IOANNIS BERNARDI DIAZ DE LVCO, DEcretorum Doctoris, Hiſspani, Epiſscopi Calagurritani, ac inuictiſssimi Romanorum Imperatoris, ac Hiſspaniarum regis Caroli Quinti à conſsiliis, Practica criminalis canonica, in qua omnia ferè flagitia, quæ à clericis committi poſs ſsunt, cum eorum pœnis deſscribuntur.

Quæ his notis {} plurima intercluſsimus, huic quartæ & postremæ editioni ab Autore adiecta ſsunt. NO SE PVEDEN GOZAR AMBOS VIRTVD PARA VIDA Y MUERTE Lugduni, Apud Gulielmum Rouillium. M. D. LIIII. Cum priuilegio Regis.

EXTRAICT DV PRIVILEGE DV ROY.

P ar grace & priuilege du Roy, eſst permis & octroyé à Guillaume Rouille, Libraire de Lyõ Lyon , d'imprimer, ou faire imprimer, tant de foys, & en tel nombre que bon luy ſsemblera, ce pre ſsent liure, intitulé Ioannis Bernardi Diaz de Luco, Epiſscopi Calagurritani, Practica criminalis canonica, nouuellemẽt nouuellement reueüe, corrigee, & augmentee par ledict autheur: & ſsont faictes inhibitions & defences depar ledict Seigneur, à tous autres Libraires & Imprimeurs, & perſsones quelconques de n'imprimer, ne faire imprimer, vẽdre vendre ny diſstribuer, en ſses païs, terres, & ſseigneuries, autres que ceux qu'aura imprimé, ou fait imprimer ledict Rouille: & ce durant le temps & terme de dix ans, à commencer du iour & datte que ſseront paracheués d'imprimer leſsdictz liures: ſsur peine de confiſscation des liures qu'ilz imprimeroyent, & d'amende arbitraire, applicable audict Seigneur. Et outre ce, ledict Seigneur, tant pour ceſste œuure que pour autres contenues & mentionnees en ſseſsdictes lettres, en mettant au commencement, ou à la fin, en brief & au vray (ſsur peine d'encourir crime de faux) le contenu en ſseſsdictes lettres de priuilege, veut & luy plaiſst qu'elles ſsoyent tenues pour ſsuffiſsamment ſsignifiees à tous Libraires, Imprimeurs, & autres: & ſsoit cela de tel effect & vertu, que ſsi leſsdictes lettres leur auoyent eſsté expreſs ſsement monſstrees & ſsignifiees: ſsauf que, s'ils veulent pretendre qu'elles contiennent moins que ce que ledict Rouille aura mis en ſsondict brief, ilz ſseront remis à en demander exhibition par deuant le Senechal de Lyon, ou ſson Lieutenant: lequel, quant à ce, a eſsté commis par ceſsdictes preſsentes: le vidimus deſsquelles ledict Rouille ſsera tenu de deliurer à tous Libraires & Imprimeurs, & autres qui l'en requerrõt requerront , à leurs deſspens: & y ſsera foy adiouſstee comme à l'original: nonobſstant oppoſsitions & appellations quelconques, mandemens, ordonnances, reſstrictions, defences, eſstabliſs ſsemens de Courtz & iuriſsdictions, & lettres à ce contraires, leſsdictes inhibitions & defences tenans: comme plus à plein eſst contenu & declairé par leſsdictes lettres de priuilege, ſsur cedõnees cedonnees à Paris le xv. d'Auril, m. d. liiii. Par le Roy en ſson cõ ſeil conseil .
Signé, Mahieu.


REUERENDO IN CHRI ſsto patri ac domino, D. Ioanni Bernardo Diaz à Luco, Calagurritanæ eccleſsiæ Præ ſsuli dignißimo, Gulielmus Rouillius felicitatem precatur.

H abet hoc eximium, Præ ſsul amplißime, illustriũ illustrium hominum uirtus, ut uel ignotißimum quenq; quenque in ſsui admirationẽ admirationem rapiat, corúmq; eorúmque animos coniungat, quorum corpora longißimo locorum dirimũtur dirimuntur interuallo. Idq́; Idque ſsi aliâs unquàm, proximis certè hiſsce annis, quibus ex diuinis ingenij tui monumentis, quæ ſsuperato Pyrenæo, amplißimi tui nominis ſsplendore bonam Europæ partem adimplerunt, ſsingulares animi tui dotes degustare cœpimus, admirabilémq; admirabilémque uirtutũ uirtutum tuarum concentum uel per nos ipſsi perſspicere, uel ex alijs qui istic negotiantur, ſstudiosè cognoſscere, quouis Sibyllæ folio uerius eſs ſse comperi. Tanta enim eo ex tempore Amplitudinis tuæ admiratio, & quædam quaſsi ueneratio, animo meo inceßit, ut omnes mihi de inde occaſsiones aucupandas duxerim, quò quacunque tibi ratione innoteſscerem, nostríque erga te animi propenſsionem qualiquali officio declararem. Qua in re dum anxiè me, ſsed frustra, diſscrucio, nulla ſse offerente occaſsione, quæ tanto Amplitudinis tuæ ſsplendore non multò inferior uideretur: percõmodè percommodè & propè diuinitus mihi cecidit, ut istinc ad nos reuerſsus uir ornatißimus Gaſspar | Trechſsel, & clarißimi tui nominis ſstudioſsißimus, & mihi arcto affinitatis uinculo coniunctus, tuo mihi nomine reddiderit duo eximia felicißimi tui ingenij opera, Practicam nimirum, criminalem, & Regulas iuris, ambo ut multò accuratiore lima abs te recognita, ita auctario minimè pœnitendo locupletata: nihil me tibi in præ ſsentia gratius facere poſs ſse affirmans, quàm ſsi ea quàmprimum, & quàm accuratiſs ſsimè typis meis excudenda curarem. Quam tam obuiam ineundæ abs te gratiæ occaſsionem eò mihi auidius arripiendam putaui, quòd opera ea ſsanè inſsignia eſs ſse constaret, planèq; planeque digna, quæ diligentius, typiſq; typisque elegantioribus excuſsa, omnium manibus tererentur: quippe in quibus præter abſsolutißimam quandam diſsciplinarum omnium cognitionem, non obſscura etiam ueræ pietatis ſstudia elucerent. Vt interim cæter as uerè heroicas animi tui dotes prætermittam, quibus Carolus Imperator, perſspicacißimi princeps ingenij, tantum deferendum putauit, ut te intimis ſsuis conſsilijs adhibitum, earum curarum, quibus latißima ista regna reguntur, participem eſs ſse uoluerit, & Calagurritani Præ ſsulatus fa ſstigio inſsignitum, ad Tridentinum Concilium de maximis Reipublic. Christianæ commodis tractaturum amplißima cum potestate legandum putarit: id nimirum ratus, quod res eſst, paucos ſse prudentia pares, ſsuperiorem habere nemlnem, eui tantam rerum molem concrederet. Sed dabitur aliâs, Præ ſsul amplißime, uberior laudes tuas præ dicandi occaſsio: quas ſsi uel maximè hîc proſsequi uelimus, tam angusto tamen epistolæ ſspatio excluderemur. Reliquam eſst, ut hoc clientis tui officium boni conſsulas, omniàq; omniaque à nobis, quæ uel industria conſsequi, uel labore perficere poterimus, & postules & expectes. Vale.
PROOEMIUM.


PROOEMIUM.

S icvti dignum ſsacræ ſscripturæ conſsonum fuit, legibus humanis eximere eos, qui in ſsortem domini vocari meruerunt (quos clericos appellamus) nec pati earũ earum ſseueritate puniri, ſsi quando eos labi fecerit humana fragilitas (quæ cuiuſsuis ordinis ſsu ſscepti, ſseu profeſssionis amplexatæ regulis, nuſquã nusquam ſsic poteſst ſsubiugari, quin aliquãdo aliquando reſsiliat) ſsic etiã etiam neceſs ſsarium fuit (ne clerici tali immunitate inſsolentes effecti effrenatè viuerent) ſsanctionibus ſsacris noxios eorum affectus compeſscere, & in earũ earum tranſs greſs ſsores animaduertere. Quamobrem in aurea ac florentiſssima illa militantis eccleſsiæ ætate, per religioſsiſssimos ſsuos gubernatores, aduerſsus omnia ferè (quæ à clericis poſs ſsunt perpetrari facinora) de ſscriptæ extant vltiones ac pœnæ. Tãtus Tantus inſsuper fuit in illis antiquis ac ſsanctis patribus clericalis hone ſstatis zelus, vt aliquando leuia etiam & parum pernicioſsa crimina ſsub grauibus pœnis prohibuerint. Sic tandem clericorum exceſssibus pœnas cõdignas condignas ſstatuerunt, vt niſsi executorum tepiditas ac ſsegnicies illas parum metuendas reddiderit, non minus illæ clericos omnes à perpetratione criminum cohibere poſs ſsent, quàm ſsibi ſsubditorum vitia reprimunt Cæ ſsareæ leges, quæ membrorum truncationes, ac vitæ periculum comminantur. Itaque ſs æpe mecum ſsanctorum illorum patrum zelum conſside| raui, huius autem tempeſstatis incuriam contemplatus ſsum, qua priſstina illa ac pia inſstituta non modò ob non vſsum abrogata, ſsed per contrarium vſsum contempta, ac irriſsa cuiuis licet intueri. Præterea quæ in clericali ſstatu hinc ſsucceſs ſserint incommoda, ac quantus cenſurarũ cenſurarum adſsit contemptus, qualis morum peruerſsio ſsubſsit, pè ſsitaui quàm pluries. Et ſsummo quodam ardens deſsiderio, vt ſsacrarum illarum ſsanctionum gladius (Iudicum inertia, ac tepiditate, ne dicam vitioſsa, muneribúſq; muneribusque redempta diſssimulatione, magna infectus rubigine) purgatus ſsplendeat, ac ſseſse offerendo clericorum oculis ac mentibus, timorem ingerat delinquendi, libellum hunc componere ſstatui: quò iudices eccleſsiaſstici facilius inſstruantur, ac expergefacti à ſsomno vitiorum grauitatem, clarioribus mentis oculis intelligant, intellecta celerius ac debitis pœnis coërceant, vtq́ue clerici omnes in eo, in quibus delinquere poſssint, agnoſscant, ac errantes, quales deceat eos pertime ſscere pœnas perpendant. Vidi nanque ſs æpius in clericis minima puniri acriter, leuia cautius quandoq; quandoque vitari, magna verò, aut diſssimulari, aut leuiter corrigi, vnde accidit in grauia eos facilè labi, & ſsine metu pœnæ torpere, ex quo eccleſsiaſstici ordinis facies non parum deformata conſspicitur. Quod Bernardus reprehendit dicens, Prælati noſstri culicem ligant, & camelum deglutiunt, dum maiora prætermittentes minora diſscutiunt. In hoc igitur paruo libello quiſq; quisque præ ſsulum, aut eius vicem gerens breui tempore leget quæ poſs ſsunt clerici committere crimina, quantíq; quantíque illa faciant canonica iura. Quas inſsuper ex antiquis ſsanctionibus ætate illa æditis | (qua & fortiora corpora, & maiora merita noſscebantur) fragilius ſseculum ſsuccedens temperauerit. Quídve doctores pœnalia iura canonica exponentes tradiderint. Quò fiet, vt qui zelo corrigendi æ ſstuant iudices, quò facilius deſsiderium expleant, adinueniant, diſscant etiam qualiter decet eos zelum ſsuum ſsacris canonibus adæquare, ne cum cum periculo animæ ſsuæ, ac ſsubditorum diſspendio in crudelitatem ac aſsperitatem quandam conuertant, in ſtárq; instarque imperiti ac crudelis chirurgi vulneribus minimis, & quibus leuibus valet mederi pharmacis, carnis aduſstione, aut reſsecatione medeantur. Sunt enim plerique iudices, qui ſsuæ prauæ temperaturæ impetus, & quaſsi inſsitam rabiem, iuſstitiæ zelum reputãtes reputantes , ſsemota omni humanitate quæ (nec ipſsis defuit pecudibus) in captos quoſq; quosque deſs æuiunt, illíſq; illisque defenſsionis copia ſsubtracta, ac iuris ordine peruer ſso, aſsperius infligant ſsupplicium, quàm pro ratione culpæ, legali cẽ ſura censura decernat. Ac inſsuper ſsic dolent reum aliquem innoxium reperire ac declarare, velut ſsi accuſsati liberatione, ipſsi rei efficerentur. Eſst & alia iudicum ſspecies, non parum pernicioſsa Reipublicæ, qui inquirendi pigritiam, corrigendíque ſsecordiam, miſsericordiæ cuipiam adſscribere nituntur, quíque dum impiis miſserentur, ſsceleratiſssimis hominibus vrbes ac loca replent. Hi forſsan, perlecto libello hoc, ineptam illam ac crudelem clementiam deponent, conſiderantéſq; considerantesque quanti fecerint clericorum facinora patres antiqui, quantúmve ad Chriſstianam religionem propagandam cenſsuerint illi conducere vitam honeſstam clericorum, non ſsic ſsegniter illa punient, nec facilè quibuſsuis oblatis ſsi| bi precibus aut munuſsculis, diſssimulabunt. Pollentes præterea iudices doctrina, zelo, ac prudentia in officiis requiſsitis (ne aliorum exceſs ſsuum neglecta correctio, ſsibi interitum parturiat, vt accidit Heli ſsummo ſsacerdoti) hoc opuſsculo prouocati, ad reformandos clericorum mores, accingentur. Quo fiet, vt illis reformatis, laicorum etiam vitam (qui exemplo quopiã quopiam pernicioſso à clericis habito, plura ſsibi alia quantumuis grauia licere contendunt) purgari, ac perfici meritò ſperãdum ſperandum erit: aut ſsi hoc ſsaltem bonum defuerit: non enim videri continget aliquando, in magnam Chriſstianorum perniciem, clericos ſsceleratiores eſs ſse laicis: cùm & diuus ille Hieronymus dixerit, Quòd vehementer de ſstruit Eccleſsiam Dei, laicos meliores eſs ſse quàm clericos.


AVTOR OPERIS LECTORI S. P. D.

NOn me præterit, candidiſs ſsime Lector, tibi ad calcem nostri operis peruenienti contigiſs ſse id quod alicuius oppidi pulchros & excelſsos muros proſspicienti, euenire ſsolet, vbi demum perlustrato eo, humiles domos, & angustos calles intuetur. Nam cùm in nostri huius opuſsculi vestibulo tam amplam denunciationem criminum, ac pœnarum varietate refertam legeris, longam tibi examinationem ſsingulorum promittentem, videríſsque in ſsingulis capitibus plura quæ dici poterant & debebant, prætermiſs ſsa: alia diſscuſs ſsa ſsecus quàm decebat, aut res ipſsa patiebatur, meritò te ſspe | concepta frustratum dicere poteris, Autorémque incuſsabis, quòd non paria adificio fundamenta iecerit, aut iactis condigna ædificia construxerit. Sed noli quæ ſso contemnere oblatum munuſsculum, & autoris animum, ſsi non lectorum votis ac peritiæ materiæque fœcunditati ſsatisfecerit. Optaui, mihi crede, hoc præstare, ſsi non obstitiſs ſset ſsacerdotij munus, Conſsilij regij onus, ac inquietudo curiæ, vbi nec animi quies datur, nec librorum copiam (ad hoc maximè neceſs ſsariam) licet aſsportare: præcipuè quòd poſst trigintaduos annos & amplius in ſsolo Pontificio ac Cæ ſsareo iure conſsumptos, non illæ adſsunt corporis vires, quas negocia exigunt, & veritatis ſstudioſsus inuestigator exoptat. Statueram equidem huius intellectualis filij emancipationem differre, ne cum eiuſsdem periculo, ac patris dedecore, ſsui iuris effectus, tantum orbem peragraret. Sed institerunt amicorum preces, qui propriæ & communis vtilitatis affectu ætatis veniam postularunt, | quam tandem à me obtinuerunt, tum vt illis rem quam opinabantur æquam, non negarem (Cui enim aliquoties non contingit proprijs commodis & honori amicorum petita præferre?) tum etiam (vt verum fatear) quòd cùm mors omnibus quotidie minetur, méque poſs ſset (vt alios plures amicos & ſsocios, etiam ætate minores & valetudine proſsperiore) intercipere, timui ne illa ſsuperueniente, & eo quod ſscriptum eſst, & quod ipſse in hoc opere deſsideras, frustrareris. Suſscipe ergo, & lege benignè libellum, hunc Lector amice, maliſs que eum adhuc infantulum in obſsequio recipere, quàm parentis morte ſsuccedente, eum tanquam abortiuum (cum alijs pluribus ingenij fœtibus, quibus ſsecula nostra carent ob autorum immaturam mortem) ſsepulturæ tradere. Sat enim tibi ſsit, quod ſsi vacat, & iuris peritia ſsuppetit, poteris illum tot additionibus ornare, vt lectorum omnium deſsideria expleas, non mini| mam inde laudem comparaturus. Intelligè ſsque, cùm tu id fueris aggreſs ſsus, quàm non ſsit leue ex varijs libris ac autoribus veras excerpere concluſsiones, omniúmque oculis perpertuò iudicandas exponere, nulla aliæ ob id mercede recepta, niſsi vt aliqua pars temporis (de quo ratio reddenda eſst) proficiendæ reipublicæ in ſsumeretur. Vale.
Loading...