S

S

Saccarivs

Saccarivs

, dicitur baiulus qui sacco defert transfert́ transfertque merces, aut aliquid aliud à loco in locum. Et saccaria negociatio est dicta quæ circa saccos uersatur. Apuleius primo de asino: Operculas quas adhuc uegetus saccariam faciens merebā merebam . Vlpia. in quadam lege. Si quid, ait, ex sacco saccarij excidisset. Et est saccus idem ferè at atque ex eadem materia, qua sagum sagi.
saccvs

saccvs

sacci, & sacculus sacculi, pro nummorũ nummorum loculis accipiuntur plerunque. Plinius libro secundo: Aurum & æs & argentum liquatur in sacculis. Marti. Excußi loculos́ loculosque & sacculum. Vlpianus libro 47. in titulo de furtis. l. uulgaris. Si quis, inquit, qui uiginti nummorũ nummorum | saccum deposuisset, alium saccũ saccum in quo scit triginta nummos esse acceperit. Et paulò post: Si quis, ait, surripuerit furto duos sacculos, unum decem, alterum uiginti nummorum. Idem in titulo de statu liberis. l. statu liberos. Decem, inquit, iussus erat dare, uiginti dedit, siue numerauit, siue in sacculis dedit.
saccvlarivs

saccvlarivs

dicitur, qui saccis, id est, loculis quibusdam præstigias quasdā quasdam exercet, ut aliud fiat, aliud uideatur fieri. Vlpianus in titulo de extraordinarijs criminibus. l. saccularij. Saccularij, inquit, qui uetitas in sacculis artes exercentes, partem subducunt, partem subtrahunt. Idem in titulo de effractoribus & expilatorib. l. j. saccularium pro fure qui in saccũ saccum res furto ablatas inijcit, accipere uidetur. Simili, inquit, modo saccularij & diætarij, erunt puniendi.
sacrvm

sacrvm

, ut Macrobius libro Saturnaliûm primo, autoritate Trebatij definit, est omne illud quod deorum habetur, id́ idque probat multis Virgilij carminibus. Iustinianus libro secundo Institutionum: Sacræ, inquit, res sunt, quæ rite per pontifices deo dedicatæ sunt. Martia. quoque libro prmo primo digestorum, titulo de rerum diuisione. l. in tantum. Sacræ, inquit, res sunt hæ, quæ publicè consecratæ sunt, non priuatim.
sagarivs

sagarivs

, est uenditor sagorum, de quo Iuuena. dixit, An saga uendẽdi uendendi nubat caupone relicto. Est autem sagum textum ex lana caprina, aut hirca ex ouibus, idem ferè quod saccus. Vnde sagarius, a, um, ad saga pertinẽs pertinens . Vlpian. lib. 14. titu. de tributoria actione. l. procuratoris. Duas, inquit, negociationes, puta sagariā sagariam & lintheariā lintheariam .
sagmen

sagmen

, inis, herba notißima est, non tamen sub hoc nomine, sed sub alio quo appellatur gramen siue uerbena, Græcè agrostis, quæ uero Hispane dicitur uulgo uerbena, ea Latine est uerbenaperica, & Græce pistereon. Liuius primo ab urbe condita: Sagmina, inquit, te rex posco. rex ait, puram tollito. fecialis ex arce graminis herbam puram attulit. & sequitur: Verbena caput, pilos́ pilosque tangens. Idem quo quoque scribit Plinius libro 22. Non aliunde, inquit, sagmina in remedijs publicis fuere, & in sacratis legationibus quàm uerbenæ, certe utro utroque nomine idem significatur, hoc est gramen ex arce cum sua terra reuulsum. Martia. libro primo de rerum diui. l. sanctum est. Sunt, inquit, sagmina quædam herbæ, quas legati populo Romano ferre solebant, ne quis eos uiolaret: sicut legati Græcorum ferunt ea quæ uocantur ceratia, id est, siliquas.
salgama

salgama

, inquit Merula, appellantur quæcunque conditanea ad uictum nostrum ex sale in uasis adseruantur. Columella lib. 13. de re rustica. Locum & uasa idonea salgamis præparari iubẽt iubent . Idem in horto: Tempore non alio uili quoque salgama merce. Condiebantur autem ex sale præter oleas asparagi, capparis, & tristes inulæ, ferulæ ́ ferulæque minaces. In libro duodecimo codicis, titulus est de salgamo hospitibus non præstando. Ne quis, inquit, comitum, uel tribunorum salgami nomine, culcitram, lignum, oleum, à suis extorqueat hospitibus. Accursius à sale & gamos compositum esse dicit, quod culcitram interpretatur, quoniam, ut ait, propter nuptias culcitra est. Pulchra expositio, atque tali digna interpre | te, qui putet culcitram ob eam tantum causam paratam, & qui nulla cogente neceßitate compositionem ex Latino & Græco faciat. Est igitur sensus legis, quòd cum parochi soliti sint præstare hospitibus salgamā salgamam , appellatione salgami non debent ab illis exigi culcitra, ligna, oleum. Atqui ligna & sal solita esse præberi, testatur Horatius in primo Sermonum, cum dicit: Et parochi qui præbent ligna salem́ salemque . Sed à sale appellatum esse salgamum, non est dubium. Sed appellatione salgami siue salis quid intelligi debeat, Imperator expreßit.
saliens

saliens

, tis, dicitur fistulæ pars illa unde aqua salit, quæ Græce appellatur Crunos. Vitruuius libro octauo: Athenis, inquit, usque ad portum Pyreum ducti sunt salientes, è ex quibus bibit nemo. Frontinus de aquæductibus. Binos, inquit, salientes diuersarum aquarum accepere. Vlpia. lib. 19. dig. l. limes. Labra, inquit, salientes, fistulæ quoque quæ salientibus iunguntur.
salictvm

salictvm

, locus est ubi salices consitæ sunt, pro eo quod esse debuit, salicetum, ea forma qua à quercu fit quercetum, à lauro lauretum. Aliquando etiam pro ipsis salicibus accipitur. Virgilius in Bucolicis: Hybleis apibus florem depasta salicti. Et in secundo Georgicorum: Glauca canentia fronde salicta. Iurisconsultus arborum furtim cæsarum. l. uitem. Arborum, inquit, appellatione uitem contineri plerique existimauerunt, hederæ quoque, arundines, & salictum. Pro loco uero salicum Columella libro primo: In prata & arua salicta́ salictaque & arundineta. Vlpia. tit. de fund. instru. l. quæsitũ quæsitum . Arundineta, inquit, & salicta anteaquam cæsa sint.
salignevs

salignevs

, a, um, quod est ex materia salicis arboris notæ. Cato de re rustic. Si lapis non erit, particis saligneis. Ouid. octauo Meta. Lecto non indignanda saligno. Vlpia. Arborum furtim cæsarum. l. uitem. Sed & si quis saligneas uirgas instituendi salicti causa defixerit.
saltvarivs

saltvarivs

, inquit Valla, est custos saltus. Saltus uero dicitur ubi pascuntur armẽta armenta , feræ ́ feræque uersantur. Iurisconsultus tamen de legatis tertio. l. cum quæritur. pro agri custode accepit. Ne Neque topiariũ topiarium , inquit, ornandi, saltuarium tuendi fundi magis quàm colendi causa paratum uideri. Item de fundo instr. l. instrumenta. Si uiridaria, inquit, sint, topiarij. Si fundus saltus pastiones́ pastionesque habeat, greges pecorum, pastores, saltuarij.
salvstiani

salvstiani

horti, fuerunt Romæ, quorum Plinius libro septimo meminit. In conditorio, inquit, Salustianorum hortorũ hortorum adseruabant. Aphric. de leg. j. l. idem Iulianus. Si Salustianos, inquit, hortos, qui sunt Augusti.
sapa

sapa

, quod Græce tum hepsema, tum syreum dicitur, est cum mustum ad tertiam partem decoquitur. Plinius libro dicimoquarto decimoquarto : Syreum quod alij hepsema, nostri sapam appellant. Idem libro uigesimotertio. Vino cognata res sapa est musto decocto, donec tertia pars supersit. Marcel. Sapa, inquit, quod nunc mellaciũ mellacium dicimus, mustum ad mediam partem decoctum est. Vlpianus de fundo instruct. l. quæsitum. Vas, inquit, æneum in quo sapa decoqueretur, & defrutum fieret, & ea quæ ad bibendum lauandum́ lauandumque familiam parātur parantur , instrumẽti instrumenti esse. Sapa, inquit Accursius quiddam quod fit ad potandum, dicta quasi parum saporis habens.
sarcinatores

sarcinatores

, & Sarcinatrices, dicuntur autore Nonio, qui pannos, siue ex pānis pannis uestes consuunt. Plautus in aulula. Petunt fullones, sarcinatores petunt. Lucillius: Sarcinatorẽ Sarcinatorem esse summum, suere centonẽ centonem optime. Vlpianus libro 47. tit. de furtis. l. ita itaque fullo. Ita Itaque uel sarcinator, qui polienda uel sarcienda uestimẽta uestimenta accipit. In alia quoque lege. Et ancillarum, inquit, maxime si qua sarcinatrix erit.
sarcophagvs

sarcophagvs

, lapis est qui peculiariter hoc habet, ut carnem ex cadaueribus exedat, dictus à sarx sarcos, quod est caro, & phago comedo. Plinius libro 36. Sarcophagus lapis est, qui fißili uena scinditur, corpora defunctorum condita in eo absumuntur. Celsus libro quarto: Lapis qui carnem exedit, quem sarcophagon Græci uocant. Vnde & pro sepulchro quòd ex eo lapide fieri consueuit, plerunque ponitur, sed & pro sepulchro ex alia quauis materia. Iuuenalis: Sarcophago contentus erit. Modestinus de alimentis & cibarijs legatis. l. libertis. Ad sarcophagum, inquit, meum, memoriam quotannis celebrent. Marcellus tit. de religiosis. l. funeris. Si qua, inquit, uestiaria sunt. uel sarcophagi.
sarcvlvs

sarcvlvs

, li, uel sarculum, li, instrumentũ instrumentum est quo sata sarriuntur, id est, herbis internascentibus purgantur. Iuuenalis: Ne marræ ac sarcula desint. Aliquando simpliciter pro instrumento fossorio accipitur, ut apud Horatium in primo carminum: Gaudentem patrio findere sarculo Agros. Vlpianus de fundo instruct. l. instrumẽta instrumenta . Ligones, inquit, sarculi, falces putatoriæ, bidentes. Accursius multipliciter exponit.
sardonyx

sardonyx

, ychis, lapillus est unus ex ijs qui in precio habetur, referens colorem Sardij & Onychis, ex quibus uidetur compositum esse nomen. Onyx autem lapis est quẽ quem uulgus Corneolam appellat. De Sardonyche Plinius lib. 37. multa scribit. Vlpi. lib. 48. tit. de bon. dam. l. diuus. Si damnatus, inquit, in digito habuerit aut sardonycha, aut aliam gemmam magni precij.
sarmatae

sarmatae

, siue Sauromatæ, nam utro utroque modo appellantur, populi sunt septentrionales, alteri in Asia, alteri in Europa. nam duplex est Sarmatia. Luca. in 3. Et iuncto Sarmata uelox Pannonio. & ibidem: Affinis Sarmata moscho. De auro & arg. leg. l. argumẽ argumen . Sunt, inquit, nationes quædam quæ pellibus utũtur utuntur , ueluti Sarmatarũ Sarmatarum .
sativs

sativs

, pro eligibilius at atque melius, aduerbium est comparandi ab eo quod est satis. Iuue. Hoc satius quàm si dicas sub iudice uidi Quod non uidisti. Vlpianus de fideicommis. liber. l. si debitor. Satius est eum qui agnouit legatum onerari.
satricvm

satricvm

, urbs fuit antiquißima Italiæ, de qua Liuius lib. 28. Satrici matris matutæ de cœlo tactā tactam ædem. Florus de bello latino: Satricum atque Corniculum quis credat? tunc prouinciæ fuerunt. Scæuola tit. de leg. 3. l. patronus. Fundum, inquit, Satricanum in regione Nisana.
scaena

scaena

, ut inquit Seruius, in illud Virg. 1. Aeneid. Tum syluis scæna coruscis Desuper. potest inumbratio interpretari: apud antiquos enim theatralis scæna parietem non habebat, sed de frondibus arborum umbracula quærebat, postea tabulata cœperunt componere in modum parietis. Vlpia. de ijs qui notantur infamia. l. quod | prætor. Qui in scænam, inquit, prodierit, infamis est. Et subdit: Scæna autem est, ut Labeo definit, quæ ludorum faciendorum causa quolibet loco ubi quis consistat moueatur, spectaculum sui præbitura. Inde ludi scænici dicti, qui in scæna repræsentabantur. Sed definitio Labeonis de scæna uersatili intelligenda est, de qua Virg. in 3. Georg. Vel scæna ut uersis discedat frontibus. De scæna uersatili Plinius & Valerius. Inde dicti ludi scænici, qui in scæ na repræsentabantur, quorum fit mentio à Iurisconsultis frequenter.
scaeva

scaeva

, dicitur qui manu sinistra perinde ac dextra utitur, nam scæuos græcè, sinister interpretatur. hinc Romanorum cognomina. Hinc Scæua miles ille Cæsarianus, qui bello ciuili fortiter dimicans, pro munitione cæsus est, & Scæuolarum nobilißima familia. Vlpia. de ædilitio edicto. l. qui clauum. Scæuam, inquit, non esse morbosum.
scandvlarivs

scandvlarivs

, est faber lignarius qui scandulas facit. Sunt autem scandulæ ex ligno assulatim desecto. Plinius libro 16. Scandulæ è ex robore aptißimæ. Vitruuius libro 2. Scandulis robusteis aut stramentis. Vegetius lib. 2. de re militari: Tempore hyemis de tegulis uel scandulis porticus tegitur. Inde scandulare, quod scandulis cō stat constat . Apuleius tertio Meta. Iam uecors animi tectũ tectum scandulare conscendit. Scandulariorum meminit Iurisconsultus de iure immunitatis. l. quibusdam.
scapha

scapha

, nauigij genus est minusculum, ueluti monoxylon, hoc est ex uno solido́ solidoque ligno excauatũ excauatum , ad quod allusit Virg. in primo Georg. cum dixit, Cauat arbore lintres. Et est ferè quæ deputata est maioris nauis mini | sterio, & quæ pro tempore nunc ex naui deducitur, nunc in nauem subducitur. Dicta est autem scapha à scapro, quod est cauo siue fodio. Labeo titulo de fundo instru. l. si nauem. Scapha, inquit, nauis, non est instrumentum nauis.
scaphivm

scaphivm

, uas est in quod uentris sordes excipiuntur. Martialis: Qui mentora frangis In scaphium mœchæ Sardanapalæ tuæ. Iuuenalis: Et ride scaphium positis cum sumitur armis. Vlpia. in tit. de auro & arg. leg. l. Quintus Mutius. Argento autem legato non puto uentris causa habita scaphia contineri, quia argenti numero non habentur. Accursius scaphium genus cinguli esse dicit, & uentris causa exponit, quia corrigia est pro uentre sustentando, quasi non ex auro etiam scaphia fieri consueuerint, dicente Martial. Ventris onus misero, nec te pudet excipis auro.
scortvm

scortvm

, est meretrix à uiris plurimum attrectata, & cuius nimio coitu genitalia ad corij duriciem obcalluerunt induruerunt́ indurueruntque . Festus Pomp. Scorta, inquit, meretrices, quia ut pelliculæ subigantur: omnia nan nanque ex pellibus facta, scortea appellantur. Iulianus lib. 41. tit. pro emptore. l. si quis scorto, inquit, daturo pecuniam seruos emerit.
scrvpvlvs

scrvpvlvs

, siue scrupulum, lapillus est in forma diminutionis à scrupo, quod est lapis asper. Aliquando tamen accipitur pro 24. parte unciæ, à Græcis id pondus gramma dicitur. Priscia. de ponderib. Semioboli duplum est obolus, quem pondere duplo Gramma uocant. scrupulum nostri dixere priores. Iustinianus libro 11. Codicis titulo de metallarijs. Octonos, inquit, scrupulos in baluca. | hoc est tertiam unciæ partem: quoniam, ut diximus, uncia quatuor & uiginti scrupulos continet.
scrvpvlosvs

scrvpvlosvs

, a, um, accipitur pro scrupulis hoc est asperis lapillis plenus. Vnde res difficiles scrupulosæ dicuntur, & scrupulositas, illa difficultas, at atque examinis scrupulosa subtilitas. Vlpi. lib. 28. tit. de iniusto testamento. l. posthumus. Licet iuris scrupulositate nimia́ nimiaque subtilitate testamentum ruptum uideatur.
sebastani

sebastani

, siue Sebastiani, populi sunt Sebastæ urbis incolæ, quo nomine duas urbes legimus, alteram Cappadociæ, & alteram Samariæ in Palæstina Iudæa, quæ in honorem Augusti Cæsaris, qui græcè sebastos, Sebasta est cognominata. De utra tamen illarum in tit. de ann. leg. l. liberto. Iuriscōsultus Iurisconsultus intellexerit, non liquet, ne neque multũ multum refert, cum dicit patriæ suæ ciuitati Sebastianorũ Sebastianorum .
secvndvm

secvndvm

præpositio, multas habet significationes, inter quas & illam, quòd aliquando accipitur pro eo quod est pro. Gell. Sin uero secundum te iudicatum erit, id est, pro te, id est, ut uulgò loquuntur, in fauorem tuum. Idem lib. 13. Illi unde petitur crederet, & secundum eum iudicaretur. Aliquādo Aliquando ponitur pro iuxta. Luca. in 8. Secundum Aemathiam lis tanta datur. & Virg. 3. Geor. Et plena secundum flumina. Vlpi. tit. de præscriptis uerbis. l. duo. Duo, inquit, secundum Tiberim cum ambularent. Papinianus lib. 43. tit. de uia publica. l. ædiles. Eas, inquit, quæ secundum ciuitatem sunt uias.
sedvlarivm

sedvlarivm

pro lectica siue sella, uidetur accipere Iurisconsultus in titulo de supellectili legata. l. instrumenti. cum dicit Rhedæ & sedularia: nam sellam à | sede dici d, mutata in l, omnes grammatici testantur, sellam autem accipi manifestum est. lege utroque.
selinis

selinis

, nomen est duarum ciuitatũ ciuitatum , altera nan nanque est Ciliciæ, de qua Lucan. lib. 8. Quo portu mittit́ mittitque rates recipit́ recipitque Selinis. Altera Siciliæ de qua Virg. 3. Geor. Palmosa Selinis. de hac Iuriscon. in tit. de censib. In Sicilia, inquit, Selinis & Traianopolis.
sella

sella

pro lectica siue pro parte lecticæ in qua sedet qui lectica uehitur, nam Iuuena. de eadem re sellam & lecticam dixit: Centum, inquit, quadrantes lectica petit. & paulò post: Ostendens uacuā uacuam , & nudam pro coniuge sellam. Paulus de seruitutibus rusticorum prædi. l. qui sella. utrun utrunque coniunxit. Qui sella, inquit, aut lectica uehitur, ire, non agere dicitur. quod quàm inepte ab Accursio exponatur, in uerbo lectica diximus.
semis

semis

semißis, pro solidi, hoc est aßis dimidio: ut si quis ex semisse relictus sit hæres, intelligendum est dimidium hæreditatis illi debere cedere. Labeo ti. de uulgari substitutione. l. si pater. Vt unus, inquit, semis apud te maneat. & ibidem. l. & si. Per bonorum posseßionem semis ei sit ablatus.
semisses

semisses

usuræ, quæ dicātur dicantur , & quæ trientariæ, primus omniũ omnium ostendit Hermolaus Barbarus, uir omniũ omnium meo iudicio nostri seculi eruditißimus: is enim in secunda æditione castigationum Plinianarum libr. 14. in illud, usura multiplicata semißibus: ex autoritate Columellæ, at atque ipsa ratione & æquitate quæ omni autoritate præ stantior est, manifeste demonstrat, usuras semisses eas esse, quæ ex centenis nũmis nummis redduntur quotannis, habita ra | tione non ad centum, sed ad duodecim uncias, quæ assem constituunt. Trientarias uero usuras quæ ex centenis reddunt quaternos nũmos nummos . Quadrantarias quæ ternos. De semißibus usuris dixit Plinius. Vsura multiplicata semissibus, quæ ciuilis ac modica est. Quod si ex tantũ tantum quotannis quinquaginta redderentur, esset profectò inciuilis & iniqua: tanto mitiores quæ trientes & quadrātes quadrantes appellantur. De trientaria usura Capitolinus in Alexādro Alexandro scripsit, exercuisse illũ illum trientariũ trientarium fœnus ut æquißimum & leuißimum ad usum reipublicæ. de hac quo quoque scribit Paulus, in titu. ad legem falcidiam. l. si hæres. Si reipublicæ, inquit, in annos singulos legatum sit, cum de lege falcidia quæratur, Marcellus putat tātum tantum uideri legatum, quantũ quantum sufficiat sorti ad usuras trientes eius summæ quæ legata est colligendas. Est sensus legis. si reipub. legati essent in annos singulos quater mille nũmi nummi ex centum millibus nũmorũ nummorum , quibus æstimatur hæreditas, quaterni milleni colligerẽtur colligerentur quotannis usuræ trientis nomine. Quod si ut isti legum interpretes putant, usura triens esset non quatuor de centum, sed triginta tria, sequeretur hoc incommodum, quòd si hæreditas centum millium nummorum foret, & ex ea in annos singulos uiginti quinque legarentur, quis tam stupidus, tam́ tamque nullo sensu talem hæ reditatem adire uellet, quæ quarto demum anno sit absumenda, & obligatio nihilominus legati tota maneat? Hoc legum interpretes non considerantes omnia miscent atque perturbant, neque tamen enatant, aut aliquid certi enunciant. Accursius in primis, qui exemplo quod ponit exponendo legem, omnino fatetur se ignorare quid | sit usura triens. Sic etiam intelligendum est, quod Scæ uola lib. 22. titu. de usuris. l. qui semisses. scribit: Qui semisses, inquit, usuras promisit per annos singulos & minores præstitit, hæres creditoris semißes, petit &c. Sed ut liquidò ante oculos ponamus, quid per usuras semisses intelligendum sit, libuit ad uerbum transferre quod scribit Columel. libr. 4. de re rustica. Vinitor, inquit, licet sit emptus sex uel potius octo millibus sestertijs, tum ipsum solum octo iugerum totidem millibus nummorum partum, uineas́ uineasque cum sua dote, id est, cum pedamentis & uiminibus binis millibus in singula iugera positas duco. Fit tum in assem consummatum precium sestertiorum 29. millium. Huc accedunt semisses usurarum sestertia tria millia & quadringenti octoginta nummi biennij temporis, quo uelut infantia uinearum cessat à fructu. fit in assem summa sortis & usurarum triginta duorum millium quadringentorum octoginta nummûm. Quod quasi nomen si ut fœnerator cum debitore, ita rusticus cum uineis fecerit, eius summæ ut in perpetuum prædictam usuram semißiũ semißium dominus constituat, percipere debet in annos singulos mille nongentos quinquaginta sestertios nummos. Ex his Columellæ uerbis euidentißime colligitur ex usuris semißibus non quinquagenos de centenis, sed senos duntaxat in annum redire creditoribus, sicuti quaternos ex trientibus, & ternos ex quadrantibus.
septa

septa

, oppidum est Aphricæ Mauritaniæ, ex aduerso Mellariæ positum, quæ nunc Tarifa, illud Cepta uulgò dicitur. In codice ti. de officio prætoris Aphricæ. l. | in nomine domini. Iubemus, inquit, in traiectu qui est circa Hispaniam, qui Septa dicitur.
septvm

septvm

, quod est à sepiendo dictum, complura significat: nam septa dicuntur quæ sunt munita siue lapidibus siue formaceis parietibus, hoc est terra pauita, siue ex lignis, siue etiam ex uepribus & spinis. Hinc dicta Romæ septa in campo Martio. Hinc septa à Iurisconsulto appellantur quæ sunt opposita ad fossas inciles, ne aqua fluminis euagetur. Vlp. libr. 40. titu. de riuis. l. j. Septa sunt, inquit, quæ ad incile opponuntur aquæ deriuandæ compellendæ'ue ex flumine causa, siue lignea siue lapidea sint.
seria

seria

, uas est fictile uino ailjs'ue rebus adseruandis aptũ aptum . Persius: O si sub rastris crepet argenti mihi seria dextro Hercule. Inde per diminutionẽ diminutionem idẽ idem autor deduxit seriolā seriolam . Vlp. in ti. de uerb. sig. l. Vinaria dolia, inquit, & serias tādiu tamdiu in ea causa esse, quādiu quamdiu uinũ uinum cōtinerent continerent .
sericvm

sericvm

, quẽadmodũ quemadmodum diximus in uerbo bombycinus, lanæ genus est, quod apud Seras Indos ex arboribus depectitur, non illud quod uulgo creditur. Hora. in Epodo: Inter sericos iacere puluillos amant. Vlp. ti. de auro & argento leg. l. uestis. Vestimentorum, inquit, sunt omnia lanea, linea, uel serica, uel bombycina.
sescvncia

sescvncia

, est uncia cum dimidia. Plin. in calce libri 36. Fastigium, inquit, seruari in pedes denos sescunciam́ sescunciamque . Inde sescunciale quod sescunciā sescunciam cōtinet continet . Pli. li. 13. Craßitudine, inquit, sescunciali. Vlp. in ti. de legatis præ stādis præstandis . l. filium. Vt partis, inquit, dimidiæ quartam. id est, dimidium totius aßis sescunciam retineat. quarta nan nanque | pars tres uncias continet. igitur dimidium quartæ sescuncia est, id est, uncia & semis.
sestertivs

sestertivs

nummus duos asses cum semisse ualebat: unde dictus sestertius quasi semisse dempto de tribus. Aßis autem non semper in eodem ualore perstitit: nam as Seruio Tullo rege Romanorum pondere duodecim unciarum percussus est, primum sub nota pecudis, quod unus as pecude permutabatur. unde & pecunia dicta. Postea uero primo bello Punico sextātario sextantario pondere percussus est as: deinde secundo bello Punico unciales asses facti, at atque deinceps paulatim principes imperatores́ imperatoresque aßium pondus ualorem́ ualoremque imminuere, in tantũ tantum ut Saluatoris nostri ætate asses uix semunciales essent. Vnde Matthæi cap. x.. Non'ne, inquit, duo passeres asse ueneunt? quod & Marcus alijs uerbis idem significantibus dicit: Non'ne quin quinque passeres ueneunt dipondio? quod uidelicet dipondius duos ualebat asses. Si igitur de sestertij ualore quispiam quæreret, non possemus simpliciter respondere, cum aßis ualor uarijs temporibus sit uariatus: semper tamen ualuit duos asses cum semisse. Accursius in codice Iustiniano, tit. de donationibus. l. uerba superflua. ingenue fatetur se nescire quid sit sestertium.
sycomorvs

sycomorvs

, ficus est Aegypti peculiaris. Latinè interpretatur ficus fatua, habet enim ficos nostris non absimiles, insulsas tamen. Eius arboris meminit Iurisconsultus titulo de extraordinarijs crimi. l. saccularij. Si quis, inquit, arborem sycomorum exciderit: nam & hæc res uindicatur extra ordinẽ ordinem non leui pœna, idcirco quod hæ arbores colligant aggeres Niloticos.
sigillvm

sigillvm

, est parua statua, quoniam signum pro statua plerun plerunque accipitur. Ouidius in primo de arte: Siue erit ornatus non ut fuit ante sigillis. Aphricanus de legatis primo. l. cætera. Vel singula sigilla adæquata legari posse. Item Vlpianus titulo de fundo instructo. l. quæsitũ quæsitum . Sigilla, inquit, & statuæ affixæ non continẽtur continentur . Accursius annulos nescio quos ferreos interpretatur.
signator

signator

, ut autor est Pedianus, erat qui testamento aut alijs instrumentis & contractibus nomen suũ suum subscribebat. Sallustius in Catilina: Ex illis testes signatores́ signatoresque falsos commodare. Iuuenalis: Signator falso qui se lautum at atque beatum. Vlpianus titu. quemadmodum testamenta aperiātur aperiantur . l. cum ab initio. Cogat, inquit, signatores conuenire, & signa sua recognoscere.
signinvs

signinvs

, a, um, à Signia urbe Campaniæ. Vnde pira signina Iuuenali, & uina signina Martiali, & structura siue opus signinum, quod ut scribit Plinius libro 35. conficitur fractis testis contusis calce addita. Columella libro primo, uelut signinum opus pilis condensatur. operis quoque signini intrita quomodo fiat, Vitruuius libro octauo exponit. Vlpianus in titulo de riuis. l. prima. Si quis, inquit, terrenum riuum signinum facere uelit. ubi pro signino signatum mendose legitur in codicibus antiquioribus. Qui uero non intelligebant quid signinum aut signatum esset, in ciliceum commutarunt. in archetypis tamen Pandectis Florentinorum signinum habetur.
siliginarivs

siliginarivs

, est custos siliginis, id est, horrei in quo siligo adseruatur. Est autem siligo frumenti | quoddam genus candidißimi. aliquando siligo pro farina purgatißima atque ipsis tritici delitijs accipitur. Plinius libro 18. Siliginem dixerim proprie tritici delitias. Celsus libro secundo: Ex tritico, inquit, firmißima siligo. Vlpia. in titulo de furtis. l. si quis uxori. Si siliginario, inquit, quis dixerit, ut qui nomine eius siliginem petisset. Item Iulianus titulo de negotijs gestis. l. ex facto.
synthesis

synthesis

, inter alias significationes designat etiam genus quoddam uestis duplicis, quæ sit alio nomine Abolla. Martia. Synthesibus dum gaudet eques dominus́ dominusque senatus. Idem alibi: Sic micat innumeris arcula synthesibus. Scæuola titu. de auro & argento legato. l. titio. Ex synthesi, inquit, tunicas duas & palliola.
si qvis

si qvis

, generis tantum est masculini, quia fœmininũ fœmininum propriam habet terminationem. ea est: si qua. Iurisconsultus tamen de uerborum significatione. l. uerbum si quis. Si quis, inquit, tam masculos quàm fœminas complectitur.
sisto

sisto

, sistis, uerbum est aliquando absolutum, pro eo quod est sto stas, ut apud Virgilium primo Georgicorum, Sistunt amnes, terræ ́ terræque dehiscunt. aliquando actiuum, significat́ significatque statuo statuis. Idem quarto Aeneid. Et sistere flumina uidi. & illud ex euangelio: Vt sisterẽt sisterent eum domino. in hac significatione accipitur apud Iurisconsultos iudicio sisti, & iudicatum solui. sisti pro statui & repræsentari ponitur.
sitvla

sitvla

, urna est aquæ ex puteo hauriẽdæ hauriendæ accommodata. Plautus in amphytrione: Si situlam iam cepero, illi puteo animam omnẽ omnem traxero. Hiero. quo quoque Esaiæ 40. | Ecce gentes quasi stilla situlæ reputatæ sunt. in tit. locati. in. l. qui fundum. Rota quo quoque per quam aqua traheretur, nihilo minus ædificij est quàm situla.
sitvs

sitvs

, us, pro squallore siue incultura cuiusque rei, dictus à desinendo, quia ea quæ deseruntur ex negligentia redduntur inculta. Virgilius primo Georgicorũ Georgicorum : Et segnem patiere situ durescere campũ campum . Idem in sexto Aeneidos: Per loca senta situ. quod Seruius pro lanugine & squallore exponit, quæ fit in locis sole carentibus. Vlpia. libro 37. de bonorum posseß. sec. tab. l. j. Vetustate, inquit, uel situ putrefactum.
smyrna

smyrna

à Græcis appellatur, quam nos myrrhā myrrham odoratam dicimus. Lucretius lib. secundo: Cōtentus Contentus odor Smyrnæ mellis́ mellisque sapores. apud Galenum quoque interpres semper smyrnam uerbum Græcum pro myrrha reliquit. Apud Martianum titu. de publican. l. interdum. sinura pro smyrna mendose legitur.
sodales

sodales

, dicuntur qui sunt conuiuiorum participes. fuit & Romæ collegium sodalium, de quo Cicero in Catone maiore: Primum, inquit, semper habui sodales: sodalitates autem me Quæstore constitutæ sunt sacris Idæis Magnæ matris acceptis, epulabar igitur cum sodalibus omnino modice. huiusmodi autem sodalitates à Græcis phratria dicuntur, de quibus Aristoteles in Politicis. Erant́ Erantque plerun plerunque inhonestæ. Gellius libro 19. Adolescentem, inquit, Taurus à sodalibus conuictu́ conuictuque hominum scænicorum abducere uolens. Caius libro 48. de collegijs illicitis. Sodales, inquit, sunt, qui eiusdem collegij sunt, quam & Græci phratriam uocant, & hæc uide | tur ex Solonis lege translata esse. nam illicita est eadem.
solidvs

solidvs

, a, um, dicitur quod integrum est, ne neque habet inane quicquam, aut parte aliqua fraudatum non est. Hora. primo Carm. Aut partẽ partem solido demere de die. Vlpianus de fideicō ß fideicomß . liber. l. ergo. De solido, inquit, sic accipere debemus de sorte & de usuris.
sphaeristerivm

sphaeristerivm

, locus est ubi pila luditur: nam sphæra pila interpretatur, & sphæristes qui pila ludit. Sueto. in Vespasiano: Fauces, inquit, cætera́ cæteraque membra sibimet ad numerũ numerum in sphæristerio defricaret. Plin. in episto. Apodyterio superpositum est sphæristerium. Lampridius in Seuero scribit eum dedisse operam sphæ risterio. Vlpia. lib. 17. in titu. mandati. l. si quis mihi. Hypocausta, sphæristerion, & quædā quædam ipsius ualetudini apta sua impensa faceret. Accur. uelut œstro quodā quodam percussus diuinat sphæristerion esse locum amœnum herbis.
spica

spica

nardi, quæ spica quo quoque cilissa uocatur, Græ cè dicitur stachys nardi, de qua inter cætera Iurisconsultus meminit in titulo de publicanis. l. interdum. Nardi stachis, inquit, id est, spica nardi.
spvrco

spvrco

spurcas, præter eam significationem quā quam habet in promptu, significat etiam uinum aqua diluere: quoniam ut ait Festus Pompeius, spurcum uinum dicebatur, quod erat aqua mixtũ mixtum . Vlpianus ad legẽ legem Aquiliam l. si seruus. Qui uinum, inquit, spurcauit, uel acetũ acetum fecit. Sed & aquæ dicũtur dicuntur spurcari, cum corrũpuntur corrumpuntur aliqua re quæ illas uitiet iniecta. Paulus de extraordinarijs criminibus. l. j. Si aquas, inquit, spurcauerit.
spvrivs

spvrivs

dictus est, qui Græcè dicitur nothus. sic | appellatus, uel quasi sine patre, uel ab eo quod est Græcè sporon, quod significat pudenda. nam sporos est semen. In primo Institutionum libro, in titulo de nuptijs, mendum est manifestũ manifestum , spadon, pro eo quod esse debuit sporon. Solent, inquit, filij spurij appellari à Græca uoce spadon. tu lege sporon.
stabvlarivs

stabvlarivs

, is dicitur qui mercede in tabernam meritoriam uiatores excipit, qui caupones quoque dicuntur. Apuleius in primo de asino. Precio mansionis stabulario persoluto uiam capeßimus. Idem in eodem, stabulum pro ipso loco diuersorij: Ianitor, inquit, ponè stabuli ostium humi cubitās cubitans . Vlpianus titulo de iniurijs, Ad meritoria, inquit, uel stabula non pertinebit. Vlpia. lib. tertio, tit. de ijs qui notantur infamia. l. Athletas, puta, inquit, si caupo fuit uel stabularius.
statio

statio

, onis, aliquando accipitur pro uigilia, ut apud Ouidium primo Metamorphos. At Atque omnes in statione manebant. Modestinus titulo de re militari. l. desertorem. Qui stationis, inquit, munus reliquit. Hinc milites stationarij dicti qui sunt uigilijs deputati. Vlpianus titulo de officio præfecti urbis. l. omnia omnino. Milites, inquit, stationarios habere ad tuendam popularium quietem. Aliquādo Aliquando statio accipitur pro portu in quem se recipiunt naues, aut ex tempestate, aut negociandi gratia. Virgilius tertio Aeneidos: Nunc tantum sinus & statio male fida carinis. Idem in quarto Georg. Deprensis olim statio tutißima nautis. Vlpia. titu. de fluminibus. l. ait prætor. Stationem, inquit, dicimus à stando, is igitur locus demonstratur ubi naues stare possunt.
stellionatvs

stellionatvs

crimen, latißime patet, de quo apud Iurisconsultos titulus est, at atque ut semel dicam circa quod genus criminis lex stellionatus uersetur. Vlpianus breui ostendit, dicens quòd ubicunque crimen nomine caret, illic stellionatum obijcimus. dictus est stellionatus à stellione animali uenefico, atque hominum generi inuidente, quippe qui cum intelligat exuuias multis morbis esse remedio, cum primum illas deponit, illico deuorat. Plinius lib. 30. de stellione: Nullum, inquit, animal fraudulentius inuidere homini tradunt. inde stellionum nomen in maledictũ maledictum translatum, à Græcis dicitur Ascalabotes: Aristoteli Colotes. uulgo persuasum est esse Tarantulam bestiolam in Apulia notam.
stypteria

stypteria

Græcè, Latinè interpretatur alumen, quo uerbo utitur sæpe Galenus, uel potius Galeni interpres: dicta́ dictaque est stypteria à stypto, quod est astringo, quoniam alumen uim habet astringendi. Vlpianus titulo de rebus eorũ eorum qui sub tutela. l. sed si. Si lapidicinas, inquit, uel quæ alia metalla pupillus habuerit stypteriæ uel cuiuslibet alterius materiæ.
stipvlor

stipvlor

stipularis, uerbum frequens est apud Iurisperitos, significat́ significatque promittenti assentire: & ferè ad aliquid sunt promitto, & spondeo, ei quod est stipulor. ut si dixero, promitto tibi centum aureos, tu respondebis, stipulor à te centum aureos. Hinc nascitur contractus stipulationũ stipulationum sponsionum́ sponsionumque . Seruius Sulpitius in libro quem scripsit de dotibus, citatur́ citaturque à Gellio libro quarto Noctium Atticarum: Qui uxorem, inquit, ducturus erat, ab eo unde ducenda erat, stipulabatur eam | in matrimonium ductum ire, qui daturus erat, item spondebat ducturum: tum quæ promissa erat, sponsa appellabatur: qui spoponderat ducturũ ducturum , sponsus. Columel. lib. 11. Fœnoris, inquit, tui Siluine quod stipulanti spoponderam tibi. Dictum́ Dictumque est stipulari, ut ait Varro de lingua Latina, à stipe, hoc est, pecunia, quoniam qui pecuniam obligat, stipulari dicitur. hinc stipulatus, us. Papin. in titulo soluto matrim. l. post dotem. Non erit impediendus pater, quo minus ex stipulatu agat.
stola

stola

, uestis erat ad talos demissa, matronarum insigne. Ouidius secundo de tristibus: Quas stola contingit, & stola sumpta decet. Vlpianus de auro & argento legato. l. uestis. Muliebria, inquit, sunt, ueluti stolæ, pallia, tunicæ.
stragvlvs

stragvlvs

, a, um, est quod sterni solet aut lecto, aut strato, aut equo, aut iumẽto iumento , ut melius iaceas siue sedeas. Hinc uestis stragula, ephippiũ ephippium stragulũ stragulum , & stragulum substantiue. Varro de lingua Latina: Quicquid lecto sternebant, à sternendo stragulum, appellabant. Apuleius libro quarto de asino: Vestem stragulam subiectam iactare consuerat. Plinius libro septimo: Frenos & stragula equorum peletronium inuenisse ferunt. Vlpianus titulo de uerborum significatione. l. instratum. Instratum, inquit, omne uestimẽtum uestimentum contineri quod inijciatur, Labeo ait, neque enim dubium est, quin stragula uestis sit omne pallium. In uictu ergo uestem accipiemus non stragulam, instratum omnem stragulam uestem.
stramenta

stramenta

, dicuntur calami frumentacei spicis demißis, dicta à stando, siue à sternendo. Varro primo | de re rustica: Cum comprehendit, inquit, fascem spicarũ spicarum desecat, & stramenta stantia in segete relinquit. & paulò post: Alij stramentum à stando dictum putant, quasi stamen, alij à stratu, quod substernatur pecori. Calami igitur qui lecto insternuntur stramenta appellantur. Vlpianus lib. 19. titulo de actionibus empti. l. fundi. Fundo, inquit, uendito uel legato sterquilinium & stramenta emptoris & legatarij sunt.
strobylvs

strobylvs

, dicitur tum arbor ferens nuces pineas, tum ipsæ nuces pineæ. Plinius lib. 16. de pini generibus: Easdem, inquit, arbores esse per oram Italiæ, quas strobylos uocant. Galen. lib. 2. alimentorum. cap. de pineis nucleis. Vocant, inquit, ipsos qui nunc Græci, non conoa, sed strobylos. Idẽ Idem in 7. decameridon: Quos omnes, inquit, Græci nominant strobylos, antiquitus ab Atticis dicebantur coni. Vlpi. titu. de legatis tertio. l. ligni appellatione. De pinu, inquit, integri strobyli. Idem titulo de uerborum signific. l. carbonum. superiora uerba repetit.
svbdisivnctiva

svbdisivnctiva

coniunctio à grammaticis sic definitur, quæ uoce disiunctiua utrun utrunque adesse significat uel simul, uel discrete. ut Alexander, siue Paris: nam qui prius uocabatur Alexander Priami filius, postea cognominatus est Paris, dormit uel disputat, nam potest neutrũ neutrum facere. Sed de particula subdisiunctiua, quanquàm ad grammaticum pertineat disserere, copiosißime disputauit Proculus Iurisconsultus in titulo de uerborum significatione. l. hæc uerba &c.
svbgrvndae

svbgrvndae

, sunt tegulæ propendentes extra tectum domus ad parietum defensionẽ defensionem , ne imbribus cor | rumpantur. Varro lib. 3. de re rust. Aues subtus subgrundas, inquit, ab initio uillatico usas tecto. Vitru. li. 10. Pinnas, inquit, ex tabulis & superne subgrundas proclinatas. Iabolenus de uerb. signi. l. malum nauis. Inter proiectum, inquit, & immissum hoc interesse Labeo ait, quod proiectũ proiectum esset id quod ita proueheretur, ut nusquàm requiesceret, qualia meniana & subgrundaria essent. id est, tecti partes impendentes ad parietum munitionem. Plinius tamen subgrundas accipit pro tegulis inferioribus: nam in tectorum structura duo sunt ordines tegularum, alter supernarum, alter infernarum. Scribens nan nanque libro 25. de duobus Sedi generibus, hoc est, maiori & minori: dicit minorem appellari hypostegon. & subdit causam cur sic appelletur, quoniā quoniam in subgrundis ferè nascitur, hoc est in tegulis inferioribus: id qd' quod uulgo uidemus in tectis nasci.
svbsellivm

svbsellivm

, est sella inferior. Varro de lingua Latina: À sedendo, inquit, sella & selliquastrum, deinde ab his subsellium ut suscipere quod non planè sapit, sic subsellium dictum quod non planè erat sella. Iuuenalis: Sed cum fregit subsellia uersu. Florentinus de supellectili legat. l. supellectili. Trapezophora, delphica, subsellia. Item de acquirendo rerum dominio. l. ideo.
svbsisto

svbsisto

, pro eo quod est hæreo siue dubito: nam qui incedens subsistit, uidetur de aliqua re deliberare quid agat, ut de Aenea Virg. 1. Aeneid. dixit: Substitit hic, arcum́ arcumque manu celeres́ celeresque sagittas Corripuit. Callistratus lib. 50. titu. de iure immunitatis. l. semper. Subsisti, inquit, potest an prohibendi sint à præside. Item Vlp. lib. 3. titulo de procuratoribus. l. seruum. Quantum, inquit, ad | filiumfamiliâs uerum est, in seruo uero subsistimus. Hic serie uerborum coactus Accursius, non potuit nisi uerè interpretari, exponens pro eo quod est dubito.
svbstrvere

svbstrvere

, est ædificium à fundamentis deficiens fulcire. Hinc substructio dicta parietis fultura. Vitruuius lib. 1. Non solum in muro, sed etiam in substructionibus. Columella lib. 1. Pro fultura, inquit, & substructione fungetur. Vlpia. lib. 43. titu. de riuis. l. j. Verbo, inquit, reficiendi, tegere, substruere, sarcire continentur.
svccinvm

svccinvm

, gemma est ex gummi arboris glessariæ congelata, quam diximus à Græcis appellari electrũ electrum . Iuue. In cuius manibus ceu pinguia succina tritas Cernis ephemeridas. Mart. Inclusit tenuem succina gẽma gemma feram. Plin. de succino de́ deque medicamentis ex eo multa lib. 37.
svggillo

svggillo

, as, pro eo quod est contundo, is. Vnde suggillata dicuntur membra quæ sunt contusa, unde liuores suboriuntur. Plin. lib. 30. Liuentia, inquit, & suggillata pulmones arietum sanant. Idem libro 20. Suggillata & alios liuores legat. Suggillatum, ut inquit Festus, dicitur ex Græco, quod ea pars quæ sub oculis est, ab eis dicitur hipopion. Sed aliquando reperitur suggillo pro eo quod est derideo, propterea quod qui ex contusione liuores contraxerunt, derideri solent. Vlpianus lib. 47. titu. de iniurijs. l. item apud Labeonẽ Labeonem . Si quis, inquit, non ad suggillationem domini iniuriam seruo fecit.
svpellectilis

svpellectilis

appellatione, quæ res contineatur, ex titulo qui est libro 32. digest. de supellectili legata facile possumus intelligere. Quanquam enim supellex uideatur dici de stragulo tantum, siue lodice, ab eo | quod super lectum imponatur, etiā etiam ad alia domus utensilia eius significatio se extendit, imò & ad alias res quæ sunt aut possunt alicui ornamento esse. Persius: Tecum habita, & noris quàm sit tibi curta supellex.
svperficies

svperficies

, in ædificijs dicitur domus quæ in alieno solo siue area ædificata est. Itaque fieri potest, ut eiusdem domus duo sint domini. Alter domus superficiariæ: alter soli. Vnde pulchre Seneca libro tredecimo epistolarum translatione sumpta ex modo loquendi Iurisconsultorum: Philosophia, inquit, nihil aliunde petit, totum opus à solo excitat. Mathematica, ut ita dicam, superficiaria est, in alieno ædificat, accipit prima quorum beneficio ad ulteriora peruenit. Paulus titulo de damno infecto. l. damni. Et qui in conducto solo, inquit, superficiem posuit. Item Iabolenus titu. de ususcapionibus. l. eum qui. Cum ædes, inquit, duabus rebus constent, solo & superficie. Iulianus quoque de legatis primo. l. si fundum. Appellatione, inquit, ædificij, aut superficiem significat, aut solum. Caius item titulo de superficiebus. Superficiarias, inquit, ædes appellamus, quæ in conducto solo constitutæ sunt. Dominus uero domus, superficiarius dicitur: ut in titulo de damno infecto. & sæpe aliàs.
Loading...