque ex num. 16. quinque principales concluſsiones in hac materia proponit, ex quibus
perfectè, vt exiſstimat, diluitur dubium præcipuum de poteſstate Principis circa tollendum ius quæſsitum.
Ioannem Marcum Aquilinum. in repetitione §. & quid
ſsi tantum, legis, Gallus, ff. de liberis & poſsthumis, in verſsiculo, Quid enim ſsi aquæ, num. 98. & num. 107. cum ſsequentibus, vſsque ad numerum 117. vbi agit de intellectu l. item
ſsi verberatum, §. 1. ff. de rei vendicatione, & l. Lucius, ff. de
euictionibus, de quibus etiam Fachineus.
Denique vide Andream Fachineum controuerſsiarum
iuris, lib. 8. cap. 63. per totum, quem in ſsummario huius capitis ideò commendaui, quòd ipſse, ſsex quæſstionibus
principalibus omnia comprehendit, quæ in propoſsito
dubio, de poteſstate Principis circa tollendum ius quæſsitum, vel quærendum, videntur præcipua.
Vide etiam & infinitos alios Authores, quos, Deo
dante, lib. 3. cap. 6. harum quotidianarum controuerſsiarum, congeram in vnum; ipſsi namque, in illa quæſstione, an
Princeps ſsine cauſsa poſsſsit ſsubditis rei ſsuæ dominium auferre, multa recenſsent, quæ huic capiti, & materia ſsunt
valdè conducibilia, ac eodem loco, Hyppoliti Riminaldi
conſsilij cuiuſsdam ſspecificam mentionem faciam, & ideò multùm commendare decreuerim, quòd inter omnes hucuſsque ſscribentes, nullum inuenies, qui in propoſsito
quæſstionis prædictæ, ſsic ex profeſsſso, atque eruditè, &
magiſstraſsiter ſse habuerit, vt tunc videbis.
CAPVT XXIX.
Ad explicationem text. in l. & quia, in fine, ff. de
iuriſsdict. omn. iudic. in c. gratum, in c. relatum, & in c. licet vndique, de officio, & poteſst. iudic.
deleg. in c. quamuis, & in c. ſsi delegatus. eod. tit.
lib. 6. & in c. vltimo, de officio legati; diligens
equidem, accurata, & noua, vera tamen, atque notanda interpretatio traditur, quâ, vt
videbis Lector, adnotantur nonnulla per Authorem, quæ nullibi inuenies ſscripta, etſsi Interpretum omnium, atque aliorum traditiones, ſsiue obſseruationes prælegeris, & in effectu res hæc diſstinctione, & certa reſsolutione explanatur, quæ velut in tenebris anteà fuiſsſse videbatur.
SVMMARIVM.
- 1 Delegantis morte, re integra, delegati iuriſsdictionem extingui; re non integra, non extingui.
- 2 Et de ratione actum hoc numero per totum.
- 3 Delegatus, ſsi vices ſsuas in totum alteri commiſserit, ſsiue
ſsubdelegauerit, cauſsam ſsibi commiſsſsam, re integra
eam reaſsſsumere poteſst, re non integra non poteſst: &
ibidem ratio aſsſsignatur.
- 4 In delegatione, quando res dicatur eſsſse integra, vel quomodo integra eſsſse deſsinat: vbi tres referuntur in propoſsito dubio ſsententiæ, contrariæque omninò opiniones,
vt hoc numero latiùs adnotatum inuenies, & vide infrà num. 15.
- 5 Quorundam Authorum ſsententiæ, atque interpretationes damnantur.
- 6 Delegati iuriſsdictio vt perpetuetur, an de iure ciuili litis conteſstatio, vel citatio neceſsſsaria ſsit, vel actus citerior etiam citatione ſsufficiat, quamuis nec citatio,
nec litis conteſstatio interueniat, idque eodem iure ciuili non expreſsſsum, nec etiam clarè diffinitum, vt nouiter, & verè hoc numero adnotauit Author.
- 7 Idem etiam nec iure Pontificio explicatum in cap. licet
vndique, de officio delegati, conſstare ex ſserie eiuſsdem textus apertè, vt nouiter etiam, ſseu vltra omnes
adnotatur hoc loco.
- 8 Nec etiam à Bonifacio VIII. distinctè explicatum, deduci manifeſstè ex verbis duorum iurium, quæ hoc n.
recenſsentur.
- 9 Cæterùm Vrbanum III. & Gregorium IX. Pontifices maximos, diſstinctè ſsatis, & apertè rem hanc explicaſsſse,
& pro perpetuanda delegati iudicis iuriſsdictione,
citationem omninò requirere.
- 10 Iudicium propriè incipere à litis conteſstatione, non verò à citatione.
- 11 Text. in cap. relatum, de officio delegati, eleganter
exornatur, & Lucij III. mens, dilucidè, & meliùs
quàm anteà fuiſsſset, enucleatur, & vide numeris
ſsequentibus.
- 12 Text. in cap. gratum, de officio delegati, explicatur;
& Vrbani III. mens declaratur.
- 13 Text. in cap. licèt vndique, de officio delegati, intelligi debere iuxta text. in cap. vltimo de officio legati, & in dicto cap. gratum, de officio delegati, non
verò iuxta text. in d.e. relatum, eiuſsdem tituli, noua, & vera Authoris conſsideratio, in hac materia.
- 14 Ad text. in d.c. gratum, noua & vera ratio aſsſsignatur,
quâ Romanus Pontifex moueri potuit, vt ſsic decideret.
- 15 Delegati iuriſsdictionem, de iure canonico per citationem perpetuari, ex veriori, & communiori ſsententia,
& aliorum ſsententias improbari debere, prout hoc numero aduertit Author, idque & de iure Cæſsareo ſsimiliter obtinere.
- 16 Delegati iuriſsdictio de iure Regio, an per citationem
perpetuetur, vel per litis conteſstationem, & ibidem
de intellectu leg. 21. titulo quarto, partita tertia, &
leg. 35. titulo 18. eadem partita.
PRo dilucida &
ſsingulari præ
ſsentis materiæ explicatione, atque vt in futurum vera, & certa huiu
ſsce rei
re
ſsolutio, & dictorum iurium interpretatio haberi po
ſsſsit,
nec ampliùs de ip
ſsorum intellectu dubitari valeat; nonnulla equidem adnotanda erunt, quæ ex ei
ſsdem iuribus
velut expre
ſsſsim deducuntur, nec alibi inuenientur
ſscripta,
ſsed à me fuerunt longa con
ſsideratione præhabita. Et
ad rem deueniendo, inprimis, quò dilucidè magis, & di
ſstinctè procedamus, con
ſstituere nece
ſsſsarium erit, explorati, certique iuris e
ſsſse, delegantis morte, re integra, de
*legati iuri
ſsdictionem extingui; re non integra, non extingui, per text.
in d.l. & quia, ff. de iuriſsdictione omnium
iudicum, in cap. gratum, in
c. relatum, & in
c. licet vndique,
de officio & poteſstat. iudic. deleg. in
c. vltimo, de offic. legati, |
& in
c. quamuis, & c. ſsi delegatus, de officio delegati, lib. 6. l.
21. tit. 4. partit. 3. l. 35. titul. 18. partit. 3. per quæ iura, certi
ſsſsima e
ſst, atque indubitata omnium Doctorum conclu
ſsio, tam in ip
ſsis, quàm in aliis pluribus locis, & pro
regula con
ſstituunt Bartholomæus Socinus
in regula 311. Anton. Gabriel
communium lib. 2. titulo, de procuratoribus, concluſsione 1. & 2.
Et de ratione
ſsuperioris regulæ, aut doctrinæ, videbis
actum ab Interpretibus communiter, tam in
dict. cap. gratum, & cap. relatum, quam in
dict. l. & quia, vbi po
ſst alios
Antiquiores, & Ordinarios, Curtius iunior, & Oro
ſscius,
Purpuratus etiam
num. 110. qui nonnullas rationes a
ſsſsignant, & Abbatis traditionem damnatam communiter
ſsu
ſstineri po
ſsſse declarant, & inter Ponti
ſsicij iuris Interpretes multos, Felinus, Barbacia, & Alciatus eleganter,
nec non & Decius
numero quinto, in dicto cap. relatum. Verè tamen,
ſsi Authores omnes originaliter prælegeris,
& mentem ip
ſsorum per
ſspicias, omnes rationes in eundem finem tendunt, nec in effectu differunt (aliæ mihi
non placent, ideò
ſscienter, con
ſsultóque eas non recen
ſseo)
ſscilicet, delegantis morte re integra, ideò delegati
iuri
ſsdictionem extingui, quia cùm vti iuri
ſsdictione non
cœperit delegatus, nullum ius ab ip
ſso acqui
ſsitum e
ſst,
quo in eius per
ſsona efficaciter re
ſsideat, aut illius extinctio impediri valeat,
ſsed tota dicitur penes delegantem
re
ſsidere, atque ab eius voluntate dependere; tunc autem
temporis, vt incipiat, voluntas expectanda non e
ſst, quæ ip
ſso delegante defuncto e
ſsſse non pote
ſst, &
ſsic non incepi
ſsſse vti delegatum, impedimento e
ſst, quominùs illa eradicari, aut in per
ſsona delegati po
ſst mortem delegantis
manere potuerit. Cæterùm re non integra, ideò iuri
ſsdictio non extinguitur delegante defuncto, quia cùm primùm iuri
ſsdictione delegata vti cœpit delegatus ip
ſse,
per v
ſsum & exercitium (per quæ iuri
ſsdictio tanquam ius
Incorporale acquiritur) eam efficaciter acquirit, & velut
ſsuam efficit; idcircò cùm
ſsua
ſsit, & volui
ſsſse tunc delegantem
ſsu
ſsſsiciat, nec alia voluntas, aut volui
ſsſse pò
ſst requiratur, ab
ſsque facto
ſsuo, iuri
ſsdictio iam
ſsemel in
ſsua
per
ſsona eradicata, auelli ab eo non debet, ex regula vulgata
l. quod noſstrum, ff. de regulis iuris, & l. vltimæ, ff. de
pactis: qua etiam ratione,
ſsi delegatus vices
ſsuas in totum
* alteri commi
ſserit,
ſsiue
ſsubdelegauerit cau
ſsam
ſsibi commi
ſsſsam, antequam
ſsubdelegatus vti cœperit iuri
ſsdictione, vel re integra,
ſsubdelegato rebus humanis exempto,
eam rea
ſsſsumere pote
ſst:
ſsed re non integra, &
ſsic
poſtquãpostquam ſsubdelegatus vti cœperit, minimè pote
ſst, quia ex v
ſsu, &
exercitio efficaciter
ſsubdelegato acqui
ſsita fuit; ita procedit textus in
c. quamuis, 6. & in c. ſsi delegatus, 7. de officio
deleg. l. 6. vbi Ioan. Monac. rectè percipit
ſsuperiorem rationem in illis verbis:
Cum hiſsce caſsibus iuriſsdictio efficaciter non tranſsiuerit in ſsubdelegatum, & apertè probat
ille text dum inquit,
cùm iuriſsdictio (ex quo ipsâ vſsus non
extitit) non cenſseatur in eum efficaciter tranſsiuiſsſse; qui
equidem
ſsingularis e
ſst in propo
ſsito, & pro ratione
ſsuperiori notandus, non enim
ſsic notatur, nec expenditur ab
aliis: idcircò, ex quo eum text. habemus, Pontificiæ rationi adhærere, nec aliunde rationes quærere, velut nece
ſsſsariò ad
ſstringimur, nec ampliùs licet in hoc immorari.
Inquirere tamen nece
ſsſse e
ſst, quando in delegatione
* res dicatur e
ſsſse integra, & delegatus coepi
ſsſse videatur, vel
non coepi
ſsſse;
ſsiue quo facto, aut modo res de
ſsinat e
ſsſse
integra: & quidem
ſsi hucu
ſsque Scribentes omnes originaliter, atque ex propo
ſsito prælegeris, tres inuenies e
ſsſse
in præfato dubio
ſsententias, contraria
ſsque omninò opiniones, de quibus po
ſst ordinarios omnes antiquos videndus e
ſst Ia
ſson,
in d.l. & quia ff. de iuriſsd. omn. iudic. n.
57. & ibidem Socin.
n. 75. Oro
ſscius
num. 26. & Purpuratus
num. 111. Imola, Barbacia, Felin. Decius, & Alciat. in
d.c. gratum, & in
d.c. relatum. Plerique namque arbitrati
ſsunt, per actum citeriorem citatione delegatam iuri
ſsdictionem perpetuari, &
ſsic nedum litis conte
ſstationem,
ſsed nec citationem nece
ſsſsariam e
ſsſse,
ſsufficeréque, quòd
delegatus aliter, aut modo quocunque, iuri
ſsdictione vti cœperit. Alij (& magis communiter) ad effectum prædictum, citationem omninò requirunt: nonnulli verò litis
conte
ſstationem exigunt; nullus autem temerariè, aut
ſsine iure loquitur: primi namque per text.
in dicta l. &
quia, ff. de iuriſsdict. omnium iudic. & in dict. cap. licèt vndique, 30. de offic. delegat. iuuari videntur, vbi nec citatio,
nec litis conte
ſstatio exprimitur,
ſsed vt res integra e
ſsſse
de
ſsinat, dumtaxat exigitur, quòd vti cœperit delegatus,
ſsiue quòd res geri cœpta fuerit. Secundæ verò opinionis Authores fulciuntur per text.
in d.c. vlt. de officio legati, & in
d.c. gratum, vbi citatio requiritur adeò expre
ſssè, quòd de mente, aut deci
ſsione eorum duorum iurium
aliter inquirere, vel aliquo modo interpretari ea, nulla
ratio patiatur. Tertiæ denique opinionis Authores, non
adeò à veritate, aut iuri
ſsmet ip
ſsius di
ſspo
ſsitione deuiant,
vt pro
ſse non citent text. expre
ſsſsum in
d.c. relatum, de officio deleg. quo in text. vltra verba, quæ apud nos communiter reperiuntur, aut in vulgatis codicibus, & Decretalibus Pontificum traduntur, & alia in integra adiiciuntur, quæ magis enixam voluntatem Lucij III. circa requi
ſsitum litis conte
ſstationis o
ſstendum; ille namque non
modò verbis vulgatis, & litis conte
ſstationem exigentibus contentus e
ſst.
ſsed po
ſst illa verba,
Non eſst à iudicibus
quos delegauerat, ex delegatione huiuſsmodi procedendum, quibus apud nos text. contextura aut litera finitur:
ſsic &
vlteriùs
ſscrip
ſsit.
Poterit ergo in eo caſsu ap. ceſsſs. procedi, in
quo ante mortem mandatoris lis fuerit per narrationem, &
reſsponſsionem contexta: Vbi autem mors mandatoris litis
conteſstationem præceſsſsit, penitùs ſsubſsiſstat, ſsiue fuerit, ſsiue
non fuerit ap ab interiectum. Et hactenus ille text. vt con
ſstat ex integra ip
ſsius, de qua Anton. Augu
ſstin. Epi
ſsc. Ilerden.
collect. 1. Decret. lib. 1. tit. 21. de off. & pot. iud. deleg. c.
2. fol. mihi, 19. in fine. Apud omnes tamen tam Ponti
ſsicij,
quàm Cæ
ſsarei iuris Interpretes.
ſsecunda
ſsententia magis
obtinuit, quæ & verior e
ſst, & communior) ad effectum
delegatæ: iuri
ſsdictionis perpetuandæ, citationem
ſsufficere, per duo iuta allegata
ſsuprà, quæ vitari non po
ſsſsunt,
nec aliorum
ſsolutiones, aut interpretationes ad ea admitti, vt rectè, & cum iudicio probauit Decius
ind. c. relatum, n. 5. Ia
ſson etiam
in d.l. & quia, n. 57. in verſs. Breuiter
communis ſsententia eſst. Id autem, quod verè pendet ex dictarum Decreta ium intellectu, nec dilucidè
ſsatis apparere, nec etiam
ſsecurè probari poterit, ni
ſsi priùs de ip
ſsarummet interpretatione tractetur. Qua in re, facilè ego
po
ſsſsem, & nouis quidem atque concludentibus rationibus, ab aliis hucu
ſsque excogitatos intellectus
ſsubuertere,
ſsi in his, quæ nece
ſsſsaria non
ſsunt, & prætermitti po
ſsſsunt,
in
ſsi
ſstere, ab in
ſstituto, & conditione mea non ita grauiter abhorreret:
ſsi etiam non viderem, ab ei
ſsdem traditas
hactenus interpretationes hallucinari quidem, nec præfatis Pontificiis con
ſstitutionibus
ſsatis conuenire. Item,
ſsi
a
ſsſsequutus non ce
ſsſsem, iam iam po
ſst hæc à me
ſscripta,
ſsicque ex profe
ſsſso elaborata, omnes in futurum mirari
debent, Doctores omnes communiter, tam recentiores,
quàm antiquos in explicandis, atque componendis duobus iuribus torqueri, & in
ſsi
ſstere, quæ verè componi non
po
ſsſsunt, vtpote. cùm duorum Pontificum contrarias omninò in eadem re deci
ſsiones contineant: cætera autem
iura, quæ ad præ
ſsentem materiam
ſspectant. non
ſsic dilucidé, atque di
ſstinctè declara
ſsſse, vt certam nobis in futurum re
ſsolutionem, aut ab
ſsolutam doctrinam relinquerent, nec probari po
ſsſse Ioannis Oro
ſscij
n. 26. & Franci
ſsci
Purpurati
n. 111. interpretationem
in d.l. & quia, traditam; di
ſstinctio námque illa, an delegatus mortis
delegãtisdelegantis con
ſscius
ſsit, vel ignarus, vt citatio
ſsufficiat, vel non
ſsufficiat. euincitur manife
ſstè ex natura dictionis,
maximè, quæ in
d.c. gratum, apponitur, & implicatiuè, non taxatiuè accipitur. Item per claram deci
ſsionem text.
in d.c. vltimo, de officio legati, in quo
ſsimpliciter citatio requiritur,
nec vltra aliud exigitur, aut exprimitur.
Quocirca, vt certi
ſsſsimam ego, atque ab
ſsolutam in hac
re traderem re
ſsolutionem, vtque in futurum dubirandi
ampliùs de prædictis, atque de intellectu præfatorum iurium occa
ſsionem
ſsubmouerem, longa equidem à me |
præhabita con
ſsideratione, atque & Scribentium originali,
& attenta lectura,
ſsequentia con
ſstituere, adeò nece
ſsſsarium duxi, vt nihil eorum prætermitti potuerit.
Et in primis con
ſstituo, de iure ciuili certum e
ſsſse ( quamuis à nullo hactenus
ſsic animaduer
ſsum) nullibi expre
ſsſsum fui
ſsſse, vtrùm ad delegatæ iuri
ſsdictionis perpe
*tuationem, litis conte
ſstatio, an citatio nece
ſsſsaria
ſsit, vel
actus citerior etiam citatione
ſsufficiat, quamuis nec citatio, nec litis conte
ſstatio interueniat; dumtaxátque in
propo
ſsito e
ſsſse text.
in dicta. l. & quia, ff. de iuriſsdict.
omn. iudic. vbi in hunc modum
ſscribitur:
Ideò ſsi is, qui
mandauit iuriſsdictionem, deceßerit antequam res ab eo,
cui mandata eſst iuriſsdictio, geri cœperit, ſsolui mandatum
Labeo ait, ſsicut in reliqua cauſsis. Idcircò eodem iure ciuili attento, mirum non e
ſsſse, quòd Interpretes communiter, & varij, & contrarij extiterint, vtpote cùm nullum, aut certum aliquod re
ſspon
ſsum inuenerint, quo
rem hanc diffinire audacter valuerint; namque, vt vides,
in d.l. Et quia, dumtaxat expre
ſsſsum e
ſst:
An res abeo, cui mandata eſst iuriſsdictio, geri cœperit. nec aliter declaratur,
ſsiue non aperitur, quando res geri cœpta dicatur, vel qui actus. conte
ſstationis, inquam, aut citationis, ad id efficiendum, nece
ſsſsarius fuerit: taciturnitas ergo Iurecon
ſsulti, tot ambagibus, atque contrarietatibus
occa
ſsionem præ
ſstiti
ſsſse videtur; qui tamen,
ſsi ampliùs
ſsuam
ſsententiam, aut intentionem expre
ſsſsi
ſsſset, atque declara
ſsſset, nec cot extiti
ſsſsent contrariæ diuer
ſsæque
ſsententiæ, nec etiam for
ſsan, vt ego credo, Lucius III. &
Vrbanus III. Pontifices Maximi
ſsic contrarias con
ſstitutiones protuli
ſsſsent.
Deinde &
ſsecundò con
ſstituo, Innocentium III.
in* cap. licèt vndique, 30. de. off. & pot. iudic. deleg. eodem
loquendi modo v
ſsum fui
ſsſse in
tractatu delegatæ iuriſsdictionis, eiuſsque perpetuatione, quo Iurecon
ſsultus Paulus
in d.l. & quia, anteà v
ſsus fuerat, & dumtaxat inquirere,
an delegatus vti cœperit iuri
ſsdictione, vel non cœperit
ante mortem delegantis; non verò exprimere (
ſsicut nec
Paulus expre
ſsſsit) per quem actum, citationis, inquam,
conte
ſstationis, vel alterius, dicatur delegatus vti cœpi
ſsſse. Quod negari non pote
ſst ex verbis eiu
ſsdem textus,
ibi:
Inquiſsitioni tuæ taliter reſspondemus, quòd ſsi iuriſsdictione à ſsuo ſsibi collega delegata, ac viuente vti non cœperit,
quia mandatum huiuſsmodi re integra morte mandatoris
expirauit, non habet ſsolus officium iudicandi; ſsi verò ante
mortem illius iuriſsdictione vti cœperit taliter demandata
vices ſsuas, & illius poterit adimplere. Eodem etiam modo
* in
ſsubdelegato di
ſstinguit Bonifacius VIII.
in c. quamuis 6. in
c. ſsi delegatus 7. de officio delegati, lib. 6. nec exprimit per quem actum res geri cœpta dicatur: quod
in
d.c. quamuis, apparet apertè, dum dicitur:
Quamuis
alicui vices tuas in cauſsa tibi à ſsede Apoſstolica delegata,
in totum commiſsiſsſse noſscatur, ſsi tamen antequam ille iuriſsdictione vſsus fuerit, commiſsſsio huiuſsmodi per te reuocetur ab
ipſso, vel eum rebus eximi contingat humaris, cauſsam ipſsam
reaſsſsumere poteris: cùm iuriſsdictio (ex quo ipsâ vſsus non
extitit) non cenſseatur in eum efficaciter tranſsiuiſsſse, & in
d.c. ſsi legatus, con
ſstat etiam manife
ſstè, dum dicitur:
Si
delegatus quoties eum abeſsſse contigerit, tibi commiſserit vices ſsuas; poteris, eo rebus humanis exempto (cùm & tunc
cenſseatur abeſsſse) commiſsſsum tibi negotium (dum tamen illo
viuente iuriſsdictione vti cœperis) liberè diffinire. Pontifices ergo præfati (nec ab
ſsque maximo my
ſsterio, vt credo) magis
ſsentenciæ Pauli accedere,
ſsiue modi loquendi eiu
ſsdem
ſsectatores potiùs, quàm ip
ſsius declaratores,
aut nouitatis alicuius introductores e
ſsſse voluerunt, &
ſsic rem hanc non
ſsatis clarè deci
ſsam reliquerunt,
ſsed ambagibus etiam præfatis occa
ſsionem tribuerunt, nec aliquid in prædictis iuribus vltra Paulum Iurecon
ſsultum
adiecerunt.
Prætereà & tertiò con
ſstituo, Vrbanum. III. Pontifi
*cem maximum
in d.c. gratum, de officio delegati, idem
etiam dixi
ſsſse, quod in præcitatis anteà iuribus Romani
Pontifices alij dixerunt, nempe ad perpetuandam delegati iudicis iuri
ſsdictionem,
ſsufficere qua
ſsi cœptum e
ſsſse iudicium; ip
ſse tamen addit vnum quod in ei
ſsdem iuribus expre
ſsſsum non fuerat, videlicet citatione
facta, qua
ſsi cœptum videri negotium; &
ſsic per text.
in d.c. gratum, declaratur text. in
d.l. & quia, ff. de iuriſsd. omn. iudic. & in dict. cap. licet vndique, cum
ſsimilibus; quando, inquam, res geri cœpta dicatur, declaratur
etiam per textum
in cap. vltimo, de officio legati, vbi Gregorius IX. per
ſsectè rem hanc declarat, & citationem expre
ſsſsim requirit, nec nobis perplexitatem relinquit,
ſsed
in fine textus in hunc modum
ſscribit:
Secus autem ſsi
cauſsas duxerint delegandas aliquibus, cùm iuriſsdictio iſstorum expiret, ſsi ante illorum diſsceſsſsum, horum citatio non
præceſsſsit. Idque rectè a
ſsſsequutus videtur Ia
ſson
in eadem
lege, & Quia, num. 57. verſsic. Breuiter communis ſsententia
eſst.; dicens, quòd per text.
in dict. cap. gratum, & in dicto
cap. vltimo, declarantur
dicta lex & quia, & alij
ſsimiles
textus, quando
ſscilicet res cœpta geri dicatur; alij verò,
& quamplures Authores decipiuntur aperté, qui dum
intendunt deci
ſsionem
d.c. gratum, & d.c. vltimi, vitare, Gregorij IX mentem manife
ſstè
ſsubuertunt, vt Decius
in d.c. relatum, num. 5. eleganter, & verè probauit,
& quorundam interpretationes cum iudicio damnauit.
Quartò con
ſstituo, ex textu
in d.c. gratum, de officio* delegati, non ob
ſscurè deduci, iudicium propriè dici,
ſsiue
incipere à litis conte
ſstatione, non vero à citatione;
nam dum dicitur,
Citatione facta quaſsi cœptum eſsſse negotium, clarè innuitur, iudicium propriè non dici cœptum ab ip
ſsa citatione,
ſsed impropriè; & ita intelligunt,
& declarant Ca
ſstren.
in l. 1. num. 4. C. de iudiciis. Decius
in rubrica, eod. titul. lectura 2. num. 1. & communiter
omnes
ſsecundum Curtium
in rubric. ff. de iudiciis, n. 11. D. Paz
in praxi, annotatione 1. de iudicio, num. 39. Deinde, Lucium III Pontificem
MaximũMaximum in d.c. relatum, de* officio delegati, vt delegati iuri
ſsdictio perpetuetur, adeò clarè litis conte
ſstationem exigere, quòd eius deci
ſsio,
nulla ratione, neque interpretatione po
ſsſsit
ſsubuerti;
forta
ſsſsis hoc ideò, quod ip
ſse Pontifex crederet, non
ſsufficere qua
ſsi cœptum e
ſsſse negotium, quòd per citationem qua
ſsi cœptum dicitur, vt
in d.c. gratum: Sed verè cœptum e
ſsſse, &
ſsic litis conte
ſstationem præce
ſsſsi
ſsſse,
nece
ſsſsarium exi
ſstimaret: idque vel ideò introduxi
ſsſse,
quòd ius ciuile,
ſsiue textum in
d.l. & quia corrigere
vellet, & nouum ius introducere, vel quòd credidi
ſsſset,
ita ius ciuile, textum ve in
dicta l. & quia, accipiendum,
vt litis conte
ſstatio requireretur ab eodemmet iure; vtpote, cùm a litis conte
ſstatione propriè incipiat iudicium, vt dictum remanet; &
in eadem l. & quia, dictum
non fuerit.
ſsufficere qua
ſsi coeptú e
ſsſse iudicium,
ſsed an res
ab eo, cui mandata e
ſst iuri
ſsdictio, geri cæperit, Paulus
dicat; res autem propriè, & vere à litis conte
ſstatione
geri cœpta dicatur, vt
ſsuprà probauimus.
Cæterùm Vrbanus III
in d.c. gratum, aliter equidem
ſsen
ſsit, & vel emendare Lucij III re
ſspon
ſsum
in d.c. relatum, contendens,
ſsiue declarare volens, malè Lucium
ip
ſsum intellexi
ſsſse de iure ciuili,
ſsiue ex deci
ſsione
d.l. &
quia, non aliàs rem geri cœptam à delegato dici, quam
ſsi litis conte
ſstatio præcedat, de nouo induxit,
ſsiue ex declaratione, atque interpretatione
d.l. & quia, tradidit
in eo loco, à citatione qua
ſsi cœptum videri iudicium,
& ad effectum perpetuationis iuri
ſsdictionis delegatæ: id
ſsu
ſsſsicere. nec litis conte
ſstationem nece
ſsſsariam e
ſsſse, vt
Lucius III. arbitrabatur,
cuius con
ſstitutionis non immemor neque ignarus, eiu
ſsdem potiùs memor Vrbanus ip
ſse, illam correxit atque emendauit, &
ſsola citatione perpetuari iuri
ſsdictionem re
ſspondit. Verè ergo negari non pote
ſst, quin text. in
d.c. relatum, litis conte
ſstationem exigens, correctus
ſsit per text.
in d.c. gratum ex cuius integra non ob
ſscurè id colligitur
ſsed potiùs deducitur apertè; in ea namque vltra vulgata, aut ordinaria verba, quæ communiter
in d.c. gratum traduntur,
adiiciuntur & alia, quæ
ſsi in vulgatis codicibus appo
ſsita fui
ſsſsent, tantæ dubitandi occa
ſsioni locus relictus
non e
ſsſset:
& in verſsic. Et vtrùm is intelligatur, po
ſst verbum illud,
Petit ſsolemniter publicari, in hunc modum |
ſscribitur:
Sicut hoc totum circa deceſsſsum bonæ memoriæ prædeceſsſsoris noſstri Lucij Papæ qui vos indices delegauerat, ſsub examine veſstro aſsſseritis contigiße. Po
ſsteà verò
ſsequitur ver
ſsiculus:
Nos autem inquiſsitioni veſstræ taliter
reſspondemus, vt refert, & aduertit Antonius Augu
ſst.
Epi
ſscopus Ilerden
ſsis
collectionis 1. Decretal, lib. 1. tit. 21. de off. & pot. iudic. deleg. c. 23. fol. mihi, 20. & in
ſscholiis po
ſsteà animaduertit: quæ licet non vidi
ſsſsent, nec
ſsic animaduerterent, correctionem præfatam recti
ſsſsimè probarunt, & vnam Decretalem corrigi per aliam, magis communiter vtriu
ſsque iuris Interpretes con
ſstituerunt; inter quos Bartol.
in d.l. & quia, num. 13. Paulus, Fulgo
ſsius, & Communis
ſsecundum Alexan.
n. 30. ſsecundum Socin
num. 75. Ia
ſsonem
num. 57. in princip. Oro
ſscium
num. 26. & Purpuratum
num. 111. ibid. Innocent. etiam, O
ſstien
ſsis, Ioannes Andreas, Imola, &
Abbas
in d.c. relatum, vbi Felinus
num. 10. Siculus
num. 6. & Decius
num. 3. idem Felinus & Alciatus
in
d.c. gratum, in principio. Anton. Gab.
commun, lib. 2. titulo de procuratoribus, concl. 2. Cuiacius
obſseruat. lib. 9. cap. 22. &
ſsecundum hæc, vt anteà dixi, fru
ſstra torquentur, qui Lucij III. & Vrbani. III. Pontificias con
ſstitutiones conponere, in concordiámve reducere contendunt, cùm ex dictis iam, atque ex verbis in integra adiectis, manife
ſstè con
ſstet Vrbanum. non
ſsolùm Lucij III
Prædece
ſsſsoris
ſsui
ſsucce
ſsſsorem,
ſsed etiam emendatorem,
atque
ſsuæ con
ſstitutionis circa requi
ſsitum litis conte
ſstationis alteratorem fui
ſsſse.
Quòd ſsi dixeris, text. in d.c. relatum, iam correctum
ex d.c. gratum; ad quid in volumine Decretalium inſsertum, ſsiue cum vtrumque ius ſsua voce dilucidè proteſstatum fuerit, nihil abſsonum, nihilque contrarium relinquere, quonam pacto Pontificias conſstitutiones ſsic
contrarias reliquerit? Obiectioni huic, ex mea equidem,
& non contemnenda conſsideratione, reſsponderi poterit, in primis, nouum non eſsſse, vna iura alia corrigere, &
nihilominus correcta, ſsic in corpore iuris includi, ac ſsi
nunquam correcta fuiſsſsent, vel quia compilatori ſsic placuit, vel quia oppoſsita iuxta ſse poſsita magis eluceſscunt;
Deinde non videri, nec dici poſsſse contraria relicta, ex
quo de correctione apparet; aliud namque eſst, in eodem
caſsu duo iura contrarium directò decidere, nec de correctione prioris apparere: quo caſsu abſsonum. eſsſse, &
iuris proteſstationi contrarium diceremus. Aliud verò,
conſstitutionibus duabus contrariis appoſsitis, poteſstatorem emendare priorem, & factam ab eo, qui emendandi, atque corrigendi poteſstatem habuit; tunc namque
dici non poſsſset abſsonum aliquid, aut contrarium relictum: abſsonum namque non eſst, vna iura alia corrigere.
Reſspondetur deinde, quòd cùm Vrbanus III. conſstitutionis Prædeceſsſsoris ſsui Lucij III. memor, conſsciuſsque fuiſsſset, illámque emendaret expreſsſsim, conueniens quidem fuit, eiuſsdem Lucij deciſsionem in volumine
decretalium, & adeò proximam, atque coniunctam deciſsioni d.c. gratum, relinquere, (quod non abſsque maximo myſsterio factum eſst, vt credo) vt quæ eſsſset illa conſstaret, Vrbani etiam emendatio, aut conſstitutio contraria, an iuris rationi magis conſsentanea eſsſset, deduci poſsſset apertius: abſsonum namque eſsſset, quod Vrbanus III.
Lucij III. ſsic mentionem feciſsſset, atque ipſsius conſstitutionis emendator fuiſsſset, nec de eiuſsdem Lucij deciſsione conſstaret.
Quintò deinde con
ſstituo, Innocentium III.
in d.c. licèt* vndique, non ita clare rem hanc explica
ſsſse,
ſsicut Vrbanus III.
in. d.c. gratum, & Gregorius IX.
in d.c. vltimò, de officio legati, explicarunt; propterea quod Gregorius, & Vrbanus, eo ip
ſso dixerunt iuri
ſsdictionem delegatam perpetuari, quòd res geri capta e
ſst, & quod
per actum citationis, res geri cæpta cen
ſseatur declararunt. Ip
ſse tamen Innoc. duntaxat dixit perpetuari iuri
ſsdictionem,
ſsi delegatus vti cœperit,
ſsed non aperuit per
quem actum videretur vti cœpi
ſsſse,
ſsiue res geri cœpta
diceretur, vt
ſsupà, num. 7. aduertebam. Inde, & con
ſsequenter, eum text. intelligi debere, iuxta text.
in d.c.
gratum, & in d.c. vltimo, non verò
ſsecundum text.
In d.
c. relatum, correctum iam, & emendatum ab Vrbano III.
in dict. cap. gratum.
Præterea. Vrbanum ip
ſsum III.
in d.c. gratum, & iu
*ridicè quidem, & doctè, & piè etiam
ſse habui
ſsſse,
ſsiue
cum ratione iuris æquitatem
ſsummam præ oculis etiam
po
ſsui
ſsſse, eò in primis, quod cum iure ciuili id e
ſsſset clare, & velut expre
ſsſsim denotatum
in d.l. & quia ff. de iuriſsdict. omni. iudic. ex quo verba illa (
antequam res ab eo,
cur mandata eſst iuriſsdictio. geri cœperit) actum citationis
conprehendunt omnino: & iure Pontificio licitè po
ſsſse,
ac debere id ip
ſsum fieri videbatur, argumento text.
in
c. 2. de cauſsa poſsſseſsſsion. & propr. & in c. 1. de noui operis
nuntiatione, eo etiam, quod ita lites magis abbreuiari,
nec propter mortem delegantium retardari,
parciũqueparciumque
ſsumptus, expen
ſsas, & labores excu
ſsari intendi
ſsſset; id
quòd efficere debuit, & curare, iuxta text.
in l. properandum, C. de iudiciis, & in c. finem litibus, de dolo & contumacià. d c. 2. de cauſsa poſsſseſsſsion. & propriet. & ne ita
de facili contingeret, mandata Apo
ſstolica debitum exitum non habere,
ſsiue illa reddi illu
ſsoria, nouo
ſsve iudices
delegatos exigià partibus, atque à Sanctis Patribus creari nece
ſsſsarium
ſsoret,
ſsi litis conte
ſstatio requireretur, idcirco eam viam elegit, qua facilius delegatæ iuri
ſsdictionis perpetuatio. & difficilius extinctio eiu
ſsdem contingeret, & in propo
ſsito
ſsufficere citationem decreuit, quia
Iam res geri cœpta, aut qua
ſsi cœpta e
ſst, nec conte
ſstationem litis exegit, quæ in
dict. l. & quia, expre
ſsſsa non
fuit.
Sextò con
ſstituo, ex dictis hactenus manife
ſstè dedu
*ci,
ſsecundam opinionem ex tribus à me relatis
ſsuprà num. 4. veriorem e
ſsſse, & tenendam omnino, & con
ſsequenter de iure Pontificio ad perpetuandam delegati
ludicis iuri
ſsdictionem,
ſsolam citationem requiri ex clara deci
ſsione text
in d.c. gratum, & in d.c. vltimo, de officio legati, idque & de iure Cæ
ſsareo
ſsimiliter obtinere,
ex
d.l. & quia, vt vtrumque rectè profitentur Ia
ſson
num. 57. verſsic. Breuiter communis ſsententia eſst, in eadem l. & quia Decius
num. 5. in eodem c. gratum. Primam autem relatam
ſsuprà, d. num. 4. minimè iuuati ex
deci
ſsione text.
in d.c. licet vndique, de offic. deleg. & de
ſstrui ex deci
ſsione clara
d.c. gratum, & dict. c. vlt. de offic. leg ex quibus explicari debet (vt antea dixi) text.
in
eodem c. licet vndique, vt Decius
d. num. 5. optimè percipit, & præfatum dubium verè declarat. Tertiam denique opinionem (quam
ibid. retulid. num. 4.) nullo pacto
ſsu
ſstineri po
ſsſse, tanquam contrariam deci
ſsioni text.
in d.c. gratum, & in d.c. vltimo. nec fulciri per text.
in
d.c. relatum, vt pote ab Vrbano III. iam correctum, &
emendatum.
Septimò & vltimò con
ſstituo, ius Regium no
ſstrum
*
Partitarum in eadem videri fui
ſsſse contrarietate, qua ius
Pontificium fui
ſsſse o
ſstendimus; nam
in l. 21. titulo. 4. partit 3. delegati pote
ſstatem
ſsolui, ante litis conte
ſstationem delegante mortuo, vel ab officio remoto, probatur expre
ſsſsim, & vel Lucij III. con
ſstitutionem
in d.c.
relatum, contentam, videtur lex illa
ſsequuta, in illis
verbis:
La tercera es, ſsi muere, ò pierde el offic. aquel, que
mando oyr el pleyto en ante que el deleg. lo comienze à oyr por demanda, e por reſspuesta. aut verba Iurecon
ſsulti
Pauli,
in d.l. & quia, ad litis conte
ſstationem referenda putarunt eius compilatores, vt tunc
ſscilicet res ab
eo, cui demandata e
ſst iuri
ſsdictio, geri cœpta dicatur,
cùm litis come
ſstatio ante obitum delegantis præce
ſsſsit:
l. verò 35. titul. 18. eadem 3. partita, vel Vrbani
ſsententiam in
d.c. gratum, aut Gregorij IX. in
d.c. vltimo, ſsequitur; vel verba
d.l. & quia, ad citationem referenda
arbitratur, & in hunc modum
ſscribit.
Ca muriendo alguno deſstos no debe valer la carta, ſsi el pleyto no es començado, a lo menos por emplazamiento; mas pues que començado fuere deſsta manera, deue valer la carta para delibrarſse el pleyto dende en adelante por ella, entre aquellos
cuyo es el pleyto, ò ſsus herederos. Vtraque autem lex (vt |
vides)
ſsic apertè & expre
ſsſsim, modò litis conte
ſstationem, modò citationem requirit, vt ferè videatur prima
facie legis ip
ſsas ad concordiam reduci non po
ſsſse;
ſsed
quod debeant (vt ego
ſsecurè arbitror) iuxta veriorem,
& communiorem iuris communis
ſsententiam accipi, &
declarari: & con
ſsequenter per
ſsolam citationem, etiam
de iure huius regni, iuri
ſsdictionem delegati perpetuari,
a
ſsſserere nece
ſsſsarium e
ſst; vt rectè a
ſsſserit, & contrariam
Didaci Perez opinionem meritò improbat D. Paz, in
ſsua
praxi, annotatione 1. de iudicio, num. 39. in fine, dicens
illa iura Regia conponenda, & intelligenda e
ſsſse,
ſsicuti
intelligitur text.
in d.c. relatum, cum textu
in d.c. gratum: quod etiam in effectu
ſsentit Gregorius Lopez,
in
d.l. 21. verbo,
por reſspueſsta, dum dixit,
Vel per citationem; vt o
ſstenderet, citationem
ſsolam
ſsufficere. Contrarietas autem ip
ſsarummet legum
Partitæ, forta
ſsſsis (vt
ego a
ſsſsequi po
ſsſsum) fluxit ex eo, vel quod illo tempore
Lucij III. & Vrbani III. con
ſstitutiones viderentur adeò contrariæ, vt Partitarum conditores, atque compilatores nollent tunc aliquam de prædictis
ſsententiis
reprobare, nec cuiquam earum aliquod præiudicium ex
ſsua re
ſspon
ſsione generari;
ſsed in terminis iuris communis re illa relicta, nec aliquo de nouo introducto, modò litis conte
ſstationem exigit vna lex;
modò ſsola citatione, alia contenta e
ſst, iuxta terminos
d.c. relatum, &
d.c. gratum, vel for
ſsan in
d.l. 35. idcirco
ſsufficere citationem fuit expre
ſsſsum, vt per eam legem corrigeretur
deci
ſsio.
d.l. 21. & communior
ſsententia DD. probaretur, quemadmodum per text.
in d.c. gratum, corrigitut
textus
in d.c. relatum.
CAPVT XXX.
Ordo & forma, quæ in l. 27. Tauri præſscribitur,
vtrum ſseruari debeat, non ſsolum in ſsubſstitutionibus deſscendentium legitimorum, ſsed
etiam illegitimorum, tam reſspectu patris,
quam matris; vbi omnia recenſsentur in
vnum quæ huius regni Scriptores hactenus
tradiderunt, his & nouiter, & vere adiiciuntur nonnulla, quæ dictæ l. Regiæ mentem, &
intentionem dilucidè magis declarant, nec
per aliquem fuerunt hucuſsque ſsic adnotata,
nec ſscripta.
SVMMARIVM.
- 1 Meliorationem tertiæ partis bonorum ſsuorum facientem, teneri præcisè obſseruare ordinem in l. 27. Tauri, præſscriptum; nec poſsſse illum aliquo modo peruertere, eſst enim de ſsubſstantia actus, vt denotat verbum
illud, con tanto; quod inducit conditionem, quæ conditio in ſspecifica forma debet adimpleri.
- 2 Meliorationem tertiæ partis bonorum ſsuorum faciens, vtrùm ordinem l. 27. Tauri, præcisè obſseruare
teneatur, non ſsolum in ſsubſstitutionibus deſscendentium legitimorum, ſsed etiam in cæteris ſsubſstitutionibus deſscendentium illegitimorum, & aliorum, qui in
eadem lege enumerantur; & per totum caput.
- 3 L. 27. Tauri, verba expenduntur quæ præfato dubio
occaſsionem tribuiſsſse videntur, prout hoc num. adnotatur.
- 4 Verbum pueda, Latinè, poſsſsit, non inducit neceſsſsitatem,
ſsed voluntatem.
- 5 Filij naturales, & spurij, & nati ex damnabili coitu
quocunque modo mater ex illo pœnam mortis non incurrat, ex teſstamento, & ab inteſstato, & contra teſstamentum matri ſsuccedunt.
- 6 Filij naturales ab inteſstato non ſsuccedunt patri, niſsi in
duabus vnciis, hoc eſst in ſsexta parte hæreditatis, nec
contra teſstamentum admittuntur, ſsed dumtaxat ex teſstamento non extantibus deſscendentibus legitimis,
licèt aſscendentes ſsuperſsint.
- 7 Dictæ l. 27. Tauri dubium proponitur, & numero
ſseq.
- 8 Vocationes omnes quæ in l. 27. Tauri, continentur, fieri
ex ſsententia quorundam ad ſsimilitudinem earum,
quæ in ſsubſstitutione exemplari formantur; & vide
infrâ, num. 20. & 21.
- 9 In ſsubſstitutione exemplari vltra deſscendentes legitimos, hoc eſst filios furioſsi, vel mentecapti, non inducitur à lege neceſsſsitas ſsubſsituendi alios; & vide infrà,
num. 20. vbi magis declaratur.
- 10 Andreæ Angeli in dubio propoſsìto ſsuprà, ex num. 2.
opinio refertur, & num. ſseq. improbatur.
- 11 Ordo in in l. 27. Tauri præſscriptus, quod debeat omnino, & præcisè òbſseruari in omni ſsubstitutione tam
deſscendentium legitimorum, quàm illegitimorum, &
aliorum, qui in eadem l. enumerantur; & num.
ſseqq.
- 12 Et huius ſsententiæ concludens fundamentum adducitur.
- 13 Diluitur primum fundamentum quod reſsolutioni traditæ ſsuprà, num. 11. obſstare videbatur, & l. 27.
Tauri verus ſsenſsus profertur.
- 14 Secundi fundamenti contra eandem reſsolutionem adducti, communis reſsolutio refertur.
- 15 Auendañi in propoſsìto reſsolutionis ſsuperioris rationes
duæ, & nouiter, & verè conuicte.
- 16 Pro ratione, atque explicatione d.l. 27. Tauri, nonnulla nouiter, & diſstinctè magis, quam antea fuiſsſsent, hoc loco adnotata per Authorem.
- 17 L. 27. Tauri constitutionem, in filiis naturalibus
respectu ſsucceſsſsionis matris nihil noui continere,
nec dubitationem aliquam ſspecialem venire decidere.
Sed duntaxat ad tollendas dubitationes omnes, quæ reſspectu ordinis vocationum eſsſse poſsſsent, in futurum ſstatuere,
atque præfingere ordinem, quo vincula, aut grauamina apponi, vel ſsubſstitutiones fieri debeant.
Quod hoc num. latiùs demonſstratur, Auendañique, &
Ioannis Gutierrez, conſsideratio, nouiter, & verè euincitur.
- 18 Filij naturales, vtrùm matri in maioratu ſsuccedant,
an etiam in quocunque maioratu regulariter ſsuccedere poſsſsint, remiſsſsiuè.
- 19 Legis 6. Tauri deciſsionem, minime obeſsſse reſsolutioni
traditæ ſsuprà num. 11.
Et ibidem Auendañi intellectum ad eandem leg. Didaci del Caſstillo fuiſsſse adnotatum ab Authore.
- 20 L. humanitatis. C. de impuber. & aliis ſsubſstitut. verus ſsenſsus adducitur.
- 21 Exemplaris ſsubſstitutionis ſsimilitudo, tunc demum procedit cum ſsubſstitutionibus, quæ in l. 27. Tauri apponuntur, cum eadem ratio militat, aut idem ius, non
diuerſsum ſstatutum eſst; non vbi contrarium in altera harum ſsubſstitutionum reperitur expreſsſsum.
PRo ab
ſsoluta & di
ſstincta huius capitis explicatione
con
ſstituendum erit in primis, hoc vnum certum e
ſsſse & ab omnibus vnanimiter receptum, qui hactenus in
* propo
ſsìto
ſscrip
ſserunt,
ſsiue ad leges huius regni commentaria ediderunt, videlicet, facientem meliorationem
tertiæ partis bonorum
ſsuorum teneri præcisè ob
ſseruare
ordinem in
l. 27. Tauri præ
ſscriptum, nec po
ſsſse illum
aliquo modo peruertere, e
ſst enim de
ſsub
ſstantia actus,
vt denotat verbum illud
Con tanto, quod inducit conditionem, quæ conditio in
ſspecifica forma debet adimpleri:
l. qui hæredi. l. Mæuius. ff. de condit. & demonſst. &
in terminis,
ſsic in
ead. l. 27. ob
ſseruarunt Didacus del
Ca
ſstillo,
in princip. Ioannes Lupus
num. 50. Gomez
Arias
num. 59. Tellus Ferdinandez
num. 3. & num. 17. & Velazquez de Auendaño
gloſsſsa 2. in princip. Molina
de Hiſspan. primog. lib. 2. cap. 2. num. 11. & 12. & 14. Mieres
de maior. 2. part. quæst. 6. num. 25. & in initio 1. part. cir|ca fin. Ioan. de Matien.
in l. 11. tit. 6. gloſs. 9. in princip. &
gloſsſsa 11. num. 3. lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & ibid. Azeuedus,
num. 38. & num. 45. & And. Angulus,
gloſs. 11. num.
2. Ioan. Guttier.
practicarum lib. 3. quæſst. 52. in princip. ij tamen Authores, tamet
ſsi præfatum a
ſsſsumptum,
ſsiue
doctrinam communem ex verbis eius legis,
ſsic generaliter deduxerint, communiter etiam dubitare
ſsolent,
vtrum meliorationem tertiæ partis bonorum
ſsuorum fa
*ciens, præcisè teneatur ob
ſseruare ordinem
d.l. 27. Tauri, non
ſsolùm in
ſsub
ſstitutionibus de
ſscendentium legitimorum,
ſsed
etiãetiam in cetęris
ſsub
ſstitutionibus
deſcendentiũdescendentium illegitimorũillegitimorum & aliorum, qui in
ead. l. 27. enumerantur.
Et in primis dubium facit, quod ip
ſsamet
l. 27. Tauri quæ hodie e
ſst
l. 11. tit. 6. lib. 5. nouæ collect. Regiæ, in prima
vocatione de
ſscendentium legitimorum, præcipiendo
* loquitur, &
ſsic præcisè vult, quod in
ſsub
ſstitutione præcisè vocandus
ſsit de
ſscendens legitimus, quod con
ſstat expre
ſsſsim ex illis verbis:
con tanto que los hagan entre ſsus
deſscendientes legitimos. Sed in
ſsequenti ocatione illegitimorum, & aliorum, lex iam non præcipiendo, nec diffiniendo loquitur,
ſsed verbis meræ facultatis, & voluntatis
vtitur, qualia
ſsunt illa:
Y à falta dello, que lo puedan hazer
entre ſsus aſcendiẽtesascendientes, y à falta lo puedãpuedan hazer entre ſsus deſscendientes illegitimos; y à falta, lo puedan hazer entre ſsus
parientes; y à falta entre eſstraños, quod verbum,
puedan, toties repetitum. Latinè,
poſsſsit, non inducit nece
ſsſsitatem,
*
ſsed voluntatem, vt in
l. Gallus, in princ. ff. de liber. &
poſsth. & in
l. non quicquid. ff. de iudiciis, per quæ iura
ſsic
in terminis no
ſstris notauit Tellus Ferdinand.
in ead. l. 27. Tauri, num. 12. in princ. Ia
ſson etiam
in l. 4. §. Cato num. 47. ff. de verbor. oblig. vnde videtur, quod licet illegitimi
ſsub
ſstitui po
ſsſsint, non tamen præcisè, aut nece
ſsſsariò eorum
ſsub
ſstitutio fieri debeat: vt acutè, &
ſsubtiliter ante
alios con
ſsiderauit Tellus ip
ſse
in d.l. 27. Tauri, num. 12. &
po
ſst eum
ſsic expendunt cæteri Authores, qui præfatum
dubium excitarunt; & vere illud fortius ad
ſstringitur ratione alia, ab eodemmet Tello con
ſsiderata: nam licèt filij
* naturales, &
ſspurij, & nari ex damnabili coitu quocunque, modò ex illo mater non incurrat pœnam mortis,
ex te
ſstamento, & ab inte
ſstato, & contra te
ſstamentum matri
ſsuccedant.
ſsi de
ſscendentes legitimi non extent, quamuis a
ſscendentes
ſsuper
ſsint.
l. 7. tit. 8. lib. 5. nouæ collect. Regiæ. vbi latius probant Matienz.
gloſs. 7. & 8. & Azeu.
num.
18. & 19. idem Matien. in
l. 11. tit. 6. gloſs. 5. eod. lib. Anton.
Gomez. in
l. 9. Tauri. num. 12. vbi recte in intelligit, & de
iure communi citat textum expre
ſsſsum in
l. ſsi ſsuſspecta. §.
de inoffic. ff. de inoffic. testam. Patri tamen iidem filij natu
*rales ab inte
ſstato non
ſsuccedunt, ni
ſsi in duabus vnciis,
hoc e
ſst in
ſsexta parte hæreditatis; nec contra te
ſstamentum admittuntur,
ſsed dumtaxat ex te
ſstamento non extantibus de
ſscendentibus legitimis, licet a
ſscendentes
ſsuper
ſsint.
l. 8. tit. 8. lib. 5. nouæ collect. Reg. vbi latè probauit
Matienz
gloſs. 5. & Azeued.
in d.l. 7. eod. tit. & lib. num. 19. idem Matienz.
in d.l. 11. tit. 6. gloſs. 5. in princip. Mench.
de ſsucceſs. creat. lib. 1. ad. l. quoniam in prioribus, num. 559. Rojas,
in epit. ſsucceſs. cap. 11. num. 9. & ſseqq. Aluarus Vala
ſs.
conſsultat. 94. num. 3. Anton. Gomez.
in d.l. 9. Tauri, num. 11. vbi in propo
ſsito citat
l. optimam, 8. tit. 13. part. 6. & Greg.
Lopez
ibi, verbo,
acordaſsſse,
ſsic
ſscribit:
Satis hic probatur, testamento facto per patrem, nihil poſsſse prætendere filios
naturales contra tale testamentum patris; licet enim ad*mittantur ſsecundum voluntatem, non tamen contra voluntatem patris &c. Idcirco quamuis
dicta lex
Regia Tauri, quoad matrem facientem meliorationem recte videatur procedere po
ſsſse, ac iu
ſste etiam
matri metip
ſsi nece
ſsſsitatem imponere potuerit vocandi filios illegitimos po
ſst vocationem legitimorum, &
præferendi eos parentibus: quoad patrem tamen de quo
etiam loquitur, dum dicit,
mandamos que quando el padre, iniu
ſsta videtur quidem, & contra iuris præfati deci
ſsiones; iniungit namque nece
ſsſsitatem vocandi filios illegitimos ante meliorantis patres, quos con
ſstat filiis naturalibus pręferri, ni
ſsi te
ſstator contra voluerit expre
ſsſsim: quo argumento,
ſsiue ratione
ſsuperatus Tellus Ferdin:
in d.l. 27. num. 12. in princ. ingenuè fatetur,
ſse adhuc non
capere efficacem rationem eius deci
ſsionis,
ſsed voluntariam in eo iudicare, quatenus in ordine
ſsub
ſstitutionum. meliorationis Tertij, naturalem præfert a
ſscendenti; quod durum
ſsibi videtur, ac nece
ſsſsitatem imponit in
Tertio ip
ſso naturales vocandi; cum tamen in legitima
ſsiue in cæteris bonis totum hoc patris voluntati
ſsit relictum;
ſsic vt a
ſscendentes naturalibus filiis po
ſsſsint,
ſsi velint præferre patres naturales. Præterea, & alias rationes
accuratè, & eruditè in eiu
ſsdem rei confirmationem expendit, quas ideò recen
ſsere nece
ſsſsarium non e
ſst quòd
omnes in eundem finem tendunt, ad probandum
ſscilicet
eius legis rationem capi non po
ſsſse.
Addunt & aliam rationem Velazquez de Attendaño,
Andreas de Angulo & Ioannes Gutierrez (quos
ſstatim
commemorabo) videlicet, quod omnes vocationes, quæ
*
in dict. l. 27. Tauri apponuntur, fiunt ad
ſsimilitudinem
earum, quæ in
ſsub
ſstitutione exemplari formantur,
ſsed
in
ſsub
ſstitutione
exẽplariexemplari vltra
deſcẽdentesdescendentes legitimos, hoc
* e
ſst filios furio
ſsi, vel
métecaptimentecapti, non inducitur à lege nece
ſsſsitas
ſsub
ſstituendi alios, vt colligitur ex
l. 11. tit. 5. part.
6. ergo idem dicendum e
ſst in ca
ſsu propo
ſsito, vt
ſscilicet
vltra primum ca
ſsum de
ſscendentium legitimorum à lege
expre
ſsſsum, nece
ſsſsitas non inducatur
ſsub
ſstituendi alios,
ſsed quod te
ſstatori melioranti data
ſsit voluntaria facultas
ſsub
ſstituendi eos,
ſsi velit. Et ita in no
ſstro ca
ſsu, & dubio
* propo
ſsito
ſsuprà ex
num. 2. intelligit
d.l. Regiam 27. Tauri Andreas de Angulo,
ad leges meliorationum. l. 11. gloſs. 11. num. 3. per tot. ac in effectu defendit
ſsecurè. quod filius
naturalis, vel
ſspurius,
ſsi mater meliorationem faciat, nece
ſsſsariò vocandus
ſsit, quia eius
ſsucce
ſsſsio nece
ſsſsaria e
ſst.
Si verò pater meliorationem efficiat, non ita, nec nece
ſsſsariò,
ſsed voluntariè vocandus
ſsit, hoc e
ſst
ſsi pater velit,
quia patris
ſsucce
ſsſsio voluntaria e
ſst, & non præci
ſsa, aut
nece
ſsſsaria, vt
ſsuprà vidimus.
Cæterum contraria
ſsententia communior quidem
* e
ſst, & verior, ac omnino amplectenda, nempe, quod ordo, & forma quæ in
d.l. 27. Tauri, præ
ſscribitur, omnino,
& præcisè obseruari debeat in omni
ſsub
ſstitutione, tam
de
ſscendentium legitimorum, quam illegitimorum, &
aliorum, qui in
ead. l. enumerantur. Quod (vt vides) conuenit doctrinæ generali traditæ
ſsuprà, num. 1. & in
terminis
ſsic omnes huius regni Scriptores fatentur, vt
agno
ſscit ip
ſse Andr. de Angulo, quamuis contrarium defendat, vt dixi
ſsuprà, & po
ſst Palac. Rub. Didacum del
Ca
ſstillo, & Tellum Ferdinandez, qui in effectu
ſsic tenet, dicit enim, quod quantumcunque dura
ſsit lex illa,
forma ip
ſsius ob
ſseruari debet. Hanc
ſsecundam
ſsententiam & opinionem con
ſstanter tuetur Velazquez de
Auendaño,
in ead. l. 27. Tauri, gloſs. 2. ex num. 2. & num. 14. Ioan. Gutier
practic. lib. 3. quæſst. 52. ex num. 5. Mieres
de
maioratu, 2. part. quæſst. 6. num. 25. Ioan. Matien.
in l. 11. tit.
6. gloſs. 6. in princip, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, & ibid. Azeued.
num. 44. & pro hac parte expre
ſssè faciunt, nec
* aliquo modo cauillari po
ſsſsunt:
d.l. 27. verba
in fine, ibi:
Y que de otra manera no puedan poner grauamen alguno,
ni condicion en el dicho tercio, quæ cum
ſsint generalia ad
omnia, quæ antea dicta fuerant, generaliter accipi debent:
l. de pretio ff. de publiciana in rem actione, & omnes ca
ſsus præcedentes æqualiter comprehendunt, &
ſsic
vtramque
ſsub
ſstitutionem, tam legitimorum, quam illegitimorum, idque iuxta vulgatam regulam
l. tertiæ. §. filius intermedias ff. de liberis & poſsthumis, quod clau
ſsula in
fine po
ſsita, refertur ad omnia præcedentia, & multis
exornant Auiles
cap 1. prætorum, gloſsſsa, lo ſsusodicho, &
cap. 2. glo
ſsſsa
ſso pena. Mieres
de maioratu, part. 2. quæſst. vlt.
num. 3. Menochius,
lib. 2. præſsumpt. 7. per tot. & lib. 4. præſsumpt. 181. ac pariformiter debent terminare omnes
ſsub
ſstitutiones, quæ præcedunt, cùm omnes illas re
ſspiciant, prout re
ſspicere
in dicta leg. 27. Tauri negari non
pote
ſst, ex
l. iam hoc iure, ff. de vulgari & pupillari ſsubſstitut. qua vel
ſsola ratione, & vltra Authores præfatos manife
ſstè conuinci con
ſsiderabam intellectum quendam,
quem ad
dict. l. 27. Tauri adducit Andreas Angul.
d.l. 11. | gloſsſsa 11. n. 3. in verſs. in primis aduerto. Quo loco contendit probare, verba
dict. l. 27. Tauri ibi:
Que ayan derecho de les poder heredar, non e
ſsſse omnino
ſsimilia verbis
l, 1. tit. 8. lib. 5. nouæ collect. Regiæ, ibi enim
ſsolum dicitur:
Que ayan derecho de les heredar, vt
ſsolum comprehenderet naturales, vel
ſspurios re
ſspectu matris, qui etiam
matre nolente, & etiam extantibus a
ſscendentibus,
ſsunt
hæredes nece
ſsſsarij in defectum legitimorum. Cæterum
dict. l. 27. Tauri aliter loquitur:
Que ayan derecho de les
poder heredar, quibus verbis (vt Author metip
ſse arbitratur) complexa e
ſst lex illa nece
ſsſsitatem vocandi in eo,
qui nece
ſsſsarius erat, in verbis:
Que ayan derecho, & complexa e
ſst etiam impo
ſsſsibilitatem in eo, qui erat voluntarius, in verbis:
Poder heredar, vt
ſsit
ſsen
ſsus, quod non
extantibus legitimis vocentur illegitimi ad
ſsub
ſstitutionem Tertij, eo modo & ordine, quo ip
ſsis competit ius
ſsuccedendi, ad cuius iuris
ſsuccedendi normam, & æquiparationem lex voluit regulari hanc vocationem,
ſsiue
ſsub
ſstitutionem in Tertio. Atque ita filius naturalis, vel
ſspurius re
ſspectu matris nece
ſsſsario vocandus e
ſst, quia
eius
ſsucce
ſsſsio nece
ſsſsaria e
ſst. Filius autem naturalis re
ſspectu patris voluntariè vocandus e
ſst;
ſscilicet
ſsi pater velit, quia eius
ſsucce
ſsſsio voluntaria e
ſst. Subdit Angulus
idem, hunc intellectum, iuri con
ſsonum. & nece
ſsſsarium
e
ſsſse, cum aliter prædicta iura concordari non po
ſsſsint. nec
tot difficultates
ſsubterfugi. Mihi autem fal
ſsum admodum e
ſsſse, nec menti dictarum legum con
ſsonum. ab
ſsonum. potius atque extraneum, vel ex eo
ſsolum videri deberet. quod
ſsuprà dixi, negari verè non po
ſsſse, quin verba
dict. leg 27. Tauri, ibi.
Y que de otra manera no puedan
poner granamen alguno, ni condicion en el dicho Tercio, æqualiter debeant ad omnium
ſsub
ſstitutiones antea adiectas referri,
ſsiue omnes vocationes
ſsuprà po
ſsitas, pariformiter terminare. nam cum verbis præcedentibus
ſsub
ſstitutionum ordo expre
ſsſsus fui
ſsſset, dicitur tandem,
y que
de otra manera no puedan. Ergo
ſsi deficiant legitimi, nullo modo illegitimi prætermitti poterunt, vt lex ip
ſsa
ſsatis clarè præ
ſsentit, ibi:
Con tanto que lo hagan entre ſsus
deſscendientes legitimos: y à falta dellos, que lo puedan hazer entre ſsus deſscendientes illegitimos. Præterea dici non
pote
ſst, verba
dictæ l. primæ, titulo octano lib. 5. nouæ collectionis Regiæ, ex
ſsolum non e
ſsſse omnino
ſsimilia verbis
dictæ leg. 27. Tauri, quod in ea deficiat verbum
poder, quod
legis dictæ 27. Tauri, conditores expre
ſsſserunt: nam
et
ſsi verbum illud omi
ſsſsum fuerit, eundem tamen
ſsen
ſsum, atque conditorum intentionem, & voluntatem fui
ſsſse in no
ſstro ca
ſsu,
ſsatis clarè deprehenditur ex aliis verbis omnino
ſsimilibus, quæ
in l. 11. titulo ſsexto, lib. 5. nouæ collectionis Regiæ tran
ſscribuntur. Vnde à verbis
dictæ legis primæ, titul. 8. nullum argumentum, aut fundamentum pote
ſst validè, aut concludenter deduci, cùm in canon decideretur, aut tractaretur, præcipuè ca
ſsus tractatus
aut deci
ſsus
in dicta l. 27. Tauri, & in dicta lege 11. titulo
ſsexto, ſsed alius longe diuer
ſsus. quod negari non pote
ſst;
nam in
dicta leg. 27. Tauri, & in
d. leg. 11. nouæ collectionis
Regiæ, agitur de ordine
ſsub
ſstituendi, quoties parentes
meliorationem Tertij bonorum
ſsuorum velint efficere: at vero
in dicta lege prima, titulo 8. eiuſsdem Regiæ collectionis, de
ſsucce
ſsſsione a
ſscendentium, quoties de
ſscendentes legitimi deficiant, vel,
que ayan derecho de los heredar, &
ſsic in ca
ſsibus longè diuer
ſsis, nequaquam debuerunt earum legum conditores omninò
ſsimilia verba adijcere, imo ex propo
ſsito, atque con
ſsultò, & nece
ſsſsariò feci
ſsſse, ex dictis
ſsupra deducitur manife
ſstè, vtpote cum ad
ſsucce
ſsſsionem vocandi nece
ſsſsitas patri non imponeretur,
quæ in melioratione Tertij
ſsub
ſstituendi impo
ſsita e
ſst in
dicta leg. 27. Tauri. Deinde fal
ſsum omnino e
ſst, quod præfatus Author afferit, verba illa:
Que ayan derecho de los
poder heredar, re
ſspectu matris nece
ſsſsitatem præci
ſsam
continere, re
ſspectu vero patris
ſsolam voluntatem, nam
in hoc differentia non e
ſst inter patrem & matrem, quod
qui
ſsque fatebitur, qui connexitatem verborum
dictæ legis Regiæ 27. per
ſspiciat attentè. Et aperte
ſsatis colligitur
ex initio eiu
ſsdem legis, ibi;
Mandamos, que quando el
padre, ò la madre mejoraren à alguno de ſsus hijos, & c. &
ſstatim
ſsequitut ver
ſsiculus:
Con tanto que lo hagan, &c. Ac
demum adijcitur ver
ſsiculus:
Y que de otra manera no puedan. Quo igitur pacto mater à patre di
ſstingui poterit in
eo ca
ſsu, quæ
ibidem non modò non di
ſstinguitur, imo potius (vt vidi
ſsti)
ſsimul atque iure eodem
ſscribitur. Nec
etiam eidem nece
ſsſsitas imponitur vocandi illegitimos,
ſsi
eo modo nece
ſsſsitatem accipias, quo Angulus ip
ſse intellexit. Poterit namque legitimis de
ſscendentibus ad meliorationem vocatis, ad aliorum vocationes non procedere, &
ſsic illegitimos omnino prætermittere, eorúmve
nullam mentionem facere, nec etiam vocationem: aliud
ius erit,
ſsi ad vlteriores, aliorumve vocationes procedat
intendere, & tunc eadem nece
ſsſsitas patri erit, vt lex ip
ſsa
voluit, & dicetur
ſstatim. Denique, & deterius quidem loquitur Angul. metip
ſse, quatenus in explicatione verborum
d.l. 27. Tauri, con
ſstitutus ibi
que ayan de recho de les
poder heredar, inquit verba illa,
poder heredar, complexa
e
ſsſse impo
ſsſsibilitatem in eo, qui non nece
ſsſsarius,
ſsed voluntarius e
ſst, &
ſsic in illegitimis, etiam
ſsi naturales
ſsint
re
ſspectu patris. nam (vt vides) certi
ſsſsimi quidem, atque
explorati iuris e
ſst, neque in patre, neque in filio naturali
vllam impo
ſsſsibilitatem e
ſsſse in hoc, idque non
ſsolum re
ſspectu vocationum, aut
ſsub
ſstitutionum facta melioratione tertij; quod idemmet Author
ſstatim agno
ſscit
in
fine d. gloſs. 11. ibi,
filius autem naturalis, &c.
ſsed etiam re
ſspectu
ſsucce
ſsſsionis vniuer
ſsæ,
ſsi legitimi filij, aut de
ſscendentes legitimi deficiant, etiam
ſsi ad
ſsint a
ſscendentes legitimi, vt in
lib. 8. tit. 8. lib. 5. compilationis deciditur.
Retenta autem
ſsententia communi, quæ relata fuit
*
ſsuprà,
num. 2. cum ſseqq. non ob
ſstat primum fundamentum
quod in contrarium expendi
ſsolet communiter, atque ex
verbis
eiuſsdem l. 27. Tauri, deducitur: eidem namque pleni
ſsſsimè
ſsatisfacit Velazq. de Auendaño,
ibidem, gloſs. 2. n.
6. in verſsic qua veritate, v
ſsque ad
num. 8. & eius
ſolutionẽsolutionem amplectitur Ioan. Gutierrez,
pract. lib. 3. quæſst. 52. n. 5. in
fine, & n. 6. per totum, qui rectè aduertit, ob
ſstaculum deductum ex verbo
puedan, nihil vrgere, &
ſsubuerti ex
ver
ſsic.
y que de otra manera. Ex quo colligitur etiam
ſsub
ſstitutiones omnes, de quibus
ibi, nece
ſsſsarias, non voluntarias e
ſsſse. Addiderim ego
ſsubuerti
etiãetiam ex verbis primis
eiuſsdem l. ibi:
Mandamos, que quando el padre, ô la madre
mejoraren. nam
ſsi in matre omnes agno
ſscunt vnanimiter
ſsub
ſstitutiones ea
ſsdem nece
ſsſsarias e
ſsſse, idem etiam nece
ſsſsariò in patre agno
ſsci debebit, cum ad vtrumque pariter illius legis deci
ſsio relata
ſsit, nec pater di
ſstinguatur à matre. Deinde, nece
ſsſsitatem illam non iniungi melioranti præcisè,
ſsed cau
ſsatiuè tantum: pote
ſst enim pater,
vel mater melioratione facta, vel nullum grauamen adiicere, vel in fauorem vnius, vel aliquorum illud apponere:
ſsi tamen plures
ſsub
ſstitutiones efficere velit,
ſsiue vlterius progredi, & ad vlteriores vocationes accedere, nece
ſsſsariò tenebitur ordinem
ibi præ
ſscriptum ob
ſseruare: ideo dicimus, formam illarum vocationum non inducere nece
ſsſsitatem præci
ſsam, quoniam pater, aut mater
omittere pote
ſst
ſsub
ſstitutiones, aut vocationes illas,
ſsi velit,
ſsed cau
ſsatiuam quandam nece
ſsſsitatem, vt
ſsi ad illas
velit peruenire, modo; ordine, atque forma
ibidem præ
ſscriptis, id efficere debeat: quamuis ergo per
ſsonarum
vocatio, atque grauaminum. appo
ſsitio voluntaria
ſsit,
non tamen inde
ſsequitur, vocationum. ordinem voluntarium e
ſsſse,
ſsi te
ſstator, aut meliorationem efficiens per
omnes gradus per
ſsonarum faciat
ſsubftitutiones, aut vocationes.
Non ob
ſstat etiam
ſsecundum fundamentum contra
* communem
ſsententiam, cui Velazquez de Auendaño,
num. 8. & Ioannes Gutierez,
num. 7. in locis
ſsuprà relatis
re
ſspondent in effectu, filium naturalem ex voluntate tantum patris eidem
ſsuccedere, non verò e
ſsſse nece
ſsſsarium
ip
ſsius hæredem. Cæterum in Tertio imponi patri nece
ſsſsitatem, vt
ſsi velit filium aliquem legitimum meliorare,
& meliorationi grauamina, aut
ſsub
ſstitutiones adiicere,
teneatur prius filium naturalem, quam a
ſscendentes
ſsub|
ſstituere, & quod ita nouiter introduxit lex illa ac proinde quamuis dura videatur,
ſsic ob
ſseruari debet.
Verùmenim verò, Authores omnes præfati non reddunt rationem vllam concludentem, qua legem ip
ſsam
principaliter moueri o
ſstendant: nam in primis Ioan. Gutier.
vbi ſsuprà, d.n. 7. dumtaxat dicit, Auendañi rationes
ſsibi non placere, nec aliquo modo improbat eas,
ſsed re
ſsidet
ſsemper in hoc, quod lex illa
ſseruanda
ſsit, prout iacet, nec aliam rationem detegit, nec inuenit, prout inueniri non po
ſsſse dixit etiam Tellus Ferdin.
in eadem l. 27. n. 12. qui etiam nihil concludens adduxit. Angul. verò (vt,
ſsupra vidi
ſsti) non modò legis ip
ſsius rationem, aut motiuum præcipuum proponit,
ſsed etiam deci
ſsionem claram, atque expre
ſsſsam
ſsubuertit,
ſsic vt eius
ſscripta,
ſsi attento animo velis intueri, multa quidem inuenies, quæ Regiæ illi con
ſstitutioni, ac eius menti refragantur apertè, quòd
ſsuprà, num. 12. nouiter, & verè remanet adnota
*tum. ac denique Velazq. de Auend.
gloſs. 2. n. 14. in eadem
l. 27. Tauri, duas rationes adducit. Prima e
ſst, quod ideo
filij naturales, qui in
l. 10. Tauri, capaces erant in
ſstitutionis, nece
ſsſsarij
ſsunt in
ſsub
ſstitutione in
d.l. 27. Tauri, quia
cum in Tertio non po
ſsſsent
ſsub
ſstitui extranei (Tertium namque extraneorum re
ſspectu legitima e
ſst)
ſsed qui
proximiori loco
ſsucce
ſsſsionis capaces erant, & ex
ipſsa l.
10. Tauri, naturales filij re
ſspectu patris, etiam
ſstantibus
a
ſscendentibus haberent ius
ſsucce
ſsſsionis, meritò in
ſsub
ſstitutione prætulit eos lex illa. Hæc tamen ratio (vt ego & verè quidem con
ſsidero) non concludit, nec
ſsuffciens
e
ſst, nam et
ſsi filij naturales re
ſspectu patris ius
ſsucce
ſsſsionis
haberent, ius tamen
ſsuccedendi, vel non
ſsuccedendi in
voluntate patris relictum fuerat omninò; vnde
ſsi pater
vellet, e
ſsſsent quidem proximiori loco capaces
ſsucce
ſsſsionis a
ſscendentes, quàm de
ſscendentes ip
ſsi naturales, idque
ex eadem l. 10. Tauri, &
ſsic non e
ſsſset ratio, quare magis in
ſsub
ſstitutionibus meliorationis tertiæ partis bonorum
præferri debui
ſsſsent filij naturales quam a
ſscendentes, ni
ſsi
lex illa ita volui
ſsſset: cùm etiam a
ſscendentes capaces e
ſsſsent ex
eadem leg. 10. Tauri. & proximiori loco vocari
po
ſsſsent,
ſsi te
ſstator volui
ſsſset, atque
ſsic ob eam rationem
circa filios naturales nece
ſsſsitas imponi non debui
ſsſset,
nec dari prælatio.
Secunda ratio eiu
ſsdem Auendañi con
ſsi
ſstit in hoc,
quod
d.l. 10. Tauri (vt ip
ſsemet arbitratur) loquitur in filiis naturalibus te
ſstatoris,
ſsed
d.l. 27. Tauri in filiis naturalibus
ſsub
ſstituti, quos te
ſstator omittere non poterat,
ſsi
de
ſscendentes prælegatarij
ſsub
ſstituere tenebatur: id autem à mente, & verbis ip
ſsius
l. Taurinæ valde alienum
e
ſsſse, con
ſstat apertè, in illa namque de filiis naturalibus
ſsub
ſstituentis tractatur,
ſstatuiturque, vt po
ſst filios, & de
ſscendentes legitimos, eos
ſsub
ſstituere teneantur parentes,
prout in eum
ſsen
ſsum acceperunt legem illam Authores
relati
ſsuprà, & omnes etiam, qui hactenus in propo
ſsito
ſscrip
ſserunt. Et confirmatur omnino ex his, quæ contra
eundem Auendañum
ſscripta reliquit Ioannes Gutierrez,
*
practicarum, lib. 3. quæſst. 53. ex num. 2. Quocirca pro di
ſstincta, & maiori explicatione prædictorum nonnulla
con
ſstituere omnino nece
ſsſsarium duxi,
ſsine quibus res
hæc, ita commodè, & ab
ſsolutè diffiniri non valet. In primis negari non po
ſsſse, quin certi
ſsſsimum
ſsit, & nece
ſsſsario
ob
ſseruandum, Regiam Taurinam con
ſstitutionem
ſsæpe
allegatam, præcisè volui
ſsſse, quod in ordine
ſsub
ſstitutionum. atque vocationum, filij naturales a
ſscendentibus
præferantur,
ſsiue quod priori loco vocentur: Cum tamen in
ſsucce
ſsſsione ex te
ſstamento voluntati patris reliqui
ſsſset hoc Regia lex alia, atque etiam Taurina con
ſstitutio; & in
ſsucce
ſsſsione ab inte
ſstato, & contra te
ſstamentum
a
ſscendentes ei
ſsdem filiis naturalibus prætulerit, vt
numeris præcedentibus dicebamus, & Andream ab Angulo
hæc inuoluentem,
ſsiue aliter intelligentem, & contra
communem omnium Scribentium
ſsententiam
d. lib. 27. Tauri accipientem, ex profe
ſsſso improbauimus.
Deinde & ſsecundò, parum vrgere, naturalium filiorũfiliorum ſsucceſsſsionem reſspectu patris neceſsſsariam non eſsſse, ſsed
potius voluntariam, & liberam; nam & ſsucceſsſsio conſsanguineorum æquè neceſsſsaria non eſst, & nihilominus in ea lege ſsubſstitui iubentur. Vnde mirum non eſst, ſsed potius rationi, atque æquitati conſsentaneum, vt etiam naturales filij ſsubſstitui iubeantur, cùm idem ius in conſsanguineis ſstatuatur (vt dixi) quibus certum eſst, minus deberi, quam filiis, ipſsoſsque filios præferri debere.
Tertiò præterea, prædictam neceſsſsitatem ſsubſstituendi,
aut vocandi naturales filios præciſsam non eſsſse, etiam legitimis filiis à parentibus melioratis, poteſst enim pater ſsi
velit filium legitimum meliorare, eidemque meliorationi grauamina, aut ſsubſstitutiones non adiicere, ſsiue filios tantum legitimos, ac eorum deſscendentes vocare,
nec ad filiorum naturalium, aut aliorum vocationes accedere. Eſsſse tamen cauſsatiuam (vt dicebam ſsuprà, n. 13.) vt ſsi pater velit ad aliorum ſsubſstitutiones, aut vocationes deſscendere, neceſsſsariò teneatur ordinem ibi præſscriptum obſseruare, & loco præfixo naturales vocare. Quæ neceſsſsitas, eo modo ſsumpta, etiam & aliorum conſsanguineorum reſspectu imponitur, quoniam lex illa generaliter intendit prouidere conſsulere toti generi & familiæ meliorantis. Vnde quemadmodum ſsucceſsſsio filiorum naturalium reſspectu patris præciſsa non eſst, ſsed voluntaria, ſsic & vocatio, aur ſsubſstitutio eorundem filiorum
naturalium ad meliorationem Tertij, poteſst enim pater
plures gradus ſsubſsitutionum omittere, nec ad eos accedere.
Quartò etiam, dubium præcipuum, aut mirum Scriptorum huius regni, in eo principaliter conſsiſstere, quare
aſscendentes, ſsi ſsilius eorum velit, in ſsucceſsſsione præferantur filijs naturalibus, vel filij naturales neceſsſsario inſstitui non debeant à parentibus. Et tamen in melioratione tertiæ partis bonorum, contra voluntatem etiam ſsubſstitui iubentur, ac etiam ex neceſsſsitate aſscendentibus
præferuntur in ordine ſsubſstituendi. Et quidem ſsi verum
amamus, nec ab aliorum ſsententiis iniuſstè deuiare
intendimus, fateri velut neceſsſsariò adſstringimur, dubium
præfatum certa, aut concludenti ratione diffiniri non
poſsſse, ſsed voluntatem legis fuiſsſse, non improbè dici poſsſse, vt Tellus dicebat, & Velazquez de Auendaño, d. gloſs.
1. n. 14. ad finem, poſst eum agnouit, ac etiam Ioannes
Gutier. practic. lib. 3. d. quæſst. 52. n. 7. negari tamen non
poſsſse, quin Taurinæ: illius conſstitutionis conditores, non
modò vna ſsed & pluribus rationibus adducti, ſsic ſstatuerint. Malè ergo noſstri Scriptores, voluntati legis dumtaxat hoc tribuunt, nec ratione, ſsiue iuſstis de cauſsis moueri aduertunt, aliud enim eſst, legis rationem non expreſsſsam non aſsſsequi, aliud vero ſsola voluntate niti legem præfingere.
Quintò deinceps (& for
ſsan verè) pro ratione
d.l. 27. Tauri dici po
ſsſset, quòd lex, quæ filios naturales in vno
onerauit, & a
ſscendentibus magis, quam ip
ſsis pro
ſspexit,
nempe vt in
ſsucce
ſsſsione ab inte
ſstato, & contra te
ſstamentum, a
ſscendentium cau
ſsa potior e
ſsſset, ac ni
ſsi ex te
ſstamento, & voluntate patris ius
ſsuccedendi prætendere
non po
ſsſsent: in alio eos honorare voluit,
ſsiue magis illis
quam a
ſscendentibus pro
ſspexit, vt
ſscilicet, cum pater meliorationi à
ſse factæ
ſsub
ſstitutiones adiicere voluerit,
præferre debeat eos a
ſscendentibus in ordine vocationum: con
ſsiderauit namque in hoc paruum præiudicium
a
ſscendentibus fieri, auc non ita magnum.
ſsicut
ſsi à
ſsuccessionibus
ſsuorum filiorum, etiam de
ſscendentibus legitimis eorum deficientibus, ab
ſsolutè, aut præcisè excluderentur & cum turbato ordine mortalitatis non minus
parentibus, quam filiis parentum hæreditas piè relinqui
debere videatur, ex
l. nam et ſsi parentibus, ff. de inofficioſso
teſstamento, pietatis hoc iudicium, filiorum voluntati relinquere melius e
ſsſse putauit, quàm ip
ſsorum manus, &
di
ſspo
ſsitionem
ſsic ligare, vt præcisè deberent naturales
filios a
ſscendentibus ei
ſsdem præferre. Sic enim pro temporum, & per
ſsonarum qualitatibus, rerumque circun
ſstantiis, commodius diiudicare poterunt, quid melius ac
ſsecurius efficere debeant, & an a
ſscendentes debeant filiis
naturalibus in
ſsucce
ſsſsione facto te
ſstamento præferre, vel
non præferre, quod in
ſsub
ſstitutionum aut vocationum |
meliorationis articulo, non
ſsic æqualiter,
ſsicut in
ſsucce
ſsſsione factum e
ſst; forta
ſsſsis etiam hoc ideo, quòd à communiter accidentibus, cum meliorationibus huiu
ſsmodi
factis, plures, diuer
ſsæque per
ſsonæ
ſsuo ordine, gradatimque ad
ſsucce
ſsſsionem vocantur,
ſsiue plures gradus fiunt,
& vincula, grauaminaque adiiciuntur prout adiici po
ſsſse
lex ip
ſsa Taurina 27. con
ſsiderauit: hoc quidem non alia
ratione efficitur, quam vt certa bona omnibus de familia colligata, & perpetuò
ſsucce
ſsſsoribus vnita, atque alienari prohibita relinquantur,
ſsicque & nomen, & familia
meliorantis refulgeat, & bona ip
ſsa inter
ſsuos con
ſseruentur faciliùs. Id autem aptius meliu
ſsque fiet,
ſsi ad de
ſscendentes, etiamque naturales tantum liberos. bona prædicta deuenerint, quam
ſsi a
ſscendentibus deferantur, in
quibus non ita hæc fient,
ſsicut in de
ſscendentibus ip
ſsis
meliorantis, imò à con
ſsanguineis, alii
ſsque tran
ſsuer
ſsalibus eiu
ſsdem meliorantis naturales filios excludi contingerer contra legis illius voluntatem,
ſsi in vocationibus
a
ſscendentes præferri po
ſsſsent, vtpote, cum
ſsucce
ſsſsione
maioratus ab ip
ſsorum a
ſscendentium linea occupata, ip
ſsamque
ſsemel ingre
ſsſsa, non antea exire deberet ab eius
de
ſscendentibus, nec ad naturales filios tran
ſsire, quam
ſsi
omnes ex eadem linea a
ſscendentium deficerent, quorum
etiam re
ſspectu proximitas ad
ſsuccedendum deberet con
ſsiderari, iuxta ea, quæ huius regni Scriptores, exteri etiam tradiderunr communiter. Cæterum po
ſst ip
ſsos
filios naturales vocari debere a
ſscendentes, alii
ſsque con
ſsanguineis præferri, iu
ſstè, &
ſsanctè lex illa decreuit.
Sextò denique, & vltimo loco con
ſstituendum duxi,
* dictam Taurinam con
ſstitutionem 27. in filiis naturalibus re
ſspectu
ſsucce
ſsſsionis matris nihil noui continere, ius
enim eorum iam antea diffinitum erat
in l. 9. quæ inter
ea
ſsdem Taurinas con
ſstitutiones præfixa fuerat: nec dubitationem aliquam
ſspecialem venire decidere;
ſsed dumtaxat ad tollendas dubitationes, quæ re
ſspectu ordinis
vocationum. e
ſsſse po
ſsſsent,
ſstatuere in futurum, atque præfigere ordinem, quo vincula, aut grauamina apponi, vel
ſsub
ſstitutiones fieri debeant. Quod apertè con
ſstare poterit,
ſsi aduertas, legem ip
ſsam in primis decidere, patrem,
vel matrem meliorantem aliquem ex filiis, vel de
ſscendentibus legitimis po
ſsſse apponere vincula, & grauamina, quæ voluerit. Po
ſstmodum eadem leg. 27. inquit, ita
demum id fieri po
ſsſse,
ſsi inter per
ſsonas ibi enumeratas,
ordineque præfixo fiat; ac primum enumerantur de
ſscendentes legitimi, quos primum locum in
ſsu ce
ſsſsione
obtinere, ac nece
ſsſsarios hæredes e
ſsſse, certum e
ſst: po
ſstmodum apponuntur illegitimi, qui
ſsuccedendi potentiam habeant, deinde & a
ſscendentes vocantur, quos
etiam de
ſscendentibus deficientibus primum locum in
ſsucce
ſsſsione obtinere certum e
ſst; ac denique po
ſst eos, &
con
ſsanguinei
ſsequuntur,
ſsic vt eis extantibus, ad extraneos validè perueniri non po
ſsſsit. Et
ſsecundum hæc videbis apertè, potui
ſsſse legem illam, locum aut ordinem
illegitimorum præfigere, quemadmodum & legitimòrum locum appo
ſsuit, vt formam præ
ſscriberet, & certum
ordinem in futurum de
ſsignaret, quamuis
ſsucce
ſsſsionis
eorum, re
ſspectu matris nullum dubium haberet. Nam
nec legitimorum dubium habuit, nec habere potuit, &
tamen ordinem appo
ſsuit, eo
ſsque enumerauit. Quæ non
otiosè, aut extra propo
ſsitum,
ſsed ideò dicta, vt o
ſstenderem, minimè vrgere dubium, aut difficultatem Auendañi,
in eadem l. 27. Tauri. gloſs. 2. n. 14. ad principium, &
Ioannis Gutierrez,
practic. lib. 2. quæſst. 52. num. 3. ij enim
Authores
ſsupponunt pro certo, legem illam dubium aliquod venire decidere, & controuer
ſsiam,
ſsiue altercationem tollere dubitantium, an filij naturales matri
ſsuccederent in maioratu, in quo non
ſsuccedere plures tenuerunt ex natura
ſsucce
ſsſsionis, quæ nobilior e
ſst, quam diuidua, vt cum I
ſsernia, & Mieres contra Gregorium Lopez probarunt. Sed quidem dubium hoc decidere, adeò alienum e
ſst à mente illius legis, vt nec verbum aliquod
dixerit, quo id digno
ſsci aut diffiniri valeat. Nec cuiquam
placebit, nece
ſsſsarium adeò &
ſsingulare dubium,
ſsubob
ſscure ita, atque per tran
ſsitum legem ip
ſsam dilui
ſsſse,
ſsi dubitantium controuer
ſsiam
ſsubmouere veniret Eo magis,
quod melioratione Tertij facta,
ſsub
ſstitutiones nonnullæ adijci po
ſsſsunt ab
ſsque eo, quod maioratus, aut primogenium in
ſstituatur, vt
ſsuprà,
hoc eodem libro, c. 22. adnotaui.
Et Auendañus ip
ſse fatetur in
eadem l. 27. Tauri, gloſs. 2. n.
13. ad finem: ac denique, quod dubitantium controuer
ſsia
etiam po
ſst eandem Taurinam con
ſstitutionem 27. remanet hodie, & in maioratu qui à genere, vel à maioribus
proueniar, eadem ratio militat, vt recte aduertit Mieres,
â
ſsuperioribus relatus, & ab inferioribus referendus, qui & Molina,
de Hispan. primogenijs, l. 3. c. 3. ex n. 41. latius
erunt videndi, & Azeuedus,
in l. 11. tit. 6. n. 45. l. 5. nouæ collectionis Regiæ, & noui
ſsſsimè, vtrum filij naturales matri
in maioratu
ſsuccedant, an etiam in quocunque maioratu
* regulariter
ſsuccedere po
ſsſsint, ex propo
ſsito atque lati
ſsſsimè di
ſsputat Flores Diaz de Mena,
variarum, quæſst. l. 1. q.
16. ex n. 2. vſq;vsque ad n. 37. vbi vide omnino. Quinimo, & ip
ſse Auendañus,
in l. 40. Tauri, gloſs. 11. n. 45. etiam ad maioratum mattis non admitti naturales contra Gregorium
Lopez affirmat, nec in eo re
ſsidet, quod
loco citato ſsuprà, tenuerat.
Recte tamen aduertit
l. 6. Tauri deci
ſsionem minime
* obe
ſsſsè re
ſsolutioni traditæ:
ſsuprà,
n. 11. & ſseq. vt vltra Ca
ſstellum, & Gomez. Arias ob
ſseruauit, & ad eam legem
re
ſspondet
in d.l. 27. Tauri, gloſs. 2. n. 14. in finalibus verbis,
& rectè quidem (vt dixi:) eius tamen
ſsolutio Ca
ſstelli
fuit,
in d.l. 6. Tauri, in verbo,
entre los eſstraños, quem refert, &
ſsolutionem eius
ſsequitur Matienzus, (quem
Auendañus non retulit)
in l. 11. tit. 6. gloſs. 6. n. 3. lib. 5. nouæ collect. regiæ.
Vltimum tandem non ob
ſstat fundamentum de
ſsimilitudine exemplaris
ſsub
ſstitutionis adductum, quod excitarunt,
ſsed illi non re
ſspondent Auendañus,
d. gloſs. 2. n. 3. Ioannes Gutierrez,
practicarum l. 3. dict. quæſst. 52. n. 2. &
3. nam re
ſspondetur,
legem 11. tit. 5. p 6. nequaquam corrigere deci
ſsionem
d.l. humanitatis, C. de impuberum, prop
*terea quod text
in d.l. humanitatis, loquitur
eo ca
ſsu, quo
mente captus, vel furio
ſsus, cui
ſsub
ſstitutio
ſsit, non habet
liberos; quo.ca
ſsu
ſsi pater velit facere
ſsub
ſstitutionem
exemplarem mente capto, vel furio
ſso filio, nece
ſsſsariò debet vocare, ac
ſsub
ſstituere alios filios
ſsuos, hoc e
ſst, fratrem vnum vel plures eiu
ſsdem filij mente capti, aliàs tamen exi
ſstentibus filijs eius, cui
ſsub
ſstitutio fit, non tenetur parens po
ſst de
ſscendentes fratres mente capti, aut furio
ſsi vocare, pote
ſst tamen
ſsi velit ex
d. lib. 11. partitæ,
ac ordo
ibi præ
ſscriptus nece
ſsſsarius erit,
ſsi te
ſstator velit ad
fratres, & ad extraneos vocationes
ſsuas extendere;
ſsi tamen nolit, nece
ſsſsitas non imponitur ei, vt dixi.
Denique, prædicta
ſsimilitudo exemplaris
ſsub
ſstitutio
*nis cum
ſsub
ſstitutionibus in
l. 27. Tauri contentis, tunc
demum procedit, cùm eadem ratio militat, aut idem, non
diuer
ſsum ius
ſstatutum e
ſst, non vero vbi contrarium in
altera harum
ſsub
ſstitutionum reperitur expre
ſsſsum, vt
aliud agens, cum Mieres probauit Gutierrez,
practicarum, lib. 3. quæſst. 53. num. 3.
![p. [130]](https://facs.salamanca.school/iiif/image/W0037!B!W0037-B-0138/full/full/0/default.jpg){kind=link}
