CAPVT XI. De Auctoribus & argumentis, quibus probatur, Hiſspanos, omnium primos hunc Novum Orbem detexiſsſse, & alijs ante eos prorſsus incognitum, & certè nec leviter adumbratum

SVMMARIVM Capitis XI.

  • 1 Orbis Novus an antiquis ullo modo cognitus fuerit?
  • 2 Auctores, qui tenent, Orbis Novi nullãnullam antiquis notitiam fuiſsſse, latè recenſsentur.
  • 3 Ioſseph. Acoſsta, Abraham Ortelius, Ma|luenda & alij mertò mirantur, hunc Novum Orbem, adeò magnum & divitem, antiquos tot ſsæculis latuiſsſse.
  • 4 Orbis Novi notitia ſsi aliqua fuit apud antiquos, poſsteà in totum evanuit.
  • 5 Franc. Valleſsius ſsentit, Orbis Novi habitationem nulla memoria, vel hiſstoria ante Columbum cognitam.
  • 6 Alani Copi ſsententia & verba de omnimoda ignoratione Novi Orbis apud antiquos.
  • 7 Thomas Bozius Eugubinus laudatur, qui tradit, ne tenue quidem nomen Novi Orbis ad maiores noſstros perveniſsſse.
  • 8 Orbem Novum non fuiſsſse antiquis ſsæculis cognitum, pluribus argumentis Auctor evincit.
  • 9 Mundum ex una tantùm parte cœllum, & terram habere multi ex antiquis cum Epicùro opinabantur. Alij cum Stoicis & Peripateticis contrarium ſentiebãtſentiebant. Et num. 11.
  • 10 Lucretij carmina adverſsus eos, qui MũdumMundum rotundum eſsſse putabant.
  • 12 Terra conſstituta eſst à Deo in medio globi cœleſstis, & duas ſsuperficies habet.
  • 13 Terra cur dicta à Græcis, ἰσοῤῥοπον.
  • 14 Globoſsa figura ſsive forma, perfectiſsſsima eſst.
  • 15 Terra in medio cœleſstis globi pendens, quomodo ſsuſstineatur?
  • 16 Orbis Etymologia à rotunditate.
  • 17 Manilij locus elegans de Orbis rotunditate.
  • 18 Plinius qualiter aperiat ineffabilem rationem qua elementa inter ſse colligata ſsunt.
  • 19 Auſstrales mundi plagas, aquis omnio regi multi, ex veteribus opinabantur: & quare?
  • 20 Procopij Gazæi notabilis locus, terram in aquis ſsubſsiſstere, & infra nos nullam eſsſse putantis.
  • 21 Photius reprehendit D. ClementẽClementem, quòd putavit, terram reperiri ultra OceanũOceanum, & Phœnicem avem veram eſsſse.
  • 22 Auſstrales & Occidentales regiones ultra Oceanum inhabitatas eſsſse, multi ex antiquis putarunt: & quare?
  • 23 D. Auguſstini locus expenditur.
  • 24 Caietanus putat, nullo Scripturæ loco concludi, omnem terram eſsſse habitabilẽhabitabilem.
  • 25 Antipodes, ſsive Antictones eſsſse multi auctores conſstantiſsſsimè negarunt, & de horum nominum etymologia.
  • 26 Antipodes Hiſspanis, & alijs Europeis ſsunt plures regiones Novi Orbis, remiſsſsivè.
  • 27 Antipode eſsſse, qui olim ridebant, hodie magis ridenti ſsunt.
  • 28 Lactantius Firmianus multũmultum invehitur in eos qui Antipodes eſsſse affirmabãtaffirmabant.
  • 29 Lucretius vanos & ſstolidos vocat eos, qui Antipodes agnoſscunt.
  • 30 D. Iſsidorus Antipodes fabuloſsos appellat.
  • 31 Procopius Gazæus quaſsi contra Fidem eſsſse inquit Antipodes dari.
  • 32 Virgilius Epiſscopus Saleburg. reprehenſsus fuit, quòd Antipodes dari pro concione dixit.
  • 33 Antipodes eſsſse plures ex antiquis affirmarunt.
  • 34 Antipodes eſsſse, qui olim agnoverunt, putabant alterus generis eſsſse, & aditũaditum ad eos non dari propter calorem Torridæ Zonæ.
  • 35 Zonas quinque, quibus terra dividitur, qualiter deſscribat Cicer. Plin. & alij, & num. 38.
  • 36 Auſstralem Zonam, & gentes ſsub ea habitantes à nobis agnoſsci non poſsſse, multi putarunt.
  • 37 Nili origo agnoſsci non poteſst ob æſstum Torridæ Zonæ, cum Lucano.
  • 38 Auctores plurimi recenſsentur, qui de Zonis Orbis ſscribunt.
  • 39 Zonam TorridãTorridam eſsſse impertranſsibilem, & inhabitabilem, hodie etiam aliqui nimis ſsupinè ſscribunt.
  • 40 Picus Mirandulanus publicè Romæ defendit ZonãZonam TorridãTorridam inhabitabilẽinhabitabilem eſsſse.
  • 41 Zonas omnes habitabiles eſsſse, & Torridam placidiſsſsimam, hodie certiſsſsimis experimentis compertum eſst, & auctores, qui de hoc agunt: & num. 43.
  • 42 Philoſsophicis argumentis non eſst deferendum plus quàm oculis.
  • 44 Servius quid ſsentiat de Antipodibus, & eorum cum noſstris communicatione?
  • 45 Zonas tres anteà inhabitabiles, poſst Chriſsti adventum habitabiles factas, piè probare nititur Thomas Bozius.
  • 46 Chriſsti Domini fœliciſssimus adventus plurima bona mũdomundo attulit, & Sybillæ carmina de hoc.
  • 47 Oceanum innavigabilem eſsſse, veteres crediderunt, & loca Nazianz. Origen. & Cicer. num. 49. 50. & 51.
  • 48 Antipodes negavit D. Auguſst. & alij Eccleſsiæ Patres, quia ad eas regiones tranſsijſsſse per Oceanum Adami poſsteros impoſsſsibile iudicarunt.
  • 52 Adagium, non ultra Gadira, ſsive, quæ ultra Gades inacceſsſsa, explicatur & exornatur.
  • 53 Oceanus in ſsacra Pagina ſsumi ſsolet pro fine totius Orbis.
  • 54 Gades ſsumitur pro ultimo termino Occidentis.
  • 55 Hercules columnas Gadibus fixit, tanquam illic eſsſset ſsuprema Orbis meta.
  • 56 Imperatorum antiqua conſsuetudo fuit aliquas columnas, vel alia monimenta erigere in extremis locis, ad quæ perveniſsſsent.
  • 57 Gades nomen terminum, ſseu finem Latinis ſsignificat.
  • 58 Finis terræ Promontorium Hiſspaniæ in Regno Galleciæ.
  • 59 Hiſspania tota, & præſsertim Provinicia Bætica dicitur Occidens Occidentis, & id ſsignificare eius antiqua nomina Sepharad, & Spania.
  • 60 Heſsperi nomine à quo Heſsperia dicta Græci totum Occidentem appellabant.
  • 61 Epitaphia antiqua, quæ Hiſspaniæ oras terrarum ultimas faciunt.
  • 62 Promontorium ſsacrum, id eſst, El Cabo de S. Vicente, Orbis ultimum dicitur Straboni.
  • 63 Tarteſsſsus Bæticæ urbs eadẽeadem ac Gades.
  • 64 Tartarum ubi defunctorum animas mitti credebant, in ultimis Hiſspaniæ oris, tanquam in extrema totius Orbis regione antiqui collocabant.
  • 65 Elyſsij campi, & Beatorum ſsedes in Hiſspaniæ finibus eſsſse putabantur, ſecundũſecundum Homerum & alios.
  • 66 Heſsperidum horti, quamvis circa Hiſspaniam poſsiti, ab antiquis ignorabantur, & quare?
  • 67 Oceani navigatio ultra fretum Herculeum olim nimis periculoſsa, & quare?
  • 68 Maria omnia innavigabilia olim Atlantica dicebantur.
  • 69 Navigationes per altum olim incognitæ erant.
  • 70 Navium & navigationis inventio, & uſsus à Noë temporibus initium accepit.
  • 71 Atlantem Lybicum primum naves fabricaſsſse teſstatur Clem. Alex.
  • 72 Navium forma, aſstrolabium, & alia nautica inſstrumenta, quibus hodie utimur, antiquis ignorabantur.
  • 73 Magnetica acus, & eius præciſsa neceſsſsitas ad navigationes per altum ineundas.
  • 74 Navigationis aliquam peritiam, & certitudinem ex ſsyderum obſservatione Phœnices nacti fuerunt.
  • 75 Navigantes nubilo, aut procelloſso tempore ſsyderum obſservatione ſse iuvare non poterant.
  • 76 Virgilij elegans naufragij, & procellæ deſscriptio.
  • 77 Magneticæ acus inventum extollitur, & quòd priſscis ignoratum fuit.
  • 78 Navigandi peritia antiquorum cum hodierna, & præcipuè Hiſspanica conferri non poteſst.
  • 79 Magneticæ acus inventor quis? & de eius cõmodiscommodis & uſsibus, remiſsſsivè ad plures auctores.
  • 80 Magnetis proprietates mirandæ, & unde ei nomen, remiſsſsivè.
  • 81 Magnes cur ſsemper Septentrionem requirat remiſsſsivè.
  • 82 Magnetis novum, & mirum experimentum.
  • 83 Magnetica acu multi etiam utuntur in terreſstribus itineribus: & de montibus magneticis, qui attrahunt ad ſse navigia, quibus ferrum ineſst.
HVivs ergo adeò vaſsti, & immenſsi Orbis detectione, deſscriptione, & indigenarũindigenarum origine patefactâ, ſsupereſst
1
nũcnunc, ut eâdẽeâdem curâ, nobilẽnobilem illãillam quæſtionẽquæſtionem examinemus; an ſscilicet ante Columbi, & Hiſspanorum in eundem OrbẽOrbem adventum, ab aliquibus antiquorum ſæculorũſæculorum hominibus cognitus, & luſstratus fuerit, aut ſaltẽſaltem certis, & conſstantibus litterarũlitterarum monumẽtismonumentis oſstenſsus? Et planè mihi ſsemper eorũeorum opinio magis arriſsit, qui tantæ detectionis & cognitionis primãprimam laudẽlaudem ac gloriam Hiſspanis tribuũttribuunt, aliis ante eos, has Occidentales & Auſstrales regiones penitus ignoratas, eſsſse teſtãturteſtantur. Quod
2
multis rationibus defendunt, & extollunt Pet. Malferit. inter cõſiliaconſilia Mandelli vol. 2. conſs. 769. n. 17. Marquardus de Suſsanis in tract. de IudęIudæ. & infidel. 1. par. cap. 14. in princ. Petr. Bellin. in tract. de bello. 2. par. tit. 11. Tarapha de Regib. Hiſsp. cap. ult. Victoria in relect. de Ind. inſsulanis in princ. Barrer. in libello de regione Ophira. Lud. Leo Auguſstinian. in cõmentcomment. ſsup. Abdiam cap. ult. pag. 662. & ſsup. CãtCant. cap. 8. Ioſseph. Acoſsta lib 1. de nat. Novi Orb. cap. 1. & ſseqq. Perer. lib. 3. in Gen. Barradas lib. 5. concord. cap. 11. Boterus in relat. univerſsal. vol. 2. lib. 1. ex pag. 329. uſq;uſque ad 338. Ant. de Herrer. in hift. gener. Ind. decad. 1. lib. 1. ca. 1. & cap. 6. 12. in fin. Greg. Lopez Madera in lib. de excell. Hiſspan. Monarc. cap. 6. fol. 44. & cap. 9. ex. fol. 67. Iacob. Valdes de dignit. Reg. Hiſsp. cap. 12. n. 7. cum ſsequent. & cap. 19. ex n. 55. ad. 63. Camillus Borrellus de præſst. Reg. Cathol. cap. 43. num. 7. & 8. & c. 46. n. 225. & 226. Bern. Aldrete lib. 3. de orig. ling. Hiſsp. c. 13. Pet. Opmeer. in opere Chronograph. pag. 417. Fr. Ioan. à PõtePonte in CõvenConven. utr. Monarch. lib. 3. c. 7. §. 10. pag. 49. &c. 19. §. 1. pag. 152. & §. 2. pag. 125. Traian. Bocacin. in nuptijs Parnaſsi. centur. 2. cap. 90. Fr. Ioan. à Torquemada in Monarc. Ind. lib. 1. c. 4. in fin. Auguſst. Torniell. in annal. ſsacris ann. mũdimundi 1931. n. 46. & 48. pag. 230. & ſseq. & ann. 3043. n. 7. & 8.
IdẽIdem tradit ipſse Acoſsta eodẽeodem lib. c. 11. Vbi
3
mõſtrimonſtri ſsimile reputat, & alterum OrbẽOrbem eſsſse tantũtantum quantũquantum hũchunc cernimus, & antiquos tot ſsæcula latuiſsſse, & nullũnullum prorſsus veſtigiũveſtigium inveniri, quo oſtẽdioſtendi poſssit, ex EuropęEuropæ nationibus aliquem ante Hiſspanos in has oras appuliſsſse.
Abrahamus etiam Ortel. in Theat. Geograph. tab. 5. & Carol. Stephan. qui eius verba tranſscribit, in diction. Hiſst. & Poët. verb. America, in eâdẽeâdem opinione ſsunt. Et ęquèæquè mirũmirum ſsibi vidêri dicũtdicunt, hoc HemiſphæriũHemiſphærium tãtętantæ & tam immenſęimmenſæ amplitudinis, veteribus tot ſsæculis in cognitũcognitum manſsiſsſse, & tãdiutamdiu potuiſsſse latêre, cõſideratâconſideratâ pręcipuèpræcipuè cum antiquorũantiquorum in deſscribendo terrarũterrarum Orbe diligẽtiâdiligentiâ, & ampliſssimorum imperiorum ad perquirendas regiones commoditate, opportunitateq́;opportunitateq́ue tum humani generis dirâ, atque inſsaciabili auro, atque argẽtoargento inhiante cupidine, nihil non tentante, quo his potiatur, quibus hæ reigones incredibili copiâ abundant.
Doctiſssimus quoque Fr. Thom. Maluenda lib. 3. de. Antichriſs. cap. 16. in prin. apertè reſsolvit, veteres Scriptores, & quoſcunq;quoſcunque qui ante Columbum fuerunt, nullãnullam habuiſsſse vel tenuẽtenuem ſsuſspicionem iſstius tam vaſstæ, & immanis terræ portionis, quęquæ per Hiſspanos patefacta eſst, ut planè ſsit inter maxima miracula computandum, voluiſsſse | Deum, per tot ſsæcula ab Orbe condito maiorem partem totius Orbis terrarum ita in obſscuro deliteſscere. Et in fine eiuſsdem capitis ſsubdit, quòd
4
etſsi concedamus apud priſscos aliquam quamvis confuſaneãconfuſaneam, atque interturbatam extitiſsſse Novi iſstius Orbis notitiam, eiuſsmodi tamen cognitionis vel tenuem auram paulatim poſstmodum oblitteratam, ac penitus tandem evanuiſsſse.
His adſentiẽsadſentiens
5
eruditiſssimus FrãcFranc. Valleſsius in lib. de ſsacr. Philoſsoph. cap. 26. explicans illud Deuter. cap. 30: Si ad cardines cœli fueris diſsſsipatus, inde te retrahet Dominus Deus tuus, & aſsſsumet; inquit, tempus, omnium rerum magiſstrum, evidenter indicaſsſse, omnes. Mundi partes ad utrunque Polum habitabiles eſsſse, & verè ab hominibus coli ab Adami ſsemine diſsſseminatis. Hanc autem diſsſseminationem, nullâ neque memoriâ hominum, neque hiſstoriâ cognitam, nobis in hoc ſęculoſæculo velùt digito indicaſsſse Hiſspanos Chriſsticolas, incarnati Verbi diſsſseminationem procurantes.
Alanus
6
Copus natione Anglus, eidẽeidem opinioni ſsemel & iterũiterum ſse ſsubſscribit. Nam in Dialog. 6. adverſsus HęretHæret. cap. 9. pag. 783. ſsummam divinæ providentięprovidentiæ curãcuram extollens, quæ cùm Fides Catholica in SeptẽtrionalibusSeptentrionalibus regionibus labebatur, eiuſsdem prædicationem & agnitionẽagnitionem ad Auſstrales Orbis Novi perduxit, ſsic addit: Quæ anteà ne extitiſsſse quidem ullis unquam libris eſst traditum, ulla fama, & auditione acceptum. Et in eodem Dialogo cap. 34. pag. 642. Sleidani hæretici fraudem incuſsans, qui Catholicæ Fidei propagationem in Orbe Novo eo tẽporetempore ab Hiſspanis factam perfidioſso ſilẽtioſilentio involverat, inquit: Incredibili Dei benignitate alterum quemdam Orbem, de quo nihil à Ptolemæo, nihil à veteribus Coſsmographis, nihil ab alijs vel fando quidem prius accepimus, intra hominum memoriãmemoriam repentè emerſsiſsſse.
Extant quoque
7
plurima eiuſsdem rei præconia, & teſstimonia in illis pijs pariter ac eruditis libris, quos inſsignis Thomas Bozius Eugubinus de ſsignis Eccleſs. Dei in vulgus mandavit, præcipuè lib. 17. cap. 1. ſsig. 74. ubi ait. Non ita pridem loca plurima, & latiſsſsima reperta fuiſsſse navigationibus Luſsitanorum & Hiſspanorum, quorum ne tenue quidem nomen pervenerat ad maiores noſstros. Et lib. 6. cap. 7. ubi Divinitus hunc Novum Orbem, qui continet dimidium totius Orbis terrarum, Catholicis Regibus detectum oſstendit, & idẽidem tradit in lib. de robore belli, cap. 9. pag. 312. & cap. 13. pag. 337.
Pro cvivs sententiae confirmatione, & illuſstratione, ego cum alijs,
8
& pręterpræter alios, ſsequentia argumenta perpendo. Primvm, quòd Novus hic Orbis non videtur ullo prorſsus modo antiquioribus ſsæculis innoteſscere potuiſsſse, cùm eorum plurimi, & ij quidem graviſssimi Scriptores extiterint, qui
9
mundum univerſsum domui ſsimilem reputabant, cui tectum ex una parte non quaquàverſsus immineat. Atque ita ad Polum Antarcticum & Auſstrales & OccidẽtalesOccidentales plagas nullo pacto cœlum extẽdiextendi poſsſse contendebant, & longè minus terrãterram, cuius gravem molẽmolem in medio aëre ſsuſspenſsam tenêri, nulla ratio (ut ipſsi ſsibi ſsuaſserant) patiebatur: quam opinionem ſępeſæpe ſępiusſæpius repetijt D. Chryſsoſst. homil. 14. & 27. in epiſst. ad Hebr. & homil. 6. & 13. in Geneſs. & homil. 12. ad populum Antioch. irridens eos, qui cœlum rotundum & Sphæricum eſsſse opinabantur, cum Scriptura potius tabernaculum à Deo fixum cõmemoretcommemoret. Cui etiam hac in parte aſſentiũturaſſentiuntur Theodor. & Theophyl. in cõmentcomment. ad Hebr. cap. 8. & illis antiquior Lactan. Firmian. lib. 3. divin. inſstitut. cap. 24. qui Epicuri probans ſsententiam Peripateticos, & Academicos circa cœli ambitum, & figuram damnat, & terrãterram ad Chaos quoddam immane definit, | prout & facit
10
Lucretius lib. 1. de nat. rerum, qui cum eodem Epicùro ſsic inquit:
Illud in his rebus lõgèlongè fuge credere, MẽmiMemmi,
In medium ſsummæ quod dicũtdicunt, omnia niti:
Atque ideò mundi naturam ſstare, ſsine ullis
Ictibus externis, neque quoquam poſsſse reſsolvi
Summa atque ima, quòd in medium ſsint omnia nixa.
Quod attingere quoque videtur D. Hieronym. lib. 2. in Epiſst. ad Epheſs. cap. 4. Auctor apud Iuſstin. q. 130. Orthod. Procop. Gazæus in cap. 1. Geneſs. & alij relati à Sixto Senenſsi lib. 5. Bibliot. annot. 3. Pererio lib. 2. in Geneſs. Ioſseph. Acoſsta lib. 1. de nat. Novi Orbis cap. 1. MaluẽdaMaluenda lib. 3. de Antichriſs. cap. 14. pag. 141. Et licèt ſsub dubio proponit D. Auguſst. lib. 2. de Geneſs. ad litteram cap. 9. & ſsup. Pſsal. 135. Quid ad me pertinet, inquiens, utrum cœlum, ſsicut ſsphæra, undique concludat terram in media mundi mole libratam, an eam ex una parte deſsuper veluti diſscus operiat?
Secvndò,
11
quia quãvisquamvis Stoici & Peripatetici in contrariam ſententiãſententiam euntes, cœlum rotundum eſsſse, atque in circulum volvi affirmarent, & tetramterram etiam
12
in medio huius cœleſstis globi conſstituerent, duas ſsuperficies habentem, ut tradi Ariſstot. lib. 1. de cœlo cap. 3. Plutarc. de placit. Philoſsoph. lib. 1. cap. 2. Plin. lib. 2. cap. 5. & 65. Ovid. 6. faſst. dum ait:
Terra pilæ ſsimilis nullo fulcimine nixa Aëre ſsubiecto, tam grave pendet onus.
Et ex multis ſsacræ Scripturæ locis probant & defendunt D. Auguſst. lib. Categor. cap. 10. D. Chryſsoſst. ſsup. illud Pſsalm. 123. Fundaſsti terram ſsuper ſstabilitatem ſsuam. D. Baſsil. in Hexam. homil. 1. D. Ambr. in eod. Hexam. lib. 1. cap. 6. Acoſsta ubi ſsupr. cap. 2. 3. & 4. Cœl. Rhodig. lib. 1. antiq. lect. cap. 4. & 13. Vbi
13
inter alia ait, terram hac tationeratione à Græcis, ἰϐοῤῥοπον, aliquando appellari, id eſst æqui nutantem, & rectè mundum in globi figura fabricatum: quia
14
ut ab ſscientiſssimis proditur:
Hæc æterna manet, Diviſsq́ue ſsimillima forma,
Cui neque principium eſst uſsquam, nec finis in ipſsa,
Sed ſsimilis toto remanet, perq́ue omnia par eſst.
Simon Maiol. in dieb. Canicul. 1. tom. colloq. 16. pag. 367. & 368. Iuſstus Lipſsius in Phyſsiologia Stoicorum lib. 2. cap. 9. & 18. Pat. Ioan. Pineda in Eccleſs. cap. 1. verſs. 4. num. 3. explicans illa verba: Terra autem in æternum ſstat, & ſsub. lob 26. 6. explicans illa: Appendit terrãterram ſsuper nihilum. Vbi ſsimul rationem exponunt, quomodo
15
terra, cui aërẽaërem undique ſsubſstratum dicimus, per ſse ipſsa pendeat, nec nobiſscum cadat. Quibus ſsubſscribens D. Iſsidor. lib. 14. Etymol. c. 1. & 2. & Higin. lib. 1. de Aſstrono. cap. ultim. Orbem
16
à rotunditate circuli dictum putant, & terram in media Mundi regione collocatam, omnibus partibus æquali intervallo diſssidentem, centrũcentrum ſsphæræ obtinêre. Vnde eleganter
17
Manilius lib. 1. Aſstron. ſsic cecinit:
Eſst igitur tellus medium ſsortita cavernãcavernam
Aëris, & toto pariter ſsublata profundo,
Nec patulas diſstenta plagas, ſsed condita in Orbem
Vndique ſsurgentem pariter, pariterq́ue cadentem.
Hæc eſst naturæ facies, ſsic mundus & ipſse
In convexa volans teretes facit eſsſse figuras
Stellarum, Soliſq́;Soliſq́ue Orbem, Lunamq́;Lunamq́ue rotundam
Quod niſsi librato penderet pondere tellus,
Non ageret curſsus mũdimundi ſsubeuntibus aſstris
Phœbus ad Occaſsum, & nunquam remearet ad Ortus,
Lunave ſsubmerſsos ageret per inania curſsus.
Et Plin.
18
d. cap. 5. hanc ineffabilem rationem, quâ inter ſse elementa colligata ſsunt, ſsic tradi: Mutuo complexu diverſsitatis effici nexum, & levia ponderibus inhiberi, quominus evolent: contraq́ue gravia ne ruant, ſsuſspendi levibus in | ſsublime tendentibus. Sic pari in diverſsa niſsu vi ſsua quæque conſsiſstere, irrequieto mundi ipſsus conſstricta circuitu: quo ſsemper in ſse currente, imam, atque mediam in toto eſsſse terram, eandemq́ue uni veri cardine ſstare pendentem, librantem per quæ pẽdeatpendeat, ita ſsolam immobilem circa eam volubili univerſsitate, eandem ex omnibus necti; eidemq́ue omnia inniti.
Adhuc tamen ipſsi ijdem Auctores frequentiùs opinabantur, Auſstrales &
19
Occidentales Mundi plagas undis omnino tegi. Nam cùm ex duobus elementis terra, & aqua unus efficiatur globus, intelligebant ad PolũPolum Antarcticum mare quaquà verſsum eſsſse diffuſsum, ut conſstat ex ijs, quæ tetigimus ſsup. cap. 8. num. 16 & latiùs adduxit Plutarc. lib. 3. de placit. Philoſsoph. cap. 9. 10. & 11. D. Auguſst. lib. 16. de civit. Dei, cap. 9. Lactan. Firmian. lib. 3. div in. inſstit. cap. 23. Greg. Nazianz. epiſst. 27. ad Puſsthum. & in orat. funeb. ad Baſsil. & procop. Gazæus in comment. ad cap. 1. Geneſs. Vbi ſsic
20
inquit: Quòd autem univerſsa terra in aquis ſsubſsiſstat, nec ulla ſsit pars eius, quæ infra nos ſsita eſst, aquis vacua, & denudata, omnibus notũnotum reor. Nam ſsic docet Scritura: qui expandit terram ſsuper aquas; & iterum, quia ipſse ſsuper maria fundavit eam. Sola igitur ſsuperficies, quæ penes nos eſst, intelligitur, dam ait: Congregentur aquæ, quæ ſsub cœle ſsunt in locum unum. Nec decet, ut credamus aliquam terram infra nos cœli noſstri Orbi oppoſsitam. Et hæc fuit ratio,
21
ob quam Photius in excerptis ex Clemẽtclement. epiſst. ad Corint. 2. cap. 26. illi inter alia ſsuccenſset, quòd aliquas terræ Provincias ultra Oceanum collocaſsſset: Reprehendat verò, inquit, hoc in illis quiſspiam, quòd extra Oceanum mundos aliquos collocet. Deinde fortè & illud, quod PhænicẽPhænicem avem unicãunicam tanquam pro veriſsſsimo adhibet argumẽtoargumento. Tertiò,
22
quia tametſsi aquis nudum in parte aliqua hemiſsphærium Auſstrale reperiretur, non tamen ideò neceſsſsariò ſsequi afirmabant, illud ab hominibus habitari. Præſsertim cùm non perciperent, quando, aut quomodo poſsteri Noë ad has regiones tranſsierint, à quibus certum eſst, omnes mortales fluxiſsſse, ut ſsup. probavimus. Qua propter
23
D. Auguſst. d. lib. 16. de Civit. Dei cap. 9. Nec attendũtattendunt (inquit) etiam ſsi figura conglobata, & rotunda mũdusmundus eſsſse credatur, ſsive aliqua ratione monſstretur: non tamen eſsſse conſsequens, ut etiam ex illa parte ab aquarum congerie nuda ſsit terra. Deinde etiam ſsi nuda ſsit, neque hoc ſstatim neceſsſse eſst, ut homines habeat: quando nullo modo Scriptura iſsta mentitur, &c.
Et Cardinalis
24
Caietanus explicans illud Geneſs. 1. verſs. 26. ubi Deus, hominem univerſsæ terræ præeſsſse mãdavitmandavit, nullam eſsſse eius partem, docet, quęquæ dominationi hominis ſsubiecta non ſsit: Non tamen ex eo (inquit) valet concludi; omnem partem terræ eſsſse habitabilem, vel habitandam eſsſse ab homine.
Atque hoc nimirum in cauſsa etiam fuit, ut ipſse idem Auguſstinus, & alij plures Ethnici, & Chriſstiani Philoſsophi, quos ſsup. num. 19. retulimus, Antipodes,
25
ſsive Antictones eſsſse, conſstantiſssimè negaverint, ſsic appellatos, quòd contraria nobis veſstigia figant, & oppoſsitam terram incolant, diſtẽtq́uediſtentq́ue à nobis diametro, toto medio terræ centro interpoſsito, ita ut cùm nobis eſst æſstas, illos premat hyems: cùm nobis dies, illis nox ſsit, ut præter alios obſservant Ambroſs. Calepinus & Carol. Stephanus in diction. verb. Antictones, & verb. Antipodes, Ioan. Funger. in Etymolog. ſsub eiſsdem verbis, & MaIuend. de Antichriſst. lib. 1. cap. 2. quod apertè oſstendit, nullam illis huius Novi Orbis, & gentium in eo habitantiũhabitantium notitiam fuiſsſse.
Conſstat
26
namque, Antipodes eſsſse plurimos, qui aliquas eius Provincias inhabitant, quos plenè recenſset Ovetus lib. 4. hiſst. Ind. cap. 2. Ioſsehus Ieſsuita de rebus Braſsil. ann. 1560. Surius in cõmentcomment. ann. 1501. 1552. Ra|muſsius 1. tom. ſsuarum navigat. Petr. Mexia inſsylva var. lect. cap. 25. Simon Maiol. in dieb. Canicul. 1. to. colloq. 1. pag. 36. & colloq. 17. pag. 395. & 396. & colloq. 11. pag. 281. Vt ſsic iam ſsatis appareat,
27
non tam ridendos eſsſse, qui olim Antipodes agnoverunt, quàm eos, qui vanis ſsuis coniecturis, & argumentationibus ducti, illos irridebant, & præcipuè
28
Lactan. Firmianus d. lib. 3. cap. 23. qui mirum eſst, quãquam nimis longè in illus explodendis & reprobandis provehatur. Quos
29
etiam vanos & ſstolidos appellavit Lucretius d. lib. 1. ſsic canens:
Illi cùm videant Solem, nos ſsydera noctis
Cernere, & alternis nobiſcũnobiſcum tempora cœli
Dividere, & noctes pariles agitare diebus,
Sed vanus ſstolidis hæc omnia parturit error.
Et
30
fabuloſsos D. Iſsidor. lib. 14. Etymol. cap. 5. ubi ait: Extra tres autẽautem partes Orbis quarta pars trãstrans Oceanum interior eſst in Meridie, in cuius fines Antipodes fabulosè inhabitare produntur.
Procopius
31
etiam Gazæus in cõmentcomment. d. cap. 1. Geneſs. eoſsdem Antipodes apertiſssimè negat: Nam ſsi Antipodes forent (inquit) certè Chriſstus eò quoque profectus eſsſset, & cætera, quæ pertinẽtpertinent ad ſsalutem humani generis, ibi perfeciſsſset. Sed & Adam prima generis noſstri origo & ſserpens, qui humanum genus circumvenit, & diluvium quoque penes oppoſsitam regionem extitiſsſset. Quo
32
argumento refert Aventinus in annal. Boiorum lib. 3. & Tobias Hallerus in Oratione quòd antiquitati non ubique credendum ſsit, apud Ioan. Roſsinum pag. 488. & noviſssimè Seraph. Freitas de Imp. Aſsiat. in præfat. & cap. 4. num. 5. Reprehenſsum & accuſsatum fuiſsſse Virgilium Epiſscopum Salæburgenſsem in Germania à Bonifacio Epiſscopo Moguntino, quòd pro concione dixerat, Antipodes eſsſse, eiuſsq́ue opinionẽopinionem dãnatamdamnatam & exploſsſsam fuiſsſse circa annum Chriſsti 745.
Qvartò, quia illi quoque Auctores & Philoſsophi, qui melius docti Antipodes ſsive Antictones eſsſse affirmarunt, utpotè
33
Cicero lib. 4. Academic. quæſst. Pythagor. apud Laërt. in eius vita, Plin. lib. 2. cap. 65. & lib. 6. cap. 22. Pomp. Mela lib. 1. cap. 5. Servius in 6. Aeneid. Origenes lib. 2. Periarch. cap. 3. & plures alij, quos refert Maiol. ubi ſsup. & Maluenda lib. 3. de Antichr. cap. 14. per totum. Fatebantur
34
tamen, tales Antipodes, & ſsitus terrarum, quas incolebant, nuſsquam agnoſscere licuiſsſse, non noſstri, ſsed alterius generius mortalium eſsſse putabant: propterea quòd ob ardorem intercedentis mediæ Zonæ, quam Torridam vocavêre, nemo noſstrorum ad illos, vel illorum ad nos potuerit commigrare, ut expreſssè oftendit Cicero in fragmẽtfragment. lib. 6. de Rep. & in ſsomnio Scipion. Vbi hos, qui incolunt vtranque Mundi partem ita interruptos eſsſse ait, ut nihil inter ipſsos ab alijs ad alios manare poſssit.
Et
35
ex quinque Zonis, quibus terra redimitur, duas maximè inter ſse diverſsas, & cœli verticibus ipſsis ex utraque parte ſsubnixas, pruina obriguiſsſse mediam autem, & maximam Solis ardore terreri: duas autẽautem eſsſse habitabiles. Earumq́ue
36
Auſstralem illam, in qua qui inſsiſstunt, adverſsa nobis urgẽturgent veſstigia, nihil ad noſstrum genus pertinêre. Idem docet lib. 1. Tuſsculan. inquiens: Globum terræ eminentem èex mari fixum in medio mundi univerſsi loco duabus oris diſstantibus habitalilem & cultũcultum: quarum altera, quam nos incolimus, ſsub axe poſsita ſsit ad ſseptem ſstellas, unde horrifer Aquilonis ſstridor gelidas molitur nives: altera Auſstralis ignota nobis, quam vocant Græci, ἀυτάξονα, à contrario axe. Plinius etiam lib. 2. cap. 6. in eâdem ſsententia eſst, & cùm pulcherrimè earundem Zonarum diviſionẽdiviſionem ſscripſsiſsſset, ſsic ſsubdit: Duæ tantùm inter exuſtãexuſtam, & rigentes temperãturtemperantur, eæq́ue ipſsæ inter ſse non perviæ propter incendium ſsyderis.
Macrobius quoq;quoque lib. 1. Saturnal. cap. 19. & lib. 2. de ſsomn. Scipion. cap. 5. poſstquam eaſsdem Zonas depinxit, & terras illas Auſstrales, quæ in tẽperatatemperata iacent, habitari probavit, ita proſsequitur: Sed à quibus, non licuit nobis unquãunquam, nec licebit agnoſscere: interiecta enim Zona utrique hominum generi commercium ad ſse denegat commeandi. Quæ verba eo non citato tranſscribit Philipp. Bergomenſsis in ſsupplem. Chron. lib. 1. & ſsequitur Pomp. Mela d. lib. 1. cap. 1. his elegãtiſsimiselegantiſsimis verbis eandẽeandem ſententiãſententiam exponens: Huius medio terra ſsublimis cingitur utique mari, eodemq́ue in duo latera, quæ Hemiſsphæria nuncupantur, ab Oriente diviſsa ad Occaſsum Zonis quinq;quinque diſstinguitur: mediam æſstus infeſstat, frigus ultimam. Reliquæ habitabiles paria agunt anni tempora, verùm non pariter, Antictones alteram, nos alteram incolimus, illis ſsitus ob ardorem intercedẽtisintercedentis plagæ incognitus.
Et
37
ad eandẽeandem cauſsam refert Lucanus lib. 10. Pharſsal. Nili originis ignorantiam, ſsic inquiens:
Quæ tibi noſscendi Nilum Romane cupido eſst,
Hæc Pharijs, Perſsiſsq́ue fuit, Macedumq́ue Tyrannis
Nullaq́ue non ætas voluit conferre futuris
Notitiam: ſsed vincit adhuc natura latendi.
Summus Alexander Regum, quem Memphis adorat,
Invidit Nilo, miſsitq́ue per ultima terræ
Æthiopum lectos: illos rubicunda peruſsti
Zona poli tenuit NilũNilum videre calẽtẽcalentem. &c.
QuęQuæ opinio, & prædictarum
38
Zonarum natura & diviſsio ab alijs priorum, & poſsteriorum fæculorum Philoſsophis, Hiſstoricis, Poëtis & Theologis libenter, & frequenter uſsurpari videtur, ut conſstat ex Ariſst. lib. 2. Meteor. cap. 5. Cicer. lib. 1. de nat. DeorũDeorum. Plinio lib. 2. cap. 68. Strab. lib. 3. & 17. Geograph. Virgil. lib. 1. Georg. & 7. Æneid. & ibi elegãtereleganter Servio, qui per digitos manus totam Zonarum intelligentiam facillimam reddit, Lucretio lib. 5. de nat. rerum, Ovid. lib. 1. Metamorph. Horatio lib. 1. carmin. Ode 22. Tibull. lib. 4. de laudib. Meſsſsal. Claudiano lib. 1. de rapt. Proſserp. D. Iſsidor. lib. 3. Etymol. cap. 44. Philon. in lib. quis rer. divin. hæres ſsit, Beda de ratione temp. lib. 11. cap. 32. D. Tho. 1. p.q. 102. art. 2. ad 4. Scoto & DurãdDurand. 2. ſentẽtſentent. diſst. 17. Ludov. Vives in notis ad D. Aug. d.c. 9. Ioachin. Vandiano in not. ad Pomp. Melam d. cap. 1. & plurimis alijs relatis à Chaſsſsaneo in Catal. glor. mundi par. 12. conſsider. 15. Acoſsta lib. 1. de natur. Novi Orb. cap. 9. & 10. & lib. 2. per totũtotum, Thom. Bocio de ſsign. Eccleſs. Dei lib. 1. cap. 1. & lib. 15. cap. 18. Maluend. d. lib. 3. cap. 14. Fr. Gregor. Garcia lib. 2. cap. ult. §. 4. & ſsequent. pag. 162. & Seraph. Freitas d. cap. 4. num 5.
Et adeò hominum animis hæſsiſsſse videtur, ut illi etiam hodie
39
aliqui Neoterici aſsſsentiantur, Torridam Zonam afflatu cõtinuicontinui caloris incenſsam nullo modo habitari, vel navigari poſsſse affirmantes. Nam ut refert Maluenda ubi ſsup. pag. 139. Avorum noſstrorum memoriâ
40
Ioannes Picus Mirandulan. Romæ in publico doctiſssimorum virorum cœtu coram AlexãdroAlexandro VI. P.M. propoſsitis aſsſsertionibus auſsus eſst, id accerrimè propugnare, Et idem tenet Petr. de Aliaco q. 3. ſsuper SphęramSphæram, Apian. & Gemafriſsius in Coſsmograph. & Blaſsius Alvarez Miraval. in lib. Hiſspanâ linguâ Salmanticæ edito ann. 1599. cui titulum fecit De conſservatione ſsalutis corporis & animæ cap. 12. Quorum tamen errorem, ſsive deſsidiam, meritò notavit HẽricHenric. Martinez in repert. Mexic. tract. 3. cap. 5. pag. 169. & ab eo ſsumens fr. Ioan. Torquemada in Monarch. Ind. lib. 1. cap. 4. pag. 8. Etenim
41
cum hoc poſsteriori ſsæculo tot, & tam certis experimentis conſstiterit, Antipodes eſsſse, & omnes Orbis plagas, tàm quęquæ ad glaciales Zonas, quàm quęquæ ad Torridam pertinent, non ſsolùm habitabiles | eſsſse, verum & humano genere cultas, atque etiam multis in locis, & præſsertim ſsub ipſsa Æquinoctiali refertiſssimas & placidiſssimas reperiri, atque habitationi & navigationi admodum pervias, emoti prorſsus, & amentis iudicij erit, ea in dubium velle revocare, &
42
Philoſsophicis rationibus, quæ ſsæpè fallaces exiſstunt, plus, quàm oculis noſstris, deferre, ut optimè
43
advertunt Ludov. Vives, Acoſsta, Maluenda & Torquemada ubi ſsup. luſst. Lipſsius in Phyſsiolog. Stoic. lib. 2. diſsſsertat. 19. Lambinus ſsup. Horatium d. Ode 22. Franc. Valleſsius in libris de ſsacra Philoſsoph. cap. 26. Ioan. Boter. in relat. univerſs. vol. 2. 1. par. lib. 1. pag. 229. & ſequẽtſequent. Ant. de Herrera in hiſst. gener. Ind. decad. 1. lib. 1. cap. 2. & 4. Conimbricenſses in 2. lib. Ariſst. de cœlo, cap. 14. q. 1. Pineda de reb. geſst. Salom. lib. 4. cap. 15. §. 2. Fr. Ioan. à Ponte in cõvenconven. utr. monar. lib. 3. cap. 19. pag. 121. Tobias Hallerus in d. orat. de antiquit. ap. Roſsinum pag. 487.
Qui omnes latiſssimè de Zonarum (Præcipuè Torridæ) naturâ & temperie latiſssimè agunt, & ex antiquis idẽidem iam olim tentarunt Ariſstot. & eius cõmentatorcommentator Averroës lib. 4. de cœlo, Avicen. fen. 2. doctr. 1. cap. 8. Poſsidonius apud Cleomedem, cuius verba refert Iuſst. Lipſsius in d. Phyſsiolog. Stoic. lib. 2. diſsſsertat. 27. in fin. Albert. Magnus de nat. loc. cap. 6. &
44
Servius ſsup. Virgil. 6. Æneid. ubi elucidans illud: pelagi ne venis erroribus actus, diſsquirit, qui potuerit dicere Virgil. Æneam erroribus maris ad inferos vivum deveniſsſse? reſspondetq́ue hiſsce verbis: Altius hoc intellige ſsecundùm corographos, qui volunt terram ſsphæricam eſsſse, & undique aqua & aëre ſsuſstentari. Quod ſsi eſst, ad Antipodes poteſst navigatione perveniri, qui nobis inferi ſsunt, ut nos illis. Hinc eſst quod ſsub terram inferos dicimus. Tyberianus etiam dicit, epiſstolam eſsſse ab Antipodibus ad nos vento allatam, quæ habet ſsuperi inferis ſsalutem. Et melius, & latiùs cæteris proſsequitur Thom. Bocius d. tract. de ſsign. Eccleſs. Dei, lib. 15. cap. 18.
Qui
45
tamen pio quidem zelo, & ſsubtilibus, licèt non uſsquequaque ſsolidis rationibus oſstendere conatur, tres illas terræ faſscias, quas antiqui Scriptores, ut diximus, inhabitabiles eſsſse, aſsſseruerunt, reverâ ab Orbe condito ad Chriſstum uſsque ſsemper deſsertas manſsiſsſse, & ſsemper, vel ſsaltem ex maiori parte inhabitatas, & tales repertas eo tempore à pluribus fuiſsſse, qui eas diligentiſssimo ſstudio explorarunt: Poſst Chriſsti verò fœliciſssimum in mũdomundo Ortum, cœpiſsſse illas hominibus incoli, quouſsque tandem iam noſstris tẽporibustemporibus cultoribus ſsunt repletæ: atque hanc
46
inter alias Chriſstum in Mundum importaſsſse fœlicitatem, ut eius præſsentiâ terra melior, atque uſsibus humanis cõmodiorcommodior ſsit reddita, ſsic explicans Pſsalm. 8. verſs. 1. & 4. & locum Iſsaìæ cap. 35. verſs. 1. & cap. 43. & Sybillæ carmina, quæ habentur apud Lactan. lib. 7. divin. inſstit.
Et tunc ſsanè gaudium magnum Deus hominibus dabit
Etenim tellus, & arbores & innumera pecora terræ
Dabunt fructum verum hominibus
Vini, & mellis & candidi laetis,
Et frumentum, quod eſst hominibus optimũoptimum omnium
Qvintò, quo magis oſstendatur, hũchunc Novum Orbem antiquis penitùs ignoratum, aut certè inhabitabilem iudicatum fuiſsſse, conſsidero illos non ſsolùm exiſstimaſsſse ob ardorem æſstuantis ZonęZonæ ad eius oras aditũaditum omnino præcludi, ſsed eâ quoque ratione, quàm vrgentiorem, imò & inſsuperabilem reputarunt, nempe totius
47
Oceani ſspacium inter ipſsum, & alias mundi partes obverſsari, neque ullum modum reperiri, quo infinito illo abyſsſso traiecto, homines huc cõmearecommeare potuerint. Quod argumentum
48
adeò preſssit D. Auguſst. d. lib. 16. de Civit. Dei cap. 9. ut nimis abſsurdum eſsſse dicat, & ſsacræ | ScripturęScripturæ contrarium, Antipodes in his regionibus habitare, cùm ex Adami, aut Noachi poſsteris; à quibus neceſsſsariò petenda eſst univerſsi humani generis propagatio, nullus ad eas navigare, ac pervenire potuerit. Cui
49
ex antiquis Eccleſsiæ Patribus hęrêrehærêre videtur Gregor. Nazianz. in epiſst. 71. ad Poſsthumian. & in orat. funeb. Baſsilij, dum pro certo confirmat, ultra Gades mare eſsſse hominibus impermeabile, & finẽfinem non habêre, neq;neque tellurẽtellurem penetrari poſsſse. Et
50
Origen. lib. 2. Periarch. cap. 3. ubi locũlocum D. Clement. exponens, qui alios mundos trans Oceanum eſsſse inſsinuavit, de quo in cap. ſseq. latiùs agemus, ait illum Antichtones ſsignificare voluiſsſse, atq;atque illius Orbis terræ partes, ad quas, quia Oceanus intrãſibilisintranſibilis eſst, noſtrorũnoſtrorum quiſquãquiſquam accedere non poteſst. Idem
51
etiam de impoſssibile Oceani penetratione apertiſssimè ſscripſsit Cicer. d. lib. 6. de Rep. & Plin. d. lib. 2. cap. 67. ſsic inquiens: Maria circumfuſsa undique dividuo globo partem Orbis auferunt nobis, neque inde huc, neque hinc illò pervio tractu.
Et hanc fuiſsſse conſstantem veterum omnium ſsententiam,
52
ſsatis oſstendit illud Pindari in Olymp. Ode 3. in fine, dum ait, quod ultra Gades eſst, ęquèæquè ſsapientibus, & ſstultis inacceſsſsum fuiſsſse. Quod proverbij loco à cæteris uſsurpatum apparet, teſste Pedone Albinovano apud Senec. Plin. in proœm. lib. 3. & alijs relatis à Paulo Manut in adag. Non ultra Gadira, pag. 879. Maluenda de Antichriſs. lib. 3. cap. 15. in princ. & de Paradiſs. cap. 39. pag. 118. Fr. Ant. de S. Roman. in hiſst. Ind. Oreint. lib. 1. cap. 4. pag. 12. Theatr. vitæ hum. vol. 5. lib. 3. pag. 1258. & noviſss. Suarez de Salazar de antiquit. Gaditanis lib. 1.
Vnde
53
& Oceanum ipſsum ſsacræ PaginęPaginæ pro Occidentali plaga, & fine totius. Orbis apponũtapponunt, Iſsaì. 49. verſs. 12. Ezech. 48. verſs. 17. & in multis alijs locis relatis à Ludov. Balleſster. in Hierolog. lib. 2. c. 4. in fin. Iuvenalis
54
quoq;quoque Satyr. 10. in eodem ſsenſsu Gades accepit, cùm ait:
Omnibus in terris, quæ ſsunt à Gadibus uſsque
Auroram, & Gangem, pauci dignoſscere poſsſsunt
Vera bona, atq;atque illis multũmultum diverſsa remota
Erroris nebula.
Et propterea Hercules,
55
cùm boves Geryonis veſstigans, ad Gades perveniſsſset, columnas ibi fixiſsſse narratur, tanquãtanquam illic eſsſset ſsuprema Orbis meta, ut tradit idẽidem Pindarus in Nemeis, Strabo lib. 3. circa finem, Pomp. Mela lib. 2. cap. 6. D. Iſsidor. lib. 13. Etymol. cap. 15. Dionyſs. in libello de ſsitu Orbis his carminibus:
Obliquas narrate vias, mihi dicite Muſsæ
Oceani Heſsperijs à gentibus incipientes,
Ad fines, ubi ſsunt erectæ fortè columnæ
Herculeos (mirum) iuxta ſsuprema Gadira.
Et Feſstus Avienus verſs. 105. ſsic canens:
Vltima proceras ſsubducit ad aſstra columnas
Hìc modus eſst Orbis Gadir locus; hic tumet Atlas
Arduus; hìc duro torquetur cardine cœlum:
Hìc circumfuſsis veſstitur nubibus axis.
Fuit
56
enim antiqua ImperatorũImperatorum cõſuetudoconſuetudo, ad quęquæ loca extrema cum exercitu, vel claſsſse penetraſsſsent, ibi aliqua ſsuæ expeditionis monimenta relinquere: ſsicut Bacchus colũnascolumnas duas magnas erexit in Oriente, & Alexander Indicæ militiæ terminos aras apud extremos Indos inſstituit, atque ordinavit, ſsuper quibus vota Dijs perſsolvit, ut teſstatur Strabo lib. 3. & de eiſsdem Herculis columnis agens Natal. Comes lib. 7. Mythologiæ, cap. 1. pag. 582. Atque hoc ipſsam
57
Gaditanæ urbis, ſsive inſulęinſulæ appellationem oſstendere, docet Arias Montan. in ſsua Geograph. relatus ab Ortelio in Theſsaur. verb. Gades, ubi ſsic inquit: Gades non ſsepem, ſsed terminum, ſseu finem Latinis | dici mihi auctor eſst Arias Montanus, & apertius Stephanus in ſsua Geograph. dum inquit, Gadeira urbs, & inſsula in mari Oceano anguſsta, & oblonga quaſsi faſscia, ſsic dicta, velut γῆς δείρα, ideſst extremitas terræ.
Quod nomẽnomen,
58
Finis terræ, alteri quoque promontorio inditũinditum fuit, quod in Galleciæ Regno mari adiacet, ut ait Florian. in hiſst. Hiſsp. cap. 2. Et
59
tota Provincia Bætica, imò & ipſsa Hiſspania in univerſsum, ex eâdem ratione Occidens OccidẽtisOccidentis, & angulus Occidentis vocata eſst, ut ex D. Hieronym. Theod. Bellarm. & alijs probat Pineda lib. 4. de reb. geſst. Salom. cap. 14. pag. 196. & cap. 15. pag. 210. Idq́;Idq́ue denotare videbãturvidebantur antiqua nomina Hebræa, quibus appellabatur, nempè Sepharad, & Spania. Significant quippe terram abſsconditam, & in extremo termino, ſsive fine mundi iacentem, ut benè advertit, & poſst alios probat Fr. Ioan. à Ponte in conven. utr. Monarch. lib. 3. cap. 19. pag. 123. & Dom. Greg. Lopez Madera de excell. Hiſsp. c. 3. fol. 21. Vbi Heſsperi
60
nomine, à quo Hiſspania & Italia Heſsperia vocãturvocantur, GręcosGræcos totũtotum Occidentem appellaſsſse conſsiderat.
Extant quoque celeberrima quædam, & memoriâ digniſssima
61
epitaphia in eâdẽeâdem Hiſspania apud CaparrãCaparram, Eboram & Gades, quæ citantur ab eruditiſsſs. Ambroſs. Morales de antiq. Hiſspan. lib. 8. cap. 20. & 48. Petr. Apian. & Cyriaco Anconitano in libris antiq. inſscrip. Fr. Roder. Yepes in antiq. Aſstigit. Salazar in d. antiq. Gaditan. Ponte ubi ſsubr. & Matute in proſsap. Chriſsti 2. ętateætate, cap. 2. fol. 76. in quibus ultimas Orbis aras ibîdem concludi, veteres fatebãturfatebantur. Illa autẽautem ſsic habẽthabent:
Qvam. varia. hominvm. fata. ortvs. in Marsis. Domicivs. Thoranvs. vltimas. adii terras. arma. seqvvtvs. infoelicia. Gn. Pomp. Hic. occvbvi. &c.
Aliud:
Sertor. Lvsit. Dvx. extrem. Orb. plaga D. Immort. vovet. anim. bvsto. corpvs. &c.
Aliud:
Heliodorvs. insanvs. Cartaginensis. ad extremvm. Orbis. sarcophago. testamento. me hoc. ivssi. condier. vt. viderem. si. me. qviqvam. insanior. ad. me. visendvm. vsqve. ad haec. loca. penetraret.
His adijcere poſsſsumus Strabonem lib. 3. in princ. ubi
62
de ſsacro Promontorio loquẽsloquens, quod; hodie dicitur, Cabo de S. Vicente, hoc eſsſse inquit non EuropęEuropæ modò, ſsed Orbis univerſsi in OccidentẽOccidentem remotiſssimum ſsignum; & coniecturãconiecturam facit,
63
à Tarteſsio Bæticæ Provinciæ urbe (quà eandẽeandem eſsſse cum Gadibus tradũttradunt Ortelius in theſs. Geogr. verb. Tarteſsſsus, & plures alij antiquiores relati à Pineda de reb. Salomon. d. lib. 4. cap. 14. §. 2. pag. 187.) Tartarum eſsſse
64
vocatũvocatum à veteribus locũlocum illum ſubterraneũſubterraneum, in quẽquem defunctorum animas mitti credebant. Quaſsi hîc in extrema illa Hiſspaniæ, ſsive totius Orbis parte cõſiſtereconſiſtere debêret: ſsicuti ipſsi etiāetiam Elyſsij
65
cãpicampi, ubi piorũpiorum ſedẽſedem collocaverunt. Sic enim Proteus MenalaũMenalaum apud Homerum alloquitur lib. 4. Odyſsſs.
Sed te quà terræ poſstremus terminus extat
Elyſsium in campũcampum cœleſstia numina ducẽtducent,
Quem Rhadamantus habet, quà vita facillima multo
Ducitur: Haud operit campos nive Iupiter iſstos;
HybernũHybernum tẽpustempus, neq;neque multo prorogat anno
Nulli imbres. Spirat ſsemper grata Aura Favonij
Miſſaq́;Miſſaq́ue ab Oceano nimios demitigat æſstus.
Et eandẽeandem Homeri, & Strabonis ſententiãſententiam, Elyſsios campos Hiſspaniæ tribuentiũtribuentium, ſsequitur Ludov. Vives in not. ad D. Aug. lib. 20. de Civit. Dei, c. 27. Carol. Stephan. in d. verb. Elyſsij campi, Cœli. Rhodig. lib. 18. lict. antiq. c. 22. Ioan. à Ponte in d. cõvenconven. lib. 2. c. 24. pag. 255. licèt alij in cavo lunaris globi eos ſstatuant: alij in duabus inſsulis Atlanticis, Gaditano Freto vicinis, Canarijs, aut Fortunatis: alij in Paradiſso, vel etiãetiam circa AegyptũAegyptum, aut Lesbon, ut cõſtatconſtat ex Plutarc. in Sertorio, & in libello de facie Orbis LunęLunæ, Servio, PõtanPontan. & Cerda in illud Virgil. in 6. Æneid.
Devenere locos lætos, & amœna vireta
Fortunatorum nemorum ſsedeſsq́ue beatas.
Lucan. lib. 9. Pharſsal. Heſsychio. Cœl. Rhodig. lib. 1. c. 4. & alijs, quos refert Vives ubi ſsup. Ortel. in Theſsaur. verb. Elyſsius, Carol. Stephan. in d. verb. Elyſsij cãpicampi, & verb. AtlãticæAtlanticæ inſsulæ, & Ioan. Funger. in Etymolog. ſsub eodẽeodem verbo.
Sextò & ultimò, quia mirũmirum videri non debet, has OccidẽtalesOccidentales & Auſstrales plagas antiquos latuiſsſse, cùm
66
neque de Heſsperidum hortis notitiãnotitiam habuerint, qui prope ipſsum Hiſspaniæ OceanũOceanum, ſsive AtlanticũAtlanticum mare ad Lixi oras extitiſsſse dicuntur, ut ex Heſsiod. in Theog. Euripi in Hippolyt. coronat. & in Hercul. furen. & ex alijs plurimis Græcis & Latinis Auctoribus eruditè oſstendit Natal. Comes lib. 7. Mythologiæ cap. 1. pag. 583. &c. 7. pag. 619. & ſseqq. & Bern. Aldert. lib. 4. de antiq. Hiſsp. c. 6. & Lucret. lib. 5. de nat. rer. in princ. Qui illãillam huius rei cauſsam reddit, quòd noſtrorũnoſtrorum nemo ad eas navigaſsſset, nec Barbari eo accedere propter Draconis metũmetum auſsi fuiſsẽtfuiſsent, ſsic enim inquit:
Aureaq́;Aureaq́ue HeſperidũHeſperidum ſservans fulgẽtiafulgentia mala
Aſspera, acerba tuẽstuens immani corpore ſerpẽsſerpens
Arboris amplexus ſstirpem? quid denique obeſsſset
Propter Atlantæum littus, pelageq́;pelageq́ue ſsevera
Quo nec noſster adit quiſsquam, nec barbarus audet.
Fuit enim olim
67
navigatio freti Gaditani, & tranſsmiſssio columnarũcolumnarum Herculis infrequens & intentata, propterea quòd nimis periculoſsa reputabatur, ut latè probat Pined. de reb. Salom. lib. 4. c. 6. pag. 171. &c. 15. §. 3. pag. 205. Cui addo Cornel. Tacit. in. lib. de morib. Germ. qui Germanos indigenas eſsſse, eo argumento oſstendere nititur: Quia immenſsus ultra, utq́;utq́ue ſsic dixerim, adverſsus Oceanus, raris ab Orbe noſstro navibus aditur. Quis porro propter periculũpericulum horridi & ignoti maris, Aſsia, aut Africa, aut Italia relicta GermaniãGermaniam peteret, informẽinformem terris, aſsperam cœlo, triſtẽtriſtem cultu, aſspectuq́ue, niſsi ſsibi patria ſsit. Et Suidam, verb. AtlãticaAtlantica maria, relatum & ſsequutum ab Ortelio in Theſsaur. Geograph. verb. Oceanus Atlanticus, ubi tradunt,
68
Omnia maria innabigabilia Atlantica vocari.
Huius autem periculi, ſsice difficultatis ratio in eo cõſiſtebatconſiſtebat, quòd priſscis illis temporibus,
69
nondum navigationes per altum inſstitutæ erant, & licèt
70
naviũnavium inventio, & navigandi uſsus cognoſsceretur, utpotè qui ab ipſso Noë, & eius arca initium accepit, ut conſstat ex Geneſs. c. 7. Ioſseph. lib. 5. antiquit. Philo. in lib. de multipl. gen. huma. Methaſstene, Fabio Pictore, & Annian. ſsup. Beroſs. lib. 4. Polid. Virg. lib. 3. de invẽtinvent. rer. c. 15. Raviſs. Text. in officina, 1. to. pag. 326. Carol. Steph. in diction. verb. Noë, pag. 319. Ioan. Funger. in Etymol. verb. Navis, pag. 674. Camil. Borel. de præſstan. Reg. Cath. c. 19. n. 51. & 55. Theat. vit. hum. vol. 20. lib. 3. pag. 1715. & vol. 20. lib. 1. pag. 3628. & ex Clem. Alex. lib. 1. ſstromat. c. 7. pag. 336. Qui
71
AtlantẽAtlantem LybicũLybicum primũprimum naves fabricaſsſse, & mare navigaſsſse cõmemoratcommemorat. Minimè
72
tamẽtamen na|vium forma, aſtrolabiũaſtrolabium, & alia inſtrumẽtainſtrumenta ad hoc neceſsſsaria ita hominibus innotuerant, ut ſseſse tam immani abyſsſso committere audêrent. PręſertimPræſertim
73
ſsine ferrea acu magnete attacta, quam vulgò maritimãmaritimam vocant, quæ perpetuò SeptentrionẽSeptentrionem reſspicit; & eo uno navigationis præſsidio ſsublato, certa magni Oceani traiectio prorſsus impoſssibilis eſst, ut præclarè confiderat Ioſseph. Acoſsta lib. 1. de nat. Novi Orb. cap. 16. pag. 45. & Thom. Bozius loquens de ColũbiColumbi & LuſitanorũLuſitanorum navigationibus lib 4. de ſstatu ItalięItaliæ, c. 1. n. 68. Nam etſsi, ut Plin. lib. 8. cap. 56. de PhœnicũPhœnicum navigatione ſscribit,
74
ex Syderibus, Sole & Luna, ex terrarum promontorijs, littorumq́;littorumq́ue differentijs aliquid maritimęmaritimæ peritiæ habêri poſssit, quod latè etiam illuſstrat Pineda d. cap. 15. §. 5. pag. 208. cum Cicer. lib. 1. Academ. & Arato in Phœnomen. ubi ſsic habet:
Hic Iovis altrices Helice, Cynoſuraq́;Cynoſuraq́ue fulgent,
Dat Graijs Helice curſsus, maioribus aſstris
Phœnicas Cynoſsura regit; ſsed cãdidacandida totis
Certior eſst Cynoſsura tamẽtamen ſulcãtibusſulcantibus æquor,
Quippe brevis totam fido ſse cardine vertit.
Si tamen
75
hæc omnia nubilo tempore obducerentur, & in medio mari deprehenſsi, ut Virg. ait lib. 1. Aeneid.
Vnà Eurus Notuſq́;Notuſq́ue ruerẽtruerent, creberq́;creberq́ue procellis
Africus, & vaſstos volverẽtvolverent ad littora fluctus.
Fieri non poterat, ut nauta dẽptodempto magnetis uſsu, quo dirigeret prorãproram noſsceret, non magis quàm ut oculis captus, quid in monte procul poſsito emineat, quid iaceat, digito oftenderet. Vt vel ipſse
76
idem Virgil. egregiè inſsinuat lib. 3. Aeneid. ſsic canens:
Poſstquam altũaltum tenuere rates: nec iam ampliùs ullæ,
ApparẽtApparent terræ: cœlũcœlum undiq;undique & undiq;undique põtuspontus
CõtinuòContinuò vẽtiventi volvũtvolvunt mare, magnaq́;magnaq́ue ſurgũtſurgunt
Aequora; diſsper ſsi iactamur gurgite vaſsto
Involvere diẽdiem nimbi, & nox humida cœlũcœlum
Abſstulit: ingeminãtingeminant abruptis nubibus ignes
Excutimur curſsu, & cæcis erramus in undis
Ipſse diem, noctemq́;noctemq́ue negat diſscernere cœlo.
Nec meminiſsſse viæ media Palinurus in unda:
Tres adeò incertos cæca caligine Soles
Erramus pelago, totidẽtotidem ſsine ſsydere noctes.
Quapropter meritò Acoſsta d. lib. 1. cap. 16. & ſseqq. nimis extollit
77
ingẽsingens hoc naturęnaturæ miraculum, quod in acu magnetica reperîtur, probatq́ue veteribus ignoratãignoratam fuiſsſse, neq;neque eam illos in navigando peritiam habuiſsſse,
78
ut cum arte nautica hominũhominum noſstri temporis, & præcipuè HiſpanorũHiſpanorum, cõferriconferri poſssit. Qua unâ incredibili & celeritate, & certitudine OceanũOceanum undevis, & quovis enavigant, illiuſq́;illiuſq́ue regiones, & clymata accuratè callent, ut ubi ſiſtendũſiſtendum, ubi dextrorſsum nonnihil inclinandũinclinandum, ubi lęvorſumlævorſum, non minus conſstanter noſscant, quàm ſsi per terrãterram progrederẽturprogrederentur.
Huius autem adeò magni beneſsicij auctorem
79
incertum eſsſse dicit Polid. Virg. d. lib. 3. de invent. rer. c. 13. ſsed alij magis frequenter id tribuũttribuunt Flavio cuidam Amalfitano circa annum ſsalutis 1300. De cuius laudibus & cõmodiscommodis, & uſsbus acus magneticæ ultra prędictũprædictum Acoſstam plurima cumulant Pandulfus Collenucius hiſst. Neapolit. lib. 1. & 10. Bapt. Carraf. in eâdem hiſst. lib. 1. Petr. Zieza 2. tom, rer. Ind. cap. 9. Gomara 1. p. hiſst. Ind. cap. 10. Lævinus LẽniusLemnius de occult. nat. mirac. lib. 3. cap. 4. Pet. Medina artis navigat. lib. 6. cap. 1. Hieronym. Oſsſsorius lib. 1. de rebus Eman. ubi pyxidem nauticam elegãtereleganter deſscribit. Gilbert. de magnete, lib. 1. cap. 1. Iovius lib. 25. hiſstor. Ioan. Barros in ſsua Aſsia, decad. 1. lib. 1. c. 4. Adrian. Turneb. lib. 20. adverſsar. c. 20. Guid. Pancirol. in novis repertis c. 11. Philander. comment. in VitruviũVitruvium lib. 10. cap. 14. AbrahãAbraham Ortel. in Theatr. Geograph. tab. 5. Ioan. Boter. in relat. univerſs. 1. p. vol. 2. lib. 1. pag. 332. & ſseqq. Lil. Girald. lib. de navigat. cap. 1. Thom. Bozius lib. 6. de ſsign. Eccl. Dei, | cap. 7. ſsign. 24. pag. 240. & ſseq. & lib. 8. cap. 1. ſsign. 33. pag. 291. & lib. 20. ſsign. 87. cap. 6. pag. 334. & de ItalięItaliæ ſstatu. d. lib. 4. cap. 1. Camill. Borrell. de præſst. Reg. Cathol. cap. 78. ex num. 22. Pat. GuzmãGuzman in 1. part. hiſst. Iapon. Pet. Garcia Ferrandus & Andreas Cretenſsis in peculiaribus libris, quos de navigandi arte ſscripſsêre, Pet. Opmeerus in opere Chronog. pag. 100. & pag. 357. & 373. Ant. Poſsſsevinus in Biblioth. 2. tom. lib. 15. cap. 20. pag. 257. Mariana de rebus Hiſspan. lib. 1. cap. 22. MaluẽdaMaluenda de Antichr. lib. 3. cap. 24. Theatr. vitęvitæ huma. vol. 20. lib. 1. pag. 1628. ubi ait hoc ipſso invento Hiſspanis Novi Orbis inveſstigandi inſstrumentum datum fuiſsſse, Fr. Anto. de San Roman in eâdem hiſst. lib. 1. cap. 2. Fr. Ioan. Torquemada in Monarch. Ind. lib. 1. capit. 10. pag. 32. Ant. Herrera in hiſst. gener. Ind. Occid. decad. 1. lib. 1. cap. 1. & ſseq. & in deſscriptione in dicto cap. 1. pag. 1. SimõSimon Maiolus in dieb. Canicul. 1. tom. colloq. 23. pag. 540. & ſseq. & colloq. 18. pag. 404. & ſseq. & pag. 422. ubi alium acus magneticæ inventorem agnoſscit, & plura de magnetis proprietatibus tradit, quod
80
& præſstat Plinius lib. 36. cap. 16. Lucret. lib. 6. de nat. rerum, D. Auguſst. lib. 21. de Civit. Dei, cap. 4. & 6. ubi Ludov. Vives in notis, Goropius Becanus lib. 3. Hiſspanic. Pineda. d. lib. 4. cap. 15. §. 4. ex pag. 206. & capit. 18. pagina 222. ubi etiam explicat, cur ita appelletur, & unde trahatur, Theatr. vitæ humanæ vol. 5. lib. 2. pag. 1226.
Et cauſsam,
81
cur magnes Septentrionem ſsemper requirat, adducere conatur Fr. Ioan. à Ponte in conven. utr. Monarch. lib. 2. cap. 23. pag. 249. & novum, & notandum magnetis experimentum Herrera in dict. deſscriptione pag. 2.
82
Nimirum magnetem ſserro maiorem attrahẽdiattrahendi vim communicare, quàm ipſsa habeat; etenim ſsi magneti ferrum iungatur, longè maius pondus alterius ferri elevabit, quàm ſsi per ſse ſsola ad id peragendum accommodaretur. Et quod etiam in terreſstribus itineribus
83
multi magnete utantur, & quòd montes magnetici trahant ad ſse navigia circa eos tranſseuntia, quibus ferrum vehitur, recolit Maiolus ubi ſsuprà, & Aloyſs. Cadamuſst. in ſsua navigat. 55. Vbi refert, non longè à mari Arabico ad inſsulas Calechut eſsſse magnam magnetis copiam, adeò ut multæ ibi fiant naves abſsque ferro, quòd vim magnetis paveant. Idem tradit Ludov. Vives ubi ſsup.
Loading...