PROOEMIUM. 
 
S icvti dignum ſacræ ſcripturæ conſonum fuit, legibus humanis eximere eos, qui in ſortem domini vocari meruerunt (quos clericos appellamus) nec pati earũ ſeueritate puniri, ſi quando eos labi fecerit humana fragilitas (quæ cuiuſuis ordinis ſu ſcepti, ſeu profeſsionis amplexatæ regulis, nuſquã ſic poteſt ſubiugari, quin aliquãdo reſiliat) ſic etiã neceſ ſarium fuit (ne clerici tali immunitate inſolentes effecti effrenatè viuerent) ſanctionibus ſacris noxios eorum affectus compeſcere, & in earũ tranſ greſ ſores animaduertere. Quamobrem in aurea ac florentiſsima illa militantis eccleſiæ ætate, per religioſiſsimos ſuos gubernatores, aduerſus omnia ferè (quæ à clericis poſ ſunt perpetrari facinora) de ſcriptæ extant vltiones ac pœnæ. Tãtus inſuper fuit in illis antiquis ac ſanctis patribus clericalis hone ſtatis zelus, vt aliquando leuia etiam & parum pernicioſa crimina ſub grauibus pœnis prohibuerint. Sic tandem clericorum exceſsibus pœnas cõdignas ſtatuerunt, vt niſi executorum tepiditas ac ſegnicies illas parum metuendas reddiderit, non minus illæ clericos omnes à perpetratione criminum cohibere poſ ſent, quàm ſibi ſubditorum vitia reprimunt Cæ ſareæ leges, quæ membrorum truncationes, ac vitæ periculum comminantur. Itaque ſ æpe mecum ſanctorum illorum patrum zelum conſide raui, huius autem tempeſtatis incuriam contemplatus ſum, qua priſtina illa ac pia inſtituta non modò ob non vſum abrogata, ſed per contrarium vſum contempta, ac irriſa cuiuis licet intueri. Præterea quæ in clericali ſtatu hinc ſucceſ ſerint incommoda, ac quantus cenſurarũ adſit contemptus, qualis morum peruerſio ſubſit, pè ſitaui quàm pluries. Et ſummo quodam ardens deſiderio, vt ſacrarum illarum ſanctionum gladius (Iudicum inertia, ac tepiditate, ne dicam vitioſa, muneribúſq; redempta diſsimulatione, magna infectus rubigine) purgatus ſplendeat, ac ſeſe offerendo clericorum oculis ac mentibus, timorem ingerat delinquendi, libellum hunc componere ſtatui: quò iudices eccleſiaſtici facilius inſtruantur, ac expergefacti à ſomno vitiorum grauitatem, clarioribus mentis oculis intelligant, intellecta celerius ac debitis pœnis coërceant, vtq́ue clerici omnes in eo, in quibus delinquere poſsint, agnoſcant, ac errantes, quales deceat eos pertime ſcere pœnas perpendant. Vidi nanque ſ æpius in clericis minima puniri acriter, leuia cautius quandoq; vitari, magna verò, aut diſsimulari, aut leuiter corrigi, vnde accidit in grauia eos facilè labi, & ſine metu pœnæ torpere, ex quo eccleſiaſtici ordinis facies non parum deformata conſpicitur. Quod Bernardus reprehendit dicens, Prælati noſtri culicem ligant, & camelum deglutiunt, dum maiora prætermittentes minora diſcutiunt. In hoc igitur paruo libello quiſq; præ ſulum, aut eius vicem gerens breui tempore leget quæ poſ ſunt clerici committere crimina, quantíq; illa faciant canonica iura. Quas inſuper ex antiquis ſanctionibus ætate illa æditis (qua & fortiora corpora, & maiora merita noſcebantur) fragilius ſeculum ſuccedens temperauerit. Quídve doctores pœnalia iura canonica exponentes tradiderint. Quò fiet, vt qui zelo corrigendi æ ſtuant iudices, quò facilius deſiderium expleant, adinueniant, diſcant etiam qualiter decet eos zelum ſuum ſacris canonibus adæquare, ne cum cum periculo animæ ſuæ, ac ſubditorum diſpendio in crudelitatem ac aſperitatem quandam conuertant, in ſtárq; imperiti ac crudelis chirurgi vulneribus minimis, & quibus leuibus valet mederi pharmacis, carnis aduſtione, aut reſecatione medeantur. Sunt enim plerique iudices, qui ſuæ prauæ temperaturæ impetus, & quaſi inſitam rabiem, iuſtitiæ zelum reputãtes , ſemota omni humanitate quæ (nec ipſis defuit pecudibus) in captos quoſq; deſ æuiunt, illíſq; defenſionis copia ſubtracta, ac iuris ordine peruer ſo, aſperius infligant ſupplicium, quàm pro ratione culpæ, legali cẽ ſura decernat. Ac inſuper ſic dolent reum aliquem innoxium reperire ac declarare, velut ſi accuſati liberatione, ipſi rei efficerentur. Eſt & alia iudicum ſpecies, non parum pernicioſa Reipublicæ, qui inquirendi pigritiam, corrigendíque ſecordiam, miſericordiæ cuipiam adſcribere nituntur, quíque dum impiis miſerentur, ſceleratiſsimis hominibus vrbes ac loca replent. Hi forſan, perlecto libello hoc, ineptam illam ac crudelem clementiam deponent, conſiderantéſq; quanti fecerint clericorum facinora patres antiqui, quantúmve ad Chriſtianam religionem propagandam cenſuerint illi conducere vitam honeſtam clericorum, non ſic ſegniter illa punient, nec facilè quibuſuis oblatis ſi bi precibus aut munuſculis, diſsimulabunt. Pollentes præterea iudices doctrina, zelo, ac prudentia in officiis requiſitis (ne aliorum exceſ ſuum neglecta correctio, ſibi interitum parturiat, vt accidit Heli ſummo ſacerdoti) hoc opuſculo prouocati, ad reformandos clericorum mores, accingentur. Quo fiet, vt illis reformatis, laicorum etiam vitam (qui exemplo quopiã pernicioſo à clericis habito, plura ſibi alia quantumuis grauia licere contendunt) purgari, ac perfici meritò ſperãdum erit: aut ſi hoc ſaltem bonum defuerit: non enim videri continget aliquando, in magnam Chriſtianorum perniciem, clericos ſceleratiores eſ ſe laicis: cùm & diuus ille Hieronymus dixerit, Quòd vehementer de ſtruit Eccleſiam Dei, laicos meliores eſ ſe quàm clericos.