# 18

 Illiterati. 
 
 Capvt xviii. 
 
P osteaqvam almus ille paracletus Apostolos ac omnes alios, qui primum mundo orthodoxam fidem nostram annunciaturi erant, doctrina sacra perdocuit, ac diuinis imbuit mysteriis, aliósque Ecclesiae doctores illuminauit, qui doctrinam ab eo inspiratam suturis temporibus pro salute fidelium in scriptis redigerent, iam non sic in quacunque seculi aetate, nouos edocet Apostolos, aut doctores illuminat. Vnde ecclesiam sanctam gubernaturis onus cernitur iniunctum, vt proprio discant labore, quae populis valeant praedicare, quóve ignorantes in fide in struant, ac omnes ad Christianos mores obseruandos persuadeant. Piéque constitutum est, vt qui addiscendi laborem non sunt perpessi, gubernandi , ministrandíque in ecclesia Dei honore non fruantur, praemaxime quidem ad sui regimen viris literatis Ecclesia noscitur indigere, vt inquit text. in c. Cum ex eo. de elect. in vj. Vnde merito Gregorius prohibuit ignorantem literas ordinari, vt in c. Praecipimus. xxxiiij. dist. & idem censuit de illiteratis Gela sius, vt habetur in c. Illiteratos. xxxvj. dist. {& in c. j. lv. distin. & Hilarius papa in c. poenitentes. ea. dist.} Praeterea Iustinianus Imperator in auth. de Sanctis. Episcopis. §. Clericos, col. ix. nisi literas scirent, non permisit clericos ordinari, & hodie etiam neque ad primam tonsuram illiterati viri promoueri pos sunt, vt in cap. fin. de tempor. ordi. in vj. quod ibi intelligunt Domin. & Philip. in penitus illiterato, per tex. iunctis glos. in d. cap. Praecipimus, & in dicto cap. Illiteratos, cum quo non pos sunt dispensare Episcopi vt fiat clericus, vt notat Inno, in cap. Dilectus. de tempo. ordin. cui as sentiuntur Domi. & Philip. vbi supra, {& Phil. in c. per tuam. de Simon. num. iij.} & vide Cardi. de Turre cremata, in c. Si in laicis. xlviij. distin. vbi facit firmam conclusionem, quod super omnimoda ignorantia in sacerdote, nulla potest cadere dispensatio: quia de iure diuino est, quod sacerdos habeat scientiam, vt habetur Osee iiij. cap. Si autem carens literis omnino fuerit ordinatus, recipit characterem, vt firmant Innocen. & Ioan. Andr. in cap. Cum in cunctis. de electio. quod refert a Turrecremata, in dicto cap. Illiteratos, & idem tenet Cardi. post Lauren. in clem. j. in fin. verbis. de aeta. & qualit. qui as serit quod etiam puer vnius diei baptizatus si ordinetur, recipit characterem. Poena autem illiterati, qui ad sacros ordines fuerit promotus, cum in iure non sit statuta expresse, arbitrio iudicis relinquitur, quae videtur es se conueniens, vt ab ordinibus suspendatur, donec sufficientiam tali ordini requisitam habuerit. {Practica praeterea praelatorum & suorum officialium, qua solent ignorantes clericos semipromotos, poenis condignis, vt studio vacent, compellere, fundamentum habere potest, ex his quae disposita sunt In Concilio Toletano viij. in Cano. viij. Sub his verbis: Illi sane qui iam honore dignitatum funguntur, huiusce tamen ignorantiae caecitate vexantur, aut sponte sumant intentionem neces sariam perdiscendi, aut a maioribus ad lectionis exercitia cogantur inuiti. Absurdum siquidem est eos, qui ceteros simpliciores & laicos habent docere, quibus & disciplinae & vitae debent es se, veluti quoddam speculum, ad alicuius ordinis promoueri statum, qui legem Dei ignorant, nec literarum saltem mediocritate sunt insigniti.} Si vero omnino illiterato vltra praedictos ordines benesicium fuerit collatum, eo digne priuari potest: quia collatio beneficij facta tali non tenet: vt notat Philip. in dicto cap. fina. de tempo. ordi. in vj. referendo Innocen. & Ioan. Andr. in cap. Cum nostris. de conces. praeben. aequiparat enim Inno. ibi illiteratum mulieri ac infanti. {Et facit quod Feli. tenet in c. inquisitioni, de sententia excommu. vbi dicit quod si papa scribat, etiam ex certa scientia pro illiterato, credit, quod non est ei obediendum: quia vitium illiteraturae est de iure diuino. c. nisi cum pridem, de renuntia. c. literaturae, 38. dist. Et confirmat hoc, quia ius canonicum magis abhorret illiteratum, quam homicidam, quia collatio facta homicidae tenet: secus si fiat illiterato, quia est ipso iure nulla, & refert ita tenere expresse Imol. in d. c. cum nostris. Per quae verba dicit etiam idem Feli. in. c. si quando, col. 10. nu. 30. de rescript. quod omnino illiteratus est incapax dignitatis ipso iure, sicut infans, furiosus, & similes. Et paulo inferius tractando de sufficientia requisita in praelatis, dicit, quod vbi concurrit totalis illiteratura, credit quod si papa dispensaret, es set dispensare directe contra ius diuinum. Penitus autem illiterati illi dicuntur, qui nesciunt facere officium ad quod tenentur , vt dicit Domini. in c. sedulo, 38. dist. col. 2.}