Castillo Sotomayor: Opera omnia, sive quotidianarum controversiarum iuris

back | | continue

QVOTIDIANARVM CONTROVERSIARVM IVRIS LIBER TERTIVS.

p. [1]
QVOTIDIANARVM CONTROVERSIARVM IVRIS LIBER TERTIVS.

CAPVT I.

Ad titul D. & C. ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit, vel coẽgerit coegerit , & l. 26. 27. 28. & 29. titulo primo, partit. 6. vbi earum legum deciſsiones exornantur nonñullis nonnullis , quæ ſscitu quidem & notatu ſsunt digna, nec ab alio hactenus fuerant ſsic adnotata; deinde de teſstatore impedito, aut prohibito teſstari, teſstamentúmve aut diſspo ſsitionem anteà factam mutare: de eo etiam, qui ad teſstandum, aut non teſstandum, aut ſsic vel certo modo diſsponendum, aut non diſsponendum, vi, metu, vel dolo, aut blandis verbis, ſsuggeſstionibúſsve, aut inſstigationibus, ſsiue aſs ſsiduis, & importunis precibus eſst inductus: Item de eo, qui propter metum reuerentialem, vel ad ſsuaſsionem eius, cui reuerentiam debet, aut etiam coniunctorum ad te ſstandum, vel non reſstandum, aut certis modis de rebus ſsuis diſsponendum adducitur: & an ſsolus metus reuerentialis efficiat, quòd aliquis dicatur prohibitus teſstari, vel ita liberè & ſspontanę è, vt debuit, non teſstatus: quarum etiam perſsonarum reſspectu timor reuerentialis conſsideretur? & an legata debeantur hodie poſst deciſsion. l. 1. titul. 4. lib. 5. nou. collect. reg. ex teſstamento facto per vim, aut per metum, ſsiue per doloſsas aut importunas inſstigationes: ac denique de coniecturis, quibus in proproſsito dolus, vis, metus, aut fraus colligi valeat, & de modo probationis: diligens equidem, & in vtroque foro neceſs ſsaria valdè explanatio, qua, vt videbis Lector, prolixa & originali Scribentium omnium lectura, multa & nouiter, & verè digeruntur, quæ nullus antea ſsic di ſstinctè & dilucidè explicauerat, nec abſsque ingenti ſstudio in vnum recenſseri potuiſs ſsent.

SVMMARIVM.

1 Author reddit rationem, ob quam huius capitis diſsputationem neceſs ſsariò ſsuſscipiendam putauit.
2 Author recenſset quamplurimos Authores, quos pro huius capitis dilucida explicatione, originaliter, vt ſsolet, & ſs æpè perlegit. Et inter alios, Bartoli doctrinas, atque theoricas in pro poſsito commendat. Ipſse enim pleniùs, & meliùs quam cæteri faciant, materiam hanc tractauit.
3 Paulum Pariſsium in conſs. 67. lib. 3. coaceruando materiam hanc, & latè & doctè loquutum.
4 Iacobum Menochium diſstinctè, & vtiliter ſse habuiſs ſse in hac materia, ac inter omnes Recentiores, ipſsum dumtaxat circa reſsolutiones Bartoli inſsiſstere, & optime proſsequi illas.
5 Ludouici Molinæ è Societate Ieſsu Religioſsi, ideò ab Authore mentionem factam hoc loco, quòd vel ipſso ſsolo prælecto, eorum omnium vera, & diſstincta re ſsolutio deduci poſs ſsit, quæ in propoſsito huius capitis, ad forum Conſscientiæ pertinent. Et vide omninò Patrem Thomam Sanchez, relatum infrà num. 139. & 140.
6 Teſstatorum voluntates liberas eſs ſse debere, atque in actu teſstandi conſsenſsum requiri cum qualitate libertatis plenæ, & ſsic omninò & abſsolutè liberũ liberum in diſponẽdo disponendo .
7 Atque in id verba leg. Theodoſsianæ adducta, quæ pulchra quidem ſsunt, & notanda.
8 In teſstando leges volunt cuique liberam voluntatem eſs ſse, & odio habent adulationes, & ſsuggeſstiones, & importunitates, & cætera alia, quæ fiunt teſstatoribus ſsi ex illis quocunque modo, abſsoluta omninò, & plena liberaque voluntas eorum impediatur.
9 Teſstatoris vltima diſspoſsitio vt valida ſsit in foro conſscientiæ, ac etiam in foro exteriori, neceſs ſse eſst, vt non ſsit inuoluntaria mixtè, vel errore, vel vi, aut metu iniuſstè illato, ita dispoſsitioni cauſsam dantes, vt ſsecluſso tali errore, vel vi, aut metu, teſstator nullo modo ita di ſsponeret, quin potiùs vellet, vt nihil impediente ſsua illa diſspoſsitione, longe aliud de ſsuis bonis fieret.
10 Ratio eſst, quia libera hæredis inſstitutio, legatum, & donatio causâ mortis, merè gratis fiunt, ſsicut & donationes inter vinos, & promiſs ſsiones merè gratis facta.
11 Ad transferendum autem dominium, aut conferendum ius titulo merè gratuito, ea libertas in dante eſst neceſs ſsaria, quæ inuoluntarium mixtè excludat.
12 Teſstatoris liberam voluntatem impediens, punitur, quod pœnâ primùm ciuili conſstituit Adrianus, deinde criminali Alexander Seuerus.
13 Et ſsic pœna hæc duplex eſst, criminalis ſscilicet, & ciuilis.
14 Teſstari aliquem impediens, aut prohibens, qualiter puniatur, & num. ſseq.
15 Vbi inprimis Aluaradi adnotatio taxatur, ad quam nullus hactenus animaduertit.
16 Probatur deinde Menchij reſsolutio in propoſsito, criminalem pœnam à lege diffinitam non eſs ſse, ſsed iudicis arbitrio indicendam relinqui.
17 Ac denique de iure Partitarum, criminalem pœnam nullam, nec etiam arbitrariam impoſsitam fuiſs ſse vltra amiſs ſsionem bonorum, quod ex teſstatoris bonis prohibens erat habiturus; & nouiter, & verè adnotatur.
p. [2]
18 Contra impedientem aut prohibentem quem teſstari, ciuilis pœna quæ ſstatuta fuerit? & num. ſseq.
19 Teſstari aliquem dolo impedientes, vel vi, aut metu, aliò ve modo prohibentes, aut inducentes teneri prætendentibus intereſs ſse, actione de dolo, vel alia ſsubſsidiaria in factum ad intereſs ſse.
20 Impediens, ne quis inſstituatur hæres per teſstatorem, tenetur illi ad totale intereſs ſse, & num. ſseq. in fine.
21 Impediens, aliquem, quominus conſsequatur aliquam commoditatem, etiamſsi ad illam non competeret aliquod, ius agendi, tenetur tamen ad totale intereſs ſse.
22 Impediens alterum à conſsequutione legati, vel gratuitæ donationis, dolo, vi, vel fraude; tenetur eidem ad reſstitutionem arbitrio boni viri; ſsecus ſsi abſsque vi, aut dolo, vel fraude, etiam odio, vel vt ſsibi conſsulat, alterum ad mutationem voluntatis induxerit, & num. 24. in fine.
23 Teſstator, ſsi vi, aut metu iniuſstè illato adducatur, vt in ſstituat aliquem hæredem, aut legatum illi relinquat; inualidum id erit in conſscientiæ, & exteriori foro, eum onere reſstituendi illi, in cuius detrimentum id cedit, quia alioquin bona illa ad eum erant deuentura.
24 Quod etiam procedit de filio ad patrem, & è contra, vt hoc numero adnotatur.
25 Teſstari impediens, vel prohibens alium, an ad duplum læ ſsis teneatur.
26 Et teneri duplum præ ſstare ex ſsententia multorum.
27 Qui omnes adducti ſsunt ex textu, in §. & hoc peruenit, in Authent. vt nulli iudicum liceat habete.
28 Contrarium tamen, imò quod pœna hæc dupli non habeat locum in quouis priuato prohibente, aut impediente, ſsed ſsolum in adminiſstratore ciuitatis, in quo loquitur ille text. probarunt alij, qui hoc numero recen ſsentur.
29 Menochius autem neutram partem expreſssè probauit, & priori ſsententiæ potiùs acceſs ſsiſs ſse videtur, quatenus dixit, verba dict. §. & hoc peruenit, generalia eſs ſse.
30 Author verò, iure communi attento, poſsteriorem ſsententiam veriorem exiſstimat.
31 Cæterùm de iure Regio Partitarum, priorem ſsententiam receptam, ambigi non poteſst, poſst deciſsionem l. 29. titulo primo, partit. 6. cuius verba referuntur hic.
32 Et Ludouici Molinæ traditio probatur.
33 Contra prohibentem aut impedientem aliquem teſstari, iuratur per illum, qui habet intereſs ſse, in litem, tanquam contra doloſsum, ex ſsententia quorundam.
34 Quæ tamen nulla lege Partitarum probatur, imò in pluribus legibus in propoſsito loquentibus, iuramenti in litem nunquam mentio facta eſst, vt hoc num. & noué, & verè adnotauit Author.
35 Idcirco totum hoc religioni & bono arbitrio iudicantis relinquendum eſs ſse, ipſsemet Author putauit.
36 Prohibens aut impediens aliquem teſstari, ſsi ſsoluendo non fuerit, nec damnum aut intereſs ſse læ ſsis præ ſstare poſs ſsit, tunc equidem contra fiſscum reuerti poteſst læ ſsus, idque ex recepta & communi Doctorum ſsententia.
37 Quæ etiam hodie obſseruari debebit de iure Partitarum, ex noua & vera Authoris conſsideratione.
38 Prohibentem aliquem teſstari, aut impedimentum aliquod præ ſstantem, pœnas prædictas incurrere, licèt poſstmodùm impeditus potuerit condere teſstamentum: quia id non releuat impedientes à pœna incurſsa propter impedimentum perfectum & conſsummatum.
39 Quod eſst ſsingulare & notandum pro ampliatione l. 29. titulo primo partit. 6. vt etiam hoc caſsu illius deciſsio procedat.
40 Teſstamentum vi aut metu factum, an ſsit ipſso iure nullum, ſsic vt hæreditas fiſsco deferri non debeat, cùm teſstator vi aut dolo inductus eſst, vt me, vel alium hæredem inſstitueret? an verò valere debeat mero iure, ſsed poſstmodùm annullari, & auferri hæreditas cogenti tanquam indigno?
41 Et quidem Ioannes de Imola, & Iaſson ſsecurè ſscripſserunt, teſstamentum hoc eſs ſse ipſso iure nullum, cum vi aut metu celebratum fuerit: & ob id ſsentiunt apertè, hæreditatem fiſsco non deferri, ſsed potius ſsucceſs ſsoribus ab inteſstato.
42 Nec ab eis diſs ſsentit D. Spino, qui malè equidem, & ſsine aliqua diſsputatione nec relatione authorum, ſsic abſsolutè conſstituit, teſstamentum in propoſsito caſsu non valere.
43 Et pro hac parte, quinque præcipua fundamẽta fundamenta expendi poſs ſsunt, quæ ex Imola & Aretino non obſscurè colliguntur, & nouiſs ſsimè omnium, illa congeſs ſsit Fachineus.
44 Verum contraria ſsententia & verior eſst, & communior, teſstamentum vi aut metu factum, ipſso iure valere, ſsed auferri cogenti, metumve inferenti hæreditatem tanquam indigno. Quam defendunt plures Authores, qui præcitantur hîc.
45 Et huius ſsententiæ fundamenta adducuntur remiſs ſsiuè.
46 Et Contrariæ partis fundamenta, ſsiue Imolæ argumentationes, abundè diſs ſsoluuntur, vt hoc numero adnotatur.
47 Ad textum etiam in l. 1. C. ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit, qui in contrarium ponderari ſsolet, optimè reſspondet Aretinus, vt notatur hic.
48 Et de iure Partitarum, magis probari videtur hæc ſsecunda opinio, vt aduertit Gregorius Lopez; & latiùs explicauit Author hoc numero.
49 Legata & cætera relicta an debeantur ex teſstamento factò per vim? vtilis quidem, & neceſs ſsaria quæ ſstio in hac materia.
50 Quam ex omnibus Scribentibus huius Regni, excitauit in terminis ſsolus Azeuedus, nec aliquid in ea reſsoluit, ſsed duntaxat ſse remiſsit ad Gregorium Lopez.
51 Qui etiam dubium hoc non explicauit, ſsed tantùm dixit videndum eſs ſse Baldum, nec retulit Bartolum, cuius traditiones ad verbum recenſset Baldus ibi.
52 Et in effectu poſst Bartolum diſstinguendo concludit, prout latiùs hoc numero adnotatur, & eiuſsdem Bartoli diſstinctio probatur.
53 Et in vtroque caſsu, etiam hodie poſst deciſsionem l. primæ, titul. 4. lib. 5. nou. collect. reg. admittitur, vt vltra omnes nouiter, & verè hoc loco adnotauit & probauit Author.
54 Legata ex teſstamento per vim facto, quando non debentur, legatarijs erit ſsaluum ius recuperandi intereſs ſse, aut damnum contra inferentem metum.
55 Vt in ſsimili caſsu, quando quis compellit teſstatorem, vt inſstituat alium, obſseruauit Bartolus.
56 Dolus alterius, quãdo quando eſst cauſsa immediata acquiſsitionis, quamuis ei, cui acquiſsitum fuit, noceat, tamen ipſsi aduersùs alterum, qui metum adhibuit, modo prædicto ſsuccurritur.
57 Legata an debeantur ex teſstamento, quod per dolum, non per metum factum fuit? vtilis quæ ſstio, nec ab aliquo hactenus explicata.
58 Idcircò pro ipſsius explicatione, nonnulla conſstituenda duxit Author, quibus perfectè quidem, & diſstinctè explicata manebit.
59 Et in primis conſstituit, de iure communi certum eſs ſse, quòd titulus, ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit, habet locum in prohibente dolo.
60 Secundo conſstituit, & de iure Regio Partitarum, idem ius conſstitutum, & obſseruandum.
61 Tertiò conſstituit, veram reſsolutionem in præfato dubio petendam ex his, quæ in dubio ſsuperiori, an legata debeantur ex teſstamento facto per vim, dicta fuêre numeris præcedentibus.
62 Quoniam dolus & metus in hac materia æquiparantur.
63 Et ſsic diſstinguendum eſs ſse, quando conſstat teſstamentum totum, aut totam diſspoſsitionem dolo factam fuiſs ſse, aut conſstat de dolo in inſstitutione, non tamen in legatis, vt ſsuprà dictum fuit.
64 Quartò conſstituit, ex lege quadam Partitæ, ex dictis etiam Baldi, minimè poſs ſse in præfato dubio certam aut abſsolutam reſsolutionem deduci, quamuis ad ea ſse remittat Gregorius Lopez, vt hoc numero adnotatur.
p. [3]
65 Teſstamentum in dubio non præ ſsumitur vi, aut metu, ſsed potiùs ſsponte factum, cùm metus tanquam delictum non præ ſsumatur; & conſsequenter nec præ ſsumendum eſst, teſstatorem metu compulſsum ad disponendum.
66 Actus quicunque spontaneus præ ſsumitur regulariter, niſsi coactio probetur.
67 Teſstamentum ſsemper validum præ ſsumitur, niſsi contrarium probetur.
68 Receditur tamen à prædicta regula, coniecturis, quibus metus illatus præ ſsumitur.
69 Metum plenè probari coniecturis, & præ ſsumptionibus, modò illa legitimæ ſsint, & propinquæ.
70 Teſstatoris metum in teſstando, ex nonnullis coniecturis præ ſsumi, quas Mantica, & Menochius pleniùs quàm alij recenſsent.
71 Teſstamentum in dubio non præ ſsumitur dolo confectum, & conſsequenter nec teſstatorem dolo inductum fuiſs ſse ad teſstandum.
72 Receditur tamen ab hac regula coniecturis, & præ ſsumptionibus, quibus dolus in hoc caſsu præ ſsumitur.
73 Teſstatorem dolo fuiſs ſse inductum ad teſstandum, præ ſsumitur ex coniecturis nonnullis, quas Menochius congeſs ſsit, & ad illum ſse remittit Author.
74 Testamentum ſsi fuit confectum noctis tempore, ſsine tot luminariis, quibus manifeſstè cerni poſs ſsit perſsona ipſsius teſstatoris, & teſstium, dolus præ ſsumitur.
75 Et in id Hipp. Riminal. & Pet. Surdi conſsilia tria commendantur, vbi etiam diſscutitur, an cortina exi ſstens circa lectum teſstatoris, & impediens teſstes, ne videant teſstatorem, reddat teſstamentum nullum.
76 Teſstamentum dolo factum præ ſsumi, quando extat nouerca, cuius ſsuaſsonibus & delinimentis præ ſsumitur pater teſstator filium nouercæ hæredem feciſs ſse, filium verò primæ vxoris, vel exhæredaſs ſse, vel minus ei reliquiſs ſse.
77 Teſstamentum patris factum ad præiudicium filij prioris matrimonij, & ad fauorem filiæ ſsecundi matrimonij an præ ſsumatur factum ad inſstigationem nouercæ contra priuignum, & ob id valere non debeat? remiſs ſsiuè, & Hipp. Riminaldi conſsilium 428. lib. 4. in propoſsito commendatum.
78 Teſstator, quando filio prioris matrimoniij integram Legitimam iure debitam reliquit, dolus nouercæ præ ſsumi non debet; & conſsequenter quòd pater dolo & ſsuaſsionibus nouercæ fraudare voluerit filium, præ ſsumendum non eſst, ex ſsingulari obſseruatione Menochij.
79 Quæ eſst notabilis, & neceſs ſsaria pro melioratione Tertij & Quinti bonorum, quam filio, vel filiæ ſsecundi matrimonij, filiis ex primo matrimonio relictis, pater fecerit, vt ſscilicet eo caſsu dolus aut fraus nouercæ præ ſsumi non debeat, ſsi filiis prioris matrimonij integra Legitima relicta fuerit à parente.
80 Atque ex illa, dubia redditur Petri de Peralta reſsolutio, vt hoc numero adnotatur.
81 Teſstamentum in dubio, liberè exiſstimandum eſst fuiſs ſse confectum, nonque importunis precibus, nec illicitis perſsuaſsionibus.
82 Sed ab hac regula receditur ſsimiliter contrariis coniecturis & præ ſsumptionibus, quibus teſstatoris liberam, & abſsolutam voluntatem impeditam fuiſs ſse ex precibus, aut ſsuaſsionibus oſstendi poſs ſsit.
83 Metus, aut dolus teſstatori adhibitus, qualiter in hac materia debeat probari: & ibidem ab Authore adnotatum, Doctores communiter, duo in propoſsito tradidiſs ſse ſsimul, quorum vnum vel alterum verum non eſst, aut ſsimul ſstare non poſs ſsunt, niſsi ipſsorum ſsenſsus aliter declaretur.
84 Quapropter, vt mentem, & intentionem Scribentium declaret Author, nonnulla conſstituere neceſs ſsarium duxit, quæ nouiter adnotantur hoc n. & ſseq.
85 Metus aut dolus teſstatori adhibitus quòd coniecturis & præ ſsumptionibus legitimis probari non poſs ſsit, ne quaquam ſstatutum in l. 29. tit. 1. p. 6. quidquid Burgos de Pace aliter ſsentiat: idque ex noua & vera Authoris conſsideratione, vbi etiam in id expendit verba l. 28. eod. titul. & Partit.
86 Traditur reſsolutio & concluſsio Authoris circa ea, quæ dicta ſsunt ſsuprà ex num. 83. & Pariſsij traditio declaratur.
87 Titulus, ſsi quis aliquem teſstari prohibuerit, duo continet capita, coactionis ſscilicet, & impedimenti.
88 Et quatuor modis verificatur: primus eſst, quando ego cogo te, vt me inſstituas, vel vt mihi aliquid relinquas: ſsecundus eſst, quando compello te, vt instituas alium, vel aliquid ei relinquas: tertius eſst, quando impedio aliquem volentem teſstari de nouo: quartus eſst, quando quis prohibet aliquem, qui volebat primum teſstamentum mutare, idque ex communi & recepta omnium ſsententia.
89 Et confirmat l. 27. tit. 1. p. 6. quæ addit alium caſsum, quando quis, poſsito quòd alium teſstari non prohibeat, facit tamen, quòd ille ad libitum, & voluntatem ſsuam testamentum ordinet, aut de ſsuis rebus di ſsponat.
90 Et his caſsibus hæreditas, ſseu relictum quibus applicetur, an fiſsco, vel venientibus ab intestato, eleganter explicauit Bartolus, cuius doctrinas ſsequuntur alij communiter.
91 Teſstatorem cùm cogit quis vt alium instituat, tunc ab illo inſstituto hæreditas aufertur, & fiſsco applicatur, idque de iure communi verius eſs ſse.
92 Sed de iure Partitarum videri aliud ſsancitum, ex verbis l. 28. tit. 1. p. 6. vt in caſsu prædicto, venientium ab intestato hæreditas ſsit, & non fiſsci, & ibidem reddit Author rationem, qua forſsan excitati ſsic statuerunt legis illius Conditores.
93 Prohibentis mutari teſstamentum, cùm inſstitutus eſst filius, vel ſseruus, & ij tempore inſstitutionis erant in ipſsius prohibentis potestate, tunc inſstituti indigni iudicantur, & fiſsco hæreditas defertur.
94 Et id procedit etiam, ſsi filius, vel ſseruus tempore aditionis hæreditatis, ſsui iuris effecti forent: quoniam tempus ipſsius inſstitutionis spectatur.
95 Sed de iure Partitarum aliter ſstatuitur, & deſstruitur communis opinio, vt ſscilicet hoc caſsu non fiſsco hæreditas deferatur, ſsed proximiori testatoris conſsanguineo.
96 Testari quem fuiſs ſse prohibitum, coactum, aut impeditum, multis modis probari.
97 Teſstari prohibitus non ſsolùm dicitur ille, qui modis expreßis prohibitus eſst, ſsed etiam, qui alio quocumque modo impeditus est, ne testamentum condere poſs ſset, aut primum iam conditum mutare, dummodò tale impedimentum dolosè fuerit præ ſstitum.
98 Quod Paulus Pariſsius rectè in hac materia adnotauit, & Regia lex 28. tit. 1. partit. 6. expreſs ſsim di ſspoſsuit, vt numero ſsequent. aduertit Author.
99 Teſstandi impedimentum non dicitur præ ſstitum alicui, ſsi eo inſstanti procurabantur illi medicinæ aut ſsi propter malam infirmi dispoſsitionem, dilationis impedimentum præstitum fuit, quia deficit dolus.
100 Prohibitionis, coactionis, aut impedimenti teſstatori adhibiti exempla nonnulla referuntur, quæ Menochius congeſs ſsit.
101 Ad testandum qui dicit impedimentum, aut metum alicui illatum, neceſs ſse habet tria copulatiuè atque ſspecialiter probare, aliàs obtinere non poterit.
102 Ac primùm neceſs ſsariò probandum est, quòd ille fuerit prohibitus, & per actus innuentes prohibitionem & impedimentum, & à iute reprobatum tanquam doloſsum.
103 Secundum requiſsitum neceſs ſsariò probandum est, quod ille impeditus, tunc temporis, quo fuit prohibitus, volebat testari, & quòd ceſs ſsante impedimento fuiſs ſset teſstatus; non enim ſsatis eſs ſset, ſsi vno tempore vo|
p. [4]
luiſs ſset teſstari, & alio fuiſs ſset prohibitus, aut impeditus.
104 Tertium requiſsitum, & neceſs ſsariò probandum ex parte querelantium eſst, vt neceſs ſse probari debeat, teſstatorem eos voluiſs ſse inſstituere, aut illis aliquid relinquere, vel in eorum fauorem diſsponere, eóſsque instituiſs ſset, vel in fauorem eorum diſspoſsuiſs ſset, ſsi prohibitus non fuiſs ſset, nec impeditus.
105 Teſstator, cùm adductus immodicis perſsuaſsionibus teſstatus eſst, vel allectus ad ſsic, vel certo modo te ſstandum, aut de rebus ſsuis disponendum, vel ad iam, conditum teſstamentum reuocandum, vel non reuocandum, tunc equidem dolus præ ſsumitur.
106 Perſsuaſsiones multæ arguunt dolum.
107 Perſsuaſsio nimia aut immodica habet vim doli.
108 Et eſst plus quàm violenta compulſsio.
109 Testatoris metus arguitur ex perſsuaſsionibus multorum factis cum calliditate, ac variis moleſstiis, maximè ſsi ille ægrotus erat, vel quando ob nimiam mariti reuerentiam, ſsic testatus est.
110 Mulierem præ ſsumi metu mariti legatum ei feciſs ſse ob ipſsius mariti lachrymas, ſsuaſsionem, & reuerentiam, & vide Authores relatos infrà, n. 147. in principio, & dicta num. 193.
111 Maioratum factum in fauorem vnius filij, ſsi pater reuocauerit perſsuaſsionibus alterius, qualiter filio conſsuli poſs ſsit, plenè explicatum per Pelaez à Mieres.
112 Perſsuaſsio nimia filij inducentis parentem, vt reuocet Maioratum anteà factum; habetur loco compulſsionis & coactionis, maximè ſsi pater ſsit valdè ſsenex.
113 Expenduntur iura nonnulla ad probandum, quòd perſsuaſsio nimia, & violentia æquiparantur.
114 Importunæ preces habent inſstar, imò effectum, & vim iuſsti metus, qui caderet in virum conſstantem, ſsicque actum factum prætextu earum, reddunt meticuloſsum, & generaliter reſsciſs ſsioni ex edicto Quod metus causâ ſsuppoſsitum.
115 Et in id expenduntur nonnulla iura, quæ ſsic probant.
116 Adducuntur etiam remiſs ſsiuè quamplures authoritates Doctorum, qui in variis cauſsis & negotiis respondent, per importunitatem obtenta non debere valere, & dici fieri inuito dante.
117 Patris Thomæ Sanchez è Societate Ieſsu Religioſsi honorifica mentio facta hîc.
118 Importunæ preces vtrùm inferant metum viri con ſstantis, & ita annullare debeant matrimonium, & reſscindere alios contractus.
119 Et in hoc dubio triplicem ſsententiam refert pater Thomas Sanchez, & inter eas probabiliorem putat ſsecundam, preces, inquam, importunas cum metu reuerentiali, matrimonium & alios contractus quoſscumque reſscindere, aliàs autem metu reuerentiali deficiente, preces ſsolas etiam importunas, perſsuaſsionémve etiam nimiam, non ſsufficere, niſsi cum illis dolus adiunctus fuerit.
120 In quo prædictus Author refragatur directè quamplurimis Scribentibus, qui in caſsibus prædictis, precibus ſsolis importunis, perſsuaſsionibúſsve aſs ſsiduis contenti ſsunt, nec aliud vltra requirunt. Imò & iidemmet Authores in hac materia ſsibi non conſstant; nam dum talem metum requirunt, qui in conſstantem etiam virum potuerit, & debuerit cadere, ſsupponunt contrarium eius, quod anteà dicunt, & ſsic preces ſsolas, aut perſsuaſsiones importunas non ſsufficere.
121 Quapropter, vt Author diſstinctè magis explicaret hæc, ad quæ nullus hactenus animaduertit, ſsequentia neceſs ſsariò conſstituenda duxit.
122 Inprimis, perſsuaſsionibus, aut etiam precibus (modò ab illis dolus abſsit fraus & calliditas) licitè quemque poſs ſse amicum, vel coniunctum inducere, vt eum inſstituat, vel vt aliquo modo in fauorem eius disponat, licitéque vtilitatem ſsuam procurare quemcunque, & vide infrà, numer. 176.
123 Et verè in illis nullus dolus, nullaque fraus eſst, & ob id non ſsine ratione admittuntur.
124 Illæque dumtaxat damnantur, quæ importunæ ſsunt, & propter earum frequentiam nimiæ, aut immodicæ.
125 Preces importunæ dicuntur illæ, quæ ſsunt instantiſs ſsimæ, & ſs æpiùs repetitæ, atque inculcatæ.
126 Secundò conſstituit ipſsemet Author, negari non poſs ſse, quin preces importunæ aliquo modo cogere videantur, aut verè genus quoddam violentiæ contineant.
127 Imo coactionem ipſsam, compulſsionem, aut violentiam excedere, docuit text. in l. 1. in verſs. perſsuadere, ff. de ſseruo corrupto.
128 Et ſsuaſsione inductum inuito æquiparari, dixit text. in l. 5. C. de apoſstatis, quæ duo iura fortiter adſstringunt, vt notatur hîc.
129 Nec id abſsque ratione procedit, cùm verè is etiam vir, qui metu (qualiſscunque ille ſsit) miníſsve, aut alia de cauſsa ſsimili impelli non poſs ſset, importunis precibus, immodicíſsve perſsuaſsionibus affectus, in id fortè adducatur, in quod, ſsua ſsionibus aut precibus non interuenientibus, nullo modo allici poſs ſset.
130 Quod maximè procedit, ſsi à coniuncto, vel con ſsanguineo preces, perſsuaſsionéſsve inferantur, vel ſsi teſstator ægrotus ſsit.
131 Quo caſsu, vel vt moleſstiis, ſsuaſsionibúſsve, aut importunis precibus non vexetur, ſsiue vt à coniunctis, vel aliis ibi aſs ſsiſstentibus non derelinquatur, facilè aliorum precibus acquieſscit, qui aliàs nulla vi acquieſsceret, ſsi ſsanus eſs ſset.
132 Teſstator, ſsi in graui infirmitate conſstitutus, propinquorum precibus legat, tale legatum metu factum dicitur, quia timet derelinqui, ſsi negat ea, quæ petuntur.
133 Tertio idem Author conſstituit, ex ratione ſsuperiori, quòd ſsuaſsio violentiæ æquiparetur; item ex eo, quòd in teſstando leges volunt cuique liberam & abſsolutam voluntatem eſs ſse, & odio habent adulationes, ſsuggeſstiones, & importunitates, & cætera alia, ſsi ex illis quocunque modo libera, & abſsoluta testatoris voluntas impediatur.
134 Apertè deduci, perſsuaſsiones multas, ſsiue importunas preces in hac specie dolum admixtum continere, eo ipſso quòd inſstantiſs ſsimæ ſsunt, aut nimiæ, vel ſs æpius inculcatæ, & repetitæ.
135 Et verè legis voluntati refragari, quæ liberum te ſstantis iudicium in teſstando requirit, nec alterius iudicium aut voluntatem patitur immiſsceri.
136 Dolus ex natura actus, qui geritur, hoc eſst te ſstamenti, quod liberè & abſsque aliqua coactione fieri debet, eo ipſso interuenire videtur, quòd quis alium immodicè perſsuadet, aut precibus vtitur importunis.
137 Nec alius dolus requiritur de per ſse vltra eum, qui ex immodicis perſsuaſsionibus, ſsiue ex importunis precibus inducitur, vt hoc numero adnotatur, & ibidem Patris Thomæ Sanchez reſsolutio contraria taxatur.
138 Authores nonnullos non arguendos, quod exiſstimauerint sponſsalia, & matrimonia contracta ob nimiam importunitatem eſs ſse irrita; idque ob rationem aſs ſsignatam hoc numero.
139 Preces nimis aſs ſsiduæ, & importunæ, quando in hac materia obligent ad reſstitutionem in foro cõ ſcientiæ conscientiæ .
140 Precibus importunis impediens legatũ legatum , tenetur reſstituere, quando preces mixtũ mixtum inuoluntariũ inuoluntarium continent.
p. [5]
141 Metus, & coactio, qualis eſs ſse debeat, vt propter timorem dicatur quis impeditus testari, ſseu primum testamentum mutare, aut aliquo modo de rebus ſsuis diſsponere, vel non diſsponere.
142 Metus quis, & qualis eſs ſse debeat, vt talis dicatur, qui etiam in conſstantem virum cadat? remiſs ſsiuè.
143 Metus quis ſsit iuſstus, Iudicis arbitrio relinquitur, qui motum animi ſsui confirmare poterit ex varis præ ſsumptionibus, & rerũ rerum circũ ſtantiis circunstantiis arguẽtibus arguentibus metũ metum , & iuxta perſonarũ perſonarum qualitatẽ qualitatem id diffiniet.
144 Quoniam in muliere non requiritur ille metus, qui caderet in conſstantem virum, ſsed longè minor metus ſsufficiet quàm in maſsculis, ratione ſsexus imbecillioris, qui faciliùs terretur.
145 Sic minor metus cadit in puerum, quàm in virum.
146 Metus quis ſsit iuſstus, etiam iure Regio Caſstellæ, iudicis arbitrio relinquitur, nec cenſsetur correctum hoc ex deciſsione l. 7. titul. 33. partit. 7. imò etiam ex illa lege conceſs ſsum; vt contra Villalobos hoc numero adnotatur.
147 Metus reuerentialis vtrùm in conſsideratione haberi debeat in hac materia, ad effectum irritandi teſstamentum, aut legatum, vel aliam diſspoſsitionem, vltimàmve voluntatem quamcunque: item vt alios contractus, obligationésve voluntarias reſscindere debeat.
148 Et pro huiuſsce rei exacta, atque abſsoluta explicatione, inprimis constituit Author, ſse originaliter & ſs æpe prælegiſs ſse Authores plures, qui num. ſseq. recenſsentur.
149 Antiquos verò, ac cum illis infinitos alios etiam Recentiores, ſscienter conſsultoque prætermiſsiſs ſse, quoniam citantur ab aliis.
150 Deinde & ſsecundò conſstituit, metum reuerentialem ſsola reuerentia & Maioris præ ſsentia illatum nonpræ ſsumi.
151 Idque procedere, ſsiue contractus, actù ſsve, qui geritur, initus ſsit cum eo, aut in fauorem, & vtilitatem eius, cui reuerentia debetur, ſsiue cum alio ad vtlitatem alterius; adhuc enim metus ſsolus reuerentialis non præ ſsumitur illatus, nec annullat contractii initũ initum etiam cũ cum ipſso, cui reuerentia debetur.
152 Tertiò constituit, ex dictis ſsuprà inferri neceſs ſsariò, veram non eſs ſse, aut ſsaltem ita abſsolutè, & indiſstinctè procedere non poſs ſse ſsententiam quorundam aſs ſserentium, metum reuerentialem ſsola præ ſsentia eius, cui reuerentia debetur, illatum præ ſsumi, & conſsequenter actum geſstum abſsque aliis adminiculis irritare.
153 Et inde veriorem eſs ſse, ac etiam ſsecuriorem aliorum opinionem exiſstimantium, metum reuerentialem ita demùm præ ſsumi, actû ſsque annullationem inducere, ſsi minæ aut verbera præceſs ſsiſs ſsent, nempe à viro contra vxorem, vel à patre contra filium; tunc enim ſsi mulier ipſsa, aut filius con ſsentiat, præ ſsumetur eos metu conſsenſsiſs ſse.
154 Vel quando preces importunæ adhibitæ fuerunt, aut ſsi immodica, & nimia perſsuaſsio præceſs ſsiſs ſset, vt num. præcedentibus dicebatur.
155 Vel ſsi enormis læ ſsio orta eſst, quo caſsu actus quilibet metu reuerentiali gestus, iuncta læ ſsione re ſscinditur, etiamſsi non conſstaret de minis, vt cum communi ſsententia defenditur contra Meneſs. de Padilla, cui nouè & verè ſsatisfacit Auctor.
156 Quartò conſstituit, adnotata ſsuprà num. 152. ideò ſsic poſsita, quòd forſsan ea opinio aliquando vera eſs ſse poſs ſsit, & in caſsu occurrẽti occurrenti practicari debeat, etiam ſsi minæ aut verbera non præceſs ſsiſs ſsent, modò non ita diſstinctè & abſsolutè accipiatur.
157 Vt puta, ſsi matris, vel mariti iubentis magna ſsit authoritas, ſsoleàtque deſs æuire in eos, qui ſsibi non obtemperant; tunc enim ſsolo metu reuerentiali, minis quoque ceſs ſsantibus actus geſstus reſscindetur.
158 Vel ſsi talis, ac tanta eſs ſset reuerentia pro perſsonæ conditione, vt iudex æ ſstimare poſs ſsit, metu conſsen ſsum adhibitum.
159 Ad huius namque rei iuſstificationem, ſsatis eſst timeri per patrem aut maritum vim inferri poſs ſse, quamuis adhuc illata non ſsit, nec etiam minæ præceſs ſserint.
160 Metum reuerentialem illatum præ ſsumi, & actus geſsti annullationem induci, quando interuenit expreſs ſsum mandatum eius, cui reuerentia debetur, etiamſsi minæ aut verbera non præceſs ſserint, ex ſsententia Neoterici cuiuſsdam.
161 Quam probandam arbitratur Author, modò patris, aut mariti iubentis magna ſsit autoritas, magnáve reuerentia; aliàs enim ſsolum mandatum non ſsufficeret, vt in his terminis loquuti ſsunt Authores nonnulli, qui ſsolo mandato contenti non ſsunt, & vide infrà num. 165.
162 Reuerentia duplex eſst, vna ſsimpliciter, & in gradu poſsitiuo; altera nimia, & ſsic in gradu ſsuperlatiuo: Primo caſsu, quando eſst talis perſsona, cui ſsolùm reuerentia debetur ſsimpliciter, procedit ſsententia eorum, qui dicunt ad reſsciſs ſsionem actus, ſsolum metum reuerentialem non ſsufficere.
163 Secundo verò caſsu, quando eſst perſsona ita grauis, quòd ei debeatur reuerentia nimia, tunc temporis procedit opinio illa, quòd ſsufficiat ſsola præ ſsentia abſsque mandato, vel ſsolus metus reuerentialis ab ſsque minis vel verberibus.
164 Et in hoc caſsu induci debent duo iura, vt hoc numero adnotauit Author.
165 Patris Thomæ Sanchez obſseruatio quædam in hac materia, Authoris reſsolutioni cõueniẽs conueniens , adducitur.
166 Ludouici Molinæ è Societate Ieſsu Religioſsi verba quædam recenſsentur, quæ Authoris reſsolutionem confirmant.
167 Reuerentia nimia quæ dicatur, Iudicis arbitrio relinquitur, qui ex qualitate perſsonarum, ac rerum circunſstantiis diiudicare poterit, quid iuxta ca ſsus occurrẽtis occurrentis ſpeciẽ speciem obſseruare, & decidere debeat.
168 Metum reuerentialem dari reſspectu ſsoceri, quia ſsocer parentis locum obtinet.
169 Et reſspectu aui, & curatoris.
170 Metus reuerentialis an detur reſspectu matris? vbi Author adnotauit nonnulla, quæ nullus antea ſsic diligenter tradiderat.
171 Metus reuerentialis an detur in ſsorore reſspectu fratris maioris natu?
172 Et in fratre minori reſspectu maioris.
173 Metus reuerentialis an detur reſspectu patrui, hoc eſst, tio de parte de padre, ac etiam reſspectu auunculi, que es tio hermano de madre.
174 Reuerentia quibus perſsonis debeatur, & quæ ſsit teuerẽtia reuerentia , quæ operatur in noſstra materia, remiſs ſsiuè.
175 Ex dictis ſsuprà, nu. precedentibus, haberi perfectam, abſsolutámque reſsolutionem dubij propoſsiti ſsuprà, n. 147. non quod ita perfectè explicauit Cæ ſs. Vrſsil. in addit. ad deciſs. Afflict. 69. num. 4.
176 Teſtatorẽ Testatorem , amicum, vel cõiuctum coniunctum licitè poſs ſse quem blandis verbis, & ſsuaſsionibus leuibus inducere ad teſstandum, vel ad eum inſstituendum, aut de rebus ſsuis certo modo diſsponendum, & ſsuprà, num. 122.
177 Quod procedit tã tam in marito reſspectu vxoris, quàm in vxore reſspectu mariti, & idem in quocumque alio, vt hoc numero adnotatur, & ibidem ratio Philippi Decij probatur.
178 Modò fraude omiſs ſsa, & abſsque dolo, vel fraudulenta ſsuggeſstione aut inſstigatione, blanditiæ aut ſsuaſsiones interueniant.
179 Nec minæ, aut verbera immiſsceantur.
180 Nec etiam importunis precibus, & aſs ſsidua petitione, aut immodica perſsuaſsione quis inducatur, & vide latius ſsuprà ex num. 113. cum ſseq.
181 Teſstatorem blandis verbis ad teſstandum poſs ſse |
p. [6]
induci, vel vt alium inſstituat, aut in fauorem eius aliquo modo diſsponat, niſsi teſstator prius feciſs ſset te ſstamentum, & alium inſstituiſs ſset hæredem, quia tunc ſsi eo modo teſstator induceretur, licèt teſstamentum valeat, tamen primus inſstitutus, vel per actionem de dolo, vel actione in factum, hæreditatem ſseu legatum reuocaret.
182 Idque (vt Doctores exiſstimant communiter) ex ſsententia Angeli, quæ hoc numero præcitatur.
183 Et pro illa adduci poteſst reſsolutio Caſstrenſsis, quam expendit Decius.
184 Alia etiam eiuſsdem Caſstrenſsis doctrina, quam etiam ponderauit ipſsemet Decius.
185 Ac denique Afflictis deciſsio 69. prout hoc num. ponderatur.
186 Verum in contrarium extat ſsententia Gloſs ſs æ, quam alij Authores probarunt; illa namque, ad hoc vt primus inſstitutus poſs ſsit agere contra ſsecundum, requirit, quòd interueniat dolus ſsecundi inſstituti, nec ex ſsolis blanditiis actionem concedit, vt hoc num. adnotatur.
187 Et Authori verior videtur, atque pro ea concludentes rationes conſsiderantur hoc num. & ſseq.
188 Teſstamentum primum tollitur per ſsecundum, idque latiſs ſsimè explicatur remiſs ſsiuè.
189 Pro teſstamento in dubio iudicandum eſst.
190 Angeli ſsententia relata ſsuprà num. 182. explicatur.
191 Pauli Caſstrenſsis deciſsioni relatæ ſsuprà, num. 183. egregiè reſspondiſs ſse Decium.
192 Pauli Caſstrenſsis doctrinæ adductæ ſsuprà, num. 184. ideò Author reſspondere noluit hoc loco, quod eidem optimè & verè Decius reſspondeat.
193 Afflictis deciſsio 69. explicatur.
194 Teſstatori licitum est blandis verbis perſsuadere, vt teſstamentum anteà factum non mutet, ſsiue vt ſsecundum teſstamentum non faciat.
195 In teſstamento primo inſstitutis, inſstare licet, ne illud mutetur aduersùs alios ſsatagentes vt mutetur.
196 Venientium ab inteſstato deſsiderium, ne testator testamentum condat, improbatum non eſs ſse.

Castillo Sot...: Opera omnia, sive...

p. [1] QVOTIDIANARVM CONTROVERSIARVM IVRIS LIBER TERTIVS.

CAPVT I.

SVMMARIVM.

CAPVT II.

SVMMARIVM.

CAPVT III.

SVMMARIVM.

CAPVT IV.

SVMMARIVM.

CAPVT V.

SVMMARIVM.

CAPVT VI.

SVMMARIVM.

CAPVT VII.

SVMMARIVM.

CAPVT VIII.

p. [100] SVMMARIVM.

CAPVT VI IX .

SVMMARIVM.

CAPVT X.

SVMMARIVM.

CAPVT XII XI .

SVMMARIVM.

p. [126] CAPVT XII.

SVMMARIVM.

CAPVT XIII.

SVMMARIVM.

CAPVT XIV.

SVMMARIVM.

CAPVT XV.

SVMMARIVM.

CAPVT XVI.

SVMMARIVM.

CAPVT XVII.

SVMMARIVM.

p. [216] CAPVT XVIII.

SVMMARIVM.

CAPVT XIX.

SVMMARIVM.

CAPVT XX.

SVMMARIVM.

CAPVT XXI.

SVMMARIVM.

CAPVT XXII.

SVMMARIVM.

CAPVT XXIII.

SVMMARIVM.

CAPVT XXIV.

SVMMARIVM.

CAPVT XXV.

SVMMARIVM.

CAPVT XXVI.

SVMMARIVM.

CAPVT XXVII.

SVMMARIVM.

CAPVT XXVIII.

SVMMARIVM.

CAPVT XXIX.

SVMMARIVM.

CAPVT XXX.

SVMMARIVM.

p. [1]
QVOTIDIANARVM CONTROVERSIARVM IVRIS LIBER TERTIVS.

p. [100]
SVMMARIVM.

p. [126]
CAPVT XII.

p. [216]
CAPVT XVIII.