Quarto, homines periculoſiſ ſime periculosissime errantes, & ad ſuam suam certam perniciem contendentes, ſeu seu ignorantes id, ſeu seu ſcientes scientes faciant, reuocare atq; atque etiam inuitos ad ſalutem salutem retrahere, iuris est diuini & naturalis, & officiũ officium quod ſibi sibi etiam inuitis præstari omnes homines ſanæ sanæ mentis uellent. Omnes autem homines qui extra Chriſtianam Christianam religionem uagantur æterna morte perire, ſi si quis dubitat, non est Chriſtianus Christianus . Iure igitur barbari ſalutis salutis ſuæ suæ cauſa causa ad iuſtitiam iustitiam compelluntur. Hoc autem officium dupliciter præ ſtari præstari poteſt potest , uno modo per doctrinã doctrinam tantum & exhortationem, altero ui quadam adhibita, & pœnarum metu, non ut credere cogantur, ſed sed ut tollantur impedimenta, quæ obeſ ſe obesse poſ ſent possent fidei prædicationi, & propagationi. Priore modo uſus usus eſt est Chriſtus Christus , & Apoſtoli Apostoli , ſecundo secundo uſa usa est Eccleſia Ecclesia poſt postquam Regum & Principum Chriſtianorum Christianorum potẽtia potentia , & præ ſidio præsidio munita est, & utrunq́; utrunque factum, vt docet Auguſt August . diuino & euangelico præcepto, quod conuiuij ſimilitudine similitudine cõtinetur continetur Lucæ. 14. Nam, cum primi inuitati uenire noluerint, | Secundi permonitu & doctrina fuerint ad epulas diuinas introducti, Poſtremi Postremi , ut intrent compelli iubentur Qua de re Augustinus Epiſtola Epistola ultima & habetur. c. diſplicet displicet . 23. q. 4. cum ipſi ipsi primorum temporum ratio ab hæretico Donato obijceretur, Non attendis, inquit quod tunc Eccleſia Ecclesia nouo germine pullulabat, nondum cõpleta completa fuerat illa prophetia, & adorabunt eum omnes Reges terræ, omnes gẽtes gentes ſeruient seruient ei. Quod utiq; utique quãto quanto magis impletur, tanto maiore Eccleſia Ecclesia utitur poteſtate potestate , ut non ſolum solum inuitet, ſed sed etiam cogat ad bonum, ad cuius confirmationem ſubijcit subijcit Parabolam Euangelicam, de qua dixi. Nam quod eſt est in concilio Toletano, &. c. maiores de bapt. & eius effectu neminẽ neminem ad credẽdum credendum cogi debere, plãum planum & apertum habet intellectũ intellectum , neminẽ neminem nec ui, aut bello, nec minis cõpellẽdum compellendum eſ ſe esse ut Christianus fiat, baptiſmumq́; baptismumque ſuscipiat suscipiat inuitus. Cuius ratio eſt est , quoniã quoniam ea uis eſ ſet esset innutilis, nemo enim uoluntate, quæ cogi non potest repugnante, potest effici fidelis. Itaq; Itaque doctrina & perſuaſionibus persuasionibus utendum eſt est . Cæ terum, ut quis quisquam deponat omnia impedimenta ut ſuperbiam superbiam licentiamq́; licentiamque peccandi, quæ obeſs ſse poſs ſsent tradendæ doctrinæ, minis, & pœnarũ pœnarum metu iustiſs ſsime cogitur auctoribus August. Amb. & Gregorio nam quod eſst in concilio Toletano. idẽ idem Auguſst. qui uim probat, multo ante dixerat ad fidem, inquit, nemo cogẽdus cogendus eſst, ut dicitis. alloquitur autẽ autem hæreticum Petilianum. 23. q. 5 ad fidem, ſsed uos imperatoria lege non benefacere cogimini, ſsed malefacere prohibemini. Nam benefacere nemo poteſst, niſsi elegerit quod eſst in libera uoluntate. Cum | aliquid ergo aduerſsus uos leges conſstituunt, admoneri uos credite, ut cogitetis, quare iſsta patiamini. At idem in Epiſstola ad Vincẽti Vincenti . ut habetur. 23. q. 6. c. uides ſsic ſscribit. Vides inquit non eſs ſse conſiderandũ considerandum quod quis quisquam cogitur ſsed quale ſsit illud ad quod cogitur, utrum bonũ bonum an malum, non quod quis quisquam bonus poſs ſsit eſs ſse inuitus, ſsed timendo quod non uult pati, uel reliquit impedientem animoſsitatem, uel ignoratã ignoratam compellitur agnoſscere ueritatem, ut timens uel reſspuat falſsum, de quo cõtendebat contendebat , uel quærat uerum, quod neſsciebat, ut uolẽs uolens iam teneat, quod nolebat. Nam licet cõtra contra hæreticos hæc diſs ſserat Augusti tamen rationes ipſsius contra paganos ſsimiliter ualere idem ipſse Auguſst, docet in eadem æpiſstola ad Vinc. ubi de legibus contra utrosq; utrosque latis memorat declarãs declarans , neutris uim factã factam fuiſs ſse a Christo, uel Apostolis, postea uerò utrisq; utrisque illatam ab æccleſsia potëtia potentia & legibus imperatorum Christianorum munita, ut habetur. 23. q. 4. c. non inuenitur, in qua æpistola docet eisdem rationibus iustam eſs ſse legẽ legem latam, aduerſsus ſsacrificia paganorum, & ab omnibus Chriſstianis laudatam quæ habetur in. c. de paganis & eorum ſsacrificijs. l. 1 ibi enim constituta eſst pæna capitalis & bonorum publicatio. ſsi quis ãplius amplius ſsacris & ritibus paganicis uteretur quam legem primum a Constantino ut Euſsebius in historia eccleſsiastica & Hieroni. in chronicis testã tur testantur latam, & post a Constantio filio & alijs imperatoribus confirmatam ut piam & iustiſ ſimã iustissimam pugnaciſs ſsime deffendit Ambro, apud Imperatorem Valentinianũ Valentinianum æpistolis. 30. &. 31. Gregorius autẽ autem in æpistola ad | Aldibertum Britanorum Regem, que sanctiss. nom. lib. 60. hæc de rebus eisdem tradit. Sic enim Cõstantinus Constantinus quõ dam quondam pijſs ſsimus Imperator Romanam Remp. a peruerſsis idolorum cultoribus reuocans, omnipotenti deo Domino nostro Ieſsu Christo ſsecum ſsubdidit &c. nec intereſst ſsubiecti ſsint Pagani imperio Christianorum an ſsecus, quibus uis ſsalutifera est inferẽda inferenda . Nam ſsiſsibutus Rex hiſspaniæ, qui Iudæos ut Christiani fierint coegit, in ſsibi ſsubiectos uim intulit, tamen factum eius non perinde probatur quia talis uis ſsimpliciter, ſsiue directe ad Christianiſsmum compellens, inutilis habetur, quia uoluntatem cogere nequit, & pertinaciores facit. Prohibere autẽ autem a malo, quod fit lege Cõstantini Constantini , quæ eadẽ eadem eſst Cõstãtij Constantij magnum beneficium est, & quod, ſsi absq; absque incommodo nostro poſs ſsumus, omnibus hominibus, ut proximis impendere iubemur, lege diuina & naturali. Mã dauit Mandauit deus unicuiq; unicuique de proximo ſsuo. Hæc igitur eſst ratio ex Euangelica parabola, & Auguſst. Ambroſsij & Gregorij doctrina, paganos ut ad Chriſsti epulas intrẽt intrent compellendi. Vt primum Chriſtianorũ Christianorum imperio, ſsi fieri ſsine magno incommodo nostro poſs ſsit, qui non ſsunt ſsubiecti, ſsubijciantur. Deinde ut lege Constantini conuenienter Idolorum cultu & omnibus Ethnicis ritibus prohibeãtur prohibeantur , tollanturq; tollanturque omnia impedimẽta impedimenta , quæ obeſs ſse poſs ſsent euangelicæ prædicationi. Quibus rationibus, & testimonijs edoctus diuus Thomas ſsecunda. 2. q. 10. ar. 11. Ritus infidelium præter præterquam Iudeorum negat eſs ſse ullo modo tolerandos ſsi facultas adſsit, quanuis aliquã do aliquando , inquit, fuerint ab Eccleſsia tolerati, cum . s. erat magna | infidelium multitudo. 1. ante antequam eſs ſsent Principes Christiani, qui cogere poſs ſsent. His autem rebus cõfectis confectis , nulla præterea uis, nullus metus, quo Christiani fiant, est adhibẽdus adhibendus . Sed ita præparati doceri debent, & fidei præ dicationi, ut Christianiſsmum uolentes ſuscipiãt suscipiant , induci, ut ſapiẽtiſ ſimi sapientissimi ac ſsanctiſs ſsimi Pontificis Gregorij decreto ſseu testimonio declaratur, quod habetur. 23. q. 4. ſsi non . quo in loco Gẽnadium Gennadium uirum optimum, & Christianiſs ſsimum laudat & ab omnibus laudari teſstatur, quod gentes paganas haud dubie non ſsubiectas in Christianorum ditionem bello redigendas curaret, non ob aliam Cauſsam, niſsi ut cum eſs ſsent debellatæ facilius in Christianam religionem per liberam fidei prædicationẽ prædicationem , inducerẽtur inducerentur . Nam Gennadium ſscribit ubiq́; ubique laudari, quod bella frequenter appeteret, non , inquit, deſsiderio fundẽdi fundendi ſsanguinis, ſsed tantũ tantum dilatandæ cauſsa Rei p. in qua deũ deum coli conſspicimus, quatenus Chriſsti nomen per ſsubditas gentes fidei prædicatione circumquaq; circumquaque diſscurrat. Loquitur autem non ut quidam ſsomniarunt de Saracenis ſsiue Mahumetanis, qui eo tempore nulli dum erant, nec ut alij, de Vandalis, qui iam fuerant a Belliſsario deleti nec ut alij de hæreticis, qui puniendi erant, non debellã di debellandi , nec gentium alieno nomine uocandi, ſsed de gentibus in Africa interiore Romano Imperio finitimis, ut declaratur in extremo eiusdem Epiſstolæ, quæ primi libri eſst 73. nec deniq́; denique quod Christianos infestarent, ut falſso quidam cauſsantur. hoc enim excluſsum eſst a Gregorio per uerbum tantum, ſsed ut a Chriſstianis debellati fidei prædicationem, & propagationem non impedirent. Hoc | est enim quod Thomas ait ſecũda secunda . 2. q. 10. ar. 8. frequenter, inquit, Chriſsti fideles contra infideles bellum mouent, non quidem ut eos ad credendum cogant, ſsed ut compellant, ne ſsidem impediant, explicãs explicans uidelicet cau ſsam cur Gennadius, pium bellum infidelibus frequẽter frequenter inferret. Nam gẽtes gentes , quæ non ſsunt Chriſstianorum imperio ſsubiectæ multifariam fidem eiusq; eiusque propagationẽ propagationem ſsi quis eam inducere uelit impediunt. Primum quia publicam eius predicationẽ predicationem non admittunt, ut constat etiã etiam auctore Thoma lib. 3. de Reg. prin. c. 16. nun nunquam ante Constantini tempus ſsine mortis periculo publice fidem prædicare licuiſs ſse. deinde quia prædicatores etiam occultos occidunt, & ne qui ſsuorum cõuertãtur conuertantur obſsistunt & cõuerſos conuersos perſsuaſsionibus, aut etiam perſsecutionibus auertere conantur ut ſs æpe & a multis ante Cõ ſtantini Constantini principatum factum est, & paſs ſsim initio Eccleſsſsiebat. Accedit quod infideles Christianis ſsubiecti facilius adducuntur, ut nostros mores & religionẽ religionem ſequãtur sequantur .
Loading...